Kesultanan Melayu Melaka

Dari Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas.

Lompat ke: pandu arah, gelintar

Binaan Istana Melaka yang dibina semula mengikut Istana Sultan Mansur.

Kesultanan Melayu Melaka diasaskan oleh Parameswara, seorang putera Srivijaya

beragama Hindu yang berasal dari Palembang di antara tahun 1400 hingga tahun 1403.
Pada awalnya Melaka bukanlah sebuah kerajaan Islam. Hal ini berubah pada tahun
1409[1] apabila Parameswara berkahwin dengan puteri dari Pasai. Agama Islam dijadikan
sebagai agama rasmi Kesultanan Melayu Melaka oleh Sultan Muzaffar Syah.
Pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka berterusan selama lebih satu abad sehinggalah
Melaka tewas di tangan penjajah Portugis pimpinan Alfonso de Albuquerque pada 1511.
Sultan Mahmud Shah merupakan sultan terakhir Kesultanan Melayu Melaka. Pada 1528,
seorang putera baginda Sultan Alauddin Riayat Shah II menubuhkan Kesultanan Johor
bagi mewarisi Kesultanan Melaka.

Isi kandungan
[sorok]

• 1 Parameswara
• 2 Perkembangan Melaka
• 3 Kegemilangan Kesultanan Melaka
• 4 Kejayaan Melaka
• 5 Kejatuhan Melaka
• 6 Tertib tarikh
• 7 Lihat juga
• 8 Rujukan

• 9 Pautan luar
[sunting] Parameswara

Sejarah Malaysia
Sebahagian daripada siri Sejarah Malaysia

Prasejarah Malaysia (40,000-2,000 SM)

Gangga Negara (abad ke-2-11)
Langkasuka (abad ke-2-14)
Pan Pan (abad ke-3-5)
Srivijaya (abad ke-3 -1400)
Kedah Tua (1136 -???)
Majapahit (1293-1500)
Kesultanan Melaka (1402-1511)
Kesultanan Johor (1528-kini)
Perang Saudara Jementah (1879)

Persekutuan Pattani Besar (1603-1785)

Raja Putih (1841-1946)
Malaya British (1874-1946)
Perjanjian Inggeris-Belanda 1824
Perjanjian Burney (1826)
Penempatan Selat (1826-1946)
Perang Kelang (1867-1874)
Perjanjian Pangkor 1874
Negeri-negeri Melayu Bersekutu (1895-1946)
Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu (abad ke-19 -1946)
Perjanjian Inggeris-Siam 1909
Pertempuran Pulau Pinang (1914)
 Borneo Utara (1882-1963)
Penentangan Mat Salleh (1896-1900)

Perang Dunia II (1941-1945)

Perang Tanah Melayu (1941-1942)
Pembunuhan beramai-ramai di Parit Sulong (1942)
Perang Singapura (1942)
Syburi (1942-1945)
Kawat Kematian Sandakan (1945)

Malayan Union (1946-1948)

Persekutuan Tanah Melayu (1948-1963)
Darurat Tanah Melayu (1948-1960)
Peristiwa Bukit Kepong (1950)
Rundingan Baling (1955)
Hari Kemerdekaan (1957)
Persekutuan Malaysia (1963-kini)
Konfrontasi Indonesia-Malaysia (1962-1966)
Pemberontakan Brunei (1962-1966)
Rusuhan Kaum 1964 (1964)
Penyingkiran Singapura (1965)
Peristiwa 13 Mei (1969)
Dasar Ekonomi Baru (1971-1990)
Operasi Lalang (1987)
Krisis Perlembagaan Malaysia 1988 (1987-88)
Krisis Kewangan Asia (1997-98)
Al-Ma'unah (2000)
Perhimpunan Bersih (2007)
[sunting]

