DEPREM ETKS ALTINDAK BETONARME YAPILARDA ZAYIF KOLON-GL KR BRLEMLER N ALTERNATF BR DETAY NERS

Alper BYKKARAGZ

DOKTORA TEZ NAAT MHENDSL

GAZ NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS

MART 2007 ANKARA

Alper BYKKARAGZ tarafndan hazrlanan DEPREM ETKS ALTINDAK BETONARME YAPILARDA ZAYIF KOLON-GL KR BRLEMLER N ALTERNATF BR DETAY NERS adl bu tezin Doktora tezi olarak uygun olduunu onaylarm.

Prof. Dr. Abdussamet ARSLAN Tez Yneticisi

Bu alma, jrimiz tarafndan oy birlii ile naat Mhendislii Anabilim Dalnda Doktora tezi olarak kabul edilmitir.

Bakan:

: Prof. Dr. Mehmet Emin TUNA

ye

: Prof. Dr. Abdussamet ARSLAN

ye

: Prof. Dr. Sddk ENER

ye

: Prof. Dr. Tekin GLTOP

ye

: Do. Dr. Kurtulu SOYLUK

Tarih

: 13/03/2007

Bu tez, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits tez yazm kurallarna uygundur.

TEZ BLDRM

Tez iindeki btn bilgilerin etik davran ve akademik kurallar erevesinde elde edilerek sunulduunu, ayrca tez yazm kurallarna uygun olarak hazrlanan bu almada orijinal olmayan her trl kaynaa eksiksiz atf yapldn bildiririm.

Alper BYKKARAGZ

iv DEPREM ETKS ALTINDAK BETONARME YAPILARDA ZAYIF KOLON-GL KR BRLEMLER N ALTERNATF BR DETAY NERS (Doktora Tezi)

Alper BYKKARAGZ

GAZ NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS Mart 2007

ZET Betonarme yaplarda geni kullanm alanlar yaratmak gibi eitli sebeplerden dolay kolonlar kirilerden daha zayf yaplmaktadr. Kirilerin deme ile birlikte yaplmas sonucu tama gcnn tasarlanandan daha yksek olmas neticesinde ereve hasar daha ok kolonlarda olmaktadr.

Kullanm alan kstl projelerde, imalat esnasnda kesiti bytmeden kolon kapasitesini arttrmak iin kolonda ve dm noktasnda lifli betonlar veya yksek oranda donat kullanlmaktadr. Bu yntemlerde ya fazla bir kapasite art salanamamakta veya kullanlan fazla donat sebebiyle kolonda basn gmesi meydana gelmektedir.

Bu almada, bir erevenin d dm noktasndan elde edilmi 15 adet kolonkiri birleim eleman, deprem etkilerine benzer tekrarlanan tersinir ykler altnda test edilmitir. Kolon ve birleim blgesi iin bilinen yntemlerden daha basit, pratik ve ucuz bir neri getirilmi, kullanlan kesme ivili levhalar sonucunda kolon kapasitesi arttrlmtr. Kolon ve kirilerin rijitlik, sneklik, enerji tketimi ve dayanmlar gibi baz kriterler incelenmitir.

v Nonlineer analiz almasnda Ansys 8.0 sonlu eleman paket program kullanlarak elde edilen veriler deney sonularyla karlatrlmtr. Elde edilen sonular dorultusunda kolon-kiri birleimleri ve detaylar iin neriler oluturulmutur.

Bilim Kodu :911.1.144 Anahtar Kelimeler :Kolon-Kiri Birleimi, Kesme ivisi, Ansys, Tersinen Ykler Sayfa Adedi :308 Tez Yneticisi :Prof.Dr. Abdussamet ARSLAN

vi AN ALTERNATIVE DETAIL SUGGESTION FOR WEAK COLUMNSTRONG BEAM CONNECTIONS IN REINFIRCED CONCRETE STRUCTURES UNDER EARTHQUAKE EFFECT (PhD Thesis)

Alper BYKKARAGZ

GAZI UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY March 2007

ABSTRACT

In reinforced concrete structures, columns are more weakly constructed than beams due to various reasons such as production of large usage areas. The frame damage occurs in columns because the beams are built together with slabs so that they have more carrying capacity than expected.

In projects with limited usage areas, fibrous concretes or high percentage of reinforcements are used in columns and joints in order to increase the column capacity without enlarging the cross-section during production. In these methods, either there is inadequate increament in capacity or brittle collapse in columns take place secondary to excessive usage of reinforcement.

In this study, 15 column-beam connection elements were tested under reversed cyclic loads that simulate earthquake loading. In addition to well-known methods for column connections and joints, herein a simple, practical and cheap suggestion is made and as a result of utilization of panels with shear stud, the column capacity is increased. Also in this study criteria for columns and beams such as rigidity, flexibilty, energy consumption and resistance are examined.

vii In nonlinear analysis study, the obtained data are compared with experiment results by using the Ansys 8.0 finite element package program. In the direciton of the findings, suggestions for column-beam joints and details are developed.

Science Code Key Words Page Number Thesis Advisor

: 911.1.144 :Column-Beam joints, Shear Stud, Ansys, Cyclic Loads :308 :Prof.Dr. Abdussamet ARSLAN

viii TEEKKR Tezimin hazrlanmasndaki emei ve katklarndan dolay sayn hocam ve tez danmanm Prof. Dr. Abdussamet ARSLANa teekkrlerimi sunarm. Deney elemanlarnn hazrlanmasndaki katklarndan dolay ASTA Prefabrike, desteklerini ve sevgilerini daima hissettiim sevgili eime ve anneme sonsuz teekkr ederim.

Bilimsel Aratrma Projesi ad altnda 06-2004/51 kod numaral tezime verdii destekten dolay Gazi niversitesine teekkr ederim.

ix NDEKLER Sayfa ZET ......................................................................................................................iv ABSTRACT ............................................................................................................vi TEEKKR ..........................................................................................................viii NDEKLER........................................................................................................ix ZELGELERN LSTES .....................................................................................xii EKLLERN LSTES .........................................................................................xiv RESMLERN LSTES ........................................................................................xxi SMGELER ..........................................................................................................xxii 1. GR ...................................................................................................................1 2. AMA VE KAPSAM...........................................................................................3 2.1. Ama ..............................................................................................................3 2.2. Kapsam ..........................................................................................................4 3. GEMTE YAPILAN ALIMALAR ..............................................................6 4. DENEYSEL ALIMA .....................................................................................14 4.1. Genel ...........................................................................................................14 4.2. Deney Elemanlar .........................................................................................15 4.3. Malzeme Dayanmlar ..................................................................................40 4.3.1. Donat .................................................................................................40 4.3.2. Kesme ivisi ........................................................................................40 4.3.3. Levha ..................................................................................................41 4.3.4. Beton ...................................................................................................41 4.4. Deney Dzeni ...............................................................................................45 4.4.1. Ykleme dzeni....................................................................................45 4.4.2. lm dzeni .......................................................................................47 4.5. lmlerin Deerlendirilmesi .......................................................................48 4.5.1. Kiri ucundaki net deplasmanlarn hesab .............................................48 4.5.2. Kayma ve eilme deformasyonlarnn hesab ........................................49 4.5.3. Moment-erilik ilikisinin hesab..........................................................54

x Sayfa 4.5.4. Rijitliklerin hesab ................................................................................56 4.5.5. Enerji tketme kapasitelerinin hesab....................................................56 4.5.6. Sneklik oranlarnn hesab...................................................................57 5. DENEYLER .......................................................................................................58 5.1. AR Eleman Deneyi .....................................................................................58 5.2. A1 Eleman Deneyi ......................................................................................64 5.3. A2 Eleman Deneyi ......................................................................................69 5.4. A3 Eleman Deneyi ......................................................................................74 5.5. A4 Eleman Deneyi ......................................................................................79 5.6. BR Eleman Deneyi ......................................................................................84 5.7. B1 Eleman Deneyi ......................................................................................89 5.8. B2 Eleman Deneyi ......................................................................................94 5.9. B3 Eleman Deneyi .......................................................................................99 5.10. B4 Eleman Deneyi ................................................................................... 104 5.11. CR Eleman Deneyi................................................................................... 109 5.12. C1 Eleman Deneyi ................................................................................... 114 5.13. C2 Eleman Deneyi ................................................................................... 119 5.14. C3 Eleman Deneyi ................................................................................... 124 5.15. C4 Eleman Deneyi ................................................................................... 129 5. DENEY SONULARININ DEERLENDRLMES ...................................... 134 6.1. Dayanm ve Davran .................................................................................. 134 6.2. Sneklik...................................................................................................... 161 6.3. Rijitlik......................................................................................................... 163 6.4. Enerji Tketimi ........................................................................................... 166 6.5. Moment-Erilik likisi ............................................................................... 171 6.6. Yk Kayma Deformasyonu likisi.............................................................. 188 7. NONLINEER SONLU ELEMANLAR YNTEM ANALZ.......................... 220 7.1. Malzeme zellikleri.................................................................................... 223 7.1.1. Genel.................................................................................................. 223 7.1.2. Beton.................................................................................................. 225

xi Sayfa 7.1.3. Hognestad beton modeli ..................................................................... 227 7.1.4. Multilineer izotropik peklemeli plastisite .......................................... 231 7.1.5. elik................................................................................................... 232 7.2. Ansys Sonlu Eleman Modeli ....................................................................... 234 7.2.1. Genel.................................................................................................. 234 7.2.2. Nonlineer analiz ................................................................................. 234 7.2.3. Eleman tipleri ve nitelikleri ................................................................ 236 7.2.4. Malzeme zelliklerinin modelde tanmlanmas ................................... 238 7.2.5. Modelleme ......................................................................................... 249 7.3. Sonlu Eleman Analiz ve Deney Sonularnn Karlatrlmas .................... 256 8. SONULAR VE NERLER........................................................................... 283 8.1. Sonular...................................................................................................... 284 8.2. neriler....................................................................................................... 286 KAYNAKLAR..................................................................................................... 288 EK-1 Deney elemanlarnn resimleri ..................................................................... 292 ZGEM.......................................................................................................... 308

xii ZELGELERN LSTES izelge Sayfa

izelge 4.1. Deney program...................................................................................16 izelge 4.2. Deney eleman tipine gre kesme ivisi boyut ve aralklar...................21 izelge 4.3..Donat dayanmlar ..............................................................................40 izelge 4.4. Kesme ivisi dayanmlar ....................................................................40 izelge 4.4. Kesme ivisi dayanmlar ....................................................................40 izelge 4.5. Levha dayanmlar...............................................................................41 izelge 4.6.1 m 3 beton iin karm oranlar ...........................................................42 izelge 4.7. Deney elemanlarnn beton basn dayanmlar....................................43 izelge 6.1. Deney sonularnn zeti ................................................................... 135 izelge 6.2. Dayanm oranlarnn karlatrlmas ................................................ 136 izelge 6.3. Deney eleman sneklikleri ............................................................... 161 izelge 6.4. Deney eleman rijitlikleri................................................................... 165 izelge 6.5. Deney eleman enerji tketim deerleri.............................................. 166 izelge 7.1. - grafiinin tanmlanan noktalar.................................................... 230 izelge 7.2. AR Deney eleman malzeme zellikleri............................................. 240 izelge 7.3. A1 Deney eleman malzeme zellikleri ............................................. 240 izelge 7.4. A2 Deney eleman malzeme zellikleri ............................................. 241 izelge 7.5. A3 Deney eleman malzeme zellikleri ............................................. 241 izelge 7.6. A4 Deney eleman malzeme zellikleri ............................................. 242 izelge 7.7. BR Deney eleman malzeme zellikleri ............................................. 242 izelge 7.8. B1 Deney eleman malzeme zellikleri.............................................. 243 izelge 7.9. B2 Deney eleman malzeme zellikleri.............................................. 243 izelge 7.10. B3 Deney eleman malzeme zellikleri............................................ 244 izelge 7.11. B4 Deney eleman malzeme zellikleri............................................ 244 izelge 7.12. CR Deney eleman malzeme zellikleri ........................................... 245 izelge 7.13. C1 Deney eleman malzeme zellikleri............................................ 245 izelge 7.14. C2 Deney eleman malzeme zellikleri............................................ 246 izelge 7.15. C3 Deney eleman malzeme zellikleri............................................ 246

xiii izelge Sayfa

izelge 7.16. C4 Deney eleman malzeme zellikleri............................................ 247 izelge 7.17. Deney ve model sonularnn karlatrlmas ................................. 280

xiv EKLLERN LSTES ekil Sayfa

ekil 4.1. Deney elemanlarnn kenar dm detaylar ...........................................15 ekil 4.2. Kolonda kullanlan kesme ivisi ve levha detaylar..................................22 ekil 4.3. AR deney eleman donat detay ..............................................................23 ekil 4.4. A1 deney eleman donat detay...............................................................24 ekil 4.5. A2 deney eleman donat detay...............................................................25 ekil 4.6. A3 deney eleman donat detay...............................................................26 ekil 4.7. A4 deney eleman donat detay...............................................................27 ekil 4.8. BR deney eleman donat detay ..............................................................28 ekil 4.9. B1 deney eleman donat detay...............................................................29 ekil 4.10. B2 deney eleman donat detay.............................................................30 ekil 4.11. B3 deney eleman donat detay.............................................................31 ekil 4.12. B4 deney eleman donat detay.............................................................32 ekil 4.13. CR deney eleman donat detay ............................................................33 ekil 4.14. C1 deney eleman donat detay.............................................................34 ekil 4.15. C2 deney eleman donat detay.............................................................35 ekil 4.16. C3 deney eleman donat detay.............................................................36 ekil 4.17. C4 deney eleman donat detay.............................................................37 ekil 4.18. lm ve ykleme dzenei.................................................................46 ekil 4.19. Deney eleman deformasyon bileenleri ................................................48 ekil 4.20. Deney eleman kayma deformasyonlar .................................................50 ekil 4.21. Deney eleman eilme deformasyonlar .................................................55 ekil 5.1. AR deney eleman deplasman evrim grafii...........................................62 ekil 5.2. AR deney eleman yk evrim grafii .....................................................62 ekil 5.3. AR deney eleman yk toplam deplasman grafii ....................................63 ekil 5.4. AR deney eleman yk net deplasman grafii ..........................................63 ekil 5.5. A1 deney eleman deplasman evrim grafii ...........................................67 ekil 5.6. A1 deney eleman yk evrim grafii ......................................................67 ekil 5.7. A1 deney eleman yk toplam deplasman grafii.....................................68

xv ekil Sayfa

ekil 5.8. A1 deney eleman yk net deplasman grafii...........................................68 ekil 5.9. A2 deney eleman deplasman evrim grafii ...........................................72 ekil 5.10. A2 deney eleman yk evrim grafii ....................................................72 ekil 5.11. A2 deney eleman yk toplam deplasman grafii...................................73 ekil 5.12. A2 deney eleman yk net deplasman grafii.........................................73 ekil 5.13. A3 deney eleman deplasman evrim grafii .........................................77 ekil 5.14. A3 deney eleman yk evrim grafii ....................................................77 ekil 5.15. A3 deney eleman yk toplam deplasman grafii...................................78 ekil 5.16. A3 deney eleman yk net deplasman grafii.........................................78 ekil 5.17. A4 deney eleman deplasman evrim grafii .........................................82 ekil 5.18. A4 deney eleman yk evrim grafii ....................................................82 ekil 5.19. A4 deney eleman yk toplam deplasman grafii...................................83 ekil 5.20. A4 deney eleman yk net deplasman grafii.........................................83 ekil 5.21. BR deney eleman deplasman evrim grafii .........................................87 ekil 5.22. BR deney eleman yk evrim grafii....................................................87 ekil 5.23. BR deney eleman yk toplam deplasman grafii ..................................88 ekil 5.24. BR deney eleman yk net deplasman grafii ........................................88 ekil 5.25. B1 deney eleman deplasman evrim grafii..........................................92 ekil 5.26. B1 deney eleman yk evrim grafii ....................................................92 ekil 5.27. B1 deney eleman yk toplam deplasman grafii...................................93 ekil 5.28. B1 deney eleman yk net deplasman grafii.........................................93 ekil 5.29. B2 deney eleman deplasman evrim grafii..........................................97 ekil 5.30. B2 deney eleman yk evrim grafii ....................................................97 ekil 5.31. B2 deney eleman yk toplam deplasman grafii...................................98 ekil 5.32. B2 deney eleman yk net deplasman grafii.........................................98 ekil 5.33. B3 deney eleman deplasman evrim grafii........................................ 102 ekil 5.34. B3 deney eleman yk evrim grafii .................................................. 102 ekil 5.35. B3 deney eleman yk toplam deplasman grafii................................. 103 ekil 5.36. B3 deney eleman yk net deplasman grafii....................................... 103 ekil 5.37. B4 deney eleman deplasman evrim grafii........................................ 107

xvi ekil Sayfa

ekil 5.38. B4 deney eleman yk evrim grafii .................................................. 107 ekil 5.39. B4 deney eleman yk toplam deplasman grafii................................. 108 ekil 5.40. B4 deney eleman yk net deplasman grafii....................................... 108 ekil 5.41. CR deney eleman deplasman evrim grafii ....................................... 112 ekil 5.42. CR deney eleman yk evrim grafii.................................................. 112 ekil 5.43. CR deney eleman yk toplam deplasman grafii ................................ 113 ekil 5.44. CR deney eleman yk net deplasman grafii ...................................... 113 ekil 5.45. C1 deney eleman deplasman evrim grafii........................................ 117 ekil 5.46. C1 deney eleman yk evrim grafii .................................................. 117 ekil 5.47. C1 deney eleman yk toplam deplasman grafii................................. 118 ekil 5.48. C1 deney eleman yk net deplasman grafii....................................... 118 ekil 5.49. C2 deney eleman deplasman evrim grafii........................................ 122 ekil 5.50. C2 deney eleman yk evrim grafii .................................................. 122 ekil 5.51. C2 deney eleman yk toplam deplasman grafii................................. 123 ekil 5.52. C2 deney eleman yk net deplasman grafii....................................... 123 ekil 5.53. C3 deney eleman deplasman evrim grafii........................................ 127 ekil 5.54. C3 deney eleman yk evrim grafii .................................................. 127 ekil 5.55. C3 deney eleman yk toplam deplasman grafii................................. 128 ekil 5.56. C3 deney eleman yk net deplasman grafii....................................... 128 ekil 5.57. C4 deney eleman deplasman evrim grafii....................................... 132 ekil 5.58. C4 deney eleman yk evrim grafii ................................................. 132 ekil 5.59. C4 deney eleman yk toplam deplasman grafii................................ 133 ekil 5.60. C4 deney eleman yk net deplasman grafii...................................... 133 ekil 6.1. AR, A1, A3 deney elemanlarnn zarf erileri........................................ 140 ekil 6.2. AR, A1, A2 deney elemanlarnn zarf erileri........................................ 141 ekil 6.3. AR, A3, A4 deney elemanlarnn zarf erileri........................................ 143 ekil 6.4. AR, A1, A2, A3, A4 deney elemanlarnn zarf erileri .......................... 144 ekil 6.5. BR, B1, B3 deney elemanlarnn zarf erileri ........................................ 147 ekil 6.6. BR, B1, B2 deney elemanlarnn zarf erileri ....................................... 150 ekil 6.7. BR, B3, B4 deney elemanlarnn zarf erileri ....................................... 151

xvii ekil Sayfa

ekil 6.8. BR, B1, B2, B3, B4 deney elemanlarnn zarf erileri............................ 153 ekil 6.9. CR, C1, C3 deney elemanlarnn zarf erileri ........................................ 154 ekil 6.10. CR, C1, C2 deney elemanlarnn zarf erileri...................................... 157 ekil 6.11. CR, C3, C4 deney elemanlarnn zarf erileri...................................... 158 ekil 6.12. CR, C1, C2, C3, C4 deney elemanlarnn zarf erileri......................... 160 ekil 6.13. AR, A1, A2, A3, A4 deney elemanlarnn enerji tketimi grafikleri..... 168 ekil 6.14. BR, B1, B2, B3, B4 deney elemanlarnn enerji tketimi grafikleri...... 169 ekil 6.15. CR, C1, C2, C3, C4 deney elemanlarnn enerji tketimi grafikleri...... 170 ekil 6.16. AR deney eleman moment-erilik grafii........................................... 173 ekil 6.17. A1 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 174 ekil 6.18. A2 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 175 ekil 6.19. A3 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 176 ekil 6.20. A4 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 177 ekil 6.21. BR deney eleman moment-erilik grafii ........................................... 178 ekil 6.22. B1 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 179 ekil 6.23. B2 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 180 ekil 6.24. B3 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 181 ekil 6.25. B4 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 182 ekil 6.26. CR deney eleman moment-erilik grafii ........................................... 183 ekil 6.27. C1 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 184 ekil 6.28. C2 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 185 ekil 6.29. C3 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 186 ekil 6.30. C4 deney eleman moment-erilik grafii............................................ 187 ekil 6.31. AR deney eleman yk-kayma as grafii.......................................... 190 ekil 6.32. A1 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 191 ekil 6.33. A2 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 192 ekil 6.34. A3 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 193 ekil 6.35. A4 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 194 ekil 6.36. BR deney eleman yk-kayma as grafii.......................................... 195 ekil 6.37. B1 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 196

xviii ekil Sayfa

ekil 6.38. B2 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 197 ekil 6.39. B3 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 198 ekil 6.40. B4 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 199 ekil 6.41. CR deney eleman yk-kayma as grafii.......................................... 200 ekil 6.42. C1 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 201 ekil 6.43. C2 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 202 ekil 6.44. C3 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 203 ekil 6.45. C4 deney eleman yk-kayma as grafii .......................................... 204 ekil 6.46. AR deney elemannn deformasyon bileenleri ................................... 205 ekil 6.47. A1 deney elemannn deformasyon bileenleri.................................... 206 ekil 6.48. A2 deney elemannn deformasyon bileenleri.................................... 207 ekil 6.49. A3 deney elemannn deformasyon bileenleri..................................... 208 ekil 6.50. A4 deney elemannn deformasyon bileenleri..................................... 209 ekil 6.51. BR deney elemannn deformasyon bileenleri .................................... 210 ekil 6.52. B1 deney elemannn deformasyon bileenleri ..................................... 211 ekil 6.53. B2 deney elemannn deformasyon bileenleri ..................................... 212 ekil 6.54. B3 deney elemannn deformasyon bileenleri ..................................... 213 ekil 6.55. B4 deney elemannn deformasyon bileenleri ..................................... 214 ekil 6.56. CR deney elemannn deformasyon bileenleri .................................... 215 ekil 6.57. C1 deney elemannn deformasyon bileenleri ..................................... 216 ekil 6.58. C2 deney elemannn deformasyon bileenleri ..................................... 217 ekil 6.59. C3 deney elemannn deformasyon bileenleri ..................................... 218 ekil 6.60. C4 deney elemannn deformasyon bileenleri ..................................... 219 ekil 7.1. Betonarme bir elemann tipik yk-deplasman ilikisi............................ 225 ekil 7.2. Donatsz betonun tek eksenli gerilme-ekil deitirme erisi ................ 226 ekil 7.3. Hognestad modeline gre betonun - grafii........................................ 228 ekil 7.4. Sonlu eleman modelinde kullanlan betonun - grafii ........................ 229 ekil 7.5. Von Mises silindiri ve elipsi .................................................................. 231 ekil 7.6. Donat eliinin idealize edilmi - ilikisi .......................................... 233 ekil 7.7. eliin elastik-tam plastik davran ...................................................... 233

xix ekil Sayfa

ekil 7.8. Nonlineer analiz admlar ...................................................................... 235 ekil 7.9. Newton-Raphson nonlineer analiz tipleri............................................... 236 ekil 7.10. Solid65 eleman.................................................................................. 237 ekil 7.11. Link8 ubuk eleman........................................................................... 237 ekil 7.12. Solid45 eleman................................................................................... 238 ekil 7.13. AR deney eleman modelinin n grn .......................................... 250 ekil 7.14. A1 deney eleman modelinin n grn ........................................... 251 ekil 7.15. A2 deney eleman modelinin n grn ........................................... 251 ekil 7.16. A3 deney eleman modelinin n grn ........................................... 252 ekil 7.17. A4 deney eleman modelinin n grn ........................................... 252 ekil 7.18. Ansys sonlu elemanlar programnda donat modellenmesi................... 254 ekil 7.19. A4 deney elemannn mesnetleri ve etkitilen ykler............................. 255 ekil 7.20. Analiz sonucu AR deney eleman yk-deplasman grafii ................... 256 ekil 7.21. Analiz sonucu A1 deney eleman yk-deplasman grafii .................... 256 ekil 7.22. Analiz sonucu A2 deney eleman yk-deplasman grafii .................... 257 ekil 7.23. Analiz sonucu A3 deney eleman yk-deplasman grafii .................... 257 ekil 7.24. Analiz sonucu A4 deney eleman yk-deplasman grafii ..................... 258 ekil 7.25. Analiz sonucu BR deney eleman yk-deplasman grafii..................... 258 ekil 7.26. Analiz sonucu B1 deney eleman yk-deplasman grafii .................... 259 ekil 7.27. Analiz sonucu B2 deney eleman yk-deplasman grafii ..................... 259 ekil 7.28. Analiz sonucu B3 deney eleman yk-deplasman grafii .................... 260 ekil 7.29. Analiz sonucu B4 deney eleman yk-deplasman grafii .................... 260 ekil 7.30. Analiz sonucu CR deney eleman yk-deplasman grafii.................... 261 ekil 7.31. Analiz sonucu C1 deney eleman yk-deplasman grafii .................... 261 ekil 7.32. Analiz sonucu C2 deney eleman yk-deplasman grafii ..................... 262 ekil 7.33. Analiz sonucu C3 deney eleman yk-deplasman grafii ..................... 262 ekil 7.34. Analiz sonucu C4 deney eleman yk-deplasman grafii ..................... 263 ekil 7.35. AR deney elemannda 55000 N yk altnda oluan atlaklar................ 264 ekil 7.36. AR deney elemannda 55000 N yk altnda oluan gerilmeler ............. 264 ekil 7.37. A1 deney elemannda 58000 N yk altnda oluan atlaklar ................ 265

