XIOS HOGESCHOOL LIMBURG DEPARTEMENT INDUSTRILE WETENSCHAPPEN EN TECHNOLOGIE

DIMENSIONEREN VAN CENTRALE VERWARMING EN VENTILATIE IN 6 APPARTEMENTEN

Maikel HERMANS

Afstudeerwerk ingediend tot het behalen van het diploma van bachelor in de elektromechanica

Promotoren: dhr. J. Vanaken (Vanaken bvba) dhr. A. Camps (XIOS Hogeschool Limburg)

Academiejaar 2006 - 2007

1 Inhoudsregister
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Inhoudsregister ...................................................................................................................2 Dankbetuiging ....................................................................................................................4 Abstract...............................................................................................................................5 Vanaken bvba .....................................................................................................................6 Lijst van gebruikte afkortingen...........................................................................................7 Inleiding..............................................................................................................................9 opbouw van de appartementen .........................................................................................10 CV.....................................................................................................................................11 Warmteverliesberekening.................................................................................................12 9.1 9.1.2 9.1.3 9.2 9.3 9.4 10 11 11.1 11.2 Transmissieverliezen ................................................................................................12 K-waarde of warmtedoorgang cofficint........................................................13 De binnentemperatuur ......................................................................................15 De basisbuitentemperatuur ...............................................................................15 Ventilatieverliezen....................................................................................................16 De toeslagfactor voor orintatie ...............................................................................18 De toeslagfactor voor niet- gecompenseerde koude wand .......................................19 Selectie radiatoren ........................................................................................................20 Leidingsverliezen .........................................................................................................21 De waterdebieten door de radiator............................................................................21 De lineaire drukverliezen..........................................................................................21 Het lineaire drukverlies per lengte eenheid ......................................................22 de frictiefactor ..................................................................................................22 Het Reynoldsgetal.....................................................................................23 De relatieve ruwheid.................................................................................24 9.1.1

11.2.1 11.2.2

11.2.2.1 11.2.2.2 11.3 11.4 12 13 13.1

De plaatselijke drukverliezen ...................................................................................24 De totale drukverliezen.............................................................................................27 Gasleidingen .................................................................................................................28 vergelijkende studie......................................................................................................29 aparte gaswandketels ................................................................................................29 installatieprijs ...................................................................................................29

13.1.1

Maikel Hermans

3 13.1.2 13.1.3 13.2 13.2.1 13.2.2 13.2.3 13.3 14 14.1 Verbruik............................................................................................................31 Uitstoot CO2 .....................................................................................................34 Installatieprijs ...................................................................................................34 Verbruik............................................................................................................36 Uitstoot CO2 .....................................................................................................37

Collectieve stookplaats .............................................................................................34

Besluit.......................................................................................................................37 Ventilatie ......................................................................................................................38 Ventilatiesysteem......................................................................................................39 Keuze ventilator en systeem .............................................................................40 Filters ................................................................................................................41 Toevoerventielen ..............................................................................................41 Afvoerventielen ................................................................................................41 Doorstroomopeningen ......................................................................................42 Regelkleppen ....................................................................................................42 Reinigingsopeningen ........................................................................................42 Ventilatie in balans ...........................................................................................46

14.1.1 14.1.2 14.1.3 14.1.4 14.1.5 14.1.6 14.1.7 14.2 14.3 14.4 15 16 16.1 16.2 16.3 16.4 16.5 16.6 16.7 17 14.2.1

Ventilatiedebiet.........................................................................................................43 Gemeenschappelijke hal ...........................................................................................48 kostprijs installatie....................................................................................................48 Besluit...........................................................................................................................51 Bijlagen.........................................................................................................................52 bijlage A: bouwplannen............................................................................................52 bijlage B: leidingen aparte gaswandketel .................................................................59 bijlage C: materiaallijst en kostprijs bij de aparte gaswandketel..............................62 bijlage D: leidingen voor de collectieve stookplaats ...............................................68 Bijlage E: materiaallijst en kostprijs bij de collectieve stookplaats .........................71 bijlage F: ventilatiebuizen ........................................................................................73 Bijlage G: materiaallijst en prijslijst ventilatie .........................................................76 Literatuuropgaven en referenties ..................................................................................83

Maikel Hermans

2 Dankbetuiging
Met deze dankbetuiging wil ik even de personen extra bedanken die mij hebben geholpen met het tot stand brengen van mijn eindwerk. Eerst en vooral wil ik mijn externe promotor, Dhr. Jos Vanaken, danken voor mij de kans te geven voor op zijn bedrijf mijn stage en eindwerk te voltooien. Ook wil M. Vanaken danken voor al de technische kennis die hij nog extra heeft overgebracht voor het tot stand brengen van deze scriptie. Vervolgens wil ik mijn interne promotor, Dhr. Andy Camps, ook bedanken voor wederom de kennis maar vooral ook voor zijn tijd die hij in het ondersteunen van dit eindwerk heeft gestoken. Ook wil ik nog de andere docenten van de xios hogeschool bedanken. Zij stonden ook altijd klaar voor op vragen van mij een gepast antwoord te geven. Verder wil ik nog mijn vriendin, mijn ouders, mijn broer en zus bedanken voor alle morele steun die ze mij geboden hebben.

Maikel Hermans

3 Abstract
Auteur: Maikel Hermans Titel: Dimensioneren van centrale verwarming en ventilatie in 6 appartementen. Interne promotor: Andy Camps Externe promotor: Jos Vanaken De firma Vanaken bvba wil een volledige dimensionering van centrale verwarming en ventilatie van 6 appartementen. Het gebouw is in totaal 3 etages hoog. Per etage zijn er 2 appartementen. Deze zijn verbonden met een gemeenschappelijke trappenhal. Voor de bepaling van de warmteverliezen is een programma gebruikt van Steven Van Lier. De leidingverliezen, de diameters van de gasbuizen en de dimensionering van de ventilatie is bepaald door zelf geschreven programmas in Excel. De berekeningen werden uitgevoerd volgens de geldende Belgische en Europese normen. Na het dimensioneren werd een vergelijkende studie gemaakt voor de kostprijs van de installatie en de verrekening van het verbruik tussen 6 individuele gaswandketels versus 1 centrale stookplaats. In de toekomst zal het dimensioneren van woningen bij de firma Vanaken bvba sneller gaan door de programmas die tijdens de stage geschreven zijn. Ook heeft de firma Vanaken bvba een beter zicht op het verschil tussen 1 centrale stookplaats of allemaal aparte gaswandketels in appartementen.

Maikel Hermans

4 Vanaken bvba
Vanaken bvba is gespecialiseerd op het gebied van central verwarming, sanitaire leidingen en toestellen alsook in REG. Voor de start van Vanaken bvba moeten we echter een generatie terug gaan. De vader van Jos, Henry Vanaken is in 1971 met het bedrijf gestart. Henry was enkel actief op het gebied van centrale verwarming. In 1998 heeft Jos het bedrijf van zijn vader overgenomen. De kennis was er wel maar de praktijkervaring ontbrak nog. Gelukkig voor Jos kon hij in de beginfase van het bedrijf nog makkelijk terugvallen op de kennis van zijn vader. Ook de klanten die hij toen had waren eerst klanten van zijn vader. Deze stelden Jos dan ook regelmatig op de proef door te vragen naar Henry. Maar Jos heeft er zich doorgeslagen en die klanten kunnen behouden. Natuurlijk voor elk bedrijf dat wil groeien of zelfs in stand gehouden moet worden zijn er nieuwe klanten nodig. Deze vroegen naar de combinatie van centrale verwarming en sanitaire installaties. Dit is nu onvermijdelijk met elkaar verbonden. Later is Jos ook voorzitter geweest van de Bouwunie. Nu kan mijn bij Vanaken bvba terecht voor een hele waaier van toepassingen namelijk: fotovoltaische panelen, ventilatie, REG, regenwaterrecuperatie, Jos doet dit echter niet allemaal alleen. Dat is ook niet mogelijk. Hij heeft momenteel nog 3 andere mensen in dienst. Maar zoals elk bedrijf wil Vanaken bvba nog groeien. Zo dus is Jos steeds op zoek naar nieuwe aanwinsten voor te helpen in zijn bedrijf.

