Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
Latn III Programa de contenidos - Ao 2013 Bolilla 1: Revisin de los contenidos de los niveles anteriores: Declinaciones de sustantivos y adjetivos; pronombres personales; verbos regulares, participios y adverbios. Bolilla 2: Cuarta y quinta declinacin. Bolilla 3: Modos Subjuntivo e Imperativo. Usos. Bolilla 4: Pronombres posesivos y demostrativos. Bolilla 5: Verbos irregulares: SUM, POSSUM, PROSUM y dems compuestos de SUM. Modificadores verbales de SUM y sus compuestos. El complemento rgimen. Bolilla 6: Grados de significacin del adjetivo y del adverbio. Segundo trmino de comparacin y complemento rgimen del superlativo. Comparativos y superlativos especiales. Bolilla 7: Pronombres relativos y las proposiciones que introducen. Bolilla 8: Pronombres indefinidos e interrogativos. Oracin interrogativa directa. Bolilla 9: Voz Pasiva.
BOLILLA I
Revisin de contenidos de Latn I y II. Morfologa SUSTANTIVOS 1 Declinacin gen ae 2 Declinacin gen i 3 Declinacin gen is 4 Declinacin gen us 5 Declinacin gen ei Primera declinacin rosa, ae (f / m)
Sg Pl
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
Segunda Declinacin populus, i (m / f) puer, i (m) Sg Sg Pl Pl popul-us popul-i puer-i N puer popul-e popul-i puer-i V puer popul-um popul-os Ac puer-um puer-os popul-i popul-orum G puer-i puer-orum popul-o popul-is D puer-o puer-is popul-o popul-is Ab puer-o puer-is
templum, i (n) Sg
N V A c G D A b
ager agr-i ager agr-i agr-um agr-os agr-i agr-o agr-o agr-orum agr-is agr-is
Ej. 1: Declinar los siguientes sustantivos de 1 declinacin: 1- potentia, ae (f): la potencia, el poder. 2- platea, ae (f): la calle, la plaza. 3- opera, ae (f): la obra. 4- miseria, ae (f): la miseria. 5- pecunia, ae (f): el dinero. 6- aqua, ae (f): el agua. 7- formica, ae (f): la hormiga. 8- audacia, ae (f): la audacia. 9- gallina, ae (f): la gallina. 10- statua, ae (f): la estatua. 11- femina, ae (f): la mujer. 12- molestia, ae (f): la molestia. 13- procela, ae (f): la tempestad. 14- symphonia, ae (f): la sinfona. 15- diligentia, ae (f): el esmero, la dedicacin. 16- galea, ae (f): el casco. 17- sapientia, ae (f): la sabidura. 18- fabula, ae (f): la fbula, el mito, la leyenda. 19- gloria, ae (f): la gloria. 20- terra, ae (f): la tierra. 21- lingua, ae (f): la lengua. 22- Italia, ae (f): Italia (solo en sing.) 23- Roma, ae (f): Roma(solo en sing.) 24- ora, ae (f): la orilla. 25- stella, ae (f): la estrella.
26- dolium, ii (n): el tonel. 27- faber, bri (m): el obrero. 28- mundus, i (m): el mundo. 29- socius, ii (m): el compaero. 30- minister, tri (m): el ministro. 31- argentum, i (n): la plata. 32- aurum, i (n): el oro. 33- cibus, i (m): el alimento. 34- dominus, i (m): el amo, el seor. 35- pirus, i (f): el peral. 36- pirum, i (n): la pera. 37- silentium, ii (n): el silencio. 38- oleum, i (n): el aceite. :
39- ferrum, i (n): el hierro. 40- gallus, i (m): el gallo. 41- oppidum, i (n): la ciudad fortificada. 42- telum, i (n): el dardo. 43- sacrificium, ii (n): el sacrificio. 44- haedus, i (m): el cabrito. 45- gaudium, ii (n): el gozo. 46- culter, tri (m): el cuchillo. 47- aper, pri (m): el jabal. 48- ludimagister, tri (m): el profesor. 49- digitus, i (m): el dedo. 50- elephantus, i (m): el elefante.
Tercera Declinacin a) Imparislabos consul, is (m) N V Ac G D Ab Pl consul consul-es consul consul-es consul-em consul-es consul-is consul-um consul-i consul-ibus consul-e consul-ibus
Sg
N V Ac G D Ab
uxor, is (f) Pl uxor uxor-es uxor uxor-es uxor-em uxor-es uxor-is uxor-um uxor-i uxor-ibus uxor-e uxor-ibus
Sg
b) Parislabos civis, is (m) Sg Pl civ-is civ-es civ-is civ-es civ-em civ-es civ-is civ-ium civ-i civ-ibus civ-e civ-ibus nubes, is (f) Pl nub-es nub-es nub-es nub-es nub-em nub-es nub-is nub-ium nub-i nub-ibus nub-e nub-ibus
Sg
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
mare, maris (n) Sg Pl N mar-e mar-ia V mar-e mar-ia Ac mar-e mar-ia G mar-is mar-ium D mar-i mar-ibus Ab mar-i mar-ibus
Recordemos algunos temas mixtos: pater, tris (m/f) calcar, is (n) urbs,urbis (m/f)
N V Ac G D Ab
Pl pater patr-es pater patr-es patr-em patr-es patr-is patr-um patr-i patr-ibus patr-e patr-ibus
Sg
N V Ac G D Ab
Pl calcar calcar-ia calcar calcar-ia calcar calcar-ia calcar-is calcar-ium calcar-i calcar-ibus calcar-i calcar-ibus
Sg
N V Ac G D Ab
Pl urbs urb-es urbs urb-es urb-em urb-es urb-is urb-ium urb-i urb-ibus urb-e urb-ibus
Sg
Falso parislabo
Falsos imparislabos
Ej.3: Declinar los siguientes sustantivos: 1- vox, cis (f): la voz. 2- imber, bris (m): la lluvia. 3- lux, cis (f): la luz. 4- avis, is (f): el ave. 5- rex, gis (m): el rey. 6- civitas, tatis (f): la ciudad. 7- pectus, oris (n): el pecho. 8- radix, icis (f): la raz. 9- homo, inis (m): el hombre. 10- altare, is (n): el altar. 11- senectus, tutis (f): la vejez. 12- arbor, oris (f): el rbol. 13- monile, is (n): la joya. 14- navis, is (f): la nave. 15- auris, is (f): el odo. 16- mulier, eris (f): la mujer. 17- sol, lis (m): el sol. 18- cubile, is (n): la guarida. 19- comes, itis (m): el compaero. 20- rete, is (n): la red. 21- tempestas, tatis (f): la tempestad. 22- litus, oris (n): la costa, el litoral, la orilla. 23- vulpes, is (f): la zorra. 24- corpus, oris (n): el cuerpo. 25- leo, onis (m): el len.
26- ovis, is (f): la oveja. 27- soror, oris (f): la hermana. 28- labor, oris (m): el trabajo. 29- ovile, is (n): el redil. 30- libertas, tatis (f): la libertad. 31- civis, is (m): el ciudadano. 32- tempus, oris (n): el tiempo. 33- iter, itineris (n): el viaje. 34- cyclops, opis (m): el cclope. 35- piscis, is (m): el pez. 36- uxor, oris (f): la esposa. 37- pastor, oris (m): el pastor. 38- clamor, oris (m): el grito. 39- honor, oris (m): el honor. 40- collis, is (m): la colina. 41- vallis, is (f): el valle. 42- sacerdos, sacerdotis (m): el sacerdote. 43- pes, pedis (m): el pie. 44- vestis, is (f): el vestido. 45- caput, itis (n): la cabeza. 46- onus, oneris (n): el peso, la carga. 47- flumen, minis (n): el ro. 48- aedes, is (f): el templo. 49- aedilis, is (m): el edil. 50- vulnus, eris (n): la herida.
ADJETIVOS 1 CLASE: siguen a la 1 y 2 Declinacin bonus, a, um N bon-us bon-a bon-um bon-e bon-a bon-um bon-um bon-am bon-um bon-i bon-ae bon-i bon-o bon-ae bon-o bon-o bon-a bon-o
M Singular F Plural
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
miser, a, um
Singular M El fem. N miser miser-a y el V miser neutro Ac miser- miser-um se declinan um como G miser-i rosa y D miser-o templum A miser-o b
Ej.4: Declinar los adjetivos en sus 3 gneros, en sing. y plural: 1- magnus, a, um: grande. 2- multus, a, um: mucho. 3- formosus, a, um: hermoso. 4- animosus, a, um: animoso, valiente. 5- ferus, a, um: feroz. 6- albus, a, um: blanco. 7- sapidus, a, um: sabroso. 8- longinquus, a, um: lejano. 9- studiosus, a, um: estudioso. 10- antiquus, a, um: antiguo. 11- teter, tra, trum: el ttrico. 12- creber, bra, brum: frecuente, numeroso. 13- macer, cra, crum: flaco. 14- asper, era, erum: spero. 15- frugifer, era, erum: fructfero 16- letifer, era, erum: mortfero
Ej.5: Formar .. frases conjuntas con sust. de 3 declinacin y adjetivos de 1 clase.Declinar en sing. y plural:
SEGUNDA CLASE DE ADJETIVOS En los de 3 y 2 terminaciones, el genitivo coincide con el Nominativo femenino, cuya desinencia es -is. Enunciados: 2 CLASE: 3 TERMINAC: Nominativo MASC, FEM, N. siguen a la 3 Declinacin ,traduccin (PARISLABOS) 2 TERMINAC: Nominativo Masc/Fem, N, (excepto los de 1 terminacin: Nom que traduccin no termina nio en ns ni en x) 1 TERMINAC: Nominativo, Genitivo y traduccin 3 terminaciones acer, acris, acre
M Singular F Plural
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
N V Ac G D Ab
1 terminacin prudens, prudentis M/F N prudens prudent-ia N N prudent-es prudens prudent-ia V V prudent-es prudens Ac prudent-es prudent-ia Ac prudent-em prudentis prudentium G G prudent-i prudent-ibus D D prudent-i prudent-ibus Ab Ab ferox, ferocis
Singular Plural Singular M/F Plural
M/F N ferox feroc-ia N N feroc-es ferox feroc-ia V V feroc-es ferox Ac feroc-es feroc-ia Ac feroc-em feroc-is feroc-ium G G feroc-i feroc-ibus D D feroc-i feroc-ibus Ab Ab Variante 1 terminacin: como IMPARISLABOS (Sus Nominativos tienen terminaciones: en us, es, er, or, etc., distintas de x o -ns) M/F N vetus veter-a N N veter-es vetus veter-a V V veter-es vetus Ac veter-es veter-a Ac veter-em veter-is veter-um G G veter-i veter-ibus D D vetere Ab Ab veter-ibus Ej.6: Declinar los siguientes adjetivos:
Singular M/F vetus, veteris Plural
M/F
1- vilis, e: vil. 2- mendax, mendacis: mentiroso. 3- alacer, cris, cre: ligero. 4- princeps, principis: principal. 5- duplex, duplicis: doble. 6- clemens, clementis: clemente. 7- insignis, e: insigne. 8- deses, desidis: ocioso. 9- paluster, tris, tre: pantanoso. 10- vehemens, vehementis: vehemente.
