Univerziteti shtetror i Tetovs

Fakulteti i shkencave mjeksore

Punim Seminarik

Lenda : Anatomia Patologjike Tema : Kanceri i gjirit

Punuan : Muhamed Selimi Kerliu

Tetove $%&&

Mentor : Pro !Suzana Man"huka#

Prmbajtja
Hyrja ..3 Kanceri i gjirit 4 Faktort e rrezikut pr kancerin e gjirit..5 Tipet e kancerit t gjirit 6 Karcinoma d e !!ojet e tyre."# $nyrat pr zbu!imin e kancerit t gjirit "6 %iteratura .. &4

Hyrje
' praktikn mjek(ore)ka nj ( um!!oj( mri mnyra( mbi t ci!at k!a(i*iko et kanceri i gjirit . +ikur(e ,do kancer - tumor tjetr . mund t z /i!!o et n trupin e njeriut ed e kanceri i gjirit nda et n grupe t ndry( me duke u bazuar n indin e origjin( ( tij dmt . (e nga ci!i ind i organizmit e ka origjinn. + embuj te ti!! duke u bazuar n origjinn e indit nga i ci!i z /i!!o et (i p( . kanceri . z /i!!o et n indin epite!ia! . .u et Karcinoma ndaj atij . z /i!!o et ne indin (troma! d e . .u et +arkoma. 0ndi i in*ektuar mund t jet i mir i di*erencuar ) . do te t ot (e duket pot uaj (i indi norma! i pain*ektuar )por mund te jet ed e di,ka i di*erencuar nga indi norma! apo (apoin*ektuar.

Kanceri i gjirit
Kanceri i gjirit ( t ndr m t pr apurit n bot d e ,ka prbn me t /rtet nj *akt ( .et(ue( ( t ( timi i numrit t gra/e t (mura gjit nj e m tepr. Pr.indjen m t !art e kan grat e /eriut d e t perndimit t 1/rop() (i d e t /eriut t kontinentit amerikan) ndr(a m pak t prekura jan ato . banojn n /endet a*rikane d e aziatike. Hi(toriki( t) metoda pr !u*timin e kancerit t gjirit) (i, ndod ed e n ( um !!oje t tjera kancere( ) ( t diagno(tikimi i er( m d e trajtimi me medikamentet e du ura. Por) gjit nj e m ( um) po /i et re mund(ia e para( ikue( mri( ( rrezikut indi/idua! d e /eprimet . du et t ndrmerren pr paranda!imin e tij.

Kanceri 0 gjirit ( t nj nga !!ojet m t ( pe( ta t kancere/e te grat)(idomo( tek ato mbi mo( en 35 /jec. 2do /it rret "35.### gra n 1/rop preken nga kanceri i gjirit d e rret 44.### prej tyre /de(in nga kjo (mundjeje. 4

Faktort e rrezikut pr kancer t gjirit

Hi(torit men(trua!e d e riprod ue(e Faktort e ja( tm Kon(umimi i pije/e a!koo!ike Hi(toria *ami!jare Hi(toria men(trua!e d e riprod ue(e 4 5rezik m t !art para.e(in ato *emra ). kan patur men(truacionin e par n mo( t er( me d e menopauz t er( me. 5ritje e rrezikut ( t /n re ed e tek grat . nuk kan !indur *mij)kra a(uar me ato . kan !indur *mij. 5eduktim rreziku ( t /n re tek grat me ( um *mij.+tati(tikat tregojn (e grat . kan patur ert ( tatznin e par)kan rezu!tuar m pak t rrezikuara nga kanceri i gjirit. Faktort e ja( tm 4 Pr(a i prket *aktor/e t ja( tm t rrzikut)du et nn/izuar e*ekti kancerogjen i rezatimit te jonizuar . ( t i !id ur jo /etem me dozat e marra)por ed e me mo( n n t ci!n ndod ky ek(pozim.1*ekti ( t mak(ima! prpara mo( ( &# /je, duke u z/og!uar n mnyr progre(i/e pr mo( at nga &# deri ne 4# /je,)pr t6u br m pa( i papr*i!!( m Kon(umimi i pije/e a!koo!ike 4 Kon(umimi i a!koo!it ( t par t jet i !id ur .art me ri(kun e rritur pr kancer gjiri d e rritja e ri(kut ndjek /o!umin e a!koo!it t kon(umuar.7ta . pijn &85 gota n dit e kan ri(kun 5#9 m t !art. Hi(toria Fami!jare 4 5ret "#8 "59 e gra/e . z /i!!ojn kancer t gjirit kan nj *ami!jar t grad( ( par me t njjtn(mundje. Tra( igimia ka !id je me *aktoret gjenetik )t ci!t jan t rnd(i( m t nji en d e t identi*iko en pr te ditur (e (a t rrezikuar jan grat nga kanceri i gjirit. +i pr*undim mund te t emi (e nga kanceri 0 gjirit mund t preket ,do grua )por rrziku rritet n(e : 8'na)motra apo gjy( ja juaj kan patur kancer t gjirit 5

