1.

ADITZAK
1.1. TIEMPOS VERBALES
PRESENTE PUNTUAL
PRESENTE HABITUAL
PRETERITO PERFECTO
FUTURO
PRETERITO IMPERFECTO
PRETERITO HABITUAL
PRETERITO INDEFINIDO

ARI DA (ADITZ TRINKOA)

ARI DA / IRAKURTZEN ARI DA=IRAKURTZEN DIHARDU
ARI IZATEN DA=ARITZEN DA
HIZKETAN ARITZEN DA
ARI IZAN DA=ARITU DA
ARI IZANGO DA=ARIKO DA
ARI ZEN
ARI IZATEN ZEN=ARITZEN ZEN
ARI IZAN ZEN=ARITU ZEN

JOAN (IZAN)

VOY (AHORA)
ESTOY YENDO

NOA

JAN (UKAN)
JATEN ARI NAIZ
JATEN
COMO
DIHARDUT
ESTOY
Hitz egiten ari
COMIENDO

naiz = Hizketan
ari naiz

EST HACIENDO / ESTA LEYENDO, LEE (AHORA)

SUELE ESTAR HACIENDO
EST SIEMPRE HABLANDO
HA ESTADO HACIENDO
ESTAR HACIENDO
ESTABA HACIENDO
SOLA ESTAR HACIENDO
ESTUVO HACIENDO

JOAN AHAL IZAN (IZAN)

Estoy hablando

EZIN IZAN (UKAN) JAN

JOAN AHAL
NAIZ

PUEDO IR

EZIN DUT JAN

NO PUEDO
COMER

EZIN IZATEN
DUT JAN

NO PUEDO
COMER

EZIN IZATEN
DUT JAN
EZ DEZAKET
JAN
EZIN
DEZAKET JAN
EZIN IZAN
DUT JAN

NO PUEDA
COMER
NO PUEDO
COMER
NO PODRIA
COMER
NO HE PODIDO
COMER

JOATEN NAIZ
JOAN OHI
NAIZ

VOY (SUELO IR)

JATEN DUT
JAN OHI DUT

COMO

JOAN AHAL
IZATEN NAIZ

PUEDO IR

JOATEN NAIZ

VAYA

JATEN DUT

COMA

JOAN AHAL
IZATEN NAIZ

PUEDA IR

JOAN
NAITEKE

PUEDO IR
PODRIA IR
(POTENCIAL
PRESENTE)

JOAN AHAL
IZAN NAIZ

HE PODIDO IR

JOAN NAIZ

JAN DUT

HE COMIDO

JATEN ARITU
NAIZ

HE ESTADO
COMIENDO

IBA (ESTABA
YENDO)

JATEN ARI
NINTZEN

COMA (ESTABA
COMIENDO)

JOAN AHAL
NINTZEN

PODA IR (EN
ESE MOMENTO)

EZIN NUEN
JAN

IBA (SOLA IR)

JATEN NUEN
JAN OHI NUEN

COMA (SOLA
COMER)

JOAN AHAL
IZATEN
NINTZEN

PODA IR (SOLA
PODER IR)

EZIN IZATEN
NUEN JAN

FUI

JAN NUEN

COM

JOANGO NAIZ

IR (LUEGO VOY)

JANGO DUT

COMER

JOANGO
NINTZEN

IRA
HABRIA IDO

JANGO NUEN

COMERA
HABRIA COMIDO

NINDOAN
JOATEN
NINTZEN
JOAN OHI
NINTZEN
JOAN
NINTZEN

HE IDO

JOAN NAHI IZAN (UKAN EDO IZAN)

JAN BEHAR IZAN (UKAN)

TENGO QUE
JOAN NAHI DUT QUIERO IR
JAN BEHAR
COMER
(NAIZ)
(AHORA)
DUT
(AHORA)
TENGO QUE
JOAN NAHI
QUIERO IR
JAN BEHAR
COMER (SUELO
IZATEN DUT
(SUELO
IZATEN
TENER QUE
(NAIZ)
QUERER IR)
DUT
COMER)
JOAN NAHI
PUEDO QUERER JAN BEHAR PUEDO TENER
DEZAKET
IR
DEZAKET
QUE COMER
JOAN NAHI IZAN
JAN BEHAR HE TENIDO QUE
HE QUERIDO IR
DUT (NAIZ)
IZAN DUT
COMER
TENA QUE
JOAN NAHI
QUERA IR (EN
JAN BEHAR
COMER (EN ESE
NUEN (NINTZEN) ESE MOMENTO) NUEN
MOMENTO)
TENA QUE
JOAN NAHI
QUERA IR
JAN BEHAR
COMER (SOLA
IZATEN NUEN
(SOLA QUERER IZATEN
TENER QUE
(NINTZEN)
IR)
NUEN
COMER)
JOAN NAHI IZAN
JAN BEHAR TUVE QUE
QUISE IR
NUEN (NINTZEN)
IZAN NUEN COMER
JOAN NAHI
JAN BEHAR
TENDR QUE
IZANGO DUT
QUERR IR
IZANGO
COMER
(NAIZ)
DUT

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

JOAN AHAL
PUDE IR
IZAN NINTZEN
JOAN AHAL
PODR IR
IZANGO NAIZ
PODRIA IR (EL)
JOAN LITEKE
(POTENCIAL
FUTUROA)

EZ (UKAN/IZAN) JOAN NAHI

EZ DUT (NAIZ)
NO QUIERO
NAHI JOAN
IR (AHORA)
EZ DUT JOAN NAHI

EZIN IZAN
NUEN JAN
EZIN IZANGO
DUT JAN

NO PODA
COMER (EN ESE
MOMENTO)
NO PODA
COMER (NO
SOLA PODER
COMER)
NO PUDE
COMER
NO PODR
COMER

EZ (UKAN) JAN BEHAR

NO TENGO
EZ DUT BEHAR JAN
QUE COMER
EZ DUT JAN BEHAR
(AHORA)

Pgina 1 de 50

1.2. INTRANSITIBOA
IZAN (SER)

auxiliar de intransitivos
ORAIN ALDIA
NAIZ
HAIZ
DA
GARA
ZARA
ZARETE
DIRA

NI
HI
HURA
GU
ZU
ZUEK
HAIEK

LEHEN ALDIA
NINTZEN
HINTZEN
ZEN
GINEN
ZINEN
ZINETEN
ZIREN

1.3. TRANSITIBOA
UKAN (TENER) auxiliar de transitivos
ORAIN ALDIA
NIK
DUT
DITUT
HIK
DUK/N
DITUK/N
HARK
DU
DITU
GUK
DUGU
DITUGU
ZUK
DUZU
DITUZU
ZUEK
DUZUE
DITUZUE
HAIEK
DUTE
DITUZTE
La K o la N de HIK :

LEHEN ALDIA
NUEN
HUEN
ZUEN
GENUEN
ZENUEN
ZENUTEN
ZUTEN

NITUEN
HITUEN
ZITUEN
GENITUEN
ZENITUEN
ZENITUZTEN
ZITUZTEN

K se utiliza si se trata de un HOMBRE

N si se trata de una MUJER

ARDUN = ARI IZAN (est haciendo)

NIK
DIHARDUT
HIK
DIHARDUK/N
HARK
DIHARDU
GUK
DIHARDUGU
ZUK
DIHARDUZU
ZUEK
DIHARDUZUE
HAIEK
DIHARDUTE
1.3.1. NOR-NORI (QUE A QUIEN) (REFLEXIVO) (Se me han perdido las llaves) (iruditu/ahaztu/apurtu/erori)
ORAIN ALDIA
NOR
1
2
3
ZAI
1
2
2
3
ZAIZKI
SINGULARRA
NIRI
HARI
GURI
ZURI
ZUEI
HAIEI

ZAIT
ZAIO
ZAIGU
ZAIZU
ZAIZUE
ZAIE

NORI
T
K/N
O
GU
ZU
ZUE
E
PLURALA
ZAIZKIT
ZAIZKIO
ZAIZKIGU
ZAIZKIZU
ZAIZKIZUE
ZAIZKIE

LEHEN ALDIA (IRAGANA)

NOR
1
2
3
ZITZAI
1
2
2
3
ZITZAIZKI

NIRI
HARI
GURI
ZURI
ZUEI
HAIEI

NIRI
HIRI
HARI
GURI
ZURI
ZUEI
HAIEI

Niri giltza galdu zait

Hari giltzak galdu zaizkio

NORI
DA
A/NA
O
GU
ZU
ZUE
E

SINGULARRA

PLURALA

ZITZAIDAN
ZITZAION
ZITZAIGUN
ZITZAIZUN
ZITZAIZUEN
ZITZAIEN

ZITZAIZKIDAN
ZITZAIZKION
ZITZAIZKIGUN
ZITZAIZKIZUN
ZITZAIZKIZUEN
ZITZAIZKIEN

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Se me ha perdido la llave
Se le han perdido las llaves

Niri giltza galdu zitzaidan

Hari giltzak galdu zitzaizkion

NIRI
HIRI
HARI
GURI
ZURI
ZUEI
HAIEI
Se me perdi la llave
Se le perdieron las llaves

Pgina 2 de 50

1.3.2. NOR-NORI-NORK / NORK-NOR-NORI (Qu cosa quin a quin. Acompaa a transitivos)

ORAIN ALDIA (te he dado los libros) NOR-NORI-NORK
ZER (O.D)
NORI (O.I)
NIK
T/DA
HIK
K/N
HARK
DI (ZKI)
O
GUK
GU
ZUK
ZU
ZUEK
ZUE
HAIEK
E
NIRI
NIK
HARK

HARI
DIOT/DIZKIOT
DIO/DIZKIO

DIT/DIZKIT

GUK

NORK (SUJ. AGENTE)

T
K/N
---GU
ZU
ZUE
TE

GURI

ZURI
DIZUT/DIZKIZUT
DIZU/DIZKIZU

DIGU/DIZKIGU

DIOGU/DIZKIOGU

ZUK
ZUEK
HAIEK

DIDAZU/DIZKIDAZU
DIDAZUE
DIZKIDAZUE

DIOZU/DIZKIOZU

DIDATE/DIZKIDATE

DIOTE/DIZKIOTE

DIZUGU/DIZKIZUGU

DIOZUE/DIZKIOZUE

DIGUZU/DIZKIGUZU
DIGUZUE
DIZKIGUZUE
DIGUTE/DIZKIGUTE

Yo hoy por la maana le he dicho la verdad a la madre

Te he dado los libros

NIRI
ZIDAN/ZIZKIDAN

GUK

HARI
NION/NIZKION
ZION/ZIZKION

ZUEK
HAIEK

ZENIDAN
ZENIZKIDAN
ZENIDATEN
ZENIZKIDATEN
ZIDATEN
ZIZKIDATEN

DIEGU/DIZKIEGU
DIEZU/DIZKIEZU
DIEZUE/DIZKIEZUE

DIZUTE/DIZKIZUTE

NORI
T/DA
K/N A/NA
O
GU
ZU
ZUE
TE
E
TE
GURI

ZURI
NIZUN/NIZKIZUN
ZIZUN/ZIZIKIZUN
GENIZUN
GENIZKIZUN

ZIGUN/ZIZKIGUN

GENION/GENIZKION

ZUK

HAIEI
DIET/DIZKIET
DIE/DIZKIE

DIZUETE
DIZKIZUETE

DIETE/DIZKIETE

Nik gaur goizean amari egia esan diot (singularra+hari+nik)

Nik zuri liburuak eman dizkizut (plurala+zuri+nik)

LEHEN ALDIA (yo te di el libro) NORK-NOR-NORI

NORK
NOR
NIK
N
HIK
H
HARK
Z
GUK
GEN
I (ZKI)
ZUK
ZEN
ZUEK
ZEN
HAIEK
Z
NIK
HARK

ZUEI
DIZUET/DIZKIZUET
DIZUE/DIZKIZUE
DIZUEGU
DIZKIZUEGU

ZUEI
NIZUEN/NIZKIZUEN
ZIZUEN/ZIZKIZUEN
GENIZUEN
GENIZKIZUEN

HAIEI
NIEN/NIZKIEN
ZIEN/ZIZKIEN
GENIEN
GENIZKIEN

ZENION/ZENIZKION

ZENIGUN/ZENIZKIGUN

ZENIEN/ZENIZKIEN

ZENIOTEN
ZENIZKIOTEN

ZENIGUTEN
ZENIZKIGUTEN

ZENIETEN
ZENIZKIETEN

ZIOTEN/ZIZKIOTEN

ZIGUTEN/ZIZKIGUTEN

Atzo hark niri lore bat ekarri zidan

Haiek niri liburuak ekarri zizkidaten

ZIZUTEN
ZIZKIZUTEN

ZIZUETEN
ZIZKIZUETEN

ZIETEN/ZIZKIETEN

Ayer l a m me trajo una flor

Me trajeron los libros

1.3.3. NOR-NORK (Te he visto) La persona que es vista es O.D (T has sido visto por m)
ORAIN ALDIA
NOR
NA
HA
D
GAIT
ZAIT
ZAIT
DIT
NI
NIK
HARK
GUK
ZUK
ZUEK
HAIEK

NAU
NAUZU
NAUZUE
NAUTE

U
ZTE
HURA
DUT
DU
DUGU
DUZU
DUZUE
DUTE

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

NORK
T
K/N
---GU
ZU
ZUE
TE
GU
GAITUT
GAITU
GAITUZU
GAITUZUE
GAITUZTE

Nik zu ikusi zaitut (Te he visto)

Nik zuek ikusi zaituztet (Os he visto)
Kotxez ekarri nau (El a m me ha trado en coche)

TU+TE=TUZTE
ZU
ZAITUT
ZAITU
ZAITUGU

ZUEK
ZAITUZTET
ZAITUZTE
ZAITUZTEGU

ZAITUZTE

ZAITUZTETE

HAIEK
DITUT
DITU
DITUGU
DITUZU
DITUZUE
DITUZTE

Pgina 3 de 50

LEHEN ALDIA
NOR
NIND
----GINT
ZINT
ZINT
-----

U
zte

NI
NIK
HARK
GUK
ZUK
ZUEK
HAIEK

NINDUEN
NINDUZUN
NINDUZUEN
NINDUTEN

NORK
DA
E
GU
ZU
ZUE
TE

HURA
NUEN
ZUEN
GENUEN
ZENUEN
ZENUTEN
ZUTEN

Nik zu ikusi zintudan (te vi)

Nik hura ikusi nuen (le vi)
N

GU
GINTUEN
GINTUZUN
GINTUZUEN
GINTUZTEN

ZU
ZINTUDAN
ZINTUEN
ZINTUGUN

ZUEK
ZINTUZTEDAN
ZINTUZTEN
ZINTUZTEGUN

ZINTUZTEN

ZINTUZTETEN

HAIEK
NITUEN
ZITUEN
GENITUEN
ZENITUEN
ZENITUZTEN
ZITUZTEN

NOR- La tercera persona del singular y del plural es irregular, en lugar de ser NOR-NORK es NORK-NOR. Se forma con el UKAN
en pasado (al igual que en orain aldia, que se forma con el UKAN en presente).

1.4. AHAL IZAN / EZIN IZAN

ORAIN ALDIA
AHAL IZAN (PUEDO)
AHAL DUT
AHAL DUK/N
AHAL DU
AHAL DUGU
AHAL DUZU
AHAL DUZUE
AHAL DUTE

NIK
HIK
HARK
GUK
ZUK
ZUEK
HAIEK

EZIN IZAN (NO PUEDO) (aditz trinkoa, orain aldia)

EZIN DUT
EZIN DUK/N
EZIN DU
EZIN DUGU
EZIN DUZU
EZIN DUZUE
EZIN DUTE

AHAL IZAN

JOAN AHAL NAIZ

EGIN AHAL DUT
Zuek bihar Nafarroara joan ahal izango zarete

EGIN AHAL IZAN DUT

Maana podreis ir a Navarra

EZIN IZAN

EZIN DUT EGIN

EZIN NAIZ JOAN
Ezin du irabazi partidu hau Argentinak
Ezin izan gara garaiz heldu (heldu garaiz)

EZIN IZAN NAIZ JOAN

Ezin duzu tarta hori hartu
No hemos podido llegar a tiempo

POTENCIAL: PRESENTE
PUEDO/PODRIA (IZAN)
NI
NAITEKE
HI
HAITEKE
HURA
DAITEKE
GU
GAITEZKE
ZU
ZAITEZKE
ZUEK
ZAITEZKETE
HAIEK
DAITEZKE
IZAN

PUEDO/PODRIA (UKAN)
DEZAKET
DITZAKET
DEZAKEN/K
DITZAKEN/K
DEZAKE
DITZAKE
DEZAKEGU
DITZAKEGU
DEZAKEZU
DITZAKEZU
DEZAKEZUE
DITZAKEZUE
DEZAKETE
DITZAKETE

NIK
HIK
HARK
GUK
ZUK
ZUEK
HAIEK

Ikagelan SAR naiteke nahi dudanean

Zu, ETOR zaitezke hona?
NO PUEDO/NO PODRIA Taberna hartan EZIN gaitezke SAR
Zuek EZ zaitezkete horrela IBIL

UKAN EskutitzAK BIDAL ditzaket

Nahi beste EDAN dezakezu
Noiztik EZIN dezakete piperrik EKAR?
Txominek EZ dezake ezer EROS

NAHI / BEHAR / AHAL / EZIN / MAITE / USTE / BIZI / FALTA

Se acompaan de INFINITIVO (transitivo o intransitivo)
Se conjugan con el IZAN
El auxiliar es siempre UKAN cuando acompaan a transitivos e IZAN o UKAN, segn se prefiera, cuando acompaan a
intransivos. En el caso de Ezin y Ahal se auxilian con UKAN si a compaan a transitivos y con IZAN si son intransitivos
Por s mismos estn en presente
NAHI+UKAN

Ez dut nahi geratu = Ez dut geratu nahi

Joan nahi izaten dut
Zu joatea nahi duenak

No quiero quedarme
Quiero ir (suelo querer ir)
Los que quieren que t vayas

BEHAR+UKAN Egin behar dugu / Ez dut betaurrekorik behar / Joan behar izan du = Joan behar izan naiz

1.5. SINTETIKOA (ADITZ TRINKOAK)

1.5.1. ADITZ ERROA (RADICAL DEL VERBO)
IBILI

BIL

NABIL

JOAN

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

OA

NOA

EGON GO

NAGO

UKAN

Pgina 4 de 50

1.5.2. TRANSITIBOAK
1.5.2.1. EDUKI / JAKIN / ERAMAN / EKARRI / ESAN (NOR-NORK)

NIK
HIK
HARK
GUK
ZUK
ZUEK
HAIEK

EDUKI / EUKI (TENER)

ORAIN ALDIA (tengo)
LEHEN ALDIA (tena)
Singularra
Plurala
Singularra
Plurala

JAKIN (SABER)
ORAIN ALDIA (s)
LEHEN ALDIA (saba)
Singularra
Plurala
Singularra
Plurala

DAUKAT
DAUKAK/N
DAUKA
DAUKAGU
DAUKAZU
DAUKAZUE
DAUKATE

DAKIT
DAKIK/N
DAKI
DAKIGU
DAKIZU
DAKIZUE
DAKITE

DAUZKAT
DAUZKAK/N
DAUZKA
DAUZKAGU
DAUZKAZU
DAUZKAZUE
DAUZKATE

NEUKAN
HEUKAK/N
ZEUKAN
GENEUKAN
ZENEUKAN
ZENEUKATEN
ZEUKATEN

NEUZKAN
HEUZKAK/N
ZEUZKAN
GENEUZKAN
ZENEUZKAN
ZENEUZKATEN
ZEUZKATEN

ERAMAN (LLEVAR) Zertan eraman? (expresa tiempo)

ORAIN ALDIA (llevo)
LEHEN ALDIA (llevaba)
Singularra
Plurala
Singularra
Plurala
NIK
HIK
HARK
GUK
ZUK
ZUEK
HAIEK

DARAMAT
DARAMAK/N
DARAMA
DARAMAGU
DARAMAZU
DARAMAZUE
DARAMATE

DARAMATZAT
DARAMATZAK/N
DARAMATZA
DARAMATZAGU
DARAMATZAZU
DARAMATZAZUE
DARAMATZATE

NERAMAN
HERAMAN
ZERAMAN
GENERAMAN
ZENERAMAN
ZENERAMATEN
ZERAMATEN

NIK
HIK
HARK
GUK
ZUK
ZUEK
HAIEK

DIRUDIT
DIRUDIK/N
DIRUDI
DIRUDIGU
DIRUDIZU
DIRUDIZUE
DIRUDITE

NEKIEN
HEKIEN
ZEKIEN
GENEKIEN
ZENEKIEN
ZENEKITEN
ZEKITEN

NEKIZKIEN
HEKIZKIEN
ZEKIZKIEN
GENEKIZKIEN
ZENEKIZKIEN
ZENEKIZKITEN
ZEKIZKITEN

EKARRI (TRAER)
ORAIN ALDIA (traigo)
LEHEN ALDIA (traa)
Singularra
Plurala
Singularra
Plurala

NERAMATZAN
HERAMATZAN
ZERAMATZAN
GENERAMATZAN
ZENERAMATZAN
ZENERAMATZATEN
ZERAMATZATEN

IRUDITU (PARECER, de imagen)

ORAIN ALDIA (parezco)
LEHEN ALDIA
Singularra
Plurala
Singularra
Plurala

DAKIZKIT
DAKIZKIK/N
DAKIZKI
DAKIZKIGU
DAKIZKIZU
DAKIZKIZUE
DAKIZKITE

DAKART
DAKARK/N
DAKAR
DAKARGU
DAKARZU
DAKARZUE
DAKARTE

DAKARTZAT
DAKARTZAK/N
DAKARTZA
DAKARTZAGU
DAKARTZAZU
DAKARTZAZUE
DAKARTZATE

NEKARREN
HEKARREN
ZEKARREN
GENEKARREN
ZENEKARREN
ZENEKARTEN
ZEKARTEN

NEKARTZAN
HEKARTZAN
ZEKARTZAN
GENEKARTZAN
ZENEKARTZAN
ZENEKARTZATEN
ZEKARTZATEN

ESAN (DECIR)
ORAIN ALDIA (digo)
LEHEN ALDIA (deca)
Singularra
Plurala
Singularra
Plurala
DIOT

NIOEN

DIO
DIOGU
DIOZU
DIOZUE
DIOTE

ZIOEN
GENION
ZENIOEN
ZENIOTEN
ZIOTEN

1.5.3. INTRANSITIBOAK
1.5.3.1. IBILI / EGON / JOAN / ETORRI
IBILI (ANDAR)
ORAIN
LEHEN
(ando)
(andaba)
NI
HI
HURA
GU
ZU
ZUEK
HAIEK

NABIL
HABIL
DABIL
GABILTZA
ZABILTZA
ZABILTZATE
DABILTZA

(-ren) bila
funtzionatu
NON
NORA
NONDIK
ZERTAN
ZERTAN ARI ZEN

NENBILEN
HENBILEN
ZEBILEN
GENBILTZAN
ZENBILTZAN
ZENBILTZATEN
ZEBILTZAN

EGON (ESTAR)
ORAIN
LEHEN
(estoy)
(estaba)
NAGO
HAGO
DAGO
GAUDE
ZAUDE
ZAUDETE
DAUDE

NENGOEN
HENGOEN
ZEGOEN
GEUNDEN
ZEUNDEN
ZEUNDETEN
ZEUDEN

IBILI
Amaren bila dabil / Etxe bila genbiltzan
Kutxazaina badabil / Ez zebilen trenik
Mendian nabil

ORAIN
(voy)
NOA
HOA
DOA
GOAZ
ZOAZ
ZOAZTE
DOAZ

NOLA
NOREKIN

Mutilekin dabil

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

NINDOAN
HINDOAN
ZIHOAN
GINDOAZEN
ZINDOAZEN
ZINDOAZTEN
ZIHOAZEN

JOAN

Zinera noa
Jolasean dabiltza
MOVIMIENTO: Zertan zebilen?

Ari izan = ibili

-Bere atzetik zihoan poliziarengandik
ihesean ari zen
Estaba huyendo del polica que iba tras l
Ondo dabil

JOAN (IR)
LEHEN
(iba)

Autoz doa
Autoan doa
Elkarrekin goaz

ETORRI (VENIR)
ORAIN
LEHEN
(vengo)
(vena)
NATOR
HATOR
DATOR
GATOZ
ZATOZ
ZATOZTE
DATOZ

NENTORREN
HENTORREN
ZETORREN
GENTOZEN
ZENTOZEN
ZENTOZTEN
ZETOZEN

ETORRI

Eskolara datoz
Lanetik nator
ESTATICA: Zertan zegoen?

Ari izan = egon

-Zertan ari zen bagoiaren gainean zegoen lapurra?
Qu estaba haciendo el ladrn que estaba encima
del vagn?
Urduri gatoz
Jonerekin datoz

Pgina 5 de 50

1.6. IMPERATIVO

INFINITIVO
Joan!
Etorri!
Niri ez egin berriro!
Norbaitekin ikusten banauzu, ezikusiarena egin
Joan hemendik! = Zoaz hemendik! = Joan zaitez!

No me lo vuelvas a hacer!
Si me ves con alguien, hazte el sueco
Vete!

ADITZ TRINKOAREKIN
En este caso podemos utilizar el presente de indicativo como imperativo
Zoaz!
Vete!

RAIZ + AUX (transitivo o intransitivo, segn a qu verbo acompae)

NOR (INTRANSITIVO)
NOR-NORK (TRANSITIVOS, CON O.D.)
Singularra
Sing.
/ Plurala
ZU
ZAITEZ
Etor zaitez!
EZAZU / ITZAZU
Eros ezazu! / Esan ezazu! / Esaiozu
ZUEK
ZAITEZTE
Has zaitezte!
EZAZUE / ITZAZUE
Ekar itzazu lehortuen dauden loreak!
Ekarri / ekar itzazu / dakartzazu zure gauzak!

AGINTERA: NOR-NORI-NORK
NOR
NIRI
iezadazu!
HIRI
HARI
(i)
GURI
IEZA(ZKI)
ZURI
ZUEI
HAIEI
(i)
NIRI
HIRI
HARI
GURI
ZURI
ZUEI
HAIEI

NOR
ESA
EMA
EKAR
ERAMA (ZKI)
ENTZU
EGI
GALDE

(i)

(i)

Trae las flores que estn ms secas!

Trae tus cosas!

