Вы находитесь на странице: 1из 149

Mthode de lecture du Latin

METHODE DE LATIN

POUR LIRE COURAMMENT LES UVRES CLASSIQUES LATINES

Pascal Picard 13 mai 2007

-1-

Mthode de lecture du Latin

METHODE DE LATIN
1. 2. 3.

1 11

4.

3.1. 3.2.

LINTRODUCTION 8 LE PRINCIPE DE LA METHODE 9 LECRITURE ET LA PRONONCIATION

4.1. Introduction..............................................................................................13 4.2. Le nom.........................................................................................................13 4.2.1. Reconnatre un nominatif ...............................................................13 4.2.2. Reconnatre un vocatif....................................................................15 4.2.3. Reconnatre un accusatif ...............................................................17 4.2.4. Reconnatre un gnitif ....................................................................19 4.2.5. Reconnatre un datif .......................................................................21 4.2.6. Reconnatre un ablatif ...................................................................23 4.3. Ladjectif ..................................................................................................25 4.3.1. Reconnatre un nominatif ..............................................................25 4.3.2. Reconnatre un vocatif...................................................................26 4.3.3. Reconnatre un accusatif ..............................................................27 4.3.4. Reconnatre un gnitif ...................................................................28 4.3.5. Reconnatre un datif ......................................................................29 4.3.6. Reconnatre un ablatif ...................................................................30 4.3.7. Reconnatre un comparatif de supriorit................................30 4.3.8. Reconnatre un superlatif .............................................................30 4.4. Les numraux ...........................................................................................30 4.4.1. Les adjectifs cardinaux ................................................................30 4.4.2. Les adjectifs ordinaux ...................................................................31 4.4.3. Les adjectifs distributifs..............................................................31 4.4.4. Les adjectifs multiplicatifs...........................................................31 4.5. Les pronoms..............................................................................................32 4.5.1. Reconnatre les pronoms personnels ..........................................32 4.5.2. Savoir dire le ................................................................................33 4.5.3. Reconnatre le mme...................................................................33 4.5.4. Reconnatre lui-mme .................................................................33 4.5.5. Reconnatre les dmonstratifs ....................................................34 4.5.6. Reconnatre les pronoms relatifs................................................36 4.5.7. Reconnatre les pronoms et adjectifs interrogatifs ..............37 4.5.8. Reconnatre les pronoms-adjectifs indfinis ...........................39 4.6. Reconnatre les adverbes de lieu ........................................................40 4.7. Les conjugaisons des verbes .................................................................41 4.7.1. Lindicatif...........................................................................................41 -2-

LA MORPHOLOGIE

Lalphabet .................................................................................................. 11 La prononciation ....................................................................................... 11


13

Mthode de lecture du Latin 4.7.1.1. Reconnatre lindicatif prsent.............................................41 4.7.1.2. Reconnatre lindicatif imparfait.........................................42 4.7.1.3. Reconnatre lindicatif futur ................................................43 4.7.1.4. Reconnatre lindicatif parfait .............................................44 4.7.1.5. Reconnatre lindicatif plus-que-parfait ............................45 4.7.1.6. Reconnatre lindicatif futur antrieur..............................46 4.7.2. Le subjonctif....................................................................................47 4.7.2.1. Reconnatre le subjonctif prsent......................................47 4.7.2.2. Reconnatre le subjonctif imparfait...................................48 4.7.2.3. Reconnatre le subjonctif parfait .......................................49 4.7.2.4. Reconnatre le subjonctif plus-que-parfait ......................50 4.7.3. Limpratif .........................................................................................51 4.7.3.1. Reconnatre limpratif prsent ...........................................51 4.7.3.2. Reconnatre limpratif futur...............................................52 4.7.4. Reconnatre le supin .......................................................................52 4.7.5. Le participe ......................................................................................53 4.7.5.1. Reconnatre le participe prsent actif ..............................53 4.7.5.2. Reconnatre le participe futur actif ..................................53 4.7.5.3. Reconnatre le participe pass passif ................................53 4.7.6. Reconnatre linfinitif.....................................................................53 4.7.7. Reconnatre le grondif.................................................................54 4.7.8. Reconnatre ladjectif verbal .......................................................54
LA SYNTHESE DE LA MORPHOLOGIE

5.

6.

5.1. 5.2. 5.3. 5.4.

6.1. Introduction.............................................................................................66 6.2. Lemploi des cas .......................................................................................66 6.2.1. Lemploi du nominatif .....................................................................66 6.2.2. Lemploi du vocatif..........................................................................67 6.2.3. Lemploi de laccusatif....................................................................67 6.2.4. Lemploi du gnitif ..........................................................................67 6.2.5. Lemploi du datif..............................................................................69 6.2.6. Lemploi de lablatif ........................................................................70 6.3. Lemploi des prpositions ......................................................................72 6.3.1. ab/a ....................................................................................................72 6.3.2. ad ........................................................................................................72 6.3.3. adversus ............................................................................................72 6.3.4. ante ....................................................................................................72 6.3.5. apud ....................................................................................................72 -3-

LA SYNTAXE 66

Tableau Tableau Tableau Tableau

des des des des

terminaisons terminaisons terminaisons terminaisons

des noms ...................................................55 des adjectifs ...........................................58 des pronoms ..............................................61 verbales.....................................................65

55

Mthode de lecture du Latin 6.3.6. circa ...................................................................................................72 6.3.7. circum ................................................................................................72 6.3.8. citra ...................................................................................................73 6.3.9. contra ................................................................................................73 6.3.10. coram .............................................................................................73 6.3.11. cum .....................................................................................................73 6.3.12. de ....................................................................................................73 6.3.13. erga ................................................................................................73 6.3.14. ex/e................................................................................................73 6.3.15. extra ..............................................................................................74 6.3.16. in .....................................................................................................74 6.3.17. infra ...............................................................................................74 6.3.18. inter ...............................................................................................74 6.3.19. intra ...............................................................................................74 6.3.20. juxta...............................................................................................74 6.3.21. ob ....................................................................................................74 6.3.22. penes ..............................................................................................75 6.3.23. per ..................................................................................................75 6.3.24. pone ................................................................................................75 6.3.25. post ................................................................................................75 6.3.26. prae ................................................................................................75 6.3.27. praeter ..........................................................................................75 6.3.28. pro ..................................................................................................75 6.3.29. prope ..............................................................................................76 6.3.30. propter ..........................................................................................76 6.3.31. secundum.......................................................................................76 6.3.32. sine .................................................................................................76 6.3.33. sub ..................................................................................................76 6.3.34. subter ............................................................................................76 6.3.35. super ..............................................................................................76 6.3.36. supra ..............................................................................................77 6.3.37. tenus ..............................................................................................77 6.3.38. trans...............................................................................................77 6.3.39. ultra ...............................................................................................77 6.3.40. usque ..............................................................................................77 6.4. Lemploi des pronoms..............................................................................78 6.4.1. antequam ...........................................................................................78 6.4.2. cum .....................................................................................................78 6.4.3. donec..................................................................................................78 6.4.4. dum .....................................................................................................78 6.4.5. dummodo ...........................................................................................79 -4-

Mthode de lecture du Latin 6.4.6. 6.4.7. 6.4.8. 6.4.9. 6.4.10. 6.4.11. 6.4.12. 6.4.13. 6.4.14. 6.4.15. 6.4.16. 6.4.17. 6.4.18. 6.4.19. 6.4.20. 6.4.21. 6.4.22. 6.4.23. 6.4.24. 6.4.25. 6.4.26. 6.4.27. 6.4.28. 6.4.29. 6.4.30. 6.4.31. 6.4.32. 6.4.33. 6.4.34. 6.4.35. 6.4.36. 6.4.37. 6.4.38. 6.4.39. 6.4.40. 6.4.41. 6.4.42. 6.4.43. 6.4.44. 6.4.45. 6.4.46. etiamsi ...............................................................................................79 etsi .....................................................................................................79 idem... que .........................................................................................79 licet ....................................................................................................79 modo...............................................................................................79 ne ........................................................................................................79 nisi ..................................................................................................80 non quod ........................................................................................80 postquam .......................................................................................80 priusquam ......................................................................................80 qua ..................................................................................................80 quae .................................................................................................81 quam ................................................................................................81 quamdiu...........................................................................................81 quamquam .......................................................................................81 quamvis ...........................................................................................81 quantum .........................................................................................82 qui ...................................................................................................82 quia .................................................................................................82 quid.................................................................................................83 quin .................................................................................................83 qui ubi primum..............................................................................83 quis .................................................................................................83 quo ..................................................................................................83 quoad..............................................................................................84 quod ................................................................................................84 quoniam..........................................................................................84 quorum ...........................................................................................84 quos ................................................................................................84 si .....................................................................................................84 si minus ..........................................................................................85 simul ...............................................................................................86 sin ...................................................................................................86 talis... qualis..................................................................................86 tametsi ..........................................................................................86 tam... quam ....................................................................................86 tantas... quantas ..........................................................................86 tot... quot ......................................................................................87 ubi ...................................................................................................87 ut.....................................................................................................87 utinam ............................................................................................87 -5-

Mthode de lecture du Latin 6.4.47. utrum .............................................................................................87 6.5. Lemploi des coordonnants ....................................................................89 6.5.1. alter ...................................................................................................89 6.5.2. alius ....................................................................................................89 6.5.3. an ........................................................................................................89 6.5.4. at.........................................................................................................89 6.5.5. atque ..................................................................................................89 6.5.6. aut ......................................................................................................89 6.5.7. autem .................................................................................................90 6.5.8. cuius ...................................................................................................90 6.5.9. enim ....................................................................................................90 6.5.10. ergo ................................................................................................90 6.5.11. et ........................................................................................................90 6.5.12. hic ...................................................................................................90 6.5.13. idem................................................................................................90 6.5.14. igitur ...............................................................................................91 6.5.15. ille ....................................................................................................91 6.5.16. ipse ..................................................................................................91 6.5.17. is ......................................................................................................91 6.5.18. iste ..................................................................................................91 6.5.19. itaque ..............................................................................................91 6.5.20. nam .................................................................................................92 6.5.21. ne ..................................................................................................92 6.5.22. neque..............................................................................................92 6.5.23. neve ................................................................................................92 6.5.24. non ..................................................................................................92 6.5.25. nonne ..............................................................................................92 6.5.26. non solum... sed ............................................................................93 6.5.27. proinde...........................................................................................93 6.5.28. que ..................................................................................................93 6.5.29. sed ..................................................................................................93 6.5.30. tamen .............................................................................................93 6.5.31. ve...................................................................................................93 6.5.32. vel ...................................................................................................94 6.5.33. vero ................................................................................................94 6.6. Lemploi des temps..................................................................................95 6.6.1. Lemploi du prsent.........................................................................95 6.6.2. Lemploi de limparfait....................................................................96 6.6.3. Lemploi du futur .............................................................................97 6.6.4. Lemploi du parfait..........................................................................98 6.6.5. Lemploi du plus-que-parfait.........................................................98 -6-

Mthode de lecture du Latin 6.6.6. Lemploi du futur antrieur ..........................................................98 6.7. Lemploi des modes .................................................................................99 6.7.1. Lemploi du subjonctif....................................................................99 6.7.2. Lemploi du grondif ......................................................................101 6.7.3. Lemploi de ladjectif verbal ....................................................... 102 6.7.4. Lemploi de linfinitif .................................................................... 103 6.7.5. Lemploi du supin............................................................................ 103 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5. 7.6. 8.1. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5. 8.6. 8.7. 8.8.
LA SYNTHESE DE LA SYNTAXE

7.

8.

UN VOCABULAIRE DE BASE

Tableau Tableau Tableau Tableau Tableau Tableau Les Les Les Les Les Les Les Les

demploi demploi demploi demploi demploi demploi

des des des des des des

cas ..................................................................... 104 prpositions .................................................... 105 pronoms et pronoms-adjectifs................... 108 coordonnants ...................................................110 temps................................................................. 111 modes ................................................................112
113

104

9.

APPLICATIONS DE LA METHODE 149

noms...................................................................................................113 verbes .............................................................................................. 125 adjectifs.......................................................................................... 135 numraux ......................................................................................... 140 pronoms.............................................................................................141 adverbes .......................................................................................... 142 prpositions .................................................................................... 145 conjonctions.................................................................................... 147

-7-

Mthode de lecture du Latin 1. LINTRODUCTION


Lide de ce livre mest venue dun constat et dune dcouverte. Dune part, comme beaucoup dentre ceux qui ont eu la chance dtudier la langue latine, jai toujours t trs surpris par les laborieux efforts requis pour la comprhension et la traduction dun texte latin dune complexit moyenne : rechercher le verbe, puis le sujet ; reprer les propositions et leurs verbes et sujets ; rechercher les adverbes, les adjectifs, complments ; enfin, intgrer tout cela pour obtenir finalement la comprhension globale du texte, et laccs sa traduction. Mais comment donc procdaient nos amis les Romains ? Conduisaient-ils galement cette analyse fastidieuse ? Mais dans ce cas, comment pouvaient-ils avoir un dialogue, si linterlocuteur devait attendre que son auditeur ait enfin dcrypt ce quil venait de lui dire, avant dobtenir en retour un commentaire quil lui faudrait son tour dcrypter. Non, il doit y avoir une autre approche du latin qui en permette la comprhension au fur et mesure de la lecture, et ceci quelle que soit la complexit du texte lu. Cest en partant de ce constant que je me suis mis chercher si une personne dans le pass avait eu la mme proccupation et la mme question : comment apprendre le latin pour le comprendre comme le fait un citoyen Romain ? Jai dcouvert quun certain William Gardner Hale, professeur de latin lUniversit de Cornell, Ithaca dans ltat de New-York. Hale a eu la mme proccupation, et constant linefficacit des mthodes classiques dapprentissage du latin, il a prsent le 28 dcembre 1886 un projet de rforme de lenseignement du latin devant des reprsentants de lAcadmie. Ce projet explique clairement la ncessit dapprendre comprendre les phrases latines au fur et mesure de leur lecture ou de leur nonciation, avec un mcanisme de comprhension tout fait semblable celui quaurait employ un citoyen Romain : dcouvrir les mots au fur et mesure quils sont lus, dduire de leur syntaxe les sens quils sont susceptibles de vhiculer, et liminer progressivement, le cas chant, les possibilits de signification qui nont plus de raison dtre au fur et mesure de la lecture, pour arriver lobjectif qui veut quau dernier mot de la phrase, toute la phrase doit tre comprise. Cest lobjet de ce livre que doffrir les moyens daccder cette coute et cette analyse in situ du texte sa premire lecture

-8-

Mthode de lecture du Latin 2. LE PRINCIPE DE LA METHODE


Jai pris le parti que pour le latiniste moderne, ce qui importait avant tout, ctait la lecture du latin. Lcriture dun texte en latin est une discipline certes passionnante, mais ne sera pas aborde ici. Lobjectif premier de ce livre est la matrise de la lecture courante du latin. Pour atteindre cet objectif de lecture courante du latin, le prsent livre fournit les moyens pratiques, permettant la reconnaissance de la morphologie de base et le reprage des lments de syntaxe cls, la prdiction des tournures grammaticales qui en dcoulent et la comprhension des structures de la phrase, dans lordre o elle se construit naturellement. La reconnaissance de la morphologie de base donne pour premier objectif ltudiant de reconnatre la premire lecture les dclinaisons. La plupart des ouvrages grammaticaux du latin prennent, mon avis, le sujet dun point de vue trop thorique : il nest pas directement utile au lecteur latiniste de savoir quil est en train de lire un nom de la premire, deuxime ou cinquime dclinaison. Ce qui lui importe avant tout, cest de reconnatre quil sagit dun nominatif pluriel. Cette identification lui permettra ensuite de lier ce lment morphologique un lment syntaxique da la phrase dgageant le sens que lauteur a voulu donner ce nominatif pluriel. Cest donc dans cette approche entirement pragmatique que les cas des dclinaisons seront prsents. Il en va de mme pour la reconnaissance des cas des adjectifs, cette identification tant essentielle pour associer une pithte son nom, par exemple. Le lecteur aura galement besoin de reconnatre tous les mots grammaticaux qui fondent les structures de phrases : les numraux, les pronoms, les adverbes. Puis, ltudiant doit tre apte reconnatre les conjugaisons des verbes, cest-dire leur mode et leur temps. Ici encore, il nest pas directement utile dapprendre des tableaux de conjugaison ; ce qui importe au lecteur, cest de reconnatre dans le texte si nous avons affaire un prsent du subjonctif, ou un imparfait de lindicatif, en identifiant les terminaisons des verbes. Le reprage des lments de syntaxe cls se fait encore une fois de faon trs pragmatique. Il sagira de connatre les diffrents sens qui peuvent tre attachs tel ou tel cas : par exemple, identifier ce que veut dire lauteur avec un gnitif ou un accusatif. Il sagit ensuite de reconnatre les prpositions au fur et mesure quelles se prsentent au lecteur afin de prdire le sens donn au texte qui suivra (ou dans certains cas, qui vient dtre lu). Puis le lecteur devra comprendre, partir de lemploi des pronoms relatifs, conjonctions de coordination ou de subordination, quelle est la structure (proposition relative, circonstancielle) qui souvre au lecteur et quel est son sens. Enfin, lidentification des modes et des temps permettront au lecteur daffiner le sens des propositions en fonction de ceux-ci. La mthode de lecture est donc une identification faite des morphologies au fur et mesure de la lecture, permettant la reconnaissance des structures syntaxiques et par consquent permettant la comprhension du sens que vhicule chaque lment syntaxique. Cest donc un recherche de sens constante, qui staye et se prcise au fur et mesure que la phrase se droule. Cest un jeu dinterrogations et de rponses qui se librent quand les mots fournis la lecture.

-9-

Mthode de lecture du Latin


La mthode fournit ensuite un vocabulaire de base quil est conseill de connatre parfaitement pour viter dplucher le dictionnaire trop souvent, ce qui ralentit bien videmment la lecture. Enfin, nous proposons en dernire partie, un ensemble dexemples montrant comment lanalyse et la comprhension du texte se font au fur et mesure de la lecture, sans jamais regarder en avant ou arrire dans le texte, o se trouvent le verbe, le sujet, les propositions, les complments, les adverbes. Je ne saurais trop conseiller les tudiants de pratiquer abondamment cette mthode, qui leur permettra de rendre de plus en plus rapides et de plus en plus inconscients les mcanismes de lecture et de comprhension prsents ici.

- 10 -

Mthode de lecture du Latin 3. LECRITURE ET LA PRONONCIATION 3.1. Lalphabet


Par rapport notre alphabet moderne, lalphabet latin comporte un certain nombre de particularits : Le latin ne distingue pas le I du J. De ces deux lettres, la seule prsente dans lalphabet latin est le I. Le latin confond les lettres U et V. De ces deux lettres, la seule prsente est le U, qui scrit V en majuscules et u en minuscules. Il ny a pas de W, ni de Y, ni de Z. Y et Z ont t empruntes lalphabet grec et ne sont apparues dans lalphabet latin qu partir du Ier sicle avant J.-C.