8;eni mbi 4# /jec (ep(e rreziku rritet ba( k me mo( n 8Periodat ju kan *i!!uar para mo( ( "& /je, 8'uk keni !indur kurr *mij 8Keni !indur *mijn e par mbi 3# /je, 8Pini tepr du an d e a!koo! etj.

Tipet e kancerit t gjirit

Fibroadenoma Tumori filloid Papiloma intraduktale Karcinoma papilare Karcinoma e gjirit

Fibroadenoma
Fibroadenoma ( t neop!azma m e zakon( me e gjirit t *emr( )zakoni( t ( *a.et te grat e reja.+ *a.et (i nj nodu( i duk( em)zakoni( t i /etm d e i !/iz( m. Hi(to!ogjiki( t /i et re (troma e ( kri*t *ibrop!a(tike e ci!a prmban ap(ira t ngjaj( me me duktu(et d e t /e( ura me epite! ). kan *orma d e mad (i t ndry( me.Kto ap(ira t ngjaj( me me duktu(et o(e g!andu!are /i( en me nj ( tre( apo me ( um ( tre(a t .e!iza/e)t ci!at jan t rregu!!ta d e te ku*izuara mir )(i d e me membrane baza!e te pa prekura.

Tumoret Fi!!oide
Kto tumore jan ( um m t rra!!a (e *ibroadenomat d e mendo et . rrjed in nga (troma peridukta!e d e jo nga *ibroadenomat paraegzi(tue(e . Tumoret beninje *i!!ode trajto en duke e.ur tumorin ( ba( ku me nj di*erenc t indit t gjirit norma!e. 'j tumor ma!inje *i!!ode trajto et duke e.ur at ( ba( ku me nj di*erenc m t gjer t inde/e norma!e. Kur nj tumor ma!inje p y!!ode( ( t pr apur)ajo mund t trajto en me kimioterapi.

Papi!oma intradukta!e
Kjo pr*a.(on nj rritje papi!are neop!azike brenda duktu(it. + umica e !ezione/e jan t /etme d e gjendet brenda (inu(e/e apo duktu(e/e !akti*eroze krye(ore. 7to ( *a.en k!iniki( t (i rezu!tat i : 8( *a.e( ( (ekrecione/e (eroze o(e emorragjike nga t it a 8prani( ( nj tumori t /og! (ubareo!ar 8retrak(ionit t t it k( < e rra!! =

Karcinoma
7(nj kancer nuk ( t m i *rik( m pr gruan (e karcinoma e gjirit. Format krye(ore t karcinome( ( gjirit k!a(i*iko en : a=. ;o in/azi/e 4 ".karcinoma in (itu dukta!e &.karcinoma in (itu !obu!are b=.0n/azi/e 8 ".karcinoma dukta!e in/azi/e &.karcinoma !obu!are in/azi/e 3.karcinoma medu!are 10

4.karcinoma ko!!oide 5.karcinoma tubu!are

-Karcinoma joinvazive(in situ)

(prfshin smundjen Paget.) Ka & !oje t karcinom( join/azi/e t gjirit: "=.>?+0 &=.%?+0 +tudimet kane treguar (e t dy *ormat zakoni( t rrjed in nga nj(ia !obu!are e duktu(it *undor. >?+0 ka prirje . t mbu( )t ( trembroj d e t ( pa!( !obu!are e prekura. %?+0 zakoni( t pr apet por nuk a!teron arkitekurn ekzi(tue(e !obu!are. T & jan t ku*izuara nga membrane baza!e d e nuk in/adojn n (trom apo kana!e !im*o/a(ku!are.

