14 HBvLPLUS

Wouter Vandenabeele
De weigering van Johnny Thijs nog langer aan amper 650.000 euro bpost te willen leiden, kon rekenen op veel bijval. Is een verloning als CEOs uit de priv noodzakelijk voor de motivatie van publieke dienstverleners?

ZATERDAG 28 EN ZONDAG 29DECEMBER2013

School of Governance Universiteit Utrecht en Instituut voor de Overheid KULeuven

Verschil tussen topmanager in publieke sector en priv

Geen betere prestatie door toploon

Er is - opnieuw - een kleine storm opgestoken over het salaris van publieke topmanagers. Dit was tot voor kort zeldzaam in Belgi, maar in Nederland zag ik dit fenomeen wel vaker. Je kan er je horloge op gelijk zetten: de discussie rond de Balkenende-norm duikt telkens weer op bij de jaarlijkse rapportage van de inkomensontwikkeling van topfunctionarissen n de overschrijdingen van de normering van hun bezoldiging (zie https://www. topinkomens.nl/wopt-onderwerpen/ rapportage). Meestal ging de discussie dan over de vraag of Paul de Leeuw meer mag verdienen dan de ministerpresident. Daaronder schuilt echter een fundamentelere vraag: hoeveel geld moet/mag iemand verdienen die een openbare dienst levert? En wat zegt de wetenschap daarover? Dit is een complex vraagstuk op het snijvlak van economie, psychologie en bestuurskunde.

OPINIE

De enige situatie waarin een marktconform loon toch verantwoord is, is een situatie waarin het proel dat men zoekt zo uniek is dat je op de markt mensen moet gaan wegkopen.
Als ze dat wel zou doen, dan kom je in een situatie terecht waarin bestuurders zichzelf hoge salarissen kunnen toekennen, omdat de opdrachtgevers (de regering) van deze taken minder kennis hebben dan de uitvoerders (de managers): de befaamde informatieasymmetrie uit het principaal-agent probleem. De marktwerking is dan verstoord en de markt vertrouwen is dus een slecht idee. Onderzoek toonde aan dat topmanagers van publieke agentschappen hogere salarissen konden onderhandelen naarmate ze meer ervaring hadden, zonder dat er betere prestaties tegenover stonden. De markt werkt hier dus niet.

DIENSTEN

DIT WAS DE WEEK

Wat werd er de voorbije week allemaal genoteerd in de media?

+
HBvL

Wat is overheid en wat is markt? Ondanks het feit dat dit vaak in Europese wetgeving vastligt, blijft er behoorlijk wat speelruimte over. De beslissingen hierover moeten echter op een democratische leest geschoeid zijn, waarbij volksvertegenwoordiging, middenveld en publieke opinie het met elkaar eens worden. De regering draagt hierbij de eindverantwoordelijkheid. Zij moet dus beslissen en mag zich niet zomaar verschuilen achter de markt die marktconforme salarissen vraagt. Overheid is geen markt.

bij dat salaris. We willen dat iemand hard werkt voor zijn salaris, maar ook dat mensen zich aan de organisatie binden, zonder dat er maar n minuut werk verzet is. Het is dus niet alleen de vraag of iemand het werk levert dat het afgesproken loon waard is, maar ook of er berhaupt iemand met een bepaald profiel te vinden is die zich voor dat bedrag aan de organisatie wil binden. De vraag is dus wat de regering wil bereiken met het salaris: goed werk belonen of iemand vinden die de organisatie wil leiden en zich eraan verbinden. Bovendien bestaan er verschillende soorten motivatie. Loon genereert vooral gecontroleerde motivatie. De bron van deze motivatie ligt hierbij niet in de persoon zelf, maar in het loon. Onderzoek wijst uit dat goede prestaties niet voortkomen uit gecontroleerde motivatie, maar uit autonome motivatie, die vanuit de mensen zelf komt. Of iemand zijn of haar werkt leuk of belangrijk vindt, speelt een veel grotere rol in de uiteindelijke prestatie dan de hoogte van het loon. In de publieke sector speelt bovendien public service motivation of de motivatie om een bijdrage te leveren

aan de maatschappij - een specifieke vorm van autonome motivatie - een belangrijke rol. Wanneer we die public service motivation in de vergelijking opnemen, besluiten sommige economen dat het nuttiger is om publieke dienstverleners minder dan marktconform te betalen, omdat je dan precies mensen met deze specifieke motivatie aantrekt. Dan krijg je dus de semi-paradoxale situatie dat de publieke sector in economische termen beter presteert wanneer je haar personeel minder dan het marktconforme betaalt. Je trekt dan immers de mensen aan die autonoom in plaats van gecontroleerd gemotiveerd zijn en die presteren dus beter.

