Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n

Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

 SÊy kh« vi sãng ®Þnh h×nh. Do kh¶ n¨ng xuyªn th©u cña lß
vi sãng rÊt lín, gç uèn chØ cÇn ®îc chiÕu x¹ trong vµi phót trong
lß vi sãng lµ cã thÓ sÊy kh« ®Þnh h×nh, hiÖu suÊt cao mµ chÊt l-
îng t×nh h×nh l¹i rÊt tèt.
ë NhËt B¶n, gÇn ®©y ph¸t minh ra viÖc ®Æt c¬ cÊu uèn Ðp
gç ngay trong lß vi sãng thùc hiÖn qu¸ tr×nh hãa mÒm, uèn Ðp
gia c«ng, sÊy kh« ®Þnh h×nh nh»m liªn tôc hãa qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. Sö dông c¬ cÊu truyÒn dÉn c¸p quang cã thÓ ®o ®îc chÝnh
x¸c nhiÖt ®é cña gç, mµ cã thÓ sö dông khèng chÕ qu¸ tr×nh
chiÕu x¹ theo nhiÖt ®é gia c«ng thÝch hîp ®· ®Þnh. Mét sè nhµ
m¸y ë Ph¸p ®· ph¸t minh ra m¸y mãc vµ ph¬ng ph¸p dïng lß vi
sãng gia c«ng chÕ t¹o cÊu kiÖn gç uèn cong, mµ thêi gian chiÕu
x¹ chØ cÇn kho¶ng 17h. HiÖu suÊt s¶n xuÊt cña lo¹i thiÕt bÞ uèn
cong nµy rÊt cao.
3. TÝnh æn ®Þnh cña h×nh d¹ng gç nÐn.
TÝnh æn ®Þnh cña h×nh d¹ng gç uèn ®îc trùc tiÕp ¶nh hëng
®Õn chÊt lîng s¶n phÈm gç uèn, vµ còng ¶nh hëng ngay ®Õn chi
tiÕt gç uèn cã ®îc tÝnh lÊp lÉn hay kh«ng, do ®ã ®©y lµ vÊn ®Ò
hÊp dÉn ®èi víi mäi ngêi. TÝnh æn ®Þnh h×nh d¹ng cña gç uèn
cã quan hÖ mËt thiÕt ®Õn ®é Èm. Khi ®é Èm kh«ng khÝ t¨ng lªn,
gç uèn hót Èm, gç uèn ®· ®îc ®Þnh h×nh sÏ s¶n sinh biÕn d¹ng
trë vÒ tr¹ng th¸i ban ®Çu lµm cho b¸n kÝnh cong t¨ng lªn. Khi
®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh lµm cho ®é Èm cña gç uèn gi¶m xuèng th×
b¸n kÝnh cong cña nã l¹i gi¶m ®i. Khi gç uèn hót níc ®ång thêi bÞ
gia nhiÖt, gç uèn thËm chÝ hoµn toµn kh«i phôc tr¹ng th¸i th¼ng
ban ®Çu. Sù biÕn ®æi b¸n kÝnh cong trong qu¸ tr×nh hót Èm cña
gç ®îc chØ ra ë h×nh 4 - 8.

H×nh 4 - 8:
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

Gi¶ sö chØ n©ng cao ®é Èm cña gç uèn, th× biÕn d¹ng cña nã
sÏ kh«ng hoµn toµn ®îc kh«i phôc. NÕu gia nhiÖt ®ång thêi víi
viÖc t¨ng ®é Èm, nÕu ®iÒu kiÖn xö lý cã gi¸ trÞ gièng nh khi gia
c«ng uèn th× biÕn d¹ng hÇu nh kh«i phôc hoµn toµn. §em gç uèn
cã b¸n kÝnh cong lµ 3 cm ®Æt trong phßng ng©m níc trong vßng
1 th¸ng, th× b¸n kÝnh cong cña nã t¨ng lªn lµ 3 cm. Lóc nµy dïng
kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö ®Ó quan s¸t h×nh d¹ng v¸ch tÕ bµo tríc vµ
sau xö lý nÐn Ðp ph¸t hiÖn tr¹ng th¸i låi lªn cã h×nh d¹ng xo¾n èc
rÊt nhá trªn bÒ mÆt cña v¸ch tÕ bµo.
Gç uèn ®Þnh h×nh cã c¬ chÕ ph¸t sinh ®µn håi trë vÒ d¹ng
ban ®Çu nh sau: Khi nhiÖt ®é t¨ng lªn víi gç b·o hoµ níc cÊu
thµnh vËt chÊt c¬ b¶n cña v¸ch tÕ bµo. Mixen hÇu nh kh«ng hót
níc vµ ¶nh hëng cña nhiÖt lîng mµ vÉn gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i thuû
tinh. Khi chÞu t¸c dông ngo¹i lùc gi÷a c¸c Mixen cã chuyÓn vÞ t-
¬ng ®èi, s¶n sinh biÕn d¹ng ®µn håi c©n b»ng víi ngo¹i lùc.
Trong qu¸ tr×nh sÊy kh« khi lîng níc vµ nhiÖt ®é ®Òu gi¶m ®i do
gi÷a c¸c ph©n tö cña vËt nÒn h×nh thµnh cÇu OH, mµ kh«i phôc
l¹i tr¹ng th¸i thuû tinh, Mixen th× ®îc ®Þnh h×nh díi ®iÒu kiÖn
duy tr× biÕn d¹ng ®µn håi. Do ®ã cÇn ph¶i duy tr× æn ®Þnh
h×nh d¹ng gç uèn, chØ cã gi÷ cho gç uèn giíi h¹n trong ®iÒu kiÖn
vËt chÊt gç nÒn kh«ng bÞ mÒm dÎo, tøc lµ ph¶i duy tr× tr¹ng th¸i
kh« míi cã thÓ lµm ®îc ®iÒu ®ã. Khi chÞu níc vµ nhiÖt t¸c ®éng
nÕu l¹i tiÕp tôc ph¸t sinh sù dÎo hãa vËt chÊt trong gç nÒn th×
®µn håi cña Mixen trë vÒ tr¹ng th¸i ban ®Çu dÉn ®Õn biÕn d¹ng
®îc kh«i phôc. MÆc cho chØ cã t¸c ®éng cña níc, do c¸c ph©n tö
cÊu thµnh nªn vËt chÊt cña gç nÒn ®· cã c¸c cÇu nèi bÞ c¾t ®øt,
cho nªn lùc liªn kÕt gi¶m xuèng , lµm cho biÕn d¹ng cña Mixen cã
thÓ kh«i phôc.
Gç uèn ®îc t¹o thµnh sau khi ®· dïng dung dÞch hãa chÊt dÎo
hãa th× tÝnh æn ®Þnh cña nã còng cã sù kh¸c nhau rÊt lín. VÝ dô
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