NORI
DA

NORK
--iezadazu / iezazkidazu

--O
GU
----E

K/N
----ZU
ZUE
---

NORI
DA
--O
GU
----E

NORK
--esadazu
K/N
--esaiozu / emaiozu / galdeiozu / egiozu
--ZU
ZUE
---

konta iezadazu! Begira

iezaiozu

1.7. BALDINTZA
1.7.1. BALDINTZA ERREALA: BA / -Z GERO / EZIK=EZEAN / -T(Z)EKOTAN (si ocurre la primera frase pasar la segunda)
ADITZA ORAIN ALDIA+BA+AUX, GERO ALDIA (Si pasa esto entonces pasar, suele pasar, haz, aquello)
Bilbora bagoaz/joaten bagara, marrubiak erosiko ditugu
Si vamos a Bilbao compraremos fresas
Presente
Futuro/Imperativo/Frecuentativo
mejor con aditz trinkoa
Dirua Badaukat, automobil bat erosiKO dut
Ni ondo jolasTEN Badut, opari bat emanGO didate
Bilbora bazoaz ezin izango zara egon Basaurin
BALDIN etortzen bazara... (para reforzar las reales)
Etortzen baldin bada
Bihar ez bazatoz, emaiozu abisua irakasleari
AFIRMATIVA

Si tengo dinero comprar un coche

Si juego bien me darn un regalo
Si vas a Bilbao no podrs estar en Basauri
Si vienes...
Si viene...
Si maana no vienes avisa al profesor

INFINITIBOA+(e)Z GERO (SI, EN CASO DE)/ADITZ ERROA+T(Z)EKOTAN , GERO ALDIA

Autobusa galduZ GERO, berandu helduKO zara
Si pierdes el autobs, llegars tarde
(Para ver los casos en los que se puede usar T(Z)EKOTAN ver punto 1.7.2)

NEGATIVA

INFINITIBOA EZIK/EZEAN (SI NO, EN CASO DE NO) , GERO ALDIA

Dirurik eduki EZIK/EZEAN, ez naiz zinemara joanGO
Si no tengo dinero, no ir al cine
Hark egin EZIK, inork ez du egingo
Si no lo hace l no lo har nadie
BESTELA se diferencia de EZIK o EZEAN en que bestela se pone en la segunda frase, sin embargo ezik o ezean se pone
en la primera
Hartu euritakoa! BESTELA busti egingo zara / Hartu euritakoa! Busti egingo zara BESTELA
ADITZA JOKATUZ (Verbo conjugado)

ETORTZEN BAZARA (SI VIENES)

BAIEZKOA ETORRIKO BAGINA (SI VINIERAMOS)
ETORTZEN EZ BAZARA (SI NO VIENES)
EZEZKOA ETORRIKO EZ BAZINA (SI NO VINIERAS)

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

ADITZA JOKATU GABE

(ZU) ETORRIZ GERO (EN CASO DE)
ETORTZEKOTAN (DE VENIR)
INFINITIVO EZIK/EZEAN (SI NO, EN CASO DE NO) (ZU) ETORRI EZIK/EZEAN
EZ ETORTZEKOTAN (DE NO VENIR)

Pgina 6 de 50

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 7 de 50

1.7.2. BALDINTZA HIPOTETIKOA (BA / -Z GERO / EZIK=EZEAN) / -T(Z)EKOTAN (es improbable que ocurra)
INF+KO AURREKOA, INF+KO ONDORIOA
Autobusa galduKO BAZENU, berandu helduKO ZINATEKE
Klasera joanGO BANINTZ liburuak eramanGO NITUZKE
Hobeto ezagutuko banindu, ez ninduke horrela tratatuko
Jatera jantokira joango bagina eskatuko zenuke maionesa?

Si perdieras el autobs llegaras tarde

Si fuera a clase llevara los libros
Si me conociera mejor no me tratara as
Si furamos a comer a un restaurante pediras
Mayonesa?
Si tueviera tiempo ira a la piscina

DenboraRIK izango banu, igerilekura joango ginateke

NOTA- El IZAN y slo en el caso de IZAN se puede poner o no poner
Aberatsa (izango) BANINTZ, Miamin biziKO NINTZATEKE

Si fuera rica vivira en Miami

INFINITIVO+(e)Z GERO (SI) / INFINITIVO EZIK/EZEAN (SI NO)

Autobusa galduZ GERO, berandu helduKO ZINATEKE
Autobusa galdu EZEAN/EZIK, goiz helduKO ZINATEKE

Si perdieras el autobs llegaras tarde

Si NO perdieras el autobs llegaras pronto

ADITZ ERROA+T(Z)EKOTAN
(DE...) (TANTO PARA BALDINTZA REAL COMO HIPOTETICO)
Casos en los que podemos utilizar esta forma de hacer el baldintza:
1. NAHI edo BEHAR en baldintza: Se quita NAHI o BEHAR y se le aade al infinitivo T(Z)EKOTAN
Gehiago ikasi NAHI BAduzue, etxerakoa egitea komeniko zaizue
Gehiago ikasTEKOTAN, etxerakoa egitea komeniko zaizue
Autoa garbitu BEHAR Banu, Artxandara eramango nuke
Autoa garbiTZEKOTAN, Artxandara eramango nuke
2. El verbo del baldintza y del ondorio son el mismo
Mendira BAGOAZ, zure autoan JOANGO gara

Mendira joaTEKOTAN, zure autoan JOANGO gara

3. Cuando en el tiempo real necesitas que ocurra primero el ondorio para que ocurra el baldintza
Mendira joanGO Bagina, motxila eskatuKO nizuke
Mendira joaTEKOTAN, motxila eskatuKO nizuke
(primero me pides la mochila y luego vas al monte)
Matrikula eginGO Bazenu, informazioa emango nizuke
Matrikula egiTEKOTAN, informazioa emango nizuke
(antes de hacer la matcula necesitas la informacin)
Nota- RAIZ DEL VERBO+T(Z)EKOTAN adems de ser un BALDINTZA puede ser tambin TENER LA INTENCION DE
(mirar punto 3.18) o TENER EL RIESGO DE QUE TE OCURRA ALGO (mirar punto 3.19)
AURREKOA
INTRANSITIBOA
BANINTZ
BALITZ
BAGINA
BAZINA
BAZINATE
BALIRA

ONDORIOA

TRANSITIBOA
BANU
BALU
BAGENU
BAZENU
BAZENUTE
BALUTE

INTRANSITIBOA

BANITU
BALITU
BAGENITU
BAZENITU
BAZENITUZTE
BALITUZTE

NINTZATEKE
LITZATEKE
GINATEKE
ZINATEKE
ZINATEKETE
LIRATEKE

TRANSITIBOA
NUKE
LUKE
GENUKE
ZENUKE
ZENUKETE
LUKETE

NITUZKE
LITUZKE
GENITUZKE
ZENITUZKE
ZENITUZKETE
LITUZKETE

Forma de hacer el transitivo (siempre se coge el verbo en pasado)

NUEN
ZUEN
GENUEN
ZENUEN
ZENUTEN
ZUTEN

Nota-

NITUEN
ZITUEN
GENITUEN
ZENITUEN
ZENITUZTEN
ZITUZTEN

NUKE
LUKE
GENUKE
ZENUKE
ZENUKETE
LUKETE

NITUZKE
LITUZKE
GENITUZKE
ZENITUZKE
ZENITUZKETE
LITUZKETE

TU+KE = TUZKE
KE+E = KEE
La 3 persona pierde la 1 Z y se convierte en L
Si acaba en TE pasa al final, se pone KETE

Se pueden formar tambin condicionales con los aditz trinkoa siguiendo estas mismas normas,
Ejemplo: Zegoen=Estaba
Si estuviera = balego

NOR-NORI
AURREKOA
SINGULAR
PLURAL
NIRI
BALITZAIT
BALITZAIZKIT
HARI BALITZAIO
BALITZAIZKIO
GURI BALITZAIGU
BALITZIZKIGU
ZURI BALITZAIZU
BALITZAIZKIZU
ZUEI BALITZAIZUE BALITZAIZKIZUE
HAIEI BALITZAIE
BALITZAIZKIE

ONDORIOA
SINGULAR
PLURAL
LITZAIDAKE
LITZAIZKIDAKE
Zurekin joatea gustatuko litzaidake
LITZAIOKE
LITZAIZKIOKE
LITZAIGUKE LITZIZKIGUKE
LITZAIZUKE
LITZAIZKIZUKE
Zurea balitz ez litzaizuke ahaztuko
LITZAIZUEKE LITZAIZKIZUEKE
LITZAIEKE
LITZAIZKIEKE

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

A m me gustara ir contigo
Si fuera tuyo no se te olvidara

Pgina 8 de 50

ZER-NORI-NORK (se forma como los dems transitivos, formo slo el singular)
NIRI
NIK
HARK

HARI
BANIO/NIOKE
BALIO/LIOKE

BALIT/LIDAKE

GUK
ZUK
ZUEK
HAIEK

GURI
BALIGU/LIGUKE

BAGENIO/GENIOKE
BAZENIT/ZENIDAKE
BAZENIDATE
ZENIDAKETE

BAZENIO/ZENIOKE
BAZENIOTE
ZENIOKETE

BAZENIGU/ZENIGUKE
BAZENIGUTE
ZENIGUKETE

BALIDATE/LIDAKETE

BALIOTE/LIOKETE

BALIGUTE/LIGUKETE

ZURI
BANIZU/NIZUKE
BALIZU/LIZUKE
BAGENIZU
GENIZUKE

ZUEI
BANIZUE/NIZUEKE
BALIZUE/LIZUEKE
BAGENIZUE
GENIZUEKE

HAIEI
BANIE/NIEKE
BALIE/LIEKE
BAGENIE/GENIEKE
BAZENIE/ZENIEKE
BAZENIETE
ZENIEKETE

BALIZUTE
LIZUKETE

BALIZUETE
LIZUEKETE

BALIETE/LIEKETE

NOR-NORK (ONDORIOA: NOR+KE+NORK)

NI

HURA

NIK
HARK

BANU/NUKE
BANINDU/NINDUKE BALU/LUKE

GUK
ZUK
ZUEK
HAIEK

GU

BAZINTUT/ZINTUZKET
BAGINTU/GINTUZKE

BAZENU/ZENUKE
BAZENUTE
ZENUKETE
BALUTE/LUKETE

BAZINTU/ZINTUZKE
BAZINTUGU
ZINTUZKEGU

BAGENU/GENUKE
BANINDUZU
NINDUKEZU
BANINDUZUE
NINDUKEZUE
BANINDUTE
NINDUKETE

ZU

BAGINTUZU
GINTUZKEZU
BAGINTUZUE
GINTUZKEZUE
BAGINTUZTE
GINTUZKETE

ZUEK
BAZINTUZTET
ZINTUZKETET
BAZINTUZTE
ZINTUZKETE
BAZINTUZTEGU
ZINTUZKETEGU

HAIEK
BANITU/NITUZKE
BALITU/LITUZKE
BAGENITU/GENITUZKE
BAZENITU
ZENITUZKE
BAZENITUZTE
ZENITUZKETE

BAZINTUZTE/ZINTUZKETE

BAZINTUZTETE
ZINTUZKETETE

BALITUZTE/LITUZKETE

1.7.3. BALDINTZA HIPOTETIKOA IRAGANEAN (si hubiera querido, habra ido)

Expresan condicionales que tienen pocas posibilidades de haber ocurrido en el pasado
Forma de hacer el ONDORIO:
INF AURREKOA (=BALDINTZA HIPOTETIKOA), INF+KO ONDORIOA (ONDORIO HIPOTETIKOA+KEEN/TEN)

En el baldintza el izan es voluntario, excepto para verbos que se forman con izan como bizi izan
Zure gurasoak Bilbon bizi IZAN BALIRA, bilbotarrak direla esanGO ZUKETEN
Si tus padres hubieran vivido en Bilbao,
habras dicho que son bilbanos

En el Ondorio la L de la 3 persona vuelve a ser Z

Auto gidaria astiroago joan (izan) BALITZ, gelditzeko astia izanGO ZUKEEN
Si el conductor hubiera ido ms lento
habra tenido tiempo de parar
Goyo atzo etorri (izan) BALITZ asteburukoa kontatuKO ZIGUKEEN
Si Goyo hubiera venido ayer nos habra
contado lo del fin de semana

En el Ondorio litzateke se convierte en zatekeen

Kale zabalagoak egin (izan) BALITUZTE, ez ZATEKEEN horrelakorik gertatuKO
Si las calles hubieran sido ms amplias no
habra pasado eso

El Ondorio puede estar en presente: INF+KO ONDORIO HIPOTETIKOA

Pianoa jotzen ikasi (izan) banu, kontzertuak emango nituzke orain
Si hubiera estudiado piano ahora estara
dando conciertos

El Ondorio si acaba en KE se pone KEEN, pero si acaba en SE TE pone TEN

Zinera gurekin etorri (izan) BAZINATE, dohainik sartuKO ZINATEKETEN
Si hubierais venido al cine con nosotros,
hubierais entrado gratis

1.8. EGIN

SUSTANTIVO + EGIN
NOMINALIZACION
IHES EGIN
ihesean = ihesi
Bere atzetik zihoan poliziarengandik ihesean ari zen
HITZ EGIN
Zertan ari dira? Hitz egiten ari dira=Hizketan ari dira

Huyendo del polica que iba tras l

Estn hablando

PARA REFORZAR UN VERBO

ZER EGIN DU? (el verbo es el que responde la pregunta)
Si lo que el sujeto ha hecho o le ha pasado es el mismo verbo necesitamos poner EGIN
Erori egin zen
Se cay
Nahiz eta euria izan etorri egin da
Aunque llueve ha venido
Nekasarien uzta izorratu egin zen
La cosecha del agricultor se fastidi (lo importante es que se
estropeado, por eso ponemos EGIN)
Aitak alde egiteko esan, eta jakina, joan EGIN nintzen etxetik
Zer egin duzu?
Ez dut etxea pintatu; papereztatu EGIN dut
Zer egin duzu?
Ez da nahikoa etxean estudiatzea, etorri EGIN behar da eskolara
Zer gehiago egin behar da?
Biluzik zegoela ikusi zuten baina, hala ere, kale gorrian utzi zuten
Nola utzi zuten?
Etorriko zara afarira?
La respuesta es bai ala ez

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 9 de 50

1.9. ARAZI / ERAGIN (BEHARTU / LORTU: obligar a otro a algo, provocar que otro haga)
BEHARTU (obligar a) / BORTXATU (forzar a) / BULTZATU (empujar a) / LORTU (conseguir que) / GONBIDATU (invitar a)
ARAZI / ARAZTEN / ARAZIKO

Infinitivo intransitivo + ARAZI = nor-nork

-T(Z)ERA BEHARTU
Gurasoek mezatara joatera behartu gintuzten = Gurasoek mezatara joanARAZI GINTUZTEN
Los padres nos obligaron a ir a misa
Irakasleak ikasleak klasean sartzera behartu zituen = Irakasleak ikasleak klasean sarRARAZI zituen
El profesor oblig a los alumnos a entrar en clase

Infinitivo transitivo + ARAZI = nor-nori-nork

-T(Z)ERA BEHARTU
Zuek ni gezurrak esatera behartuko nauzue = Zuek niri gezurrak esanARAZIKO DIZKIDAZUE
Vosotros me obligais a mentir
Lapurrek dirua ateratzera behartu ninduten = Lapurrek dirua ateraRAZI ZIDATEN
Los ladrones me obligaron a sacar el dinero
-T(Z)EA LORTU
Alkoholak jendea penak ahaztea lortzen du = Alkoholak jendeari ahazARAZTEN dizkio
El alcohol consigue que la gente olvide las penas
ERAGIN / ERAGITEN / ERAGINGO (para formas compuestas del EGIN)

Infinitivo siempre transitivo + ERAGIN = nor-nori-nork

Hark negar egitera behartu ninduen = Hark negar ERAGIN ZIDAN

El me oblig a llorar

Terminaciones del infinitivo en I / TU / DU, se quita la terminacin, en el caso de TU podemos quitar tambin slo la U
Si acaba en R se dobla la R
Si acaba en A, desaparece una A

1.10. CONJUGACION DEL GERUNDIO Y DEL PARTICIPIO (HACIENDO / HECHO)

1.10.1. FORMAS CONJUGADAS: -LA / -LARIK
-LA

Ni hara joan nintzeLA poza hortza zuten

Nik dakidaLA ez da inor heldu

Yendo all se alegraron (se solan alegrar)

Sabindolo yo (que yo sepa) no ha venido nadie

-LARIK

66 ardi eta ahari bat hil zituzteLARIK

Babes bita sasi artean sartu zireLARIK

Matando 66 ovejas y carneros

Entrando entre zarzas en busca de refugio

NOTA- LA y LARIK tambin son denborazkoak, sustitutos de NEAN. En denborazkoak slo pueden ir con aditz trinkoa,
nunca en el verbo auxiliar
1.10.2. FORMAS INCONJUGADAS: -KA / -Z / -IK / -RIK / -TA / -DA / -Z
1.10.2.1. GERUNDIO
-KA

-Z

KA / Z

ZKA
(GALDEREZKA)

IKUS(I)
BULTZA(TU)
DEI(TU)
KORRI(TU)
Va unido al nombre verbal
EGIN
EGITEN
IBILI
IBILTZEN
ERAGIN
ERAGITZEN
EDUKI
EDUKITZEN

1.10.2.2. GERUNDIO Y PARTICIPIO

IKUSKA
BULTZAKA
DEIKA
KORRIKA

viendo, visitando
empujando
llamando. Ama deika dago (La madre est llamando)
corriendo

EGITEAZ
IBILIZ
ERAGINEZ
EDUKITEAZ

Hori egiteaz nekatu zara (Haciendo eso te cansas)

Amama edukiteaz laguntza handia dauka

Teniendo abuela tiene gran ayuda
IK / RIK / Z / TA / DA /

Se conjuga a partir del infinitivo

-IK
HIL
HILIK
EGIN
EGINIK
Are latzagoak emakume izanIK
-RIK
IKASI
IKASIRIK
-Z
EGIN
EGINEZ
ERAGIN
ERAGINEZ
IBILI
IBILIZ
-TA
IKASI
IKASITA
-DA
HIL
HILDA

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Eginik dago? (Est hecho?)

Ms duros an siendo mujer
Estudiando
Eginez dago (Est hecho)
Influenciado
Andado
Estudiado
Muerto

Pgina 10 de 50

2. SINTAXIA
2.1. ORDEN DE PREGUNTAS Y RESPUESTAS (GALDEGAIA)
PREGUNTA

GALDEGAIA + ADITZA + COMPLEMENTOS

? / GALDEGAIA + ADITZ NAGUSIA + LAGUNTZ.?
Nork
du
liburua
?
COMPLEMENTOS + RESPUESTA (GALDEGAIA) + ADITZ NAGUSIA + LAGUNTZAILEA (AUX)
Liburua
Kepak
du
COMPLEM + EZ + LAGUNTZAILEA + GALDEGAIA + ADITZ NAGUSIA / EZ+LAG+NAGU+GALDEGAIA
Liburua
ez
du
Kepak

BAIEZKOETAN
EZEZKOETAN

En euskera por lo que preguntamos es por lo que est delante del verbo, y al contestar debe ir delante del verbo
Nekatuta Ander dago? == Ander nekatuta dago?
NOR
NOLA
Txominek baino txartoago Inesek egin zuen? Ez, ez egin zuen Inesek (Txominek baino txartoago), Jonek egin zuen
Hori gu baino tontoagoa da? Ez, (hori) ez da gu baino tontoagoa, (hori gu baino) azkarroagoa da

2.2. ZERGATIZKOAK, FINALA ETA KAUSALA:

-(e)LAKO / T(Z)EAGATIK / T(Z)EARREN / T(Z)EKO /(-eLA) ETA/BAIT/-NEZ GERO

CON PREGUNTA (la terminacin responde a alguna pregunta)

AL FINAL DE LA PRIMERA FRASE (DE LA SUBORDINADA CAUSAL)

o ZERGATIZKOA (se ordenan como las relativas, -LAKO entre las dos frases, tambin puede ir al final)
AUXILIARRA+(e)LAKO (PORQUE)
ZERGATIK? / ZER DELA/ZELA ETA?
Zergatik erosi dugu?
Por qu lo hemos comprado?
Dirua duguLAKO erosi dugu
Lo hemos comprado porque tenemos dinero
Busa galdu dudalako etorri naiz berandu
He llegado tarde porque he perdido el bus
Erosi ez duelako ez dauka janaririk
No tengo comida porque no he comprado
Ez du erosi, dirurik ez duelako
No lo ha comprado porque no tiene dinero
Nahi izan ez dudalako ez dut egin
No lo he hecho porque no he querido
Lana bukatu ez duelako zigortu dute
Le han castigado porque no ha terminado el W
NOTA- Despus del verbo con LAKO slo puede ir el verbo de la pregunta, nunca se puede poner el O.D. y luego el verbo
HARGATIK (porque s, porque no)
Zergatik egin duzu?
Hargatik
Zergatik ez duzu egin?
Hargatik

ZERGATIK?
Por qu lo has hecho? Porque s
Por qu no lo has hecho? Porque no

o FINALA ETA KAUSALA (-tzeagatik/-tzearren entre las dos frases)

ADITZ ERROA+T(Z)EAGATIK (POR) (causalidad final o causal)
ZERGATIK?
RAIZ+T(Z)EARREN (POR / PARA) (=-tzeko/-tzeagatik, segn el caso)
ZERTARAKO? / ZERGATIK?
CAUSALIDAD FINAL (por/para)
Zurekin egoTEARREN/ egoTEAGATIK etorri naiz
He venido para (por) estar contigo
Zu ikusTEAGATIK/ikusTEARREN sartu da
Ha entrado por verte
KAUSALA (por)
Zurekin egoteagatik zigortu naute
Me han castigado por estar contigo
Egia esateagatik haserretu zara
Te has enfadado por decirte la verdad

AL COMIENZO DE LA PRIMERA FRASE

o HELBURUZKOAK (FINALIDAD)
INFINITIVO+ T(Z)EKO (PARA QUE)
JaTEKO/jaTEARREN ekarri ditut patatak

ZERTARAKO? PARA QUE?

He trado patatas para comer

Zertarako ekarri dituzu patatak?

o AGINDUA KONTATZEAN (IMPERATIVO) (mirar punto 2.3) ZER?

QUE?
INFINITIVO+ T(Z)EKO (QUE)
Etortzeko esan dizut
Te he dicho que vengas
Zer esan dizut?
-TEKO

JOAN
EGON

JOATEKO
EGOTEKO

-TZEKO

IBILI
GARBITU

IBILTZEKO
GARBITZEKO

SIN PREGUNTA (das la explicacin porque t quieres, ez dago galderarik)

o

ZERGATIZKOA

AL FINAL DE LA SEGUNDA FRASE

ETA = BAIT+AUXILIARRA (PORQUE, ES QUE, YA QUE, PUES, QUE)

Ez da lanera joan, gaixorik dago eta
No ha ido a trabajar, es que (porque) est enfermo
Etxean geratzeko esan zioten, euria ari baitzuen
Le dijeron que se quedara en casa, ya que estaba lloviendo
Nik ezin dut ezer esan, ez bainaiz hemengoa
Yo no puedo decir nada, pues no soy de aqu
2004ko urriaren 25a
Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 11 de 50

Azkar ibili, berandu baita!= Azkar ibili, berandu eta!

Anda deprisa, que es tarde!
BAIT+N
BAIN
BAINAIZ
BAIT+Z
BAITZ
BAITZARA
BAIT+G
BAIK
BAIKARA
BAIT+D
BAIT
BAITAGO

AL FINAL DE LA PRIMERA FRASE

AUX+-(e)LA ETA (PORQUE, COMO, A CAUSA DE)

Gaixorik dagoela eta, ez da lanera joan

ZER DELA ETA? (segn Idoia no es as)

Como est enfermo, no ha ido a trabajar / No ha ido
a trabajar porque est enfermo
Estamos muy preocupados a causa de los hijos

Seme-alabak direla eta oso kezkatuta gaude

AUX+-NEZ GERO (YA QUE, COMO, PUESTO QUE, DESDE QUE)
Lobak oposizioak gainditu zitueNEZ GERO, osaba pozik zegoen
Ikusi ez dudaNEZ GERO, ezin dut ezer esan

Como el sobrino aprob las oposiciones, el to

estaba contento
Como no lo he visto, no puedo decir nada

2.3. KONPLETIBAK: (E)LA / -NIK (QUE) / -T(Z)EKO

KONTATZEAN
o BAIEZKOETAN
ATZIZKI (e)LA (sufijo que)
ZER? SUJETO+ORACIN+VERBO
SUBORDINADA AUX+LA + PRINCIPAL (afirmativa) (El sufijo se pone en el auxiliar de la oracin subordinada)
SUBORDINADA
PRINCIPAL
Qu han dicho?
Han dicho que ha venido
Etorri da
esan dute
Zer esan dute? (O.D)
Etorri deLA esan dute
Nire amak mendira joango gareLA esan dit
Mi madre me ha dicho que iremos al monte
Nire amak EZ gareLA mendira joango esan dit
Mi madre me ha dicho que no iremos al monte
Argi dago gaur ez dela nire eguna!
Est claro que hoy no es mi da!
Nori esan zenion isilik egon behar zuela?
A quin le dijiste que tena que estar callado?
Jaten ez BAdu ez dueLA indarrik izango esan diote Le han dicho que si no come no ser fuerte (la completiva se pone
en el auxiliar que queda libre, el otro ya tiene BA)
EZ diot inori esan taberna hartan ikusi zintuguLA
Te vimos, PERO NO se lo hemos dicho a nadie
o EZEZKOETAN
ATZIZKI NIK
ZER?
PRINCIPAL (negativa) + SUBORDINADA + AUX+-NIK
Ez dakite
Etorri da
Zer ez dakite?
Ez dakite etorri deNIK
Nire amak mendira joango gareNIK EZ dit esan = Nire amak EZ dit esan mendira joango gareNIK
Mi madre no me ha dicho que iremos al monte (me ha dicho otra cosa)
Ez zidan esan Menorkara joango zarenik
Lo que no han dicho es que hayas ido a Menorca
Ez zidan esan Menorkara joango zarela
Has ido a Menorca pero no me lo ha dicho
Ez zuen inork pentsatzen berandu zela
Nadie pensaba que era tarde (PERO SI era tarde)
Ez zuen inork pentsatzen berandu zenik
Nadie pensaba que era tarde (Y NO era tarde)
o AGINDU ETA SUPLIKA
ADITZ ERROA+T(Z)EKO
Amak atea ixTEKO esan dit
Mi madre me ha dicho que cierre la puerta
Guk liburu horiek erosTEKO ez dizuegu esan
Nosotros no os hemos dicho que compreis esos libros
COMO SE AADE EL SUFIJO? (e) LAKO; -(e) LA; -NIK; (e)N
TERMINACIN
SE PONE
Tercera persona que NO sea O
Se aade E
Si acaba en T
Se quita la T y se pone DA
Si acaba en A
Se quita la A y se pone E
Si acaba en N
Se quita la N
Si acaba en Z
Se aade E
Si acaba en KE
Se aade E
Si acaba en R
Se aade RE
U
DU

DUELA

NAIZ

NAIZELA

A
DA

DENIK

N
NUEN

U + E = UE
T + E = DA
A +E=E
N +E=E
Z + E = ZE
KE + E = EE
R + E = RE

T
NUELA

DUT

DU
+ (E) LA = DUELA
DUT + (E) LA = DUDALA
DA
+ (E) LA = DELA
NUEN + (E) LA = NUELA
NAIZ + (E) LA = NAIZELA
DAITEKE +(E) LA = DAITEKEELA
DATOR + (E) LA= DATORRELA

DUDALA

ZAIO

ZAIOLA ZAIE

KE

ZAIENIK

DAKITE DAKITEELA

2.4. ZEHARGALDERA (PREGUNTAS INDIRECTAS), EXCLAMATIVA ETA ZALANTZA

GALDERA KONTATZEN (-N)

Ea nor etorri deN galdetu dizut
Komentatu behar dizuet nola egin dituzuen idazlanak
Zer egingo duten esan dit

Te he preguntado a ver quin ha venido

Os tengo que comentar cmo habeis hecho los ejercicios
Me ha dicho qu harn

GALDEGAIA GALDERARIK GABE (EXCLAMATIVA) (-N)

Nolako zaratak entzuten zaizkizun!
Zein polita den!
Begira ezazu zein ederrak diren!