xx ekil Sayfa

ekil 7.38. A1 deney elemannda 58000 N yk altnda oluan gerilmeler.............. 265 ekil 7.39. A2 deney elemannda 52500 N yk altnda oluan atlaklar ................ 266 ekil 7.40. A2 deney elemannda 52500 N yk altnda oluan gerilmeler.............. 266 ekil 7.41. A3 deney elemannda 59000 N yk altnda oluan atlaklar ................ 267 ekil 7.42. A3 deney elemannda 59000 N yk altnda oluan gerilmeler.............. 267 ekil 7.43. A4 deney elemannda 51000 N yk altnda oluan atlaklar ................ 268 ekil 7.44. A4 deney elemannda 51000 N yk altnda oluan gerilmeler.............. 268 ekil 7.45. BR deney elemannda 60000 N yk altnda oluan atlaklar ................ 269 ekil 7.46. BR deney elemannda 60000 N yk altnda oluan gerilmeler ............. 269 ekil 7.47. B1 deney elemannda 62000 N yk altnda oluan atlaklar................. 270 ekil 7.48. B1 deney elemannda 62000 N yk altnda oluan gerilmeler .............. 270 ekil 7.49. B2 deney elemannda 64000 N yk altnda oluan atlaklar................. 271 ekil 7.50. B2 deney elemannda 64000 N yk altnda oluan gerilmeler .............. 271 ekil 7.51. B3 deney elemannda 62000 N yk altnda oluan atlaklar................. 272 ekil 7.52. B3 deney elemannda 62000 N yk altnda oluan gerilmeler .............. 272 ekil 7.53. B4 deney elemannda 65400 N yk altnda oluan atlaklar................. 273 ekil 7.54. B4 deney elemannda 65400 N yk altnda oluan gerilmeler .............. 273 ekil 7.55. CR deney elemannda 65000 N yk altnda oluan atlaklar ................ 274 ekil 7.56. CR deney elemannda 65000 N yk altnda oluan gerilmeler ............. 274 ekil 7.57. C1 deney elemannda 76000 N yk altnda oluan atlaklar................. 275 ekil 7.58. C1 deney elemannda 76000 N yk altnda oluan gerilmeler .............. 275 ekil 7.59. C2 deney elemannda 77000 N yk altnda oluan atlaklar................. 276 ekil 7.60. C2 deney elemannda 77000 N yk altnda oluan gerilmeler .............. 276 ekil 7.61. C3 deney elemannda 73500 N yk altnda oluan atlaklar................. 277 ekil 7.62. C3 deney elemannda 73500 N yk altnda oluan gerilmeler .............. 277 ekil 7.63. C4 deney elemannda 70500 N yk altnda oluan atlaklar................. 278 ekil 7.64. C4 deney elemannda 70500 N yk altnda oluan gerilmeler .............. 278

xxi RESMLERN LSTES Resim Sayfa

Resim 4.1. A1 deney eleman beton dkm ncesinde ..........................................38 Resim 4.2. A1 deney elemannda uygulanan kk balkl kesme ivileri..............39 Resim 4.3. A2 deney elemannda uygulanan geni balkl kesme ivileri ...............39 Resim 5.1. AR deney eleman deney sonu grnm..............................................61 Resim 5.2. A1 deney eleman deney sonu grnm...............................................66 Resim 5.3. A2 deney eleman deney sonu grnm...............................................71 Resim 5.4. A3 deney eleman deney sonu grnm...............................................76 Resim 5.5. A4 deney eleman deney sonu grnm...............................................81 Resim 5.6. BR deney eleman deney sonu grnm ..............................................86 Resim 5.7. B1 deney eleman deney sonu grnm...............................................91 Resim 5.8. B2 deney eleman deney sonu grnm...............................................96 Resim 5.9. B3 deney eleman deney sonu grnm............................................. 101 Resim 5.10. B4 deney eleman deney sonu grnm........................................... 106 Resim 5.11. CR deney eleman deney sonu grnm .......................................... 111 Resim 5.12. C1 deney eleman deney sonu grnm........................................... 116 Resim 5.13. C2 deney eleman deney sonu grnm........................................... 121 Resim 5.14. C3 deney eleman deney sonu grnm........................................... 126 Resim 5.15. C4 deney eleman deney sonu grnm........................................... 131

xxii SMGELER Bu almada kullanlm simgeler ve ksaltmalar aklamalar ile birlikte aada sunulmutur. Simgeler c D d d1,..,d16 d6x,..,d15x d1x da dnet d e E Ekontrol Ec f1 f2 ft fbc fc fsu fsy k 1 , k 2 ,k 3 L P Vu Aklama D3 ve D4 LVDT eksenleri aras mesafe nci LVDT Erilik hesabnda kullanlan LVDTlerin eksenleri arasndaki mesafe D LVDTsinden llen deplasman d ii nin yataydaki izdm Ortalama kesme deplasman Deney elemannn rijit yatay telenmesi Kiri ucunun yatay yndeki net deplasman Dm dnmesi sonucu d dorultusunda oluan deplasman Erilik hesab yaplan blgenin birleim blgesi zerindeki ykseklii Deney eleman birikimli enerji tketimi Kontrol deney eleman birikimli enerji tketimi Beton elastisite modl ki eksenli ezilme gerilmesi Bir eksenli ezilme gerilmesi Eksenel ekme dayanm ki eksenli basn dayanm Beton basn dayanm Kopma dayanm Akma dayanm Erilikler Kolon ekseni ile D1 LVDTsi aras mesafe Tekil yk En byk kesme kuvveti

xxiii Simgeler Vukontrol 0,.., 7 y 85 85kontrol Aklama Kontrol deney eleman en byk kesme kuvveti Donat ap Dnme as Ortalama kayma as Kayma alar Akma noktas deplasman En byk ykn %85ine dt noktann deplasman Kontrol deney eleman iin en byk ykn %85ine dt noktann deplasman c0 c cu c e 1, 2, 3 m y En byk gerilme dzeyine karlk gelen birim ekil deitirme Betonun birim ekil deitirme deeri En byk birim ekil deitirme deeri Betonun gerilme deeri Edeer gerilme deeri Asal gerilmeler Hidrostatik gerilme deeri Akma anndaki gerilme deeri

Ksaltmalar Aklama EMM LVDT Genileyen metal sonlu alan Elektronik deplasman ler (Lineer variable differential transformer)

1 1.GR

lkemiz iki aktif deprem kuandan biri olan Alp deprem kuanda yer almakta olup, topraklarmzn byk bir ksm nemli derecede deprem tehdidi altndadr. Dolaysyla lkemiz sk ve sonular bakmndan son derece zc ve tahribat byk olan depremlere maruz kalmaktadr. Son 10 ylda meydana gelmi Erzincan (1992), Dinar (1995), Adana (1998) ve Adapazar (1999) depremleri, bu nemli ve ykm byk olan depremlerden sadece bir kadr.

Byk depremlerde yaanan deneyimlerde grlmtr ki, deprem kuvvetlerine maruz kalan yaplar ya nemli lde hasara uram ya da gmlerdir. Betonarme yaplarda sonular gmeye yol aan hatalar kimi zaman malzeme ve ounlukla projeye uygun yaplmayan donat detaylarndan kaynaklanmaktadr. Deprem kuvvetleri etkisi altnda tayc sistemi erevelerden oluan ve depreme dayankllklar yetersiz olduklar dnlen yaplarn glendirilmesi ve hasar grm olanlarn ise onarlmas konusunda eitli almalar yaplm ve olumlu sonular elde edilmitir [1-4].

Betonarme yaplarda deprem kuvvetlerine maruz tayc sistem asndan kolon-kiri birleim blgesi ve bu blgenin depreme kar davran son derece nemlidir. Daha nce olan depremlerde bu birleim blgesindeki etriye yetersizlikleri, eitli boyutlandrma hatalar ve birleim blgesindeki tayc sistemde meydana gelen ani gmeler sonucunda can kayplar bir hayli fazla olmutur. Deprem kuvvetlerine kar yap snek davranmal, gelen deprem kuvvetlerini baarl bir ekilde snmleyebilmelidir. stenen yapnn hasar grmemesi deil, ani gmemesidir. Betonarme yaplarda geni kullanm alanlar yaratmak gibi eitli sebeplerden dolay kolonlar kirilerden daha zayf yaplmakta ve ayrca kirilerin deme ile birlikte yaplmas sonucu tasarlanandan daha yksek tama gl olmas neticesinde ereve hasar daha ok kolonlarda olmaktadr. Bunun sonucunda kolonlarda oluan kesme ve basn hasarlar nedeniyle gevrek ve ani krlmalar meydana gelir.

Zayf kolonlar iin sonradan glendirme yaplarak kolon tama kapasitesi arttrlmaktadr. Zayf kolonlar glendirmek iin daha nce yaplm pek ok alma literatrde mevcuttur. Bu almalarda genelde kolon, mantolama gibi eitli yntemlerle glendirilmitir. Fakat tm bu yntemlerde kolon kesiti bytlerek projede kstl olan kullanm alan kltlmektedir. malat esnasnda kesiti bytmeden kolon ve dm kapasitesini arttrmak iin kolon dm noktasnda lifli betonlar veya yksek oranda donat kullanlmaktadr. Bu yntemlerde ise ya fazla bir kapasite art salanamamakta veya kullanlan fazla donat oran sebebiyle kolonda basn gmesi meydana gelmektedir. Bu almada, kolon ve birleim blgesi iin bilinen yntemlerin aksine basit, pratik ve ucuz bir neri getirilmi ve kolona belli bir rijitlik ve sneklik salanarak kolon ve dm kapasitesi arttrlmtr. Kolon ve kirilerin rijitlik, sneklik, enerji tketimi ve dayanmlar gibi baz kriterler incelenmitir. Analitik almada ise Ansys 8.0 sonlu eleman program kullanlarak elde edilen veriler deney sonularyla karlatrlmtr.

3 2.AMA VE KAPSAM 2.1 Ama Son yllarda birok lke aratrmaclar tarafndan betonarme yaplarda dm noktalarnn incelenmesine nem verilmektedir. zellikle son dnemde meydana gelen depremler sonucu yaplan incelemelerde birok binann gmesi, dm noktalar detaylarna nem verilmemesinden kaynaklanmaktadr. Deprem kuvvetine maruz yaplarda ama, yapnn deprem kuvvetlerine kar snek davranmasn salayarak yapya etkiyen deprem kuvvetlerinden meydana gelen enerjinin tketilmesidir. Yaplarda en nemli tayc sistemler olan kolon ve kirilerin deprem etkisi altndaki davranlar son derece nemlidir. Birleim blgesinde meydana gelen bir dayanm veya rijitlik kayb, erevede byk yanal telenmelere, ikinci mertebe etkilerinin domasna ve sistemin tamamen gmesine neden olabilir. Bu nedenlerle, birleim blgelerinde donat detaylarnda gerekli hassasiyetin gsterilmesi ve detaylarn ynetmeliklere uygun yaplmas yapnn depreme dayanm asndan son derece nemlidir. Klasik glendirme yntemlerinde zayf kolonu glendirmek iin kolon kesit alan bytlmekte ve dolaysyla depreme kar bir dayanm salanmaktadr. Ancak bu yntemde projedeki kullanm alan kstlanmaktadr. Peki elimizdeki projede kullanm alanmza gre kolon kesitlerini bytme imkanmz yoksa ve kolonlar kirilere gre daha zayf kesite sahipse bu sorunu nasl gidermeliyiz? Bu soruya cevap olabilecek olan bu almada, kolon ve dm tama kapasitesini arttrmak iin, levhalar zerine eitli boyda kesme ivileri belirli aralklarla kaynatlm ve bu levhalar retimden nce kalp ierisine, etriye sklatrma blgesi boyunca kolon ierisine yerletirilmitir. Elde edilen verilerin dayanm, rijitlik, sneklik ve enerji tketimi asndan incelenmesi amalanmtr.

Bu almada toplam 15 adet deney eleman, deprem etkilerine benzer tekrarlanan tersinir ykler altnda test edilerek elde edilen sonular irdelenmitir. ncelenen deikenler farkl beton dayanmna sahip elemanlarda kesme ivisinin balk genilii ve aralklarnn deiimidir. Bu zellikteki elemanlar, yine farkl beton dayanmna gre retilmi zayf kolon-gl kiri dmnden oluan 3 adet kontrol deney elemanyla karlatrlmtr. 2.2. Kapsam Deneysel almada, elik levha zerine kesme ivileri kaynatlm malzeme kullanlarak imal edilmi zayf kolon kolon-gl kiri birleim blgesinin deprem etkisi altndaki davran incelenmitir. Deney elemanlar, kolon ve kirilerden oluan bir erevenin deprem ykleri altnda deforme olmu ekli gz nne alnarak hazrlanmtr. Bu ekilden elde edilen sistem, bir d dmn moment sfr noktalar arasnda kalan parann karlmasyla oluturulmutur. Deney elemanlar, 12 adet kesme ivisi kaynatlm elik levhalar kullanlarak retilmi elemanlar ve 3 adet de kontrol elemanlar olmak zere toplam 15 adettir. Deney elemanlarnn ayrnts aada belirtilmitir. Karlatrma amacyla retilen kontrol deney elemanlar; C14, C20 ve C30 beton dayanmlarna gre retilmi, zayf kolon-gl kiri dmnden oluan deney elemanlar elik levha zerine kaynatlm kesme ivilerinin balk aplarnn deiiminin zayf kolon ve birleim blgesine etkilerinin aratrlmas amacyla retilen deney elemanlar; 50 mm apnda balk kesiti olan kesme ivisi elemanyla eitli aralklar iin imal edilmi deney eleman 17 mm apnda balk kesiti olan kesme ivisi elemanyla eitli aralklar iin imal edilmi deney eleman

Farkl beton dayanmlarna gre retilmi deney elemanlar; C14 beton dayanmna gre retilmi deney elemanlar C20 beton dayanmna gre retilmi deney elemanlar C30 beton dayanmna gre retilmi deney elemanlar Yukarda bahsedilen deney elemanlarndan elde edilen sonular dorultusunda, kolon ve kiriin dayanm, sneklik, enerji tketimi ve rijitlik asndan ne gibi deiimler olduu incelenmitir. Kullanlan kesme ivileri ve beton dayanm farkllklarnn deprem davran zerinde ki etkileri aratrlmtr. Bylece yaplan bu deneyler sonucunda yapnn davran hakknda nemli sonular elde edilmitir.

6 3. GEMTE YAPILAN ALIMALAR Kolon- kiri birleim blgesi ve zayf kolonlar iin yaplan ilk almalarda kolonlara sabit eksentrisite altnda ykleme yaplm, onarlm betonarme kolonlarn yk tama kapasitesi ve deformasyonlar incelenmitir. Daha sonra tekdze ve tersinir deprem yklerine maruz braklm kolonlara onarm ve glendirme teknikleriyle iyiletirmeler yaplm, yk tama kapasiteleri, rijitlikleri, deformasyon yapabilirlikleri, kayma dayanmlar, sneklikleri gibi eitli parametrelerdeki deiimler incelenmitir. Sonraki almalarda ise kolon-kiri birleim blgesindeki donat tipleri ve eitleri deitirilmi, kolon ve kiri boyutlar, donat bindirme boylar, etriye sklklar gibi eitli parametrelerde deiiklikler yaplarak birleim blgesinin dayanm, deformasyon yapabilirlii, snekliklerindeki deiimler incelenmitir [1-14]. Birleim blgesinde ve kolonlarda onarm ve glendirmeyle ilgili aratrmalar literatrde mevcuttur. Ancak birleim blgesinde, zayf kolonlarn zel kesme ivileri kullanlarak glendirilmesiyle ilgili bir almaya yurtii ve yurtd literatrde rastlanmamtr. Kesme ivilerinin kullanmna, ift cidarl sandwich panel yntemi kullanlan baz deme ve kirilerde rastlanlmtr. Konuyla ilgili yaplan almalar ; Higazy, Elnashai ve Agbabiann almas Son zamanlarda yaplan analitik almalar orta-yksek yaplarn ara katlarndaki kolonlarda oluan basnta bazen ekme olacak kadar bir dme olduunu gstermitir. Bu durum dey yer hareketiyle beraber etki eden yksek devirici momentlerin bir sonucudur. Bu gzlemlerin anlalmasyla, kolondaki net ekme veya azaltlm basn altndaki orta aklk kolon-kiri birleimlerinin deprem performanslarnn aratrlmas iin mevcut alma balatlmtr. Alt adet sradan ve abartlm yksek dayanml betonarme orta aklk birleiminin test edilmesi iin gelimi bir senkronize sarma tablas kullanlmtr. Panel blgesi (PZ) saf kayma gmesini garantileyerek dm kayma dayanmn gereki olarak tahmin

edilmesini salayan allmam bir tasarm yaklam uyarlanmtr. Sonular, kolonda ekme gzlendiinde, veya kolon basn yk nemli oranda dtnde, deformasyon yapabilirlikte bir art ve kayma dayanmnda kayp olduunu gstermektedir. Bu almadan elde edilen sonular, dey deprem hareketi oluma ihtimali yksek blgelerde, eksenel ekmenin panel blgesi kesme kapasitesi, dm sarglamadaki verim ve tm yapnn stabilitesi konularnda yeterli bilgi salamtr [1]. Febres ve Wightn almas Bu almada, deprem yk tipindeki yanal yklere maruz kalan orta aklktaki geni kolon-kiri birleimlerinin hesaplanmas iin yaplan deneysel bir aratrma sunulmutur. Yar statik yinelenir ykleme altndaki adet orta, geni kolon-kirideme birleimi test edilmitir. Kiri geniliinin kolon geniliine oranna zel olarak dikkat edilerek betonarme dmlerin yanal yklere cevabn kontrol eden tasarm deikenleri belirlenmitir. Orta (interior) geni kiri birleimleri uygun ekilde tasarlandnda, deformasyon kapasitesi ve yeterli dayanm elde edilmitir. Birleimler beklenen kapasitelere ulam ve ciddi bir deformasyon gemii sresince bu kapasiteyi muhafaza etmilerdir. Histeretik yant temel olarak boyuna donatnn kenetlenme davran ve genel olarak kolon ekirdei dndan geen donat tarafndan kontrol edilmi, deney numunelerinin verdii yant ayn zamanda dm kesme davran, kiri plastik mafsal ilerlemesi ve deme katks alarndan da incelenmitir [2]. Stehle, Goldsworty ve Mendisin almas Aratrmada, yar-statik tekrarl yanal yklere maruz braklm iki adet yar lekli betonarme i geni eritli kolon kiri birleimi zerinde yaplan deney sonular sunulmutur. lk birleim herhangi bir deprem artnamesi kullanlmadan detaylandrlm, ikinci birleim ise performans artran birka kk deiiklik

dnda benzer ekilde detaylandrlmtr. kinci birleimde istenmeyen burulma ve kesme atlaklarnn olumasn engelleyecek ekilde donat ubuklarnn syrlmasn da ieren zel bir detaylandrma ekli bulunmaktadr. Bu birleim uygulanan en fazla

%4lk dk telenmeye kadar ok iyi davran sergilemitir. Bu nedenle bu zel detaylandrma ekli kullanldnda, mevcut artnamelerde yksek depremsellie sahip blgelerde kiri geniliini snrlandran kstlandrmalar kaldrlabilir [3]. Hellesland ve Greenin almas Yaplan deneysel almalarda sabit eksentrisite altnda ykleme yaplm, onarlm betonarme kolonlarn yk tama kapasitesi ve deformasyonlar incelenmitir. Dikdrtgen kesite sahip deney elemanlar, drt ay boyunca devaml sabit eksenel yke tabi tutulmu tur. Sonraki a amada tersinir ykleme de uygulanm tr. Ksa zamanl deformasyon kontroll yklemeler sonucu gmeye ulalmtr. Bunun zerine almalar glendirme konusundan uzakla p, onarm konusu zerinde yo unluk kazanmtr. ncelikle hasar grm blgedeki beton yontularak eski demirler karlm, yeni demirler taklarak zerine yeniden beton dklmtr. Onarlm kolonlara maximum kapasiteyle deformasyon kontroll ykleme yaplmtr. Hellesland ve Green birdkm ve onarlm elemanlarn deney sonularn karlatrarak u sonulara ulamtr: Onarlm kolonlarn yk ta ma kapasitesi, tekdze ve tersinir yklemeye tabi tutulmu birdkm kontrol elemanlarnn kapasitelerinden yaklak %20 daha az olduu gzlemlenmitir. Onarlm kolon ile birdkm kolon karlatrldnda, onarlm kolonun servis yknde yapt sehim nemli oranda daha byktr, servis yklemesi altndaki onarlm elemann rijitli i, birdkm elemana oranla ~ %50- %90 civarndadr [4]. Jamaluddin ve Yassinin almas Bu almada, sandwich panel sistem kullanlarak beton demelerin alt ve st yzeyleri kesme ivili levhalarla sarlm, deneysel ve nmerik almalar yaplmtr. Bu almada toplam alt adet deney eleman test edilmitir. Burada, 3 farkl deme sistemi iin, 187.5 mm aralkl olarak her bir demede toplam 31 adet kesme ivisi kullanlm ve kesme ivileri apraz ve dz aralklarla levhalara

kaynatlmtr. Deneyler sonucunda beton demelerle elik levhalar arasndaki kompozit etkileim sayesinde beton demede Ayrca boyuna kesme atlak ivisi ilerlemesi aralk ve gzlenmemi ve kesme ivilerinin kesme dayanmna ulamasyla deney elemanlarnda gzlenmitir [5]. Ghobarah ve Saidin almas Gemi depremlerde, moment tesirlerine dayanan ereveli yaplarn gmelerinin temel nedeni kolon-kiri birleimlerinin kesme gmesi olarak belirlenmitir. Mevcut yaplarn dmlerindeki kesme dayanmlarnn iyiletirilmesi iin etkili ve ekonomik iyiletirme yntemleri gerekmektedir. Bu almada, gelimi kompozit malzemeler kullanarak, betonarme kolon-kiri birleimleri iin etkili ve seici iyiletirme emalar gelitirilmitir. ok sayda betonarme kolon-kiri birleimi retilmitir. Dmler, deprem ncesi imalat standartlar kullanlarak snek olmayacak ekilde detaylandrma zelliklerini benzetirecek ekilde tasarlanmtr. Kontrol numuneleri kiri ucundan yinelenir yklere maruz brakldklarnda dmde kesme gmesi olumutur. Dmn kesme dayanmn artrmak iin, deiik lif ile sararak iyiletirme emalar dm paneline uygulanmtr. Denenen iyiletirme teknikleri, dmn kesme dayanmn artrma ve kesme gmesi modunu geciktirme hususunda baarl olmutur [6]. Doan ve Robersin almas Bu almada 9 adet ift cidarl kompozit bir kirite yorulma deneyleri yaplmtr. Kullanlan kesme ivili levhalar donatsz beton kirie dtan kalp gibi uygulanm ve kesme ivilerindeki aralk deiimlerinin davrana etkileri aratrlmtr. Uygulamada kesme ivileri levhaya ift sral olarak kaynak tabancasyla sabitlenmitir. Gmenin, kesme ivileri balant noktasndaki dayanma bal olduu ortaya km ve kesme ivilerinin aralk ve dizililerinin davranta etkin rol oynad grlmtr [7]. gme gereklemitir. yerletirmelerinin elemanlarn moment kapasitelerine de nemli derecede etki ettii

10

Glkann almas Onarlm betonarme kiri-kolon balantlarnn elastik olmayan sonular Glkan tarafndan aratrlmtr. Onarm ncesi ve sonras kiri-kolon birleimleri tersinir ykler altnda incelenmitir. Tm elemanlar art eklinde dklmtr. Kolon ularndaki reaksiyonlar grmek iin ters ykleme uygulanmtr. Bu aratrmada incelenen toplam be eleman yksek bir bina erevesinin i ksmndaki birleimlerin birer modelidir. Elemanlar sismik etkiyi simle etmesi iin tersinir yklemeye tabi tutulmutur. Burada uygulanan onarm teknii mantolamadr. nceden saptanm bir ykleme zincirinden sonra elemana onarm yaplmtr. leme, ncelikle kolon donatsna kadar tralama yaplarak balanmtr. Boyuna donat ve etriyeler mevcut donatya kaynaklanarak eklenmitir. Yeni donat a oluturduktan sonra mevcut ekirdein stne bir kabuk oluturacak ekilde beton dklmtr. Onarm teknii hasar grm betonarme kolonun dayanmn artrmak konusunda efektif olmutur. Glkan'n deneylerinde mantolanm kolonun birdkm davran gsterdii saptanmtr [8]. Cronopulosun almas Bu aratrmada onarlm/glendirilmi betonarme kolonlarn tersinir ykler altndaki davran incelenmitir. Cronopulos; bu deneyde hasar grm ve onarlm/glendirilmi betonarme kolon davrann nitelik ve nicelik baznda incelemitir. almada; eit kesit metodu ile glendirme (ayn dayanm salayabilmesi iin lokal hasar grm eliin ve betonun yenilenmesi), sarmalama ile glendirme (stlm ve gerilmi bilezikle kullanlmas), mantoloma ile glendirme (yerinde dkm veya pskrtme beton ile) teknikleri kullanlmtr. Cronopulos onarlm rneklerin davran hakknda n alma ve deneyler yapmtr. Davran hakkndaki bilgiler onarlm rneklerin deney sonular ile birdkm elemanlarn deney sonular ile karlatrlarak elde edilmitir. Sonular, hasar ncesi ve sonras dayanm, rijitlik ve dktilite oranlarn ekillendirerek ifade etmitir. Bu almann sonucunda hasar grm ve sonradan iyiletirilmi betonarme kolonlarn mekanik karakteristii artrd gzlemlenmitir [9].