Latn III - Facultad de Teologa - 2013 audax, audacis: audaz. castrum, i (n): el castillo. vetus, veteris: viejo.
6- medicus celeber: el mdico clebre. medicus, i (m): el mdico. celeber, bris, bre: clebre. 7- libertas constans: la libertad constante. libertas, libertatis (f): la libertad. constans, constantis: constante. 8- castrum vetus: el castillo viejo.
9- conclave ingens: el dormitorio enorme. conclave, is (n): el dormitorio. ingens, ingentis: enorme. 10- aedes simplex: el templo sencillo. aedes, is (f): el templo. simplex, simplicis: sencillo.
PRONOMBRES PERSONALES
Completar de bajo de la palabra Traduccin con la forma (palabra o construccin castellana) que se usa para traducir cada pronombre.
Casos Sing. N. V. Ac. G. D. Ab. Primera persona EGO -ME MEI MIHI ME MECUM Segunda persona Traduccin yo TU TU TE TUI TIBI TE TECUM Traduccin NOS -NOS NOSTRUM NOSTRI NOBIS NOBIS NOBISCUM VOS VOS VOS VESTRUM VESTRI VOBIS VOBIS VOBISCUM Traduccin
de ti
Traduccin
a nosotros/a , nos
con vosotros
Casos
Tercera persona (reflexivo) sing. y plural Traduccin N. y V. -Ac. SE se, a s G. SUI D. SIBI Ab. SE SECUM
Singular
Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo Masculino Is Is Eum Eius Ei (ii) Eo l Femenino Ea Ea Eam a ella, la Eius Ei (ii) Ea Neutro Id ello (l / ella)* Id Id Eius Ei (ii) Eo
*Nota sobre el pronombre neutro : Los pronombres neutros, en sing., pueden traducirse por la forma neutra castellana ello ( a ello, de ello, a o para llo, por ello) pero tambin por las formas masculinas o femeninas cuando reemplazan a un sustantivo neutro latino, pero que en castellano es masculino o femenino. En plural, siempre se traducen por formas masculinas o femeninos, ya que no hay plural para ello.
Plural
Masculino Ei (ii) ellos Ei (ii) Eos Eorum Eis (iis) Eis (iis) * Ver Femenino Eae Eae Eas Earum Eis (iis) Eis (iis) ellas Neutro Ea ellos/ellas * Ea Ea Eorum Eis (iis) Eis (iis)
asterisco anterior.
EJERCITACIN. a) Hacer las actividades 1 y 2 de la pg. http://roble.pntic.mec.es/~msanto1/lengua/1pronomb.htm b) Analizar las oraciones en castellano , indicando funcin y caso de los pronombres personales. Traducir slo esos pronombres.
1. Jesus convoc a los discpuls y les dio el poder de expulsar demonios...
10
6. Eres t el Mesas?
11. Parti los panes, los dio a sus discpulos y ellos los repartieron entre la multitud.
VERBOS
Enunciado Completo Completo Conj . 1 Sg Pte 1 amo 2 moneo 3 rego 4 audio 5 [3, io] capio
2 Sg Pte
Inf Pte
1 Sg Pret Perf
Supino
Infectum:
Supinum: Perfectum: Participios: Pret. Perfecto Pret. Pluscuam. -Perfecto Futuro Perfecto -Perfecto Pasivo -Futuro Activo
11
Enunciados: 1 Sg Presente Indicativo, 1 Sg Perfecto Indicativo, Supino y traduccin ( en 2 y 3 conj.) 1 Sg Presente Indicativo cuando el verbo es de 1 o 4, igual al modelo, y traduccin
INDICATIVO INFECTUM
PERFECTUM
Presente Pret. Imp. Fut. Imp. Pret. Perf. Pret. Plusc. Fut. Perf. sum eram ero fu-i fu-eram fu-ero es eras eris fu-sti fu-eras fu-eris est erat erit fu-it fu-erat fu-erit sumus ermus erimus fu-imus fu-ermus fu-rimus estis ertis eritis fu-stis fu-ertis fu-ritis sunt erant erunt fu-runt fu-erant fu-erint
INDICATIVO INFECTUM
PERFECTUM
Presente Pretrito Futuro Pretrito Pret. Plusc. Futuro am-o ama-ba-m ama-b-o amav-i amav-era-m amav-ero ama-s ama-ba-s ama-bi-s amav-sti amav-era-s amav-eri-s ama-t ama-ba-t ama-bi-t amav-it amav-era-t amav-eri-t ama-mus ama-b-mus ama-bi-mus amav-imus amav-er-mus amav-ri-mus ama-tis ama-b-tis ama-bi-tis amav-stis amav-er-tis amav-ri-tis ama-nt ama-ba-nt ama-bu-nt amav-runt amav-era-nt amav-eri-nt
INFECTUM
2 Conjugacin: moneo (monre) (Voz Activa) PERFECTUM monu-i monu-era-m monu-ero monu-sti monu-era-s monu-eri-s monu-it monu-era-t monu-eri-t monu-imus monu-er-mus monu-ri-mus monu-stis monu-er-tis monu-ri-tis monu-runt monu-era-nt monu-eri-nt
Presente Pret. Imp. Futuro Imp. Pret. Perf. Pret. Plusc. Futuro Perf.
moneo mone-ba-m mone-b-o mone-s mone-ba-s mone-bi-s mone-t mone-ba-t mone-bi-t mone-mus mone-b-mus mone-bi-mus mone-tis mone-b-tis mone-bi-tis mone-nt mone-ba-nt mone-bu-nt
INFECTUM
Presente Pret. Imp. Futuro Imp. Pret. Perf. Pret. Plusc. Futuro Perf.
12
reg o reg-e-bam reg-a-m regi-s reg-e-bas reg-e-s regi-t reg-e-bat reg-e-t regi-mus reg-e-bmus reg--mus regi-tis reg-e-btis reg--tis regu-nt reg-e-bant reg-e-nt
rex-era-m rex-ero rex-era-s rex-eri-s rex-era-t rex-eri-t rex-er-mus rex-ri-mus rex-er-tis rex-ri-tis rex-era-nt rex-eri-nt
INFECTUM
PERFECTUM
Presente Pret. Imp. Futuro Imp. Pret. Perf. Pret. Plusc. Futuro Perf. audi-o audi-e-ba-m audi-a-m Audiv-i audiv-era-m audiv-ero audi-s audi-e-ba-s audi-e-s Audiv-sti audiv-era-s audiv-eri-s audi-t audi-e-ba-t audi-e-t Audiv-it audiv-era-t audiv-eri-t aud-mus audi-e-b-mus audi--mus Audio-imus audiv-er-mus audiv-ri-mus aud-tis audi-e-b-tis audi--tis Audio-stis audiv-er-tis audiv-ri-tis audiu-nt audi-e-ba-nt audi-e-nt Audiv-runt audiv-era-nt audiv-eri-nt
INFECTUM
Presente Pret. Imp. Futuro Imp. Pret. Perf. Pret. Plusc. Futuro Perf. capi-o capi-e-ba-m capi-a-m cep-i cep-era-m cep-ero capi-s capi-e-ba-s capi-e-s cep-sti cep-era-s cep-eri-s capi-t capi-e-ba-t capi-e-t cep-it cep-era-t cep-eri-t capi-mus capi-e-b-mus capi--mus cep-imus cep-er-mus cep-ri-mus capi-tis capi-e-b-tis capi--tis cep-stis cep-er-tis cep-ri-tis capiu-nt capi-e-ba-nt capi-e-nt cep-runt cep-era-nt cep-eri-nt A) Escribir, completos, estos enunciados: 1.fecundo (1): fecundar
13
5. sum
Participio presente Pertenece a la Voz Activa. Se forma con la raz del infectum ( que se toma del infinitivo presente am-re, mon-re, etc.) + las desinencias propias, -ns, ntis. Recordemos el cuadro que indica cmo se forman: Conjugacin 1 2 3 4 5 Infinitivo Am/re Mon/re Reg//re Aud/re Cap//re Raz AmMonReg-AudCap-i-+ ns
ns ns ns (e) ns ns
14
El participio presente pertenece a la segunda clase de adjetivos (que se llaman de una terminacin, porque el Nom. es igual para el masculino, femenino y neutro singular). Se enuncia y declina como un adjetivo del tipo prudens, prudentis. Se traduce generalmente de tres formas: - por un gerundio: 'amando' - por una proposicin adjetiva: ' que ama/ que amaba' -por el sustantivo/adjetivo castellano en -te (si lo hubiera): amante Como indica contemporaneidad respecto del verbo de la oracin principal, el verbo de la proposicin adjetiva debe tener, al traducir, el mismo tiempo verbal que el de la oracin principal. Recordemos su declinacin: Masculinos y Femeninos: Amans, Otis Singular Amans Amans Amant-em Amant-is Amant-i Amant-i /e Plural Amant-es Amant-es Amant-es Amant-ium Amant-ibus Amant-ibus
N. V. Ac. G. D. Ab.
Neutros: Amans, ntis Singular Amans Amans Amans Amant-is Amant-i Amant-i /e Plural Amant-ia Amant-ia Amant-ia Amant-ium Amant-ibus Amant-ibus
N. V. Ac. G. D. Ab.
Nota: participio presente puede llevar en el Ab. Sing. desinencia -i(como prudens) o -e.