Vaya rudos se te escuchan!

Qu bonito es!
Mira qu bonitas son!

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 12 de 50

ZALANTZA (ALA EZ) (plantea duda)(si) (-N)

Ez dut erabaki bihar ala hurrengo astean joango naizen
Ez dakit joango garen
Ez diogu galdetu pastelik nahi duen
Galdetu diogu pastelik nahi duen
PERPAUS NAGUSIA
BAIEZKOA
EZEZKOA

No he decidido si ir maana o la prxima semana

No s si iremos
No le hemos preguntado si quiere pasteles
Le hemos preguntado si quiere pasteles

ZEHARGALDERA ETA ERLATIBOA

PERPAUS TXERTATUA
ATZIZKIA
ENUNTZIATIBOA
GALDERAZKOA / ZALANTZA
ENUNTZIATIBOA
GALDERAZKOA / ZALANTZA

Etxean nor dagoEN esan dizut

Etxean Kepa dagoELA esan dizut
Ez dakit mendira noiz joango garen
Ez dakit mendira joango garen (ala ez)
Badakizue zuen seme-alabak etorriko diren?
Badakizue zuen seme-alabak etorriko direla?

-(e) LA
-(e) N
-(e) NIK
-(e) N

Te he dicho quin est en casa

Te he dicho que Kepa est en casa
No s cundo iremos al monte
No s si iremos al monte
Sabeis si han venido vuestros hijos?
Sabeis que han venido vuestros hijos?

Galdera Kontatzen
konkreto
Galdera Kontatzen
Zalantza
Zalantza
Konkreto

2.5. ERLATIBOA: -(E)N / -TAKO / -DAKO / -RIKO

-(e)N (frase subordinada+verbo+relativo+sustantivo+frase principal) (aditza+erlatiboa+izena (declinado con la frase ppal.))

La -N se pone en la frase subordinada

La palabra que va justo detrs del relativo (de la N) se declina con el verbo de la frase principal (la subrayada) PERO es
importante fijarse en si es el O.D. o el sujeto de la frase principal

Es fundamental no mezclar palabras de la frase subordinada con la principal, todo lo que sobre se pone delante del primer
verbo (que es el de la frase subordinada)
Zein da gehien gustatzen zaizun fruita?
Marrubiak dira gehien gustatzen zaidana
Alabari Parisetik ekarri nion lurrin garestia lagun bati eman zion
Menditik datorreN gizonA ona da
Basaurikoa den mutilari boligrafoa erori zaio
Basaurikoa denari boligrafoa erori zaio
Nork dauka txakurra?
Nire etxean egon diren lagunek txakurra daukate
Suj
Asko abesten duten pertsonak oso alaiak dira
Txartoen hitz egiten duenak horiek dira
Apurtu diren botilak lurrean utzi ditugu
O.D.
Zure ondoan dagoENAREN lagunA naiz
Nork esaten du beharbada?
Zalantzan dagoen norbaitek
Nori esaten diozu ez adarrik jo?
Gezurra esaten didanari
Esan zenigunera joan ginen
EZEZKOAK
Nork esaten du ez nago batere ados zurekin?
Konforme ez dagoenak
Hilabetero erosten ez dudan aldizkariak 3 euro balio du
Ospitalean ingresatu ez zutenaren egoera ez zen oso larria
Azaldu ez den lankidearekin oso haserre daude
Ez dut topatu hiztegian bilatu dudan hitza

Qu fruta es la que ms te gusta?

La que ms me gusta son las fresas
El caro perfume que le traje a mi hija de Pars se lo
dio a un amigo
El hombre que viene del monte es bueno
Al chico que es de Basauri se le ha cado el bolgrafo
Al que es de Basauri se le ha cado el bolgrafo
Quin tiene perro?
Los amigos que han estado en mi casa tienen perro
Las personas que cantan mucho son muy alegres
Esos son los que peor hablan
La botellas que se han roto las hemos dejado en el suelo
Soy el amigo del que est a tu lado
Quin dice puede ser?
Alguien que tiene dudas
A quin le dices no me tomes el pelo?
Al que me miente
Fuimos a donde nos dijiste
Quin dice no estoy en absoluto de acuerdo contigo?
El que no est conforme
La revista que no compro todos los meses vale 3 euros
El estado del que no ingresaron en el hospital no era muy
grave
Estamos muy enfadado con el compaero de trabajo que no
lo ha explicado
No he encontrado la palabra qe he buscado en el diccionario

INFINITIVO+-TAKO / -DAKO (para verbos en PASADO, normalmente no se usa en negativas)

BOKALEZ
-TAKO Etorritako ikaslea Ismael da
El alumno que ha venido es Ismael

N
-DAKO Egondako nezka Elena zen
La chica que estuvo era Elena
Goiz etorri diren ikasleak erregelan geratu dira = Goiz etorriTAKO ikasleak erregelan geratu dira
Goiz etorri direnak
erregelan geratu dira = Goiz etorriTAKOak
erregelan geratu dira
Txakurra eduki zuen auzokideari mesede bat eskatu diot = Txakurra edukiTAKO auzokideari mesede bat eskatu diot
Jolasten aritu diren umeak eskolan sartu dira = Jolasten arituTAKO umeak eskolan sartu dira
Los nios que han estado jugando han entrado a la escuela
INFINITIVO+-RIKO

BOKALEZ
UtziRIKO liburua gustatu zait
El libro que me has dejado me ha gustado

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 13 de 50

2.6. KOORDINAZIOA
2.6.1. KOPULATIBOAK (ERE / ETA)
BAIEZKOETAN
ERE (BA, con aditz trinkoa seguido)
Jonek patatak ekarri zituen eta sagarrak ERE ekarri zituen
Neu ERE horraxe noa
Gurdi arinagoak ERE Badira
Neu ERE Banoa horra

Jone trajo patatas y tambin trajo manzanas

Yo voy all tambin
Tambin hay carros ms rpidos
Yo tambin voy ah

ERE BAI
Jonek patatak ekarri zituen eta sagarrak ERE BAI
BAITA... ERE = ETA... ERE BAI
Jonek patatak ekarri zituen BAITA sagarrak ERE
BAITA erretzean bero gehien ematen dutenak ERE
Pero al quemar tambin los que dan ms calor
Errazagoa BAITA aparkatzen eta garbiagoa ERE BAI
Ms fcil de aparcar y tambin ms limpio
BAI... BAI...
Lehen beti elkarrekin ibiltzen ziren, bai erosketak egiteko, bai paseatzeko, baita euskara ikasteko ere
Antes siempre iban juntos, ya a hacer las compras, ya a pasear, tambin a estudiar euskara
EZEZKOETAN
ETA... ERE EZ
Jonek ez zuen sagaRRIK ekarri ETA patataRIK ERE EZ
EZ... EZ...
Ez zuen inoiz, ez irratia, ez telebista pizten eta egunkariak ere ez zituen inoiz irakurtzen
Nunca pona ni la radio, ni la televisin y tampoco lea nunca los peridicos
EZTA... ERE
Jonek ez zuen sagaRRIK ekarri EZTA patataRIK ERE
Jone no trajo manzanas y patatas tampoco
Ez izenik, EZTA helbiderik ERE
Ni nombre, ni tampoco direccin
ETA (Y / YA QUE, COMO)
Fue el ltimo da y fuimos a cenar
Como fue el ltimo da fuimos a cenar

Azkeneko eguna zen ETA afaltzera joan ginen

Afaltzera joan ginen azkeneko eguna zen ETA
Azkeneko eguna zen ETA, afaltzera joan ginen
Afaltzera joan ginen azkeneko eguna BAITZEN
Se podra confundir con (e) LAKO, la diferencia est en que el ETA slo se utiliza con cualquier otra pregunta que no sea
ZERGATIK?
Nondik zatoz?
Zornotzatik nator, lagunak ikustera joan naiz ETA
Zergatik zatoz Zornotzatik?
Lagunak ikustera joan naizELAKO

2.6.2. DISJUNTIBOAK (EDO / ALA)

EDO (Y/O)
ALA (EXCLUYENTE)

AFIRMATIVAS
INTERROGATIVAS

Aita EDO ama joan da

Mendira joan da ALA etxean gelditu da?

2.6.3. DISTRIBUTIVAS (BAI...BAI / EZ...EZ) (YA...YA / NI...NI)

BAI... BAI
Lehen beti elkarrekin ibiltzen ziren, bai erosketak egiteko, bai paseatzeko, baita euskara ikasteko ere
Antes siempre iban juntos, ya a hacer las compras, ya a pasear, tambin a estudiar euskara
EZ... EZ
Ez zuen inoiz, ez irratia, ez telebista pizten eta egunkariak ere ez zituen inoiz irakurtzen
Nunca pona ni la radio, ni la televisin y tampoco lea nunca los peridicos
2.6.4. ADBERTZATIBOAK

ENTRE LAS DOS FRASES (JUNTAGAILUAK, conjuncin coordinativa)

BAINA (PERO)
Aita badoa / Ni hemen gelditzen naiz
Aita badoa BAINA ni hemen gelditzen naiz
Mi padre s va pero yo me quedo aqu
BESTERIK (MAS QUE)
Zabortegia BESTERIK ez dugu eduki
Hori besterik da
Jatea besterik ez du gogoan

No hemos tenido ms que una escombrera

Eso es otra cosa
No piensa ms que en comer

BAKARRIK (SOLO) (al principio, en el medio o al final, donde quiera)

Zabortegia eduki dugu BAKARRIK= BAKARRIK zabortegia eduki dugu= Zabortegia BAKARRIK eduki dugu
Slo tenemos la escombrera

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 14 de 50

ORDEA (EN CAMBIO, SIN EMBARGO) (Tambin se puede poner al final de la frase, NUNCA AL PRINCIPIO)
Bihar euria egingo du, gu, ORDEA, Gorbeara joango gara = Bihar euria egingo du, gu Gorbeara joango gara ORDEA
Maana va a llover, sin embargo, iremos al Gorbea
Itzuli ginenean, ORDEA, ez zegoen han
Cuando volvimos, sin embargo, no estaba all
BAINA... ERE (PERO TAMBIEN)
Aita berandu etorri da / Ama berandu etorri da
Aita berandu etorri da BAINA ama ERE berandu etorri da

Mi padre ha llegado tarde, pero mi madre tambin ha llegado

tarde

OSTERA / AITZIK (AL CONTRARIO/SIN EMBARGO)

Gu atzo Bilbora joan ginen jertse bat erostera, OSTERA, ez genuen erosi pentsatu genuena
Nostros ayer fuimos a Bilbao a comprar un jersey, sin embargo, no compramos el que pensamos
GAINERA (ADEMS, APARTE) / VERBO NOMINALIZADO+-Z GAINERA/GAIN/APARTE (ADEMS DE, APARTE DE)
Diru asko edukiteaZ GAINERA polita da
Adems de tener mucho dinero es guapa

ENTRE LAS DOS FRASES Y AL PRINCIPIO

HALA ERE/ HALA ETA GUZTIZ ERE/ HALAZ GUZTIZ (ERE) (ASI Y TODO, SIN EMBARGO) (se puede poner al principio)
Bihar euria egingo du, HALA ERE, Gorbeara joango gara
Maana va a llover, as y todo, iremos al Gorbea
DENA DELA (ASI Y TODO, DE TODOS MODOS, AUN ASI) (se puede poner al principio)
Lan ona dela uste dut, DENA DELA, hobeto daiteke
Creo que es un buen trabajo, aun as, podra mejorarse
DENA DEN (SEA LO QUE SEA, EN CUALQUIER CASO, DE TODOS MODOS, AUN ASI, CON TODO) (Tb al principio)
ALABAINA (SIN EMBARGO, AUN ASI)
Eta, ALABAINA, interesgarrienak energia lortzeko

Y, sin embargo, para conseguir la energa ms interesante

AL FINAL
BAINA (AUNQUE)
BAIZIK=BAINO (BAIEZKOETAN: SINO) (EZEZKOETAN: SINO, TAN SOLO, MAS QUE )
NOTA- Baizik siempre es la contestacin a una frase negativa, no es una cosa sino la otra, si la frase anterior es
afirmativa se utiliza IZAN EZIK
BAI
Gizon hori ez da gaiztoa, ona BAIZIK
Ese hombre no es malo, sino bueno
Ez zuen Donostian ikasi, Deuston BAIZIK
No estudi en Donosita, sino en Deusto
Hori ez da berria, zaharra BAINO
Eso no es nuevo, sino viejo
EZ
Autoek lau gurpil baizik ez dituzte izaten
Los coches no suelen tener ms que 4 ruedas
Tolosatik Irunerako bidean bi geltokitan baizik ez da gelditzen tren hau
En el camino de Tolosa a Irua este tren tan slo se para en dos paradas
Kalean eta tabernetan BAINO EZ dut erretzen
Tan solo fumo en la calle y los bares
Zabortegia BAINO/BAIZIK ez dugu eduki
No hemos tenido ms que una escombrera
IZAN EZIK (EXCEPTO, SALVO) (EZIK slo puede ir solo cuando es sinnimo de EZEAN, en baldintzak)
Denak etorri dira, apaiza izan ezik
Han venido todos, excepto el cura
Barazki guztiak guztatzen zaizkigu, porruak izan ezik
Nos gustan todas las verduras, salvo los puerros

AL PRINCIPIO O AL FINAL DE LA SEGUNDA FRASE

BESTELA (SI NO, DE OTRO MODO)

Hartu euritakoa! Hartzen ez baduzu busti egingo zara
Coge el paraguas! Si no lo coges te vas a mojar
Hartu euritakoa! BESTELA busti egingo zara = Hartu euritakoa! Busti egingo zara BESTELA
Coge el paraguas! Si no te vas a mojar

SIN VERBO Y EN LA SEGUNDA FRASE

ALDIZ = BERRIZ (EN CAMBIO, SIN EMBARGO)
Zuk rubioa erretzen duzu / Nik beltza erretzen dut
Zuk rubioa erretzen duzu nik, ALDIZ / BERRIZ, beltza
T fimas rubio yo, sin embargo, negro

UNA PARTE EN LA PRIMERA FRASE Y OTRA EN LA SEGUNDA

EZ EZIK... ERE (NO SOLO... SINO TAMBIEN)
Adj + ez ezik , adj + ere ba + izan (no slo... sino adems, sino tambin)
Leloa ez ezik, itsusia ere bazara
No slo eres tonto sino adems feo
Sust + ez ezik , sust + ere + aditza + aux
Patatak ez ezik, tomateak ere erosi ditut
No slo patatas, sino tambin he comprado tomates
Zu ez ezik, beste gustiak ere joan dira
No slo t sino tambin todos los dems han ido
Sust + partizipioa + ez ezik , sust + ere (egin) + partizipioa + aux
Patatak jan ez ezik, ura ere edan (egin) dut
No solo he comido patatas sino que tb he bebido agua
Sust + inf. nominalizado + ez ezik , sust + ere (egin) + aditza + aux
Klasera joatea ez ezik, nire irakasleak ere gustatzen zitzaizkidan

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 15 de 50

2.6.5. ILATIVAS

ENTRE LAS DOS FRASES

BERAZ=HORTAZ=HORREGATIK (ASI PUES, POR LO TANTO, POR CONSIGUIENTE) (se puede poner al principio)
Adizkide zaitut eta, BERAZ, ez naiz haserretuko
Somos amigos y, por lo tanto, no me voy a enfadar

AL FINAL
ORDUAN (ENTONCES, EN AQUEL TIEMPO, EN AQUELLA OCASIN, POR CONSIGUIENTE, SEGN ESO)
(tambin se puede poner entre las dos frases)
Bai ederki bizi ginela ORDUAN
S que vivamos bien en aquel tiempo
Zer esan behar dugu ORDUAN?
Qu tenemos que decir entonces?

2.7. KONPARAKETAK
2.7.1. COMPARATIVAS DE DESIGUALDAD:BAINO AGO / ENA /-EGI / NAHIKO=ASKI / OSO / SANO / TXIT / BATERE
-----ADVERBIO DE
CANTIDAD
(KANTITATEA)
ADVERBIO DE
CANTIDAD
(KANTITATEA)

-N (el que ms/menos)

GEHIAGO (ms)
Jonek zuk baino gehiago daki

GEHIEGI (demasiado)
Gizon honek gehiegi daki

GEHIEN (el que ms)

Dirurik gehien duena

GUTXI (poco)
Diru gutxi dauka

GUTXIAGO (menos)
Jonek zuk baino gutxiago daki

GUTXIEGI (demasiado poco)

Gizon honek gutxiegi daki

GUTXIEN (el que menos)

Dirurik gutxien duena

ONA (bueno)
Gizon hau ona da, hori hobea

ADVERBIO DE MODO
(NOLA)
ADVERBIO DE MODO
(NOLA)

ONDO (bien)
Hori ondo dago,hau hobeto
ONGI (bien)
Hori ongi dago
TXARRA (malo)
Gizon hau txarra da, hori
txarragoa

ADVERBIO DE MODO
(NOLA)

-EGI (demasiado)

ASKO (mucho)
Diru asko dauka

ADJETIVO
(KUALITATEA)

ADJETIVO
(KUALITATEA)

-AGO (ms)

TXARTO (mal)
Hori txarto dago

HOBEA(GOA) (mejor)
Miren ez da zu baino
hobea(goa)
HOBETO (mejor)
Zerria zaldia baino hobeto dago
HOBEKI (mejor)
Zerria zaldia baino hobeto dago
TXARRAGOA (peor)
Miren ez da zu baino txarragoa
TXARTOAGO (peor)
Zerria zaldia baino txartoago
dago

ONEGIA (demasiado bueno)

Gizon hau onegia da
ONDOEGI (demasiado bien)
Hau ondoegi dago
ONGIEGI (demasiado bien)
Hau ongiegi dago
TXARREGIA (demasiado
malo)
Gizon hau txarregia da
TXARTOEGI (demasiado
mal)
Hau txartoegi dago

ONENA (el mejor)

Hau da klaseko ikaslerik
onena
ONDOEN (el que mejor)
Hau da ondoen egin zuena
ONGIEN (el mejor)
Hau da ongien egin zuena
TXARRENA (el peor)
Hau da klaseko ikaslerik
txarrena
TXARTOEN (el que peor)
Hau da txartoen egin zuena

BI TERMINOAK

KUALITATEA (BAINO... AGO(AK)) (MAS QUE)

A+B+BAINO+ADJ./ADV+AGO(A)(K)+ADITZA
Mahai hau aulki hori baino altuagoa da

Esta mesa es ms alta que esa silla

A+EZ+AUX+B+BAINO+ ADJ./ADV+AGO(A)(K)+ADITZA
Miren ez da zu baino politagoa

Miren no es ms guapa que t

A+B+BAINO+O.D. (SIN DECLINAR)+ADJ./ADV+AGO(A)(K)+ADITZA

Mahaiak aulkiak baino anka luzeagoak ditu
La mesa tiene las patas ms largas que la silla
A+EZ+AUX+B+BAINO+O.D. (SIN DECLINAR)+ADJ./ADV+AGO(A)(K)+ADITZA
Mahaiak ez ditu aulkiak baino anka luzeagoak
Ez, ez daude neguan udaberrian baino tenperatura beroagoak
B+BAINO+A+-AGO+ADITZA (lo que va delante del baino es el segundo terminl de la comparacin)
Nekazariek abereak baino traktoreak nahiago dituzte lanerako
Los agricultures prefieren los tractores a los animales domsticos para trabajar
B+BAINO +-AGO+ADITZA+A
Festa batera baino apainduago joan zen epaiketara

Fu al juzgado ms arreglado que a una fiesta

A+-AGO+ADITZA+B+BAINO
Hiri barruan ibiltzeko bizikleta nahiago dute auto baino

Para andar dentro de la ciudad prefieren la bicicleta al coche

NOLAKOA
NOLAKOAK
NOLA

Mutila neska baino itsusiagoa da

Sakristaua duzu beste edozein baino egokiagoa
Mirentxuren notak Josetxorenak baino hobeak dira
Horiek baino hobeak edozein izan daiteke
Zerria zaldia baino lodiago dago
Martinak Soraiak baino gaizkiago kantatzen du
Ni hura baino zurrago eta lurrago nengoen

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 16 de 50


KANTITATEA (BAINO... GEHIAGO / GUTXIAGO) (MAS / MENOS QUE)
A+B+BAINO+SUSTANTIVO (SIN DECLINAR)+GEHIAGO/GUTXIAGO+ADITZA
Gizon horrek honek baino erloju gehiago dauka
Ese hombre tiene ms relojes que este
Jonek zuk baino gehiago daki
Jone sabe ms que t
Hemen han baino mahai gutxiago daude
Aqu hay menos mesas que all
A+EZ+AUX+B+BAINO+SUSTANTIVO (SIN DECLINAR)+GEHIAGO/GUTXIAGO+ADITZA
Oiloak ez du esneak baino (euro) gutxiagomgg balio
El aceite no vale menos que la leche
A+B+BAINO+SUSTANTIVO (SIN DECLINAR)+GEHIAGO/GUTXIAGO (DECLINADO MGG)+ADITZA
Gu zuek baino kontzertu gehiagotara joan gara
Hemos ido a ms conciertos que vosotros
NOR
NORK
NORI
NOREN
NON
NORA
NONDIK
NORAINO

Jende gehiago
Jende gehiagok
Jende gehiago(R)I
Jende gehiago(R)EN
Jende gehiagoTAN
Jende gehiagoTARA
Jende gehiagoTATIK
Jende gehiagoTARAINO

Zuk nik baino goxoki gehiago erosi duzu

Klase honetan horretan baino jende gehiagok gainditu du
Klase honetan horretan baino jende gehiagori gustatzen zaio
Gu zuek baino leku gehiagotan egon gara
Gu zuek baino leku gehiagotara joan gara
Gu zuek baino leku gehiagotatik etorri gara

ZENBAT

Oiloak esneak baino (euro) gehiagomgg balio du

NOLAKOA
NOLAKOAK
NOLA
ZENBAT

BAINO ASKOZ (ERE) ... -AGO(AK) (PARA MARCAR LA DIFERENCIA) (MUCHO MAS)
Mutila neska baino askoz (ere) itsusiagoa da
Mirentxuren notak Josetxorenak baino askoz (ere) hobeak dira
Zerria zaldia baino askoz (ere) lodiago dago
Oiloak esneak baino askoz (ere) (euro) gehiagomgg balio du

ARE (ETA)... AGO(AK) (AUN MAS)

NOLAKOA(K) ... are (eta) alaiagoa(k)
NOLA
... are (eta) hobeto
Eta areAGO (slo en nola)
ZENBAT
Aitak diru asko dauka, nik are (eta) gehiago

NOLAKOA
NOLAKOAK
NOLA
ZENBAT

An ms contento(s)
An mejor
Y an ms
Mi padre tiene mucho dinero, yo an ms

ZENBAT ETA... AGO(A) (AUX+-EN), (HAINBAT ETA... / ORDUAN ETA...) AGO(A) (BI PROZESU)
Zenbat eta txikiagoa, hainbat eta gaiztoagoa
Cuanto ms pequeo ms malo
Emakumeak zenbat eta zaharragoak (direN) (hainbat eta/orduan eta) ederragoak (dira)
Zenbat eta garbiago (dagoeN/egon) (hainbat eta/orduan eta) arrain gehiago biziko da
Zenbat eta azkarrago goazeN, arrisku handiagoak izango ditugu
Zenbat eta ariketa gehiago egin/egiten dituguN zalantza gehiago dauzkagu
Zenbat eta gehiago jaten duzuN hainbat eta lodiago zaude

TERMINO BAKARRA

GERO ETA...-AGO = INF+-Z JOAN (CADA VEZ MAS, CADA DIA MAS)
NOLAKOA
Gero eta politagoa zara
Bilbo gero eta politagoa da
Motel hori gero eta harroagoa da
Gripea gero eta zabalagoa izan da = Gripea zabalduZ JOAN DA
NOLAKOAK
Umeak gero eta altuagoak dira
NOLA
Gero eta hurbilago ikusten dugu herria
Ibaizabal gero eta garbiago dago=Ibaizabal garbituZ DOA
ZENBAT
Pasabidean gero eta jende gehiago dago
Bilbon gero eta auto gutxiagomgg ibiltzen da

EZINAGO + ADJETIBOA
Filmea ezinago ikusgarri izan da

Cada da eres ms guapa

Bilbao cada da est ms bonito
Este tipo cada da es ms orgulloso
Cada vez hay ms gripe
Los nios cada da estn ms altos
Cada vez vemos ms lejos el pueblo
El Ibaizabal cada da est ms limpio
En Pasabide cada vez hay ms gente
En Bilao cada da andan menos coches
La pelcula ha sido imposible de ver

SUPERLATIBOA

-IK...-EN(AK) (DE ENTRE TODOS EL QUE MAS) (En realidad es una frase de relativo)
ADJ + -ENA (EL MAS)
Itsusiena
El ms feo
Ariketa hau errazena izan dela uste dut
Creo que este ejercicio ha sido el ms fcil
SUST + -IK+ ADJ + -ENA (EL MAS DE)
Mendirik garaiena
Mendietan garaiena
Hau da klaseko (ikaslerik) onena
Ruthen begiak dira (begirik) politenak
Ruthenak (begiak) dira begirik politenak
Brad Pitt munduko gizonik erakargarriena da
2004ko urriaren 25a
Sunday, .ekm Decemberk

El ms alto de los montes

De entre los montes el ms alto
Este es el mejor (alumno) de la clase
Los ojos de Ruth son los ms bonitos
Los de Ruth son los ojos ms bonitos
Brad Pitt es el hombre ms atractivo del mundo
Pgina 17 de 50

SUST+-IK + ADJ + - EN + AUX + -(E)N (EL QUE MAS)

Dirurik gehien duena
Txartoen egin zuena negarrez hasi zen
Esaldi gehien egiten duenak ez du asterketa egin behar izango
Zein da argalen dagoen ikaslea?
Zein da argalen dagoena?
NOLAKOA
NOLAKOAK
NOLA/ZEIN
ZENBAT
NOIZ
NORA

El que ms dinero tiene

El que peor lo hizo empez a llorar
El que ms frases haga se librar del examen
Quin es el alumno que est ms delgado?
Quin es el que est ms delgado?