Lalphabet latin est donc : A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X a b c d e f g h i k l m n o p q r s t u x

3.2. La prononciation
Nous ferons ici un expos trs succinct de la prononciation du latin, considrant que ce nest pas lessentiel de cette mthode. En particulier, nous nallons pas entrer dans la description des voyelles longues et courtes. Voyelles : a : comme dans bateau e : comme dans toile i : comme dans vide o : comme dans pomme u : ou comme dans couleur y : u comme dans tulipe

Consonnes : b : comme dans bb c : k comme dans capot d : comme dans dinde f : comme dans fou g : gu comme dans gteau l : comme dans lampe m : comme dans maison

- 11 -

Mthode de lecture du Latin


n : comme dans nez p : comme dans papa q : comme dans qui r : comme dans riz s : comme dans selle t : comme dans tapis x : comme dans xylophone

- 12 -

Mthode de lecture du Latin 4. LA MORPHOLOGIE 4.1. Introduction


Lobjectif de ce chapitre est de permettre au lecteur latiniste de reconnatre les constituants fondamentaux du texte. Les aspects importants qui doivent tre matriss sont les dclinaisons, les conjugaisons et les mots accompagnant la structure du texte tels que les pronoms, les conjonctions de subordination et les conjonctions de coordination.

4.2. Le nom 4.2.1. Reconnatre un nominatif

Pour le nominatif singulier, il faut retenir les terminaisons suivantes : modle dominus (masculin) modle templum (neutre) modle rosa (fminin) modle puer (masculin) modle ager (masculin) modle dux (masculin) modle consul (masculin) modle natio (fminin) modle civis (masculin) modle vis (fminin) modle urbs (fminin) modle flumen (neutre) modle mare (neutre) modle manus (fminin) modle cornu (neutre) modle domus (fminin) modle res (fminin)

- 13 -

Mthode de lecture du Latin


Pour le nominatif pluriel, les terminaisons sont : modle dominus (m) modle templum (n) modle rosa (f) modle puer (m) modle ager (m) modle dux (m) modle consul (m) modle natio (f) modle civis (m) modle vis (f) modle urbs (f) modle mare (n) modle manus (f) modle cornu (n) modle domus (f) modle res (f) domini templa rosae pueri agri duces consules nationes cives vires urbes maria manus cornua domus res

Dune manire globale, retenir quau nominatif pluriel :


Nominatif pluriel

-us, -er neutre -a manus, domus

tous les autres nominatifs ont leur pluriel en -es

-i, exception pour manus, domus -a -ae -us

- 14 -

Mthode de lecture du Latin 4.2.2. Reconnatre un vocatif

Pour le vocatif singulier, les terminaisons sont : modle dominus (m) modle templum (n) modle rosa (f) modle puer (m) modle ager (m) modle dux (m) modle consul (m) modle natio (f) modle civis (m) modle urbs (f) modle flumen (n) modle mare (n) modle manus (f) modle cornu (n) modle domus (f) domine templum rosa puer ager dux consul natio civis urbs flumen mare manus cornu domus

Retenir quau vocatif singulier :


Voc atif singulier

-us -e, exception pour manus tous les autres vocatifs singuliers sont identiques au nominatif singulier

Pour le vocatif pluriel, les terminaisons sont : modle dominus (m) modle templum (n) modle rosa (f) modle puer (m) modle ager (m) modle dux (m) modle consul (m) modle natio (f) modle civis (m) modle vis (f) modle urbs (f) modle flumen (n) modle mare (n) modle manus (f) modle cornu (n) modle domus (f) modle res (f) domini templa rosae pueri agri duces consules nationes cives vires urbes flumina maria manus cornua domus res

Retenir que le vocatif pluriel est identique au nominatif pluriel, cest--dire :


Vocatif pluriel

-us, -er

-i, exception pour manus, domus

- 15 -

Mthode de lecture du Latin


neutre -a -a -ae manus -us tous les autres vocatifs ont leur pluriel en -es

- 16 -

Mthode de lecture du Latin 4.2.3. Reconnatre un accusatif

Pour laccusatif singulier, les terminaisons sont : modle dominus (m) modle templum (n) modle rosa (f) modle puer (m) modle ager (m) modle dux (m) modle consul (m) modle natio (f) modle civis (m) modle vis (f) modle urbs (f) modle flumen (n) modle mare (n) modle manus (f) modle cornu (n) modle domus (f) modle res (f) dominum templum rosam puerum agrum ducem consulem nationem civem vim urbem flumen mare manum cornu domum rem

Retenir que la terminaison de laccusatif singulier est m, avec les exceptions suivantes :
Accusatif singulier

flumen mare cornu

flumen mare cornu

Pour laccusatif pluriel, les terminaisons sont : modle dominus (m) modle templum (n) modle rosa (f) modle puer (m) modle ager (m) modle dux (m) modle consul (m) modle natio (f) modle civis (m) modle vis (f) modle urbs (f) modle flumen (n) modle mare (n) modle manus (f) modle cornu (n) modle domus (f) modle res (f) dominos templa rosas pueros agros duces consules nationes cives vires urbes flumina maria manus cornua domus ou domos res

- 17 -

Mthode de lecture du Latin


Retenir que la terminaison de laccusatif pluriel est :
Accusatif pluriel

neutre -a tous les autres accusatifs pluriel sont en -s

- 18 -

Mthode de lecture du Latin 4.2.4. Reconnatre un gnitif

Pour le gnitif singulier, les terminaisons sont : modle dominus (m) modle templum (n) modle rosa (f) modle puer (m) modle ager (m) modle dux (m) modle consul (m) modle natio (f) modle civis (m) modle urbs (f) modle flumen (n) modle mare (n) modle manus (f) modle cornu (n) modle domus (f) modle res (f) domini templi rosae pueri agri ducis consulis nationis civis urbis fluminis maris manus cornus domus ou domi rei

Retenir quau gnitif singulier :


Gnitif singulier

-us -i, exception pour manus et domus -um -i -a -ae manus, domus -us -u -us -es -i tous les autres gnitifs ont leur singulier en -is

Pour le gnitif pluriel, les terminaisons sont : modle dominus (m) modle templum (n) modle rosa (f) modle puer (m) modle ager (m) modle dux (m) modle consul (m) modle natio (f) modle civis (m) modle vis (f) modle urbs (f) modle flumen (n) modle mare (n) modle manus (f) modle cornu (n) dominorum templorum rosarum puerorum agrorum ducum consulum nationum civium virium urbium fluminum marium manuum cornuum

- 19 -

Mthode de lecture du Latin


modle domus (f) modle res (f) domorum ou domuum rerum

Retenir quau gnitif pluriel :


Gnitif pluriel

-us, -um -orum, exception manus, domus -a -arum -er -orum -es -erum tous les autres gnitifs pluriel en um ou -ium

- 20 -

Mthode de lecture du Latin 4.2.5. Reconnatre un datif

Pour le datif singulier, les terminaisons sont : modle dominus (m) modle templum (n) modle rosa (f) modle puer (m) modle ager (m) modle dux (m) modle consul (m) modle nation (f) modle civis (m) modle urbs (f) modle flumen (n) modle mare (n) modle manus (f) modle cornu (n) modle domus (f) modle res (f) domino templo rosae puero agro duci consuli nationi civi urbi flumini mari manui cornui domui ou domo rei

Retenir quau datif singulier :


Datif singulier

-us, -um, -er -o, exception manus et domus manus manui domus domui tous les autres datifs singulier en -i

Pour le datif pluriel, les terminaisons sont : modle dominus (m) modle templum (n) modle rosa (f) modle puer (m) modle ager (m) modle dux (m) modle consul (m) modle nation (f) modle civis (m) modle vis (f) modle urbs (f) modle flumen (n) modle mare (n) modle manus (f) modle cornu (n) modle domus (f) modle res (f) dominis templis rosis pueris agris ducibus consulibus nationibus civibus viribus urbibus fluminibus maribus manibus cornibus domibus rebus

- 21 -

Mthode de lecture du Latin


Retenir quau datif pluriel :
Datif pluriel

-us, -um, -a, -er manus domus tous les autres datifs pluriel en

-is, exception manus, domus manibus domibus ibus

- 22 -

Mthode de lecture du Latin 4.2.6. Reconnatre un ablatif

Pour lablatif singulier, les terminaisons sont : modle dominus (m) modle templum (n) modle rosa (f) modle puer (m) modle ager (m) modle dux (m) modle consul (m) modle nation (f) modle civis (m) modle vis (f) modle urbs (f) modle flumen (n) modle mare (n) modle manus (f) modle cornu (n) modle domus (f) modle res (f) domino templo rosa puero agro duce consule natione cive vi urbe flumine mari manu cornu domo ou domu re

Retenir qu lablatif singulier :


Ablatif singulier

-us, -um, -er -o, exception manus, domus manus manu domus domu vis vi mare mari cornu cornu tous les autres ablatifs singulier sont en -e

Pour lablatif pluriel, les terminaisons sont : modle dominus (m) modle templum (n) modle rosa (f) modle puer (m) modle ager (m) modle dux (m) modle consul (m) modle nation (f) modle civis (m) modle vis (f) modle urbs (f) modle flumen (n) modle mare (f) modle manus (f) dominis templis rosis pueris agris ducis consulibus nationibus civibus viribus urbibus fluminibus maribus manibus

- 23 -

Mthode de lecture du Latin


modle cornu (n) modle domus (f) modle res (f) cornibus domibus rebus

Retenir qu lablatif pluriel :


Ablatif pluriel

-us, -um, -a, -er -is, exception manus, domus domus domibus manus manibus tous les autres ablatifs pluriel sont en -bus

- 24 -

Mthode de lecture du Latin 4.3. Ladjectif 4.3.1. Reconnatre un nominatif

Pour le nominatif singulier, les terminaisons des masculin, fminin, neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior bonus, -a, -um fortis, -is, -e prudens, -ens, -ens maior, -ior, -ius

Retenir quau nominatif singulier :


Nominatif singulier

-us -is -ens -ior

-us/-a/-um -is/-is/-e -ens/-ens/-ens -ior/-ior/-ius

Pour le nominatif pluriel, les terminaisons des masculin, fminin et neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior boni, -ae, -a fortes, -es, -ia prudentes, -es, -ia majores, -es, -a

Retenir quau nominatif pluriel :


Nominatif pluriel

-us -i/-ae/-a tous les autres nominatifs pluriels sont en es/-es/-(i)a

- 25 -

Mthode de lecture du Latin 4.3.2. Reconnatre un vocatif

Pour le vocatif singulier, les terminaisons des masculin, fminin, neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior bone, -a, -um fortis, -is, -e prudens, -ens, -ens maior, -or, -us

Retenir quau vocatif singulier :


Vocatif singulier

-us -is -ens -or

-e/-a/-um -is/-is/-e -ens/-ens/-ens -or/-or/-us

Pour le vocatif pluriel, les terminaisons des masculin, fminin, neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior boni, -ae, -a fortes, -es, -ia prudentes, -es, -ia maiores, -es, -a

Retenir quau vocatif pluriel :


Vocatif pluriel

-us -i/-ae/-a tous les autres vocatifs pluriel sont en es/-es/-(i)a

- 26 -

Mthode de lecture du Latin 4.3.3. Reconnatre un accusatif

Pour laccusatif singulier, les terminaisons des masculin, fminin, neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior bonum, -am, -um fortem, -em, -e prudentem, -em, -ens maiorem, -em, -us

Retenir qu laccusatif singulier :


Accusatif singulier

-us -is -ens -or

-um/-am/-um -em/-em/-e -em/-em/-ens -em/-em/-us

Pour laccusatif pluriel, les terminaisons des masculin, fminin, neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior bonos, -as, -a fortes, -es, -ia prudentes, -es, -ia maiores, -es, -a

Retenir qu laccusatif pluriel :


Accusatif pluriel

-us -os/-as/-a tous les autres accusatifs pluriel sont en es/-es/-(i)a

- 27 -

Mthode de lecture du Latin 4.3.4. Reconnatre un gnitif

Pour le gnitif singulier, les terminaisons des masculin, fminin, neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior boni, -ae, -i fortis, -is, -is prudentis, -is, -is maioris, -is, -is

Retenir quau gnitif singulier :


Gnitif singulier

-us -i/-ae/-i tous les autres gnitifs singulier sont en is/-is/-is

Pour le gnitif pluriel, les terminaisons des masculin, fminin, neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior bonorum, -arum, -orum fortium, -ium, -ium prudentium, -ium, -ium maiorum, -um, -um

Retenir quau gnitif pluriel :


Gnitif pluriel

-us -orum, -arum, -orum tous les autres gnitifs pluriel sont en (i)um, -(i)um, -(i)um

- 28 -

Mthode de lecture du Latin 4.3.5. Reconnatre un datif

Pour le datif singulier, les terminaisons des masculin, fminin, neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior bono, -ae, -o forti, -i, -i prudenti, -i, -i maiori, -i, -i

Retenir quau datif singulier :


Datif singulier

-us -os, -ae, -o tous les autres datifs singulier sont en i/-i/-i

Pour le datif pluriel, les terminaisons du masculin, fminin, neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior bonis, -is, -is fortibus, -ibus, -ibus prudentibus, -ibus, -ibus maioribus, -ibus, -ibus

Retenir quau datif pluriel :


Datif pluriel

-us -is/-is/-is tous les autres datifs pluriel sont en ibus/-ibus/-ibus

- 29 -

Mthode de lecture du Latin 4.3.6. Reconnatre un ablatif

Pour lablatif singulier, les terminaisons des masculin, fminin, neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior bono, -a, -o forti, -i, -i prudenti/e, -i/e, -i/e maiore, -e, -e

Retenir qu lablatif singulier :


Ablatif singulier

-us -is -ens -or

-o/-a/-o -i/-i/-i -i/e, -i/e, -i/e -e/-e/-e

Pour lablatif pluriel, les terminaisons des masculin, fminin, neutre sont : modle bonus modle fortis modle prudens modle maior bonis, -is, -is fortibus, -ibus, -ibus prudentibus, -ibus, -ibus maioribus, -ibus, -ibus

Retenir qu lablatif pluriel :


Ablatif pluriel

-us -is/-is/-is tous les autres ablatifs pluriel sont en ibus/-ibus/-ibus

4.3.7.

Reconnatre un comparatif de supriorit

Les comparatifs de supriorit reoivent le suffixe ior. Ils se dclinent comme maior.

4.3.8.

Reconnatre un superlatif

Les superlatifs se forment au moyen du suffixe issimus. Ils se dclinent comme bonus.

4.4. Les numraux


4.4.1.
un

Les adjectifs cardinaux


unus se dcline comme bonus

- 30 -

Mthode de lecture du Latin


deux duo au fminin duae, au neutre duo accusatif comme bonus gnitif comme bonus datif : -obus/-abus/-obus ablatif : -obus/-abus/-obus se dcline comme fortis

trois

tres

Les autres adjectifs cardinaux ne se dclinent pas : quatre six huit dix cent quatuor sex octo decim cuntum cinq sept neuf vingt mille quinque septem novem viginti mille

4.4.2.

Les adjectifs ordinaux

Les adjectifs ordinaux se dclinent suivant le modle de bonus. primus, secundus, tertius, quartus, quintus, sextus, septimus, octavus, nonus, decimus, vicesimus, centesimus, millesimus

4.4.3.

Les adjectifs distributifs

Les adjectifs distributifs dfinissent le nombre de parties regroupes : par deux, par trois, etc. Ils se dclinent suivant le modle de bonus au pluriel. singuli, bini, terni, quaterni, quini, seni, septeni, octoni, noveni, deni, viceni, centeni, singula millia

4.4.4.

Les adjectifs multiplicatifs

Les adjectifs multiplicatifs sont invariables. semel, bis, ter, quater, quimquies, sexies, septies, octies, novies, decies, vicies, centies, milies

- 31 -

Mthode de lecture du Latin 4.5. Les pronoms 4.5.1.


ego

Reconnatre les pronoms personnels


je, moi accusatif me gnitif mei datif mihi ablatif me vocatif tu accusatif te gnitif tui datif tibi ablatif te accusatif nos gnitif nostri, nostrum datif nobis ablatif nobis vocatif vos accusatif vos gnitif vestri, vostrum datif vobis ablatif vobis accusatif se gnitif sui datif sibi ablatif se

tu

tu, toi

nos

nous

vos

vous

se

soi

- 32 -

Mthode de lecture du Latin 4.5.2. Savoir dire le

Au nominatif singulier et pluriel, les masculin, fminin et neutre scrivent : is / ea / id ii (ei) / eae / ea

A laccusatif : eum / eam / id eos / eas / ea

Au gnitif : eius / eius / eius eorum / earum / eorum

Au datif : ei / ei / ei eis (iis) / eis (iis) / eis (iis)

A lablatif : eo / ea / eo eis (iis) / eis (iis) / eis (iis)

4.5.3.

Reconnatre le mme

Le mme est construit partir de is, ea, id, auquel on ajoute le suffixe dem. Les dclinaisons sont dduites de cette construction.

4.5.4.

Reconnatre lui-mme

Lui-mme se dit ipse et se dcline comme ladjectif bonus.

- 33 -

Mthode de lecture du Latin 4.5.5. Reconnatre les dmonstratifs

Le dmonstratif indiquant la proximit scrit au nominatif singulier et pluriel pour le masculin, fminin, neutre : hic / haec / hoc hos / has / haec

A laccusatif : hunc / hanc / hoc hos / has / haec

Au gnitif : huius / huius / huius horum / harum / horum

Au datif : huic / huic / huic his / his / his

A lablatif : hoc / hoc / hoc his / his / his

Le dmonstratif indiquant un certain loignement scrit au nominatif : iste / ista / istud isti / istae / ista

A laccusatif : istum / istam / istud istos / istas / ista

Au gnitif : istius / istius / istius istorum / istarum / istorum

Au datif : isti / isti / isti istis / istis / istis

A lablatif : isto / ista / isto istis / istis / istis

Le dmonstratif marquant lloignement et ventuellement un certain ddain scrit au nominatif : ille / illa / illud illi / illae / illa

A laccusatif :

- 34 -

Mthode de lecture du Latin


illum / illam / illud illos / illas / illa

Au gnitif : illius / illius / illius illorum / illarum / illorum

Au datif : illi / illi / illi illis / illis / illis

A lablatif : illo / illa / illo illis / illis / illis

- 35 -

Mthode de lecture du Latin 4.5.6. Reconnatre les pronoms relatifs

Le pronom relatif qui se dcline au nominatif : qui / quae / quod qui / quae / quae

A laccusatif : quem / quam / quod quos / quas / quae

Au gnitif : cuius / cuius / cuius quorum / quarum / quorum

Au datif : cui / cui / cui quibus / quibus / quibus

A lablatif : quo / qua / quo quibus / quibus / quibus

Le pronom relatif tel que se dit qualis et se dcline comme fortis. Le pronom relatif autant que se dit quantus et se dcline comme bonus. Le pronom relatif aussi nombreux que se dit quot et ne se dcline pas.

