2008 ОНЫ ХИМИЙН ХИЧЭЭЛИЙН

ЕРӨНХИЙ ШАЛГАЛТЫН ЖИШИГ ДААЛГАВАР

Б ХУВИЛБАР

1 –р хэсэг

1. Дараах бодисуудаас гетероген холимог үүсгэдэггүй хосыг заана уу.

А. Ус ба давс B. Агаар ба утаа C. Агаар ба тоос
D. Ус ба бензин E. Ус ба мөс

2. Атомын орбиталын чиглэлийг заадаг квантын тоог нэрлэнэ үү.

А. Гол квант тоо – n B. Туслах квант тоо – l C. Соронзон квант тоо - ml
D. Спин квант тоо - ms E. Гол квант тоо – n

3. Аль нь хлорыг лабораторт гарган авах урвалын тэгшитгэл вэ?

А. 4HCl  MnO2  MnCl2  2H2O  Cl2 B. 4HCl  O2  2H2O  2Cl2
C. 2NaCl  2H 2O  H 2  2NaOH  Cl2
элект ролиз
D. 2NaCl халаалт
 2Na  Cl2
E. Cl  Cl  Cl2

4. Натрийн гидроксидтой урвалд ордог бодисыг заана уу.

А. CH4 B. CH3OH C. HCHO
D. CH3COOH E. CH3COCH3

5. Хэвийн нөхцөлд хатуу төлөвтэй байдаг галогеныг нэрлэнэ үү.

А. F2 B. Cl2 C. Br2
D. I2 E. H2

6. [Fe(OH)]2SO4 – энэ бодис органик биш нэгдлийн ямар ангилалд хамаарах вэ?
А. Амфотер нэгдэл B. Суурь C. Хүчиллэг давс
D. Дундын давс E. Суурилаг давс

7. C5H10 – томьѐотой бодис органик нэгдлийн аль ангилалд хамаарах вэ?

А. Алкан B. Алкен C. Алкин
D. Ароматик нэгдэл E. Полимер

8. Дараах урвалуудаас крекингийн урвалыг заана уу.

А. C2 H 5OH  C2 H 4  H 2O B. C4 H10  C2 H 6  C2 H 4
C. C2 H2  H2  C2 H4 D. C2 H 6  Cl2  C2 H 5Cl  HCl
E. C2 H 4  H 2O  C2 H 5OH

9. Дараах органик нэгдлүүдээс аль нь хамгийн өндөр температурт хайлах вэ?

А. CH3CH2CH2CH2CH3 B. CH3CH(CH3 )CH2CH3
C. CH3C(CH3 ) 2 CH3 D. CH3CH (CH3 )CH2CH2CH3
E. CH3CH2CH2CH2CH2CH3

10. Дараах хүчлүүдээс хамгийн сул хүчлийг заана уу.

А. HClO B. HClO2 C. HClO3
D. HClO4 E. HClO5
11. Аль нь суурийн оксидын тодорхойлолт вэ?
А. Металл элементийн хүчилтөрөгчтэй нэгдсэн нэгдэл
B. Металл биш элементийн хүчилтөрөгчтэй нэгдсэн нэгдэл
C. Устай урвалд орж суурь үүсгэдэг нэгдэл
D. Гидроксил ионтой нэгдэж суурь үүсгэдэг нэгдэл
E. Усан уусмалдаа суурилаг орчин үүсгэдэг нэгдэл

12. Үл эргэх урвалыг заана уу.

А. NaCl  KOH  KCl  NaOH B. NaCl  Na  Cl 
C. NaCl  KNO3  NaNO3  KCl D. NaCl  AgNO3  AgCl  NaNO3
E. Дээрх урвалууд бүгд эргэх урвал мөн

13. Калийн перманганатын хүчиллэг уусмалын өнгийг арилгадаг бодисыг заана уу.
А. CH4 B. CH3OH C. CH3COOH
D. C2H4 E. C6H6

14. Нэгэн элементийн электронт байгууламжийг томьѐо 1s22s22p4 бол энергийн диаграмм
хэлбэрээр илэрхийлнэ үү.

А. B. C.