Parameswara adalah keturunan Raden Wijaya, raja pertama (1293-1309) dan pengasas
Kerajaan Majapahit menikahi Sri Gayatri Rajapatni, puteri dari Sri Kertanegara, raja
terakhir (1268-1292) Kerajaan Singhasari, yang kemudian memiliki Puteri Tribuana
Tunggadewi, pemimpin ketiga (1326-1350) Kerajaan Majapahit. Beliau menikahi
Kertawardana, dan memiliki Puteri Iswari. Si puteri kemudian menikahi Singawardana,
dan memiliki Putri Sarawardani. Kemudian ia menikahi Ranamenggala, dan memiliki
anak bernama Parameswara yang lahir di tahun 1344 pada saat neneknya, Ratu Tribuana
Tunggadewi, memerintah Majapahit.
Selain itu, beliau masih kerabat dari Ananggavarman atau Ananggawarman, (anak dari
Adityawarman) yang menjabat sebagai gabenor Majapahit di Pagar Ruyung, Kerajaan
Dharmasraya, dan Palembang.

Sebelumnya Parameswara beragama Hindu, dan kemudian memeluk agama Islam di

tahun 1414. Dari agama yang diyakini kita dapat lihat bahawa Parameswara bukan asli
dari Sriwijaya atau Palembang, kerana umumnya mereka memeluk agama Buddha.
Sriwijaya ketika masa lampau adalah pusat pengembangan agama Buddha di Asia
Tenggara.

Menurut "Suma Oriental", Parameswara ialah seorang raja Palembang yang

menggantikan ayahandanya, Raja Sam Agi. Beliau diserang oleh Raja Jawa, Batara
Tamavill, sewaktu beliau menggelarkan dirinya sebagai Mjeura ("orang yang berani").
Ekoran daripada itu, beliau melarikan diri ke Singapura.

Setelah membunuh wakil Raja Siam (bernama Tamagi) di Singapura, Parameswara

menjadi pemerintah palsu pada satu tempoh yang tidak lama kerana beliau telah diserang
dan dihalau oleh pihak Siam tidak lama selepas itu. Dengan seribu pengikutnya, beliau
menuju ke pantai barat Semenanjung Melayu untuk mencari tempat perlindungan yang
baru.

Menurut Sejarah Melayu ("Malay Annals") yang dikarang oleh Tun Sri Lanang pada
tahun 1565, Parameswara melarikan diri ke Muar tetapi diganggu oleh biawak yang tidak
terkira banyaknya. Penetapan di tempat yang kedua di Kota Burok juga gagal kerana
kubu pertahanan yang mereka cuba mendirikan runtuh dengan serta merta. Kemudian
Parameswara berpindah ke Sening Ujong. Setelah berada di sana, beliau melantik
seorang menteri untuk mewakili dirinya dan kemudiannya beliau tiba di Sungai Bertam,
iaitu suatu kawasan persisiran pantai. Ketika itu, orang-orang Seletar mendiami di situ
dan mereka meminta Parameswara menjadi raja.

Semasa berburu di muara Sungai Bertam, Parameswara ternampak seekor pelanduk

menendang salah seekor daripada anjing-anjing pemburunya. Parameswara tertarik
dengan kegagahan pelanduk itu lalu beliau memutuskan membina sebuah penempatan di
kawasan tersebut. Selepas menanyakan nama pokok (Pokok Melaka) yang diteduhnya,
Parameswara menamakan tempat itu "Melaka".

Ancaman serangan daripada pihak Siam menyebabkan keputusan Parameswara

membayar ufti kepada negara China pada tahun 1409 supaya mendapat perlindungan.
Pada tahun 1411, diiringi oleh Laksamana Cheng Ho, beliau melawat negara China
dengan rombongan pengiring sebanyak 540 orang untuk pertemuan dengan Maharaja
Ming, Yung Lo.
Kelihatan Pedagang-pedagang Arab bersembahyang di Pelabuhan Melaka

Parameswara memeluk Islam pada tahun 1414 melalui perkahwinannya dengan puteri
Pasai, Indonesia dan menukarkan nama beliau kepada "Raja Megat Iskandar Shah".

