1-Tamsayılı Optimizasyon (Modelleme) (2sunu)

1
Seluk niversitesi
Mhendislik Mimarlk Fakltesi - Endstri Mhendislii Blm
Hazrlayan
Yrd. Do. Dr. smail Karaolan
YNEYLEM ARATIRMASI-2
-Tamsayl Optimizasyon-
(Modelleme)
Tms. Prg. Problemlerinin Modellenmesi
(Sermaye Bteleme Problemi)
Bu problemin bir dier ad ise Srt antas Problemidir.
Belirli bir miktar para, igc, enerji, mekan vb.
kaynaklarn, bir dnem veya belirli sayda dnemler
iin; hisse senedi, tahvil, yatrm, aratrma-gelitirme
tekliflerinin ya da belirli projelerin deerlendirilmesi ve
seimi gibi benzeri faaliyetlere paylatrlmasna ilikin
karar problemleri, genel olarak sermaye bteleme
problemi olarak adlandrlr.
Seluk niv. Mh. Fak. End. Mh. Bl.
Dr. smail Karaolan
2/40
2
Matematiksel Model
Dr. smail Karaolan
Karar Deikenleri
( ) =
1 1 2 3 4
0
j
j yatrm yaplrsa j , , ,
x
dier durumda
{ }
= + + +
+ + + s
e
1 2 3 4
1 3 4
1 2 3 4
16 22 12 8
5 7 4 3 14
0 1
2
Maks Z x x x x
S.T. x x x x
x ,x ,x ,x ,
rnek: Bir firmann yatrm yapabilecei 4 alternatifi vardr, bu yatrmlardan
elde edilecek gelirlerin net imdiki deerleri srasyla 16, 22, 12 ve 8 birimdir.
Yatrmlar iin u an yaplmas gereken birim harcamalar ise sras ile 5, 7, 4 ve 3
birimdir. Firmann yatrmlar iin ayrd toplam para miktar 14 birim olduuna
gre yatrmlardan elde edilecek net imdiki deeri maksimize edecek tamsayl
programlama modelini kurunuz.
3/40
Matematiksel Model
Dr. smail Karaolan
{ }
= + + +
+ + + s
+ + + s
+ s
+ s
e
1 2 3 4
1 3 4
1 2 3 4
2 4
1 3
1 2 3 4
16 22 12 8
5 7 4 3 14
2
0
1
0 1
2
Maks Z x x x x
S.T. x x x x
x x x x
x x
x x
x ,x ,x ,x ,
Ek Kst 1: Firma en fazla iki yatrm
yapmak istemektedir.
Ek Kst 2: Firma drdnc yatrm
yaptnda ikinci yatrm da yapmay
tercih etmektedir.
Ek Kst 3: Firma birinci ve nc
yatrmlar ayn zamanda yapamamaktadr.
+ + + s
1 2 3 4
2 x x x x
s
4 2
x x
+ s
1 3
1 x x
Optimal zm
= =
= =
=
1 2
3 4
1
0
38
x x
x x
Z
4/40
3
(Sabit Maliyet Problemleri)
Herhangi bir faaliyeti gerekletirebilmek iin, bu
faaliyetin seviyesine bal olmakszn bir maliyete
katlanlmasn gerektiren problemlere sabit maliyet
problemi denir.
Dr. smail Karaolan
5/40
retim Problemi:
Bir tekstil firmas 3 tip giyecek (gmlek, ort ve pantolon) retmektedir.
Her tip giyecein retimi uygun tip tezgahlar gerektirmektedir.
Gmlek, ort ve pantolon retimi iin gerekli tezgahlar haftal srasyla
200, 150 ve 100 birim karlnda kiralanmaktadr.
Her tip rnn 1 adetinin gerektirdii kuma ve iilik miktarlar ile birim
deiken maliyeti ve birim sat fiyat aadaki tabloda verilmitir.
