1ebaluaziorakoak 5 Ingurune Hasierakoa

5
LEHEN HEZKUNTZA
EBALUAZIORAKO BALIABIDEAK
Ingurunearen Ezaguera
Aurkezpena................................................................. 3 Hasierako ebaluaziorako baliabideak......................... 5 Aldizkako ebaluazioetarako baliabideak..................... 39 - Unitate bakoitzeko ebaluaziorako baliabideak......... 40 - Hiruhileko bakoitzeko ebaluaziorako baliabideak..... 100 Amaierako ebaluaziorako baliabideak........................ 112
2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.
Ingurunearen Ezaguera 5 Ebaluaziorako baliabideak Zubia Editoriala, S. L.ren eta Santillana Educacin, S. L.ren Lehen Hezkuntzako Sailean Joseba Santxo Uriarteren eta Jos Toms Henaoren zuzendaritzapean sortu, taxutu eta gauzaturiko talde-lana da.
Irudiak: Jorge Salas, Paul Coulbois, Carlos Fernndez, Carles Salom, Jos Santos eta Bartolom Segu Hizkuntza-egokitzapena: Miren Aburuza Edizioa: Ainhoa Basterretxea eta Mar Garca
2009 by Zubia Editoriala, S. L / Santillana Educacin, S. L. Legizamon Poligonoa Gipuzkoa kalea, 31 48450 Etxebarri (Bizkaia) PRINTED IN SPAIN Inprimatzailea:
EK: 132988 Lege-gordailua
Lan hau egile-eskubideei buruzko legeek babestuta dago eta ZubiaSantillanari dagokio haren jabetza intelektuala. Legezko erabiltzaileei ikasgelan erabiltzeko fotokopiak egitea bakarrik zaie zilegi. Debekatuta dago baimendutakoez bestera erabiltzea, batez ere merkataritzahelburuekin erabiltzen bada.
Aurkezpena
Irakasleei beren lanean laguntzeko, baliabide hauek eskaintzen ditugu liburuki honetan: 1. Hasierako ebaluaziorako baliabideak. Atal honetan, hainbat baliabide ematen ditugu, ikasturteko lehenengo asteetan irakasleek jakin dezaten zer egoeratan abiatzen diren ikasleak. Atal honen barruan sartuta daude: Ebaluazio-irizpideak. Lehen Hezkuntzako bosgarren mailan hastean ikasleek eduki behar duten mailaren adierazleak dira. Ebaluazio osoa egiteko, irizpideak zortzi ataletan sailkatuta daude: Giza gorputza eta osasuna, Izaki bizidunak, Ingurune fisikoa eta haren zaintza, Materia eta energia, Makinak, Biztanleria eta ekonomia, Denbora- eta espazio-nozioak eta Historia. Ariketetarako iradokizunak. Behaketa zuzenaren bidez, ikasleen abiapuntua balioesten laguntzen diete proposamen hauek irakasleei. Ariketa horiek banaka egin daitezke, taldeka edo gela osoan. Ebaluazio-irizpideekin lotuta aurkeztu ditugu. Proba idatziak. Banakako ebaluaziorako fitxa fotokopiagarriak. Aurretik aipatutako ebaluazio-irizpideetan ikasleak zer egoeratan dauden jakiteko aukera ematen dute. Bi orrialdeko proba bana dago zortzi ataletarako, eduki guztiak sartzeko eta hasierako ebaluazioa prozesu gisa egiteko eta ez une jakin batean bakarrik egiteko. Erregistro pertsonaleko formularioa. Orri fotokopiagarri hau erabil daiteke ikasle bakoitzaren emaitza idatziz jasotzeko. Erantzunak. Proba idatzien erantzunak.
2. Unitateak ebaluatzeko baliabideak. Atal honetan ageri diren baliabideei esker, ikasleen jarraipena egin daiteke ikasturte osoan zehar. Unitate bakoitzean, elementu hauek daude: Kontrola. Bi orrialdeko fitxa da, eta hainbat motatako hamar ariketa ditu, unitatea berrikusteko. Testa. Orrialde bateko fitxa da, eta hamar galdera eta hainbat aukera ditu, ebaluazio azkarra egiteko. Mota horretako probak nolakoak diren kontuan hartuta, kontzeptu-eduki garrantzitsuenei buruzkoak dira galderak. Gainera, beste mota batzuetako ebaluazio-probak egiten ohitu nahi ditugu ikasleak. Ebaluazio-irizpideak. Aurreko probetako ebaluazio-irizpideak, banan-banan aipatuta. ariketekin zerikusia duten
Erantzunak. Kontrol-fitxen eta test-fitxen erantzunak. 3. Hiruhileko bakoitzeko ebaluazioak. Atal honetan, hainbat proba ageri dira, hiruhileko bakoitzaren amaieran ikasleak ebaluatzeko. Unitateen ebaluazioek bezala, elementu hauek dituzte:

Hiruhileko bakoitzeko ebaluazioa. Hainbat motatako ariketak dituzten bi orrialde. Hiruhilekoan ikasitako eduki garrantzitsuenetako batzuk ageri dira. Testa. Galdera itxiak eta hainbat aukera dituen orrialde bat. Erantzunak. Hiruhileko bakoitzerako proposatutako proben erantzunekin amaitzen da atal hau.
4. Amaierako ebaluazioa. Ikasturtearen amaieran proba orokorra egin nahi duten irakasleentzat, bi fitxa sartu ditugu: batean hainbat motatako ariketak ageri dira, eta bestean testa, dagozkien erantzunekin.
Hasierako ebaluaziorako baliabideak

Hasierako ebaluaziorako irizpideak eta iradokizunak. Proba idatziak: 1. Giza gorputza eta osasuna. 2. Izaki bizidunak. 3. Ingurune fisikoa eta haren zaintza. 4. Materia eta energia. 5. Makinak. 6. Biztanleria eta ekonomia. 7. Denbora- eta espazio-nozioak. 8. Historia.
Banakako erregistroa.
Ingurunearen Ezagueraren hasierako ebaluaziorako irizpideak eta iradokizunak. Lehen Hezkuntzako 5. maila
Proba idatzietako ariketak
Irizpideak
Iradokizunak
Giza gorputza eta osasuna
Hezurren, giharren eta

giltzaduren funtzioak azaltzen ditu.
Biribil bat osatzea, eta ikasle guztiei

banan-banan gihar edo hezur baten izena ozen esateko eskatzea. Hezurren eta giharren izenak zer egoeratan entzun ohi diren gogoraraztea; besteak beste, futbol-partidetan kirolari batek min hartzean eta medikuaren kontsultara joatean.
Digestio- eta zirkulazioaparatuetako eta arnas aparatuko organoak zein diren badaki.
2, 5
Gizaki baten profila marraztea arbelean.

