Вы находитесь на странице: 1из 56

Coordenao:

Manuela Barros Ferreira, Domingos Raposo


Autores:
Antnio Brbolo Alves, Ivo Castro, Marcolino Fernandes, Manuela Barros Ferreira, Valdemar
Gonalves, Cristina Martins, Rita Marquilhas, Antnio Maria Mourinho, Moiss Pires, Domingos
Raposo, Jos Augusto Raposo.
Paginao e composio:
Rita Marquilhas
Edio:
Cmara Municipal de Miranda do Douro / Centro de Lingustica da Universidade de Lisboa
Data: 1999
ndice
Apresentao
Princpios gerais
Correspondncia entre a grafia e os sons do mirands
ALFABETO
(Dgrafos)
(Grafias estrangeiras e adaptadas)
Mapa - reas leonesas em Portugal
PARTICULARIDADES DE GRAFIA E PRONNCIA DO ALFABETO
GRAFIA DOS DITONGOS
1. Ditongos crescentes orais
2. Ditongos decrescentes orais
REPRESENTAO DA NASALIDADE
Sinais auxiliares da escrita
ACENTO
APSTROFO
HFEN
Ortografia de alguns paradigmas morfolgicos
ARTIGOS
1. Artigo definido
2. Artigo indefinido
PREPOSIES
1. Formas essenciais
2. Locues prepositivas
3. Preposio + artigo definido
4. Preposio + artigo indefinido
PRONOMES
1. Pronomes pessoais
1.1. Pronome objecto indirecto + pronome objecto directo
1.2. Pronomes pessoais com a preposio cun
2. Pronomes possessivos
3. Pronomes demonstrativos
4. Pronomes indefinidos
4.1. Formas variveis
4.2. Formas invariveis
5. Pronomes relativos e interrogativos
5.1. Formas variveis
5.2. Formas invariveis
CONJUNES E LOCUES CONJUNCIONAIS
1. Conjunes coordenativas
2. Conjunes subordinativas
3. Locues conjuncionais
ADVRBIOS E LOCUES ADVERBIAIS
INTERJEIES E LOCUES INTERJECTIVAS
VERBOS
Verbos regulares
Verbos tener, ser e star
Amostragem de verbos irregulares
Amostragem vocabular
Conveno Ortogrfica da Lngua Mirandesa
Apresentao
No extremo nordeste de Portugal, ao longo da fronteira a sul de Alcanices,
entre a ribeira de Angueira, a poente e sul, e o rio Douro, a nascente, existe um
conjunto de aldeias onde as pessoas utilizam entre si duas lnguas: o portugus e o
mirands. Os dois idiomas convivem actualmente numa situao de diglossia, isto ,
de desigualdade de utilizao: o primeiro utilizado em qualquer circunstncia; o
segundo tem um uso mais restrito, geralmente confinado famlia e s relaes entre
vizinhos ou aldeias. No segundo ciclo do ensino bsico, o mirands ministrado como
disciplina optativa durante dois anos.
A origem do mirands remonta ao perodo em que, numa zona muito mais
vasta, incluindo as Astrias e Leo, se comeou a constituir um grupo de variedades
romances com muitos traos comuns entre si e que as distinguiam de outros
romances tambm em formao - por um lado, o galego-portugus e, por outro, o
castelhano. A esse conjunto romance deu a tradio lingustica a denominao de
leons, denominao essa que tem vindo a ser substituda pela de asturo-leons,
mais conforme com a sua antiga extenso histrica e geogrfica. Trata-se de
variedades que enfrentaram os sculos sem o apoio de uma escrita especfica, dado
que no tempo da sua maior pujana se escrevia exclusivamente em latim, e que,
passada essa poca, s as lnguas que correspondiam a um poder mais forte,
politicamente centralizado e complexo, cultivaram escritas romnicas e acabaram por
estabelecer normas com tendncia unificadora. Apesar disso, possvel Histria da
Lngua encontrar, sobretudo em documentos no literrios, testemunhos escritos da
existncia e persistncia desse antigo agrupamento lingustico ao longo dos sculos.
Do lado espanhol, do antigo conjunto histrico asturo-leons apenas o
asturiano alcanou um estatuto oficial de relativa proteco, dispondo hoje, no
Principado das Astrias, de instituies e personalidades cientficas que o promovem,
estudam e divulgam das mais variadas formas. O asturiano est hoje dotado de uma
norma ortogrfica flexvel, que d possibilidade de expresso s suas variedades. Esta
norma, contudo, no adequada grafia do mirands: apesar de pertencerem ao
mesmo continuum lingustico, os dois idiomas ocupam extremos opostos do territrio
respectivo, traduzindo-se o seu afastamento geogrfico e o seu alheamento
comunicativo em diferenas de fala bastante significativas, que as normas ortogrficas
respectivas no podem ignorar. Estes motivos e outros - como a influncia, em pano
de fundo, da ortografia do espanhol e do portugus - desaconselhavam a procura de
uma unidade de escrita transfronteiria, de difcil e morosa construo. Impunha-se
encontrar um cdigo que reflectisse a unidade interna do mirands e que recobrisse a
prpria variao local, de modo a tornar-se num instrumento de comunicao
simultaneamente amplo e colado realidade, para poder ser reconhecido como um
cdigo de identificao colectiva pela populao a que se destina.
Entre ns, foi no fim do sculo XIX que um sbio, Jos Leite de Vasconcelos,
descobriu para a comunidade cientfica o facto de numa pequena zona do nosso pas
existir um outro idioma para alm da lngua oficial. Com Jos Leite de Vasconcelos
surge a primeira tentativa de criao de uma norma de escrita mirandesa, baseada,
essencialmente, na pronncia da aldeia de Duas Igrejas. Os sinais diacrticos a que
recorria Vasconcelos, em muitos dos seus textos, a fim de transmitir fielmente a
pronncia local, acabaram por suscitar numerosas dvidas a quem experimentou
segui-lo. O resultado foi a criao de tantos modos de escrever quantas as pessoas
que escrita se dedicaram - acontecendo mesmo que num s autor se encontrem
oscilaes constantes. A variao de autor para autor deve-se ao facto de na zona de
Miranda, apesar da sua reduzida dimenso, existirem mesmo assim pequenas
diferenas de pronncia de aldeia para aldeia que cada pessoa tem tentado transmitir
sua maneira.
Perante tudo isto, o objectivo imediato da conveno ortogrfica agora
apresentada o de estabelecer critrios unitrios, sistemticos, claros e econmicos
para escrever e ler em mirands.
Este objectivo tem a sustent-lo uma aspirao mais vasta: a de ser um
contributo para a permanncia do mirands como lngua viva.
A conveno foi elaborada por um grupo de especialistas, constitudo por
responsveis do ensino e difuso do mirands (Antnio Maria Mourinho, Pe. Moiss
Pires, Marcolino Fernandes, Jos Augusto Raposo, Domingos Raposo, Valdemar
Gonalves e Antnio Brbolo Alves), e por linguistas do Centro de Lingustica da
Universidade de Lisboa (Manuela Barros Ferreira, Ivo Castro e Rita Marquilhas) e da
Universidade de Coimbra (Cristina Martins).
Agradecemos as sugestes e reparos margem da Proposta de Conveno
Ortogrfica Mirandesa, publicada em 1995, que nos foram enviados pelos colegas Ana
Maria Cano e X. Garca Arias, Ana Maria Martins, J. Enrique Gargallo Gil, Jos Manuel
Feio, Lus Prista, Maria Helena Mira Mateus e Maria Jos Moura Santos. O nosso
agradecimento extensivo ao estudioso do mirands Francisco Lopes Pires assim
como a todos os mirandeses que apoiaram de diversos modos esta iniciativa.
PRINCPIOS GERAIS
I. Reduo da variao grfica
A unicidade, sistematicidade e economia anteriormente referidas reflectem-se no facto
de no se procurar anotar todas as variantes de pronncia, mas apenas aquelas que,
ou se manifestam regularmente (caso de lh- inicial) ou representam um fenmeno
que j foi regular na lngua e hoje apresenta diversos modos de realizao, conforme
as localidades (ditongos crescentes i e u). Isso no impede, como no caso do
portugus, francs, etc., que os leitores conservem a sua pronncia prpria,
realizando de modo individual uma grafia a todos comum.
II. Clareza
A clareza traduz-se, essencialmente, na anotao grfica de determinados processos
fonolgicos que diferenciam bastante o mirands do portugus e que at agora nunca
haviam sido representados - tais como o aparecimento das sibilantes dorsais e z em
final de slaba, em funo da sonoridade da consoante seguinte. Na mesma linha,
optou-se pela marcao da nasalidade em final de palavra com n e no com m, de
modo a tornar bem clara a formao do plural em mirands (pan, panes). Procurou-
se, alm disso, explicitar os critrios que levaram a determinadas opes e no a
outras e indicar as variantes que alguns items admitem.
III. Continuidade da tradio grfica
Quando existiam vrias opes de escrita para um dado som, optou-se geralmente
pela de mais antiga tradio na lngua ou mais frequente nos diversos autores (y em
palavras como you, y; i na conjuno i). Estando a aprendizagem do mirands ligada
ao portugus, a maioria das solues adoptadas aproxima-se mais das solues
portuguesas que das espanholas. Por exemplo, escrevendo-se em portugus mulher
com lh, no faria sentido que se escrevesse com dois ll a palavra mirandesa mulhier.
E utilizando-se lh para este som no interior da palavra, to pouco faria sentido mud-
lo para ll quando surge no incio dela. Por isso se recomenda a escrita lhuna e no
lluna, de acordo com a tradio escrita mirandesa.
IV. Simplicidade
Evitam-se diacrticos e smbolos que no sejam de uso corrente e acessveis em
qualquer instrumento de escrita, especialmente processadores de texto com teclado
portugus e pequenas tipografias.
V. Flexibilidade
Sem prejuzo dos princpios precedentes e da necessidade de fixar orientaes
ortogrficas precisas, de admitir uma certa margem de flexibilidade, por razes
estilsticas ou de figurao dialectal. Uma conveno ortogrfica no deve limitar a
liberdade individual de criao. Por exemplo, quando se escreve dentro da ortografia
mirandesa, a grafia ch suficiente para representar a africada palatal surda (de
chama, chober), que tambm existia no portugus antigo e existe ainda no norte,
entre pessoas de certa idade. Mas num texto escrito, por exemplo, em portugus com
insero de frases em mirands, essa grafia seria insuficiente para evidenciar a
pronncia mirandesa, pelo que se justificaria o uso da grafia tch. O mesmo se aplica
se se pretender, dentro de um texto em mirands, evidenciar algumas passagens
num dos seus dialectos, por exemplo, o sendins - caso em que teria de ser
encontrada uma maneira eficaz de contrastar as duas pronncias. Como este tipo de
variao depende, afinal, do cdigo principal de referncia, no podem ser previstos
todos os casos de contraste possveis.
Correspondncia entre a grafia
e os sons do mirands
ALFABETO
Letras Sons Exemplos
A, a [aj cacho, abe, caldico
[rj cachico, Madalena, la
[rj antes, mandil
B, b [bj bui, baca, selombra
[bj cebada, parba
C, c [kj cabalho, curda, cunta
[sj cigo, cebada, Mrcio
, [sj ao, apato, ofino, fechar, quilar, cupir,lhu,
perdi, pa.
[zj pa de la tirra
D, d [dj deimingo, dous, anda
/( eidade, ls dintes, pa de, curda
E, e [cj
1
s, prcio, rebs, ms, mirands, be
[cj seno, abispra
[j