Karcinoma in (itu dukta!e 8 >?0+

-DC !- ka para.itje ( um t er( me i(to!ogjike. Para.itja brt amore ka prirje t jet uni*orme<( ka!!a e u!t brt amore= n p!eomor*ike<( ka!!a e !art brt amore=. K!aci*ikmet ( pe( ( o.ro en me >?0+ (i rezu!tat i mbeturina/e nekrotike t ka!ci*ikuara o(e materia!it (ekretor. 0ncinca e>?0+ rritet n mnyr t t ek(uar nga m pak (e 59 t kancer/e t gjirit te popu!!atat e padepi(tuara n 4#9n ato t depi(tuara prme( mamogra*i()krye(i( t pr ( kak t zbu!imi t ka!ci*ikimit. 11

7ktua!i( t >?0+ /etm n ra(te t ra!!a para.iten (i nj ma( e pa!pue( me o(e (ekrecione/e nga t it a. + paku "-3 e gra/e me zona t /og!a t >?0+ t patrajtuar me ( a!! t u!t brt amore do t z /i!!o jn n di(a ra(te karcinom in/a(i/e .Kur z /i!!o et carcinoma in/azi/e zakoni( t i perket t njejtit gji d e kuadrat (ikur >?0+ i er( me.+trategjit aktu!e t trajtimit prpi.en .t crrnjo(in >?0+ prme( kirurgji( d e rrezatimit. 8+mundja Paget e t it (8( kakto et nga pr apja e >?0+ deri n duktu(er kakti*eroza d e n !kurn ngjitur me t it n. @e!izat ma!inje prcajn)barriern epiderma!e nomra!e e ci!a !ejon !ikidin ja( t.e!izor . t nAirret n (ipr*a.e.

Karcinoma in (itu !obu!are 8 %?0+

-"C !-ngja( m me de >?0+ me ( ka!! t u!t brt amore d en da!!im nga >?0+ me ( ka!! m t !art brt amore ka nj paraitje uni*orme. @e!izat jan monomor*ike me brt ama t !muara e t rrumbu!!kta d e ( a.en n grupe t ba( kuara n mnyr t ( kri*t n duktu(e

12

d e !obu!e.

7*r(i( t "-3 e gra/e me %?0+ z /i!!ojn karcinom in/azi/e.' da!!im nga >?0+ karcinomat in/azi/e pa(ue(e rrejd in n ci!indo gji me ( pe( t(i domet n(e.5ret "-3 e ktyre kancer/e do t jet e tipit !obu!ar)por ( umica nuk jan t nj tipit t /ecant. Pra %?0+ ( t (i ( njue( i rrezikut t rritur pr z /i!!imin e kancerit t gjirit n (eci!in gji a( tu ed e (i preku(or i drejtprdrejt t di(a kancer/e.

Karcinoma 0n/azi/e
Karcinoma in/azi/e <in*i!true(e=8mor*o!ogjia e nntipe/e t karcinoma/e in/azi/e para.itet e para) d e pa(taj ndi.et nga karakteri(tikat k!inike. Karcinoma >ukta!e 0n/azi/e 4 ( t nje term i prdorur pr pr t gjt a karcinomat . nuk mundet t nnk!a(i*i!o en n nj nga 13

tipet e /e,anta t pr( kruara me po( t d e nuk tregon . ky tumor rrjed /e,anri( t nga (i(temi dukta!. Karcimomat #jo t nj tipi t ve$ant%& ose jo t specifikuara ndr's(e jan% sinonime pr karcinomat duktale)

+ umica <B#83#9=e kancerC/e i takojne ktij gupi)ky !!oj kanceri ed e i ( o.ruar me >?0+)por %?0+ ( t i prani( m n ra(te t ra!!a. Pje(a m e mad e e karcinoma/e dukta!e jepin pergjigje de(mop!azike) e ci!a z/end(on yndyrnat norma!e t gjirit d e *ormon nj ma( t *ort d e t pa pa!pue( me. Para.itja mikro(kopike ( t mja*t eterogjene . /arion nga tumoret me *ormim t tubu!e/e t z /i!!uara mir d e brt ama ( ka!! t u!et n tumore . prb en nga *!ett e .e!iza/e anap!azike. Kancert e prpunuar mund t ( kaktojn gropzim t !ekur()retraktim t t it a( o(e *ik(im pr murin torake!. 5ret dy t tretat ( pre in receptor e(rtogjenik o(e t proge(teronit (i d e rra!! nj e treta mbi ( pre in H15&-'D1.

