a- t vn

I- L do chn ti
S nghp cng nghp ha x h ch ngha nc ta c
bt u t cu nm 1960. h bOu ton quc n th
III( 9- 1960) ca ng ao ng Vt Nam quyt ngh "
Nhm v trung tm ca th k qu mOn Bc nc ta
cng nghp ha x h ch ngha, m mEu cht u tn pht
trOn cng nghp nng". S nghp n nay vn cn tp
tc.
Cng nghp ha x h ch ngha nc ta tn hnh trong
hon cnh v Ou kn:
- Trong sut th gan tn hnh cng nghp ha, tnh
hnh trong nc v quc t un dOn bn rEt s ng, phc tp
v khng thun chOu. Bt u cng nghp ha c bn nm
th quc M m rng chn tranh ph ho mOn Bc. Et nc
ph thc hn ng th ha nhm v chn c: MOn Bc va
chn Eu chng chn tranh ph ho, va xy dng; mOn Nam
thc hn cch mng g phng dn tc. Et nc thng nhEt, c
nc n ch ngha x h c v nm th k th gy ra chn
tranh bn g. Chn tranh bn g kt thc ko theo cEm vn
ca M.
- Nu nhng nm 60, h thng x h ch ngha n mnh,
pht trOn nhanh khng thua km nhOu so v cc nc t bn ch
ngha pht trOn, c uy tYn trn th g to ra hon cnh quc
t thun cho cng nghp ha nc ta, th sang nhng nm
70, 80 hon cnh quc t gy bEt cho qu trnh cng
nghp ha nc ta. Sau cuc khng hong du a ca th
g( 1973) cc nc x h ch ngha do chuyOn dch c cEu v
1
m cng ngh chm hn so v cc nc t bn ch ngha,
hu qu thEp, uy tYn trn th trng quc t gm, cng cc sa
m khc dn n s sp ca Ln X v cc nc ng u,
m mEt th trng n v s gp khng nh t cc nc ny(
c tYnh 1 nm 1 t a, chm 7% GDP ).
Cng nghp ha nc ta xuEt pht t Om rEt thEp vO
pht trOn knh t- x h, vO pht trOn c ng sn xuEt v t
trng th khng ph hp ga quan h sn xuEt v trnh v
tYnh chEt pht trOn ca c ng sn xuEt.
Nm 1960 cng nghp chm 18,2% thu nhp quc dn
sn xuEt, 7% ao ng x h trong cc ngnh knh t quc dn;
nng nghp chm t tng ng 42,35 v 83%; sn ng -
ng thc bnh qun u ng d 300 kg; GDP bnh qun u
ng khong d 100 a. Trong kh phn cng ao ng x h
cha pht trOn v c ng sn xuEt trnh thEp th quan h
sn xuEt c Ey n trnh tp thO ha v quc doanh
ha ch yu. n nm 1960: 85,8% tng s h nng dn vo
hp tc x; 100% h t sn c c to trong tng s t sn cng th-
ng nghp thuc dn c to, gn 80% th th cng c thO vo
hp tc x tOu th cng nghp
ng trc thc trng ny ng ta quyt nh xa b c
ch hnh chYnh, quan u, bao cEp, v xy dng mt quan h
sn xuEt ph hp v tYnh chEt v trnh ca c ng sn xuEt
nc ta hn nay O thc Ey qu trnh cng nghp ha, hn
ha , nhanh chng n ch ngha cng sn.
ChYnh v nhng do trn m em quyt nh chn O
t: "Vn i mi lc lng sn xut v quan h sn
xut trong qu trnh cng nghi h!a" hin #i h!a $
2
Vit %am&. Em ngh rng vc nghn cu O t ny s gp
em v cc bn tm hOu vO vEn O m c ng sn xuEt v
quan h sn xuEt trong qu trnh cng nghp ha, hn
ha Vt Nam u c ph tEt yu v u n c tun theo
mt quy ut no ca t nhn hay khng?.
Em xn chn thnh cm n thy go Phm Duy Anh, ng
hng dn v gp em trong sut qu trnh hc tp cng nh
trong vc hon thnh b tOu un u tay ny.
B- Ni dung
I- C s trit hc c!a ti
"- #hng th$c s%n &ut
V tYnh cch phm tr ca ch ngha duy vt ch s, ph-
ng thc sn xut bOu th cch thc con ng thc hn qu
trnh sn xuEt vt chEt nhng ga on ch s nhEt nh
ca x h o ng. V mt cch thc nhEt nh ca s sn xuEt
x h, trong sng x h s xuEt hn nhng tYnh chEt, kt
cEu v nhng c Om tng ng vO mt x h.
v s vn ng ca ch s o ng, cng nh s vn
ng ca m x h c thO, s thay phng thc sn xuEt
bao g cng s thay c tYnh chEt cch mng. Trong s
thay , cc qu trnh knh t, x h... c chuyOn sang
mt chEt m. Phng thc sn xuEt c m nh n ng ta c
thO phn bt c s khc nhau ca nhng th knh t khc
3
nhau. Da vo phng thc sn xuEt c trng ca m th
ch s, ng ta hOu th ch s thuc vO hnh th knh
t x h no. C. Mc vt: " Nhng th knh t khc nhau
khng ph ch chng sn xuEt ra c g m ch chng sn
xuEt bng cch no, v nhng t u ao ng no"
(1).
Phng thc sn xut, cch thc m con ng ta tn hnh
sn xuEt chnh l s thng nht gia lc lng sn xut mt
trnh nht nh ! "uan h# sn xut tng ng$
'- L(c )*ng s%n &ut
Trong h thng cc kh nm ca ch ngha duy vt ch
s, c lng sn xut v "uan h# sn xut cc kh nm dng
O ch quan h m C. Mc g " quan h song trng" ca bn
thn s sn xuEt x h: quan h ca ng v t nhn v quan
h ca con ng v nhau.
Lc ng sn xuEt bOu hn m quan h ga ng v g t
nhn. Ngha trong qu trnh thc hn s sn xuEt x h, con
ng chnh phc g t nhn bng tng hp cc sc mnh hn
thc ca mnh, sc mnh c ch ngha duy vt ch s kh
qut trong kh nm c ng sn xuEt. Lc ng sn xuEt n n
nng c thc thc t ca con ng trong qu trnh sn xuEt to
4
ra ca c x h. Lc ng sn xuEt bao gm ng ao ng v
knh nghm sn xuEt, k nng ao ng, bt s dng t u sn
xuEt O to ra ca c vt chEt.Trong qu trnh sn xuEt, ao
ng ca con ng v t u sn xuEt, trc ht cng c ao
ng kt hp v nhau to thnh c ng sn xuEt. Trong , " c
ng sn xuEt hng u ca ton thO nhn o cng nhn,
ng ao ng"( 2).
Do c trng snh hc- x g rng c ca mnh, cong ng,
trong nOn sn xuEt c sc mnh v k nng ao ng thn knh
c- bp. Trong ao ng sc mnh v k nng Ey c nhn
n gEp nhOu n. Hn na, ao ng ca con ng ngy cng
tr thnh la% ng c& tr tu# v a% ng tr tu#$ TrY tu con
ng khng ph c g su t nhn,m sn phEm ca t
nhn v ca ao ng. Nhng trong qu trnh ch s u d ca
x h o ng, trY tu hnh thnh pht trOn cng v ao ng
m cho ao ng ngy cng c hm ng trY tu cao hn. Hm -
ng trY tu trong ao ng, c bt trong Ou kn ca
khoa hc cng ngh hn nay, m cho con ng tr thnh
mt ngun kc c bt ca sn xuEt, ngun c c bn,
ngun c v tn.
T u sn xuEt bao gm tng ao ng v t u ao
ng.
Trong t u ao ng c cng c ao ng v nhng t u
ao ng khc cn tht cho vc vn chuyOn bo qun sn
phEm....
tng ao ng nhng vt m ao ng ca con ng
tc ng vo nhm bn n theo mc Ych ca mnh.
tng ao ng khng ph ton b g t nhn m ch c mt
5
b phn ca g t nhn c a vo sn xuEt. Con ng khng
ch tm trong g t nhn nhng tng ao ng sn c, m
cn sng to ra bn thn tng ao ng. S pht trOn ca
sn xuEt c n quan n vc a nhng tng ngy cng
m hn vo qu trnh sn xuEt. Ou hon ton c tYnh quy
ut b chYnh nhng vt u m m rng kh nng sn xuEt ca
con ng. tng ao ng chYnh yu t vt chEt ca sn
phEm tng a. tng ao ng gm cc o:
+ Lo c sn trong t nhn. Lo ny thng tng ca
cc ngnh cng nghp kha thc.
+ Lo qua ch bn, ngha c s tc ng ca ao
ng g nguyn u. Lo ny thng tng ca cc
ngnh cng nghp ch bn.
V s pht trOn ca Cch mng khoa hc- k thut hn ,
va tr ca nhOu tng ao ng dn dn thay , ng
th o tng ao ng c chEt ng m c to ra. Nhng c s
ca m tng ao ng vn Et a, t nhn: " ao ng
cha, cn Et mN ca m ca c vt chEt"( 3).