dïng Amoniac láng xö lý hãa mÒm gç uèn ®· ®îc h×nh thµnh khi
gÆp níc, nhiÖt lîng hÇu nh kh«ng s¶n sinh sù phôc håi ®µn tÝnh;
cßn sau khi dïng khÝ Amoniac hãa mÒm th× tÝnh æn ®Þnh cña
gç kh«ng nh lo¹i trªn. §em gç uèn Thuû thanh c¬ng tiÕn hµnh c¸c
lo¹i hËu xö lý vÝ nh dïng hoÆc quÐt lªn mµng b¶o vÖ cã thÓ h¹n
chÕ ®îc sù phôc håi biÕn d¹ng cña nã. NÕu dïng th× cã thÓ h¹n
chÕ ®îc sù hót Èm cña gç uèn trë l¹i tr¹ng th¸i ban ®Çu. Lo¹i
mµng trang søc dung m«i níc cã hiÖu qu¶ ng¨n hót níc biÕn d¹ng
trong thêi gian ng¾n nhng gç uèn khi sö dông trong ®iÒu kiÖn
l©u dµi tiÕp xóc víi níc, nhÊt thiÕt ph¶i dïng lo¹i gç ®îc mÒm hãa
b»ng chÊt kþ níc. ë níc ngoµi ®· tiÕn hµnh rÊt nhiÒu nghiªn cøu
vÒ viÖc chèng ®µn håi biÕn d¹ng cña gç uèn kh«i phôc tr¹ng th¸i
ban ®Çu, ®ång thêi ®· më ra kü thuËt thùc dông cao vÒ lÜnh vùc
nµy.
II. Uèn d¸n v¸n máng.
1. Kh¸i qu¸t.
Uèn d¸n v¸n máng lµ ®em mét chång v¸n máng ®· ®îc tr¸ng
keo c¨n cø vµo yªu cÇu mµ xÕp thµnh ph«i v¸n cã chiÒu dµy nhÊt
®Þnh, sau ®ã ®Æt trong khu«n mÉu nhÊt ®Þnh tiÕn hµnh Ðp
uèn ®Ó trë thµnh chi tiÕt cong ®Þnh h×nh uèn d¸n.
LÞch sö cña kü thuËt uèn d¸n v¸n máng b¾t ®Çu tõ nh÷ng
n¨m 30 cña thÕ kû nµy. N¨m 1929 lÇn ®Çu tiªn ë PhÇn Lan ®·
lµm ra ®å méc uèn d¸n, hä ®· dïng v¸n máng cña gç Hoa méc vµ
S¬n mao tiÕn hµnh uèn d¸n th«ng qua khu«n mÉu Ðp theo ®êng
cong ®Ó s¶n xuÊt ghÕ S« pha…vv. TiÕp ®ã n¨m 1942 Thôy §iÓn
thiÕt kÕ nhiÒu lo¹i ®å méc uèn d¸n cã ®êng cong theo d¸ng
h×nh ngêi. Trong thêi kú §¹i chiÕn lÇn thø 2 kü thuËt uèn d¸n ®îc
sö dông réng r·i trong viÖc chÕ t¹o c¸c bé phËn cho tµu thuyÒn vµ
m¸y bay. Tõ n¨m 50 cña thÕ kû nµy §an M¹ch, PhÇn Lan, Na Uy,
Thôy §iÓn, Mü, tríc ®©y lµ Liªn X«, NhËt B¶n vµ ngay c¶ §µi Loan
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

kü thuËt uèn d¸n v¸n máng còng ®îc ph¸t triÓn rÊt nhanh, s¶n
xuÊt khèi lîng lín ®å méc uèn d¸n vµ tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm
nµy trªn thÞ trêng quèc tÕ. Vµo nh÷ng n¨m 50 c¸c nhµ m¸y chÕ
biÕn gç Thîng H¶i, B¾c Kinh b¾t ®Çu s¶n xuÊt gç d¸n, s¶n xuÊt
ghÕ cho c¸c r¹p h¸t…. Vµo nh÷ng n¨m 60 nhµ m¸y gç Nam Kinh
vµ Thîng H¶i ®· chÕ t¹o m¸y Ðp kiÓu ch÷ “V” gia nhiÖt b»ng h¬i
níc s¶n xuÊt tÊm uèn cong 900. Vµo nh÷ng n¨m 70 nhµ m¸y ®å
méc Thîng H¶i lîi dông kü thuËt gia nhiÖt ®iÖn ¸p thÊp s¶n xuÊt
gç uèn d¸n d¹ng h×nh trßn, d¹ng Ovan b»ng v¸n máng. §Çu
nh÷ng n¨m 80 ®· thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o m¸y Ðp gia nhiÖt b»ng h¬i
níc s¶n xuÊt ghÕ n»m vµ c¸c lo¹i mÆt ghÕ cã ®é cong kh¸c nhau.
Dùa vµo sù øng dông trong c«ng nghiÖp gia c«ng chÕ biÕn gç bëi
kü thuËt gia nhiÖt cao tÇn mµ ®· nhËp vµo níc ta nh÷ng kü thuËt
tiªn tiÕn nhÊt. Mét sè nhµ m¸y cña níc ta nh nhµ m¸y ®å méc
TriÕt Giang, Thanh §¶o, An Huy ®· ®a kü thuËt vµ thiÕt bÞ uèn
d¸n gç gia nhiÖt b»ng cao tÇn cña §an M¹ch vµ NhËt B¶n vµ s¶n
xuÊt, ®ång thêi tiÕn hµnh s¶n xuÊt lo¹i nhá.
C«ng dông cña c¸c bé phËn, chi tiÕt uèn d¸n v¸n máng lµ:
 CÊu kiÖn ®å méc: GhÕ, S« pha, gi¸ ®ì cña bµn, cöa cong
tñ…
 CÊu kiÖn kiÕn tróc: Mi khu«n cöa cong, khung cöa…
 Dông cô v¨n thÓ: N¾p d¬ng cÇm, vît cÇu l«ng, tennit, bµn
trît tuyÕt…
 Linh kiÖn c«ng nghiÖp: Vá v« tuyÕn, hép céng hëng…
§Æc ®iÓm cña c«ng nghÖ uèn d¸n v¸n máng nh sau:  Cã
thÓ uèn d¸n víi b¸n kÝnh cong rÊt bÐ mµ h×nh d¹ng phøc t¹p. Chi
tiÕt uèn ®a d¹ng phong phó, ®êng cong uyÓn chuyÓn mît mµ mµ
cã tÝnh nghÖ thuËt ®éc ®¸o. TiÕt kiÖm gç, so víi uèn b»ng gç
nguyªn cã thÓ n©ng cao tû lÖ lîi dông kho¶ng 30%, phµm lµ gç
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

dïng cho s¶n xuÊt gç d¸n ®Òu cã thÓ dïng ®Ó s¶n xuÊt gç uèn
d¸n.  TiÕt kiÖm c«ng, gi¸n hãa qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cã thÓ n©ng
cao n¨ng suÊt lao ®éng.  Cã cêng ®é, h×nh d¹ng tho¶ m·n vµ
tÝnh æn ®Þnh vÒ kÝch thíc æn ®Þnh. S¶n phÈm díi ®iÒu kiÖn
®é Èm biÕn ®æi vÉn b¶o ®¶m kh«ng bÞ láng lÎo ®øt vì.  Cã
thÓ s¶n xuÊt s¶n phÈm cã tÝnh th¸o l¾p, tiÖn cho s¶n xuÊt, tµng
tr÷, ®ãng gãi vËn chuyÓn, cã lîi cho lu th«ng.
H×nh d¹ng cña gç uèn v¸n máng c¨n cø vµo c«ng n¨ng vµ yªu
cÇu t¹o h×nh cña s¶n phÈm, cã thÓ thiÕt kÕ rÊt ®a d¹ng. H×nh
d¹ng chñ yÕu gåm cã C.U.V.A.Z.O.h.H. §îc chØ ra ë h×nh 4 - 9.

