HISTORIA

I.Daty
24.12.1906r.-pierwszy program radiowy w USA 14.10.1918r.-pokj z Austro-Wgrami 11.11.1918r.-zawieszenie broni w Compigne (koniec I W) 28.06.1919r.-traktat wersalski 10.09.1919r.-pokj z Austri w Saint-Germain 27.11.1919r.-pokj z Bugari w Neuilly 10.01.1920r.-powstanie Ligi Narodw 04.06.1920r.-pokj z Wgrami w Trianon 10.08.1920r.-pokj z Turcj w Svres 14-15.06.1919r.-pierwszy przelot przez Atlantyk bez midzyldowania 08-16-03.1921r.-wprowadzenie Nowej Polityki Ekonomicznej (NEP) 17-29.10.1922r.-marsz na Rzym 30.12.1922r.-utworzenie ZSRR 24.07.1923r.-pokj z Turcj w Lozannie 08.11.1926r.- przyjcie Niemiec do Ligi Narodw 27.08.1928r.-podpisanie najwaniejszego midzynarodowego paktu przez Aristidea Brianda i Franka Kellogga 24.10.1929r.-czarny czwartek 30.01.1933r.-Adolf Hitler mianowany na kanclerza rzdu koalicyjnego przez prezydenta rzeszy Paula von Hindenburga 27.02.1933r.-poar gmachu parlamentu niemieckiego- Reichtagu 21.03.1933r.-wystpienie Niemiec z Ligi Narodw 15.09.1934r.-przyjcie ZSRR do Ligi Narodw 07.03.1936r.-zajcie Nadrenii (remilitaryzacja) , zamanie traktatu wersalskiego 09.11.1938r- noc krysztaowa 12.03.1938r.- Anschluss (przyczenie) Austrii przez III Rzesz 30.09.1938r.- Ukad Monachisjki 28.03.1939r.- zajcie Madrytu przez wojska Franco 1918r.-wybuch epidemii grypy Hiszpanki 1919r.-may traktat wersalski 1922r.-przejcie wadzy we Woszech przez Benito Mussoliniego 1924r.-mier Lenina 1936-1938r.- wielka czystka 1919r.- utworzenie w Moskwie Midzynarodwki Komunistycznej (Komintern) 1943r. rozwizanie Kominternu 1922r.-pierwszy film dwikowy 1933r.-dojcie do wadzy w USA Franklina Delano Roosevelta i wprowadzenie New Deal 1946r.-rozwizanie Ligi Narodw 1929r.-pakty lateraskie 1934r.-noc dugich noy 1923r.-Pucz Monachijski pierwsza prba przejcia wadzy przez Hitlera

1|Strona

1935r.-wprowadzenie ustaw norymberskich 1935r.-wojna wosko-abisyska 04.1922r.-traktat polityczny o cisej wsppracy Niemiec z ZSRR podpisany w Rapallo 08.1934r.- mier Paula von Hindenburga przejcie wadzy przez Hitlera