Her hafta 150 saat iilik ve 160 metrekare kuma mevcut olduuna gre
firmann haftalk karn maksimum yapacak tamsayl programlama
modelini kurunuz.
Dr. smail Karaolan
rn ilik (saat) Kuma m
2
Sat Fiyat Deiken Maliyet
Gmlek 3 4 12 6
ort 2 3 8 4
Pantolon 6 4 15 8
6/40
4
Ayrca tezgahlarn kiralanmas,
rnlerin retim miktarndan bamsz
olmakta ve sadece ilgili rnn retilip
retilmemesi kararna bakmaktadr.
yleyse modelde kullanlmak zere
aadaki deikenlerin de tanmlanmas
gerekir.
Dr. smail Karaolan
Karar Deikenleri
=
=
=
1
2
3
1
1
1
x haftada retilecek gmlek miktar
x haftada retilecek ort miktar
x haftada retilecek pantolon miktar
Karar Deikenleri
1
1
0
gmlek retilirse
y
dd
2
1
0
ort retilirse
y
dd
3
1
0
pantolon retilirse
y
dd
7/40
Ama Fonksiyonu:
Firmann amac haftalk sat karn maksimum yapmaktr. Firmann haftalk
kar; rnlerin satndan elde edilecek haftalk gelirden toplam haftalk
maliyetlerin (haftalk deiken maliyet ile haftalk tezgah kiralama maliyeti
toplamnn) karlmas ile bulunur.
kr = 12 x
1
+ 8 4 x
2
+ 15 8 x
3
2y
1
+ 15y
2
+ 1y
3
MaxZ = x
1
+ 4x
2
+ 7x
3
2y
1
+ 15y
2
+ 1y
3
Dr. smail Karaolan
2
Gmlek 3 4 12 6
ort 2 3 8 4
Pantolon 6 4 15 8
Kapasite 150 160
8/40
5
Kapasite Kstlar:
Sx
1
+ 2x
2
+ 6x
3
1Su (iilik kst)
4x
1
+ Sx
2
+ 4x
3
16u (kuma kst)
retim gerekletiinde kiralama durumunu ifade eden kstlar
x
1
Hy
1
x
2
Hy
2
x
3
Hy
3
burada Mbyk bir say
Dr. smail Karaolan
2
Gmlek 3 4 12 6
ort 2 3 8 4
Pantolon 6 4 15 8
Kapasite 150 160
9/40
Matematiksel Model
Dr. smail Karaolan
2
Gmlek 3 4 12 6
ort 2 3 8 4
Pantolon 6 4 15 8
Kapasite 150 160
HoxZ = 6x
1
+4x
2
+ 7x
3
2uuy
1
1Suy
2
1uuy
3
ST.
Sx
1
+ 2x
2
+6x
3
1Su
4x
1
+ Sx
2
+4x
3
16u
x
1
Hy
1
x
2
Hy
2
x
3
Hy
3
x
1
, x
2
, x
3
u :c tomsoyt
y
1
, y
2
, y
3
u,1
Optimal zm
x
3
= 2S, y
3
= 1, Z = 7S
x
1
= x
2
= y
1
= y
2
= u
10/40
6
Depo Yer Seimi Problemi:
Bir firma, sat politikas olarak, rnlerini belirli yerlerdeki depolar kanalyla
mterilerine teslim ederek pazarlamak istemektedir.
Alabilir depo yerleri, bunlarn kapasiteleri, bu yerlerden mterilere birim
tama maliyetleri, mterilerin talepleri ve belirlenen yerlerde depo ama
masraflar aadaki tabloda verilmitir.
Firma yneticisi, talebi karlamak zere, hangi yerlerde depo amas, hangi
depodan hangi mteriye ne kadar tama yaplmas gerektiini bilmek
istemektedir.