Asier itsusiena da
Nolakoa da Asier?
Mirentxuren notak onenak dira
Nolakoak dira Mirentxuren notak?
Zein da argalen dagoen ikaslea?
Argalen dagoen ikaslea Ruth da
Zein da gezur gehienmgg esaten duena?
Gezur gehien esaten duena zu zara
Hori da gehien hitz egiten duen ikaslea baina ez da ondoen egiten duena
Ese es el alumno que ms habla pero no es el que mejor lo hace
Esther da haginlariarenera aldiz gehinetan joaten dena
Laura da leku urrunenera joan dena

NOLA

AHALIK ETA...-EN(AK) / ALBAIT...-EN(AK) (LO MAS/MEJOR/PEOR/ANTES QUE PUEDA/QUE SEA POSIBLE)

Ahalik eta seguruen ibili behar dugu
Tenemos que andar lo ms seguro que podamos
Ahal dugun bezain seguru ibili behar dugu
Ahalik eta ondoen egiten duzue idazlana = Albait ondoen eginten duze idalana
Habeis hecho los deberes lo mejor que habeis podido
ZENBAT + NOLAKOA
Ahalik eta gutxien gastatuko dugu baina oparia ahalik eta politena erosiko dugu
Nos gasteremos lo menos que podamos pero compraremos el regalo ms bonito que podamos

ADJ+EGI(AK)

-EGI(AK) (DEMASIADO) (SUPERLATIVO ABSOLUTO)

Itsusiegia da
Haragia gordinegi dago

Es demasiado feo
La carne est demasiado cruda

Diru gehiegi dauka

Tiene demasiado dinero

Xarra gogorregia da
Termometroak garestiegiak dira
Bizkorregi egin dute lan
Ariketa gehiegimgg agintzen dizuet
Gazte gehiegik kokaina kontzumitzen dute
Ume gutxiegiri arraina gustatzen zaio
Egun gutxiegitan irakurtzen dugu

Nolakoa da xarra?
Nolakoak dira termometroak?
Nola egin dute lan?
Os mando demasiados ejercicios

SUST+GEHIEGI
NOLAKOA
NOLAKOAK
NOLA
ZENBAT
NORK
NORI
NOIZ
OTROS

SAMAR

NAHIKO

A pocos nios les gusta el pescado

Leemos demasiados pocos da

DEZENTE (SANO)

OSO

SAMAR(RAK) (UN POCO, ALGO, BASTANTE) (NOLAKOA / NOLA)

SUSTANTIVO+ADJ/ADV+SAMAR
Zapata hauek txiki samarrak dira niretzat
Estos zapatos son un poco pequeos para m
Gaur ondo samar lo egin dut
Hoy he dormido bastante bien
Gaur ondo SAMAR bazkaldu dugu
Hoy hemos comido bastante bien (RELATIVAMENTE BIEN)
Gaur NAHIKO ondo bazkaldu dugu
Hoy hemos comido bastante bien (HEMOS SALIDO
SATISFECHOS)
NAHIKO(A) = ASKI (ALGO, SUFICIENTE, BASTANTE)
NAHIKO+SUSTANTIVO+ADJ/ADV
Sin sujeto
Nahiko(a) handia da
Es bastante grande
Nahiko(a) txikiak dira=Aski txikiak dira
Son bastante grandes
Con sujeto
Nahiko(a) ardo ona da
El vino es bastante bueno
Zu nahiko ondo zaude
T ests bastante bien
Gehiago nahi duzu? Ez, nahikoa da
Quieres ms? No, es suficiente
Diru nahikoa daukat
Tengo suficiente dinero

SANO=DEZENTE (BASTANTE, REALMENTE)

Gaurko pelikula sano polita izan da

La pelcula de hoy ha sido bastante (realmente)

bonita

Gaurko lana dezente gogorra izan da

ZENBAT (slo dezente)
Diru(mgg) dexente irabazten dugu
OSO = ASKO (A)
Oso lodia da
Oso etxe handi da=Etxea oso handia da
Oso polita da = Polita da asko

OSO = TXIT = BIZIKI = SANO (MUY, -ISIMO)

ERABAT = GUZTIZ = ZEHARO + SUST (TOTALMENTE, ABSOLUTAMENTE, DEL TODO)

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

El trabajo de hoy ha sido bastante (realmente) duro

SUSTANTIVO(mgg)+DEZENTE
Ganamos bastante (mucho) dinero
OSO+SUSTANTIVO+ADJ/ADV
Es muy gordo
La casa es muy grande
Es muy bonita

Pgina 18 de 50

Erabat hondatuta geratu zen

Guztiz adoz geunden

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Qued totalmente destrozado

Estbamos totalmente de acuerdo

Pgina 19 de 50

BATERE (EZ) = INOLA ERE (EZ) (EN ABSOLUTO, NADA, DE NINGUNA MANERA) EZ+AUX+BATERE+ADITZA
Ez nago batere adoz=Ez nago inola ere adoz
No estoy de acuerdo en absoluto

BASTANTE

BASTANTE / UN POCO

UN POCO

UN POCO MAS

SUST+NAHIKO(A) / NAHIKO(A) + SUST

Nahiko(a) txikia izan zen
Nahiko(a) goiz altxatu zara
Janari nahikoa zegoen
Nahiko lagun etorri da
Con adjetivos, adverbios y contables
NOLAKO(A), NOLA, ZENBAT
SUST+ASKI / ASKI+SUST = NAHIKO(A)
Anaia aski leloa da
Aski gaizki egiten dut
Aski diru lortu du
Aski arazo daukagu
SUST+ASKO(A) = OSO+SUST
Con adjetivos, adverbios
Polit askoa zen
NOLAKO(A), NOLA
Ondo asko zekien
SUST+DEZENTE
ZENBAT
Gaurkoz lan dezente egin dugu
Diru dezente gastatu zuen
SUST+SAMAR(RAK)
Con adjetivos y adverbios
Handi samarrak dira / Handi samarra da
NOLAKO(A), NOLA
Zikin samar etorri da
SUST+SAMARTUTA
Con adverbios acabados en TU
Nekatu samartuta dago
SUST+-XE
Con participios que acaban en TU o DU
Beranduxe ailegatu zara
Ahaztuxe daukat hori (Eso lo tengo un poquito olvidado)
SUST+-TXO
Hil aurretxoan esan zigun
Con sustantivos
Gaur ondotxo dago
Askotxo da
SUST+PIXKA BAT/ PUXKA BAT/ APUR(TXO)BAT
Con sustantivos contables, pero en su composicin,
Gazta pixka bat hartu zuen
no como en castellano (diru, janari, edari tambin
Tarta puxka bat jan dut
se consideran contables)
Janari apur bat eraman diogu
IZENA+-XEAGO
Con adjetivos y adverbios, comparado con algo
Handixeago behar genuke
Beranduxeago esan dizut

TXIT, IZUGARRI, ZINEZ

Izugarri jende (muchsima gente)
Jaun txit agurgarria (muy seor mo)
Zinez ona da (verdaderamente es bueno)
2.7.2. COMPARATIVAS DE IGUALDAD: BEZAIN-ADINA=BESTE / HAIN-HAINBAT / HAIN-/HAINBESTE / BEZALA(KOA)

BI TERMINOAK

KUALITATEA
BEZAIN (TAN COMO)
A+B+BEZAIN+ADJ./ADV.+ADITZA
= B+BEZAIN+ADJ./ADV.+ADITZA+A
Anttoni Edurne bezain polita da
Atzo bezain berandu etorri zara gaur = Gaur atzo bezain berandu etorri zara
A+EZ+AUX+B+BEZAIN+ADJ./ADV.+ADITZA
Nire ama ez da zurea bezain astuna
A+B+BEZAIN+O.D. EN GRADO 0 (SIN DECLINAR)+ADJ.+ADITZA
Nire amak zureak bezain ile luzea dauka

Anttoni es tan guapo como Edurne

Hoy has venido tan tarde como ayer

Mi madre no es tan pesada como la tuya

Mi madre tiene el pelo tan largo como la tuya

A+EZ+AUX+B+BEZAIN+O.D. EN GRADO 0 (SIN DECLINACIN)+ADJ.+ADITZA

Nire amak ez dauka zureak bezain ile luzea
Mi madre no tiene el pelo tan largo como la tuya
NOLAKOA
NOLAKOAK
NOLA

Laura senargaia bezain altua da

Cristina eta Laura beren bikotekideak bezain altuak dira
Laura Cristina bezain nekatuta dago
Pepe ez dago Jon bezain lodi

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 20 de 50

KANTITATEA
ADINA = BESTE (TANTO/S COMO)
A+B+BESTE/ADINA+O.D. MGG+ADITZA = B+BESTE/ADINA+O.D. MGG+ADITZA+A
Anttonik Edurnek ADINA (BESTE) diru dauka
Anttoni tiene tanto dinero como Edurne
Nire aitak zureak beste (adina) lagunmgg dauka
Mi padre tiene tantos amigos como el tuyo
Zuk beste diru daukat nik = Nik zuk beste diru daukat
Tengo tanto dinero como t
Nahi adina jaten nuen
Coma tanto como quera
A+EZ+AUX+B+BESTE+O.D. MGG+ADITZA
Nire aitak EZ dauka zureak BESTE dirumgg
Aurten EZ dut pasaden urtean ADINA ikasten
ZENBAT

Mi padre no tiene tanto dinero como el tuyo

Este ao no estudio tanto como el ao pasado

Cintiak Ruthek adina urtemgg du

Marianek Ainhoak beste umeri eman dizkio gozokiak

Cintia tiene tantos aos como Ruth

Zenbat umeri?

TERMINO BAKARRA (para utilizarlo necesitamos alguna frase de referencia inicial)

KUALITATEA (TAN)
HONEN=HAU BEZAIN
HORREN=HORI BEZAIN + adj./adv
HAIN=HURA BEZAIN

Antton honen polita da

Zu ez zara horren ona
Hain ederra da Edurne?

Antn es tan bonito (como esto)

No eres tan bueno (como eso)
Tan guapa (como aquello) es Edurne?

Alkohola heroina bezain kaltegarria da, baina tabakoa ez da hain kaltegarria

El alcohol es tan daino como la herona, pero el tabaco no es tan daino
Zure zaldiaren aldean nire katua ez da hain azkarra
Comparado con tu caballo mi gato no es tan rpido
Ruth ez da horiek bezain zaharra / Ruth ez da horren zaharra
Jaten baduzu hain gutxi gero gose izango zara
Si comes tan poco luego tendrs hambre
Inoiz ez zaitut hain triste ikusi
Nunca te he visto tan triste
Zu ez zaude hain lodi
T no ests tan gordo
NOLAKOA(K) Tabakoa ez da hain kaltegarria
El tabaco no es tan daino
NOLA
Nuria ez da hain puntual etorri
Nuria no viene tan puntual
KANTITATEA (TANTO)
HONENBESTE
HORRENBESTE + sust (sin declinar)
HAINBESTE
Nik ez dut zuk beste ariketa egin
ZENBAT

Honenbeste hitz egiten baduzue inork ez dizue kasurik egingo

Si hablais tanto nadie os har caso
Zuk horrenbeste ikasi duzu?
Estudias tanto?
Ez daukat hainbeste diru
No tengo tanto dinero
Ez da hainbesterako!
No es para tanto!
Zuk ez duzu hainbeste ariketa egin

Nora zoaz hainbeste libururekin?

HAINBAT (TANTO/A/S)
Ez nuen uste hainbat diru zuenik

Dnde vas con tantos libros?

No crea que tuviese tanto dinero

BI TERMINOAK

TERMINO BAKARRA

KUALITATEA

NOLA?
NOLAKO?

BEZAIN (tan como)

HONEN
HORREN (tan)
HAIN

KANTITATEA

ZENBAT?

ADINA = BESTE (tanto/s como)

HONENBESTE
HORRENBESTE (tanto/s)
HAINBESTE

IGUALDAD TOTAL
NOLAKOA?
BEZALAKOA(K)+IZAN
A+B+ BEZALAKOA(A)(K)+IZAN
Ni zu bezalakoa naiz
Nire jaka Rakelena bezalakoa da
Etxeko koadroak bulegokoak bezalakoak dira
Nirea zuk etxean daukazun eraztuna bezalakoa da
Zuk etxean daukazuna bezalakoa da nirea
EZ BEZALAKOA(K)

Yo soy como t
Mi chaqueta es como la de Rakel
Los cuadros de la casa son como los de la oficina
El mo es como el anillo que tienes t en casa
El mo es como el que tienes t en casa

Gure etxea ez da zurea bezalakoa

Nuestra casa no es como la tuya
Bigarren mailako ariketak ez dira hirugarren mailako ariketak bezalakoak
Los ejercicios de segundo curso no son como los ejercicios de tercer curso

NOLAKO?
BEZALAKO+SUSTANTIVO+ADITZA
A+BEZALAKO+SUSTANTIVO+ADITZA
Nirea Rakelena bezalako jaka da
Jonek erosi dituenak bezalako galtzak erosi nahi ditut

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

La ma es como la chaqueta de Rakel

Quiero comprarme unos (los) pantalones como los
(pantalones) que ha comprado Jone
Pgina 21 de 50

EZ BEZALAKO Uste ez bezalako emaitzak

Zuk bezalakoRIK ez dut inoiz aurkitu

Resultados diferentes a los esperados

Nunca he encontrado nadie como t

MODUKO(A) / ERAKO(A) / GISAKO(A) /

ANTZEKO(A)
Nire etxea zure etxea BEZALAKOA da
Nire etxea zure etxeAREN MODUKOA da
Nire etxea zurea BEZALAKOA da
Nire etxea zureAREN ERAKOA da
NOREN
Nirea zure etxea BEZALAKOA da
Nirea zure etxeAREN GISAKOA da
Nire etxea zureAREN ANTZEKOA da
Ariketa hauek BEZALAKO gehiago
Ariketa HAUEN ERAKO gehiago egin
NOREN
egin behar dugu
behar dugu
BEZALAKO(A)

NOR
NORK

Mi casa es como tu casa

Mi casa es como la tuya
La ma es como tu casa
Mi casa es casi como la tuya
Tenemos que hacer ms
ejercicios como estos

NOLA?

INF+BEZALA / INF+LEGEZ / INF+LEZ / AUX+-N BEZALA/ AUX+-N LEGEZ / AUX+-N LEZ / AUX+-NEZ
AUX+-N MODUAN / AUX+-N MODURA / AUX+-N ERA / AUX+-N ERARA / AUX+-N GISAN / AUX+-N GISARA
A+B+BEZALA+ADITZA+(O.D.)

Aditza+comparativo
Hitz egiten dueN BEZALA idazten du = Hitz EGIN BEZALA idazten du = Hitz egiten dueN MODUAN idazten du
Escribe como habla
Irakasleak esan bezala egin dute ikasleek = Irakasleak esan duen moduan egin dute ikasleek
Los alumnos lo han hecho como ha dicho el profesor
Esan zioteNEZ egin zuen
Lo hizo como dijo

Izena+comparativo

NON

MODUAN / MODURA / ERAN / ERARA / GISAN /

GISARA
Zu legez jantzi daiteke
NOREN
Zure moduan jantzi daiteke
Umeek lez egiten duzue
UMEEN GISARA egiten duzue
Eskurik ez daukan norbaitek bezala
NOREN
Eskurik ez daukan norbaiteren
maneatzen ditut janariak
moduan maneatzen ditut janariak
EtxeAN LEGEZ egoten naiz lantegian NONGO
EtxeKO ERAN egoten naiz lantegian

NOIZ

Atzo bezala egin dugu ariketa

NOREKIN

Lagunekin bezala egon nintzen

zuekin

BEZALA / LEGEZ / LEZ

NOR
NORK

NOIZKO
--------

AtzoKO ERARA egin dugu ariketa

------

Podra vestirse como t

Lo haceis como los nios
Preparo comida como alguien que
no tiene manos
En el trabajo estoy como en casa
Hemos hecho el ejercicio como
ayer
Estuve contigo como con los
amigos

-T(Z)EKO MODUAN (COMO PARA)

Eroetxean sartTZEKO MODUAN zaude zu

Ests como para que te encierren

EZ BEZALA

Ha obrado de manera diferente a m

Nik ez bezala jokatu du

CASI IGUAL
NOLA?
AUX+-N ANTZEAN / AUX+-N ANTZERA / NOREN ANTZEAN / NOREN ANTZERA

Aditza+comparativo
Hitz egiten dueN ANTZEAN idazten du
Escribe CASI COMO habla

NOR
NORK

Izena+comparativo (slo cambia en los casos de nor y nork a noren)

BEZALA / LEGEZ / LEZ
ANTZEAN / ANTZERA
Zu legez jantzi daiteke
NOREN
Zure ANTZERA jantzi daiteke
Umeek lez egiten duzue
NOREN
UMEEN ANTZEAN egiten duzue

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Podra vestirse casi como t

Lo haceis casi como los nios

Pgina 22 de 50

2.8. DENBORAZKOAK
PUNTO DE
PARTIDA
1. A PARTIR DE
AHORA
-HEMENDIK
AURRERA
2. A PARTIR DE
ENTONCES
(DESPUES DE)
-HORTIK
AURRERA
-HANDIK
AURRERA

ANTERIORIDAD
1. HACE
-ORAIN (DELA)
-DUELA
--HORTIK GUTXIRA
-HANDIK GUTXIRA
2. ANTES DE
-INF+BAINO
LEHEN(AGO)
-INF+AURRETIK
-INF+ORDUKO

SIMULTANEIDAD
AL/CUANDO
-RAIZ-T(Z)EAN
-ADITZ TRINKOA(E)LA
-ADITZ TRINKOA(E)LARIK
CUANDO
-ADITZA+(EZ)+AUX(E)NEAN
-NOREKIN/ZERTAZ
BATERA

3. INMEDIATAMENTE
ANTES
AL IR A, JUSTO
ANTES DE
-RAIZ-T(Z)ERAKOAN
-INF+ORDUKO

MIENTRAS
-ADITZA+(EZ)+AUX(E)N BITARTEAN
-INF+BITARTEAN
-ADITZA+(EZ)+AUX(E)N ARTEAN

POSTERIORIDAD
1. SUCESION INMEDIATA
TAN PRONTO COMO
-INF+BEZAIN LASTER
-ADITZA+(EZ)+AUX-(E)N+BEZAIN
LASTER
-INF+BEZAIN PRONTO
-INF+BEZAIN AZKAR
-INF+ORDUKO
ENSEGUIDA
-INF+ETA BEREHALA

TERMINO
HASTA QUE
-ADITZA+(EZ)+
AUX-(E)N ARTE
HASTA
-INF+ARTE

FRECUENCIA
1. MUCHA
FRECUENCIA
CADA VEZ QUE
-ADITZA+AUX-(E)N
BAKOITZEAN
TODAS LAS VECES
QUE
-ADITZA+AUX-(E)N
GUZTIETAN

2. DE AQU A
-HEMENDIK GUTXIRA
-HANDIK+ZENBAKI+SUST-(E)TARA

LA MAYORIA DE LAS
VECES QUE
-ADITZA+AUX-(E)N
GEHIENETAN

3. DESPUES DE
-INF+ETA GERO
-INF+ONDOREN / -(e)N ONDOREN
-INF+OSTEAN
-INF-TAKOAN

2. POCA
FRECUENCIA
ALGUNAS VECES
QUE
-ADITZA+AUX-(E)N
BATZUETAN

DESPUES DE...DE
-SUST+ETA ZERENmgg BURUAN

POCAS VECES QUE

-ADITZA+AUX-(E)N
GUTXIETAN

4. DENTRO DE
-SUST+BARRU
-ZERENmgg BURUAN

2.8.1. SIMULTANEIDAD: NEAN / -T(Z)EAN / -N BITARTEAN=-N ARTEAN /-(A)N / -T(Z)ERAKOAN / -KERAN

NOIZ?

ADTIZ ERROA+-T(Z)ERAKOAN (AL IR A, JUSTO ANTES DE, inmediatamente antes)

Atea zabalTZERAKOANn ikusi dut
Lo he visto al ir a abrir la puerta
AUX+-(E)NEAN (CUANDO, acciones simultneas)
Ikasgelara sartzen garENEAN abesten dugu
Sartu naizenean erori naiz =Sartu naizen momentuan erori naiz
Ama ikusten ez duenean, negarrez hasten da
Etorri denean
Etortzen denean

Cuando ha venido
Cuando viene
Cuando venga

Etorri zenean
Etortzen zenean

Cuando entramos a clase cantamos

Cuando he entrado me he cado
Cuando no ve a la madre, se pone a llorar
Cuando vino
Cuando vena

ADITZ TRINKOA+-(E)LA (CUANDO)

Eskolan nenbileLA lasaiago bizi nintzen
Zer egin ez nekiela

Cuando andaba en la escuela viva ms tranquilo

Al no saber qu hacer

ADITZ TRINKOA+-(E)LARIK (CUANDO)

12 urte zeukaLARIK itsu geratu zen

Cuando tena 12 aos se qued ciego

NOREKIN/ZERTAZ BATERA / ADITZ ERROA+T(Z)EAREKIN/T(Z)EAZ BATERA(CUANDO, A LA VEZ)

Nota- NOREKIN con personas y cosas, ZERTAZ slo con cosas
Zu etorTZEAZ BATERA, joan naiz
Cuando has venido me he ido
Zu ikusTEAREKIN BATERA, joan da
Cuando te ha visto se ha ido
ADITZ ERROA+T(Z)EAN (AL, EN EL MOMENTO DE, simultneo)
SarTZEAN erori naiz
Aspaldiko adizkidea ikusTEAN negar batean hasi zen
INF+-KERAN (AL)
Etxean sartuKERAN ama ikusi dugu

Al entrar me he cado
Al ver al compaero que haca tiempo que no vea
empez a llorar
Al entrar en casa hemos visto a la madre

AUX+-N BITARTEAN / INFINITIVO + BITARTEAN / -N ARTEAN (MIENTRAS / ENTRE) (simultneo con idea de duracin)
Hemen gauden artean zuekin egongo gara
Mientras estemos aqu estaremos con vosotros
Ikasten dudan bitartean, musika entzuten dut
Mientras estudio, escucho msica
Ni komunean egon BITARTEAN, ariketa irakurri duzue = Ni komunean egon naizEN BITARTEAN, ariketa irakurri duzue
Ezer apurtzen ez duten bitartean, utzi jolasten
Mientras no rompan nada, djales que jueguen
o Lugar
-en artean
Bi mahai artean
Entre dos mesas
Poliziaren artean
Entre la polica
2004ko urriaren 25a
Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 23 de 50

o Cooperacin
-en artean
Elkarren artean egingo dugu
Lo haremos entre todos
o Tiempo
bitartean
Hamarrak eta hamaikak bitartean
Entre las 10 y las 11
2.8.2. IDEA DE SUCESIN INMEDIATA: BEZAIN LASTER=BEZAIN FITE / ORDUKO / DOI=OZTA-OZTA / -NEKO / -NERAKO
BEZAIN LASTER / BEZAIN FITE / BEZAIN PRONTO / BEZAIN AZKAR / ETA BEREHALA / ORDUKO (TAN PRONTO COMO)
INF+BEZAIN LASTER / AUX+-(E)N + BEZAIN LASTER/PRONTO
Etxean sartu BEZAIN LASTER bazkaldu genuen = Etxean sartu gineN bezain laster bazkaldu genuen
Tan pronto como entramos a casa desayunamos
Datorren igandean ikusten zaitudaN BEZAIN LASTER, korrika hasiko naiz
El prximo domingo, tan pronto como te vea, echar a correr
DOI / OZTA-OZTA (APENAS, JUSTO-JUSTO)
Ozta-ozta heldu da
Justo justo ha llegado
Ahoa doi irekitzen du
Apenas abre la boca
2.8.3. ANTERIORIDAD: ORAIN (DELA)=DUELA / AURRETIK=BAINO LEHEN(AGO) (ANTES DE) / ORDUKO
JOAN DEN (pasado)
ORAIN (DELA)... = DUELA... (HACE)
ORAIN (DELA) 3 ordu etorri naiz = DUELA 3 ordu etorri naiz He venido hace 3 horas
Orain dela (duela) zenbat hasi dira euskaltegiko eskolak?
Hace cunto han empezado las clases del euskaltegi?
HEMENDIK GUTXIRA (la referencia es ahora) (DE AQU A)
Hemendik hiru orduRA deituko du
Nola ikusten duzu zeure burua hemendik 10 urtera?
HORTIK GUTXIRA (la referencia es el pasado cercano) (HACE)
Hortik hiru orduRA deitu du
HANDIK GUTXIRA (la referencia es el pasado lejano) (HACE)
Handik hiru hilabeteRA senargaia ezagutu nuen

FUTURO
Llamar de aqu a 3 horas
Cmo te ves a ti mismo de aqu a 10 aos?
PASADO
Ha llamado hace 3 horas
PASADO
Conoc a mi marido hace 3 meses

HEMENDIK AURRERA (referencia: ahora) (A PARTIR DE AHORA)