Digestio- eta zirkulazio-aparatuetako eta arnas aparatuko organoak aipatzea. Ikasle batzuei banan-banan deitzea eta organo horiek dagokien tokian marrazteko eskatzea. Plastilina erabiliz, digestio- eta zirkulazioaparatuen eta arnas aparatuaren eredu bat egiteko eskatzea. Kolore bat erabili behar dute organo bakoitzerako, ondo bereizteko.
Badaki zein tokitan dauden

gorputz barruko zenbait organo.
2, 5
Eskema anatomikoak
interpretatzen ditu.
Harreman-funtzioan
zentzumen-organoek nola esku hartzen duten azaltzen du.
Arbelean zirkulu bat marraztea eta ikasleei

galdetzea nork marraz dezakeen begi bat zirkuluaren barruan. Beste ikasle bati garuna marrazteko eskatzea, eta beste ikasle bati nola ikus dezakegun azaltzeko eskatzea. Ariketa bera egin daiteke belarria eta entzunbidea marraztuta. Txartel batzuk egiteko eskatzea ikasleei. Hau idatzi behar dute txarteletan: gantzak, karbohidratoak, proteinak, bitaminak, mineralak eta zuntza. Hainbat elikagai aipatzea, eta, ahal izanez gero, argazki edo irudiren bat erakustea ikasleei. Elikagai bakoitza erakustean, zer mantenugai dituen adierazi beharko dute, txartelen bidez. Esaterako: fruitu bat erakutsiz gero, bitaminen txartela altxatu beharko dute. Batzuetan txartel bat baino gehiago altxa dezaketela gogorarazi behar diegu.
Badaki nolakoa den dieta

osasungarria, eta jabetzen da dietak garrantzi handia duela osasunean.
Badaki zer diren ohitura

osasungarriak.
Irizpideak
Iradokizunak
Elikagai taldeen horma-irudi bat egin dezatela

eskatzea. Aurretik, supermerkatuetako publizitate-liburuxkak edo elikagaien irudiak ageri diren beste hainbat material ekarri beharko dute etxetik. Lan-taldeak antola ditzakegu, eta kartoi mehe bat eman diezaiokegu lan-talde bakoitzari. Menuak proposatzea, eta menu bakoitzean zer aldatuko luketen galdetzea, menua osasungarriagoa izateko.
Badu pertsonen
hazkunde-etapen berri, eta badaki zer ezaugarri dituen etapa bakoitzak.
Hainbat deskribapen egiteko eskatzea ikasleei,

bizitzako etapak azaltzeko. Horretarako, inguruko edo familiako lau pertsona aukeratu behar dituzte: haur bat, nerabe bat, heldu bat eta adineko bat. Labur-labur deskribatu behar ditu pertsona horiek, eta desberdintasunak nabarmendu behar ditu.
Izaki bizidunak
Badaki zein diren animalien

eta landareen bizi-funtzioak: nutrizioa, harremana eta ugalketa.
Izaki bizidunak sailkatzeko eskatzea, hainbat

irizpide kontuan hartuta; besteak beste, irizpide hauek: elikagaiak lortzeko modua, kontsumitutako elikagai motak... Harreman-funtzioaren adibideak emateko eskatzea ikasleei. Esaterako: Nola egiten dute ihes animaliek sutatik? Eta atzetik duten harrapari batengandik? Zer egiten dugu abiadura handian datorkigun auto batek ez harrapatzeko? Zer egiten dugu zopa beroegia ez hartzeko eta ez erretzeko? Nola gainditzen ditugu oztopoak, oinez gabiltzala? Intsektu baten ugalketaren faseen marrazki bat egiteko eskatzea ikasleei; hau da, intsektu batek bestea estaltzen duenetik kumeak jaio arteko faseen marrazki bat egiteko eskatzea. Horretarako, entziklopediak, liburuak eta Internet erabil ditzakete.
Badaki landareek zer zati

dituzten.
2, 3
Loreontzi bateko landare bat behatzea. Zurtoina,

hostoak, loreak... deskribatzeko eskatzea. Loreontzitik lur pixka bat kenduz gero, sustraiak erakutsi, eta zer diren ba al dakiten galde diezaiekegu.
Irizpideak
Proba idatzietako ariketak 4, 5
Iradokizunak
Animalia ornodunen talde

bakoitzaren ezaugarri nagusiak aipatzen ditu.
Ikasleak taldeka banatzea, eta bakoitzari animalia

ornodunen eta ornogabeen talde baten izena ematea. Talde bakoitzaren ordezkari bat egon behar du. Ikasleei jakinaraziko diegu horma-irudi bat egin behar dutela, egokitu zaien animalia taldearen ezaugarriak deskribatzeko.
Badaki zer berezitasun

dituzten hainbat ornogabe taldek; besteak beste, marmokek, harrek, moluskuek eta artropodoek. Ingurune fisikoa eta haren zaintza
4, 6, 7
Badaki nolakoak diren

Eguzkia, Lurra eta Ilargia, eta Lurraren errotazio- eta translazio-higidurak eta Ilargiaren translazio-higidura deskribatzen ditu.
1, 2
Ikasleei eskatzea binaka atera daitezela arbelera.

Arbelean, Lurra, Eguzkia eta Ilargia marraztu behar dituzte. Marrazkiak erabil ditzakegu, gai horri buruz zer dakiten ikusteko; besteak beste, galdera hauek egin ditzakegu: Zer alde dago Eguzkiaren eta Ilargiaren artean? Zergatik ikusten ditugu izarrak gauez soilik? Zergatik ikusten dugu Ilargia gauez? Zergatik egon ohi dira urtaroak?...
Badu uraren egoera-aldaketen

berri.
Uraren zikloa arbelean marraztea, eta ikasleei

osatzeko eskatzea, zikloaren ordena adierazteko geziak erabiliz. Egoera-aldaketak (itsasoko ura lurruntzea, izotza urtzea, kondentsatzea) koloretako gezien bidez bereizteko eska diezaiekegu.
Uraren zikloa deskribatzen du,

eta badaki fase bakoitzeko uraren egoera- eta lekualdaketak azaltzen.
Badaki aireak zer ezaugarri

dituen.
Ikasleei airearen ezaugarriei buruzko marrazkiak

egiteko eta ezaugarriak hainbat elementuren bidez bereizteko eskatzea.
Eguraldia eta klima bereizten

ditu.
Ikasleei beren herriko eguraldia eta klima ozen

azaltzeko eskatzea. Galdera hauek egin diezazkiekegu: Euri asko ala gutxi egiten du? Zer motatako euria egiten du? Zer urtarotan egiten du euri gehien?...
Badaki zer diren harriak eta