II Osoby :
1.Karl Liebknecht i Ra Luksemburg- przywdcy trwajcej od listopada 1918r. rewolucji komunistycznej w Niemczech 2.Mustafa Kemal Atatrk- turecki wojskowy i polityk, twrca Republiki Tureckiej, po wojnie sprzeciwi si entencie ; Atatrk- ojciec Turkw 3.Carl Gustaf Mannerheim- genera, przyczyni si do powstania pastwa fiskiego, pocztkowo suy w wojsku carskim , potem zosta naczelnym dowdc si zbrojnych Finlandii 4.Eric Drummond- Brytyjczyk, przez wikszo okresu midzywojennego peni funkcj sekretarza generalnego Ligi Narodw 5.Thomas Woodrow Wilson- w 1918r. prezydent USA 6.Aristide Briand francuski minister spraw zagranicznych w 1928r. , podpisa razem z Frankiem Kelloggiem porozumienie midzynarodowe (najwaniejsze) 7.Frank Kellogg- amerykaski sekretarz stanu , podpisa razem z Aristidem Briandem porozumienie midzynarodowe (najwaniejsze) 8.Richard Coudenhove-Kalergi- Austriak, gwny ordownik ponownej integracji Europy i utworzenia wsplnoty europejskiej (Paneuropy), zakadajcy ,e wszystkie kraje czonkowskie (oprcz W.B. i ZSRR) maj by rwne , maj mie t sam walut i prowadzi wspln polityk celn 9.Aristide Briand- w 1929r. przedstawi inn koncepcj zjednoczeniow Europy uwaa ,e powinny powsta Stany Zjednoczone Europy, utworzone w ramach Ligi Narodw 10.Franklin Delano Roosevelt- od 1933r. prezydent USA , wprowadzi reformy New Deal 11.Benito Mussolini-sta na czele Narodowej Partii Faszystowskiej we Woszech, przej wadz w skutek marszu na Rzym (zamachu stanu) , jego zwolennicy nazywani byli ,,czarnymi koszulami, 12.Wiktor Emanuel III- krl Woch w 1922r., zosta pozbawiony przez Mussoliniego moliwoci podejmowania decyzji dotyczcych kraju 13.Pius XI- zawar pakty luteraskie z Mussolinim 14.Tomasz Mann i Erich Maria Remarque- niemieccy pisarze wiatowej sawy z okresu republiki weimarskiej 15.Alfred Rosenberg- autor ,,Mit XX wieku 16.Heinrich Himmler- sta na czele SS , nawet Hitler si go ba 17.Joseph Goebbels-sta na czele Ministerstwa Propagandy , przez ktre naganiane i upowszechniane byy dziaania nazistw 18.Adolf Hitler- niemiecki polityk , przywdca nazistw , Fhrer i kanclerz III Rzeszy, od 1921r. sta na czele NSDAP, w 1923r. przeprowadzi nieudany pucz w Monachium i zosta aresztowany, napisa ksik ,,Mein Kampf ,w 1933r. obj funkcj kanclerza Niemiec, przeladowa ydw , we wrzeniu 1939r napad na Polsk i wywoa najwikszy konflikt zbrojny w historii wiata, w obliczu nieuchronnej klski 30.04.1945r. popeni samobjstwo w berliskim bunkrze.

2|Strona

19.Mikls Horthy- regent Krlestwa Wgier, po pokonaniu komunistw i likwidacji Wgierskiej Republiki Rad stan na czele pierwszej w okresie midzywojennym prawicowej dyktatury 20.Jzef Stalin- (Josif Dugaszwili), w 1901r. wstpi do Partii Socjaldemokratycznej, 1924r. , po mierci Lenina, otrzyma stanowisko sekretarza generalnego partii bolszewickiej. Wprowadzi w kraju industrializacj i kolektywizacj oraz krwawy terror, zamordowa w agrach miliony obywateli ZSRR, realizowa polityk wsppracy z hitlerowskimi Niemcami, w 1939r. zaatakowa Polsk, uwaany za jednego z najwikszych zbrodniarzy w dziejach ludzkoci 21.Lew Trocki, Grigorij Zinowiew , Lew Kamieniew, Nikoaj Bucharin- wsppracownicy Lenina 22.Pawlik Morozow- wzr dla modziey radzieckiej, donis na wasnego ojca 23.John Alcock i arthur Whitten Brown- przelecieli jako pierwsi nad Atlantykiem bez midzyldowa 24.Charles Lindbergh-sam przelecia nad Atlantykiem jako pierwszy w historii 25.Georges Mlies-pionier w dziedzinie filmw fabularnych , nakrci ,,Podr na Ksiyc 26.Charlie Chaplin-komik, nalea do najbardziej popularnych aktorw midzywojnia 27.Rudolf Valentino, Gret Garbo, Harold Lloyd ,Pola Negri (Apolonia Chaupiec)-gwiazdy kina niemego 28.Orson Welles- amerykaski reyser i aktor , zasyn realizacj suchowiska radiowego wg powieci fantastyczno-naukowej H.G.Wellsa (,,Wojna wiatw) 29.Walter Gropius- zaoy Bauhaus w 1919r. 30.Henri Bergson- filozof , twierdzcy ,e jedynym rdem poznania jest intuicja , krytykowa intelekt 31.Zygmunt Freud- teoria psychoanalizy 32.Hajle Sellasje- cesarz Abisynii , po podbiciu jej przez Wochy musia szuka schronienia w Wielkiej Brytanii 33.Antonio Salazar- portugalski dyktator prawicowy 34.Buenaventura Durruti- jeden z liderw hiszpaskich anarchistw; zorganizowa anarchistyczne oddziay bojowe, ktre stumiy bunt wojskowych w Barcelonie 35.Francisco Franco- jeden z inicjatorw rebelii w 1936r. Dowodzi wwczas hiszpaskimi siami zbrojnymi stacjonujcymi w Maroku, lecz wkrtce zosta okrzyknity wodzem i obj peni wadzy w Hiszpanii 36.Kurt von Schuschingg- austriacki kanclerz w 1938r. 37.Arthur Seyss-Inquart- hitlerowski polityk, namiestnik III Rzeszy w Austrii, dziki niemu zostaa ona przyczona do III Rzeszy 38.Neville Chamberlain- premier Wielkiej Brytanii, wzi udzia w konferencji w Monachium 39.Edouard Daladier- premier Francji, wzi udzia w konferencji w Monachium 40.Jozef Tiso- ksidz, nacjonalista sowacki, postanowi odczy si od Czechosowacji i proklamowa niepodlego wraz z innymi nacjonalistami sowackimi

