SECUNDAIR ONDERWIJS

Onderwijsvorm: Graad: Leerjaar:

A-stroom Eerste graad Tweede leerjaar

KEUZEGEDEELTE
Basisoptie: Vak(ken): Vakkencode: Leerplannummer:

ARTISTIEKE VORMING KV Instrument

KU-g 2001/006
(vervangt 99047) 2 Lt/w

INHOUDSTAFEL

Visie ......................................................................................................................................................... 2 Beginsituatie ............................................................................................................................................ 2 Algemene Doelstellingen ........................................................................................................................ 3 Leerplandoelstellingen en leerinhouden ................................................................................................ 5 Minimale materile vereisten ............................................................................................................... 21 Pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen............................................................... 24 Evaluatie ................................................................................................................................................ 30 Bibliografie ............................................................................................................................................. 31

VISIE

In het 2de leerjaar van de eerste graad maakt de leerling kennis met de "de basistechniek" van het instrument. Naast het hoofdinstrument (1 uur per week krijgt de leerling de gelegenheid een tweede instrument te kiezen, neveninstrument genoemd ( uur per week). Er wordt rekening gehouden met de vooropleiding van de leerling en de persoons- en leeftijdsgebonden verschillen. Rekening houdend met de ontwikkeling van de stem als hoofdinstrument, wordt de eigenlijke stemvorming pas vanaf de tweede graad aangeboden.

Lijst instrumenten: Accordeon Contrabas Harp Klavecimbel Saxofoon Tuba Altviool Dwarsfluit Hobo Luit Slagwerk Viool Blokfluit Fagot Hoorn Orgel Trombone Cello Gitaar Klarinet Piano Trompet

BEGINSITUATIE

Leerlingen die kiezen voor de basisoptie Artistieke Vorming hebben een bijzondere interesse ontwikkeld voor n of andere kunstzinnige activiteit. Het 2de jaar Artistieke vorming is dan ook de voorbereiding om verder te studeren in het KSO Alle leerlingen hebben in het eerste observatiejaar gezongen, gemusiceerd en naar muziek geluisterd. Anderen hebben een vooropleiding genoten in het Deeltijds Kunstonderwijs of in een jeugdmuziekschool... Er wordt een orintatieproef voorzien bij de aanvang teneinde de muzikale mogelijkheden van de leerling te kunnen peilen (gehoortest, stemtest, nagaan van theoretische kennis)

DOELSTELLINGEN

A. Algemene doelstellingen

1. Ontwikkelen van een algemeen culturele vorming 2. Ontplooien van de persoonlijkheid. De leerlingen kunnen:

zelfstandig problemen aanpakken door het vertonen van o.a. de volgende attitudes: aanpassingsvermogen - kritische zin voor afwerking - algemene belangstelling - concentratie doorzettingsvermogen - beslissingsvermogen zelfvertrouwen verantwoordelijkheidszin, -bereidheid eigen fouten te verbeteren - bereid zijn tot permanent leren - bereid zijn tot herscholen. Praktische en esthetische vaardigheden aanwenden. Blijk geven van creativiteit en expressiviteit.

3. Ontwikkelen van een maatschappelijk engagement. De leerlingen kunnen:

een positieve houding vertonen t.o.v. de mens als individu en als lid van een groep. Bereidheid vertonen tot communicatie en samenwerking Afspraken naleven. Verantwoordelijkheid opnemen t.o.v. . anderen.

4. Ontwikkelen van vaardigheden die bijdragen tot probleemoplossend handelen. De leerlingen kunnen:

problemen definiren technische hulpmiddelen hanteren informatie verwerven, ordenen, kritisch verwerken en integreren. informatie doorgeven vanuit informatie een oplossingsmodel ontwikkelen fouten opsporen besluiten trekken, formuleren en veralgemenen eigen problemen oplossen

5. Ontwikkelen van een bewuste rationele houding. De leerlingen zijn gericht op:

het zelfstandig problemen aanpakken het gebruiken van een werkmethode het opsporen van fouten het oplossen van eigen problemen.

B. SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN

Cognitieve doelstellingen het verwerven van een voldoende muziektechnische bagage om een compositie uit te voeren. Psychomotorische doelstellingen deze doelstellingen hebben verband met het verwerven van de noodzakelijke vaardigheid om het instrument behoorlijk te bespelen (houding, ademhaling, vingervaardigheid e.d.). Affectieve doelstellingen de student moet zich kunnen inleven in een compositie, het verwerken ervan en daarna terug uitzenden op een artistiek verantwoorde wijze (interpretatie).

Einddoelstelling: een eindresultaat bereiken dat de leerling toelaat de tweede graad van het KSO aan te vangen.

LEERPLANDOELSTELLINGEN EN LEERINHOUDEN PER INSTRUMENT

INLEIDING De leerinhoud van het neveninstrument is moeilijk te bepalen gezien het niveauverschil van de leerlingen. In de tweede graad kan de leerling nog overschakelen naar een ander neveninstrument. De leerkracht zal observeren en evalueren teneinde de leerling zo goed mogelijk voor te bereiden op de leerinhoud van de tweede graag KSO.

Er zal rekening worden gehouden met de algemene vooropleiding van de leerling.

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen: 1. 2. 3. 4. de onderdelen van het instrument behandelen en benoemen de ademhaling en de algehele lichaamshouding beheersen in functie van de algehele ontspanning een repertoire op een muzikale wijze individueel uitvoeren met aandacht voor ritme, melodie, contrastwerking, vorm, timbre de basistechniek verder verfijnen.

LEERINHOUD

Structuur van het instrument en benoemen van de onderdelen. Ademhalingen en lichaamshouding behandelen in functie van de ontspanning.

ACCORDEON

Toonvorming en techniek:

Manuaal I en III Tessituur van twee octaven Eenvoudig te spelen tweeklanken Soepel duimgebruik (manuaal I) Articulatie: vingerlegato vingerstaccato vingerportato

Manuaal II Grond- en tertsbasrij in eenvoudige toonaarden (tot 2 kruisen en 2 mollen) Ritmische begeleidingsvormen (wals - mars...) Eenvoudige akkoordbassen Majeur, mineur, Dom7 in eenvoudige toonaarden (twee kruisen en twee mollen) Articulatie: vingerlegato vingerstaccato vingerportato

Balgvoering Beheersing van de elementaire basisbewegingen Cordinatie tussen balgvoering en zinsbouw Forte - piano Balgstop Gelijkmatige "bellows shake" met beide handen samen in matig tempo Toonvorming. Onafhankelijkheid van de handen bij de articulatietechnieken Elementaire polyfonie

ALTVIOOL

LEERINHOUD

Toonvorming en techniek: A. Linkerhand plaatsing van de vingers - dosering van de kracht correcte intonatie door houding en vingerzetting ontwikkeling van de stevigheid en onafhankelijkheid van de vingers intervaloefeningen - bewustmaking van het verband tussen de vingers op de verschillende snaren het principe van de positiewisselingen oefeningen met dubbele noten ter versteviging van de houding en als controle van de intonatie.

B. Rechterhand booghouding en boogvorming rationele boogverdeling (onderste helft, bovenste helft, volledige boog, snelle en langzame boogstreek) snarenwisseling forte en piano cordinatie tussen rechter- en linkerhand articulatieoefeningen: korte en brede noten, legato, bindingen het stemmen repertoirevorming.

BLOKFLUIT

LEERINHOUD Toonvorming en techniek: basis van de ademtechniek articulatie: toonaanzet - enkelvoudige articulatie met d en t basisgrepen: C-sopraan: c'' tot a''' (klinkend) F-alt: f' tot d'' alteraties: C-sopraan: bes'', cis''', fis'', gis''', es''', fis''' F-alt: es'', fis'', b'', cis''', as''

CELLO

Toonvorming en techniek: A. Linkerhand plaatsen van de vingers, dosering van de kracht juiste intonatie ontwikkeling van de stevigheid en onafhankelijkheid van de vingers het principe van de uitzettingsmogelijkheden. intervaloefeningen - bewustmaking van het verband tussen de vingers op verschillende snaren. het principe van de positiewisselingen oefeningen met dubbele noten

B. Rechterhand booghouding - boogvoering rationele boogverdeling (volledige boog - onderste helft bovenste helft - snelle en langzame boogstreek) forte en piano snarenwisseling cordinatie tussen rechter- en linkerhand articulatieoefeningen (korte en brede noten - legato bindingen) het stemmen opbouw van repertoire.

CONTRABAS

Toonvorming en techniek: A. Linkerhand plaatsen van de vingers doseren van de kracht nastreven van correcte intonatie (belang van de houding) ontwikkeling van de stevigheid van de vingers, gevoeligheid en onafhankelijkheid eerste, tweede en derde positie.

B. Rechterhand booghouding en boogvoering: rationele boogverdeling volledige boog onderste helft bovenste helft snelle en langzame boogstreek forte en piano snarenwisseling cordinatie tussen rechter- en linkerhand onafhankelijkheid van rechter- en linkerhand noties van articulatie (staccato, legato) pizzicato (geef ook de nodige aandacht aan de linkerhand) stemmen: elementaire initiatie opbouw van een elementair repertoire (zie evaluatie).

10

DWARSFLUIT

Toonvorming en techniek: toonvorming in de toonruimte d' - g''' tooncorrectie waarnemen van verschil in toonhoogte en -kleur stemmen articulatie: non legato, portato, legato, staccato intervaloefeningen buiten n octaaf ontwikkeling van de vingertechniek repertoirevorming

FAGOT

Toonvorming en techniek:

bouw, werking, behandeling en onderhoud van het instrument houding, ademtechniek, functionele spierwerking, soepelheid/ontspanning basistechniek tessituur van BES naar bes' toonaanzet non legato en legato toonstabiliteit sensibilisering voor intonatie beginselen van dynamiek vingerbeheersing elementair repertoire.

11

GITAAR

Toonvorming en techniek: A. Linkerhand gebruik van de vier vingers eenvoudig positiespel - eenvoudige positiewisselingen in eerste en tweede positie aanzet tot dalende en stijgende bindingstechniek (coul) eenvoudige dubbelgrepen vijfde positie akkoordgrepen. B. Rechterhand aanslagtechniek met en zonder steun verschillende combinaties van wisselslag akkoordaanslag duimaanslag snaarovergangen in verschillende combinaties arpeggiotechniek verscheidenheid van klankkleuren akkoordspel - toonvorming - legatospel inzicht verwerven in vingerzettingen.

HARP

Toonvorming en techniek: synchronisatie en onafhankelijkheid van de handen gelijktijdig plaatsen van de vingers functionele vingerzetting (inzonderheid van de intervallen) diverse aanslagtechnieken akkoorden: staande, arpeggio's (plaqu) octaven linkerhand: open en gesloten eenvoudige glissandi afdempen opbouw van elementair repertoire

12

HOBO

Toonvorming en techniek:

bouw, werking, behandeling en onderhoud van het instrument ademhaling - functionele spierwerking soepelheid/ontspanning basistechniek tessituur van bes tot d''' toonaanzet non legato en legato toonstabiliteit sensibilisering voor intonatie beginselen van dynamiek vingerbeheersing repertoirevorming.

HOORN

Toonvorming en techniek: oefeningen inzake trefzekerheid aangehouden tonen lage klanken articulatie: portato, legato, staccato, accenten lipbindingen - intervaloefeningen toonreeksen en akkoorden (binnen mogelijke tessituur) forte en piano tessituur van g tot f'' bewustwording van genoteerde en rele toonhoogte opbouw elementair repertoire

13

KLARINET

Toonvorming en techniek: toonvorming alle normale grepen tot en met hoge register mondstand in functie van klankbeheersing kennismaking met algureregister links-rechts problematiek legato beginselen van staccato articulaties in functie van stijl elementaire repertoirevorming.

KLAVECIMBEL

Toonvorming en techniek: toonvorming door correcte aanslag (op n register) diverse articulaties akkoordtechniek: staande en gebroken akkoorden (arpeggio's) elementaire versieringen agogiek en dynamiek kennismaking met oude vingerzettingen het stemmen van octaven diminutiepraktijk: eenvoudige omspelingen en diminutiepraktijk op n akkoord (het leren bedenken en spelen van toonreeksen die bij een toon of akkoord passen). in de beginperiode kan het ook nstemmig. Daarna de twee buitenste stemmen. opbouw van elementair repertoire.

14

LUIT

Techniek: synchronisatie van de handen eenvoudige akkoorden enstemmig spel begin van meerstemmig spel stemmen tabulatuurlezen (Italiaans - Frans) eenvoudige melodien in notenschrift

A. Linkerhand gebruik van de vier vingers eenvoudig positiespel eenvoudige positiewisselingen in eerste posities aanvang van dwarsgreeptechniek eenvoudige grepen

B. Rechterhand toonvorming door correcte aanslag wisselaanslag duimaanslag met en zonder steun opbouw van elementair repertoire

15

ORGEL

LEERINHOUD

kennis van het instrument en zijn onderdelen de grote delen en hun functie tractuur: verbinding toets/pijp - openen en sluiten van het ventiel (toucher) de onderscheiden klankkarakters van de grote registerfamilies: prestanten, fluiten, strijkers en tongwerken het begrip voethoogte algemene lichaamshouding plaats op de orgelbank soepelheid van de bewegingen ontspanning techniek contact tussen vinger en toets met aandacht voor aan- en afspraak met de toon (mechanische structuur) progressieve ontwikkeling van de onafhankelijkheid van de vingers verplaatsen & overzetten van de vingers, onderzetten van de duim, vingerwisseling het overnemen van een middenstem van de ene naar de andere hand tweestemmig polyfoon spel eenvoudig driestemmig spel homofoon vierstemmig spel initiatie in het pedaalspel ontwikkeling van onafhankelijkheid tussen rechterhand-pedaal en linkerhand-pedaal het bepalen van de juiste vinger- en voetzetting repertoirevorming

16

PIANO

LEERINHOUD

bouw, werking, behandeling en onderhoud van het instrument algemene lichaamshouding, ademhaling, functionele spierwerking, soepelheid, ontspanning basistechniek in verband met de algemene lichaamshouding dient uiteraard ook de nodige aandacht te gaan naar de houding van de armen, de polsen, de vingers en de voeten. aanslag aandacht voor dubbelgrepen - toetsdiepgang begrippen van legato, portato en staccato hand- en vingerspreiding open en gesloten hand duimtechniek: onderzetten in secunde en gebroken drieklank onderlinge onafhankelijkheid van de handen in beweging nuancering en frasering elementair gebruik van rechterpedaal opbouw elementair repertoire.