2
bestido, bergonha, cebada, cerrado, dezir
[cj benga
[j bendima, centeno
F, f [Ij fraita, farina, filar, forfalha
G, g [gj garniza, garbano, benga
[yj agora, lhargo
[j registar
H, h ---- haber, home, hoije

1
Este som, em mirands, tem um timbre intermdio, varivel, entre [cj e [cj.
2
Para este som, adoptamos o i cortado [j, em uso no Atlas Linguistique Roman e no Atlas Linguarum
Europae.
I, i [ij chcharo, perrico, friu
[jj aire, dreito, tirra, coixo, camboio
[ i j binte
J, j [j janeiro, rejistir
L, l [Ij ala, salir, maquila, cilo, celestre, l aire
[1j cal, caldo, Manuel, l perro
M, m [mj molino, amar
nasal
3
palomba, lhimpar, sembrar, cumpadre
N, n [nj naide, ganado, benir, cena, lhuna, camino
nasal
4
pan, un, cien, amrun, amaran, cun
O, o [oj
5
ab, home, manolho
[oj purta
[u j molino, costilha, coneilho, lhibro
[oj honra, selombra
P, p [pj puminto, papalha
Q, q [kj quatro, quarenta
R, r [rj caro, crecer, diabro, drento, berdade
[rrj rato, honra, carro
S, s [s j screbir, saber, farsa, casca, ms
[z j coser, amisade, beiso, queiso
T, t [tj tartamudo, toucino

3
Indicao de nasalidade da vogal precedente.
4
Indicao da nasalidade da vogal precedente.
5
Este som tem em mirands timbre intermdio, varivel, entre [oj e [oj.
U, u [uj pruma, meruja, anubrado, mulhier
[wj tiu, miu, purta
[uj nunca, frun, cumpadre
X, x [j xordo
6
, xabon, xal, xara, anxabonar, baixo
Y, y [jj y, you, y, yuga
7
, yrba
Z, z [zj cozer, cozinar, rapaza, dezir, znudar, zgusto,
felizmente, Frezno
(Dgrafos)
Ch, ch [tj cheno, chabe, chama, chober, chubir
8
, chizmo,
borracho
Gu, gu [gj guindilha, guincha, anguila, guelhada
[yj seguir
Lh, lh [Kj lheite, lhino, lhuna, polho, filho, mulhier
nh [ j manhana, outonho, anganhar, canhona
Qu, qu [kj quedar, questume, aquilho, eiqui, quijo
rr [rrj carro, parro
ss [sj passar, asso
(Grafias estrangeiras e adaptadas)
K, k [kj Kg, Km
V, v [bj / [vj TV, Vnus,Varsvia, vianense
W, w [wj [bj [[j whisky, KW, Wagner

6
Port. 'surdo'
7
Port. 'gua'
8
Port. 'subir'
PARTICULARIDADES DE GRAFIA
E PRONNCIA DO ALFABETO
A
A letra a representa uma vogal aberta se est em slaba oral tnica (cacho,
amai). Tem o mesmo valor em algumas slabas tonas, como as que terminam
em -l (salmuira) e as que perderam o acento principal (banamente,
bastamente), assim como em algumas palavras de origem erudita (batizado).
Representa uma vogal fechada se est em outras posies tonas.
Em slaba tnica oral, e se a sua posio na palavra o exige, tem acento
agudo de acordo com as regras de acentuao grfica (que so expostas mais
adiante). Tal como as outras vogais, representa uma vogal nasal se seguida
de m ou n homossilbico.
B
A letra b representa uma consoante labial, que oclusiva em posio inicial
(buno) e aps vogal nasal (ambeija) e fricativa quando est entre vogais
(abe) ou depois de consoante sonora (orbelhaca).
C
A letra c corresponde a duas consoantes: uma oclusiva velar [kj antes de a, o, u
(casa, coto, curda, curto) e uma sibilante dorsal [sj, antes de e, i (cebada,
cigo).

Para representar a sibilante [sj antes de a, o, u, utiliza-se a letra (apato,


caurro). Esta letra tem o mesmo valor quando est seguida de consoante surda
(cupir, calar, fechar, quilar, tapar) e no fim de palavra (pa). Se, na
frase, a palavra seguinte comea por consoante sonora, a sibilante final
sonoriza, mas esta mudana no se representa graficamente. Assim, pa de la
tirra l-se com [zj.
CH
Este dgrafo tem um paralelo no que corresponde antiga pronncia galego-
portuguesa da africada palatal surda [tj (proveniente de pl, cl e fl latinos) que
se conserva na Galiza, no Minho, em Trs-os-Montes e na Beira Interior. Em
todo esse territrio, constrasta com a fricativa palatal surda [j, representada
por x: bucho e buxo tm pronncias diferentes. Como se sabe, a pronncia
normativa portuguesa j no tem a africada [tj , embora se mantenha a
respectiva grafia tradicional.
Em mirands, outras palavras alm das portuguesas correspondentes se
pronunciam com [tj: chubir 'subir'.
D
A letra d representa uma consoante oclusiva em incio de palavra (dei) e depois
de nasal (mundo) e de l (caldo) e uma fricativa se est, por exemplo, entre
vogais (bida) ou depois de r (berde).
E
Esta letra representa vogais com diferentes graus de abertura, os quais so
indicados quer pela sua posio na palavra, quer pelos acentos circunflexo e
agudo, de acordo com as regras enunciadas no captulo dedicado ao acento. O e
em slaba tona soa, geralmente, fechado.
A letra e, seguida na mesma slaba de n ou m, representa, em posio
tnica, uma vogal nasal aberta (benga). Em posio pretnica, representa uma
vogal nasal muito fechada (bendima).
F
Em mirands, o emprego desta letra em nada difere do das outras lnguas
romnicas.
G, Gu
A letra g representa a consoante velar [gj antes de a, o, u, que oclusiva em
posio inicial (gato) ou depois de vogal nasal (pongo) e fricativa [yj
designadamente entre vogais (fago) e depois de r (lhargo). A letra g antes de e,
i, tem o mesmo valor de j [j (registar). A utilizao de g em vez de j nesta
posio deve ser especificada num Vocabulrio Ortogrfico, sendo aconselhvel
seguir a base etimolgica. Para se ler [gj e no [j antes de e, i, recorre-se,
como noutras lnguas, a um u intercalar que, geralmente, no se l (guelhada,
guila). Uma excepo a palavra guira e derivadas (por ex. guiron, guirica)
em que o u se pronuncia.
H
O mirands conserva o h etimolgico na maior parte dos casos. Contudo, em
interior de palavra esse h desaparece (honra, desonra).
Faz tambm parte dos dgrafos ch, lh e nh onde funciona como um
diacrtico que muda o valor da consoante simples.
I
A letra i tem valores idnticos em slaba tnica e em slaba tona. Representa
tambm a semi-vogal constitutiva de ditongos (mai, puis), excepto nos casos
em que se recorre a y inicial.
J
A consoante palatal sonora [j representada por j antes de a, o, u (Janeiro).
Antes de e, i tambm se utiliza j, de acordo com a origem da palavra (arranje,
hoije, jeira, jeito, Jeov, Jeremias, laranjeira, majestade).
Alm disso, esta consoante resulta frequentemente de palatalizao da
sibilante apical sonora [zj, quando est junto de uma vogal palatal: nesse caso,
usa-se a letra j em vez de s (rejistir, quijo, quaije).
K
Utiliza-se apenas em palavras estrangeiras e em smbolos de valor universal
(Km).
L
A manuteno do l intervoclico latino uma das principais diferenas do
mirands em relao ao galego e ao portugus (salir, malo).
L- em incio de palavra e seguido de vogal existe apenas em neologismos,
emprstimos e nomes prprios; no lxico mirands tradicional integra sempre o
dgrafo lh-.
L aparece como letra isolada, ou seguido de s, para representar o artigo
definido masculino. A pronncia deste artigo l antes de palavra comeada por
consoante velarizada, assemelhando-se ao l ingls da palavra table.
LH
O som que este dgrafo representa aparece no s no interior de palavras
(mulhier), mas tambm no incio daquelas que comeavam por l- em latim e
suas derivadas: lheite, lheiteiro. Esta caracterstica do mirands comum ao
leons e ao asturiano ocidental.
M
Alm do seu valor em incio de slaba (mai), a letra m utilizada para indicar a
nasalidade da vogal antes de p e de b (eisemplo, amboubecer).
N
A manuteno do n intervoclico latino outro trao distintivo do mirands
(cheno) em relao ao galego e ao portugus (cheo, cheio). Para alm do seu
valor em incio de slaba (cheno, lhiones, rana), indica a nasalidade da vogal em
fim de vocbulo (lhion) e antes de qualquer consoante que no seja p ou b
(canto). A opo n ( e no m) em fim de palavra deve-se, sobretudo, ao facto
de tornar mais compreensvel a formao de plurais (panes, coraones).
NH
Este dgrafo, que equivale ao portugus nh e ao espanhol , representa a
consoante nasal palatal proveniente de -nn- latino, surgindo apenas em interior
de palavra: anho (port. ano), canha (port. cana). A evoluo lat. > mir. igual
que se verifica em asturo-leons e espanhol.
O
A letra o, tal como e, representa vogais com diferentes graus de abertura.
Quando representa [oj aberto em slaba tnica de palavras agudas e esdrxulas,
recebe acento agudo (ab, bbida). Recebe acento circunflexo quando faz
parte, tambm em slaba tnica, dos ditongos u e un (purta, funte). Muitas
vezes, na fala de algumas localidades, estes ditongos reduzem-se vogal mdia
[oj ou nasal [oj. Quando o representa a vogal fechada [uj de slaba tona
(pretnica ou final), com origem na reduo de [oj, no recebe qualquer acento,
mas tambm no substuda pela letra u (nobenta, ganado).
P
Em mirands, o emprego desta letra em nada difere do das lnguas vizinhas.
Q, Qu
A letra q representa o som oclusivo [kj, sendo sempre acompanhada de u
(excepto quando seguida de apstrofo, como se refere mais adiante). Este u
pronuncia-se antes de a em palavras tais como qual, quatro, quarenta e ainda
antes de en, na palavra cinquenta. No se pronuncia antes das vogais e, i:
questume, eiqui.
R, RR
A vibrante simples [rj, representada por um s r, surge entre vogais (caro), em
fim de slaba (cardo) e de palavra (cantar) ou como segundo elemento dos
grupos consonnticos br, cr, fr, gr, pr, tr.
A vibrante mltipla [rrj
9
igualmente representada por um s r quando
em posio inicial de palavra (ruda) ou em inicial de slaba depois de
consoante (honra). Representa-se com rr se est entre vogais (carro).
S-, -SS-, -S-
As letras s-, -ss- e -s- correspondem s sibilantes apicais, que se pronunciam
com a ponta da lngua aproximada dos alvolos, distinguindo-se portanto das
sibilantes predorsais, que se pronunciam com o dorso da lngua contra os dentes
e so representadas por e por z. Este sistema de sibilantes do mirands
integra-se numa zona mais vasta, de que fazem parte Trs-os-Montes e uma
parte do Minho e da Beira Alta.
Em incio de vocbulo, s-, como representao de [sj apical surdo, pode
aparecer antes de vogal ou de consoante (saber, semitrio, screbir); utiliza-se
como letra inicial de slaba depois de consoante (farsa) e ainda em fim de slaba
ou de palavra (triste, sparo, gustos). O mesmo som representado por -ss-
quando est entre vogais (passo).
A letra -s- entre vogais representa uma apical sonora [zj
10
(por ex. coser
[kuzcrj la roupa) distinta da predorsal -z- [zj (cozer [kuzcrj batatas). de notar
que este som [zj o nico que no tem grafia que o individualize, sendo
representado com a mesma letra s que utilizada para a apical surda [sj. Da
decorre que a sua pronncia em slaba fechada no seja marcada graficamente
(ao contrrio do que acontece no par de predorsais /z), sendo induzida pelo
contexto. Assim, a letra -s corresponde a uma apical surda [sj se est antes de