T u ao ng: mt vt hay h thng nhng vt m
nhm v truyOn dn s tc ng ca con ng n tng ao
ng, nhm bn tng ao ng theo mc Ych ca
mnh.
T u ao ng bao gm cng c ao ng, h thng cc
yu t vt chEt phc v trc tp hoc gn tp qu trnh sn
xuEt( nh xng, kho tng, bn b, ng dn, bng chuyOn, ng
s, cc phng tn gao thng vn t, thng tn n c...).
Trong cc yu t hp thnh t u ao ng th cng c ao
ng c ngha quyt nh nhEt, mt thnh t c bn ca
6
c ng sn xuEt. Cng c ao ng, theo Ph. ngghen " khY
quan ca b c con ng", " sc mnh ca tr thc c vt
thO ha" c tc dng " n d bn tay" v nhn n sc mnh trY
tu ca con ng. Cn Mc g h thng xng ct v c bp
ca nOn sn xuEt Cng c ao ng vt thO hay phc hp vt
thO m con ng t ga mnh v tng ao ng. Trong
qu trnh sn xuEt, cng c ao ng un un c c tn, tnh
xo hn O ao ng bt nng nhc v t hu qu cao hn.
N yu t ng nhEt v cch mng nhEt trong c ng sn
xuEt. Cng v s bn v pht trOn ca cng c ao ng
th knh nghm sn xuEt, k nng sn xuEt, kn thc khoa hc
ca con ng cng tn b, phong ph thm, nhng ngnh sn
xuEt m xuEt hn, s phn cng ao ng pht trOn. ChYnh s
chuyOn , c tn v hon thn khng ngng ca n gy
ra nhng bn su sc trong ton b t u sn xuEt. Xt
cho cng chYnh nguyn nhn su xa xa ca m bn c
x h. Trnh pht trOn ca cng c ao ng thc o
trnh chnh phc t nhn ca con ng, c s xc nh
trnh d pht trOn ca sn xuEt, tu chuEn O phn bt s
khc nhau ga cc th knh t. v m th h m,
nhng t u ao ng do th h trc O tr thnh Om xuEt
pht ca s pht trOn tng a. V vy nhng t u c s
k tc ca ch s.
T u ao ng ch tr thnh c ng tYch cc c bn
tng ao ng, kh chng kt hp v ao ng sng. ChYnh con
ng v trY tu v knh nghm ca mnh ch to ra t u ao
ng. T u ao ng d c ngha n u, nhng nu tch
7
kh ng ao ng th cng khng thO pht huy c tc dng,
khng thO tr thnh c ng sn xuEt ca x h.
Trong tc phEm ' (hn c)ng c*a tri+t h,c, C. Mc nu
mt t tng quan trng vO va tr ca c ng sn xuEt v
vc thay cc quan h x h. C. Mc vt: " Nhng quan h
x h Ou gn On mt tht v nhng c ng sn xuEt. Do c
c nhng c ng sn xuEt m, o ng thay phng thc
sn xuEt ca mnh, v do thay phng thc sn xuEt, cch
km sng ca mnh, o ng thay tEt c quan h x h
ca mnh. C c xay quay bng tay a x h c nh cha,
c c xay chy bng h nc a x h nh t bn cng
nghp"( 4).
+- ,uan h- s%n &ut
Trong h thng cc kh nm ca ch ngha duy vt ch
s, kh nm lc lng sn xut bOu th mt th nhEt ca m "
quan h song trng" ca bn thn s sn xuEt x h- quan h
ca con ng v t nhn; cn khYa nm "uan h# sn xut bOu
th mt th ha ca quan h - quan h ca con ng v con
ng trong sn xuEt. S d qa trnh sn xuEt x h c thO dOn
ra bnh thng, chYnh v trong s sn xuEt , m quan h
ga con ng v con ng tn t thng nhEt v m quan h ga
con ng v g t nhn. Trong sn xuEt, m quan h ga con
ng v t nhn thO hn thnh nhng trnh khc nhau ca
c ng sn xuEt. Tuy nhn, m quan h c xy dng
trong v thng qua nhng quan h khc nhau ga ng v ng,
tc nhng quan h sn xuEt. Trong tc phEm -a% ng lm
thu. ! t /n, C. Mc vt: " Trong sn xuEt, ng ta khng ch
quan h v g t nhn. Ng ta khng thO sn xuEt c nu
8
khng kt hp v nhau theo mt cch no O hot ng
chung v O trao hot ng v nhau. Mun sn xuEt c
ng ta ph c nhng m n h v quan h nhEt nh v
nhau; v quan h ca h v g t nhn, tc vc sn
xuEt"( 5).
Nh vy, trong s sn xuEt ra sng x h ca mnh, con
ng ta, d mun hay khng cng buc ph duy tr v thc hn
nhng quan h nhEt nh v nhau. nhng quan h ny mang
tYnh tEt yu v khng ph thuc vo mun ca a c. chYnh
nhng quan h sn xuEt( 6). C nhn, quan h sn xuEt do
con ng to ra, song n tun theo nhng quy ut tEt yu,
khch quan s vn ng ca sng x h.
uan h sn xuEt bao gm nhng mt c bn sau y:
+ uan h ga ng v ng v vc s hu vO t u
sn xuEt.
+ uan h ga ng v ng v vc t chc qun .
+ uan h ga ng v ng v vc phn ph sn
phEm ao ng.
V tYnh cch nhng quan h knh t khch quan, khng
ph thuc vo mun ca con ng, quan h sn xuEt nhng
quan h mang tYnh vt chEt thuc sng x h. uan h sn
xuEt hnh thc x h ca c ng sn xuEt v c s su xa
ca sng tnh thn x h. Ba mt quan h trong qu
trnh sn xuEt x h un gn b v nhau, to thnh mt h#
thng mang tnh 0n nh tng i so v s vn ng khng
ngng ca c ng sn xuEt. Cc quan h sn xuEt ca mt ph-
ng thc sn xuEt mt h thng bao gm nhOu m quan h
phong ph v a dng bOu hn d nhOu hnh thc. M mt
9
quan h ca h thng quan h sn xuEt c va tr v ngha
rng bt, xc nh, kh n tc ng t nOn sn xuEt x h n
rng v t ton b tn trnh ch s n chung.
TYnh chEt ca quan h sn xuEt trc ht c quy nh b
quan h s hu v t u sn xuEt- bOu hn thnh ch
s hu- c trng c bn ca phng thc sn xuEt. Trong h
thng cc quan h sn xuEt ca m nOn knh t- x h xc
nh, quan h s hu vO t u sn xuEt un un c va tr
"u1+t nh v tEt c cc quan h x h khc . uan h s
hu quan h xut ph2t3 quan h c /n3 quan h trung t4m
ca cc quan h sn xuEt. ChYnh quan h s hu- quan h ga
cc tp on ng trong vc chm hu cc t u sn xuEt
quy nh a v ca tng tp on trong h thng sn xuEt x
h. n t mnh, a v ca tng tp on ng trong h
thng sn xuEt quy nh cch thc m cc tp on trao
hot ng cho nhau, quy nh cch thc m cc tp on
t chc qun qu trnh sn xuEt. Cu cng, chYnh quan h s
hu c quyt nh phng thc phn ph sn phEm cho cc
tp on ng theo a v ca h v h thng sn xuEt x
h. " nh ngha quyOn s hu t sn khng ph g khc m
trnh by tEt c nhng quan h x h ca sn xuEt t sn".
( 7).
Trong cc hnh th knh t- x h m o ng tng tr
qua, ch s chng kn s tn t ca ha o hnh thc s
hu c bn v t u sn xuEt: s h t nhn v s hu cng
cng. S hu cng cng o hnh m trong t u sn xuEt
thuc vO m thnh vn ca m cng ng. Nh c s nn
vO mt nguyn tc, cc thnh vn ca m cng ng bnh
10
ng v nhau trong t chc ao ng v trong phn ph sn
phEm. Do t u sn xuEt t sn chung ca c cng ng nn
cc quan h x h trong sn xuEt vt chEt v trong sng x
h n chung, tr thnh quan h hp tc, tng tr gp n
nhau. Ngc , trong cc ch t hu, do t u ch nm trong
tay mt s Yt ng nn ca c x h khng thuc vO s ng m
thuc vO s Yt ng . Cc quan h x h, do vy, tr thnh bEt
bnh ng, quan h thng tr v b tr. khng x h trong
cc x h tn t ch t hu tOm tng kh nng tr thnh
khng gay gt. Cc nh knh On ca ch ngha Mc- L nn
ch r trong cc ch s hu t nhn ca cc x h On
hnh trong ch s( s hu t nhn ca x h chm hu n ,
s hu t nhn trong ch phong kn v s hu t nhn trong
ch t bn) th ch s hu t nhn t bn ch ngha
nh cao ca o s hu ny.
