Вы находитесь на странице: 1из 9

O TCINBMA DE POESIAT

?:u,.?olo ?"-u^',
aler*ro ?o<-7r-[ "n, 1p""-^o a
j no pode Creio que um discursosobre cinema como lngua expressiv o-p.oPotque da,seuj,qtica peloeno'. d e 1'inolog comea semIer prese!l(. lrlc-rrrs as lrngugens enqudnto o'eBUirle: mulo simPc'. em lernios blem, de linguainstrumcnlal. insdlucjon0l poelc. numabsc s sursinvenes bascim precem\:c c;nern'oCricds ao alcrncede todoss qu falam,s Iinsugcns lor isso 0 corrur'cativ". r)cnhuma Lng:a oar-s+e:nao rm,como bas. erl. rc(o ao Ircilas e_quJrto logo como dc:dc apresennm_.e Iilerti.ias inqueens qrre (u,n puro < simples insrrumerro de um in"rfumenro nivil iivil maiselevad jo conlrrio. LnemrtuB'' cornunicao P parr comunicJt: scrveeectivmeole elecl\os dos qLar' irnrumenas s m p_ecedcrles fc oilfra e abcrraDle, ntes toAs sjam;;alid'te por prlalrd'. rropor.imgen':Ji -''l'r' Em sum.olhomens comunicn' lrlrcxl comomerarlrstrdc10 se aprrsente espqcicdejrragnr umanquqem tosreiuqo. o.rcna nio toderir t''iecler.rciocrn;o Se,.o.o podeparecef. um ser<oc 'lgros seraum nonstruos'dacle. exisi:ou, se exi.,is"e. cmenle queo s!llicqquejls,p{U! qin?ma conl!i!, Pelocorlrr;o. insgnilcaDles.

@;6""g*,1;t.na sp ,tq)z) tlaL


l;r-*^:o! {an^ , LiJtro- ti Ez

assggggjgrnr9l]eressri.9s-sJelE -

os s;'renJ le 'i8nos: lJ:l qol-oc se, itrditererremenre Pefnrrre -omir;tica cles e-riifr. ix5 i' o exeplo poqLre d* ;;i"G;;. ,"j;* li;r,,i.^*po(eoricamenle reriliJdr orLrossi'lemacdc no excluo fa6-e que se possam deveat ilvocar-s Na relidade, mmicos d signos sistmas Suponhamos: signos. lngua falda inlegra efeclivamente mmicos de signos sistem ur lara ti'i'r'ro expre"so !ir:skg,!1' ditr com deLerminada De frclo. uma palavra oposrodig-mos GiiluLro. lallez lbsouramenrr mi( rem um sienitjcaao. uma pdl' do roo for d;i.rcnLe: q;a'do. um nupLjuno u alar,.:c e\prcsso um sgnilicado de ourrogesto 'eguid dt ,in g..to ren]um si8nicado. Jra sceida difercnte. etc. ora, Este <sistemade signosmmicos' que, na relidadeda oomunicao podo isolado cm integra, se ingusticos e o o sistema de signos com se cntrelaa como se fosseautnomo. laborrioe estudado
tlso j @r Peli . r rd.o: iu r&',, c/ r,rro o )

137

pode supor-se. com efeiro,a exjsncja de um Linic, . Por hipreseabsrrola, sstemade srgnosmimcos como nico inrumenlo humano de coml,nicao (seamos todos napolitanos surdcmudos,em resumo): sobreurn tal hiporrco srslema-.defienos visveis que a linguagem cjnemlog{i{ica funda a sua prpria posrbrrrdde p-ri'cade ex;slnci.a su pressuposio ao ongo de um srie oe arquhpos de comunicrconaturis. Tudo isto seriamuiro pouco.6em drida. Mas prec'so entocrescenal . . de imedialoqrreo desrinlrio do produrocinomatogrgi esrtambmhabiruado d .fs3.l]i!3lE9!.l9-3-lsd!d4Cs. isLo , c mnie um col6quoinstrumenral com realroade que o cercaenqunro ambiente de uma coleciiv'dade, exprcssanJo-sc prec'samente lambdm atra!sda pura e simpes preseDa pticados;eushibitn. e dos seusaclos.O.caminhars pela estrad, msmoom os ouvidos rapados, . m conrnuo coioquto entrense o ambiente que se expressa alrrs ddsjmrgen. que o compem:a fisionomiada genteque pass, os seusgestosj os seusaceros, os seus ac{os,os :eus slncios, as suas elpresses. as suas .cens... _ sas eaces colectiva6 mulideJ pa,adasno semloros. ajunlnnrentos cn. lorno de cidcrtes de viao ou junto da sereia de pona Capuana): o, sin"i, di sinizao, s indices de rrnsiLo, o contomr de rotundai em sejrrido invcrso e, em.suma,os objectose coisasque se apresenLam carregados de significados (rtam> e por rs6o brutslmente travs d suaprpriapresena, sooutroslrntos exemplos possveis. Mas h mais* diria m terico: ou seja h todo m mundo, no homem, que se exprimesobretudo .arrvs de imagens signiliccnres tpodemos invenrar, por nrogra, o temo im-sj8olj trarasc tlo mundo da mcmra e ds so hs da mej!riq uqa ..SJje de_i4-srr7or . orl . Todo o eJoro de recpqstruco sei.de um modo primordia. uma sequncio (Onde rl-aqueh cnematosrtica. pessoal', parece-ne Esper... que foi em Zgor. imagemde Zagordco as suspalmerras rercles na terr rosada_... em comprnhia de Abd cl_Kdr.... - imgem de Abd el-Ksder c da {pessor}ca,njnhcndo fenteao c.rmpameuro closposlosavanados lranceses-erc.)E s(im.cd sontp-r,,m ,dric de lr? -ij8lgS. odas as caracrersLicas das sequncias cinemarogricss: enquadramio dospflmerros (losptnos ptanos. de conjunlo, dospormenores, erc,, elc. e se comofundamenLo nosrrum.n L4gljgUpl t1. da q9lnu njL9qocinemrogrfjc E agorarenhoque fzerdc imediaLo uma observ(o marqem: erouanto a comunicso insrrumenl que estn baseda comL,niceo por;a ou tiiosOlcr i exlremamenle elaborda. e constiLui um sisrem rcalirrohcamenre uomplcxo e amadurecido-a comunicco visuat. que i a base d linguagem .i".."s;;|lca, e, petoconlrrro, extremamenie rude,quase animal, Tnto a mmica e a realidadbruta como os sonhose os mecanismos da melra,so factosquasep,humanosou nos limites do humano: so, em torlo ' prgramacais o.ca6o., e absollamene pr-morfolgicos (os sonhosoc.Jnemo I nrveroo 'nconscenle, {al como os mecanismos da memria;a mic .tm sipno de um civismoexremamenle udimenLr. ec.,. O instrumentolinpusticosobr'ii qual se implonta o cinena , por isso, de tipo iacionalista: ei; o que explco
138