Participio perfecto Pertenece a la Voz Pasiva. Se forma a partir de la raiz del supino del verbo con las desinencias propias -us, a, um
15
Supino: Amat-um. Participio Pasado: Amatus, -a, -um Se enuncia y declina como la primera clase de adjetivos (Bonus, -a, -um). Se traduce con el nico participio que tiene el verbo castellano: 'amado', ' que ha sido amado', ' que fue amado' Recordar que el participio indica un tiempo antes que el de la oracin principal. Tambin tener presente que el participio pasado pertenece a la voz pasiva y por eso puede llevar: Complemento Agente. Se forma de la siguiente manera: - a / ab + Ablativo (cuando se refiere a personas) - Ablativo solo (cuando se refiere a cosas) Ej.: Discipuli carmina a poetis scripta legunt. Ac.pl. s. n. T. Ac.pl. C.Ag. n. M.D. (Construccin verboidal) O.D.
EJERCITACIN CON PARTICIPIOS Y CONSTRUCCIONES VERBOIDALES Analizar y traducir estas oraciones en la carpeta. Se han subrayado en ellas las construcciones verboidales, es decir, el participio con sus modificadores. Recordar que la construccin puede funcionar como M.D. o P.S.. a) Recordemos estos ejemplos del latn de la Iglesia:
(Pascha,atis(n): Pascua).
16
meum
17
perniciosa adulatio.
1 2
Nuntium,ii(n): mensaje Prep.= junto a 3 res publica: en latn es una sola palabre, y significa repblica 4 Usado con valor de sust. Se traduce por los que se equivocan
18
docebat.
5 6
19
Victimae paschali laudes immolent Christiani. Agnus redemit oves: Christus innocens Patri reconciliavit peccatores. Mors et vita duello conflixere mirando: dux vitae mortuus, regnat vivus. Dic nobis Maria, quid vidisti in via? Sepulcrum Christi viventis, et gloriam vidi resurgentis: Angelicos testes, sudarium, et vestes. Surrexit Christus spes mea: praecedet suos in Galilaeam. Scimus Christum surrexisse a mortuis vere: tu nobis, victor Rex, miserere. Amen. Alleluia.
O res mirabilis! manducat Dominum Pauper, servus, et humilis. Te trina Deitas unaque poscimus: Sic nos tu visita, sicut te colimus; Per tuas semitas duc nos quo tendimus, Ad lucem quam inhabitas. Amen. Tantum ergo Sacramentum Veneremur cernui: Et antiquum documentum Novo cedat ritui: Praestet fides supplementum Sensuum defectui. Genitori, Genitoque Laus et iubilatio, Salus, honor, virtus quoque Sit et benedictio: Procedenti ab utroque Compar sit laudatio. Amen. V. Panem de caelo praestitisti eis.
R. Omne delectamentum in se habentem. Oremus: Deus, qui nobis sub sacramento mirabili, passionis tuae memoriam reliquisti: tribue, quaesumus, ita nos corporis et sanguinis tui sacra mysteria venerari, ut redemptionis tuae fructum in nobis iugiter sentiamus. Qui vivis et regnas in saecula saeculorum. R. Amen.
Sub tuum praesidium confugimus, sancta Dei Genitrix: nostras deprecationes ne despicias in necessitatibus: sed a periculis cunctis libera nos semper, Virgo gloriosa et benedicta.
Panis angelicus fit panis hominum; Dat panis caelicus figuris terminum:
Adoro te devote, latens Deitas, Quae sub his figuris vere latitas; Tibi se cor meum totum subiicit, Quia te contemplans, totum deficit.
20
2. Visus, tactus, gustus in te fallitur, Sed auditu solo tuto creditur; Credo quidquid dixit Dei Filius, Nil hoc verbo veritatis verius. 3. In Cruce latebat sola Deitas. At hic latet simul et humanitas: Ambo tamen credens, atque confitens, Peto quod petivit latro paenitens. 4. Plagas, sicut Thomas, non intueor, Deum tamen meum te confiteor: Fac me tibi semper magis credere, In te spem habere, te diligere. 5. O memoriale mortis Domini, Panis vivus vitam praestans homini: Praesta meae menti de te vivere, Et te illi semper dulce sapere. 6. Pie pellicane Iesu Domine, Me immundum munda tuo Sanguine: Cuius una stilla salvum facere Totum mundum quit ab omni scelere. 7. Iesu, quem velatum nunc aspicio, Oro, fiat illud, quod tam sitio, Ut te revelata cernens facie,
Visu sim beatus tuae gloriae. Amen. 1. Ave maris stella, Dei Mater alma, Atque semper Virgo, Felix caeli porta. 2. Sumens illud Ave Gabrielis ore, Funda nos in pace, Mutans Hevae nomen. 3. Solve vincla reis, Profer lumen caecis: Mala nostra pelle, Bona cuncta posce. 4. Monstra t(e) esse matrem: Sumat per te preces, Qui pro nobis natus, Tulit esse tuus. 5. Virgo singularis, Inter omnes mitis, Nos culpis solutos, Mites fac et castos.
6. Vitam praesta puram, Iter para tutum: Ut videntes Iesum, Semper collaetemur. 7. Sit laus Deo Patri, Summo Christo decus, Spiritui Sancto, Tribus honor unus. Amen.
21
ADVERBIOS
FORMACIN DE LOS ADVERBIOS DE MODO. I) La mayora de los adverbios de modo derivan de los adjetivos, aadiendo a su raz las siguientes desinencias: 1. Los adjetivos de 1 clase, tipo bonus,-a,-um aaden -e: Ej: timidus,-a,-um................Raz: timid-..................Adv: timide....................... miser,-era,-erum.............Raz: miser-.................Adv: misere 2. Los adjetivos de 2 clase, de 3 y 2 terminaciones, y los de 1 terminacin en -x,cis, aaden -iter: Ej: acer,acris,acre..............Raz: acr-.....................Adv: acriter.. dulcis,-e.........................Raz: dulc-....................Adv: dulciter. ferox,-cis.......................Raz: feroc-..................Adv: ferociter. 3. Los adjetivos de 2 clase, de una terminacin en -ns,-ntis aaden -er: Ej: sapiens,-ntis..................Raz: sapient-...............Adv: sapienter..
Todos estos adverbios se pueden traducir, en general, en cualquiera de estas formas. A veces, unas son ms adecuadas que otras: Ej: timide: tmidamente, de modo/forma tmido/a, con timidez. amice: amistosa/amigablemente, de forma/modo amistoso, con amistad (?)
II) Algunos adjetivos usan el acusativo neutro sing. como adverbio: Ej: multum: mucho paulum: poco nimium: demasiado etc. iterum:por segunda vez solum: solamente tantum: nicamente
III) Algunos adjetivos usan el ablativo neutro singular como adverbio: Ej: crebro: frecuentemente raro. raramente falso: falsamente etc. sero: demasiado tarde merito: con razn necessario: necesariamente
EJERCITACIN: Formar los adverbios a partir de los siguientes adjetivos; dar su traduccin:
22
amicus,-a,-um
prudens,-ntis
celeber,-bris,-bre
vitiosus,-a,-um
felix,-icis
patiens,-ntis
gracilis,-e
velox,.-ocis Buscar 10 adverbios derivados de distintos adjetivos y anotarlos, con su traduccin: .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
23
BOLILLA 2 CUARTA DECLINACIN Masculinos y Femeninos: Fructus, -us (m) Singular N. Fruct-us V. Fruct-us Ac. Fruct-um G. Fruct-us D. Fruct-ui Ab. Fruct-u Plural Fruct-us Fruct-us Fruct-us Fruct-uum Fruct-ibus Fruct-ibus
Neutros: Cornu, us Singular N. Corn-u V. Corn-u Ac. Corn-u G. Corn-us D. Corn-ui/-u Ab. Corn-u Plural Corn-ua Corn-ua Corn-ua Corn-uum Corn-ibus Corn-ibus
24
Particularidades de esta declinacin: 1) El D.sing. de los neutros puede ser en -u o en -ui. 2) Tienen generalmente el D. y Abl. pl. en -ubus los sig.sust.: (Completar el enunciado y significado): arcus,............................................ lacus,,........................................... quercus,........................................ specus,,......................................... artus,,............................................ partus,.......................................... tribus,........................................... D./ Abl.pl.:................................. D./ Abl.pl.:................................. D./ Abl.pl.:................................. D./ Abl.pl.:................................. D./ Abl.pl.:................................. D./ Abl.pl.:................................. D./ Abl.pl.:................................