mineralak.
Ikasleei mineral bati buruzko lan bat egin

dezatela eskatzea. Gogorarazi hainbat gauza adierazi behar dituztela: zertarako erabiltzen den, nondik ateratzen den, naturan ugaria den ala ez, zer itxura izan dezakeen... Informazioa biltzeko, hainbat iturri erabiltzeko eska diezaiekegu.
10
Irizpideak
Proba idatzietako ariketak 8
Iradokizunak
Badaki nola eratzen den

lurzorua.
Zenbait galdera egitea, gai horri buruz

ikasleek zer dakiten ikusteko. Esate baterako: Zer osagai ditu lurzoruak? Lurzoruko zein geruzatan jaiotzen dira landareen sustraiak? Zer desberdintasun dago lurzoru emankorraren eta lurzoru lehorraren artean? Zerk eragiten du higadura?...
Badaki zer diren ekosistemak,

bai eta zer harreman dauden ekosistemen artean ere.
Ikasleei proposatzea begira diezaiotela

ikastetxetik gertu duten ekosistema bati, eta azal dezatela zein izaki bizidun bizi diren ekosistema horretan eta zer ingurune fisikotan garatzen diren. Horrez gain, ekosistema hori ezagutzen dutenetik zer aldaketa izan dituen azal dezakete.
Badaki zer ezaugarri dituzten

mendiko, ordokietako eta kostaldeko paisaiek.
10
Ikasleen autonomia-erkidegoko mapa fisiko baten

fotokopia bat ematea, erkidegoko erliebearen osagai nagusiak aurkitzeko, markatzeko eta ozen azaltzeko.
Badaki zer diren ibaiak, bai eta

zer zati dituzten ere.
10
Badaki zer ezaugarri dituen

bere autonomia-erkidegoko erliebeak. Materia eta energia
11
Badaki zer den materia eta zer

propietate dituen.
Gela hiru taldetan banatzea. Talde bakoitzak

proiektu bat egingo du: materia eta materiaren propietateak, materiaren aldaketak eta egoeraaldaketak. Collage irudimentsu bat egiteko eska diezaiekegu ikasleei; hau da, egokitutako gaia marrazkien, argazkien, ebakinen eta objektu zatien bidez adierazteko. Talde bakoitzak bere collagea aurkeztuko die gainerako ikasleei, eta collagean zer ikusten duten azaldu beharko dute haiek. Hainbat paisaiaren argazkiak eramatea gelara, eta arretaz begiratzeko eskatzea ikasleei. Objektuak eta substantziak aipatu beharko dituzte, eta zer egoeratan dauden esan beharko dute.
Badaki nola aldatzen den

materia.
Badaki zer diren materialak

eta zer propietate dituzten.
11
Irizpideak
Iradokizunak
Jolas txiki bat egitea ikasleekin, erritmo bati

jarraituz. Gelako objektuak eta objektu horiek egiteko erabilitako materialak txandaka aipatzeko eska diezaiekegu, eta gelako kide guztiek txalo bidez ezar dezakegu jolasaren erritmoa.
Badaki zer indarren eraginez

mugitzen edo deformatzen diren objektuak.
Hainbat egoera proposatzea, egoera horietan

zer indarrek eragiten duten ikusteko eta, horrela, ikasleek hainbat indar mota azaltzeko. Esate baterako, klera bat erortzen utz dezakegu, eta zergatik erori den galde diezaiekegu ikasleei. Baloia paretaraino pirritan eramatea eta paretan errebote egitea. Ondoren, ikasleei galdetzea egoera horretan zer indarrek eragin duten: baloiari mugitzen hasteko eragindako indarra; baloiaren eta lurraren arteko marruskadura-indarra; paretaren indarra, kontrako noranzkoan bidali baitu baloia; eta, azkenik, marruskadura-indarra.
Badaki zer den energia eta zer

energia mota dauden.
Energia zer den eta zer ez den galdetzea

ikasleei; esate baterako: Gasolina energia al da? Argi-izpi bat energia al da? Eta korronte elektrikoa? Energia al da erradiadoretik ateratzen den beroa? Eta lasterketetako auto bat?... Energia moten adibideak jartzeko eskatzea ikasleei. Arbelean hainbat energia-iturriren izenak idaztea. Ondoren, ikasleek sailkatu egin beharko dituzte; hau da, energia-iturri berriztagarriak edo berriztaezinak diren esan beharko dute. Hainbat aparaturen izenak aipatzea, ikasleek zer energia-eraldaketa gerta daitezkeen adierazteko. Esate baterako, haizagailuetan, energia elektrikoa energia mekaniko bihurtzen da.
Badu hainbat energiaeraldaketaren berri.
Energia-iturriak izendatzen
ditu.
Badaki gorputzek zer

jokabide duten argiaren aurrean.
Ikasleei eskatzea gelan ikusitako objektu

gardenen, zeharrargien eta opakuen izenak esateko. Gelako koloretako objektuak erabiltzea, argiaren zein kolore xurgatzen duten eta zein kolore islatzen duten galdetzeko ikasleei.
Argi zuria kolore guztietako

argiz osatuta dagoela azaltzen du.
12
Irizpideak
Iradokizunak
Newtonen diskoa deritzona egiteko eskatzea

ikasleei. Hain zuzen ere, disko horren bidez froga daiteke argi zuria kolore guztietako argiz osatutako argia dela. Kartoi mehearen zati bat, koloretako pinturak eta arkatz bat beharko dute. Kartoi mehean hamar zentimetroko diametroko zirkulu bat marrazteko eskatuko diegu ikasleei. Ondoren, zazpi zati edo gaztatxo berdinetan zatitu behar dute. Zati bakoitza ortzadarreko kolore bat erabiliz margotu behar dute. Margotutako zirkuluaren erdian arkatz bat sartzeko eta eguzkitako baten modura birarazteko eskatuko diegu ikasleei. Horrela, zazpi koloreek batera kolore zuria osatzen dutela egiaztatuko dute. Makinak
Badaki zer diren makinak,

badu inguruko makinen berri eta badaki zertarako balio duten.
1, 2, 3
Makina batzuek nola funtzionatzen duten

galdetzea ikasleei eta haien azalpenak osatzea; esate baterako: Hegazkin bat: motor batez osatutako makina bat da. Motorrak aurreraka bultzatzen du. Haizea azkar ibiltzen da hegoen gainean. Aldi berean, indar batek goraka bultzatzen ditu hegoak, eta hegazkina aireratu egiten da.
Badu makina bakun batzuen

berri.
4, 5, 8
Badaki makina konposatuek

hainbat osagai dituztela. Biztanleria eta ekonomia
6, 7, 8
Herriak, probintziak,
autonomia-erkidegoak eta hiri autonomoak, eta estatua bereizten ditu.
Zenbait esaldi proposatzea ikasleei, eta zuzenak