SAXOFOON

Toonvorming en techniek: toonaanzet alle grepen van c' tot c''' (genoteerd) verschillende vingerzettingen o.m. FIS en BES homogeniteit van de toonvorming legato beginselen van staccato elementaire articulaties (in functie van de vorderingen van de leerlingen) notatie op rele toonhoogte opbouw van basisrepertoire

17

SLAGWERK

LEERINHOUD bouw, werking, behandeling en onderhoud van de instrumenten algemene lichaamshouding, ademhaling, functionele spierwerking, soepelheid/ontspanning basistechniek voor: kleine trom - drums - xylofoon - vibrafoon - marimba

kleine trommel enkelslagen en enkelslagen met accenten tot en met zestiende noten, met de kwartnoot als teleenheid korte roffels met bewegingen in zestiende noten roffels met eenvoudige ritmische figuren de fla de gesloten ra van 3 Drums ontwikkelen van het onafhankelijkheidsgevoel van de verschillende ledematen oefeningen tot en met zestiende noten met de kwartnoot als tijdseenheid gebruik van de verschillende toms eenvoudige ritmen uit verschillende muziekgenres, gecombineerd met invullingen tot en met zestiende noten Xylofoon verkennen van het klavier oefeningen inzake trefzekerheid van de intervallen, hand per hand: terts, kwint, sext, septiem en octaaf. korte roffels (zestiende noten) roffels met eenvoudige ritmische figuren Vibrafoon verkennen van het klavier pedaaloefeningen met eenvoudige fraseringen drieklanken: staande en in gebroken vorm: I-IV / I-V / I-IV-V in C, G en F (indien mogelijk) Marimba verkennen van het klavier drieklanken (cfr. vibrafoon) pauken stemoefeningen met twee pauken enkelslagen en enkelslagen met accenten tot en met zestiende noten met de kwartnoot als teleenheid korte roffels met bewegingen in zestiende noten roffels met eenvoudige ritmische figuren de fla afdempen bij eenvoudige ritmische figuren

18

TROMBONE

Toonvorming en techniek:

toonaanzet met d en t aangehouden tonen lage klanken articulatie: portato, legato, staccato, accenten lip- en tongbindingen toonreeksen en akkoorden intervaloefeningen forte en piano tessituur tot f'

opbouw van elementair repertoire

TROMPET

Leerinhoud

Toonvorming en techniek: aangehouden tonen lage klanken articulatie: portato, legato, staccato, accenten intervallen (r.5 - r.4 - eventueel gr.3) toonreeksen en akkoorden (binnen haalbare tessituur) forte en piano tessituur: van FIS tot f'' opbouw van elementair repertoire

19

TUBA

Toonvorming en techniek: toonaanzet met d en t aangehouden tonen elementaire articulaties lipbindingen toonreeksen en akkoorden intervaloefeningen klankschakeringen - forte en piano tessituur: tot f (genoteerd) notatie in G- en F-sleutel repertoirevorming.

VIOOL

Toonvorming en techniek: A. Linkerhand plaatsing van de vingers - dosering van de kracht correcte intonatie door de houding en plaatsing van de vingers ontwikkeling van de stevigheid en onafhankelijkheid van de vingers intervaloefeningen: bewustmaking van het verband tussen de vingers op de verschillende snaren. het principe van de positiewisselingen oefeningen met dubbele noten ter versteviging van de houding en als controle van de intonatie B. Rechterhand booghouding en boogvoering rationele boogverdeling (volledige boog - onderste en bovenste helft snelle en langzame boogstreek) snarenwisseling forte en piano cordinatie tussen rechter- en linkerhand articulatieoefeningen (korte en brede noten - legato - bindingen) stemmen elementair repertoire

20

MINIMALE MATERILE VEREISTEN

A. Algemeen

lokaal met goede akoestiek piano om te begeleiden muzieklessenaars metronoom bord kasten om alles in te bergen indien mogelijk: goede geluidsinstallatie (+ opnameapparaat) toegang tot het lokaal ICT

De lessen "instrument" vinden plaats in de kunsthumaniora waar een klavecimbel, orgel en slagwerk aanwezig zijn.

B. Bijkomende infrastructuur per instrument Accordeon: Blokfluit: - verstelbare vlakke stoel (bv. Pianostoel). - stoelen die correcte speelhouding toelaten klavecimbel moet ter beschikking zijn om de vorming van homogene samenspelgroepen toe te laten is het aangewezen dat de school zelf zorgt voor de aanvullende blokfluiten. - enkele celloplanken - stoel die correcte speelhouding toelaat - reservesnaren - exemplaren van basisrepertoire - Beethovenstoel - snaren - plectrums - er moet mogelijkheid zijn andere instrumentalisten te ontvangen. - spiegel - video-opnamen (+ bijpassende apparatuur) - spiegel die toelaat dat de leerling zichzelf in volledige lengte kan bekijken van het basismateriaal moet er steeds ten minste n exemplaar aanwezig zijn. - spiegel die toelaat dat de leerling zichzelf in volledige lengte kan bekijken.

Cello:

Klavecimbel:

Contrabas:

Dwarsfluit:

Fagot:

Gitaar: - spiegel - voetbankjes - vlakke stoel - rustig lokaal Harp: - spiegel - aan te bevelen: twee grote harpen - verstelbare stoel reservesnaren (eerste vier octaven dubbel)

21

Hobo:

- spiegel waarin men zich helemaal kan bekijken staander om instrument in te zetten elektronisch stemapparaat - spiegel waarin men zich helemaal kan bekijken - stoel die juiste speelhouding toelaat - verschillende soorten mondstukken en dempers - elementair onderhoudsmateriaal - studieboeken - orkestrepertoire - spiegel waarin men zich helemaal kan bekijken - vlakke stoel - tafel (mogelijke instrumentensteun)

Hoorn:

Klarinet:

Orgel: - verstelbare orgelbank - stemijzer - instrument, bij voorkeur met twee manualen - pedaal en zwelkast - een voor het instrument aangepaste verwarming en verlichting. Piano: - vleugelpiano is noodzakelijk - tweede piano Slagwerk: minimale instrumentenset: - standaard drumstel (m.i.v. basdrum met pedaal, toms 12,13 en 16 inch, snaartrommel, standaard voor kleine trom, 3 cimbaalstatieven, 1 hi-hay-statief, 1 verstelbare stoel) - cimbalen crash 16 en 18 inch en ride 20 inch - cimbalen hi-hat 14 inch - kleine trom - 4 pedaalpauken - drums - xylofoon - klein klokkenspel - vibrafoon - marimba - paukentamboerijn - castagnetten - bongo's - conga's - klein slagwerk (ratel, woodblock, triangel..) - gong

Trombone: zie hoorn

Trompet: zie hoorn + instrumentenhouder

Tuba: zie hoorn - aanwezig instrument: - euphonium ("gecompenseerd systeem" voor intonatieverbetering) - bastuba (4 of 5 ventielen - C of BES(ES)) - 1 demper

Viool

- spiegel waarin men zich helemaal kan bekijken - reservesnaren - colophane 22

23

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN

A. ALGEMEEN

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

Het prima-vistaspel moet regelmatig worden gestimuleerd. Voortdurend dient het muzikale geheugen te worden geoefend. Tevens moeten steeds oefeningen worden ingeschakeld om het inwendig voorstellingsvermogen te oefenen. Aandacht moet worden besteed aan de inleidende analyse (harmonisch, vorm, sfeer en eventueel programma). Gekend materiaal moet herhaald worden. ("Geef tijd om een compositie te laten rijpen"). Het is logisch dat de ganse studieduur aandacht moet zijn voor de Vlaamse muziek. Ook de "muziektaal van nu" mag niet verwaarloosd worden. De leerling moet regelmatig gelegenheid hebben om zich te oefenen in het voor een publiek spelen. Tevens dient concertbezoek gestimuleerd te worden. Het voorspelen van de leraar is belangrijk. De muzikale creativiteit moet voortdurend kansen krijgen. Tijdens de ganse studieduur moet de leraar de student attent maken op een ruimer aanbod van repertoire dan dit wat de student zelf uitvoert. Het aspect FRASEREN is altijd belangrijk! Luisteroefeningen (via opnamen of uitgevoerd door de leraar) moeten regelmatig ingeschakeld worden. Denk er aan dat fotokopien verboden zijn! Aandacht voor de prsence op het podium (op- en aftreden, groeten...). Het gebruik van ICT is aangewezen.

24

B. BIJKOMENDE METHODOLOGISCHE WENKEN PER INSTRUMENT

Accordeon 1. Met het oog op verdere studie aan een KMC (en tevens omwille van de grotere tessituurmogelijkheden) wordt de voorkeur gegeven aan een accordeon met knopklavier. Gelet op de leerinhoud moet het instrument ook manuaal III omvatten. De leerling moet ook kennis maken met andere soorten van accordeons (bv.: basaccordeon).

2. 3.

Altviool Zie viool.

Cello 1. 2. 3. Geef extra aandacht aan het melodisch aspect. Oefeningen dienen te worden voorzien inzake ontwikkeling van het maatgevoel. De leerkracht zal ook voorspelen.

Klavecimbel 1. Aandacht voor kennen en herkennen van intervallen en deze al stemmend op het instrument realiseren. Een elektronisch stemapparaat MAG gebruikt worden maar de leerling moet het ook zonder kunnen. Er moet tevens aandacht worden gegeven aan verschillende belangrijke klavecimbeltypes (auditief en visueel). Uiteraard kan de video goede diensten bewijzen vermits auditief en visueel hier samengaan. Het voorspelen van de leraar kan aangeraden worden (o.m. om de nodige aandacht te geven aan de sensibiliteitsontwikkeling van een getemperd interval). let op het grote belang van de stemming terts/kwint. Indien mogelijk moet een bezoek worden gebracht aan een klavecimbelbouwwerkplaats.

2.

3.

4. 5.

Contrabas 1. 2. 3. 4. Geef veel aandacht aan oefeningen inzake gehoorvorming lage register. Elektronisch stemapparaat mag gebruikt worden maar liefst als controle van de eigen stemming. Extra oefeningen dienen te worden voorzien inzake ontwikkeling van het maatgevoel. Zoveel mogelijk spelen met pianobegeleiding.

Dwarsfluit 1. Bijzondere aandacht dient te gaan naar de juistheid van de toon. Voortdurende training is noodzakelijk. Hierbij kan ook de leraar een actieve rol vervullen (via "muzikale dialoogvorm"). Het spreekt voor zich dat de leraar dan ook steeds het eigen instrument bij heeft. Materiaal uit orkestrepertoire en kamermuziek moet regelmatig worden ingeschakeld. 25

2.

3.

De leraar moet zelf oordelen (per leerling) of de kennismaking met piccolo, alt- en basdwarsfluit in het SO een kans moet krijgen ofwel wordt doorverwezen naar het HO.

Fagot 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Het leren doseren van het inademen in functie van de frasering. Techniek van het in- en uitademen: de leraar geeft indien nodig gepaste oefeningen (kan verschillen per leerling). De leerling moet er zich van bewust zijn dat de snelheid van het inblazen van de lucht in functie moet staan van de dynamiek. In functie van de kleur en de intonatie worden er bij bepaalde grepen n of meerdere sleutels meer gebruikt. Moderne speeltechnieken ("Flatterzunge" , dubbelgrepen) worden met de leerling besproken. Geef de nodige aandacht aan de contrafagot. (hulp van video). Het is belangrijk aandacht te hebben voor de "oude muziek".

Gitaar 1. 2. 3. Geef extra aandacht aan het melodisch aspect (opbouw van de melodie melodische analyse) Hecht veel belang aan het nstemmig spelen. De leerling moet ook horizontaal leren kijken.

Harp 1. 2. 3. Bij de glissandi moet veel aandacht worden besteed aan het juiste eindpunt, de gelijkmatige sonoriteit en de snelheid. De leerlingen moeten worden geoefend in het zelf opzetten van de snaren. De leerlingen die de kleine harp bespelen moeten ook wel eens gelegenheid hebben om te musiceren op de grote harp (ook omgekeerd).

Hobo 1. 2. Het is zeer belangrijk om zelfstandig rietjes te kunnen maken (vooral in de derde graad). In verband met het latere groepsmusiceren dient nu reeds aandacht te worden gegeven aan het ontwikkelen van daartoe bestemde bijzondere vaardigheden. 0ok duetjes moeten kansen krijgen. De video kan een welkome hulp bieden inzake kennismaking met de andere instrumenten van de hobofamilie. Er wordt verwacht dat de leraar veel voorspeelt ten dienste van toonvorming, kleurschakering, frasering, interpretatie en aanwenden van versieringen. Kijk ook naar "fagot".

3. 4. 5.

6.

Hoorn 1. 2. 3. 4. Het gebruik van F/lage BES-hoorn is aangewezen. Aandacht geven aan het gebruik van de hoorn in de diverse soorten orkest-repertoire. Aandacht voor het gebruik van de dempers. Zowel rechtstaand als zittend spelen. 26

Klarinet 1. 2. 3. 4. Geef de nodige aandacht aan materiaal uit orkestrepertoire en kamermuziek. Regelmatig moeten transpositieoefeningen voorkomen (vanuit BES naar A en C). Eventueel met behulp van de video kennis maken met de andere instrumenten van de klarinetfamilie. Voor mondstand en klankbeheersing is het spelen van veel lange tonen een noodzaak. Voor lipspanning: grote sprongen inoefenen.

Luit 1. 2. 3. Geef extra aandacht aan de geschiedenis van het instrument. De leraar moet veel voorspelen. De leraar kan ook veel meespelen (een bijpassende partij).

Orgel 1. 2. 3. 4. 5. 6. Kennismaking met de literatuur bestemd voor de diverse orgeltypes en uitvoeringspraktijken. Geef veel aandacht aan improvisaties (vb.: creren van eenvoudig voorspel, tussenspel, naspel). De orgelstudent moet gelegenheid hebben zich te bekwamen in het begeleiden (ook bij zangers). Diverse orgels bezoeken. De student moet elementaire begrippen hebben over orgelbouw. Liefst moeten verschillende orgeltypes bespeeld worden.

Piano 1. 2. Let op keuze en juiste afregeling van de pianostoel. Het voorspelen van de leraar wordt aangemoedigd (bij wijze van voorbeeld voor toonvorming, kleurschakering, frasering, interpretatie, uitvoering van versieringen enz.). Groepsmusiceren moet ook bij de pianisten worden aangemoedigd. Vierhandig klavierspel kan kansen krijgen.

3. 4.