11 Bett, Klinger ve Jirsann almas Bu aratrmada onarlm ve glendirilmi betonarme kolonlarn yanal ykleme altndaki sonular incelenmitir. Ayrca tip onarm ve glendirme tekniinin etkinlii de incelenmitir. Bu deneyler onarlm ve glendirilmi erevelerin tersinir ykler altndaki davran larnn geni aptaki bir aratrmasdr. Deneysel almada 1950 ve 1960larda A.B.D.de deprem kua iinde olan yerlerde uygulanm tipik kolon dizaynlarnn, 1/2 veya 1/3 lekli olarak adet kare kesitli kolon dizayn yaplmtr. Birinci eleman, hasar oluuncaya kadar deneye tabi tutulmu, daha sonra mantolonarak yeniden denenmitir. Geriye kalan iki eleman ek apraz balantlarla veya deney yaplmadan nce pskrtme beton ile yaplan manto ile glendirilmitir. Burada tm elemanlara bir dizi yanal hareket ve sabit eksenel yk uygulanmtr. Her iki onarlm ve glendirilmi kolonlar orijinal kolonlardan daha iyi performans gstermitir. Aratrma sonucunda; onarlm ve glendirilmi kolonlar yaln kolonlardan daha iyi performans gstermitir. Ek apraz ban kullanld veya kullanlmad manto ile glendirilmi kolonlarn orijinal kolonlarla karlatrldnda daha gl ve rijit olduu grlmtr. Onarlm kolonlar da glendirilmi kolonlar kadar iyi performans gstermitir [10]. Yanaratein almas O.D.T..'de Yanarates'in yapt almann sadece onarlm elemanla ilgili olan sonular aada belirtilmitir. Drt basit kolon eksantrik yklemeye tabi tutulmutur. Elemanlardan iki tanesi 130x230 mm'lik kesitli ve 6.50 m uzunluktadr. Bu elemanlarda 4 adet 10 mm'lik boyuna donat kullanlmtr. Dier ikisi ise 160x160 mm kesitinde 12'lik 4 boyuna donat kullanlarak 1.0 m uzunlu unda yaplmtr. Transvers donat olarak 4 mm'lik demirler baz alnm ve 100 mm ara ile yerletirilmitir. Eksenel yk altnda basit kolon gibi hasar meydana gelene kadar ykleme yaplmtr. Daha sonra tm elemanlardaki hasar grm beton ksm temizlenerek karlmtr. Hasar grm kolonlarn transvers donatlar EMM (Genileyen Metal Mesh) kullanlarak onarlmtr. lk iki rnekten bir tanesinin kesiti 180xl80 mm'ye karlm, dierinin ise 175x175 mm'ye drt adet 10 mm'lik boyuna donat kullanlarak kesiti alnmtr. Dier ikisi 4 adet 12'lik demir

12

kullanlarak 2.30x2.30 mm'ye karlmtr. Onarm srasnda herhangi bir ykleme yaplmamtr. Beton dayanmn ald zaman elemanlara eksenel yk uygulanm fakat istenen sonu elde edilememitir. Transvers donat olarak kullanlan EMM ok etkin bir zm olamamtr. Sonular Kent ve Parkn Matematiksel Modeline uygun olarak gereklemitir [11]. Suleiman, Tankut ve Ersoyun almas Bu almada, mantolanarak onarlm ya da glendirilmi betonarme kolonlarn eksenel yk ve tek erilikli eilme altndaki davran ve dayanm deneysel olarak incelenmitir. Be deney elemanndan tek dze yk ya da tersinir yk altnda denenmitir, sonra bu elemanlar mantolanm ve yeniden deneye tabi tutulmutur. Yaplan mantolamaya yaln deney elemanndaki hasara bal olarak onarm veya glendirme ad verilmitir. Bunlara ek olarak iki birdkm kontrol eleman denenmitir. Deney elemanlarnn boyutlar yaln eleman 160x160 mm ve 412 boyuna, 4/10 etriyedir. Manto elemannn boyutlar ise 230x230 mm ve 412 boyuna, 8/10 etriyedir. Deney eleman I eklinde imal edilmi ve tek erilikli olarak test edilmilerdir. Onarlan ve glendirilen deney elemanlarnda mantolamann etkisi dayanm, sneklik, enerji tketimi ve rijitlik bakmndan incelenmitir. Deney sonular, glendirilmi mantolu elemanlarn hem monotonik hem de tersinir ykler altnda birdkm kontrol eleman kadar iyi davrandn gstermitir. Onarm gren mantolu elemanlarda ise, hem rijitliin, hem de dayanmn bir dkm kontrol elemanna oranla daha kk olduu gzlenmitir [12]. Yumak, Tankut ve Ersoyun almas Bu almada, eitli ankraj yntemlerinin mantolanm kolon davranna etkileri incelenmitir. Deneysel alma, be adet kolon eleman ile (drt tanesi onarlm, bir tanesi birdkm kontrol eleman), eksenel yk ve tersinir eilme altnda gerekletirilmitir. Mantolama aamasnda da kolon deney elemanlarna aadaki ankraj yntemleri uygulanmtr. Sz edilen ankraj yntemlerini karlatrmak amacyla, birdkm kontrol eleman da deneye tabi tutulmutur. Bu almadaki eleman boyutlar ve deney dzenei R. Suleiman'n eleman boyutlar ve deney dzenei ile

13

ayndr. Bu alma sonucunda; epoksi ve mekanik kenetlenme yntemiyle mantolanm kolonlarn iyi davran sergiledikleri izlenimi edinilmitir [13]. Zaid, Shiohara ve Otaninin almas ki yar lekli kolon-kiri birleiminden oluan deney eleman deprem etkilerine benzer tersinir tekrarlanan yk etkisi altnda test edilmitir. Her iki deney eleman da dmde kesmeden gecek ekilde donatlandrlmtr. Kullanlan yeni bir sistem sayesinde bir deney eleman dier deney elemanna gre %28 daha fazla yanal telenme rijitliine ulamtr. Yeni kompozit detay sayesinde sadece kat kesme kapasitesini arttrmam ayn zamanda dm deformasyonunu da azaltmtr. Ayrca gme modu dmde kesmeden deil kirite eilme eklinde gereklemitir [14]. Bykkaragzn almas Bu almada, daha nceden deneysel almas yaplm donatsz iki yzeyi ince elik plakla kapl ortas betonla doldurulmu ve birbirlerine beton derinlii boyunca ve elik plaklarn i yzeylerine kaynatlm ve i ie geirilmi kesme ivileriyle tutturulmu, ift cidarl kompozit ve basit mesnetli bir kiri sistemi ansys sonlu elemanlar programyla analiz edilmitir. Bu kirilerin analizinde, ilk bata sabit iki noktaya etkiyen sabit statik yk altnda 4 farkl kiri modeli ele alnm daha sonra ise sabit elik levha kalnlnda farkl beton kalnlklar iin (veya tersi) kesme ivileri birleim noktalarndaki optimum dizayn gerilmeleri gz nnde tutularak sisteme etkiyebilecek kuvvetlerin bulunmasna ynelik denklemler elde edilmitir [15].

14 4. DENEYSEL ALIMA 4.1. Genel Bu deneysel almann amac, levha ve zerine kaynatlm kesme ivilerinden oluan kompozit malzemenin retim esnasnda, zayf kesitli kolona uygulanmas ve retilen elemanlara deprem yklerini benzetiren ykler uygulayarak zayf kolon ve birleim blgelerinin davran biimini aratrmaktr. Deney elemanlar, kolon ve kirilerden oluan sradan bir erevenin deprem ykleri altnda deforme olmu ekli dnlerek hazrlanmtr. Byle bir erevenin abartlm deformasyon diyagram ekil 4.1ada gsterilmitir. ekilden de anlald gibi deprem ykleri etkiyen erevede moment sfr noktalar yaklak olarak kolon ve kirilerin ortalarnda olumakta ve dmlerin moment sfr noktalarna kadar olan ksm benzer davran sergilemektedir [16]. Bu nedenlerden dolay ereve davrann temsil edebilmesi ve yk uygulanabilirlii sebebiyle deney elemanlarnn oluturduu model, bir d dmn koullar, moment sfr noktalar arasnda ve kalan parann gz kartlmasyla tutularak oluturulmutur (ekil 4.1b). Deney elemanlarnn boyut ve saylar laboratuar incelenecek parametreler deikenler nnde belirlenmitir. Deney elemanlar betonarme olarak retilmi ve boyutlar 1/1 leinde hazrlanmtr. Kontrol elemanlarda gmenin kolonda olumas iin kiriin toplam tama gcnn, kolonun her iki ynndeki toplam tama gcnden fazla olmas salanm ve zayf kolon-gl kiri dm oluturulmutur. Dier elemanlarda kullanlan kompozit malzeme yine zayf kolon-gl kiri dmne uygulanm ayrca etriye aralklar daha da seyrekletirilmitir. Piyasada yaplan bina inaatlarnda kolon-kiri birleimlerinde imalat ve iilik ynndeki baz skntlardan dolay etriye sklatrmalarnda gerekli itina gsterilmemektedir. Kullanlan kompozit malzemenin etriye sklatrmasna gerek kalmadan birleimde ve kolonda oluan hasar engelleyerek hasar daha gl olan kiri konsolu dibine kaydraca dnlmtr.

15 4.2. Deney Elemanlar Deneylerde toplam 15 adet deney eleman retilmi ve deneyleri yaplmtr. Bu deney elemanlarnda belirli deikenler ve parametreler kullanlm ve bu deiimlerin etkileri incelenmitir. Bu deney elemanlar ve deikenler izelge 4.1de verilmitir.

(a)
Nc Vc

D DETAYI Vc

Vb

Nc+Vb

(b) ekil 4.1. Deney elemanlarnn kenar dm detaylar a)Deprem ykleri etkiyen bir erevenin deformasyonu b)Kenar bir dmn serbest cisim diyagram

16 izelge 4.1. Deney program

Deney Eleman No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Deney Eleman Ad AR A1 A2 A3 A4 BR B1 B2 B3 B4 CR C1 C2 C3 C4 lem Tr Beton Snf

Kontrol neri 1 neri 2 neri 3 neri 4 Kontrol neri 5 neri 6 neri 7 neri 8 Kontrol neri 9 neri 10 neri 11 neri 12

C14 C14 C14 C14 C14 C20 C20 C20 C20 C20 C30 C30 C30 C30 C30

17

Deneysel Deikenler; Deney program, kolon- kiri birleimini benzetiren bir d dmn moment sfr noktalar arasnda kalan parasnn kartlmasyla oluturulmu olan deney elemanlarnn, kiri u ksmndan uygulanan yatay ykler altndaki davranlarnn aratrlmas amacyla dzenlenmitir. Deneysel almada temel deiken incelenmitir. 1) Levhaya kaynakl kesme ivilerinin aralklar; 2) Levhaya kaynakl kesme ivilerinin balk genilikleri; 3) Beton dayanm farkllklar; Deney programnda test edilen elemanlar izelge 4.1de verilmitir. Tabloda verilen 1., 6. ve 11. elemanlar kontrol amal olarak tasarlanan elemanlardr. Dier deney elemanlar zayf kolonda sarlma blgesi ve birleim boyunca kesme ivisi ve elik levhalardan oluan kompozit malzemeyle retilerek glendirilmi deney elemanlarndan olumaktadr. 2 nolu eleman C14 beton snfnda, yaklak 14 Mpa basn dayanml betondan retilmitir. Balk genilii 17 mm, gvde ykseklii 165 mm, balk ykseklii 5 mm olan kesme ivileri, 50 mm geniliinde 10 mm kalnlnda ve 1350 mm boyundaki 2 adet elik levhaya kaynaklanmtr. Her levhada 9 adet olmak zere toplam 18 adet kesme ivisi kullanlmtr. Bu elemanda st levhadaki ilk kesme ivisi levha solundan 200 mm mesafede olup 1.ve 2. kesme ivisi aras 200 mm, 2-7. kesme ivileri aras 100 mm, 8. ve 9. kesme ivileri aras 200 mm, 9. kesme ivisinin levha sonuna olan mesafesi ise 50 mmdir. Alt levhada 1. kesme ivisi levha solundan 50 mm mesafede olup 1.2. ve 3. kesme ivileri aras mesafe 200 mm, 3-8. kesme ivileri aras 100 mm, 8. ve 9. kesme ivileri aras 200 mm, 9. kesme ivisinin levhann sonuyla olan mesafesi 200 mmdir. 3 nolu deney eleman C14 beton snfndan retilmitir. Balk genilii 50 mm, gvde ykseklii 165 mm, balk ykseklii 5 mm olan kesme ivileri, 50 mm geniliinde 10 mm kalnlnda ve 1350 mm boyundaki 2 adet elik levhaya kaynaklanmtr. Her levhada 9 adet olmak zere toplam 18 adet kesme ivisi kullanlmtr. Bu deney elemanndaki kesme ivisi aralklar 2. deney elemanyla ayndr. 4 nolu deney

18

eleman C14 beton snfndan retilmitir. Balk genilii 17 mm, gvde ykseklii 165 mm, balk ykseklii 5 mm olan kesme ivileri, 50 mm geniliinde 10 mm kalnlnda ve 1350 mm boyundaki 2 adet elik levhaya kaynaklanmtr. Her levhada 7 adet olmak zere toplam 14 adet kesme ivisi kullanlmtr. Bu elemanda st levhadaki ilk kesme ivisi levha solundan 100 mm mesafede olup 1.ve 2. kesme ivisi aras 300 mm, 2-6. kesme ivileri aras 150 mm, 7. ve 8. kesme ivileri aras 300 mm, 8. kesme ivisinin levha sonuna mesafesi ise 50 mmdir. Alt levhada ise 1. kesme ivisi levha solundan 50 mm mesafede olup 1., 2.ve 3. kesme ivileri aras mesafe 200 mm, 3-8. kesme ivileri aras 100 mm, 8. ve 9. kesme ivileri aras 200 mm, 9. kesme ivisinin levhann sonuyla olan mesafe ise 200 mmdir. 5 nolu deney eleman C14 beton snfndan retilmitir. Balk genilii 50 mm, gvde ykseklii 165 mm, balk ykseklii 5 mm olan kesme ivileri, 50 mm geniliinde 10 mm kalnlnda ve 1350 mm boyundaki 2 adet elik levhaya kaynaklanmtr. Her levhada 7 adet olmak zere toplam 14 adet kesme ivisi kullanlmtr. Bu deney elemanndaki kesme ivisi aralklar 4. deney elemanyla ayndr. 7 nolu deney eleman C20 beton snfnda, yaklak 20 Mpa basn dayanml betondan retilmi olup 2 nolu deney elemanyla ayn kesme ivisi boyut zelliklerine ve kesme ivisi aralklarna sahiptir. 8 nolu deney eleman C20 beton snfndan retilmitir. 3 nolu deney elemanyla ayn kesme ivisi boyut zelliklerine ve kesme ivisi aralklarna sahiptir. 9 nolu deney eleman C20 beton snfndan retilmitir. 4 nolu deney elemanyla ayn kesme ivisi boyut zelliklerine ve kesme ivisi aralklarna sahiptir. 10 nolu deney eleman C20 beton snfndan retilmitir. 5 nolu deney elemanyla ayn kesme ivisi boyut zelliklerine ve kesme ivisi aralklarna sahiptir. 12 nolu deney eleman C30 beton snfnda, yaklak 30 Mpa basn dayanml betondan retilmitir. 2 nolu deney elemanyla ayn kesme ivisi boyut zelliklerine ve kesme ivisi aralklarna sahiptir. 13 nolu deney eleman C30 beton snfndan retilmitir. 3 nolu deney elemanyla ayn kesme ivisi boyut zelliklerine ve kesme ivisi aralklarna sahiptir. 14 nolu deney eleman C30 beton snfndan retilmitir. 4 nolu deney elemanyla ayn kesme ivisi boyut zelliklerine ve kesme ivisi aralklarna sahiptir. 15 nolu deney eleman C30 beton snfndan retilmitir. 5 nolu deney elemanyla ayn kesme ivisi boyut zelliklerine ve kesme ivisi aralklarna sahiptir.

19

Deney elemanlarnn retiminde Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelikteki [17] tasarm ilkeleri kullanlmtr. 1,6 ve 11 nolu kontrol deney elemanlarnda kolonda boyuna donat olarak 4 adet 16 S420 inaat demiri, kesme donats olarak sarlma blgesi ve dm birleimi boyunca 100 mm aralkl, sarlma blgesi haricinde ise 150 mm aralkl 8 S420 inaat demiri kullanlmtr. Kirite ise boyuna donat olarak sarlma blgesinde 90 mm aralkl, kiri aklnda ise 170 mm aralkl 6 adet 16 S420 inaat demiri kullanlm olup, ekme ve basn blgelerindeki donatlarn ular bklerek kolon boyuna donatsna paralel olarak kolon iine doru 180 mm uzatlmtr. Kesme donats olarak 8 S420 inaat demiri kullanlmtr. Donatlar ve elemanlarn kesitleri zayf kolon gl kiri prensibine gre gme kolonda oluacak ekilde detaylandrlm ve retilmitir. Birleim blgesine kolon sarlma blgesi boyunca retim srasnda kompozit malzeme uygulanarak retilen dier glendirilmi 12 adet deney elemannda ise kolonda boyuna donat olarak 4 adet 16 S420 inaat demiri, kesme donats olarak tm kolon boyunca 150 mm aralkl 8 S420 inaat demiri kullanlmtr. Kirite ise boyuna donat olarak sarlma blgesinde 90 mm aralkl, kiri aklnda ise 170 mm aralkl 6 adet 16 S420 inaat demiri kullanlm olup, ekme ve basn blgelerindeki donatlarn ular bklerek kolon boyuna donatsna paralel olarak kolon iine doru 180 mm uzatlmtr. Dier deney elemanlarnda kesme ivisi kaynatlm 1350 mm uzunluundaki elik levhalar birleim blgesi ve sarlma blgesi boyunca etriyelerin zerine tellerle balanmtr. Levhalar kolon alt ve st yzeylerine 50 mm mesafeden, aralarnda 200 mm mesafe kalacak biimde monte edilmitir. Her bir elemanda ekme ve basn blgelerine 2er adet olmak zere toplam 4 adet kesme ivili elik levha kullanlmtr. Klasik retimde ve Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakkndaki Ynetmelie gre kolon sarlma blgelerinde ve birleim boyunca etriye sklatrmas yaplmaktadr. Fakat uygulamada, dm blgelerinde etriye sklatrmas fiziki koullar ve iilik ynnden olduka zor yaplabilmektedir. Dolaysyla uygulanan elik levhalarn boyu etriye sklatrmasna gerek kalmayacak biimde ynetmelie

20

gre sarlma blgesi ve birleim boyu gz nnde bulundurularak belirlenmitir. elik levha ve kesme ivileri kolay uygulanabilir, ucuz ve pratik olmas nedeniyle ve proje imkanlarna ve fiziki koullara gre kesit bytmenin mmkn olmad durumlarda etkin bir zm oluturabilecei dnlerek kullanlmtr. izelge 4.2de kesme ivisi boyut ve zellikleri, deney programnda yer alan deney elemanlarnn geometrisi ve donat detaylar verilmitir. ekil 4.2de kolonda kullanlan kesme ivisi ve levha detaylar verilmitir. ekil 4.3-17de ise deney elemanlar donat detaylar verilmitir.

izelge 4.2- Deney eleman tipine gre kesme ivisi boyut ve aralklar st kesme ivileri aras Kesme ivisi Kesme ivisi mesafe Kesme ivisi balk balk (Sarlma gvde boyu kalnl genilii blgesi ve birleim boyunca) 165 5 17 100 165 5 50 100 165 5 17 150 165 5 50 150 165 5 17 100 165 5 50 100 165 5 17 150 165 5 50 150 165 5 17 100 165 5 50 100 165 5 17 150 165 5 50 150 Alt kesme ivileri aras mesafe (Sarlma blgesi ve birleim boyunca) 100 100 150 150 100 100 150 150 100 100 150 150

Deney elemanlar

Kesme ivisi toplam boyu

Beton Snf

AR A1 A2 A3 A4 BR B1 B2 B3 B4 CR C1 C2 C3 C4

170 170 170 170 170 170 170 170 170 170 170 170

C14 C14 C14 C14 C14 C20 C20 C20 C20 C20 C30 C30 C30 C30 C30
21

22

1350 200 200 100 100 100 100 100 200 200 50
10

17 5 10 10 50 10 5 10 10 165

ATipi

50

200

200

100

100

100

100

100

200

200

(a)

1350 100 300 150 150 150 150 300 50

10

17 5

165

B Tipi

10

10

25

300

150

150

150

150

300

125
50 5 10 10 10

165 165

ATipi

BTipi

(b) ekil 4.2. Kolonda kullanlan kesme ivisi ve levha detaylar a) Kesme ivisi aral sk b) Kesme ivisi aral seyrek

3 16

350

3 16

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti
23

50

8 L = 104

210

ekil 4.3. AR deney eleman donat detay

101 150 150 150 100

310

300

B-B Kesiti
350 170 50

170

170

50

8 L =124

260

2 16
300

2 16
260

3 16

350

3 16

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti

50

8 L=104

210

ekil 4.4. A1 deney eleman donat detay

101 150 150

310

300

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

2 16

300 75 50 75

2 16

170

170

250

C-C Kesiti
B

2 16
300

2 16
260

24

3 16

350

3 16

310

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti
25

50

8 L=104

210

ekil 4.5. A2 deney eleman donat detay

101 150 150

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

300

2 16

300 75 50 75

2 16

170

170

250

C-C Kesiti
B

2 16
300

2 16
260

3 16

350

3 16

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti

50

8 L=104

210

ekil 4.6. A3 deney eleman donat detay

101 150 150

310

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

300

2 16

300 75 50 75

2 16

170

170

250

C-C Kesiti
B

2 16
300

2 16
260

26

316

350

316

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti

50

8 L=104

210

ekil 4.7. A4 deney eleman donat detay

101 150 150

310

300

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

216

300 75 50 75

216

170

170

250

C-C Kesiti

216
300

216
260

27

3 16

350

3 16

310

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti
28

50

8 L=104

210

ekil 4.8. BR deney eleman donat detay

101 150 150 150 100

300

B-B Kesiti
350 170 50

170

170

50

8 L=124

260

2 16
300

2 16
260

3 16

350

3 16

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti

50

8 L=104

210

ekil 4.9. B1 deney eleman donat detay

101 150 150

310

300

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

2 16

300 75 50 75

2 16

170

170

250

C-C Kesiti
B

2 16
300

2 16
260

29

3 16

350

3 16

310

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti
30

50

8 L=104

210

ekil 4.10. B2 deney eleman donat detay

101 150 150

300

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

2 16

300 75 50 75

2 16

170

1400

170

250

C-C Kesiti
B

2 16
300

2 16
260

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti

50

8 L=104

210

ekil 4.11. B3 deney eleman donat detay

101 150 150

3 16

350

3 16

310

300

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

2 16

300 75 50 75

2 16

170

170

250

C-C Kesiti
B

2 16
300

2 16
260

31

3 16

350

3 16

310

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti
32

50

8 L=104

210

ekil 4.12. B4 deney eleman donat detay

101 150 150

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

300

2 16

300 75 50 75

2 16

170

1400

170

250

C-C Kesiti

2 16
300

2 16
260

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti
33

50

8 L=104

210

ekil 4.13. CR deney eleman donat detay

101 150 150 150 100

3 16

350

3 16

310

B-B Kesiti
350 170 50

170

170

50

8 L=124

260

300

2 16
300

2 16
260

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti
34

50

8 L=104

210

ekil 4.14. C1 deney eleman donat detay

101 150 150

3 16

350

3 16

310

300

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

2 16

300 75 50 75

2 16

170

170

250

C-C Kesiti
B

2 16
300

2 16
260

3 16

350

3 16

310

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti
35

50

8 L=104

210

ekil 4.15. C2 deney eleman donat detay

101 150 150

300

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

2 16

300 75 50 75

2 16

170

170

250

C-C Kesiti

2 16
300

2 16
260

3 16

350

3 16

310

1400

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti
36

50

8 L=104

210

ekil 4.16. C3 deney eleman donat detay

101 150 150

300

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

2 16

300 75 50 75

2 16

170

170

250

C-C Kesiti

2 16
300

2 16
260

3 16

350

3 16

310

90 90 90

250

250

2350

A-A Kesiti

50

8 L=104

210

ekil 4.17. C4 deney eleman donat detay

101 150 150

B-B Kesiti
350 170 50

50

8 L=124

260

300

2 16

300 75 50 75

2 16

170

170

250

1400

C-C Kesiti
B

2 16
300

2 16
260

37

38

Deney elemanlarnn retilmesi; Deney elemanlar ASTA prefabrik beton tesislerine gtrlen 3 mm kalnlnda satan retilmi elik kalp kullanlarak retilmitir. Donatlar darda ba telleriyle balanarak hazrlanmtr. Daha sonra, darda retilerek getirilmi kesme ivili levhalar yine ba telleriyle donatlara balanmtr. retilen bu kafes sistem kalp yalandktan sonra, elik kalp ierisine konulmutur. Hazrlanan beton, kalp ierisine dklm ve vibratr kullanlarak kalp ierisine boluk brakmadan yaylmas salanmtr. Bu ilemden sonra kalbn yanlardan almamas iin kalbn eitli blgeleri rijit U profilleriyle stten desteklenmitir. Beton dkm ilemleri tamamlanm elemanlar buhar kr uygulamasndan sonra seyyar vin vastasyla kalptan karlmtr. Beton dkm ilemi esnasnda retilen her deney elemanndan 3 adet olmak zere toplam 45 adet silindir numune alnmtr. Alnan bu silindir numunelere de buhar kr uygulanmtr. Aadaki resimlerde kesme ivili levhalarn uyguland donat kafesleri grlmektedir (Resim 4.1-4.3)

Resim 4.1. A1 deney eleman beton dkm ncesinde

39

Resim 4.2. A1 deney elemannda uygulanan kk balkl kesme ivileri

Resim 4.3. A2 deney elemannda uygulanan geni balkl kesme ivileri

40

4.3. Malzeme Dayanmlar 4.3.1. Donat Deney elemanlarnda kullanlan donatnn zelliklerinde farkl deerler olmamas amacyla gerekli tm donat topluca alnm ve tm deney elemanlar ayn donatlarla retilmitir. Her aptaki donatdan 3er adet numune alnarak ekme deneyi uygulanmtr. ekme deneyleri yaplrken ykleme hznn tm deneylerde ayn olmas salanmaya allmtr. Deneyler sonucunda her gruptaki numuneler arasndaki farkllklarn az olduu gzlenmitir. ekme deneyinden elde edilen deerlerin ortalamas alnm ve bu deerler izelge 4.3de verilmitir. izelge 4.3. Donat dayanmlar Donat ap (mm) 8 16 Donat Snf S420 S420 Akma Dayanm f sy (MPa) 504 420 Kopma Dayanm f su (MPa) 778 664

4.3.2. Kesme ivisi Deney elemanlarnda kullanlan kesme ivilerinden adet numune test edilmi ve elde edilen deerlerin ortalamalar alnarak aada verilmitir. Kesme ivileri nervrsz inaat demirinden elde edilmitir (izelge 4.4). izelge 4.4. Kesme ivisi dayanmlar Donat ap (mm) 10 Donat Snf S420 Akma Dayanm f sy (MPa) 473 Kopma Dayanm f su (MPa) 729

41

4.3.3. Levha Deney elemanlarnda kullanlan kesme ivilerinin kaynatld levhalardan adet test edilmi ve elde edilen deerlerin ortalamalar verilmitir. Kullanlan levhalar 10 50 mm kesitindedir (izelge 4.5). izelge 4.5. Levha dayanmlar Levha kesiti (mm) 10 50 mm Donat Snf S420 Akma Dayanm f sy (MPa) 495 Kopma Dayanm f su (MPa) 736

4.3.4. Beton Deney elemanlarnda farkl beton dayanm kullanlmtr. C14 snf beton iin karmda kullanlan su/imento oran 0.7, C20 snf beton iin su/imento oran 0.55, C30 snf beton iin su/imento oran 0.45 olarak hesaplanmtr. Agrega olarak dere malzemesi (tuvenan) kullanlmtr. Beton karmnda iri agrega (akl) olarak 7-20 mm dane boyutlu malzeme, ince kum olarak 0-7 mm dane boyutlu malzeme kullanlmtr. imento olarak P-42.5 Portland imentosu kullanlmtr. Beton karm oranlarna gre 1 m 3 beton iin gerekli malzemeler izelge 4.6da verilmitir.