Maikel Hermans

5 Lijst van gebruikte afkortingen Symbool

A D E Hs L Mcw Mo P Pc R

naam
de oppervlakte van de wand de diameter van de leiding de relatieve wandruwheid de bovenste verbrandingswaarde lengte van het buisstuk de toeslagfactor voor niet- gecompenseerde koude wand de toeslagfactor voor orintatie het werkelijk te leveren vermogen van de radiator Het toegevoerde vermogen de warmteweerstand van materiaal

eenheid
[m] [m of mm]

[m] [-] [-] [W] [kW] [

m K ] W [Pa/m]

Re Rp Rt

Het Reynoldsgetal lineair drukverlies per lengte eenheid de totale warmteweerstand [

m K ] W [m] [Pa]

VL Z c d

het luchtvolume ingesloten in het vertrek plaatselijk drukverlies de soortelijke warmtecapaciteit van het water bij de gemiddelde watertemperatuur de dikte van de wand de frictiefactor de warmtedoorgangscofficint het waterdebiet door de radiator het debiet gas dat per uur gebruikt wordt het ventilatiedebiet de snelheid van de vloeistof het lineaire drukverlies de ingaande watertemperatuur de uitgaande watertemperatuur [

[J/kg.K]. [m]

f
k qrad qv qven v pl i u

W ] m K [kg/h] [m/h] [m/h] [m/s] [Pa] [C] [C]

Maikel Hermans

8 n t v i u eb i de totale warmteverliezen de transmissieverliezen de ventilatieverliezen warmteovergangscofficint tussen een wand en de binnenomgeving warmteovergangscofficint tussen een wand en de buitenomgeving het ventilatievoud de absolute wandruwheid plaatselijke drukverliescofficint de viscositeit van de vloeistof de genormaliseerde basisbuitentemperatuur de droge resulterende temperatuur die beschouwd wordt als de behaaglijkheidtemperatuur van het te verwarmen vertrek de warmtegeleidbaarheid van een materiaal [ [C]
W ] mK

[W] [W] [W] [ [ W ] m K W ] m K [h-1] [mm] [-] [Pa.s] [C]

de dichtheid van de vloeistof

[kg/m]

Maikel Hermans

6 Inleiding
Door het stijgen van het bevolkingsaantal gaan de mensen steeds dichter op elkaar wonen. Met de al schaarse bouwgronden wordt er in de hoogte gebouwd. Met andere woorden meerdere woningen op 1 groter stuk bouwgrond, dus appartementen. Voor vele mensen is een appartement voldoende om te leven. Maar ze willen in het appartement nog steeds het comfort van in een woning. Terwijl de kostprijs voor het appartement toch zo laag mogelijk moet blijven. Voor dhr. Vanaken is er een project toegekomen voor 6 appartementen te meerhout. Deze moeten voorzien worden van centrale verwarming en ventilatie. In onderstaand eindwerk wordt de volledige dimensionering van de centrale verwarming en ventilatie besproken. Ook wordt er onderzocht of het interessanter is voor de verschillende appartementen te verwarmen met 1 centrale stookplaats ten opzichte van elk appartement apart voorzien van een gaswandketel.

Maikel Hermans

10

7 opbouw van de appartementen

De appartementsblok is opgebouwd uit 3 etages. Er zijn telkens 2 appartementen per etage. Elk appartement heeft een leefruimte, een open keuken, 2 slaapkamer, een WC, een badkamer en een kleine inkomhal. De inkomhal is bij appartement 0.1 en 1.1 afsluitbaar van de leefruimte. Bij de andere appartementen lopen de inkomhal en de leefruimte in elkaar over. De plannen van de appartementen bevinden zich in bijlage A: bouwplannen

Figuur 1 grondplan gelijkvloers

Maikel Hermans

11

8 CV

Figuur 2 doorsnede vitodens 300

Om een idee te krijgen hoe de verschillende appartementen het best verwarmd worden moet er eerst een volledige warmteverliesberekening gemaakt worden. Indien de warmteverliezen door transmissie en ventilatie gekend zijn is het mogelijk om de radiatoren en de verwarmingsketel te selecteren. Om een gelijke opwarming van de verschillende radiatoren te bekomen is een buisberekening nodig. Wanneer de bovenstaande berekeningen zijn uitgevoerd is het dimensioneren van de centrale verwarming gebeurd en is het mogelijk voor een offerte op te stellen. Het is echter ook mogelijk om alle appartementen door een gemeenschappelijke ketel te verwarmen. Er is vervolgens ook een studie uitgevoerd voor een vergelijking te kunnen maken qua installatieprijs, verbruik en milieuaspect tussen de gemeenschappelijke ketel en de 6 aparte gaswandketel.

Maikel Hermans

12

9 Warmteverliesberekening
De warmteverliezen van elk te verwarmen vertrek in een gebouw bepaalt het minimaal te installeren totaal vermogen van de verwarmingslichamen. De warmteverliezen van een vertrek worden berekend volgens de genormaliseerde methode uit de Belgische norm NBN 62-003, en is gebaseerd op de volgende formule.
n = ( t + v ).(1 + M o + M cw )

Met:

n = de totale warmteverliezen [W] t = de transmissieverliezen [W] v = de ventilatieverliezen [W] Mo = de toeslagfactor voor orintatie [-] Mcw = de toeslagfactor voor niet- gecompenseerde koude wand [-]

9.1 Transmissieverliezen
De transmissieverliezen van een gebouw zijn de verliezen van warmte door geleiding en straling door de wanden van de ruimte. Ze zijn afhankelijk van de oppervlakte van de wand, de materialen in de wand en het verschil in temperatuur van de binnenzijde en de buitenzijde van de wand. De formule voor de transmissieverliezen te berekenen is dan de volgende.
t = k A ( i eb )

Met:

t = de tranmissieverliezen [W] k = de warmtedoorgang cofficint [

W ] m K

A = de oppervlakte van de wand [m] i = de droge resulterende temperatuur die beschouwd wordt als de behaaglijkheidtemperatuur van het te verwarmen vertrek [C] eb = de genormaliseerde basisbuitentemperatuur [C]

Maikel Hermans

13

9.1.1 K-waarde of warmtedoorgang cofficint

De k-waarde of warmtedoorgang cofficint van een wand is de waarde voor hoe goed of slecht de warmte door een wand gaat. De k-waarde is met andere woorden het omgekeerde van de warmteweerstand door een wand en wordt berekend volgens de genormaliseerde methode uit de norm NBN B62-002, en is gebaseerd op de volgende formule:
k= 1 Rt k = de warmtedoorgang cofficint [ Rt = de totale warmteweerstand [ W ] m K

Met:

m K ] W

De warmteweerstand is afhankelijk van de overgangscofficint tussen de binnenomgeving en de wand, de som van de warmteweerstanden van de vlakke lagen waaruit de wand is opgebouwd en de overgangscofficint tussen de buitenomgeving en de wand. Omdat echter niet alle muren uit 1 soort materiaal zijn opgebouwd is het nodig om de som van de warmteweerstanden te nemen voor de totale warmteweerstand te kennen. Rt = met: 1 1

+ R +

u
m K ] W W ] m K

Rt = de totale warmteweerstand [

i = warmteovergang cofficint tussen een wand en de binnenomgeving [ R = de warmteweerstand van materiaal [ m K ] W

u = warmteovergang cofficint tussen een wand en de buitenomgeving [

W ] m K

Maikel Hermans

14 De dikte en de warmtegeleidbaarheid van een materiaal bepalen de warmteweerstand van een wand. R= Met: d

R = de warmteweerstand van materiaal [ d = de dikte van de wand [m] = de warmtegeleidbaarheid van een materiaal [ W ] mK m K ] W

Bij de appartementen te Meerhout zijn dit de gebruikte k-waarden van de wanden GLV vloer op isolatie GLV vloer niet op isolatie GLV plafond / VDP vloer GLV plafond garage / VDP vloer GLV plafond garage / VDP platdak VDP plafond / ZOL vloer Buitenmuur Gevelsteen Binnenmuur dragend Binnenmuur dragend (garage) Binnenmuur niet-dragend Raam Buitendeur Binnendeur Zadeldak noord Zadeldak zuid Puntgevel oost Puntgevel west
Tabel 1 gebruikte k-waarden

0,43 1,00 0,81 2,09 0,41 4,32 0,52 1,29 0,80 1,64 1,74 1,34 1,24 0,19 0,19 0,19 0,19

Maikel Hermans

15

9.1.2 De binnentemperatuur
Conform met de Belgische norm NBN B62-003 zijn er een aantal vaste binnentemperatuurwaarden waarmee de berekening is uitgevoerd.
Temperatuur (C) 24,0 16,0 -9,0 5,0 5,0 16,0 22,0

Badkamer Berging Buiten Garage Grond Inkom Leefruimte Onbewoond appartement Slaapkamer 1 Slaapkamer 2 WC 1

5,0 18,0 18,0 16,0

Tabel 2 de binnentemperaturen

9.1.3 De basisbuitentemperatuur
De basisbuitentemperatuur is een vaste waarde maar niet overal in Belgi hetzelfde, maar afhankelijk van de regio waar men woont. In Meerhout is dit -9C