edo okerrak diren erantzuteko eskatzea. Esate baterako: Probintzia herri bat da, eta udal batek gobernatzen du. Autonomia-erkidego bat 17 probintziaz osatuta dago
Jaiotza-tasa eta heriotza-tasa

bereizten ditu, bai eta emigrazioa eta immigrazioa ere.
2, 3
Orrietan, biztanleriarekin zerikusia duten

kontzeptuak idaztea (adibidez, etorkina, jaiotzatasa, berezko hazkundea), tolestea eta poltsa batean sartzea. Ikasleek paper bat hartuko dute banan-banan, irakurri eta kontzeptua definitzen saiatuko dira. Gainerako ikasleek zertaz ari den asmatu beharko dute.
13
Irizpideak
Proba idatzietako ariketak 4, 5
Iradokizunak
Lehen, bigarren eta

hirugarren sektoreetako ekonomia-jarduera nagusiak zein diren badaki.
Aitak eta amak zer lanbide duten azaltzeko

eskatzea ikasleei. Lanbide horiek sailkatu egin beharko dituzte, eta naturarekin, industriarekin eta zerbitzu-sektorearekin zerikusia duten azaldu beharko dute. Hainbat lanbideren argazkiak gelara eramatea, eta ikasleei eskatzea argazkiei begiratzeko, jarduera deskribatzeko eta zer sektoretakoa den azaltzeko.
Herriko, autonomia-erkidegoko
eta estatuko gobernu-erakundeak zein diren badaki.
6, 7
Gela hainbat taldetan banatzea, eta

talde bakoitzari ikerketa-lan bat egiteko eskatzea, bere herriko eta autonomia-erkidegoko erakundeak, funtzioak eta kideak zein diren azaltzeko.
Denbora- eta espazio-nozioak
Espazio-nozioak eta puntu

kardinalen erreferentziak erabiltzen ditu, ingurunean kokatzeko eta objektuak non dauden jakiteko eta deskribatzeko.
Gelara mapa bat, plano bat edo krokis bat

eramatea, eta galderak egitea, ikasleek hainbat toki aurkitzeko.
Eskala grafikoko planoak eta

mapak interpretatzen ditu.
2, 3
Denbora neurtzeko hainbat

unitate (hamarkada, mendea) erabiltzen ditu, bai eta ondorengotza, ordena eta aldiberekotasun nozioak ere.
4, 5, 6
Denbora-kontzeptuekin zerikusia duten

galderak egitea, ikasleek koadernoan erantzuteko. Esate baterako: Zer da hamarkada? Zer izen du 100 urteko denbora-tarteak?... Ondoren, ikasleek elkarri pasatuko diote koadernoa, eta erantzunak zuzenduko dizkiote elkarri.
Historia
Badaki nola aldatu diren

eguneroko bizitzako objektuak, denboraren poderioz.
Antzinako eta gaur egungo objektuen erakusketa

bat antolatzea gelan. Ikasleek argazkiak, postatxartelak, jostailuak, jantziak, txanponak, liburuak... bildu beharko dituzte. Objektu bakoitzaren azpian, zer objektu den eta zertarako balio duen idatzi beharko dute.
14
Irizpideak
Proba idatzietako ariketak 2
Iradokizunak
Badaki zein diren eta nola

erabiltzen diren historia pertsonalaren iturriak.
Testu baten bidez, historia pertsonala zer den eta

nola gogora dezakegun azaltzeko eska diezaiekegu ikasleei.
Historiako aldi nagusi batzuk

zein diren badaki.
Gela taldeka banatzea eta gizakiak duela

2.000 urte, duela 1.000 urte, duela 500 urte eta duela 200 urte nola bizi ziren adieraztea, horma-irudien bidez.
Historiako aldiak bereizten

badaki, garai bakoitzeko eraikinak eta garraiobideak kontuan hartuta.
4, 5
Badu bere autonomiaerkidegoaren historiako gertaera eta pertsona nagusien berri.
Ikasleei taldeka beren autonomia-erkidegoko

historiaren gida bat egiteko eskatzea. Gidan, marrazkiak, argazkiak eta testuak sartu beharko dituzte, hiriaren edo erkidegoaren bilakaera historikoa azaltzeko.
15
Giza gorputza eta osasuna

1. Idatzi zer hitzi dagokion definizio bakoitza.
Eskeletoa osatzen duten organo zurrun eta gogorrak. Hezurrak Hezurrak elkartzen diren tokia. Hezurretara lotutako organo malguak. Hezurrak mugiarazten dituzte. giltzadurak
giharrak
2. Zer gorputz zati ageri dira? Osatu marrazkia.
Has iera ko
z D e at n a a
Margotu digestio-aparatuko organoak . 3. Begiratu marrazkiei eta azaldu zer funtzio duen garunak ikusmenean.
Ikusteko,begiak jasotako informazioak Garunera iritsi behar du. Informazio hori ikusmen-nerbioan zehar joaten begietatik garunera
4. Idatzi esaldi bat, hitz hauek erabiliz. higienea atsedena kirola elikadura jarrera egokia
da
16
Higienea, atsedena ,kirola eta jarrera egokia ohitura osasungarriak dira. 5. Idatzi Z, zuzena bada; O, berriz, okerra bada.
Arnas aparatuaren bidez, odola gorputz osoan zehar ibiltzen da. Odola odol-hodietan zehar ibiltzen da. Urdailak bultzatzen du odola. Arteriak, zainak eta kapilarrak odol-hodiak dira. Giltzurrunek odola garbitu eta gernua sortzen dute. 6. Begiratu elikagai-gurpilari eta erantzun galderei.
Zenbat elikagai talde ditu elikagai-gurpilak?
Elikagai-gurpilak sei elikagai talde ditu
Zer elikagai jan behar ditugu sarrien?
Elikagai-gurpilean zati handiena betetzen duten elikagaiak hartu behar dira sarrien
Zer elikagai ez ditugu askotan jan behar? Eman hiru adibide.
Galletak ,haragia eta gazta
17
7. Esan bizitzako zer etapatan gertatzen diren gauza hauek.
Seme-alabak eduki daitezke. Esne-hortzak erortzen dira.
Helduaroa Haurtzaroa
Haurrek gero eta ahots baxuagoa dute. Nerabezaroa
Hezurrak hauskorrak dira. Zahartzaroa
18
Hasierako ebaluazioa
Izaki bizidunak
Data 1. Esan zer bizi-funtzio ageri den marrazki bakoitzean eta eman arrazoiak.
Izena
2. Idatzi lore zatien izenak. estamina pistiloa sepaloa petaloa Lan dar 3. Osatu eskema. een beh arra k Lan dar eek sort uta koa k
19
4. Zer ezberdintasun dituzte animalia ornodunek eta animalia ornogabeek? Azaldu.
5. Osatu taula. Arrainak Nola hartzen dute arnasa? Zerez daukate estalita gorputza? Gorputz-adarrak Ugalketa mota Anfibioak Narrastiak Hegaztiak Ugaztunak
6. Lotu. moluskuak artropodoa k marmokak harrak
7. Idatzi intsektu honen zatien izenak.
20
Ingurune fisikoa eta haren zaintza