- 36 -

Mthode de lecture du Latin 4.5.7. Reconnatre les pronoms et adjectifs interrogatifs

Le pronom interrogatif qui, lequel se dcline au nominatif : quis / quae / quid qui / quae / quae

A laccusatif : quem / quam / quid quos / quas / quae

Au gnitif : cuius / cuius / cuius quorum / quarum / quorum

Au datif : cui / cui / cui quibus / quibus / quibus

A lablatif : quo / qua / quo quibus / quibus / quibus

Ladjectif interrogatif quel se dcline comme le pronom interrogatif, lexception des cas suivants : Au nominatif singulier : qui / quae / quod

A laccusatif singulier : quem / quam / quod

Ladjectif interrogatif lequel des deux uter se dcline au nominatif : uter / utra / utrum

A laccusatif : utrum / utram / utrum

Au gnitif : utrius / utrius / utrius

Au datif : utri / utri / utri

- 37 -

Mthode de lecture du Latin


A lablatif : utro / utra / utro

Ladjectif interrogatif de quelle sorte qualis se dcline comme fortis. Ladjectif interrogatif de quelle grandeur quantus se dcline comme bonus. Ladjectif interrogatif combien quot ne se dcline pas.

- 38 -

Mthode de lecture du Latin 4.5.8. Reconnatre les pronoms-adjectifs indfinis

Les indfinis construits partir de quis se dclinent comme quis. Les indfinis suivants sont concerns par cette rgle : quis aliquis quidam quilibet quivis quispiam quisquam quisquis quisque quelquun quelque, quelquun quelque, quelquun nimporte qui nimporte quel quelque, quelquun quelque, quelquun ngatif quelconque chaque, chacun

Les indfinis construits partir de uter se dclinent comme uter. Les indfinis suivants sont concerns par cette rgle : alteruter uterque uterlibet utervis neuter un des deux les deux lun ou lautre lun ou lautre aucun des deux

Lindfini personne scrit nemo et ses dcline comme suit : nominatif accusatif gnitif datif ablatif nemo neminem nullius nemini nullo

Lindfini rien scrit nihil et se dcline comme suit : nominatif accusatif gnitif datif ablatif nihil nihil nullius rei nulli rei nalla re

Lindfini aucun scrit nullus et se dcline sur le modle de bonus. Lindfini lun, lautre dans une paire scrit alter et se dcline comme miser. Lindfini lun, lautre au-del dune paire scrit alius et se dcline comme bonus.

- 39 -

Mthode de lecture du Latin 4.6. Reconnatre les adverbes de lieu


Lorsquon dsigne le lieu o lon se trouve, on utilise les adverbes suivants : is hic iste ille ibi hic istic illic (le lieu) (ce lieu-ci) (ce lieu-l) (ce lieu loign)

Pour un lieu o lon va : is hic iste ille eo huc istuc illuc (le lieu) (ce lieu-ci) (ce lieu-l) (ce lieu loign)

Pour un lieu do lon vient : is hic iste ille inde hinc istinc illinc (le lieu) (ce lieu-ci) (ce lieu-l) (ce lieu loign)

Pour un lieu par o lon passe : is hic iste ille ea hac istac illac (le lieu) (ce lieu-ci) (ce lieu-l) (ce lieu loign)

- 40 -

Mthode de lecture du Latin 4.7. Les conjugaisons des verbes 4.7.1. Lindicatif

4.7.1.1. Reconnatre lindicatif prsent


Le prsent de lindicatif actif se caractrise par les dsinences suivantes : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -o -s -t -mus -tis -nt

Le prsent de lindicatif passif se caractrise par les dsinences suivantes : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -or -ris -tur -mur -mini -ntur

- 41 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.1.2. Reconnatre lindicatif imparfait


Limparfait de lindicatif actif se caractrise par les dsinences suivantes : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -bam -bas -bat -bamus -batis -bant

Limparfait de lindicatif passif se caractrise par les dsinences suivantes : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -bar -baris -batur -bamus -bamini -bantur

- 42 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.1.3. Reconnatre lindicatif futur


Le futur de lindicatif actif se caractrise par les dsinences suivantes : Modle amo, deleo : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel Modle lego, capio, audio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel Modle sum : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -bo -bis -bit -bimus -bitis -bunt -am -es -et -emus -etis -ent ero eris erit erimus eritis erunt

Le futur de lindicatif passif se caractrise par les dsinences suivantes : Modle amor, deleor : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel Modle legor, capior, audior : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -bor -beris -bitur -bimur -bimini -buntur -ar -eris -etur -emur -emini -entur

- 43 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.1.4. Reconnatre lindicatif parfait


Le parfait de lindicatif actif se caractrise par les dsinences suivantes : Modle amo, deleo, audio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel Modle lego, capio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -vi -visti -vit -vimus -vistis -verunt -i -isti -it -imus -istis -erunt

- 44 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.1.5. Reconnatre lindicatif plus-que-parfait


Le plus-que-parfait de lindicatif actif se caractrise par les dsinences suivantes : Modle amo, deleo, audio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel Modle lego, capio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -veram -veras -verat -veramus -veratis -verant -eram -eras -erat -eramus -eratis -erant

- 45 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.1.6. Reconnatre lindicatif futur antrieur


Le futur antrieur de lindicatif actif se caractrise par les dsinences suivantes : Modle amo, deleo, audio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel Modle lego, capio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -vero -veris -verit -verimus -veritis -verint -ero -eris -erit -erimus -eritis -erint

- 46 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.2. Le subjonctif

4.7.2.1. Reconnatre le subjonctif prsent


Le prsent du subjonctif actif se caractrise par les dsinences suivantes : Modle amo : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel Modle deleo, lego, capio, audio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel Modle sum, volo : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -em -es -et -emus -etis -ent -am -as -at -amus -atis -ant -im -is -it -imus -itis -int

Le prsent du subjonctif passif se caractrise par les dsinences suivantes : Modle amor : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel Modle deleor, legor, capior, audior : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -er -eris -etur -emur -emini -entur -ar -aris -atur -amur -amini -antur

- 47 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.2.2. Reconnatre le subjonctif imparfait


Limparfait du subjonctif actif se caractrise par les dsinences suivantes : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -rem -res -ret -remus -retis -rent

Limparfait du subjonctif passif se caractrise par les dsinences suivantes : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -rer -reris -retur -remur -remini -rentur

- 48 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.2.3. Reconnatre le subjonctif parfait


Le parfait du subjonctif actif se caractrise par les dsinences suivantes : Modle amo, deleo, audio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel Modle lego, capio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -verim -veris -verit -verimus -veritis -verint -erim -eris -erit -erimus -eritis -erint

- 49 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.2.4. Reconnatre le subjonctif plus-que-parfait


Le plus-que-parfait du subjonctif actif se caractrise par les dsinences suivantes : Modle amo, deleo, audio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel Modle lego, capio : 1re personne singulier 2e personne singulier 3e personne singulier 1re personne pluriel 2e personne pluriel 3e personne pluriel -vissem -visses -visset -vissemus -vissetis -vissent -issem -isses -isset -issemus -issetis -issent

- 50 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.3. Limpratif

4.7.3.1. Reconnatre limpratif prsent


Limpratif prsent actif se caractrise par les dsinences suivantes pour les deuximes personnes singulier et pluriel : modle amo modle deleo modle lego modle capio modle audio modle sum modle eo modle fero amo, amate dele, delete lege, legite cepe, capite audi, audite es, este i, ite fer, ferte

Limpratif prsent passif se caractrise par les dsinences suivantes : 2e personne singulier 2e personne pluriel -re -mini

- 51 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.3.2. Reconnatre limpratif futur


Limpratif futur actif se caractrise par les dsinences suivantes : 2e personne 3e personne 2e personne 3e personne singulier singulier pluriel pluriel -to -to -tote -nto

Limpratif futur passif se caractrise par les dsinences suivantes : 2e personne singulier 3e personne singulier 3e personne pluriel -tor -tor -ntor

4.7.4.

Reconnatre le supin

Le supin se dcline comme suit : accusatif ablatif -tum -tu

- 52 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.5. Le participe

4.7.5.1. Reconnatre le participe prsent actif


Le participe prsent actif se caractrise par la dsinence ns. Il se dcline sur le modle de prudens.

4.7.5.2. Reconnatre le participe futur actif


Le participe futur actif se caractrise par la dsinence turus. Il se dcline sur le modle de bonus.

4.7.5.3. Reconnatre le participe pass passif


Le participe pass passif se caractrise par la dsinence tus. Il se dcline sur le modle de bonus.

4.7.6.

Reconnatre linfinitif

Linfinitif prsent actif se caractrise par la dsinence re. Linfinitif parfait actif se caractrise par les dsinences suivantes : modle amo, deleo, audio modle lego, capio -visse -isse

Linfinitif futur actif se caractrise par la dsinence turum. Linfinitif prsent passif se caractrise par les dsinences suivantes : modle amor, deleor, audior modle legor, capior -ri -i

- 53 -

Mthode de lecture du Latin 4.7.7. Reconnatre le grondif

Le grondif se caractrise par les dsinences suivantes : accusatif gnitif datif ablatif -ndum -ndi -ndo -ndo

4.7.8.

Reconnatre ladjectif verbal

Ladjectif verbal se caractrise par la dsinence ndus.

- 54 -

Mthode de lecture du Latin 5. LA SYNTHESE DE LA MORPHOLOGIE 5.1. Tableau des terminaisons des noms
-a nom fem sing nom neut plur voc fem plur voc neut plur voc neut plur acc neut plur -ae rosa templa, cornua rosa templa, flumina, cornua templa, flumina, cornua templa, flumina, cornua rosa rosae rosae rosae rosae rosam rosarum rosas domine duce, cive, consule natione, urbe flumine, re ducem, consulem, civem nationem, urbem, rem flumen flumen flumen puer, ager puer, ager res res, nationes, vires, urbes duces, consules, cives duces, consules, cives nationes, vires, urbes, res duces, consules, civis nationes, vires, urbes, res domini, pueri, agri domini, pueri, agri domini, pueri, agri templi duci, consuli, civi

-am -arum -as -e

-em -en

abl fem sing nom fem plur voc fem plur gen fem sing dat fem sing acc fem sing gen fem plur acc fem plur voc masc sing abl masc sing abl fem sing abl neut sing acc masc sing

-er -es

acc fem sing nom neut sing voc neut sing acc neut sing nom masc sing voc masc sing nom fem sing nom fem plur nom masc plur voc masc plur voc fem plur

acc masc plur acc fem plur -i nom masc plur voc masc plur gen masc sing gen neut sing dat masc sing

- 55 -

Mthode de lecture du Latin


dat fem sing nationi, urbi, manui, domui, rei flumini, mari, cornui mari domi, rei vi maria maria maria ducibus, consulibus, civibus nationibus, viribus, urbibus, manibus, domibus, rebus fluminibus, maribus, cornibus ducibus, consulibus, civibus nationibus, viribus, urbibus, manibus, domibus, rebus fluminibus, maribus, cornibus vim ratio ratio civis civis ducis, consulis, civis nationis, urbis fluminis, maris dominis, pueris, agris templis rosis dominis, pueris, agris rosis vis domino, puero, agro templo domo domino, puero, agro templo domo dominorum, puerorum, agrorum templorum domorum dominos, pueros, agros domos

-ia

-ibus

dat neut sing abl neut sing gen fem sing abl fem sing nom neut plur voc neut plur acc neut plur dat masc plur dat fem plur

dat neut plur abl fem plur

abl masc plur

abl neut plur -im -io -is

acc fem sing nom fem sing voc fem sing nom masc sing voc masc sing gen masc sing gen fem sing gen neut sing dat masc plur

dat neut plur dat fem plur abl masc plur

-o

-orum

abl fem plur nom fem sing dat masc sing dat neut sing dat fem sing abl masc sing abl neut sing abl fem sing gen masc plur gen neut plur gen fem plur acc masc plur acc fem plur

-os

- 56 -

Mthode de lecture du Latin


-re nom neut sing voc neut sing acc neut sing nom fem sing voc fem sing nom neut sing voc neut sing acc neut sing abl fem sing abl neut sing nom masc sing voc masc sing nom neut sing voc neut sing voc neut sing mare mare mare urbs urbs cornu cornu cornu manu, domu cornu consul consul templum templum dominum, puerum, agrum templum manum, domum ducum, consulum, civium fluminum, marium, cornuum nationum, virium, nobilum, manuum, domuum, rerum dominus manus, domus manus, domus manus, domus manus, domus manus, domus manus, domus cornus dux dux

-s -u

-ul -um

acc neut sing acc fem sing gen masc plur gen neut plur gen fem plur -us

-x

nom masc sing nom fem sing nom fem plur voc fem sing voc fem plur acc fem plur gen fem sing gen neut sing nom masc sing voc masc sing

- 57 -

Mthode de lecture du Latin 5.2. Tableau des terminaisons des adjectifs


-a nom fem sing nom neut plur voc fem sing voc neut plur acc neut plur abl fem sing nom fem plur voc fem plur gen fem sing dat fem sing acc fem sing gen fem plur acc fem plur nom neut sing voc neut sing voc masc sing acc neut sing abl masc sing abl fem sing abl neut sing acc masc sing nom masc sing nom fem sing nom neut sing voc masc sing voc fem sing voc neut sing acc neut sing nom masc plur nom fem plur voc fem plus voc masc plur acc masc plur acc fem plur -i nom masc plur voc masc plur gen masc sing gen neut sing dat masc sing acc fem sing bona bona, maiora bona bona, maiora bona, maiora bona bonae bonae bonae bonae bonam bonarum bonas forte forte bone forte prudente, maiore prudente, maiore maiore fortem, prudentem, maiorem fortem, prudentem, maiorem prudens prudens prudens prudens prudens prudens prudens fortes, prudentes, maiores fortes, prudentes, maiores fortes, prudentes, maiores fortes, prudentes, maiores fortes, prudentes, maiores fortes, prudentes, maiores boni boni boni boni forti, prudenti,

-ae

-am -arum -as -e

-em

-ens

-es

- 58 -

Mthode de lecture du Latin


dat fem sing maiori forti, prudenti, maiori forti, prudenti, maiori forti, prudenti forti, prudenti forti, prudenti fortia, prudentia fortia, prudentia fortia, prudentia fortibus, prudentibus, maioribus fortibus, prudentibus, maioribus fortisbus, prudentibus, maioribus fortibus, prudentibus, maioribus fortibus, prudentibus, maioribus fortibus, prudentibus, maioribus fortis fortis fortis fortis fortis, prudentis, maioris fortis, prudentis, maioris fortis, prudentis, maioris bonis bonis bonis bonis bonis bonis bono bono bono bono maior maior maior maior bonorum

dat neut sing

-ia

-ibus

abl masc sing abl fem sing abl neut sing nom neut plur voc neut plur acc neut plur dat masc plur dat fem plur dat neut plur abl masc plur abl fem plur abl neut plur

-is

nom masc sing nom fem sing voc masc sing voc fem sing gen masc sing gen fem sing gen neut sing

-o

-or

-orum

dat masc plur dat fem plur dat neut plur abl masc plur abl fem plur abl neut plur dat masc sing dat neut sing abl masc sing abl neut sing nom masc sing nom fem sing voc masc sing voc fem sing gen masc plur

- 59 -

Mthode de lecture du Latin


-os -um gen neut plur acc masc plur nom neut sing voc neut sing acc masc sing acc neut sing gen masc plur gen fem plur -us gen neut plur bonorum bonos bonum bonum bonum bonum fortium, prudentium, maiorum fortium, prudentium, maiorum fortium, prudentium, maiorum bonus maius maius maiorus

nom masc sing nom neut sing voc neut sing acc neut sing

- 60 -

Mthode de lecture du Latin 5.3. Tableau des terminaisons des pronoms


is Ea nom fem sing nom neut plur acc neut plur abl fem sing nom fem plur acc fem sing gen fem plur acc fem plur nom masc plur dat masc sing dat fem sing dat neut sing dat masc plur dat fem plur dat neut plur abl masc plur abl fem plur abl neut plur gen masc sing gen fem sing gen neut sing abl masc sing abl neut sing gen masc plur gen neut plur acc masc plur acc masc sing nom neut sing acc neut sing nom masc plur dat masc plur dat fem plur dat neut plur abl masc plur abl fem plur abl neut plur nom masc sing nom fem sing nom neut plur acc neut plur nom fem plur acc fem sing acc fem plur gen fem plur

eae eam earum eas Ei

eis

eius

eo eorum eos eum id ii iis

hic

is haec

hae hanc has harum

- 61 -

Mthode de lecture du Latin


hi hic his nom masc plur nom masc sing dat masc plur dat fem plur dat neut plur abl masc plur abl fem plur abl neut plur nom neut sing acc neut sing abl masc sing abl fem sing abl neut sing gen masc plur gen neut plur acc masc plur dat masc sing dat fem sing dat neut sing gen masc sing gen fem sing gen neut sing acc masc sing nom fem sing nom neut plur acc neut plur abl fem sing nom fem plur acc fem sing acc fem plur gen fem plur nom masc sing nom masc plur dat masc sing dat fem sing dat neut sing dat masc plur dat fem plur dat neut plur abl masc plur abl fem plur abl neut plur gen masc sing gen fem sing gen neut sing abl masc sing abl neut sing gen masc plur

hoc

horum hos huic

huius

iste/ille

hunc ista/illa

istae/illae istam/illam istas/illas istarum/illarum iste/ille isti/illi

istis/illis

istius/illius

isto/illo istorum/illorum

- 62 -

Mthode de lecture du Latin


istos/illos istud/illud istum/illum cui gen neut plur acc masc plur nom neut sing acc neut sing acc masc sing dat masc sing dat fem sing dat neut sing gen masc sing gen fem sing gen neut sing abl fem sing nom fem sing nom fem plur nom neut plur acc neut plur acc fem sing gen fem plur acc fem plur acc masc sing nom masc sing nom masc plur dat masc plur dat fem plur dat neut plur abl masc plur abl fem plur abl neut plur abl masc sing abl neut sing nom neut sing acc neut sing gen masc plur gen neut plur acc masc plur nom masc sing nom fem sing abl fem sing acc fem sing dat masc sing dat fem sing dat neut sing gen masc sing gen fem sing gen neut sing abl masc sing abl neut sing nom neut sing

qui

cuius

qua quae

quam quarum quas quem qui quibus

quo quod quorum quos uter utra utram utri

uter

utrius

utro utrum

- 63 -

Mthode de lecture du Latin


acc masc sing acc neut sing accusatif datif nominatif genitif ablatif nominatif accusatif genitif ablatif datif

nemo

nihil

neminem nemini nemo nullius nullo nihil nihil nillius rei nulla re nulli rei

- 64 -

Mthode de lecture du Latin 5.4. Tableau des terminaisons verbales


-a-am -ba-bo/bi-e -e-eri-i -i-isse -isse-mini -mur -mus -nd-ndus -nt -ntur -o -or -re -re-ri -ris -s -t -tis -to -tur -vera-veri-vi-visse -visse-turum subj prsent actif/passif 1e pers sing ind futur actif ind imparfait actif/passif ind futur actif/passif imp prsent actif ind futur actif/passif subj prsent actif/passif subj parfait actif infinitif prsent passif ind parfait actif infinitif parfait actif subj plus-que-parfait actif 2e pers plur ind prsent passif 1e pers plur ind prsent passif 1e pers plur ind prsent actif grondif adjectif verbal 3e pers plur ind prsent actif 3e pers plur ind prsent passif 1e pers sing ind prsent actif 1e pers sing ind prsent passif 2e pers sing imp prsent passif inf prsent actif subj imparfait actif/passif infinitif prsent passif 2e pers sing ind prsent passif 2e pers sing ind prsent actif 3e pers sing ind prsent actif 2e pers plur ind prsent actif impratif futur actif/passif 3e pers sing ind prsent passif ind plus-que-parfait actif ind futur antrieur actif subj parfait actif ind parfait actif infinitif parfait actif subj plus-que-parfait actif infinitif futur actif

- 65 -

Mthode de lecture du Latin 6. LA SYNTAXE 6.1. Introduction


Lobjectif de cette partie est dapporter au lecteur latiniste qui sait reconnatre les constituants morphologiques des phrases, le guide lui permettant de dduire le sens vhicul par ces constituants. Il sagira de dcrire lemploi des cas, des prpositions, des pronoms, des pronoms-adjectifs, des coordonnants, des temps et des modes de la conjugaison des verbes.