Dr. smail Karaolan
Depolar
( I )
Birim Tama Maliyetleri c
|j
Depo
Kapasitesi
x
|
Depo Ama
Maliyeti
|
Mteriler ( J )
M1 M2 M3 M4
D1 4 5 4 3 140 7500
D2 1 2 3 1 150 6200
D3 2 2 2 3 170 7100
Talep d
|
50 70 40 50
11/40
Matematiksel Model (Kapal Form)
Dr. smail Karaolan
Depolar
( I )
Birim Tama Maliyetleri c
|j Depo
Kapasitesi
x
|
Depo Ama
Maliyeti
|
Mteriler ( J )
M1 M2 M3 M4
D1 4 5 4 3 140 7500
D2 1 2 3 1 150 6200
D3 2 2 2 3 170 7100
Talep d
|
50 70 40 50
Karar Deikenleri
( )( )
( )
e e
1
0
ij
i
i deposundan j mterisinde gnderilecek
x
rn miktar i I j J
i deposu alrsa i I
y
dd
( )
( )
( )
{ } ( )
e e e
e
e
= +
> e
s e
> e e
e e

0
0 1
ij ij i i
i I j J i I
ij j
i I
ij i i
j J
ij
i
Min Z c x f y
S.T.
x d j J Talep Kstlar
x s y i I Arz Kstlar
x i I , j J aret Kstlar
y , i I aret Kstlar
12/40
7
Matematiksel Model (Ak Form)
Dr. smail Karaolan
= + + + + + + + + + + +
+ + +
+ + >
+ + >
+ + >
+ + >
+ + + s
+ + + s
+ + +
11 12 13 14 21 22 23 24 31 32 33 34
1 2 3
11 21 31
12 22 32
13 23 33
14 24 34
11 12 13 14 1
21 22 23 24 2
31 32 33 3
4 5 4 3 2 3 2 2 2 3
7500 6200 7100
50
70
40
50
140
150
Min Z x x x x x x x x x x x x
y y y
S.T.
x x x
x x x
x x x
x x x
x x x x y
x x x x y
x x x x
{ }
s
> e e
e e
4 3
170
0
0 1
ij
i
y
x ve tms i I , j J
y , i I
=
= =
=
=
=
=
=
2 3
21
22
24
32
33
13620
1
50
50
50
20
40
Optimal Sonu
Z
y y
x
x
x
x
x
13/40
Sabit Maliyetli Ulatrma Problemi:
Bir firma, mteri taleplerini deiik noktalarda bulunan depolar araclyla karlamak
istemektedir.
Her depodan her mteriye tamaclk gerekletirilebilmektedir. Ancak, eer bir depodan
bir mteriye tamaclk gerekletiriliyorsa ilgili hattn kullanmndan doan bir sabit
maliyete katlanlmak zorundadr.
Problem ile ilgili bilgiler aadaki tabloda verilmitir.
Firma yneticisi, talebi karlamak zere, hangi depodan hangi mteriye ne miktarda rn
gnderileceini bilmek istemektedir.
Dr. smail Karaolan
Depolar
( I )
Sabit (Birim Tama) Maliyetleri
|j
c
|j
Depo
Kapasitesi
x
|
Mteriler ( J )
M1 M2 M3 M4
D1 250(4) 150(5) 125(4) 220(3) 140
D2 500(1) 250(2) 100(3) 450(1) 150
D3 400(2) 300(2) 250(2) 300(3) 170
Talep d
|
50 70 40 50
14/40
8
Dr. smail Karaolan
Karar Deikenleri
( )( )
( )( )
e e
> e e
1 0
0
ij
ij
ij
i deposundan j mterisinde gnderilecek
x
rn miktar i I j J
eer x ise i I j J
y
dd
( )
( )
( )
( )
( )
{ } ( )
e e
e
e
= +
= e
= e
s e e
> e e
e e

0
0 1
ij ij ij ij
i I j J
ij j
i I
ij i
j J
ij ij
ij
i
Min Z c x f y
S.T.