D. E.

15. CH3  CHCl  CH(CH3 )  CH(CH3 )  CH3 - томьѐонд өгөгдсөн нэгдлийг ИЮПАК
нэршлийн дүрмийн дагуу нэрлэнэ үү.
А. 2 – хлор, 3 – метил, 4 – метилпентан B. 2 – хлор, 3, 4 –метилпентан
C. 2 – хлор, 3, 4 –диметилпентан D. Хлор, метилизогексан
E. 2,3 – диметил, 6 –хлорпентан

16. 5Na2SO3 + 2KMnO4 + 3H2SO4 = 5Na2SO4 + K2SO4 + 2MnSO4 + 3H2O – урвалын

тэгшитгэлийг ионы тэгшитгэл болгон хувиргана уу.
А. 5SO32- + 2MnO4- + 6H+ = 5SO42- + Mn2+ + 3H2O
B. 5Na+ +SO32- + 2K++ 2MnO4- + 3H++SO42- = 5Na+ + 2K+ + SO42- + 2Mn2++SO42- + 3H+ + 3OН-
C. 10Na+ +5SO32- +2K++2MnO4- + 3H++ 3SO42- = 10Na+ +2K+ + SO42- +2Mn2++2SO42- +3H+ + 3OН-
D. 10Na+ + 5SO32- + 2MnO4- + 3H++ 3SO42- = 2K+ + 8SO42- + 2Mn2++ 3H2O + 10Na+
E. 2Na+ + 12K+ + 5SO32- + 2MnO4- + 3H++ 3SO42- = 10Na+ + 2K+ + 8SO42- + 2Mn2++ 3H++3OН-

17. H2 + I2 = 2HI - урвалын хувьд масс үйлчлэлийн хуулийг бичнэ үү

А. υ = k · [H2] · [I2] B. υ = [H2] · [I2] C. υ = k · [H2]2 · [I2]2
D. υ = k · [HI] E. υ = [HI] / [H2] · [I2]
18. Зурагт нэгэн давсны уусах чанарын муруй
өгөгджээ. Энэхүү муруйн утгуудыг 36

хүснэгтээр илэрхийлнэ үү.

00C 100C 200C 300C 400C

Уусах чанар, г/100г

32
A 0 10 20 30 40

B 24 28 32 36 40
28

C 26 28 30 32 34

D 25 28 31 34 37 24
0 10 20 30 40
E 24 27 30 33 36 температур, цельсийн градус

19. Н – O холбооны тухай дараах өгүүлбэрийг нөхөж бичнэ үү. “Энэ холбоо нь ... (I) ...
юм, учир нь ... (II) ... “
А. I – туйлтай ковалент холбоо,
II – хоѐр өөр металл биш элементээс үүссэн байна.
B. I – туйлгүй ковалент холбоо,
II – элементийн атомуудын ц.с.ч нь ижил байна.
C. I – ионы холбоо,
II – устөрөгч нь металл элемент.
D. I – туйлгүй ковалент холбоо,
II – устөрөгч нь электрон донор элемент
E. I – туйлтай ковалент холбоо,
II – хүчилтөрөгч нь 6 –р бүлгийн элемент

20. Өгүүлбэрийг гүйцээж бичнэ үү. “Үелэх системийн бүлгийн дагуу ... (I) ... бөгөөд ...
(II) ... учраас атомын радиус буурдаг.”
А. I – цөмийн цэнэг нэмэгддэг,
II – электронт давхрааны тоо өөрчлөгддөггүй
B. I – гадаад давхрааны электроны тоо нэмэгддэг,
II – нийт электрон нь тогтмол
C. I – цөмийн цэнэг нэмэгддэг,
II – электронт давхрааны тоо өсдөг
D. I – электроны тоо нэмэгддэг,
II – цөмийн цэнэгийн өсөлтөө гүйцдэггүй
E. I – цөмийн цэнэг нэмэгддэг,
II – олон янзын изотоптой болдог

21. Ацетилений мөнгөний оксидтой урвалд ордог нь юугаар тайлбарлагдах вэ?