6.2. Lemploi des cas 6.2.1. Lemploi du nominatif

Sont au nominatif : Le groupe nominal sujet : noms, adjectifs, dterminants : Collis erat leniter ab infimo acclivis. (Caesar) Lattribut du sujet : L. Custidius est tribulis. (Ciceron) Le sujet de linfinitif de narration : Homo clamare. (Ciceron) Les phrases nominales : Clamor inde concursusque populi. (Tite-Live)

- 66 -

Mthode de lecture du Latin 6.2.2. Lemploi du vocatif

Sont au vocatif : Le groupe nominal dsignant le destinataire de lnonc : Vare, redde legiones. (Suetone) Lnonciateur, sil sadresse lui-mme : Miser Catulle, desinas ineptire. (Catulla)

6.2.3.

Lemploi de laccusatif

Laccusatif est employ dans les situations suivantes : Le complment dobjet : Cum tabulas, signa, toreumata emunt. (Salluste) Les deux complments des verbes deux accusatifs : Catilina juuentutem mala facinora edocebat. (Salluste) Le sujet dune proposition infinitive : Scit neminem nasci sapientem, sed fieri. (Seneque) Le complment circonstanciel de lieu vers lequel on se dirige : Cum Caesar in Galliam venit. (Caesar) Lexpression dune dure : Ludi per decem dies facti sunt. (Ciceron) Lexclamation : O nos beatos ! (Ciceron)

6.2.4.

Lemploi du gnitif

Le gnitif est employ dans les situations suivantes : Le complment du nom :

- 67 -

Mthode de lecture du Latin


Nihil urbis vigiliae. (Ciceron) Le partitif : Pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni. (Caesar) Le but : Tanta universae Galliae vindicandae. (Caesar) En complment des verbes suivants : Se souvenir / oublier : Viuorum memini. (Ciceron) Verbes impersonnels de sentiment : Eos peccatorum maxime paenitet. (Ciceron) Accuser / condamner : C. Verrem insimulat avaritiae et audaciae. (Ciceron) Estimer / valoir / acheter / vendre : Id quanti aestimabat tanti vendidit. Lappartenance avec sum : Duae fuerunt Ariovisti uxores. (Caesar) En complment des adjectifs apparents aux verbes suivis du gnitif : Habetis ducem memorem vestri, oblitum sui. (Ciceron) consensio fuit libertatis

- 68 -

Mthode de lecture du Latin 6.2.5. Lemploi du datif

Le datif est employ dans les situations suivantes : Le complment dobjet des verbes marquant lobissance, la jalousie, lhostilit, la faveur, etc. : Probus in videt nemini. (Ciceron) Le complment dobjet second : Qui pecuniam Dioni dederunt. (Ciceron) La possession avec sum : Amplissimae tibi divitiae sunt. (Ciceron) Lintrt : Tibi aras, tibi occas, tibi seris, tibi item metes. (Plaute) Le but : Caesar receptui cani jussit. (Caesar) Le double datif avec sum, do, mitto : Quod mihi magnae voluptati fuit. (Ciceron) Lagent : Caesari omnia erant agenda. (Caesar) Complment dadjectif : Canis nonne est similis lupo ? (Ciceron)

- 69 -

Mthode de lecture du Latin 6.2.6. Lemploi de lablatif

Lablatif est employ dans les situations suivantes : Lablatif absolu : Ea re constituta, fecerunt ut consimilis fugae profectio videretur. (Caesar) Complment de temps : Repre chronologique : Posterio die, luce prima, movet castra. (Caesar) Dure : Ille cum universa Graecia urbem. (Cornelius Nepos) Complment de lieu : Lieu o lon est : Erat in Gallia ulteriore legio una. (Caesar) Point de dpart : Loco ille motus est, cum est ex urbe depulsus. (Ciceron) Par o lon passe : Aurelia via profectus est. (Caesar) Complment de moyen : Cornibus tauri, apri dentibus se tutantur. (Ciceron) Complment de manire : Laudant enim eos qui aequo animo moriantur. (Ciceron) Complment du verbe : De amicitia disputaris. (Ciceron) Complment dagent : Nostri a duce et a Fortuna deserebantur. (Caesar) Complment de cause : Qui officia deserunt mollitia animi. (Ciceron) vix decem annis unam capit

- 70 -

Mthode de lecture du Latin


Complment du nom : Aristoteles, vir summo ingenio, scientia, copia. (Ciceron) Complment de ladjectif : L. Philippus vir patre, auo, maioribus suis dignissimo. (Ciceron)

- 71 -

Mthode de lecture du Latin 6.3. Lemploi des prpositions 6.3.1.


ab/a
en venant de depuis (temps) par ablatif ablatif ablatif

6.3.2.

ad
prs de vers (lieu) vers (temps) jusqu (temps) pour accusatif accusatif accusatif accusatif accusatif

6.3.3.

adversus
contre (lieu) lgard de accusatif accusatif

6.3.4.

ante
devant avant (temps) plus que accusatif accusatif accusatif

6.3.5.

apud
auprs de accusatif

6.3.6.

circa
autour de vers (temps) environ (logique) accusatif accusatif accusatif

6.3.7.

circum

- 72 -

Mthode de lecture du Latin


autour de accusatif

6.3.8.

citra
en dea (lieu) sans accusatif accusatif

6.3.9.

contra
en face de contre (logique) accusatif accusatif

6.3.10. coram
devant ablatif

6.3.11. cum
avec ablatif

6.3.12. de
en descendant de pendant juste aprs (temps) daprs au sujet de ablatif ablatif ablatif ablatif ablatif

6.3.13. erga
lgard de accusatif

6.3.14. ex/e
hors de partir de aprs daprs ablatif ablatif ablatif ablatif

- 73 -

Mthode de lecture du Latin 6.3.15. extra


hors de except accusatif accusatif

6.3.16. in
dans (mouvement) jusqu pour envers dans (sans mouvement) pendant propos de tant donn accusatif accusatif accusatif accusatif ablatif ablatif ablatif ablatif

6.3.17. infra
au-dessous de accusatif

6.3.18. inter
entre (lieu) parmi (lieu) pendant accusatif accusatif accusatif

6.3.19. intra
lintrieur de avant accusatif accusatif

6.3.20. juxta
prs de juste aprs daprs accusatif accusatif accusatif

6.3.21. ob
devant accusatif

- 74 -

Mthode de lecture du Latin


juste aprs daprs accusatif accusatif

6.3.22. penes
entre les mains de accusatif

6.3.23. per
travers (lieu) pendant au moyen de accusatif accusatif accusatif

6.3.24. pone
derrire (lieu) accusatif

6.3.25. post
derrire (lieu) aprs (temps) depuis (temps) accusatif accusatif accusatif

6.3.26. prae
devant en raison de ablatif ablatif

6.3.27. praeter
devant contre (logique) except accusatif accusatif accusatif

6.3.28. pro
devant la place de (logique) en raison de ablatif ablatif ablatif

- 75 -

Mthode de lecture du Latin

6.3.29. prope
prs de accusatif

6.3.30. propter
ct de (lieu) cause de accusatif accusatif

6.3.31. secundum
le long de aprs daprs accusatif accusatif accusatif

6.3.32. sine
devant (lieu) sans ablatif ablatif

6.3.33. sub
sous (avec mouvement) vers (temps) sous (logique) sous (sans mouvement) au moment de sous (logique) accusatif accusatif accusatif ablatif ablatif ablatif

6.3.34. subter
sous (avec mouvement) sous (sans mouvement) accusatif ablatif

6.3.35. super
sur (avec mouvement) pendant accusatif accusatif

- 76 -

Mthode de lecture du Latin


outre sur (sans mouvement) pendant au sujet de accusatif ablatif ablatif ablatif

6.3.36. supra
au-dessus de avant en plus de accusatif accusatif accusatif

6.3.37. tenus
jusqu ablatif ou gnitif

6.3.38. trans
au-del de (lieu) accusatif

6.3.39. ultra
au-del (lieu) aprs (temps) plus que accusatif accusatif accusatif

6.3.40. usque
jusqu (lieu) jusqu (temps) accusatif accusatif

- 77 -

Mthode de lecture du Latin 6.4. Lemploi des pronoms 6.4.1.

antequam
Introduit une temporelle dantriorit.

6.4.2.

cum
Avec le subjonctif, introduit une circonstancielle de cause : Dolo erat pugnandum, cum par non esset armis. (Cornelius Nepos)

Avec lindicatif, reprage temporel simple : Cum Artaxerxes Aegyptio regi bellum infere voluit, Iphicraten ab Atheniensibus ducem petivit. (Cornelius Nepos)

Avec le subjonctif, reprage temporel en arrire plan : Pyrrhus cum Argos (Cornelius Nepos) oppugnaret, lapide ictus interiit.

Avec le subjonctif, introduit une circonstancielle de concession : Non poterant tamen, cum cuperent, Apronium.

6.4.3.

donec
Avec lindicatif, introduit une temporelle de simultanit : Donec eris felix, multae numerabis amicos. (Ovide)

Avec le subjonctif, indique que lachvement de la principale dpend de la subordonne.

6.4.4.

dum
Avec lindicatif, introduit une subordonne temporelle de simultanit : Dum fuit, dedit. (Plaute)

Avec le subjonctif, indique que lachvement de la principale dpend de la subordonne :

- 78 -

Mthode de lecture du Latin


Exspecta, amabo te, dum Atticum conveniam. (Ciceron) Avec le subjonctif, indique une subordonne temporelle conditionnelle : Oderint dum metuant ! (Ciceron)

6.4.5.

dummodo
Avec le subjonctif, indique une subordonne temporelle conditionnelle.

6.4.6.

etiamsi
Confer si.

6.4.7.

etsi
Introduit une proposition hypothtico-concessive avec lindicatif.

6.4.8.

idem... que
Exprime lgalit : Idem sum in re publica qui fui semper. (Ciceron)

6.4.9.

licet
Avec le subjonctif, introduit une proposition hypothtico-concessive : Fremant omnes licet, dicam quod sentio.

6.4.10. modo
Avec le subjonctif, indique une subordonne temporelle conditionnelle.

6.4.11. ne
Avec le subjonctif, introduit une circonstancielle de but ngative :

- 79 -

Mthode de lecture du Latin


Vercingetorix (Caesar) jubet portas claudi, ne castra nudentur.

6.4.12. nisi
Introduit une conditionnelle ngative : Nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare. (Ciceron) Avec forte, introduit une condition restrictive : Nemo enim fere saltat sobrius, nisi forte insanit. (Ciceron)

6.4.13. non quod


Avec le subjonctif, introduit une circonstancielle de cause : In jactandis caestibus ingemescunt, non quod doleant, sed quia profundenda voce omne corpus intenditur. (Ciceron)

6.4.14. postquam
Avec lindicatif, introduit une temporelle indiquant la postriorit : Postquam omnes Belgarum copias. (Caesar)

6.4.15. priusquam
Avec lindicatif ou le subjonctif, introduit une proposition temporelle indiquant lantriorit : Neque prius fugere pervenerunt. (Caesar) destiterunt quam ad flumen Rhenum

Caesar, priusquam se hostes ex terrore ac fuga reciperent, in fines Suessionum exercitum duxit. (Caesar)

6.4.16. qua
Introduit linterrogation (quel ?) : In qua urbe vivimus ? (Ciceron)

- 80 -

Mthode de lecture du Latin

6.4.17. quae
Introduit une relative complment dobjet : Quae disputari de amicitia possunt, ab eis censeo petatis qui ista profitentur. (Ciceron)

6.4.18. quam
Introduit linterrogation (quel ?) : Quam rem publicam habemus ? (Ciceron) Introduit une relative complment du nom dterminative : Caesar ei munitioni praefecit. (Caesar) quam fecerat T. Labienum legatum

Avec le subjonctif, introduit le regret : Quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus !

6.4.19. quamdiu
Confer dum

6.4.20. quamquam
Avec lindicatif, introduit une concessive : Quamquam excellebat Aristides abstinentia decem annorum multatus est. (Cornelius Nepos) tamen exilio

6.4.21. quamvis
Avec le subjonctif, introduit une concessive : Illa quamvis ridicula moverunt. (Ciceron) essent, mihi tamen risum non

- 81 -

Mthode de lecture du Latin 6.4.22. quantum


Avec le subjonctif, introduit le regret : Quantum nos lusissemus, risissemus, studuissemus ! (Pline)

6.4.23. qui
Introduit une relative dterminative : Cives Romanos qui interficiunt. (Caesar) negotiandi causa ibi constiterant

Introduit une relative valeur circonstancielle de but : Exploratores centurionesque praemittit, qui locum idoneum castris deligant. (Caesar)

Introduit une relative valeur circonstancielle de cause : Tu es lapide silice stultior, qui hanc ames. (Plaute)

Introduit une relative valeur circonstancielle concessive : Nam qui luxuriae immoderatissimae esset, ter omnino per quattuor decim annos languit. (Suetone)

Introduit une relative valeur conditionnelle : Qui videret, diceret. equum Trojanum introductum, urbem captam

Introduit une relative sans antcdent valeur sujet : At etiam sunt qui dicant a me ejectum in exsilium esse Catilinam. (Ciceron)

Introduit une relative complment dadjectifs comme dignus, idoneus, aptus : Et qui modeste paret, videtur qui aliquando imperet dignus esse. (Ciceron)

6.4.24. quia
Avec lindicatif, circonstancielle de cause :

- 82 -

Mthode de lecture du Latin


Nam quia vos tranquillos video, gaudeo. (Plaute)

6.4.25. quid
Introduit linterrogation (qui ?) : Quid ais ? Quid nomen tibi est ? (Plaute) Introduit une interrogative indirecte : Quid negoti sit rogas ? (Plaute) Quid ad Statium scripterit nescio. (Ciceron)

6.4.26. quin
Introduit une relative ngative : Non possumus (Ciceron) quin alii a nobis dissentiant recusare.

6.4.27. qui ubi primum


Introduit une proposition temporelle marquant la postriorit : Qui ubi primum adolevit, corrumpendum dedit. (Salluste) non se luxu neque inertiae

6.4.28. quis
Introduit linterrogation : Quis me tenet ? (Plaute)

6.4.29. quo
Introduit une comparaison proportionnelle : Eo crassior est aer quo terris est proprior. (Seneque) Introduit une circonstancielle de but avec comparatif : Expectabat, quo aequiere loco proelium committeret. (Caesar)

- 83 -

Mthode de lecture du Latin 6.4.30. quoad


Confer dum

6.4.31. quod
Sans antcdent, avec lindicatif, signifie le fait que : Accedit (Ciceron) quod mirifice ingens excellentibus delectatur.

Avec le subjonctif, introduit une circonstancielle de cause : Decima legio ei gratias egit quod de se optimum judicium fecisset. (Caesar)

Avant si, renforcement de la conditionnelle : Quod si curam fugimus, virtus fugienda est. (Ciceron)

6.4.32. quoniam
Avec lindicatif, introduit une circonstancielle de cause : Vos, Quiritas, quoniam est nox, in vestra tecta discedite. (Ciceron)

6.4.33. quorum
Introduit une relative explicate appose : Graeci illi, (Ciceron) quorum copiosor est lingua quam nostra.

6.4.34. quos
Introduit une relative explicative appose expliquant un pronom : Exclusi eos quos tu ad me salutatum mane misseras. (Ciceron)

6.4.35. si

- 84 -

Mthode de lecture du Latin


Au prsent indicatif, introduit une conditionnelle valeur causale : Abeo, si jubes. (Plaute) Au prsent indicatif, introduit une conditionnelle valeur dventualit : Si adsunt amici, honestissimi sermones explicantur. (Pline) Au parfait indicatif, introduit une conditionnelle avec antriorit : Si aquam gelidam biberunt, primo relevari videntur, deinde multo gravius vehementiusque adflictantur. (Ciceron) Au futur antrieur indicatif, introduit une conditionnelle du futur avec antriorit : Si feceris (Ciceron) id quod ostendis, magnam habebo gratiam.

Au plus-que-parfait indicatif, introduit une conditionnelle avec valeur de rptition dans le pass : Si quod erat grande vas et maius opus inventum, laeti adferebant. (Ciceron)

Au prsent du subjonctif, introduit hypothtique irrelle dans le prsent :

une

conditionnelle

valeur

Perfecta quidem simus, si nihil habeat res viti. (Ciceron) A limparfait du subjonctif, introduit une conditionnelle irrelle dans le prsent : Servi mei si me isto facto metuerunt, ut te metuunt omnes cives, domum meam relinquendam putarem. (Ciceron) Au plus-que-parfait du subjonctif, introduit une conditionnelle irrelle dans le pass : Si quiessiem, nihil evenisset mali. (Terence)

6.4.36. si minus
Introduit une conditionnelle ngative : Epistulam Caesaris misi si minus legisses. (Ciceron)

- 85 -

Mthode de lecture du Latin 6.4.37. simul


Introduit une temporelle presque simultane : Simul atque de Caesaris legoniumque adventu cognitum est, ad eum venit.

6.4.38. sin
Introduit une seconde hypothse contradictoire avec une prcdente : Si domi sum, foris est animus ; sin foris sum, animus domi est. (Plaute)

6.4.39. talis... qualis


Introduit une comparaison en qualit : Si quis est talis, quales esse omnes oportebat. (Ciceron)

6.4.40. tametsi
Introduit une circonstancielle de concession : Nostri tametsi a duce et a Fortuna deserebantur, tamen omnem spem salutis in virtute ponebant. (Caesar)

6.4.41. tam... quam


Introduit une comparative valeur dgalit de degr : Non tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire. (Ciceron)

6.4.42. tantas... quantas


Introduit une comparative de quantit non dnombrable : Tot et tantas res optare quot et quantas di immortales ad Cn. Pompeium detulerunt. (Ciceron)

- 86 -

Mthode de lecture du Latin 6.4.43. tot... quot


Introduit une comparative de quantit dnombrable : Tot et tantas res optare quot et quantas di immortales ad Cn. Pompeium detulerunt. (Ciceron)

6.4.44. ubi
Introduit une temporelle : Nam cetera maleficia tum persequare ubi facta sunt. Interrogatif de lieu.