3) El sust.domus,us(f casa.) presenta en su decl. una mezcla de segunda y de cuarta. Sing. Pl. N./V dom-us dom-us Ac. dom-um dom-us/ -os Gen.: dom-us dom-orum/-uum D. dom-ui dom -ibus Abl dom.-o dom - ibus Tiene adems un caso especial llamado locativo: dom-i ( en casa)
QUINTA DECLINACIN Masculinos y Femeninos: Dies,ei Singular Di-es Di-es Plural Di-es Di-es
N. V.
25
Ac. G. D. Ab.
Particularidades de esta declinacin: -tiene muy pocos sustantivos -los sustantivos son femeninos, con excepcin de dos masculinos: dies = da(que puede ser masculino o femenino) y meridies (slo masc.): medioda --Ejercitacin: 1) Buscar en el diccionario el gnero de estos sust., aadirlo al enunciado en la lnea de puntos, y declinar en sing. y plural, destacando la desinencia: auditus, us (.....): el odo; cursus ,us (.....): la carrera; currus, us(.....): el carro; equitatus, us (.....): la caballera; exercitus, us(.....): el ejrcito; fluctus, us (.....): la marea; metus, us(.....): el temor; senatus, us(.....): el senado; gelu, us(.....): el hielo; pecu, us(.....): el ganado; veru, us(.....): el asador; res, ei(.....): la cosa, el asunto, el tema. spes, ei(.....): la esperanza; mollities, ei(.....): la pereza; progenies, ei(.....): la descendencia; rabies, ei (....): la rabia; facies, ei (.....): la apariencia. fides, ei(.....): la fe 2) Declinar conjuntamente en singular y plural, estas frases, separando raz y desinencia: Canto suave: cantus,us(m) - suavis, e
26
Esfuerzo difcil: conatus,us(m) - difficilis,e Cuerno agudo: cornu, us(n) - acutus,a,um Carrera veloz: cursus,us(m) - velox,ocis Rodilla dbil: genu,us(n) - debilis,e Lago profundo: lacus,us(m) - profundus,a,um Ganado dcil: pecu,us(n) - docilis,e Vista aguda: visus,us(m) - acer, acris, acre Ilustre descendencia: clarus,a,um - progenies, ei(f) Rostro hermoso: facies, ei(f) - venustus,a,um Toda apariencia: omnis,e - species,ei (f) Esperanza ptima: spes, ei(f) - optimus,a,um Asunto difcil: res, ei (f) - difficilis,e Enorme rabia: ingens, ntis - rabies, ei(f) Estatua ecuestre: effigies,ei(f) - equester, tris, tre Declinar conjuntamente en sing. y pl., separando raz de desinencia: 1. altar sagrado 2. tiempo que huye 3. caballera famosa 4. da ocioso 5.pez voraz 6. poema antiguo 7. encina hermosa 8. ejrcito que custodia altare,is(n) tempus,oris(n) equitatus,us(f) dies,ei(f) piscis,is(m) carmen,-inis quercus,us(f) acies,ei(f) sacer,cra,crum fugiens,ntis celeber,bris,bre deses,desidis vorax,acis vetus,veteris pulcher,chra,chrum custodiens,ntis
27
BOLILLA 3 MODO SUBJUNTIVO Verbos: Infectum y Perfectum del Modo Subjuntivo, de las 5 conjugaciones regulares, y de SUM. Revisin: Para los que quieran refrescar los conocimientos adquiridos sobre el verbo, y avanzar un poco ms, consultar esta pgina. Tiene actividades que pueden ir resolviendo. Traen la autocorreccin. http://roble.pntic.mec.es/~msanto1/lengua/1verbo.htm Para Profundizar ms: http://cvc.cervantes.es/ensenanza/biblioteca_ele/asele/pdf/15/15_0810.pdf Un artculo muy interesante sobre las dificultades que presenta la enseanza del Subjuntico, sobre todo para los extranjeros: http://www.laprensa.com.ni/2009/11/03/opinion/6685
Ver: USOS DEL MODO SUBJUNTIVO, como ANEXO, al final del cuadernillo.
Reglas para comprender la formacin de los tiempos del Modo Subjuntivo: Para el Presente: tema de presente + caracterstica temporal (a para la 1 conjugacin y e para las dems) + desinencias personales
1 conj.: AMA + morfema E + desinencias [A+E contraen en E: AMEM, AMES, AMET ...] 2 conj.: MONE + morfema -A + desinencias: MONEAM 3 conj.: REG + morfema A + desinencias : REGAM 4 conj.: AUDI + morfema A + desinencias : AUDIAM c. mixta: CAP + I breve + morfema A + desinencias : CAPIAM
28
1 conj.: AMA + morfema RE + desinencias : AMAREM 2 conj.: MONE + morfema RE + desinencias : MONREM 3 conj.: REG + vocal de unin E + morfema RE + desinencias : RGEREM 4 conj.: AUDI + morfema RE + desinencias : AUDREM c. mixta: CAP + E breve + morfema RE + desinencias : CPEREM
Para los tiempos perfectos: Pret. Perfecto: raz + erim eris erit erimus eritis erint Pret. Pluscuamperfecto: raz + issem isses isset issemus issetis issent
1 Conjugacin: amo (amre) (Voz Activa) Pret. Imp. Pret. Perf. Pret. Plusc. Amara/amase Haya amado Hubiera/hubiese amara Habra amado amare-m amav-eri-m amav-isse-m amare-s amav-eri-s amav-isse-s amare-t amav-eri-t amav-isse-t amare-mus amav-eri-mus amav-isse-mus amare-tis amav-eri-tis amav-isse-tis amare-nt amav-eri-nt amav-isse-nt 2 Conjugacin: moneo (monre) (Voz Activa)
29
3 Conjugacin: rego (regere) (Voz Activa) Presente Pret. Imp. Pret. Perf. Pret. Plusc. reg-a-m regere-m rex-eri-m rex-isse-m reg-a-s regere-s rex-eri-s rex-isse-s reg-a-t regere-t rex-eri-t rex-isse-t reg-a-mus regere-mus rex-eri-mus rex-isse-mus reg-a-tis regere-tis rex-eri-tis rex-isse-tis reg-a-nt regere-nt rex-eri-nt rex-isse-nt
4 Conjugacin: audio (audre) (Voz Activa) Presente Pret. Imp. Pret. Perf. Pret. Plusc. audi-a-m audire-m audiv-eri-m audiv-isse-m audi-a-s audire-s audiv-eri-s audiv-isse-s audi-a-t audire-t audiv-eri-t audiv-isse-t audi-a-mus audire-mus audiv-eri-mus audiv-isse-mus audi-a-tis audire-tis audiv-eri-tis audiv-isse-tis audi-a-nt audire-nt audiv-eri-nt audiv-isse-nt
5 Conjugacin: capio (capere) (Voz Activa) Presente Pret. Imp. Pret. Perf. Pret. Plusc. capi-a-m capere-m cep-erim cep-issem capi-a-s capere-s cep-eris cep-isses capi-a-t capere-t cep-erit cep-isset capi-a-mus capere-mus cep-erimus cep-issemus capi-a-tis capere-tis cep-eritis cep-issetis capi-a-nt capere-nt cep-erint cep-issent
Presente sim
Pret.Plusc. fu-issem
30
EJERCITACIN : Conjugar los 4 tiempos de subjuntivo de los siguientes verbos, y traducir la 1 persona del plural de cada uno: DISCO,DIDICI,---(3tr): aprender CONTINEO,CONTINUI, CONTENTUM(2TR): contener CELO(1tr): ocultar FINIO(4tr): terminar NUNTIO(1tr): anunciar NUTRIO(4tr): alimentar MINUO, MINUI, MINUTUM (3): disminuir RECIPIO, RECEPI, RECEPTUM(3): recibir FLEO, FLEVI, FLETUM(2): llorar
Modo Imperativo Este modo verbal, que en castellano tiene un solo tiempo y se conjuga para las segundas paersonas singular y plural (ama/amad, teme/temed, parte/partid), tiene en Latn otro tiempo, el futuro, que se usa para las ocasiones en que la orden no se da para ser cumplida inmediatamente, sino con posterioridad. Ej: Abran el libro y resuelvan el ejercicio 5 (ahora, en clase: en este momento, PRESENTE) O Resuelvan el ejercicio 5 para la prxima clase (FUTURO).
Para conjugar el Imperativo Presente, tomamos el infinitivo presente, que termina en RE para los verbos regulares (ama-re; mone-re, rege-re, audi-re y cape-re), y en SE para SUM (es-se); le quitamos dicha slaba (RE o SE) para obtener la raz. Esa raz sirve como 2 pers.sing. del Imperativo, y si le aadimos la desinancia TE, la convertimos en 2 pers. Plural.
31
Para connjugar el Imperativo Futuro, retomamos la raz que tiene la 2 persona plural, y aadimos: 2 sing. -to 3 sing. -to 2a pl. -tote 3a pl . -nto
FU TU RO
2 Singular (Tu) 3 Singular (Is) 2 Plural (Vos) 3 Plural *(Ei Ii/ Eae)
Es - to
Ama - to
Mone - to Regi - to
Audi - to
Capi -to
Es - to
Ama - to
Mone - to Regi - to
Audi - to
Capi - to
Es tote
Capi - tote
Su - nto
Capiu-nto
Conjugar y traducir las pers. del Imperativo de los verbos conjugados en el ejercicio anterior.