42

izelge 4.6. 1 m 3 beton iin karm oranlar C14 Arlk (kg) imento akl (7-20) Kum (0-7) Su Toplam 285 1040 830 200 2355 C20 Arlk (kg) imento akl (7-20) Kum (0-7) Su Toplam 345 1040 780 190 2355 C30 Arlk (kg) imento akl (7-20) Kum (0-7) Su Toplam 410 1040 720 185 2355 Arlka oran (%) 17.4 44.16 30.57 7.87 100 Arlka oran (%) 14.65 44.16 33.12 8.07 100 Arlka oran (%) 12 44.16 35.24 8.6 100

Deney elemanlarnn retimi srasnda, her beton karmndan en az adet olmak zere, 150 mm apnda ve 300 mm yksekliinde standart silindir numuneler alnmtr. Bu numuneler, retilen deney elemanlaryla ayn artlarda buhar krne tabii tutularak korunmutur. Deney elemanlarna ve silindir numunelere uygulanan buhar kr; buhardan yararlanlarak, scaklk ve nemi yksek bir ortamn salanmasyla betona erken dayanm kazandrmay ngren bir yntemidir. Buhar kr uygulanmadan nce elemanlar ve silindir numuneler saat bekletilmeye

43

braklm, daha sonra elemanlarn zeri kapatlarak 80 C o scaklkta, ortalama 15 saat buhar kr uygulanmtr [18]. Beton silindir numuneleriyle deney elemanlar, deneylerin yapld ayn gnlerde test edilmitir. Standart silindir numuneleri iin yaplan basn deneyleri sonucunda elde edilen ortalama basn dayanm deerleri, deney elemanlar iin izelge 4.7de verilmitir.

izelge 4.7. Deney elemanlarnn beton basn dayanmlar

Deney Eleman Beton Basn Dayanm (Ortalama) f c (MPa) 14.1 Beton Basn Dayanmlar f c (MPa) 13.7 AR 14.2 14.3 14.9 A1 15.2 15.6 15.2 14.0 A2 13.6 13.7 13.2 13.4 A3 13.1 13.3 12.8 14.7 A4 14.9 15.1 15.0

44

izelge 4.7. (Devam) Deney elemanlarnn basn dayanmlar

19.3 BR 19.2 18.9 19.4 19.2 B1 19.4 19.1 19.9 19.8 B2 19.6 19.3 19.7 18.4 B3 18.5 18.9 18.2 21.4 B4 21.7 21.8 21.9 28.9 CR 28.9 29.2 28.6 29.2 C1 29.3 29.5 29.2 29.8 C2 30.1 30.3 30.2 29.3 C3 29.5 29.6 29.6 29.1 C4 29.3 29.8 29.0

45

4.4. Deney Dzeni 4.4.1. Ykleme dzeni Deneyler Gazi niversitesi Mhendislik Mimarlk Fakltesi naat Mhendislii Blmnn Yap Mekanii Laboratuvarnda bulunan rijit platformda yaplmtr. Platform 400 mm kalnlnda rijit deme ve duvardan olumakta olup, platformda 800 mm aralkl delikler bulunmaktadr. Deneyin kolay uygulanabilirlii ve laboratuar artlar nedeniyle deney elemanlar, gerek yapdakine gre pozitif ynde
90 dndrlmtr. Dolaysyla kolonlar yatay, kiriler ise st yz solda kalacak

ekilde dey konuma getirilmitir. Deney elemannn kolonlardan mesnetlenmesi iin rijit demeye deliklerden geirilen art germe bulonlaryla sklarak balanm olan elik bir deney dzenei kullanlmtr. Deney eleman ilkesi gereince kolon ular mafsall olarak mesnetlenmitir. Bunu salamak iin elik deney dzeneinden ve kolon ularnda retim esnasnda oluturulan dairesel deliklerden geirilmi yuvarlak elik pimler kullanlmtr. Deprem etkilerine benzer tekrarlanan tersinir ykleme uygulayabilmek iin rijit platform duvar ile deney eleman arasnda bir ykleme dzenei oluturulmutur. Ykleme dzenei elik ubuklarla, rijit duvarda bulunan deliklerden sklarak mesnetlenmitir. Ykleme dzeneinin her iki ucuna dey ynde hareket salamak amacyla iki adet mafsal balanmtr. Bu iki mafsaln arasna 1000 kN basma, 500 kN ekme kapasiteli iki ynde hareket edebilen hidrolik bir kriko ve deney elemanna etkiyen yk lmek iin 300 kN basma kapasiteli bir yk hcresi konarak mafsallardan balanmtr. Deneylerde kullanlan hidrolik kriko 300 mmlik genlie sahiptir. Yk hcresinden okunan deerler bilgisayar ortamna aktarlmtr. Deneyler deplasman kontroll olarak yaplmtr. Ykleme hz kontroll ve deney elemannda oluan atlaklarn oluum ve geliimini gzleyecek bir dzende yaplmtr. ekil 4.18de deney ve ykleme dzenei verilmitir.

ekil 4.18. lm ve ykleme dzenei

Mafsal

Adaptr

Mafsal D1

Hidrolik Kriko Rijit Duvar Art germe Bulonu

Yk hcresi

D11 D10 D12

D9

D13 D14 D15 D16

D8 D7 D6 D4 D3 D5 D2

Deney dsemesi

Art germe Bulonu

Art germe Bulonu

Art germe Bulonu

46

47

4.4.2. lm dzeni Deneyler esnasnda eitli dorultulardaki deplasman lmleri iin, 0.0001 mmye kadar olan deplasman deiimlerini elektronik olarak lebilen ve bunlar bir data toplayc vastasyla bilgisayara aktarabilen LVDT olarak adlandrlan elektronik deplasman lme aletleri kullanlmtr. Bilgisayarda deney srasnda deplasman ve yk deerlerini grafik olarak ekrana yanstabilen ve istenilen yke kar gelen deplasman grmemizi salayan bir yazlm kullanlmtr. Deneylerde her deney eleman iin toplam 16 adet LVDT kullanlm ve her LVDT ye D ile balayan ve sonunda LVDT numaras bulunan bir ad verilmitir. Rijit telenmeyi, rijit dm dnmesini ve konsol u deplasmann len D1, D2, D3, D4 LVDTleri deney elemannn dna mesnetlenmilerdir. Dier LVDTler ise deney elemanna sabitlenmi olan lm ubuklarna balanmtr. Deney elemannda plastik mafsallamann olabilecei blgeler olan kiri (dm noktas st) ve kolonun sol ve sa blgelerinden lmler alnmtr. Btn deney elemanlarnda lmler ayn blgelerden alnmtr. Deneylerde kullanlan LVDTlerin hangi amala kullanld aada verilmitir.

D1 D2 D3 ve D4 D5 ve D8 D6 ve D7 D9 ve D12

: Kiri u deplasman : Rijit yatay telenme : Rijit dm dnmesi : Birleim sa blge erilik hesab : Birleim sa blge kayma deformasyonlar hesab : Birleim st blge erilik hesab

D10 ve D11 : Birleim st blge kayma deformasyonlar hesab D13 ve D16 : Birleim sol blge erilik hesab D14 ve D15 : Birleim sol blge kayma deformasyonlar hesab

48

4.5. lmlerin Deerlendirilmesi 4.5.1. Kiri ucundaki net deplasmanlarn hesab Deneylerde kiriin yatay dorultudaki u deplasmannn lmnde D1 LVDTsi kullanlmtr. Deney eleman ve lm dzeneinden de anlald zere kirie mesnetlik yapan kolonlarn rijitlii sonsuz olmadndan, yk altnda kolon-kiri birleiminde rijit dnmeler meydana gelecektir. Ayrca kolon mesnetlerindeki olas boluklardan dolay deney eleman yatay ynde az da olsa rijit telenme yapacaktr. D1 LVDTsinden yaplan lmlerde bu iki deplasman olduundan bizi asl ilgilendiren kiriin kayma ve eilme deformasyonlarnn toplamndan oluan net deplasmandr. ekil 4.19da bir deney elemannn ykleme srasnda oluan deformasyonlar verilmitir.

ekil 4.19. Deney eleman deformasyon bileenleri : Dm dnme as d1 : D1 LVDT sinden llen deplasman da : Deney elemannn rijit yatay telenmesi

d d net L

: Dm dnmesi sonucu d dorultusunda oluan deplasman : Kiri ucunun yatay yndeki net deplasman : Kolon ekseni ile D1 LVDT si arasndaki mesafe

ekil 4.19dan de grld zere, kiri ucundaki net deplasman, D1 LVDTsinden llen deplasmandan, rijit telenme ve dnmeden dolay, D1 dorultusunda oluan

49

deplasmann karlmasyla elde edilmitir. Net deplasmann hesaplanmasnda aada verilen denklemler kullanlmtr. Kullanlan denklemlerde u taraf ieriye doru hareket eden LVDTlerden pozitif (+) lm, dar doru hareket eden LVDTlerden ise negatif (-) lm deerleri alnarak bu iaret kabulleri denklemlerde kullanlmtr. (4.1)

da = d2

d =

d4 d3 .L c

(4.2)

d net = d1 d a d

(4.3)

d1 , d 2 , d3 , d 4
c

: D1, D2, D3 ve D4 adl LVDTlerden llen deplasmanlar : D3 ve D4 LVDT eksenleri arasndaki dik uzaklk (230 mm).

4.5.2. Kayma ve eilme deformasyonlar hesab Deney elemanlarnda kolon ve kiri zerinden kayma deformasyonu amal lmler alnmtr. Her blge iin kayma alar ve kayma deplasmanlar ayr ayr hesaplanmtr. Kesme kuvvetinin, kirie uygulanan yke eit olduu aktr. Kolon ve kiri zerindeki deplasmanlarn nceki ve sonraki durumlar ekil 4.20de ematik olarak verilmitir. Bu ekillere gre kayma deplasmanlar iin gerekli formller karlarak aada verilmitir.

50

d 11x
?

d10 x
?

d1

= 5 7 .4 3

d1

b = 300 m m

D 11

D 1 0

c= 6 0 m m

K o lo n B ir le im Y z a= 23 0 m m

(a)
d1 4

d1 4x

D 14

= 6 7 .2 5

a= 1 30 m m

D 15 K o lo n B irle im Y z
4
d1 5

d15x

b = 250 m m

c= 60 m m

(b )
c= 60 m m

b= 250 m m

d7

d7 x

D 7

a= 13 0 m m

K o lo n B ir le im Y z

= 6 7 .2 5

D 6

7
d6

d 6x

(c)

ekil 4.20. Deney eleman kayma deformasyonlar a) Birleim st blge b) Birleim sol blge c) Birleim sa blge

51

Birleim st Blge

= Arctg (

b+c ) a

(4.4)

d11 x =

d11 cos( )

(4.5)

d 10 x =

d 10 cos( )

(4.6)

d 1x =

d 11x + d10 x 2

(4.7)

1 =

d 11x b

(4.8)

0 =

d 10 x b

(4.9)

= ort =

1 + 0
2

(4.10)

, a, b :
d11x d10 x d1x
: : :

ekil 4.20de gsterilmitir.

d11 in yataydaki izdm d10 in yataydaki izdm

Ortalama yatay kayma deformasyonu Kayma alar Ortalama kayma as

1 , 0 :

52

Birleim Sol Blge

= Arctg (

b+c ) a

(4.11)

d15 x =

d15 cos( )

(4.12)

d14 x =

d 14 cos( )

(4.13)

d 1x =

d 15 x + d 14 x 2

(4.14)

5 =

d 15 x b

(4.15)

4 =

d 14 x b

(4.16)

= ort =

5 + 4
2

(4.17)

, a, b :
d15 x d14 x d1x
: : :

ekil 4.20de gsterilmitir.

d15 in deydeki izdm

d 14 in deydeki izdm

Ortalama yatay kayma deformasyonu Kayma alar Ortalama kayma as

4 , 5 :

53

Birleim Sa Blge

= Arctg (

b+c ) a

(4.18)

d7 x =

d7 cos( )

(4.19)

d6 x =

d6 cos( )

(4.20)

dx =

d7x + d6x 2

(4.21)

7 =

d 7x b

(4.22)

6 =

d6x b

(4.23)

= ort =

6 + 7
2

(4.24)

, a, b :
d7 x d6x dx
: : :

ekil 4.20de gsterilmitir.

d 7 in deydeki izdm d 6 in deydeki izdm

Ortalama yatay kayma deformasyonu Kayma alar Ortalama kayma as

6 , 7 :

54

4.5.3. Moment-erilik ilikisinin hesab Deney eleman kolon ve kiri blgeleri zerinde tanmlanm olan blgeler iin moment ve erilik ilikisi hesaplanmtr. Erilik, birim boy bana den, radyan cinsinden rlatif dnme asdr. Eriliin belirlenebilmesi iin seilmi iki kesit arasndaki dnme as radyan olarak bulunduktan sonra bu a, iki kesit arasndaki uzakla blndkten sonra erilik bulunur. ekil 4.21de kolon ve kiri zerindeki blgelerde erilik hesabnda kullanlacak olan LVDTlerin deformasyon ncesi ve sonras durumlar gsterilmitir. LVDTlerin iaretleri dikkate alnarak hesaplanm olan erilik bantlar aada verilmitir.

d 9 d12 a

olmak zere k1 =

1
b

d 9 d12 ab

(4.25)

d 16 d 13 a

olmak zere k 2 =

2
b

d 16 d 13 ab

(4.26)

d5 d8 a

olmak zere k 3 =

3
b

d5 d8 ab

(4.27)

1 , 2 ,3
k1 , k 2 , k 3

: dnme alar : erilikler

d 5 , d 8 , d 9 , d12 , d 13 , d 16 : LVDTlerden okunan deformasyonlar

:Erilik hesabnda kullanlan LVDTlerin eksenleri aras mesafe :Erilik hesab yaplan blgenin birleim blgesi zerindeki ykseklii

55

d12

d9 b=300 m m

c= 30 m m

K o lo n B irle im Y z D e fo rm a sy o n n c e si D e fo rm a sy o n so n ra s

a= 230 m m

(a )
d13

Deformasyon nces

Deformasyon Sonras

D 16

d16

b=250 m m

c=60 m m

(b )
c=60 m m b=250 m m d8

D 8

Kolon Birleim Yz

a=130 m m

Kolon Birleim Yz

ekil 4.21. Deney eleman eilme deformasyonlar a) Birleim st blge b) Birleim sol blge c) Birleim sa blge

Deformasyon Sonras

eformasyon ncesi

D 5

d5

(c )

56

4.5.4. Rijitliklerin hesab Deney elemanlarnn rijitlikleri yk-deplasman grafikleri kullanlarak farkl noktada hesaplanmtr. Bu noktalar; ilk eilme atlann olutuu nokta, maksimum yk noktas ve gme noktas olarak kabul edilen ve maksimum yk deerinin %85ine tekabl eden noktadaki yk deeridir. Rijitlik deerleri hesaplanrken bu noktalar orijine birletiren dorular izilerek bu dorularn eiminden rijitlik deerleri hesaplanmtr. Balang rijitlik deeri, deney elemanlarnda gzlenen ilk eilme atlann olutuu yk dzeyini orjine birletiren dorunun eimi kullanlarak hesaplanmtr. Maksimum ykteki rijitlik, deney elemanlarnn maksimum yk seviyesine ulatklar noktay orjine balayan dorunun eimidir. Gme rijitlik deerleri ise maksimum ykn %85ine karlk gelen yk dzeyindeki noktay orjine balayan dorunun eiminden hesaplanmtr. 4.5.5. Enerji tketme kapasitelerinin hesab Deprem ykleri etkisi altndaki betonarme tayc herhangi bir sistem, davrannda elastik blgede kalyorsa bu sistem deprem tarafndan verilen enerjiyi geri iletebilmektedir. Bu ise deprem etkisi kk olduunda veya yap tamamen elastik davran gsterecek ekilde tasarlanmsa mmkn olabilir. ok zel yaplar haricinde yapnn elastik blgede kalacak ekilde tasarlanmas genelde ekonomik olmaz. Bu nedenle ekonomik bir tasarm iin byk deprem ykleri etkisi altndaki yapnn, kendisine etkiyen yklerin oluturduu enerjiyi baka enerjilere dntrebilmesi istenir. Enerjinin dnebilen ksmna tketilen enerji denir. Betonarme tayc sistemler genelde elasto-plastik bir davran gsterirler. Bu davran esnasnda enerjinin bir ksm deformasyon enerjisine dnr ve tketilir. Dnen enerji plastik blgenin uzunluuyla genelde doru orantldr. Dolaysyla yaplarn enerji tketebilme kapasiteleri son derece nemlidir. Sonu olarak deney elemanlarnn enerji tketme kapasiteleri, yk-deplasman erisinin altnda kalan alanlarn toplamna eittir.

57

4.5.6. Sneklik oranlarnn hesab Sneklik, dayanmda nemli bir kayp olmadan deformasyon yapabilme

kapasitesidir. Sneklik oran ise dayanmda nemli bir kayp olmadan oluan en byk deformasyonun akma anndaki deformasyona orandr. Dayanmda genelde %15 ila %20 aras kayplar gz nne alnr. Sneklik oran yk-deplasman veya moment-erilik ilikisinden bulunabilir.Bu almada deplasman sneklikleri hesap edilerek sneklik oranlar bulunmutur. Bunun iin elemann yk-deplasman grafiinin, monolitik deplasman dayanmnn %85ine denk gelen deformasyonu bulunmutur. Bu deformasyonun elemana ait akma deformasyonuna blnmesiyle de sneklik oran elde edilmitir.

58

5. DENEYLER Bu blmde deney programnda yer alan elemanlarn deneyleri ve detaylar anlatlmtr. Deney elemanlarnda gzlenen davranlar ve deneylerde dikkat ekici notlar tutulmu, ileri ve geri ykleme admlarnda evrim numaralaryla beraber bu blmde sunulmutur. Her deneyin anlatmnda o deneyle ilgili yk ve deplasman gemiinin evrim saysna bal grafikleri ile kat yatay deplasmannn ve net deplasmannn yke kar izildii yk-deplasman ve yk-net deplasman grafikleri verilmitir. Deney elemanlarna ait baz fotoraflar da Ek-1de verilmitir. Deneylerin anlatmnda deney elemannn deney demesi zerindeki konumuna dikkat edilmitir. Her deney elemanndaki evrim says ayn tutulmu, deneyler deplasman kontroll olarak balatlm ve sonlandrlmtr. Deneyler, kiri ucundan lm yapan LVDT kapasitesinin tek ynde 120 mmye kadar lm almasndan dolay, ileri evrimde 100 mm ve geri evrimde yine -100 mm deplasman deerlerine ulaldktan sonra ykleme durdurularak sonlandrlmtr. 5.1 AR Eleman Deneyi lem tr Beton snf : Kontrol : C14

Deney tarihi : 03/11/2004 1.evrim leri evrimde 20 kN ykte ilk klcal eilme atla birleim sol ucunda kolonda olumu ve kolon ierisine doru ve ayrca kiri dibinden saa doru ikinci bir klcal eilme atla gelimitir. Geri evrimde -17 kNda birleimin sa ucunda kiri dibinde klcal eilme atla kiri n yznden sola doru gelierek soldaki eilme atlayla birlemi, ayrca ikinci bir eilme atla gelierek kolon ierisine doru ilerlemitir.

59

2.evrim leri evrimde 22 kN ykte kiri sol yzndeki ikinci bir eilme atla gelimitir. Maksimum 27 kN yke ulalmtr. Geri evrimde -24 kN yke ulalm, herhangi yeni bir atlak geliimi gzlenmemitir. 3.evrim leri evrimde 35 kN ykte sol tarafta oluup kolon ierisine hareket eden atlakta atlak genilii yaklak 1 mm kadar alm, yeni bir atlak geliimi gzlenmemitir. Geri evrimde -30 kN a kadar ulalm, sa tarafta kolon zerinde ikinci bir eilme atla gzlenmitir. 4.evrim leri evrimde 37 kNda, kolon zerinde dmde ilk eik atlak ve ardndan ikinci eik atlak gelimi ve atlak kolon sa altna doru yaklak 45 derecelik bir ayla gelierek ilerlemitir. Geri evrimde -31 kN ykte dmde ters ynde eik atlak yaklak 45 derecelik ayla gelierek kolon sol altna doru ilerlemitir. Bu arada sa tarafta daha nceden kolon ierisine doru gelien atlak yaklak 2 mm genilie ulamtr. 5.evrim leri evrimde dmde oluan eik atlak yukar doru belirli bir ayla ilerlemitir. Ulalan yk 42 kNdur. Geri evrimde -38 kN yke ulalmtr. Dmde yeni eik atlaklar olutuu gzlenmitir. Ayrca her iki yndeki basn blgesinde diplerindeki betonda ezilmeler meydana gelmitir. 6.evrim leri evrimde 44 kN yke ulalmtr. Eik atlaklar ve kiri dibinde saa doru gelien atlaklarn alarak belirginlemeye balad gzlenmitir. Geri evrimde ulalan yk -38 kNdur. Yine ters yndeki atlaklarda belirginlemeler ve dm noktasnda stte yeni eik atlaklar meydana gelmitir. kiri

60

7.evrim leri evrimde 47 kN yke ulalm, yk artnda azalma gzlenmitir. Dmde kolon zerindeki eik atlak sol alta doru ilerlemitir. Geri evrimde -40 kNda soldan gelen atlaklar gelimeye devam etmi, nc bir eik atlak gzlenmitir. 8.evrim leri evrimde 37 mm deplasmanda ve 49 kN ykte kolon tama kapasitesine ulamtr. 40 mm deplasmanda kolonun tama gcnde yaklak %6lk bir azalma meydana gelmitir. Oluan atlaklarda almalar meydana gelmi, zellikle kiri sol dibinden kolon ierisine al gelien atlakta atlak genilii yaklak 2 mmye ulamtr. 9.evrim Tama gcndeki yk kayb %14e ulamtr. Dm notasndaki betonda ezilme ve dklme belirtileri gzlenmitir. 10.evrim Yk kayb %18 civarnda olumu, dm noktasndaki betonda dklmeler olmu, dm noktasnda ok sayda atlak oluumu gzlenmitir. 11.evrim 80 mm deplasman yaplmasna ramen eleman 38 kN yk tamaya devam etmitir. Dm noktasndaki betonlar alndnda ekirdek betonunda da ezilmeler gzlenmitir. 12.evrim 95 mm deplasmanda deneye son verildiinde kolon 32 kN yk alabilmitir. Dayanm kayb %35 olmutur. Sonu olarak dmde oluan ar hasar sonucunda eleman gmtr. AR deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim

61

grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.1, ekil 5.1-5.4).