Pemerintahannya itu berkembang dengan pesat dan menjadi sebuah pelabuhan yang
terpenting di Kepulauan Melayu pada abad ke-15 dan ke-16. Tambahan pula, Melaka
merupakan tempat perdagangan rempah dengan berfungsi sebagai pintu kepada negeri-
negeri rempah untuk memasarkan rempah mereka. Ini dapat digambarkan menerusi
Duarte Barbosa yang berkata, "Sesiapa yang menguasai Melaka, dia dapat menguasai
perdagangan dunia" (He who is lord of Malacca has his hand on the throat of Venice.)

Faktor-faktor yang menyumbang kepada Melaka menjadi sebuah negeri yang maju
adalah kerana pelabuhannya terlindung daripada ancaman Monsun Barat Daya dan
Monsun Timur Laut. Pedagang-pedagang dari Jawa, Arab, India, China dan lain-lain
dapat berlindung di Melaka sehinggalah keadaan selamat untuk mereka ke laut semula.
Semasa pemerintahan Parameswara, ramai orang Cina menetap di Melaka, berdekatan
kawasan Bukit Cina yang mempunyai feng shui yang terbaik pada masa itu.

[sunting] Perkembangan Melaka

Iskandar Shah mangkat pada tahun 1424 dan diwarisi oleh anaknya, Sri Maharaja, yang
mengambil gelaran "Sultan Muhammad Shah" (1424-1444). Pada kemangkatannya
dalam tahun 1444, beliau diganti oleh putera bongsunya, Raja Ibrahim. Raja Ibrahim
kemudian dibunuh dan dimakamkan dengan gelaran "Sultan Abu Syahid".
Raja Kassim menaiki tahta pada tahun 1445 dan KESULTANAN MELAKA
memakai gelaran "Sultan Muzaffar Shah" (1445-
1459) menaiki takhta dan mengisytiharkan Islam Tempoh Sultan
sebagai agama rasmi negeri. Pendakwah- 1400 – 1424 Sultan Iskandar Shah
pendakwah Islam dihantar oleh Sultan ke seluruh
Sultan Muhammad
Kepulauan Melayu seperti Jawa, Borneo dan 1424 – 1444
Shah
Filipina. Sebahagian besar penduduk Asia
Tenggara pada ketika itu beragama Hindu. 1444 – 1445 Sultan Abu Syahid
Semasa pemerintahannya, pihak Siam membuat 1445 – 1459 Sultan Muzaffar Shah
serangan pertama ke atas Melaka pada tahun 1447
tetapi ditewas tidak jauh dari Muar. Pada tahun 1459 – 1477 Sultan Mansur Shah
1456, Tun Perak menjadi bendahara dengan Sultan Alauddin Riayat
gelaran "Bendahara Paduka Raja". Beliau 1477 – 1488
Shah
berkhidmat di bawah empat Sultan dan
1488 – 1511 Sultan Mahmud Shah
merupakan tulang belakang kepada
perkembangan Melaka ke mercu kekuasaannya di
Kepulauan Melayu.

[sunting] Kegemilangan Kesultanan Melaka

Melaka pada kemuncak zaman kegemilangannya.

Pada tahun 1459, Sultan Mansur Shah (1459 - 1477) menaiki takhta. Disebabkan
kedudukannya yang strategik, Melaka menjadi sebuah pangkalan luar yang penting bagi
kapal-kapal. Bagi mengeratkan hubungan diplomatik dengan Melaka, Maharaja China
telah menganugerahkan anaknya Puteri Hang Li Po dengan tujuan untuk dikahwinkan
dengan Sultan Mansur Shah. Untuk menyambut Hang Li Po, Sultan Mansur Shah juga
menghantar Tun Perpatih Putih dengan segolongan pengiring ke negeri China untuk
mengiringnya. Hang Li Po tiba di Melaka pada tahun 1458 bersama-sama 500 orang
pengiring.
Salah satu kesan kebudayaan yang berpunca daripada peristiwa ini ialah wujudnya
kelompok kaum Peranakan, iaitu hasil daripada perkahwinan campur di antara pendatang
Cina dengan penduduk tempatan. Kaum Peranakan ini juga dikenali sebagai orang Baba
dan Nyonya pada hari ini.

