Faszerze jedzenia

Na rynku spoywczym zapanowaa wolnoamerykanka. Zwycia ten, kto wyprodukuje taniej, a jego wyroby bd zjadliwe . !dzie te czasy, gdy cec"y rze#nik$w konkuroway ze sob jako%ci wyrob$w& 'zi% lepszy jest ten, kto sprzeda najwicej. (o to jest par$wka& )aki jest jej skad& Na te pytania aden specjalista od ywienia nie odpowie. * + par$wce moe by, miso, ale nie jest to konieczne * twierdzi jeden z pracownik$w -nspekcji .andlowej. * /iedy sprawdzamy towar, interesuje nas tylko, jaki skad poda producent. )e%li po zbadaniu pr$bki jej skad zgadza si z zadeklarowanym, wszystko jest w porzdku. 0ar$wk moe by, na przykad kilka zmielonyc" skadnik$w, niekoniecznie poc"odzenia zwierzcego. 1ona tam doda, nawet papier toaletowy, byleby cao%, nie bya szkodliwa dla zdrowia. 0oza tym kady ma prawo nazwa, sw$j wyr$b, jak mu si podoba. 2kurat ten producent postanowi nazwa, to co% par$wk.

Trucie po polsku
/ontrole stwierdziy, e to, co sprzedaje si u nas jako c"leb i buk, jest w wikszo%ci produktami c"lebopodobnymi i bukopodobnymi. Niekt$rzy producenci do c"leba dodaj start buk, czasem gips i kreatyn otrzymywan z ludzkic" wos$w, kupowanyc" w zakadac" 3ryzjerskic". + maju tego roku -nspekcja .andlowa opublikowaa raport z kontroli kilku duyc" sieci sklep$w. 4prawdzono 5iedronk, sie, ("ampion, 6lea, 7eader 0rice, 7idl, 8eal, 9esco i 2.:7'. -nspektorzy stwierdzili, e jako%, ;< proc. badanyc" towar$w bya znacznie nisza od deklarowanej. Najgorzej wypady produkty mleczne. )edna trzecia z nic" nie speniaa norm wypisanyc" na opakowaniu. 0rzetwory owocowe i warzywne miay wady w ;=,> proc., konserwy rybne w ;<,?, a przetwory misne niemal w ;< proc. -nspekcja wykrya r$wnie, e przetwory misne maj niewa%ciwe cec"y organoleptyczne @po prostu %mierdz * red.AB w wdzonkac" stwierdzia wystpowanie skupisk galarety, wyciek soku, konsystencj mao kruc" i gumowat, smak kwaskowy, zapac" lekko nieczysty . Z kolei konserwy rybne maj zapac" lekko gorzkawy, lekko metaliczny smak i s mde . Na domiar zego take ywno%, okre%lana mianem ekologicznej czsto bywa 3aszowana podobnymi metodami. 0odczas przeprowadzonej w ;CC< roku w ;DD plac$wkac" "andlujcyc" ekologiczn ywno%ci kontroli -nspekcji .andlowej wykryto wiele uc"ybieE. ?= proc. wdlin zawierao niedozwolone konserwanty. 5adania laboratoryjne zakwestionoway jako%, <F proc. mleka i przetwor$w mlecznyc" oraz <D proc. misa i przetwor$w misnyc".