H×nh 4 - 9:
2. C«ng nghÖ uèn d¸n.
(1). Lu tr×nh c«ng nghÖ.
C«ng nghÖ s¶n xuÊt chi tiÕt uèn d¸n v¸n máng cã thÓ ph©n
thµnh: ChuÈn bÞ v¸n máng, tr¸ng keo xÕp ph«i, gia c«ng cÊu
kiÖn, trang søc vµ l¾p r¸p. Lu tr×nh c«ng nghÖ nh sau:
XÎ hép HÊp luéc khóc gç L¹ng v¸n máng
Gç trßn
SÊy v¸n
C¾t ng¾n HÊp luéc khóc gç Bãc v¸n máng
máng → chuÈn bÞ v¸n máng→ tr¸ng keo → xÕp ph«i → gia
c«ng uèn d¸n ®Þnh h×nh → xÕp v¸n lµm nguéi → gia c«ng cÊu
kiÖn → trang søc → l¾p r¸p →s¶n phÈm.
Lu tr×nh ®îc giíi thiÖu ë trªn lµ dïng v¸n máng ®Ó uèn d¸n,
nÕu kh«ng dïng v¸n máng mµ dïng tre nan, nøa hoÆc c¸c lo¹i v¸n
máng kh¸c th× c«ng nghÖ còng cÇn cã sù thay ®æi t¬ng øng.
(2). C«ng ®o¹n c¬ b¶n.
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

 Chñng lo¹i vµ lùa chän v¸n máng. Chñng lo¹i v¸n máng:
V¸n máng, nan tre nøa, cãt tre nøa, gç d¸n, v¸n sîi Ðp cøng.
Lo¹i gç s¶n xuÊt v¸n máng. Tríc m¾t, trong níc ®ang dïng c¸c
lo¹i gç Thuû khóc liÔu, Hoa méc, §o¹n méc…; ë Ch©u ¢u ®a sè
dïng gç S¬n mao, Hoa méc…; Liªn X« tríc kia cßn sö dông gç c©y
l¸ kim nh Th«ng rông l¸, Th«ng ®u«i ngùa…. MÊy n¨m gÇn ®©y
trêng §¹i häc l©m nghiÖp Nam Kinh, Së nghiªn cøu c«ng nghiÖp
gç B¾c Kinh ®· tiÕn hµnh thÝ nghiÖm c«ng nghÖ uèn d¸n ®èi víi
mét sè gç Th«ng ®u«i ngùa, D¬ng ý, Th«ng rông l¸ nhËn thÊy
hoµn toµn cã thÓ ®îc.
Líp gi÷a vµ líp mÆt cña cÊu kiÖn uèn d¸n v¸n máng, cã thÓ
dïng mét lo¹i gç, còng cã thÓ kh¸c lo¹i gç. Th«ng thêng v¸n máng
líp gi÷a cÇn ph¶i b¶o ®¶m ®îc yªu cÇu vÒ cêng ®é, ®µn tÝnh
cña chi tiÕt uèn. V¸n máng líp mÆt nªn chän lùa cã tÝnh trang søc
tèt, hoa v¨n v©n thí ®Ñp, cã ®é cøng nhÊt ®Þnh nh Thuû khóc
liÔu…
Mét sè xëng ë An Huy, Tø Xuyªn ®· dïng nan tre cã quy c¸ch
nhÊt ®Þnh ®Ó uèn d¸n lµm thµnh ®å méc ®· ®îc kh¸ch hµng rÊt
hoan nghªnh. §µi Loan, nh÷ng n¨m 70 ®· s¶n xuÊt ®å méc tõ tre
xuÊt sang NhËt B¶n vµ Ch©u ¢u.
Dïng gç d¸n cã thÓ uèn d¸n thµnh mÆt bµn trßn hoÆc Ovan
hoÆc khu«n cöa vßm.
§èi víi v¸n sîi Ðp cøng còng cã thÓ dïng nh ®èi víi gç d¸n ®Ó
sö dông, nhng tríc khi uèn ph¶i xö lý v¸n sîi b»ng h¬i níc nãng,
lµm cho nã ®îc mÒm hãa, sau ®ã tr¸ng keo vµ tiÕn hµnh uèn
d¸n.
Lùa chän chñng lo¹i gç cña v¸n máng hoÆc lo¹i s¶n phÈm uèn
d¸n v¸n máng ph¶i c¨n cø vµo h×nh d¹ng, kÝch thíc vµ c¸c trêng
hîp sö dông cô thÓ cña s¶n phÈm mµ quyÕt ®Þnh. NÕu nh lng tùa
ghÕ cÇn cã tÝnh ®µn håi vµ ®é cøng chÞu t¶i tèt, th× cã thÓ
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

dïng gç Hoa méc, Thuû khóc liÔu ®Ó s¶n xuÊt v¸n máng mµ s¶n
xuÊt. §èi víi nh÷ng cÊu kiÖn dïng trong kiÕn tróc, th«ng thêng cã
kÝch thíc lín, ®é dµy cña chi tiÕt t¬ng ®èi lín. Cã thÓ dïng gç
Th«ng, LiÔu an.
 S¶n xuÊt v¸n máng. §îc ph©n thµnh 2 lo¹i chÝnh ®ã lµ
bãc v¸n máng vµ l¹ng v¸n máng. Tríc khi c¾t gät ®Ó s¶n xuÊt v¸n
máng gç cÇn ph¶i ®îc tiÕn hµnh xö lý hãa mÒm. §é dµy cña v¸n
®îc gia c«ng ph¶i ®ång ®Òu, bÒ mÆt ph¶i nh½n mÞn. §é dµy
cña v¸n máng ®îc quyÕt ®Þnh bëi h×nh d¹ng, kÝch thíc cña chi
tiÕt vµ ngay c¶ b¸n kÝnh uèn cong víi ph¬ng uèn mµ quyÕt
®Þnh. B¸n kÝnh uèn cong cµng bÐ th× yªu cÇu ®é dµy cña v¸n
máng cµng bÐ. §èi víi nh÷ng chi tiÕt cã chiÒu dµy nhÊt ®Þnh cña
s¶n phÈm uèn nÐn s¶n phÈm sè líp cña v¸n máng cµng nhiÒu lîng
dïng keo cµng lín gi¸ thµnh cµng cao. Th«ng thêng ®é dµy cña
v¸n máng do l¹ng ®Ó s¶n xuÊt c¸c chi tiÕt trong ®å méc thêng tõ
0,3 - 1 mm. Cßn ®èi víi v¸n máng s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ bãc
cã ®é dµy tõ 1 - 3 mm, khi s¶n xuÊt c¸c khÊu kiÖn kiÕn tróc, ®é
dµy cña v¸n máng cã thÓ ®¹t ®Õn 5 mm. B¸n kÝnh cong bÐ nhÊt
cã thÓ uèn ®îc víi ®é dµy cña v¸n máng nhÊt ®Þnh cã thÓ tÝnh
to¸n x¸c ®Þnh qua c«ng thøc kinh nghiÖm díi ®©y: §é Èm b»ng
5%, r > 15t2; ®é Èm tõ 10 - 15%, r > 10t 2, trong ®ã r lµ b¸n kÝnh
cong (ChÝnh lµ b¸n kÝnh cña khu«n mÉu), t lµ ®é dµy cña v¸n
máng. C¸c ngµnh h÷u quan cña NhËt B¶n ®a ra yªu cÇu vÒ sai sè
®é dµy cña v¸n máng ph¶i nhá h¬n ±4 mm.
 SÊy kh« v¸n máng. NhËt B¶n ®Ò xuÊt ®é Èm cña v¸n
máng sau khi sÊy ph¶i tõ 5 - 8%. ë níc ta tríc m¾t thêng khèng
chÕ trong kho¶ng 6 - 12%, lín nhÊt kh«ng vît qu¸ 14%. §é Èm cña
v¸n máng cã quan hÖ mËt thiÕt víi thêi gian d¸n Ðp, chÊt lîng d¸n
dÝnh. Bëi v× v¸n máng cã ®é Èm qu¸ cao, sÏ dÉn ®Õn lµm gi¶m
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