C. Mc v Ph. ngghen chng mnh rng ch t bn
ch ngha khng ph hnh thc s hu cu cng trong ch
s x h o ng. Ch ngha x h da trn ch cng hu
vO t u sn xuEt, d sm hay mun cng s ng va tr ph
nh v ch t hu.
Trong h thng cc quan h sn xuEt, cc quan h vO mt
t chc, qun sn xuEt cc quan h c kh nng quyt
nh mt cch trc tp quy m, tc , hu qu v xu hng
ca m nOn sn xuEt c thO. Bng cch nm bt cc nhn t
xc nh ca mt nOn sn xuEt, Ou khOn v t chc cch
thc vn ng ca cc nhn t , cc quan h t chc v
qun sn xuEt c kh nng Ey nhanh hoc km hm cc qu
trnh khch quan ca sn xuEt.
11
Cc quan h vO mt t chc v qun sn xuEt un un
c xu hng thYch ng v kOu quan h s hu thng tr ca m
nOn sn xuEt c thO. Do vy, vc s dng hp cc quan h t
chc v qun sn xuEt s cho php ton b h thng quan h
sn xuEt c kh nng vn t t u. Trong trng hp ngc , cc
quan h qun v t chc c thO m bn dng quan h s
hu, nh hng tu cc n s pht trOn knh t- x h.
Hn nay, nh ng dng nhng thnh tu to n ca khoa
hc qun hn nn va tr ca cc quan h t chc v
qun v sn xuEt, c bt v vc Ou hnh sn
xuEt, c bt v vc Ou hnh sn xuEt tm v m,
trn thc t tng n gEp b so v v thp k trc y. y
Ou rEt ng u trong vc phn tYch v nh g va tr
ca cc quan h sn xuEt hn .
Bn cnh cc quan h vO mt t chc- qun , trong h
thng cc quan h sn xuEt, cc quan h vO mt phn ph sn
phEm ao ng cng nhng nhn t c ngha ht sc to n
v s vn ng ca ton b nOn knh t- x h.
Mc d b ph thuc vo cc quan h s hu v vo trnh
t chc qun sn xuEt, song do c kh nng (ch thch
trc ti+p !% li ch ca con ng, nn cc quan h phn ph "
chEt xc tc" ca cc qu trnh knh t- x h. uan h phn
ph c thO thc Ey tc v nhp u ca s sn xuEt, m
nng ng ton b sng knh t- x h; hoc trong trng
hp ngc , n c kh nng km hm sn xuEt, km hm s pht
trOn ca x h.
12
.- ,u/ )u0t v s( 1h2 h*1 c!a 3uan h- s%n
&ut v4i t5nh cht v tr6nh c!a )(c )*ng
s%n &ut
Lc ng sn xuEt v quan h sn xuEt, chng tn t khng
tch r nhau m tc ng bn chng n nhau hnh thnh quy
ut ph bn ca ton b ch s o ng- uy ut vO s ph
hp quan h sn xuEt v tYnh chEt v trnh ca c ng sn
xuEt. uy ut ny vch ra tYnh chEt ph thuc khch quan ca
quan h sn xuEt vo s pht trOn ca c ng sn xuEt. n t
mnh, quan h sn xuEt tc ng tr v c ng sn
xuEt.
5nh cht ! trnh c*a lc lng sn xut
huynh hng ca sn xuEt x h khng ngng bn
theo chOu hng tn b. S bn , xt n cng, bao g
cng bt t s bn v pht trOn ca c ng sn
xuEt, trc ht ca cng c ao ng. Do vy, c ng sn xuEt
yu t c tc dng quyt nh v s bn ca ph-
ng thc sn xuEt: Trnh ca c ng sn xuEt trong tng
ga on ca ch s o ng thO hn trnh chnh phc t
nhn ca con ng trong ga on ch s . h nm trnh
c*a lc lng sn xut n n kh nng ca con ng thng qua
vc s dng cng c ao ng thc hn qu trnh c bn g
t nhn nhm m bo cho s snh tn v pht trOn ca mnh.
Trnh ca c ng sn xuEt thO hn :
+ Trnh t chc ao ng x h.
+ Trnh ng dng khoa hc vo sn xuEt.
+ nh nghm v k nng ao ng ca con ng.
+ Trnh phn cng ao ng.
13
Trnh ca phn cng ao ng thO hn r rng nhEt
trnh ca c ng sn xuEt.
Bn cnh kh nm trnh ca c ng sn xuEt, cn c
kh nm tnh cht c*a lc lng sn xut. ChYnh Ph. ngghen
s dng kh nm ny O phn tYch c ng sn xuEt trong cc
phng thc sn xuEt khc nhau. TYnh chEt ca c ng sn xuEt
tYnh chEt ca qu trnh sn xuEt ra sn phEm. u trnh ny
ph thuc vo tYnh chEt ca t u sn xuEt v ao ng. Lc ng
sn xuEt c tYnh chEt c nhn thO hn tYnh chEt ca t u sn
xuEt s dng cng c th cng v tYnh chEt ca ao ng
ao ng rng . Nhng cng c sn xuEt nh ba, ru, cy ba,
xa quay s... do mt ng s dng O sn xuEt vt dng, khng
cn t ao ng tp thO, c ng sn xuEt ca tYnh chEt c
nhn. h my mc ra h ph c nhOu ng m s
dng c, O m ra mt sn phEm cn ph c s hp tc ca
nhOu ng. M ng m mt b phn cng vc m hon thnh
c sn phEm Ey cho nn c ng sn xuEt mang tYnh chEt x h
ha. Ph. ngghen nhn nh ga cEp t sn " khng thO bn
nhng t u sn xuEt c hm Ey thnh nhng c ng sn xuEt
hng mnh m khng bn chng t ch t u sn xuEt do c
nhn s dng thnh nhng t u sn xuEt x h, ch c thO -
c s dng chung b mt s ng ng"( 8). Trn thc t, tYnh
chEt v trnh ca c ng sn xuEt khng tch bt v nhau.
uan h sn xuEt c hnh thnh, bn , pht trOn do
c ng sn xuEt quyt nh.
Trong qu trnh sn xuEt O ao ng bt nng nhc v
t hu qu cao hn, con ng un un tm cch c tn,
hon thn cng c ao ng v ch to ra nhng cng v ao
14
ng m, tnh xo hn. Cng v s bn v pht trOn ca
cng c ao ng th knh nghm sn xuEt, th quen ao
ng, k nng sn xuEt, kn thc khoa hc ca con ng cng
tn b. Lc ng sn xuEt tr thnh yu t hot ng nhEt, cch
mng nhEt. Cn quan h sn xuEt yu t tng n nh,
c khuynh hng c hu hn s pht trOn ca c ng sn xuEt.
Lc ng sn xuEt n dung ca phng thc sn xuEt, cn quan
h sn xuEt hnh thc x h ca n. Trong m quan h ga
n dung v hnh thc th n dung quyt nh hnh thc;
hnh thc ph thuc vo n dung; n dung thay trc, sau
hnh thc m bn theo. TEt nhn, trong quan h v
n dung , hnh thc khng ph mt th ng, n cng tc
ng tr v vc pht trOn ca n dung.
Cng v s pht trOn ca c ng sn xuEt, quan h sn
xuEt cng hnh thnh, bn cho ph hp v tYnh chEt v
trnh ca c ng sn xuEt. S ph hp ng c cho
c ng sn xuEt pats trOn mnh m. Nhng, c ng sn xuEt un
pht trOn cn quan h sn xuEt c xu hng tng n nh.
h c ng sn xuEt pht trOn n mt trnh m, quan h
sn xuEt khng cn ph hp v n na, tr thnh chng ng
v s pht trOn ca n, s ny snh mu thun gay gt ga ha
mt ca phng thc sn xuEt. S pht trOn khch quan tEt
yu dn n vc xa b quan h sn xuEt c, thay th bng
mt kOu quan h sn xuEt m ph hp v tYnh chEt v trnh
m ca c ng sn xuEt, m ng cho c ng sn xuEt pht
trOn.
Vc xa b quan h sn xuEt c, thay th n bng quan
h sn xuEt m cng c ngha s dt vong ca mt phng
15
thc sn xuEt th v s ra ca mt phng thc m.
Trong x h c ga cEp khng, mu thun ga c ng sn
xuEt m v quan h sn xuEt th c s khch quan ca cc
cuc Eu tranh ga cEp, ng th cng tOn O tEt yu ca
cc cuc cch mng x h. C. Mc nhn nh: " T mt ga
on pht trOn no ca chng, cc c ng sn xuEt vt chEt
ca x h mu thun v nhng quan h sn xuEt hn c...
trong t trc n nay cc c ng sn xuEt vn pht trOn. T
ch nhng hnh thc pht trOn ca c ng sn xuEt, nhng
quan h Ey tr thnh nhng xOng xYch ca cc c ng sn
xuEt. h bt u th mt cuc cch mng x h"( 9).
n dung quy ut vO s ph hp ca quan h sn xuEt v
trnh pht trOn nhEt nh ca c ng sn xuEt.