9
Esta representao fontica corresponde que est sendo utilizada no Atlas Linguistique Roman.
10
Na sua Philologia Mirandesa, Jos Leite de Vasconcellos representava este som [zj por $; porm este
smbolo tem hoje, no Alfabeto Fontico Internacional, o mesmo valor que o da segunda consoante da
palavra baixo.
consoante surda (scalada
11
, screbir, fista) e corresponde a uma apical sonora
[zj no s entre vogais (coser, asa, eisemplo) como tambm antes de consoante
sonora (mesmo, smagar, cismar).
T
Em mirands, o emprego desta letra em nada difere do das lnguas vizinhas.
U
Tal como o i, a letra u representa tanto uma vogal plena [uj (pruma) como uma
semivogal [wj (tiu), mantendo valor idntico em slaba tnica e tona.
Combinada com -m e -n, ou encimado por til, u representa u nasal (cumpadre,
cun, algua).
Algumas palavras que em port. apresentam o fechado e em espanhol ue,
tm em mirands u: port. for, boi, coiro; esp. fuere, buey, cuero; mir. fur, bui,
cuiro.
V
O som [vj no existe em mirands, ocorrendo em seu lugar [bj ou [[j. de
notar, porm, que muitos nomes prprios se escrevem oficialmente com V
(Virglio), dado que os registos de nascimento so feitos segundo normativas
portuguesas.
W
Utiliza-se em palavras estrangeiras e smbolos de valor universal (KW).
X
Esta letra usada para representar o som palatal [j (xastre, xordo).
Y
Esta letra y representa a semivogal anterior [jj (por vezes levemente fricatizada)
nos vocbulos y, you, y, yuga, yrba e yrbo
12
. A sua incluso no alfabeto
mirands respeita a tradio medieval leonesa.
Z
Esta letra representa a sibilante dorsal sonora [zj que corresponde da palavra
portuguesa cozer. No se utiliza esta letra em fim de palavra, mas apenas no
incio, entre vogais ou antes de slaba iniciada por consoante sonora.
As palavras derivadas de outras terminadas em mudam geralmente o
em z: (feli > felizmente, die > dezena, mas pa > pacfico).

11
Port. escada
12
Planta rasteira.
GRAFIA DOS DITONGOS
1. Ditongos crescentes orais
Um dos fenmenos mais frequentemente usados como critrio para
distinguir o mirands do galego-portugus e o relacionar com outras lnguas
hispnicas o facto de e e o breves, tnicos, latinos terem evoludo para
ditongos. Assim, em mirands, as palavras latinas terra, castellu, evoluram
para tirra e castilho, enquanto as palavras porta e rota se tornaram purta e
ruda
13
. Geralmente, o mirands apresenta i em palavras que em portugus
tm [cj aberto e o espanhol e asturiano [jcj (port. terra, esp., ast. tierra). Do
mesmo modo, o mirands tem u em palavras onde o port. apresenta [oj
aberto, o espanhol ue e o asturiano ue ou uo. Nas palavras graves e
esdrxulas, estes ditongos so invariavelmente marcados por acento
circunflexo, tanto em slaba oral como em nasal. Escreve-se, por conseguinte,
tirra, timpo, purta e funte (mas cien, nien, mulhier), como decorre da
aplicao das regras de acentuao 2.2.1.1 e 2.1.1.
De notar porm que estes ditongos se podem reduzir a uma simples vogal
quando a slaba respectiva perde o acento tnico no processo de derivao:
funte - funtica; firro - ferrico. Esta monotongao no se encontra apenas a
nvel da palavra mas tambm em unidades prosdicas mais extensas, tais
como: el y un rapa buno - el y un bun rapa.
O ditongo [jcj escreve-se y na 3 pessoa do singular do presente do
indicativo do verbo ser e em palavras como yrba, yrbo, yuga.
Alm destes, h tambm os ditongos crescentes ua (qual, quarto, guapa)
e ia. A palavra y (port. j) uma excepo de escrita que segue a tradio
leonesa.
2. Ditongos decrescentes orais
ai: aire, hai, naide, pixaro
au: acauso, auga, frauga, calhau
ei: eigreija, einauga, denheiro, dreito, pereira, queiso, streilha,
ancuntreis
u: chapu, pilu
14
, mantu
eu: lheuga
ou: oubeilha, ourrita, boubilha, toua, pouco, outro, dous, sous,
amou

13
Actualmente a utilizao destes ditongos varivel, sendo o aparecimento de [woj menos frequente
que o de [jcj; assinalam-se j aldeias onde ambos os ditongos desapareceram. Numas localidades, como
Ifanes, verifica-se a reduo de [jcj para [cj; noutras, como Duas Igrejas e Constantim, [woj espordico;
por ltimo, em Sendim existe [ij em lugar de [jcj e [uj em lugar de [woj. A ortografia conserva os ditongos
tradicionais.
14
Port. 'irrequieto'.
oi: hoije
15
, coixo, noijo, camboio
i: heiri
ui: uitenta, muito, nuite, bui
16
, cuiro, apuis, puial, guira
17
iu: Dius, friu, niu, ardiu, miu, morriu, comiu.
REPRESENTAO DA NASALIDADE
Em interior de palavra a nasalidade representada como em portugus e
francs: m antes de p e b (cumpanheiro, cumbite) e n antes de qualquer outra
consoante (honra, binte).
Observa-se, tal como nas vogais orais, um maior fechamento das vogais
nasais na maioria das slabas pretnicas. Assim o en de bendima l-se
geralmente com um e muito fechado, quase mudo [j, e em muitas palavras
onde o portugus escreve om o mirands tem um (cumbidado).
Em fim de palavra adopta-se a escrita Vogal + n (coraon, melon,
freijon).
Um caso particular o do artigo indefinido feminino e de alguns
pronomes indefinidos, onde u nasal seguido de a, quer em hiato quer com
uma transio nasal velar. Para estas palavras recomenda-se o emprego de til
sobre o u (ua, algua, etc.). Se isso no for possvel por dificuldades tcnicas,
admite-se a sua omisso.