III Pojcia
1.Traktat Wersalski- pokj z Niemcami , podpisany 28.06.1919r. 2.Freikorps- zoony z socjalistw , ochotniczych oddziaw prawicowych ,skadajcych si z weteranw wojennych; stawia opr Zwizkowi Spartakusa 3.Zwizek Spartakusa- na jego czele stali Ra Luksemburg i Karl Liebknecht , jedno z najbardziej radykalnych stronnictw lewicowych w Niemczech, dy do poczenia rozpocztej przez ich ugrupowanie rewolucji w Niemczech z rewolucj bolszewick w Rosji

3|Strona

4.Nadrenia-pas ziemi rozcigajcy si na wschodnim brzegu Renu , wzdu granicy z Francj i Belgi, zostaa zdemilitaryzowana na mocy traktatu wersalskiego 5.reparacje wojenne- odszkodowania wypacane przez pokonane pastwo krajom zwyciskim za straty poniesione przez nie w czasie konfliktu 6.Wgierska Republika Rad-ogoszona w Wgrzech , kierowana przez komunistw po I wojnie wiatowej, upada w 1919r. w wyniku interwencji wojsk rumuskich 7.Jugosawia- inna nazwa Krlestwa Serbw, Chorwatw i Sowecw 8.pandemia- epidemia obejmujca swoim zasigiem bardzo due obszary 9.Liga Narodw- instytucja powstaa w wyniku traktatu wersalskiego 10.etatyzm gospodarczy- rodzaj polityki spoeczno-gospodarczej oznaczajcy ,e pastwo coraz bardziej ingerowao w sprawy gospodarcze i dyy do jak najwikszej samowystarczalnoci ekonomicznej 11.may traktat wersalski-podpisany w 1919r. , na mocy przyjtych wwczas postanowie pastwa Europy rodkowej miay obowizek przestrzegania praw mniejszoci narodowych i religijnych, osoby, ktre czuy si dyskryminowane, mogy wnie skarg do Ligi Narodw 12.totalitaryzm-system polityczny oparty na ideologii, w ktrym nieograniczona wadza naley do jednej partii, kontrolujcej cae spoeczestwo 13.autorytaryzm-rzdy niepodlegajce kontroli spoecznej ,sprawowane przez jedn parti lub armi 14.czarny czwartek-wydarzenie z 24.10.1929r., gdy na giedzie nowojorskiej doszo do gwatownego spadku cen akcji, pocztek najwikszego w historii kryzysu gospodarczego 15.interwencjonizm-oddziaywanie wadz pastwowych na gospodark krajow za pomoc takich mechanizmw , jak np. podatki 16.duce-tak nazywano wodza w ideologii woskiego faszyzmu 17.czarne koszule- zwolennicy Mussoliniego 18.korporacja-zrzeszenie osb, ktrych celem jest realizacja okrelonych zada 19.Bauhaus-niemiecka szkoa architektoniczna zaoona przez Waltera Gropiusa 20.funkcjonalizm-kierunek w sztuce zakadajcy wyszo funkcji uytkowej przedmiotu lub budowli nad jego innymi walorami 21.Fhrer- wdz w ideologii nazistowskiej 22.NSDAP- partia Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnikw , na jej czele sta Hitler 23.pucz-zamach stanu, przejcie wadzy w sposb niezgodny z prawem obowizujcym w danym pastwie 24.SA- oddziay szturmowe NSDAP , wzorowane na bojwkach ,,czarnych koszul 25.noc dugich noy- wydarzenie z 1934r. , gdy Hitler rozprawi si krwawo ze sprzeciwiajcym mu si kierownictwem SA, ktre dao kontynuowania narodowosocjalistycznej rewolucji, zmiana SA na SS 26.SS -wyksztacio si z SA po nocy dugich noy, na czele sta Heinrich Himmler, 27.indoktrynacja-wpajanie okrelonych pogldw i przekona przy jednoczesnym ograniczeniu innych rde informacji (stosowana przez nazistw) 28.Hitlerjugend-modzieowa organizacja nazistowska , jej czonkowie palili na stosach ksiki, ktre nazici uznali za antynarodowe, organizacja podlega NSDAP 29.Gestapo-(niem. Tajna policja pastwowa) zajmowao si zwalczaniem przeciwnikw ustroju nazistowskiego, funkcjonowao bez nadzoru sdowego i prowadzio dziaania kontrwywiadowcze 30.Wermacht-siy zbrojne III Rzeszy skadajce si z wojsk ldowych, powietrznych i wodnych, rozbudowywano je od momentu powstania w 1935r.