x s i I Arz Kstlar
x My i I , j J Hat Kullanm Kstlar
x i I , j J aret Kstlar
y , i I aret Kstlar
Depolar
( I )
Sabit (Birim Tama) Maliyetleri
|j
c
|j
Depo
Kapasitesi
x
|
Mteriler ( J )
M1 M2 M3 M4
D1 250(4) 150(5) 125(4) 220(3) 100
D2 500(1) 250(2) 100(3) 450(1) 50
D3 400(2) 300(2) 250(2) 300(3) 60
Talep d
|
50 70 40 50
15/40
Matematiksel Model (Ak Form)
Dr. smail Karaolan
= + + + + + + + + + + + +
+ + + +
+ + + +
+ + +
+ + =
+ + =
+ + =
+ +
11 12 13 14 21 22 23 24 31 32 33 34
11 12 13 14
21 22 23 24
31 32 33 34
11 21 31
12 22 32
13 23 33
14 24
4 5 4 3 2 3 2 2 2 3
250 150 125 220
500 250 100 450
400 300 250 300
50
70
40
Min Z x x x x x x x x x x x x
y y y y
y y y y
y y y y
S.T.
x x x
x x x
x x x
x x
{ }
s s s
+ + + =
s s s
+ + + =
s s s
+ + + =
= s s s
> e e
e e e
31 31 11 11 21 21
11 12 13 14
32 32 12 12 22 22
21 22 23 24
33 33 13 13 23 23
31 32 33 34
34 34 34 14 14 24 24
100
50
60
50
0
0 1
ij
ij
x My x My x My
x x x x
x My x My x My
x x x x
x My x My x My
x x x x
x x My x My x My
x ve tms i I , j J
y , i I , j J
= = = = =
= = = = =
11 14 22 23 32
11 14 22 23 32
1
50 50 10 40 60
Optimal Sonu
Z=1730
y y y y y
x , x , x , x , x
16/40
9
(Ya-Ya da (Either-or) Kstlar)
ki kst aadaki ekilde verilmi olsun.
x
1
, x
2
, , x
1
, 1
g x
1
, x
2
, , x
1
, 2
(1) ve (2) numaral kstlardan en fazla bir tanesinin
salanmas ya-ya da eklinde kstlar olarak
adlandrlr. Formlasyona (3) ve (4) eklinde iki kstn
ilave edilmesi (1) ve (2) numaral kstlarn en fazla
birinin salanmasn temin eder.
x
1
, x
2
, , x
1
, My 3
g x
1
, x
2
, , x
1
, M(1 y) 4
Dr. smail Karaolan
17/40
rnek: Araba retimi Problemi
Bir otomobil firmas spor, sedan ve lks olmak zere 3 tip
otomobil retmeyi dnmektedir. Herhangi bir tip otomobilin
retiminin ekonomik olarak uygun olmas iin en az 1000 adet
retilmesi gerekmektedir. Fabrikann elinde kaynak olarak 6.000
ton elik ve 60.000 saat iilik mevcuttur. Her tip otomobil iin
gerekli kaynak miktarlar ve elde edilecek karlar aadaki tabloda
verilmitir. Fabrikann toplam karn maksimum yapacak tamsayl
programlama modelini kurunuz.
Dr. smail Karaolan
Araba Tipleri
Kapasite
Spor Sedan Lks
Gerekli elik (ton) 1.5 3 5 6000
Gerekli ilik (saat) 30 25 40 60000
Birim Kr (TL) 2000 3000 4000
18/40
10
Dr. smail Karaolan
Matematiksel Model
Karar Deikenleri
( ) = =1 2 3
j
x j. tip arabadan retilecek miktar j , ,
( )
( )
( )
( )
( )
{ }
= + +
+ + s
+ + s
s
s
s
s
s
s
>
e
1 2 3
1 3
1 2 3
1 1
1 1
2 2
2 2
3 3
3 3
1 2 3
1 2 3
2000 3000 4000
1 5 3 5 6000
30 25 40 60000
1000 1
1000 1
1000 1
0
0 1
2
Maks Z x x x
S.T. . x x x elik Kst
x x x ilik Kst
x My
x M y
x My
x M y
x My
x M y
x ,x ,x
y ,y ,y ,
= =
= = = =
2 2
1 3 1 3
2 000 1
0 0
Optimal Sonu
Z=6.000.000
x . , y
x x , y y
Araba Tipleri
Kapasite
Spor Sedan Lks
Gerekli elik (ton) 1.5 3 5 6000
Gerekli ilik (saat) 30 25 40 60000
Birim Kr (TL) 2000 3000 4000
19/40
(Eer-yleyse (If-Then) Kstlar)
Baz modellerde aadaki durumlar ile
karlalabilmektedir.