a qualidade oniic profunda do cinema e t6rnbm ! sus hroluta e inprescindvel digamG, objectal. conceo, dos ling'signosse encontrt lodo o 6ilema Pra exorimir-secuiddosamenle: recoido e ncerradonum dicioDrio.Fora destedicionrio no h nda. no se!, tlvez, a mfuiic que companha06 signos na fl Cadaum de ns lem, porlanto,n csbeaum dicioDrio incolnplelolexcal_ perfeiLo. dos lin*igttos do seu meo e da su do istema menLe. maspradcamente nao. A oDercode um scritot consisteern toma dessedicionrio as palavas numa arca- e fazer delsum uso paticu; oomoseiossmobiectos suadados Darrculno qu.'t tp*i ao momento histrico da palav e ao seu pprio da palavra.isto d um inomento.Desrmodo, obtmum atnenlode hisroicidade aumento de sigrificdo. Se o escrilo vier a sel importante,os dicionios futuos egistarocolo cscimo o seu <uso p$icrlst da palavra > A opetao xpressiva, ou inveno ngua; ou sejade realidade, Aehistoiicidade, Coescritor. Dor issodm acrscimo insirusistema linguistico no s como sobe a lngua assim,o escrior tabIha mentI,mas tmbmcomo tradiocuhulI. O seu acto, descitotoponomastica' mente, um: a reelboraodo significado do signo. O sigd eqtavaI, no diciG nio, eflcai,{otdo, pronto paa set u6ado. Para o uto cinemtogrfico, o acto que fundamentalmente 6mehaIte, mais com comPlicsdo, compensao, muito mas muito tona-se; .-se, em compensao, \o h nenhumimgemcncixuruJi existe;n dicionriode ir]age!q.

de maum dicionrio itrasinar o.onr?"6ili.SI*aso q*ssemos a ser o que criar urn dicionio inlinito comontiniio continu gens.reamos

-!cj_.Lc .sjniiic qu su-alricsm. _os $jrqJ:_dqrgce!4c{ess Jtrj,rtrj I.Eic:i-?,.,,1'ol:!1f -mundo quc preligura prope -,_,I+ l::ra"t&,:l

compreyo mundo dc iElsetq

_ ivas

1 dicionrio dspdtautds posstersi infinita: O autor d cinemano possuium dicionio,mas ma possibilidde no vai buscar os ses signos (jtl-9gro stca, o depsito, bagagem: mas o sombrsde comunio cos,onde estasno oais que metaspossibiliddes co mecnica onrica. opeaodo ulo- de cinem .i Po isso, descri(alopo0omastjcmente, rorn,; lo ) iem e una. mds dupla. De fairo: t ele c'ie lsl,Iil49.!egj:ig+!4q slgnlca_ dos lm-srgnos cllclonno num sislematizdo como Dossvel e DressuDlo depois a operao (sonho, 2 tem que realizr memia): mbienre, iivo. (mmica, morfolgicoa qulia Ial ou LaltmliSno puramente do escrloriisro, crescenla dade expressivaindidual.

anosde cinems,tem vindo a estabelecer-se, Ao longo de cercade cinquenta qual seja:. ma conveno. ou ceflo, umae.pcie-de j SlllllilEi@3lgE4ilg im le . rio. o Iclde ser ry rntes oue srmaucal. de vapor: entrebaforadas a imagemdsro;l-comboio correndo Tomemos que ma vez Isto faz supor o cinea, antes um estilema, no m sintagma, gamaical, que lem evidenLemenle dar no Poder uma eeclivanormaLividade - scpre que u aulor estistica lupar seno.Dor assimdizer. a uma srlica dupla operao gue jt de cinema tem que fazer um lihne e-r5Fffieffis t39

f f(ri. F corcntar-se. quanto s norms. conum cco quanirtivo infliculad. dr mJdoJdc e\Dressn que. nscidos como esllemas. se rornram 6iIrscn3: Em comDensao. o auor de cnema no e.r a elaborar ,.. irria;cecurr. esrilslc ms.implesmente decen|. Na Drit:ca.a contradiio da. ron. v.rec /e eneicessivo escndalo: o ceu .,conlr:buo hi"rricoparao;::i (/,ro nica-cz rrm senoimagsrico de vids cdssima. Trlvez de-;vdoui l|m ce.lo sentimento de que o cinema rn.'.ri.:or fu ! nocarmrrcas soo obiecros de rrn mundoque de vc7 em q.rardosc os vesridos dos anos trin. oc a omves ".or .ro.rotopicamenledos "no 50, so tldo <coisas>sem etimoloqia, os simnlesmente com um etimolop;3 qc se exDress no coresDondente sistemade rlavras. A volrcno que Dres:d modacrirdorado. ve.ido.o o gosrrq,re| .cd 1.. li.l,.,r do. j,utonveis s"eLJida pcto .ie";i.do dd. OaJivias, q1,a..:ie P_d:r.r''m: ncroconirrio. o. obiccto".o imDener!eis. nao.e mover e -o dj .l .,< si D-prio. scr.ioJo||ilocUe .;o en d0do momer,to, O dicionj,io n, or.l , srstemr,r/r a sroperaco pa. dar a lo(o--t . no $rl:cienle un bo.ltp,at!nd histrico siprificrivo, impd;iloc corrnlo_ Ve licse DoisL'm cea univocidade c un ceflo dete,mrnismo no obic-(o qr-, .e lom-flgerr cinemloprfica: e natural .ueac.imseia.poroue o Ii,, jrlo r4op:do Deto.r.c..lor ercont-e-.e por todr umhis'ra i elborado gljr c. r populare erdita.enqanro o im-srfnodo tor cinmtogrfico foi ext;do ideal ncrtc,-oor6rrioi,..tanle.crnenrspo prrs i D r e o p ra n a t o o i ca o mu n I o . . Drrr comurrrddde. que comUnicas.en airv.de infen.. ? suroocaosdasrors3s ir,,i.rir: se--I imdpeq-ou;m+/ros. n;o c.r!p_qrs!ullJ-s, n ,.. {":.J."9 i. p9iirlci. !r.j_C.!arIqA,_-tr-a-!Adaviaplri_rlif :o_co-ggl: -l_. *: lljllliruo--.!iu ns.corr u. nosso: olhos.rcmJssro o famoso correrdrsrodrs,lo. comboi"s rr'vi.,r uelosmboos e roderda.de baford" de rapor. ur-ima2(ma,l .. e.rcc .o.., mnnriavsrral e roc nosso. sonhos: :c r corremphmo",r ,e.t dacle(el diz-nos qulquer coisa>: sa aDrio nrma chin;c dse..li:. pr exemtrlo, cono comove1te a ctividadedo homeme enome a cDacidr.l. d.r ind.srrial.e. por co"5epunt.. puru ,".r;, .o,o. Jo cpitrtismo, r c f "cr'ed1dc i i r i o s,:. . a l g u n d c e n s , r n b md i z q u eo m a o u i n : s ta u m h o r l e Irp \ ] l . rado, no obstntecumprir dignamente o seu trbalho, por ma sociedade or a u qr'( e n.sno se.o oc scu,(\plordore\ o,rcn se ;denific com ea,rrc.,, .. :.r. nc .ulo -baforadrde vapordo comboio.. rro.podclarr o objcc,o comooo, n,.1 sln Lou cinemdrorico.. numa comxnicrco dircr corn rs prp"io:: : ng,rdnro indi,ec_pente patr.nn o vsul comrm, com os ourros. 'on"r'Lo. no e\islem.n reaidade. objecro.bruror-: rodosso .Lf.iel In..,r^)rcrr'Iicrrivos 1r .u nturera parse lorndren 5isnoj.imbtco.. Fi5 DorJ-l i lic;l I i operaco do a tor de cinena: eleeccolhe uma.rjede objecros, oL.coi..,.. oun:r sagers. (srpnos ou pescoas comoqinigmrs de Lrnalingugem si,.rbJ;cdr o. ma krstons atdmattcalhistrica iaventadano momenrc- coma e lo55e,' rrrprrrg domnado pela ideia da escoltra . r. , e d monrdgem . ofitu |a, ma h tra p-gruhadrut longa e ntensa. Fn re5rmo, lil comolerodireitode cidadani no estlodc un poet,r a p.! .fi nrJrcrlidide dos signos ttados. s5m rerdireirode cidadenia no c,rio rl, r arlor de cjncma pr-gramaiicalidade dos obieclos.
140