Z badaE analizowanyc" przez +alentyn 8akiel*(zarneck, eksperta ds. ywno%ci z 047, wynika, e prawie co czwarta woda mineralna czy #r$dlana @na rynku jest jej okoo ?CC rodzaj$wA to po prostu zwyczajna kran$wka. * Niewielu producent$w jest uczciwyc". :dkd kilka lat temu obniono norm okre%lajc poziom skadnik$w mineralnyc" zawartyc" w D litrze z DCCC do ;CC mg, praktycznie kady, kto mia studni, m$g rozpocz, produkcj wody * twierdzi 8akiel*(zarnecka. 0rawdziwy dramat zacz si po wprowadzeniu w ;CCD roku ustawy zezwalajcej, by na naklejkac" drukowano "asa na temat leczniczego oddziaywania danego produktu. +ypisywano wicG antystresowa, odc"udzajca itd., co nie miao adnego konkretnego uzasadnienia. 2le taka oszukaEcza reklama skutecznie wabia konsument$w. Na szcz%cie wci jeste%my krajem dziewiczym pod wzgldem ulepszania ywno%ci. * 0olskie pody rolne maj lepsz warto%, biologiczn ni produkty intensywnego rolnictwa zac"odniego dziki temu, e u nas zuywa si trzy razy mniej nawoz$w mineralnyc" i dziesi, razy mniej %rodk$w oc"rony ro%lin * in3ormuje dr Hrszula 4otysiak z 4!!+. )akkolwiek w cigu ostatnic" DC lat zuycie nawoz$w mineralnyc" w 0olsce wzroso o niemal D? proc., wci jest o wiele mniejsze ni w H6, nie m$wic ju o )aponii @niemal dwukrotnie wiksze ni w H6A. +iele ubogic" obszar$w w 0olsce nigdy nie nawoono, a rosncyc" na nic" upraw nie opryskiwano. 1ieli%my wic szcz%cie w nieszcz%ciu, polskie rolnictwo miao bowiem do niedawna c"arakter ekstensywny, a produkty mayc" gospodarstw rodzinnyc" s ekologiczne w najlepszym znaczeniu tego sowa.

Zielone wiato z Unii

)ednak po naszym wej%ciu do H6 przestay obowizywa, branowe normy ywieniowe z lat FC. Z dzisiejszej perspektywy trzeba przyzna,, e nie byy one najgorsze. :kre%lay skad wyrobu, jego ciar, kolor czy smak. Nie byo * jak dzisiaj * penej dowolno%ci w tec"nologii produkcji i nazewnictwie. )eszcze ;< kwietnia DIIJ roku uc"walono w 0olsce ustaw bezwzgldnie zakazujc powrotu misa i przetwor$w misnyc" z p$ek sklepowyc" do producenta. 0o wej%ciu 0olski do H6 przestaa ona jednak obowizywa,, otwierajc pole do od%wieania wyrob$w. 9ake zakres dopuszczalnej c"emizacji ywno%ci znacznie si zwikszy. * 0o wej%ciu 0olski do Hnii 6uropejskiej liczba dopuszczonyc" do uycia w przemy%le spoywczym substancji dodatkowyc" wzrosa ponaddwukrotnie * ocenia dr 4otysiak.

Czary-mary, czyli wielkie psucie

'o niedawna ze stu kilogram$w misa odpowiedniej jako%ci wolno byo wyprodukowa, ?; kg kabanos$w czy F= kg szynki. +ydajno%, tyc" wyrob$w wynosia odpowiednio ?; proc. i F= proc. 'zisiaj z tej samej ilo%ci misa produkuje si ;CC i wicej kilogram$w szlac"etnyc" wdlin. 'o misa wstrzykuje si wod z azotanami i azotynami, substancje wice wod, 3os3orany dodajce wdlinie kruc"o%ci, ulepszacze. * Z kilograma misa mona spokojnie zrobi, D,? kg szynki. 0roducent zgodnie z przepisami umieszcza na towarze in3ormacj, e szynka jest napompowana wod. 5rzmi onaG produkt wysoko wydajny * m$wi 8akiel*(zarnecka. Nie inaczej jest z wyrobami drobiowymi, kt$re maj niewiele wsp$lnego z drobiem. 4 produkowane z 1:1, czyli misa drobiowego odkostnionego. )est to mieszanina zmielonyc"
2