6.4.45. ut
Introduit une relative exprimant un souhait : Optemus potius ut eat in exsilium. (Ciceron) Introduit une circonstancielle de but : Esse oportet ut vivas, non vivere ut edas. (Rhtorique Herenius) Introduit une circonstancielle de consquence : Mons altissimus impendebat prohibere possent. (Caesar) Introduit une comparative : Quamobrem, ut saepe jam dixi, proficiscere. (Ciceron) ut facile perpauci iter

6.4.46. utinam
Introduit un souhait avec le subjonctif : Utinam illum diem videam ! (Ciceron)

6.4.47. utrum
Introduit une interrogation double :

- 87 -

Mthode de lecture du Latin


Utrum enim defenditis plebem an impugnatis ? (Tite-Live)

- 88 -

Mthode de lecture du Latin 6.5. Lemploi des coordonnants 6.5.1.

alter
Non identit par rapport un autre lment dans un groupe de deux : Alter consulum Q. Fulvius ex Liguribus triumphavit. (TiteLive)

6.5.2.

alius
Non identit par rapport un autre lment dans un groupe de nombre non dtermin : Alius in alia est re magis utilis. (Ciceron)

6.5.3.

an
Introduit une possibilit refuse par lnonciateur : Quid dicis ? An bello fugitivorum Siciliam virtute tua liberatam ? (Ciceron)

6.5.4.

at
Introduit lopposition : Brevi a natura vita nobis data redditae vitae sempiterna. (Ciceron) est ; at memoria bene

6.5.5.

atque
Introduit ladjonction : Qui studeat omnium rerum divinarum atque humanarum vim. (Ciceron)

6.5.6.

aut
Introduit la disjonction :

- 89 -

Mthode de lecture du Latin


Hic vincendum aut moriendum, milites, est. (Tite-Live)

6.5.7.

autem
Introduit une donne coexistante : Quid tu ais, Gnatho ? Quid tu autem, Thraso ? (Terence)

6.5.8.

cuius
Introduit une liaison additive : Legatos ad eum mittunt. Cuius legationis Divico princeps fuit. (Caesar)

6.5.9.

enim
Introduit la cause : Cum his enim amicitiam natura ipsa peperit. (Ciceron)

6.5.10. ergo
Introduit la conclusion : Mus syllaba est ; mus autem caseum rodit ; syllaba ergo caseum rodit. (Seneque)

6.5.11. et
Introduit ladjonction.

6.5.12. hic
Dsigne ce qui est proche.

6.5.13. idem
Dsigne lidentit avec un lment dj mentionn :

- 90 -

Mthode de lecture du Latin


Ille dies acerbissimus fuit, qui idem tibi laetissimus. (Ciceron)

6.5.14. igitur
Introduit la conclusion : Summum a vobis bonum voluptas dicitur. igitur quid sit voluptas. (Ciceron) Aperiendum est

6.5.15. ille
Dsigne ce qui est lointain dans le temps et lespace. Introduit ventuellement de lemphase ou de lironie : Ego vehemens ille consul. (Ciceron)

6.5.16. ipse
Indique linsistance, signifiant lui-mme : Habebat hoc a natura ipsa. (Ciceron)

6.5.17. is
Renvoie un lment : Planities grandis. erat magna et in ea tumulus terrenus satis

6.5.18. iste
Dsigne la sphre du destinataire, avec une ventuelle connotation pjorative : Hac barbula, qua ista delectatur. (Ciceron)

6.5.19. itaque
Introduit la consquence dune vrit avre :

- 91 -

Mthode de lecture du Latin


Quam plurimas civitates suo beneficio habere constrictas volebat. Itaque rem suscipit. (Caesar)

6.5.20. nam
Introduit la cause explicative : Is pagus appellabatur Tigurinis : nam omnis Helvetia in quattuor pagos divisa est. (Caesar) civitas

6.5.21. ne
Introduit linterrogation : Visne fortunam experiri meam ? (Ciceron)

6.5.22. neque
Introduit une ngation : Neque modum neque modestiam victores habere. (Salluste)

6.5.23. neve
Introduit une ngation imprative : Mulier ad rem divinam ne adsit neve videat quo modo fiat. (Caton)

6.5.24. non
Introduit une ngation dun mot : Conduxit in Palatio non magno domum. (Ciceron)

6.5.25. nonne
Introduit une interrogation sur laquelle on attend une rponse positive : Canis nonne est similis lupo ? (Ciceron)

- 92 -

Mthode de lecture du Latin 6.5.26. non solum... sed


Renchrissement dune opposition : Imminent duo reges toti Asiae, non solum vobis inimicissimi sed etiam vestris sociis atque amicis. (Ciceron)

6.5.27. proinde
Introduit la consquence dune ralit avre : Quae resecanda erunt, non patiar ad perniciem civitatis manere. Proinde aut exeant aut quiescant. (Ciceron)

6.5.28. que
Indique ladjonction : Omnium divinarum humanarumque rerum consencio. (Ciceron)

6.5.29. sed
Introduit lopposition : Mithridates autem omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli sed ad comparationem novi contulit. (Ciceron)

6.5.30. tamen
Indique une correction : Naturam expellas furca, tamen usque recurret. (Horace)

6.5.31. ve
Runit des termes qui forment un couple de disjonction : Quod fuimusve sumusve. (Ovide)

- 93 -

Mthode de lecture du Latin 6.5.32. vel


Prsente les deux membres dune alternative : Vel pace vel bello clarum fieri licet. (Salluste)

6.5.33. vero
Indique deux donnes coexistantes : Haec populi oratio est ; mea vero haec. (Ciceron)

- 94 -

Mthode de lecture du Latin 6.6. Lemploi des temps 6.6.1.

Lemploi du prsent
Indique le prsent actuel au moment de lnonc : Timeo, totus torpeo. (Plaute)

Indique un futur trs proche, dj pris en charge : Cras est mihi judicium. (Terence)

Indique dans un rcit pass, une narration que lon veut plus proche du destinataire : Accipe em ! Ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum. Sumus profecti. Interea mittit erus me ad uxorem tuam. (Terence)

Indique la rptition : Rex Creo vigiles nocturnos singulos semper locat. (Plaute)

Indique une vrit gnrale : Furem signata sollicitant. (Seneque)

- 95 -

Mthode de lecture du Latin 6.6.2.

Lemploi de limparfait
Indique une dure : Jamque alternis conatibus similis gestiebam. (Apule) libratis bracchiis in avem

Indique une rptition dans le pass : Princeps in proelium excedebat. (Tite-Live) ibat, ultimus conserto proelio

Indique un effort qui nest pas parvenu laccomplissement : Nostros intra munitiones ingredi prohibebant. At milites locum ceperunt. (Caesar)

Indique une attnuation de politesse : Sed quid venis ? Quid quaeritas ? - Demaenetum volebam. (Plaute)

Dans le style pistolaire, lauteur se met dans la situation du destinataire qui lit la lettre aprs quelle ait t crite : Ante diem (Ciceron) VIII. Kal. ego scribebam hora noctis nona.

- 96 -

Mthode de lecture du Latin 6.6.3.

Lemploi du futur
Indique la postriorit : Die quinto, inquit, victor in Capitolio epulaberis. (TiteLive)

Indique le futur proche avec le verbe sum : Sed, mihi credite, non est iturus. (Ciceron)

Indique un souhait : Di te amabunt, quisquis es. (Plaute)

Indique un ordre : Tu, miles, apud me cenabis. (Plaute)

Indique un arrt dans la progression dun rcit pass : Is pavor perculit Romanos auxitque pavorem consulis vulnus periculumque intercursu tum primum pubescentis filii propulsatum. Hic erit juvenis penes quem perfecti huiusce belli laus est. (Tite-Live)

- 97 -

Mthode de lecture du Latin 6.6.4.

Lemploi du parfait
Indique un pass rvolu : Fuisti igitur apud Laecam illa distribuisti partes Italiae. (Ciceron) nocte, Catilina,

Indique une valeur daccompli : Nunc intellexi. (Plaute)

6.6.5.

Lemploi du plus-que-parfait
Indique lantriorit par rapport limparfait ou le parfait : Illi quod nemo fecerat fecerunt. (Ciceron)

6.6.6.

Lemploi du futur antrieur


Indique lantriorit par rapport au futur : Quocumque jusseris, ibimus. (Quinte-Curce)

- 98 -

Mthode de lecture du Latin 6.7. Lemploi des modes 6.7.1.

Lemploi du subjonctif
Indique une attnuation : Velim mihi ignoscas. (Ciceron)

Indique une possibilit : Reverearis occursum, non reformides. (Pline)

Indique un souhait : Utinam illum diem videam ! (Ciceron)

Indique un ordre : Miser Catulle, desinas, ineptire. (Catule)

Dans une relative : Delegisti (Ciceron) quos Romae relinqueres, quos terum educares.

Dans une compltive directe : Velim mihi ignoscas. (Ciceron)

Dans une compltive en ut, ne : Optemus potius ut eat in exsillium. (Ciceron)

Dans une interrogative indirecte : Quaesivi cognosceretne signum. (Ciceron)

Dans une circonstancielle de but : Esse oportet ut vivas, non vivere ut edas. (Rhtorique Hrnius)

Dans une circonstancielle de consquence : Sunt ita multi ut eos carcer capere non possit. (Ciceron)

Dans une circonstancielle de cause :

- 99 -

Mthode de lecture du Latin


Decima legio ei gratias egit quod de se optimum judicium fecisset. (Caesar) Dans une circonstancielle de temps : Is cum Argos oppugnaret, lapide ictus interiit. (Cornelius Nepos) Dans une concessive : Non poterant (Ciceron) tamen, cum cuperent, Apronium imitari.

Dans une conditionnelle : Perfecta quidem sapienta simus, si nihil habeat res viti. (Ciceron)

- 100 -

Mthode de lecture du Latin 6.7.2.

Lemploi du grondif
En complment du nom au gnitif : Tacendi tempus est. (Plaute)

En complment du verbe au datif : Scribendo adfuisti. (Ciceron)

En complment de manire lablatif : Hominis mens discendo alitur et cogitando. (Ciceron)

Avec sum pour marquer lobligation : Vivamus, moriendum est. (Seneque)

- 101 -

Mthode de lecture du Latin 6.7.3.

Lemploi de ladjectif verbal


En complment dobjet : Q. Fabius Gurges Veneris aedem faciendam curavit. (Tite-Live)

En complment du nom au gnitif : Spes potium oppidi. (Caesar)

En complment dadjectif : Praeesse agro colundo. (Ciceron)

En complment circonstanciel de but : Hunc urbi condendae locum elegerunt. (Tite-Live)

En complment circonstanciel de moyen : Profundenda voce omne corpus intenditur. (Ciceron)

Avec sum, pour marquer lobligation : Praeponenda est divitus gloria. (Ciceron)

- 102 -

Mthode de lecture du Latin 6.7.4.

Lemploi de linfinitif
En complment du verbe : Vincere scis. (Tite-Live)

En substantivation : Cuiusvis hominis est errare. (Ciceron)

Dans une proposition infinitive : Sentinus calere ignem, nivem esse albam. (Ciceron)

Dans une narration : Clamor permixtus hortatione, laetitia, gemitu ; strepitus armorum ad caelum ferri ; tela utrimque volare. (Salluste)

6.7.5.

Lemploi du supin
En complment dun verbe de mouvement laccusatif : Rus habitatum abii. (Terence)

En complment de certains adjectifs au datif : Res lepida memoratui. (Plaute)

En complment de certains adjectifs lablatif : Difficile dictu videtur. (Ciceron)

- 103 -

Mthode de lecture du Latin 7. LA SYNTHESE DE LA SYNTAXE 7.1. Tableau demploi des cas
nominatif Groupe nominal sujet Attribut du sujet Sujet de linfinitif de narration Phrases nominales Groupe nominal dsignant le destinataire de lnonc Enonciateur sadressant lui-mme Complment dobjet Complment des verbes deux accusatifs Sujet dune proposition infinitive compltive Complment circonstanciel de lieu vers lequel on se dirige Expression de dure Exclamation Complment du nom Partitif Complment circonstanciel de but Complment des verbes : se souvenir, oublier, verbes impersonnels de sentiment, accuser, condamner, estimer, valoir, acheter, vendre Appartenance avec sum Complment dobjet des verbes marquant lobissance, la jalousie, lhostilit, la faveur Complment dobjet second Possession avec sum Complment circonstanciel dintrt Complment circonstanciel de but Double datif avec sum, do, mitto Complment circonstanciel dagent Complment dadjectif Ablatif absolu Complment circonstanciel de temps Complment circonstanciel de lieu Complment circonstanciel de moyen Complment circonstanciel de manire Compment du verbe Complment dagent Complment circonstanciel de cause Complment du nom Complment de ladjectif

vocatif accusatif

gnitif

datif

ablatif

- 104 -

Mthode de lecture du Latin 7.2. Tableau demploi des prpositions


ab/a ad Ablatif Accusatif En venant de Depuis (temps) Par Prs de Vers (lieu) Vers (temps) Jusqu (temps) Pour Contre (lieu) A lgard de Devant Avant Plus que Auprs de Autour de Vers (temps) Environ Autour de En dea Sans En face de Contre Devant Avec En descendant de Pendant Juste aprs Daprs Au sujet de A lgard de Hors de A partir de Aprs Daprs Hors de Except Dans (mouvement) Jusqu Pour Envers Dans (sans mouvement) Pendant A propos de Etant donn Au-dessous de

adversus ante apud circa circum citra contra coram cum de

Accusatif Accusatif Accusatif Accusatif Accusatif Accusatif Accusatif Ablatif Ablatif Ablatif

erga ex/e

Accusatif Ablatif

extra in

Accusatif Accusatif

Ablatif

infra

Accusatif

- 105 -

Mthode de lecture du Latin


inter intra juxta ob penes per pone post prae praeter pro prope propter secundum sine sub Accusatif Accusatif Accusatif Accusatif Accusatif Accusatif Accusatif Accusatif Ablatif Accusatif Ablatif Accusatif Accusatif Accusatif Ablatif Accusatif Ablatif subter super Accusatif Ablatif Accusatif Ablatif Entre Parmi Pendant A lintrieur de Avant Prs de Juste aprs Daprs Devant A cause de Pour Entre les mains de A travers Pendant Au moyen de Derrire Derrire Aprs Depuis Devant En raison de Devant Contre (logique) Except Devant A la place de En raison de Prs de A ct de A cause de Le long de Aprs Daprs Devant Sans Sous (avec mouvement) Vers (temps) Sous (logique) Sous (sans mouvement) Au moment de Sous (logique) Sous (avec mouvement) Sous (sans mouvement) Sur (avec mouvement) Pendant Outre Sur (sans mouvement) Pendant Au sujet de

- 106 -

Mthode de lecture du Latin


supra tenus trans ultra usque Accusatif Ablatif Gnitif Accusatif Accusatif Accusatif Au-dessus de Avant En plus de Jusqu Au-del de Au-del Aprs Plus que Jusqu (lieu) Jusqu (temps)

- 107 -

Mthode de lecture du Latin 7.3. Tableau demploi des pronoms et pronoms-adjectifs


antequam cum Subordonne temporelle dantriorit Subjonctif : circonstancielle de cause Indicatif : reprage temporel Subjonctif : reprage temporel en arrire plan Subjonctif : circonstancielle de concession Indicatif : temporelle de simultanit Subjonctif : temporelle, achvement de la principale soumis celui de la subordonne Indicatif : temporelle de simultanit Subjonctif : temporelle, achvement de la principale soumis celui de la subordonne Subjonctif : temporelle conditionnelle Subjonctif : temporelle conditionnelle Indicatif : hypothtico-concessive Indicatif : identit Subjonctif : hypothtico-concessive Subjonctif : temporelle conditionnelle Subjonctif : but ngative Condition ngative Avec forte : condition restrictive Subjonctif : cause Indicatif : temporelle de postriorit Indicatif : temporelle dantriorit Subjonctif : temporelle dantriorit Interrogation Relative complment dobjet Interrogation Relative complment du nom dterminatif Subjonctif : regret Indicatif : temporelle de simultanit Subjonctif : temporelle, achvement de la principale dpend de celui de la subordonne Indicatif : concessive Subjonctif : concessive Subjonctif : regret Relative dterminative Relative de but Relative de cause Relative concessive Relative conditionnelle Relative valeur sujet Relative complment dadjectif Indicatif : cause Interrogation Interrogative indirecte

donec dum

dummodo etsi idem que licet modo ne nisi non quod postquam priusquam qua quae quam quamdiu quamquam quamvis quantum qui

quia quid

- 108 -

Mthode de lecture du Latin


quin qui ubi primum quis quo quoad quod quoniam quorum quos si Relative ngative Temporelle de postriorit Interrogation Comparaison proportionnelle But avec comparatif Confer dum Indicatif, sans antcdent : le fait que Subjonctif : cause Avant si : renforce la condition Indicatif : cause Relative explicative appose Relative explicative appose Prsent indicatif : conditionnelle causale Prsent indicatif : conditionnelle ventuelle Parfait indicatif : conditionnelle dantriorit Futur antrieur indicatif : conditionnelle dantriorit Plus-que-parfait indicatif : conditionnelle avec rptition dans le pass Prsent subjonctif : conditionnelle valeur hypothtique au futur Imparfait subjonctif : conditionnelle irrelle dans le prsent Plus-que-parfait subjonctif : conditionnelle irrelle dans le pass Conditionnelle ngative Temporelle presque simultane Seconde hypothse contradictoire Comparaison de qualit Concession Comparative valeur dgalit de degr Comparative de quantit non dnombrable Comparative de quantit dnombrable Temporelle Interrogatif de lieu Relative de souhait Circonstancielle de but Circonstancielle de consquence Comparative Subjonctif : souhait Interrogation double

si minus simul sin talis qualis tametsi tam quam tantas quantas tot quot ubi ut

utinam utrum

- 109 -

Mthode de lecture du Latin 7.4. Tableau demploi des coordonnants


alter alius an at atque aut autem cuius enim ergo et hic idem igitur ille ipse is iste itaque nam -ne neque neve non nonne non solum sed proinde -que sed tamen -ve Vel Vero Non identit par rapport un autre lment dans un groupe de deux Non identit par rapport un autre lment dans un groupe de taille non dtermine Possibilit refuse par lnonciateur Introduction double Opposition Adjonction Disjonction Donne coexistante Liaison additive Cause Conclusion Adjonction Dsigne ce qui est proche Identit un lment dj mentionn Conclusion Lointain dans le temps ou lespace Insistance, signifiant lui-mme Renvoie un lment Dsigne sphre du destinataire, avec ventuelle connotation pjorative Consquence dune vrit avre Cause explicative Interrogation Ngation Ngation imprative Ngation dun mot Interrogation dont on attend une rponse positive Renchrissement dune opposition Consquence dune ralit avre Adjonction Opposition Correction Couple de disjonction Alternative Deux donnes coexistantes

- 110 -

Mthode de lecture du Latin 7.5. Tableau demploi des temps


Prsent Prsent actuel au moment de lnonc Futur trs proche, dj pris en charge Dans un rcit pass, narration Rptition Vrit gnrale Dure Rptition ans le pass Effort non accompli Attnuation de politesse Epistolaire Postriorit Futur proche avec sum Souhait Ordre Arrt dans la progression dun rcit pass Pass rvolu Accompli Antriorit par rapport limparfait ou au parfait Antriorit par rapport au futur

Imparfait

Futur

Parfait Plus-que-parfait Futur antrieur

- 111 -

Mthode de lecture du Latin 7.6. Tableau demploi des modes


Subjonctif Attnuation Possibilit Souhait Ordre Dans une relative Dans une compltive directe Dans une compltive en ut, ne Dans une interrogative indirecte But Consquence Cause Temporelle Concession Conditionnelle Complment du nom au gnitif Complment du verbe au datif Complment de manire lablatif Avec sum, pour marquer lobligation Complment dobjet Complment du nom au gnitif Complment dadjectif But Moyen Avec sum, pour marquer lobligation Complment du verbe Substantivation Proposition infinitive Narration Accusatif : complment dun verbe de mouvement Datif : complment dadjectif Ablatif : complment dadjectif