А. Гуравчийн холбоотойгоор
B. Ханаагүй нэгдэл гэдгээр
C. Альдегидтай нэгэн ижил шинж үзүүлж байгаар
D. Ацетилен С – Н хүчлийн шинжтэйгээр
E. Бүх органик бодис дээрх шинжийг үзүүлж чаддагаар
22. Метаны хлоржих урвалыг яагаад гэрлийн орчинд явуулдаг вэ?
А. Гэрэл нь химийн бодис биш учраас
B. Гэрэл нь хлорын молекулыг гетеролитик тасралд оруулдаг учраас
C. Гэрэл нь хлорын молекулыг гомолитик тасралд оруулдаг учраас
D. Гэрэл нь метаныг гомолитик тасралд оруулдаг учраас
E. Гэрэл нь метаныг гетеролитик тасралд оруулдаг учраас

23. Карбон хүчлүүд нь өөрсдийн изомер нийлмэл эфирүүдээсээ илүү өндөр температурт
буцладаг. Үүний учир нь … .
А. Карбон хүчил нь эфирээсээ олон давхар холбоо агуулдаг
B. Нийлмэл эфирийн молекулууд нь устөрөгчийн холбоогоор холбогддог
C. Нийлмэл эфирүүд нь дэгдэмхий бодисууд байдаг.
D. Карбон хүчил нь гидролизд ордоггүй
E. Карбон хүчлийн молекулууд нь устөрөгчийн холбоогоор холбогддог

24. Төлөв байдлын диаграмаас МО шугамын дагуу

ямар тэнцвэр тогтох вэ?
Шингэн
А. Хий ↔ шингэн
B. Шингэн ↔ хатуу
C. Хатуу ↔ хий Хатуу
D. Хатуу ↔ шингэн ↔ хий

Даралт
Уур
E. Тэнцвэр тогтохгүй

Температур

25. Этиленээс полиэтилен гарган авах урвалын тэгшитгэл өгөгджээ.

nCH2  CH2  (CH2  CH2 ) n . Тэгвэл бутен – 1 –ээс үүсэх полимерийн томьѐо аль
нь вэ?
А. (CH2  CH2  CH2  CH2 ) n B. (CH2  CH (CH3 )  CH2 ) n
C. (CH2 ) 4n D. (CH (C2 H5 )  CH2 ) n
E. (C(CH3 ) 2  CH2 ) n

26. Устөрөгчийн холбоотой нэгдлүүд нь молекул хоорондын харилцан үйлчлэлийн хүч

харьцангуй ихтэй байдаг. Дараах нэгдлүүдээс аль нь молекул хоорондын харилцан
үйлчлэлийн хүч багатай вэ?
А. PH3 B. H2S C. CH4 D. NH3 E. HCl

27. NaScO2 нэгдэлд сканди ямар валенттай байна вэ?

А. I B. II C. III D. IV E. V

28. Электролизын үед катод дээр H2, анод дээр Br2 ялгарсан бол аль уусмалд электролиз
явуулсан бэ?
А. HBrO2 B. NaBr C. NaCl D. [CuOH]Br E. CuBr2

29. H2O2 + KI = KIO3 + Н2О– тэгшитгэлийг тэнцүүлэхэд калийн иодидын өмнө ямар
коэффициент тавих ѐстой вэ?
А. 1 B. 2 C. 3 D. 4 E. 5
30. СН4 + О2 = CO2 + H2O – урвалын бүдүүвч өгөгджээ. Хэвийн нөхцөлд 11,2л
нүүрсхүчлийн хий үүссэн бол хэдэн грамм метан шатсан бэ?
А. 16гр B. 32гр C. 8гр D. 4гр E. 11,2гр

31. C4H8O томьѐотой альдегид хэд байх вэ?

А. 1 B. 2 C. 3 D. 4 E. 5

32. H2(хий) + I2(хий) = 2HI(хий) + Q тэнцвэр тогтсон системийн даралтыг бууруулбал тэнцвэр
хаашаа шилжих вэ?
А. Баруун тийшээ B. Зүүн тийшээ C. Тэнцвэр шилжихгүй
D. Дулаан ялгаруулах чиглэлд E. Дулаан шингээх чиглэлд

NaIO3 + NaI + HCl = NaCl + H2O + I2

Энэхүү урвалын тэгшитгэлийг ашиглан 33 – 35 –р асуултуудад хариулна уу.
33. Урвалын тэгшитгэлд тод хараар бичсэн нэгдэл дэх иодын исэлдэхүйн хэм хэдтэй
тэнцүү байна вэ?
А. -1 B. 0 C. +1 D. +3 E. +5

34. Урвалын тэгшитгэлд үндэслэн дээрх урвалын төрлийг тодорхойлно уу.