ko%ci, c"rzstek, szpiku kostnego, %cigien. 'o DII? roku uywanie tego specy3iku byo zabronione. 9eraz ju nie jest. 'odanie 1:1*u znacznie obnia koszty produkcji. Najcz%ciej wykorzystuje si go w par$wkac", kaszankac" i pasztetowyc". Hnijne normy dotyczce rtci odnosz si wycznie do ryb. )eszcze bardziej tolerancyjne jest obecnie prawo dotyczce kadmu * metalu wysoce rakotw$rczego. 0o D maja ;CC< roku do 0olski mona sprowadza, ywno%, o podwyszonej jego zawarto%ci. +edug 7idii 7orek z 4!!+, zgodnie z ustawodawstwem H6 do ywno%ci moe by, dodawanyc" ?CC c"emicznyc" substancji dodatkowyc". + procesie tec"nologicznym mona wykorzystywa, ic" tysice. 'latego dzi%, jak nigdy wcze%niej, producenci ywno%ci dbaj o urod swoic" wyrob$w. 0ikne r$owe ososie zawdziczaj swoj barw dodatkowi beta* karotenu. Napojom gazowanym kolor nadaj barwniki, kt$ryc" nazwy zaczynaj si od litery 6 . Niedawno go%no byo o dodawaniu do papryki niebezpiecznego barwnika o nazwie sudan, a dodatki zabarwiajce sodycze na kolor czarny i granatowy wci budz spory w%r$d ywieniowc$w.

Psychotechnologia i pienidze
!$wnym motorem rozwoju przemysowyc" metod produkcji ywno%ci s pynce std miliardowe zyski. 0"ill 2ngell, dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej koncernu 1onsanto, powiedzia New Kork 9imesowi G /oncern 1onsanto nie powinien by, zmuszany do askawego udzielania gwarancji bezpieczeEstwa dla ywno%ci opartej na biotec"nologii. Naszym interesem jest sprzedawa, jej tak duo, jak tylko si da. 2 zapewnianie jej bezpieczeEstwa to zajcie dla Hrzdu ds. Lywno%ci i 7ek$w . 0ecunia non olet. 2merykaEski koncern 4mit"3ield zosta w H42 ukarany najwysz w "istorii grzywn za wielokrotne naruszanie 2ktu (zysto%ci +$d. 0rzed paroma laty 4mit"3ield rozpocz dziaalno%, take w 0olsce. )ego wasno%ci jest m.in. 3irma (onstar 42 w 4tarac"owicac", kt$ra wsawia si niedawno wykrytym przez dziennikarzy procederem od%wieania zepsutej ywno%ci. 1imo to koncern ma si w naszym kraju cakiem dobrze. 9ake 3irmy reklamowe oraz marketingowe mog si przy okazji nie#le poywi,. (odziennie jeste%my bombardowani absurdaln propagand. +ynika z niej, e najlepszym poywieniem dla dzieci i ic" rodzic$w s czekoladowe batony, pragnienie za% najlepiej gasz sodkie napoje albo piwo. 2 jake, pamita si r$wnie o zdrowiu obywateliM :d lat wmawia si nam, e maso ro%linne, zawierajce tuszcze nienasycone, jest zdrowsze od tradycyjnego, w kt$rego skad wc"odz zwierzce tuszcze nasycone. 2le aby olejowi ro%linnemu nada, konsystencj ma%lanego elu, naley doda, szereg substancji zagszczajcyc", kt$re zdrowotno%, masa ro%linnego czy margaryny stawiaj pod znakiem zapytaniaM Zreszt, czy kt$rakolwiek agencja reklamowa bada jako%, reklamowanego produktu, zanim zacznie nam wmawia,, e bez niego nie moemy y,& +yra3inowanymi metodami uzaleniania klient$w od towaru posuguje si r$wnie sam przemys. Niedawno tec"nologowie ywno%ci odkryli, e istnieje pity smak, wystpujcy obok smaku sonego, sodkiego, gorzkiego i kwa%nego. 9o umami. Znany od dawna 2zjatom. 4ubstancje wywoujce jego wraenie wystpuj m.in. w niekt$ryc" azjatyckic" grzybac". 4prawiaj, e potrawa bardzo zyskuje na smaku. Nie umiemy powiedzie,, dlaczego tak jest, bo nie potra3imy tego e3ektu smakowego opisa, w kategoriac" znanyc" nam smak$w. ("tnie jednak sigamy po umamione produkty. 0roblem w tym, e opracowano ju
3