Semasa pemerintahan Sultan Mansur Shah, empayar Melaka mencapai kemuncak

kuasanya dan terdiri daripada Semenanjung Malaysia, Singapura, dan sebahagian besar
Sumatera. Pesaing utama Melaka ialah Siam di utara dan Majapahit di selatan. Majapahit
kemudiannya tumbang pada kurun ke-15. Siam pula telah menyerang Melaka sebanyak
tiga kali tetapi kesemua cubaan serangan tersebut telah gagal.

[sunting] Kejayaan Melaka

Selepas Melaka muncul sebagai sebuah pusat perdagangan baru menggantikan Srivijaya
pada Abad ke-15, Melaka telah berjaya mencapai kejayaan yang lebih besar kesan
daripada faktor perdagangan yang semakin berkembang pesat. Melaka telah muncul
sebagai kuasa besar di Kepulauan Tanah Melayu yang setaraf dengan kuasa besar lain
seperti Siam, Srivijaya, dan China. Melaka yang pada mulanya merupakan sebuah
kerajaan kecil telah berkembang dan mengambil alih peranan pusat perdagangan yang
dulunya dipegang oleh Srivijaya. Kejayaan menarik tumpuan perdagangan dari Srivijaya
ini telah mengangkat martabat Melaka ke tahap yang lebih tinggi kerana pada zaman
dahulu hanya kuasa-kuasa besar sahaja yang mampu untuk mengendalikan pusat
perdagangan yang cekap dan berupaya menyediakan kemudahan infrastruktur yang
moden.

Keupayaan Melaka telah menyebabkan sebilangan negeri yang dulunya berada di bawah
kekuasaan kuasa Siam dan Jawa telah meminta naungan dan perlindungan daripada
kekuasaan Melaka. Contoh negeri tersebut ialah seperti Bernam, Klang, Selangor, Sungai
Ujung, Kedah, dan Patani yang secara sukarela datang mendapatkan nobat daripada
Melaka. Manakala Pasai pula sebagai ‘abang tua’ dalam perdagangan dan agama, sentiasa
‘berkirim salam’ dengan Melaka. Bukti kemunculan Melaka sebagai satu kuasa besar
yang baru ialah Melaka telah dua kali berjaya menangkis serangan Siam dan akhirnya
berjaya menguasai Kelantan, menjelang kurun ke-16 Melaka telah memutuskan
hubungan hormat dengan Siam. Hal ini menunjukkan Melaka bukan sahaja berjaya
mencontohi kejayaan Srivijaya dalam perdagangan tetapi juga dari segi perluasan
wilayah.

Kejayaan Melaka memainkan peranannya sebagai sebuah enterport baru dapat dilihat
dalam tiga bentuk iaitu bertindak sebagai penerima atau pembeli barang-barangan,
menjadi pengantara menemukan pedagang Timur dan Barat termasuk Nusantara, dan
juga bertindak sebagai penyebar barang-barangan yang dibawa ke Melaka ke tempat lain.
Walaupun Melaka merupakan warisan Srivijaya, namun pencapaian Melaka adalah
berbeza daripada Srivijaya kerana Melaka merupakan tempat yang menjadi asas kepada
pegangan yang menjadi nadi menggerakan seluruh kegiatan pemerintahan dan rakyatnya
sehingga kini.
[sunting] Kejatuhan Melaka
Pada tahun 1488, Sultan Mahmud Shah mewarisi Melaka yang telah mencapai kemuncak
kuasa dan merupakan pusat dagangan yang unggul di Asia Tenggara. Bendahara Tun
Perak, pencipta keunggulan Melaka, telah tua. Begitu juga dengan Laksamana Hang
Tuah. Pemerintahan Sultan Mahmud Shah juga mengalami rancangan jahat dan pilih
kasih. Beliau bukan seorang raja yang cekap, akan tetapi beliau juga seorang mangsa
keadaan. Ayahandanya (Sultan Alaudin Riayat Shah) mangkat pada usia yang masih
muda. Oleh itu baginda menaiki takhta ketika masih kanak-kanak. Portugal pada awal
abad ke-16 sedang mengasaskan sebuah empayar luar negeri.