32
a) ORDEN: para la 1 y 3 persona. Ej: Ita faciamus. .. (Para la 2 persona se usa el Imperativo.Ej:In urbe manete,cives. )
b) PROHIBICIN: - para la 2 pers. se usa "ne" + Pret.Perf. del Subj. (forma clsica) Ej: Ne mendacia dixeris ................................................................................
o los verbos auxiliares Noli (2 sing.) o Nolite (2 pl.) + Infinitivo Ej: Noli me tangere ..
Tambin se puede usar ne + Presente del Subjuntivo ( no clsico) Ej: Ne nos inducas in tentationem (en el Pater Noster
- para la 1 y 3 pers. se usa "ne" + Presente del Subj. Ej: Ne mendacia dicamus : .. Ne in silvam veniant:.
c) DESEO: - si es realizable, en Presente de Subjuntivo, que puede estar precedido de "Utinam": Ojal.
33
Ej: Utinam domum veniat .. - si es irrealizable en el presente, usa "Utinam" + Imperf. de Subj. Ej: Utinam pater viveret ..
- si es irrealizable en el pasado, usa "Utinam" + Plusc. del Subj. Ej: Utinam beatus fuisset .
d) IRREALIDAD: (accin que no ha llegado a cumplirse por no haberse realizado las necesarias condiciones). Para el presente, usa el Imperf. de Subj., y para el pasado, el Plusc. de Subj. Ej: Domi maneret, sed pater me vocat Domi mansisset, sed pater me vocavit . e) Tambin puede expresar otros matices, como la duda (en oraciones interrogativas) o la posibilidad.
EJERCITACIN : a) analizar y traducir, e indicar para qu se usa en cada oracin el Subjuntivo, Imperativo o Indicativo. 1.Utinam dei immortales nobis bonam salutem dedissent!
34
b) Traducir el himno Veni Creator en la lnea de puntos, subrayar los verbos en Modo Imperativo y Subjuntivo y anotar su enunciado. 1. Veni, Creator Spiritus, / mentes tuorum visita: / imple superna gratia / quae Tu creasti pectora.
35
2. Qui diceris Paraclitus, / Altissimi donum Dei, / fons vivus, ignis, caritas, / et spiritalis unctio. 3. Tu septiformis munere, / digitus paternae dexterae, / Tu rite promissum Patris, / sermone ditans guttura. 4. Accende lumen sensibus, / infunde amorem cordibus, / infirma nostri corporis, / virtute firmans perpeti. . 5. Hostem repelias longius, / pacemque dones protinus, / ductore sic te praevio / vitemus omne noxium. 6. Per Te sciamus da Patrem, / noscamus atque Filium, / Teque utriusque Spiritum / credamus omni tempore.
36
7. Deo Patri sit gloria, / et Filio qui a mortuis / surrexit, ac Paraclito / in saeculorum saecula. Amen. .
c) Traducir estas oraciones, indicando tiempo y modo de los verbos. 1.Benedicat vos omnipotens Deus, Pater et Filius et Spiritus Sanctus. 2.Quod ergo Deus coniunxit, homo non separet. . 3.Corpus Domini Nostri Iesu Christi custodiat animam meam in vitam aeternam.
4.Exsultet jam angelica turba caelorum: exsultent divina mysteria: et pro tanti Regis victoria tuba insonet salutaris.
37
7. Domine Fili Unigenite, Jesu Christe, qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostram. 8. Hoc facite in meam commemorationem. ......................................................................................................................... 9.Pax Domini sit semper vobiscum.
12.O Domine, Creator Spiritus, accende in cordibus nostris ignem dilectionis tuae. ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... 13. Salve, Regina, Mater misericordiae, vita, dulcedo et spes nostra, salve. ......................................................................................................................... .........................................................................................................................
38
Eia ergo, advocata nostra, illos tuos misericordes oculos ad nos converte. ......................................................................................................................... .........................................................................................................................
Et Jesum benedictum fructum ventris tui nobis post hoc exsilium ostende. ......................................................................................................................... .........................................................................................................................
Ora pro nobis, Sancta Dei Genetrix. ......................................................................................................................... Ut digni efficiamur 7promissionibus Christi. .........................................................................................................................
1 Pers. Sing. del Presente de Subjuntivo en Voz Pasiva. Verbo efficio (3): hacer. En voz pasiva, hacerse, resultar.
39
14.AVE MARIA, gratia plena, Dominus tecum. Benedicta tu in mulieribus, et benedictus fructus ventris tui 8, Iesus. Sancta
15.ANGELE DEI,
Amen.
.. ..
Este pronombre puede ser personal o posesivo. Cmo lo analizaramos en cada caso?
40
Amen.
17. Ante cenam: Ad cenam vitae aeternae perducat nos, Rex aeternae gloriae. Amen.
Este texto est formado por oraciones con Sujeto Expreso y Predicado No verbal Nominal (con ncleo sust. o adj.). Se omite en cada oracin el verbo SUM, en el subjuntivo con valor de exhortacin: SIT = sea
41
42
*con las formas del femenino y del plural: mo/a/os/as, tuyo/a/os/as, etc.
B) DEMOSTRATIVOS ISTE, A, UD Ese, esa, eso Singular Masculino Iste Iste Istum Istius Isti Isto Plural Masculino Isti Isti Istos Istorum Istis Istis
ILLE, A, UD Aquel, aquella, aquello Singular Masculino Ille Ille Illum Illius Illi Illo Plural Masculino Illi Illi Illos Illorum Illis Illis
43
IPSE, A, UM l mismo, ella misma, ello mismo Singular Masculino Ipse Ipse Ipsum Ipsius Ipsi Ipso Plural Masculino Ipsi Ipsi Ipsos Ipsorum Ipsis Ipsis
HIC, HAEC, HOC Este, esta, esto Singular Masculino Hic Hic Hunc Huius Huic Hoc Plural Masculino Hi Hi Hos Horum His His
Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo IS, EA, ID Este, esta, esto
Plural Masculino Ei (ii) Ei (ii) Eos Eorum Eis (iis) Eis (iis)
IDEM, EADEM, IDEM El mismo, la misma, lo mismo Singular Masculino Idem Idem Eundem Eiusdem Eidem Eodem Plural Masculino Eidem /Iidem Eidem/Iidem Eosdem Eorundem Eisdem Eisdem/Iisdem
44
EJERCITACIN : 1) Declinar conjuntamente en sing. y pl., usando el pronombre sugerido, en el gnero correspondiente: el mismo flautista: idem... tibicen, tibicinis(m) esta escuadra hic... classis,is(f) la costa misma ipse... litus,oris(n) ese da iste... dies,ei(f) la esperanza misma ipse... spes,ei(f) esa carrera iste... cursus,us(m) aquella voz ille... vox,vocis(f) este lado is... latus,eris(n) ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ............................................................................................................................ 2) Formar frases con un pronombre demostrativo y un sustantivo de la declinacin que se indica. Declinar dicha frase en singular y plural. No usar cada pronombra ms que una sola vez.. a.1.pron. demost.+ sust. de 2 decl. Neutro b.1 pron. Demost. + sust. de 3 decl. Parislabo. m/f c. 1 pron. Demost. + sust. de 4 del. M/f d. 1 pron. Demost. + sust. de 5 decl. Fem. e. un pron. Demost. + sust. de 3 decl. Impar. N f. 1 pron. Demostr. + sust. de 1 decl. Fem.
EJERCITACIN 3
45
7.Numquam cives urbem reliquissent, sed senatus ipse eis hoc iussit.
46
Verbo SUM : enunciado: SUM, ES, ESSE, FUI, ---- : ser, estar, haber, tener. La conjugacin del MODO INDICATIVO est en la pgina y la del MODO IMPERATIVO Y SUBJUNTIVO, en las pginas 21, 22 y 23.
El verbo SUM , segn los modificadores verbales que lo acompaen, puede traducirse como: 1. ser, estar copulativos. Llevan un P.S.O. Ej.: Miles validus est: El soldado es valiente. PSO 2. estar ( no copulativo). Lleva un circunstancial, generalmente UBI. Ej.: Miles in castris est: El soldado est en el campamento. UBI
3. haber. Si bien en latn tiene un sujeto y la oracin es bimembre, la oracin que traducimos al castellano es unimembre, y el sujeto latino se convierte en O.D. del verbo haber. Ej.: Stellae in caelo sunt: Suj. UBI v. Hay estrellas en el cielo. v. OD Circ.
4. tener. En este caso, acompaan al verbo SUM un sujeto y un Dativo, al que llamamos Posesivo (D.pos.). Para traducir al castellano, se empieza por el Dativo como Sujeto + el verbo SUM
47
que se traduce como tener + el Sujeto latino, que se traduce como O.D.
Compuestos de SUM : Modificadores verbales Verbos compuestos de SUM: rigen un complemento en dativo, al que llamaremos Complemento rgimen ( C. Rg.). Ejemplos: 1. Semper amicis aderimus. iuvabimus) Siempre ayudaremos a los amigos. 2. Patientia numquam magistro deest. (Magister semper patiens est). Al maestro nunca le falta paciencia. (El maestro siempre es paciente) 3. Romanis civibus amor patriae deorumque inest. En los ciudadanos romanos hay amor (de) a la patria y (de) a los dioses. 4. Inter villam et urbem longum iter interest. ATENCIN AQU! Entre la villa y la ciudad hay un largo camino. (= Semper amicos
48
Otra posibilidad con estos compuestos es usar un modificador encabezado por la preposicin que dicho compuesto tiene (inter, en este caso) + el caso que esa preposicin rige (Ac. en este ejemplo). 5. Dominus filiique magnis conviviis intererant. El seor y sus hijos intervenan / participaban en grandes banquetes. 6. Equites hostium multum militibus nostris obfuerunt. Los jinetes (la caballera) de los enemigos daaron (da) mucho a nuestros soldados.