®é nhít cña keo d¸n, khi Ðp nhiÖt keo sÏ bÞ trµn ch¶y ra ngoµi
lµm ¶nh hëng ®Õn cêng ®é b¸m dÝnh, ®ång thêi còng sÏ kÐo dµi
thêi gian d¸n dÝnh, ®ång thêi do ¸p lùc cña h¬i níc trong lßng
ph«i v¸n qu¸ cao mµ lµm cho phång rép kh«ng dÝnh hoÆc biÕn
d¹ng. NÕu ®é Èm qu¸ thÊp th× b¶n th©n gç sÏ thÊm keo nhiÒu
h¬n còng dÉn ®Õn d¸n dÝnh kh«ng tèt. §é Èm qu¸ cao hay qu¸
thÊp ®Òu ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng d¸n dÝnh. §é Èm cña v¸n máng
liªn quan ®Õn ®é thÊm ít cña keo vµ tr¹ng th¸i h×nh thµnh cña
líp keo ®ã.
 Tr¸ng keo. Keo ®îc dïng trong uèn d¸n chñ yÕu gåm mét sè
lo¹i sau: Ure - formaldehyd, Metamin biÕn tÝnh. Lùa chän chñng
lo¹i keo ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ vµ nh÷ng yªu cÇu
sö dông cña chi tiÕt uèn d¸n. Trªn c¬ së ®ã mµ xem xÐt, nÕu lµ
chi tiÕt uèn d¸n dïng trong ®å méc trong phßng ph¶i tõ tÝnh mü
quan, tÝnh chÞu níc, chÞu Èm, yªu cÇu trong suèt kh«ng mµu th×
nªn dïng keo Ure - formaldehyd hoÆc biÕn tÝnh cña nã. S¶n xuÊt
chÕ t¹o c¸c cÊu kiÖn gç uèn cho kiÕn tróc, tµu thuyÒn th× ph¶i cã
kh¶ n¨ng chÞu níc, chÞu ®ùng víi thêi gian th× nªn dïng keo
Phenol - formaldehyd. Khi sö dông gia nhiÖt cao tÇn nªn dïng lo¹i
keo chuyªn dïng. Lîng keo ®îc tr¸ng quyÕt ®Þnh bëi c¸c nh©n tè
vÒ chñng lo¹i gç vµ chÝnh cÊu kiÖn ®ã, th«ng thêng lµ 100 - 200
g/cm2 (Mét mÆt), chÊt ®ãng r¾n tõ 0,3 - 1%, ®«i khi ®èi víi keo
Phenol - formaldehyd cßn cho thªm 5 - 10% bét c«ng nghiÖp.
Th«ng thêng dïng m¸y tr¸ng keo con l¨n 4 trôc ®Ó tiÕn hµnh tr¸ng
keo.
ë níc ngoµi cã ngêi nghiªn cøu Ðp líp nh÷ng tÊm v¸n máng víi
mµng cao ph©n tö. Sau ®ã cho v¸n máng hót Èm ®ång thêi lîi
dông gia nhiÖt b»ng Viba lµm cho ®îc uèn cong thµnh h×nh d¹ng
®· ®Þnh ®Ó trë thµnh c¸c chi tiÕt mong muèn. Cßn cã ngêi
nghiªn cøu lµm nãng ch¶y mµng keo máng ®Ó chÕ t¹o chi tiÕt
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

uèn v¸n, kÕt qu¶ chØ ra r»ng dïng nhiÖt ®é lµm nãng ch¶y mµng
keo ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm cÇn ph¶i tiªu tèn mét thêi gian sÊy
kh« nhÊt ®Þnh. NÕu so víi s¶n xuÊt b»ng c¸c lo¹i keo kh¸c th×
tÝnh æn ®Þnh vÒ kÝch thíc cßn rÊt kÐm.
 XÕp ph«i b¶o qu¶n. Sè líp cña v¸n máng c¨n cø vµo chiÒu
dµy v¸n máng, vµo chÝnh linh kiÖn uèn Ðp vµ tû lÖ co ngãt cña
ph«i v¸n. Trong qu¸ tr×nh uèn Ðp, th«ng thêng tû lÖ uèn Ðp tõ 8 -
30%. Liªn X« tríc ®©y ®· lµm thÝ nghiÖm uèn d¸n v¸n máng ®èi
víi gç Th«ng ®á, Th«ng rông l¸, x©y dùng nªn m« h×nh to¸n häc
tû lÖ Ðp cña ph«i v¸n t×m ®îc tû lÖ Ðp cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc sè
líp v¸n máng vµ chiÒu dµy cña ph«i v¸n.
Khi dïng v¸n máng, ph¬ng ¸n xÕp ®Æt cña tÊt c¶ v¸n máng
theo chiÒu sîi Celluloze trïng víi ph¬ng híng uèn cña chi tiÕt. Sö
dông 3 ph¬ng ph¸p sau:
XÕp song song: Ph¬ng híng cña c¸c sîi Celluloze trong tõng líp
v¸n máng gièng nhau thÝch hîp dïng cho c¸c chi tiÕt chÞu lùc theo
chiÒu cña c¸c sîi Celluloze. VÝ dô nh ch©n ghÕ tùa.
XÕp ®Æt giao nhau: Hai líp v¸n máng liÒn kÒ cã ph¬ng chiÒu
cña sîi Celluloze vu«ng gãc víi nhau. Nã thÝch hîp cho c¸c chi tiÕt
chÞu ¸p lùc vu«ng gãc trªn bÒ mÆt. VÝ dô nh mÆt ghÕ vµ c¸c chi
tiÕt cã diÖn tÝch lín.
XÕp ®Æt hçn hîp trong mét ph«i gç võa cã bè trÝ xÕp ®Æt
song song võa cã xÕp ®Æt hçn hîp, nã thÝch hîp víi c¸c chi tiÕt cã
h×nh d¹ng phøc t¹p. VÝ nh cÊu kiÖn liÒn khèi lng, mÆt vµ ch©n
ghÕ.
§é dµy cña gç uèn d¸n ph¶i c¨n cø vµo c«ng dông kh¸c nhau
mµ quyÕt ®Þnh, nh chi tiÕt gi¸ ®ì gç uèn cña ®å méc, th«ng th-
êng cã ®é dµy 22; 24; 26; 28; 30 mm, cßn ®èi víi c¸c chi tiÕt ®ì
®é dµy cã thÓ lµ 9; 12; 15 mm.
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

Thêi gian b¶o qu¶n lµ chØ thêi gian sau khi v¸n máng ®îc
tr¸ng keo cho ®Õn khi b¾t ®Çu Ðp d¸n. Thêi gian b¶o qu¶n cã lîi
cho viÖc lµm ®ång ®Òu ®é Èm trong v¸n, phßng ngõa líp mÆt
trµn keo. Th«ng thêng sö dông b¶o qu¶n khÐp kÝn, thêi gian
kho¶ng 5 - 15 min.
B¶ng 4 - 6: Tham sè c«ng nghÖ uèn d¸n.