Figuur 3 basisbuitentemperaturen in Belgi

Maikel Hermans

16

9.2 Ventilatieverliezen
Naast de transmissieverliezen zijn de ventilatieverliezen ook een sterke factor bij de warmteverliesberekening. De ventilatieverliezen wordt op de volgende manier berekend:

v = 0,34 VL ( i eb )
Met: v = de ventilatieverliezen [W] = het ventilatievoud [h-1] VL = het luchtvolume ingesloten in het vertrek [m] i = de droge resulterende temperatuur die beschouwd wordt als de behaaglijkheidtemperatuur van het te verwarmen vertrek [C] eb = de genormaliseerde basisbuitentemperatuur [C] Omdat de ventilatiedebieten van de verschillende ruimtes bekend zijn is het niet nodig voor een schatting te maken van het ventilatievoud. We kunnen dan rechtstreeks rekenen met de ventilatiedebieten. De formule wordt dan de volgende:

v = 0,34 q ven ( i eb )
met: v = de ventilatieverliezen [W] qven = het ventilatiedebiet [m/h] i = de droge resulterende temperatuur die beschouwd wordt als de behaaglijkheidtemperatuur van het te verwarmen vertrek [C] eb = de genormaliseerde basisbuitentemperatuur [C]

Maikel Hermans

17 De ventilatiedebieten van de verschillende ruimtes zijn de volgende:

appartement 0.1
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer totaal debiet toevoer Debiet (m/h) 50 32 127 type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer Debiet (m/h) 75 50 25 50 200

210

appartement 0.2
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer totaal debiet toevoer Debiet (m/h) 47 37 135 type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer Debiet (m/h) 75 50 25 50 200

219

appartement 1.1
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 Woonkamer totaal debiet toevoer Debiet (m/h) 50 32 121 type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer Debiet (m/h) 75 50 25 50 200

204

appartement 1.2
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer totaal debiet toevoer Debiet (m/h) 47 37 135 type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer Debiet (m/h) 75 50 25 50 200

219

Maikel Hermans

18

appartement 2.1
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer totaal debiet toevoer Debiet (m/h) 49 32 129 type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer Debiet (m/h) 75 50 25 50 200

210

appartement 2.2
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer totaal debiet toevoer Debiet (m/h) 47 37 135 type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer Debiet (m/h) 75 50 25 50 200

219

Tabel 3 de ventilatiedebieten per ruimte

9.3 De toeslagfactor voor orintatie

De waarde van de toeslagfactor Mo die rekening houdt met de blootstelling van elk vertrek wordt gegeven in onderstaande tabel en dit in functie van de orintatie van het vertrek. Orientation Orintatie Mo N 0,05 E 0,025 0 S W 0,025

Tabel 4 toeslagfactoren voor orintatie

Maikel Hermans

19

9.4 De toeslagfactor voor niet- gecompenseerde koude wand

De toeslag wordt toegepast in die vertrekken waar n of meer van de verticale buitenwanden niet- gecompenseerde koude wanden zijn. Een niet- gecompenseerde koude wand is een buitenwand of een deel van een buitenwand (bv venster): -de oppervlakte van de koude wand is groter dan 1m - en de k-waarde is groter dan 1W/mK - en waarvan de koude stralingsinvloed niet gecompenseerd wordt door een aangepaste plaatsing van een verwarmingslichaam.

Maikel Hermans

20

10 Selectie radiatoren
Nu de totale warmteverliezen van de ruimtes gekend zijn kunnen we overgaan tot de selectie van de radiatoren. Eerst is het nodig voor al de vermogens om te rekenen voor een afgifte temperatuur van 20C. Met die afgifte temperatuur worden de vermogens ook aangeduid in de catalogus van verschillende leveranciers van radiatoren. De methode om de vermogens om te rekenen is door de berekende vermogens te delen door een bepaalde factor afhankelijk van de temperatuur in de ruimte.
regime 75/60 Ti factor 16 1,11 18 1,05 20 1 22 0,95 24 0,9 Tabel 5 omrekeningsfactoren

Maikel Hermans

21

11 Leidingsverliezen
Het is wenselijk dat alle radiatoren even snel kunnen opwarmen als ze allemaal tegelijk worden opengedraaid. Daarom is het nodig voor een buisberekening te maken. Om op een correcte manier te beginnen proberen we eerst de zwaarste kring eruit te halen. Dit wil zeggen de kring met de grootste drukval.

11.1 De waterdebieten door de radiator

Om te kunnen beginnen aan de buisberekening is het nodig voor de waterdebieten te kennen door de radiator. De waterdebieten worden berekend aan de hand van de volgende formule: q rad = Met: P 3600 c ( i u ) qrad = het waterdebiet door de radiator [kg/h] P = het werkelijk te leveren vermogen van de radiator [W] c = de soortelijke warmtecapaciteit van het water bij de gemiddelde watertemperatuur [J/kg.K]. Vroeger was het regime 90/70 nu is dat 75/65. i = de ingaande watertemperatuur [C] u = de uitgaande watertemperatuur [C]

11.2 De lineaire drukverliezen

De lineaire drukverliezen ontstaan door de stroming van het water door een buisstuk en de wrijving van het water tegen de binnenwand van de buis. De lineaire drukverliezen worden gegeven door de volgende formule:

pl = R p L
Met: pl = het lineaire drukverlies [Pa] Rp = lineair drukverlies per lengte eenheid [Pa/m] L = lengte van het buisstuk [m]

Maikel Hermans

22

11.2.1

Het lineaire drukverlies per lengte eenheid

Het lineaire drukverlies per lengte eenheid wordt berekend door gebruik te maken van de volgende formule:

Rp =
Met

f v
2 D Rp = het lineaire drukverlies per lengte eenheid [Pa/m] = de massadichtheid van water [kg/m]. Bij het regime 75/65 is dit 978 kg/m

f = de frictiefactor
v = de stromingssnelheid van het water in de leidingen [m/s] D = de diameter van de leiding [m]

11.2.2

de frictiefactor

De frictiefactor kan opgezocht worden in de Moody Chart. De frictiefactor afhankelijk is van het Reynoldsgetal (Re) en de relatieve ruwheid (E).

Figuur 4 Moody diagram

Maikel Hermans

23 Het Moody diagram is opgesteld door middel van de volgende formule toe te passen. 1

f
Met

= 4 log(

3,71D

1,26 Re

f = de frictiefactor
= de absolute ruwheid van de wand [mm] D = de diameter [mm] Re = Het Reynoldsgetal

Dit is de formule van Colebrook voor turbulente stromingen. Voor laminaire stromingen wordt de volgende formule toegepast. 64 Re

f =

Bij laminaire stromingen is de invloed van de ruwheid van de wand verwaarloosbaar omdat de snelheid van de stroming zeer laag is.

11.2.2.1

Het Reynoldsgetal

Het Reynoldsgetal is een maat voor de stroming van de vloeistof. Is het Reynoldsgetal hoger dan 2000 dan is de stroming in de leiding turbulent. Is deze lager dan 2000, dan is de stroming laminair. Het Reynoldsgetal wordt berekend aan de hand van de formule: Re = Met:

v D

Re = Het Reynoldsgetal v = de snelheid van de vloeistof [m/s] = de dichtheid van de vloeistof [kg/m] D = de diameter [m] = de viscositeit van de vloeistof [Pa.s]

Maikel Hermans

24

11.2.2.2

De relatieve ruwheid

De relatieve ruwheid is een maat voor de wrijving die de vloeistof heeft met de wand van de leidingen. De relatieve ruwheid is afhankelijk van het materiaal en de diameter van de leiding.

E=
Met

D
E = de relatieve wandruwheid = de absolute wandruwheid [mm] D = de diameter [mm] e (ft) Riveted Steel Concrete Cast Iron Galvenized Iron Commercial Steel or Wrought Iron Drawn tubing 0,000005 0,0015 0,003-0,03 0,001-0,01 0,00085 0,0005 0,00015 e (mm) 0,9-9,0 0,3-3,0 0,25 0,15 0,046

Tabel 6 absolute wandruwheid

11.3 De plaatselijke drukverliezen

In een verwarmingsinstallatie heeft men niet alleen drukverliezen ten gevolge van de wrijving met de buiswanden. Maar ook drukverliezen die te wijten zijn aan verandering van stromingsrichting en/of verandering van watersnelheid. Dit noemt men de plaatselijke drukverliezen. Deze plaatselijke drukverliezen kunnen optreden bij:

hulpstukken (bochten, splitsingen, collectoren, diameterovergangen) afsluit- of regelapparatuur (kranen) apparaten (radiatoren, ketels, filters, warmtewisselaars,)

Maikel Hermans

25 De waarde van de plaatselijke drukverliezen wordt berekend met de volgende formule: 1 Z = . . .v 2 Met: Z = plaatselijk drukverlies [Pa] = plaatselijke drukverliescofficint [-] = massadichtheid van het water [kg/m] v = snelheid van het water [m/s] De plaatselijke drukverliescofficint wordt eerst proefondervindelijk bepaalt door de fabrikanten. Voor de afsluit- en regelapparatuur en de apparaten zijn de volgende plaatselijke drukverliescofficinten gebruikt:

radiatoren = 5 Verwarmingsketel = 5 thermostatische kraan (Begetube) DN 10 = 5 thermostatische kraan (Begetube) DN 15 = 5

Voor de hulpstukken zijn de richtwaarden gebruikt uit onderstaande tabel.