Resim 5.1. AR deney eleman deney sonu grnm

62

100 80 60 Deplasman (mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.1. AR deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.2. AR deney eleman yk evrim grafii

63

80 60 40 20 Yk (kN) 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.3. AR deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 20 Yk (kN) 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Net Deplasman (mm)

ekil 5.4. AR deney eleman yk net deplasman grafii

64

5.2 A1 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri1 : C14

Deney tarihi : 27/11/2004 1.evrim leri evrimde 24 kN ykte ilk klcal eilme atla birleim sol ucunda kiri dibinde olumutur. Kiri dibinden 150 mm yukarda kiri sol yznde klcal eilme atla oluarak kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 17 kN ykte kolon kiri birleiminde klcal eilme atla kolonun sa yan yznden arkaya doru ilerlemitir. 2.evrim leri evrimde 28 kN ykte kiri sol dibinden kolon iine doru klcal eilme atla gzlenmitir. Kiriin sol yan yznde birleimden 300 mm yukarda klcal eilme atla kiri n yzne doru hareket etmitir. Dmde atlak gzlenmemitir. Geri evrimde 30 kNda birleimden 150 mm yukarda kiri yan yznde klcal eilme atla gzlenmitir. Birleimden 350 mm yukarda kiri yan yznde ikinci klcal atlak gzlenmitir. 3.evrim leri evrimde kiri yan yznden 300 mm yukarda ikinci klcal atlak gzlenmi ve kiri n yzne ilerlemitir. Geri evrimde 38 kN ykte dmde herhangi bir atlak gzlenmemitir. Kiri dibinde sa tarafta oluan atlak sol taraftaki atlakla birlemitir. Kiri yan yznde birleimden yukarda drdnc eilme atla gzlenmitir.

65

4.evrim leri evrimde 46 kN ykte kiriin sol dibinde oluan atlak kolon ierisine doru ilerlemitir. Dmde klcal eik atlak olumutur. Geri evrimde 42 kN ykte dmde ikinci klcal eik atlak olumutur. 5.evrim leri evrimde 43 kN ykte birleimden 500 mm yukarda kiri yan yznde klcal atlak gzlenmitir. Geri evrimde 54 kN ykte kiri yan yznde betonda ezilme belirtileri gzlenmitir. Birleimdeki eik atlak dallanma yaparak ikinci bir atlak oluturmutur. 6.evrim leri ve geri evrimde kiri dibinde sol ve sa taraftaki atlak genilikleri yaklak 0.5 mmye ulamtr. 7.evrim leri yklemede 62 kN ykte kiri dibinde soldaki atlak genilii 1 mmye ulamtr. Kiri dibinde ve birleimde atlak saysnda art gzlenmitir. Geri yklemede kolonda gelien yeni atlaklar gzlenmitir. 8.evrim Elemandaki yk kayb %3 dzeyine ulam, ileri yklemede 60 kN, geri yklemede ise 55 kN yke ulalmtr. 9.evrim Yk kayb %15e ulamtr. Dmde ve kiri dibinde betonda ezilme ve dklme belirtileri gzlenmitir.

66

10.evrim Yk kayb %22 ye ulam, atlak genilikleri yaklak 2 mmye ulamtr. 11.evrim Yk kayb %25 dzeyinde betonda dklmeler ve donatda burkulmalar gzlenmitir. 12.evrim Bu aamada 95 mm ileri ve geri evrim yaplm, elemann daha kolay tanabilmesi amacyla eleman 0 konumuna getirilerek deney sonlandrlmtr. Deney elemannda hasar dm ve dm st blgede younlamtr. A1 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.2, ekil 5.5- 5.8).

Resim 5.2. A1 deney eleman deney sonu grnm

67

100 80 60 40 Deplasman (mm) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.5. A1 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.6. A1 deney eleman yk evrim grafii

68

80 60 40 20 Yk (kN) 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.7. A1 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Net Deplasman (mm)

ekil 5.8. A1 deney eleman yk net deplasman grafii

69

5.3 A2 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri2 : C14

Deney tarihi : 6/11/2004 1.evrim leri evrimde 24 kN ykte birleimin sol tarafnda oluan klcal eilme atla birleim boyunca kiri dibinden saa doru ilerlemitir. Geri evrimde 20 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumu ve soldan gelen atlakla birlemitir. 2.evrim leri evrimde 30 kN ykte sol birleimdeki atlan balangcndan dik olarak kolon ierisine doru ikinci bir atlak olumu, kiriin sol yan yznde birleimden 200 mm yukarda klcal eilme atla gzlenmitir. Geri evrimde 24 kN ykte kiri sa yan yznde birleimden 200 mm yukarda klcal eilme atla olumu ve kiri n yzne doru ilerlemitir. 3.evrim leri evrimde 38 kN ykte kiri yan yznde oluan eilme atla kiri n yzne doru ilerlemitir. Kiri dibinde sol birleimdeki atlak genilii 0.1 mm olarak llmtr. Geri evrimde kiri n yznde dipte oluan atlan balang noktasndan ikinci bir atlak olumu ayrca kiri yan yznde birleimden 400 mm yukarda klcal eilme atla olumutur. 4.evrim leri evrimde 42 kN ykte kiri sol yan yznde birleimden 500 mm yukarda klcal eilme atla olumutur. Geri evrimde 34 kN ykte kiri sa yan yznde oluan atlak arkaya doru ilerlemitir. Dmde herhangi bir atlak oluumu gzlenmemitir.

70

5.evrim leri evrimde 47 kN ykte kiri dibinde solda daha nce oluan atlak genilii yaklak 0.3 mm olarak llm ve ayrca dmde klcal eik atlak gzlenmitir. Geri evrimde 40 kN ykte birleimde ters ynde klcal eik atlak olumutur. 6.evrim leri evrimde 52 kN ykte sol kiri dibindeki klcal atlak kiriin yukarsna doru yaklak 30 derecelik ayla dallanma yaparak ikinci bir atlak oluturmutur. Geri evrimde ise 46 kN ykte kiri sa tarafnda birleimden 500 mm yukarda beinci klcal eilme atla kiri yan yznde olumutur. 7.evrim leri evrimde 56 kN ykte birleimin sol ucunda kiri dibindeki atlak genilii 0.3 mmye ulamtr. Geri evrimde 48 kN yke ulalm ve yeni bir atlak oluumu gzlenmemitir. 8.evrim leri evrimde 57 kN ykte sol kiri dibindeki atlak genilii 0.6 mmye ulam ayrca dmde yeni atlak oluumu gzlenmitir. Ayrca kolon zerinde birleimden 500 mm sada kolon st yznde klcal eilme atla gzlenmitir. Geri evrimde kiri dibinde sada atlak oluumu oalm ayrca ezilen betonda kabarmalar gzlenmitir. 9.evrim leri evrimde 52 kN yke ulalm dayanmda %10luk bir azalma gzlenmitir. Kiri dibinde sol taraftaki ezilmi betonda kabarma ok belirginlemitir. Geri evrimde ise kiri sa dibindeki ezilen betonda kabarmalar belirgin hale gelmi ve hasarn kiri dibinde artt ve plastik mafsaln kiri dibinde olutuu gzlenmitir.

71

10 evrim leri evrimde 48 kN yke ulalm ve dayanmda %15lik azalma gzlenmitir. Kiri sol yzndeki donatlarda burkulmalar gzlenmitir. Geri evrimde ise sa kiri dibindeki atlak genilii yaklak 4 mmye ulam ve ayrca dmdeki betonda kabarmalar gzlenmitir. 11.evrim leri evrimde 45 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %22 olarak llmtr. Geri evrimde ise 35 kN yke ulalmtr. 12. evrim leri evrimde 39 kN yke ulalm dayanm kayb %32 olarak hesaplanmtr. Geri evrimde sa kiri dibindeki kabaran beton alnm ve eleman ilk konumuna getirilerek deney sonlandrlmtr. Kolon zerindeki dmde oluan hasar kiri dibine doru younlamtr. A2 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.3, ekil 5.9-5.12).

Resim 5.3. A2 deney eleman deney sonu grnm

72

100 80 60 Deplasman (mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.9. A2 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.10. A2 deney eleman yk evrim grafii

73

80 60 40
Yk (kN)

20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.11. A2 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 20
Yk (kN)

0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.12. A2 deney eleman yk net deplasman grafii

74

5.4 A3 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri3 : C14

Deney tarihi : 10/11/2004 1.evrim leri evrimde 26 kN ykte birleimin sol tarafnda oluan klcal eilme atla birleim boyunca kiri dibinden saa doru ilerlemitir. Birleimin sol tarafndaki atlakta st yzden arkaya doru ilerlemitir. Geri evrimde 21 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumu ve soldan gelen atlakla birlemitir. 2.evrim leri evrimde 33 kN ykte sol birleimdeki atlan balangcndan dik olarak kolon ierisine doru ikinci bir atlak olumutur. Geri evrimde 25 kN ykte kiri sa yan yznde birleimden 100 mm yukarda klcal eilme atla olumu ve 100 mm yukarda ikinci bir atlak oluarak kiri n yzne doru ilerlemitir. 3.evrim leri evrimde 40 kN ykte kiri yan yznde oluan eilme atla kiri n yzne doru ilerlemitir. Kiri dibinde sol birleimdeki atlak genilii 0.1 mm olarak llmtr. Kiri sol yan yznde birleimden 30 ve 400 mm yukarda iki tane klcal eilme atla gzlenmitir. Geri evrimde kiri sa yan yznde oluan atlak kiri n yzne doru ilerlemitir. 4.evrim leri evrimde 43 kN dm noktasnda eik atlak olumutur. Geri evrimde 36 kN ykte dm noktasnda ters ynde eik atlak olumutur.

75

5.evrim leri evrimde 48 kN ykte kiri yan yznde birleimden 500 mm yukarda klcal eilme atla ve ayrca kolon st yznde birleimden 100 mm solda yine klcal eilme atla gzlenmitir. Geri evrimde 42 kN ykte birleimde ters ynde ikinci bir klcal eik atlak olumutur. 6.evrim leri evrimde 49 kN ykte kiri n yzndeki klcal atlakta saa doru ilerleme gzlenmi kiri yan yznde daha nce oluan atlaklar ise kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde ise 43 kN ykte kiri sa yan yznde daha nce oluan atlaklar kiri n yzne doru ilerlemitir. 7.evrim leri evrimde 50 kN ykte birleimin sol ucunda kiri dibindeki atlak genilii 0.4 mmye ulamtr. Geri evrimde 44 kN yke ulalm ve yeni bir atlak oluumu gzlenmemitir. 8.evrim leri evrimde 51 kN ykte sol kiri dibindeki atlak genilii 0.6 mmye ulam ayrca dmde yeni atlak oluumu gzlenmitir. Geri evrimde kiri dibinde sada atlak oluumu oalm ayrca ezilen betonda kabarmalar gzlenmitir. 9.evrim leri evrimde 47 kN yke ulalm dayanmda %9luk bir azalma gzlenmitir. Kiri dibinde sol taraftaki ezilmi betonda kabarma ok belirginlemitir. Geri evrimde ise kiri sa dibindeki ezilen betonda kabarmalar belirgin hale gelmi ayrca dmde kabaran betonda dklmeler gzlenmitir.

76

10 evrim leri evrimde 45 kN yke ulalm ve dayanmda %13lk azalma gzlenmitir. Kiri sol yzndeki donatlarda burkulmalar gzlenmitir. Geri evrimde ise sa kiri dibindeki atlak genilii yaklak 5 mmye ulamtr. 11.evrim leri evrimde 40 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %21 olarak llmtr. Geri evrimde ise 36 kN yke ulalmtr. 12. evrim leri evrimde 33 kN yke ulalm dayanm kayb %36 olarak hesaplanmtr. Geri evrimde sa kiri dibindeki kabaran beton alnmtr ve eleman ilk konumuna getirilerek deney sonlandrlmtr. Hasar dm st blge ve kiri dibinde olumutur. A3 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.4, ekil 5.13-5.16).

Resim 5.4. A3 deney eleman deney sonu grnm

77

100 80 60
Deplasman (mm)

40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

evrim

ekil 5.13. A3 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40
Yk(kN)

20 0 -20 -40 -60 -80 -100

10

11

12

13

evrim

ekil 5.14. A3 deney eleman yk evrim grafii

78

80 60 40
Yk (kN)

20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.15. A3 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.16. A3 deney eleman yk net deplasman grafii

79

5.5 A4 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri4 : C14

Deney tarihi : 20/11/2004 1.evrim leri evrimde 29 kN yke kadar ulalmtr. 25 kN ykte birleimin solunda kiri dibinde klcal eilme atla olumu ikinci bir eilme atla ise kolon iine doru gelimitir. Kiri sol yznden 10 ve 15 yukarda iki klcal atlak olumutur. Geri evrimde 25 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumu ve soldan gelen atlakla birlemi ve kiri dibinden arkaya doru ilerlemitir. 2.evrim leri evrimde 32 kN ykte kiri dibinden 100 mm yukarda kiri n yznde klcal eilme atla olumu ve ayrca yine kiri dibinden 300 mm yukarda kiri yan yznde klcal eilme atla olumutur. Geri evrimde 30 kN ykte kiri sa yan yznde birleimden 100 mm yukarda klcal eilme atla olumu ve 100 mm yukarda ikinci bir atlak olumutur. Kiri dibinde oluan klcal eilme atla dallanma yaparak ikinci bir atlak oluturmu ve kolon iine doru dik olarak ilerlemitir. 3.evrim leri evrimde 41 kN ykte kiri yan yznde en stte oluan eilme atla kiri n yzne doru yaklak 150 mm ilerlemitir. Geri evrimde 39 kN ykte kiri sa yan yznde kiri dibinden 500 mm yukarda 4. bir klcal eilme atla olumutur. 4.evrim leri evrimde 43 kN ykte dm noktasnda eik atlak olumutur. Sol tarafta kiri dibindeki atlak genilii 0.3 mm genilie ulamtr. Geri evrimde 42 kN ykte dm noktasnda ters ynde eik atlak olumutur.

80

5.evrim leri evrimde 50 kN ykte kiri dibinde soldaki atlak genilii yaklak 0.5 mmye ulamtr. Geri evrimde 49 kN ykte sa tarafta kiri yan yzndeki atlak kiri n yzne doru gelimitir. 6.evrim leri evrimde 52 kN ykte kiri dm noktasnda nceden olumu olan eik atlan yaklak 30 mm yukarsnda ikinci bir klcal eik atlak gzlenmitir. Geri evrimde ise 52 kN ykte dm noktasnda ikinci bir klcal eik atlak gzlenmi, kiri dibinde oluan atlak ise belirginlemitir. 7.evrim leri evrimde 54 kN ykte birleimin sol ucunda kiri dibindeki atlak genilii 2 mmye ulamtr. Geri evrimde 56 kN yke ulalm ve yeni bir atlak oluumu gzlenmemitir. 8.evrim leri evrimde 56 kN ykte sol kiri dibindeki atlak genilii 4 mmye ulamtr. Geri evrimde kiri dibinde sada ezilen betonda kabarmalar gzlenmitir. 9.evrim leri evrimde 51 kN yke ulalm dayanmda %9luk bir azalma gzlenmitir. Kiri dibinde sol taraftaki ezilmi betonda kabarma ok belirginlemitir. Geri evrimde ise kiri sa dibindeki ezilen betonda kabarmalar belirgin hale gelmi ayrca dmde kabaran betonda dklmeler gzlenmitir. 10 evrim leri evrimde 46 kN yke ulalm ve dayanmda %18lik azalma gzlenmitir. Geri evrimde ise sa kiri dibindeki atlak genilii yaklak 6 mmye ulamtr.

81

Kiri dibinde ve dm stnde kiri dibine yakn blgede kabaran beton dklmtr. 11.evrim leri evrimde 43 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %23 olarak llmtr. Geri evrimde ise 41 kN yke ulalmtr. 12. evrim leri evrimde 37 kN yke ulalm dayanm kayb %34 olarak hesaplanmtr. Geri evrimde sa kiri dibindeki kabaran beton alnm ve eleman ilk konumuna getirilerek deney sonlandrlmtr. Dmde ve kiri dibindeki kabaran betonlar alndktan sonra hasarn kiri dibinde younlat gzlenmitir. A4 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.5, ekil 5.17-5.20).

Resim 5.5. A4 deney eleman deney sonu grnm

82

100 80 60 Deplasman (mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.17. A4 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk(kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

10

11

12

13

evrim

ekil 5.18. A4 deney eleman yk evrim grafii

83

80 60 40
Yk (kN)

20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100

Deplasman (mm)

ekil 5.19. A4 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40
Yk (kN)

20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100

Deplasman (mm)

ekil 5.20. A4 deney eleman yk net deplasman grafii

84

5.6 BR Eleman Deneyi lem tr Beton snf : Kontrol : C20

Deney tarihi : 28/11/2004 1.evrim leri evrimde 24 kN yke kadar ulalmtr. 22 kN ykte birleimin solunda kiri dibinde klcal eilme atla olumu ikinci bir eilme atla ise kolon iine doru gelimitir. Geri evrimde 12 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumu ve soldan gelen atlakla birlemi ve kiri dibinden arkaya doru ilerlemitir. 2.evrim leri evrimde 28 kN ykte kiri dibinden sa tarafta oluan atlan balangcndan ikinci bir atlak kolon ierisine doru klcal eik atlak oluturmutur. Geri evrimde 24 kN ykte kiri sa tarafnda birleimden 200 ve 500 mm yukarda iki adet klcal eilme atla olumutur. 3.evrim leri evrimde 36 kN ykte kiri sol dibinden 100 mm yukarda kiri n yznde klcal eilme atla olumu ve kiri sol yan yzne ilerlemitir. Geri evrimde 31 kN ykte kolon n yznde oluan atlaklarda dallanmalar olumutur. 4.evrim leri evrimde 42 kN ykte dm noktasnda daha nce 45 derecelik bir ayla oluan eik atlan alt ucunda iki adet 135 derecelik ve yaklak 100 derecelik ayla yeni atlaklar olumutur. Geri evrimde 35 kN ykte dm noktasnda ters ynde eik atlak olumutur.

85

5.evrim leri evrimde 50 kN ykte kiri dibinde soldaki atlak genilii yaklak 0.3 mmye ulamtr. Birleimden 300, 500 ve 700 mm solda kolon st yznde klcal eilme atlaklar olumutur. Geri evrimde 42 kN ykte kiri dibindeki atlak genilii yaklak 0.4 mmye ulamtr. 6.evrim leri evrimde 53 kN ykte kiri dm noktasnda daha nce olumu olan eik atlaklara ilaveten dmn en dibinden yaklak 100 mm yukarda tabana paralel yaklak 150 mm uzunluunda bir atlak meydana gelmitir. Geri evrimde 46 kN ykte dm noktasnda yaklak 80 mm uzunluunda birbirini kesen 45 ve 135 derece al iki adet eik atlak grubu olumutur. 7.evrim leri evrimde 56 kN ykte birleimden 15 sada kolon n yznde yaklak 100 mm uzunluunda dey eilme atla olumutur. Geri evrimde 46 kN ykte dmde ok sayda klcal eik atlak olumutur. 8.evrim leri evrimde 58 kN ykte sol kiri dibindeki atlak genilii 3 mmye ulamtr. Dmde oluan eik atlak larn en bynn genilii yaklak 1 mmye ulamtr. 9.evrim leri evrimde 56 kN yke ulalm dayanmda %4lk bir azalma gzlenmitir. Dmdeki eik atlak genilii yaklak 3 mmye ulamtr. Geri evrimde ise eik atlak genilii yaklak 4 mmye ulamtr.

86

10 evrim leri evrimde 51 kN yke ulalm ve dayanmda %12lik azalma gzlenmitir. Geri evrimde ise sa kiri dibindeki atlak genilii yaklak 6 mmye ulamtr. 11.evrim leri evrimde 46 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %20 olarak llmtr. Geri evrimde dm noktasnda tabanda gen grnml beton blok LVDTlere zarar vermeden karlmtr. 12. evrim leri evrimde 36 kN yke ulalm dayanm kayb %37 olarak hesaplanmtr. Dmde altta kolon alt dibinde yaklak 500 mm geniliindeki kabuk betonu LVDTlere herhangi bir zarar vermeden deney dzenei zerine dmtr. Geri evrimde dm arka ksmnda kabaran beton alnmtr. Deney sonunda yaplan incelemede gme, dm gmesi eklinde olumutur. BR deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.6, ekil 5.21-5.24).

Resim 5.6. BR deney eleman deney sonu grnm

87

100 80 60
Deplasman (mm)

40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

evrim

ekil 5.21. BR deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk(kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.22. BR deney eleman yk evrim grafii

88

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -120 -100 -80 -60 -40 -20

20

40

60

80

100 120

Deplasman (mm)

ekil 5.23. BR deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40

Yk (kN)

20 0 -20 -40 -60 -80 -120 -100 -80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100 120

Deplasman (mm)

ekil 5.24. BR deney eleman yk net deplasman grafii

89

5.7 B1 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri 5 : C20

Deney tarihi : 02/12/2004 1.evrim leri evrimde 26 kN yke kadar ulalmtr. 23 kN ykte birleimin solunda kiri dibinde klcal eilme atla olumu ve n yzden saa ilerlemitir. Kiri n yan yznde ve birleimden 300 mm yukarda kiri sol tarafnda klcal eilme atla olumutur. Geri evrimde 21 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumu ve sola doru ilerlemitir. Kiri sa yan yznde kiri dibinden 100 ve 500 mm yukarda iki adet klcal eilme atla oluarak kiri n yzne doru ilerlemitir. 2.evrim leri evrimde 32 kN ykte solda kiri dibinde oluan atlak sa taraftaki atlakla birlemitir. Kiri sol dibindeki atlak ikinci bir atlak oluturarak kolon ierisine doru dik bir ekilde yaklak 50 mm kadar ilerlemitir. Geri evrimde 34 kN ykte kiri birleiminden 80 mm yukarda kiri sa yan yznde klcal eilme atla olumutur. 3.evrim leri evrimde 40 kN ykte kiri sol dibinde oluan atlak genilii yaklak 0.1 mm. Geri evrimde 43 kN yke ulalm ve yeni bir atlak oluumu gzlenmemitir. 4.evrim leri evrimde 46 kN ykte birleimden 400 mm solda klcal eilme atla olumu ve kolon n yzne doru ilerlemitir. Dmde klcal eik atlak olumutur. Geri evrimde 49 kN ykte dmde klcal eik atlak olumutur. Birleimden 300 mm sada eilme atla olumutur.

90

5.evrim leri evrimde 50 kN ykte kiri yan yznde 300 ve 500 mm yukarda oluan eilme atlaklar kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 59 kN yke ulalm kiri sa dibindeki atlak genilii 0.2 mmye ulamtr. 6.evrim leri evrimde 53 kN ykte kiri sol dibinde oluan atlak kolon dibine kadar ilerlemitir. Geri evrimde 61 kN ykte kiri n sa yznde kiri dibinden 200 ve 300 mm yukarda eilme atlaklar olumutur. 7.evrim leri evrimde 54 kN ykte kiri dibinde ikinci bir eilme atla oluarak kiri dibini boydan boya geerek kiri sa dibine kadar ilerlemitir. Geri evrimde 62 kN yke ulalm kiri sa dibindeki atlak genilii yaklak 0.3 mm. 8.evrim leri evrimde 48 kN yke ulalm dayanmda %11lik bir azalma gzlenmitir. Dmde yeni yaklak 50 mm boyunda klcal eik atlaklar olumutur. Geri evrimde dmde betonda hafif kabarmalar gzlenmitir. 9.evrim leri evrimde 41 kN yke ulalm dayanmda %25lik bir azalma gzlenmitir. Kiri sol dibindeki atlak genilii yaklak 3 mmye ulamtr. Belirgin bir biimde kiri dibinde solda oluan atlak dmn yaklak 80 mm stnden kiri dibine paralel olarak hareket etmitir. Geri evrimde sada kiri dibinde olumu olan atlak dmn 80 mm stnde soldan gelen atlakla birlemitir.

91

10 evrim leri evrimde 36 kN yke ulalm ve dayanmda %33lk azalma gzlenmitir. Kiri sol dibindeki atlak genilii 3.5 mmye ulamtr. Geri evrimde ise sa kiri dibindeki atlak genilii yaklak 4 mmye ulamtr. 11.evrim leri evrimde 35 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %35 olarak llmtr. Kiri dibinde betonda belirgin kabarmalar olumutur. 12. evrim leri evrimde 33 kN yke ulalm dayanm kayb %37 olarak hesaplanmtr. Deney sonucunda hasar, dm ve dm st blgede younlam, kiri dibinde geni bir eilme atla meydana gelmitir. B1 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.7, ekil 5.25-5.28).