Grondif

Adjectif verbal

Infinitif

Supin

- 112 -

Mthode de lecture du Latin 8. UN VOCABULAIRE DE BASE 8.1. Les noms


Abditus, a, um Abies, etis (n) Accola, ae (m) Actio, onis (f) Actor, oris (m) Adolescens, entis (m f) Adulescentia, ae (f) Advena, ae (f) Aedes, ium (f pl) Aedes, ium (f pl) Aequitas, atis (f) Aequor, oris (n) Aer, aeris (m) Aestas, atis (f) Aestus, us (m) Aetas, atis (f) Ager, agri (m) Agmen, inis (m) Agnus, i (m) Agricola, ae (m) Ala, ae (f) Ales, itis (f m) Alienus, a, um Altus, a, um Amentia, iae (f) Amicitia, iae (f) Amictus, us (m) Amicus, i (m) Amnis, is (m) Amor, amoris (m) Amor, amoris (m) Anguis, is (m) Anima, ae (f) Anima, ae (f) Animal, alis (n) Animus, i (m) Annus, i (m) Antea Antrum, i (n) Apis, is (f) Apparatus, us (m) Aqua, ae (f) Aquila, ae (f) Secret Sapin Voisin Action Acteur Adolescent Jeunesse Etranger Demeure Maison Egalit Plaine, mer Air Et Feu Age Champ Colonne Agneau Agriculteur Aile Oiseau (potique) Etranger Haut Folie Amiti Manteau Ami Fleuve Amour Affection Serpent Air Vie Animal Esprit Anne Auparavant Grotte Abeille Pompe Eau Aigle

- 113 -

Mthode de lecture du Latin


Aratrum, i (n) Arbitrium, ii (n) Arbor, oris (f) Arcus, us (m) Argentum, i (m) Argumentum, i (n) Armatus, ti (m) Ars, artis (f) Ars, artis (f) Ars, artis (f) Artifex, icis (m) Artificium, ii (n) Arvum, i (n) Asinus, i (m) Aspectus, us (m) Astrum, i (n) Aula, ae (f) Automnus, i (m) Avis, is (f) Axis, is (m) Balneum, i (n) Barba, ae (f) Bellum, i (n) Bibliotheca, ae (f) Bos, bovis (m f) Brachium, ii (n) Caelum, i (n) Caesus, i (m) Campus, i (m) Canis, is (m f) Cantus, us (m) Capillus, i (m) Capra, ae (f) Caput, itis (n) Caput, itis (n) Caritas, atis (f) Carmen, inis (n) Carmen, inis (n) Caro, carnis (f) Caro, carnis (f) Casus, us (m) Catena, ae (f) Cathedra, ae (f) Cauda, ae (f) Causa, ae (f) Causa, ae (f) Causae, ae (f) Causae, ae (f) Charrue Jugement Arbre Arc Argent Preuve Soldat Mtier Art Habilet Artisan Travail Champ ne Aspect Etoile Cour Automne Oiseau Axe, essieu Bain public Barbe Guerre Bibliothque Buf, vache Bras Ciel Fromage Terrain, plaine Chien Chant Cheveu Chvre Tte Capitale Affection Pome Chant Viande Chair Accident Chane Chaise Queue Cause Cause, motif Affaire Raison

- 114 -

Mthode de lecture du Latin


Cena, ae (f) Centrum, i (n) Cerebrum, i (n) Cervices, um (f pl) Cervix, icis (f) Cervus, i (m) Charta, ae (f) Chorus, i (m) Cibus, i (m) Circulus, i (m) Civilis, e Civilis, e (n) Civis, is (f) Civitas, atis (f) Civitas, atis (f) Clades, is (f) Clavus, i (m) Clivus, i (m) Cogitatio, ionis (f) Cogitatio, ionis (f) Cognitatio, ionis (f) Collum, i (n) Coma, ae (f) Commodum, i (n) Concursus, us (m) Condicio, ionis (f) Conjux, ugis (m f) Conjux, ugis (m f) Conscientia, iae (f) Consilium, ii (n) Consuetudo, dinis (f) Consuetudo, dinis (f) Consuetudo, dinis (f) Consuetudo, dinis (f) Continens, entis (f) Conventus, us (m) Convivium, ii (n) Cor, cordis (n) Cornu, us (n) Corpus, oris (n) Cosmos, i (m) Cras Crepusculum, i (n) Creta, ae (f) Crinis, is (m) Cruor, oris (m) Crus, cruris (n) Cubiculum, i (n) Repas Centre Cerveau Cou Cou Cerf Feuille Danse Nourriture Cercle Social Politique Citoyen Etat Cit Dfaite Clou Pente Pense, ide Rflexion Projet Cou Chevelure Avantage Concours Condition Epoux Epouse Connaissance Runion Relations Amiti Coutume Habitude Continent Runion Repas Cur Corne Corps Monde Demain Crpuscule Craie Cheveu Sang Jambe Chambre coucher

- 115 -

Mthode de lecture du Latin


Cubile, is (m) Cubile, is (n) Culpa, ae (f) Cultor, oris (m) Cultus, cultus (m) Cupressus, i (f) Cura, ae (f) Currus, us (m) Cursus, us (m) Cursus, us (m) Cutis, is (f) Damnum, i (n) Dea, ae (f) Decus, oris (n) Dehinc Deinde Dementia, ae (f) Dens, dentis (n) Desiderium, ii (n) Deus, i (m) Dexter, tra, trum Dexter, tra, trum Dies, ei (m) Digitus, i (m) Dignitas, atis (f) Diligentia, ae (f) Disciplina, ae (f) Discipulus, i (m) Dolium, ii (n) Domina, ae (f) Dominus, i ( m) Dominus, i (m) Domus, us (f) Donum, i (m) Dorsum, i (n) Dux, ducis (m) Editus, a, um Elatus, a, um Elephantus, i (m) Ensis, is (m) Epistula, ae (f) Equus, i (m) Error, oris (m) Eventus, us (m) Eventus, us (m) Exemplum, i (n) Exercitus, us (m) Existimatio, ionis (f) Lit Chambre Faute Paysan Culture Cyprs Souci Char Course Cours Peau Perte Desse Honneur Ensuite, dsormais Ensuite Folie Dent Dsir Dieu Favorable Droit Jour Doigt Mrite Activit Education Elve Tonneau Matresse Matre Propritaire Maison Cadeau Dos Chef Haut Haut Elphant Epe Lettre Cheval Erreur Succs Rsultat Exemple Arme Opinion

- 116 -

Mthode de lecture du Latin


Existimatio, ionis (f) Exitus, us (m) Exterus, a, um Extremus, a, um Faber, bri (m) Fabula, ae (f) Facies, iei (f) Facilis, e Facinus, facinoris (n) Facinus, facinoris (n) Factum, facti (n) Falsus, a, um Fama, ae (f) Familia, iae (f) Fas Fastigium, ii (n) Fastigium, ii (n) Fauces, ium (f pl) Felicitas, atis (f) Femina, ae (f) Fera, ae (f) Fides, ei (f) Fiducia, iae (f) Filia, ae (f) Filius, i (m) Finis, is (f) Finis, is (f) Finitimus, a, um Firmus, a, um Flumen, inis (n) Focus, i (m) Folium, ii (n) Fondus, i (m) Foramen, inis (n) Fores, ium (f pl) Foris, is (f) Fors, rtis (f) Fortuna, ae (f) Fortuna, ae (f) Forum, i (n) Fossa, ae (f) Frater, tris (m) Frons, frondis (f) Fructus, us (m) Frumentum, i (n) Fulgur, fulguris (n) Fulmen, fulminis (n) Fundus, i (m) Opinion Fin Etranger Dernier Artisan Rcit Aspect Favorable Crime Action Fait Menteur Gloire Famille Loi divine Pente Toit double pente Gorge Bonheur Femme Bte sauvage Confiance Confiance Fille Fils But Fin Voisin Ferme Rivre Foyer Feuille Fond Trou Porte de maison Porte Sort Chance, fortune Sort Place publique Foss Frre Feuillage Fruit Bl Eclair, foudre Foudre Fond

- 117 -

Mthode de lecture du Latin


Funus, eris (n) Fur, furis (m) Furor, oris (m) Gallinea, ae (f) Gemma, ae (f) Gens, ntis (f) Gens, ntis (f) Gens, ntis (f) Genus, eris (n) Genus, eris (n) Gladium, ii (n) Gladius, ii (m) Gloria, iae (f) Grammatica, ae (f) Gratus, us (m) Habitus, us (m) Herba, ae (f) Heri Hiems, is (f) Historia, ae (f) Historia, iae (f) Hodie Homo, inis (n) Honor, oris (m) Hora, ae (f) Hortus, i (m) Humanitas, atis (f) Humerus, i (m) Humilis, e Humus, i (f) Ignis, ignis (m) Imber, bris (m) Impedimenta, orum (n. pl) Imperium, ii (n) Inceptum, incepti (n) Inde Indoles, is (f) Ingenium, ii (n) Ingenium, ii (n) Inimicus, a, um Initium, ii (n) Insula, ae (f) Intra (+acc) Iter, itineris (n) Iter, itineris (n) Jam Judicium, ii (n) Juventus, utis (f) Perte Voleur Folie Poule Bourgeon Famille Nation Famille (ligne) Famille Espce Glaive Epe Gloire Grammaire Degr Etat Herbe Hier Hiver Rcit Histoire Aujourdhui Homme Honneur Heure Jardin Culture Epaule Bas Terre, sol Feu Pluie Bagages Ordre Dbut Ensuite Caractre Talent Caractre Ennemi Dbut, commencement Ile Avant Voyage Chemin, route Maintenant, dsormais Jugement Jeunesse

- 118 -

Mthode de lecture du Latin


Labor, oris (m) Lac, lactis (n) Lacertus, i (m) Lacrima, ae (f) Lacus, us (m) Laus, laudis (f) Laus, laudis (f) Leo, leonis (m) Lex, legis (f) Liber, libri (m) Libertas, atis (f) Libido, inis (f) Licentia, ae (f) Limen, inis (n) Lingua, ae (f) Litterae, arum (f pl) Litterae, arum (f. pl) Locus, i (m) Ludus, i (m) Ludus, i (m) Luna, ae (f) Lupus, i (m) Magister, tri (m) Magister, tri (m) Mane Manes, ium (m pl) Manus, us (f) Mare, is (m) Mater, tris (f) Medicus, i (m) Mediocris, e Medium, ii (n) Medium, ii (n) Medius, a, um Mel, mellis (n) Memoria, iae (f) Mens, ntis (f) Mensa, ae (f) Mensis, is (m) Merces, edis (f) Merces, edis (f) Meritum, i (n) Meritum, i (n) Miles, itis (m) Militia, ae (f) Militia, ae (f) Miseria, ae (f) Momentum, i (n) Travail pnible Lait Muscle Larme Lac Gloire Mrite Lion Loi Livre Libert Dsir Libert Porte Langue Littrature Lettre Lieu Ecole Jeu Lune Loup Matre dcole Chef Matin Esprit des morts Main Mer Mre Mdecin Moyen Centre Milieu Moyen Miel Mmoire Esprit Table Mois Prix Salaire Salaire Mrite Soldat Campagne Guerre Souci Moment

- 119 -

Mthode de lecture du Latin


Momentum, i (n) Mons, ntis (m) Morbus, i (m) Mos, moris (m) Mos, moris (m) Mos, moris (m) Motus, us (m) Mulier, eris (f) Multitudo, dinis (f) Munus, eris (n) Munus, eris (n) Murus, i (m) Nata, ae (f) Natio, onis (f) Natura, ae (f) Natus, ti (m) Navis, is (f) Nebula, ae (f) Negotium, ii (n) Negotium, ii (n) Nepos, otis (m) Nervus, i (m) Nix, nivis (f) Nomen, inis (n) Nox, noctis (f) Nubes, is (f) Nunc Occasio, ionis (f) Occupatio, ionis (f) Oceanus, i (m) Oculus (m) Officium, ii (n) Officium, ii (n) Olim Onus, eris (n) Opinio, ionis (f) Oppidum, i (n) Opus, eris (n) Ora, ae (f) Oratio, ionis (f) Orbis, is (m) Orbis, is (m) Ordo, inis (m) Os, oris (n) Os, oris (n) Os, ossis (n) Otium, ii (n) Ovis, ovis (f) Mouvement Montagne Maladie Coutume Murs Usage Mouvement Femme Foule Cadeau Fonction Mur Fille Nation Caractre Fils Navire, bateau Nuage, brouillard, fume Travail Affaire Neveau Nerf Neige Nom Nuit Nuage Maintenant Occasion Activit Mer il Devoir Fonction Autrefois Fardeau Opinion Ville Travail Rive Langage Cercle Disque Ordre Visage Bouche Os Paix Mouton

- 120 -

Mthode de lecture du Latin


Pagus, i (m) Pallium, ii (n) Palma, ae (f) Palus, paludis (f) Parens, entis (m f) Parens, entis (m f) Pater, tris (m) Pax, pacis (f) Pectus, oris (n) Pectus, oris (n) Pecunia, ae (f) Pecus, udis (f) Pecus, udis (f) Penates, ium (m pl) Penna, ae (f) Pernicies, ici (f) Persona, ae (f) Pes, pedis (m) Philosophia, iae (f) Piscis, is (m) Platanus, i (f) Plebes, ei (f) Pomum, i (n) Pons, pontis (m) Populus, i (f) Porta, ae (f) Portus, us (m) Postea Posterius Praeceptum, i (n) Praemium, ii (n) Pratum, i (n) Pretium, ii (n) Pretium, ii (n) Princeps, cipis (m) Principium, ii (n) Prius Proelium, ii (n) Provincia, ae (f) Puer, pueri (m) Pugna, ae (f) Quamdam Quondam Ramus, i (m) Ramus, i (m) Ratio, ionis (f) Ratio, ionis (f) Ratio, ionis (f) Village Manteau Main Etang Mre Pre Pre Paix Poitrine Cur Argent Mouton Brebis Demeure Plume Perte Rle Pied Philosophie Poisson Platane Peuple Fruit Pont Peuplier Porte Port Aprs, ensuite Aprs, ensuite Rgle Avantage Prairie, pr Prix Salaire Chef Commencement Auparavant Combat Province Enfant Bataille Autrefois Autrefois Branche Branche Calcul Thorie Raison

- 121 -

Mthode de lecture du Latin


Ratio, onis (f) Rectus, a, um Regio, ionis (f) Regio,onis (f) Religio, ionis (f) Remedium, ii (n) Res, rei (f) Res, rei (f) Ripa, ae (f) Rogatio, ionis (f) Ros, roris (m) Rota, ae (f) Rumor, oris (m) Rus, ruris (n) Sagitta, ae (f) Saltus, us (m) Saltus, us (m) Salus, salutis (f) Sanguis, inis (m) Sapientia, ae (f) Sapientia, ae (f) Sapientia, ae (f) Scelus, sceleris (n) Schola, ae (f) Scientia, iae (f) Scientia, iae (f) Secretus, a, um Sedes, is (f) Seges, segetis (f) Semen, seminis (n) Senex, senis (m f) Sensus, us (m) Sensus, us (m) Sententia, ae (f) Sepulchrum, i (m) Sermo, onis (f) Sermo, onis (f) Serpens, entis (f m) Sidus, sideris (n) Signum, i (n) Signum, i (n) Silva, ae (f) Simulacrum, i (n) Sinus, sinus (m) Sinus, sinus (m) Sitis, is (f) Situs, us (m) Societas, atis (f) Mthode Droit Rgion Direction Religion Remde Chose Affaire Rive Question Rose Roue Bruit Campagne Flche Gorge Saut Salutation Sang Savoir Science Jugement Crime Ecole Connaissance Science Secret Rsidence Champ Semence Vieillard Sensation Sens Avis Tombeau Langage Conversation Serpent Etoile Enseigne Statue Fort Statue Poitrine Sein Dsir Situation Runion

- 122 -

Mthode de lecture du Latin


Societas, atis (f) Sol, solis (m) Sollicitudo, inis (f) Solum, i (m) Solum, i (m) Somnium, ii (n) Sonitus, sonitus (m) Sonus, i (m) Soror, oris (f) Species, speciei (f) Species, speciei (f) Spes, spei (f) Spiritus, spiritus (m) Stadium, ii (n) Statio, stationis (f) Statua, ae (f) Status, us (m) Stella, ae (f) Studium, ii (n) Supremus, a, um Suspicio, ionis (f) Taberna, ae (f) Taberna, ae (f) Tabula, ae (f) Tacitus, a, um Taurus, i (m) Tectum, i (m) Tectum, i (n) Tellus, uris (f) Tempestas, atris (f) Tempus, oris (n) Tempus, oris (n) Tempus, oris (n) Tenuis, e Tergum, i (n) Terra, ae (f) Thalamus, i (m) Theatrum, i (n) Tibia, ae (f) Titulus, i (m) Toga, ae (f) Torus, i (m) Torus, i (m) Transitus, us (m) Triclinium, ii (n) Tuba, ae (f) Tumulus, i (m) Turba, ae (f) Socit Soleil Souci Sol Pays Rve Bruit Bruit Sur Aspect Espce Espoir Vie Stade Rsidence Statue Situation Etoile Affection Dernier Soupon Auberge Boutique Tableau Secret Taureau Maison Toit Terre Temps quil fait Temps, moment Circonstance Occasion Fin Dos Terre Chambre coucher Thtre Flte Ecriteau Toge Lit Coussin Passage Lit de table Trompette Tombeau Foule

- 123 -

Mthode de lecture du Latin


Ultimus, a, um Unda, ae (f) Usus, usus (m) Usus, usus (m) Utilitas, atis (f) Utilitas, atis (f) Uva, ae (f) Uxor, oris (f) Uxor, oris (f) Valetudo, inis (f) Vas, vasis (n) Velum, i (m) Venenum, i (n) Venter, ventris (m) Ventus, i (m) Ver, veris (n) Verbum, i (n) Verbum, i (n) Veritas, atis (f) Vestis, is (f) Vetera (n. pl.) Via, ae (f) Via, ae (f) Via, ae (f) Via, ae (f) Via, ae (f) Via, ae (f) Via, ae (f) Vicimus, i (m) Vicis (f) Victoria, ae (f) Victus, us (m) Vicus, i (m) Vicus, i (m) Vicus, i (m) Villa, ae (f) Vinum, i (n) Vir, viri (m) Vires, virium (f pl) Virtus, utis (f) Vis (f) Vita, ae (f) Vitium, ii (n) Vox, vocis (f) Vox, vocis (f) Vox, vocis (f) Vulgus, i (n) Vulnus, us (m) Dernier Eau Usage Utilit Intrt Utilit Raisin Femme Epouse Sant Vase Rideau Drogue Ventre Vent Printemps Parole Mot Ralit Vtement Pass Mthode Rue Voyage Voie Chemin, route Moyen Mthode Voisin Rle Victoire Nourriture Bourg Village Rue Ferme Vin Homme Force physique Vertu Force physique Vie Dfaut Voix Parole Mot Peuple Blessure