Ch ngha duy vt ch s chng mnh va tr quyt nh
ca c ng sn xuEt v quan h sn xuEt song cng ch r
rng quan h sn xuEt bao g cng thO hn tYnh c p tng
v c ng sn xuEt. uan h sn xuEt hnh thc x h
m c ng sn xuEt da vo O pht trOn, n tc ng
tr v c ng sn xuEt: c thO thc Ey hoc m hm s
pht trOn ca c ng sn xuEt.
uan h sn xuEt ph hp v tYnh chEt v trnh ca c
ng sn xuEt tr thnh ng c c bn thc Ey m ng cho
c ng sn xuEt pht trOn. Ngc , quan h sn xuEt th
khng cn ph hp v tYnh chEt v trnh ca c ng sn
xuEt, bc mu thun gay gt v c ng sn xuEt th tr
thnh " xOng xYch tr buc" km hm s pht trOn ca c ng
sn xuEt. Song tc dng km hm ch tm th, theo tYnh
tEt yu khch quan, cu cng n s b thay th bng kOu quan
16
h sn xuEt m ph hp v tYnh chEt v trnh ca c ng sn
xuEt.
S d quan h sn xuEt c thO tc ng mnh m tr
v c ng sn xuEt( thc Ey hoc km hm), v n quy nh
mc Ych ca sn xuEt, quy nh h thng t chc qun sn
xuEt v qun x h, quy nh phng thc phn ph phn
ca c Yt hay nhOu m ng ao ng c hng. Do nh h-
ng n th ca qung qun chng ao ng- c ng
sn xuEt ch yu ca x h; n to ra nhng Ou kn hoc
kYch thYch hoc hn ch vc c tn cng c ao ng, p
dng nhng thnh tu khoa hc v k thut vo sn xuEt, hp tc
v phn cng ao ng....
Tuy nhn, khng c hOu mt cch gn n tYnh tYch cc
ca quan h sn xuEt ch va tr ca nhng hnh thc s
hu. M kOu quan h sn xuEt mt h thng, mt chnh thO
hu c gm c ba mt: quan h s hu, quan h qun v
quan h phn ph. Ch trong chnh thO , quan h sn xuEt
m tr thnh ng c thc Ey con ng hnh ng nhm pht
trOn sn xuEt.
uy ut vO s ph hp ca quan h sn xuEt v tYnh chEt
v trnh ca c ng sn xuEt quy ut chung nhEt ca s
pht trOn x h. S tc ng ca quy ut ny a x h o
ng tr qua cc phng thc sn xuEt: cng x nguyn thy,
chm hu n , phong kn, t bn ch ngha v phng thc
sn xuEt cng sn tng a.
uy ut vO s ph hp ca quan h sn xuEt v tYnh chEt
v trnh ca c ng sn xuEt quy ut vn ng, pht
trOn ca x h qua s thay th k tp nhau t thEp n cao ca
17
cc phng thc sn xuEt. Nhng khng ph bEt c nc no cng
ph nhEt tht, tun t tr qua tEt c cc phng thc sn xuEt
m o ng bt n. Th t pht trOn ca ch s nhn
o cho thEy, ty theo Ou kn ch s- c thO, mt s nc c
thO b qua mt hoc mt s phng thc sn xuEt O tn n
phng thc sn xuEt m cao hn. chYnh s bOu hn ca
quy ut chung trong Ou kn c thO ca m nc. uy ut
chung ch ph s vn ng pht trOn ca tEt c cc nc; cn
hnh thc, bc c thO ty thuc vo Ou kn c thO ca
m nc.
18
II- C s ) )u0n c!a 3u7 tr6nh c8ng nghi-1
h9a- hi-n :i h9a
"-;h7i ni-< c8ng nghi-1 h9a= hi-n :i h9a
Cng nghp ha, hn ha qu trnh chuyOn
cn bn, ton dn cc hot ng sn xuEt, knh doanh, dch v
v qun knh t, x h t s dng ao ng th cng chYnh,
sang s dng mt cch ph bn sc ao ng cng v cng
ngh, phng tn v phng php tn tn, hn , da trn s
pht trOn v tn b khoa hc- cng ngh, to ra nng suEt ao
ng x h cao.
'- >5nh tt /u ?h7ch 3uan c!a c8ng nghi-1
h9a= hi-n :i h9a
M phng thc sn xuEt x h nhEt nh c mt c s vt
chEt- k thut tng ng.
C s vt chEt ca mt x h ton b h thng cc yu
t vt chEt ca c ng sn xuEt x h ph hp v trnh k
thut( cng ngh) tng ng m c ng ao ng x h s dng,
tc ng vo O sn xuEt ra ca c vt chEt p ng nhu cu
x h.
Ch da O xem xt s bn ca c s vt chEt- k
thut ca mt x h : s bn v pht trOn ca c ng
sn xuEt; s pht trOn khoa hc- k thut; tYnh chEt v trnh
19
ca cc quan h x h, c bt quan h sn xuEt thng
tr.
N c s vt chEt- k thut ca mt phng thc sn xuEt
no n c s vt chEt- k thut t n mt trnh
nhEt nh m c trng cho phng thc sn xuEt c
khng nh s thay th phng thc sn xuEt c v c pht
trOn ng trn c s bn thn n.
c trng ca c s vt chEt- k thut ca cc phng thc
sn xuEt trc ch ngha t bn da vo cng c th cng, nh
b, c hu. C s vt chEt- k thut ca ch ngha t bn, c
trng ca n nOn cng nghp c khY ha v ch kh xy
dng xong c s , phng thc sn xuEt t bn ch ngha m
tr thnh phng thc sn xuEt thng tr.
Ch ngha x h- ga don thEp ca phng thc sn xuEt
m cao hn ch ngha t bn- h mt c s vt chEt- k
thut cao hn trn c ha mt: trnh k thut v c cEu sn
xuEt, gn v thnh tu ca cch mng khoa hc- k thut hn
.
Do vy c thO hOu: 6 s !7t cht- (8 thu7t c*a ch*
ngh9a x: hi s; l n<n c=ng nghi#p l>n hi#n ?i3 c& c cu (inh
t+ hp l@3 c& trnh x: hi h&a ca% Aa tr.n trnh (h%a
h,c- c=ng ngh# hi#n ?i c hnh thnh mt c2ch c& (+ h%?ch
! thng tr tr%ng t%n / n<n (inh t+ "uc A4n$
T ch ngha t bn hay t trc ch ngha t bn qu n
ch ngha x h, xy dng c s vt chEt- k thut cho ch
ngha x h mt tt 1+u (h2ch "uan ! c thc hi#n th=ng
"ua c=ng nghi#p h&a3 hi#n ?i h&a. v: c s vt chEt- k
thut Ou kn trng yu nhEt, quyt nh nhEt c n
20
quan n s pht trOn vO chEt v ng sn xuEt, v nng
suEt ao ng; v vc p ng nhu cu ngy cng tng ca
m thnh vn trong x h v v s thng cu cng ca
ch ngha x h.
C ha o nc qu n ch ngha x h: cc nc qu
n ch ngha x h qua ga on pht trOn t bn ch
ngha, cc nc qu n ch ngha x h cha qua ga on
pht trOn t bn ch ngha( cc nc c nOn knh t km pht
trOn).
v nhng nc pht trOn qu n ch ngha x h,
nhng nc ny c sn nOn cng nghp ca ch ngha t
bn O cho nn ch cn Ou chnh nOn cng nghp
theo yu cu ca ch ngha x h th vO c bn c c
s vt chEt- k thut ca x h m. Do , vEn O cng nghp
ha khng cn ph t ra. S d chng ta ph Ou chnh
nOn cng nghp c khY ca ch ngha t bn theo yu cu
ca x h v nOn cng nghp c khY ca ch ngha t bn
d hn n u ch tOn O vt chEt cho x h m ch
cha ph c s vt chEt cho ch ngha x h v n da trn
ch t hu t bn ch ngha, phn b khng Ou ga x
ngnh, vng do tEt yu ph Ou chnh n.
v nhng nc c nOn knh t km pht trOn qu n
ch ngha x h cha qua ga on pht trOn t bn ch ngha,
nhng nc ny nOn knh t c hu ch yu da vo sn xuEt
nng nghp. V vy, mun c c s vt chEt- k thut ca nOn
sn xuEt n, hn th ph tEt yu tn hnh cng nghp
ha, hn ha. Cng nghp ha, hn ha tEt yu
khch quan v:
21
+ N con ng duy nhEt O to ra s pht trOn vO chEt
v c ng sn xuEt v nng suEt ao ng. ChEt ca c ng
sn xuEt h thng cng c ao ng hn v trnh
cng ngh hn .
+ Cng nghp ha to Ou kn O p ng nhu cu vt
chEt v tnh thn ngy cng tng ca m thnh vn trong x h
b v cng nghp ha s m cho c ng sn xuEt pht trOn,
nng suEt ao ng tng, kh kng ca c sn xuEt ra ngy cng
nhOu t m c thO p ng c nhu cu ngy cng cao ca
x h n chung v ca con ng n rng.
+ L con ng duy nhEt O m bo s thng cu
cng va ch ngha x h.