MARKTCONFORM : SLECHT IDEE

MOTIVATIE

Een tweede vraag is die naar de rol van salaris als motivator. Salarissen zijn een complexe materie, al was het maar omdat we verschillende soorten gedrag verwachten

Alles bij elkaar genomen suggereert de wetenschap dus dat een marktconforme verloning voor topmanagers van publieke diensten minder goed is dan een lager-dan-marktgemiddeld loon. Je genereert geen extra winst qua prestaties en je trekt qua motivatie niet altijd de juiste types aan. Bovendien creert dit een salariscultuur waarbij je een hele kaste aan grootverdieners optuigt. Daarnaast maakt de symboolwaarde van een dergelijk dossier het er niet makkelijker op. De enige situatie waarin een dergelijk loon toch verantwoord is, is een situatie waarin het profiel dat men zoekt zo uniek is dat je - op de markt - mensen moet gaan wegkopen. De vraag is of dergelijke profielen wenselijk en realistisch zijn in de publieke sector.

Ik had me voorgenomen deze amnestie te weigeren, maar de gevangenis had een bevel gekregen.
Al speelt Poetin de kerstman, Pussy Riotster Maria Alyokhina ziet er, kort voor de Olympische Spelen, slechts een PR-stunt in.

WOORD
vd week
Van valleien en bergen is in Limburg niet veel sprake. De Medicon Valley is dan ook geen geograsche plaats, maar een conglomeraat van medische expertisecentra in Limburg met nog meer dure Engelstalige namen, als Digital Health Innovation of CareVille.

WAARDE
vd week
5.499.709 bankkaartverrichtingen op 21/12/13 breken het record van 22/12/12: we betalen op een jaar tijd 10 15% mr elektronisch. Niet enkel de muntjes van 1 en 2 eurocent staan op verdwijnen... Het piekrecord (aantal verwerkte transacties per minuut) is niet gebroken en staat nog op 24 december 2012 om 11u33 (11.854 elektronische betalingen).

WENS

vd week
Ik ga ofcieel met pensioen. (De wel vaker onzin uitkramende Justin Bieber twitterde het wel, maar zijn non-beliebers zouden willen dat het cht waar was.)

Tijd vinden zal hen wel lukken, queen Elizabeth, die hun baan of bedrijf verliezen.

Ik wil de NSA niet vernietigen, maar wel verbeteren.

Een exceptionele materile storing die als side-effect dit effect op de betalingen gehad heeft.

In zijn alternatieve kerstboodschap zegt klokkenluider Edward Snowden dat hij de maatschappij niet wil veranderen, maar haar de kans wou geven voor zichzelf uit te maken of ze een ommekeer wil.

Geen cadeau was het uitvallen van Bancontact tijdens het kerstshoppen, maar dankzij Worldline head of operations Birgitta Brys weten we waarom. Of niet.

Daarnaast is er ook het resultaat van uw inspanningen, dag na dag.

Ik voel me een beetje triest, maar sereen.

Koning Filip dankt na Nobelprijswinnaar Englert, het B-Fast team en onze topsporters (uitgezonderd KRC Genk) ook ons, voor zijn dotatie.

Ex-bpostmeester Johnny Thijs kan ook mt Bancontact en 450.000 minder op zijn loonbriefje dit jaar onmogelijk nog kerstcadeautjes kopen.

Echte vrede is geen evenwicht van tegengestelde krachten.

Paus Franciscus bidt voor vrede in Syri, de CAR, Zuid-Soedan, Nigeria, Palestina, Irak, Somali en Congo, voor bootvluchtelingen, kindsoldaten en slachtoffers van mensensmokkel en klimaatverandering. Ook hij ziet de Belgische verkiezingen van mei schromelijk over het hoofd.

+
HBvL

Wie zijn baan of bedrijf verliest, geen baan kan vinden of niet meer kan werken, raakt meer kwijt dan alleen nancile zekerheid.
Koning Willem-Alexander zelf kreeg het afgelopen jaar een nieuwe baan voor het leven.

Is een manier om te praten met de wakers, nee?

Premier Di Rupo is nog niet klaar (of wakker) voor een position switch.

Ik hoop dat u in het komende jaar tijd zal vinden stil te staan om af en toe eens rustig de zaken te overschouwen.

Ik heb al een tweetal uitnodigingen gehad voor interessante mandaten.

Johnny Thijs wel.