E rrata.se apenasde outro modo do !llurr rqullo qu! 0u ll lntal dLaar-L dot 8ou otqullpot (!c0' onrjco pela elementiddo lunamcntahnenle ejnema piliiliob-rcrva-o inconscicnLe da mlmlc, do rnblontc, lErwI e, potLonto! tunamentlno 3cu ml]godu pr. e do5 sonhot e pelo prevalecet La memc,ria -gramtcadade comosimbolos d linguagem visuul. dos objectos Ou{ra coisada: na sua buscade um dicionrio,como opelaolundalcrtal pelminar,o uto de cinemano podernrncecoherlctmos bstclos. diferenmaior entre a obm ileri e a obr cine' Esta provavelmente A instituio liguislic,ou marogfica(se quisemosfzer esta comprao). gfmli.jal,do uror cinemarogrtico tormada pur imceexbc ir1le:-jqg dc urnpr(visio rnileni_.r concreLs, nuncabilrsclrs(s no horjzonrc Jenrpre que solrarn um PLoccsso remesia po'llve r,v conieber imgens-rmbolos quc, p(lr plvra', pelo concrela or me||os dos rJicais, de origem o dJs ..r0nr( Por iFSq, qlinena iglUgl: lixaodo seupprio uso, se lornam bstraces). rl9!S-jg_U99l.n-3:$. ..c.!!s I{g>d{ic9. Pode ser parbolu. ,rJs nL,,c" !:xbresso conceDtual drlecta. E eis assimum terceo modo de alirmr qualiddearlislica pevalecenlc o seuonrico ser fsico. no cinem: suaviolnciexpressiv, que r liHS.ras. rr J". Ievar nos I pe,r"ar ludu islo deveri Em concluso, J?o5 .ql,qJa de polrr" um e rundJmenalmenre .,eml !9!l!--E!ld!l!ls!ls na epoca a !u orlgem r lr'iol imediatamente inteffompldas, rentali!as, Jsuna ou. conriruidapsEg r_+3e_!E- j1|]!! j jlXllol, co incn.osrdficJ p(lo me or, a 0e uma (rlng! qu- pJ8$_!a-gIU&' tat'sede uma prosaprticuld e subreptci, mas,co4o veremos, verdade, porqueo elemento irracionado cinema, xrr ouiro lado, ine' Iundmentalmente iiminve.A realidade que o cinem no ppio momentoe1que se lirmou alilmo-setmbm como nov novo de expresso, como (lcnic) ou <gnero> de corsu_ gnerc de evaso: com uma quaDtidde de espectculo tcnicou novo Tfll signilicaque par quaisqueortras fomas expessivas. midoresinimaginvel previsve, e ilevide restobstanxe o cirema soferde imedialoma violento, e br_ iracionis, onricos,elementares tve. Ou seja: todos os seuselementos expotados como oonscincia: fomm baixo do nvel d loram conlidos baros de choque e de persuasiio:e elementoinconsciente nativ qle peence ra !e-de uma conveno

da prosa:msconesLa t'itogia, lnguda comunicao irdffiffifip- os processos e iustr_ lgicos exterio o aspecto temapenas em comum 1tim, -enquanto prosa: d racio essencial da lingugem um elemento the falt Livos
nalidade. seu fundamento o subfilme nlioo e infantil :e,pe1prp|ia niuezdo cinema,corre po baixo de qualque filme comerciainda qundo adulto socil e esteticnente no propiamenteindigno: isto sulicienlemente ('l'olatia como veemos adinte a os lilmes de arte adoPt1rum como esto <lngua.da prosa>: est convenonarttiva sem ponts sualn|uo especJicd expressionistas, etc.). impessionistas, expressivas,
'141

- nrsorlcamenre como se rormounos seu8 primeiros decnios, qnaEclalmcrtc Es iffnaffi rdo cmbarosa que convm anstisla melhornas suas

C:jr-,:!,",-ti!: firmar-se quea trdicp dg n{ugcF ct!ehro8lcs. ||ll

lcrr lato.n l'odt,


trodlc[odo r evidente at loucurs,

em que

uma refernci comum):stes

apens lndtrecta com que o outo tem do que eu digo, constirui

rroeucoe tat mooo oue a tencl(

j "_s!.hjg9!l!ari.-.e3-agsJr,;@r

(comunico com os ouLros, no mdximo gralr possvel comum a roilose elrrrr. mentefuncional. De.talmaoeira que a tc_nenci guemprimem linguJgem do. ,m-srer?or e. sobretLrdo, elemenLarmente objecliv e intonDari!.

como inriituio ling!is(icarsrvmcnld Eg!ls,l.g-!9!-lg-qull3.!fo--gs-il4-st84os, - nio posivel porsrvel nJo rem tem cerLmenre a objecrjvidade p.pri de um verJadeiro vocrbu_ vocrbulario comume insr;uido. cmoo das palavras, Lm primeiro momenlo s,rbjecli\o errslc Ja, po.tanlo, Iogo neslaoperao, na medidajm que a Dimeirae-colhde o caraJter tendenclmenrc )ubjectivo d linuagem do im_s/rrios. \4as esleponlorambm ronrroverso: bievahi,ldriaesri,tjcaJo nern, por cusada limiiao expessiv impostapela enornidde numricados desti_ narrios do tilme,obrigou a que os esiilemas. que no cnerna se lomr:rm de imcdrato srnLagms e que, porlanlo,renregraram inslilucionalidcde lingrsrica, lossempouconumerosos grossei.os (lembremo e. sobreludo, nos uma vcz mlis dasroclas da locomoriva, a serieinfinitde grander planos iguis, erc.).tUdo )lo se apesetcomo um m,omentoconvencionl da liguagem dos ;m_rrgnos e ssegu_ ralhe-um Jg mais um elementrcarcrerconvencional objectiv.