Data 1. Zer da Lurraren translazio-higidura? Azaldu.
Izena
2. Zer izen dute Ilargiaren aldiek?
3. Osatu eskema. solidotzea urtzea kondentsazioa lurruntzea
solidoa
likidoa
gasa
4. Ordenatu uraren zikloko faseak. Ur-lurruna kondentsatu eta hodeiak eratzen ditu. Hodeietako ura euri, elur eta txingor modura erortzen da. Errekek eta ibaiek itsasora eramaten dute berriro ura. Itsasoko ura lurrundu egiten da. Uraren parte bat lur azpira doa, eta lurpeko urak sortzen dira. Haizeak hodeiak mugitzen ditu. 5. Begiratu marrazkiei eta idatzi airearen zein ezaugarri ageri den marrazki bakoitzean.
21
6. Osatu.
Tenperaturak, prezipitazioek eta haizeak adierazten digute nolakoa den .
esaten zaio toki batean hainbat urtean egin ohi duen eguraldiari.
7. Egin X bat esaldi zuzenetan. Mineralek osagai bakarra dute. Harriek osagai bakarra dute. Lurraren zati solidoa dira mineralak. Lurraren zati solidoa dira harriak. 8. Zer da lurzorua? Azaldu.
9. Begiratu elika-kateari eta erantzun galderei.
Zein izaki bizidun da ekoizlea?
Zein izaki bizidun da bigarren mailako kontsumitzailea?
10. Idatzi laukiko hitzak dagokien tokian. golkoa mendilerroa mendia ibaia lurmuturra ordokia
11. Azaldu nolakoa den zure autonomia-erkidegoko erliebea.
22
Materia eta energia

Data 1. Lotu. masa materia bolumena inguruko objektu guztiak osatzen ditu. objektu batek betetzen duen espazioa. objektu baten materia kantitatea.
Izena
2. Idatzi aldaketa fisikoa ala aldaketa kimikoa den.

Ura izoztu egin da.
Burdina herdoildu egin da. Gurina urtu egin da. Kandela erre egin da.
3. Idatzi propietate hauetako bakoitza duen material baten izena.

erresistentzia malgutasuna
elastikotasuna gardentasuna
4. Azaldu zergatik den okerra esaldi hau. Marruskadura-indarraren eraginez erakartzen ditu Lurrak objektuak.
5. Zer energia mota dute? Pentsatu eta idatzi.

Haizea Elikagaiak Argia

23
Gasolina
6. Azaldu adibide baten bidez energia elektrikoa nola bihurtzen den bero-energia.
7. Osatu eskema. Energia-iturriak
berriztagarriak adibidez

adibidez petrolioa
8. Begiratu marrazkiei eta idatzi argiarekin lotutako zer fenomeno gertatzen diren.
9. Esan zuzena den esaldi hau eta azaldu zergatik. Argi zuria kolore guztietako argiz osatuta dago.
24
Makinak
Data 1. Zer dira makinak? Azaldu.
Izena
2. Osatu esaldiak, hitz hauek erabiliz. denbora

Makinen bidez,
energia
indarrari eta
ahalegin
komunikatu gutxiago behar
ditugu lan egiteko.

Telefono bidez, Makina guztiek Grapagailuek pertsonen
egin gaitezke. behar dute funtzionatzeko. esker funtzionatzen dute.
3. Zer energia mota erabiltzen dute makina hauek? Idatzi bakoitzaren azpian.
4. Lotu.
txirrika
palanka
plano inklinatua
25
5. Begiratu marrazkiari eta azaldu zer makina mota den.
6. Inguratu makina konposatu bat osa dezaketen elementuak. txirrika zirkuitu elektronikoa plano inklinatua motorra engranajeak
7. Zer desberdintasun dituzte makina bakunek eta makina konposatuek? Azaldu.
8. Osatu eskema. pieza gutxi konposatuak plano inklinatua palanka Makinak motak gurpila pieza asko bakunak
osagaiak
osagaiak
adibidez
26
Biztanleria eta ekonomia

Data 1. Egin X bat aukera zuzenean.
Izena
Udalerri bat probintzia batez edo hainbat probintziaz osatuta dago. udal batek gobernatutako herri batez edo hainbat herriz osatuta dago.
Eskualde bat herri bat baino handiagoa da. herri bat baino txikiagoa da.
Eskualdeburua eskualdeko herri zaharrena da. eskualdean komunikazio onena duen herria da.
Probintzia bat hainbat herriz osatuta dago. autonomia-erkidego batez osatuta dago.
Espainiako lurraldea bi autonomia-erkidegotan eta hamazazpi hiri autonomotan antolatuta dago. hamazazpi autonomia-erkidegotan eta bi hiri autonomotan antolatuta dago.
2. Gauza bera al dira berezko hazkundea eta migrazio-hazkundea? Azaldu.
3. Begiratu marrazkiari eta azaldu zergatik hazten den toki bateko biztanleria.
27
4. Idatzi zer ekonomia-sektoreri dagokion definizio bakoitza.
Naturako produktuak lortzen dituzten lanbideen sektorea. Herritarrei zerbitzuak ematen dizkieten lanbideen sektorea. Lehengaiak produktu landu bihurtzen dituzten lanbideen sektorea.
5. Sailkatu jarduera hauek dagokien sektorean. meatzaria leh en sek tor ea arkitektoa zapatagina big arr en sek tor ea nekazaria abokatua hir ug arr en sek tor ea igeltseroa
6. Lotu erakunde bakoitza dagokion funtzioarekin. Autonomia-erkidegoko erabaki garrantzitsuenak hartzen ditu. Herria gobernatzen du, eta udal-zerbitzuen ardura du. Autonomia-erkidegoko aurrekontuak onartzen ditu. 7. Erantzun.
Erkidegoko parlamentua Udala Erkidegoko gobernua
Zer hauteskundetan aukeratzen dira erkidegoko erakundeetako agintariak?
Zer hauteskundetan aukeratzen dira Europako erakundeetako ordezkariak?
Zer hauteskundetan aukeratzen dira herriko agintariak?
Zer hauteskundetan aukeratzen dira estatuko agintariak?
28
Denbora- eta espazio-nozioak

Data 1. Begiratu non dagoen Eguzkia eta osatu marrazkia, puntu kardinalen izenen bidez.
Izena
2. Begiratu planoari eta erantzun. Haraneder Dorrea tontorra Gaztainondo I M Aintzira Urdina
Txulobi
Elutse ibaia
Kanpamentua
E H
Erdoizta
Txulobitik Kanpamentura joateko, zer norabidetan joan behar dugu oinez?
Haranederretik Aintzira Urdinera joateko, zer norabidetan joan behar dugu oinez?
Erdoiztatik Dorrea tontorrera joateko, zer norabidetan joan behar dugu oinez?
Ondoren, osatu.
Gaztainondo Dorrea tontorretik Aintzira Urdina Erdoiztatik Haraneder Txulobitik
dago. dago. dago.
29
3. Lotu Mallorca uharteko mapa hauek bakoitzari dagokion eskalarekin.