Karcinoma !obu!are in/azi/e

Karcinoma !obu!are in/azi/e8prb et nga .e!izat . jan nga ana mor*o!ogjike identike me .e!izat e %+0+) &-3 e ra(te/e ( o.ro en me %+0+ t a*rt.@e!izat i/adojn n mnyr

14

indi/idua!e (trome d e ( pe( /endo(en n zingjir o(e ( irita. ' di(a ra(te ato rret ojn duktu(et o(e acinu(et n dukje norma!e o(e kanceroze) duke krijuar t a( tu.uajturn mode!in Ebu!!6( eyeF. Karcinomat !obu!are) m ( pe( (e karcinomat dukta!e) meta(tazojn n !ikidin cerobro(pina!) n (ipr*a.e (eroze) n traktin ga(trointe(tina!) n /ezore d e mitr) (i d e n pa!cn e kocka/e. Pot uaj (e t gjit a karcinimat e ti!!a ( pre in receptor ormona!) por mbi ( pre ja e H15&-'1D ( t ( um e ra!! o(e mungon.Kto tumore prb en m pak (e &# 9 t t gjit a karcinoma/e t gjirit.

Karcinoma medu!are
Karcinoma medu!are 4 ( t nj nntip i rra!! i karcinom( . prb en m pak (e "9 t ra(te/e. Kta kancere prb en nga *!ett e .e!ia/e t md a anap!azike me ku*je komprimitue( mir t ku*izuar. K!iniki( t ato mund t ngatrro en me *ibroadenomat. Karcinoma medu!are o(e karcinoma e ngjaj( me modu!are ( *a.et me ( pe( t(i t rritur te grat me mutacione t G5?7")ed e p(e ( umica e gra/e me karcinom modu!are nuk jan bart(e. T gjit a karcinomat modu!are kan munge( t receptor/e ormona! d e nuk i ( pre in H15&-'1D.

Karcinoma ko!oide d e tubu!are

15

 Karcinoma Ko!oide<mucinoze=8 ( t gjit a( tu nj tip i rra!!. @e!izat tumora!e prod ojnC (a(i t mad e t mucin( ja( t.e!izore . di(ekton n (tromCn rret ue(e. + umica ( pre in receptor ormona! d e n ra(te t rra!!a ka mbi( pre je t H15&-'1D.

Karcinomat Tubu!are 4 rra!! er para.iten (i ma( t pa!pue( me por prb en rret "#9t karcinoma/e in/azi/e me t /og!a (e " cm) t gjetura n depi(timin mamogra*ik. 7to zakoni( t prezento en (i en(itete t ,rregu!!ta mamogra*ike. $eta(tazat e nyje/e !im*atike jan t rra!!a d e prognoza ( t e ( ke!.ye( me. Kto karcinoma ( pre in receptor ormona!)por mbi ( pre ja e H15&-'1D ( t ( um e pazakont.

$nyrat pr t zbu!uar ert kancerin e i gjirit

Hetkontro!!i mujor i gjirit 16

 Kontro!!i i njeriut tek mjeku $amogra*ia 1kogra*ia

Kanceri i gjirit mund te mjekohet me leht nese JU e zbuloni sa me shpejt ate !

Het8kontro!!i i gjirit
Het8kontro!!i i gjirit ( t nj nga mnyrat e kapje( ( er( me t kancerit t gjirit.

17

 Het8kontro!!i i gjirit b et duke kontro!!uar gjirin nprmjet prekje( me duar pr t /rejtur n(e ka ndonj ndry( im t pazakonte tek ta.>uke kontro!!uar gjinjt rregu!!i( t ju do t m(oni (e (i ( t pamja norma!e e tyre.Kjo gj do t6ju ndi moje t /ini re menj er ndonj ndry( im . mund t ndod i n gji d e t ( koni tek mjeku. Het8kontro!!i i gjirit du et t b et " er n muaj duke *i!!uar nga mo( a &# /je,.Pr grat n menopauz /et8kontro!!i i gjirit b et ditn e par t ,do muaji. +eci!a *emr mund ta bn /et8kontro!!in pa ( um mundim.