FUTURO
HORTIK AURRERA (referencia: pasado cercano) (A PARTIR DE ESO)
PASADO
HANDIK AURRERA (referencia: pasado lejano) (A PARTIR DE ENTONCES) PASADO
Handik bost egunetara itzultzeko esan zion
Le dijo que volviera en 5 das
Handik ordu erdira edo
Despus de media hora o as
Handik 2 urtera
Despus de 2 aos
INF+AURRETIK = INF+BAINO LEHEN (ANTES DE)
Hori egin BAINO LEHEN beste gauza bat egingo dut
Afaldu AURRETIK joango naiz

Antes de hacer eso har otra cosa

Ir antes de cenar

INF+ORDUKO (ANTES DE, TAN PRONTO COMO, PARA CUANDO)

Antes de (=BAINO LEHEN)

Egin ORDUKO, ondo aztertu behar dugu
Antes de hacerlo, tenemos que analizarlo bien

Tan pronto como (=BEZAIN LASTER)

Bilera amaitu ORDUKO, alde egin zuen
Tan pronto como termin la reunin, se march

Para cuando (=-NERAKO)

Bera heldu ORDUKO, ez zen inor geratzen
Para cuando lleg l, no quedaba nadie
2.8.4. POSTERIORIDAD: BARRU / ZEREN BURUAN / ONDOAN=ONDOREN=ETA GERO=-Z GERO=OSTEAN=TAKOAN
DATORREN (futuro)
BARRU (para expresar FUTURO) (DENTRO DE)
Bi urte BARRU ezkonduko da Ruth
Gutxi BARRU amaituko dugu

Dentro de 2 aos se casa Ruth

Dentro de poco acabamos

ZEREN(Mgg) BURUAN (para expresar FUTURO) (DENTRO DE, DESPUES DE)

Sei hilabeteREN BURUAN oporrak hartuko ditugu
Dentro de 6 meses cogeremos las vacaciones
Bost egunen buruan han joan zen Ilargi
Despus de 5 das all fue Luna
ETA NOREN(Mgg) BURUAN (para expresar PASADO) (DESPUES DE)
Ezkondu ETA 10 urteREN BURUAN bikiak izan zituzten
Despus de 10 aos de casados tuvieron gemelos
INF+ONDOAN / INF+ONDOREN / SUST+(E)N ONDOREN / INF+ETA GERO / INF+-Z GERO / INF+OSTEAN / INF+-TAKOAN
(DESPUS DE)
Bilbora joan ONDOREN Barakaldora joan ginen
Despus de ir a Bilbao fuimos a Barakaldo
Minutu batEN ONDOREN txakurra bazebilen
Un minuto despus el perro ya andaba
Afaldu ETA GERO joango naiz
Ir despus de cenar
Bilbora egonEZ GERO Barakaldora joan ginen
Despus de estar en Bilbao fuimos a Barakaldo
Zer egingo duzu bazkaldu OSTEAN?
Qu vas a hacer despus de comer?
BazkalduTAKOAN, kafe bat hartzen dut
Despus de comer tomo un caf
GeldituTAKOAN, ez zen etorri
Despus de quedarnos, no vino
2004ko urriaren 25a
Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 24 de 50

2.8.5. FRECUENCIA: -NETAN / -N BAKOITZEAN / -N GUZTIETAN / -N GEHIENETAN

AUX+-(E)NETAN (EN LAS VECES QUE, CADA VEZ QUE)
Bilbora joaten naizeNETAN jende asko ikusten dut

Cada vez que voy a Bilbao veo mucha gente

AUX+-(E)N+BAKOITZEAN (CADA VEZ QUE)

Saiatzen naizeN BAKOITZEAN, txarto ateratzen zait
Etortzen direN BAKOITZEAN, galdu egiten dute

Cada vez que lo intento, me sale mal

Cada vez que vienen, pierden

AUX+-(E)N+GUZTIETAN (TODAS LAS VECES QUE, SIEMPRE QUE)

Musika hau entzuten dudaN GUZTIETAN, zutaz gogoratzen naiz

Siempre que oigo esta msica me acuerdo de ti

AUX+-(E)N+GEHIENETAN (LA MAYORIA DE LAS VECES QUE, CASI SIEMPRE QUE)

Joan naizeN GEHIENETAN, damatu egin naiz
La mayora de las veces que he ido me he arrepentido
Gaztelaniaz egiten duzuen gehienetan, errieta egiten dizuet Casi siempre que hablais en castellano os rio
AUX+-(E)N+BATZUETAN (ALGUNAS VECES QUE)
AUX+-(E)N+GUTXIETAN (POCAS VECES QUE)
2.8.6. PUNTO DE PARTIDA: -TIK / -NETIK= -NEZ GEROZTIK

NOIZTIK? (desde cuando?)

SUST+-TIK (DESDE QUE, DESDE EL MISMO INSTANTE QUE)

Noiztik dabil lanean? UdaTIK dabil lanean
Desde cundo est trabajando? Est trabajando desde el verano
AUX+-(E)NETIK = AUX+-(E)NEZ GEROZTIK (DESDE QUE, DESDE EL MISMO INSTANTE QUE)
Jaio nintzeNETIK oso gaiztoa izan naiz
Desde el mismo instante en que nac he sido muy malo
Lanean hasi deNEZ GEROZTIK dirua barra-barra gastatzen du
2.8.7. NOIZKO? (de cundo, para cundo?): KO / NEKO / RAKO / NERAKO

NOIZKO (DE CUANDO)

SUSTANTIVO O ADVERBIO +-KO
AtzoKO klasea gogorra izan zen
UdaKO arropa bota egin dut
IgandeETAKO arratsaldeak etxean pasatzen ditugu

La clase de ayer fue dura

He tirado la ropa del verano
Las tardes de los domingos las pasamos en casa

AUX+-NEKO
Amak oraindik dauka ezkondu zeNEKO soinekoa

Mi madre an tiene el vestido de cuando se cas

NOIZKO (PARA CUANDO)

ADVERBIO +-KO
BiharKO irakurgai bat emango dizuet
BetiKO

Os dar una lectura para maana

Para siempre

SUSTANTIVO +-(E)RAKO
AsteleheneRAKO idazlanak zuzenduta ekarriko ditut

Traer los ejercicios corregidos para el lunes

AUX+-NERAKO / INF+TZERAKO
EGA ateratzen duzueNERAKO jubilatuta egongo naiz
Nire neba ETORTZERAKO, ni ja ez naiz egongo

Para cuando saqueis el EGA estar jubilada

Para cuando venga mi hermano, yo ya no estar

2.8.8. TERMINO: -N ARTE / ARTE=ARTINO=ARTIO (HASTA)

ARTE
NOIZ ARTE?
AUX+-(E)N ARTE (HASTA QUE)
Partida amaitu duteN ARTE ez naiz lasai geratu
Hasta que no han terminado el partido no me he quedado tranquilo
Hau egiten dudaN ARTE, geldi egon
Hasta que haga esto, estate quieto
Irakaslea etortzen deN ARTE pasilloan egongo gara Hasta que venga el profesor estaremos en el pasillo
INF + ARTE / ARTINO / ARTIO (HASTA)
Irabazi arte=Irabazi artino
Jo eta ke, amaitu arte!
Bera etorri arte itxarongo dut

Hasta ganar
Dale que te pego, hasta terminar!
Esperar hasta que venga ella

IZEN/IZENA/IZENARA ARTE
Datorren abustu/abustuA/abustuRA ARTE

Hasta el prximo Agosto

ADVERBIO ARTE
Bihar arte

Hasta maana

ORDUAN (A LA HORA QUE)

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 25 de 50

2.8.9. NOIZ GALDERARI ERANTZUTEN DIOTENAK (las que responden a NOIZ)

ASPALDIAN / ASPALDI

HACE TIEMPO

ASTEAN 3 ALDIZ/BIDER

3 VECES POR SEMANA ETZI

CUALQUIER DIA

LASTER

PRONTO

LEHEN

ANTES

LEHENBIZI

LO PRIMERO

GARAIZ

PASADO MAANA
PASADO-PASADO
MAANA
A TIEMPO

ATZO

AYER

ETZIDAMU

ATZO ZORTZI

HACE 8 DIAS

A MENUDO

EL CURSO PASADO

GAUR

HOY

AURTEN
AZKEN BOLADA
HONETAN
BART

ESTE AO

GAUR HAMABOST

DE HOY EN 15 DIAS

MAIZ=SARRI
MINUTU BATZUREN
ONDOREN
NOHIZEAN BEHIN

AURREKO KURTSOAN

ULTIMAMENTE

GERO

DESPUES

NOIZBAIT

ALGUNA VEZ

ANOCHE

GOIZ

TEMPRANO/PRONTO

ORAIN

AHORA

BEHIN

UNA VEZ

GUTXI BARRU

DENTRO DE POCO

ORAIN GUTXI

DENTRO DE POCO

BETI

SIEMPRE
DENTRO DE 2
SEMANAS

HEMENDIK AURRERA

DE AQU EN ADELANTE ORAIN DELA 5 URTE

HACE 5AOS

HERENEGUN

ANTEAYER

ORDUAN

ENTONCES

ORDUKO

PARA ENTONCES

BI ASTE BARRU

EDONOIZ

EN POCOS MINUTOS
DE VEZ EN CUANDO

BIHAR ZORTZI

HILEAN BEHIN / BITAN /

BIRRITAN / HIRUTAN
DE MAANA EN 8 DIAS IAZ
EL AO PASADO

ORDUTIK

DESDE ENTONCES

BIHARAMONA

EL DIA SIGUIENTE

INOIZ EZ

NUNCA

SARRITAN / ASKOTAN

CON FRECUENCIA

DATORREN URTEAN

EL AO QUE VIENE

JADANIK=JADA=JA

YA

SEKULA

JAMAS

DUELA BOST MINUTU

HACE 5 MINUTOS

JOAN DEN IGANDEAN

EL DOMINGO PASADO URTEBETE

EGUN

DIA

BIHAR

MAANA

UN AO (COMPLETO)

2.9. CONCESIVAS: NAHIZ ETA / ARREN / BA... ERE / -AGATIK / -TA ERE / -RIK ERE / IZENAK IZEN (AUNQUE, A PESAR DE, SI BIEN)
ARREN

(...) + INFINITIVO + (EZ) ARREN / (...) + INFINITIVO + (EZ) + AUX+(E)N + ARREN

Jon ETORRI ARREN, ez naiz joango = Jon etorri deN ARREN, ez naiz joango Aunque venga Jon, no ir
Jon etorri EZ ARREN, joango naiz = Jon etorri EZ deN arren, joango naiz
Aunque no venga Jon, ir
Berandu IZAN ARREN, joango naiz
Aunque es tarde, voy a ir
Txarto egin ARREN, ordainduko didate
Aunque lo he hecho mal, me van a pagar / Aunque lo haga mal, me pagarn
Gogo gutxi daukadaN ARREN, lanera joan behar dut
Bart lorik egin EZ dueN ARREN, nahiko erne dago

NAHIZ ETA
NAHIZ ETA + (...) + INFINITIVO + (EZ) / NAHIZ ETA + (...) + INFINITIVO + (EZ) + AUX+(E)N
NAHIZ ETA oporretan EGON, ez nago gustura
A pesar de estar de vacaciones, no estoy a gusto
HAHIZ ETA gogo gutxi daukadaN, lanera joan behar dut
Aunque tengo pocas ganas tengo que ir a trabajar
NAHIZ ETA dirurik eduki EZ, ondo bizi naiz
Aunque no tengo dinero, vivo bien
NAHIZ ETA dirurik EZ daukadaN, ondo bizi naiz
Aunque no tengo dinero, vivo bien
BA... ERE
(...) + ADITZA + (EZ) + BA-AUX + ERE
Txokora joango BAgara ERE
Aunque iremos (vayamos) al txoko
Inoiz ezer esan EZ BAdu ERE, adoz dago nirekin
Aunque nunca ha dicho nada, est de acuedo conmigo
Gaixorik BAdago ERE, etorri behar du
Aunque est (est) enfermo, tiene que venir
Nahi EZ BAdu ERE, joan egin behar du
Aunque no quiera, tiene que ir
Atzo maite Baninduzun ERE, bihar egian ez
Aunque ayer me queras, quiz maana no
Gogo gutxi BAdaukat ERE, lanera joan behar dut
Bart lorik EZ BAdu ERE, nahiko erne dago
INF+-AGATIK (ERE)
Asteartea IZANAGATIK (ERE), oso nekatuta gaude
Ostirala EZ IZANAGATIK (ERE), oso nekatuta gaude

A pesar de ser martes, estamos muy cansados

A pesar de no ser viernes, estamos muy cansados

INF+-TA ERE/-DA ERE = INF+-RIK ERE (para cuando la concesiva tiene algo de temporal, no utilizar en subordinada negativa)
Hamaika aldiz azalduTA ERE, ez dute ulertu
A pesar de explicarlo miles de veces, no lo hemos entendido
Azaldu eta gero
Hamaika aldiz azalduRIK ERE, ez dute ulertu
A pesar de explicarlo miles de veces, no lo hemos entendido
IZENAK IZEN = IZENA(K) GORABEHERA

Aparece el sustantivo en singular

Elurra egiten bazuen ere, batzuk bainatu egin ziren
ElurRAK ELUR, batzuk bainatu egin ziren = ElurRA GORABEHERA, batzuk bainatu egin ziren

Aparece el sustantivo en plural

Arazoak egonagatik, lanean jarraitzen dute
ArazoAK ARAZO, lanean jarraitzen dute = ArazoAK GORABEHERA, lanean jarraitzen dute

El verbo se convierte en sustantivo

Nahiz eta zigortu, berdin jarraitzen du
ZigorRAK ZIGOR, berdin jarraitzen du = ZigorRAK GORABEHERA, berdin jarraitzen du

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 26 de 50

2.10. PRONOMBRES Y ADVERBIOS INTENSIVOS: NEURE / HORIXE / HEMENTXE

ZER indar dezakegu?

Se pueden reforzar: pronombres personales, demostrativos, posesivos y adverbios
NOIZ erabil dezakegu?
1. En posesivos el ponerlo es voluntario, se utiliza slo para reforzar
2. Cuando el pronombre reponde a la pregunta (GEUK esan dugu hori / NORK esan du hori?)
3. Cuando en la frase aparece ERE o BEHINTZAT (al menos) (ZEUK ERE/BEHINTZAT egin dezakezu hori)
4. Para formas de NOREN BURUA (BERE BURUA hil du)
5. Cuando se repite el pronombre al responder a la pregunta. Ambos se declinan (NIK NEUK konpondu nuen arratia / GURI
GEURI eman digu)
NOIZ EZ dezakegu erabil?
1. Cuando el pronombre no responde a la pregunta (NIK euskara ikasi dut / ZER ikasi duzu?)
2. En negativas, excepto si aparece ERE o BEHINTZAT (NIK ez naiz inoiz joan / NEUK ERE ez naiz inoiz joan)
3. En preguntas, excepto en aquellas que sean de responder s o no (Zer eskatuko duzue ZUEK? / ZEUEK eskatuko duzue?
Bai/ez
4. En vocativos ( ZU, etorri hona!)

FORMAS INTENSIVAS DE LOS PRONOMBRES PERSONALES

NOR
NEU
HEU
BERA
GEU
NORK
NEUK
HEUK
BERAK
GEUK
NORI
NEURI
HEURI
BERARI
GEURI
NOREN
NEURE
HEURE
BERE
GEURE

ZEU
ZEUK
ZEURI
ZEURE

FORMAS INTENSIVAS DE LOS PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS

NOR
HAUXE
HORIXE
HURAXE
HAUEXEK
NORK
HONEXEK
HORREXEK
HAREXEK
HAUEXEK
NORI
HONEXERI
HORREXERI
HAREXERI
HAUEXEI
NOREN
HONEXEN
HORREXEN
HAREXEN
HAUEXEN

ZEUEK
ZEUEK
ZEUEI
ZEUEN
HORIEXEK
HORIEXEK
HORIEXEI
HORIEXEN

EURAK
EUREK
EUREI
EUREN
HAIEXEK
HAIEXEK
HAIEXEI
HAIEXEN

FORMAS INTENSIVAS DE LOS ADVERBIOS DE LUGAR

NON
HEMENTXE
HORTXE
HANTXE
NONDIK
HEMENDIXE
HORTIXE
HANDIXE
NORA
HONAXE
HORRAXE
HARAXE
NONGO
HEMENGOXE
HORKOXE
HANGOXE
NORAKO
HONAKOXE
HORRAKOXE
HARAKOXE

2.11. POSESIVOS: NEURE / BERE/HAREN / BEREN/HAIEN

NOR
NOREN
INTENSIVO

NI
NIRE
NEURE

HURA / BERA
BERE / HAREN / BERAREN
BERE

GU
GURE
GEURE

ZU
ZURE
ZEURE

ZUEK
ZUEN
ZEUEN

HAIEK
BEREN / HAIEN
BEREN

NEURE / NIRE
Ni NEURE autoan etorri naiz
Azkenean NIRE autoa eraman du

Yo he venido en mi propio coche (sujeto y poseedor coincidente)

Al final ha llevado mi coche (l lo ha llevado)

ZEURE (sujeto y poseedor coincidente)

Zeure apunteak ekarri dizkidazu

Me has trado tus apuntes

GEURE (sujeto y poseedor coincidente)

Geure etxera eraman dugu

Lo hemos llevado a nuestra casa

3. PERTSONA SINGULARRA
BERE
Keparen kotxea+Kepak esan du (sujetos coincidentes)
Kepak aitari esan zion BERE autoa saldu zuela
Kepa le ha dicho a su padre que ha vendido su coche (su propio coche)
Kepak Mikel ikusi eta BERE etxera joan zen
Kepa vio a Mikel y fue a su casa (a la de Kepa)
HAREN
Aitaren kotxea+Kepak esan du (sujetos diferentes)
Kepak aitari esan zion HAREN autoa saldu zuela
Kepa le ha dicho a su padre que ha vendido su coche (el de su padre)
Kepak Mikel ikusi eta HAREN etxera joan zen
Kepa vio a Mikel y fue a su casa (a la de Mikel)

3. PERTSONA PLURALA
BEREN
sujetos coincidentes
Kepa eta Miren BEREN goxokiak jaten ari dira

Kepa y Miren se estn comiendo sus propios caramelos

HAIEN
sujetos diferentes
Kepa eta Miren HAIEN goxokiak jaten ari dira

Kepa y Miren se estn comiendo los caramelos de otros

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 27 de 50

2.12. NEURE BURUA (A MI MISMO)

Nik baloia bota dut uretara / Nik NEURE BURUA bota dut uretara
Me tiro al agua
Ni Anarekin haserretu naiz / Ni NEURE BURUAREKIN haserretu naiz
Me he enfadado conmigo mismo
Nik lagunari galdetu diot / Nik NEURE BURUARI galdetu diot
Me he preguntado a m mismo
Zuk niregan konfiantza handia duzu / Zuk ZEURE BURUARENGAN konfiantza handia duzu
Confias mucho en ti mismo
Urtainek BERE BURUA lehiotik bota zuen
Urtain se suicid
Gu GEURE BURUAREKIN haserretu gara
Nos hemos enfadado con nosotros mismos
Zuek ZEUEN BURUARI galdetu diozue
Vosotros os preguntis a vosotros mismos
Haiek BEREN BURUARENGAN konfiantza handia daukate
Ellos tienen mucha confianza en ellos mismos
EZ dugu GEURE BURUA hiltzeko asmorik
No tenemos intencin de suicidarnos
NOTA- el sujeto y el paciente son el mismo, yo lo hago y yo lo sufro
BURUA se declina siempre en singular

2.13. EZER / ZERBAIT / NORBAIT / EDOZER / INOR / ZERNAHI

GALDETZAILEETATIK ERATORRITAKO FORMAK
AFIRMATIVA

ZERBAIT(EK) (algo)
-Zerbait berezia egin nahi
genuen
-Bai, ZERBAIT ulertu dugu

ZER(K)

ZEIN(EK)
ZEINI
ZELAN
ZERTAN

ZELANBAIT

REPTA.
NEGATIVA SIN
VERBO

INTERROGATIVA

BALDINTZA

EZER(K) (algo)
-Ezer behar al duzue?
-Ezerk txundituta utzi
zaitu?
-Ulertu duzue EZER?
EZEIN(EK)
EZEINI
EZELAN
EZERTAN

EZER(K) (algo)
-Ezer ulertzen
baduzue,
gaindituko
duzue
EZEIN(EK)
EZEINI
EZELAN
EZERTAN

EZER EZ (nada)
-Horri buruz ez dakit ezer
-Ez dut ezer ulertzen!
-Ba, nik ez dut EZER (ERE) ulertu

EZERTARA EZ
EZERTARAKO EZ
EZERGATIK EZ
INOR(K) EZ (nadie)
-Ez da inor etorri
-Ez dizu inork esan?
-Beste inor ez da etorri
INOREN EZ (de nadie)
-Ez zuen inoren berririk entzun nahi

ZERTARA
ZERTARAKO
ZERGATIK
NOR(K)

ZERBAITETARA
ZERBAITETARAKO
ZERBAITENGATIK
NORBAIT(EK) (alguien)
-Norbaitek paseo ederra
eman du

EZERTARA
EZERTARAKO
EZERGATIK
INOR(K) (alguien)
-Inork ikusi du bideoa
kendu diguna?

EZERTARA
EZERTARAKO
EZERGATIK
INOR(K)
(alguien)

NOREN

NORBAITEN

INOREN

INOREN

INOREKIN

INOREKIN

NEGATIVA

EZEIN(EK) EZ
EZEINI EZ
EZELAN EZ
EZERTAN EZ

EZER (ERE) EZ
-Ez, EZER
(ERE) EZ

EZERTAN ERE
EZ
-Zertan ari
zara? Ezertan
ere ez

NORENGAN NORBAITENGAN (en

NOREKIN

NORI

alguien)
-Norbaitengan pentsatu
behar du
NORBAITEKIN (con alguien)
-Norbaitekin joango da

NORBAITI (a alguien)
INORI (a alguien)
-Norbaiti kontatu behar dizkio -Zuk inori ilea moztu
pena eta tristurak
diozu?

INORI (a
alguien)

NONBAIT (en alguna parte)

(por lo visto)
-Nonbait hartuko zaituzte
-Gaixorik dago, nonbait
NORABAIT=NORABAITERA
(a algn sitio)
-Asteburuetan norabait
joateko norbait behar du
NONBAITEKO
NONBAITETIK
NOIZBAIT (alguna vez)
-Noizbait joango naiz
Ir alguna vez
NOLABAIT (de algn modo)
-Bere burua, nolabait,
berritzeko asmoa sartu zaio

INON (en alguna

parte)

INON (en
alguna parte)

INORA
-Asteburu honetan
inora joango zara?

INORA

INORA EZ (a ningn sitio)

-Ez zen inora joaten
No iba a ningn sitio

INONGO
INONDIK
INOIZ (alguna vez)
-Inoiz egin duzue
marmitakorik?
INOLA

INONGO
INONDIK
INOIZ (alguna
vez)

INOLAKO

INOLAKO

INONGO EZ
INONDIK EZ
INOIZ EZ (nunca)
-Ezin nintzen inoiz sartu
-Ez dut inoiz ikasiko!
INOLA EZ (de ningn modo)
-Ez naiz inola ere itzuliko
No volver de ningn modo
INOLAKO EZ (ningn tipo)
-Guk ez dugu inolako arazorik eduki

NORTAZ
NON

NORA

NONGO
NONDIK
NOIZ

NOLA

NOLAKO

INOREKIN EZ (con nadie)

-Mikelek ez zuen inorekin mintzatu
nahi
INORI EZ (a nadie)
-Ez zion inori galdetu nahi lagunez
edo Edurnez
INORTAZ EZ (de nadie)
-Ez baitzen inortaz fio
INON EZ (en ninguna parte)
Etxean baino hobeto inon ez!
Mejor que en casa en ningn sitio!