Ph¬ng ¸p Thêi gian Thêi

thøc Lo¹i gç Lo¹i keo suÊt §é Èm gia nhiÖt gian Ðp
Ðp (MPa) (min) (min)
Ðp Gç hoa Ure536 0.8~2.
20~30 0
nguéi nguéi 0
H¬i níc Liao an 0.8~1.
Ure 100~120
nãng 5
10~15
Thuû khóc 0.8~2.
Phenol 130~150
liÔu 0
Gia Th«ng ®u«i 1.0 100~115
nhiÖt ngùa Ure 15
1.0 110~125
cao tÇn D¬ng ý
Gia Liao an
0.8~2.
nhiÖt Hoa méc Ure 110~120 12
0
¸p thÊp

 Uèn d¸n. §©y lµ c«ng ®o¹n mÊu chèt cña viÖc chÕ t¹o c¸c
linh kiÖn uèn d¸n, c«ng ®o¹n nµy lµm cho ph«i gç ®îc ®Æt trong
khu«n díi t¸c dông cña ngo¹i lùc s¶n sinh biÕn d¹ng uèn, ®ång
thêi lµm cho keo d¸n díi tr¹ng th¸i biÕn d¹ng cña v¸n máng mµ
cøng hãa t¹o thµnh chi tiÕt uèn d¸n cã yªu cÇu ®· ®Þnh. M¸y Ðp
vµ khu«n mÉu cÇn dïng cho viÖc uèn d¸n v¸n máng lµm biÕn d¹ng
vµ t¨ng ¸p cho ph«i d¸n, ®ång thêi gia nhiÖt lµm t¨ng tèc ®é
cøng hãa cña keo d¸n. Tham sè c«ng nghÖ cña d¸n Ðp xem trong
b¶ng 4 - 6. NhiÖt ®é gia nhiÖt ph¶i c¨n cø vµo lo¹i keo mµ x¸c
®Þnh, khi dïng keo Ure - formaldehyd th«ng thêng lµ 1100C, víi
keo Phenol - formaldehyd trªn díi 1350C. Khi Ðp nguéi lîng chÊt
®ãng r¾n cho vµo cÇn ph¶i c¨n cø vµo sù biÕn hãa cña nhiÖt ®é
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

kh«ng khÝ mµ thay ®æi, nh víi lo¹i keo 563 lîng Clorua amon cho
vµo nh b¶ng 4 - 7 ®· chØ.
B¶ng 4 - 7: Lîng chÊt ®ãng r¾n cÇn dïng cho uèn d¸n
nguéi

NhiÖt ®é 20 24 28 30
(0C)
Clorua 0.8~1 0.7 0.4 0.3
amon

Chó ý: Tû lÖ Clorua amon so víi níc lµ 1: 4.

Khi x¶y ra nhiÖt cao tÇn c¨n cø vµo nguån ph¸t sãng cao tÇn
cã tÇn sè, ®iÖn ¸p vµ c«ng suÊt nh thÕ nµo vµ ®é lín nhá cña
phô tö mµ x¸c ®Þnh thêi gian gia nhiÖt. Thêi gian ho¹t ®éng cao
¸p cña m¸y ph¸t sãng cao tÇn chÝnh lµ thêi gian gia nhiÖt cao
tÇn. §Ó phßng ngõa sù biÕn d¹ng ®µn håi kh«i phôc, næ v¸n,
kh«ng dÝnh khi dì t¶i chÝnh lµ sau khi gia nhiÖt kÕt thóc nhÊt
thiÕt ph¶i lîi dông nhiÖt lîng tån d trong v¸n ®Ó ñ tiÕp thµnh
®èng lµm cho keo ®îc cøng hãa triÖt ®Ó, ®em chi tiÕt uèn d¸n
sau khi c¾t nguån nhiÖt ph¶i cã mét thêi gian nhÊt ®Þnh gi÷ ¸p,
thêi gian th«ng thêng tõ 10 - 15 min.
 XÕp hong. §Ó lµm cho nhiÖt ®é vµ néi lùc bªn trong chi
tiÕt uèn d¸n v¸n máng sau khi h¹ ¸p ®îc ®ång ®Òu h¬n, gi¶m bít
biÕn d¹ng. Chi tiÕt uèn d¸n sau khi lÊy ra khái khu«n nhÊt thiÕt
ph¶i ®îc xÕp hong tõ 4 - 10 ngµy ®ªm míi ®îc tiÕn hµnh c¸c c«ng
®o¹n tiÕp theo gia c«ng c¾t gät. VÝ dô Ðp nguéi chi tiÕt tay vÞn
cña ghÕ, sau khi ®îc lÊy khái khu«n ®em ch©n sau kÐo híng ra
phÝa ngoµi 7 - 8 mm, sau ®ã l¹i dÇn dÇn cho co vµo phÝa bªn
trong, qua 4 ngµy h×nh d¹ng cã xu thÕ æn ®Þnh, nhng kÝch thíc
h¬i lín h¬n so víi thiÕt kÕ. VÝ nh khi dì khu«n sau khi kÕt thóc qu¸
tr×nh gia nhiÖt cao tÇn uèn Ðp ghÕ liÒn lng tùa, mÆt cong lâm
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

cña chi tiÕt uèn co l¹i, sau khi ra khái khu«n mÉu trong kho¶ng 5 h
®Çu sù co rót biÕn d¹ng t¬ng ®èi lín, sau 3 - 4 ngµy sù biÕn d¹ng
chËm l¹i, ®Õn sau 10 ngµy sù biÕn d¹ng c¬ b¶n ®· ®îc kÕt thóc.
 Gia c«ng c¾t gät thµnh h×nh. §èi víi ph«i thµnh h×nh
uèn d¸n tiÕn hµnh c¾t gät xÎ, c¾t ®Çu, c¾t r×a, ®¸nh nh½n
®¸nh bãng, khoan lç,… mµ gia c«ng thµnh c¸c linh kiÖn phï hîp víi
yªu cÇu vÒ ®é nh½n bÒ mÆt, ®é chÝnh x¸c gia c«ng vÒ c¸c
kÝch thíc thµnh h×nh.
3. Khu«n mÉu vµ thiÕt bÞ dïng trong uèn d¸n v¸n máng.
Nh trªn ®· nãi kÝch thíc h×nh d¹ng cña chi tiÕt uèn d¸n v¸n
máng rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, khi chÕ t¹o nhÊt thiÕt ph¶i c¨n
cø vµo yªu cÇu cña s¶n phÈm mµ lùa chän khu«n mÉu c¬ cÊu gia
¸p, ph¬ng thøc gia nhiÖt t¬ng øng. §ã lµ ®¶m b¶o cho chÊt lîng,
n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
chi tiÕt uèn d¸n.
(1). Khu«n mÉu.
H×nh d¹ng kÕt cÊu vËt liÖu vµ c«ng dông cña khu«n mÉu nh
trong b¶ng 4 - 8 ®· chØ. Khu«n mÉu cøng th«ng thêng dïng hîp
kim nh«m, gang, gç vµ c¸c vËt liÖu gç t¹o thµnh, cã khi còng dïng
xi m¨ng, chÊt dÎo vµ c¸c vËt liÖu c¸ch ®iÖn chÕ t¹o, nhng kh«ng
®îc phæ biÕn víi khu«n mÉu mÒm thêng dïng cao su chÞu dÇu,
chÞu nhiÖt vµ chÕ t¹o thµnh.
B¶ng 4 - 8: Khu«n mÉu dïng trong uèn d¸n v¸n máng