Maikel Hermans

26

Tabel 7 richtwaarden voor de drukverliescofficinten van plaatselijke weerstanden in metalen leidingen

Maikel Hermans

27

11.4 De totale drukverliezen

De totale drukverliezen worden gegeven door de som van de lineaire drukverliezen en de plaatselijke drukverliezen.

p = pl + Z
Met: p = de totale drukverliezen [Pa] pl = de lineaire drukverliezen [Pa] Z = de som van de plaatselijke drukverliezen [Pa]

Maikel Hermans

28

12 Gasleidingen
Voor de gaswandketels te voorzien van gas zijn er gasleidingen nodig. Dit zijn naadloze buizen. De dikte van de buis moet zo gekozen worden dat er zeker niet meer dan 1 mbar drukverlies is in de buis. Bij de berekeningsmethode wordt eerst aan de hand van het eenheidsdrukverlies in de figuur van Renouard een buis gekozen.
H x 0,046 (L) x 0,048 (H) fictieve lengte = lengte lengte x1,2 17,5 21

Leidingsdeel B

H 3,5

Pmax

eenheidsdrukverlies Pmax/Lfictief 0,055619048 DN20

0,168 1,168

Tabel 8 bepaling buisdiameter van de gasleiding

Voor deze selectie te controleren wordt het effectieve drukverlies berekend van de buisstukken van het toestel tot aan de gasmeter. Is deze waarde kleiner dan 1mbar dan is de juiste diameter geselecteerd.
debiet in leidingsdeel (m/h) reel nominale eenheids diameter drukverlies lengte fictieve H DN(mm) (mbar/m) (m) lengte (m) effectief drukververlie s (mbar) 0,252

leidingsdeel AB

winst/verlies door H

1,898 DN20 0,02 17,5 21 -3,5 -0,168 Tabel 9 controle effectief drukverlies < 1mbar bij de gekozen buisdiameter

Dit is zo voor elk appartement en de centrale stookplaats uitgerekend en de selectie van de gasleiding is vervolgens opgenomen in de materiaallijst.

Maikel Hermans

29

13 vergelijkende studie
Welke methode voor verwarming is nu het meest interessant voor deze 6 appartementen: 6 aparte gaswandketels of 1 centrale stookplaats. Deze studie toont aan welke methode het meest interessant is op het gebied van de installatieprijs, het verbruik en de uitstoot van CO2. Voor beide methodes is een condenserende ketel van Viessmann gekozen namelijk de vitodens 300. Op het gebied van installatie is deze veel te duur bij de aparte gaswandketels. Maar voor een juiste vergelijking te kunnen maken moet er voor beide methodes dezelfde gasketel gekozen worden.

13.1 aparte gaswandketels

Voor de installatie met aparte gaswandketels worden de radiatoren voorzien van warm water met behulp van HENCO leidingen die van een collector vertrekken. De verbinding tussen collector en de gaswandketel wordt uitgevoerd in stalen buis. De plaats waar de leidingen liggen wordt weergegeven in bijlage B: leidingen aparte gaswandketel

13.1.1

installatieprijs

Voor een overzicht te krijgen hoeveel de installatie zal kosten is er een materiaallijst opgesteld. Bij elk materiaal staat ook de kostprijs bij. De som van al deze kosten geeft dan de installatieprijs.

Maikel Hermans

30 In onderstaande tabel is een voorbeeld van zo een lijst.

Benodigdheden CV Leidingen alpex appartement 0.1 hoeveelheden prijs/eenheid

prijs 98 72 0 0 24 0 0 204 15 100 22 284 227 95 63 42 26 66 39 32 0 3 4 12 2.366 0 58 68 145 0 20 80 640 4.807

Stalen buis

gasleiding gaskraan Radiatoren

16 18 DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 DN20

61 35,5 4 15 1 1 1 1 1 1 1

1,61 2,04 4,56 5,04 6 8,64 11,04 10,89 14,84 100,1948 21,6782 283,9673 227,1931 95,1979 63,4938 7,03 4,32 11 1,63 16,07 1,69 1,86 1,01 2366 58 68 145 19,98 80 320 totale prijs

benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren

6 6 6 24 2 toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" 2 2 12 1 bochtstuk gevelwandaansluiting 1 1 1 0 1 1 2

nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires werkuren

Tabel 10 materiaallijst met kostprijs van de centrale verwarming voor appartement 0.1

Maikel Hermans

31 Een overzicht van de materialen en kostprijs van de andere appartementen bevindt zich in bijlage C: materiaallijst en kostprijs bij de aparte gaswandketel De kostprijs bij de andere appartementen voor de installatie is de volgende:

appartement 0.2 = 4739 appartement 1.1 = 4853,5 appartement 1.2 = 4788 appartement 2.1 = 5126,5 appartement 2.2 = 5289,5

De totale installatieprijs voor de 6 appartementen is dan de som. 4807 + 4739 + 4853,5 + 4788 + 5126,5 + 5289,5 = 29603,5

13.1.2

Verbruik

Voor een beeld te krijgen op het verbruik van de installatie is het eerst nodig voor een juist rendement te berekenen van de gasketel. Een condenserende gasketel heeft een jaarrendement van 106% bij een installatie met radiatoren (bepaald op 75/65). Dit getal het resultaat uit een gewogen gemiddelde van de rendementen gedurende een jaar. 119,7 dagen werking aan 13% vermogen = rendement 108 % 50,5 dagen werking aan 30 % vermogen = rendement 106 % 39,5 dagen werking aan 39 % vermogen = rendement 104,5 % 32,2 dagen werking aan 48 % vermogen = rendement 103,5 % 24,5 dagen werking aan 63 % vermogen = rendement 102 % Jaarrendement = gemiddelde van bovenstaande waardes: ((119,7 x 108) + (50,5 x 106) + (39,5 x 104,5) + (32,2 x 103,5) + (24,5 x 102) ) / (119,7 + 50,5 + 39,5 + 32,2 + 24,5) = (12928 + 5353 + 4128 + 3333 + 2499) / (266,4) = 28241 / 266,4 = 106 %

Maikel Hermans

32

Figuur 5 bepaling van de gebruikersrendementen volgens DIN4702 deel 8

Voor vervolgens het werkelijke rendement van een gasketel te verkrijgen bij appartementen die apart verwarmd worden moeten we het jaarrendement vermenigvuldigen met het effectieve rendement.
106% 85% = 90%

Voor een verder beeld te krijgen op het verbruik van de ketel moet het toegevoerde vermogen gekend zijn. Dit gebeurt door het vermogen dat nodig is voor de ruimtes te kunnen verwarmen te delen door het werkelijke rendement van de ketels. Bijvoorbeeld bij appartement 0.1 8,89kw = 9,88kW 0,90

Maikel Hermans

33 Voor het aantal m gas dat de ketel dat gaat verbruiken op jaarbasis moet de volgende formule toegepast worden.
qv = Pc Hs

Met:

qv = het debiet gas dat per uur gebruikt wordt [m/h] Pc = Het toegevoerde vermogen [kW] Hs = de bovenste verbrandingswaarde

Voor het verbruik op jaarbasis te kennen moet het debiet vermenigvuldigd worden met 1800. Omdat de ketel omgerekend op jaarbasis 1800h/jaar op volle vermogen werkt. Bij appartement 0.1 wordt het verbruik dan: 9,88kW = 0,824m / h 11,99kWh / m Op jaarbasis:

0,824m / h 1800h / jaar = 1483m / jaar Bij de andere 5 appartementen is het verbruik het volgende: appartement 0.2 = 1591 m/jaar appartement 1.1 = 1564 m/jaar appartement 1.2 = 1620 m/jaar appartement 2.1 = 1902 m/jaar appartement 2.2 = 2310 m/jaar

Het totale verbruik van de 6 appartementen samen is de som van alle verbruiken.