- 124 -

Mthode de lecture du Latin


Vultus, us (m) Vultus, us (m) Air Visage

8.2. Les verbes


Abdo, is, ere, abdidi, abditum Abduco, is, ere, duxi, ductum Abluo, is, ere, lui, lutum Abluo, is, ere, lui, lutum Abnuo, is, ere, ui Abripio, is, ere, ripui, reptum Abruo, is, ere, obrui, obrutum Abscedo, is, ere, cessi, cessum Absumo, is, ere, sumpsi, sumptum Absumo, is, ere, sumpsi, sumptum Accedo, is, ere, cessi, cessum Accido, is, ere, cidi Accido, is, ere, cidi Accido, is, ere, cidi Accipio, is, ere, cepi, ceptum Accipio, is, ere, cepi, ceptum Accipio, is, ere, cepi, ceptum Acuo, is, ere, acui, acutum Adamo, as, are, avi, atum Addo, is, ere, addidi, additum Adeo, is, ire, ivi(ii), itum Adfigo, is, ere, fixi, fixum Adhibeo, es, ere, ui, aitum Adjuvo, as, are, juvi, jutum Admitto, is, ere, misi, missum Adpono, is, ere, posui, positum Adrado, is, ere, rasi, rasum Adrideo, es, ere, risi, risum Adrideo, es, ere, risi, risum Adsumo, is, ere, sumpsi, sumptum Adsurgo, is, ere, rexi, surrectum Adtollo, is, ere Adtraho, is, ere, traxi, tractum Adverto, is, ere, verti, versum Advoco, as, are, avi, atum Aegroto, as, are Aequo, as, are, avi, atum Ago, is, ere, agi, actum Ago, is, ere, agi, actum Ago, is, ere, egi, actum Ago, is, ere, egi, actum Cacher Retirer Laver Baigner Refuser de Arracher Ecraser Sloigner de User Dtruire Sapprocher de Tomber Arriver Tomber Accepter Subir Apprendre Aiguiser Aimer Ajouter Sapprocher de Attacher Employer Aider Admettre Servir Raser, tondre Rire Sourire Emprunter Se lever Soulever Tirer Tourner Appeler Etre malade Comparer Faire Agir Pousser Mener

- 125 -

Mthode de lecture du Latin


Ago, is, ere, egi, actum Ago, is, ere, egi, actum Ago, is, ere, egi, actum Ambulo, as, are, avi, atum Amitto, is, ere, misi, missum Amo, as, are, avi, atum Amplio, as, are, avi, atum Amulo, as, are, avi, atum Anteco, is, ire, ii, itum Approbo, as, are, avi, atum Appropinquo, as, are, avi, atum Apto, as, are, avi, atum Arguo, is, ere, argui, argutum Aro, as, are, avi, atum Aro, as, are, avi, atum Aro, as, are, avi, atum Aspicio, is, ere, pexi, pectum Attero, is, ere, trivi, tritum Attollo, is, ere Attribuo, is, ere, i, utum Audeo, es, ere, ausus sum Audio, is, ire, audivi, auditum Aufugio, is, ere, fugi Augeo, es, ere, auxi, auctum Aurigo, as, are, avi, atum Battuo, is, ere Bibo, is, ere, bibi, bibitum Caedo, is, ere, cecidi, caesum Calco, as, are, avi, atum Calo, as, are, avi, atum Cano, is, ere, cecini, centum Capio, is, ere, cepi, captum Careo, es, ere, carui, iturus Carpo, is, ere, carpsi, carptum Carpo, is, ere, carpsi, carptum Castiga, as, are, avi, atum Caveo, es, ere, cavi, cautum Cedo, is, ere, cessi, cessum Celebro, as, are, avi, atum Celebro, as, are, avi, atum Cello, is, ere Cello, is, ere, cellui, celsum Certo, as, are, avi, atum Certo, as, are, avi, atum Circumeo, ire, ii Circumvenio, is, ire, i, ventum Clamo, as, are, avi, atum Coepio, is, ere, coepi, coeptum Aller Pousser Mener Se promener Perdre Aimer Augmenter Se promener Surpasser Approuver Approcher Prparer Indiquer Cultiver Labourer Cultiver Apercevoir Frotter Elever Donner Oser Ecouter, entendre Fuir Augmenter Conduire (un char) Battre Boire Tailler en pices Ecraser Appeler Chanter Contenir Manquer Cueillir Profiter de Punir Veiller sur Marcher Frquenter Clbrer Frapper Elever Lutter Combattre Tourner autour Encercler Crier Commencer

- 126 -

Mthode de lecture du Latin


Coepio, is, ere, coepi, coeptum Coerco, es, ere, cui, citum Cohibeo, es, ere, bui, bitum Cohibeo, es, ere, bui, bitum Cohibeo, es, ere, bui, bitum Cohibeo, es, ere, bui, bitum Cohortor, ari, atus sum Collabor, eris, abi, lapsus sum Colligo, is, ere, legi, lectum Collo, is, ere Colloco, as, are, avi, atum Colloco, as, are, avi, atum Colo, is, ere, colui, cultum Colo, is, ere, colui, cultum Colo, is, ere, colui, cultum Colo, is, ere, volui, cultum Comitor, are, atus sum Commendo, as, are, avi, atum Commoveo, es, ere, movi, motum Communico, as, are, avi, atum Comparo, as, are, avi, atum Complector, aris, i, plexus sum Compleo, es, ere, plevi, pletum Compleo, es, ere, plevi, pletum Compono, is, ere, ieci, iectum Concipio, is, ere, cepi, ceptum Concito, as, are, avi, atum Concutio, is, ere, cussi, cussum Condemno, as, are, avi, atum Conduco, is, ere, duxi, ductum Confiteor, eris, eri, fessus sum Conicio, is, ere, ieci, iectum Conjungo, is, ere, junxi, junctum Conor, ari, atus sum Conor, ari, atus sum Consequor, eris, i, secutus sum Consido, is, ere, sedi, sessum Conspicio, is, ere, spexi, spectu Constituo, is, ere, tui, tutum Constituo, is, ere, tui, tutum Construo, is, ere, struxi, uctum Constungo, is, ere, inxi, ictum Consulo, is, ere, sului, sultum Consumo, is, ere, sumpsi, sumptum Contraho, is, ere, traxi, tractum Convenio, is, ire, veni, ventum Corrigo, is, ere, rexi, rectum Corrigo, is, ere, rexi, rectum Commencer Maintenir Contenir Maintenir Empcher Contenir Encourager Scrouler Rassembler Frapper Placer Arranger Habiter Cultiver Veiller sur Cultiver Accompagner Recommander Secouer Partager Acqurir Embrasser Remplir Complter Composer Comprendre Exciter Troubler Condamner Louer Avouer Runir Joindre Entreprendre Essayer Poursuivre Sasseoir Regarder Dcider Comparer Btir Rprimer Consulter Consommer Contracter Venir Corriger Corriger

- 127 -

Mthode de lecture du Latin


Cremo, as, are, avi, atum Creo, as, are, avi, atum Creo, as, are, avi, atum Cresco, is, ere, crevi, cretum Curo, as, are, avi, atum Curro, is, ere, cucurri, cursum Damno, as, are, avi, atum Debeo, es, ere, debui, debitum Decipio, is, ere, cepi, ceptum Decoro, as, are, avi, atum Decutio, is, ere, cussi, cussum Defendo, is, ere, fendi, fensum Defungor, eris, fungi, unctus sum Dejicio, is, ere, jeci, jectum Deleo, es, ere, delevi, deletum Deligo, is, ere, legi, lectum Demonstro, as, are, avi, atum Denuntio, as, are, avi, atum Depono, is, ere, posui, positum Deprehendo, is, ere, i, ensum Descendo, is, ere, scendi, scensum Desidero, as, are, avi, atum Desum, dees, deesse, defui Devenio, is, ire, veni, ventum Dezicio, is, ere, jeci, jectum Dico, is, ere, dixi, dictum Disco, is, ere, didici Disco, is, ere, didici Discumbo, is, ere, cubui, cubitum Disputo, as, are, avi, atum Distinguo, is, ere, tinxi, tinctu Distraho, is, ere, traxi, tractum Distraho, is, ere, traxi, tractum Distribuo, is, ere, i, utum Divido, is, ere, visi, visum Doleo, es, ere, ui, itum Dominor, aris, ari, atus sum Dono, as, are, avi, atum Dormio, is, ire Dubito, as, are, avi, atum Duco, is, ere, duxi, ductum Duco, is, ere, duxi, ductum Duco, is, ere, duxi, ductum Ducto, as, are, avi, atum Edo, is, ere, edi, esum Edo, is, ere, edidi, editum Efficio, is, ere, feci, fectum Effundo, is, ere, fudi, fusum Brler Crer Elire Crotre, grandir Soigner, gurir Courir Condamner Devoir Attraper Parer Enlever Dfendre Accomplir Renverser Effacer Choisir Montrer Dclarer Quitter Dcouvrir Descendre Regretter Manquer Arriver Renverser Parler, dire Apprendre Etudier Se coucher Discuter Varier Diviser Rompre Distribuer Sparer Souffrir Dominer Donner Dormir Compter Conduire Mener Conduire Conduire Manger Publier Faire en sorte Disperser

- 128 -

Mthode de lecture du Latin


Egeo, es, ere, egui Egeo, es, ere, egui Egredior, eris, edi, essus sum Eligo, is, ere, elegi, electum Emitto, is, ere, emisi, emissum Emo, is, ere, emi, emptum Eo, is, ire, i(v)i, itum Esse, sum, es, fui Evenio, is, ire, veni, ventum Excipio, is, ere, cepi, ceptum Excito, as, are, avi, atum Exclamo, as, are, avi, atum Exerceo, es, ere, cui, citum Exigo, is, ere, exegi, exactum Existimo, as, are, avi, atum Existo, is, ere, exstiti Expecto, as, are, avi, atum Expeto, is, ere, ivi (ii), itum Explico, as, are, ui (avi), itum Exspecto, as, are, avi, atum Exstinguo, is, ere, inxi, inctum Fendo, is, ere, fendi, fensum Ferio, is, ire Ferveo, es, ere, febui Festino, as, are, avi, atum Fieri, io, is, factus sum Figo, is, ere, fixi, fixum Finio, is, ire, finivi, finitum Flere, eo, es, flevi, fletum Fligo, is, ere, flexi, flictum Fluo, is, ere, fluxi, fluxum Fodio, is, ere, fodi, fossum For, fari, fatus sum Foveo, es, ere, fovi, fotum Fubeo, es, ere, jussi, jussum Fugio, is, ere, fugi, fugitum Fundo, is, ere, fudi, fusum Gemo, is, ere, gemui, gemitum Gero, is, ere, gessi, gestum Gero, is, ere, gessi, gestum Gero, is, ere, gessi, gestum Gratulor, ari, atus sum Gratulor, ari, atus sum Habeo, es, ere, habui, habitum Habeo, es, ere, habui, habitum Habito, as, are, avi, atum Hortor, ari, atus sum Icio, is, ere, ici, ictum Avoir besoin de Manquer Sortir Elire Lcher Acheter Aller Vivre Arriver Prendre Exciter Crier Exercer Exiger Penser Se dresser Attendre Dsirer Expliquer Attendre Eteindre Heurter Frapper Bouillir Hter Devenir Fixer Finir Pleurer Battre Couler Creuser Parler, dire Chauffer Ordonner Fuir Disperser Gmir Porter Faire Grer Remercier Fliciter Traiter Avoir Habiter Exhorter Frapper

- 129 -

Mthode de lecture du Latin


Icio, is, ere, ici, ictum Impedio, is, ire, ivi, itum Impendeo, es, ere Incipio, is, ere, cepi, ceptum Indico, as, are, avi, atum Induo, is, ere, indui, indutum Inire, eo, is, inii, initum Inscipio, is, ere, pexi, ipectum Instituo, is, ere, i, itum Instituo, is, ere, i, utum Insto, as, are, institi Insto, as, are, institi Instruo, is, ere, truxi, tructum Interrogo, as, are, avi, atum Intro, as, are, avi, atum Invito, as, are, avi, atum Iter facere Jacio, is, ere, jeci, jactum Jacto, as, are, avi, atum Jacto, as, are, avi, atum Judico, as, are, avi, atum Juvo, as, are, juvi, jutum Laboro, as, are, avi, atum Laedo, is, ere, laesi, laesum Laudo, as, are, avi, atum Laudo, as, are, avi, atum Lavo, as, are, lavi, lautum Lego, is, ere, legi, lectum Ligo, as, are, avi, atum Lingo, is, ere, linxi, linctum Litteris studere Loco, as, are, avi, atum Loquor, eris, loqui, locutus sum Ludo, is, ere, lusi, lusum Malle, malo, mavis, malui Maneo, es, ere, mansi, mansum Maneo, es, ere, mansi, mansum Mareo, es, ere, merui, meritum Meare, o, are Meare, o, as Meare, o, as Meare, o, us Memini, isti, isse Mereo, es, ere, merui, meritum Metior, iris, iri, mensu sum Minor, ari, atus sum Minuo, is, ere, minui, minutum Miror, ari, atus sum Frapper Empcher Menacer Entreprendre Indiquer Revtir Entrer Examiner Ordonner Rgler Presser Serrer Construire Interroger Entrer Inviter Voyager Lancer, jeter Lancer, jeter Vanter Dcider Aider Travailler Blesser Louer Approuver Laver Lire Attacher Lcher Etudier Placer Parler, dire Jouer Prfrer Demeurer Rester Gagner Passer Aller Passer Passer Se souvenir Mriter Mesurer Menacer Diminuer Admirer

- 130 -

Mthode de lecture du Latin


Mitto, is, ere, misi, missum Moderor, ari, atus sum Molier, iris, iri, molitus sum Molior, iris, iri, molitus sum Molior, iris, iri, molitus sum Monstro, as, are, avi, atum Mulceo, es, ere, mulsi, mulsum Muto, as, are, avi, atum Muto, as, are, avi, atum Muto, as, are, avi, atum Nanciscor, eris, i, nactus sum Nanciscor, eris, i, nactus sum Narro, as, are, avi, atum Nascor, eris, nasci, natus sum Necto, is, ere, nexi, nexu Negligo, is, ere, glexi, glectum Nego, as, are, avi, atum Nosco, is, ere, novi, notum Noto, as, are, avi, atum Numero, as, are, avi, atum Occido, is, ere, occidi, occasum Occido, is, ere, occidi, occisum Odi, odisti, odisse, osus sum Omitto, is, ere, omisi, omissum Onero, as, are, avi, atum Operio, is, ire, operui, opertum Opinor, ari, atus sum Opprimo, is, ere, pressi, pressum Orno, as, are, avi, atum Pando, is, ere, i, pansum Pango, is, ere, pepigi, pactum Pango, is, ere, pepigi, pactum Pareo, es, ere, parui, paritum Pareo, es, ere, parvi, paritum Pasco, is, are, pavi, pactum Patefacio, is, ere, feci, factum Patior, eris, passus sum Patior, eris, passus sum Pello, is, ere, pepuli, pulsum Pendo, is, ere, pependi, pensum Percipio, is, ere, cepi, ceptum Pereo, is, ire, ivi (ii), itum Perferre, fero, fers, tuli, latum Peri, iris, iri, peritus sum Peri, iris, iri, peritus sum Persevero, as, are, avi, atum Persevero, as, are, avi, atum Persuadeo, es, ere, suasi, suasum Envoyer Rgler Prparer Dplacer Prparer Montrer Caresser Dplacer Echanger Changer Rencontrer Obtenir Raconter Natre Lier, nouer Ngliger Refuser Savoir Noter Compter Tomber Tuer Har Oublier Charger Fermer Croire Opprimer Parer Etendre Enfoncer Fixer Apparatre Obir Nourrir Ouvrir Subir Souffrir Pousser Peser Saisir Mourir Excuter Essayer Tenter Persvrer Continuer Persuader

- 131 -

Mthode de lecture du Latin


Pertimesco, is, ere, timui Pingo, is, ere, pinxi, pictum Plaudo, is, ere, plausi, plausum Plecto, is, ere, plexi, plexum Plecto, is, ere, plexi, plexum Plecto, is, ere, plexi, plexum Pono, is, ere, possui, positum Pono, is, ere, posui, positum Porrigo, is, ere, rexi, rectum Porto, as, are, avi, atum Posco, is, ere, poposci Posco, is, ere, poposci Possum, potes, posse, potui Postulo, as, are, avi, atum Praedico, as, are, avi, atum Praefero, fers, ferre, tuli, latu Praesto, as, are, stiti, statum Praesto, as, are, stiti, statum Probo, as, are, avi, atum Produco, is, ere, duxi, ductum Produco, is, ere, duxi, ductum Proficio, is, ere, feci, ectum Proficiscor, eris, i, fectus sum Proicio, is, ere, ieci, iectum Pronuntio, as, are, avi, atum Pronuntio, as, are, avi, atum Propero, as, are, avi, atum Propono, is, ere, posui, positum Puto, as, are, avi, atum Puto, as, are, avi, atum Puto, as, are, avi, atum Quaero, is, ere, sivi, situ Quaero, is, ere, sivi, situ Quaoso, quaesumus, quaesii Quatio, is, ere, quassum Quiesco, is, ere, quieui, quietum Recipio, is, ere, cepi, ceptum Recuso, as, are, avi, atum Reddo, is, ere, reddi, redditum Redeo, redis, redire Rego, is, ere, rexi, rectum Reicio, is, ere, reieci, reiectum Reor, reris, reri, ratus sum Resisto, is, ere, restiti Respondeo, es, ere, pondi, ponsum Retineo, es, ere, tinui, tentum Rideo, es, ere, risi, risum Rogo, as, are, avi, atum Redouter Peindre Applaudir Plier Tresser Plier Dposer Poser Offrir Porter Demander Exiger Pouvoir Demander Vanter Prsenter Garantir Prouver Prouver Produire Prolonger Avancer Partir Abandonner Raconter Publier Hter Proposer Penser Compter Douter Chercher Demander Prier Secouer Se reposer Recevoir Refuser Rendre Revenir Exercer Rejeter Calculer Rsister Rpondre Arrter Rire Interroger

- 132 -

Mthode de lecture du Latin


Rogo, as, are, avi, atum Rumpo, is, ere, rupi, ruptum Ruo, is, ere, rui, rutum Ruo, is, ere, rui, rutum Salio, is, ire, ui, tum Saluto, as, are, avi, atum Scando, is, ere, scandi, scansum Scribo, is, ere, scripsi, scriptum Seco, as, are, secui, sectum Sector, ari, atus sum Sector, ari, atus sum Sentio, is, ire, sensi, sensum Sequor, eris, sequi, secutus sum Sero, is, ere, servi, sertum Sero, is, ere, servi, sertum Sero, is, ere, sevi, satum Sero, is, ere, sevi, satum Servo, as, are, avi, atum Sisto, is, ere, stiti Spargo, is, ere, sparsi, sparsum Specto, as, are, avi, atum Spero, as, are, avi, atum Spiro, as, are, avi, atum Spiro, as, are, avi, atum Spolio, as, are, avi, atum Sto, as, are, steti, statum Stringo, is, ere, strinxi, ictum Suadeo, es, ere, suasi, suasum Subigo, is, ere, subegi, subactum Sublevo, as, are, avi, atum Subsequor, eris, i, secutus sum Sum, es, esse, fui Supero, as, are, avi, atum Supero, as, are, avi, atum Surgo, is, ere, surrexi, rectum Suscipio, is, ere, capi, ceptum Suspendo, is, ere, pendi, pensum Suspicio, is, ere, pexi, pectum Sustineo, es, ere, tinui, tentum Sustineo, es, ere, tinui, tentum Sustineo, es, ere, tinui, tentum Tango, is, ere, tetigi, tactum Tego, is, ere, texi, tectum Tego, is, ere, texi, tectum Tello, is, ere, sustuli, sublatum Tempto, as, are, avi, atum Tempto, as, are, avi, atum Teneo, es, ere, tenui, tentum Prier Briser Renverser Scrouler Sauter Saluer Monter Ecrire Couper Suivre Poursuivre Sentir Suivre Raisonner Exposer Planter Semer Garder Arrter Rpandre Observer Esprer Respirer Souffler Dpouiller Se tenir debout Serrer Conseiller Rduire Soulager Suivre de prs Etre Vaincre Rester Se dresser Accueillir Suspendre Admirer Soutenir Retenir Soutenir Toucher Couvrir Protger Lever, soulever Attaquer Tenter Tenir