Ejercitacin: 1.Ulmi argenteae domini agris sunt. 2. Ulmi argenteae in domini agro sunt. 3. Fulmina implacabilia villae arboribus obfuerunt. 4. In proelio feroci nullus testis superstes fuit. 5. Celebres deorum statuae Romanis templis erant. 6. Benignum tempus incolis superstitibus adfuerat. 7. Prudentia iudicibus numquam deest. 8. Romana matrona filiis servisque praeerat.
POSSUM: Enunciado:.......................................................................................................
49
Pto. Imperfecto
Fut. Imperfecto
Pto.Perfecto
Pto. Pluscuamperfecto
Fut. Perfecto
Pto. Imperfecto
Pto.Perfecto
Pto. Pluscuamperfecto
PROSUM: Enunciado:.......................................................................................................
50
Presente
Pto. Imperfecto
Fut. Imperfecto
Pto.Perfecto
Pto. Pluscuamperfecto
Fut. Perfecto
MODO SUBJUNTIVO
Presente
Pto. Imperfecto
Pto.Perfecto
Pto. Pluscuamperfecto
51
1 : de igualdad : tan noble como 2. : de inferioridad : menos noble que 3 : de superioridad :ms noble que C. Superlativo : es aquel adjetivo que expresa la cualidad en su grado mayor o mximo, y que a su vez puede ser : 1 : Absoluto : muy noble, el ms noble, nobilsimo 2 : Relativo : el ms noble de/entre Ejercitacin 1 : Subrayar en estas oraciones las construcciones con comparativo y superlativo: 1) Jpiter era el ms poderoso entre todos los dioses del Olimpo. 2) Hctor era muy valiente pero no tan fuerte como Aquiles. 3) Helena, la esposa de Menelao, era la mujer ms bella. 4) Paris rapt a la bellsima Helena y desat la guerra ms famosa de la antigedad. 5) Paris, hijo de Pramo, era menos valiente que su hermano Hctor. 6) En los tiempos antiguos, ningn poeta fue tan famoso como Homero. 7) Atenea era ms inteligente que todas las diosas. 8) Nunca escuchamos una historia ms triste que la destruccin de Troya.
Los COMPARATIVOS en Latn. En Latn, los comparativos de inferioridad y de igualdad se forman como en castellano, aadiendo al adjetivo el adv. M.D. minus (=menos) o tam (=tan) y una construccin comparativa que muestra al segundo elemento o trmino de la comparacin.
52
Pero para la mayora de los adjetivos existe una forma especial de expresar la superioridad, que consiste en construir, a partir del adjetivo base, uno nuevo, de la forma que veremos a continuacin:
Formacin de comparativos de superioridad. 1)La mayora de los ajetivos forman el comparativo de superiorodad aadiendo a la raz las desinencias -IOR para masc. y fem., y -IUS para el neutro. Ej.: de ALTUS,A,UM.............Raz: ALTComp.: ALTIOR,ALTIUS: ms alto (que). (Gen.: ALTIOR - IS) nueva raz
de FORTIS,E..................Raz: FORTComp.: FORTIOR,FORTIUS: ms fuerte (que) (Gen.: FORTIOR - IS) nueva raz
El adjetivo resultante se declina como los sustantivos imparislabos de la 3 declinacin , es decir, que tienen el abl. sing. en -E, el nom.,voc. y ac.pl.neutro en -A y el gen.pl. en -UM. 2) Los adjetivos terminados en -DICUS,-FICUS,y -VOLUS lo forman aadiendo a la raz las desinencias -ENTIOR para masc. y fem.,-ENTIUS para neutro. Ej.: de BENEVOLUS,A,UM...........Raz:BENEVOLComp.:BENEVOLENTIOR, BENEVOLENTIUS (Gen.:BENEVOLENTIOR - IS). 3)Los adjetivos terminados en -IUS y en -EUS lo forman anteponiendo el adverbio MAGIS (=ms) al adjetivo en grado positivo.
Formacin de los superlativos. 1) La mayora de los adjetivos forman el superlativo aadiendo a la raz la desinencia -ISSIMUS,-ISSIMA,-ISSIMUM. Ej.: de ALTUS,A,UM.........Raz: ALT-.
53
Sup.:ALTISSIMUS,A,UM : altsimo, muy alto, el ms alto (de) de FORTIS,E................Raz: FORT-............... Sup: FORTISSIMUS,A,Um: fuertsimo/fortsimo, muy fuerte, el ms fuerte (de)... El adjetivo resultante se declina como BONUS,BONA,BONUM. 2)Los adjetivos terminados em -ER en el nom.masc.sing.lo forman cambiando ER (del nom.) por -ERRIMUS,A,UM. Ej.: de TENER,ERA,ERUM................................Sup.: TENERRIMUS;A;UM. de ACER,ACRIS,ACRE...............................Sup.: ACERRIMUS,A,UM. 3)Los adjetivos terminados en -DICUS,-FICUS,y -VOLUS los forman aadiendo a la raz las desinencias -ENTISSIMUS,-ENTISSIMA,-ENTISSIMUM. Ej.: de BENEVOLUS,A,UM.....Raz: BENEVOLSup.: BENEVOLENTISSIMUS,A,UM
4) Seis adjetivos terminados en -ILIS forman el sup. cambiando -ILIS (del nom.) por -ILLIMUS,-ILLIMA,-ILLIMUM. Estos adjetivos son: FACILIS,E....................Sup.:FACILLIMUS,A,UM DIFFICILIS,E................Sup.:DIFFICILLIMUS,A,UM SIMILIS,E......................Sup..SIMILLIMUS,A,UM DISSIMILIS,E................Sup,:DISSIMILLIMUS;A;UM GRACILIS;E..................Sup.:GRACILLIMUS,A,UM HUMILIS,E.....................Sup.:HUMILLIMUS,A,UM Los dems adjetivos terminados en -ILIS (como NOBILIS,E o UTILIS,E) lo
forman como indica el nmero 1: Ej. nobilissimus, utilissimus
54
EJERCITACIN: a) Con la ayuda del diccionario, formar y traducir el comparativo de estos adjetivos: Abundans, acutus, aeger, aridus, asper, brevis, delicatus, difficilis, dulcis, facilis, ferox, firmus, integer, lucidus, niger, sanctus, teter, utilis. b) Declinar conjuntamente: animal rapacius avis rapacior canis velocior equus robustior iter difficilius lepus timidior lilium pulchrius nauta sapientior servus fidelior verbum suavius c) Completar el comparativo, conforme al gnero y al caso del correspondiente sustantivo. Traducir. Ej: animalia feroc... : animalia ferociora: animales ms feroces. Cor amabil.....: .................................................................................... Cymba veloc.....:.................................................................................. Equis robust..:................................................................................. Lepores veloc..:...............................................................................
55
Magister sapient..:.......................................................................... Magistra sever..:.............................................................................. Maria clar.....:....................................................................................... nomen glorios.....:............................................................................... puella docil.....:.................................................................................... pueri diligent.....:................................................................................. puero diligent.....:...............................................................................
MATICES DE LA COMPARACIN. 1.) Inferioridad: menos prudente que...= minus prudens quam... 2.) Igualdad: tan prudente como... = tam prudens quam... 3.) Superioridad: ms prudente que... = prudentior quam... SEGUNDO TRMINO DE LA COMPARACIN: Se llaman trminos de comparacin a los dos elementos (personas, objetos,acciones,etc.) que se comparan. El que depende del adjetivo o frase comparativa es el 2 trmino. Cmo se expresa en Latn el 2 elemento de la comparacin:
Ej: El nio es ms prudente que su hermano; ella es menos prudente que su 2 trm 2 amiga; las nias son tan prudentes como los nios. Trm. 2 trm.
De dos maneras: a. Con QUAM + el mismo caso en que est el primer trmino.
56
Ej: Puer prudentior quam frater est. Puella minus prudens quam amica est. Puellae tam prudentes quam pueri sunt. .. b. En ablativo solo, sin QUAM.
COMPARATIVOS Y SUPERLATIVOS ESPECIALES bonus,a,um: bueno melior,melius: mejor optimus,a,um:ptimo, el mejor malus,a,um: malo peior,peius: peor pessimus,a,um: psimo,el peor magnus,a,um:grande maior,maius: mayor maximus,a,um:mxim o, el mayor multus,a,um: mucho plus(indec.), plurimus,a,um: plures,plura:ms muchsimo parvus,a,um:pequeo minor,minus:ms minimus,a,um:muy pequeo pequeo, mnimo prope(adv.):cerca propior,propius: ms proximus,a,um: muy cerca cerca prae,pre(prep.): prior,prius: primero, primus,a,um: el delante, al frente de ms temprano primero
57
superus,a,um: arriba
superior,superius: ms arriba
A. Comparativos: 2 trmino.
1.Aurum est pretiosum, sed ferrum est utilius auro. 2.Canes sunt
58
B. Comparativos especiales: 1.Luna minor est terra; sol est maior terra lunaque. 2.Animalia saepe maiora sunt hominibus. 3. Vitium peius est quam morbus. 4.Valetudo melior divitiis est.
b) con e/ex + Ablativo: Vulpes est callidissima ex omnibus animalibus. C. Rgimen P.S.O.
c) con inter + Ac. Vulpes est callidissima inter omnia animalia. C. Rgimen P.S.O.