ponro: nqs+ializg!LlsJs-_sllqlrur ,Terceiro .g,p+e.i|4,qpqtsc;o

cofftrudo segundo um gisto de express !ia: mar,prra o ololto,Bulluol socoreu-se do ponturiosinliicodo sifealismo. E convmdlzer quo, cnqu0nto produto sueaista, sublime.Poucs obras suealistas, tanto literria3como de pintua, podem comparar-se{he porque a sua qualidadepotica,foi contminada que e tornada irreal peo seu coniedo,ou seja: pla potica do surrealismo um espcie de onieudismo bastante brutl ( por issoque as palavrse acors perdem a sua purez expressiva,paa se submetern uma monstuosa impreza de contedo. A preza das imagenscinemtoggicas , pelo contio exaltad em lga( de diminuda por um oontedosurealista. Porque o surrealismo rcin" toduz no ciDema natureza ondca do sonhoe da memriinconsciente. etc.. etc, carecendo de um lico conceplul e absrracr,r, :ggg0e, comoj;dt.e acima, por isso oderosmeDre come(apor isso for"somenF iorcusomenle ao nvel o nvel da da merIora metoranelaL(yrtg,comea g.epj19rg*S-e!stg{Sq pli,cularer, Porm, as metloras plru.arer, especitican]ente especilrcamente visdas, visdas, carelo sempre carelo sempreconcon'Como, por exeplo, os sigo ago de inevitav;Lne;te incmfteto e convencional. confome se quer atribuir um estadode voos das pombas,gitadosou alegres, lma tomentado ou legro, a um pesongem,,A metfora sfumda, 4penas -o que sep de um peceptivel, o halo potico de um mimho de espessura sopro e de um bismo a lingrgem de <A Silvia' de Leopardi da linguagem - no prece, * arcdicainstitucional petrarco em suma,ser possvel no cinems, Aquio de poeticamentemetaldco que clamorosamentepossivel Do cinema, 'o sempre em estreiXaosmose com outr nJrez,estitamelte com.rnicativaque da prosa.E esta a que pevalece na lieve trdio da histria do cinema, abaando num s convengo lingutica os filmes de arte e os filmes de evaso, s obrasprimdr e os folhelins. . conLudo.toda rendnciado cinem mais recenle. de Roshellinifeito OcrCLeS a //Ollycll?trrArc e as proouoes OO5 ulLlmosAnOS, Oos ulLtmosmeses (incuindo, suponho,grande pate dos filmes do pimeiro festivl de Pesao), dgpqq ,' !$Jtgi!i4$q

qe se pe de saber A que"ro .9!aj4F9-u.FeJja pocsir,,pud* qIp!avl!-g pr4lrqcmenre posslver :orcamSne r'tactqq!!s,


osrar:de responda clr inerig*o ora d m5i estriramcnLe ciremtogfico,ou sej: desbloqueado a situaoe agindo com a iberdadeqe particular concretentre cinemae liteme assegura a existncia de uma reo questo: <Uma lngua da ratur. Portanto, laNlbmarei nomentaneamente no cinema?' nest outra; <A xcnicado Discurso Indirecto roesia Dossvel Livre pssvel do cinema?> Mais adinte vereos as razes de semelhante disrcsso: velemos como o r-!!3.l9lge.PgllEtle!.goJUltcuro r[gusroJJJrrf.dla9nqlo8urco. para precisro que enLendo po <Discuruo Mal ares de mais, duospalavras j Indirecio LilTe.' da imerso na alma d suaDersonasem e I T.la se,muilo sinDlesmenLe do auLor porranro. plo a.lopao. ruror naofios, .o'no d;1i.daia. {da 43

mar nela as duas narlrezasso di'.ociveis: h Lrma linquaem da oe.ia., e uma .:nguagem d prosa", roderenciada. enlresi que,naeadade, saodincrnicur por histriasdiferentes. e sguem Atrvsdspalavas,e possofazer, procedendo a d as operes djstints), lrm (poema' ou um {conto,* Atravs das imagens. pelo menost data, Do)so r;iu-.omene fazer cinema(que ro-somente poderooi uma rW" d cumbianres vez tenderpara uma conJigurao majs ou mcnospoljcaou mai; ou menosprc"

nlidn ..ef.to de utrls+drc

tgj.* ..'j..,-s:I4l:gg

iffi:;"i,i.,":i:,ii':T:t"::t ii5,'i.i i*,'i;J.[':Ji:]i q'";"d;;' ;;;-;;; :'.":"":"'J"'giru::';1; i":"Ji:: :^ f Dxturl que u u.o do Discuroo tndj"(croI i e r,.rhr corne{do pof erp oJir que estabelecemos ura diterenaentre <Discursohdireclo Livre> e <monlogo :3i: ili;itlti"",Js:l'.ft:t,*',:::f.3i1t:.";ll:;*i:.,:J,.s:l;ii,lnl intedor,, onvirsaberde qual desLas duasoperes esr mais prra a (Subjec tenene attavsdos discrsos
da e Nomplexa). LJmvdz

lndrecto I r; ,r,,u.ando,ornre eil":;;;';i";i,j::.,j:ii,.i:.: ii,.,tlil"l i:l

Os exemplos de Discuso

qucodscrltor! Da mcsnamanciro n[o lrl almproumoconrol0nolo tctrlco preciso Je umuoperaio rol comoo Dicurso lndlrccroLlvrc, lrntbr or rllzr.

eviyidos.

i".:#,x":, i:,,,":t,*;", i n..il#?: .jrl;1ii:',i,:i:"":f !iffi,qW;a;; iffi :#H* #__i"il,3i-,:#lTfli;:'i:Hffi e.,pcorucnu5 ideatlrlcrr,c. Ja cr:l"s;. d, .," e",, i;, d ,," 1."::llie::-,!1t.
", a _'ngur poocser,porlanto. d mesm: I inJivll,rlizac"u osic+

tiva Indiecta., Est no pode ser um verdadeiro<monlogoiDLeiorr,na medida em que o cinena no tem mesmpossibilidade de (iDteriorizao,e de abstraco da plvr: un1 (mon1ogo por inteior) imagense tudo. A dinenso absiLcr1 e tericaque estpEseteno actoevocalivo roglitivo da persol1agem lno ologntc, (.ue na iteratuf consLitudo estuseDte. A lr de m elerncrLo peoscorc c i r o . o rp e l " a b r d c c c : ) f ," z c o . nq u e U x . S u b e J r i v a l n d i r e cI L i \ r - -

perte;.r 'oa n.,'c" dc rna''eir.r co.re.po o 6l?,J-fi1i-]:ffi

,""

srri[i";,ii:[ii::,;::9'r

il:fi ;:.',"":ii:;::".,,i"", fli;rir,j:T"::':::li;,.'ifl


or.u"o"
.t j subir Jirnle de im o poer _ e dizia: <Ora vemj vs o sol que toca o meddiano:ns tus marseDs noite avanaum p sobreMarrocs."