0 25 0 47
10
Eskala
izango balitz, Mallorca uharteak handiagoa ala txikiagoa dela
emango luke? Zergatik?
4. Zatitu XX. mendea hamarkadatan.

XX.
mendea
Mendeko 1. hamarkada Mendeko 2. hamarkada Mendeko 3. hamarkada Mendeko 4. hamarkada Mendeko 5. hamarkada
1901etik 1910era Mendeko 6. hamarkada

Mendeko 7. hamarkada Mendeko 8. hamarkada Mendeko 9. hamarkada Mendeko 10. hamarkada
5. Idatzi zer mendetakoak diren data hauek.

69 203
1115 1456
1789 1894
6. Idatzi familiako kide batzuen jaiotegunak eta erantzun galderei. Ama Aita
Aitona

Amona
Zer mendetan jaio ziren aitona-amonak? Zer hamarkadatan jaio zen aita? Zer mendetan jaio zinen?
30
Historia
Data 1. Begiratu marrazkiari, bilatu bost akats eta inguratu.
Izena
Zergatik ez dira zuzenak inguratutako elementuak? Azaldu.
2. Zer dira denboraren lerroak?
Ondoren, osatu zure bizitzaren denboraren lerroa. 19__ Jaioteguna.
31
3. Ordenatu zaharrenetik berrienera.
4. Osatu taula. Duela milaka urte Pertsonak non bizi ziren? Nola joaten ziren batetik bestera? Zer utzi ziguten? Duela 2.000 urte Duela 1.000 urte
5. Begiratu irudiari eta idatzi zer garaitakoa den. Ondoren, azaldu zergatik dakizun garai horretakoa dela.
6. Idatzi adibide bana.

Zure autonomia-erkidegoko monumentu garrantzitsu bat:
Zure autonomia-erkidegoko pertsonaia historiko bat:
32
Lehen Hezkuntzako 5. mailako Ingurunearen Ezagueraren hasierako ebaluazioa egiteko banakako erregistroa Izena Data
Irizpideak Giza gorputza eta osasuna
BAI
FB*
Oharrak
Hezurren, giharren eta giltzaduren

funtzioak azaltzen ditu.
Digestio- eta zirkulazio-aparatuetako eta

arnas aparatuko organoak zein diren badaki.
Harreman-funtzioan zentzumen-organoek
nola esku hartzen duten azaltzen du.
Badaki zein tokitan dauden gorputz barruko

zenbait organo.
Eskema anatomikoak interpretatzen ditu. Badaki nolakoa den dieta osasungarria, eta
jabetzen da dietak garrantzi handia duela osasunean.
Badaki zer diren ohitura osasungarriak. Badu pertsonen hazkuntza-etapen berri,

eta badaki zer ezaugarri dituen etapa bakoitzak. Izaki bizidunak
Badaki zein diren animalien eta landareen

bizi-funtzioak: nutrizioa, harremana eta ugalketa.
Badaki landareek zer zati dituzten. Animalia ornodunen talde bakoitzaren

ezaugarri nagusiak aipatzen ditu.
Badaki zer berezitasun dituzten hainbat

ornogabe taldek; besteak beste, marmokek, harrek, moluskuek eta artropodoek.
33
Irizpideak Ingurune fisikoa eta haren zaintza
BAI
FB*
Oharrak
Badaki nolakoak diren Eguzkia, Lurra eta

Ilargia, eta Lurraren errotazio- eta translazio-higidurak eta Ilargiaren translazio-higidura deskribatzen ditu.
Badu uraren egoera-aldaketen berri. Uraren zikloa deskribatzen du, eta badaki
fase bakoitzeko uraren egoera- eta lekualdaketak azaltzen.
Badaki aireak zer ezaugarri dituen. Eguraldia eta klima bereizten ditu. Badaki zer diren harriak eta mineralak. Badaki nola eratzen den lurzorua. Badaki zer diren ekosistemak, bai eta zer
harreman dauden ekosistemen artean ere.
Badaki zer ezaugarri dituzten mendiko,

ordokietako eta kostaldeko paisaiek.
Badaki zer diren ibaiak, bai eta zer zati

dituzten ere.
Badaki zer ezaugarri dituen bere

autonomia-erkidegoko erliebeak. Materia eta energia
Badaki zer den materia eta zer propietate

dituen.
Badaki nola aldatzen den materia. Badaki zer diren materialak eta zer
propietate dituzten.
Badaki zer indarren eraginez mugitzen edo

deformatzen diren objektuak.
Badaki zer den energia eta zer energia

mota dauden.
Badu hainbat energia-eraldaketaren

berri.
Energia-iturriak izendatzen ditu.
34
Irizpideak
BAI
FB*
Oharrak
Badaki gorputzek zer

jokabide duten argiaren aurrean.
Argi zuria kolore guztietako argiz osatuta

dagoela azaltzen du. Makinak
Badaki zer diren makinak. Badu inguruko makinen berri eta badaki
zertarako balio duten.
Badu makina bakun batzuen berri. Badaki makina konposatuek hainbat osagai
dituztela. Biztanleria eta ekonomia
Herriak, probintziak, autonomia-erkidegoak

eta hiri autonomoak, eta estatua bereizten ditu.
Jaiotza-tasa eta heriotza-tasa bereizten

ditu, bai eta emigrazioa eta immigrazioa ere.
Lehen, bigarren eta hirugarren

sektoreetako ekonomia-jarduera nagusiak zein diren badaki.
Herriko, autonomia-erkidegoko
eta estatuko gobernu-erakundeak zein diren badaki. Denbora- eta espazio-nozioak
Espazio-nozioak eta puntu kardinalen

erreferentziak erabiltzen ditu, ingurunean kokatzeko eta objektuak non dauden jakiteko eta deskribatzeko.
Eskala grafikoko planoak eta mapak