А. Солилцох урвал
B. Исэлдэн ангижрах урвал
C. Өөрөө исэлдэн өөрөө ангижрах урвал
D. Молекул хоорондын исэлдэн ангижрах урвал
E. Молекул дотоодын исэлдэн ангижрах урвал

35. Дээрх урвалын тэгшитгэлээс үндэслэн исэлдүүлэгч, ангижруулагчийг тогтооно уу.

А. Исэлдүүлэгч – NaIO3, ангижруулагч – NaI
B. Исэлдүүлэгч – NaIO3, ангижруулагч – I2
C. Исэлдүүлэгч – NaI, ангижруулагч – NaIO3
D. Исэлдүүлэгч – NaI, ангижруулагч – I2
E. Исэлдүүлэгч – I2, ангижруулагч – NaI

36. Цууны хүчилд хлор нэгдэхэд үүсгэсэн нэгдлүүд болох хлорцуугийн хүчлүүдийн рК-
ийн утгууд өгөгджээ. Эдгээрт үндэслэн хүчлүүдийн хүчийг харьцуулан дүгнэлт
гаргана уу.
Xүчлүүд CH3COOH ClCH2COOH Cl2CHCOOH Cl3CCOOH
рК 4,77 2,85 1,48 0,7

А. Цууны хүчлийн хүчинд хлорын атом нөлөөлдөггүй

B. Цууны хүчлийн хүч нь хлорын атомаас шууд хамааралтай
C. Цууны хүчлийн хүч нь хлорын атомын тооноос шууд хамааралтай
D. Цууны хүчлийн хүч нь хлорын атомаас хамааралгүй
E. Цууны хүчлийн хүч нь хлорын атомын тооноос урвуу хамааралтай

37. Танд дараах бодисуудын уусмалаар тоноглосон хий цэвэрлэх төхөөрөмж өгчээ. Та
эдгээр төхөөрөмжүүдийг ашиглан гарган авсан хийнээс хүчилтөрөгч ба усыг салгах
схемийг угсарна уу.

I - Ca(OH)2 II - Cu III - P2O5 IV - H2O

А. I – II B. II – III C. III – IV D. I – IV E. II – IV
38. Нэгдүүлэх урвалаар зурагт үзүүлсэн томьѐотой нэгдлийг гарган авахын
тулд жижиг молекулт нэгдлүүдийг сонгон авчээ. Аль хувилбараас бодис
ялгаралгүйгээр зурагт үзүүлсэн нэгдлийг гарган авч чадах вэ?
А. C6H6 ба HCN B. C2H6 ба NO2
C. C2H2 ба NH3 D. C6H6 ба NH3 N
E. C2H2 ба HCN

39. Жагсаалтанд бодисын усанд уусах чанарыг тодорхойлох туршилтын үед хийгддэг
үйлдлүүдийг өгчээ. Эдгээрийг зөв дэс дараагаар байрлуулна уу.
1. 100гр ус хэмжиж авна.
2. Химийн нэгдлээс тодорхой бага хэмжээтэйг жигнэн авна.
3. Жигнэн авсан хэсгээ усанд уусгана.
4. Дээрх алхмуудыг усанд бодис нэмж уусахгүй болтол давтан явуулна.
5. Устай саваа тогтмол температуртай багажинд байрлуулна.

А. 1 – 5 – 2 – 3 – 4 B. 1 – 5 – 3 – 4 – 2 C. 2 – 3 – 5 – 1 – 4
D. 2 – 3 – 1 – 4 – 5 E. 1 – 2 – 3 – 4 – 5

40. CH4  C2 H 2  A  C6 H5 NO2 - Бодисыг гарган авах схемд орхигдсон бодисыг олно
уу.
А. C6H5Cl B. C2H2 C. C2H4 D. C6H6 E. C3H4

41. Үйлдвэрийн нөхцөлд бодисыг гарган авах урвалыг явуулахад тавигдах

шаардлагуудыг дурдсан бол аль нь илүүц вэ?
А. Аюулгүй байх
B. Түүхий эд нь хямд байх
C. Цахилгаан бага хэрэглэдэг байх
D. Бүтээгдэхүүн бодисын гарц өндөр байх
E. Урвалын үр дүнд өнгө үүсэх буюу тунадас буудаг байх

42. Хүчлийн бороо бол байгаль орчинд хамгийн их хор нөлөөтэй экологийн бохирдлын
нэг юм. Дараах бодисуудаас аль нь байгаль орчинд үзүүлэх хор нөлөө ихтэй вэ?
А. SO2 B. N2 C. O3 D.CO2 E. CO
 2 –р хэсэг
Санамж:
Бутархай тоог бичихдээ таслалыг орхиж бичнэ. Жишээ нь [ab] = 0.5 бол а = 0, b = 5 болно.