Saxofoon 1. 2. 3. 4. Geef de nodige aandacht aan materiaal uit het orkestrepertoire en de kamermuziek. Gebruik verschillende vingerzettingen voor (o.m.) FIS en BES. Oefen alleen legato. Aandacht besteden aan elementaire articulaties (in functie van de vorderingen van de leerling).

Slagwerk 1. Het zou verkeerd zijn de opleiding enkel louter technisch te houden. Rekening moet immers worden gehouden met de enorme evolutie van het melodische slagwerk. Zowel bij de alleen maar ritmische als bij de melodische

27

2. 3. 4. 5.

slaginstrumenten moet aan expressiviteit en muzikaliteit veel aandacht worden besteed. De improvisatie moet volwaardige kansen krijgen (o.m. in de vorm van cadenzen bij drums en akkoordische improvisatie bij melodisch slagwerk). Meestal studeren de leerlingen op school. Het is logisch dat ze dan ook het nodige respect moeten opbrengen voor de instrumenten. ALLEEN de leerlingen slagwerk mogen op deze instrumenten musiceren. Gebeurlijke fouten aan de instrumenten moeten onmiddellijk worden gemeld.

Trombone 1. Kennismaking met de verschillende types van trombones (alttrombone, tenortrombone met en zonder kwartventiel, bastrombone met dubbel draaiventiel). Rechtstaand en zittend spelen. Kennismaking met de verschillende dempers.

2. 3.

Trompet 1. 2. 3. 4. Liefst zijn de diverse types trompet in de school aanwezig. Kennismaking van het gebruik van de trompet in verschillende soorten van orkesten en repertoire. Geef speciale aandacht aan het gebruik van de dempers. Rechtstaand en zittend kunnen spelen.

Tuba 1. 2. De leerling moet gelegenheid hebben om te musiceren op de verschillende types van de tubafamilie. Aandacht voor zittend en rechtstaand spelen.

Viool 1. 2. Het is goed bepaalde boogtechnieken (o.m. martel) te oefenen op open snaren. Zeer veel belang dient gehecht aan de juiste intonatie. De toonhoogte leerkracht/leerling. wordt steeds vergeleken. In het begin stelt de leraar zich frontaal t.o.v. de leerling op. Daarna zijdelings. Wanneer de leerling individueel studeert dient hij steeds te vergelijken met de klanken van de open snaren. Bij samenspel met andere instrumenten dient de violist zich qua intonatie te baseren op een basstem (piano, cello...). Veel aandacht dient ook te worden besteed aan het kamermuziekrepertoire. 0p het einde van de derde graad moet de leerling zelfstandig een hem onbekende partituur kunnen benaderen (vingerzetting, boogstreken, frasering). De leraar moet steeds zijn persoonlijk instrument bij hebben.

3. 4. 5.

6.

28

TIJDSINVESTERING

De tijd om dit leerplan te realiseren werd berekend op 25 lesweken (zie voorbeeld jaarplan). Hierin is ook ruimte voor de persoonlijke inbreng van de leerkracht en de mogelijkheid om deel te nemen aan projecten.

29

EVALUATIE

In dit voorbereidend jaar van de kunsthumaniora zal de leerkracht nagaan of de leerling voldoende aanleg en werkkracht bezit om de leerinhoud van de tweede graad KSO te kunnen volgen. De ervaring heeft aangetoond dat sommige leerlingen in de tweede graad KSO tot volledige ontplooiing komen ondanks een trage start in de eerste graad. Er dient dan ook omzichtig te worden gevalueerd.

Permanente evaluatie De punten dagelijks werk geven de kwalitatieve inschatting weer van het leerproces, inclusief de uitgevoerde resultaten (procesbeoordeling), tevens rekening houdend met de vakattitudes.

PARAMETERS (zie inhouden)

De leerlingen worden beoordeeld op basis van objectieve criteria die per instrument worden gespecificeerd.

PRODUCT Kennis Technieken Vaardigheden

PROCES Inzet Doorzettingsvermogen Creativiteit Betrokkenheid Motivatie Leergierigheid Gedrevenheid Medewerking Studiegeest

EXAMEN 1 EN 2 Per examen wordt er een minimum programma vastgelegd.

30

Per instrument kan de leerkracht kiezen uit o.m.:

studies; repertoirestukken; indien mogelijk:

- korte zichtlezing; - eenvoudige improvisatie.

31

BIBLIOGRAFIE

ACCORDEON

Literatuur

ESCHENBACHER, W., Rudolf Wurthner und das Orchester des Hauses Hohner (Hohner Verlag, Trossingen) MONICHON, P., L' Accordon (Van de Velde/Fayot Lausanne) L. PUCHNOWSKI, Tongestaltung und Balgfuhrung auf dem Akkordeon (Hohner) FEZTT, A., Kultur-Geschichte der Harmonika (Intermusik Schmlling) LIPS, F., Die Kunst des Bajanspiels (Intermusik Schmulling) ZINTGRAF, W., Hugo Herrmann's Weg bach Trossingen (Loeper) MAURER, W. Accordion (Harmonia, Wien) Akkordeon-Bibliographie (Hohner)

Studiemethodes

WILLEMS, J., De student accordeonist (4 delen) (Prop, Antw.) EISENMANN, M. Akkordean Schulwerk (delen lA,lB,2,3) (Hohner) Fur Kinder (delen 1 en 2) (Hohner) Steps (Hohner) FAKIN, A., Accordeonmethode (delen 1, 2 ,3 ,4) (Drzavna Zalozba, Sloveni Ljubljana) MOGENS ELLEGAARD, Comprehensive method for the chromatic free bass system (Hohner) MAHR, C., Czerny pour Accordon, (Helbling) (2de gr.) WILSON, J., Fourteen rhytmic studies boek 1 (Waterloo Music comp limited) (2de gr.) ESPITALIER, G., Gelaufigkeits- und Vortragstucke (Hohner) (2de gr.) AVRIL, E., Ten studies in contemporary style (Waterloo Music comp. limited) (2de graad) HUNDZIAK, A., Choral - fantazja (PWP,Warzawa) (3de gr.) ROMANI, G., Giacona Accademica (Hohner) HERRMANN, H., Konzertetuden (Hohner) (3de gr.) BREHME, H., Paganiniana (Hohner) (3de gr.) HUNDZIAK, A., Ritmy (PWP,Warzawa) (3de gr.) CZERNY, C., Scuola della velocita (Varisch) (3de gr.) WURTHER, Gradus ad parnassum (Hohner) (3de gr.)

32

Repertoire

BOLL, Musikalische Delicatessen (Hohner) DRAEGER, Accordeon progression (delen 3,4,5) (Helbling) HESSE, Polyphones Spielbuch (Preissler) LUCK, Originalmusik fur Akk.1 (Harth, Leipzig) ZILCHER, Album fur akk. (Hohner) JACOBI, 10 Polyphone STucke nach Spanischen Volksliedern (Preissler,Munchen) JACABI, 10 kleine Akk.Stucke (Pilger,Drefeld) LUNDQUIST, 9 Zweistimmige Inventionen (Hohner) WIMMER, Sonatine in D(Preissler) KEPNIKOW, Kindersuite 1 (Intermusik) BORGSTROM Prelude nr. 1,2,3 Theme and variations (Waterloo) LUNZ, Toccata (Preissler) KUBANAK, L. Sonatine in d nr.5 (Bosworth & Co) Sonatine in C nr.6 BRAEGER, J., Burlesque - prelude (Melbling) VANDECAVEYE, J., Melodiek (niet uitgegeven) PRZYBYLSKI, Br. Sonatina giocosa - sonatina scherzina (Harm.) Kleine Spartakiade (Hannover) MLLER, G., Kleine suite (Preissler) MATTHYS, M., Promenade in blue (niet uitgegeven ) GART, J., Poeme - In deep thought - In thirds and sixths (Music Graphics) KOELS, H.G., Tiebreak (Hohner) - High Fly (Hohner) LCHTER, J., Spatzen in Kirschbaum - Tnzchen im Freien (Mreissler) RICHTER, W. Mosaik (VEB) UNGER, H., Kleine Fuge (Hohner) DRAEGER, J., Accordeon progression 5 (Helbling) PRINCIPE, P., Concertino (Brben) FFREY, P., Der Test (Melodie) DIV., Die neue Musik (Hohner) REINBOTHE, H., Die Kristallisationen (Hohner) REPNIKOV, A., Kindersuite nr.1 (Intermusik Schmlling) HUMMEL, H., Leichte Tonspiele III (Hohner) FLECIJN, E., Lijnen en strepen (eigen beheer) DIV., Neue Originalmusik (Hohner) Abbott, A., Nostalgies (Bala Music) VANDERMEULEN, R., Petit rond (eigen beheer) GARBATINI, S., Piccola danza (Berben) DIV., Polyphones Spielbuch (deel 4) - (Preissler) ABBOTT, A., Pour Fabrice (Billaudot) ZIPOLI, D., Prelude and aria (Ars nova) BORGSTRM, B., Preludes nr. 1,2,3 (Waterloo Music Comp.) GARBATINI, S., Scherzo (Brben) HOVHANNES, A., Suite (Peters) BOLL, H., Suite nr.1 (Preissler) BORGSTRM, B., Two pieces (Waterloo Music Corp.) FLECIJN, E., Toccata (eigen beheer)

33

ALTVIOOL

Literatuur

TERTIS, L., My viola and I (Kahn & Averill, London) DALTON, D., Playing the viola (conversations with Primrose) (Oxford University press) FINK, I. en MERRIELL, C., String quartet playing Paganiniana (Publ. - Inc.)

Studiemateriaal

WOHLFAHRT, 60 studies (IMC,1961) KAYSER, H.E., 36 studies (MC 1956) SEVCIK, O., Schule der Violatechnik (I,II,III - Bosw.) SITT, H., Doppelgrif-etuden op; 32 (Kunzelmann 1932) CARSE, A., The viola school (II,III - Aug. 1932) VOLMER, B., Bratschenschule deel 2 (Schott 1963) Second and fourth position (Belwin) APPLEBAUM, S., Third and fifth position (belwin - 1061) MATZ, A., 8 etuden in 3 posities (Peters 1965) PALASCHKO, J., 12 studies op.55 (IMC) SCHRADIEK, H., School of viola technique (IMC - 1950) ORSZAGH, T., Bratschenschule (EMB) MAZAS, F., Etudes speciales op.36 (IMC 1950) DONT, J., 24 tuden op.37 (IMC) SEVCIK, D.,Lagenwechsel und tonleitervorstudien (Bosw.)

Repertoire

DVORAK, A., Humoresque op. nr.7 (Fischer-Sim) TELEMANN, G.Ph., Telemannsuite in D (Schott, 1952) BARTOK, B. Ein Abend am Lande Tanz der Slowaken (Zene 1967) PEPUSCH, J.C., Largo en allogro in d (Broekm. 1948) KALLIWODA, J.W., Zes nocturnes (IMC) GRAZIOLI, G.B., Sonate in F (Belwin) HAENDEL, G.F. Sonate in F (bew. Tertis - Boosey) Sonate in A (David-Hermann - IMC 1957) BRUCH, M., Kol Nidrei op. 47 (IMC) DAVID, G., Sonatine, 1969 (EMB1971) VERACINI, F., Sonate in g (bew. Longre - Maurer) MARCELLO, B., Sonate in C en G (IMC 1966) TELEMANN, G. Ph., Concerto in G (EMB 1985) VIVALDI, A., Sonate in a (bew. Primrose - IMLC) VANHALL, J.B., Concerto in C (IMC) SCHUBERT, J., Concerto in C (Schott -1967)

34

BLOKFLUIT

Literatuur

HUNT, E., De blokfluit en zijn muziek (Bohn,Scheltema & Holkema 1982) PETER, H., Die Blockflte und ihre Spielweise in Vergangenheit und Gegenwart (Linau, Berlin - Lichtenfelde 1953) GANASSI, S., Opera intitulata fontegara (Arnaldi Forni - 1980LINDE, H.M., Handbuch des Blockfltenspiels (Schott ED 4846) VEILHAN, C., La flute a bec, ens. complet (II,III) (Leduc - Paris) HOTTETERRE, Principes de la flute (Brenreiter - Kassel - 1973) BALFOORT, B. en VAN DIXHOORN, J., Ademen wij vanzelf (Bosch en Keuning n.v. - Baarn - 1979 SAMAMA, A., Muscle control for musicians (Bohn,Scheltema en Holkema) MATTER, B.B., Interpretation of french music from 1675-1775 (Ginnis & Marx New York 10024 - 1978) HOTTETERRE LE ROMAIN, L'Art de prluder (ed. Zurflun - Paris 1966) DEGEN, D., Zur Geschichte der VBlockflte in der Germanischen Landern (Heinrichshofen 's Verlag) SCHMIDT, L.J., A practical and historical source-book fir the recorder (NW University Illinois - UMI dissertation service) VAN HEYGHEN, P., De relevantie van historische studiemethodes voor het hedendaags blokfluitonderwijs. (KMC Gent) BRAUN, G., Neue Klangwelt auf der Bloickflte (Heinrichshofen 's Verlag BROWN, A., The recorder- a basic manual workshop (Dolce) ERIG, R., Italienische Diminutionen (Amadeus) VAN BAAK GRIFFIOEN, Ruth, VAN EYCK'S, Jacob, Der Fluyten Lusthof (VNM Utrecht)

Tijdschriften

The American Recorder Society Tibia Galpin society journal The recorder magazine

Repertoirekeuze

Sopraan ANONYMUS, Greensleeves to a ground HOOK, J., Sonatina nr.2 KLEIN, R.R., Sonatine in C Loeillet, J.B. Sonata in C Sonata in a MARAIS, M., 5 Alt-Franzsische Tnze PEPUSH, 6 Sonaten BASTON, Concerto nr.2 in C CAMPAGNE, C., Country dances DALLINGER, Humoreske FRESCOBALDI, Canzonas

Alt ANDRIESSEN, Kleine suite HOOK, Sonatina nr. 1 LOEILLET, Sonate nr.1 35

PHILIDOR, 6 Sonaten fr Altblockflte + b.c. PURCELL, Chaconne nr.7 SCHICKHARDT, Elisabethan dances BACH, J.S., 6 Sonates DE FESCH, 6 Sonates HAENDEL, Four sonatas LOEILLET, Sonate op.3 nr.1