Pada tahun 1509, Diego Lopez de Sequiera dengan 18 buah kapal dari Angkatan diRaja
Portugal tiba di Melaka. Mereka merupakan orang Eropah pertama yang tiba di Asia
Tenggara dan digelar "Benggali Putih" oleh orang tempatan. Oleh kerana orang-orang
Portugis membuat kacau di Melaka seperti mengusik gadis-gadis dan mencuri, disamping
perselisihan faham, Sultan Mahmud Shah kemudiannya mengarahkan supaya orang-
orang Portugis dihalau dari Melaka. Angkatan Portugis diserang dan 20 anak kapalnya
ditahan.

Orang-orang Portugis berminat berdagang di Melaka

Pada 10 Ogos 1511, sebuah armada laut Portugis yang besar dari India diketuai oleh
Alfonso de Albuquerque kembali ke Melaka. Albuquerque membuat beberapa permintaan
membina markas Portugis di Melaka tetapi permintaannya ditolak oleh Sultan Mahmud
Shah. Selepas 10 hari mengepung, pihak Portugis berjaya menawan Kota Melaka pada 24
Ogos. Sultan Mahmud Shah terpaksa melarikan diri ke Pahang di pantai timur di mana
beliau gagal dalam percubaannya mendapat pertolongan daripada negera China.

Kemudiannya, Sultan Mahmud Shah berpindah ke selatan dan mengasaskan Kesultanan

Johor sebagai pusat dagangan saingan kepada Melaka. Dengan ibu kotanya di pulau
Bentan yang terletaknya berdekatan dengan Temasik (Singapura), beliau terus menerima
ufti dan kesetiaan dari kawasan-kawasan sekeliling yang diberinya sewaktu beliau masih
menjadi Sultan Melaka. Sultan Mahmud Shah menjadi ketua gabungan Melayu dan
berkali-kali menyerang Melaka. Pada tahun 1525, Laksamana Hang Nadim berjaya
mengepung Kota A Famosa sehingga pihak Portugis terpaksa membuat catuan makanan
dari Goa.
Pada 1526, pihak Portugis membalas dengan seangkatan kapal yang besar di bawah
Pedro Mascarenhaas dan memusnahkan ibu kota Bentan. Sultan Mahmud Shah
melarikannya ke Kampar, Sumatera tetapi anakandanya, Tengku Alauddin Shah tinggal
dan mengembangkan Johor sebagai sebuah empayar yang berkuasa dan yang mencapai
keunggulannya pada abad ke-18 dan ke-19. Lagi seorang anakanda Sultan Mahmud
Shah, Tengku Muzaffar Shah, dijemput oleh orang-orang utara untuk menjadi sultan
mereka dan beliau mengasaskan Kesultanan Perak

Sultan Mahmud Shah mangkat dua tahun kemudian di Kampar pada tahun 1526.

[sunting] Tertib tarikh

Rencana utama: Sejarah Melaka

[sunting] Lihat juga

• Kesultanan Perak
• Kesultanan Johor

[sunting] Rujukan
1. ↑ Pemerintah Pertama Melaka: Parameswara (1394-1414). Sejarah Malaysia.
Perpustakaan Negara Malaysia (2000). Dicapai pada 2009-01-22.

[sunting] Pautan luar

• (Inggeris) Sumber Singapura 1
• (Inggeris) Sejarah Singapura
• (Inggeris) Sumber mengatakan Parameswara dihalau penduduk tempatan
• (Inggeris) Sumber mengatakan Parameswara melarikan diri sebanyak dua kali
iaitu daripada Majapahit (keluar dari Palembang) dan daripada Siam (dari
temasik)
• (Inggeris) Pertembungan fakta di antara Tun Seri Lanang (Sejarah Melayu) dan
Tom Pires (Suma Oriental) mengenai hal ini
• Rencana The Melaka Empire di laman sabrizain.org

Diambil daripada "http://ms.wikipedia.org/wiki/Kesultanan_Melayu_Melaka"