15
Em mirands as consoantes palatais podem desenvolver uma semivogal [jj na slaba anterior, como
acontece em outras zonas do norte de Portugal, onde se diz cereija, hoije, coixo. Esta regra no se aplica
se na slaba que precede a consoante palatal existir o ditongo i: boubilha. Em Ifanes ocorre
igualmente a semivogal u depois de o: houje, noujo, amoujo (porm coxo, com o aberto).
16
Um [jj que no foi desenvolvido por consoante palatal provoca geralmente o fechamento do o (bui,
port. boi).
17
Rego hortcola, tambm denominado augueira e augadeira.
Sinais auxiliares da escrita
ACENTO
1. Princpios gerais da acentuao
Na ortografia do mirands, h a preocupao de:
a) reduzir ao mnimo os acentos grficos;
b) permitir uma apreenso imediata da slaba tnica (dado que existe
variao no modo de acentuar e que aqueles que aprenderem a escrever
mirands no o conhecem necessariamente como lngua materna);
c) permitir a apreenso da qualidade da vogal tnica.
Os sinais utilizados na marcao da tonicidade so o acento agudo
(stubrun) que marca tambm a qualidade relativamente aberta das vogais a, e
e o (y, ss, n); o acento circunflexo, que indica a qualidade no aberta de e
e de o (tirra, murte); e o til que, como j foi dito, marca a nasalidade do u
em hiato (ua).
2. Regras de acentuao
2.1. Monosslabos e palavras agudas.
2.1.1. No necessitam de acento grfico os monosslabos e as palavras agudas
terminadas em - (be, nari, papalha, rai), -r (ber, cantar, amor,
tenedor
18
), -l (el, nel, sol, mandil, caracol), -n (nien, baron, acabaran, coraon)
e ainda as que terminam em i, u (incluindo os ditongos decrescentes ai, ei, iu,
ui) seguidas ou no de -s (oubi, oubis; peru, perus; andai, andais; cantei; riu,
rius, niu, nius, morriu, fui).
2.1.1.1. Constituem excepo a esta regra, recebendo acento agudo, as
palavras terminadas nos ditongos u (chapu) e i (heiri).
2.1.2. Tm acento grfico (agudo ou circunflexo) os monosslabos tnicos e as
palavras agudas terminados nas vogais -a, -e, -o seguidas ou no de -s (y,
lhebars, Satans, lheb-las, ms, trs, ss, perd-lo, ss, n, ns, bs, ab, y).
2.1.2.1. As palavras como mie (pronome possessivo), tenie, tenerie, darie,
(formas verbais), Marie, die, no so acentuadas
19
.

18
Pequeno parque infantil.
19
Tambm estas palavras conhecem alguma variao a nvel da oralidade, podendo ocorrer na ltima
slaba, quer hiato [e] (Duas Igrejas), quer ditongo [jcj (Malhadas), quer monotongao em [cj (Ifanes),
quer monotongao em [ij (Sendim). Dada a inadequao da grafia i para estes casos, optou-se pela
manuteno do dgrafo ie, porm desprovido de qualquer diacrtico.
2.2. Palavras graves
2.2.1. As palavras graves que terminam em vogal, seguida ou no de -s, no
necessitam de acento grfico (raposa, camino, stube, stubiste), excepo feita
para os casos seguintes:
2.2.1.1. Palavras graves onde ocorram, em posio tnica, os ditongos i e u
oriundos de e e o breves latinos (firro, purta, timpo, funte).
2.2.2. As palavras graves terminadas em -, -r, -l, -n e que tenham vogal oral
ou nasal na slaba tnica recebem acento agudo (lpe, lbun, cnten, pngan,
amperun, stubrun).
2.3. Palavras esdrxulas
2.3.1. Tm acento grfico todas as palavras esdrxulas e pseudo esdrxulas
(prssimo, Mrcio, prpio, notcia, defrncia, ndia, fcele, cartele).
APSTROFO
1. O apstrofo ( ' ) representa sons que so suprimidos na fala, geralmente e e
a fechados. Nos textos formais evita-se o seu emprego.
2. utilizado no artigo feminino singular, la, quando a palavra seguinte comea
por vogal: l'alma.
3. Pode utilizar-se, mas no indispensvel, em palavras como en, me, de, que,
desde, que, se, antes de palavras comeadas por vogal ou h: "Desd'anton, a
quantos probes ancuntraba", "Botou-la al probe para s'el cobrir", "Seguie
Martino d'a cabalho", "Quien m'agasalhou cun esta meia capa", "Biu l lhugar
q'hoije chman Costantin", "Bida q'hai q'arrincar", "Bida q'ant agora s'anraizou
n'auga"
20
.
4. Nas formas elididas mas muito repetidas, como pra, pa, del, cul, etc.,
dispensa-se o apstrofo.

20
Manuel Preto, Bersos Mirandeses, Edies Salesianas, 1993, pp. 66-69, com ortografia modificada
segundo esta mesma conveno.
HFEN
O hfen (-) tem em mirands as seguintes funes:
1. Unir vocbulos compostos por elementos que conservam a sua acentuao
prpria: guarda-rius.
2. Ligar os pronomes complemento ao verbo de que dependem e que os
precede: d-me-lo.
3. Indicar translineao, ou seja, marcar, no fim de uma linha de escrita, o corte
de uma palavra que continua na linha seguinte.
3.1. A diviso dos vocbulos tem em conta a sua formao silbica. Assim, no
se separa a consoante s-, z- ou - inicial de palavra: znu-dar, no z-nu-dar,
sco-la, no s-cola, qui-lar
21
, no -quilar.

21
Port. tosquiar
Ortografia de alguns paradigmas
morfolgicos
ARTIGOS
1. Artigo definido
As solues adoptadas neste ponto introduzem uma simplificao de
escrita que implica o conhecimento prvio da pronncia mirandesa. Assim, para
quem queira aprender o mirands como segunda lngua, apresentamos muito
resumidamente as realizaes contextuais do artigo definido masculino
22
.
O artigo l faz corpo com as vogais que o rodeiam, iniciando a slaba da
palavra seguinte (l'aire), ou fechando a slaba da palavra anterior (bi'l gato),
sendo menos ou mais velarizado consoante os respectivos contextos. Quando
aparece entre consoantes ou em inicial absoluta, antes de consoante, adquire
um carcter silbico, pronunciando-se como o l da palavra inglesa table: pensar
[Ij ganado, [Ij gato. No difcil reconhecer neste [Ij um antigo el, com e
"mudo", que acaba por desaparecer completamente quando se encontra nos
contextos voclicos j apontados: bi'l gato, l'aire y buno
23
.
De modo a facilitar ao mximo a escrita e a evitar erros, a soluo
adoptada dispensa o apstrofo, excepto na forma feminina singular antes de
vogal: l'auga.
Artigo masculino feminino
singular l la, l'
plural ls las
A ttulo de exemplo, reproduzimos um conto em que J. Leite de
Vasconcellos utilizava uma anotao semelhante dos artigos definidos
mirandeses. Actualizmos, no entanto, quando necessrio, a ortografia das
demais palavras.
Era ua be Cristo i San Pedro, ban por un camino i ancuntrrun un arador
dezindo muitas pragas, a quien Cristo le dixo: "Adius, filho de l Sinhor!" I indo
ms alantre, ancuntrrun un probe deitado a rezar l rosairo, a quien Cristo le
dixo: "Adius, filho de l diabo!" I San Pedro, admirado, preguntou la causa
d'aqueilhas palabras, i Cristo dixo que l arador staba trabalhando de coraon,
para sustento de la famlia, anquanto que l probe staba pensando onde irie
roubar."

22
Os fenmenos de fonossintaxe aqui apresentados j foram apontados por J. Leite de Vasconcellos nos
seus Estudos de Philologia Mirandesa, Imprensa Nacional, Lisboa, 1900, vol. I, p. 357.
23
As diferentes escritas at agora praticadas tm adoptado as notaes 'l e l', mas sem conseguir
traduzir a regularidade que existe na fala. Assim, em vez de de'l gato, por exemplo, acontece escrever-se
de l'gato, onde o apstrofo sugere uma eliso que na verdade no ocorre.
2. Artigo indefinido
Artigo masculino feminino
singular un ua
plural uns uas
PREPOSIES
1. Formas essenciais: a, an/ en/ ne, ante, antre, apuis, at/ ant, cun,
contra, cunforme, cunsante, de, dende, desde, menos, para/ pra/ pa, por/ po,
salbo, sin/ sien, subre, trs, tirante.
1.1. Podem desempenhar funes de preposio: acerca, alantre, delantre,
segun, segundo.
2. Locues prepositivas: an be de, anc, ancasde, acerca de, antes de, al
redor de, al lhado de, al pie de, a mais de, apuis de, arriba de, atrs de, a/ an
baixo de, cerca de, que, debaixo de, de frente de, delantre de, drento de, fura
de, longe de, por ende abaixo, para cun, por antre, por baixo de, po'lhi fura, po
riba de.
3. Preposio + artigo definido: Por razes de acentuao, a preposio a
contrai-se apenas com o artigo masculino e pronuncia-se [al], [als],
conservando-se separada se o artigo feminino.
Preposio
Artigo
singular plural
masculino feminino masculino feminino
l la ls las
a al a la als a las
cun cul,
cun l
cula,
cun la
culs,
cun ls
culas
cun las
de de l de la de ls de las
en, an (>ne) ne l/ no
24
na/en,an la ne ls/ nos nas/en,an las
por pul pula puls pulas
pa pa l pa la pa ls pa las
Exs. "I al falar an carambelo"
25
"Acude a la purmeira fila"
26