36

CELLO

Literatuur

ADENAY, M., Tomorrow's Cellist, Exploring the basis of Artistry,Harris ( Oakville,Ont. 1984) ALEXANIAN, D., trait thorique et pratique du violoncelle (1910-14) ;l' Enseignement du violoncelle (samen met Casals) 1912 BAILLOT, LEVASSEUR, CATEL en BAUDIOT, mthode de violoncelle et de basse d'accompagnement (Paris, 1804) BECKER, H. en RYNAR, D., Mechanik und Aesthetik des Violon cellspiels,Universal ed. Wien, 1929 BEWLEY, I., The new approach for the cellist (The Strad 1975) BLUM, D., Casals et l'art d'interprtation (Ed. Buchet/ Chastel Paris 1980) BUNTING, Chr., Essay on the craft of cello playing (Cambridge University Press, 1983 - 2 vol.) CAMPBELL, M. , The great cellists (Gollancz, London, 1988 DUPORT, J.L.,(1749 - 1819), Essai sur le doigt du violoncelle et la conduite de l'archet EISENBERG, M., Cello playing of today (The Strad, London) GEMINIANI, F., The art of playing in a true taste the cello (1687 - 1762) GINSBURG, Lev, History of the violoncello (Paganians publ. Eng. vertaling, 1983) GUNN, J., The theory ans practice of fingering the violoncello (London 1795) HIND O'MALLEY, P., Casals and intonation (The Strad) KENNESON, Cl., A cellist's guide to the new approach (exp. press, N.Y.) KLAUSS, Max, Die Entwicklung des Violoncello und seiner Spieltechnik bis J.L. Duport,(G. Bosse, Regensburg 1963) LEISEGANG, Peter, Methodischer leidfaden fr den Violoncello-Unterricht (Verlag Musikhaus Pan AG Zrich 1989) MANNES, Hans, Catechismus van de cellist (eigen uitgave 1984) MANTEL, Gerhard, Cellotechnik, Bewegungsprinzipien und bewe gungsformen (Musikverlag Hans Gerig, Kln 1972) MARKEVITCH, D., Cello story, Summy-Birchard (Princeton N.Y. - 1984) MARX, K., Das Violoncell und seine Spieltechnik (University of Mnster - 1960) NAVARRA, A. en CARLIER, E., Comment dbuter le violoncelle (The Navarra method, PDP Publ. Antwerpen) PLEETH, W., Cello (Macdonald, London 1982) STRAETEN, E. van der, History of the violoncello, the viola da gamba, their precursors ans collateral instruments (William Reeves, London - 1915 TORTELIER, P., How I play - How I teach (Chester Music) WILSON, Ch., Teaching Suzuki cello (Diabolopress, Berkeley California 1980) YOUNG, Ph., Playing the string game - Strategies for teaching strings; the string play

Studiemateriaal

LEE, S. 12 melodische Etden op. 113 Melodische und progressive Etden deel I op.31 (behalve nr. 21) deel II op. 31 studies (zonder duimpositie) DOTZAUER afwerking van boeken I,II en III (t.e.m. 7de pos.) van de METHODE Studies uit boeken I,II en III (eventueel zonder duimpositie) GRUTZMACHER, selectie uit Etden op .38 deel I MATZ, For young hands LIGOIS, Studies uit "Etude complte"op.17

37

Voordrachtstukken bruikbaar in tweede en derde graad,

BRVAL; Concertino's 5 en 4 (eerste deel) BOMBERG, Concertino nr.2 in G (deel I) BOMBERG, Concertino nr.1 in e (deel I) DECADT, Wiegelied FARCAS, "4 stukken" (3 - 4) KUMMER, Concertino 's 1 en 3 BENKER, Inventionen (deel 1) GOLTERMANN, Concerto nr.4 in C (eerste deel) KLENGEL, Concerto br.1 inC (drie delen) MARTINU, Arabesques (1 en 4) MARTINU, Pastorales

Voordrachtstukken met gebruik van duim

BRVAL, Concerto nr. 2 (deel I,II,III) ROMBERG, Concertino nr.3 (deel I) GOLTERMANN, tweede en derde concerto FAURE, Elegie, Berceus, Sicilienne VIVALDI, Concerto in c MONN, Concerto in g (deelI) BRVAL, Sonate in G (deel I) BACH, J.C., Concerto in c HINDEMITH, Trauermusik GLAZOUNOW, Melodie BOCCHERINI, derde concerto in G (deelI)

Enkele Belgische werken

WAMBACH, Andante appassionato DEROO, Heimwee VETS, Andante DE BOECK, Feuillet d'album DEVREESE, G., Concertino VAN ROSSUM, F., Duetto op.18

Orkesttrekken

ROSE, Classical and modern works (drie vol.) I.M.C. New York

38

KLAVECIMBEL

Literatuur

HIPKINS, A.J., A description and history of the pianoforte and of the older keyboard instruments (London, 1896 R. 1975) KROPP, E.U., Das Zupfklavier (Verlin 1925) JAMES, P., Early keyboard instruments (London, 1930) NEUPERT, H., Das cembalo (Kassel, 1933) HARICH-SCHNEIDER, E., Die Kunst des Cembalospiels (Kassel, 1939) POLS, A.M., De Ruckers en de klavierbouw in Vlaanderen (Antwerpen, 1942) STELLFELD, J.A., Bronnen tot de geschiedenis der Antwerpse clavecimbel- en orgelbouwers in de XVI en XVII eeuwen. WRSCHUNG, J., Die historischen Saitenklaviere und der moderne Klavichordund Cembalobau (Mainz,1946) LANDOWSKA, W. La musique ancienne (Paris, 1908) Commentaries for the treasure of harpsichord music (New York, 1947) DUFOURQ, N., Le clavecin (Paris, 1949) RUSSELL, E., The harpsichord since 1800 (PRMA,1955) HUBBARD, F., The encyclopedie and the French harpsichord (CSJ, 1956) CURTIS, A., Dutch harpsichord makers (TVNM,1960) LADE, J., Modern composers and the harpsichord (Consort; 1962) HUBBARD, F., Harpsichord regulating end repairing (Boston,1963) RIPIN, E.M., The early clavichord (MQ,1967) ZUCKERMANN, W.J., The modern harpsichord (New York 1969) BEDBROOK, C.S., Keyboard music from the Middle Ages to the beginnings of the Baroque (London, 1949) APEL, W., The history of keyboard music tot 1700 (Ind. Un. Press, London) BACH, C. Ph. E., Versuch ber die wahre Art das Clavier zu spielen (Breitkopf & Hrtel, Leipzig) CALDWELL, J., English keyboard music before the l9th century (Dover publications) EMERY, W., Bach's ornaments (Novello, Sevenoaks, Kent) FERGUSON, H., Keyboard interpretation (oxford U.P.,London) BOXALL, M., Harpsichord method (London, 1977,SChott) NURMI, R., A plain and easy introduction to the harpsichord (Albuquerque,1974,Un. of New Mexico press) ROSENHART, K., The Amsterdam harpsichord tutor (2 delen) (1982,Saul B. Groen - Amsterdam) TROEGER, R., Technique and interpretation of the harpeichord and clavichord (Bloomington en Indianapolis, 1987 - Indiana Un. Press) VALENTI, F., The harpsichord, A dialogue for beginners (Hackensack, New Jersey, 1982, Jerona music corp.)

Handleidingen en oefeningen voor basso continuo

KELLER, H., Schule des Generalbas-spiels (Brenreiter) VAN OOSTVEEN, K., Praktische modulatieleer (Paris, Amsterdam) MATTHESON, J., Grosse Generalbasschule (Schott) BACH, J.S., 371 vierstimmige Choralgesnge (Breitkopf & Hrtel)

Versieringspraktijken

BACH, C.Ph.E., Versuch ber die Wahre Art....(zie hoger) GEOFFRAY-DECHAUME, A., Les secrets de la musique ancienne (Fasquelle) LINDE, H.M., Kleine Anleitung zum versieren alter Musik (Schott) SCHMITZ, H.P., Die Kunst der Verzierung im 18. Jahrhundert (Brenreiter) 39

BRUNOLD, P., Trait des signes et agrments employs par les clavecinistes Franais des XVIIe et XVIIIe sicles (Georges Delrieu)

Studiemethoden

AHLGRIMM, I., Manuale der Orgel- und Cembalotechnik (Doblinger, 1982) BACH, C.Ph.E., Versuch ber die Wahre Art...., zie hoger COUPERIN, F., L'Art de toucher le clavecin (Paris, 1717) DIRUTA, G., Il transilvano (Bologna 1969, heruitgave) RAMEAU, J.Ph., Pices de clavecin avec une mthode pour la mcanique des doigts (Paris, 1724) CORETTE, M. Les amusements de Parnasse Le mitre de clavecin (Lemoine, Paris) DECHAUME, A.G., Le langage du clavecin (Van de Velde) HALFORT, The harpsichord manual (Alfred publ. co. inc.) PASQUALI, N., Thorough bass made easy (Oxford Un. P.) ROSENHART, K., The Amsterdam harpsichord tutor I & II (Saul groen, Amsterdam) DIFFERENT AUTHORS, A collection for young practitioners on the harpsichord (oxford Un. P.)

40

Repertoire "De lage landen"

Imitatieve vormen ANON, Echo (Monumenta Musica Neerlandica III, blz. 59) ANON., Versus 11 (Kees Rosenhart II p.2) ANON, Versus 45 en 63, Kees Rosenhart I(p. 67/40) MUFFAT, Ciacona (Early German keyboard music II,p. 25) MURSCHHAUSER, Fuga (Kees Rosenhart II,p. 37) SWEELINCK, J.P., Fantasia - Toccata in G p. 133 &136-Toccata in C (The instrumental works) WALTHER, Bicinium (Kees Rosenhart I p.41) Duo (Kees Rosenhart I p. 54) Fuga (Kees Rosenhart I p.47) Vrije vormen ANON., Praeambulum super (Early German KeyLoard music I) KOTTER, Procemium in re (id. p.18) TRK, Allegro non troppo (Kees Rosenhart I p.23) BACH, kleine prludes PACHELBEL, Praeludium (Kees Rosenhart II,p.34) BACH, Applicatio (Kees Rosenhart II,p.33) Dansen VAN BLANKENBURG, La contre-dance varie (Kees Rosenhart II p.58) RAICK, D., Gavotte (Monumenta musicae Belgicae - De Ring Berchem 1948) LOEILLET, J.B., Minuet Roundo (id. ) Variaties BOUTMY, Ais (id. 1943) STEENWICK, Serband (Kees Rosenhart II p. 22) VAN HELMONT, Menuet (MMB) Karakterstukken SWEELINCK, Malle symen (Kees Rosenhart II p.10) FIOCCO, La Franaise (MMB) FIOCCO, Les promenades (MMB)

Engeland

Imitatieve vormen GIBBONS, Fantasia (Kees Rosenhart II p.53) TOMKINS, For Eduard (Kees Rosenhart II p.49) SIMPSON, A piece in three parts (Kees Rosenhart p.41) Vrije vormen GIBBONS, Prelude (Kees Rosenhart II p. 47 ) 53) BULL, Prelude (Kees Rosenhart II p.43) MOCKE, Prelude (Kees Rosenhart II p. 34) Dansen PURCELL, Eight suites (Stainer and Bell, New York) HAENDEL, Suites Variaties BYRD, Lavolta (Kees Rosenhart II p.36) HAENDEL, Sarabande (suite in d - Kees Rosenhart II p.8) 41

Karakterstukken FARNABY Giles farnaby's dream His rest (Fitzw. Virginal book II) PEERSON The primerose (FWVB II -p. 422) The fall of the leaf (FWVB - 423)

Frankrijk

Vrije vormen COUPERIN, Prelude (Kees Rosenhart p.50) COUPERIN, Prlude in a (EFKM I), Prlude in C (Le puppitre - Heugel, Paris)

42

Dansen COUPERIN, Allemande (Kees Rosenhart II p.46) DIEUPART, Passepied (Kees Rosenhart II p.24) Gavotte (Kees Rosenhart II` Variaties COUPERIN Chaconne (K.R.II p.56) Chaconne p.85 (Le pupitre 18,Heugel, Paris) Chaconne p.126 (id.) Karakterstukken RAMEAU, J.Ph., Le lardon (K.R.II p.48) DE CHAMBONNIRES, La drollerie (K.R.II p.41) COUPERIN, Fr., Les tambourins (K.R. II p.35)

"Het Zuiden"

Imitatieve vormen PASQUINI, Exercise (K.R.II p.3) DE SANTA MARIA, Th., Arte de taner Fantasia (Valladolid, 1565) CARREIRA, Tento, Silva Ibrica II (Schott, Mainz) Vrije vormen ZIPOLI, Preludio uit suite in g (1716) GABRIELI, Intonationen Dansen PICCHI, Todesca (EIKM p.20) Variaties FRESCOBALDI, G., Partite sopra folia (EIKM p.51) Karakterstukken ANONYMUS, La cara cossa del Berdolin (It. Keyboard music I Ed. Musica, Budapest) ANONYMUS, Le forze d'Hercole (EIKM I p.26) FACOLI, Aria delle Signora Cinthia (EIKM I p.36)

43

CONTRABAS

Studiemethodes

NANNY, E., Volume 1 (Leduc) GREEN, B., The fundamentales of double bassplaying (Piper comp.Cincinati) BILL, I., New school for double bass (I en II)(Ricordi) SIMANDL, F., Boek II (Doblinger)

Repertoire

BOADEN, F., Petite suite (Chappel) CARROLL, I., Five easy peaces (Doblinger) DARE, M., Menuet (York) DRAGONNET, P., Three simple waltzes (York) ELLIOT, V., Odd man out (York) GATES, E., Night song (Boosey & Hawkes) RATEZ, E., Six pices characteristiques (Billaudot)

Derde graad (eventueel reeds in tweede graad)

BAINES, F., Grounds (solo) (York) ALPERT, T., Trigger fantasy (Chappel NY) GIOVANNINO, Sonate in a (York) GOSSEC, Gavotte (Volkswein) SCARLATTI, Three sonatas (Fischer) VAN ROSSUM, F., Reminiscanze (CEBEDEM) CABUS, P., (solo) (bij componist) RUSSELL, A., Buffo set (Schirmer) MARCELLO, 6 sonatas (Doblinger) KOUSSEVITZKY, S., Chanson triste Valse miniature (Doblinger) FONTAIRE, F., Prlude et allegro vivace (Leduc) CAPUZZI, A., Concerto (Boosey & Hawkes)

44

Fagot

Literatuur

LANGALL, L.G., The bassoon and contrabassoon (London E Ben) CAMDEN, A., Bassoon Technique (Oxford U.P.) KUNITZ, H., Das Fagott (Breitkopf)

Studiemethodes Duits systeem

HARA, Fagott-Iskola II (Musica , Budapest) SATZENHOFER, Praktische Fagott-schule I (Zimmerman) SELTMANN-ANGERHOFER, Fagott-Schule II (Schott)