ougues, pnv,,dade co r5c.ercir de c.r.5e(;slo e idcnLit:\"ruosc ii sr propnr com h.rjni:JJde intei.a,. o DijcursoIndireclo Li\rc i mLild" vczcr.unr prel<lo: r ulor corr..di uma pe,$nugem, rrlandoralvez unratnpl,. prrr exprn||i." .ua prdprie:nlcrpJta!;odo muc.jo. Berirrnverl:lo. L ni,.e

tr"jffies:,".lljsdr- ;' : :':"-q1,,ffi9

rrnsJr' m": dcc:riro o Pjs;Lr.o

(pelo menosrt no irerior de uDapeso1agem ao comeo d dcada de sesserta): no r'eparcceexisLir o casode um fime qe seja tod u s (SubjectivlrJi ecta Livre>, sendotod listria narradaatrvs d personagem, uma i11ctioizaoabsout do sistem de aluses do autori' ! ' l a ,- e . s u b j e c r . v Ir nJir.cl L i \ r e - r o . o ic . D o I d ( d n r J . eir- rcrlur^r. o!mor.orog ro nrefrora - .r n c m e . oc >o n c s p o . r o e \erdd" (o .D,.r.\o ltJ.. *'o .rev ve o discuso,de uma dassuaspersonageirs, um mergu"sc.itor ,un sur p":cologia. mrs rambem nr .r //,?grrr r Di.ruso1tJirec.o | :Ucrt io. i.'o, 'enrre iineuisti.rmerrre d.fer"rciaJo <m relaao -l ;Ai;-* A reproouao oc o||crcr-cs rgurs oc rcofoocotuJSrvetrcr. ll,J5. c' , J possve ao escritorque s revive, pelo [ac1ode essas 1igus essociaislorna-se exisliremreanete. Tod feaiidadelingustica um coDjuDto de lnguassocar mente diferencidas e dilerencintes: e o escrilo que empegao (Discurso ltrdi .ecro Lirrer reverer, sob,erJdo, co s.irn(ir Je"Le lic.o: r|J.ia-cJ. umr ror ,,r

l \ r o r c r ' r r o !rJ s s . r J r | l o ! 0 e , crLJrcd o s! e J ( : - p r f c n e , r l o lo.r d. rnr i.lJ

gs,ssn*ss-ds-s&!:c

nt*: (sLbiecriv...ri"0",, "i"" '"ri,;j"IrJft':f:"i;:;, ;::j:i[l.f'' .':i Ji",Hi##H##;+**r#*#xi:;ti.::,


ievrdon<e:i.lo e Je baio pracimae'em morimento.
144

j;:'#':",iff,tj; :'. ."rti;',ll'.ilitix :tl : ;::;fi $;',: jr":*ri;_;,",*:i;"i":,iii."f".il":;;r,tr


'l

? ..";"li'i : H;f,l"'x;i:do

doce peJ'soso r!avs doD;cJ'.,o

Porn, coml imos, no h unra <1ngu institucionl do ciema) nc exislej ou, se houver, seriDfinita; e o altor te que uma e o lra vez recoilar em to estralh lngu o seuprprio vocbul.irio.Contudo,mesmoDeste voob porqueos rio, a nguacontinulbrosamente se inlerdialecta e irtenacio1al: olhos soiguaisem tod prte do muDdo. porqueelesno existem,qaisquer No possvel tomrmos e11 consideao, gias: ou seja,em suma,dit'erencies subingugers, thgus especiis, sociais. que as enconlios,ainda enio se Ou quandoas h, como na realidade acortece manifestam fora de toda e qucluer e de so. lossibiliddede catalogao (sobetudo o (ohar) de um campons Etectivmente, se esteperlencera ulr pasou uma regiosubdesenvolvida) e o ooh(>de um burgusculto oomprcerden tipos de ealidadc diferentes em elao a cois conLcmpladn: no s os dois vem concetamenle, cada um deles,<sries diferertes>de coisas,
145

nrustrmbdrur (oira em s: se nrrnilesL .l.udo diterenle aosdois r.r., noq lodvia, "olhcres., in.rirucionalizvel, m:! reraro(nre rnduLrvo.

jrsLa de qualquer itruasem. out,,f li, Iidade.

: :.:a*"+{rri:,t': ii;,;tr"!i; ; :l F;i:;i# i;;i,,ffiJ[fl,]** ;l;l'#*I"#":ip-+-q+r i;."': tr."ii:li;gtffi Hffi ffi S"#;R#rf s#E"Wd@;','d #;H" #trffi*#*#-','#ffi

ffifil."f ,,iil;::iIFtmrir",,ffif ff ;mmi;f r#ff

i":l.,:,;;",1"r
'ij:ii:

nvelinsusrico comum decoreDre dL! t"":,:lt:: l"_E.porsvet

,1,. tfl*Nffiw
$*tilr$.;ffi
r46

ffisii#rw

jtl}' :l":i"",:rdffi +u ", }i,,,1iffiii'ffi tt--il r;*rxi;'$;i*,,Hi*i ffi i[

*g*'***ffi***ffi fr i.;+tr$,":ffi l,:{H:i']*


141

* ;*-**fi*rrur**n:-,

que esteformalismoconstltuino csscnclal Mas, para demonstrr o udo do filme, queriexaminar dois aspectos particular(a mesna de uma operao srils.tico que xaminareiiguamente em tsortolucci e codd), extremmente signiicalivu. Os dois momentos dstaoperao so: I) A apoximao sucessiva de dois poutos de vist,cuj dilerena negligencivel, sobreum mesma imagem,isto sucesso de dois planos qr:e enquadram o mesno trecho de elidade,primeirameric de perlo e depoisde um poua mas longe;or ind pimeirarente de uma p:s, pectivafronta e depoisde uma obqua; ou por ltimo, sin1plosn1.3nte prtir de um s eo,Ias com duasobjecriras di[Jrenles. Nsce qJU Jaqui uma in.i,renci tornaoMcssjva: enquanto miro da aDgusrianLe betcr.ub.rncial e .ulDonrr "e que corxtre em azer.enlrrr doscoiss. II) A rcnic e srir as pcij,rJsejrs do plaro.e qrreaz com quc mon.agem. por vere.de ormobsJvr,,rc,utrcnu',rr sie do <qudrosr-que podermosdizer inlormais-ode as pesongens entram,dizemou fzemqualquercoisa,c de onde depoissaern,abaoDaDdde lovo o quddro :La pua sigDificao boura de quudro: quofo, scgue.sc u LsLe Jcpojs. um oulro quJrorrlogo,oneas pcrsonagens enLrni, eLc., crc. f deslc modo que o mundo se apreseDt cono que regidopor um miio de belezflpictrica pur,que s persoagens inydem, certo,mas submeiendo.se s susregtrN,cll lgde ss profanaemcom l suapresena. ('). inLcrd A lei dos(plno.ob?e'sivosr pol i."u. t.r.r'uo fili(.dcrrur.Lr, mente, o prevalecer dc um ccrLo formJlismo comonirufinJlmcDc libcrrrJ,J u prrtnlo potico(o meu uso dr plvrafomlismono implicjuzosde valor: eli sei nuitssimo bem oue existema insDirsc ounalisXa autnticae sincer:a poesi da lrgua), MrEcono que esla<libcruio" foi pusvel ADroniuni? Muito sirnp,c, (condioesrilsican criando a dc uma <Subjeci! Indileca Livr"-quc fnrcnLe, I coincideDo inieio com o fihne. f'll b Jeeetto wdnclho, Anlori.ni j6 nio apliiu, ur ccnL.urriruu tlc*ricil:drcomumaosseusfi|jncsanJriures, .r suaprpriavlsuIonaljs" JJ IJiJJ a ur1cortedogenericameDte (problemad neuroseda fllie[o)l elpenlado mas olh o mndoidontificaldo'se com a sua protagoDsla neurtica.rcvivendoos aconlccincnros arruv.<s do olhar del \que, desL vcz, niio arlltuir.rjncnrc du( !rparal dosLimjre6 ulnicos: tcndo;sidorenrado o ru;idi.Jt: Atrvsdesiemecanismo cstilistco, Antonioni prodziu o se lno eilto uis pde. finalrncnre. peloj serr olhos,rur.re reprcscnLar o mundo visLo rulinricor ["ubttiLuiu,efi blo{o. a ;sodo nundo dt uma n?u!,:a pel,t sua wpria tt"o de asrcricisnoj subsLituio po,;ci nrl"siu em blocoiLrsliicd-oetr Idelirume 'das dusvjs<s. Alm di"so'e se \eritica.,catgode arbirr:iro nisLasubsriruiqo, ncdade nov,.r lruveria a dizcr. claroque . Subjc(ri\ InJire.Lfl Livreu um prere\to: AnLonioni proravelmcrre serviu-se para ,e pcLmirir. deh. arbiLrariamenre, potica poj>ivcl. a mnis.rmplu liberdade uma lberdade qud rceniua e pot is.o -o arbitrrio. inebriante oby'essiva imobilidade do plano iguahnenretpic do fillne Antes da Ret)olao de Betolucci.No entanto,ssume um sentidodifercnledo de Antonioni. O que iteessa a Bg(,toltrcji no o modo comoo fagmentodo mundo ooniidonul

ili{:"'ffi 1ffi 'iffi iljl.i


quc li:i'iii-':.i;;li,c :cJ terenc:
i:'

;.'^-:."t#$ :J+::11{:}i .,:',',,hri rj*iiq:; "}:f fr**t' i


{ ,

fi 'rffi ii**ir,,.".#if tt$lfilj.i**:{"'ti:'.


fli;#,'##{,#,3jfii#rffiH**:ic""d"
:

:;,',;',',.t :n U".:'"::;ffiffifulffiiH;i:#r#m ; i;;;;;;;;i;,;;i,;,


..,f

nr rerur0oecnrci,e por rssopoe c, da entrd3de. \nturatncnlc. l0lnbn, Godard iog o iogo habitual: tambmele tem necessidsde de um <esldodonipr avalizar suliberdadetcnica:un1estdo nate> no protgonista domi ante neurtico e escandaloso n suaelaocom a elidade. Os protgonists de Codd so,por isso,lmbmeles,doentes, refinadasflores da bur.guesia. mas que ro se encontrm em tmtamento.So csosgvissimos, mas vitis, qum dos lmiares da ptologiar representamsimplesmenie a mdi de um novo lipo artropolgjco. A obsesso o que carctedza tambm a elaodeles com o mundo; e iqaoobsessiv m pcflenoro um gesto(e aqi que inteflm tcnjca que pode, melhor inda do que tcnicaliterj, exasperaf cinemfl'togrfica, o extremo estssitracet. Ms em Godnd no se vei{ica un nsisinci ce excedatodos os limjtes de uma dlrraosuportvelnm mesmoobiecto: no h nele o clto do objectoenquantoorn (coo o caso com Antonioni). em o cullo do obiectoenquantosmbolode ur lrundo perdido (como cm Bert.rlLrcci):

norico: por ur$_Eql+llslql+gliqs!19_lElbdy: rdrrfr( rudo o q.ue for !panh0do

*$*x*r',*'i+is*tl**,:q:,
r L m I n u n d o d o m i D a d op q r

-It*tt+*i[f fi,tf*i*',ffi
5o pelo autol nao rne.nosrcurdo

i+;lr-,l,i:r,h'*'rii:f[i{:t':."'

i ilrii:ir*::ilii 1,"";r,:: i{ir:r n;",;::,iriir i

renciantede mil polmenoresdo mundo, sem soluao de continuidade, onl.los com obsesso {ria e quasecompazida(tpjca do seu prctgonjstaamoral) dc .4 desjrtegrao reconstruda dnl uniddeatrvs de trmainguagem inatticutada. Godatdrevelauma iseno totl de qualqurclssissismo: se no fosseisso,poderamosfa0r a seu respeitode neocubism. Poderemos, no entanto, tlr aind3 ssirn,de l neocubismo no tonl. Por baixo dos acontecimentos e cri])cias dos seusfilmes, por bixo dslongas(Srbjeciivs Indjrcts,ivres), gue miman o estadode lma dos protagonistas, tr'nscorre sempem filme feito pelo ptl1o przer de restituiode uma realidadedespedaada pe tcnic que estivesse po um Braquebruta1,mecnico ser feconslitud e semharmonia,

Gq*rq,ni+rqin qglg ?-lqm? tog{,-.gJs f$nrrl t rr. "tl$. Blry_{cje,,j.:F 'nscur9r 0 o r r e c I l ov r e . c u x s , s r e n t r / r t cr,o .o rli'e 1d .

peta me,ma raz. o ctr*ici"mo r,,n"r ,1"o",o";."i,Ca",a-i l.i:lli_1!lldr.: e nada.possui.;;iil'."-*";iffi; ;t"s;;d; ::::,i::t:"p-"t,lf-'sionra, e^ma-ginar, *a,".;;;;;.'ii.,i-"'.Jilii

p'* .o".igo'p'.,jp,;". ;;ii.rkj;;d#j',ij: :":1.: :i: j:1"1""11 ua'se jnenrq, e -serr,b.&l4*9jl$qlp!e;@,jmrut#ffi,