+i bC et /etC8kontro!!i i gjirit I

18

*) +%ndroni p%rpara pas,'r%s) -%ndosni duart n% mes d(e merrni fr'm% me energji) K' veprim tendos muskujt e kra(arorit duke d(%n% nj% mund%si p%r t.i par% m% mir% gjinjt%) Vini re: Mos ka ndonj ndryshim t pazakont n ngjyrn, formn apo madhsin e gjinjve? /) +%ndroni p%rpara pas,'r%s) -endosni duart pas kok%s) Kt(ejeni trupin majtas) Kt(ejeni trupin djat(tas) Vini re: Mos ka ndonj ndryshim t pazakont n ngjyrn, formn apo madhsin e gjinjve? 0) Kontrolloni me majat e gis(tave t% dor%s s% djat(t% gjirin e majt% d(e me majat e gis(tave t% dor%s s% majt% gjirin e djat(t%1 duke s(kuar deri tek s,etullat) Vini re: Mos ka ndonj kokrr tek gjinjt? 2) Kontrolloni me t% prekur s,etull%n e djat(t%1 pastaj d(e s,etull%n e majt%) "ete#kontrolli i gjirit Vini re: Mos ka ndonj kokrr nn sqetull? zgjat $etem pak minuta %nuk kushton fare por ju mbron J&'&(

$amogra*ia

19

 2*ar ( t mamogra*ia I $amogra*ia ( t nj !!oji radiogra*ie e gjirit.$amogra*ia e kap kancerin e gjirit n *aza ( um t er( me )at ere kur ndry( imet nuk mund t ( i en me (y apo t preken me dor.$amogra*ia mund ta da!!oj kancerin e gjirit rret & /jet prpara ( *a.je( ( ( enja/e. Kur du et br mamogra*ia I $amogra*ia mund t b et n ,do ko )por ( t mir . *emrat n mo( n riprod ue(e ta kryejn mamogra*in n *und t perioda/e.$amogra*ia nuk du et t kry et (idomo( n tre muajt e par t barr(.' periud n e menopauz( kry et n ,do moment .

Pr(e du et br mamogra*in I

20

 +ep(e ( um !!oje tC kancerit tC gjirit jan kapur n *aza t er( me kur ka akoma ( an( pr tu trajtuar me (uk(e(.+ep(e gati gjy(ma e kancer/e t gjirit . arrijne t kapen nga mamogra*ia jan akoma t /egj! d e mund t i.en !e t)pa e.ur gjit gjirin d e pa !n ( enj. 8+ep(e mamogra*ia ( pton ( um jet gra( t ci!at /de(in ,do /it nga kanceri i gjirit. 8+ep(e megjit (e jo t gjit a kanceret . kapen nga mamogra*ia jan t kurue( me )m tepr (e J59 e gra/e jan gja!! e mir ed e pr ( um /jet mba( diagno(tikimit d e mjekimit t kancerit.

)amografia nuk duhet bere $etem * here ne jete por ne men+re te $azhdueshme cdo *#, $jet dhe per gjat gjith jetes.

1kogra*ia
21

 2*ar ( t ekogra*ia81KK gra*iaI 0mazi i egzaminuar me u!tratinguj)o(e i .uajtur ndry( e egogra*i8 1KK gra*ia)nnkupton ek(opzimin e nj pje(e t trupit ndaj *rekuenca/e t !arta t /a!/e zanore)pr t prod uar m pa( *igurn apo pamje t pje(/e t brend( me t trupit. 1gzaminimi me u!tratinguj nuk prdorin rrezatimet t jonizuara. 0maz et me ekogra*i jan nj kontro!! mjek(or . na ndimon n diadno(ti*ikim d e trajiin mjek(or. @!!imi krye(or i prdorimit t egzaminimit me u!tratinguj t gjirit ka t bj me percaktimin e diagnoz( ( anorma!itetit t gjirit.0maz i i nAjerr n ekogra*i mund t na ndi moj pr t prcaktuar n(e nj anorma!itet ( t i *ort apo nj ma( e !ng( me e mbu( ur o(e t dyat ( ba( ku.