Nh vy, cng nghp ha, hn ha khng nhng tEt
yu m cn Ou kn sng cn ca ch ngha x h. Cng
nghp ha tEt yu khch quan v nhng nc qu n
ch ngha x h trong c nc ta.
+- >7c d@ng c!a c8ng nghi-1 h9a= hi-n :i
h9a
- To Ou kn bn vO chEt ng sn xuEt, tng nng
suEt ao ng, tng sc ch ng ca con ng v t nhn,
tng trng knh t v pht trOn knh t; do gp phn n
nh v nng cao sng ca nhn dn; gp phn quyt
nh s thng ca ch ngha x h.
- To Ou kn vt chEt cho vc cng c tng cng va tr
knh t ca Nh nc; nng cao nng c tYch y, tng cng n
vc m, nh m tng s pht trOn t do v ton dn trong
22
m hot ng knh t ca con ng- nhn t trung tm ca nOn
sn xuEt x h.
- To Ou kn vt chEt cho tng cng cng c an nnh v
quc phng.
- To Ou kn vt chEt cho vc xy dng nOn knh t
dn tc t ch, sc thc hn s phn cng v hp tc quc
t.
S phn tYch trn cho thEy m quan h gn b trc tp
ga cng nghp ha v c ng sn xuEt. Cng nghp ha
O thc hn x h ha vO mt knh t, k thut theo nh h-
ng x h ch ngha. N c tc dng c ngha cc k quan
trng v ton dn; do vy, ng ta cho rng: " Pht trOn c ng
sn xuEt, cng nghp ha Et nc... nhm v trung
tm"( 10) ca th k qu tn n ch ngha x h nc ta.
.- Ni dung c A%n c!a c8ng nghi-1 h9a=
hi-n :i h9a
a- >rang AB ?C thu0t v c8ng ngh- thDo h4ng
hi-n :i trong c7c ngnh c!a nn ?inh t
3uEc dFn
N dung ny c thc hn qua ha cch:
' (i)n hnh cch m#ng *hoa h+c, *- thu.t" x/0 1ng c2
s$ v.t cht, *- thu.t 3 t trang 45
Th g tr qua ha cuc cch mng k thut: cuc cch
mng k thut m n dung ch yu ca n c khY ha xuEt
hn u tn nc Anh vo ba m nm cu th k XVIII v
hon thnh vo nhng nm 50 u th k X. n khong ga
23
th k XX xuEt hn cuc cch mng khoa hc- cng ngh hn
. My thp nn qua, nhEt thp nn gn y o ng
ang chng kn nhng thay rEt to n, trn nhOu nh vc
ca sng knh t, chYnh tr v x h. Cuc cch mng ny c
nhOu n dung, song c 5 n dung ch yu sau
- VO t ng h&aB My t ng qu trnh, my cng c
Ou khOn bng s, r bt.
- VO nCng lngB Ngo nhng dng nng ng truyOn
thng( nht n, thy n) ngy nay v ang chuyOn
sang Ey dng nng ng ngun t ch yu.
- VO !7t li#u m>iB ch trong khong cha y 40 nm
y cc vt u m xuEt hn v chng o rEt phong ph v
c nhOu tYnh chEt c bt m vt u t nhn khng c c.
ThY d: vt u t hp hay cn g compost v cc tYnh chEt
mong mun; gm n cn hoc cc- bua- s- Ych chu nht
cao...
- VO c=ng ngh# sinh h,cB cng ngh v snh, k thut cun,
k thut gen v nu cEy t bo c ng dng ngy cng nhOu
trong cng nghp, nng nghp, y t, ha chEt, bo v m tr-
ng...
Vo khong nhng nm 80, cuc cch mng khoa hc- k
thut( hay cng ngh) hn chuyOn sang ga on th ba-
ga on c nhOu quan Om khc nhau t tn g cho n. T-
ng ng v ga on th ba cuc cch mng ny cn c mt n
dung m: n t v tn hc.
- VO i#n tD ! tin h,cB mt nh vc v cng rng n v
hEp dn, nhEt nh vc my tYnh, dOn ra theo 4 hng
24
nhanh( my su tYnh); nh( v tYnh); my tYnh c x kn thc(
trY tu nhn to); my tYnh n t xa( vOn tn hc).
Cuc cch mng ny c ha c trng ch yu:
Et l3 khoa hc tr thnh c ng sn xuEt trc tp.
Cch y hn 100 nm C. Mc tng d on vO m quan
h v s pht trOn ga khoa hc v c ng sn xuEt. Ng vt
" Thn nhn khng to ra my mc, u xe a n bo... tEt
c cc th thnh qu ca b c con ng, c bn tay con
ng to ra sc mnh tr thc c vt ha. S pht trOn vn
c nh ch tu cho thEy rng tr thc x h chung bn
thnh ng sn xuEt v mc cao, v do cng ch tu
n n mc ph thuc v bn ca chYnh nhng Ou
kn hot ng x h v trY tu chung"( 11).
N khoa hc tr thnh c ng sn xuEt trc tp n bao
gm c khoa hc t nhn- k thut n khoa hc- x h, nhEt
khoa hc knh t; n do con ng to ra thng qua con ng- nhn
t trung tm- nhn t ch thO- n c ng sn xuEt. N
h ph c chYnh sch u t ng n cho khoa hc k thut.
Ngy nay, bEt c s tn b no ca k thut( cng ngh) sn
xuEt Ou ph da trn nhng thnh tu ca khoa hc m c s
thuyt cho n.
Fai l3 th gan cho mt pht mnh m ca khoa hc rt
ngn v phm v ng dng ca mt thnh tu khoa hc vo
sn xuEt v sng ngy cng m rng.
n>c ta3 mt nc b qua ch t bn n ch ngha x
h, cng nghp ha v hn ha c tn hnh trong Ou
kee th g tr qua ha cuc cch mng khoa hc- k thut
dOn ra trong xu hng ton cu ha, khu vc ha. Trong hon
25
cnh cuc cch mng khoa hc k thut nc ta ph bao
gm c khY ha v hn ha, co n " then cht" v co
khoa hc- cng ngh " ng c" cho s tng trng v pht trOn
bOn vng.
' Vic trang 45 *- thu.t v cng ngh hin #i c6n c
thc hin thng qua nh.n chu03n giao cng ngh mi t7
cc nc ti8n ti)n
- Nhn chuyOn gao cng ngh m cch sm a nhanh
nc ta n hn gn v con ng rt ngn con ng pht
trOn hn .
- Thc chEt ca vc chuyOn gao cng ngh m s
chuyOn quyOn s hu v quyOn s dng hng ha k thut
cng ngh t cc nc cng nghp tn tn sang cc nc c nOn
knh t km hoc ang pht trOn.
- Nu nh hng ha thng thng th s vn ng ca
t n c g thEp n n c g cao, th tr hng ha k
thut cng ngh c c Om t n c trnh cao
n n c trnh thEp.
- O hn thc ha vc chuyOn gao cn co trng cc Ou
kn vO vn v ng m cng tc nhn chuyOn gao...
A- GF/ d(ng c cu ?inh t h*1 ) v 1hFn
c8ng ):i )ao ng &H hi
T sn xuEt nh n sn xuEt n x h ch ngha khng qua
ga on pht trOn t bn ch ngha trong qu trnh cng
nghp ha tt 1+u phi ph4n c=ng l?i la% ng x: hi$ Phn
cng ao ng x h s chuyn mn ha ao ng, tc s
chuyn mn ha ga cc ngnh trong n b tng ngnh v ga
26
tng vng trong nOn knh t quc dn. Phn cng ao ng c
tc dng rEt to n: n n bEy ca s pht trOn cng ngh v
nng suEt ao ng; cng v cch mng khoa hc k thut n gp
phn hnh thnh v pht trOn c cEu knh t hp . S phn
cng ao ng x h trong qu trnh cng nghp ha tu4n
th* c2c "u2 trnh c& tnh "u1 lu7t sau:
- T trng v tuyt ao ng nng nghp gm dn; t
trng v s tuyt ao ng cng nghp ngy mt tng n.
- T trng ao ng trY tu ngy mt tng v chm u th
so v ao ng gn n trong tng ao ng x h.
- Tc tng ao ng trong cc ngnh ph sn xuEt
chEt( dch v) tng nhanh hn tc tng ao ng trong cc
ngnh sn xuEt vt chEt.
n>c ta3 phng hng phn cng ao ng x h hn nay
cn trOn kha trn c ha a bn: ta ch v n khc O pht
trOn vO chOu rng kt hp pht trOn theo chOu su.
Trong ha a bn ny cn u tn a bn t ch; nu cn
chuyOn sang a bn khc( vng knh t m) ph c s
chuEn b chu o.
VEn O phn cng ao ng x h c n quan cht ch v
!i#c x41 Ang c cu (inh t+ hp l@$
C cEu knh t hOu theo ngha rng bao gm: c cEu
ngnh v nh vc knh t, c cEu thnh phn knh t v hng
pht trOn tn cc vng knh t.