1.Non semper homines pauperrimi infelicissimi sunt. 2.Peccatum est pessimum omnium malorum. 3. Naves erant in portu celeberrimo. 4.
59
Leo est maximus ex animalibus. 5. Vergilius et Horatius optimi et celeberrimi inter poetas Romanos sunt.
D. Del latn eclesistico: 1.) Hic Levita est omnium fidelissimus. 2) Quis est dignior quam tu? 3)
peiores illis. 12) Si diligeretis me, gauderetis quia vado ad Patrem, quia
Pater maior est me. 13) Amen dico vobis. Non resurrexit inter natos
60
GRADOS DE SIGNIFICACIN DEL ADVERBIO DE MODO: Como el adjetivo, el adverbio tiene grado comparativo y superlativo. Ambos se forman a partir de los adjetivos, de la siguiente manera: Grado comparativo: el adjetivo en grado comparativo terminado en -ius ( o sea en gnero neutro) sirve tambincomo adverbio. Ej: doctius: ms sabiamente pulchrius: ms bellamente acrius: ms intensamente fortius: ms fuertemente Grado superlativo: se toma como base el adjetivo en grado superlativo, terminado en -us, y a su raz se le aade -e. Ej: doctissime: muy sabiamente pulcherrime: muy hermosamente facillime: muy fcilmente benevolentisssime: muy benvolamente
Grados de comparacin irregulares: Algunos adverbios forman irregularmente los grados de significacin. POSITIVO bene male magnopere multum paulum COMPARATIVO melius peius magis plus minus SUPERLATIVO optime pessime maxime plurimum minime
61
EJERCITACIN: a) Formar el comparativo y superlativo de los adverbios que se forman con las races de los adjetivos en el ejercicio anterior. Elegir 5 adjetivos. b) Analizar y traducir: 1)Litterias omnibus de rebus crebro mihi mitte. 2) Utinam litteras
canit.
62
BOLILLA 6
PRONOMBRES RELATIVOS y PROPOSICIONES QUE INTRODUCEN QUI, QUAE, QUOD El cual, quien, que (cuyo -solo en Gen-) masculino femenino Nomi./ Vocat. Qui Quae Quien, el que Quien, la que Acusativo Quem Quam A quien, al que A quien, a la que Genitivo Cuius Cuius De quien, del De quien, de que, cuyo la que, cuyo Dativo Cui Cui A/para quien, A/para quien, a/para el que a/para la que Ablativo Quo Qua Con/por Con/por quien/el que quien/la que
Singular
cuius
cui
quo
Plural
Nomi./ Vocat.
Acusativo
Qui Quienes, los que Quos A ..... Quorum De.... Cuyo... Quibus A/para... A/para... Quibus Con/por...
quae
quae
Genitivo
quarum
quorum
Dativo
quibus
quibus
Ablativo
quibus
quibus
63
A. que dicha proposicin determine o califique a un sustantivo o pronombre que generalmente la precede en la oracin, al que llamamos antecedente, y con el que concuerda en gnero y nmero, pero no en caso. Esta proposicin se llama Adjetiva, y cumple la funcin de M.D. B. que dicha proposicin no tenga antecedente, con lo cual funcionara como cualquier adjetivo que reemplaza a un sustantivo, por asumir su funcin. Dicha proposicin es Sustantiva. Atencin: debe estar encabezada por un pronombre relativo no adverbio. Los reconocemos porque se declinan, como QUI, QUAE, QUOD o QUICUMQUE, QUAECUMQUE, QUODCUMQUE: cualquiera que.
64
Iesus
misit, qui a sceleribus nostris nos liberaret. 10) Haec est nox ,
de qua scriptum est: "Et nox sicut dies illuminabitur". 11) Deus
2. Oraciones con Proposiciones Adjetivas y usos del Subjuntivo e Imperativo - a. Ne ignavi fueritis, cives quibus nostram salutem commendamus; civitatem audacia ex hostium manibus redimite. - b. Ulixes domum feliciter revenisset, sed maxima impedimenta, quae in itinere invenit, navem a patriae litore detraxerunt. - c. Utinam Romanae legiones, quas in Galliam senatus misit, hostes in atroci proelio vicerint!
65
- d. Vires, quae vitam sustinent, in Deo quaerite; ne fidem umquam perdideritis. - e. Pii domini deos familiares colant. (verbo colo: honrar,venerar) -f. Consilia prudentia de plurimis rebus nobis dedisset, sed impedivit maeror.
praecipiens
apostolis
per
Spiritum
Sanctum,
quos
elegit,
66
BOLILLA 7
PRONOMBRES INDEFINIDOS
Quibuspiam Quibuspiam
Quibuspiam Quibuspiam
Quibuspiam Quibuspiam
* Vaiante: quidpiam
QUIDDAM QUIDAM, QUAEDAM, QUI DDAM / QUODDAM Cierto hombre, cierta mujer, cierta cosa
Masculino Quidam Quidam Quemdam Cuiusdam Cuidam Quodam Singular Femenino Quaedam Quaedam Quandam Cuiusdam Cuidam Quadam Neutro Quoddam * Quoddam * Quoddam * Cuiusdam Cuidam Quodam Masculino Quidam Quidam Quosdam Quorundam Quibusdam Quibusdam Plural Femenino Quaedam Quaedam Quasdam Quarundam Quibusdam Quibusdam Neutro Quaedam Quaedam Quaedam Quorundam Quibusdam Quibusdam
67
* Variante: quiddam
* Variante: quidque
UNUMQUODQUE UNUSQUISQUE, UNAQUAEQUE, UNUMQUOD QUE / UNUMQUIDQUE Cada uno Se declina la partcula Unus, a, um y se la antepone al pronombre indefinido
(quisque, quaeque, quodque /quidque)
68
ALTERUM UM ALTER, ALTERA, ALTER El uno...el otro (al tratarse de dos cosas)
Nominativo
69
Nominativo
Masculino Nominativo Totus Vocativo Tote Acusativo Totum Genitivo Totius Dativo Toti Ablativo Toto
Nominativo
70
PRONOMBRES INDEFINIDOS COMPUESTOS de quis aliquis (cierto, un tal, alguno) quispiam (alguno) quidam (un tal, cierto, alguno, quienquiera) quisque (cada uno, cada cual) quicumque (quienquiera, cualquiera) quisquam (alguno, cada uno, cada cual) quisquis (todo aquel que, cualquiera, quienquiera) quivis (quienquiera, cualquiera) quilibet (quienquiera, cualquiera) Las partculas ali-,.-piam, -quam, -dam, -cumque, -que, -vis, -libet permanecen invariables Se les puede poner un prefijo que debe declinarse: unus-, a-,umde uter uterque (uno y otro) utervis (cualquiera de los dos) uterlibet (aqul que t perfieras) Con el prefijo ne- (neuterque) significa 'ni uno, ni otro'.
PRONOMBRES INTERROGATIVOS
71
Masculino Nominativ Qui / Quis o Vocativo Qui / Quis Acusativo Genitivo Dativo Ablativo Quem Cuius Cui Quo
Neutro Quod Quid Quod Quid Quod Quid Cuius Cui Quo
Otros pronombres interrogativos, derivados de estos pueden ser: Quinam / quisnam, quaenam, quodnam / quidnam (quien)
(acaso alguien)
Qui / quod: son modificadores de un sustantivo (Qui homo venit?). Es decir, que son adjetivos (MD). (MD) Quis / quid: se usan solos (Quis venit?). Es decir, que son sustantivos (N). (N
Masculino Nominativo Uter Vocativo Uter Acusativo Utrum Genitivo Utrius Dativo Utri Ablativo Utro
72
Masculino Nominativo Qualis Vocativo Qualis Acusativo Qualem Genitivo Qualis Dativo Quali Ablativo Quali
73
Ejercicios: A)Traducir: Quem?..............................................Quarum puellarum?............................................. Cui duci?...........................................Quod templum?................................................... Qui milites?.......................................Quibus iuvenibus?.............................................. B) Analizar y traducir: 1) Quem in foro vidisti? 2) Quibus auxilium dabimus? 3)Cuius librum legis? 4) Quis te vocavit? 5) Quibus profuistis? 6) Quocum heri in urbe ambulabas? C) Traducir: Uter frater?...............................................Utra manus?................................. Utrum fratrem?........................................Utram manus?............................... Utrius fratris?...........................................Utrius manus?............................... Utri fratri?.................................................Utri manui?.................................... Utro fratre?..............................................Utra manu?.................................... D) Analizar y traducir: 1) Uter exercitus victoriam obtinuit? 2) Utrum ducem Senatus prudentem existimavit? 3)Utra manu gladios milites portant? 4) Utrius oculi visus acrior est?
b) Tambin podemos preguntar buscando un S o un No como respuesta. En este caso, las preguntas pueden introducirse con adverbios interrogativos. stos son: Num...?: Acaso...........? Se espera respuesta negativa. Nonne....? Acaso no......? Se espera repuesta afirmativa. -ne.........? .....................? No se espera ninguna respuesta determinada. ..............? .....................?........No se espera ninguna respuesta determinada. Ej: Num duas patrias habemus?................................................................... Nonne filios amamus?.............................................................................. Legistine poetae pulchra carmina?........................................................... Mecum venies?.........................................................................................