c"emiczny odpowiednik naturalnego umami, czyli glutaminian sodu. )ego oddziaywanie na organizm czowieka jest nie do koEca rozpoznaneB wiadomo jednak, e substancja ta w duyc" ilo%ciac" jest szkodliwa dla zdrowia. 0roducenci wiedz jednak, e stosujc t substancj, mog konsumenta przywiza, do kadego %wiEstwa. Hmami wszystkic" nas omami. :drbn spraw jest "odowla. 9ajemnic poliszynela jest dodawanie do paszy i karmy dla ptactwa "ormon$w wzrostu i antybiotyk$w, kt$re podaje si pro3ilaktycznie w celu zapobieenia dziesitkujcym stada in3ekcjom. 2plikowanie antybiotyk$w zdrowym zwierztom jest w 0olsce prawnie zabronione. 2le jak inspektorzy sub kontrolnyc" maj dowie%, producentowi, e obecno%, antybiotyk$w w misie nie wynika z niedawnego leczenia in3ekcji& Zreszt, nawet gdyby producenci dziaali w zgodzie z prawem, zezwala ono na stosowanie sztucznyc" witamin i ulepszaczy paszy. 2 ta jest z reguy mieszanin nasyconyc" c"emi ro%lin przemysowyc" i odpad$w zwierzcyc" @zwierzt, kt$re byy "odowane t sam metodA.

leko !ez krowy

Na kadym kroku jeste%my zrcznie wprowadzani w bd przez producent$w ywno%ci. 4ery, kt$re powinny by, wytwarzane z mleka, s podrabiane z uyciem olej$w ro%linnyc". 1leko i ke3ir czsto produkowane s z proszku. -dziemy tu tropem wielkic" koncern$w zac"odnic", kt$re buduj 3abryki przetwor$w mlecznyc" w takic" rejonac" %wiata o taniej sile roboczej * np. w 1aroku * gdzie w promieniu kilkuset kilometr$w nie ma ani jednej krowy. 2 wszystko to dzieje si w majestacie prawa polskiego i unijnego. (aa ywno%, produkowana metod przemysow przesycona jest c"emi. 9ake ta, kt$r postrzegamy jako woln od niezdrowyc" skadnik$w. 0rzykadem tego mog by, produkty oznaczone jako lig"t . + 0olsce nie istnieje prawna de3inicja tego terminu. 'latego kady producent moe go uywa,, jak c"ce. (i, kt$rzy rezygnuj z zastosowania cukru w produktac" lig"t , dodaj c"emikalia imitujce smak cukru. 4 one czsto bez por$wnania gro#niejsze dla zdrowia ni zwyka sac"aroza. )ak c"o,by aspartam, dopuszczony do uycia tylko w niewielkic" dawkac". (o si jednak dzieje, gdy te niewielkie dawki s zjadane systematycznie& (o z tymi konsumentami, kt$rzy opijaj si gazowanymi napojami lig"t nie tylko w upalne dni& Zreszt bardzo czsto zawierajce sodziki wyroby lig"t wcale nie s wolne od cukru. 0roducenci obniaj jedynie jego zawarto%, w stosunku do produkt$w penocukrowyc" .

"ru#yny kontroler$w
1amy wiele r$nyc" inspekcji badajcyc" ywno%,. - wszystkie niewydolne. Nie ma midzy nimi dobrego przepywu in3ormacji, ponadto podlegaj trzem r$nym resortom * rolnictwa, zdrowia i Hrzdowi :c"rony /onkurencji i /onsument$w. 6ksperci od zdrowej ywno%ci s zgodni, e ostatnio kontrole s zbyt wyrywkowe.