Resim 5.7. B1 deney eleman deney sonu grnm

92

100 80 60 Deplasman (mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.25. B1 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.26. B1 deney eleman yk evrim grafii

93

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.27. B1 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.28. B1 deney eleman yk net deplasman grafii

94

5.8 B2 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri 6 : C20

Deney tarihi : 09/12/2004 1.evrim leri evrimde 30 kN yke kadar ulalmtr. 28 kN ykte birleimin solunda kiri dibinde klcal eilme atla olumu ve n yzden saa ilerlemitir. Kiri n yan yznde ve birleimden 300 mm yukarda kiri sol tarafnda klcal eilme atla olumu ve kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 21 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumu ve sola doru ilerleyerek soldan gelen atlakla birlemitir. Kiri sa yan yznde kiri dibinden 300 mm yukarda eilme atla olumu ve kiri n yzne ilerlemitir. 2.evrim leri evrimde 36 kN yke ulalmtr. Geri evrimde 34 kN ykte kiri sa yan yznde kiri dibinden 500 mm yukarda klcal eilme atla olumutur. 3.evrim leri evrimde 47 kN ykte kiri sol dibinden 150 mm yukarda eilme atla oluarak kiri n yzne ilerlemitir. Birleimden 300 mm solda kolon st yznde klcal eilme atla olumutur. Geri evrimde 44 kN ykte kiri sa yan yznde birleimden 100 ve 350 mm yukarda klcal eilme atlaklar olumutur. Birleimden 200 mm sada kolon st yznde klcal eilme atla olumutur. 4.evrim leri evrimde 54 kN ykte kiri dibinden 500 mm solda klcal eilme atla olumu ve kolon n yzne doru ilerlemitir. Dmde klcal eik atlak olumutur. Geri evrimde 48 kN ykte kiri dibinden 500 mm yukarda sada eilme atla olumutur.

95

5.evrim leri evrimde 62 kN ykte dmde ikinci bir klcal eik atlak olumutur. Geri evrimde 56 kN ykte dmde ters ynde eik atlak olumutur. Kiri dibinde sadaki atlak genilii yaklak 0.2 mmye ulamtr. 6.evrim leri evrimde 66 kN ykte yeni bir atlak geliimi gzlenmemitir. Geri evrimde 58 kN ykte kiri sa dibindeki atlak genilii 0.3 mmye ulamtr. 7.evrim leri evrimde 68 kN ykte kiri sol dibindeki atlak genilii yaklak 0.2 mm. Geri evrimde 58 kN yke ulalm kiri sa dibindeki atlak genilii 0.6 mmye ulamtr. 8.evrim leri evrimde 70 kN yke ulalmtr. Geri evrimde dmde betonda dmn st ksmnda kabarmalar gzlenmitir. 9.evrim leri evrimde 61 kN yke ulalm dayanmda %13lk bir azalma gzlenmitir. Kiri sol dibindeki atlak genilii yaklak 3 mmye ulamtr. Kiri sol dibinden 800 mm yukarda eilme atla olumutur. 10 evrim leri evrimde 50 kN yke ulalm ve dayanmda %29luk azalma gzlenmitir. Kiri sol dibindeki atlak genilii 6 mmye ulamtr. Geri evrimde ise sa kiri dibindeki atlak genilii yaklak 5 mmye ulamtr.

96

11.evrim leri evrimde 45 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %35 olarak llmtr. Kiri dibinde ar hasar olumu ve kabaran beton dklmtr. 12. evrim leri evrimde 41 kN yke ulalm dayanm kayb %41 olarak hesaplanmtr. Dmde nde ve arkada kabaran beton karlm kiri dibinde donatlarda burkulma gzlenmitir. Dm blgesindeki beton kabarm ve kiri dibinde eilme yzeyi meydana gelmitir. B2 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.8, ekil 5.29-5.32).

Resim 5.8. B2 deney eleman deney sonu grnm

97

100 80 60 Deplasman (mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.29. B2 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk(kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.30. B2 deney eleman yk evrim grafii

98

80 60 40 20 Yk (kN) 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.31. B2 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.32. B2 deney eleman yk net deplasman grafii

99

5.9 B3 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri 7 : C20

Deney tarihi : 10/12/2004 1.evrim leri evrimde 30 kN yke kadar ulalmtr. 29 kN ykte birleimin solunda kiri dibinde klcal eilme atla olumu ve n yzden saa ilerlemitir. Kiri n yan yznde ve birleimden 200 mm yukarda kiri sol tarafnda klcal eilme atla olumu ve kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 18 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumu ve sola doru ilerleyerek soldan gelen atlakla birlemitir. Kiri sa yan yznde kiri dibinden 300 mm yukarda eilme atla olumu ve kiri n yzne ilerlemitir. 2.evrim leri evrimde 36 kN yke ulalmtr. Sol kiri dibinde oluan atlak kolon ierisine doru yaklak 120 mm ilerlemitir. Geri evrimde 28 kN ykte kiri sa yan yznde kiri dibinden 500 mm yukarda kiri sa yan yznde eilme atla olumu ve kiri n yzne doru ilerlemitir. 3.evrim leri evrimde 46 kN ykte birleimden 200 ve 500 mm solda kolon st yznde klcal eilme atla olumutur. Geri evrimde 38 kN ykte kiri sa yan yznde birleimden 300 mm yukarda klcal eilme atla olumu ve kiri n yznde yaklak 100 mm ilerlemitir. 4.evrim leri evrimde 52 kN ykte kiri dibinden 500 mm solda klcal eilme atla olumu ve kolon n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 41 kN ykte kiri dibinden 800 mm yukarda kiri n yznde eilme atla olumutur.

100

5.evrim leri evrimde 58 kN ykte dmde yaklak 250 mm uzunluunda klcal eik atlak olumutur. Geri evrimde 49 kN ykte dmde ters ynde yaklak 220 mm uzunluunda eik atlak olumutur. Kiri dibinde sadaki atlak genilii yaklak 0.2 mmye ulamtr. 6.evrim leri evrimde 61 kN ykte kiri dibinden 800 mm yukarda kiri sol yan yznde eilme atla olumutur. Geri evrimde 52 kN ykte kiri sol dibindeki atlak genilii 0.2 mmye ulamtr. Kiri dibinden 100 mm yukarda oluan eilme atla kiri n yznden yaklak 170 mm sola ilerlemitir. 7.evrim leri evrimde 64 kN ykte kiri sol dibindeki atlak genilii yaklak 0.3 mm. Geri evrimde 51 kN yke ulalm ve dmde yaklak 120 mm boyunda ikinci bir eik atlak gzlenmitir. 8.evrim leri evrimde 62 kN yke ulalm, dayanmda %3lk bir azalma gzlenmitir. Birleimden 450 mm solda kolon n yznde klcal atlak olumutur. Geri evrimde birleimden 30 mm yukarda kiri n yznde oluan atlak dm blgesine doru ilerlemitir. 9.evrim leri evrimde 53 kN yke ulalm dayanmda %17lik bir azalma gzlenmitir. Kiri sol dibindeki atlak genilii yaklak 0.6 mmye ulamtr. Dmde yeni bir eik atlak gzlenmitir ve genilii yaklak 0.25 mmdir. Geri evrimde kiri sa dibindeki atlak genilii yaklak 0.7 mm.

101

10 evrim leri evrimde 50 kN yke ulalm ve dayanmda %22lik azalma gzlenmitir. Kiri sol dibindeki atlak genilii 2 mmye ulamtr. Dmdeki en byk atlak genilii yaklak 0.3 mm. 11.evrim leri evrimde 48 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %25 olarak llmtr. Kiri dibinde ar hasar olumu ve dm blgesiyle kiri dibi arasndaki beton kabararak dklmtr. 12. evrim leri evrimde 41 kN yke ulalm dayanm kayb %36 olarak hesaplanmtr. Deney sonucunda hasarn kiri dibinde younlat gzlenmitir. B3 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.9, ekil 5.33-5.37).

Resim 5.9. B3 deney eleman deney sonu grnm

102

100 80 60 Deplasman (mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.33. B3 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.34. B3 deney eleman yk evrim grafii

103

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.35. B3 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.36. B3 deney eleman yk net deplasman grafii

104

5.10 B4 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri 8 : C20

Deney tarihi :04/12/2004 1.evrim leri evrimde 33 kN yke kadar ulalmtr. Birleimin solunda kiri dibinde klcal eilme atla olumu ve n yzden saa ilerlemitir. Kiri n yan yznde ve birleimden 250 mm yukarda kiri sol tarafnda klcal eilme atla olumutur. Geri evrimde 22 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumutur. Kiri sa yan yznde kiri dibinden 200 mm yukarda eilme atla olumutur. 2.evrim leri evrimde 41 kN yke ulalmtr. Sol kiri dibinde oluan atlakla sa tarafta oluan atlak kiri n yznde birlemitir. Kiri sol yan yznde kiri dibinden 350 mm yukarda ikinci bir eilme atla olumutur. Geri evrimde 31 kN ykte kiri sa yan yznde kiri dibinden 500 mm yukarda kiri sa yan yznde eilme atla olumutur. 3.evrim leri evrimde 49 kN ykte dm noktasnda eik atlak olumutur. Birleimden 600 mm solda kolon stnde eilme atla olumu ve kolon n yzne ilerlemitir. Geri evrimde 42 kN ykte kiri sa yan yznde birleimden 100 mm yukarda klcal eilme atla olumutur. 4.evrim leri evrimde 55 kN ykte kiri dibinden 100 ve 500 mm yukarda kiri zerinde eilme atlaklar olumu ve kiri n yzne ilerlemitir. Geri evrimde 47 kN ykte dmde eik atlak olumutur.

105

5.evrim leri evrimde 64 kN ykte dmde oluan kesme atla ilerlemi ve yaklak 200 mm uzunlua ulamtr. Geri evrimde 55 kN ykte dmden 500 mm sada yeni bir atlak oluumu gzlenmitir. Kiri dibinde sadaki atlak genilii yaklak 0.3 mmye ulamtr. 6.evrim leri evrimde 65 kN ykte kiri dibinde oluan atlakta dallanma oluarak ikinci bir atlak meydana gelmitir. Geri evrimde 57 kN ykte kiri dibinden yukarda oluan atlaklarn kiri n yznde birletikleri gzlenmitir. 7.evrim leri evrimde 67 kN ykte kiri sol dibindeki atlak genilii yaklak 0.3 mm. Geri evrimde 56 kN yke ulalm ve dmde yeni olumu klcal eik atlaklar gzlenmitir. 8.evrim leri evrimde 69 kN yke ulalmtr. Kiri sol dibindeki atlak genilii gzle grlr bir biimde artm ezilen betonda ayrlma gzlenmitir. Geri evrimde kiri dibindeki atlak ve hasar oluumu belirginlemi ve hasar kiri dibinde younlamtr. 9.evrim leri evrimde 61 kN yke ulalm dayanmda %11lik bir azalma gzlenmitir. Kiri sol dibindeki atlak genilii yaklak 0.9 mmye ulamtr. Dmde yeni bir eik atlak gzlenmitir .Geri evrimde kiri sa dibindeki atlak genilii yaklak 0.8 mm.

106

10 evrim leri evrimde 54 kN yke ulalm ve dayanmda %22lik azalma gzlenmitir. Kiri sol dibindeki atlak genilii 3 mm ye ulamtr. Dm noktasndaki kabuk betonunda kabarmalar belirginlemitir. 11.evrim leri evrimde 48 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %30 olarak llmtr. Kiri dibinde betonda yarlmalar gzlenmitir. 12. evrim leri evrimde 43 kN yke ulalm dayanm kayb %37 olarak hesaplanmtr. Deney sonucunda hasarn dm ve kiri dibinde younlat gzlenmitir. B4 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.10, ekil 5.37-5.40).

Resim 5.10. B4 deney eleman deney sonu grnm

107

100 80 60 Deplasman(mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.37. B4 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk(kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.38. B4 deney eleman yk evrim grafii

108

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.39. B4 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.40. B4 deney eleman yk net deplasman grafii

109

5.11 CR Eleman Deneyi lem tr Beton snf : Kontrol : C30

Deney tarihi :12/10/2004 1.evrim leri evrimde 37 kN yke kadar ulalmtr. Birleimin solunda kiri dibinde klcal eilme atla olumu ikinci bir eilme atla ise kolon iine doru gelimitir. Geri evrimde 25 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumu ve soldan gelen atlakla birlemi ve kiri dibinden arkaya doru ilerlemitir. 2.evrim leri evrimde 45 kN ykte kiri dibinden sa tarafta oluan atlan balangcndan ikinci bir atlak kolon ierisine doru klcal eik atlak oluturmutur. Geri evrimde 33 kN ykte kiri sa tarafnda birleimden 25 yukarda klcal eilme atla olumutur. 3.evrim leri evrimde 56 kN ykte kiri sol dibinden 100 mm yukarda kiri n yznde klcal eilme atla olumu ve kiri n yznden kiri dibine doru ilerlemitir. Geri evrimde 44 kN ykte kolon n yznde yeni oluan atlaklar gzlenmitir. 4.evrim leri evrimde 61 kN ykte dm noktasnda daha nce 45 derecelik bir ayla oluan eik atlan st ksmnda yeni bir eik atlak olumutur. Geri evrimde 49 kN ykte dm noktasnda ters ynde eik atlak olumutur.

110

5.evrim leri evrimde 68 kN ykte kiri dibinde soldaki atlak genilii yaklak 0.3 mmye ulamtr. Birleimden 600 ve 700 mm solda kolon st yznde klcal eilme atlaklar olumutur. Geri evrimde 60 kN ykte kiri dibindeki atlak genilii yaklak 0.5 mmye ulamtr. 6.evrim leri evrimde 70 kN ykte dm blgesinde atlak genilikleri yaklak 0.6 mm olarak llmtr. Geri evrimde 62 kN ykte dm noktasnda yeni atlak oluumlar gzlenmitir. 7.evrim leri evrimde 68 kN yke ulalm dayanmda %3lk bir azalma gzlenmitir. Geri evrimde 62 kN ykte dmde ok sayda klcal eik atlak olumutur. 8.evrim leri evrimde 67 kN yke ulalm dayanmda %4lk bir azalma gzlenmitir. Dmde oluan eik atlaklarn en bynn genilii yaklak 1 mmye ulamtr. 9.evrim leri evrimde 63 kN yke ulalm dayanmda %10luk bir azalma gzlenmitir. Dmdeki eik atlak genilii yaklak 3 mmye ulamtr. Geri evrimde ise eik atlak genilii yaklak 4 mmye ulamtr. 10 evrim leri evrimde 58 kN yke ulalm ve dayanmda %17lik azalma gzlenmitir. Geri evrimde ise sa kiri dibindeki atlak genilii yaklak 6 mmye ulamtr.

111

11.evrim leri evrimde 53 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %24 olarak llmtr. Geri evrimde dm dibindeki beton gen grnml beton blok paralanarak dmtr. 12. evrim leri evrimde 46 kN yke ulalm dayanm kayb %34 olarak hesaplanmtr. Geri evrimde dm arka ksmnda kabaran beton elle alnmtr. Deney sonunda hasar blgesinin geniledii ve hasarn birleimden 150 mm soldaki kolon st yzne kadar yayld gzlenmitir. Gme, dmde meydana gelen eik atlaklar sonucunda gereklemitir. CR deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.11, ekil 5.41-5.44).

Resim 5.11. CR deney eleman deney sonu grnm

112

100 80 60 Deplasman (mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.41. CR deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.42. CR deney eleman yk evrim grafii

113

80 60 40

Yk (kN)

20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.43. CR deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.44. CR deney eleman yk net deplasman grafii

114

5.12 C1 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri 9 : C30

Deney tarihi : 23/10/2004 1.evrim leri evrimde 39 kN yke kadar ulalmtr. Birleimin solunda kiri dibinde klcal eilme atla olumu ve kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 24 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumu ve soldan gelen atlakla birlemi ve kiri dibinden arkaya doru ilerlemitir. 2.evrim leri evrimde 43 kN ykte birleimden 200 ve 300 mm yukarda kiri sol yznde klcal eilme atlaklar olumutur. 200 mm yukarda oluan atlak kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 40 kN yke ulalmtr. 3.evrim leri evrimde 54 kN yke ulalmtr. 33 kN ykte birleimin solunda kolonun iine doru atlak oluumu gzlenmitir. Geri evrimde 45 kN ykte birleimin sa tarafnda yeni bir atlak oluarak kolon ierisine doru dik olarak ilerlemitir. 4.evrim leri evrimde 63 kN ykte dm birleimden 250 mm solda kolon zerinde klcal atlak olumu ve kolon n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 62 kN ykte birleimden 250 mm sada kolon zerinde yeni bir atlak oluarak 30 mm kolon n yzne ilerlemitir.

115

5.evrim leri evrimde 71 kN ykte kiri dibinde birleimden 100 mm yukarya kadar olan blgedeki ezilen beton kabarmtr. Dmde eik atlak olumutur. Geri evrimde 67 kN ykte birleimden 400 ve 500 mm yukarda kiri sa yan yznde iki adet yeni atlaklar olumutur. Dmde eik atlak olumutur. 6.evrim leri evrimde 72 kN ykte birleimin solundaki atlak genilii yaklak 1 mm genilie ulamtr. Birleimden 500 mm yukarda oluan atlak kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 67 kN ykte birleimden 50 mm yukarda kiri yan yznde oluan atlak kiri n yzne ilerlemitir. 7.evrim leri evrimde 73 kN yke ulalmtr birleimden 500 mm solda kolonda yeni bir atlak olumu ve kolon n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 69 kN ykte birleimden 500 mm sada kolonda yeni bir atlak olumutur. 8.evrim leri evrimde 74 kN yke ulalmtr. Birleimde kiri dibinde betonda kabarmalar ve yarlmalar olumaya balamtr. 9.evrim leri evrimde 72 kN yke ulalm dayanmda %3lk bir azalma gzlenmitir. Birleimdeki atlak genilii yaklak 3 mmye ulamtr. 10 evrim leri evrimde 71 kN yke ulalm ve dayanmda %4lk bir azalma gzlenmitir. Geri evrimde ise sa kiri dibindeki atlak genilii yaklak 4 mmye ulamtr.

116

11.evrim leri evrimde 68 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %9 olarak llmtr. Birleimin sol ve sa tarafnda kiri dibindeki ezilen betonlar dklm ve donatlarda burkulmalar gzlenmitir. 12. evrim leri evrimde 60 kN yke ulalm dayanm kayb %19 olarak hesaplanmtr. Deney sonunda mekanizmann tamamen kiri dibinde olutuu gzlenmitir. Gme, kiri dibinde plastik mafsal oluumu sonucunda gereklemitir. Dm blgesindeki hasar ise sadece klcal atlak oluumuyla snrl kalm ve tabanda kolon sol alt yzeyinde kabuk betonda da her hangi bir kabarma belirtisi gzlenmemitir. C1 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.12, ekil 5.45-5.48).

Resim 5.12. C1 deney eleman deney sonu grnm

117

100 80 60 Deplasman (mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.45. C1 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.46. C1 deney eleman yk evrim grafii

118

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.47. C1 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40

Yk (kN)

20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.48. C1 deney eleman yk net deplasman grafii

119

5.13 C2 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri10 : C30

Deney tarihi : 27/10/2004 1.evrim leri evrimde 32 kN yke kadar ulalmtr. Birleimin solunda kiri dibinde klcal eilme atla olumu ve kiri n yzne doru ilerlemitir. Birleimden 100 mm yukarda kiri sol yan yznde klcal atlak olumutur. Geri evrimde 20 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumutur. Kiri sa yan yznde birleimden 100 mm yukarda klcal atlak olumu ve kiri n yzne doru ilerlemitir. 2.evrim leri evrimde 38 kN ykte birleimden 300 ve 400 mm yukarda kiri sol yznde klcal eilme atlaklar olumutur. Birleimde oluan atlak sadan gelen atlakla birlemitir. Geri evrimde 33 kN yke ulalmtr. 3.evrim leri evrimde 51 kN yke ulalmtr. Daha nce birleimden yukarda kiri sol yan yznde olumu olan atlaklar kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 45 kN yke ulalmtr. 4.evrim leri evrimde 59 kN ykte birleimden 300 mm solda kolon zerinde klcal atlak olumu ve kolon n yzne doru ilerlemitir. Birleimden 350 mm yukarda klcal eilme atla olumu ve kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 54 kN ykte birleimden 200 mm sada kolon zerinde yeni bir atlak olumutur.

120

5.evrim leri evrimde 66 kN ykte dmde eik atlak olumutur. Geri evrimde 60 kN ykte dmde ters ynde eik atlak olumutur. 6.evrim leri evrimde 69 kN ykte birleimin solundaki atlak genilii yaklak 1 mm genilie ulamtr. Birleimden 50 mm yukarda oluan atlak kiri n yzne doru ilerlemitir. Birleimden 500 mm solda kolonda klcal eilme atla olumutur. Geri evrimde 60 kN ykte birleimden 500 mm sada kolonda atlak olumutur. 7.evrim leri evrimde 70 kN yke ulalmtr birleimden sol birleimdeki atlak genilii 2 mmye ulamtr. Geri evrimde 63 kN ykte sa birleimdeki atlak genilii 3 mmye ulamtr. 8.evrim leri evrimde 76 kN yke ulalmtr. Dmde st blgede betonda kabarmalar gzlenmitir. 9.evrim leri evrimde 76 kN yke ulalm birleimdeki betonda ciddi hasar oluumu ve atlak geniliklerinde nemli lde art gzlenmitir. 10 evrim leri evrimde 71 kN yke ulalm ve dayanmda %7lik bir azalma gzlenmitir. Geri evrimde ise sa kiri dibindeki atlak genilii yaklak 5 mmye ulamtr.

121

11.evrim leri evrimde 68 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %10 olarak llmtr. Birleimin sol ve sa tarafnda kiri dibindeki ezilen betonlar dklm ve donatlarda burkulmalar gzlenmitir. 12. evrim leri evrimde 58 kN yke ulalm dayanm kayb %31 olarak hesaplanmtr. Deney sonunda mekanizmann tamamen kiri dibinde olutuu gzlenmitir. Kiri dibindeki donatlarda burkulmalar meydana gelmitir. Deney eleman kiri dibinde eilmeden gmtr. C2 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.13, ekil 5.49-5.52).

Resim 5.13. C2 deney eleman deney sonu grnm

122

100 80 60 Deplasman (mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.49. C2 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.50. C2 deney eleman yk evrim grafii

123

80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.51. C2 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 20 Yk (kN) 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.52. C2 deney eleman yk net deplasman grafii

124

5.14 C3 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri11 : C30

Deney tarihi : 20/10/2004 1.evrim leri evrimde 27 kN yke kadar ulalmtr. Birleimin solunda kiri dibinde klcal eilme atla olumu ve kolon ierisine doru 30 derecelik bir ayla ilerlemi daha sonra birleime paralel olarak birleim boyunca kiri n yznden saa doru ilerlemitir. Geri evrimde 29 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumu ve soldan gelen atlakla birlemitir. 2.evrim leri evrimde 33 kN ykte birleimde ikinci bir klcal atlak olumu ve nceki atlan stnde kiri n yznden saa doru ilerlemitir. Geri evrimde 36 kN yke ulalmtr. Birleimin sanda yeni bir atlak oluarak kolon ierisine dik bir ekilde ilerlemitir. 3.evrim leri evrimde 42 kN yke ulalmtr. Birleimin solunda yeni bir atlak olumu ve kolon yksekliinin 2/3 kadar bir mesafede kolon ierisine doru ilerlemitir. atlak genilii 1 mmden daha az. Birleimdeki atlak genilii ise yaklak 1 mmye ulamtr. Geri evrimde 47 kN yke ulalmtr. Birleimden 350 ve 450 mm yukarda kiri sa yan yznde klcal eilme atlaklar olumutur. 4.evrim leri evrimde 48 kN ykte birleimden 350 mm solda kolon zerinde klcal atlak olumu ve kolon n yzne doru ilerlemitir. Birleimden 350 mm yukarda klcal eilme atla olumu ve kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 53 kN ykte birleimden 150 mm yukarda kolon zerinde yeni bir atlak olumutur.

125

Birleimden 450 mm sada kolonda yaklak 0.1 mm geniliinde klcal atlaklar olumutur. 5.evrim leri evrimde 59 kN yke ulalmtr. Solda birleimde oluan atlaklar ilerlemitir. Geri evrimde 60 kN yke ulalmtr. 6.evrim leri evrimde 61 kN ykte dmde eik atlak olumutur. Birleimden 500 mm solda kolonda klcal eilme atla olumutur. Geri evrimde 63 kN ykte dmde ters ynde eik atlak olumutur. 7.evrim leri evrimde 63 kN yke ulalmtr birleimden sol birleimdeki atlak genilii 3 mmye ulamtr. Birleimde yeni bir atlak oluarak birleimin 100 mm yukarsna diagonal olarak ilerlemitir. Geri evrimde 64 kN ykte sa birleimdeki atlak genilii 3 mmye ulamtr. 8.evrim leri evrimde 66 kN yke ulalmtr. Dmde yeni bir diagonal atlak olumutur. Sol birleimdeki atlak genilii yaklak 4 mmye ulamtr. Birleimin solundaki betonda ezilmeler olumutur. 9.evrim leri evrimde 61 kN yke ulalm ve dayanmda %7lik bir azalma gzlenmitir. Birleimdeki betonda atlaklarda artma ve betonda kabarmalar olumutur.

126

10 evrim leri evrimde 50 kN yke ulalm ve dayanmda %24lk bir azalma gzlenmitir. Geri evrimde ise sa kiri dibindeki atlak genilii yaklak 5 mmye ulamtr. 11.evrim leri evrimde 45 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %31 olarak llmtr. Birleimin sol ve sa tarafnda kiri dibindeki ezilen betonlar dklm ve donatlarda burkulmalar gzlenmitir. 12. evrim leri evrimde 38 kN yke ulalm dayanm kayb %42 olarak hesaplanmtr. Deney sonunda mekanizmann tamamen kiri dibinde olutuu gzlenmitir. Dm blgesindeki betonda ise kabarmalar olumutur. C3 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.14, ekil 5.53-5.56).