24
As formas en, an, ne l, no so variantes locais que representam estados de evoluo diferentes e
diferentes contextos de utilizao.
25
M. Preto, Bersos Mirandeses, Edies Salesianas, Porto, 1993, p.25.
"I bai-se culs filhos i la mulhier"
"Aqueilha nina zbotada, culas flores de la cara secas"
"Mas l peito de l nobre moo..."
"Alhebantando pa l cilo ls ulhos"
"Anquanto busca pstio pa ls filhos"
4. Preposio + artigo indefinido
Prepo
s.
Preposio + Artigo indefinido
Singular Plural
masc. fem. masc. fem.
cun cun
un
c'un
cun
ua
cua
cun
uns
cuns
cun uas
cuas
de de un
dun
de ua
dua
de uns
duns
de uas duas
en,
an
nun nua nuns nuas
PRONOMES
1. Pronomes pessoais
Pessoa Sujeito Obj. Dir. Obj. Ind. (Prep. +)
Obj.
Refl.
1 sg. you me me mi me
2 tu te te ti te
3 el
eilha
lo, l
la
le el, si
eilha, si
se
1 pl. ns mos mos ns mos
2 bs bos bos bs bos
3 eilhes
eilhas
les, los
las
le, les eilhes, si
eilhas, si
se
Exemplos de aplicao:
Y se m' iba squecendo. El bai alh nun solo por ber-te, mas tamien por te
pedir algo. Nun sei se l poders atender, porque l que bai a pedir-te y un fabor
mui grande. Dar-le bida nuba, dixo-me el.
L aire de l campo fai-mos sentir bien.
Ns bemos-mos manhana.

26
Os exemplos seguintes so tirados dos j citados Estudos de Philologia Mirandesa, II, com ortografia
actualizada onde necessrio.
Obs.: A segunda pessoa do plural, tanto dos pronomes pessoais como dos
possessivos, utilizada regularmente para com um interlocutor mais velho ou
que merea mais respeito.
Ex: Ah Pai, bs para onde ides? Trago-bos eiqui l busso chapu.
1.1. Pronome objecto indirecto + pronome objecto directo
Pessoa Obj. masc. sg. Obj. fem. sg. Obj. masc. pl. Obj. fem. pl.
1 sg. me-lo me-la me-los me-las
2 te-lo te-la te-los te-las
3 le-lo/ lo le-la/ la le-los/ los le-las/ las
1 pl. mos-lo mos-la mos-los mos-las
2 bos-lo bos-la bos-los bos-las
3 le-lo le-la le-los le-las
Exemplos de aplicao dos pronomes objecto indirecto e directo:
- You pido-te l bolho; you pido-te-lo.
- Manhana ds-me l bolho; tu ds-me-lo manhana.
- Cumprei-le l ganado onte; l ganado, cumprei-le-lo onte ou cumprei-lo onte
27
.
- Tu deste-le ( a el) ls lhibros. Tu deste-le-los ou deste-los.
- Tu deste-le (a eilhes) las parras. Tu deste-le-las ou deste-las.
Nas terceiras pessoas do singular e do plural utilizam-se igualmente as
formas preposicionadas:
lo (la) a el los (las) a el
lo (la) a eilhes los (las) a eilhes
lo (la) a eilha(s) los (las) a eilha(s)
Ex.: A quien pediste l denheiro? - Pedi-lo a el.
1.2. Pronomes pessoais com a preposio cun
Pessoa singular plural
1 cumigo/ cun mi
28
cun ns
2 cuntigo/ cun ti cun bs
3 cun el, cun eilha cun eilhes, cun eilhas

27
Na linguagem oral utiliza-se apenas a ltima forma.
28
Cun mi e cun ti so de utilizao pouco corrente.
2. Pronomes possessivos
Possudo masc. sg. fem. sing masc. pl. fem. pl.
Possessor
1 sg. miu mie mius mies
2 tou tue tous tues
3 sou sue sous sues
1 pl. nusso nussa nussos nussas
2 busso bussa bussos bussas
3 sou sue sous sues
Na terceira pessoa tambm utilizado o pronome pessoal com a
preposio de para indicar a posse:
Pessoa masculino feminino
3 sg. del deilha
3 pl. deilhes deilhas
Ex: You dei-le l coneilho que era del.
3. Pronomes demonstrativos
Proximidade I I II II III III
singular plural singular plural singular plural
masculino este/
aqueste*
estes/
aquestes*
esse/
aquesse*
esses/
aquesses*
aquel,
lo, l
aqueilhes,
los, ls
feminino esta/
aquesta*
estas/
aquestas*
essa/
aquessa*
essas/
aquessas*
aqueilha,
la
aqueilhas,
las
neutro isto/
aquisto*
isso/
aquisso*
aquilho, l
aqueilho
Ex.: A eilhes amporta-le pouco lo / l
29
que fagas. Lo / L que bou a pedir-te y
un fabor. La que tu conheces nun y Marie. Lo / L que tu conheces nun y
Joquin.
* As formas marcadas com asterisco so arcaizantes.

29
Na linguagem oral utiliza-se, sobretudo, l.
4. Pronomes indefinidos
4.1. Formas variveis:
Pronomes Indefinidos
masc. sg. fem. sg. masc .pl. fem. pl.
un ua uns uas
algun algua alguns alguas
ningun/ niun ningua/ niua ninguns/ niuns ninguas/ niuas
todo toda todos todas
outro outra outros outras
cirto cirta cirtos cirtas
qualquira qualquira qualquiras qualquiras
muito muita muitos muitas
pouco pouca poucos poucas
tanto tanta tantos tantas
tal tales
brios brias
4.2. Formas invariveis: Algo, alguien, cada, dems, ms / mais, menos,
nada, naide, todo.
5. Pronomes relativos e interrogativos
5.1. Formas variveis: quanto, quanta, quantos, quantas; qual, quales.
5.2. Formas invariveis: que, quien.
CONJUNES E LOCUES CONJUNCIONAIS
Conjunes coordenativas:
Copulativas: i, nin / nien.
Disjuntivas: ou, ou...ou, nin...nin/ nien...nien, ora...ora, quier... quier,
seia...seia.
Adversativas: mas, antretanto.
Conclusivas: assi, lhougo, por cunseguinte, por isso, puis/ pus, que.
Conjunes subordinativas:
Temporais: quando, anquanto, apenas, mal, cumo, mentes, que.
Causais: porque, puis, cumo, que (= porque).
Final: que (= para que).
Condicionais: se, causo.
Comparativas: cumo, segun, segundo, cunforme, que.
Consecutiva: que.
Concessivas: ambora, cunquanto.
Conclusiva: portanto.
Locues Conjuncionais:
Temporais: antes que, depuis que/ apuis que/ adespuis que, lhougo que,
assi que, ant que /at que, que
30
, purmeiro que, simpre que, tanto que, a la
medida que, todas las bezes que, cada be que.
Causais: bisto que, puis que, por que, y que, por isso que, por isso
mesmo que, ua be que.
Finais: para que/ pra que, a fin que.
Condicionais: a menos que, a nun ser que, que, en causo que,
cuntanto que, salbo se, se acauso/ s'acauso, ua be que, a menos que, amentes
que, sien que /sin que, dado que.
Comparativas: al passo que, assi cumo ... assi, assi cumo ... assi
tamien, bien cumo, cumo ... assi, cumo se, ms/mais ... que, menos ... que,
segun...assi/ segundo ... assi, cunforme ... assi, tan...cumo /tanto ... cumo, tal
qual, tanto quanto, tan...que, tamanho... que, que nien.
Consecutivas: de tal modo que, puis que, de tal maneira que, tal ... que,
tanto ... que, de surte que.
Concessivas: anque /inda que /indas que, inda quando, mesmo que, se
bien que, bien que, por mais que /por ms que, apesar de que, nien que/ nin
que.
ADVRBIOS E LOCUES ADVERBIAIS
De afirmao: si, puis si / pus si.
De dvida: acauso, cumo quira, se calhar, talbe.
De intensidade: bastante, bien, ms/mais, menos, mui / mi / muito, nada,
pouco, quaije, tan, tanto.
De lugar: ac, acerca
31
, acerquita, acolh, acolhouca, adonde
32
, alantre, alh;
alhi / eilhi / eili, alhina, ambora; antre, aquina, delantre, de, de lheuga, de pulhi
fura, eiqui, i
33
/ ende
34
, fura, longe; drento, an drento, pa lhi, palantre / para
lantre, por lhi / pulhi / puli.
De modo: assi, a dreito, a turtio i a dreito, de abissas, dafeito
35
, a las
abissas, bien, cumo, debrebe, dems, deprissa, ms/ mais, melhor, mesmo,
pior, feiamente, a menos, de menos, por menos, sin/sien ms, por acauso.
De negao: nun, n (em pausa).

30
Port. 'desde que'.
31
Port. 'perto'.
32
Port. 'onde'.
33
Port. 'a'
34
Port. 'a'.
35
Port. 'a eito'.
De tempo: adepuis / adespuis / depuis / apuis, agora, a las bezes, anton,
astanho
36
, cedo, dantes, datrs, hoije; inda; lhougo, manhana, nunca, onte,
passado manhana, tarde, trasdonte, trasdontonte, purmeiro, quando, simpre,
y, y quant
37
.
De quantidade: menos, ms/ mais, de menos, por menos, ms ou menos, a
ms, de ms/ mais, por de ms/ mais, pouco ms ou menos.
INTERJEIES E LOCUES INTERJECTIVAS
Alguns exemplos: Ah! Ala! Ai loubado! Ah Mai! Ah Mai ah Mai! Baia baia! Caracho!
Carago! Carai! Carechas! Concho! Demonho! Jasus Marie! Quei! Reconcho! Salbo seia!