Frans systeem

ALLARD, Mthode de basson, (Billaudot) GANZOINAT, Prambule (Leduc) GIAMPIERI, Petodo progressivo (Ricordi)

Etuden

KOPPRASCH, C., 60 studies (twee delen) (I.M.C.) OZI, E., 42 Capricen voor fagot (Hofmeister) PACIORKIEWICZ, R., Toonladders, gebrokon akkoorden en studies voor fagot (Polski Wydawnictwo Muzychne) VAN BEEKUM, J., Fagotterie II (Harmonia) WEISSENBORN, J., Studies op.8 deel 2 (peters)

Repertoire

ALLARD, M., Courtes pices dans tous les tons (Billaudot) ARRIEU, C., Rusticana (Amphion) BACON, E., The woodchuck (Rongwen, N.Y.) BAINES, F., Inroduction and hornpipe (Schott) BARILLER, R., Fantasia (Schott) BOERLIN, R., Soliloque (Elkan) CHERUBINI, L., Morceau pour le basson (Boccaccini & Spada) CLERISSE, R., Notturno (Leduc) DAMASSE, J.M., Basson junior (Lemoine) DEBAAR, M., Lgende et caprice (Brogneaux) DE BOISMORTIER, J.B. - Suite op. 40 (Peters) Petites sonates op. 66 (Oxford U.P.) DE ROYE, E., Pastorale & dance (Metropolis) DILLON, R., Lament (Boosey and Hawkes) DUBOIS, P.M. Ballade des pinguins (Lido mlodies) Virelai (Leduc) Aria et ruade (Billaudot) DUHAUT, R., Sicilienne (Leduc) FARKAS, F., Nepdal-sonatina (Musica) FALCINELLI, R., Berceuse (Leduc) FORBES, W., Classical and romantic pieces (2 delen) (oxford U.P.) FOSTER, I. 45

Serenade op. 10 nr.1 (Stainer & Bell) Rondo op. 10 nr.2 (Williams) GABAYE, P., Toccarina (Leduc) GALLIARD, J. E., 6 sonates voor fagot en b.c. (Marx) GEEURICKX, E., Canzone (B) (MA Asse) GEISER, W., Capriccio (Brenreiter) GLIERE, R., Humoresque op. 35 nr.8 (I.M.C.) GOOSSENS, E., Vielle chanson boire (Leduc) Grades wind music series (boek I) (Associated Board of the Royal schools of music) HARRISON, P., Fagott dance (Chappell) HEINICHEN, J.D., Sonate (Peters) HILLING-BERGMAN, Second book of bassoon solos (Faber) JACOB, G., 4 Sketches (Emerson) KOSA, G., 4 leichte Stcke (Musica) LANTIER P., , Danse bouffonne (Leduc) MARKIEWICZOWNA, W., Sonatina (Zimmerman) MERCI, L., Sonate in g (Schott) MORITZ, Scherzo (Zimmerman) NIVERD, L., 6 petites pices de style (Andrieu) NOBLE, H., The happy vagabond (Peters) PARKER, E., 3 trifles (Stainer & Bell) PAXTON, S., 6 easy solos for bassoon & b.c. (Grancino) PETIT, P., Guilledoux (Leduc) RAPHAEL, G., Berceuse (Leduc) REUTTER, H., Srnade (Leduc) SAINT-SANS, C., 2 pices (oxford U.P.) SCHAFFRATH, C., Duetto f moll (Heinrichshofen) SCHAFFRATH, C., Duetto in g moll (Schott) STAROKADOMSKY, 4 pices (I.M.C.) UYTTENHOVE, Y., Prelude (B) (auteur) VACHEY, H., 3 pices faciles (Delflieu) VERDRAEKEN, C., Ruyterlied (MA St. Pieters-Woluwe) WATERHOUSE, W., Bassoon solos (2 delen) t Chester) WEISSENBORN, J., Romanza op. 227 (Rubank)

46

GITAAR

Literatuur Zie onder "Luit".

SAGRERAS, deel II,III,IV CARCASSI, M., op.60 BROUWER, deel I,II,III CASANAS, E., 10 tudes SOR, F., 20 studies (nrs. 2 en 5) ALFONSO, N., deel II RANIERI, S., deel II PUJOL, E., Escuela razonada, deel II TARREGA, F., studies COSTE, N., op. 38 BRINDLE, R.S., Guitarcosmos, deel I en II

Repertoire

ABSIL, J., Pices caracteristiques ALFONSO, N., Valse, choral, fandango BACH, J.S., 26 pices pour guitare BREAM, J., verzamelboek BREAM, J., Canzonen und Tnze aus dem 16e JH. (Scheitt) COECK, A., 3 Nocturnes, Dulcamara FORTEA, D., Valse nr.3 - Romance FORTEA, D., Estudios poeticos FORTEA, D., Tarleton's resurrection, Lady Hammond's Almain. Flandrisches Gitarrebuch Gerrits Magic guitar GIULIANI, M., 3 sonatines HARTOG, C., verzamelboek Spaanse dansen IPARRAGUIRE, Piezas faciles KLEYNTJANS, F., Valse choro, valse Franaise LAURO, Variaties op een kinderlied LEGNANI, Capriccio LIPPENS, J., Mosaic LOGY, suites - partita a MARSCHNER, 12 Bagatellen MATIEGKA, Serenata in C - sonate MILAN, L., Pavanas NEGRI, C., Dansen uit de 16de eeuw PAGANINI, N., korte stukjes voor gitaar PONCE, M., 6 preludios cortos- preludes POULENC, F., Sarabande SANGRERAS, J., Nenufar, El Zorzal - Dd - Bebita SANZ, G., Pavane en fuga - 2 fuga's SEMANZATO, D., Choros SOR, F., Menuet en rondo TANSMAN, A., 12 pices faciles Tnze und Weisen aus dem Barock (Scheitt) TARREGA, F., 2 preludes - Adelia - Marieta TOUCHART, H., Erste Gitarrestcke TOPPER, C., 3 jazzy moods WALDERRABANO, E., Sonate Verzamelboeken, ROAD, F., BARTOLI, ANDIA, 200 years of classical guitar VILLA-LOBOS, H., Preludes 47

WALKER, L., Kleine romance

48

HARP

Methodes Tweede en derde graad

ZINGEL, Neue Harfenlehre I (methode)* (Hofmeister) ZINGEL, Neue Harfenlehre II (studies)* (Hofmeister)

Repertoire

ALBERTI Souvenir (Choudens AL 20933) Prire (Choudens AL 20933) ANDRES, Automates (Hortensia EMH 567) BACKOFEN, Drei Menuette (Hofmeister FH 2069) BARTOK Mikrokosmos for harp (Boosey and Hawkes B51.128) Este a szkeleyknel(Ed. Musica Budapest Z 4706) BOCHSA, EO tudes op. 318 * (Leduc AL 20.029) BOUCHAUD, Pices classiques (Billaudot (G 4369 B) CELIS, Menuet (in O.V.S.G.) CHALLAN Laura ( Lido melodies LM 1126) Cascatelle (id. 1127) Promenade a Marly (id. 1128) CHARPENTIER, 10 pices varies (Billaudot G3346 B) CLEMENTI, Andante con variazione (Suvini Zerboni S 6780 Z) COLINET, Ballade for Celtic harp (Colinet, Paul N.030) GABUS, Images de Chine (Billaudot G 4019 B) GRANDJANY Et ron ron ron petit patapon (Durand) * Petite suite classique (Fischer N 5314)* HANSTEDT, Ausgewhlte Lied- und Tanzstse (Hofmeister) HASSELMANS Trois petites pices (Durand D&F 4533) * Feuilles d'Automne (Durand D&F 5651) * LANCEN, Pour Raphaelle (Boosey and Hawkes LM 1082) LE DENTU, Variations sur un thme de Mozart (Billaudot) MEGEVAND Ballade Celtique (E.F.M. Technisonor 1614) Mary Pontkaleg (E.M. Intersong Tuttu 9936 MILLIGAN, Medieval to Modern (Lyon & healy harps 7716 B-22) MOZART-HUSSLER, Tma variacemi (Supraphon 1976 H. 5835) MYNDHIN, Neuf pices pour apprivoiser la harpe Celtique (Centre Breton d'art populaire) NADERMAN 12 tudes et un thme vari (Billaudot G 2257 B) Pour harpe Celtique (I & II)(Zurfluh, Paris) O'GALLAGHER, Irish airs for the harp (Walton) PACHELBEL, Canon in D (Musicworks-harp ed.) PURCELL Ground in F with variations (Barger and Barclay) Purcell for the harp (Schirmer)

De methodes zonder aanduiding zijn uitvoerbaar op kleine harp. De methodes met * zijn voor pedaalharp 49

RENIE, 6 pices brves (Leduc)* RIVOAL & GARSON, Chansons et danses d'Am. Latine (Lemoine) ROLLIN, Pices anciennes (Leduc AL 27187) SCIORTINO, Brin (Hortensia EMH 521) STEVENSON, An album of Celthic music (Un. music publishers) VOIRPY, 5 pices (Lemoine 24811 HL) WATKINS, 6 pices for harp (Boosey and Hawkes) WEHER, Harpalpha (Transatlantiques EMT 1485) WERNER, 5 pices modales (id. 1160)

Tweede en derde graad

BOCHS 20 tudes op. 318 II (Leduc LR 286)* 25 tudes op.62 (Leduc LR 226) DUSIK, 6 sonatines (Supraphon H 1748) * GUT, Suite champtre (Billaudot G 2175 B) HAENDEL Tema con variazioni (Schott 4913) Passacaille (Leduc A.L. 20.028) MAMY, 6 pices brves (Eschig M.E. 8238) POZZOLI, Studi di Media Difficolta (Ricordi ER 2250)* THOMAS, The minstrellts adieu to his native land (Billaudot G 2036 B)*

50

HOBO

Literatuur

BATE, P., The Oboe GOOSSENS, H., Hobo ROTHWELL, E., Oboe technique

Studiemethodes

BARRET, Methode complet du hautbois (deel 2) BROD, Methode du hautbois (deel 1) HINKE, Praktische Elementarschule SINGER, Metodo teorico-pratico (delen 2 en 3) SZESZLER, Oboiskola (deel 2) VAN BEEKUM, Schalmei (deel 2)

Repertoire

ANDRIESSEN, H., Ballade ARNE, M., Pastorale BACH, J.S. Bist du bei mir Jesus bleibet meine Freude BARILLER, R.,Paysages BARRAUD, H., Nina au matin bleu BELMANS, R., Variaties op een oud kerstlied BARTOK, B., Ein Abend am Lande BARTSCH, C., Suite BENOIT, P., In de velden BERSOZZI, C., Sonate in D BIZET, G., Aragonaise (uit "Carmen") BOZZA, E., Ais pastorale BRAHMS, J., Berceuse CIMAROSA, D., Concerto in g CLERISSE, R. Pour un soir de Nol L' Adieu du berger CORELLI, A., Concerto in F COUPERIN, F. Musette de Taverny Berceuse - Rondeau CUI, C., Orientale DARKE, H., 6 Miniatures DE BOECK, A., Lied DE BOISMORTIER, J.B., Sonate nr. 1 in C DE ROYE, E., Canzonetta DE LA CROIX, N., Rondo DEBUSSY, C., Le petit ngre DEVREEZE, F., Treurklacht DONDEYNE, D. Passepied Petit bourre Neuf esquisses DUIJCK, G., Romance ELGAR, E., Salut d' amour ELLICT, M., 3 pieces FASCH, J. Fr., Concerto in g 51

FAURE, G. Berceuse Pice GEMINIANI, F., Sonate in e GILLIS, D., Corthouse Square GRIEG, E., 4 pieces GRTRY, A., Le huron HAENDEL, G.F., Concerto nr.1 in Bes HAENDEL, G.F., Concerto nr. 2 in Bes. HAND, C. Aria en Giga Petite suite champtre HEAD, M. Presto & eligiac dance Rondo JACOB, G., Interludes JOLIVET A., , Chant pour les Piroguiers de l'Orinoque JONGEN, L., Humoresque KELLY, B., Three Bagatelles KERSTERS, W., Meditatie op een Middeleeuws lied LESIEUR, E., Pastorale e allegro LOEILLET, J.B., Sonate in C - sonate in D MARAIS, M., Three old French dances MARCELLO, B. Largo e allegretto Sonate in C Sonate in Bes Concerto in d NIVERD, L., Pastournelle PEPUSCH, J., Sonate PIERN, G. Pice en sol mineur Srnade PLANEL, R. Chanson romantique Comme une srnade RAMEAU, J.P., Gavotte RATEZ, E., 5 pices REED, A., Concertino REGER, M., Romanze RICHARDSON, A., Roundelay RIDOUT, A., Concertino RIVIER, J., Aria SCHAFFRATH, C., Sonate in d STANLEY, J., Suite TELEMANN, G.P., Sonate in g TOMASI, H., Chant Corse VIVALDI, A., Il Pastor fido WIGGY, F., Andante en rondo.