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

INOLA

Pgina 28 de 50

INDEFINIDOAK
AFIRMATIVAS / NEGATIVAS / INTERROGATIVAS (TODAS SON SINONIMAS) EDO(...) = (...)NAHI = ... EDO ... (menos utilizadas)

ZER EDO ZER(cualquier)

-Zer edo zer (edozer), berdin dit
Cualquiera, me da igual

ZERTARAKO
ZELAN
ZERTAN
ZERGATIK
ZENBAT
NOR

ZER EDO ZERTARAKO

ZER EDO ZELAN

EDOZER (cualquier)
-Edozer gauza esaten duzu
Dices cualquier cosa
EDOZEINEK egingo dizu gauza hori
EDOZEIN (cualquier)
-Edozein gauza / lekuTARA / EDOZEINETARA
-Edozein egunETAN / EDOZEINETAN
-Edozein lagunEK egingo dizu hori
Cualquier amigo te har eso
-Edozein pertsonaRI
-Hartu edozein, denak irakurri ditut
Coge cualquiera, los he ledo todos
-Batek daki non utzi zuen!
Cualquiera sabe dnde lo dej!
EDOZEINI (a cualquier)
-Edozeini ematen diozu eskua
A cualquiera le das la mano
EDOZERTARAKO
EDOZELAN

ZER EDO ZERGATIK

--NOR EDO NOR

EDOZERGATIK
EDOZENBAT
EDONOR (cualquiera)

NORK

NOR EDO NORK

NORI

NOR EDO NORI

NOREN
NORENTZAT

NOR EDO NOREN

EDONORK (cualquiera)
-Latin ikasi duen edonork daki hori
Cualquiera que haya estudiado latn sabe eso
EDONORI
-Edonori ezin zaio hori eskatu
A cualquiera no se le puede pedir eso
EDONOREN
EDONORENTZAT
-Edonorentzat, denek behar dituzue eta
Para cualquiera, es que todos los necesitan
EDONORENGANA
-Horrek, larrialdetan dagoenean, edonorengana
jotzen du
Ese, cuando est en apuros, recurre a
cualquiera
EDONOREKIN (con cualquiera)
EDONON (en cualquier sitio)

ZER

ZERK
ZEIN (qu)

---

ZEINI

NORENGANA

NOREKIN
NON

NONGO
NORA

NON EDO NON (en cualquier sitio)

-Non edo non (edonon), ez dago
debekurik
En cualquier sitio, no hay
prohibiciones
NON EDO NONGO
NON EDO NORA

NONDIK

NON EDO NONDIK

NOIZ

NON EDO NOIZ (Idoia dice NOIZ

EDO NOIZ)
-Non edo noiz (edonoiz), niri berdin
dit
Cualquier da, a m me da igual
NON EDO NOLA

NOLA

ZERNAHI

ZERNAHIRENGATIK
ZENBAT-NAHI
NORNAHI
-Batzarrera nornahi (edonor) joan
daiteke
A la reunin cualquiera podra ir
NORNAHIK (IDOIA DICE
NORKNAHI)

ZEIN-NAHI

ZERNAHITARAKO
ZELAN-NAHI

NORNAHIRI (NORINAHI)
-Ez diot nornahiri (edonori) emango
No se lo dar a cualquiera
NORNAHIREN

NOREKIN-NAHI
NON-NAHI= NONAHI
-Musika eta dantza nonahi dugu
En cualquier sitio tenemos msica y
baile

EDONONGO
EDONORA (a cualquier sitio)
-Edonora joan zaitezke horrela jantzita
EDONONDIK (por cualquier sitio)
-Edonondik, bide guztiak haraino heltzen dira
Por cualquier sitio, todos los caminos conducen
a Roma
EDONOIZ (alguna vez, algn da, cualquier)
-Edonoiz eskonduko gara
Algn da nos casaremos

NON-NAHIKO
NORANAHI

EDONOLA (de cualquier modo)

-Edonola, ez dut gehiegi pentsatzen
De cualquier modo, no lo pienso demasiado

NOLANAHI

NONDIK-NAHI

NOIZNAHI

2.14. SE IMPERSONAL
ADITZ TRANSITIBOA +T(Z)EN+ AUX IZAN
Desbideratzen dira
Se devan
Nola jakiten da hori?
Cmo se sabe eso?
Nola jaten da hori?
Cmo se come eso?
2004ko urriaren 25a
Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 29 de 50

2.15. ZEIN DA?

Zein da zure boligrafoa?
Galdegaia delante del verbo
respuesta + verbo+ complementos
Galdegaia detrs del verbo
complementos + respuesta + verbo

AFIRMATIVAS
NEGATIVAS

2.16. ELKAR (RELACION MUTUA) / BATA BESTEA

Nota-

Se declina en mugagabe
El sujeto es siempre plural y va delante de ELKAR
No existe el caso NORK de la partcula ELKAR

ELKAR + NOR-NORK
BATA(K) BESTEA

Jonek Maitek eta Maitek Jonek

ELKAR IKUSI
Senar-emazteek ELKAR maite dute= Senar-emazteek BATAK BESTEA maite dute
Begoak gu faltan botatzen gaitu / Guk Begoa faltan botatzen dugu
Begoak eta guk ELKAR faltan botatzen DUGU
Elkar ikusi dute
Se han visto (se han visto el uno al otro)

ELKARRI + ZER-NORI-NORK
BATAK BESTEARI

Jonek Maiteri eta Maitek Joneri

ELKARRI BEGIRA
Mirenek eta Kepak elkarri begiratu diote= Mirenek eta Kepak batak besteari begiratu diote
Jontxuk zuri harri bat bota zizun / Zuk Jontxuri harri bat bota zenion
Jontxuk eta biok ELKARRI harri bat bota ZENIOTEN
Elkarri esan diote
Se lo han dicho (el uno al otro)
Ez diote elkarri hitz egiten
No se hablan entre ellos
Berak eta biok elkarri eskaintzen DIZKIOGU zigarroak

ELKARREKIN + IZAN (JUNTOS)

Jon Maiterekin eta Maite Jonerekin

ELKARREKIN
Alfonso nirekin haserretu da / Ni Alfosorekin haserretu naiz
Alfonso eta biok ELKARREKIN haserretu GARA
Elkarrekin goaz
Vamos juntos

ELKARREN ONDOAN
BATA BESTEAREN

Jon Maiteren ondoan eta Maite Joneren ondoan

ELKARREN ONDOAN
Jon eta Ane elkarren ondoan egoten dira ikasgelan= Jon eta Ane bata bestearen ondoan
egoten dira ikasgelan
Jon y Ane estn el uno al lado del otro en clase
Vanesa Anabelen ondoan jesarri da / Anabel Vanesaren ondoan jesarri da
Vanesa eta Anabel ELKARREN ondoan jesarri DIRA
Hura eta biok elkarren ondoan eseri GINEN
El y yo nos sentamos juntos en clase
Ahizpak izan arren, ez dugu ELKARREN antzik
Aunq somos hermanas no nos parecemos

ELKARRENGAN

Jonek eta Begok elkarrengan pentsatzen dute beti

Jon y Bego siempre piensan el uno en el otro
Elkarrengan zituzten jarriak itxaropenak
Tienen puestas las esperanzas el uno en el otro

ELKARRENGANA

Lehen haserretuta egon arren elkarrengana hurbildu dira

ELKARRENGANDIK

Elkarrengandik jaso genituen opariak

ELKARREZ
ELKAR JO + UKAN (CHOCAR)

Anaia horiek beti ari izaten dira ELKARREZ gaizki esaka (el uno del otro)
Autobus biek elkar jo dute
Los dos autobuses han chocado entre s

Recibimos los regalos los unos de los otros

2.17. BALORAPENA ESKATU , ONESPENA ETA GAITZESPENA

BALORAPENA ESKATU
Zer iruditzen zaizu +... +verbo+t(z)ea?
Zer deritzozu +... +verbo+t(z)eari?
Gustatzen al zaizu+... + verbo+t(z)ea?
Zure iritzia jakin nahi nuke+... +sust+z
Zer pentsatzen duzu+... +sust+z
Nola ikusten dituzu+...?
Zer diozu+...+sust+ri+buruz?
Emaidazu zure iritzia+sust+ri+buruz

ONESPENA
Ederki ederki
Nahiko ona
Izugarri gustatzen zait
Ez dago gaizki, ez
Oso jatorra da, berarekin gustatuta nago
Ba... nahiago dut+...
Gehiago gustatzen zait+...+verbo+t(z)ea
Gogoko dut+...
Itzel maite dut+...
2004ko urriaren 25a
Sunday, .ekm Decemberk

Zer iruditzen zaizu hamabi hizkuntza hitz egiten jakitea?

Zure iritzia jakin nahi nuke armiarmez (armiarmei buruz)
Zer pentsatzen duzu gudaz? (gudari buruz?)
Nola ikusten dituzu herriaren etorkisuna?
Emaidazu zure iritzia drogaz (drogazi buruz)

Bastante bueno
Me gusta muchsimo
Prefiero...

Ba... nahiago dut bakea

Me gusta
Quiero muchsimo
Pgina 30 de 50


GAITZESPENA
Ez dut (bat ere) atsegin+verbo+t(z)ea
Ez da nire gustoa
Ezin dut ikusi ere egin
Sutan ipintzen nau+...
Ezin jasan ditut+...
Nazka ematen didate

No me gusta nada
No lo puedo ni ver
Me pone a cien
No lo soporto
Me dan asco

2.18. DESIOAK / GURARIAK

NOS GUSTARIA+VERBO+COMPLEMENTOS
COMPLEMENTOS+ADITZ ERROA+T(Z)EA+GUSTATUKO+LITZAIGUKE (NOR-NORI HIPOTETIKOA)
Bihar zurekin zinemara joatea gustatuko litzaidake (joan nahi nuke)
Me gustara ir contigo maana al cine
Bidatzea gustatzen zait / Bidatzea gustatzen zitzaidan / Bidatzea gustatuko litzaidake (bidatu nahi nuke)
Bidatzea gogoko dut
Bidatzea gustuko dut / Motorrak gustuko ditut
Bidatzea maite dut
Bidatzea atsegin dut / Potoak atsegin (placer, gusto) ditut / Zuri lehen ez zitzaizun antzerkia atsegin

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 31 de 50

3. MORFOLOGIA: POSPOSICIONES
3.1. PARTITIBO RIK / -RIK GABE / -RIK GABEKO / BARIK
GALDERETAN (CUESTIONES INDEFINIDAS)
SuRIK baduzu?
Ekarri didazu zor didazun diruA? (no es una pregutna indefinida, el dinero es el que me debes, no cualquier dinero)
EZEZKOETAN (NEGACION ROTUNDA)
Ez, ez dut suRIK
Ez daukagu ez ogirik, ez ardorik
Ez dago hau baino diamante handiagorik
Nik neuk behintzat ez dut ikusi horrelakorik inoiz ere
Ez da munduan gizonik, erregerik, ez printzerik ni baino hobea denIK
Ez dugu zaldiRIK, es gara zaldunAK

No tenemos ni pan ni vino

No hay diamante ms grande que este
Yo al menos tampoco nunca lo he visto as
No tenemos caballos, no somos caballeros

ZALANTZAZKOETAN (DUDA)
Ez, ez dakit suRIK ote duen
Ea elkar ikusteko aukerarik dugun!

No, no s si tendr fuego

A ver si tenemos oportunidad de vernos!

SUPERLATIBOAN
Hauxe da, beraz, diamanterik handiena
Zurekin ditut ametsik goxoenak

Este es, por lo tanto, el diamante ms grande

Contigo he tenido los sueos ms dulces

SUST+(RIK) GABE+ADITZA (EZIN) / SUSTANTIVO+( R)IK GABE+EZ DAGO+SUST+ INFINITIVO+(R)IK

DiruRIK GABE ezin da ezer erosi/ DiruRIK GABE ez dago ezer erosterik Sin dinero no hay nada que comprar
Saiatu gabe ez dago partidua irabasterik
Sin entrenar no se puede ganar el partido
Ezer esan GABE joan da
Se ha ido sin decir nada
SUST+(RIK) + ADITZA + GABE
Egin ezazu, baina tontakeriarik egin gabe, e!

Hazlo, pero sin hacer tonteras, eh!

SUST+BARIK
Gogo BARIK ezin da ezer egin

Sin ganas no se puede hacer nada

SUST+(R)IK GABEKO (BAKO)+SUST [DEKL]

EtiketaRIK GABEKO (BAKO) jertseak aparte utzi
Urik ez daukan itsasoa ezinezkoa da
Urik gabeko itsasoa ezinezkoa da
Urik gabeko itsasoarekin
Zaratarik gabeko hiria
NOTA El verbo en el partitivo es siempre singular

Los jerseys sin etiqueta djalos aparte

Un mar que no tiene agua es algo imposible
Un mar sin agua es algo imposible
Con un mar sin agua
Una ciudad sin rudo

3.2. ZEREN BILA (EN BUSCA DE)

NOREN BILA? (EN BUSCA DE QUIEN?) (IBILI, JOAN , EGON)
ZEREN BILA? (EN BUSCA DE QUE?)
SINGULARRA
umeAREN BILA
En busca del nio
PLURALA
umeREN BILA
En busca de los nios
MUGAGABE
lagun BILA
En busca de amigos
Nire BILA
En mi busca
Bere BILA
En su busca

3.3. ZEREN BIDEZ (BITARTEZ) (POR MEDIO DE)

SUST+(R)EN BIDEZ
Singularra
Plurala
(a)ren bidez
en bidez
liburuaren bidez
libururen bidez
Agentzia batEN BIDEZ (BITARTEZ) lortu dut pisua

Mugagabea
(r)en bidez
edozein libururen bidez / hainbat libururen bidez
He conseguido el piso por medio de una agencia

3.4. ZEREN ZAIN (ESPERANDO A)

NOREN ZAIN zaude? AmaiaREN ZAIN nago
ZEREN ZAIN daude? Dei batEN ZAIN daude

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

A quin ests esperando? Estoy esperando a Amaia

Qu estn esperando? Estn esperando una llamada

Pgina 32 de 50

3.5. ZERI ESKER (GRACIAS A)

SUST+ ARI EZKER
Singularra
(a)ri esker
gizonari esker

Plurala
ei esker
gizonei ezker

Mugagabea
(r)i esker
edozein gizonari esker/hainbat emekumei esker

JaingoikoARI ESKER ez da ezer txarrik gertatu!

Merkeago lortu dut lagun batI EZKER

Gracias a Dios no ha ocurrido nada malo!

Lo ha conseguido gracias a un amigo

3.6. ZEREN ARABERA (DEPENDE DE, SEGUN) / ZER / NOR / ZEIN / NON / NOIZ / NOLAKOA... EN
No s si ir el domingo al monte, depende del tiempo
Depende de lo que diga mi padre
Segn la Ley, el otro tiene razn

Ez dakit igandean mendira joango naizen, eguraldia NOLAKOA deN

Ez dakit igandean mendira joango naizen, eguraldiaREN ARABERA
Aitak ZER esaten dueN
Aitak esaten dueNAREN ARABERA
Aitak esanDAKOAREN ARABERA
LegeaREN ARABERA, besteak dauka arrazoia

Nota- Con nombres mejor no declinar

3.7. ZEREN BAT (ALGUN)

OpariREN BAT
Opari batzuk
Opari bat

Algn regalo
Algunos regalos
Un regalo

3.8. ZEREN ESKU

Gure ESKU dago euskara bizirik irautea
Azken erabakia zuen ESKU dago
Aizue! Gaurko afaria utzi nire ESKU

Est en nuestras manos la supervivencia del Euskara

La ltima decisin est en vuestras manos
Oid! La cena de esta noche dejadla en mis manos

3.9. ZEREN KONTRA=ZEREN AURKA (EN CONTRA DE, CONTRA) / NOREN ALDE (A FAVOR DE QUIEN)

NOREN/ZEREN KONTRA=NOREN/ZEREN AURKA (en contra de, contra)

Noren KONTRA zaude? Ez nago inoREN KONTRA
Contra quin ests? No estoy en contra de nadie
Ez nago inoREN KONTRA
No estoy en contra de nadie
Pilotariak ikusleeN KONTRA bota zuen pilota atzo
El pelotari ayer tir la pelota contra los espectadores
KamioiaREN AURKA
Contra el camin

NOREN/ZEREN ALDE (a favor de, lado)

Noren ALDE zaude? Ni zure ALDE nago
Gure ALDETIK, besterik ez
Zure ALDERA joan zen
Haiek, gure ALDEAN, oso trebeak dira

A favor de quin ests? Yo estoy de tu parte

Por nuestra parte no hay ms
Fue a tu lado
Ellos, comparado con nosotros son muy hbiles

SUST+ALDE (junto, lado)

Santutxu Otxarkoaga ALDEAN dago
Itsas ALDETIK dator haizea
ItsasoaZ beste ALDERA joan zen

Santutxu est junto a Otxarkoaga

De la mar viene el viento
Fue por mar a otro lado

IZENAREN+ALDEKO/KONTRAKO (
AmnistiaREN ALDEKO manifestazioa
HIESAREN KONTRAKO kanpaina

La manifestacin a favor de la Amnista

La campaa contra el SIDA

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 33 de 50

3.10. NOREN INGURU(AN) (ALREDEDOR DE)

Nota- Se forma igual que el GAINEAN. Es preferible usar la forma INGURUAN

Con personas y cosas

Umeak mahai(AREN) INGURU(AN) daude
Los nios estn alrededor de la mesa
Etxe INGURUAN denda asko dago
En los alrededores de la casa hay muchas tiendas
Ander Donostian INGURUAN bizi da
Ander vive alrededor de Donostia
Ume guztiak amaREN INGURUAN dabiltza
Todos los nios andan alrededor de su madre
Gure INGURUKO jendea nahiko jatorra da
La gente de nuestro alrededor es bastante maja

Con las horas

Zer ordu da? Zazpiak INGURU izango dira
Zer ordu da? Zazpiak ALDERA
Zer ordutan etorriko zara? Zortziak INGURU(AN)
Zer ordutarako amaituko duzu? Bostak INGURURAKO
Zein tren hartu du? Hirurak INGURUKOA

Qu hora es? Sern alrededor de las 7

Qu hora es? Sobre las 7
A qu hora vendrs? Alrededor de las 8
Para qu hora terminars? Para alrededor de las 5
Qu tren ha cogido? El de alrededor de las 3

Expresiones
Ertzainak etxea INGURATU du
JendeZ INGURATURIK gaude
MAHAI-INGURU bat antolatu dute

La polica ha rodeado la casa

Estamos rodeados de gente
Han organizado una mesa redonda

3.11. NOREN MENPE(AN)/MENDE (bajo el mando o dominio de, estar subordinado)

Nik ezin dut erabaki, zuzendariAREN MENPE(AN) nago
Yo no puedo decidir, estoy bajo el mando del director
Emakumea gizonAREN MENPE(AN) egon da denbora luzeanLa mujer ha estado subordinada al hombre durante mucho tiempo

3.12. ZER(EN) ARTEAN (ENTRE)

Harri artean=Harri tartean=Harrien artean

Entre piedras

3.13. N ZEHAR / -TIK ZEHAR (A TRAVES, A LO LARGO)

Espacio
MendiAN ZEHARPor el monte, a travs del monte

Tiempo
AsteAN ZEHAR
A lo largo de la semana, durante la semana

3.14. ZEREZ / ZERTAZ / ZERI BURUZ(KO) DE QUE, COMO, CON QUE, SOBRE QUE
ZEREZ
ZERTAZ
hitz egiten duzu?
ZERI BURUZ=ZEREN GAINEAN
ZERI BURUZ hitz egin duzue? EguraldiaRI BURUZ
ZEREN GAINEAN hitz egin duzue? EguraldiaREN GAINEAN
ZERTAZ hitz egin duzue? EguraldiaZ

De qu hablas?
De qu hablas?
Sobre qu hablas?
De qu habis hablado? Del tiempo
De qu habis hablado? Del tiempo
De qu habis hablado? Del tiempo

ZERI BURUZKO+SUST
Plastikozko edalontziak eraman genituen mendira baina etxean kristalezkoak erabiltzen ditugu
Al monte llevamos vasos de plstico pero en casa los utilizamos de cristal
Irakurri duzu toturaRI BURUZKO txostena?
Ha ledo el informe sobre la tortura?
ZEREZ
ZereZ zoaz?
Cmo vas (en qu vas)?
AutobuseZ noa
Voy en autobs
ZereZ beteta dago?
De qu est lleno?
JendeZ beteta dago/ZuhaitzeZ beteta dago
ZereZ idazten duzu?
Con qu escribes?
BoligrafoZ idazten dut
BoligrafoEZ egin dut
Lo he hecho con los bolgrafos
DiruZ ordaindu dut
Lo he pagado con dinero
Nire arkatzaz margoztu zuen horma
Pint la pared con mi lpiz
Nola zaude?
BarreZ / gagarreZ / buruZ / beldurreZ (con miedo)
Nola hitz egiten duzu?
En qu hablas?
IngleseZ / alemanieraZ
Noiz?
GoizeZ / gaueZ / arratsaldeZ (por la tarde)

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 34 de 50

3.15. ZEREN / ZERTAZ + ADITZA / T(Z)EAREN / T(Z)EAZ

ZEREN+sust
Atzo gehiegi edaTEAREN ondorioz buruko min ikaragarria dut
Jazinto enpresatik botaTZEAREN ALDE zaude?
Ni ez nago hori egiTEAREN alde
Soldata jaisTEAREN kontra al zaude?
Hori ez da gaizki egiTEAREN ondorioa
Berandu etorTZEAREN errua zurea da

A consecuencia de beber demasiado aer tengo dolor de

cabeza tremendo
Ests a favor de echar a Jazinto de la empresa?
No estoy a favor de hacer eso
Ests en contra de disminuir el sueldo?
Eso no es la consecuencia de hacerlo mal
La culpa de venir tarde es tuya

ZERTAZ
Telebista ikusTEAZ aspertzen zara
Zu ez zara edaria ekarTZEAZ arduratuko?
Pozten naiz zu ondo egoTEAZ
Ez da beti gauza bera entzuTEAZ nekatu?

Te aburres de ver la televisin

No te preocupars de traer la bebida t?
Estoy contenta de que ests bien
No cansa or siempre lo mismo?

3.16. GAINEAN / GAIN / GAINERA / APARTE

SUST(sin declinar)+GAINEAN (encima de)
Mahai GAINEAN daukazu eskutitza

La carta la tienes encima de la mesa

ZEREN GAINEAN=ZERI BURUZ (sobre qu)

FilosofiAREN GAINEAN izan zen hitzaldia

La conferencia fue sobre Filosofa

NOREN GAIN (delegar en)

NeskEN GAIN utzi zuten lan guztia

Todo el trabajo lo delegaron en las chicas

ADITZ ERROA+T(Z)EAZ GAIN(ERA)/APARTE (adems de)

IdazTEAZ APARTE irakurri ere egin behar da
Lanik EZ egiTEAZ GAIN(ERA), edan egiten du

Adems de escribir tambin se tiene que leer

Adems de no trabajar, bebe

SUST+Z GAIN(ERA)/APARTE (adems de)

TrenaZ GAIN(ERA), autobusa ere galdu du

Adems del tren tambin ha perdido el autos

3.17. ZERTAN EMAN (DAR DE)

Txerriei bazkalTZEN ematera etorri direnean baserriko agurearen behiak ahaltzera eraman dituzte
Cuando han venido a dar de comer a los cerdos han llevado a pastar a las vacas del anciano del casero

3.18. TEKO ASMOA/ASMOTAN/ASMOZ / -T(Z)EKOTAN (INTENCIN DE)

ASMOA
ADTIZ ERROA+T(Z)EKO ASMOA (AUX UKAN)
Kotxea erosTEKO asmoA dut

Tengo la intencin de
Tengo la intencin de comprar un coche

EZ (AUX UKAN)+...ERROA+T(Z)EKO ASMORIK

Ez dut kotxea erosTEKO asmoRIK

No tengo la intencin de
No tengo la intencin de comprar un coche

ADITZ ERROA+T(Z)EKO ASMOTAN/ASMOZ (IBILI/EGON/ETORRI)

Ando con la intencin de
Kotxea erosTEKO asmoTAN/asmoZ nabil
Ando con la intencin de comprar un coche
EZ+(IBILI/EGON/ETORRI)+...ERROA+T(Z)EKO ASMOTAN/ASMOZ
No andar con la intencin de
Ez nabil kotxea erosTEKO asmoTAN
No ando con la intencin de comprar un coche

ADITZ ERROA+-T(Z)EKOTAN (IBILI/EGON/ETORRI)

Ando con la intencin de
Salamankara joateko asmoa duzu / Salamankara joateko asmoatan/asmoz zaude / Salamankara joaTEKOTAN zaude

3.19. T(Z)EKO ZORIAN / -T(Z)EKOTAN (TENER EL RIESGO DE QUE TE OCURRA ALGO)

ADITZ ERROA+T(Z)EKO ZORIAN (EGON) / ADITZ ERROA+-T(Z)EKOTAN (EGON) Estar con riesgo de que te ocurra algo
Joan Paolo II.a hilTZEKO ZORIAN dago
Joan Paolo II.a hilTZEKOTAN dago

3.20. ALDEAN (SOBRE) (cuando no estamos seguros)

Irail aldean jaio zen
Abendu aldean

Naci sobre Septiembre

Por Diciembre

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 35 de 50

3.21. DERITZON / IZENEKO (LLAMADO / DENOMINADO)

DERITZON
Con nombres y apodos
IZENEKO
Con nombres
Wanda deitzen den arraina
Wanda deritzon arraina
Wanda deitzen dena
Wanda deritzona/izenekoa

Un pez que se llama Wanda

Un pez llamado Wanda
El que se llama Wanda
El llamado Wanda

3.22. (Z)ARO (EDAD, TEMPORADA, PERIODO DE LA VIDA) / ALDI (RATO, MOMENTO DE)
SUSTANTIVO+(Z)ARO
VERBO/SUSTANTIVO+ALDI(A)

AZA+(Z)ARO(A)
IXIL+ALDI

Azaroa
Ixilaldi

Temporada de berza
Momento de silencio

3.23. SUSTANTIVO + (R)IK EZA + DECLINACION (LA FALTA O CARENCIA DE)

La falta de dinero es un problema muy grande
He conocido mucha gente con falta de principios
La carencia de agua trae malas consecuencias

Dirurik eza arazo oso handia da

Hainbat jende ezagutu dut printzipiorik ezarekin
Urik ezak ondorio txarrak dakartza

3.24. (-)BERA (-PERA)

BIHOTZBERA

SENSIBLE

KILIBERA / KILIKABERA

QUE TIENE COSQUILLAS

GAIXOBERA

ENFERMIZO

MINBERA

HORBERA / JASANBERA TOLERANTE (TENDENTE A COGER A LOS DEMS)

SAMURBERA/EGOSBERA

DELICADO (PERSONA TENDENTE AL

DOLOR)
BLANDO, CARIOSO, SENSIBLE

HOTZBERA

FRIOLERO EN TRMINOS CARIOSOS

SENTIBERA

SENTIDO

HOZBERA

FRIOLERO

SINISBERA

INOCENTE, INGENUA, CRDULA

3.25. SUSTANTIVO + N (A QUE?)

Pilota
Futbol

PilotaN jokatu
Jugar a la pelota
FutbolEAN jokatu
Jugar a ftbol
Jolastu: juego por placer
Jokatu: jugar dentro de una competicin

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 36 de 50

4. DEKLINABIDEA
4.1. SUSTANTIVOS CON ADJETIVOS
El determinante va siempre en el adjetivo. El adjetivo generalmente va detrs del sustantivo
GIZON
HOMBRE
GIZON ON
HOMBRE BUENO
GIZONA
EL HOMBRE
GIZON ONA
EL HOMBRE BUENO
GIZONAK
LOS HOMBRES
GIZON ONAK
LOS HOMBRES BUENOS
Si aparece un numeral el sustantivo no lleva ni artculo ni plural (es mugagabe):
BAT
Siempre detrs del sustantivo
ZIGARRO BAT
BI
Puede ir delante o detrs
BI ZIGARRO / ZIGARRO BI
Los dems nmeros TODOS delante
SEI ZIGARRO

4.2. NOMINALIZACION DE UN VERBO. PARA DECLINAR UN VERBO

Cmo nominalizar
RAIZ + T(Z)E

EGIN + T(Z)E
EGITE A partir de aqu se puede declinar
A los verbos que acaban en vocal se les aade TZE, excepciones:
ITXI
+ TE
IXTE
HAUTSI + TE
HAUSTE
IDATZI + TE
IDAZTE
JEITSI
JEISTEN
JANTZI
JANZTEN

INFINITIBOA

Un solo sujeto
Nik ez dut telebista ikusi nahi
Guk ez genuen kantatu nahi
Nik nahiago dut mendira joan
Nik joan nahi dut
Hobe duzu hori egin

Con partcula interrogativa junto al verbo

Norekin joan erabaki zuen?
Nora joan esan digu
Nola idatzi irakatzi behar dizuet
ADITZA + T(Z)EA

Cuando el verbo es NOR-NORI

Jatea gustatzen zait
Atea ixtea ahaztu zait
Zer egitea ez zaizu importa?

Cuando el verbo nominalizado forma parte del O.D.