'r Zbigniew .aat, epidemiolog @w trzec" kolejnyc" rzdac" g$wny inspektor sanitarnyA, m$wi wprost, e ludzi zajmujcyc" si kontrolowaniem ywno%ci producenci korumpuj tak samo, jak koncerny 3armaceutyczne lekarzy. * +iem o licznyc" przypadkac", gdy w trakcie kontroli producenci zmieniali deklaracj na temat skadu produktu * dodaje wieloletni pracownik -nspekcji )ako%ci .andlowej 2rtyku$w 8olno*4poywczyc" z poudniowej 0olski. 'obrze zna %rodowisko pracownik$w inspekcji. * Zatrudnione s tam dwie grupy ludziG staruszkowie tu przed emerytur i modzie tu po studiac". 2ni jednym, ani drugim nie opaca si wyc"yla,. /ady przecie wie, e koncerny nie przepuszcz. 1odzi nabieraj do%wiadczenia i odc"odz do innej, lepiej patnej pracy, a starzy w spokoju doczekuj emerytury. 0onadto kary s %mieszne * od ?CC do DCCC z.

%ltwa &'(
* +szystkie %rodki dodawane do ywno%ci, a posiadajce odpowiednie certy3ikaty, mog by, uywane. 2le nikt nie bada, jakie skutki dla organizmu czowieka mog mie, przer$ne mikstury i poczenia kilkunastu skadnik$w naraz. Z pewno%ci nie jest to nic zdrowego * m$wi 8akiel*(zarnecka. +aldemar 4tarosta, specjalista ds. ywno%ci z 4amoobrony, twierdzi, e poli3os3orany s masowo wykorzystywane g$wnie przy produkcji par$wek. * 9e zwizki bardzo #le wpywaj na ko%ci. 4 szczeg$lnie niebezpieczne dla mayc" dzieci * m$wi. Naukowcy s zwykle bardziej wstrzemi#liwi. Leby wiedzie, co% na pewno * podkre%laj * trzeba by przeprowadza, przez kilkadziesit lat kliniczne eksperymenty na ludziac". Na razie wic zalecaj nie ulega, panice. Hspokajajce komunikaty nie od dzisiaj docieraj take do opinii publicznej w krajac" H6 i w 4tanac" Zjednoczonyc". 1czka misno*kostna, kt$ra staa si no%nikiem 546, r$wnie bya przez cae lata uwaana za bezpieczn. (zy rzeczywi%cie konserwanty i ulepszacze, pestycydy i "erbicydy dopuszczone do uycia w przemy%le przetw$rczym i rolnictwie s bezpieczne& +%r$d samyc" naukowc$w trwaj spory, na ile bezpieczne s c"emikalia prawnie dopuszczone do spoycia w %ci%le okre%lonyc" dawkac". * /onserwantami s obce substancje wprowadzone do produkt$w. Najcz%ciej maj zapobiega, rozwojowi bakterii, a wic * nazwijmy rzecz po imieniu * s to trucizny. 5y, moe ic" dawki s zawsze przestrzegane, ale nie mamy pewno%ci, czy nie nastpi raptowna zmiana ic" wa%ciwo%ci, na przykad pod wpywem czynnik$w zewntrznyc" * stwierdzi publicznie pro3. 4tanisaw Zarba z 2kademii 1edycznej w 7ublinie. 0owane znaczenie w patologii czowieka ma te duy wolumen powstajcego w "odowlac" przemysowyc" aerozolu mikrobiologicznego, amoniaku i odor$w. 63ekty skaenia gnojowic powierzc"niowyc" i podziemnyc" zbiornik$w wodnyc" s z natury rzeczy odlege i mao dostrzegalne przez odbiorc$w wody * pisze dr .aat. + styczniu ;CC< roku 2merykaEskie 4towarzyszenie Zdrowia 0ublicznego wezwao wadze do wprowadzenia moratorium na nowe lokalizacje przemysowyc" 3erm trzody c"lewnej oraz wsparcia szeroko zakrojonyc" badaE nad wpywem na zdrowie ludzkie skaeE wody i powietrza, wywoanyc" c"emizacj proces$w produkcyjnyc". + H42 tego rodzaju kosztowne badania prowadzone s ju od lat =C., a mimo to pozarzdowe organizacje monitorujce stan zdrowia spoeczeEstwa ponaglaj rzd do znacznie bardziej stanowczyc" dziaaE.