H×nh Tæ thµnh khu«n

Chñng lo¹i C«ng dông
mÉu mÉu
Ðp ®¬n híng, Do mét cèi chµy t¹o Dïng cho chÕ t¹o linh
Khu«n cøng nªn (©m, d¬ng) kiÖn d¹ng L,Z,V
Ðp ®a híng, khu«n Do phÇn d¬ng vµ Dïng chÕ t¹o chi tiÕt
cøng khu«n ph©n ®o¹n t¹o d¹ng U,S,h,X
nªn
Ðp ®a híng khÐp Cã phÇn khu«n ©m Dïng chÕ t¹o chi tiÕt
kÝn hoÆc khu«n khÐp kÝn vµ ph©n elip h×nh vu«ng
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

cøng ®o¹n khu«n d¬ng

Ðp ®a híng khÐp Do mét khu«n d¬ng vµ Nh trªn
kÝn hoÆc khu«n ph©n ®o¹n khu«n ©m
cøng khÐp kÝn
Khu«n cøng t¹o Do khu«n d¬ng vµ Nh trªn
thµnh h×nh con l¨n gia ¸p t¹o
thµnh
Khu«n mÒm tói Do khu«n d¬ng vµ tói ChÕ t¹o c¸c chi tiÕt
cao su cao su lµm khu«n cong kÝch thíc lín
©m t¹o thµnh h×nh d¹ng phøc t¹p
Khu«n mÒm ®µn Khu«n cøng víi con Con l¨n ®¬n dïng cho
håi l¨n ®µn håi d¹ng L h×nh ®¬n gi¶n,
nhiÒu con l¨n dïngcho
chi tiÕt h×nh phøc t¹p

Khi thiÕt kÕ t¹o khu«n mÉu cÇn ph¶i tho¶ m·n h×nh d¹ng kÝch
thíc ph¶i chÝnh x¸c, ®é chÝnh x¸c còng ph¶i tho¶ m·n; §é chÝnh
x¸c ¨n khíp cña khu«n lµ ± 0,5 mm; ph¶i cã ®é cøng v÷ng ®ñ lín,
cã thÓ chÞu ®îc ¸p suÊt lµm viÖc lín nhÊt cña m¸y Ðp; C¸c thµnh
phÇn trong ph«i v¸n chÞu t¶i ®ång ®Òu, ®é dµy còng ®ång
®Òu, bÒ mÆt ph¶i hoµn chØnh tr¬n nh½n, ®Æc biÖt c¸c vÕt låi
lâm n»m trong giíi h¹n cho phÐp ®èi víi lo¹i khu«n mÉu ph©n
®o¹n. Gia nhiÖt ®ång ®Òu cã thÓ ®¹t ®Õn nhiÖt ®é yªu cÇu ®·
®Þnh, l¾p ®Æt th¸o dì ph«i thuËn tiÖn. Khi gia ¸p ph«i n»m trong
khu«n mÉu kh«ng bÞ chuyÓn vÞ vµ láng lÎo.
(2). C¬ cÊu gia ¸p.
M¸y Ðp mét chiÒu ®îc ph©n thµnh m¸y Ðp 1 tÇng vµ m¸y Ðp
nhiÒu tÇng. M¸y Ðp 1 tÇng lµ lo¹i th«ng thêng cña m¸y Ðp nguéi
kiÓu ®øng ®Ó d¸n Ðp, nã cßn ®îc g¸ l¾p thªm bé khu«n mÉu
®Ó sö dông. KÝch thíc lµm viÖc cña m¸y Ðp ®ã lµ chiÒu cao vµ
dµi réng cña bÒ mÆt bµn Ðp vµ tæng ¸p lùc ph¶i phï hîp víi kÝch
thíc cña khu«n mÉu vµ ¸p suÊt ®ßi hái ®èi víi ph«i v¸n uèn d¸n
(Th«ng thêng uèn lµ > 0,98MN). MÆt ®µn håi trªn vµ díi cña m¸y
Ðp nhiÒu tÇng chÝnh lµ mét ®éi cèi chµy cña khu«n mÉu, bµn Ðp
trung gian cã thÓ kiªm vai trß cèi chµy cña khu«n ®Ó thµnh h×nh
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

s¶n phÈm. Lo¹i m¸y Ðp nµy cã hiÖu suÊt rÊt cao, nhng h×nh d¹ng
cña chi tiÕt uèn d¸n rÊt h¹n chÕ, thÝch hîp cho chÕ t¹o mÆt ghÕ,
lng ghÕ…vv.
M¸y Ðp ®a híng lµ lo¹i m¸y Ðp thµnh h×nh kiÓu míi th«ng th-
êng nã lµ lo¹i m¸y Ðp ®øng. KiÓu cæng (Còng cã lo¹i n»m), nã cã
nhiÒu Xi lanh, nã cã thÓ gia ¸p theo chiÒu lªn xuèng vµ còng cã
thÓ tr¸i ph¶i hoÆc ®a d¹ng h¬n, nã thêng ®îc l¾p ghÐp thªm c¸c
lo¹i khu«n mÉu ph©n ®o¹n, cã thÓ chÕ t¹o c¸c chi tiÕt uèn d¸n cã
h×nh d¹ng phøc t¹p. Nh m¸y Ðp kiÓu THPV - 210 cña NhËt B¶n
gåm cã 5 Xi lanh, Xi lanh chÝnh cã ¸p suÊt 0,98 MN, hµnh tr×nh
lín nhÊt 1 m vÒ 2 phÝa lµ 2 Xi lanh cã ¸p suÊt 0,245 MN, hµnh
tr×nh lín nhÊt 0,5 MNm kho¶ng c¸ch gi÷a 2 Xi lanh mét phÝa lµ
1,5 m, ph¹m vi ho¹t ®éng cña m¸y cao réng lµ 1500 mm x 1000
mm. M¸y Ðp nµy cã thÓ ghÐp víi khu«n mÉu gia nhiÖt b»ng h¬i n-
íc. Còng cã thÓ l¾p ghÐp víi hÖ thèng gia nhiÖt cao tÇn cña
khu«n Ðp hoÆc dïng ph¬ng ph¸p gia nhiÖt ®iÖn ¸p thÊp.
(3). Ph¬ng ph¸p gia nhiÖt.
Khi uèn d¸n v¸n, th«ng thêng dïng Ðp nhiÖt thµnh h×nh chÝnh
x¸c tiÕn hµnh gia nhiÖt, cã thÓ gia t¨ng tèc ®é cøng hãa, n©ng
cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, còng lµ b¶o ®¶m chÊt lîng cña chi tiÕt
uèn d¸n v¸n máng ®¹t yªu cÇu ®· ®Þnh.
C¸c ph¬ng thøc gia nhiÖt vµ c¸c vËt liÖu khu«n mÉu ®îc ghi
trong b¶ng 4 - 9.
B¶ng 4 - 9: Khu«n mÉu vµ ph¬ng thøc gia nhiÖt uèn d¸n
v¸n.