52

KLARINET

Methodes en studiemateriaal

BAERMANN, Klainett Schule (Leduc) COLLIS, Modern course for the clarinet (Derde deel - B&H) ENDRESEN, Supplementary studies for the clarinet (2de deel - B&H) POLATSCHEK, 24 Clarinet studies for beginners (Chester) CALMEL, 14/16 studies (Combre, Paris) ROSE, 26 Etudes (Leduc)

Studieboeken die slechts n aspect behandelen

Toonladders DE BROUWER (metropolis) DAVIES (B&H) Staccato KELL, 30 Staccato studies

53

Cadenzen LANGENUS , Cadenzas (B&H) Repertoire

DESPREZ, Divertimento OBERTHUR, Le dsir (Chester) VAN DORSELAER, Invocation et danse (Billaudot) BARAT, Chant slave (leduc) BOZZA, Aria (Leduc) DOMAZLICKY, Romance (Harmonia) JACOB, Five pieces for solo clarinet (B&H) KIPS, Oosterse schetsen (Andel)

54

KOPERS Algemeen Literatuur

BAINES, A., Brass instruments, their history and development (Faber & Faber) PORTER, M., The embouchure SPEETS, D., Koper blaasinstrumenten (Lisper, Hilversum)

Trompet Literatuur

CARSE, A., A musical wind instrument (London 1939) DAY, C.R., Catalogue of musical instruments in the Royal military exhibition EICHBORN, H.L., Die Trompete in alter und neuer Zeit(1881) KIRBY, P.R., The trumpets of Tut-Ankh-Amon and their successors(Proceedings Anthropolgogical institute) MAHILLON, V., La trompette (Brussel, 1907) MENKE, W., Die Geschichte der Bach- und Haendeltrompete (Leipzig) SACHS, S., Chromatic trumpets in the Renaissance (in "Musical quaterly") EICHBORN, H.L., Das Clarinblasen auf Trompeten PIETSCH, H., Die Trompete als Orchesterinstrument SACHS, S., The history of musical instruments

Studiemethodes

VANNETELBOSCH, J., De beginneling trompettist (deel 2) (Schott) HERING, S., 32 studies (Fisher) PICAVAIS, L., 20 studies (Billaudot) CLODOMIR, P., 20 tudes chantantes (Leduc) VANNETELBOSCH, J., 23 wedetrijdstudies (Schott) MOECK, W., 20 Technical studies MOECK, W., 20 Melodic studies

Repertoire

BARAT, J., Orientale (Leduc) VANSTREELS, R., Etude op. 49 (Scherzando) HUGGENS, T., A trumpet ballad (Molenaar) BERNSTEIN, L., Rondo for Lifay (Boosey ~ Hawkes) WAIGNEIN, A. Concertino Ballade insolite SAEYS, E., Divertissement (Maurer) LEDUC, J., Allegro ritmico (Maurer) DUYCK, G., Dialoog (Maurer) LANGLOIS, T., Intermezzo (Maurer) STREET, A., Rondino (Maurer) DESPREZ, F., Petite pice (Maurer) STRAUWEN, Fantasia (Gervan)

55

HOORN Literatuur

BRCHLER, B., Horn - Bibliagraphie (Heinrichshofen's Verlag) SCHLER, G., Horn - Technique (Oxford U. P -New York-Toronto) KUNITZ, H., Horn - Die Instrumentation (Breitkopf & Hrtel) ALTENBURG, J.E., Versuch einer Anleitung zur Heroisch-musika lischen Trompeter-und Paukerkunst (Halle, 1795) GARSE, A., Musical windinstruments (1939) EICHHORN, H.L., Die Dmpfung bei Horn FORSYTH, C., Orchestration PIERSIG, F., Die Einfhrung des Hornes in die Kunstmusik RITTER VON FREIBERG, G., "Das Horn" ("Hohe Schule der Musik" IV)

Studiemethodes

FREUND, R., Waldhornschule (Doblinger) - ook voor beginners GAUL, J.B., Etudes ("De Lier", Lier) RUBANK Rubank elementary method for French horn (Rubank, Miami - Florida) Rubank intermediate method for French horn (Rubank, Miami - Florida)

Repertoire

LEBRUN, G., Chant du berger (Brogneaux - "De Lier", Lier) SERVAIS, T., eerste solo (Brogneaux - "De Lier", Lier) MORTELMANS, L., Lyrische pastorale (Metropolis) GUILLAUME, E., Melodie (Schott) BRUSSELMANS, M., La legende du chapeau (Salabert - Paris) DUBOIS, P.M., Corndraille (Rideau rouge, Paris) GLAZOUNOW, A., Rverie (Belaieff - Frankfurt)

Trombone Literatuur

RAMIN, F., Die Posaune (Hohe Schule der Musik - 1938) ELSENAAR, E., De trombone (1947)

Studiemethodes

VOBAREN, Methode voor trombone WASTALI, P., Learn as you play (Molenaar) TRAMPLER, Schule fr Zugposaune (Molenaar) MUELLER, R. Schule fr Zugposaune (Zimmerman) Studienwerke und Unterhaltungsst. (Zimmerman) LANGEY, O., trombone methode (Boosey & Hawkes) COUILLAUD, H., Ens. complet de trb. a coulisse (Leduc) UBER, D., Method for trombone (Southern Mus.) COUILLAUD, H., 26 tudes techniques d'aprs Bordogni (Leduc) MANNA, Douze tudes pour trombone(Billaudot) 56

HERING, S. 40 tudes progressives pour trombone (Fisher) 32 tudes pour trombone (Fisher)

Repertoire

DANEELS, Petite piece (maurer) DEPREZ, J., Piece de concours (Maurer) HIGUET, N., Larghetto et allegretto (Maurer) MEULEMANS, Sonnet (Schott fr.) GRILLAERT, Amoroso (Maurer) CABUS, P., Concertstuk (Maurer) LEDUC, J., Arioso et danse (Maurer) DEPETRIS, Ch., Roghisnes (Andel) MACHETTI, F., Fascination (Rubank) UBER, D., Golden leaves (Southern Mus.) VAN DE COOK, Diamond (Ruhank)

Tuba (Euphonium)

Literatuur

BEVAN, Cl., The Tuba family (Faber & Faber) PERANTOM, D., Contempory systems and trends for the tuba (The instrumentalist)

Studiemethodes

Tenor-tuba CLOODMIR, F., Ecole moderne du cornet et de trompette (Leduc) CHARLIER, Th., 32 perfecte studies (King) BLUME, O., 36 Etuden fr Posaune (deel I,II,III) (Schmidt, Heilbronn) GALLAY, 12 tudes (Estevan Dax) DUBOIS, P.M., Douze soli en forme d'tudes (Leduc) DELGUIDICE, M., Douze tudes rytmiques et melodiques (Eschig) JOB, M., Trente airs classiques (Leduc)

Tenor of bastuba LANGEY, O., Selected studies from Bb and BBb Tutor (Boosey and Hawkes) HERFURTH, A tune a day (Boosey and Hawkes)

Bariton euphonium ARBAN, G., Famous method for baritone BERNARD, P., Methode complte (Leduc) FINK, From treble clef to bass clef baritone (Accura) MLLER, 30 leichte tuden (Hofmeister) DELGUIDICE, M., 12 tudes (Eschig) 57

 CHARLIER, T., 32 tudes de perfectionnement (Lemoine) BLEGER, Nouvelle mthode complte de basse 4 pistons (Leduc)

Bastuba BLAZHEVICH, 70 studies for Bass tuba (King) BERNARD, P. mthode complte (Leduc) Etudes et exercices (Leduc) GOWER, W.M. - VOXMAN, H. Advanced Method (1ste deel- Ruhank) Advanced Method (2de deel - Rubank) GEIS, Fr., Method for tuba (Fischer) STEGMANN, R., Elementarschule fr Tuba (Stegmann Wrzburg) SKORNICKA, J. E., Instrumental course (Boosey & Hawkes) SKORNICKA, J.E. & BOLZ, E.G., Intermediante method for Eb or BBb Bass (Rubank) WEKSELBLATT, H. Solo for the tubaplayer (Schirmer) First solos for the tubaplayer (Schirmer) VASILIEV, S., 24 melodius tudes for tuha (King)

Repertoire

Tenortuba BAKALEINIKOFF, V., Meditation (Belwin-Mills) BAKALEINIKOFF, V., Andante cantabile (Belwin-Mills) BARILLER, R., L' enterrement de Saint-Jean (leduc) DUBOIS, P.M., Cornemuse (Leduc) FAYEULLE, R., Bravaccio (Leduc) NIVERD, L., Six petites pices de style (Andrieu) MARTELLI, H., Suite pour tuba (Eschig) PETIT, P., Fantaisie (Leduc) QUERAT, M., Relation (Philippo) SEMLER COLLERY, J., Barcarolle et chanson (Lezduc) Bas tuba BENSON, W., Ariose (Belwin/Mille) CLERISSE, R., Romance (Leduc) HARTZELL, D., Egotistical Press (Shawnee press) QUERAT, M., Relation (Philippo) VON KLEISLER, A., Allegretto grazioso (Southern music)

58

LUIT Literatuur (ook voor gitaar)

BAINES, A., Die Musikinstrumente (Verlag Prestel) BELIOU, A., The illustrated history of the guitar (Belwin Mills Publ. corp.) BOBRY, Vl., The Segovia Technique (mc Millan) BONE, Ph., The guitar and mandoline (Schott & co) BUEK, Fr., Die Gitarre und ihre Meister (Robert Lienau) Die Musik in Geschichte und Gegenwart, artikels over gitaar, luit, vihuela. (Brenreiter) EITNER, R., Biographisches Quellen-Lexicon (Breitkopf & Hrtel) EVANS, T.& M., Guitars from the Renaissance to Rock (Padingtron press - ook in Ned.) GIESBERT, F.J., Die Musikforschung XXV (1972 - Brenreiter) GILMORE, G. & PERREIRA, M., Guitar music index (Galliard press) GRUNFELD, F., The art and times of the guitar (Macmillan) HECK, Th., The birth of the classical guitar and its cultivation in Vienna (Ann Arbor) JAHNEL, Fr., Die Gitarre und ihr Bau (Verlag "Das Musikinstr") JEFFREY, Br., Fernando Sor, composer and guitarist (Tecla) KASHA, M., A new look at the history of the cla~sical guitar (Guitar review 30, Soc. of the clas. guitar) KORTE, O., Laute und Lautemusik bis zur Mitte des 16 jahr. (Breitkopf & Hrtel) MORPHY, G., Die Spanischen Lautenmusik des 16. JH (Breitkopf & Hrtel) MOSER, W., Gitarre-Musik ,ein Internationaler Katalog (Volkamusikverlag) MUNROW, D., Instruments of the Middle Ages and Renaissance (Oxford Un. Pr.) PFGGEN, P., Laute und Lautespiel in der ersten Hlfte des 16 JH (Breitkopf & Hrtel) PEPPERCORN, L., Heitor Villa-Lobos, Leben und Werk (Atlantis Verlag) POHLMANN, E., Laute, Theorbe, Chitarrone (Ed. Eres) PURCELL, R., Classic guitar,Lute and vihuela discography (Belwin Mills Music Publ. Corp.) RAGOSSNIG, K., Leitfaden zum tglichen Uben fr Gitarristen (Musikverlag aux Guitares) SASSER, W., The guitarworks of Fernando Sor (Ann Arbor) SPIESSENS, G., Leven en werk van de Antwerpse luitcomponist ( E. Adriaenssen, Paleis der Academin) TURNBULL, H., The guitar from the Renaissance to the present day (B.T. Satsford Ltd.) WALKER, L., Das Tgliche Training (Heinrichshofes's Verlag)

Methodes voor Renaissance-luit

BOSQUET Pasc., Approche du Luth Renaissance (Soc. Franaise de luth) BUETENS, St., Method for the Ren. Lute (Instrumenta Antiqua P.)

Methodes voor Barok-luit

F.J. GIESBERT, Schule fr die Barocklaute (Schott) T. SATOH, Method for the Baroque Lute (Free ed.)

Repertoirelijst voor Renaissane-luit (Vihuela en Aartsluit) De belangrijkste componisten, E. ADRIAENSEN, P. ATTAIGNANT, R. BALLARD, J. BESARD, D. BIANCHINI, P.P. BORRONO, Fr. BOSSINENSIS, V. CAPIROLA, A. CASTELIONO, Fr. DE MILANO, J.A. DALZA, J. DOWLAND, A. FRANCISQUE, M. DE FUENLLANA, H. GERLE, H. JUDENKUNIG, A. LE ROY, P.P. MELLI, L. MILAN, L. DE NARVAEZ, 59

C. NEGRI, H. NEUSIDLER, A. PICCININI, Th. ROBINSON, Fr. SPINACCINO, Er. DE VALDERRABANE, N. VALET ... Repertoirelijst voor Barokluit De belangrijkste componisten D. GAULTIER, E. GAULTIER (le Vieux), J. GAULTIER (d'Angleterre), P. GAULTIER, DU FAULT, J. GALLOT, Ch. MOUTON, R. DE VISEE, E. REUSSNER, S.L. WEISS, E. GOTTLIEB, J.S. BACH, J. KROPFFGANSS, D. KELLNER, A. FALKENHAGEN, J. BITTNER, Chr.G. SCHNEIDLER...

60

ORGEL Literatuur

ADELUNG W., , Orgeln der gagenwart (1972) ANDRIESEN, P.G., Organbuilding and design (1969) APEL, W., The history of keyboardmusic to 1700 (1967) ARMSTRONG, W.H., Organs of America Life and work of Tannerberg (1968) BALZ, H., Orgeln und Orgelbauer der ehemaligen Provinz Starkenburg (1969) BARNES - GOMMONS, Two centuries of American organ-building (1970) BARTH, M., Elsass, das Land der Orgeln im l9.JH. (1966) BEDBROOK, G., Keyboard music from the MA (1973) BLANTON, J.E., The revival of the organ case (Alban, Texas 1955) BSKEN, F., Quellen und Forschungen zur Orgelgeschichte des Mittelrheims(1967) BORMANN, K., Die Gotische Orgel von Halberstadt (1966) BREIG, W., Die Orgelwerke von Heinrich Scheidemann (1966) BUNJES, P.G., The praetorius organ (1966) CARSPRECHEN, F., 500 Jahre Kasseler Orgeln (1968) CELLIER, A., Trait de la registratition de l'orgue (1960) CURTIS, A., Sweelinck's Keyboard music (1969) DHNERT, M., Der Orgel- und Instrumentenhauer Zacharias Hildebrandt (1962) DOUGLAS, F., The language of the claccical French organ (1969) DRAGT, J., Orgelmethoden in heden en verleden (A'dam 1973) EGGEBRECHT, H.H., Orgel und Orgelmusik heute (1968) GILLESPIE, J., Five centuries of Keyboard music (Belmont, Californi 1965) HARDMAYER, W., Rund um die orgel (1971) HOVING, M., Het orgel in Nederland (1966) JACOB, F., Orgelbau und Orelspiel von der Antik bis zur Gegenwart (1969) JONGEPIER, J., Friesland's orgelgracht(1970) KIRBY, F.E., A short history of keyboard music (NY 1966) KRAUS, E., Orgeln und Orgelmusik. Das Bild der Orgellandschaften (1972) MENGER, R., Das Regal (Tutzing 1973) MICHEL, J., Umgang mit Orgeln 1969) MOORTGAT, G., Oude orgels in Vlaanderen (deel II - 1965) NORMAN, H & J., The organ today (1962) PALMER, L., Hugo Distler and his church music (1972) PEETERS - VENTE, De orgelkunst in de Nederlanden van de 16de tot de 18de eeuw. PIERROT, The organ from its invention in the Hellenistic period to the end of the 13th. Cent. (1970) PRGER, J., Mozart's Verhaltnis zur Orgel und zur Orgelcomposition QUOIKA, R., Vom Blockwerk zur Registerorgel,zur Geschichte der Orgelgotik 1200 - 1520 (1966) REICHLING, A., Acta organologica (3 delen) REUTER, R., Bibliographie der orgelliteratur zur Geschichte der Orgel bis 1968 (Kassel 1973) SCHTZ, K., Der Wiener Orgelbau WEYER, M., Die Deutsche Orgelsonate von Mendelssohn bis Reger. (z.j.)(Peters) WILLIAMS, P., The European Organ 1450 - 1850 (1966)

Nota, Het gaat hier enkel om een beperkte keuze uit het zeer ruime aanbod.