x
1
, x
2
, , x
1
, kst salanyoisa g x
1
, x
2
, , x
1
, kst
ua salanmak zoiunua
x
1
, x
2
, , x
1
, kst salanmyoisa g x
1
, x
2
, , x
1
,
kst salansa ua olui salanmasa ua
Bu durumda modelde aadaki deiiklikleri yapmak
gerekir.
x
1
, x
2
, , x
1
, M 1 y
g x
1
, x
2
, , x
1
, My
Dr. smail Karaolan
20/40
11
(Eer-yleyse (If-Then) Kstlar)
rnek: Depo Yer Seimi Problemi
Depo yeri seimi probleminde rnein, eer nc depodan
ikinci mteriye rn gnderilirse, bir ve nc mterilere
bu depodan rn gnderilmesin. Bu durum aada verilen
kstlarn modele ilave edilmesi ile salanabilir.
Dr. smail Karaolan
Ek Kstlar
( )
{ }
+ s
s
e
31 33
32
1
0 1
x x Mw
x M w
w ,
=
= =
=
=
=
=
=
2 3
21
22
24
32
33
13620
1
50
50
50
20
40
*
Z
y y
x
x
x
x
x
=
= = =
=
=
=
=
=
2 3
21
22
24
31
33
13640
1
30
70
50
20
40
*
Z
y y w
x
x
x
x
x
21/40
(Bir kstn N farkl deerden birisini almas)
Aadaki gsterim, bir kstn sa taraf deerinin
alabilecei n farkl deeri ifade etmektedir.
x
1
, x
2
, , x
1
, = h
1
ueya h
2
ueya h
N
Sa taraf deerlerinden sadece bir tanesinin
kullanlmas durumu, modele eklenecek aadaki
kstlar ile salanabilir.
x
1
, x
2
, , x
1
, = h
|
y
|
N
|=1
y
|
N
|=1
= 1
y
|
, 1 | = 1, 2, , N
Dr. smail Karaolan
22/40
12
(Bir kstn N farkl deerden birisini almas)
rnein, yatrm alternatiflerinin deerlendirilmesi probleminde
(sermaye bteleme problemi), firmann yatrmlar iin ayrabilecei
kaynak miktarnn 14, 18 ya da 23 olacan ve kaynak miktarndaki bu
farkllamann firmann yrtt dier yatrmlardan gelebilecek
kaynaklar dikkate almas sonucu olduunu varsayalm. Bu durumda sa
taraf deerlerinin sadece 1 tanesinin kullanlmas iin modele aadaki
kstlarn ilave edilmesi gerekir.
Dr. smail Karaolan
Matematiksel Model
{ }
{ }
= + + +
+ + + s + +
+ + =
e
e
1 2 3 4
1 3 4 1 2 3
1 2 3
1 2 3 4
1 2 3
16 22 12 8
5 7 4 3 14 18 23
1
0 1
0 1
2
Maks Z x x x x
S.T. x x x x y y y
y y y
x ,x ,x ,x ,
y , y , y ,
=
= = = =
=
1 2 3 4
3
58
1
1
*
Z
x x x x
y
23/40
Dorusallatrma (Linearization)
Modellemede dorusal olmayan fonksiyonlar ile sklkla
karlalmaktadr.