KiÓu §Æc trng Ph¬ng ph¸p

Khu«n mÉu t¬ng øng
gia nhiÖt gia nhiÖt gia nhiÖt
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

Gia nhiÖt b»ng Hîp kim nh«m, gang, tói

NhiÖt lîng ®îc
h¬i níc cao su, trôc ®µn håi
truyÒn tõ líp
Gia nhiÖt Gia nhiÖt ®iÖn ¸p Khu«n gç, kim lo¹i (Ph¶i
mÆt ph«i v¸n
tiÕp xóc thÊp c¸ch ®iÖn víi b¶n cùc)
vµo c¸c líp
Gia nhiÖt b»ng Khu«n hîp kim nh«m, trôc
phÝa trong
dÇu ®µn håi
Gç hay c¸c vËt liÖu c¸ch
NhiÖt lîng ®îc Gia nhiÖt cao tÇn ®iÖn, hai mÆt cña ph«i v¸n
Gia nhiÖt s¶n sinh tõ m«i cßn cã c¸c b¶n cùc
qua m«i giíi chÊt trong lßng Dïng vËt liÖu c¸ch ®iÖn
nã Gia nhiÖt Viba ®iÖn khÝ lµm khu«n,
kh«ng cÇn b¶n cùc

Gia nhiÖt b¨ng h¬i níc nãng rÊt phæ biÕn, thao t¸c thuËn tiÖn,
®¸ng tin cËy. Th«ng thêng dïng khu«n hîp kim nh«m. H×nh d¹ng uèn
kh«ng bÞ h¹n chÕ, ®é chÝnh x¸c vÒ h×nh d¹ng kÝch thíc cña chi tiÕt
uèn d¸n rÊt cao. Tuæi thä sö dông khu«n mÉu dµi l©u, phÝ vËn hµnh
thÊp, thÝch hîp cho s¶n xuÊt lo¹t lín.
Gia nhiÖt ®iÖn ¸p thÊp lµ ®Æt kim lo¹i vµo mÆt trong cña khu«n
mÉu vµ nèi víi dßng ®iÖn ¸p thÊp (Kho¶ng trªn díi 24V) mµ thu ®îc
môc ®Ých gia nhiÖt cøng hãa. Cã thÓ dïng ®ai thÐp kh«ng gØ hoÆc
s¾t, cã ®é dµy 0,4 - 0,6 mm, ®é réng th«ng thêng kh«ng nªn qu¸
150 mm, cêng ®é dßng ®iÖn kh«ng nªn vît qu¸ 400 A. NÕu lµ mµng
kim lo¹i th× tÊm gia nhiÖt vµ khu«n mÉu gi÷a chóng nhÊt thiÕt ph¶i
cã líp c¸ch ®iÖn vµ b¶o «n. Gia nhiÖt cao tÇn thuéc vÒ lo¹i gia nhiÖt
bªn trong, tèc ®é gia nhiÖt nhanh hiÖu suÊt cao mµ l¹i ®ång ®Òu.
Th«ng thêng chØ cÇn ph¶i phót ®· cã thÓ lµm cho keo ®ãng r¾n,
chÊt lîng d¸n dÝnh tèt, th«ng thêng ®îc phèi hîp sö dông chÆt chÏ víi
khu«n mÉu. Khu«n mÉu ®îc ®Æt vµo c¸c chång v¸n máng hoÆc c¸c
líp v¸n d¸n chång lªn nhau ®¹t ®îc chiÒu dµi nhÊt ®Þnh, dïng nhiÒu
vÝt ®ai èc cè ®Þnh chÆt, sau ®ã tiÕn hµnh ca c¾t gia c«ng thµnh
h×nh d¹ng kÝch thíc cÇn thiÕt, víi nh÷ng khu«n mÉu ®· qua söa
ch÷a tinh bÒ mÆt cña nã cÇn ®îc phñ mét líp kim lo¹i lµm ®iÖn
cùc, ®ång thêi dïng ®ång vµng lµm d©y dÉn. Nèi ®iÖn cùc víi m¸y
ph¸t cao tÇn. Khu«n mÉu cã gi¸ thµnh thÊp cêng ®é t¬ng ®èi thÊp,
®é chÝnh x¸c kÐm, dÔ biÕn d¹ng, do ®ã sau khi sö dông kho¶ng
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

1.000 lÇn th× cÇn ph¶i kÞp thêi söa ch÷a. Ph¬ng ph¸p nµy thÝch
øng ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm lo¹i nhá vµ ®a d¹ng.
C«ng nghÖ uèn gia nhiÖt b»ng Viba lµ lo¹i h×nh c«ng nghÖ míi.
N¨ng lùc xuyªn thÊu cña Viba m¹nh, chØ cÇn ®em s¶n phÈm uèn
cong ®Æt vµo hßm chiÕu x¹ vµ cã thÓ tiÕn hµnh gia nhiÖt d¸n
dÝnh. Do ®ã, nã kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi h×nh d¹ng cña chi tiÕt uèn
cong, cã thÓ gia nhiÖt s¶n phÈm mµ cã chiÒu dµy kh¸c nhau, kh«ng
cÇn sö dông b¶n ®iÖn cùc, dÔ dµng tiÕn hµnh uèn d¸n nh÷ng s¶n
phÈm cã h×nh d¹ng phøc t¹p vµ cã miÕng ®Öm h×nh H,h. Níc ngoµi
®· më réng sö dông c¬ cÊu nµy tiÕn hµnh s¶n xuÊt. TÇn sè Viba ®îc
sö dông lµ 2450 MHz, khu«n mÉu dïng ®Ó gia nhiÖt Viba cÇn ph¶i
®îc lµm b»ng vËt liÖu c¸ch ®iÖn. Khi dïng cao tÇn Viba tiÕn hµnh
gia nhiÖt nhÊt thiÕt ph¶i cã hÖ thèng che ch¾n b¶o vÖ nh»m phßng
ngõa sù dß rØ cña Viba cao tÇn ra ngoµi mµ ¶nh hëng ®Õn søc khoÎ
cña cong ngêi ë bªn c¹nh còng nh lµm nhiÔu c¸c ®ång hå ®o ë xung
quanh.
(4). Thø tù gia ¸p vµ thµnh h×nh hai lÇn.
Dïng khu«n mÉu ph©n ®o¹n ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm uèn d¸n phøc
t¹p cÇn ph¶i chó ý ®Õn thø tù gia ¸p cña khu«n mÉu. VÝ dô, khi uèn
d¸n cÊu kiÖn cã d¹ng h×nh ch÷ V, tríc tiªn ph¶i gia ¸p theo ph¬ng
vu«ng gãc, lµm cho ph«i v¸n sau khi ®îc nÐn ®Õn ®é dµy nhÊt
®Þnh míi tiÕn hµnh gia ¸p c¹nh bªn theo ph¬ng n»m ngang, nh vËy
míi b¶o ®¶m ®îc h×nh d¹ng cña chi tiÕt uèn cong, kÝch thíc vµ chÊt
lîng d¸n dÝnh. NÕu Ðp c¹nh bªn tríc, sau ®ã Ðp theo chiÒu vu«ng
gãc th× phÇn låi cña khu«n mÉu chuyÓn dÞch xuèng phÝa díi sÏ bÞ
c¶n trë kh«ng ®Õn ®îc vÞ trÝ ®· ®Þnh, phÇn ®¸y lu«n lu«n d¸n
dÝnh kh«ng bÒn hoÆc phÇn v¸ch máng dÔ bÞ nÕp gÊp. §èi víi s¶n
phÈm uèn d¸n cã h×nh d¹ng phøc t¹p cã tÊm ®Öm h×nh d¹ng H, h,
X cã thÓ dïng ph¬ng ph¸p h×nh thµnh 1 lÇn hoÆc h×nh thµnh 2 lÇn
®Ó chÕ t¹o. Ph¬ng ph¸p h×nh thµnh 1 lÇn lµ ®em tÊt c¶ c¸c v¸n
máng ®· tr¸ng keo vµ tÊm ®Öm ®a vµo trong khu«n mÉu ®ång
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