36
Port. 'este ano'
37
Port. 'h muito tempo'.
VERBOS
VERBOS REGULARES
1 Conjugao Modelo: Cantar
INDICATIVO CONJUNTIVO
Presente
canto
cantas
canta
cantamos
cantais
cntan
Presente
cante
cantes
cante
cantemos
canteis
cnten
Pretrito Imperfeito
cantaba
cantabas
cantaba
cantbamos
cantbades
cantban
Pretrito Imperfeito
cantasse
cantasses
cantasse
cantssemos
cantssedes
cantssen
Pretrito Perfeito
cantei
canteste
cantou
cantemos
cantestes
cantrun
Futuro
cantar
cantares
cantar
cantarmos
cantardes
cantren
Pretrito
Mais-que-Perfeito
cantara
cantaras
cantara
cantramos
cantrades
cantran
CONDICIONAL
cantarie
cantaries
cantarie
cantariemos
cantariedes
cantarien
Futuro
cantarei
cantars
cantar
cantaremos
cantareis
cantaran
IMPERATIVO
canta
cantai
GERNDIO
cantando
PARTICPIO PASSADO
cantado
INFINITIVO IMPESSOAL
cantar
INFINITIVO PESSOAL
cantar
cantares
cantar
cantarmos
cantardes
cantren
2 Conjugao Modelo: Comer
INDICATIVO CONJUNTIVO
Presente
como
comes
come
comemos
comeis
cmen
Presente
coma
comas
coma
cmamos
cmades
cman
Pretrito Imperfeito
comie
comies
comie
comiemos
comiedes
comien
Pretrito Imperfeito
comisse
comisses
comisse
comssemos
comssedes
comssen
Pretrito Perfeito
comi
comiste
comiu
comimos
comistes
comrun
Futuro
comir
comires
comir
comirmos
comirdes
comren
Pretrito
Mais-que-Perfeito
comira
comiras
comira
comramos
comrades
comran
CONDICIONAL
comerie
comeries
comerie
comeriemos
comeriedes
comerien
Futuro
comerei
comers
comer
comeremos
comereis
comeran
IMPERATIVO
come
comei
GERNDIO
comendo
PARTICPIO PASSADO
comido
INFINITIVO
IMPESSOAL
comer
INFINITIVO
PESSOAL
comer
comeres
comer
comermos
comerdes
comren
3 Conjugao Modelo: Partir
INDICATIVO CONJUNTIVO
Presente
parto
partes
parte
partimos
partis
prten
Presente
parta
partas
parta
prtamos
prtades
prten
Pretrito Imperfeito
partie
parties
partie
partiemos
partiedes
partien
Pretrito Imperfeito
partisse
partisses
partisse
partssemos
partssedes
partssen
Pretrito Perfeito
parti
partiste
partiu
partimos
partistes
partrun
Futuro
partir
partires
partir
partirmos
partirdes
partren
Pretrito
Mais-que-Perfeito
partira
partiras
partira
partramos
partrades
partran
CONDICIONAL
partirie
partiries
partirie
partiriemos
partiriedes
partirien
Futuro
partirei
partirs
partir
partiremos
partireis
partiran
IMPERATIVO
parte
parti
GERNDIO
partindo
PARTICPIO PASSADO
partido
INFINITIVO IMPESSOAL
partir
INFINITIVO PESSOAL
partir
partires
partir
partirmos
partirdes
partren
Verbos TENER, SER e STAR
INDICATIVO
Presente
tengo
tenes
ten
tenemos
teneis
tnen
sou
ss
y
somos
sodes
son
stou
sts
st
stamos
stais
stan
Pretrito Imperfeito
tenie
tenies
tenie
teniemos
teniedes
tenien
era
eras
era
ramos
rades
ran
staba
stabas
staba
stbamos
stbades
stban
Pretrito Perfeito
tube
tubiste
tubo
tubimos
tubistes
tubrun
fui
fuste
fui
fumos
fustes
frun
stube
stubiste
stubo
stubimos
stubistes
stubrun
Futuro
tenerei
teners
tener
teneremos
tenereis
teneran
serei
sers
ser
seremos
sereis
seran
starei
stars
star
staremos
stareis
staran
Pretrito Mais que Perfeito
tubira
tubiras
tubira
tubramos
tubrades
tubran
fura
furas
fura
framos
frades
fran
stubira
stubiras
stubira
stubramos
stubrades
stubran
Verbos TENER, SER e STAR
CONJUNTIVO
Presente
tenga
tengas
tenga
tngamos
tngades
tngan
seia
seias
seia
siamos
siades
sian
steia
steias
steia
stiamos /stemos
stiades / stedes
stian / sten
Pretrito Imperfeito
tubisse
tubisses
tubisse
tubssemos
tubssedes
tubssen
fusse
fusses
fusse
fssemos
fssedes
fssen
stubisse
stubisses
stubisse
stubssemos
stubssedes
stubssen
Futuro
tubir
tubires
tubir
tubirmos
tubirdes
tubren
fur
fures
fur
furmos
furdes
fren
stubir
stubires
stubir
stubirmos
stubirdes
stubren
CONDICIONAL
tenerie
teneries
tenerie
teneriemos
teneriedes
tenerien
serie
series
serie
seriemos
seriedes
serien
starie
staries
starie
stariemos
stariedes
starien
IMPERATIVO
ten
tenei
sei
sede
st
stai
GERNDIO
tenendo sendo stando
PARTICPIO PASSADO
tubido / tenido sido stado
INFINITIVO IMPESSOAL
tener ser star
INFINITIVO PESSOAL
tener
teneres
tener
tenermos
tenerdes
tenren
ser
seres
ser
sermos
serdes
sren
star
stares
star
starmos
stardes
stren
AMOSTRAGEM DE VERBOS IREGULARES
ANCHIR
38
INDICATIVO
Presente
incho
inches
inche
anchimos
anchis
nchen
CONJUNTIVO
Presente
incha
inchas
incha
nchamos
nchades
nchan
Pretrito Imperfeito
anchie
anchies
anchie
anchiemos
anchiedes
anchien
Pretrito Imperfeito
anchisse
anchisses
anchisse
anchssemos
anchssedes
anchssen
Futuro
anchirei
anchirs
anchir
anchiremos
anchireis
anchiran
Futuro
anchir
anchires
anchir
anchirmos
anchirdes
anchren
Pretrito Perfeito
anchi
anchiste
anchiu
anchimos
anchistes
anchrun
CONDICIONAL
anchirie
anchiries
anchirie
anchiriemos
anchiriedes
anchirien
Pretrito Mais que Perfeito
anchira
anchiras
anchira
anchramos
anchrades
anchran
INFINITIVO PESSOAL
anchir
anchires
anchir
anchirmos
anchirdes
anchren
PARTICPIO PASSADO
anchido
GERNDIO
anchendo
INFINITIVO IMPESSOAL
anchir
IMPERATIVO
inche
anchi

38
Portugus "encher".
BENIR
INDICATIVO
Presente
bengo
benes
ben
benimos
benis
bnen
CONJUNTIVO
Presente
benga
bengas
benga
bngamos
bngades
bngan
Pretrito Imperfeito
benie
benies
benie
beniemos
beniedes
benien
Pretrito Imperfeito
benisse
benisses
benisse
benssemos
benssedes
benssen
Futuro
benerei
beners
bener
beneremos
benereis
beneran
Futuro
benir
benires
benir
benirmos
benirdes
benren
Pretrito Perfeito
bin
beniste
bino
benimos
benistes
benrun
CONDICIONAL
benerie
beneries
benerie
beneriemos
beneriedes
benerien
Pretrito Mais que Perfeito
benira
beniras
benira
benramos
benrades
benran
INFINITIVO PESSOAL
benir
benires
benir
benirmos
benirdes
benren
PARTICPIO PASSADO
benido
GERNDIO
benindo
INFINITIVO IMPESSOAL
benir
IMPERATIVO
ben
beni
BER
INDICATIVO
Presente
beio
bs
bei
bemos
bedes
bien
CONJUNTIVO
Presente
beia
beia
beia
biamos
biades
bian
Pretrito Imperfeito
bie
bies
bie
biemos
biedes
bien
Pretrito Imperfeito
bisse
bisses
bisse
bssemos
bssedes
bssen
Futuro
berei
bers
ber
beremos
bereis
beran
Futuro
bir
bires
bir
birmos
birdes
bren
Pretrito Perfeito
bi
biste
biu
bimos
bistes
brun
CONDICIONAL
berie
beries
berie
beriemos
beriedes
berien
Pretrito Mais que Perfeito
bira
biras
bira
bramos
brades
bran
INFINITIVO PESSOAL
ber
beres
ber
bermos
berdes
bren
PARTICPIO PASSADO
bido / bisto
GERNDIO
bendo
INFINITIVO IMPESSOAL
ber
IMPERATIVO
bei
bede
CABER
INDICATIVO
Presente
cabo
cabes
cabe
cabemos
cabeis
cben
CONJUNTIVO
Presente
caba
cabas
caba
cbamos
cbades
cban
Pretrito Imperfeito
cabie
cabies
cabie
cabiemos
cabiedes
cabien
Pretrito Imperfeito
coubisse / cabisse
coubisses / cabisses
coubisse / cabisse
coubssemos / cabssemos
coubssedes / cabssedes
coubssen / cabssen
Futuro
caberei
cabers
caber
caberemos
cabereis
caberan
Futuro
coubir
coubires
coubir
coubirmos
coubirdes
coubren
Pretrito Perfeito
coube
coubiste
coubo
coubimos
coubistes
coubrun
CONDICIONAL
caberie
caberies
caberie
caberiemos
caberiedes
caberien
Pretrito Mais que Perfeito
coubira
coubiras
coubira
coubramos
coubrades
coubran
INFINITIVO PESSOAL
caber
caberes
caber
cabermos
caberdes
cabren
PARTICPIO PASSADO
cabido
GERNDIO
cabendo
INFINITIVO IMPESSOAL
caber
IMPERATIVO
cabe
cabei
CHUBIR
39
INDICATIVO
Presente
chubo
chubes
chube
chubimos
chubis
chben
CONJUNTIVO
Presente
chuba
chubas
chuba
chbamos
chbades
chban
Pretrito Imperfeito
chubie
chubies
chubie
chubiemos
chubiedes
chubien
Pretrito Imperfeito
chubisse
chubisses
chubisse
chubssemos
chubssedes
chubssen
Futuro
chubirei
chubirs
chubir
chubiremos
chubireis
chubiran
Futuro
chubir
chubires
chubir
chubirmos
chubirdes
chubren
Pretrito Perfeito
chubi
chubiste
chubiu
chubimos
chubistes
chubrun
CONDICIONAL
chubirie
chubiries
chubirie
chubiriemos
chubiriedes
chubirien
Pretrito Mais que Perfeito
chubira
chubiras
chubira
chubramos
chubrades
chubran
INFINITIVO PESSOAL
chubir
chubires
chubir
chubirmos
chubirdes
chubren
PARTICPIO PASSADO
chubido
GERNDIO
chubindo
INFINITIVO IMPESSOAL
chubir
IMPERATIVO
chube
chubi