Resim 5.14. C3 deney eleman deney sonu grnm

127

100 80 60 Deplasman(mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.53. C3 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.54. C3 deney eleman yk evrim grafii

128

80 60 40 20 Yk (kN) 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.55. C3 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 20 Yk (kN) 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.56. C3 deney eleman yk net deplasman grafii

129

5.15 C4 Eleman Deneyi lem tr Beton snf : neri12 : C30

Deney tarihi : 16/10/2004 1.evrim leri evrimde 33 kN yke kadar ulalmtr. Birleimin solunda kiri dibinde klcal eilme atla olumu ve birleime paralel olarak birleim boyunca kiri n yznden saa doru ilerlemitir. Geri evrimde 24 kN ykte kiriin sa dibinde birleimde eilme atla olumu ve soldan gelen atlakla birlemitir. 2.evrim leri evrimde 40 kN ykte birleimde ikinci bir klcal atlak olumu ve nceki atlan stnde kiri n yznden aa ve saa doru ilerlemitir. Geri evrimde 30 kN yke ulalmtr. 3.evrim leri evrimde 52 kN yke ulalmtr. Birleimin solunda yeni bir atlak olumu ve kolon yksekliinin 1/3 kadar bir mesafede kolon ierisine doru ilerlemitir. atlak genilii 1 mm den daha az. Birleimdeki atlak genilii ise yaklak 1 mmye ulamtr. Geri evrimde 42 kN yke ulalmtr. Birleimden 300 ve 500 mm yukarda kiri sa yan yznde klcal eilme atlaklar olumutur. 4.evrim leri evrimde 60 kN ykte birleimden 300 mm solda kolon zerinde klcal atlak olumu ve kolon n yzne doru ilerlemitir. Birleimden 300 mm yukarda klcal eilme atla olumu ve kiri n yzne doru ilerlemitir. Geri evrimde 51 kN ykte birleimden 450 mm sada kolonda klcal atlaklar olumutur.

130

5.evrim leri evrimde 64 kN yke ulalmtr. Solda birleimde oluan atlaklar ilerlemitir. Geri evrimde 59 kN yke ulalmtr. 6.evrim leri evrimde 70 kN ykte dmde eik atlak olumutur. Birleimden 500 mm solda kolonda klcal eilme atla olumutur. Geri evrimde 60 kN ykte dmde ters ynde eik atlak olumutur. 7.evrim leri evrimde 72 kN yke ulalmtr birleimden sol birleimdeki atlak genilii 3 mmye ulamtr. Birleimde yeni bir atlak oluarak birleimin 50 mm yukarsna diagonal olarak ilerlemitir. Geri evrimde 63 kN ykte sa birleimdeki atlak genilii 2 mmye ulamtr. 8.evrim leri evrimde 69 kN yke ulalm ve dayanmda %4lk bir azalma gzlenmitir. Dmde yeni bir diagonal atlak olumutur. Sol birleimdeki atlak genilii yaklak 4 mmye ulamtr. Birleimin solundaki betonda ezilmeler olumutur. 9.evrim leri evrimde 65 kN yke ulalm ve dayanmda %10luk bir azalma gzlenmitir. Birleimdeki betonda meydana gelen atlaklarda oalma ve betonda kabarmalar olumutur. 10. evrim leri evrimde 60 kN yke ulalm ve dayanmda %17lik bir azalma gzlenmitir. Geri evrimde ise sa kiri dibindeki atlak genilii yaklak 5 mmye ulamtr.

131

11.evrim leri evrimde 57 kN yke ulalm ve dayanmdaki azalma %21 olarak llmtr. Birleimin sol ve sa tarafnda kiri dibindeki ezilen betonlar dklm ve donatlarda burkulmalar gzlenmitir. 12. evrim leri evrimde 47 kN yke ulalm dayanm kayb %35 olarak hesaplanmtr. Deney sonunda deney eleman konsol kiri dibinde eilmeden gmtr. Dm blgesindeki betonda ise klcal atlaklar meydana gelmitir. C4 deney elemannn deney sonu grnm, yk ve deplasman evrim grafikleri ile yk toplam deplasman ve yk net deplasman grafikleri aada verilmitir (Resim 5.15, ekil 5.57-5.60).

Resim 5.15. C4 deney eleman deney sonu grnm

132

100 80 60 Deplasman (mm) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.57. C4 deney eleman deplasman evrim grafii

100 80 60 40 Yk (kN) 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 evrim

ekil 5.58. C4 deney eleman yk evrim grafii

133

80 60 40 20 Yk (kN) 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.59. C4 deney eleman yk toplam deplasman grafii

80 60 40 20 Yk (kN) 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Deplasman (mm)

ekil 5.60. C4 deney eleman yk net deplasman grafii

134

6. DENEY SONULARININ DEERLENDRLMES Bu blmde yaplan deneylerden elde edilen sonular deerlendirilmitir. Deney elemanlarnn dayanm, davran, rijitlik, sneklik, enerji tketimi, moment-erilik, yk-kayma deformasyonu gibi zellikleri balklar altnda incelenmitir. Deney elemanlar karlatrlarak kesme ivisi aralk ve balk geniliklerindeki deiimlerin deney eleman davran zerindeki etkileri aratrlmtr. 6.1 Dayanm ve Davran Deney elemanlarnn dayanmlar ve genel davran karakterleri zarf erilerinin incelenmesi sonucu yorumlanmtr. Zarf erileri yk-deplasman grafiklerinde her evrimde ulalan maksimum yk deerleri ve bu deerlere karlk gelen deplasmanlar dikkate alnarak izilmitir. Deney elemanlarnn test sonular izelge 6.1de verilmitir. Deney sonularnn zetlendii izelgede deney elemanlar; oluan ilk eilme atla yk deerleri, ilk eik atlak yk deerleri, ileri ve geri evrimlerdeki en byk yk kapasiteleri verilerek karlatrlmtr. izelge 6.2de ise deney elemanlarnn dayanm oranlar karlatrlmtr.

135

izelge 6.1. Deney sonularnn zeti

Deney Eleman No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Beton Snf

Deney Eleman Ad

lk Eilme atla Yk (kN) 20 23 24 26 25 22 23 28 29 31 31 37 31 28 32

Dmde lk Eik atlak Yk (kN) 37 46 47 43 43 38 49 54 58 60 48 68 66 62 70

Maksimum Yk (kN) leri evrim 48 61 57 53 56 56 62 69 64 68 63 71 76 67 72 Geri evrim 42 55 48 45 55 49 62 57 53 50 58 71 70 67 63

C14 C14 C14 C14 C14 C20 C20 C20 C20 C20 C30 C30 C30 C30 C30

AR A1 A2 A3 A4 BR B1 B2 B3 B4 CR C1 C2 C3 C4

izelge 6.1de C14 snf betonla retilen A grubu deney elemanlarndan kontrol deney elemannda, oluan ilk eilme atla yk ve maksimum yk kapasitesi daha kk kmtr. A3 elemannda oluan ilk eilme atla 26 kN ykte olumu iken, A2 elemannda dmde oluan ilk eik atlak 47 kN ykte gzlenmitir. Maksimum yk kapasitesine gre ise ileri evrimde A1, geri evrimde ise A1 ve A4 deney elemanlar en byk yk kapasitelerine ulamlardr. B grubu deney elemanlarndan B4 deney elemannda ilk eilme atla yk 31 kN, ilk eik atlak yk ise 60 kN ykte olumutur. Maksimum yk kapasiteleri ise ileri evrimde B2 deney elemannda en yksek deer olan 69 kNa km, geri evrimde ise B1

136

elemannda 62 kNa kmtr. C grubu deney elemanlarnda ilk eilme atla yk en yksek deer olan 37 kN ykle C1 deney elemanndan, ilk eik atlak yk ise 70 kN ykle C4 deney elemanndan elde edilmitir. Maksimum yk kapasiteleri ise ileri evrimde 76 kNla C2 deney elemanndan, geri evrimde ise 71 kN ykle C1 deney elemanndan elde edilmitir. izelge 6.2. Dayanm oranlarnn karlatrlmas Deney Eleman No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Deney Eleman Ad AR A1 A2 A3 A4 BR B1 B2 B3 B4 CR C1 C2 C3 C4

Beton Snf C14 C14 C14 C14 C14 C20 C20 C20 C20 C20 C30 C30 C30 C30 C30

Vu
(kN) leri evrim 48 61 57 53 56 56 62 69 64 68 63 71 76 67 72

Vu Vukontrol

Dayanmda Art (%) 27.1 18.8 10.4 16.7 10.7 23.2 14.3 21.4 12.7 20.6 6.3 14.3

1 1.27 1.18 1.10 1.17 1 1.11 1.23 1.14 1.21 1 1.13 1.21 1.06 1.14

izelge 6.2de deney elemanlarnn maksimum yk kapasiteleri verilmitir. izelgeye gre A grubu elemanlarda en byk dayanm art %27.1 ile A1 elemannda grlmtr. B grubu elemanlarda en byk dayanm art %23.2 ile B2 elemannda saptanmtr. C grubu deney elemanlarnda ise en yksek dayanm art

137

% 20.6 ile C2 deney elemannda grlmtr. Beton dayanmnn en dk olduu A grubu deney elemanlarnda kesme ivisi aral sk olan A1 deney elemannda kesme ivisi aralnn sk olmas, zayf kesite sahip kolonun dayanmn nemli lde arttrmtr. B ve C grubu elemanlarda ise sk aralkl ve geni balkl kesme ivilerinin kullanld deney elemanlarndaki dayanm art daha fazla olmutur. Beton dayanmnn artmasyla birlikte kullanlan kesme ivisi aralk ve balk geniliinin dayanm zerindeki etkisi de daha ok belirginlemitir. rnein C20 beton snfnda retilmi deney elemanlarndan kesme ivisi aralklar ayn sklkta olan B1 ve B2 deney elemanlarndan B1 deney elemannn dayanm 62 kN iken, kesme ivisi balk genilii daha byk olan B2 deney elemannn dayanm 69 kN olarak elde edilmitir. C20 beton snfna sahip deney elemanlarndan kesme ivisi genilii daha byk olan B2 eleman, B1 elemanndan %11.3 daha fazla bir dayanma ulamtr. C30 beton snfna sahip olan elemanlardan ayn aralk fakat farkl balk geniliklerine sahip olan C3 ve C4 deney elemanlarndan kesme ivisi balk genilii daha byk olan C4 deney elemannn dayanm C3 deney elemannn dayanmndan %8 daha byk kmtr. Kesme ivisi aralnn sklatrlmas, kesme ivisi aral seyrek olan elemanlara gre C14 beton snfna sahip elemanlarda dayanm % 15 arttrm, C20 beton snfna sahip elemanlarda dayanm %3 azaltm, C30 beton dayanmna sahip elemanlarda ise dayanm %6 daha fazla arttrmtr. Kesme ivisi aralnn sklatrld ve kesme ivisi balk geniliinin bytld elemanlarda, kesme ivisi aral seyrek ve kesme ivisi balk genilii kk elemanlara gre dayanm, C14 beton snfna sahip elemanlarda %7, C20 beton snfna sahip elemanlarda %8 ve C30 beton snfna sahip elemanlarda ise %13 artmtr.

ekil 6.1de AR, A1, A3 deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte balk genilii 17 mm olan kesme ivilerindeki aralk deiimlerinin deney elemanlarnn davran ve dayanm zerindeki etkileri yorumlanmtr. Grafikte st snr A1 deney elemannn, alt snr ise AR deney elemannn oluturduu grlmektedir. Aradaki davran ise A3 deney eleman gstermitir.

138

leri yklemede, birleim ve sarg blgesi boyunca kesme ivisi aralklar 100 mm olan A1 deney eleman 61 kN yk tamtr. A1 deney eleman, kontrol AR elemanndan %27.1, A3 deney elemanndan %15 daha fazla yk tamtr. Kesme ivisi aralklar 150 mm olan A3 deney eleman 53 kN yk tamtr. A3 deney eleman kontrol AR elemanndan %10.4 daha fazla yk tamtr.

Geri yklemede ise en yksek dayanm 55 kN yk ile yine A1 deney elemannda gzlenmitir. AR kontrol deney eleman ise 42 kN yk tayarak en dk dayanm sergilemitir.

Kontrol AR deney eleman maksimum yk annda 40 mm deplasman yapmtr. A1 deney eleman 30 mm deplasman yapmtr. A3 deney eleman ise 40 mm deplasman deerine ulamtr. Geri yklemede ise AR kontrol deney eleman maksimum yk annda 40 mm deplasman yapmtr. A1 deney eleman maksimum yk kapasitesine 30 mm deplasman altnda, A3 deney eleman ise 40 mm deplasman altnda ulamtr. Geri yklemede A1 deney eleman, A3 deney elemanndan %13 daha az deplasman yaparak maksimum yk kapasitesine ulamtr.

ekil 6.2de AR, A1, A2 deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte birleim ve sarg blgesi boyunca 100 mm aralkl kesme ivilerinin balk genilii deiiminin deney elemanlarnn davran ve dayanm zerindeki etkileri yorumlanmtr. Grafikte st snr A1 deney elemannn, alt snr ise AR deney elemannn oluturduu grlmektedir. Aradaki davran ise A2 deney eleman gstermitir.

Kesme ivisi balk genilii 17 mm olan A1 deney eleman 61 kN yk tamtr. A1 deney eleman, kontrol AR elemanndan %27.1, A2 deney elemanndan %7 daha fazla yk tamtr. Kesme ivisi balk genilii 50 mm olan A2 deney eleman 57 kN yk tamtr. A2 deney eleman kontrol AR elemanndan %18.8 daha fazla yk tamtr.

139

Geri yklemede ise en byk dayanm 55 kN yk ile yine A1 deney elemannda gzlenmitir. AR kontrol deney eleman ise 42 kN yk tayarak en kk dayanm sergilemitir.Kontrol deney eleman AR maksimum yk annda 40 mm deplasman yapmtr. A1 deney eleman 40 mm deplasman yapmtr. A2 deney eleman da yine 40 mm deplasman deerine ulamtr. A1 ve A2 deney elemanlar davran asndan birbirlerine ok yakn davran gstermilerdir. Geri yklemede ise AR kontrol deney eleman 40 mm deplasman yapmtr. A1 deney eleman maksimum yk kapasitesine 30 mm deplasman altnda, A2 deney eleman da yine 40 mm deplasman altnda ulamtr. Geri yklemede de A1 ve A2 deney elemanlar davran asndan birbirlerine ok yakn davran gstermilerdir.

80

ekil 6.1. AR, A1, A3 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60

AR A1 A3 -80 -60 -40 -20 0 Deplasman (mm) 20 40 60 80 100

140

-80 -100

80

ekil 6.2. AR, A1, A2 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

AR
-60

A1 A2

-80 -100

-80

-60

-40

-20

0 Deplasman (mm)

20

40

60

80

100

141

142

ekil 6.3de AR, A3, A4 deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte birleim ve sarg blgesi boyunca 150 mm aralkl kesme ivilerinin balk genilii deiiminin deney elemanlarnn davran ve dayanm zerindeki etkileri yorumlanmtr. Grafikte st snr A4 deney elemannn, alt snr ise AR deney elemannn oluturduu grlmektedir. Aradaki davran ise A3 deney eleman gstermitir. Kesme ivisi balk genilii 17 mm olan A3 deney eleman 53 kN yk tamtr. A3 deney eleman, kontrol AR elemanndan %10.4 daha fazla, A4 deney elemanndan %6 daha az yk tamtr. Kesme ivisi balk genilii 50 mm olan A4 deney eleman 56 kN yk tamtr. A2 deney eleman kontrol AR elemanndan %18.8 daha fazla yk tamtr. Geri yklemede ise en byk dayanm 55 kN yk ile A2 ve A4 deney elemanlarnda gzlenmitir. AR kontrol deney eleman ise 42 kN yk tayarak en kk dayanm sergilemitir. Kontrol deney eleman AR maksimum yk annda 40 mm deplasman yapmtr. A3 deney eleman 40 mm deplasman yapmtr. A4 deney eleman da yine 40 mm deplasman deerine ulamtr. A3 ve A4 deney elemanlar davran asndan birbirlerine ok yakn davran gstermilerdir. Geri yklemede ise AR kontrol deney eleman maksimum yk annda 40 mm deplasman yapmtr. A3 deney eleman 40 mm deplasman altnda, A4 deney eleman ise 30 mm deplasman altnda maksimum yk kapasitelerine ulamtr. Geri yklemede A4 deney eleman, A3 deney elemanndan %13 daha az deplasman yapmtr. ekil 6.4de ise C14 snf betondan retilmi btn deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte st snr A1 grubu deney elemannn, alt snr ise AR kontrol deney elemannn oluturduu grlmektedir. Arada ise A2, A3 ve A4 deney elemanlar bulunmaktadr. Dayanm asndan A1 deney eleman maksimum dayanmla 61 kN yk tamken, AR kontrol deney eleman 42 kN ykle en az yk tamtr.

80

ekil 6.3. AR, A3, A4 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40 AR -60 A3 A4 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 Deplasman (mm) 20 40 60 80 100
143

80

ekil 6.4. AR, A1, A2, A3, A4 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40 AR A1 -60 A2 A3 A4 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 Deplasman (mm) 20 40 60 80 100
144

145

ekil 6.5de BR, B1, B3 deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte balk bal 17 mm olan kesme ivilerindeki aralk deiimlerinin deney elemanlarnn davran ve dayanm zerindeki etkileri yorumlanmtr. Grafikte st snr B3 deney elemannn, alt snr ise BR deney elemannn oluturduu grlmektedir. Aradaki davran ise B1 deney eleman gstermitir. Birleim boyunca kesme ivisi aralklar 100 mm olan B3 deney eleman 64 kN yk tamtr. B3 deney eleman kontrol BR elemanndan %14.3, B1 deney elemanndan %3.2 daha fazla yk tamtr. Birleim ve sarlma blgesi boyunca kesme ivisi aralklar 150 mm olan B1 deney eleman 62 kN yk tamtr. B1 deney eleman kontrol AR elemanndan %10.7 daha fazla yk tamtr. Geri yklemede ise maksimum dayanm 62 kN yk ile B1 deney elemannda gzlenmitir. BR kontrol deney eleman ise 49 kN yk tayarak en kk dayanm sergilemitir. Kontrol BR deney eleman maksimum yk annda 40 mm deplasman yapmtr. B1 deney eleman maksimum yk altnda 30 mm deplasman yapmtr. B3 deney eleman da yine 30 mm deplasman deerine ulamtr. B1 ve B3 deney elemanlar davran asndan birbirlerine ok yakn davran gstermilerdir. Geri yklemede ise BR kontrol deney eleman maksimum yk altnda 40 mm deplasman yapmtr. B1 deney eleman en yk kapasitesine 30 mm deplasman altnda, B3 deney eleman da 30 mm deplasman altnda ulamtr. ekil 6.6da BR, B1, B2 deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte birleim ve sarlma blgesi boyunca 100 mm aralkl kesme ivilerinin balk genilii deiiminin deney elemanlarnn davran ve dayanm zerindeki etkileri yorumlanmtr. Grafikte st snr B2 deney elemannn, alt snr ise BR deney elemannn oluturduu grlmektedir. Aradaki davran ise B1 deney eleman gstermitir.

146

Kesme ivisi balk genilii 50 mm olan B2 deney eleman 69 kN yk tamtr. B2 deney eleman, kontrol BR elemanndan %23.2, B1 deney elemanndan %11.3 daha fazla yk tamtr. Kesme ivisi balk genilii 17 mm olan B1 deney eleman 62 kN yk tamtr. B1 deney eleman kontrol BR elemanndan %10.7 daha fazla yk tamtr.

80

ekil 6.5. BR, B1, B3 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40 BR -60 B1 B3 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 Deplasman (mm) 20 40 60 80 100
147

148

Geri yklemede ise maksimum dayanm 62 kN yk ile B1 deney elemannda gzlenmitir. BR kontrol deney eleman ise 49 kN yk tayarak en kk dayanm sergilemitir. Kontrol BR deney eleman maksimum yk annda 40 mm deplasman yapmtr. B1 deney eleman 30 mm deplasman yapmtr. B2 deney eleman ise 40 mm deplasman deerine ulamtr. B1 deney eleman, B2 deney elemanndan %13.3 daha az deplasman yaparak maksimum yk kapasitesine ulamtr. Geri yklemede ise BR kontrol deney eleman maksimum yk annda 40 mm deplasman yapmtr. B1 deney eleman maksimum yk kapasitesine 30 mm deplasman altnda, B2 deney eleman da yine 30 mm deplasman altnda ulamtr. Geri yklemede B1 ve B2 deney elemanlar davran asndan birbirlerine ok yakn davran gstermilerdir. ekil 6.7de BR, B3, B4 deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte birleim ve sarlma blgesi boyunca 150 mm aralkl kesme ivilerinin balk genilii deiiminin deney elemanlarnn davran ve dayanm zerindeki etkileri yorumlanmtr. Grafikte st snr B4 deney elemannn, alt snr ise BR deney elemannn oluturduu grlmektedir. Aradaki davran ise B3 deney eleman gstermitir. Kesme ivisi balk genilii 50 mm olan B4 deney eleman 68 kN yk tamtr. B4 deney eleman, kontrol BR elemanndan %21.4, B3 deney elemanndan %6.3 daha fazla yk tamtr. Kesme ivisi balk genilii 17 mm olan B3 deney eleman 64 kN yk tamtr. B3 deney eleman kontrol BR elemanndan %14.3 daha fazla yk tamtr. Geri yklemede ise maksimum dayanm 53 kN yk ile B3 deney elemannda gzlenmitir. BR kontrol deney eleman ise 49 kN yk tayarak en kk dayanm sergilemitir. Kontrol BR deney eleman maksimum yk annda 40 mm deplasman yapmtr. B3 deney eleman ise 30 mm deplasman yapmtr. B4 deney eleman maksimum yk

149

altnda 40 mm deplasman deerine ulamtr. B3 deney eleman, B4 deney elemanndan %13.3 daha az deplasman yaparak maksimum yk kapasitesine ulamtr. Geri yklemede ise BR kontrol deney eleman maksimum yk annda 40 mm deplasman yapmtr. B3 deney maksimum yk kapasitesine 30 mm deplasman altnda, B4 deney eleman ise 24 mm deplasman altnda ulamtr. Geri yklemede B3 deney eleman, B4 deney elemanndan %12.5 daha az deplasman yaparak maksimum yk kapasitesine ulamtr.

80

ekil 6.6. BR, B1, B2 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

BR
-60

B1 B2

-80 -100

-80

-60

-40

-20

0 Deplasman (mm)

20

40

60

80

100
150

80

ekil 6.7. BR, B3, B4 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

BR
-60

B3 B4

-80 -100

-80

-60

-40

-20

0 Deplasman (mm)

20

40

60

80

100
151

152

ekil 6.8de C20 snf betondan retilmi btn deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte st snr B2 grubu deney eleman, alt snr ise BR kontrol deney elemannn oluturduu grlmektedir. Arada ise B1, B3 ve B4 deney elemanlar bulunmaktadr. Dayanm asndan B2 deney eleman maksimum dayanmla 69 kN yk tamken, BR kontrol deney eleman 56 kN ykle en kk yk tamtr. ekil 6.9da CR, C1, C3 deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte balk genilii 17 mm olan kesme ivilerindeki aralk deiimlerinin deney elemanlarnn davran ve dayanm zerindeki etkileri yorumlanmtr. Grafikte st snr C1 deney elemannn, alt snr ise CR deney elemannn oluturduu grlmektedir. Aradaki davran ise C3 deney eleman gstermitir. Birleim ve sarlma blgesi boyunca kesme ivisi aralklar 100 mm olan C3 deney eleman 67 kN yk tamtr. C3 deney eleman, kontrol CR elemanndan %6.3 daha fazla, C1 deney elemanndan ise %6 daha az yk tamtr. Birleim ve sarlma blgesi boyunca kesme ivisi aralklar 150 mm olan C1 deney eleman 71 kN yk tamtr. C1 deney eleman kontrol CR elemanndan %12.7 daha fazla yk tamtr. Geri yklemede ise maksimum dayanm 75 kN yk ile C1 deney elemannda gzlenmitir. CR kontrol deney eleman ise 58 kN yk tayarak en kk dayanm sergilemitir. Kontrol CR deney eleman maksimum yk annda 30 mm deplasman yapmtr. C1 deney eleman ise 40 mm deplasman yapmtr. C3 deney eleman da yine 40 mm deplasman deerine ulamtr. C1 ve C3 deney elemanlar davran asndan birbirlerine ok yakn davran gstermilerdir. Geri yklemede ise CR kontrol deney eleman maksimum yk annda 30 mm deplasman yapmtr. C1 deney eleman maksimum yk kapasitesine 40 mm deplasman altnda, C3 deney eleman da yine 40 mm deplasman altnda ulamtr. C1 ve C3 deney elemanlar davran asndan birbirlerine ok yakn davran gstermilerdir.