Repertoire Eenvoudiger programma

LEDEMA, Harke, De jonge organist (6 delen) (Harmonia) 61

DEAN, F., Harmonium-orgel (ixijzet, Naarden) PEETERS, Fl., Ars organi (Schott) KALLER, E., Orgelschule (Schott) LEMMENS, J.N., Orgelschool (Harmelle) DUPR, M., Orgelmethode (2 delen) (Leduc) TACHEZI, H., Ludus organi contemporari (Doblinger) SCHOUTEN, H. Technische oefeningen voor orgel (Strengholt) Duo's en trio's voor orgel(Strengholt) BLOCKEEL, D., Een orgel van papier (eigen beheer,Hooglede) PEETERS, Fl., Tien pedaalstudies op. 11 (Ledent-Malay) KARG-ELERT, S., Pedaaletudies op. 83 (Peters) HESSE, A., 8 pedaalstudies (Heuckart) MERKEL, G., 30 pedaalstudies op. 182 (Peters) PLUM, P., Concertante pedaalstudie (Schott) DOPPELBAUER, J.F., 10 studies voor pedaalsolo (Doblinger) DUGR, M., Improvisatiecursus voor orgel (Leduc) SCHOUTEN, H., Improviseren op het orgel (Strengholt)

Oude meesters - Bach en tijdgenoten

Alte Italienische Meister (Peters) Alte Meister des orgelspiels (peters) Choralvorspiele Alter Meister (peters) FRESCOBALDI, G., Orgelwerke (Peters) SCARLATTI, A., Toccata primi toni (Breitkopf) WALTHER, J.G., Ausgew. Orgelwerke (3 delen) PEETERS, Fl. Alte orgelmusik aus England und Frankreich (Schott) Altniederlndische Meister (Schott) SCHLICK, A., Orgelkompositionen (Schott) CHAUMONT, L., Pices d'orgue sur les huit tons (Le Pupitre Heugel, Paris) GUILMANT - ARCHIVES, Werke von Alter meister (Schott) CLREMBAULT, Orgelwerke (Schott) DANDRIEU, Orgelwerke (Schott) ROBERDAY, F., Fugues et Caprices (Le Pupitre) COUPERIN, F., Pices d'orgue (ed. de l'oiseau-Lyre, Monaco) PACHELBEL, J., Orgelwerke (Peters) MUFFAT, G., Orgelwerke (Schott) HASSLER, J., Smtliche Orgelwerke (Doblinger) TUNDER, Fr., Smtliche Orgelwerke (Breitkopf) FISCHER, J.K.F., Smtliche Orgelwerke (Breitkopf) CORNET, P., Orgelwerken (Kalmus organ series) LBECK, V., Smtliche Orgelwerke (Breitkopf) REINCKERT, J.A., Smtliche Orgelwerke (Breitkopf) BRUHNS, N., Smtliche Orgelwerke(Breitkopf) BACH, J.S., Smtliche Orgelwerke (10 delen) ( Breitkopf of Brenreiter) BUXTEHUDE, D., Smtliche Orgelwerke (Breitkopf) HAENDEL, G.F. 6 Fugen (Breitkopf) Konzerte (Peters)

verdere aanvulling, Incognita Organo (Harmonia) Romantiek - Neo-barok - Vlaamse componisten

VAN BEETHOVEN, L., Fnf Stcke fr Fltenuhr (Peters) VAN BEETHOVEN, L., 3 trio's (Tournemire) KREBS, J.T., Ausgew. Orgelwerke (Peters) MOZART, W.A., Orgelwerke (band I - V) (Universal ed., Wien) 62

VAN DER GHEYN, M., Morceaux fugus (doc. centr. voor orgel - Veurne) ALBRECHTSBERGER, J.G., 12 preludes en fuga's (Breitkopf) HAYDN, F.J. Fltenuhr (H.W. Gray publ) 6 Sonatinen (Schott) MENDELSSOHN, F., Smtliche Orgelwerke (Peters) BRAHMS, J., Smtliche Orgelwerke (Peters) SCHUMANN, R., Fugen ber BACH, op. 60 (Peters) WIDOR, Ch.M., Symphonies pour orgue (Hamelle, Paris) FRANCK, C., L' Oeuvre d'orgue (Peters - Durand) SAINT-SANS, C., 3 prludes et fugues (Durand) GIGOUT, E., L' Oeuvre d'orgue (Durand) VIERNE, L., Pices de fantaisie (Lemoine) GUILLAU, R., Andante Symphonique (Lemoine) Liszt, Fr., Orgelwerke (I - IV) (Musica, Budapest) TOURNEMIRE, Ch., L'Oeuvre d'orgue (Lemoine - Universal, Wien) DUBOIS, Th., 12 pices pour orgue (Leduc) DUPR, M., L' Oeuvre d'orgue (Leduc) LITAIZE, G., 12 pices pour orgue (Leduc) FRANAIX, J., Suite Carmelite (Ed. Musicales Transatlantiques) LANGLAIS, J. Tryptique (Novello) 8 chants de Bretagne 8 prludes (Bornemann) HINDEMITH, P., Sonate I, II, III (Schott) ALAIN, J., L'oeuvre d'orgue (Leduc) MESSIAEN, O., L'oeuvre d'orgue (Leduc) ALAIN, J., Quatres oeuvres pour orgue (Universal, Wien AMY, G.,Quasi una toccata (Universal) BERIO, L., Fa-si (Universal) PRT, A. Mein Weg hat Gipfel und Wellentler Pari intervallo Annum per annum (Universal, Wien) DE KLERK, Alb. 10 orgelwerken (Heuwekemeijer, Ameterdam) Prlude en fuga (Van Rossum, Utrecht) STRATEGIER, H., Toccata (Van Rossum, Utrecht) ANDRIESSEN, H. Intermezzi I, II Passacaglia Thema met variaties (Van Rossum) MONNIKENDAM, M., Toccata (Van Rossum) ROELSTRAETE, R. 3 sonatines Preludio e passacaglia 3 modale fantasia's Suite op. 112 Meditationes Vespertinae 2 sonatines 142 6 inventies 2 Psalmen Sonata per organo I,II,III,IV (Musica Handrorum, Vichte) nota, Het volledige werk van H. Roelstraete is ter inzage en verkrijgbaar in de Kon. Albert-bibliotheek te Brussel.

PEETERS, Fl., Orgelwerken KERSTERS, W., 2 preludes ( Maurer,Brussel) 63

VERSCHRAEGEN, G., Orgelwerk (Gents orgelcentrum - p/a MAGO Gent - de Heer Dirk Verschraegen) WAUTERS, Chr. A., Sonatina sopra ("Aus tiefer Noth" (Antares) preludium, fughetta en cadenza) (over de naam Roelstraete - Maurer) DUBOIS, Ch. Rorate Caeli Intermezzo Meditations on the hymn "Abide with me" Variaties op een oud Vlaams volkslied (Antares Belgium) VAN INGELGHEM, K., Impressie op. 27 nr.3 (Documentatiecentrum orgel, Veurne) TAS, R., Sonatine Paschalis

64

PIANO

Literatuur

BADURA, P. SKODA, E., L'art de jouer Mozart au piano (Buchet-Chastel, paris) BOOTH, V., We, piano-teachers (Hutchinson, London) CZVECK, E., Mutie and the child (Kiado, Budapest) DICHLER, J., Der Weg zum Knstlerischen Klavierspiel (Doblinger, Wien) EIGELDINGER, J.J., Chopin vu par ses elves (La Baconnire, Neufchatel, Suisse) FRISKIN, J. FREUNDLICH, I., Music for the piano (Teaching a concert material repertoire - Dover) GAT, J., Die Technik des Klavierspiels (Brenreiter) HUTCHINSON, E., The litterature of the piano (Hutchinson, London) MARER, C., Lehre des Klavierspiels (Atlantis, Zrich) MARTIENESEN, C.A., Schpferischer Klavier-Unterricht (Breitkopf & Hrtel, Leipzig) NEUHAUS, H., L'Art du piano (Van de Velde - Tours,France) SAHLING, H., Notatie zur Pianistik (Deutscher Verlag fr Musik, Leipzig) VARRO, M., Der labendige Klavierunterricht (Simrock) VON BESSELE, H., Das Klavierspiel (Brenreiter)

Studiemethodes Uit het rijke aanbod werd een keuze van modern materiaal gemaakt.

DE LEEUW, T., Cinq tudes (Donemus, Ameterdam) LACHERT, P., Etudes premires LACHERT, P., Etudes intelligentes (Andel) LAST, J., Time twisters (oxford U.P.) LAST, J., Magic circle (O.M.P.,London) SEIBER, M., Rhythmische Studien (Schott) TOCH, E., 10 Anfangstuden (Schott)

Repertoire We maken een keuze uit het hedendaags repetoire.

ALBUM, Van Bartok naar Strawinsky (Schott 4769) ALBUM, Das neue Klavierbuch (Schott 6011) ALBUM, Klavirni palety (Janacek, Martinu...) (Supraphon.) ANDRIESSEN, H., 3 dansen (Broekmans & Van Poppel) BAIRD, T., Little suite for children (P.W.M., Polen) KADOSA, P., 3 very easy sonatinas op. 18 (Musica, Budapest) KODALY, Z., Children's dances (for the black leys) - (Boosey and Hawkes) LUTOSLAWSKI, W. Volksmelodien (P.W.M., Polen) 3 pieces for the toung (P.W.M.,Polen) MARTINU, B., Bajky (Praha) TAKACS, J., From far away places, op. 111 (Universal, Wien) TOCH, E. Kleinstadtbilder op. 49 (Schott) Sonatinetta op. 78 (Schott) WEBERN, A., Kinderstck (Boosey & Hawkes)

65

SAXOFOON

Literatuur

GEE, H.R., Saxopfone soloists and their music 1844 - 1985. (Indiana Un. Press, Bloomington U.S.A.) HAINE, M., Adolphe Sax, sa vie, son oeuvre, ses instruments (Ed. de l'Universit de Bruxelles) LONDEIX, J.M. 125 ans de musique pour saxophone (Leduc) Music for saxophones vol.2 (Ron corp. U.S.A.) HAINE, M., Les facteurs d' instruments de musique Paris (d.de l'Universit de Bruxelles) RONKIN, B., The orchestral saxophonist (Ron corp. U.S.A.) HORWOOD, W., Adolphe Sax, 1814 - 1994 (Egon Publ. LTD Baldock England)

Studiemateriaal

LACOUR, G. 100 dchiffrages manuscrits (vol.1) 50 tudes faciles et progressives (dl.2) FRATI, H., 17 tudes faciles et progressives VAN BEEKUM, J., Soeur saxophones LACOUR, G., 24 tudes atonales faciles KLOSE, H.E., 25 daily exercises for saxophones SENON, G. 32 tudes Techni-sax VERROUST, S., 24 tudes mlodiques

66

Repertoire Tweede graad

ABSIL, J. Berceuse Sicilienne 5 pices faciles AMELLER, A., Andante espressivo AVIGNON, J., Spiritual et danse exotique BENSON, W., Cantilena BERTHELOT, R., Un air triste, un air gai BESWICK, A., Six for sax. BOZZA, E. Aria Gavotte des demoiselles CHAILLEUX, A., Andante et allegro COWLES, C., Scherzino DAUTREMER, N. Rverie interrompue Emotion DUBOIS, P.M. Dix figures danser Les cureuils DUCLOS, R., Pice brve GALLOIS-MONTBRUN, Intermezzo HEATH, R., Reflections IBERT, J., Mlope KIPS, R., Oosterse schetsen PAUWELS, M., Andante en allegro PLANEL, R., Suite Romantique ROUSSEL, A., Vocalise TOMASI, H., Chant corse VERGAUWEN, A., Voorspel en dans WAIGNEIN, A., Feeling

67

Slagwerk Literatuur

MASSELINCK, H. LAMERS, T., Slagwerk, een wereld vol klank ("De Haske", Heerenveen) BLADE, J., Percussion instruments and their history (Faber &Faber, LondonBoston) PEINKORFER - TANNIGEL, Handbuch des Schlagzeugs (Schott's Shne, Mainz) BROWN, T.A., Afro-Latin Dictionary (Alfred Publ. cvo. inc.)