14a

l'1';ft;!!:i-1i:{; t; ",i"'l?liiii;Mii"""::Jtxi::,1"i':::1{

".,_"-"-"",,"ia"a. acadmica t.*,p"p*"i,ii*,1. a'il;ilffi#;; :^:11?,T Iu conscicia

" ",I:j l1.1",^::ervadora *."r"., p"t.";" ;;i,_ ilil:.:::::"_:: 1:"fi1lg:gt;j "a" a;"i;r'J";,;,;''"1';i:"-,;; , .: l,: .::r,"j:"^:::::

O (ciDernde poesia>-tl coto se aprcsenta poucosairos dopojsdLrscrl - tcm ssimcomocaractrstic nscimento comum a Droduco de filmes doidos de un dupl ntteza.O filme que se v e se aceitanornalmente rm <Sbiec - mito livre, em su:: tiv IndirectaLivre,, Dor vezes;egl1ar e aproximativa o reaizadorserve-se do (estdode alma psiqicmente doninante do fime, que o de um ?rotagonist doente,anormal,a partir do qul opr uma m;?sa - o qIe lhe pernrite .o"rinrrd ura .rr Jc liberdrde esrlisric:r. .rnn,l, c p-o' rr rii. tq: bjiJ'q {q:!lj-r. s-jljrg o.o",oJ:@- o lirnc ouc '-",rur_r(|ii t ' -nenoccmo prerexool]mtm.!/svr'uatdosc! t"otdqonrl!n : t r tn e d e c n t a c t e intir e ir.remente exprcssivo expressionist. Os panose os riinos de montagern obsessivos do sinasda presenca dessc por fazer- comovimosna an1ise flme sbierrneo, pormerores. dos respectivs f.,ecdrcr.robse..ivo r rcd oJr r , . r i o i r o n n d r l i r g u o .n . i n c n r r t o p r . , t i ( " comumJm!s ppri egulaointena do filme como <Subjectivandircci, I j v - e . -T r 0 r r - s p eo s d o m o m e n rc om q u ea l i n g a g c m . . e c u i n d r 'o r . i r , s p i r s J . , . .e Iib.rlc da fu cio e .e ap-e. diterer'e e ,1v../ lxmbdnmdisrurItica. c", J, ,o <linguagem em si ppria>, estilo. O -cinemade poesia" por .so,nrotrrrdrmenrc e.td.na rerldade, rlic<rcr.d" )obreo exefccio de estilo comoin"piro. nJ m;orpxnc do. cso., sircermenle 149

potica: o que fsia toda a suspiiade misti cao do cto que torla corlr. pretexto o uso da <Subjectiva I irecta Lirre.o O que significa,ento,tudo isto? Significaque se est formar um tradio tcnico-estilstica colnum: ura lngua do cjnem de poesia.Esta lngu tende dorvantea apresentr.se comc diclt1ica em relo liDgugem da nntiva cinematogrfica: diaconia que poderparecer-nos destinada a centuar-se cdavz mais, como contece tmlrm nos sistemas literrios. Esta tadio tcnico-estistica nascenie fnd-seno conjunto dos estilen que se fornaram quaspnaturlmente cinenatogrficos, em funo dos excessoi psicolgicos das pesonagens escolhids como pretextos:ou melhor- en func de um viso substancialmente formlistsdo mrndo (informl em Antonjoni, e. gacaem Bertolucci,tecnicista em Godd, etc.). A expresso dstso interior, exige necessariamente um lngua especjal,com os seus requifltes estilsticns e os se s tecnicismos, compresentes da sua inspiao,que, sendo,por s !i,fgrlrlist, tom nelessilultareamente o seuinstrumetto e o sou obiecto. A sriedos <estilemas cinemtogficos> nscidos destemodo e clssifica.+5 seguDdo ula tradioinda to somentedelinda e semoulras normsque ro as iffuitivas, eu diria mesmopragmticas, coincidepor completocom os processos tpicosda expresso especificamente cinemtogrfica. Sofactosliqusticos pur'.s, qlle exigem, portnto, expresses lingusticasespecficas. Ctalog-los signilica delinearuma uprosdia'possvel, jnda no codificadae no funcional,mas cuja j exisieem potncia(de Pais a Ron,de Praga Brali). normatividade A Drirnc:fcaractcrlica tl.-rs siros oue consLiluem una Lradico do cin.ni"
LlDOeSrlconrrle no lelOmeno oLle os esDectllstds deltnem nonxlmcnLe '.''.---7>'..'--i+^ r bJ J]. c n e s a s e \ p e r l e n l c c , q U e e r J , A l e l O C O I e Og O e C 9 O 0 e s L s s e , l _ .

<l'azer cor1que a cmrano se sita), sucedeua nxima invesa. Estesdoi5 pos,gnoseogicos e gnnicos, contrrios ai esto a definir inequivocamenre 3 presen de duasnaneirsdiferntes de fazer cinema:de duaslnguascinematir grficas diferentes. poems Mas gora precisodizlo: os grandes cinemalogrficos, de Chrllr geral e comum eslavaem que <ro a Mizoguchi,ol a Begman,a caracierstic se sertaa cnaa,: os seusfiln'esno foram roddossepudo um crore da .lrrrgud do cinema dc poes'a., noutro ldo que rona lingugem, enquantototica da _. A poesidelesestava lrngugel. O acto de se no senlit cmaranos filmes destes atoressignificavque pondo'seao seu sewio: em transparente gu aderia aos significdos, per, feio; no se sobrepunha os fctos,violentando-os atravsdas loucas deforn1a, devidasagora sua presena como corscincia tcnico-estistica essemntcas Recordemos a sequncia do combate de boxe, na6 Luzes da Cdarle, e:|,ra Charlol e um campeo, como sempe,muito mais forte do que ele: a espantosa conicidde do bildo de Charlot, os seuspassos de avanoe recuo, simticos, ileis, desconceantesc de um ridculo iesistvel:pois bem, a cmar, dunte tdo isto, pern1anecia plano de conjunto.No imvel e filmv u normalssimo
150