Bunlardan en yaygn olanlar;
Paral dorusal fonksiyonlar (Piecewise Linear Functions)
MaxiMin (En byk olann en kklenmesi) / Minimax (En kk olann
en byklenmesi)
Mutlak deerli (Absolute Value) ifadeler
Bu fonksiyonlar dorusal olmad iin dorusal optimizasyon
teknikleri ile zlemezler.
Bu durumda iki yol vardr. Bunlar;
Dorusal olmayan modeller iin gelitirilmi zm yntemlerini
kullanmak.
Modeli dorusallatrp dorusal optimizasyon tekniklerinden birisi ile
zmek.
Dr. smail Karaolan
24/40
13
Dorusallatrma (Ek Karar Deikenleri ve Kstlar)
(Paral dorusal fonksiyonlar )
Bilindii gibi paral dorusal fonksiyonlar tam manas ile
dorusallk artlarn salamad iin bu tr fonksiyonlarn
modellenmesi iin tamsayl deikenlere ihtiya
duyulmaktadr. Genel bir paral dorusal fonksiyon u
ekildedir.
Dr. smail Karaolan
=
s s
1
0
1
i
i
i
i i i i i
Ek Karar Deikeni
eer paral fonksiyonun i. aral seilirse
y
dd
y
AS y x S y
25/40
Orijinal Model
(MaxiMin-En byk olann en kklenmesi)
Ama fonksiyonunda baz deerlerin en bynn en
kklenmesi gerektii durumlarda karlalmaktadr
(rnein Montaj Hatt Dengeleme Problemi).
Dr. smail Karaolan
( ) ( ) ( ) { } =
~
1 2

n
MinZ Max f x , f x , , f x
Kstlar
Ax b
Dorusallatrma (Ek Karar Deikenleri ve Kstlar)
( )
=
~
> =
i
Ek Karar Deikeni
C: Ama fonksiyonunun en byk bileeni
MinZ C
Kstlar
Ax b
C f x i , , ...,n 1 2
26/40
14
Orijinal Model
(Mutlak deerli (Absolute Value) ifadeler)
Ama fonksiyonunda karar
deikenleri arasndaki
farkn mutlak deerinin
bulunduu durumlarda
karlalmaktadr (rnein
Tesis i Yerleim Problemi)
Dr. smail Karaolan
Dorusallatrma (Ek KD ve Kstlar)
=
~
ij i j
i j
MinZ a x x
Kstlar
Ax b
27/40
( )
+
+
+
+
= >
= >
= +
~
=
>

ij i j i j
ij j i j i
ij ij ij
i j
i j ij ij
ij ij
Ek Karar Deikenleri
x x x eer x x ise
x x x eer x x ise
MinZ a x x
Kstlar
Ax b
x x x x i , j
x , x i , j
0
0
0
(Gezgin Satc Problemi-Traveling Salesman Problem)
G(N,A) tam bal bir ebeke olsun. Burada, N dmler kmesi ve A ise dmler
arasnda tanmlanan ayrt kmesidir. A = |, j ||, j N .
ebekedeki tm dm iftleri arasnda c
|j
: |, j A ile tanml ilgili hattn
kullanmndan kaynaklanan bir maliyeti sz konusudur.
GSPde ama, her mteriye bir kez urayarak ve alt turlarn oluumuna izin
vermeyerek tura balanlan noktada son bulan en kk maliyetli kapal dngy
bulmaktr.
Dr. smail Karaolan
28/40
15
Matematiksel Model
(Gezgin Satc Problemi-Traveling Salesman Problem)
Dr. smail Karaolan
Karar Deikenleri
( )
( )
e =
e
1
0
:
ij
i
eer i dmnde j dmne gidilirse i,j N : i j
x
dd
u Alt-tur oluumunu engelleyen yardmc deiken i N
( )
( )
( )
( )
( ) ( )
( )
e
e
e
=
= e
= e
+ s = =
s e
> e
1
1
1 2 3
0
ij ij
i,j N
ij
j N
ij
i N
i j ij
i
i
Min Z c x
S.T.