- 133 -

Mthode de lecture du Latin


Teneo, es, ere, tenui, tentum Tento, as, are, avi, atum Tento, as, are, avi, atum Tero, is, ere, trivi, tritum Terreo, es, ere, terrui, territum Testor, ari, atus sum Tollo, is, ere, sustuli, sublatum Torqueo, es, ere, torsi, tortum Torreo, es, ere, torrui, tostum Tracto, as, are, avi, atum Trado, is, ere, tradidi, traditum Traicio, is, ere, jeci, jectum Transeo, is, ire, ii, itum Transfero, fers, ferre, tuli, lat Transfero, fers, ferre, tuli, lat Transfero, fers, ferre, tuli, latu Transire, eo, is, ii, itum Transire, eo, is, ii, itum Transire, eo, is, ii, itum Transmitto, is, ere, misi, missum Trepido, as, are, avi, atum Tueor, eris, eri, tuitus sum Tueor, eris, eri, tuitus sum Tueor, eris, eri, tuitus sum Urgeo, es, ere, ursi Uro, is, ere, ussi, ustum Vado, is, ere Versor, ari, atus sum Veto, as, are, vetui, vetitum Video, es, ere, vidi, visum Vinco, is, ere, vici, victum Vinco, is, ere, vici, victum Vindico, as, are, avi, atum Viso, is, ere, visi, visum Viso, is, ere, visi, visum Vitam agere Vito, as, are, avi, atum Vivo, is, ere, vixi, victum Volo, as, are, avi, atum Volo, vis, velle, volui Volo, vis, velle, volui Volo, vis, velle, volui Voluo, is, ere, volui, volutum Vulnero, as, are, avi, atum Tenir Toucher Attaquer Broyer Effrayer Tmoigner Soulever Tordre Griller Traiter Confier Traverser Franchir Transporter Traduire Transporter Passer Traverser Passer Transmettre Sinquiter Garder Protger Observer Presser Brler Aller Demeurer Interdire Voir Vaincre Surpasser Punir Voir Visiter Passer sa vie Eviter Vivre Voler Dsirer Vouloir Dsirer Rouler Blesser

- 134 -

Mthode de lecture du Latin 8.3. Les adjectifs


Abditus, a, um Acer, acris, acre Acer, acris, acre Acutus, a, um Aequalis, e Aequus, a, um Aequus, a, um Aequus, a, um Alacer, cris, cre Albus, a, um Alius, a, ud Altus, a, um Altus, a, um Angustus, a, um Angustus, a, um Anxius, a, um Arduus, ua, um Aridus, a, um Ater, atra, atrum Audax, cis Beatus, a, um Bellus, a, um Bellus, a, um Benignus, a, um Bonus, a, um Bonus, a, um Bonus, a, um Brevi Brevis, e Caecus, a, um Caeruleus, a, um Calidus, a, um Callidus, a, um Candidus, a, um Canus, a, um Capax, acis Carus, a, um Castus, a, um Cavus, a, um Celcus, a, um Celeber, bris, bre Celer, aris, ere Certus, a, um Citus, a, um Citus, a, um Secret Aigu Vif Aigu Egal Juste Equitable Egal Vif Blanc Autre Haut Profond Etroit Serr Anxieux Dur Sec Noir Audacieux Heureux Joli Charmant Gnreux Bon Honnte Brave Tt Court Aveugle Bleu Chaud Rus Blanc Blanc Capable Cher Pur Creux Fier Clbre Prompt Sr Rapide Prompt

- 135 -

Mthode de lecture du Latin


Clarus, a, um Clarus, a, um Clarus, a, um Clemens, entis Commodus, a, um Communis, e Congruens, ntis Conscius, ia, ium Conspicuus, a, um Creber, bra, brum Crudelis, e Densus, a, um Densus, a, um Dexter, tra, trum Difficilis, e Diuturnus, a, um Divis, itis Dulcis, e Dulcis, e Durus, a, um Editus, a, um Egregius, a, um Elatus, a, um Erratus, a, um Eruditus, a, um Excelsus, a, um Exiguus, a, um Exiguus, a, um Exiguus, a, um Exiguus, a, um Facilis, e Facilis, e Falsus, a, um Fecundus, a, um Felix, icis Ferox, ocis Ferox, ocis Ferus, a, um Fessus, a, um Festus, a, um Firmus, a, um Foedus, a, um Foedus, a, um Formosus, a, um Fortis, a Fortis, e Frequens, entis Frigidus, a, um Clair Connu Illustre Doux Convenable Commun Convenable Conscient Remarquable Frquent Cruel Epais Serr Favorable Difficile Durable Riche Cher Doux Dur Haut Remarquable Haut Irrit Cultiv Fier Petit Faible Petit Faible Facile Favorable Faux Fertile Heureux Froce Sauvage Sauvage Fatigu Gai Ferme Laid Honteux Beau Fort Courageux Frquent Froid

- 136 -

Mthode de lecture du Latin


Grandis, e Gravis, e Gravis, e Gravis, e Gravis, e Gravis, e Gravis, e Gravitas, atis Honestus, a, um Humilis, e Humilis, e Ignavus, a, um Ignavus, a, um Illustris, e Illustris, e Illustris, e Impiger, gra, grum Improbus, a, um Inanis, e Inanis, e Iners, ertis Infelix, licis Infirmus, a, um Iniquus, a, um Insignis, e Intentus Justus, a, um Laetus, a, um Laetus, a, um Laetus, a, um Laevus, a, um Largus, a, um Largus, a, um Latus, a, um Lenis, e Lentus, a, um Lentus, a, um Levis, e Liber, bra, brum Locuples, etis Longe Longus, a, um Maestus, a, um Maestus, a, um Magnificus, a, um Magnus, a, um Malus, a, um Malus, a, um Grand Lourd Srieux Grave Lourd Srieux Pnible Srieux Honnte Bas Humble Lche Paresseux Brillant Illustre Clbre Actif Mauvais Vide Vain Mou Malheureux Faible Injuste Remarquable Tendu Juste Joyeux Content Prospre Dfavorable Large Gnreux Large Doux Lent Souple Lger Libre Riche Loin Long Triste Afflig Magnifique Grand Mauvais Mchant

- 137 -

Mthode de lecture du Latin


Manis, is Maturus, a, um Mediocris, e Merus, a, um Miser, a, um Mitis, e Modestus, a, um Molestus, a, um Molestus, a, um Mollis, e Mollis, e Multi, ae, a Mundus, a, um Necessarius, a, um Necessarius, ia, ium Niger, gra, grum Nobilis, e Notus, a, um Novus, a, um Nudus, a, um Obscurus, a, um Opportunus Parvus, a, um Pauper, eris Pericolosus, a, um Peritus, a, um Piger, gra, grum Pinguis, e Pinguis, e Pinguis, e Placidus, a, um Placidus, a, um Planus, a, um Planus, a, um Planus, a, um Planus, a, um Plenus, a, um Potis, e Praeclarus, a, um Praesens, ntis Probus, a, um Probus, a, um Profundus, a, um Promptus, a, um Propinquus, a, um Proprius, ia, ium Prudens, tis Pulcher, chra, chrum Bon Mr Mdiocre Pur Malheureux Doux Modeste Ennuyeux Pnible Mou Souple Nombreux Propre Invitable Ncessaire Noir Clbre Connu Neuf Nu Obscur Opportun Petit Pauvre Dangereux Habile Paresseux Gras Riche Fertile Paisible Calme Plat Uni Clair Ais Plein Capable Illustre Prsent Bon Honnte Profond Facile Proche de Propre Prudent Beau

- 138 -

Mthode de lecture du Latin


Purus, a, um Quietus, a, um Quietus, a, um Rapidus, a, um Rarus, a, um Recens, entis Rectus, a, um Rectus, a, um Ridiculus Ruber, bra, rum Rusticus, a, um Saevus, a, um Sanus, a, um Sapiens, ntis Sapiens, ntis Secretus, a, um Segnis, e Segnis, e Serus, a, s-um Severus, a, um Severus, a, um Severus, a, um Severus, a, um Siccus, sicca, siccum Similis, e Simplex, icis Sinister, a, um Sinister, tra, trum Sinister, tra, trum Solidus, a, um Solidus, a, um Sollicitus, a, um Sollicitus, a, um Sordidus, a, um Splendidus, a, um Stolidus, a, um Studiosus, a, um Stultus, a, um Stultus, a, um Sumptus, a, um Superbus, a, um Tacitus, a, um Tacitus, a, um Tardus, a, um Tener, ra, rum Tenuis, e Tenuis, e Tenuis, e Pur Tranquille Paisible Rapide Rare Frais Juste Droit Ridicule Rouge Grossier Furieux Sain Intelligent Sage Secret Lent Paresseux Tardif Srieux Grave Srieux Svre Sec Semblable Simple Maladroit Fcheux Dfavorable Solide Solide Troubl Inquiet Sale Brillant Sot Appliqu Sot Stupide Frais Orgueilleux Secret Silencieux Lent Tendre Mince Faible Faible

- 139 -

Mthode de lecture du Latin


Timidus, a, um Tivitis, e Totus, a, um Trepidus, a, um Tristis, e Turpis, e Turpis, e Tutus, a, um Utilis, e Valde Validus, a, um Vanus, a, um Vanus, a, um Vehemens, ntis Velox, ocis Verus, a, um Verus, a, um Vetus, eris Vilis, e Viridis, is, veride Vitiosus, a, um Vivus, a, um Volucer, e Timide Svre Tout Inquiet Triste Laid Honteux Sr Utile Fort Fort Creux Vain Violent Rapide Juste Rel Vieux Vil Vert Vicieux Vif Rapide

8.4. Les numraux


Aliquantum, paulo, paulum, aliquanto Aliquot Centum Circa + acc. Complures, a (-ium) Decem Decimus, a, um Dimidius, a, um Duo, duae, duo Duodecim Geminus, a, um Mille Multum, multo, magnopere Nemo, ini Non nulli, ae, a Novem Novus, a, um Octavus, a, um Octo Un peu Quelques Cent Environ Plusieurs Dix Dixime Demi Deux Douze Double Mille Beaucoup Nul Plusieurs Neuf Neuvime Huitime Huit

- 140 -

Mthode de lecture du Latin


Par, paris Pars, partis Primus, a, um Princeps, a, um Quartus, a, um Quattuor Quinque Quintus, a, um Quisque, quae-, quidSecundus, a, um Septem Sex Tertius, a, um Tres, tres, tria Triginta Unus, a, um Viginti Pair Part Premier Premier Quatrime Quatre Cinq Cinquime Chaque Second Sept Six Troisime Trois Trente Un Vingt

8.5. Les pronoms


Aliquis, a, id Alius, alia, aliud Alter, a, um Atqui Ceteri, ceterae, cetera Cur Ego, me, mei, mihi (mi), me Eo Hic Huc Ibi Ibi Ibi Idem, eadem, idem Ille, illa, illud Illic Illo Illuc Ipse, ipsa, ipsum Is, ea, id Is, ea, id Iste, ista, istud Ita Multi, multae, multa Nemo Nihil Quelque chose Autre Lautre Alors Tous les autres Pourquoi Je, moi L (mouvement) Ici (lieu o on est) Ici (avec mouvement) Ici L (situation) Alors Le mme L L-bas (lieu o on est) L-bas (direction) L-bas (lieu o on va) Lui-mme Il Celui-ci Ce Ainsi Beaucoup Personne Rien

- 141 -

Mthode de lecture du Latin


Non nulli, es, a Nos, nostri (nostrum), nobis Omnis, is, e Qualis, qualis, quale Quam, qui, quae, quod Quantum Quantus, a, um Quapropter Quare Qui Qui, quae, quod Quidam, quaedam, quoddam Quidam, quaedam, quoddam Quiddam, quaedam, quiddam Quin Quis, quae, quid Quo Quomodo Quot Se, sui, sibi, se Sic Talis, talis, tale Tu, tu, te, tui, tibi, te Tum Tunc Ubi Una, pariter Uter, utra, utrum Vos, vostri (vostrum), vobis Plusieurs Nous Tout, tous Quel Que Combien Combien Pourquoi Pourquoi Comment Lequel Certain Un certain Quelquun, quelque chose Comment ne pas Qui O Comment Combien Soi Ainsi Tel, untel Tu, toi Alors Alors O Ensemble Lequel des deux Vous

8.6. Les adverbes


Ad huc Admodum Aeque Alibi Amplius Ante Antea At Atqui Aut Autem Bene Bis Brevi Jusquici Tout fait Justement Partout Davantage Auparavant Auparavant Mais Alors Ou bien Mais Bien Deux fois Tt

- 142 -

Mthode de lecture du Latin


Brevi Celeriter Certe Certe Cito Clam + abl. CoColCorCreber, bra, brum Dehinc Dehinc, inde, posterius, postea Demum Demum Denique Enam Enim Eo, adeo Et Et Etiam Etiam Etiam Etiamsi Fere Fortasse Forte Fortisan Frequens, ntis Frustra Haud Haud Ibi Immo Immo Intra + acc. Invicem Jam Jam Jam Jam Longe Male Maxime Maxime Modo Modo Bientt Rapidement Certainement En tout cas Vite A linsu de Entirement Entirement Entirement Frquent Dsormais deinde, Ensuite

Prcisment Seulement Enfin En effet En effet Tellement Mme Aussi Mme Encore Aussi Mme si Presque Peut-tre Par hasard Peut-tre Frquent En vain Pas du tout Ne pas Alors Mme Bien plus Avant Mutuellement Dj Bientt Dsormais Dornavant Loin Mal Trs Surtout A linstant Seulement

- 143 -

Mthode de lecture du Latin


Mox Multo Nequicquam Nequidquam Nequiquam Nimis Non Nunc Nuper Olim Olim Omnino Omnino Paene Pariter Pariter Paulatim PerPlane Praesertim Praeterea PriPrimum, prius, primo Prius Procul Profecto Quamdam Quid plura Quin (etiam) Quippe Quondam Quoque est Repente Repentinus, a, um Rursus Saepe Saltem Sane Satis Sed Semper Solum Statim Confestim Subito SuperSupra + acc. Tam Bientt Bien En vain En vain En vain Trop Ne pas Maintenant Rcemment Jadis Autrefois Tout fait Entirement Presque Ensemble Pareillement Peu peu Compltement Tout fait Surtout En outre Avant Dabord Auparavant Loin En tout cas Autrefois En bref Bien plus En effet Autrefois Aussi Soudain Soudain De nouveau Souvent Au moins Tout fait Assez Mais Toujours Seulement Aussitt Aussitt Soudain En outre Avant Tellement, si

- 144 -

Mthode de lecture du Latin


Tam quam Tandem Tantum Tum Tunc Ubique Ultro Ultro Umquam Una Utique -ve Vel Vel Vero -vero Verum, vero Aussi Enfin Seulement Alors Alors Partout De plus En outre Jamais Ensemble En tout cas Ou bien Mme Ou bien Mais Mais Au contraire

8.7. Les prpositions


A + abl. Ab + abl. Ab + abl. Ab + abl. Ab/a + abl. AdAdversus + acc. AnteAnte + acc. Apud + acc. Autem Causa (aprs gnitif) Circa + acc. Circum + acc. CoComContra + acc. Coram + abl. Cum + abl. De + abl. De + abl. De + abl. De + abl. Donec Dum E + abl. Contre Par De Depuis Loin de, depuis Vers Contre Devant Devant Chez, prs de Quant A cause de Vers Autour de Avec Avec En face de En prsence de Avec Pendant De Depuis Du haut de, depuis Jusqu ce que Jusqu ce que Daprs

- 145 -

Mthode de lecture du Latin


E + abl. Erga + acc. Ex + abl. Ex + abl. Ex/e + abl. Extra + acc. Extra + acc. Gratia (aprs gnitif) IlImInIn + abl. In + abl. In + acc. In + acc. In + acc. Instar + gnitif Inter + acc. IrJuxta + acc. Ni Nisi Ob + acc. Palam + abl. Per + acc. Per + acc. Per + acc. Post + acc. Praeter + acc. Praeter + acc. Pro + abl. Pro + abl. Pro + abl. Prope + acc. Prope + acc. Secundum + acc. Sine + abl. Sub + abl. Sub + acc. Super + abl. Super + acc. Supra + acc. Ut -vero A partir de Contre Daprs A partir de Hors de, parmi Except En dehors de Pour Sur Sur Contre En, dans Dans Pour En, dans Envers A la manire de Pendant Sur Prs de Sauf Sauf A cause de En prsence de Au moyen de A travers Pendant Aprs Except Le long de Devant Devant, pour A la place de Prs de Prs de Le long de Sans Sous Sous Sur Sur Au-dessus de Afin que Quant

- 146 -

Mthode de lecture du Latin 8.8. Les conjonctions


Ac Ac Alias Aliter Antequam + ind./subj. Atque Atque Aut Autem Cum Cum + ind. Cum + ind. Cum + subj. Cum tum Deinde Donec + ind. Donec + subj. Dum + ind. Dum + subj. Egitur Enim Ergo Ergo Et Etiam Igitur Ita Modo modo Nam Ne + subj. Nec Nisi + ind./subj. Postquam + ind./subj. Potius Propterea QuaeQuamquam Quando Quando + ind./subj. Quare Quasi + subj. -que -quia Quia + ind./subj. Quidem Et Que Autrement Autrement Avant que Et Que Ou Mais Puisque Quand Lorsque Alors que Non seulement Ensuite Aussi longtemps que Jusqu ce que Tandis que Pourvu que Donc En effet Donc Par consquent Et Aussi Cest pourquoi Si Tantt tantt En effet Que ne pas Et ne pas Si ne pas Aprs que Plutt Parce que Nimporte quel Quoique Puisque Quand Itaque Comme si Et Parce que Parce que Certe

- 147 -

Mthode de lecture du Latin


Quilibet QuodQuod + ind./subj. Quoque Sed Si Si + ind./subj. Sicut + ind. Tam quam Tam ut Ubi + ind. Ut + ind. Ut + subj. Vel Vero Nimporte quel Nimporte quel A savoir que Aussi Mais Si Si Comme Si Si Quand Quand, comme Que Mais Mais

- 148 -

Mthode de lecture du Latin 9. APPLICATIONS DE LA METHODE

- 149 -

Вам также может понравиться