interpretatzen ditu.
Denbora neurtzeko hainbat unitate

(hamarkada, mendea) erabiltzen ditu, bai eta ondorengotza, ordena eta aldiberekotasun nozioak ere.
35
Irizpideak Historia
BAI
FB*
Oharrak
Badaki nola aldatu diren

eguneroko bizitzako objektuak, denboraren poderioz.
Badaki zein diren eta nola erabiltzen diren

historia pertsonalaren iturriak.
Historiako aldiak bereizten badaki, garai

bakoitzeko eraikinak eta garraiobideak kontuan hartuta.
Badu bere autonomia-erkidegoaren

historiako gertaera eta pertsona nagusien berri.
FB: finkatu beharra.
36
Erantzunak
Giza gorputza (14.-15. orrialdeak)
1. Hezurrak, giltzadurak, giharrak. 2. Erantzun grafikoa (E. G.). E. G. 3. Ikusteko, begiak jasotako informazioak garunera iritsi behar du. Informazio hori ikusmen-nerbioan zehar joaten da begietatik garunera. Garunak informazioa jaso eta interpretatzean ikusten dugu. 4. Erantzun-eredua (E. E.). Higienea, atsedena, kirola eta jarrera egokia ohitura osasungarriak dira. 5. O, Z, O, O, Z. 6. Elikagai-gurpilak sei elikagai talde ditu. Elikagai-gurpilean zati handiena betetzen duten elikagaiak hartu behar dira sarrien. E. E. Galletak, haragia eta gazta. 7. Helduaroa. Haurtzaroa. Nerabezaroa. Zahartzaroa.
Izaki bizidunak (16.-17. orrialdeak)

1. Elikadura-funtzioa, untxia jaten ari baita. Harreman-funtzioa; izan ere, kanpotik informazioa jasotzea eta erantzun egokia ematea da harreman-funtzioa. Katuaren begiek baloia hauteman dute, eta informazioa bidali dute garunera. Garunak informazioa aztertu du, eta aginduak bidali ditu hanketako giharretara. Jauzi egiteko eta baloia harrapatzeko agindu die. Ugalketa-funtzioa; izan ere, dortoka arrautzak erruten ari da, eta arrautza horietatik beste izaki bizidun batzuk sortuko dira, denboraren poderioz. Horrela, Lurreko bizitzak iraun egingo du. 2. E. G. 3. Landareen beharrak: karbono dioxidoa, eguzki-argia, gatz mineralak eta ura. Landareek sortutakoak: elikagaiak eta oxigenoa. 4. Animalia ornodunek hezurrez egindako eskeletoa dute, eta animalia ornogabeek, aldiz, ez dute hezurrik. 5. Nola hartzen dute arnasa? Zerez estalia dute gorputza? Gorputz-adarrak Ugalketa mota 6. E. G. 7. E. G.
Arrainak Zakatzen bidez Ezkataz Hegatsak Obiparoa
Anfibioak Zakatzen eta biriken bidez Larruazal biluzia dute Hankak Obiparoa
Narrastiak Biriken bidez Ezkataz Hankak Obiparoa
Hegaztiak Biriken bidez Lumaz Hegoak eta hankak Obiparoa
Ugaztunak Biriken bidez Ilez Gehienek lau hanka dituzte Bibiparoa
37
Ingurune fisikoa eta haren zaintza (18.-19. orrialdeak)

1. Lurrak Eguzkiaren inguruan egiten duen ibilbideari esaten zaio translazio-higidura. Lurrak urtebete, 365 egun, behar du Eguzkiaren inguruan bira osoa emateko. Lau urtaroak sortzen dira translazio-higiduraren ondorioz. 2. Hauek dira Ilargiaren aldiak: ilbehera, ilgora, ilbete eta ilberri. 3. E. G. 4. 2, 4, 5, 1, 6, 3. 5. Aireak ez du berezko formarik. Aireak toki bat betetzen du. Aireak pisua du. 6. Eguraldia; klima. 7. Mineralek osagai bakarra dute. Lurraren zati solidoa dira harriak. 8. Lurzorua lur-geruza bat da. Geruza horretan, ura, airea, eta animalien eta landareen hondarrak daude, eta harriak estaltzen ditu. 9. Izaki bizidun ekoizlea belarra da. Bigarren mailako izaki bizidun kontsumitzailea hontza da. 10. E. G. 11. Erantzun librea (E. L.).
Materia eta energia (20.-21. orrialdeak)

1. Masa objektu baten materia kantitatea. Materia inguruko objektu guztiak osatzen ditu. Bolumena objektu batek betetzen duen espazioa. 2. Aldaketa fisikoa. Aldaketa kimikoa. Aldaketa fisikoa. Aldaketa kimikoa. 3. E. E. Erresistentzia altzairua. Malgutasuna larrua. Elastikotasuna kautxua. Gardentasuna beira. 4. Esaldi hori okerra da, grabitate-indarraren eraginez erakartzen baititu Lurrak objektuak. 5. Haizea Elikagaiak Argia Gasolina energia mekanikoa. energia kimikoa. argi-energia. energia kimikoa.
6. E. E. Erradiadore elektrikoan, erradiadoreak funtzionatzeko behar duen energia elektrikoa bero-energia bihurtzen da.
38
7.
Energia-iturriak
berriztagarriak adibidez eguzki-argia haizea 8. Islapena; errefrakzioa.
berriztaezinak adibidez petrolioa ikatza
9. Esaldia zuzena da; izan ere, argi zuriko izpi bat kristalezko prisma batean zehar pasatzen badugu eta horma batean proiektatzen badugu, ortzadarraren koloreak agertuko zaizkigu. Hortaz, kolore guztietako argien nahasketatik, argi zuria sortzen da.
Makinak (22.-23. orrialdeak)

1. egiteko. 2. Komunikatu. Energia. Indarrari. 3. 4. 5. Pertsonen indarra; haizearen energia; energia elektrikoa. E. G. E. E. Intxaur-hauskailua makina bakuna da. Elkarri lotutako bi palankaz osatuta dago, eta palanka horiei presioa egitean, intxaurra hausten dute, egindako indarraren eraginez. Zirkuitu elektronikoa, engranajeak eta motorra inguratu behar dira. Makina bakunak pieza bakar batez edo pieza gutxiz osatuta daude, eta makina konposatuek, aldiz, pieza asko dituzte. Makinak motak bakunak osagaiak pieza gutxi adibidez plano inklinatua gurpila palanka konposatuak osagaiak pieza asko Denbora, ahalegin. Makinen bidez, denbora eta ahalegin gutxiago behar ditugu, lan
6. 7. 8.
39
Biztanleria eta ekonomia (24.-25. orrialdeak)