1483 + 1591 + 1564 + 1620 + 1902 + 2310 = 10470m / jaar

Maikel Hermans

34

13.1.3

Uitstoot CO2

Bij de verbranding van hoogcalorisch gas komt er per m gas, 1,11mC02 vrij. Doordat we het verbruik in m gas/jaar kennen is het eenvoudig voor de hoeveelheid uitstoot van CO2 uit te rekenen. Dit door het verbruik te vermenigvuldigen met 1,11. Bij appartement 0.1 wordt dit dan:
1483m gas / jaar 1,11mCO2 / m gas = 1646,4mCO2 / jaar

Bij de 5 andere appartementen is de uitstoot van CO2 het volgende: appartement 0.2 = 1766mCO2/jaar appartement 1.1 = 1736 mCO2/jaar appartement 1.2 = 1798 mCO2/jaar appartement 2.1 = 2111 mCO2/jaar appartement 2.2 = 2564 mCO2/jaar

Voor een vergelijking te kunnen maken met de collectieve stookplaats hebben we de totale uitstoot nodig. Dit wordt uitgeteld door de som te nemen van de uitstoot van elk appartement. 1646,4 + 1766 + 1736 + 1798 + 2111 + 2564 = 11621,4 mCO2/jaar

13.2 Collectieve stookplaats

Voor de installatie vanuit een collectieve worden de radiatoren ook voorzien van warm water met behulp van HENCO leidingen die van een collector vertrekken. De verbinding tussen collector en de gaswandketel wordt uitgevoerd in stalen buis. De plaats waar de leidingen liggen wordt weergegeven in bijlage D: leidingen voor de collectieve stookplaats

13.2.1

Installatieprijs

Bij de installatieprijs voor de centrale stookplaats zijn er enkele dingen die er speciaal bij moeten komen. Materialen zoals een caloriemeter, pompgroepen,.

Maikel Hermans

35 In onderstaande tabel wordt de lijst weergegeven van de materialen bij de collectieve stookplaats.

collectieve stookplaats hoeveelheden prijs/eenheid prijs Benodigdheden CV Leidingen alpex

16 18 DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 DN20

277 265,5

Stalen buis

47 2 2 1 36

gasleiding gaskraan Radiatoren alle radiatoren

benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen collectoren

1,61 2,04 4,56 5,04 6 8,64 11,04 10,89 14,84

446 542 0 0 282 17 0 27 15 0 5.430 0 253 156 396 235 193 0 20 22 436 0 3.719 0 224 24 78 246 67 35 870 20 480

36 36 36 144 12 toebehoren eindstop verloopstuk 1"3/4" 12 12 432 1 basispakket schacht muurafdekking coaxiaal bochtstuk rookgasbuis 4m rookgasbuis 2m rookgasbuis 1m

7,03 4,32 11 1,63 16,07 1,69 1,86 1,01 3719

nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw

thermostaat vulset accessoires

1 1 1 2 1 1 6 1 6

224 24 78 123 67 35 145 19,98 80

Maikel Hermans

36 collector met 6 uitgangen met iso en open verdeler pompgroep K31 ongemengd 3/4" wandconsole voor module verdeler 5/4" caloriemeter Siemens type megatron werkuren

1 6 1 6 12

1314 277,6 56,03 334,7 320 totale prijs

1.314 1.665 56 2.008 0 3.840 23.117

Tabel 11 materiaallijst met kostprijs voor centrale verwarming met collecitieve stookplaats

Deze materiaallijst is nogmaals terug te vinden in Bijlage E: materiaallijst en kostprijs bij de collectieve stookplaats.

13.2.2

Verbruik

Omdat we bij een collectieve stookplaats ook gebruik maken van een vitodens 300 blijft het rendement van de gasketel hetzelfde namelijk 106%. Het werkelijke rendement van de collectieve gasketel is echter beter dan bij de aparte verwarming van de appartementen. Het effectieve rendement is namelijk beter en ligt niet op 85% maar op 90%. Het betere rendement is een gevolg van dat de periodes van stilliggen van de ketel veel korter gaan zijn. Met andere woorden de ketel blijft warmer en vandaar het hogere rendement. Het werkelijke rendement van de ketel wordt dan het volgende.

106% 90% = 95,4%

Het toegevoerde vermogen wordt met dit percentage: 60kW = 62,89kW 0,954 De methode voor het verbruik te berekenen is hetzelfde als bij de aparte verwarming van het appartement. Bij de collectieve stookplaats geeft dit dan het volgende resultaat. 62,89kW = 5,245m / h 11,99kWh / m Op jaarbasis: 5,245m / h 1800h / jaar = 9441m / jaar

Maikel Hermans

37

13.2.3

Uitstoot CO2

Ook hier hebben we hoogcalorisch gas, zo dus is er ook hier een uitstoot van 1,11mCO2 per m gas dat verbrand wordt. De uitstoot bij de collectieve stookplaats wordt dan:
9441m / jaar 1,11mCO2 / m gas = 10479,5mCO2 / jaar

13.3 Besluit
Hieronder is een samenvatting van de bekomen resultaten: 6 aparte gaswandketels (totaal) installatieprijs Verbruik Uitstoot CO2 29 603,5 10 470 mgas/jaar 11 621,4 mCO2/jaar Collectieve stookplaats 23 116,5 9441mgas/jaar 10 479,5 mCO2/jaar verschil 6487 1029mgas/jaar 1141,9 mCO2/jaar

Tabel 12 Resultaten vergelijkende studie

Zoals uit de samenvatting blijkt scoort de collectieve stookplaats op alle vlakken beter dan de 6 aparte gaswandketels. Toch is de keuze voor een collectieve stookplaats bij appartementen niet evident. Het grote probleem waar verhuurders mee te maken krijgen bij een collectieve stookplaats is de facturatie naar de huurders. De verhuurders geloven dan nooit dat ze zoveel hebben verbruikt voor de verwarming. Vandaar dat er meestal en ook het project te Meerhout geopteerd wordt voor 6 aparte gaswandketels. Echter niet verwarmd met een vitodens 300 van Viessmann maar met een gewone gaswandketel, namelijk de vitopend 100 van Viessmann. Deze is qua kostprijs een heel stuk goedkoper maar het verbruik ervan ligt hoger dus ook de uitstoot van CO2. De installatiekosten worden met andere woorden goedkoper, interessant voor de verhuurder, maar de verbruikerskosten stijgen. En die worden doorgefactureerd aan de verhuurder.

Maikel Hermans

38

14 Ventilatie

Conform met de nieuwe EPB eisen moeten de appartementen ook voorzien worden van ventilatie. Ventilatie is niet alleen nodig omdat het verplicht is, maar ook omdat het de luchtkwaliteit binnen een woning verbetert. Ook zorgt ventilatie in een woning voor een aangenamere omgeving. Deze aangename omgeving kan bij niet ventileren aangetast worden door verschillende oorzaken, namelijk de vochtigheid in de lucht, de eigen bezoedeling, de bezoedeling van elektrische apparaten, . Er zijn ook eisen voor een degelijke ventilatie. De eisen alsook de berekening van de ventilatie zijn opgenomen in de norm NBN D50-001.

Maikel Hermans

39

14.1 Ventilatiesysteem
Voor de woningventilatie zijn er een 5 tal verschillende soorten systemen: Systeem A: natuurlijke toevoer en natuurlijke afvoer Systeem B: mechanische toevoer en natuurlijke afvoer Systeem C: natuurlijke toevoer en mechanische afvoer Systeem D: mechanische toevoer en mechanische afvoer Systeem D: mechanische toevoer en mechanische afvoer met warmteterugwinning

Figuur 6 ventilatie volgens systeem D'

Maikel Hermans

40

14.1.1
ORCON.

Keuze ventilator en systeem

Voor de ventilatie in de verschillende appartementen is geopteerd voor de HRC 300 van

Figuur 7 Orcon ventilatie- unit

De HRC 300 is een balansventilatiesysteem met warmteterugwinning. Dit houdt in, dat er evenveel vers gefilterde buitenlucht wordt toegevoerd naar de droge ruimtes (woonkamer, slaapkamer, studeerkamer,) als er vervuilde binnenlucht wordt afgevoerd vanuit de vochtige ruimtes (badkamer, keuken, berging,). Door de warmteterugwinning wordt de warmte of koelte van de vochtige ruimtes afgegeven aan de koudere of warmere buitenlucht die naar de droge ruimtes wordt toegevoerd. Dit leidt tot een van de voordelen van het systeem D namelijk de energiebesparing.

Figuur 8 principe van de warmtewisselaar

Maikel Hermans

41 De energiebesparing is slecht 1 van de voordelen die een systeem D biedt. Hieronder nog enkele belangrijke voordelen van het systeem D Goede regelbaarheid comfortabel energiebesparing door de warmteterugwinning aanvoer van zuivere lucht (mits plaatsing van filters)

14.1.2

Filters

Voor een zuivere aanvoerlucht te kunnen zorgen moet eerst de verontreinigde buitenlucht gefilterd worden. Deze is nodig voor alle verontreinigheden van de buitenlucht uit de ventilator en de kanalen te houden. Deze dienen over het algemeen om de 3 maanden vervangen te worden. Bij de HRC 300 wordt de toestand van de filters bijgehouden door een filter indicatie. Indien de filters dan vervuild zijn geeft de ventilator dit zelf aan door een foutmelding te geven. De ventilator werkt dan verder ook niet meer.

14.1.3

Toevoerventielen

De openingen bestemd voor de toevoer van lucht in een kamer is een toevoeropening. Deze openingen worden afgedekt door een toevoerventiel

Figuur 9 toevoerventiel

14.1.4

Afvoerventielen

Voor de afvoer van binnenlucht in de vochtige ruimtes wordt er ook gebruik gemaakt van ventielen. Echter niet dezelfde als de toevoerventielen maar afvoerventielen.