?i!at gra du et t bjn 1KK gra*in e gjiritI

EK !n e gjirit duhet ta "jn grat t #ilat: ;an m t rri(kuara pr t pa(ur kancer t gjirit: ;an t ek(pozuara ndaj ri(kut n ni/e! ndrmjetm) pr ( kak t i(tori( *ami!jare ) i(tori( per(ona!e me kancer t gjirit apo nj biop(ie paraprake . ( *a. nj rrezik anorma! t gjirit: Kan gji t dendur Kan mbu( je t gjirit me(i!ikon d e /etm pak ind mund t pr*( i en n mamogra*i: ;ane ( tatzn apo nuk mund t ekzpozo en ndaj rreze/e 3 <t ci!a ( t e ne/oj( me pr mamoga*in=

?i!t jan pr*itimet e 1KK8gra*i( t gjiritI

22

+ umica e egzaminime/e me ekogra*i nuk jan ( pue(e) pra pa d embje. 1kogra*ia ( t ta( m mja*t e njo ur d e e pr apur gjr(i( t)(i d e mja*t e !e t pr tu prdorur d e m pak e ku( tue( me (e (a metodat tjera. 1gzaminimi me ekogra*i nuk prdor rrezatimin jonizue() i ci!i n ra(te t caktuara nuk mund t prdoret. Fa! (aj arri et t kapen pamje t .arta t inde/e t buta t ci!at nuk ( *a.en mir n egzaminime me rrezet 3. 1kogra*ia na jep imaz n ko rea!e) duke e br at nj mjet t mir pr t na drejtuar drejt procedura/e t tjera (i, jan biop(ia me gji!pr apo a(pirimi. 0maz et gjat 1KK gra*i( jan me kontra(t t !art d e na japin pamje t ma(a/e t ci!at nuk mund t preken me dor. 1kzaminimi i kancerit t gjirit me ekogra*i nuk kon(idero et t je( t (i nj kontrro!! imaz erie) por (i nj tekno!ogji diagno(tikue(e e prdorur pr t pa(ur nj pamje t a*rt t zon( ( gjirit pr t ci!n mjekt kan ende dy( ime pa(i kan br egzaminime t tjera t gjirit.

7 ka e*ekte t dm( me 1kogra*iaI

Pr diagno(ti*ikime (tandarde me ekogra*i nuk jan t njo ura t dm( me pr njerzit. 0nterpretmi i gjirit me ekogra*i na !ejon pr t /az duar me procedurat e mtej( me (i, jan ekogra*i t tjera apo biop(ia. + um zona t ci!at mund t jen te dy( uara mja*ton t egzamino en me ekogra*i pr t (akt(uar kto dy( ime t ci!at n ( umicen e ra(te/e rezu!tojn (i jo t ti!!a. Ljat ekogra*i( nuk mund t kapen mikroka!ci*ikimet. + pe( pai(jet mund t ken prob!eme.

Kur b et 1KK gra*iaI

23

 @!!imi i kontro!!a/e me an t imaz e/e (i, ( t ekogra*ia apo mamogra*ia kan t bjn me kapjen d e diagno(ti*ikimin e kancere/e para (e ato t ( *a.in ( enjat e tyre. Kancert e gjirit t egzaminuara gjat kontro!!a/e me ekogra*i apo mamogra*i jan zakoni( t t /og!a d e ende t ku*izuara mbrenda gjirit) (i d e prma(at e pr apura apo ( trirje( ( (aj jan *aktor t rnd(i( m pr t percaktuar ecurin e ( ndetit pr nj grua me kt (mundje. T gjit a *emrat e mo( ( &# deri 4# /je, du et t bjn nj 1KK8gra*i ,do "83 /jet. '(e 3 /jet 1KK gra*i rre( t da!in norma!) at ere kjo du et t /az doj ta kryej rregu!!i( t 1KK gra*in ,do 3 deri 5 /jet. >iagno(ti*ikimi i er( m i kancerit t gjirit ( pton mijra jeta n /it.

24

%iteratura Gazat e pato!ogji( 45obin( 4 it. MMM.pubmed.com ttp:--MMM.bebaime.com-perinato!ogjia -/et8kontro!!i8i8gjirit ttp:--MMM.brea(tcancer.orgMMM.goog!e.com MMM.Mikidoc.org ttp:--MMM.youtube.com-Matc I /NODo.(GAgPO0

25