Zinemara joatea erabaki zuen
Lo egitea pentsatu du
Ohea egitea ahaztu zait

ADJETIBOA+IZAN
Ura edatea ona da

Dos sujetos difirentes

Zuk ez duzu nahi nik telebista ikustea
Guk, zuek musika jotzea nahi genuen
Zu joatea nahiago dut
Hobe duzu nik hori egitea
Nik zu kalera joatea nahi dut
Amaiak bere ahizpak euskera ikastea nahi du

No quiero ver la tele

Nosotros no queramos cantar
Yo prefiero ir al monte
Yo quiero ir
Es mejor que hagas eso
Con quin decidiste ir?
Nos ha dicho dnde ir
Tengo que ensearos cmo escribir

Me gusta comer (indica actualidad)

Se me ha olvidado (ahora, por descudo) cerrar la puerta
Qu no te importa hacer?
Decidieron ir al cine
Ha pensado dormir
Se me ha olvidado hacer la cama (por descuido)
Es bueno beber agua
T no quieres que yo vea la tele
Nosotros queramos que vosotros tocaris msica
Prefiero que vayas t
Prefieres que yo haga eso
Yo quiero que t vayas a la calle
Amaia quiere que su hermana estudie euskara

ADITZA + T(Z)EN

Con verbos de conocimiento o habilidades, hacer actividad

JAKIN
Hitz egiten dakit
Yo s hablar
IKASI
Guk ikasiko dugu motorra gidatzen
Aprenderemos a conducir motos
Zer egiten ikasi duzu zure bizitzan?
Qu has estudiado en tu vida?
IRAKATSI
Aizu, irakatziko al diguzu piraguaz ibiltzen? Oye, nos ensears a andar en piragua?
AHAZTU
Atea ixten ahaztu zait
Se me ha olvidado cerrar la puerta (para siempre, saba y ya no)
Ez zaizu inoiz egiten ahaztuko
Lo que nunca se te olvidar
NOLA
Aspertu naiz lan egiten
GELDITU
Etxean geldituko naiz etxeko lanak egiten
EXCEPCIONES

UTZI
Sartzen utzi dut
Me ha dejado entrar
ENTZUN
Negar egiten entzun dut He odo llorar
IKUSI
Jolasten ikusi dut
He visto jugar
HASI
Abesten hasi naiz
He empezado a cantar
Con preposicin entre sustantivo y verbo o entre verbo y verbo, lleva la preposicin el verbo precedente

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 37 de 50

INFINITIVO

T(Z)EA (ZER)

UN SOLO SUJETO
PARTICULA
INTERROGATIVA
JUNTO AL VERBO

NOR-NORI
O.D.
ADJETIBOA+IZAN
DOS SUJETOS

T(Z)EN (ZERTAN)
VERBOS DE
CONOCIMIENTO
VERBOS DE
HABILIDADES
HACER ACTIVIDAD

AHAL

ADJETIBOA+IZAN

BEHAR

AHAZTU (descudo)

EZIN

ATSEGIN IZAN

AHALEGINDU
AHAZTU (conocimiento
olvidado)
AMAITU

NAHI

BURURATU (ocurrrsele)

ANIMATU

NAHIAGO+UKAN

DEBEKATU(TA)
ERABAKI
ESPERO
EZKATU
EZKERTU
GOMENDATU
GUSTATU
INPORTA
KOMENI IZAN

ARI IZAN
ASPERTU
AUSARTU
BUKATU
EGON
EMAN
ENTZUN
ETORRI
HASI
GELDITU (si te quedas
para hacer una actividad)
GERATU+IZAN
GOGAITU
IBILI
IKASI
IKUSI
IRAKATSI
IRAUN (seguir, aguantar,
durar)
JAKIN
JARDUN (estar haciendo
algo, ocuparse, ejercer)
JARRAITU
JOAN
LAGUNDU (zer-nori-nork)
NEKATU (cansarse,
aburrirse)
OHITU
SAIATU
SEGITU
UTZI (dejar hacer algo,
dejar haciendo algo, nornork)
(prestar, dejar hacer algo,
zer-nor-nork)

LORTU
MEREZI IZAN
OTU
PENTSATU
TOKATU
ZAILA IZAN

-T(Z)EAK

-T(Z)ETIK

BELDURTU

BIZI IZAN

EDUKI

ETORRI

ESAN NAHI

HELDU

HARRITU

IGARO

KONPONDU
MINDU
UKAN

IRAGAN
ITZULI
LIBRATU

-T(Z)EARI (Zeri ekingo diozu?)

EKIN (empezar a hacer algo, nornori-nork)
-Lanean hasi nintzenean
atzazalak jateari ekin nion
IRITZI (opinar)
UTZI (dejar de hacer algo, nornori-nork)
-Atzo erretzeari utzi nion, eztulka
hasi nintzen eta

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

T(Z)ERA (ZERTARA)
VERBOS DE
MOVIMIENTO
INTRANSITIVOS
GENERALMENTE,
VERBOS DE MOV.
TRANSITIVOS

T(Z)EKO (ZERTARAKO)
AGINDU
DE EJ. GANAS DE
CON SUSTANTIVO
DETRAS

ADORETU (animar(se))

AGINDU

ANIMATU

ASMOA IZAN

AUSARTU (atreverse)
BEHARTU+nor-nork
(obligar)
BIDALI
BORTXATU
BOTA
BULTZATU
EKARRI
ERAMAN
ETORRI
GONBIDATU
HELDU

ASTIA IZAN

IRITSI

LOTSA IZAN

IRTEN
JAITSI
JOAN
KONDENATU
OHITU (acostumbrarse)
ZIGORTU

OHITURA IZAN
ORDUA IZAN
PREMIA IZAN
PREST EGON

AUKERA IZAN
BELDUR IZAN
GAI IZAN (se capaz)
GAUZA IZAN
GERTU EGON
GOGOA IZAN+UKAN
EKARRI
EZKATU
ITXAROPENA IZAN
JOERA IZAN

-T(Z)EAZ (ZERTAZ / ZER EGITEAZ)

T(Z)EAREN (ZEREN+sust)

ARDURATU (preocuparse)

ZEREN ALDE
Irakurtzearen alde

ASPERTU

ZEREN ERRUA

GOGAITU (aburrirse, hartarse)

ZEREN KONTRA/AURKA

GOGORATU (acordarse)
Zer gogoratzen duzu?
Zertaz gogoratzen zara?
KEZKATU
NEKATU
OROITU
POZTU

ZEREN ONDORIOA
ZEREN ONDORIOZ

Pgina 38 de 50

4.3. EKIN / UTZI [EMPEZAR (A) / DEJAR (DE)]

EKIN (empezar a, dedicarse a)

UTZI (UTZI / UZTEN / UTZIKO)

o UTZI (dejar a alguien)
Lehen bezala utzi du

ADITZA+T(Z)EARI+EKIN+ZER(no aparece en la frase, o/e)-NORI-NORK

EKIN / EKITEN / EKINGO
Zeri ekingo diozu? / Zeri ekin diozu?
Qu vas a empezar a hacer? / Qu has empezado a hacer?
Amarekin paseiatzeari ekingo diot
Empezar a pasear con mi madre
Bideari ekin zion
Se puso en camino
Ekin lanari!
Manos a la obra!
Zuk esandakoa egiteari ekingo diot, ea lortzen dudan
Empezar a hacer lo que t dices, a ver si lo consigo
NOR-NORK
Lo ha dejado como antes (estaba)

o UTZI (permitir, dejar hacer)

Zer egiten utzi ditu?=Zertan utzi ditu?
Hemen ez dute kantatzen uzten

ADITZA+T(Z)EN+UTZI+NOR-NORK
Qu les dejars hacer?
Aqu no dejan cantar

o UTZI (abandonar, dejar en una actividad) ADITZA+T(Z)EN+UTZI+NOR-NORK

Zertan (zer egiten) utzi duzu?
Haciendo qu le has dejado?
Garbinek hitz egiten utzi gaitu
Garbine nos ha dejado hablando
Andreak utzi egin ninduen
Mi mujer me abandon
Umeak astun jartzen direnean zuek bideo bat ikusten uzten dituzue
Cuando los nios se ponen pesados vosotros les dejais viendo un bideo
Ariketak egiten utziko zaituztet komunera joango bainaiz
Os dejar haciendo los ejercicios, ya que voy al bao
Arantzak aita-semeak partida ikusten utziko ditu; bera lagunekin afaltzera joango da
Arantza dejar al marido y los hijos viendo el partido; ella se va con los amigos a cenar
o UTZI (prestar, dejar (hacer) algo)
Zer utziko diozu?
Nahi duena egiten utziko diot
Automobila utzi zidan
Minari burmuinera heltzen uzten diogu
Ez dizuet gaztelaniaz hitz egiten utziko
Utziko didazu etxean futbolean jolasten?
o UTZI (dejar de)
Zeri utziko didazu?
Erretzeari utziko diot
Gozokiak jateari utzi diot
Ez diozu ezeri utziko
Ez diogu euskaraz ariketak egiteari utziko
Ez diot txokolatea jateari utzi nahi
Erretzeari utzi beharko zenioke

ADITZA+T(Z)EN+ZER(aparece en la frase)-NORI-NORK
Qu le dejars?
Le dejar hacer lo que quiera
Me prest el coche
Dejamos (al dolor llegar/que el dolor llegue) al cerebro
No os dejar (hablar/que hablis) en castellano
Me dejars jugar a ftbol en casa?
ADITZA+T(Z)EARI+ZER(no aparece en la frase, slo o)-NORI-NORK
Qu dejars de hacer?
Dejar de fumar
He dejado de comer caramelos
No dejars de hacer nada
No dejaremos de hacer los ejercicios de euskera
No quiero dejar de comer chocolate
Deberas dejar de fumar

4.4. KAUSAZKO: -GATIK / ZERENGATIK / NORENGATIK / ZERGATIK

-(A)GATIK / -(A)RENGATIK / -ENGATIK
Zerengatik egin duzu?
Etxeagatik egin dut
Norengatik egin duzu?
Zugatik egin dut
Zergatik?
Ikasteagatik berandu heldu naiz

Lo he hecho por la casa

Lo he hecho por ti (t eres el motivo por el que lo he hecho)
Por estudiar he llegado tarde

NORENGANDIK, comn-propio
Maisua, por ejemplo, se puede tratar como nombre propio o como comn. Se declinar diferente
COMUN
maisuarengandik
PROPIO
maisurengandik
NORENGANDIK / NORENGATIK
NORENGANDIK
Indica origen
NORENGATIK
Indica motivo
Txominengandik jakin ganuen zu hemen zeundela (Txominek esan dugula) (Txomin no es el motivo, es el origen de la
informacin, por eso es Norengandik)
Edozen tontokeriarengatik haserretzen zara (Por cualquier tontera te enfadas, las tonteras son el motivo,
ZERENGATIK)
ZUREGATIK

Hablando se puede decir ZUGATIK pero escrito est mejor ZUREGATIK

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 39 de 50

SINGULAR
NESKAGATIK
MUTILAGATIK
EMAKUMEAGATIK
NIGATIK
ZUGATIK
HARENGATIK
GUGATIK
ZUENGATIK
HAIENGATIK

=
=
=
=
=

PLURAL

NESKARENGATIK
MUTILARENGATIK
EMAKUMEARENGATIK
NIREGATIK
ZUREGATIK

NESKENGATIK
MUTILENGATIK
EMAKUMEENGATIK

= GUREGATIK

4.5. ADBERBIOAK
4.5.1. ADVERBIOS DE LUGAR (AQUI, AHI, ALLI)
NON
HEMEN / HEMENTXE (AQUI MISMO)
HOR / HORTXE (AHI MISMO)
HAN / HANTXE (ALLI MISMO)

NONDIK
HEMENDIK
HORTIK
HANDIK

NON GALDERARI
CERCA
GERTU
PARAJE
HUR
HURBIL

NORA
HONA
HORRA
HARA

NONGO
HEMENGO
HORKO
HANGO

LEJOS URRIN
URRUN
URRUTIK

4.6. ERAKUSLEEN DEKLINABIDEA (MUGATU) (ESTE, ESE, AQUEL)

NOR
NORK
NORI
NOREKIN
NORENTZAT
*NOREN
NORENGANA
NORENGAN
NORENGATIK
ZERENGATIK
NORENGANDIK
ZEREZ
NORTAZ
NORI/ZERI BURUZ
= ZERTAZ/NORTAZ
(pero no al revs)
ZERI
BURUZKO+SUST
ZEREZKO+SUST
(Mgg)
ZERTZAT
NORA
NORAKO (El
norentzat de las
cosas)
NORANTZ
NORAINO
NON
*NONGO
NONDIK

QUIEN
QUIEN
A QUIEN
CON QUIEN
PARA QUIEN
DE QUIEN
A DONDE
QUIEN
EN QUIEN

----K
-I
-EKIN
-ENTZAT
-EN

HORI/HORIEK
HORREK/HORIEK
HORRI/HORIEI
HORREKIN/HORIEKIN
HORRENTZAT/HORIENTZAT
HORREN/HORIEN
HORRENGANA
HONENGANA/HAUENGANA
HORIENGANA
HONENGAN/HAUENGAN
HORRENGAN/HORIENGAN
HORRE(N)GATIK
HONE(N)GATIK/HAUENGATIK
HORIENGATIK
HONENGANDIK
HORRENGANDIK
HAUENGANDIK
HORIENGANDIK

HURA/HAIEK
HARK/HAIEK
HARI/HAIEI
HAREKIN/HAIEKIN
HARENTZAT/HAIENTZAT
HAREN/HAIEN

POR QUIEN

-ENGATIK

-Z

HONETAZ/HAUETAZ

HORRETAZ/HORIETAZ

HARTAZ/HAIETAZ

-Z

HONETAZ/HAUETAZ

HORRETAZ/HORIETAZ

HARTAZ/HAIETAZ

-RI BURUZ

HONI BURUZ/HAUEI BURUZ

HORRI BURUZ
HORIEI BURUZ

HARI BURUZ /HAIEI BURUZ

QUE SOBRE
QUE
QUE DE QUE
MATERIAL
DAR/TOMAR
POR
A DONDE

-RI
BURUZKO

HONI BURUZKO
HAUEI BURUZKO

HORRI BURUZKO
HORIEI BURUZKO

HARI BURUZKO
HAIEI BURUZKO

-ZKO

HONETAZKO/HAUETAZKO

HORRETAZKO/HORIETAZKO

HARTAZKO/HAIETAZKO

-TZAT

HONETZAT/HAUETZAT

HORRETZAT/HORIETZAT

HARTZAT/HAIETZAT

-RA

HONETARA/HAUETARA

HORRETARA/HORIETARA

HARTARA/HAIETARA

PARA DONDE

-RAKO

HONETARAKO
HAUETARAKO

HORRETARAKO
HORIETARAKO

HARTARAKO/HAIETARAKO

-N
-KO

HONETARANTZ
HAUETARANTZ
HONETARAINO
HAUETARAINO
HONETAN/HAUETAN
HONETAKO/HAUETAKO

HORRETARANTZ
HORIETARANTZ
HORRETARAINO
HORIETARAINO
HORRETAN/HORIETAN
HORRETAKO/HORIETAKO

-TIK

HONETATIK/HAUETATIK

HORRETATIK/HORIETATIK

DE DONDE
QUIEN
DE QUE =
SOBRE QUE,
CON QUE
DE QUIEN
(sobre qu)
SOBRE
QUE=DE QUE

-ENGANA
-ENGAN

-ENGANDIK

HACIA DONDE -RANTZ

HASTA
DONDE
DONDE
DE DONDE
POR DONDE /
DESDE
DONDE

-RAINO

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

HAU/HAUEK
HONEK/HAUEK
HONI/HAUEI
HONEKIN/HAUEKIN
HONENTZAT/HAUENTZAT
HONEN/HAUEN

HARENGANA/HAIENGANA
HARENGAN/HAIENGAN
HARE(N)GATIK/HAIENGATIK
HARENGANDIK
HAIENGANDIK

HARTARANTZ/HAIETARANTZ
HARTARAINO/HAIETARAINO
HARTAN/HAIETAN
HARTAKO/HAIETAKO
HARTATIK/HAIETATIK

Pgina 40 de 50

4.7. EUSKAL DEKLINABIDEA PARA NOMBRES PROPIOS

IZEN NAGUSIAK (NOMBRES PROPIOS)
GALDEGAIA
NOR / ZER
NORK
NORI / ZERI
NOREN / ZEREN
NOREKIN / ZEREKIN
NORENTZAT (en caso de ser un inanimado
puede utilizarse si contiene gente)
ZERENTZAT / NORAKO (para dnde)
ZEREZ / ZERTAZ / NORTAZ
(hablar sobre alguien nunca puede ser nori
buruz, siempre NORTAZ)
NON
NONGO
NORA (sitio) / NORENGANA (persona)
NORAINO
NORTIK / NORENGANDIK (de donde quin)

BIZIGABEAK (INANIMADOS)
BOKALEZ
KONTZONANTEZ
LEZO-

GAZTEIZ-

PERU-

MIREN-

LEZO-K

GAZTEIZe-K

PERU-K

MIRENe-K

LEZOR-I

GAZTEIZ-I

PERUR-I

MIREN-I

LEZO-r-EN

GAZTEIZ-EN

PERUr-EN

MIREN-EN

LEZO-r-EKIN

GAZTEIZ-EKIN

PERUr-EKIN

MIREN-EKIN

LEZO-rENTZAT
LEZO-rAKO

GAZTEIZENTZAT
GAZTEIZ-EKO

PERUr-ENTZAT

MIREN-ENTZAT

LEZOZ

GAZTEIZe-Z

PERUZ
NITAZ
ZUTAZ

MIRENe-Z

LEZO-N

GAZTEIZe-N

LEZO-KO

GAZTEIZ(E)KO

PERU(rEN)GAN

MIREN(EN)GAN

LEZO-RA

GAZTEIZ-A

PERU(rEN)GANA

MIREN(EN)GANA

LEZO-RAINO

GAZTEIZ-AINO

PERU(rEN)GANAINO

MIREN(EN)GANAINO

LEZO-TIK

GAZTEIZ-TIK

MIREN(EN)GANDIK

MIRENTZAT

LEZO-r-IK

GAZTEIZ-IK

PERU(rEN)GANDIK
KOLDO-(REN)-GATIK
NI
NI (RE) GATIK
ZU
ZU - (RE) GATIK
GU
GU (RE) GATIK
ZUEK ZUEN GATIK
Pozten naiz zuengatik
Me alegro por vosotros
PERUr-IK

LEZO-TZAT

GAZTEIZ-TZAT

PERU-TZAT

NORENGATIK (por quin)

ZERENGATIK (por cul)

PARTITIBOA
PROLATIBOA-ZERTZAT
Lo tienen por hijo / SemeTZAT dute

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

BIZIDUNAK (ANIMADOS)
BOKALEZ
KONTZONANTEZ

MIREN-ENGATIK

MIREN-IK

Pgina 41 de 50

4.8. EUSKAL DEKLINABIDEA: MUGAGABEA / MUGATUA (INDEFINIDO / DEFINIDO)

BOKALEZ

GALDEGAIA
NOR / ZER
NORK
NORI / ZERI
NORI BURUZ/ZERI
BURUZ (sobre
quin/sobre qu
hablis)
ZERI
BURUZKO+SUST
(sobre qu cosa
hablis)
NOREN / ZEREN
NOREKIN / ZEREKIN
NORENTZAT
ZERENTZAT /
NORAKO
ZEREZ / ZERTAZ
NORTAZ
ZEREZKO+SUST
De qu materia

BIZIGABEAK (SERES INANIMADOS)

MUGAGABEA
MUGATUA (determinado)
SINGULARRA
PLURALA

BIZIDUNAK (SERES ANIMADOS)

MUGAGABEA
MUGATUA
SINGULARRA
PLURALA

MENDI-

MENDI-A

MENDI-AK

SEME-

SEME-A

SEME-AK

MENDI-K

MENDI-AK

MENDI-EK

SEME-K

SEME-AK

SEME-EK

MENDIR-I

MENDI-ARI

MENDI-EI

SEMER-I

SEME-ARI

SEME-EI

MENDIRI BURUZ

MENDIARI BURUZ

MENDIEI
BURUZ

SEMERI BURUZ

SEMEARI
BURUZ

SEMEEI
BURUZ

MENDIRI
BURUZKO
ZUHAITZAK

MENDIARI
BURUZKO
ZUHAITZAK

MENDIR-EN

MENDI-AREN

MENDI-EN

SEMER-EN

SEME-AREN

SEME-EN

MENDIR-EKIN

MENDI-AREKIN

MENDI-EKIN

SEMER-EKIN

SEME-AREKIN

SEME-EKIN

MENDIRENTZAT
MENDITARAKO

MENDIARENTZAT
MENDI-RAKO

MENDIENTZAT
MENDIETARAKO

SEMER-ENTZAT

SEMEARENTZAT

SEME-ENTZAT

MENDI-Z

MENDI-AZ

MENDIEZ/ETAZ

SEME-Z

SEME-AZ

SEME
EZ/ETAZ

PLASTIKO-ZKO

NON

MENDI-TAN

MENDI-AN

MENDI-ETAN

NONGO

MENDI-TAKO

MENDI-KO

MENDI-ETAKO

SEME(r-EN)GAN

NORA /
NORENGANA

MENDI-TARA

MENDI-RA

MENDI-ETARA

SEME-(r-EN)GANA

SEME-(rEN)GANAINO
SEME-(r-EN)GANDIK

SEME-A(REN)
GANDIK

SEMEENGANDIK

SEMEREN-GATIK

SEMEARENGATIK

SEME
ENGATIK
SEME-AKATIK

NORENGAN

SEME-(r-EN)GAN

NORAINO

MENDI-TARAINO

MENDI-RAINO

MENDIETARAINO

NONDIK
NORENGANDIK (de
quin)

MENDI-TATIK

MENDI-TIK

MENDI
ETATIK/ETARIK

NORENGATIK (por
quin) ZERENGATIK

DIRU-RENGATIK

DIRU (AREN)GATIK

PARTITIBOA
PROLATIBOA
(tomar por, dar por)
Aditzekin:
Hartu / jo / eman /
eduki

MENDIR-IK

SEMER-IK

MENDI-TZAT

SEME-TZAT

MUGATUA BOKALEZ
NOR
NORK
NOREKIN
NOREN
NON

QUIEN
QUIEN
CON QUIEN
DE QUIEN

SEME-ENGAN
SEMEENGANA
SEME-ENGAN
SEMEENGANAINO

----K
-(E)KIN
-(R)EN
-N

SINGULARRA
ETXE - A
ETXE A - K
ETXE A re - KIN
ETXE A - REN
ETXE - AN

PLURALA
ETXE - AK
ETXE - EK
ETXE E KIN
ETXE - EN
ETXE E - TAN

-TIK

ETXE - TIK

ETXE E TA - TIK

-(R)A

ETXE - RA
ETXE KO
Nongo mutilA da hori? / NongoA da hori?
ETXE RAKO

ETXE E TA - RA
ETXE E TA KO
Bilboko mutilA da hori / BilbokoA da hori
ETXE ETARAKO

NORA

DONDE
POR DONDE / DESDE
DONDE
A DONDE

NONGO-A

DE DONDE

-KO (A)

NORAKO

PARA DONDE

-RAKO

NONDIK

SEME
A(REN)GAN
SEMEA(REN)GANA
SEMEA(REN)GAN
SEMEA(REN)GANAINO

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 42 de 50

KONTZONANTEZ

GALDEGAIA
NOR / ZER
NORK
NORI / ZERI
NORI BURUZ / ZERI
BURUZ (sobre
quin/sobre qu
hablis)
ZERI
BURUZKO+SUST
(sobre qu cosa
hablis)
NOREN / ZEREN
NOREKIN / ZEREKIN
NORENTZAT
ZERENTZAT /
NORAKO
ZEREZ / ZERTAZ
NORTAZ
ZEREZKO+SUST
De qu material

BIZIGABEAK (INANIMADOS)
MUGAGABEA
MUGATUA
SINGULARRA
PLURALA

BIZIDUNAK (ANIMADOS)
MUGAGABEA
MUGATUA
SINGULARRA
PLURALA

HARAN

HARAN-A

HARAN-AK

GIZON-

GIZON-A

GIZON-AK

HARANE-K

HARAN-AK

HARAN-EK

GIZONE-K

GIZON-AK /

GIZON-EK

HARAN-I

HARAN-ARI

HARAN-EI

EDOZEIN GIZON-I

GIZON-ARI

GIZON-EI

HARANI BURUZ

HARANARI
BURUZ

HARANEI
BURUZ

EDOZEIN GIZONI
BURUZ

GIZONARI
BURUZ

GIZONEI
BURUZ

HARANI
BURUZKO ETXEAK

HARANARI
BURUZKO ETXEAK

HARAN-EN

HARAN-AREN

HARAN-EN

GIZON-EN

GIZON-AREN

GIZON-EN

HARAN-EKIN

HARAN-AREKIN

HARAN-EKIN

GIZON-EKIN

GIZON-AREKIN

GIZON-EKIN

HARANENTZAT
HARANETARAKO

HARAN
ARENTZAT
HARAN-ERAKO

HARANENTZAT
HARANETARAKO

GIZON-ENTZAT

GIZONARENTZAT

GIZONENTZAT

HARANE-Z

HARAN-AZ

HARAN
EZ/ETAZ

GIZONE-Z

GIZON-AZ

GIZON
EZ/ETAZ

KRISTAL-EZKO

NON

HARANE-TAN

HARANE-AN

HARAN-ETAN

NONGO

HARAN-E-TAKO

HARAN-E-KO

HARAN-ETAKO

GIZON(EN)GAN

NORA /
NORENGANA

HARAN-E-TARA

HARAN-E-RA

HARAN-ETARA

GIZON-(EN)GANAN

NORENGAN
NORAINO
NONDIK
NORENGANDIK
NORENGATIK (por
quin)
ZERENGATIK
PARTITIBOA
PROLATIBOA
(tomar por, dar por)
Aditzekin:
Hartu / jo / eman /
eduki

GIZON-(EN)GANA
HARAN-ETARAINO

HARAN-E-RAINO

HARAN-E-TATIK

HARAN-E-TIK

HARANETARAINO
HARAN
ETATIK/ETARIK

GIZON-(EN)GANAINO
GIZON-(EN)GANDIK

BAT-ENGATIK

GIZON-ENGATIK

HARAN-IK

GIZON-IK

HARAN-TZAT

HARAN-TZAT

HARAN-TZAT

GIZON-TZAT

BAT

Euzkaltzaindia recomienda el uso de las formas

declinadas en mugatua para ambos casos
NOR (QUIEN)
NORK (QUIEN)
NORI (A QUIEN)
*NOREN (DE QUIEN)
NOREKIN (CON QUIEN)
NORENTZAT (PARA QUIEN)
NORENGAN (EN QUIEN)
NORENGANA (A DONDE QUIEN)
NORENGANDIK (DE DONDE QUIEN, PROCEDENTE DE
QUIEN)
NORENGANANTZ (HACIA DONDE QUIEN)
NORENGANAINO (HASTA DONDE QUIEN)
NORENGATIK / ZERENGATIK (POR QUIEN) (ZERGATIK)
ZEREZ (DE QUE, CON QUE)
NON (DONDE)
*NONGO (DE DONDE)
NONDIK (POR DONDE)
NORA (A DONDE)
NORAKO (PARA DONDE, DESTINO)
NORANTZ (HACIA DONDE)
NORAINO (HASTA DONDE)

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

MUGATUA SING.