dcla, Ou nt[o, rlcordamoaum dor ltlmor Jtrodulordo Dresn sentamos quondo Dom loo em Q olho do dlao do Bcrgmon, de poesia) clssicn: "cinema do o opsr'occr o ver o mundo, sculos e voltm e Plosae do inferno apslres <pluno por conum lJergmn dada xtraordinria cois to mundo-ma c reio selvogem nm trecho campestre de pofundidde"dos dois potagonists plro planoso comuns e um vsto bastanto Dri;avelil, com um o dois_"grandes e crisruna 'ua humildc de umabthzo penurbanre sueca. de paisagem e conjunro 0e mrne'ra ]s Inagens enquadranclo evd inrel, A cmara ;nin,ipniticncia. no(ml. No a sentimos. bsoluiamente no e, polanto, obtido pelo so dc O ccterpoticodos Iilmes clssicos poesia especfica. uma linguagomde ldo sig itica quejs-llm-gs-nep-ra]n-.pleij4', mt-nr(elvflri o -cr{r-[9-!-:4s.lcJ nele interna: a 'eraio. q;ya lirgua a da orosa.Asuopoe'ra oie contn-ua ou de \4elville' de Tchckov r.s nirrrvas coino..lieamo'. impliia por ror''' cn<malogriti':n da puesia I lornralrode urna' Iinga :nuu escrrtr'ra pseudo narrrli\J5 Je cIiar,pcloconlrio. a nossibilidade suinre. p 'inas s r e d e J e r r n d e u m a p r o ' r d e J ' e p o e s i r : p o s s i b l d a c d m e s . u m a a a Inorsubleclrv prcle\lo d peo uso do gararrtida scr subjecriv;dJde cuj lnias, recta I-ivie>: qqde q ye!dqd9!9"-!4[eg93!lgl"-q-9q!Ig po boas tzes: allcrnnciade diversas A camaritoina-s", pois, sensvel prdi8o do 25 ou 100 pra o meimo roslo o emprego obecLivas, as como"e los drldlando qtre irs coisas se cola-r alolgadas, nuito sus obiectivas acidentis, eJingidamente contlnuos osontraluzes "duao" ,"n e". "xcsso, manaisda cml' os l/dtellitS't os movimentos cmar, i"tt"*o. "*ou "i''r*. por ra./es de erprelo os /r'iordsirrilnnlts tdl'eads "t.o"'rgens etc, elc -. odo <stecoo8o imagem. "irtn.tr"i.t, paragens sobre0mx mcsna as injerm;nveis oc rr^nocr_ p(la ec-e'roaoe por insrist0o comas rcgrs. quase ndsceu rcnico i|,rcnlco dlerenlenen]( pol goslo de a'arqula provocalritr. um c dadeirreular ' palrmo ru lrrrgL canonc depr-es)a 'naitudoisro'e lambm Lornou ou delcio-.o: -n(rnoars ascrnemrlogrslL' todas que intere,sa smullanc"mente .icoe prosdico, baprirrJu c'l rer(rr'e e de cerlor0610 deriticado Iem lermos Que ull:d0de rermi uriliddd'r de poc"ia?'!m srnpl<s de um <cineme esil.Lica I adic;orcnco a um proredermo' em scgura no que 5e edentemente: na,l6ignificl nolcieica, culturl socral sittrrao inlerio dc Lma no deste fenmeno. exae compara,iro e polticamais vasta. desde 1936, no de esifeia e Tempos Modernos' o Ora, p(ovavelmente cala ou pelo.nr'oq llerJlurd: em relsdo sempre esrvc cinema "antecipado" s anlerlor, nonque crolrooBlcrmerne o lJf']dva lizou.cum umJ oporuniJde protuntla. quc crrr. erizarirmri) ard<r jreralur' vacoes socio ool.iirts ' O neoreali.moiin.turoe.iti.o tRoma. .i()ddc aerr' pr.Ii8uou a"jr' e de Lrnr purte do' r'os lilertiojrllino do prtsue"a rodo o neo-relismo de Fcllin .J 'le Anrorrioni c n<olurmli,las neodc.adenlislas ilmcc 50: os iLirna-orr r exlin;o do nLU_ neovangrardi'L a revi\eslnci Drelisuraram lrea'il"mo; a col, d, fcgarl, lJnrndu erlfordo:r' a nout)dlelue anrecipou pblicos primeilos desta; o novo cinemade certasepblicas sintoms os mente pases en primiro dado do desperta8era1desses mais notvel o e socialisias 'l: 151

cnracrerricr dc l,;ii,.i"ri:illlr,ri';;:|;.*""* ri'$'srico'cs,irsLca


II) O erprego dr (Subectiva yL-zes v,frs j -.; rcperjrnos ,1," un 0libi nantLtivo scidenl- n , rlol't;16 intelior n"1orlnonlogos e, po Larnto,_.a li|gLragcnJl percon_gcrs prctexto c lingurcde

djfeco.aofofmalismod oigem ocidental,como 6e houvesse o retomlr de m '"' rotivo do scloXX anreriomenteinierompido ,;;;;i",-;;;;." \irn \i io de coniu,to. "" de ,,." ii,JI." i.-.,r", , en, re5umo. a lormaio , (]r ooe.ra Llocrnea- .irtirfl.!i renovaco vgorosr e gcrolJo tormali:rno. cono "cr.lrurat . roJucdoInJie ipica do deselvorvime,rro o ^i.,"t.ii_- ,"" na rrc^tc, lertn.rf."ierva. devid ao,neumorismo de rnarrisia, de um: aher. ':rrv pos.vel: ou setn.a relov:lo do rn.rndato do escrtor, que, no ronentL) prcsenLc, se toLroLt caduco). Er concluso, com efeiio: \ rfadr;Jlicnico-eslilr.tica de unr ;nerna de poe,ia||a,ccnum imbil,J .I) , i J irvLsrgroc5 c_ enpencnci.rr. cnr corfcspondnc;a coI neoformnlttaj. tr insDi.

pessoa":ql,e v" ,",,,,do ';;;;;".,,;ii;r,:^;f ;.t;;o"i;" 'poi lll,ll,tllltlll'" i, 'r( orltisr.,c qtc paLn " e exprcssr,. aeue
('. j.lciJs cxprtssivos da "lnguadr poesiai.,

iiso. ;;.";,:;i:;;;il:;

l) As

I,rdo :.lo fj I px- e do movien,o ge.sl de .ccle..o. pelacl|Iur. br rpuesi , | rerr.noferdillu r. b:tithxco .r o nrn-ri"mo c a sr a revolrrco norcnt|. I ii cr v... se no 'ror imcrto. de :rtgrnr r"aneila prrndio.o, d" .";i;;, ;;;. . cr, .r . er c o r d o b g r r c . i rC a, tirhas d e i | ' n a, i e r o i u c r i " . n o s j r r J r r - ..ri . r o r o t g . r r e r ' r - r r oc r p r t , l . \ o : o . c o .r , i r i t i : r n q or e N r c r n c u c s r J o e n o d i t i c i ] , L ! U r , I o . | | " . J r n r t r r . . e q J e . o j . r r oD r e s e n r e .a i b u ir o " , o e t : r ,r n r [ u r c : ol , u m J , j rcr tr'drarr do nitoe d. con"cinc: lc1ica dfl toltn. (1965)

pe|tenccr.r. J9+!:g$-.11c,15+3.{ ac hcro, a ouiinrdo !'tc.rc''4.' QrrnnJo ,,lig"l" nr rlrc:r(lrs e..io :r.sjn:hdn segundo as cnrcgorns dfl norrli:r ,.,l ,rr r. r'o"e.o,rdnhipcrse,sib,,:drJc. crc.\ b,,;d;;i;;;*,;r;;',le,;; ;:il;. rJ rsc de .ovo coma hun, idade intcira, nosrernros . rcrrr. de unrint.irchsismu irrcionalisia.

Вам также может понравиться