C cEu knh t hOu theo ngha hNp l t0ng thG "uan h#
(inh t+ gia c2c ngnh3 c2c l9nh !c (inh t+3 gia c2c !)ng (inh
t+$$$ tr%ng &3 "uan h# gia c=ng nghi#p3 n=ng nghi#p ! Ach
!H l /a / ph7n c& tIm "uan tr,ng- " b xng" ca c cEu knh
27
t. Cc quan h ny c xem xt d cc khYa cnh: trnh
cng ngh, quy m, nhp u pht trOn ga chng.
Xy dng c cEu knh t yu cu cn tht khch quan
ca m nc trong th k cng nghp ha. VEn O quan trng
to ra mt c cEu knh t t u( hp ). Xy dng mt c cEu
knh t c g,i l ti u (hi n& 2p ng c c2c 1.u cIu sau:
- Phn nh c v ng cc quy ut khch quan, nhEt
cc quy ut knh t.
- Ph hp v xu hng ca s tn b ca khoa hc v cng
ngh v ang dOn ra nh v bo trn th g.
- Cho php kha thc t a m tOm nng ca Et nc,
ngnh, xY nghp, c vO chOu rng n chOu su.
- Thc hn s phn cng v hp tc quc t theo xu hng
sn xuEt v sng ngy cng c quc t ha, do vy, c cEu
knh t c to dng ph " c cEu m".
- Xy dng c cEu knh t mt qu trnh tr qua nhng
chng ng nhEt nh, do vy xy dng c cEu knh t ca
chng ng trc ph sao cho to c cho chng ng sau.
n>c ta qua hng chc nm xy dng c cEu knh t
em nhng thnh cng nhEt nh, to dng c mt b phn
c s vt chEt, cng ngh nhEt nh. Song trong vc b trY c
cEu knh t c nhng sa m khng nh vO c cEu ngnh, chy
theo cng nghp nng, c khY qu nhOu, xem nhN cng
nghp v kt cEu h tng; chy theo quy m n; cng ngh c
hu... ua nhOu n h, Nhng kO t h ng ton quc
n th VI n nay, d nh sng ca s m n chung, trong
c m vc xy dng c cEu knh t, n nay a
chuyOn ng bc u quan trng.
28
Thng qua cch mng khoa hc k thut v phn cng
ao ng v nhng tYnh quy ut vn c ca n, thYch ng v
Ou kn nc ta, ng ta xy dng mt c cEu knh t hp
: c cEu knh t cng- nng nghp- dch v gn v phn
cng v hp tc quc t su rng.
C cEu n trn nc ta trong th k qu c thc hn
theo phng ch4mB kt hp cng ngh v nhOu trnh , tranh
th cng ngh m nhn- tn tn va tn dng c ngun nhn
c d do, va cho php rt ngn khong cch c hu, va ph
hp v ngun vn c hn trong nc; Ey quy m va v nh
ch yu, c tYnh n quy m n nhng ph quy m hp v
c Ou kn; g c nhp ( tc ) pht trOn hp , to ra
s cn ga cc ngnh, cc nh vc knh t v cc vng
trong nOn knh t...
III- In Ji <4i 3uan h- s%n &ut dKn
n 1h7t triLn )(c )*ng s%n &ut trong 3u7
tr6nh c8ng nghi-1 h9a- hi-n :i h9a Ii-t
Na<
nc ta trong c ch tp trung, quan u, bao cEp trc
y, c c chng ta tng rng c thO tht p c mt
quan h sn xuEt cao hn, trc O m ng cho c ng sn
xuEt pht trOn. Song kt qu dOn ra tr v mong mun ca
chng ta. c ng sn xuEt khng pht trOn, tnh trng tr
tr ko d, hng ha sn xuEt rra km chEt ng, g thnh cao
khng thO cnh tranh v hng ngo, khan hm khng O
29
tha mn nhu cu ca ng tu dng, sng nhn dn rEt kh
khn.
Tnh hnh trn do nhOu nguyn nhn ch quan v khch
quan khc nhau. Song, mt trong nhng nguyn nhn quan
trng do chng ta p t ch quan mt quan h sn xuEt
khng ph hp v c ng sn xuEt . Trong Ou kn c ng sn
xuEt cn trnh thEp km, ph bn sn xuEt nh nhng
v mun tn nhanh n ch ngha x h, nn chng ta nhEn
mnh qu mc quan h s hu m cha ch ng mc t quan
h t chc, qun v quan h phn ph, trao . T
dn n vc m rng t ha hnh thc s hu ton dn v
tp thO, cc thnh phn knh t khc b ngn cEm hoc
xa b O chuyOn sang knh t quc doanh v tp thO qua cc
t c to cng thng nghp t bn t doanh. Bn cnh , vc
duy tr qu u c ch hnh chYnh, tp trung, quan u, bao
cEp v km theo n s phn ph bnh qun, Ych c nhn
cha c quan tm ng mc km hm sc sn xuEt ca x
h. Cc thnh phn knh t t nhn, t bn nh nc cha c pht
huy tc dng. ng c sn xuEt b gm, ng ao ng xa nh t
u sn xuEt, th v cc k hoch ca tp thO v Nh nc.
Thc t pht trOn knh t nc ta gn 40 nm qua
chng mnh rng: quan h sn xuEt km hm s pht trOn ca
c ng sn xuEt khng ch kh n tr nn c hu, m c kh n
c p t mt hnh thc trc qu xa so v c ng sn xuEt,
mt n na quy ut quan h sn xuEt ph ph hp v tYnh chEt
v trnh pht trOn ca c ng sn xuEt thO hn r tYnh
tEt yu v tYnh ph bn mnh m ca n bEt chEp c mun
ch quan ca con ng. D mong mun Ey mnh pht trOn sn
30
xuEt, nhanh chng thc hn cng nghp ha, hn ha nOn
knh t, chng ta cng khng thO bEt chEp quy ut, m tr
ph tn trng v hnh ng ng quy ut khch quan.
mt trong nhng b hc n m Ngh quyt h bOu ton
quc n th VI ca ng ch r.
ng ta nhn thc ng quy ut khch quan nn c
nhng ng , ch trng ng n, kp th. Ch th 100-
CT T ca ban bY th ngy 13- 1- 1981 vO khon sn phEm cu
cng n nhm v ng ao ng trong nh vc nng nghp
khu t ph u tn trong tn trnh m. Nhng c mc
quan trng nh dEu s m ton dn v su sc nOn knh
t x h h bOu ton quc n th VI ca ng thng
12 nm 1986.
V Ngh quyt h VI, chng ta dt khot on tuyt
v c ch hnh chYnh, tp trung, quan u, bao cEp, chuyOn dn
knh t sang c ch th trng theo nh hng x h ch ngha.
C ch knh t m khuyn khYch pht trOn nOn knh t hng
ha nhOu thnh phn, m rng quan h knh t v cc nc, cc
khu vc trn th g, ng vn m ng m gu trong khun
kh ut php cho php.
ng ca ng nhanh chng vo cuc sng, c
nhn dn ao ng hng kh hng ng v em ngun
snh khY m, to cho nOn knh t pht trOn nhanh chng v
dn dn vo th n nh. Sau tm nm thc hn cng cuc
m, chng ta t c nhng thnh tu ng kO: tng tr-
ng knh t kh, m pht c Ey , sng nhn dn c
c thn tng bc. S d c s chuyOn bn n theo hng
vng chc nh vy chYnh nh chng ta m tng bc
31
quan h sn xuEt cho ph hp v s pht trOn ca c ng sn
xuEt, do g phng sc sn xuEt ca x h, kha thc c
cc tOm nng c bn trong v bn ngo, m cho c ng sn
xuEt nc ta c nhng bc pht trOn nhy vt vO chEt.
Vc g phng c ng sn xuEt c mt ngha c bt
quan trng trong tn trnh m nOn knh t nc ta, b v:
5h nhtB nOn knh t nc ta cn km pht trOn do Om
xuEt pht thEp, ang trng th an xen nhOu o hnh v
thnh phn knh t nhng trnh rEt khc nhau nh phn
tn v tp trung, th cng v hn , c hu v tn tn...
Trong tnh hnh , nu khng kn to c nhng hnh thc
quan h sn xuEt a dng thYch ng v trnh ca c ng
sn xuEt tEt c cc thnh phn knh t hn c, chng ta s
khng thO kha thc c tOm nng to n ca nhng thnh phn
knh t . V vy, tha nhn s tn t u d v thc hn
nhEt qun chYnh sch pht trOn knh t nhOu thnh phn g
php quan trng nhEt O g phng v pht trOn c ng sn
xuEt nc ta.
5h haiB h c ng sn xuEt c g phng s to ra ng
c O kha thc v s dng c hu qu tEt c cc ngun kc
hn c nh ngun c nhn r trong dn c, t nguyn thn
nhn, Et a, ao ng v trY tu con ng.
5h /aB ch kh c ng sn xuEt c g phng, m tOm
nng sn xuEt c g m, kh thng, chng ta m c thO thu
ht mnh m vn u t ca nc ngo O tranh th vn, k thut
cng ngh hn v tr thc qun knh nghm tn tn
nhm thc Ey nhanh chng tn trnh cng nghp ha, hn
ha nOn knh nc ta.