GIZON
A(REN)GAN
GIZON-A
(REN)GANA
GIZONA(REN)GAN
GIZONA(REN)GANAINO
GIZONA(REN)GANDIK

GIZON-ENGAN
GIZONENGANA
GIZON-ENGAN
GIZONENGANAINO
GIZONENGANDIK

GIZON-ARENGATIK

GIZONENGATIK

GIZON-TZAT

GIZON-TZAT

BATZUK
MUGAGABE

MUGATUA PLUR.

BAT
BAT-EK
BAT-I
BAT-EN
BAT-EKIN
BAT-ENTZAT
BAT-ENGAN
BAT-ENGANA

BATZU-K
BATZU-EK
BATZU-EI
BATZU-EN
BATZU-EKIN
BATZU-ENTZAT
BATZU-ENGAN
BATZU-ENGANA

BAT-ENGANDIK

BATZU-ENGANDIK

BAT-ENGANANTZ
BAT-ENGANAINO
BAT-E(N)GATIK
BAT-EZ
BAT-EAN
BAT-EKO
BAT-ETIK
BAT-ERA
BAT-ERAKO
BAT-ERANTZ
BAT-ERAINO

BATZU-ENGANANTZ
BATZU-ENGANAINO
BATZU-ENGATIK
BATZU-E(TA)Z
BATZU-ETAN
BATZU-ETAKO
BATZU-ETATIK
BATZU-ETARA
BATZU-ETARAKO
BATZU-ETARANTZ
BATZU-ETARAINO

BAT-ETAN
BAT-ETAKO
BAT-ETATIK
BAT-ETARA
BAT-ETARAKO
BAT-ETARANTZ
BAT-ETARAINO

MUGAGABE
BATZU
BATZU-K
BATZU-RI
BATZU-REN

BATZU-TAN

Pgina 43 de 50

MUGAGABEA

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 44 de 50

NOR (QUIEN)

NORK (QUIEN)
NORI (A QUIEN)
NORI BURUZ/ZERI
BURUZ=NORTAZ (al revs,
NO)

BOKALEZ
EZ DAGO MARKARIK
Zenbat urte duzu / dituzu? (sabemos que tiene algn ao,
por eso puede ser singular o plural)
Zenbat liburu irakurtzen duzu astero? (no sabemos si ha
ledo algn libro o no, por eso el auxiliar tiene que ir en
singular)
Ume-K
Edozein umek egin dezake ariketak
Gizon askok egin dituzte etxeko lanak
Gutxi-RI
Ume gutxiri gustatzen zaie arraina
Neska-RI BURUZ
Zein neskari buruz hitz egiten duzue?

NORENGANA (A DONDE
QUIEN)

Ospetsu-RI BURUZKO NOTIZIAK

Zein ospetsuri buruzko notiziak interesatzen zizkizu?
Emakume-REN
Zein emakumeren autoa lapurtu duzu?
Zein emakumearena lapurtu duzu?
Ume-RENTZAT
Gozoki batzuk ekarri ditut lau umerentzat
Emakume-RENGANA
Zein emakumerengana joan zara diru eske?

NORENGAN (EN QUIEN)

Emakume-RENGAN / niREGAN

NORENGANDIK (DE DONDE

QUIEN, PROCEDENTE DE
QUIEN)
NORENGANANTZ (HACIA
DONDE QUIEN)
NORENGANAINO (HASTA
DONDE QUIEN)

Ume-RENGANDIK
Bi umerengandik etorri zait semea negarrez
Opari bat espero dut Bidaniako osabarengandik

ZERI BURUZKO+SUST
*NOREN (DE QUIEN)
NORENTZAT (PARA QUIEN)

KONTZONANTEZ

EZ DAGO MARKARIK
Zenbat gizon dago?
Txakur-REK
Ume batek egin dezake ariketa
Zein txakurrek egin dizu kosko
Txakur-r-I / Gizon-I
Lau txakurri eman diete txertoa
Haur-r-I BURUZ
Zenbat haurri buruz ez zaie arraina
gustatzen?
Gizon-I BURUZKO notiziak
Mutil-EN
Hainbat mutilen helburua aberastea da?
Hainbat mutilena aberastea da?
Gizon-ENTZAT
Zein gizonentzat da erraza umeak zaintzea?
Mutil-ENGANA
Mutil-ENGAN
Mutil-ENGANDIK

Ume-RENGANANTZ

Mutil-ENGANANTZ

Ume-RENGANAINO

Mutil-ENGANAINO

Ume-REKIN

Mutil-EKIN
Zein mutilekin haserretu zarete?

NORENGATIK /
ZERENGATIK (POR QUIEN)
(ZERGATIK)

Emakume-RENGATIK

Mutil-ENGATIK

ZEREZ (de qu, con qu)

Jende-Z
Jendez bebeta dago autobusa

ZEREZKO+SUST (de qu
materia)
Siempre MGG

Plastiko-ZKO EDALONTZIAK
Plastikozko edalontziak eraman genituen mendira

Artkatz-EZ
Arkatzez margoztu zuen
Zilar-R-EZKO
Zilarrezko erlojua aurkitu dut
Plastikozko edalontziak eraman genituen
mendira baina etxean kristalezkoak erabiltzen
ditugu

NON (DONDE)

Auzo-TAN
Zein auzotan bizi zara?

NOREKIN (CON QUIEN)

*NONGO (DE DONDE)

NONDIK (POR DONDE)

NORA (A DONDE)
NORANTZ (HACIA DONDE)
NORAINO (HASTA DONDE)
NORAKO (PARA DONDE,
destino)
NOIZ (CUANDO)
NOIZKO (PARA CUANDO,
DE CUANDO)
-TZAT (tomar por)
hartu / jo / eman / eduki
Siempre es TZAT, sea MG,
MGG, singularra edo plurala

Etxe-TAKO
Hamaika etxetako balkoietan loreak daude
Hamaika etxetakoetan loreak daude
Asko-TATIK
Taberna askotatik irten dira turistak
Gutxi-TARA
Pub gutxitara joaten dira zaharrak
Zenbat metrotara egin zenuten sua?
A cuntos metros (de distancia) hicieron fuego?
Gutxi-TARANTZ
Gutxi-TARAINO

Bazter-RETAN
Edozein bazterretan aurki dezakegu lore
hori?
Zuhaitz-ETAKO / BATEKO
Zein zuhaitzetako sagarrak lapurtu dituzte?
Zein zuhaitzetakoak lapurtu dituzte?
Gailur-RETATIK / BATETIK
Zein gailurretatik jeitsi dira mendizaleak?
Ertz-ETARA
Edozein ertzetara eraman dezakezu autoa
Ertz-ETARANTZ
Ertz-ETARAINO

Gutxi-TARAKO

Ertz-ETARAKO

Ordu-TAN
Zein ordutan amaituko dugu?
Asko-TAKO
Egun askotako ariketak zailak izaten dira

Goiz-ETAN
Edozein goizetan txokora joango gara?
Goiz-ETAKO
Hainbat goizetako gosaria tabernan egiten du

Galdu-TZAT
Entrenatzaileak edozein partida galdutzat ematen du

Lapur-TZAT
Saltzaileek lagun bat lapurtzat hartu dute

(*) Necesitan un sustantivo detrs, o un artculo que lo sustituya

SITUACIONES EN LAS QUE UTILIZAMOS MUGAGABE (INDEFINIDO)

Con los numerales

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 45 de 50

ZENBAKIAK
ZENBAKIA+SUST+EDO
ZENBAKIA+ZENBAKIA+SUST
ZENBAKIA+EDO+ZENBAKIA+SUST
ZENBAKIA+ZPA+ZENBAKIA
ZENBAKIA+SUST+INGURU
ZENBAKIA+EN BAT+SUST

LAU kilo patata / LAU ume etorri dira / BI kilo patata

Bi neska (dos chicas)
Bi neskak (las dos chicas)
Ume BAT / Ume BATI / Ume BATEKIN / Ume BATEN
Bi liburu edo
Unos dos libros
Bi hiru liburu
Dos tres libros
Bi edo hiru liburu
Dos tres libros
Bizpahiru
Unos dos tres
Hirurehun pertsona inguru
Alrededor de trescientas personas
Hirurehunen bat pertsona

Con algunos indefinidos

EDOZEIN
Edozein gizon / Edozein ume / Edozein umeri / Edozein umerentzat
ZENBAIT
Zenbait arazo
Varios problemas
HAINBAT
Hainbat jende
Cantidad de gente
HONENBESTE / HORRENBESTE / HAINBESTE
MAKINA BAT (Muchas, infinidad)
Makina bat bider
Infinidad de veces
ASKI (bastante, suficiente)
ASKO = FRANKO = UGARI
Ariketa asko egin ditugu
GUTXI
Lagun gutxiRI gustatzen zaio nire senarra
GUTXIAGO / GEHIAGO
GUZTI
Ume guztiak
Todos los nios
PILA BAT
Diru pila bat
Un montn de dinero
SUST+EN BAT
Libururen bat
Algn libro

Con algunas partculas interrogativas

ZER
Zer ordu da?
ZENBAT
Zenbat gizon / Zenbat urte duzu?
ZEIN
Zein ume? / Zein umeri? / Zein umerekin? / Zein gizon? / Zein ordu da? / Zein gazteK esan dizu hori?
ZEINI (A QUE, A CUAL)
ZEINEN (DE QUE)
ZEINERA (A QUE, A CUAL)
ZEINEKOA (DE QUE, DE CUAL)
ZEINERENGATIK (POR QUE, POR CUAL)
ZENBATI (A CUANTOS)
ZENBATEK (CUANTOS)

Zein txirrindari?
Zein osabaren seme-alabak?
Zein etxetara?
Zein auzotakoak dira?
Zein arrazoirengatik?
Zenbat gizoni?
Zenbatek daki egia?

A qu bicicleta?
Los hijos de qu to?
A qu casa?
De qu barrio son?
Por qu razn?
A cuntos hombres?
Cuntos saben la verdad?

Con algunas construcciones gramaticales

Belarretan egon

Estar tumbado en la hierba Mezatara (ez dakizu zein meza) A misa

Berotara

Odoletan egon

Estar sangrando

Eguzkitan egon

Tomar el sol

Oilotan

En aceite

Elurretan joan

Ir a la nieve

Sutan

En el fuego

Euritan ibili

Andar mojndose

Uretan / Sagardotan / Ardotan

Poner a remojo en algn lquido

Gezurretan ibili

Estar mintiendo

Uretara joan

Ir al agua

Izerditan egon

Estar sudando

Zorretan ibili

Andar endeudado

Lekutan = oso urrun

Sitios que estn lejos

AK

MUGAGABEA
bokalez
kontzonantez

E+E

EE

A+E

Bizidunak eta bizigabeak

NOR()
NORI
NOREN()
-RI
-REN
-E
-I
-EN

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

A+A

Lekuak edo bizigabeak

NON() / NOIZ()
-TA
-ETA

Pgina 46 de 50

5. ZENBAKIAK
5.1. ZENBAKIAK
1
2
3
4

BAT
BI
HIRU
LAU

11
12
13
14

HAMAIKA
HAMABI
HAMAHIRU
HAMALAU

21
30
31
32

HOGEI ETA BAT

HOGEI ETA HAMAR
HOGEI ETA HAMAIKA
HOGEI ETA HAMABI

61
70
71
79

5
6
7
8
9
10

BOST
SEI
ZAZPI
ZORTZI
BEDERATZI
HAMAR

15
16
17
18
19
20

HAMABOST
HAMASEI
HAMAZAZPI
HAMAZORTZI
HEMERETZI
HOGEI

39
40
50
51
59
60

HOGEI ETA HEMETETZI

BERROGEI
BERROGEI ETA HAMAR
BERROGEI ETA HAMAIKA
BERROGEI ETA HEMERETZI
HIRUROGEI

80
90
91
99
100
200

HIRUROGEI ETA BAT

HIRUROGEI ETA HAMAR
HIRUROGEI ETA HAMAIKA
HIRUROGEI ETA
HEMERETZI
LAROGEI
LAROGEI ETA HAMAR
LAROGEI ETA HAMAIKA
LAROGEI ETA HEMERETZI
EHUN
BERREHUN

300
700

HIRUREHUN
ZAZPIREHUN

400
800

LAUREHUN
ZORTZIEHUN

500
900

BOSTEHUN
BEDERATZIEHUN

600
1000

SEIREHUN
MILA

Gorago / beherago (ms alto /ms bajo)

5.2. CANTIDAD
-KADA (el contenido de, lo que cabe en)
Bota bi koilaraKADA azukre
HiruNA goilaraKADA azukre bota zizkioten kafeari

Echa dos cucharadas de azcar

Cada uno le ech 3 cucharadas de azcar al caf

LLENO DE / PARA

Lleno de
Edalontzi bat ur
Botila bat esne
Botila esnea
Saku bat patata
Perretxikoz beterik (beteta) saski bat=Saski bat perretxiko

Un vaso (lleno) de agua

Una botella (llena) de leche
La botella de leche
Un saco (lleno) de patatas
Un saco (lleno) de setas

Para
Ur edalontzi bat
Ardo edalontzi bat

5.3. CADA UNO (-NA / BAKOITZA)

Zenbat liburu erosi
duzue?
Liburu bat erosi dugu

Cuntos libros habis comprado?

Hemos comprado un libro (entre
todos)

Un vaso de (para el) agua

Un vaso de (para el) vino

ZENBANA? (Cuntos cada uno? / A cunto cada uno?)

Zenbana liburu erosi duzue?
Liburu baNA erosi dugu
Gutako bakoitzak liburu bat erosi du

Cuntos libros habis comprado

cada uno?
Hemos comprado un libro cada uno

BAKOITZA eta -NA

Zuetako bakoitzak motxila bat zeraman (bakoitza siempre 3 persona sing.) = Zuek motxila BANA zeneramaten (3 per. Plur)
Cada uno de vosotros lleva una mochila
Vosotros llevis cada uno una mochila
Ume bakoitza lau etxetara joan zen diru eske = Umeak LAUNA etxetara joan ziren diru eske
Cada nio fue a 4 casas a pedir dinero
Gutako bakoitzari bi galdera egin zion irakasleak = (Guri) 2na galdera egin zigun irakasleak
A cada uno de nosotros nos ha hecho 2 preguntas la profesora
Zuetako bakoitza aulki batean eseriko da = (Zuek) aulki BANATAN eseriko zarete
Cada uno se sentar en una silla
Asmatzen duen bakoitzari hamar puntu emango dizkiote = Asmatzen dutenei hamarna puntu emango dizkiete
A cada uno que acierte le dar 10 puntos
Auzoko bakoitzari milio bat tokatu zaio = Auzokoei milio bana tokatu zaie
A cada vecino le ha tocado un milln
Bakoitzak lagun batekin joan behar du = Lagun baNAREKIN joan behar dute
Cada uno tiene que ir con un amigo
Baserritar bakoitza bi astorekin jaitsi da azokara = Baserritarrak biNA astorekin jaitsi dira azokara
Cada granjero ha bajado a la feria con dos burros
Lagun batek lagundu zion bakoitzari = Lagun baNAK lagundu zigun
A cada uno nos ayud un amigo
ERDI BANA egin dugu lana = Gutako bakoitzak lan erdia egin du
Hemos hecho el trabajo a medias (la mitad cada uno)
ERDIZKA egin dugu
Hemos hecho el trabajo a medias (est sin terminar)

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 47 de 50


-NA
EhuNA pezeta eman dizkiet umeei
Neska baNAREKIN etorri dira
Kotxe baNATAN etorri gara
HamarNA mila pezeta ordaindu dizkigute
BosNA miloi
Hogeita hamarNAREKIN
Gu mahai baNATARA joan ginen

A los nios les he dado 100 pesetas a cada uno

Han venido cada uno con una chica
Hemos venido en un coche cada uno
Nos han pagado 10.000 pts a cada uno
Cada uno 5 millones
Con 30 cada uno
Cada uno de nosotros fue a una mesa

5.4. (GRUPOS) DE TANTOS EN TANTOS (-NAKA) / (-KA)

Cuando hay nmero (-NAKA) (DE...EN...)

BaNAKA (BANAN-BANAN) begiratu dugu
Horrek biNAKA igotzen ditu eskailerak
Nik lauNAKA jaten ditut gailetak
BosNAKA jarri behar duzue

ZENBANAKA?

Lo hemos mirado uno por uno (de uno en uno)

Ese sube las escaleras de dos en dos
Yo como las galletas de 4 en 4
Tenis que poneros de 5 en 5

Cuando no hay nmero (-KA) (POR)

KiloKA
De Kilo en Kilo (por Kilos)
DozenaKA
De docena en docena (por docenas)
AleKA
De uno en uno (por unidades)

5.5. NAKO+SUSTANTIVO DECLINADO (DE)

Zigarroak hogeiNAKO paketeetan saltzen dira
HamarNAKO paketeak merkatutik kenduko dituzte

ZENBANAKO?
Los cigarros los suelen vender en paquetes de 20
Los paquetes de 10 los van a quitar del mercado

5.6. ORDUA
5.6.1. ZER ORDU DA? (QU HORA ES?)
OSOAK
ORDU BATA
ORDU BIAK
HIRURAK
LAURAK
BOSTAK
SEIAK
ZAZPIAK
ZORTZIAK
BEDERATZIAK
HAMARRAK
HAMAIKAK
HAMABIAK

PATZIALAK
MAS (ETA)
MENOS [GUTXI(AGO)]
... ETA BOST
... HOGEITA BOST GUTXI(AGO)
... ETA HAMAR
... HOGEI GUTXI(AGO)
... ETA LAURDEN
... LAURDEN GUTXI(AGO)
... ETA HOGEI
... HAMAR GUTXI(AGO)
... ETA HOGEITA BOST
... BOST GUTXI(AGO)

ERDIAK

ORDUAK ETA MINUTUAK

ORDUAK MINUTUAK GUTXI(AGO)

ORDU BAT ETA ERDIAK

ORDU BI ETA ERDIAK
HIRU ETA ERDIAK
LAU ETA ERDIAK
BOST ETA ERDIAK
SEI ETA ERDIAK
ZAZPI ETA ERDIAK
ZORTZI ETA ERDIAK
BEDERATZI ETA ERDIAK
HAMAR ETA ERDIAK
HAMAIKA ETA ERDIAK
HAMABI ETA ERDIAK

5.6.2. ZER ORDUTAN? (A QUE HORA?)

1.00
2.00
3.00
4.00
5.00
6.00
7.00
8.00
9.00
10.00
11.00
12.00

ORDU BATEAN
ORDU BIETAN
HIRURETAN
LAURETAN
BOSTETAN
SEIETAN
ZAZPIETAN
ZORTZIETAN
BEDERATZIETAN
HAMARRETAN
HAMAIKETAN
HAMABIETAN

4.00
4.05
4.10
4.15
4.20
4.25
4.30
4.35
4.40
4.45
4.50
4.55

LAURETAN
LAURAK ETA BOSTEAN
LAURAK ETA HAMARREAN
LAURAK ETA LAURDENETAN
LAURAK ETA HOGEIAN
LAURAK ETA HOGEITA BOSTEAN
LAU ETA ERDIETAN
BOSTAK HOGEITA BOST GUTXI(AGO)TAN
BOSTAK HOGEI GUTXI(AGO)TAN
BOSTAK LAURDEN GUTXI(AGO)TAN
BOSTAK HAMAR GUTXI(AGO)TAN
BOSTAK BOST GUTXI(AGO)TAN

HamabiETAN
HiruRAK ETA bostEAN
SeiAK hamar GUTXI(AGO)TAN
Zazpi ETA ERDIETAN
LauRAK ETA LAURDENETAN

GOIZEKO / EGUERDIKO / ARRATSALDEKO / GAUEKO

Zein ordutatik zein ordutara?
Hamabietatik hamabiak eta hogeira
Zer ordutatik zer ordutara?
Zein ordutako (noizko) klasera egiten duzu pira?
A la clase de qu hora sueles hacer pira?
Zenbat ordu ematen duzu lanean?

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Ordu-ETAN
Ordu-AK ETA minutu(E)AN
Ordu-AK minutu GUTXI(AGO)TAN
Ordua ETA ERDIETAN
Ordu-AK ETA LAURDENETAN

Ordu bietako klasera

Pgina 48 de 50

6. FONETICA
Z+N
Z+Z
Z+D
Z+G
Z+B

N
TZ
ZT
ZK
ZP

EZ NAIZ [ENAIZ]
EZ ZARA [ETZARA]
EZ DA [EZTA]
EZ GARA [EZKARA]
EZ BADA [EZPADA]

EZ NAGO [ENAGO]
EZ ZAIT [ETZAIT]
EZ DAKIT [EZTAKIT]
EZ GOAZ [EZKOAZ]
EZ BADU [EZPADU]

7. KURIOTXITATEAK
FENMENOS TEMPORALES+UKAN
Handik bi ordutara izugarrizko EURI zaparrada hasi DU.
COMN-PROPIO
Ej. IZEKO se puede considerar como nombre propio o comn, depende de cmo lo hagamos se declina diferente
COMUN
izekoarekin
PROPIO
izekorekin
POSESIVO: PROPIO NOMBRE O NO
PROPIO NOMBRE (no se declina)
Ganekogorta mendia
El monte Ganekogorta (se llama Ganekogorta, por eso no se declina)
Milango opera antzokia El teatro de la pera de Miln (el teatro est en Miln y es de pera, su nombre)
NO PROPIO NOMBRE
Londreseko torreak
Las torres de Londres (estn en Londres pero no se llaman Londres)
EZIN+KONPLETIBA
Ezin diozu inori esan horrela ezin deNIK egin
No le puedes decir a nadie que eso no se puede hacer
JO+UKAN
Lan (ZER) egin (ADITZA) / barre egin / ihes egin / lo egin / hitz egin baizik
Nola egin duzu lo?
Non egiten duzu lan?
Nondik egin du ihes?
Lo asko egin dut
NORENGANA / NOREN LEKURA
Niregana
Okulistaren kontsultara
Okulistarenera
Okulistarengana
Se puede usar si ves al oculista fuera de su consulta y te diriges hacia l
ZEREN (para utilizarlo debe ser parte constituyente del objeto o lugar siempre)
Zure etxeKO atea (no es ZEREN porque la casa puede tener puerta o no)
ITXITA (nunca itxitak)
EGIN utilizado para destacar un verbo
Aunque el verbo vaya acompaado de EGIN , si lo hemos puesto para destacar y el verbo es intransitivo, seguir sindolo
Horregatik, gaixoak haserretu egin ziren
JENDE Es singular siempre
HANDIA / ASKO / OSO
Hotz handia
El fro no es contable, por eso handia
Betaurreko handiegiak
gafas demasiado grandes
Asko
Zenbat
Oso
con adjetivos y adverbios, no con sustantivos
SAIATU+IZAN
NAHI NUKE
Me gustara
PALABRAS CON X (cogidas del castellano)

X entre la palabra seguida de vocal:

se mantiene la X
sexo
sexu
Existir
existitu

X entre la palabra seguida de consonante: pierde la X

experiencia
esperientzia
ZENBAT
Si no sabemos la respuesta el verbo en la pregunta es singular
AUXILARES MUY SEGUIDOS
Cuando los verbos principales estn muy seguidos podemos quitar la conjugacin de alguno de ellos
Negozioa itxi (zuen) eta bidaiatzeari ekin zion
Cerr el negocio y se dedic (empez) a viajar
FIDATU (FIARSE DE)
norekin fidatu+izan
fiarse de alquien
nor fidatu daiteke berarekin?
quin se fa de l?
fida zaitez nitaz
fiate de m
-TAKO / -TARIKO (DE)
Zuetako/haietako bakoitza
Cada uno de vosotros/de ellos (Bakoitz siempre se declina y en singular)
Zuetako bat
Uno de vosotros
Zuetako batzuk
Varios de vosotros
Gutako biekin=gutariko biekin
con dos de nosotros
PARTE
PARTE HARTU Nik ez dut joko herretan parte hartu nahi
Yo no quiero tomar parte en ese juego
PARTE EMAN Komisaldegian parte ematea alferrikoa da
Dar parte en la comisaria es en vano

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 49 de 50

SU (FUEGO)
su eman+dio
atzo Madrilen su eman zioten ikurrin bati
sua eman+dio
sua eman dio mutil horri zigarroa pizteko
su hartu+du
sua piztu
suak hartu
Sutan
bekatu(a) egiten duena betiko sutan kiskalduko da
LAGUNDU+ZER-NORI-NORK
MINTZATU+IZAN = HITZ EGIN+UKAN
DENA ETA GUZTIA

Sin sustantivo
DENA / GUZTIA

Con sustantivo
GUZTIA
NOREKIN BATERA
BizitzaREKIN BATERA heriotza dator
ADIN BEREKOA
La misma edad
ZEURE BURUARI+NOR-NORI-NORK
Zeure buruari galdetzen diozu
EGOISTA

ni
bera
gu
zu
zuek
haiek

incendiar, quemar
ayer en Madrid quemaron una ikurrina
dar fuego (para encender un cigarro)
le dio fuego a ese chico para encender el cigarro
prender
incitar, provocar
irritarse, arder
quemndose, en el fuego
el que peca para siempre se quemar en el fuego

Denek / guztiek egin dute

Ikasle guztiek egin dute

Lo han hecho todos

Lo han hecho todos los alumnos

A una vida le sigue la muerte

Adin berekoak dira
Son de la misma edad
Te preguntas

neurekoia
berekoia
geurekoia
zeurekoia
zeuenkoiak
berekoiak

BIOK (incluye la persona tanto para GUK como para ZUEK)

zu eta biok
hura eta biok

t y yo (estoy includa en la accin)

l y t (se lo ests contando a l y le incluyes en la accin)

2004ko urriaren 25a

Sunday, .ekm Decemberk

Pgina 50 de 50