4|Strona

31.Narodowosocjalistyczna Liga Kobiet- (NS-Frauen-schaft) nakaniaa Niemki do rodzenia jak najwikszej liczby dzieci , promowaa wrd kobiet korzystanie z produktw niemieckich, co miao suy samowystarczalnoci surowcowej Niemiec, podlegaa NSDAP 32.Suba Pracy Rzeszy- (RAD) organizacja kierujca modzie powyej 18 roku ycia do obowizkowej pracy na rzecz pastwa w rolnictwie lub przy budowie infrastruktury, podlegaa NSDAP 33.ustawy norymberskie- wprowadzone w 1935 roku ustawy, atakujce ydw 34.noc krysztaowa- wydarzenie z 09.11.1938r. w Niemczech , kiedy to spalono 250 synagog, zniszczono kilka tysicy sklepw, ktrych wacicielami byli ydzi , nazwa pochodzi od lecych na ulicach niemieckich miast potuczonych szyb 35.eugenika-dziaania majce na celu udoskonalenie rasy nordyckiej 36.eutanazja- spowodowanie mierci osoby nieuleczalnie chorej, masowo stosowane przez faszystw 37.sterylizacja- pozbawienie podnoci 38.ZSRR- Zwizek Socjalistycznych Republik Radzieckich utworzony 30.12.1922r. w Moskwie, w jego skad weszy Rosja, Ukraina i Biaoru 39.komunizm wojenny- wprowadzona przez bolszewikw polityka gospodarcza polegajca na upastwowieniu wikszoci sektorw gospodarki- przemysu , handlu i transportu 40.NEP- nowa polityka ekonomiczna, wprowadzona w 1921r. po komunizmie wojennym ,; zlikwidowano wwczas obowizkowe dostawy ywnoci przez chopw i umoliwiono im sprzeda nadwyek produktw 41.OGPU-tajna policja polityczna w ZSRR 42.NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewntrznych) wyksztacia si z OGPU 43.sowchoz-pastwowe przedsibiorstwo rolne, charakterystyczne dla gospodarki ZSRR 44.kochoz-formalnie rolnicza spdzielnia produkcyjna, rodzaj przedsibiorstwa rolniczego charakterystycznego dla byego ZSRR. 45.Komsomo- Komunistyczny Zwizek Modziey 46.agry- obozy pracy 47.guag- gwny zarzd obozw w ZSRR , podlegay pod niego agry 48.wielka czystka- kolejna fala terroru w ZSRR w latach 1936-1938 49.kreml- w przenoni najwysze wadze sowieckie, wspczenie rosyjskie, ktrych siedziba znajdowaa si na moskiewskim Kremlu 50.Komintern- (Midzynarodwka Komunistyczna) , utworzona w Moskwie w 1919r. organizacja zrzeszajca wszystkie komunistyczne partie wiata 51.kultura masowa- kultura adresowana do licznej grupy odbiorcw 52.expos- przemwienie, w ktrym przywdca rzdu prezentuje swoje stanowisko oraz program polityczny 53.Mandukuo- marionetkowe cesarstwo Japonii, podbita chiska Manduria 54.Cesarstwo Etiopii- (Abisynia) jedno z nielicznych niepodlegych pastw Afryki w okresie midzywojnia 55. Sankcje gospodarcze (sankcje ekonomiczne) -kary naoone na gospodark jednego lub kilku krajw przez inne pastwa. 56. Front Ludowy , okrelenie polityki koalicji tworzonych w latach 1935-1938 (po VII Kongresie Kominternu) przez partie komunistyczne z partiami socjalistycznymi i socjaldemokratycznymi w Europie.