1. Udal batek gobernatutako herri batez edo hainbat herriz osatuta dago. Herri bat baino handiagoa da. Eskualdean komunikazio onena duen herria da. Hainbat herriz osatuta dago. Hamazazpi autonomia-erkidegotan eta bi hiri autonomotan antolatuta dago. 2. Ez dira gauza bera. Berezko hazkundea urtebetean jaiotako eta hildako biztanleen kendura da, eta migrazio-hazkundea toki batera iritsitako immigranteen eta handik alde egindako emigratzaileen kendura da. 3. Hildakoak jaiotakoak baino gutxiago direlako eta etorkinak emigratzaileak baino gehiago direlako hazten da biztanleria. 4. Lehen sektorea. Hirugarren sektorea edo zerbitzu-sektorea. Bigarren sektorea. 5. Lehen sektorea: nekazaria eta meatzaria. Bigarren sektorea: zapatagina eta igeltseroa. Hirugarren sektorea: abokatua eta arkitektoa. 6. Autonomia-erkidegoko erabaki garrantzitsuenak hartzen ditu Herria gobernatzen du eta udal-zerbitzuen ardura du Autonomia-erkidegoko aurrekontuak onartzen ditu 7. Hauteskunde autonomikoetan. Europako hauteskundeetan. Udal-hauteskundeetan. Hauteskunde orokorretan. Erkidegoko gobernua. Udala. Erkidegoko parlamentua.
Denbora- eta espazio-nozioak (26.-27. orrialdeak)

1. E. G. 2. Ekialderantz joan behar dugu oinez. Hegoalderantz joan behar dugu oinez. Iparralderantz joan behar dugu oinez. Ekialdera. Mendebaldera. Iparraldera. 3. E. G. Handiagoa dela emango luke, zentimetro baten bidez errealitateko hamar kilometro adieraziko bailirateke. 4.
XX.
mendea 6. hamarkada 7. hamarkada 8. hamarkada 9. hamarkada 10. hamarkada 1951tik 1960ra 1961etik 1970era 1971tik 1980ra 1981etik 1990era 1991tik 2000ra
Mendeko 1. hamarkada Mendeko 2. hamarkada Mendeko 3. hamarkada Mendeko 4. hamarkada Mendeko 5. hamarkada
1901etik 1910era 1911tik 1920ra 1921etik 1930era 1931tik 1940ra 1941etik 1950era
40
5. 69 203 1115 1456 1789 1894 6. E. L.
I. mendea III. mendea XII. mendea XV. mendea XVIII. mendea XIX. mendea
Historia (28.-29. orrialdeak)

1. Hauek inguratu behar dira: helikopteroa, gladiadorea, atleta, motorgidaria eta sakelako telefonoa. Tokiz kanpo daude, ez baitira marrazkian adierazitako garaikoak; izan ere, lehenbiziko fabriken garaia ageri da marrazkian. Esaterako, gladiadorea erromatarren garaikoa da (duela 2.000 urte baino gehiagokoa); eta atleta, motor-gidaria, sakelako telefonoa eta helikopteroa gaur egungoak dira. Denboraren lerroa marrazki bat da, eta hainbat gertaera adierazten ditu, gertatutako ordenan. Denboraren lerroan, egun bateko edo askoz denboratarte luzeagoko gertaerak adieraz daitezke. E. L. 2, 5, 1, 4, 3, 6. Duela 2.000 urte domusetan, intsuletan eta villetan. oinez, gurdiz edo zaldiz galtzadetan, eta belaontziz. eraikinak, pinturak eta mosaikoak, eta latina. Duela 1.000 urte zaldunak gazteluetan bizi ziren, eta nekazariak, herrixketan. oinez, gurdiz edo zaldiz errepidean, eta belaontziz. eliza erromaniko eta gotikoak.
2.
3. 4.
Duela milaka urte Pertsonak non bizi ziren? Pertsonak nola joaten ziren batetik bestera? Zer utzi ziguten? 5. haitzuloetan, txaboletan eta herrixketan. oinez, gurdiz eta itsasontziz. pinturak, tresna soilak eta zeramika.
Zaldunen garaiko eraikina da, duela 1.000 urtekoa. Garai hartan, zaldunak gazteluetan bizi ziren. Gazteluek harresiak, defentsa-dorreak eta lubanarroak zituzten. Gazteluak, oro har, toki garaietan eraikitzen zituzten, erasoetatik babesteko. 6. E. L.
41

1ebaluaziorakoak 5 Ingurune Hasierakoa

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

1ebaluaziorakoak 5 Ingurune Hasierakoa

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

5

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

EK: 132988 Lege-gordailua

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Hasierako ebaluaziorako baliabideak

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Giza gorputza eta osasuna

Hezurren, giharren eta

Biribil bat osatzea, eta ikasle guztiei

Gizaki baten profila marraztea arbelean.

Badaki zein tokitan dauden

Arbelean zirkulu bat marraztea eta ikasleei

Badaki nolakoa den dieta

Badaki zer diren ohitura

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Proba idatzietako ariketak

Elikagai taldeen horma-irudi bat egin dezatela

Hainbat deskribapen egiteko eskatzea ikasleei,

Badaki zein diren animalien

Izaki bizidunak sailkatzeko eskatzea, hainbat

Badaki landareek zer zati

Loreontzi bateko landare bat behatzea. Zurtoina,

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Proba idatzietako ariketak 4, 5

Animalia ornodunen talde

Ikasleak taldeka banatzea, eta bakoitzari animalia

Badaki zer berezitasun

Badaki nolakoak diren

Ikasleei eskatzea binaka atera daitezela arbelera.

Badu uraren egoera-aldaketen

Uraren zikloa arbelean marraztea, eta ikasleei

Uraren zikloa deskribatzen du,

Badaki aireak zer ezaugarri

Ikasleei airearen ezaugarriei buruzko marrazkiak

Eguraldia eta klima bereizten

Ikasleei beren herriko eguraldia eta klima ozen

Badaki zer diren harriak eta

Ikasleei mineral bati buruzko lan bat egin

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Proba idatzietako ariketak 8

Badaki nola eratzen den

Zenbait galdera egitea, gai horri buruz

Badaki zer diren ekosistemak,

Ikasleei proposatzea begira diezaiotela

Badaki zer ezaugarri dituzten

Ikasleen autonomia-erkidegoko mapa fisiko baten

Badaki zer diren ibaiak, bai eta

Badaki zer ezaugarri dituen

Badaki zer den materia eta zer

Gela hiru taldetan banatzea. Talde bakoitzak

Badaki nola aldatzen den

Badaki zer diren materialak

2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Proba idatzietako ariketak

Jolas txiki bat egitea ikasleekin, erritmo bati

Badaki zer indarren eraginez

Hainbat egoera proposatzea, egoera horietan

Badaki zer den energia eta zer

Energia zer den eta zer ez den galdetzea

Badu hainbat energiaeraldaketaren berri.