32
G phng c ng sn xuEt thc chEt g ta, tho g
nhng c ng cn km hm s pht trOn ca c ng sn xuEt.
G phng v pht trOn c ng sn xuEt ha qu trnh dOn
ra ng th v c tc ng qua h tr n nhau.
u trnh pht trOn c ng sn xuEt h chng ta ph
thng xuyn m quan h sn xuEt, kha thc v s dng c
hu qu m ngun c c thO c, c ngun c bn trong v bn
ngo. Ngy nay, v s pht trOn mnh m ca cuc cch mng
khoa hc k thut v cng ngh hn , c ng sn xuEt ca
nhOu quc ga trn th g pht trOn nhanh chng v ngy cng
mang tYnh chEt quc t ha cao. Do ga cc quc ga trn
th g hn nay ang dOn ra xu hng va cnh tranh gay gt
va gao u v hp tc knh t, vn ha, khoa hc, cng ngh...
BEt c quc ga no mun tn t v pht trOn cng ph ha
nhp vo xu th chung . v nc ta, O thot kh nguy c
tt hu xa hn so v cc nc xung quanh, g c n nh
chYnh tr, x h, bo v c c p ch quyOn v nh hng
pht trOn x h ch ngha th nhm v trung tm c tm
quan trng hng u trong th gan t ph thc Ey s
chuyOn dch c cEu knh t theo hng cng nghp ha, hn
ha. Ou h chng ta ph tng cng m rng quan
h hp tc trn nhOu nh vc v tEt c cc nc, cc khu vc trn
th g. O g phng v pht trOn c ng sn xuEt, chng ta
tha nhn s tn t u d ca nOn knh t hng ha nhOu
thnh phn, trong c thnh phn knh t t bn ch ngha.
Mt Et nc va pht trOn theo nh hng x h ch ngha
va tha nhn s pht trOn ca thnh phn knh t t bn ch
ngha. Ou khng ph mt nghch , vEn O t ra
33
y , chng ta s s dng ch ngha t bn nh th no O
pht trOn nhanh chng c ng sn xuEt m vn xy dng c
t nc theo nh hng x h ch ngha.
Hn by m nm trc y, 6hnh s2ch (inh t+ m>i c L
nn O ra cng v s tha nhn, " ton b quan Om ca chng
ta vO ch ngha x h thay cn bn"( 12) cu vn
knh t nc Nga X vt tr tu kh sp . quan Om t
b nOn knh t tp trung, quan u, bao cEp chuyOn sang nOn
knh t hng ha, m rng trao , thc hn ch ngha t bn
nh nc. Ch ngha t bn nh nc theo L nn cao hn nhOu so
v nOn sn xuEt nh, rng: " Chng ta ph dng ch ngha t
bn, ( nhEt bng cch hng n vo con ng ch ngha t bn
nh nc) m mt xYch trung gan ga nOn tOu t sn v ch
ngha x h, m phng tn, con ng, phng php, phng
thc O tng c ng sn xuEt n"( 13).
Chng ta s khng thO xy dng thnh cng ch ngha x
h nu khng xy dng nOn cng nghp tn tn. Nc ta xuEt
pht t mt nOn knh t tOu nng, con ng pht trOn mang
tYnh t pht s tr qua ch ngha t bn, song O trnh cho
nhn dn kh nhng au kh m ch t bn ch ngha c
thO gy ra, ng ta dt khot a chn con ng x h ch
ngha. Tuy nhn O thc hn cng nghp ha, hn ha
Et nc, chng ta cn s dng ch ngha t bn nh nc nh mt
cng c hu hu, bt nh nc t bn ph " cy trn mnh Et
v sn", bn thnh phn knh t t bn t nhn thnh " mt tr
th c c cho ch ngha x h".
rng, cng cuc m h mt t duy mOm do,
nng ng v nhy bn, ph " vn dng sng to v tp tc
34
pht trOn ch ngha Mc- L nn v t tng H ChY Mnh, c
bt t tng ca L nn vO chYnh sch knh t m, vO ch ngha
t bn nh nc, sng to nhOu hnh thc qu , nhng nEc
thang trung gan a dng, ph hp v hon cnh ch s c thO
O a nc ta n ch ngha x h mt cch vng chc"( 14).
II- NhMng thnh t(u Ii-t Na< H :t *c
Sau 10 nm m, Et nc ta tr qua khng Yt nhng
kh khn v gt h c nhOu thnh tu to n vO m mt to
thc Ey s pht trOn ca nhng ga on k tp.
C thO chng ta thc Ey s pht trOn knh t, hon
thnh xuEt sc, vt nhOu mc tu ch yu ca k hoch 5 nm;
trong 5 nm t 1991- 1995, nhp tng bnh qun vO tng
sn phEm quc n( GDP) t 8,2%( vt k hoch 5,5- 6% v
hn hn k hoch 5 nm 1986- 1990 3,9%); nhp tng
bnh qun vO sn xuEt cng nghp 3,3%, sn xuEt nng
nghp 4,5%, km ngch xuEt khEu 20%. C cEu knh t
chuyOn thu c nhng tn b: t trng cng nghp v
xy dng trong GDP t 22,6% nm 1990 n nm 1995
29,1%; t trng dch v t 38,6% n 41,9%; vn u t c bn
ton x h nm 1990 chm 15,8% GDP, n nm 1995 n
27,4% GDP; bt u c tYch y n b nOn knh t. Ngun vn
cng ngh v knh nghm qun tp nhn t nc ngo tng
nhanh; vn tr DA nm 1991 180 tru a, nm 1996( do
c nh b cEm vn v Vt Nam ca M) nn tng vn tr
DA t nm 1991- 1995 vn cam kt 9,058 t ; vn u t
nc ngo DI nm 1991 0,62 t ( vn thc hn) v 364 d
n, nm 1996 2,5 t ( vn thc hn) v 362 d n. Lm pht
gm xung mt cch thn k, t 67,1% nm 1991 xung cn
35
5,2% nm1993, 14,4% nm 1994 v 12,3% trong 10 thng u
nm 1995. Hot ng khoa hc cng ngh gn b hn v nhu
cu pht trOn knh t- x h, thYch ngh dn v c ch th tr-
ng . Ngy cng c thm nhOu tn b khoa hc k thut v
cng ngh c p dng c hu qu vo sn xuEt sng,
trong c mt s cng ngh tn tn c tp thu t nc ngo.
NOn knh t nhOu thnh phn c s Ou tt ca Nh nc theo
nh hng XHCN ang tng bc c tp tc xy dng. uan h
sn xuEt c Ou chnh ph hp v c ng sn xuEt.
VO mt x h cng c nhOu chuyOn bn tYch cc.
sng vt chEt ca phn n nhn dn c c thn. Cc mt y
t, go dc, bo hOm cho nhn dn c trOn kha thc hn
c bn, mc thu nhp bnh qun ca ng dn cng c nng
n( xEp x 200 anm). Nc ta hn nay c ch s pht trOn
con ng( HDI) 0,539 xp th 120174 nc; ch s tu th
0,67; ch s kn thc 0,78; ch s GDPng 0,17. Trong
kh ch s HDI ca Hn uc 1,882; ca Trung quc 0,594.
Song song v trnh dn trY, mc hng th vn ha cng
c nng n. Ng ao ng c pht huy ht kh nng tYch cc
ca mnh.
Chng ta g vng n nh chYnh tr, cng c quc
phng, an nnh. VO mt chYnh tr, chng ta tp tc hon thn
b my nh nc, nng cao chEt ng qun ca ng cn b.
VO quan h ngo, v ch trng mun m bn v tEt c cc
nc trn th g, chng ta t c quan h ngo gao v hu
ht cc nc trn th g. Theo thng k th ch s gh nhn qu
trnh h nhp knh t quc t ca Vt Nam 55,1%( thuc
vo dn trung bnh trn th g).
36
Vo nm 1998, vt n nhng kh khn v thch thc n do
th trng xuEt khEu sang cc nc ng u v Chu gm, sc
mua ca nhOu mt hng cng nghp trong nc chng , thu
vn v cng ngh hn , sn xuEt cng nghp nc ta vn
ng vng, tp tc tng trng v pht trOn v nhp kh. So
v nm 1997, g tr sn xuEt ton ngnh cng nghp nc ta
tng khong 12% t k hoch Ou chnh cua quc h v
tp tc ng hng u vO tc tng trng trong cc ngnh
xuEt khEu v dch v. T trng cng nghp v xy dng tng
GDP c nc tng t 31,8% nm 1997 n 33,2% nm 1998( theo g
so snh nm 1994), thnh tu n bt, khng nh xu th
n y trOn vng ca sn xuEt cng nghp ca nc ta.