5|Strona

57.Falanga- faszystowska organizacja, gwna i jedyna legalna sia polityczna frankistowskiej Hiszpanii. 58.karlici- zwolennicy przywrcenia monarchii , charakterystyczni dla Hiszpanii w okresie midzywojnia 59.Legion Condor- niemiecki lotniczy legion, ktry sta si najbardziej znan jednostk biorc udzia w wojnie hiszpaskiej 60.Brygady Midzynarodowe- oddziay liczce cznie ok. 40 ty ochotnikw o pogldach lewicowych przybywajcych z caej Europy, wystpiy przeciwko buntownikom , walczyy po stronie wojsk republikaskich 61.Anschluss- przyczenie 61.Marchia Wschodnia (niem. Otsmark)- cz Rzeszy Niemieckiej utworzony na terenach wczeniejszej Austrii po Anschlussie 62.ukad monachijski- podpisany 30.09.1938r. ukad wczajcy obszar Sudetw do Niemiec 63.appeasement-(ang. Ugaskiwanie, zaagodzenie) polityka ustpstw prowadzona przez pastwa zachodnie wobec Niemiec, zaobserwowana podczas rozmw w Monachium 64.o wsppracy- sojusz Niemiec i Woch zawarty w 1936r. 65.o Berlin-Rzym-Tokio- sojusz wyksztacony z osi wsppracy + Japonia 66.Protektorat Czech i Moraw- autonomiczna jednostka administracyjna utworzona 16 marca 1939 przez niemieck Rzesz z okupowanych Czech, Moraw i lska Czeskiego, nie przyczonych w konsekwencji ukadu monachijskiego do III Rzeszy jako Kraj Sudecki

IV System Wersalski
1.Traktat wersalski (postanowienia): a)utrata przez Niemcy duej czci obszarw (Alzacja i cz Lotaryngii , Wielkopolska, Pomorze Gdaskie, Gdask) b)redukcja armii Niemieckiej do 100 ty. onierzy c)utworzenie strefy zdemilitaryzowanej (Nadrenia) d)utrata wszystkich posiadoci kolonialnych e)obowizek zapaty ogromnej kontrybucji wojennej f)zakaz czenia si z Austri w przyszoci g)zakaz wojsk lotniczych i broni cikiej h)powstanie Ligi Narodw 2.Traktat z Austri (Saint-Germain) a)utrata ziem czeskich, Morawy, lsku Opawskiego i Cieszyskiego, Galicji, Bukowiny , Boni i Hercegowiny b)zmniejszono wojsko do 30 ty. c)reparacje wojenne d)zakaz wojsk lotniczych i broni cikiej 3.Traktat z Bugari (Neuilly) a)utrata Tracji, poudniowej Dobrudy, niewielkiej czci Macedonii b)reparacje wojenne c)zmniejszono wojsko do 20 ty. d)zakaz wojsk lotniczych i broni cikiej