39
Portugus "subir".
DAR
INDICATIVO
Presente
dou
ds
d
damos
dais
dan
CONJUNTIVO
Presente
deia
deias
deia / d
diamos
diades
dien
Pretrito Imperfeito
daba
dabas
daba
dbamos
dbades
dban
Pretrito Imperfeito
disse
disses
disse
dssemos
dssedes
dssen
Futuro
darei
dars
dar
daremos
dareis
daran
Futuro
dir
dires
dir
dirmos
dirdes
dren
Pretrito Perfeito
dei
deste
dou
demos
destes
drun
CONDICIONAL
darie
daries
darie
dariemos
dariedes
darien
Pretrito Mais que Perfeito
dira
diras
dira
dramos
drades
dran
INFINITIVO PESSOAL
dar
dares
dar
darmos
dardes
dren
PARTICPIO PASSADO
dado
GERNDIO
dando
INFINITIVO IMPESSOAL
dar
IMPERATIVO
d
dai
DEZIR
INDICATIVO
Presente
digo
dizes
di
dezimos
dezis
dzen
CONJUNTIVO
Presente
diga
digas
diga
dgamos
dgades
dgan
Pretrito Imperfeito
dezie
dezies
dezie
deziemos
deziedes
dezien
Pretrito Imperfeito
dezisse
dezisses
dezisse
dezssemos
dezssedes
dezssen
Futuro
dezirei
dezirs
dezir
deziremos
dezireis
deziran
Futuro
dezir
dezires
dezir
dezirmos
dezirdes
dezren
Pretrito Perfeito
dixe
deziste
dixo
dezimos
dezistes
dezrun
CONDICIONAL
dirie
diries
dirie
diriemos
diriedes
dirien
Pretrito Mais que Perfeito
dezira
deziras
dezira
dezramos
dezrades
dezran
INFINITIVO PESSOAL
dezir
dezires
dezir
dezirmos
dezirdes
dezren
PARTICPIO PASSADO
dito / dezido
GERNDIO
dezindo
INFINITIVO IMPESSOAL
dezir
IMPERATIVO
di
dezi
DOLER
INDICATIVO
Presente
dule
dulen
CONJUNTIVO
Presente
dula / dulga
dulan / dulgan
Pretrito Imperfeito
dolie
dolien
Pretrito Imperfeito
dolisse
dolssen
Futuro
dolir
doliran
Futuro
dolir
dolren
Pretrito Perfeito
doliu
dolrun
CONDICIONAL
dolirie
dolirien
Pretrito Mais que Perfeito
dolira
dolran
INFINITIVO PESSOAL
doler
dolren
PARTICPIO PASSADO
dolido
GERNDIO
dolendo
INFINITIVO IMPESSOAL
doler
FAZER
INDICATIVO
Presente
fago
fais
fai / fa
fazemos
fazeis
fien / fzen
CONJUNTIVO
Presente
faga
fagas
faga
fgamos
fgades
fgan
Pretrito Imperfeito
fazie
fazies
fazie
faziemos
faziedes
fazien
Pretrito Imperfeito
fazisse
fazisses
fazisse
fazssemos
fazssedes
fazssen
Futuro
fazerei
fazers
fazer
fazeremos
fazereis
fazeran
Futuro
fazir
fazires
fazir
fazirmos
fazirdes
fazren
Pretrito Perfeito
fi
faziste
fizo
fazimos
fazistes
fazrun
CONDICIONAL
fazerie / farie
fazeries / faries
fazerie / farie
fazeriemos / fariemos
fazeriedes / fariedes
fazerien / farien
Pretrito Mais que Perfeito
fazira
faziras
fazira
fazramos
fazrades
fazran
INFINITIVO PESSOAL
fazer
fazeres
fazer
fazermos
fazerdes
fazren
PARTICPIO PASSADO
feito / fazido
GERNDIO
fazendo
INFINITIVO IMPESSOAL
fazer
IMPERATIVO
fai
fazei
HABER
INDICATIVO
Presente
hei
hs
h / hai
hemos
heis
han
CONJUNTIVO
Presente
haba / haia
habas / haias
haba / haia
hbamos / hiamos
hbades / hiades
hban / hian
Pretrito Imperfeito
habie
habies
habie
habiemos
habiedes
habien
Pretrito Imperfeito
houbisse / habisse
houbisses / habisses
houbisse / habisse
houbssemos / habssemos
houbssedes / habssedes
houbssen / habssen
Futuro
haberei
habers
haber
haberemos
habereis
haberan
Futuro
houbir
houbires
houbir
houbirmos
houbirdes
houbren
Pretrito Perfeito
hoube
houbiste
houbo
houbimos
houbistes
houbrun
CONDICIONAL
haberie
haberies
haberie
haberiemos
haberiedes
haberien
Pretrito Mais que Perfeito
houbira
houbiras
houbira
houbramos
houbrades
houbran
INFINITIVO PESSOAL
haber
haberes
haber
habermos
haberdes
habren
PARTICPIO PASSADO
habido
GERNDIO
habendo
INFINITIVO IMPESSOAL
haber
IMPERATIVO
h/hai
habei
IR
INDICATIVO
Presente
bou
bs
bai
bamos
ides
ban
CONJUNTIVO
Presente
baia
baias
baia
biamos
biades
bian
Pretrito Imperfeito
iba
ibas
iba
bamos
bades
ban
Pretrito Imperfeito
fusse
fusses
fusse
fssemos
fssedes
fssen
Futuro
irei
irs
ir
iremos
ireis
iran
Futuro
fur
fures
fur
furmos
furdes
fren
Pretrito Perfeito
fui
fuste
fui
fumos
fustes
frun
CONDICIONAL
irie
iries
irie
iriemos
iriedes
irien
Pretrito Mais que Perfeito
fura
furas
fura
framos
frades
fran
INFINITIVO PESSOAL
ir
ires
ir
irmos
irdes
ren
PARTICPIO PASSADO
ido
GERNDIO
indo
INFINITIVO IMPESSOAL
ir
IMPERATIVO
bai
ide
OUBIR
INDICATIVO
Presente
oubo
oubes
oube
oubimos
oubis
uben
CONJUNTIVO
Presente
ouba
oubas
ouba
ubamos
ubades
uban
Pretrito Imperfeito
oubie
oubies
oubie
oubiemos
oubiedes
oubien
Pretrito Imperfeito
oubisse
oubisses
oubisse
oubssemos
oubssedes
oubssen
Futuro
oubirei
oubirs
oubir
oubiremos
oubireis
oubiran
Futuro
oubir
oubires
oubir
oubirmos
oubirdes
oubren
Pretrito Perfeito
oubi
oubiste
oubiu
oubimos
oubistes
oubrun
CONDICIONAL
oubirie
oubiries
oubirie
oubiriemos
oubiriedes
oubirien
Pretrito Mais que Perfeito
oubira
oubiras
oubira
oubramos
oubrades
oubran
INFINITIVO PESSOAL
oubir
oubires
oubir
oubirmos
oubirdes
oubren
PARTICPIO PASSADO
oubido
GERNDIO
oubindo
INFINITIVO IMPESSOAL
oubir
IMPERATIVO
oube
oubi
PONER
INDICATIVO
Presente
pongo
pones
pon
ponemos
poneis
pnen
CONJUNTIVO
Presente
ponga
pongas
ponga
pngamos
pngades
pngan
Pretrito Imperfeito
punie
punies
punie
puniemos
puniedes
punien
Pretrito Imperfeito
punisse
punisses
punisse
punssemos
punssedes
punssen
Futuro
ponerei
poners
poner
poneremos
ponereis
poneran
Futuro
punir
punires
punir
punirmos
punirdes
punren
Pretrito Perfeito
pus
puniste
puso
punimos
punistes
punrun
CONDICIONAL
ponerie
poneries
ponerie
poneriemos
poneriedes
ponerien
Pretrito Mais que Perfeito
punira
puniras
punira
punramos
punrades
punran
INFINITIVO PESSOAL
poner
poneres
poner
ponermos
ponerdes
ponren
PARTICPIO PASSADO
pusto / ponido
GERNDIO
ponendo
INFINITIVO IMPESSOAL
poner
IMPERATIVO
pon
ponei
QUERER
INDICATIVO
Presente
quiro
quires
quier
queremos
quereis
quiren
CONJUNTIVO
Presente
querga
quergas
querga
qurgamos
qurgades
qurgan
Pretrito Imperfeito
querie
queries
querie
queriemos
queriedes
querien
Pretrito Imperfeito
quejisse
quejisses
quejisse
quejssemos
quejssedes
quejssen
Futuro
quererei
querers
querer
quereremos
querereis
quereran
Futuro
quejir
quejires
quejir
quejirmos
quejirdes
quejren
Pretrito Perfeito
quije
quejiste
quijo
quejimos
quejistes
quejrun
CONDICIONAL
quererie
quereries
quererie
quereriemos
quereriedes
quererien
Pretrito Mais que Perfeito
quejira
quejiras
quejira
quejramos
quejrades
quejran
INFINITIVO PESSOAL
querer
quereres
querer
querermos
quererdes
querren
PARTICPIO PASSADO
querido
GERNDIO
querendo
INFINITIVO IMPESSOAL
querer
IMPERATIVO
quier
querei
SABER
INDICATIVO
Presente
sei
sabes
sabe
sabemos
sabeis
sben
CONJUNTIVO
Presente
saba
sabas
saba
sbamos
sbades
sban
Pretrito Imperfeito
sabie