Figuur 10 afvoerventiel

Maikel Hermans

42

14.1.5

Doorstroomopeningen

Een doorstroomopening is een niet-afsluitbare, permanente opening of spleet wardoor de lucht vrij van de ene naar de andere binnenruimte kan stromen. Doorstroomopeningen kunnen alleen voorkomen in binnenwanden of in en onder binnendeuren. Een doorstroomopening fungeert dus tegelijk als afvoeropening van een kamer en als toevoeropening van een naburige kamer.

14.1.6

Regelkleppen

Ook bij ventilatie moet het systeem in evenwicht gebracht kunnen worden. De inregeling van het systeem komt tot stand door middel van regelkleppen. Door deze kleppen kan het drukverlies in de kanalen gelijk gemaakt worden. Zodat er bij elk ventiel het juiste debiet geleverd wordt.

14.1.7

Reinigingsopeningen

Ondanks de verschillende filters die gebruikt worden in een ventilatiesysteem is het nog steeds nodig voor de buizen op regelmatige basis te reinigen. Voor de buizen te kunnen reinigen zijn er openingen nodig voor in de buis te geraken. Deze reinigingsopeningen moeten makkelijk toegankelijk zijn in een valse plafond. De plaats wordt ook in functie daarvan gekozen. Ook zijn er enkele verplichtingen voor de plaatsing van deze openingen. De verplichte plaatsen van dergelijke reinigingopeningen zijn bij dit project: aan beide kanten van een regelklep aan n kant van een ronde geluidsdemper aan beide kanten van filtersecties

Maikel Hermans

43

14.2 Ventilatiedebiet
Bij een doorsnee woning en ook appartementen zijn er ruimtes waar de verse lucht toegevoerd moet worden, de droge ruimtes (slaapkamers, woonkamer, bureau, ). En voor een balansventilatie te kunnen bekomen zijn er dan ook ruimtes nodig waar de lucht afgevoerd moet worden. Dit wordt gedaan in de zogenaamde vochtige ruimtes (Badkamer, berging, WC, wasplaats, droogplaats,). Er is ook een luchtverplaatsing tussen de verschillende ruimtes, de doorstroomdebieten. Hiervoor worden meestal geen extra roosters voor geplaatst maar de lucht gaat door de opening onder de deur. De grondplannen met de plaatsen van toevoer, afvoer en doorstroom zijn terug te vinden in bijlage F: ventilatiebuizen

Maikel Hermans

44 De norm NBN D50-001 legt de volgende debieten op voor een aanvaardbare luchtkwaliteit te verkrijgen in de woning.
nominale debiet ruimte algemene regel woonkamer slaapkamer TOEVOER studeerkamer speelkamer woonkamer DOORSTROOM als afvoer uit de ruimte slaapkamer studeerkamer speelkamer badkamer DOORSTROOM als toevoer naar de ruimte was- en droogplaats keuken WC keuken badkamer was- en droogplaats AFVOER analoge ruimten open keuken WC 75 m/h 25 m/h 3,6 m/h.m 50 m/h 25 m/h 3,6 m/h.m 25 m/h 72m/h minimaal debiet 75 m/h 150 m/h debiet mag beperkt worden tot

25 m/h

25 m/h

50 m/h

75 m/h

Tabel 13 Minimale debieten voor woningventilatie

Maikel Hermans

45

De minimale debieten voor de appartementen worden dan de volgende:

appartement 0.1
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 14 50 8,93 32 35,3 127 209 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 7,97 75 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,6 25 berging 1 3,54 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer

totaal debiet toevoer

appartement 0.2
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 13 47 10,2 37 37,6 135 219 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 11 75 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer

totaal debiet toevoer

appartement 1.1
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 14 50 8,93 32 33,6 121 203 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 7,97 75 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,6 25 berging 1 3,54 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer

totaal debiet toevoer

appartement 1.2
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 13 47 10,2 37 37,6 135 219 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 11 75 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer

totaal debiet toevoer

Maikel Hermans

46

appartement 2.1
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 13,7 49 8,93 32 35,7 129 210 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 6,9 75 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,11 25 berging 1 1,36 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer

totaal debiet toevoer

appartement 2.2
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 13 47 10,2 37 37,6 135 219 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 11 75 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer

totaal debiet toevoer

Tabel 14 Ventilatie debieten van de appartementen

Bij elk appartement is er een overschot aan toegevoerde lucht. Het systeem is met deze debieten niet in evenwicht. Er is dus nog geen balansventilatie. De overschotten aan toegevoerde lucht moeten nog weggewerkt worden door extra lucht af te voeren. Onderstaand wordt de bewerking uitgewerkt voor het overschot aan lucht in appartement 0.1 weg te werken.

14.2.1

Ventilatie in balans

Omdat er bij elk appartement een teveel is aan toegevoerde lucht, is er een overschot. Dit overschot gaat weggewerkt worden bij de afvoer van de open keuken. De debieten van de appartementen worden dan de volgende:

appartement 0.1
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 14 50 8,93 32 35,3 127 209 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 7,97 84 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,6 25 berging 1 3,54 50 totaal debiet afvoer 209 type kamer

totaal debiet toevoer

Maikel Hermans

47

appartement 0.2
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 13 47 10,2 37 37,6 135 219 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 11 94 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 219 type kamer

totaal debiet toevoer

appartement 1.1
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 14 50 8,93 32 33,6 121 203 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 7,97 78 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,6 25 berging 1 3,54 50 totaal debiet afvoer 203 type kamer

totaal debiet toevoer

appartement 1.2
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 13 47 10,2 37 37,6 135 219 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 11 94 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 219 type kamer

totaal debiet toevoer

appartement 2.1
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 13,7 49 8,93 32 35,7 129 210 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 6,9 85 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,11 25 berging 1 1,36 50 totaal debiet afvoer 210 type kamer

totaal debiet toevoer

appartement 2.2
type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer Oppervlakte Debiet (m) (m/h) 13 47 10,2 37 37,6 135 219 Oppervlakte Debiet (m) (m/h) open keuken 11 94 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 219 type kamer

totaal debiet toevoer

Tabel 15 ventilatie debieten in balans van alle appartementen

Maikel Hermans

48

14.3 Gemeenschappelijke hal

Tussen de verschillende appartementen is ook een gemeenschappelijke hal. Hiervoor moet een aparte ventilatie-unit voorzien worden. Deze moet onafhankelijk van de verschillende appartementen werken. Ook moet deze volgens de norm NBN D50-001 in lichte overdruk staan ten opzichte van de appartementen.

14.4 kostprijs installatie

Voor een overzicht te krijgen hoeveel de installatie zal kosten is er een materiaallijst opgesteld. Bij elk materiaal staat ook de kostprijs bij. De som van al deze kosten geeft dan de installatieprijs.

Maikel Hermans

49 In onderstaande tabel wordt zo een materiaallijst weergegeven voor appartement 0.1

appartement 0.1 hoeveelheden prijs/stuk ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart kanalen Gesoleerd kanaal L= 1m Gesoleerde bocht 90 Gesoleerde bocht 45 diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90 125mm bocht safe 90 150mm bocht safe 45 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 150/125mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm

prijs excl

1 1 1 4 4 2 13 3 2 6 4 1 4 3 2 1 24 12 2

1.560,00 1.560,0 31,20 31,2 204,00 204,0 13,03 10,06 43,99 16,80 13,44 8,40 12,82 16,18 16,18 8,81 11,38 9,34 4,30 3,84 4,30 4,30 13,11 18,02 11,64 12,14 14,69 19,63 20,81 16,80 57,4 21,9 23,9 49,8 54,8 52,1 40,2 88,0 218,4 40,3 16,8 76,9 64,7 16,2 35,2 34,1 18,7 4,3 92,2 51,6 8,6 0,0 0,0 58,2 48,6 14,7 19,6 41,6 33,6 114,7 197,0 71,7 448,6 328,6

5 4 1 1 2 2 2 9 3 9 6 4

Werkuren

320,0 1.280,0 5.310,5

totale kostprijs

Tabel 16 materiaallijst en kostprijs van de ventilatie voor appartement 0.1

Maikel Hermans

50 De totale kostprijs is de som van de 6 appartementen Appartement 0.1 = 5310,5 Appartement 0.2 = 5124,2 Appartement 1.1 = 5310,5 Appartement 1.2 = 5139 Appartement 2.1 = 5057,7 Appartement 2.2 = 5091,3 Gemeenschappelijke hal = 3570,3 De totale kostprijs is 34603,5 De materiaallijst met prijzen van de appartementen zijn allemaal terug te vinden in Bijlage G: materiaallijst en prijslijst ventilatie.