x i N Her Dmden Bir k Olacak
x j N Her Dme Bir Giri Olacak
u u N x N i , j , , ..., N : i j Alt-Tur Eleme Kstlar
u N i,j N Alt-Tur Eleme Kstlar
u i,j N ( )
{ } ( ) ( ) e e 0 1
ij
aret Kstlar
x , i,j N aret Kstlar
29/40
(Ara Rotalama Problemi-Vehicle Routing Problem)
G(N,A) tam bal bir ebeke olsun. Burada, N dmler kmesi ve A ise
dmler arasnda tanmlanan ayrt kmesidir. A = |, j ||, j N . Dm
kmesinde 0 dm depoyu, N
C
= 1, 2, , N dmleri ise mterileri
temsil etmektedir.
ebekedeki tm dm iftleri arasnda c
|j
: |, j A ile tanml ilgili hattn
kullanmndan kaynaklanan bir maliyeti sz konusudur.
ebekedeki tm mteriler iin d
|
: | N
C
ile tanml bir talep sz konusudur.
Depoda hazr bekleyen, homojen zelliklere sahip, Q ile gsterilen bir
kapasitesi olan Madet ara bulunmaktadr.
ARP tanmlanan bu ebeke zerinde aadaki kstlarn salayan en kk
maliyetli rotalarn tespiti problemidir.
Her mteriye kesinlikle bir kez uranmal,
Bir rota depodan balamal ve tekrar depoda son bulmal,
Rota zerindeki mterilerin talepleri toplam ara kapasitesini gememeli
Dr. smail Karaolan
30/40
16
Dr. smail Karaolan
31/40
Dr. smail Karaolan
Matematiksel Model:
( )
( )
( ) ( )
( ) ( )
( )
e
e
e
e e
e
=
= e
= e
= =
+

ij
i
ij ij
i , j J
ij C
i N
ij C
j N
i j
i N j N
i j
ara i dmnden j dmne geiyorsa i,j N
x
d.d.
u : Alt tur eleme ve kapasite kstlar iin kullanlan geici deiken
MinZ c x
ST
x j N
x i N
x x M
u u
0 0
1
0
1 1
1 2
3
( )
( ) ( )
{ } ( ) ( )
s e =
s s e
e e
ij j C
i i C
ij
Qx Q d i , j N ,i j
d u Q i N
x , i , j N
4
5
0 1 6
32/40
17
(Kutu Paketleme Problemi-Bin Packing Problem)
Herbiri farkl arla w
|
sahip Madet parann, kapasitesi W
olan en az sayda kutuya nasl paketleneceinin belirlenmesi
problemidir.
Dr. smail Karaolan
33/40
(Kutu Paketleme Problemi-Bin Packing Problem)
Dr. smail Karaolan
Matematiksel Model:
( )
( )
( ) ( )
( ) ( )
{ } ( )( ) ( )
{ } ( ) ( )
e
e
e
e e
=
= e
s e
e e e
e e
ik
k
k
k K
ik
k K
i ij k
i M
ik
k
i rn k kutusuna atanrsa i M, k K
x
d.d.
k kutusu kullanlrsa k K
y
d.d.
MinZ y
ST
x i M
w x Wy k K
x , i M k K
y , k K
1
0
1
0
1 1
2
0 1 3
0 1 4
34/40
18
(Montaj Hatt Dengeleme-Assembly Line Balancing)
Aralarnda ncelik ilikisi bulunan ilerin, belirli bir evrim
zaman iin en az istasyon saysnn (ya da belirli bir istasyon
says iin evrim zamannn) en kklenmesini salayacak
ekilde istasyonlara atanmas problemidir.