+ 0olsce na takie badania nie ma pienidzy. 0owinny si jednak znale#,, bo corocznie odnotowuje si ponad ; tys. zatru, pokarmowyc" substancjami niestosowanymi w 3armakoterapii. (o drugie rodzce si obecnie niemowl cierpi na alergi * jedn z najbardziej rozpowszec"nionyc" dolegliwo%ci wywoanyc" c"emicznym skaeniem %rodowiska. 8o%nie liczba c"or$b nowotworowyc", o kt$ryc" przyzwyczaili%my si m$wi, cywilizacyjne . 2le co to tak naprawd znaczy& !dzie jest ic" pierwotne #r$do& 2utor rozprawy "abilitacyjnej obronionej na jednej z wyszyc" szk$ rolniczyc" por$wna liczb utylizowanyc" padyc" zwierzt "odowlanyc" w latac" FC. i IC. :kazao si, e w cigu dekady ic" liczba zmniejszya si dziesiciokrotnie. Nie c"cemy 3ormuowa, podejrzeE o znamionac" teorii spiskowej. 2le * jak sugerowa rozm$wca, kt$ry podsun nam ten trop * czy przypadkiem padliny, kt$ra si gdzie% zawieruszya, nie zjedli nabywcy najtaEszyc" wdlin albo karmione podejrzan pasz zwierzta z wielkic" "odowli&

)ak si* !roni+

/lienci powinni dokadnie sprawdza, na etykietac", co kupuj. +ybiera, produkty o naturalnej barwie, pieczywo bez przeduonego okresu wano%ci, ywno%, jak najmniej przetworzon. Zim i wiosn warto kupowa, mroonki, w kt$ryc" rzadko tra3iaj si substancje dodatkowe. Naley zapomnie, o par$wkac" po > z za kilogram, wspaniale wygldajcyc" owocac", zrozumie,, e wyroby czekoladowe piknie byszcz dlatego, e s pokryte specjalnymi substancjami nabyszczajcymi. (zyli c"emikaliami. +arto te pamita,, e tradycyjne potrawy narodowe maj t przewag nad kulinarnymi nowinkami, e ic" bezpieczeEstwo zostao przetestowane przez poprzednie pokolenia yjce na danym terytorium. 0od adresem ustawodawc$w naley skierowa, postulat przywr$cenia norm branowyc", co pozwoli c"roni, jako%, polskic" produkt$w i ic" pozycj na rynkac" eksportowyc". H6 nie zabrania zreszt wprowadzania norm krajowyc". Natomiast bezkompromisowym obroEcom ywno%ci przemysowej polecamy wynalazek opisany w zeszym roku przez New 4cientist . 2merykaEscy specjali%ci ds. ywienia opracowali dla armii amerykaEskiej specjalny 3iltr. 0ozwala on oniersk racj ywno%ciow, kt$r przed spoyciem miesza si z wod, miesza, z moczem. Zau3anie do ywno%ci z 3ast 3ood$w oraz wsp$czesnej nauki kae si liczy, z tym, e "amburger przyrzdzony z moczem nie ustpuje smakiem "amburgerowi z wod. 4macznegoM rdo: Ozon 03.11.2005