Studiemethodes 1. Trommel BURMS, R. FELDETEIN, S., Snare drum music (Alfred's) COUTELIER, Th., Studie van de orkesttrommel (Metropolis) DUPIN, Fr. JORAND, M., 28 miniatures (Leduc) FINK, S., Studien fr kleine Trommel (Simrock) HATHWAY, K. WRIGHT, Y., Graded music for snare drums (boek 2 en 3) (ABRSM,London) STONE, G.L., Stick control (G.B. Stone) TAVERNIER, J.Cl. & M., 230 ex. et tudes pour c.cl. (2 cahiers) (Billaudot) DELECLUSE, J., Mthode de caisse-claire (Leduc) WHALEY, G., Recital solos for snare drum (Meredith) 2. Pauken COUTELIER, Th., De studie van de pauken (Metropolis) DELCLUSE, J., 30 tudes (drie bundels) (Leduc) FIRTH, V., Roto tom technique (Fischer) GOODMAN, S., Modern method for timpani (Doblinger) HOCHRAINER, R., Etden fr Timpani (3 delen) (Wien) WRIGHT, I., Graded music for Timpani (delen 2 en 3) (ABRSM,London) KNAUER, H., 85 Ubungen fr Pauken (Hofmeister, leipzig) SCHINSTINE, W.J., Timpani audition solos (Kendor) 3. Drums CAPOZZOLI, P., Encyclopedia "around the drums" (cactus music) COHEN, Fr. WILLEMSEN, E., de Drummethode (Slagwerkkrant) FINK, S., Studien fr Drumset (Sierock) (3 delen) HOULLIF, M., Today's sounds for drumset (Kendor) TAVERNIER, J.Cl. & M., 290 ex. et tudes (2 cahiers) (Billaudot) VAN WIJK, R., Ren Van Wijk's drumboek (De noteboom) APPICE, C., Realistic rock (warner bross) DOBOC, Ch., Funk drumming workbook (Mel Bay publ.) LATHAM, R., Advanced funk studies (Dallas) PICKERING, J., The drummer cookbook (mel Bay publ.) ROTHMAN, J., Recipes (J. Rothman) TILLES, B., Practical percussion studies (H. Adler) 4. Xylofoons BROWN, Th. A., Simple solos for mallets (Kendor) GOLDENBERG, M., Modern school for xyl. - mar. - vib. (Chappell U.S.A.) HAMILTON GREEN, G., Instruction course for xyl. (meredith) TAVERNIER, J.Cl. & M. 100 ex. et tudes (Billaudot) 120 ex. et tudes (Billaudot) STONE, G.L., Mallet control (G. Stone) 68

 VEIGL, W., Etden fr xylophon (Doblinger) WHALEY, G. Fundamental studies Musical studies (Meredith music) 5. Vibrafoon BROWN, Th. A., The solo vibist (Kendor) KRAUS, Ph., Modern mallet method (3 delen) (H. Adler) FELDMAN, V., Mallets in wonderland (Kendor) FRIEDMAN, D., Vibraphone technique (Berklee pr.) SCHLUTER, W. Studien fr vibraphon Soloboek (Simrock) 6. Marimba JOAQUIN, X., Estos 12 estudios (Catalana D'Ediziones mus.) HOLMGREN, M., Developing for mallet (Studio 4 prod.) STEVENS, L., Method of movement for marimba (marimba prod.) 7. Diverse WHALEY, G., Auditions tudes (Meredith) MORALES, H., How to play latin-American (H. Adler N.Y.) nota, voor al deze geciteerde werken is uiteraard een bepaalde vooropleiding vereist. Repertoire

DUPIN, Fr. Courtes pices (Leduc) 7 Pices (Leduc) DUPIN - JORAND, 7 Moments musicaux (Paxton, Kent) TAVERNIER, J.Cl. & M., 4 tudes pour batterie (Billaudot) VAN NECK, W. Suite for percussion (Metropolis) 5 solos for percussion (Metropolis) VAN WIJK, R., Ren Van Wijk's drumboek (De notaboom) ALDILA, W., Brushes on top (Musigrafica) BENSON, A.C., Fanfare au printemps (Schmitt, Hall & mc. Creary) BURMS - FELDSTEIN, Drum set music (Alfred Music) BUYLE, E. DELHAYE, A., Roll on (5cherzando) CLAUDY, Fr., Le xylo taquin (Maurer) COUTELIER, Th. - DE POPPE F., 4 tudes (Mertropolis) DEKESEL, J. - DECLOEDT E., Tambouresque(Andel) DESPORTES, Y., Premier concours (Bi!llaudot) EYLES, R., Raggedy ragtime - rags (Meredith) FLAMME, A., Vibraphonis I & II (Maurer) FRAZEUR, Ted, The quiet place (marimba) (Kendor) FRAZER, J., The multiple percussion (Barnhouse) JOLLIFF, A., 787 solos for marimba (Belvin Miles) KEEZAR, R., Chop city (Kendor) KETLE, R., Nine solos for drumset (B. Homas Publ.) LIPPENS, J., Drum up (Metropolis) KENZIE, J. Mc., Concertino for timpani & piano (Music for percussion, N. Y.) MILLAN, Th. Mc., Masterpieces for marimba (Pro Art) NOAK, Fred, Suite (Glissando, Ohio) O' REILLY, J., Solo for the percussion (Schirmer) PECHER - LEDENT, Jongleries (Andel) PENN - VANSTREELS 69

Sonatine (Andel) Impression for percussion (Andel) ROEDER, T., Der junge Solist (Zimmerman, Frankfurt) ROGERS, D.G., Solo studies for drumset (I, II, III) (Southern music) ROSSIGNOL, Br., La jument grise (Billaudot) SCHINSTINE, W.J. Rototom solos (Southerns/ Kendor) Whispering woods (marimba) (Kendor) TSJEREPNINE, A., Sonatina (Boosey & Hawkes) VACHEY, H. 4 Epreuves faciles (Leduc) Rcit et valse (Leduc) VAN BELLE, A., 5 tudes (Maurer) VAN WIJK, R., Drumsolo's (De noteboom) WAIGNEIN, A., First story (Scherzando) WHALEY, G., Solos and duets for timpani (Meredith) WIENER, R., Childrens duets (P.P.P.) WILMS - DEKERPEL, Ritmische capriolen (Maurer)

70

VIOOL

Literatuur

JUDA, J., Mens en viool (pedagogische ervaringen ) (Heuff Nieuwkoop/Weesp) MENUHIN, Y., Viool en altviool (Strengholt) YOLAMIAN, Y., Principes van het vioolspel en onderwijs (Broekmans & Van Poppel) BARRET, H., The complete guide for teacher and student (The Univ. of Alabama press) COLLINS, G., Violin teaching in class (Oxford Univ.) MOZART, L., Grondig onderwijs van de viool (Oosthoek, Utrecht) OLOF, Th., Daar sta je dan opnieuw (Heuff -Nieuwkoop) COUTURIER, L., Over de viool,haar makers en virtuozen (Kruseman - Den Haag) CABOS, F., Le violon et la lutherie (Paris) COVENTRY, W.B., Notes of the construction of the violon (London) MCKEL, O., Die Kunst der Geigenbaues SANDYS AND FORSTER, The history of the violin VERWEY, A., Vioolbouw, bijdrage tot oplossing van het probleem der oude meesterviolen ('s Gravenhage) VAN DER STRAETEN, E., The history of the violin its ancestors and instruments from earliest times to the present day (London) MENUHIN, Y., L'Art de jouer du violon (Buchet/Chastel, Paris)

Studiemateriaal

ALARD, Mthode de violon BLOCH, J., Vioolmethode (5 delen) CHAUMONT, E., l'Ecole du violon (5 delen) CRICKBOOM, M., De viool (5 delen) DANCLA, J.Ch. Mthode lmentaire de violon Mthode progressive de violon DE BERIOT, Ch., Vioolmethode (3 delen) DOFLEIN, E., Das Geigenschulwerk (5 delen) JOACHIM, Methode in 3 delen KUCHLER, F., Violinschule op.2 LAOUREUX, N., Ecole pratique du violon NASSAU, A., Methode die begint in de derde positie PIOT, A., Methode METZ, L., Vioolmethode (3 delen) RIES, H., Violinschule SANDOR, F., Violinschule (7 delen) SELING, S., Wie und warum der geigenschule SUZUKI, H., Violin school

Specifieke aspecten van de techniek

Toonladders BETHUME, C., Rsum des gammes et arpges pour violon BLOCH, J., Tonleiterschule op.5 (I,II en III) DUPARLOIR, Studie der toonladders FLESCH, C., Das Skalensysteem HRIMALYI, J., Tonleiterstudien SEVCIK, 0., Violintechnik (III en IV)

71

Dubbelgrepen BLOCH, J., Doppelgrifschule op 50 (I en II) POLO, 30 dubbelgreeptudes SCHRADIECK, H., Die Schule der Violintechni SEVCIK, 0., Doppelgrofvorstudien op.9 H. Sitt, 20 tudes op .32

Positiespel FLOR, S., The positions HAUCHARD, E., Ecole de positions KAYSER, H.E., Etudes op.20 MACKAY, N. A tune for introduction Position changing METZ, L. Het positiespel (5 delen) De hogere posities SITT, H., 20 tudes op. 32 (II, III, IV)

Linkerhandtechniek BLOCH, J., Fingerbungen CRICKBOOM, M., La technique du violon DANCLA, J. Ch., Ecole du mchanisme SCHRADIECK, H., Die Schule der Violintechnik I SEVCIK, 0., Violintechnik op. 1

Boogtechniek SCHRADIECK, H., Die Schule der Violintechnik III SEVCIK, 0., Schule der Bogentechnik op. 2

Studies

DANCLA, J.Ch., 15 tudes faciles op. 68 DONT, J., Gradus ad Parnassum KOCHLER, F., 30 Etden op. 36 I MAZAS, F., Etudes speciales

Voordrachtstukken

AUBERT, J., Aria BAKLANOVA, Acht leichte Stcke BARTOK, B., Tien Slowaakse volksliederen CORELLI, A., Gigue (uit vijfde sonate) CRICKBOOM, M., Chante et morceaux III,IV FIOCCO, J., Allegro GISTELINCK, E., Lullaby for Nathalie ILINSKY, A., Berceuse LECLAIR, J.M., Musette, largo en allegro MOFFAT, A., Alte Meister fr junge Spieler RADMALL, P., Chester string series, Graded violin pieces III SITT, H., Albumbltter SERIO, A., Allegro gioccoso

Concertinos en concerto's

72

ACOLEY, B., 1ste concertina BACEWICZ, G., Concertino BARTSCH, Th., Concertino HUBER, A., Schlerkonzert op.5 in d en op.7 KCHLER, F., Concertino in D (op.12) en in D (op.15) NARDINI, P., Concerto in F op 1 nr.3 PORTNAV, L., Concertino in a op.14 en in d op.96 RIEDING, O. Concertino in Ungarische Weise op.21 Air vari op. 23 nr.3 Concertino in D op.25 SEITZ, F., Concerto op 13 en op.22 SUGAR, R., Concertino in d TELEMANN, G. Ph., Concert in G en in a VIVALDI, A., Concerto in a - in G (op.7) en in g (op.4/6) VAN DOOREN, Th., Romantisch concertino Sonatines en Sonates

DE FESCH, W., 6 sonates MARTINU, B., Sonatina PEPASCH, J.C., Sonate in G TELEMANN, G. Ph., Methodische sonates VERACINI, F., 12 sonates op.1

73

ZANG Literatuur

AVERKAMP, A., Uit mijn praktijk. Wenken en raadgevingen bij het onderwijs en de studie van de solozang. BALFOORT, B., Houding, adem en keel. Fundamenten voor zangers, blazers en sprekers. BATHORI, J., Conseils sur le chant BUNCH, M., Dynamics of the singing voice GARCIA, M., Trait complet de l'art du chant GOURRET, J. - LABAYLE J., L'art du chant et la mdicine vocale GUEMMER, P., Erziehung der menschlichen Stimme HAEFLIGER, E., Die Singstimme IFFERT, A., Allgemeine Gesangschule (Dresden 1894) MILLET, J., La belle mthode ou l'art de bien chanter (New York 1973) PANZERA, Ch., L'art de chanter PANSERON, A., Mthode complte de vocalisation pour mezzo-soprano (Parijs 1855) REINDERS, A., Atlas van de zangkunst (1993) RONDELEUX, L.J., Trouver sa voix. petit guide pratique de travail vocal. SCHIPPER, A., Het gulden ABC SOET, M.I., De stem, handleiding voor het goede gebruik STOCKHAUSEN, J., Gesangtechnik und Stimmbildung VAN DEINSE, J.B., De zangtechniek in Nederland VAN ZANTEN, C., Hogere techniek van de zang (Amsterdam 1899) LAFAUT, R. VANDEPLAS, M., Stem en uitspraak (De Sikkel) KAINZ, F., Psychologie der Sprache (Stuttgart 1962) MANEN, L., The art of singing (Faber music, London) PANOFKA, H. - L'abcdaire vocal - L'art de chanter FAURE, J., La voix et le chant Grover's Dictionary of music and musicians GLOCKNER, A., Der Kunstgesang VINCENT, Jo, Zingend door het leven LEHMANN, L., Meine Gesangkunst SIMON, G., Voix, diction et mimique pour chanteurs et diseurs. MILLER, R., Techniques of singing SCHIPPER, A., Inleiding tot de zangmethodiek BOLL, A., L'opra - Spectacle intgral

Studiemateriaal

Vocalises

CONCONE, Op.9, van nr. 7 tot en met 18 (Schott) VACAI, Metodo Pratico (Peters) SIEBER, Op.92 PANOFKA, Op.85 (Jobert) BORDOGNI, 24 nouvelles vocalises VAN BEVEREN, 20 vocalisen MARCHESI (Schirmer 384 - 391) ABT, F., Practical singing tutor (Schirmer) S of T, 453 Mezzo of A.,458 Bar./Bas, 463 BEHNKE, E. & PEARCE, C.W., 30 Voice-training exercises (Schirmer) S, 1090 74

M,1091 A., 1092 T,1093 Bar.1094 B., 1095 BONA, P., Rhythmical articulation (Schirmer 1170) BONOLDI, F., Exercises in vocalization (Schirmer) S, 117 M, 118 A, 119 BORDOGNI, M., 25 easy vocalises in progressive order (Schirmer 82) CONCONE, J., Op. 10,11,17 (Peters) LABLACHE, Exercises (hoch/mittel) (Peters) LTGEN, B., 20 daily exercises (Schirmer) Hoog, 654 midden, 655 diep, 656 LTGEN, B., The school of sight-singing (Schirmer 245) SIEBER, Solfeggios op. 30 - 35 &44 - 49 (alle stemmen) (Augener ltd.)

Repertoire

BERGERETTES, Romances et chansons du XVIII sicle (Heugel) ARIEN-ALBUM (sop.) 2 banden (Peters 734 a en b) ARIEN-ALBUM (mezzo) 2 banden (Peters 794 a/b) ARIEN-ALBUM (alt) (Peters 735) ARIEN-ALBUM (tenor) (Peters 736) ARIEN-ALBUM, (bariton en bas) (Peters 737 a/b) Liederkranz (Peters 207) Unterrichtelieder H,M en D. (Peters 2882 a,b,c) Alte Meister des Bel Canto (Peters 3348) Alte Meister des Deuteches Liedes (Peters 3495) BACH, J.S. 25 geistliche Lieder (Peters 3392a) Lieder aus dem Notenbuch der A.M. Bach (Peters) Geistliche Lieder und Arien (hoog) (Breitkopf) Geistliche Lieder und Arien(diep) (Breitkopf) HAENDEL, G.F., Gesnge fr eine Frauenstimme (Peters) VAN BEETHOVEN, L., Lieder (Peters 3493) Das Lied der Vlker, Keltische Volkslieder (Schott) Sdslavische Volkslieder (Peters 3493) Lied om lied (De Garve) Alouette liedboek Klassiker des Deuteches Liedes (Peters) - 2 delen

Enkele Vlaamse liederen

S. DERIEMAKER, Melopee J. RYELANDT, 'k En hore u nog niet 75

L. VAN DEN BROECK, 't Is goed in 't eigen hart te kijken P. GILSON, Moeder A. DE BOECK, Het kerkske van te lande L. MORTELMANS, Liederen P. BENOIT, Mijn moederspraak A. MEULEMANS, Aleer het licht ten avond raakt J. DUYCK, Zes adagioliederen Uiteraard is dit een zeer beperkte keuze

76