Gerekli Veriler:
N: ler Kmesi
K: stasyonlar Kmesi
t
|
: i iinin ilem sresi | N
P
|
: i iinden hemen nce yaplmas gereken iler kmesi | N
Dr. smail Karaolan
35/40
Dr. smail Karaolan
36/40
19
Dr. smail Karaolan
Dorusallatrlm Model: Dorusal Olmayan Model:
( )( )
( )
( ) ( )
( ) ( )
{ } ( )( ) ( )
e
e
e
e e
= e e
=
= e
s e e
e e e

1
0
1 1
0 2
0 1 3
jk
k K j jk
j N
jk
k K
ik jk j
k K k K
jk
j ii k istasyonuna
x atanrsa j N k K
d.d.
MinZ Max t X
ST
x j N
kx kx i , j N : i P
x , j N k K
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
( )
{ } ( )( ) ( )
e
e e
e
=
= e
s e e
s e
>
e e e
1 1
0 2
3
0 4
0 1 5
jk
k K
ik jk j
k K k K
j jk
j N
jk
C : evrim zaman
MinZ C
ST
x j N
kx kx i , j N : i P
t x C k K
C
x , j N k K
37/40
(Konkav Maliyetli Ulatrma Problemi)
Dr. smail Karaolan
Konkav Maliyetli
Ulatrma Problemi
(Concave Cost
Transportation Problem):
Bu problemde, klasik ulatrma
probleminden farkl olarak skala
ekonomisi (scale economy)
kavram dikkate alnmaktadr.
Skala ekonomisinde tanan
rn miktar arttka birim
tama maliyeti dmektedir.
Birka rnei aadaki gibidir.
Klasik ulatrma probleminden
farkl olarak birim tama
maliyeti tanan miktara bal
olarak deimektedir.
38/40
20
rnek:
3 depodan 4 mteriye rn datm planlamaktadr.
Depo kapasiteleri, bu yerlerden mterilere tama miktarna bal
olarak birim tama maliyetleri ve mterilerin talepleri aadaki
tabloda verilmitir.
Firma yneticisi, talebi karlamak zere, hangi depodan hangi
mteriye ne kadar tama yaplmas gerektiini bilmek istemektedir.
Dr. smail Karaolan
Depolar
(M)
Mteriler (N) Depo
Kapasitesi
x
|
1 2 3 4
1 20(4), 50(3), 80(2) 20(5), 50(4), 80(3) 20(4), 50(3), 80(2) 20(3), 50(2.5), 80(2) 80
2 20(2), 40(1.5), 70(1) 20(2), 40(1.5), 70(1) 20(3), 40(2.5), 70(2) 20(1), 40(0.8), 70(0.6) 70
3 20(2), 40(1.5), 60(1) 20(2), 40(1.5), 70(1) 20(2), 40(1.5), 60(1) 20(3), 40(2.5), 60(2) 60
Talep d
|
50 70 40 50
39/40
Dr. smail Karaolan
Karar Deikenleri
( )( )( )
( )( )( )
= e e e
e e e
1
0
ijk
ijk
x i deposundan j mterisinde k aralktan gnderilecek rn miktar i I j J k K
i deposundan j mterisinde k aralktan rn gnderilecekse i I j J k K
y
dd
( )
( )
( )
e e e
e e
e e
e
=
= e
s e
= e e
> e e e

1
ijk ijk
i I j J k K
ijk j
i I k K
ijk i
j J k K
ijk
k K
ijk ijk ijk
Min Z c x
S.T.
x s i I Arz Kstlar
y i I , j J Sadece bir aralk seilebilir
x AS y i I , j J , k K Miktar seilen alt snrdan b ( )
( )
( )
{ } ( )
s e e e
> e e e
e e e e
0
0 1
ijk ijk ijk
ijk
ijk
yk olmal
x S y i I , j J , k K Miktar seilen st snrdan byk olmal
x i I , j J , k K aret Kstlar
y , i I , j J , k K aret Kstlar
40/40

1-Tamsayılı Optimizasyon (Modelleme) (2sunu)

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

1-Tamsayılı Optimizasyon (Modelleme) (2sunu)

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

1

Вам также может понравиться