thêi, mét lÇn gia ¸p thµnh h×nh gç uèn d¸n. Ph¬ng ph¸p nµy thao
t¸c phiÒn phøc, ph«i v¸n khã ®Þnh vÞ. Ph¬ng ph¸p 2 lÇn h×nh
thµnh lµ tríc tiªn ®em mét phÇn ph«i v¸n uèn cong d¸n dÝnh thµnh
h×nh, sau ®ã dïng chÝnh nã vµ nh÷ng v¸n máng cßn l¹i tiÕn hµnh
lÇn tiÕp theo uèn d¸n thµnh h×nh. Díi ®©y lÊy gç uèn d¸n nhiÒu líp
lµm gç xÝch ®u lµm vÝ dô thuyÕt minh:  Dïng m¸y Ðp mét chiÒu
Ðp thµnh líp ®¸y vµ phÝa trªn tríc cña ch©n ghÕ, ®é dµy b»ng mét
nöa ®é dµy cña s¶n phÈm.  Dïng m¸y Ðp mét chiÒu ®Ó Ðp mét
phÇn cña lng tùa vµ phÇn phÝa trªn cña ch©n sau ghÕ, ®é dµy b»ng
mét nöa ®é dµy s¶n phÈm.  §em hai phÇn ph«i ë trªn víi tÊm
®Öm, lng tùa, vµ phÇn phÝa trªn tÊm ®Öm, phÇn díi cña ch©n ghÕ,
dïng m¸y Ðp 3 chiÒu ®Ó uèn d¸n hîp thµnh khèi tæng thÓ (H×nh 4 -
11). V× ®Ó n©ng cao hiÖu suÊt lao ®éng th«ng thêng ®é réng cña
ph«i v¸n lµ trªn díi 300 mm, ®é dµy cña chi tiÕt khung kho¶ng 40 -
60 mm.

TiÕt 3: Xu híng ph¸t triÓn cña gç hãa mÒm.

Qua quan s¸t c¸c ph¬ng ph¸p xö lý hãa mÒm gç vµ hiÖu qu¶ cña
nã cã thÓ biÕt gç sau khi ®îc xö lý hÊp luéc qua gia c«ng uèn, tuy
nhiªn kh«ng biÕn mµu s¾c, vì n¸t, nhng thêi gian hÊp luéc t¬ng ®èi
dµi, hiÖu suÊt s¶n xuÊt t¬ng ®èi thÊp, dÔ dÉn ®Õn sù tæn h¹i vÒ
tÝnh chÊt cña gç. Ngoµi ra hiÖu qu¶ dÎo hãa bÞ h¹n chÕ bëi lo¹i gç,
mùc, ®é khã dÔ khi gia c«ng còng cã sù sai lÖch rÊt lín. Ph¬ng ph¸p
xö lý Amoniac so víi ph¬ng ph¸p hÊp luéc u viÖt bëi:  B¸n kÝnh
cong khi uèn t¬ng ®èi nhá.  Lùc biÕn d¹ng bÐ. Tû lÖ ph¸ ho¹i
thÊp.  T¸c dông kh«, ít nhiÒu lÇn hÇu nh kh«ng cã hiÖn tîng ®µn
håi kh«i phôc.  ThÝch øng víi mäi lo¹i gç. Nhng víi ph¬ng ph¸p nµy
nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ë nhiÖt ®é thÊp, yªu cÇu cã thiÕt bÞ lµm
l¹nh t¬ng ®èi phøc t¹p. ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p Diamine lµ sau khi
 Khoa ChÕ biÕn L©m s¶n
Bé m«n ThiÕt kÕ s¶n phÈm méc & TTNT

xö lý dÎo gç tån t¹i rÊt nhiÒu tÝnh chÊt u viÖt. Nhng hãa chÊt cã ®éc
tÝnh.
§iÒu ®¸ng chó ý lµ mÊy n¨m gÇn ®©y míi ph¸t triÓn ph¬ng
ph¸p gia nhiÖt Viba, nhng tèc ®é ph¸t triÓn rÊt nhanh. ë Mü vµ NhËt
B¶n ®· h×nh thµnh n¨ng lùc s¶n xuÊt víi qui m« c«ng nghiÖp hãa,
®ã lµ bëi v× thêi gian ng¾n, hiÖu suÊt l¹i cao, tÝnh n¨ng thµnh
h×nh uèn cong u viÖt, h¬n n÷a toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn cã thÓ
th«ng qua hÖ thèng m¸y tÝnh ®iÒu khiÓn tõ xa tiÕn hµnh khèng
chÕ viÖc mÒm hãa thÝch hîp ®èi víi c¸c lo¹i gç kh¸c nhau. Ngoµi ra
rÊt nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®ang nghiªn cøu tÝnh chÊt vËt lý vµ gi¶i
phÉu cña gç ë tr¹ng th¸i dÎo hãa, do c¸c chñng lo¹i gç kh¸c nhau mµ
dÉn ®Õn sù kh¸c nhau còng nh nguyªn nh©n s¶n sinh tÝnh chÊt vËt
lý kh¸c nhau. X¸c ®Þnh cã thÓ tiÕn hµnh liªn tôc c«ng nghÖ gia
c«ng uèn ®Þnh h×nh, sÊy kh«, mÒm hãa, ®ång thêi hi väng më ra
®iÒu kiÖn ®Ó cã nh÷ng c¬ cÊu gia c«ng uèn ë c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c
nhau. Tõ gãc ®é tiÕt kiÖm n¨ng lîng khi xö lý mÒm hãa sö dông gia
nhiÖt Viba, gia nhiÖt hÊp luéc hoÆc kÕt hîp gia c«ng lµ hîp lý.