2.1. Химийн урвалууд ба тэдгээрийн явагдах нөхцлүүдийг харгалзуулна уу.

Урвалууд Урвалын нөхцөл

a. Хүхрийн хүчил
b. Ус
c. Шүлтийн
1. C2H5I + KOH = C2H5OH + KI
d. Спиртэн уусмал
2. CH3OH + CH3OH = CH3OCH3 + H2O
e. Халаах
3. CH3 – CH = CH2 + HBr = CH3 – CHBr – CH3
f. Шүлтлэг орчин
4. C2H6 + Cl2 = C2H5Cl + HCl
g. Хүчиллэг орчин
h. Гэрэл

2.1. Гурван валенттай металл оксидынхоо массын 70% -ыг эзэлдэг. Түүний сульфат нь
Мa(SO4)b –ыг ханш хэмжээний натрийн гидроксидоор үйлчлэхэд тунадас буужээ.
Тэрхүү тунадасны масс нь 10,7гр байсан бөгөөд түүнийг азотын хүчилд уусгажээ. Энэ
үед үүссэн давсны масс m = [cde] ба давсыг 175,8гр усанд уусгахад үүсэх уусмалын
процентын концентрацыг С = [fgh] олно уу.

2.2. PCl3(хий) + Cl2(хий) = PCl5(хий) гэсэн урвалд

оролцож байгаа бодисуудын молийн тоо 1,75
хугацаанаас хамаарсан хамаарлын
Тоо хэмжээ, моль

1,5
PCl5
график өгөгджээ. Энэхүү графикийг 1,25
ашиглан дараах даалгавруудыг 1
гүйцэтгэнэ үү. 0,75
PCl3
1. Урвалын тэнцвэрийн тогтмолыг 0,5
Cl2
бодож олно уу. к = [a] 0,25
2. Урвал эхэлснээс хойш 40 минутын 0
10 20 30 40 50 60
дараа холимог дээр хлор нэмсний
улмаас тогтолцооны тэнцвэр Хугацаа, мин
шилжсэн нь графикаас харагдаж
байна. Нэмсэн хлорын молийн тоог олно уу. nCl2 = [bcde] моль
3. Хэрвээ шинээр тэнцвэр тогтсоны дараа саван дахь PCl3 –ын хэмжээг олно уу. nPCl3
= [fgh]
Хариу
А хувилбар

1 –р хэсэг
Тест Хариу Тест Хариу Тест Хариу Тест Хариу Тест Хариу Тест Хариу
1 D 8 A 15 C 22 C 29 C 36 B
2 B 9 E 16 A 23 B 30 B 37 D
3 C 10 D 17 A 24 C 31 D 38 D
4 C 11 D 18 C 25 B 32 C 39 E
5 C 12 A 19 B 26 E 33 E 40 B
6 D 13 D 20 A 27 C 34 C 41 C
7 D 14 C 21 D 28 A 35 A 42 D
2 –р хэсэг
a b c d e f g h
2.1 2 1 3 4
2.2 2 3 2 1 3 7 8
2.3 8 1 2 5 0 2 5

Б хувилбар

1 –р хэсэг
Тест Хариу Тест Хариу Тест Хариу Тест Хариу Тест Хариу Тест Хариу
1 A 8 B 15 C 22 C 29 A 36 C
2 C 9 E 16 A 23 E 30 C 37 B
3 A 10 A 17 A 24 B 31 B 38 A
4 D 11 C 18 C 25 D 32 C 39 A
5 D 12 D 19 A 26 C 33 A 40 D
6 E 13 D 20 C 27 C 34 C 41 E
7 B 14 B 21 D 28 B 35 A 42 A
2 –р хэсэг
a b c d e f g h
2.1 2 1 3 4
2.2 2 3 2 4 2 1 2 1
2.3 8 0 6 2 5 0 2 5