6|Strona

4.Traktat z Wgrami (Trianon) a)utrata Sowacji, Rusi Zakarpackiej, Spiszu i Orawy oraz Siedmiogrodu i Wojwodiny b)reparacje wojenne c)wojsko zmniejszone do 35 ty. d)zakaz cikiej broni i lotnictwa 5.Traktat z Turcj (Sevres) a)utrata wschodniej czci Tracji, Pwyspu Arabskiego, Iraku, Syrii , Libanu i Palestyny b)zmniejszone wojsko do 50 ty. c)pozbawienie cikiego uzbrojenia 6.II Traktat z Turcj a)odzyskanie czci ziem zabranych przez Grecj b)masowe przesiedlenia 7.Nowe Pastwa a)Islandia b)Czechosowacja c)Polska d)Irlandia e)Krlestwo Serbw , Chorwatw i Sowecw f)Austria g)Wolne Miasto Gdask h)Wgry i)Finlandia J)Estonia k)otwa l)Litwa m)ZSRR

V Odbudowa Powojenna i Wielki Kryzys

1.Skutki I Wojny wiatowej a)polityczne: *zmiany terytorialne *pojawienie si nowych pastw *pojawienie si nowych ustrojw politycznych *powstanie Ligi Narodw b)gospodarcze *ogromny kryzys gospodarczy *hiperinflacja *upadek wielu firm i przedsibiorstw c)spoeczne *epidemia hiszpanki (grypy) *zachwianie rwnowagi demograficznej *rwnouprawnienie kobiet 2.Koncepcje zjednoczenia Europy (Paneuropa) 3.Demokracja i Autorytaryzm 4.Wielki Kryzys- czarny czwartek

7|Strona

VI Reformy Mussoliniego
a)wprowadzenie scentralizowanej wadzy b)wprowadzenie ideologii faszystowskiej c)indoktrynacja spoeczestwa przez wadz d)wprowadzenie systemu tzw. Korporacjonizmu (pastwo mogo si miesza w gospodark)

VII Gwne zaoenia Mein Kampf

a)nadrzdno rasy aryjskiej (niemieckiej) b)likwidacja niektrych mniejszoci narodowych (np. ydw) c)poszukiwanie dla Niemcw tzw. ,,przestrzeni yciowej na wschodzie d)eliminacja ludzi niepenosprawnych, starszych e)odbudowa potgi militarnej Niemiec

VIII Cechy Pastwa Nazistowskiego

a)system monopartyjny b)cisa inwigilacja spoeczestwa przez wadz c)rozpowszechniona cenzura d)nienawi (segregacja) rasowa (rnica z faszyzmem) e)podporzdkowanie kocioa pastwu f)stosowanie terroru wobec spoeczestwa g)powstawanie obozw koncentracyjnych i obozw pracy h)indoktrynacja dzieci i modziey

IX Cechy pastwa Stalina:

a)system monopartyjny b)silna centralizacja wadzy pastwowej c)terror w pastwie d)kolektywizacja wsi (zabieranie ziem przez pastwo) e)nacjonalizacja przemysu (zakady przemysowe przechodziy w rce pastwa) f)kult jednostki g)walka z Kocioem Katolickim h)powstawanie obozw pracy (agrw)

8|Strona

X Kultura midzywojnia
1.emancypacja kobiet 2.sekularyzacja spoeczestwa obowizek szkolny 7-14 lat 3.rozwj techniki 4.kultura masowa: a)film b)radio 5.architektura: a)modernizm b)funkcjonalizm 6.kultura a)katastrofizm (pogld) b)egzystencjalizm (pogld) c)ekspresjonizm d)kubizm e)abstrakcjonizm f)dadaizm g)surrealizm h)futuryzm

XI wiat na drodze ku wojnie

1.Ekspansja Japonii a)atak na chiny b)utworzenie Mandukua 2.Polityka zagraniczna Woch a)atak na Abisyni b)sankcje gospodarczych 3.Wojna Domowa w Hiszpani a)strony- Francisco Franco (+Falanga + karlici) VS Brygady Midzynarodowe b)przyczyna- gbokie podziay spoeczne w kraju 4.Anschluss Austrii 5.Ukad Monachijski a)kto podpisa- Neville Chamberlain, Edouard Daladier, Benito Mussolini, Adolf Hitler b)skutek- wczenie obszaru Sudetw do Niemiec

9|Strona