Maikel Hermans

51

15 Besluit
Door dit project uit te voeren voor de dimensionering van centrale verwarming en ventilatie heb ik een beter inzicht gekregen in de werkwijzen voor de berekeningen. Zoals blijkt zijn de methoden van de school zo goed als dezelfde als in de industrie. Maar in de industrie moet alles toch sneller uitgeteld worden waardoor ze ook vaak werken met gemiddelde waardes. Voor echter een correcte dimensionering uit te voeren is het nodig voor de volledige berekening uit te voeren.

Maikel Hermans

52

16 Bijlagen 16.1 bijlage A: bouwplannen

Maikel Hermans

53

Maikel Hermans

54

Maikel Hermans

55

Maikel Hermans

56

Maikel Hermans

57

Maikel Hermans

58

Maikel Hermans

59

16.2 bijlage B: leidingen aparte gaswandketel

Maikel Hermans

60

Maikel Hermans

61

Maikel Hermans

62

16.3 bijlage C: materiaallijst en kostprijs bij de aparte gaswandketel appartement 0.1

Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren

hoeveelheden prijs/eenheid 61 35,5 4 15 1 1 1 1 1 1 1 1,61 2,04 4,56 5,04 6 8,64 11,04 10,89 14,84 100,1948 21,6782 283,9673 227,1931 95,1979 63,4938 7,03 4,32 11 1,63 16,07 1,69 1,86 1,01 2366 58 68 145 19,98 80 320
totale prijs

prijs 98 72 0 0 24 0 0 204 15 100 22 284 227 95 63 42 26 66 39 32 0 3 4 12 2.366 0 58 68 145 0 20 80 640 4.807

benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw bochtstuk gevelwandaansluiting thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires werkuren

6 6 6 24 2 2 2 12 1 1 1 1 0 1 1 2

Maikel Hermans

63

appartement 0.2
Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren

hoeveelheden prijs/eenheid 53 27 4 10 1 1 1 1 1 1 1 1,61 2,04 4,56 5,04 6,00 8,64 11,04 10,89 14,84 120,28 255,62 255,62 63,49 63,49 63,49 7,03 4,32 11,00 1,63 16,07 1,69 1,86 1,01 2366,00 58,00 68,00 145,00 19,98 80,00 320,00
totale prijs

prijs 85 55 0 0 24 0 0 136 15 120 256 256 63 63 63 42 26 66 39 32 0 3 4 12 2.366 0 58 68 145 0 20 80 640 4.739

benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw bochtstuk gevelwandaansluiting thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires

6 6 6 24 2 2 2 12 1 1 1 1 0 1 1 2

werkuren

Maikel Hermans

64

appartement 1.1
Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren

hoeveelheden prijs/eenheid 61 35,5 4 17,5 1 1 1 1 1 1 1 1,61 2,04 4,56 5,04 6,00 8,64 11,04 10,89 14,84 100,19 34,18 255,62 255,62 95,20 63,49 7,03 4,32 11,00 1,63 16,07 1,69 1,86 1,01 2366,00 58,00 68,00 145,00 19,98 80,00 320,00
totale prijs

prijs 98 72 0 0 24 0 0 238 15 100 34 256 256 95 63 42 26 66 39 32 0 3 4 12 2.366 0 58 68 145 0 20 80 640 4.854

benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw bochtstuk gevelwandaansluiting thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires

6 6 6 24 2 2 2 12 1 1 1 1 0 1 1 2

werkuren

Maikel Hermans

65

appartement 1.2
Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren

hoeveelheden prijs/eenheid 53 27 4 12,5 1 1 1 1 1 1 1 1,61 2,04 4,56 5,04 6 8,64 11,04 10,89 14,84 120,28 45,23 255,62 255,62 80,21 80,21 7,03 4,32 11 1,63 16,07 1,69 1,86 1,01 2366 58 68 145 19,98 80 320
totale prijs

prijs 85 55 0 0 24 0 0 170 15 120 45 256 256 80 80 42 26 66 39 32 0 3 4 12 2.366 0 58 68 145 0 20 80 640 4.788

benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw bochtstuk gevelwandaansluiting thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires

6 6 6 24 2 2 2 12 1 1 1 1 0 1 1 2

werkuren

Maikel Hermans

66

appartement 2.1
Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren

hoeveelheden prijs/eenheid 46 23 4 21 1 1 1 1 1 1 1 1,61 2,04 4,56 5,04 6 8,64 11,04 10,89 14,84 100,1948 170,4189 255,623 255,623 120,2787 80,2072 7,03 4,32 11 1,63 16,07 1,69 1,86 1,01 2366 0 167 0 56 145 19,98 80 320
totale prijs

prijs 74 47 0 0 24 0 0 286 15 100 170 256 256 120 80 42 26 66 39 32 0 3 4 12 2.366 0 0 167 0 56 145 0 20 80 640 5.127

benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw ketelaansluitstuk dakdoorvoer bevestigingsklem universele dakpan thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires

6 6 6 24 2 2 2 12 1 1 1 1 1 1 0 1 1 2

werkuren

Maikel Hermans

67

appartement 2.2
Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren

hoeveelheden prijs/eenheid 34 42,5 4 15 1 1 1 1 1 1 1 1,61 2,04 4,56 5,04 6,00 8,64 11,04 10,89 14,84 141,99 255,62 283,97 283,97 113,64 113,64 7,03 4,32 11,00 1,63 16,07 1,69 1,86 1,01 2366,00 167,00 56,00 145,00 19,98 80,00 320,00
totale prijs

prijs 55 87 0 0 24 0 0 204 15 142 256 284 284 114 114 42 26 66 39 32 0 3 4 12 2.366 0 0 167 0 56 145 0 20 80 640 5.276

benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw ketelaansluitstuk dakdoorvoer bevestigingsklem universele dakpan thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires

6 6 6 24 2 2 2 12 1 1 1 1 1 1 0 1 1 2

werkuren

Maikel Hermans

68

16.4 bijlage D: leidingen voor de collectieve stookplaats

Maikel Hermans

69

Maikel Hermans

70

Maikel Hermans

71

16.5 Bijlage

E:

materiaallijst

en

kostprijs

bij

de

collectieve

stookplaats collectieve stookplaats

Benodigdheden CV Leidingen

hoeveelheden prijs/eenheid 277 265,5 47 2 2 1 36 36 36 36 144 12 12 12 432 7,03 4,32 11,00 1,63 16,07 1,69 1,86 1,01 1,61 2,04 4,56 5,04 6,00 8,64 11,04 10,89 14,84

prijs 446 542 0 0 282 17 0 27 15 5.430 253 156 396 235 193 0 20 22 436

alpex Stalen buis

gasleiding gaskraan
Radiatoren alle radiatoren

16 18 DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 DN20

benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen collectoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24

Maikel Hermans

72
benodigdheden ketel

ketel schouw basispakket schacht muurafdekking coaxiaal bochtstuk rookgasbuis 4m rookgasbuis 2m rookgasbuis 1m thermostaat vulset accessoires collector met 6 uitgangen met iso en open verdeler pompgroep K31 ongemengd 3/4" wandconsole voor module verdeler 5/4" caloriemeter Siemens type megatron werkuren

1 1 1 1 2 1 1 6 1 6 1 6 1 6 12

3719,00 224,00 24,00 78,00 123,00 67,00 35,00 145,00 19,98 80,00 1313,89 277,56 56,03 334,65 320,00
totale prijs

3.719 224 24 78 246 67 35 870 20 480 1.314 1.665 56 2.008 3.840 23.117

Maikel Hermans

73

16.6 bijlage F: ventilatiebuizen

Maikel Hermans

74

Maikel Hermans

75

Maikel Hermans

76

16.7 Bijlage G: materiaallijst en prijslijst ventilatie appartement 0.1

hoeveelheden
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart kanalen Gesoleerd kanaal L= 1m Gesoleerde bocht 90 Gesoleerde bocht 45 diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90 125mm bocht safe 90 150mm bocht safe 45 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 150/125mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm

prijs/stuk

prijs

1 1 1 4 4 2 13 3 2 6 4 1 4 3 2 1 24 12 2 1 1 5 4 1 1 2 2 2 9 3 9 6 4

1.560,00 1.560,0 31,20 31,2 204,00 204,0 13,03 10,06 43,99 16,80 13,44 8,40 12,82 16,18 16,18 8,81 11,38 9,34 4,30 3,84 4,30 4,30 13,11 18,02 11,64 12,14 14,69 19,63 20,81 16,80 57,4 21,9 23,9 49,8 54,8 320,0 52,1 40,2 88,0 218,4 40,3 16,8 76,9 64,7 16,2 35,2 34,1 18,7 4,3 92,2 51,6 8,6 13,1 18,0 58,2 48,6 14,7 19,6 41,6 33,6 114,7 197,0 71,7 448,6 328,6 1.280,0 5.341,7