74
BOLILLA 8
VERBOS: MODO INDICATIVO - VOZ PASIVA
TRADUCCIN PRIMERA CONJUGACIN AMOR,ARIS,ARI,ATUS SUM SEGUNDA CONJUGACIN MONEOR,ERIS,ERI, MONITUS SUM
soy amado
PRESENTE
PRETRITO IMPERFECTO
era amado /aconsejado/ gobernado /odo/captura do ser amado /aconsejado/ gobernado /odo/captura do fu - he sido hube sido amado /aconsejado/ gobernado /odo/captura do haba sido amado /aconsejado/ gobernado /odo/captura do habr sido amado /aconsejado/ gobernado /odo/captura
FUTURO IMPERFECTO
amor amaris/re amatur amamur amamini amantur amabar amabaris/re amabatur amabamur amabamini amabantur amabor amaberis/re10 amabitur amabimur amabimini amabuntur
Fui/sum Fuisti/es Fuit/est
moneor moneris/re monetur monemur monemini monentur monebar monebaris/re monebatur monebamur monebamini monebantur monebor moneberis/re 11 monebitur monebimur monebimini monebuntur
Fui/sum Fuisti/es Fuit/est
PRETRITO PERFECTO
Amatus,a,um
Monitus,a,um
Fuimus/sumus Fuistis/estis Amati,ae,a Fuerunt/sunt fueram/eram fueras/eras amatus,a,um fuerat/erat fueramus/eramus fueratis/eratis amati,ae,a fuerant/erant Fuero/ero Fueris/eris amatus,a,um Fuerit/erit Fuerimus/erimus Fueritis/eritis amati,ae,a
Fuimus/sumus Fuistis/estis Moniti,ae,a Fuerunt/sunt fueram/eram fueras/eras monitus,a,um fuerat/erat fueramus/eramus fueratis/eratis moniti,ae,a fuerant/erant Fuero/ero Fueris/eris monitus,a,um Fuerit/erit Fuerimus/erimus Fueritis/eritis moniti,ae,a
FUTURO PERFECTO
10
11
Idem nota 10
75
do
Fuerint/erunt
Fuerint/erunt
regor regeris/re 12 regitur regimur regimini reguntur regebar regebaris/re regebatur regebamur regebamini regebantur regar regeris/re regetur regemur regemini regentur
Rectus,a,um
soy regido
era regido
ser regido
audior soy odo audiris/re auditur audimur audimini audiuntur audiebar era odo audiebaris/re audiebatur audiebamur audiebamini audiebantur audiar ser odo audieris/re audietur audiemur audiemini audientur
Fui/sum Auditus/a/um fuisti/es Fuit/est Fuimus/sumus Fuistis/estis Fuerunt/sunt
capior soy agarrado 13 caperis/re capitur capimur capimini capiuntur capiebar era agarrado capiebaris/re capiebatur capiebamur capiebamini capiebantur capiar capieris/re capietur capiemur capiemini capientur
Captus,a,um
ser agarrado
Capti,ae,a
Recti,ae,a
Auditi/ae/a
fueram/eram fueras/eras fuerat/erat fueramus/eramus Recti,ae,a fueratis/eratis fuerant/erant Fuero/ero Rectus,a,um Fueris /eris Fuerit/erit Fuerimus/erimus Recti,ae,a Fueritis/eritis Fuerint/erunt Rectus,a,um
...... Captus,a,um
Capti,ae,a
fueram/eram fueras/eras fuerat/erat fueramus/eramus fueratis/eratis fuerant/erant Fuero/ero Fueris/eris Fuerit/erit Fuerimus/erimus Fueritis/eritis Fuerint/erunt
12 13
76
ANEXOS Veamos los usos del Modo Subjuntivo en Espaol: Bibliografa: http://es.wikipedia.org/wiki/Modo_subjuntivo
En la lengua francesa, espaola e india, entre los usos ms comunes del subjuntivo se encuentran
La expresin de un deseo: Mi madre quiere que estudie medicina La expresin de la duda: No creo que llegue a tiempo La aparicin en expresiones ms o menos fijas, como es probable que, cuando, es interesante que, etc. La expresin de una orden negativa: No tires el papel
Uso obligatorio del subjuntivo por el significado de los elementos rectores: "...usamos del modo subjuntivo en la oracin subordinada siempre que el verbo principal exprese una accin dudosa, posible, necesaria o deseada" (Esbozo de una nueva gramtica de la lengua espaola, 1973:455)
Cuando la subordinada depende de elementos rectores que expresan duda (mbito de la emocin):
Se trata de los casos que dependen de verbos de duda y desconocimiento: Quiz hayan llegado temprano. No creen que haya llegado a tiempo. Es difcil que lleguen a tiempo. -Cuando el verbo regente impone una idea de duda a la oracin subordinada debe aparecer el subjuntivo, mientras que si el verbo principal impone una modalidad asertiva o de certeza, la subordinada debe ir en indicativo. Estos verbos, cuando van en positivo como creer se construyen con indicativo (Creo que vendr Juan), mientras que cuando van en negativo se construyen con subjuntivo (No creo que venga Juan). Sin embargo, otros verbos como dudar se comportan a la inversa: Dudo que llegaran temprano. No dudo que llegaron temprano. -Cuando cuestionamos la posibilidad el subjuntivo es obligatorio en expresiones del tipo siguiente, tanto si la proposicin es positiva como negativa: Es poco probable que llegue puntual. No es posible que venga solo. -Existen otras expresiones de duda y desconocimiento que alternan indicativo y subjuntivo en la afirmacin y en la negacin, tales como parecer, sentir o ver: Siento que hace calor. Pues yo no siento que haga calor.
Todos los verbos de deseo, pedido y orden exigen subjuntivo. Entre los verbos y expresiones de deseo, pedido y orden se incluyen:
77
Ojal (que) Desear/querer/esperar que... Pedir/rogar/solicitar que... Ordenar/exigir/prohibir/impedir/permitir que... Aconsejar/proponer/recomendar que... Sugerir/ decir/aceptar/admitir que... . Se puede dar el caso en que no aparezca el verbo de deseo: Que descanses. Que tengas suerte.
Con expresiones y verbos que indican posibilidad, ms o menos remota, tambin parece ser necesario el uso del subjuntivo: Es posible que vengan. Si llegaran a tiempo, podramos ir al cine. Probablemente vienen /vengan. Muchos de los ejemplos pueden construirse con el verbo ser ms adjetivo o frase nominal de posibilidad: Es posible, probable, factible, una posibilidad, improbable, etc.; o van introducidos por un adverbio posiblemente, probablemente, o por una locucin puede que, puede ser que, tal vez... Tambin se pueden incluir las oraciones condicionales irreales: tipo II: Si hiciera calor, iran al parque a jugar y del tipo III: Si hubiera hecho calor, habran ido al club a nadar. Y tambin el uso de subjuntivo introducido por llamada locucin irreal como si que slo permite el imperfecto y el pretrito pluscuamperfecto de subjuntivo: Lo dijo como si se lo creyera /hubiera credo.
Es necesario que vengas conmigo. Necesito que vengan conmigo. La RAE diferencia entre necesidad subjetiva y necesidad objetiva. Se consideran dentro de los verbos de necesidad subjetiva los de pedido, mandato y consejo que exigen subjuntivo. Me pidi que le hiciera un favor (pedido). Me pidi que le hubiera hecho un favor (no se puede pedir a nadie que haga algo retrospectivamente). El general ordena a sus soldados que rompan filas(orden). El verbo impedir es un caso especial, ya que puede utilizarse para expresar la voluntad de un sujeto, es decir, una orden: El profesor impidi que los alumnos salieran antes de tiempo; como para expresar una causa no voluntaria: El mal tiempo impidi que la fiesta se hiciera al aire libre. Los verbos que introducen un consejo, una propuesta o una sugerencia tambin exigen subjuntivo y tienen restricciones temporales similares a los verbos de pedido y mandato, ya que la clusula subordinada slo puede ser posterior al momento del consejo. Verbos como aconsejar, proponer, recomendar,etc. El mdico le aconsej que no fumara Tambin se consideran verbos que expresan necesidad subjetiva permitir, prohibir, obligar y, por consiguiente, expresiones y locuciones del tipo est permitido, est prohibido, es obligado...
78
La profesora no permiti que copiaran en el examen y prohibi que llevaran el diccionario. Se incluyen en el grupo de verbos de necesidad objetiva, adems de la construccin es necesario, expresiones y verbos impersonales que aparecen obligatoriamente con subjuntivo: va bien/mal que...; viene bien/mal..., convenir, importar, ser til, etc. a los que, "cuando queremos hacer resaltar el carcter subjetivo de la necesidad, aadimos un pronombre personal al verbo regente: "Me importaba que hablase el presidente; Les conviene que no digis nada" (RAE, 1973:439). Sin embargo, el adverbio necesariamente aparece con indicativo: necesariamente llegarn pronto
Cuando la subordinada depende de elementos rectores que expresan temor o emocin (mbito de la emocin):
Podemos incluir aqu, adems del verbo temer, un amplio repertorio de emociones que se expresan con verbos y locuciones del tipo: me da miedo, me pone los pelos de punta, me da pnico, me pone la carne de gallina... Es una pena que se case tan joven Me da miedo que te caigas No me da miedo que llegues tarde
1 Beatus Petrus, apostolus et princeps apostolorum, Antiochenus, filius Iohannis, prouinciae Gallileae, uico Bethsaida, frater Andreae, primum sedit cathedram episcopatus in Antiochia annos VII. Hic Petrus ingressus in urbe Roma, Nerone Caesare, ibique sedit cathedram episcopatus ann. XXV m. II d. III. Fuit autem temporibus Tiberii Cesaris et Gaii et Tiberii Claudi et Neronis. 2 Hic scripsit duas epistulas, quae catholicae nominantur, et euangelium Marci, quia Marcus auditor eius fuit et filius de baptismo
14
http://www.thelatinlibrary.com/liberpontificalis1.html
79