sabies
sabie
sabiemos
sabiedes
sabien
Pretrito Imperfeito
sabisse / soubisse
sabisses / soubisses
sabisse / soubisse
sabssemos / soubssemos
sabssedes / soubssedes
sabssen / soubssen
Futuro
saberei
sabers
saber
saberemos
sabereis
saberan
Futuro
soubir
soubires
soubir
soubirmos
soubirdes
soubren
Pretrito Perfeito
soube
soubiste
soubo
soubimos
soubistes
soubrun
CONDICIONAL
saberie
saberies
saberie
saberiemos
saberiedes
saberien
Pretrito Mais que Perfeito
soubira
soubiras
soubira
soubramos
soubrades
soubran
INFINITIVO PESSOAL
saber
saberes
saber
sabermos
saberdes
sabren
PARTICPIO PASSADO
sabido
GERNDIO
sabendo
INFINITIVO IMPESSOAL
saber
IMPERATIVO
sabe
sabei
SALIR
INDICATIVO
Presente
salo/salgo
sales
sal
salimos
salis
slen
CONJUNTIVO
Presente
sala / salga
salas / salgas
sala / salga
slamos / slgamos
slades / slgades
slan / slgan
Pretrito Imperfeito
salie
salies
salie
saliemos
saliedes
salien
Pretrito Imperfeito
salisse
salisses
salisse
salssemos
salssedes
salssen
Futuro
salirei
salirs
salir
saliremos
salireis
saliran
Futuro
salir
salires
salir
salirmos
salirdes
salren
Pretrito Perfeito
sali
saliste
saliu
salimos
salistes
salrun
CONDICIONAL
salirie
saliries
salirie
saliriemos
saliriedes
salirien
Pretrito Mais que Perfeito
salira
saliras
salira
salramos
salrades
salran
INFINITIVO PESSOAL
salir
salires
salir
salirmos
salirdes
salren
PARTICPIO PASSADO
salido
GERNDIO
salindo
INFINITIVO IMPESSOAL
salir
IMPERATIVO
sal
sali
SCREBIR
INDICATIVO
Presente
scribo
scribes
scribe
screbimos
screbis
scrben
CONJUNTIVO
Presente
scriba
scribas
scriba
scrbamos
scrbades
scrban
Pretrito Imperfeito
screbie
screbies
screbie
screbiemos
screbiedes
screbien
Pretrito Imperfeito
screbisse
screbisses
screbisse
screbssemos
screbssedes
screbssen
Futuro
screbirei
screbirs
screbir
screbiremos
screbireis
screbiran
Futuro
screbir
screbires
screbir
screbirmos
screbirdes
screbren
Pretrito Perfeito
screbi
screbiste
screbiu
screbimos
srebistes
screbrun
CONDICIONAL
screbirie
screbiries
screbirie
screbiriemos
screbiriedes
screbirien
Pretrito Mais que Perfeito
screbira
screbiras
screbira
screbramos
screbrades
screbran
INFINITIVO PESSOAL
screbir
screbires
screbir
screbirmos
screbirdes
screbren
PARTICPIO PASSADO
screbido / scrito
GERNDIO
screbindo
INFINITIVO IMPESSOAL
screbir
IMPERATIVO
scribe
screbi
TRAER / TRAIER
INDICATIVO
Presente
trago / traio
trais
trai
traemos / traimos
traiis
trien/ trzen
CONJUNTIVO
Presente
traiga / traia
traigas / traias
traiga / traia
trgamos / triamos
trgades / triades
trgan / trian
Pretrito Imperfeito
traie
traies
traie
traiemos
traiedes
traien
Pretrito Imperfeito
trasse
trasses
trasse
trassemos
trassedes
trassen
Futuro
trairei
trairs
trair
trairemos
traireis
trairan
Futuro
trair
traires
trair
trairmos
trairdes
traren
Pretrito Perfeito
troixe / truxe
traste / traziste
troixo / truxo
tramos / trazimos
trastes / trazistes
trarun / trazrun
CONDICIONAL
trairie
trairies
trairie
trairiemos
trairiedes
trairien
Pretrito Mais que Perfeito
trara
traras
trara
traramos
trarades
traran
INFINITIVO PESSOAL
traer / traier
traeres / traieres
traer / traier
traermos / traiermos
traerdes / traierdes
traren / trairen
PARTICPIO PASSADO
trado / trazido
GERNDIO
traendo / traiendo
INFINITIVO IMPESSOAL
traer / traier
IMPERATIVO
trai
traei / traiei
AMOSTRAGEM VOCABULAR
TOPONMIA DA TERRA DE MIRANDA
Mirands Portugus
Aldinuba Aldeia Nova
Angueira Angueira
Atanor Atenor
Augas Bibas guas Vivas
Bal d'Aila Vale de guia
Bal de Mira Vale de Mira
Bila Chana de Barceosa Vila Ch da Braciosa
Bilasseco Vilar Seco
Caareilhos Caarelhos
Crcio Crcio
Cicuiro Cicouro
Costantin Constantim
Dues Eigreijas Duas Igrejas
Freixenosa Freixiosa
Funte Ald Fonte Aldeia
Funte Lhadron Fonte Ladro
Granja de Silba Granja de Silva
Infain Ifanes
Malhadas Malhadas
Miranda de l Douro Miranda do Douro
Palaulo Palaoulo
Palancar Palancar
Paradela Paradela
Peinha Branca Pena Branca
Picute Picote
Prado Gaton Prado Gato
Pruba Pvoa
Quinta de Bal de l Carro Quinta de Vale do Carro
Quinta de Bal de Funtes Quinta de Vale de Fontes
Quinta de Cordeiro Quinta de Cordeiro
Quinta de Fernan Pinto Quinta de Ferno Pinto
Quinta de Garabatos Quinta de Garabatos
Quinta de Funte la Taa Quinta de Fonte da Taa
Quinta de Rfica Quinta de Rfega
Quinta de San Caetano Quinta de So Caetano
Quinta de San Pelaio Quinta de So Paio
San Martino So Martinho
San Pedro de la Silba So Pedro da Silva
Sendin Sendim
Speciosa Especiosa
Teixeira Teixeira
Zenzio Gensio
NUMERAIS
1 -Un, Ua 11 - Onze 21 - Bint'i un, Bint'i ua
2 - Dous, Dues 12 - Doze 22 - Bint'i dous, Bint'i dues
3 - Trs 13 - Treze 23 - Bint'i trs
4 - Quatro 14 - Catorze 24 - Bint'i quatro
5 - Cinco 15 - Quinze 25 - Bint'i cinco
6 - Seis 16 - Dezasseis 26 - Bint'i seis
7 - Site 17 - Dezassite 27 - Bint'i site
8 -Uito 18 - Dezuito 28 - Bint' uito
9 - Nube 19 - Dezanube 29 - Bint'i nube
10 - Die 100 - Cien
20 - Binte 200 - Duzintos
30 - Trinta 300 - Trezintos
40 - Quarenta 400 - Quatro cintos
50 - Cinquenta 500 - Cinco cintos / Quenhintos
60 - Sessenta 600 - Seis cintos
70 - Setenta 700 - Site cintos
80 - Uitenta 800 - Uito cintos
90 - Nobenta 900 - Nube cintos
1 000 - Mil 1 000 000 - Milhon.
DIAS DA SEMANA
Segunda, Tera, Quarta, Quinta, Sesta, Sbado, Deimingo / Demingo.
MESES DO ANO
Janeiro, Febreiro, Mrcio, Abril, Maio, Junho, Julho, Agosto, Setembre, Outubre,
Nobembre, Dezembre.
RELAES DE PARENTESCO
Mirands Portugus
Ab, ab de las saias, abula, Mai Ab
40
Av
Ab, ab de las calas, abulo, Pai ab
41
Av
Afilhada Afilhada
Afilhado Afilhada
Antenada Enteada
Antenado Enteado
Armana Irm

40
Tambm se usa, como forma de tratamento em relao av, mai seguida do nome, por exemplo,
Mai Marie.
41
Como forma de tratamento, usa-se tambm em relao ao av, Pai Z, por exemplo.
Armano Irmo
Biznita Bisneta
Biznito Bisneto
Cumadre Comadre
Cumpadre Compadre
Cunhada Cunhada
Cunhado Cunhado
Filha Filha
Filho Filho
Filhastra Enteada
Filhastro Enteado
Madrasta Madrasta
Padrasto Padrasto
Madrina Madrinha
Padrino Padrinho
Mai Me
Pai Pai
Mulhier Mulher (Esposa)
Home Homem (Marido)
Nita Neta
Nito Neto
Nura Nora
Ginro Genro
Prima Prima
Primo Primo
Sobrina Sobrinha
Sobrino Sobrinho
Sugra Sogra
Sugro Sogro
Tie
42
Tia ou Esposa
Tiu Tio ou Marido
Zorra Bastarda
Zorro Bastardo

42
Tie e tiu so tambm formas de tratamento utilizadas para pessoas de mais idade que o locutor.

Вам также может понравиться