Werkuren

totale kostprijs

Maikel Hermans

77

appartement 0.2
hoeveelheid prijs/stuk
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart kanalen Gesoleerd kanaal L= 1m Gesoleerde bocht 90 Gesoleerde bocht 45 diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90 125mm bocht safe 90 160mm bocht safe 45 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 160/125mm T-stuk safe 160/150mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm

prijs 1.560,0 31,2 204,0 52,1 40,2 88,0 0,0 84,0 40,3 16,8 76,9 32,4 48,5 17,6 36,1 18,7 4,3 88,3 21,5 47,3 13,1 18,0 46,6 24,3 14,7 39,3 20,8 33,6 20,0 114,7 197,0 47,8 448,6 328,6 1.280,0 5.155,4

1 1 1 4 4 2 5 3 2 6 2 3 2 3 2 1 23 5 11 1 1 4 2 1 2 1 2 1 2 9 2 9 6 4

1.560,00 31,20 204,00 13,03 10,06 43,99 16,80 13,44 8,40 12,82 16,18 16,18 8,81 12,02 9,34 4,30 3,84 4,30 4,30 13,11 18,02 11,64 12,14 14,69 19,63 20,81 16,8 20,0 57,4 21,9 23,9 49,8 54,8 320,0

werkuren

totale kostprijs

Maikel Hermans

78

appartement 1.1
hoeveelheid
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart kanalen Gesoleerd kanaal L= 1m Gesoleerde bocht 90 Gesoleerde bocht 45 diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90 125mm bocht safe 90 150mm bocht safe 45 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 150/125mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm

prijs/stuk 1.560,00 31,20 204,00 13,03 10,06 43,99 16,80 13,44 8,40 12,82 16,18 16,18 8,81 11,38 9,34 4,30 3,84 4,30 4,30 13,11 18,02 11,64 12,14 14,69 19,63 20,81 16,80 57,4 21,9 23,9 49,8 54,8 320,0

prijs 1.560,0 31,2 204,0 52,1 40,2 88,0 0,0 218,4 40,3 16,8 76,9 64,7 16,2 35,2 34,1 18,7 4,3 92,2 51,6 8,6 13,1 18,0 58,2 48,6 14,7 19,6 41,6 33,6 114,7 197,0 71,7 448,6 328,6 1.280,0 5.341,7

1 1 1 4 4 2 13 3 2 6 4 1 4 3 2 1 24 12 2 1 1 5 4 1 1 2 2 2 9 3 9 6 4

werkuren

totale kostprijs

Maikel Hermans

79

appartement 1.2
hoeveelheid
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart kanalen Gesoleerd kanaal L= 1m Gesoleerde bocht 90 Gesoleerde bocht 45 diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90 125mm bocht safe 90 160mm bocht safe 45 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 160/125mm T-stuk safe 160/150mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm

prijs/stuk 1.560,00 31,20 204,00 13,03 10,06 43,99 16,80 13,44 8,40 12,82 16,18 16,18 8,81 12,02 9,34 4,30 3,84 4,30 4,30 13,11 18,02 11,64 12,14 14,69 19,63 20,81 16,8 20,0 57,4 21,9 23,9 49,8 54,8 320,0

prijs 1.560,0 31,2 204,0 52,1 40,2 88,0 0,0 84,0 40,3 16,8 76,9 32,4 48,5 17,6 36,1 18,7 4,3 88,3 21,5 47,3 13,1 18,0 46,6 24,3 14,7 39,3 20,8 33,6 20,0 114,7 197,0 47,8 299,0 492,9 1.280,0 5.170,2

1 1 1 4 4 2 5 3 2 6 2 3 2 3 2 1 23 5 11 1 1 4 2 1 2 1 2 1 2 9 2 6 9 4

werkuren

totale kostprijs

Maikel Hermans

80

appartement 2.1
hoeveelheid prijs/stuk
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters ventilatie dakdoorvoer Megavent 125mm verstelbare loodpan MGV 125mm kanalen Gesoleerd kanaal L= 1m Gesoleerd bocht 90 Gesoleerde bocht 45 diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90 125mm bocht safe 45 160mm mof voor buis safe 125mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 150/125mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm

prijs 1.560,0 31,2 204,0 52,1 40,2 31,2 40,4 0,0 84,0 26,9 16,8 76,9 64,7 16,2 44,1 18,7 3,9 96,0 25,8 13,1 18,0 46,6 48,6 62,4 50,4 114,7 197,0 47,8 448,6 328,6 1.280,0 5.088,9

1 1 1 4 4 1 1 5 2 2 6 4 1 5 2 1 25 6 1 1 4 4 3 3 2 9 2 9 6 4

1.560,00 31,20 204,00 13,03 10,06 31,20 40,37 16,80 13,44 8,40 12,82 16,18 16,18 8,81 9,34 3,89 3,84 4,30 13,11 18,02 11,64 12,14 20,81 16,80 57,4 21,9 23,9 49,8 54,8 320,0

werkuren

totale kostprijs

Maikel Hermans

81

appartement 2.2
hoeveelheid
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart ventilatie dakdoorvoer Megavent 125mm verstelbare loodpan MGV 125mm kanalen Gesoleerd kanaal L= 1m Gesoleerd bocht 90 Gesoleerde bocht 45 diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90 125mm bocht safe 90 160mm bocht safe 45 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 160/125mm T-stuk safe 160/150mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm

prijs/stuk 1.560,00 31,20 204,00 13,03 10,06 43,99 31,20 40,37 16,80 13,44 8,40 12,82 16,18 16,18 8,81 12,02 9,34 4,30 3,84 4,30 4,30 13,11 18,02 11,64 12,14 14,69 19,63 20,81 16,8 20,0 57,4 21,9 23,9 49,8 54,8 320,0

prijs 1.560,0 31,2 204,0 52,1 40,2 44,0 31,2 40,4 0,0 50,4 13,4 16,8 76,9 32,4 48,5 17,6 36,1 18,7 4,3 88,3 21,5 47,3 13,1 18,0 46,6 24,3 14,7 39,3 20,8 33,6 20,0 114,7 197,0 47,8 448,6 328,6 1.280,0 5.122,5

1 1 1 4 4 1 1 1 3 1 2 6 2 3 2 3 2 1 23 5 11 1 1 4 2 1 2 1 2 1 2 9 2 9 6 4

werkuren

totale kostprijs

Maikel Hermans

82

gemeenschappelijke trappenhal
hoeveelheid
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart ventilatie dakdoorvoer Megavent 125mm verstelbare loodpan MGV 125mm kanalen Gesoleerd kanaal L= 1m Gesoleerde bocht 45 diameter 125 L= 3m bocht safe 90 125mm mof voor buis safe 125mm ophangbeugel met rubber 125mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks geluidsdemper safe 160mm L = 300mm

prijs/stuk

prijs

1 1 1 1 1 2 2 3 2 4 3 3 15 1 1 2 4

1.560,00 1.560,0 31,20 31,2 204,00 204,0 13,03 10,06 43,99 31,20 40,37 16,80 8,40 12,82 8,81 3,89 3,84 13,11 18,02 57,4 320,0 13,0 10,1 0,0 62,4 80,7 0,0 50,4 16,8 51,3 26,4 11,7 57,6 13,1 18,0 114,7 1.280,0 3.601,5

werkuren

totale kostprijs

Maikel Hermans

83

17 Literatuuropgaven en referenties
[FLUI2001], John F. Douglas, Janusz M. Gasiorek, John A. Swaffield, Fluid Mechanics, Edinburgh Gate Harlow: Pearson Education Limited, 2001 (348 358). [SvL2007], Steven van Lier,Warmteverliesberekening V2.2, [online] available, http://users.skynet.be/stevenvanlier/Bouw%20Avontuur%207.htm, 20/04/2007 [Verwijzingsnummer1)], Vlaams energieagentschap, overzicht ventilatie debieten wonen, atiedebietenwonen.php, 22/05/2007 [VO2006], Van Oirschat, prijslijst 2006, 2006. [WTCB2001], WTCB, Dimensionering van centrale- verwarmingsinstallaties met warm water, Brussel: WTCB, 2001 3de uitgave. [BIN1987], Belgisch Instituur voor Normalisatie, NBN B 62-002 Berekening van de warmtedoorgangscofficinten van wanden van gebouwen, Brussel:BIN, 1987. [BIN1986], Belgisch Instituut voor Normalisatie, NBN B62-003 Berekening warmteverliezen van gebouwen, Brussel: BIN, 1986 [SUP2006] SUPERIA, prijslijst 09/2006, Zedelgem: SUPERIA, 09/2006. [Ven2007] Ventiline, prijslijst ventiline 2007, Opglabbeek: ventiline, 2007 [WTCB1994], WTCB, Ventilatie van woningen deel 1 algemene principes, Brussel: WTCB, juni 1994 [online] available http://www.energiesparen.be/energieprestatie/professioneel/ventilatie/overzichtventil

Maikel Hermans