Trong kh khn chung, khu vc doanh nghp nh nc vn
g c va t ch o ca ton b ngnh cng nghp xt trn
c ha yu t quy m v tc . y khu vc chm t trng
n nhEt( 46,7%) bao gm ton b ngnh cng nghp then
cht ca ton b nOn knh t v uy tr c nhp tng tr-
ng cao 8,7%. Nm 1998, t trng ca cng nghp quc doanh
trung ng chm 65,45 tng g tr sn xuEt ca cng nghp
quc doanh n chung. hu vc cng nghp ngo quc doanh
vn duy tr tc tng trng 6,3%. Cc cng ty c phn, TNHH,
doanh nghp t nhn c quy m n trong g tr sn xuEt ngo
quc doanh tng trng khong 4,5%. hu vc cng nghp u
t c vn nc ngo tuy chu nh hng trc tp ca khng hong
t chYnh tOn t Chu , khu vc ny vn t kt qu kh
quan: pht trOn ton dn v g vng tc tng trng cao so
v cc nm trc: 1998 tng 1,6% so v nm 1997. hng ch b
sung ngun vn, trang b k thut v cng ngh m, khu vc
37
ny cn hnh thnh mt s ngnh cng nghp m k thut cao
m tng kh nng cnh tranh ca hng cng nghp Vt Nam
trn th trng trong nc v th g: hng ot sn phEm m ca
cc ngnh cng nghp p rp t, sn xuEt n cao cEp,
tht b bu n vOn thng... t tu chuEn quc t v c
xuEt khEu sang th trng th g.
I- NhMng ?in nghB= &ut
XuEt pht t thc t v nhng nhu cu h mang tYnh
cEp tht ca snh vn, em ch dm a ra mt kn ngh nh
nhng n thc s quan trng cho qu trnh cng nghp ha, hn
ha nc nh. chYnh vc quan tm nhOu hn na n
cuc sng vt chEt cng nh tnh thn ca snh vn. Trc ht em
ph n n cuc sng tnh thn ca snh vn. Mt con ng c
to nn tEt yu ph c ha yu t trY v c. Nh mt cu
ngn ng n: C sc khe th cha chc anh c thO m
38
c tEt c nhng O c tEt c anh ph c sc khe. Vy nn vc
o cho sng tnh thn ca snh vn ht sc cn tht. Em
tht ngh cn ph trang b thm na nhng khu vu ch g
trY cho hc snh, snh vn, O sau nhng g hc tp cng
thng, snh vn chng em c nhng ch O c thO ngh ng
mt cch b Ych. Hn th na, chng ta cn trang b mt cch
y nhng phng tn nh t v, my v tYnh... O snh vn
c thO c cp nht nhng thng tn m nhEt, nhng kn thc
m nhEt trn th g. Bn cnh o to mt ng tr khe vO
thO chEt, h cn ph khe vO kn thc. Mun vy, chng ta
khng ph ch trang b cho th h tr khng ch nhng kn
thc mang tYnh bt buc trng m cn ph trang b nhng
kn thc nng cao, h s nng ng sng to ca m ng
snh vn, bng cch tng thm s u sch th vn, to nn
nhng bu bn un vO phng php hc tp O gp nhau cng
tn b...
Tuy nhn chng ta khng nn h t quc m g cho
chng ta. Nh cu n bEt h ca Bc H, v cha g kYnh yu ca
dn tc: Mun c ch ngha x h th ph c nhng con ng
x h ch ngha. Chng ta nhng snh vn cn ng trn gh
nh trng, chng ta khng nn qun nhm v cao c ca chng
ta ph hc tp tt O ngy ma p nghp. Chng ta ph
un trau d kn thc, nm bt c nhng kn thc m m
O c thO ha nhp v nhng nc c nOn cng nghp cao, tn
tn trn th g. Em tn tng rng trong mt tng a khng xa,
th h tr, th h snh vn s m rng danh cho T quc.
39
C- ;t )u0n
T nhng phn tYch trn ta c thO n Cng nghp ha
mt qu trnh tEt yu O a Et nc ta t mt nc ngho nn,
c hu tr thnh mt nc cng nghp pht trOn O tng bc
tn n snh va v cc cng quc nm chu. Nhng thnh tu
v knh nghm m chng ta t c to tOn O cho
php ng ta quyt nh chuyOn m hot ng ca Et nc
sang th k pht trOn m, th k Ey mnh cng nghp ha,
hn ha, thc hn dn gu nc mnh, x h cng bng, vn
mnh v vng chc tn trn con ng x h ch ngha. O thc
hn c Ou nc ta ang ch trng m quan h sn
xuEt cho ph hp v tYnh chEt v trnh ca c ng sn
xuEt( mt quy ut tEt yu quyt nh v qu trnh cng
nghp ha, hn ha Et nc).
L mt snh vn v sau ny s mt c nhn knh t,
chng ta cn ph thEy r va tr ca quy ut quan h sn xuEt
ph ph hp v tYnh chEt v trnh ca c ng sn xuEt
v s pht trOn knh t, c nh vy chng ta m c thO a nOn
knh t Vt Nam ngy mt pht trOn, rt ngn khong cch c
hu v cc quc ga trn th g.
B tOu un ny mt s nhng hOu bt ca em vO vEn
O m c ng sn xuEt v quan h sn xuEt trong qu
trnh cng nghp ha v hn ha Vt Nam thu c
trong qu trnh hc tp v tham kho t u. Tuy em ht
sc c gng vn dng hOu bt v pht huy nng c ca mnh
O hon thnh b vt song vn khng trnh kh mhng thu
st, sa m v rEt nhOu Om hn ch.
40
B tOu un u tay ny em rEt mong nhn c s thng
cm ca thy. Em cng mong c thy cho kn nh g v
nhn xt O c thO vt tt hn trong cc b tOu un sp t.
Mt n na em xn chn thnh cm n thy.
41
N- >i )i-u tha< ?h%o
1- Go trnh Trt hc Mc- L Nn.
2- Cng nghp ha v hn ha Vt Nam v cc nc
trong khu vc.
3- Mt s vEn O trt hc Mc- L Nn vO cng nghp
ha v hn ha.
4- Tp chY trt hc.
5- Vn kn h bOu ton quc n th VI, VII, VIII,
XI.
6- Go trnh nh t chYnh tr.
7- Tp chY cng sn.
42
ch thYch
(1) C. Mc v Ph. Angghen: Ton tp. ChYnh tr quc ga, H N,
1993, t. 23, Tr. 269.
(2) V.I. L nn: Ton tp, Nh xuEt bn. Tn b, Mt c va, 1977,
T. 38, Tr. 430
(3) . Pet- Ty: nh t chYnh tr, T. 2
(4) C. Mc v Ph. Angghen: Ton tp. NXB. ChYnh tr quc ga,
H n, 1995, T. 4, Tr. 187.
(5) C. Mc v Ph. Angghen: Ton tp. NXB. ChYnh tr quc ga,
H n, 1993, T. 6, Tr. 552.
(6) C. Mc v Ph. Angghen: Ton tp. NXB. ChYnh tr quc ga,
H n, 1993, Tr. 14- 15
(7) C. Mc v Ph. Angghen: Ton tp. NXB. ChYnh tr quc ga,
H n, 1995, T. 4, Tr. 234
(8) C. Mc v Ph. Angghen: Ton tp. NXB. ChYnh tr quc ga,
H n, 1994, T. 20, Tr. 373.
(9) C. Mc v Ph. Angghen: Ton tp. NXB. ChYnh tr quc ga,
H n, 1993, T. 13, Tr. 15.
(10) ng cng sn Vt Nam: Cng nh xy dng Et nc
trong th k qu n CNXH.
(11) C. Mc: " Bn tho knh t" C. Mc v Ph. Angghen: Ton
tp- Tng Nga, Tr. 125.
(12) V.I.L nn: Ton tp: NXB. Tn b, Mt c va, 1978, T. 45,
Tr. 428
(13) Sdd, Tr. 276
43
(14) ng cng sn Vt Nam: Vn kn bOu ton quc ga
nhm k kha VII, thng 1- 1994, Tr. 24.
44
II- cng ?h7i 3u7t
9, :;t vn
I- L do chn O t
II- O cng kh qut
<, %=i 1ung
I- C s trt hc ca O t
"- Phng thc sn xuEt
'- Lc ng sn xuEt
+- uan h sn xuEt
.- uy ut vO s ph hp ca quan h sn xuEt v tYnh
chEt
v trnh ca c ng sn xuEt
II- C s un ca qu trnh cng nghp ha- hn
ha
"- h nm cng nghp ha, hn ha
'- TYnh tEt yu khch quan ca cng nghp ha, hn
ha
+- Tc dng ca cng nghp ha, hn ha
.- N dung c bn ca cng nghp ha, hn ha
a- Trang b k thut v cng ngh hn theo hng hn

ha cc ngnh ca nOn knh t quc dn

b- Xy dng c cEu knh t hp v phn cng ao
ng x h
III- VEn O m c ng sn xuEt v quan h sn xuEt
trong
qu trnh cng nghp ha- hn ha Vt Nam
II- Nhng thnh tu Vt Nam t c
45
I- Nhng kn ngh, O xuEt
>, ?)t lu.n
@, (i liu tham *ho
46