80

ekil 6.8. BR, B1, B2, B3, B4 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

BR B1 B2 B3 B4

-60

-80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100
153

Deplasman (mm)

80

ekil 6.9. CR, C1, C3 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40 CR -60 C1 C3 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 Deplasman (mm) 20 40 60 80 100
154

155

ekil 6.10da CR, C1, C2 deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte birleim ve sarlma blgesi boyunca 100 mm aralkl kesme ivilerinin balk genilii deiiminin deney elemanlarnn davran ve dayanm zerindeki etkileri yorumlanmtr. Grafikte st snr C2 deney elemannn, alt snr ise CR deney elemannn oluturduu grlmektedir. Aradaki davran ise C1 deney eleman gstermitir. Kesme ivisi balk genilii 50 mm olan C2 deney eleman 76 kN yk tamtr. C2 deney eleman, kontrol CR elemanndan %20.6, C1 deney elemanndan ise %7 daha fazla yk tamtr. Kesme ivisi balk genilii 17 mm olan C1 deney eleman 71 kN yk tamtr. C1 deney eleman kontrol CR elemanndan %12.7 daha fazla yk tamtr. Geri yklemede ise maksimum dayanm 75 kN yk ile C1 deney elemannda gzlenmitir. CR kontrol deney eleman ise 63 kN yk tayarak en kk dayanm sergilemitir. Kontrol CR deney eleman maksimum yk annda 40 mm deplasman yapmtr. C1 ve C2 deney elemanlar da yine 40 mm deplasman deerine ulamtr. Geri yklemede ise CR kontrol deney eleman maksimum yk annda 30 mm deplasman yapmtr. C1 deney eleman maksimum yk kapasitesine 40 mm deplasman altnda, C2 deney eleman da yine 40 mm deplasman altnda ulamtr. Geri yklemede C1 ve C2 deney elemanlar davran asndan birbirlerine ok yakn davran gstermilerdir. ekil 6.11de CR, C3, C4 deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte birleim ve sarlma blgesi boyunca 150 mm aralkl kesme ivilerinin balk genilii deiiminin deney elemanlarnn davran ve dayanm zerindeki etkileri yorumlanmtr. Grafikte st snr C4 deney elemannn, alt snr ise CR deney elemannn oluturduu grlmektedir. Aradaki davran ise C3 deney eleman gstermitir.

156

Kesme ivisi balk genilii 50 mm olan C4 deney eleman 72 kN yk tamtr. C4 deney eleman, kontrol CR elemanndan %14.3, C3 deney elemanndan %7.5 daha fazla yk tamtr. Kesme ivisi balk genilii 17 mm olan C3 deney eleman 67 kN yk tamtr. C3 deney eleman kontrol BR elemanndan %6.3 daha fazla yk tamtr.

80

ekil 6.10. CR, C1, C2 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40 CR -60 C1 C2 -80 -100

-80

-60

-40

-20

0 Deplasman (mm)

20

40

60

80

100
157

80

ekil 6.11. CR, C3, C4 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

CR
-60

C3 C4

-80 -100

-80

-60

-40

-20

0 Deplasman (mm)

20

40

60

80

100
158

159

Geri yklemede ise maksimum dayanm 68 kN yk ile C3 deney elemannda gzlenmitir. CR kontrol deney eleman ise 63 kN yk tayarak en kk dayanm sergilemitir. Kontrol CR deney eleman maksimum yk annda 30 mm deplasman yapmtr. C3 deney eleman da 40 mm deplasman yapmtr. C4 deney eleman ise 30 mm deplasman deerine ulamtr. C4 deney eleman, C3 deney elemanndan %13.3 daha az deplasman yaparak maksimum yk kapasitesine ulamtr. Geri yklemede ise CR kontrol deney eleman maksimum yk annda 30 mm deplasman yapmtr. C3 ve C4 deney elemanlar maksimum yk kapasitesine 40 mm deplasman altnda ulamlardr. Geri yklemede C4 ve C3 deney elemanlar davran asndan birbirlerine ok yakn davran gstermilerdir. ekil 6.12de C30 snf betondan retilmi btn deney elemanlarnn zarf erileri verilmitir. Bu grafikte st snr C2 grubu deney elemannn, alt snr ise CR kontrol deney elemannn oluturduu grlmektedir. Arada ise C1, C3 ve C4 deney elemanlar bulunmaktadr. Dayanm asndan C2 deney eleman maksimum dayanmla 76 kN yk tamken, CR kontrol deney eleman 63 kN ykle en az yk tamtr.

80

ekil 6.12. CR, C1, C2, C3, C4 deney elemanlarnn zarf erileri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40 CR C1 C2 C3 C4 -80 -60 -40 -20 0 Deplasman (mm) 20 40 60 80 100

160

-60

-80 -100

161

6.2 Sneklik Dayanmda nemli bir kayp olmadan deplasman yapabilme kabiliyeti olarak tanmlanan sneklik, yaplarda istenilen bir davrantr. Sneklik oran ise dayanmda nemli bir kayp olmadan oluan en byk deformasyonun akma anndaki deformasyona orandr. Dayanmda %15e kadar olan kayplarn nemsiz olduu kabul edilerek sneklik oranlar bu kabule gre hesaplanmtr. izelge 6.3de deney eleman sneklikleri verilmitir. izelge 6.3. Deney eleman sneklikleri
leri evrim

Deney Eleman AR A1 A2 A3 A4 BR B1 B2 B3 B4 CR C1 C2 C3 C4

Geri evrim

y
(mm) 20.3 18 17.8 17.2 18 22.3 15.3 18.1 17.9 17.7 15.4 16.9 18.8 19.4 16.1

85
(mm) 82 48.4 63 61.5 57.2 67.2 42.6 52.2 48.3 53.6 52.9 85.5 83.9 53.4 60

85 y
4.04 2.69 3.54 3.58 3.18 3.01 2.78 2.88 2.70 3.03 3.44 5.06 4.46 2.75 3.73

y
(mm) -18.3 -18.6 -18 -17.1 -17.8 -18.7 -17.3 -16.5 -17.2 -16.3 -17.6 -17.2 -24.2 -18.6 -19.6

85
(mm) -71.1 -49.1 -51 -63.6 -53.2 -68.1 -52.4 -53.2 -50.4 -42.4 -75 -55.4 -86.6 -68.8 -68.2

85 y
3.89 2.64 2.83 3.71 2.99 3.64 3.03 3.22 2.93 2.60 4.26 3.22 3.58 3.70 3.48

Baz deney elemanlarnda akma noktas ok belirgin olmadndan, akma anndaki deplasman hesabnda, eleman dayanmnn %85inden geen yatay dorunun deney

162

elemannn erisini kestii nokta, akma anndaki deplasman ( y ) olarak kabul edilmitir. Sneklik oranlarnn doruluu byk oranda akma anndaki deplasmann ( y ) doru llmesine baldr. Daha nce de belirtildii gibi baz elemanlarda akma noktas ok belirgin olmadndan, bu elemanlarda akma balangc ile akmann bittii snrlar dier elemanlardan daha uzundur. Deney elemanlarnn ileri evrimlerdeki sneklik ve akma deplasman deerleri izelge 6.3de verilmitir. Bu izelgede sneklik oranlar ( 85 / y ) da verilmitir.

Sneklik deerleri hesaplanrken izelgeden de grld zere ileri evrimde A tipi deney elemanlarnda en snek davran 4.04 deeri ile AR kontrol elemannda grlmtr. A tipi deney elemanlarnda sneklik oranlar, kontrol eleman sneklik deplasman orannn en fazla %88ine ulamlardr. B tipi elemanlarda kesme ivisi aral seyrek ivi balk genilii byk olan B4 deney eleman 3.03 deeri ile en snek davran gstermitir. C tipi deney elemanlarnda ise sneklik oranlar, kontrol eleman sneklik oranndan %47lere varan oranda daha byk kmtr. C tipi deney elemanlarnda, kesme ivisi aral sk ivi balk genilii kk olan C1 deney eleman 5.06 ile en snek davran sergilemitir ve kontrol deney elemanndan 1.47 kat daha fazla snek davran gstermitir. Beton dayanm en dk olan elemanlarda, sk aralkl ve 50 mm balk apna sahip kesme ivileri yerletirilmi A2 deney eleman, seyrek aralkl ve 17 mm balk apna sahip kesme ivileri yerletirilmi A3 deney elemanyla yaklak olarak ayn sneklik oranna sahiptir. Ayn ekilde B1 deney elemanyla B2 deney eleman sneklik oranlar da yaklak ayn olmutur. Geri evrimde ise AR, BR ve CR deney elemanlar en snek davran sergilemilerdir.

163

6.3 Rijitlik Deney elemanlarnn rijitlikleri yk-deplasman grafikleri kullanlarak farkl noktada hesaplanmtr. Bu noktalar; ilk eilme atlann olutuu nokta, maksimum yk noktas ve gme noktas olarak kabul edilen ve maksimum yk deerinin %85ine tekabl eden noktadaki yk deeridir. Bu noktalar orijine birletiren dorular izilerek bu dorularn eiminden rijitlik deerleri hesaplanmtr. Elde edilen deerler izelge 6.4de verilmitir. Balang rijitlik deerleri ilk eilme atlann olutuu yke gre hesaplanmtr. Maksimum ykteki rijitlik deerleri, maksimum yk deerinden orijine izilen dorunun eiminden hesaplanmtr. Gme rijitlik deerleri ise maksimum ykn %85ine tekabl eden yk dzeyindeki noktay orijine balayan dorunun eiminden hesaplanmtr. izelgeden de grld zere A grubu elemanlarda balang rijitlii en byk olan eleman A4 deney eleman olmutur. A4 deney eleman, AR, A1, A2, A3 deney elemanlarndan srasyla %12, %8, %16, %19 daha fazla balang rijitliine sahiptir. Maksimum yk rijitlii en fazla olan eleman A1 deney eleman olmutur. A1 deney eleman, AR, A2, A3, A4 deney elemanlarndan srasyla %71, %44, %54, %46 daha fazla rijitlie sahiptir. Gme rijitlii asndan ise A1 deney eleman en byk gme rijitliine sahiptir. A1 deney eleman, AR, A2, A3, A4 deney elemanlarndan srasyla %110, %76, %71, %72 daha fazla gme rijitliine sahiptir. B grubu elemanlarda balang rijitlii en byk olan eleman B4 deney eleman olmutur. B4 deney eleman, BR, B1, B2, B3 deney elemanlarndan srasyla %38, %29, %12, %14 daha fazla balang rijitliine sahiptir. Maksimum yk rijitlii en fazla olan eleman B3 deney eleman olmutur. B3 deney eleman, BR, B2, B3, B4 deney elemanlarndan srasyla %51, %23, %16, %23 daha fazla rijitliie sahiptir. Gme rijitlii asndan ise B2 deney eleman en byk gme rijitliine sahiptir. B2 deney eleman, BR, B2, B3, B4 deney elemanlarndan srasyla %42, %5, %12, %1 daha fazla gme rijitliine sahiptir.

164

C grubu elemanlarda ise balang rijitlii en byk olan eleman C1 deney eleman olmutur. C1 deney eleman, CR, C1, C2, C3 deney elemanlarndan srasyla %18, %17, %20, %21 daha fazla balang rijitliine sahiptir. Maksimum yk rijitlii en fazla olan eleman C4 deney eleman olmutur. C4 deney eleman, CR, C1, C2, C3 deney elemanlarndan srasyla %47, %17, %17, %33 daha fazla rijitlie sahiptir. Gme rijitlii asndan ise C3 deney eleman en byk gme rijitliine sahiptir. C3 deney eleman, CR, C1, C2, C4 deney elemanlarndan srasyla %24, %45, %13, %4 daha fazla gme rijitliine sahiptir.

izelge 6.4. Deney eleman rijitlikleri (kN/mm)

leri evrimde Rijitlikler

Geri evrimde Rijitlikler

Deney Eleman

Balang

Maksimum Yk

Gme

Maksimum Yk Balang

Gme Maksimum Yk

Balang

Maksimum Yk

Gme

Maksimum Yk Balang

Gme Maksimum Yk

AR A1 A2 A3 A4 BR B1 B2 B3 B4 CR C1 C2 C3 C4

5.19 5.41 5.02 4.90 5.83 4.21 4.49 5.16 5.07 5.79 5.98 7.03 6.03 5.87 5.82

1.20 2.05 1.42 1.33 1.40 1.40 1.72 1.82 2.12 1.72 1.52 1.90 1.91 1.68 2.23

0.52 1.09 0.83 0.77 0.79 0.90 1.22 1.28 1.14 1.27 0.86 0.73 0.94 1.06 1.02

0.23 0.38 0.28 0.27 0.24 0.33 0.38 0.35 0.42 0.30 0.25 0.27 0.31 0.29 0.38

0.43 0.53 0.58 0.58 0.56 0.64 0.71 0.70 0.54 0.74 0.57 0.38 0.49 0.63 0.45

5.38 4.91 4.28 3.86 4.19 6.74 6.67 5.96 4.01 4.69 3.71 6.65 5.74 5.43 3.91

1.05 1.91 1.62 1.15 1.87 1.13 2,05 1.96 1.72 2.31 1.92 1.87 1.20 1.69 1.65

0.51 0.96 0.78 0.67 0.95 0.55 0.97 0.93 0.81 1.12 0.70 1.21 0.70 0.82 0.80

0.20 0.39 0.38 0.30 0.45 0.17 0.31 0.33 0.43 0.49 0.52 0.28 0.21 0.31 0.42

0.49 0.50 0.48 0.58 0.51 0.49 0.47 0.47 0.47 0.48 0.36 0.64 0.58 0.49 0.48
165

166

6.4 Enerji Tketimi Deney programnda yer alan elemanlarn enerji tketimleri yk-deplasman grafikleri kullanlarak hesaplanmtr. Her evrim iin yk-deplasman grafiklerinin altndaki alan hesaplanmtr. Deprem etkisi altndaki yap elemanlarnn enerji tketebilirlii ok nemlidir. Bu deerler hesaplanrken her evrimde elde edilen deerler toplanm ve birikimli enerji tketim deerleri elde edilmitir. izelge 6.5de enerji tketim deerleri ve oranlar verilmitir. izelge 6.5. Deney eleman enerji tketim deerleri Deney Eleman AR A1 A2 A3 A4 BR B1 B2 B3 B4 CR C1 C2 C3 C4 Birikimli Enerji Tketimi (kN-mm) 3781 4511 4400 4084 4265 4207 3779 4976 4707 5074 4855 5820 6078 4814 5544 Oranlar E

E kontrol 1
1.19 1.16 1.08 1.13 1 0.90 1.18 1.12 1.21 1 1.20 1.25 0.99 1.14

167

A tipi deney elemanlarnda en byk enerji tketimi 4511 (kN-mm) ile A1 deney elemannda grlmtr. A1 deney elemannn enerji tketimi AR, A2, A3, A4 deney elemanlarndan srasyla %19, %3, %10, %6 daha fazladr. B tipi deney elemanlarnda en byk enerji tketimi 5074 (kN-mm) ile B4 deney elemannda grlmtr. B4 deney elemannn enerji tketimi BR, B1, B2, B3 deney elemanlarndan srasyla % 21, %34, %2, %8 daha fazladr. C tipi deney elemanlarnda en byk enerji tketimi 6078 (kN-mm) ile C2 deney elemannda grlmtr. C2 deney elemannn enerji tketimi CR, C1, C3, C4 deney elemanlarndan srasyla %25, %4, %26, %10 daha fazladr. Enerji tketimi oranlarndan da grld zere beton dayanm daha yksek olan C grubu deney elemanlarnda kullanlan kompozit malzeme sayesinde enerji tketim oranlarndaki en fazla art sk aralkl kesme ivisi kullanlan C1 deney elemannda gzlenmitir. Kontrol deney elemanlarna kyasla enerji tketim art en az olan deney eleman ise B1 deney elemandr. A, B ve C grubu deney elemanlarna ait enerji birikimli enerji tketim grafikleri ekil 6.13-6.15te verilmitir. izelge 6.5 ve ekil 6.13-6.15 incelendiinde kesme ivisi aralklarn

sklatrlmasnn enerji tketimi zerindeki etkisinin fazla olduu grlmektedir. zellikle yksek dayanml betondan retilmi C grubu deney elemanlarnda kesme ivisi aralklarnn sklatrlmasnn ve balk genilii byk kesme ivisi kullanlmasnn enerji tketimleri zerindeki etkisi daha fazla olmutur.

ekil 6.13. AR, A1, A2, A3, A4 deney elemanlarnn enerji tketimi grafikleri

6500 6000 5500 5000 Birikimli Enerji Tketimi (kN-mm) 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 0 1 2 3 4 5 6 evrim
168

AR A1 A2 A3 A4
7 8 9 10 11 12 13

6500 6000 5500 5000 Birikimli Enerji Tketimi (kN-mm) 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 0 1 2 3 4 5 6 evrim
169

ekil 6.14. BR, B1, B2, B3, B4 deney elemanlarnn enerji tketimi grafikleri

BR B1 B2 B3 B4
7 8 9 10 11 12 13

ekil 6.15. CR, C1, C2, C3, C4 deney elemanlarnn enerji tketimi grafikleri

6500 6000 5500 5000 Birikimli Enerji Tketimi (kN-mm) 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 0 1 2 3 4 5 6 evrim
170

CR C1 C2 C3 C4 7 8 9 10 11 12 13

171

6.5. Moment Erilik likisi Betonarme deneylerinde erilik lm alnacak blgenin uzunluuna karar vermek olduka nemlidir. Seilmi olan blgedeki oluan atlaklarn says ve genilii erilii etkilediinden atlak blgesinin dar ve geni tutulmasnn eitli sakncalar vardr. lm blgesi dar tutulursa lm uzunluu dnda kalan blgelerdeki atlaklar erilii etkileyebilir. lm blgesi uzun tutulursa lm blgesindeki dnme asnn sabit kalmas nedeniyle, dnme asnn lm blgesi uzunluuna oran olan erilik, lm blgesi uzunluuyla ters orantl olarak deiecektir. Bu sebeple erilik hesaplar, eleman zerindeki atlak dalm ve elemanlar aras kyaslama yapabilmek asndan deerlendirilebilinir. Erilik lmleri blgede yaplmtr. Bunlar birleim st blge, birleim sol blge ve birleim sa blgedir. A grubu deney elemanlarnda birleim st blgeye gre bir kyaslama yapldnda erilii en fazla olan eleman A2 deney eleman olmutur. Bunun nedeni, zayf olan kolon kesitinde kullanlan sk aralkl ve geni balkl kesme ivili levhalarn kullanld A2 deney elemannn zayf kolon kesitinin rijitliindeki nemli arttan dolay betondaki ezilme ve atlaklarn lm alnan blge olan birleim st blgesinde younlamasdr. Daha sonra A4 ve A1 elemanlarnn erilikleri birbirlerine yakn km ve en az erilik beklendii gibi AR deney elemannda gzlenmitir. Birleim sol blgeye gre incelendiinde en fazla erilik A4 deney elemannda grlmtr. Daha sonra srasyla A1, A2 ve A3 elemanlarnda en fazla erilik oluumu gzlenmitir. Birleim sa blgeye gre ise; A2 elemannda en fazla erilik lm gzlenmitir. Daha sonra A3, A4, A1 ve AR deney elemanlar erilik asndan en byk erilik deerlerine sahip deney elemanlardr. B grubu deney elemanlarnda birleim st blgeye gre bir kyaslama yapldnda erilii en fazla olan eleman B3 deney eleman olmutur. Daha sonra B2, B4 ve B1 elemanlarnn erilikleri en byk erilikler olarak llm ve en az erilik BR deney elemannda gzlenmitir. Birleim sol blgeye gre incelendiinde en fazla

172

erilik B3 deney elemannda grlmtr. Daha sonra srasyla BR, B4, B1 ve B2 elemanlarnda en az erilik oluumu gzlenmitir. Birleim sa blgeye gre ise; BR elemannda en fazla erilik lm gzlenmitir. Daha sonra B3, B4, B2 ve B1 deney elemanlar erilik asndan en byk erilik deerlerine sahip deney elemanlardr. C grubu deney elemanlarnda birleim st blgeye gre bir kyaslama yapldnda erilii en fazla olan eleman C2 deney eleman olmutur. Daha sonra C1, C4 ve C3 elemanlarnn erilikleri en byk erilikler olarak llmtr. En az erilik ise CR deney elemannda gzlenmitir. Birleim sol blgeye gre incelendiinde en fazla erilik CR deney elemannda grlmtr. Daha sonra srasyla C4, C2, C3 ve C1 elemanlarnda en az erilik oluumu gzlenmitir. Birleim sa blgeye gre ise C4 elemannda en fazla erilik lm gzlenmitir. Daha sonra C2, C3, CR ve C1 deney elemanlar erilik asndan en byk erilik deerlerine sahip deney elemanlardr. Btn deney elemanlarnda erilik deerlerine bakld zaman elemanlara etkiyen momentin ve betondaki atlak genilik ve saylarnn ok artt anlarda erilik deerlerinde ani artlar gzlenmitir. Bundan dolay deerlendirme yaparken arlkl olarak eriliin younlat blgeler gz nnde tutulmutur. Beton dayanm ve rijitlii daha fazla olan C grubu elemanlarda, elemanlar arasndaki erilik farklar daha belirgin olarak gzlenmitir. ekil 6.16-6.30da deney elemanlarnn moment-erilik grafikleri verilmitir.

173

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

120

140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100

Erilik (rad/m)

(b)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (k N-m)

-80

-60

-40

-20

0 Erilik (rad/m)

20

40

60

80

100

(c) ekil 6.16. AR deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

174

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20

Moment (kN-m)

20

40

60

80 100 120 140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(b)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 Erilik (rad/m) 20 40 60 80 100

(c) ekil 6.17. A1 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

175

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20

Moment (kN-m)

20

40

60

80 100 120 140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(b)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(c) ekil 6.18. A2 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

176

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

120

140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(b)
80 Moment (kN-m) 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(c) ekil 6.19. A3 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

177

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80

Moment (kN-m)

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

120

140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment(kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(b)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100

Erilik (rad/m)

(c) ekil 6.20. A4 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

178

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80

Moment (kN-m)

-60

-40

-20

20

40

60

80

100 120 140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(b)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(c) ekil 6.21. BR deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

179

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20

Moment (kN-m)

20

40

60

80 100 120 140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(b)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 Erilik (rad/m)

(c) ekil 6.22. B1 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

180

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80

Moment (kN-m)

-60

-40

-20

20

40

60

80

100 120 140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100

Erilik (rad/m)

(b)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(c) ekil 6.23. B2 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

181

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80

Moment (kN-m)

-60

-40

-20

20

40

60

80

100 120 140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(b)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(c) ekil 6.24. B3 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

182

100 80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100

Erilik (rad/m)

(b)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

0 Erilik (rad/m)

20

40

60

80

100

(c) ekil 6.25. B4 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

183

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80 -60

Moment (kN-m)

-40 -20

20

40

60

80

100 120 140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/mm)

(b)
80 Moment (kN-m) 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 Erilik(rad/m) 20 40 60 80 100

(c) ekil 6.26. CR deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

184

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80

Moment (kN-m)

-60

-40

-20 0 20 Erilik (rad/m)

40

60

80

100 120 140

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

Moment (kN-m)

-80

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

Erilik (rad/m)

(b)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 Erilik (rad/m) 20 40 60 80 100

(c) ekil 6.27. C1 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

185

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80 -60 -40

Moment (kN-m)

-20

20

40

60

80 100 120 140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60
Moment (kN-m)

40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100

-80 -60 -40 -20 0 Erilik (rad/m) 20 40 60 80 100

(b)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100

Erilik (rad/m)

(c) ekil 6.28. C2 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

186

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20

Moment (kN-m)

20

40

60

80 100 120 140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 Erilik (rad/m) 20 40 60 80 100

(b)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 Erilik (rad/m)

(c) ekil 6.29. C3 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

187

100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -140 -120 -100 -80

Moment (kN-m)

-60

-40

-20

20

40

60

80

100

120

140

Erilik (rad/m)

(a)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 Erilik (rad/m) 20 40 60 80 100

(b)
80 60 Moment (kN-m) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -80 -60 -40 -20 0 Erilik (rad/m) 20 40 60 80 100

(c) ekil 6.30. C4 deney eleman moment-erilik grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

188

6.6. Yk Kayma Deformasyonu likisi Her deney elemannn ayr blgesindeki (birleim st blge, birleim sol blge ve birleim sa blge) kayma deformasyonlarndan lm yaplmtr. Bu blgelerden alnan lmler ile kayma alar ve yatay kayma deformasyonlar hesaplanmtr. Kiri ucunda hesaplanm olan yatay yndeki net deplasman, eilme ve kayma deformasyonlarnn toplamdr. Kiriteki yatay kayma deformasyonlarndan, kiri ucundaki yatay net telenmeler karlarak kiriin eilme deformasyonlar bulunmutur. Deney elemanlarnn lm blgelerine gre kayma alarnn kesme kuvvetine gre deiimi ve eilme deformasyonlarnn yke gre deiimleri grafik olarak ekil 6.31-6.60 da verilmitir. Deney elemanlarnda deformasyonlarnn genel olarak evrim gzlenmitir. says leriki arttka evrimlerde byk baz kayma deney

olutuu

elemanlarnn deformasyonlar artarken, yk almalarndaki art az olmutur. Bunda, bir nceki evrimde burkulan ve iaret deitiren yk altnda ekmeye alan donatlarn etkisi olduu dnlmtr. Kayma deformasyonlarnn yan sra bu donatlar ekme etkisi altnda dzelinceye kadar etkili olarak yk alamamlardr. Deney elemanlar incelendiinde AR kontrol deney elemanna gre A1 deney elemannn, birleim st blgede, her iki yndeki atlaklarnn eit lde ve kiri dibinde lm alnan blgede younlat gzlenmitir. A2 deney elemannda ileri ve geri ynlerdeki kayma deformasyonlar yaklak olarak eit olarak llmtr. A1 deney elemannda ki kayma deformasyonu AR kontrol elemanndakinden beklendii gibi daha byk olmutur. Bunun sebebi birleim blgesinde kullanlan kesme ivili levhann dm blgesini glendirmesi ve hasar kiri dibine kaydrmasndan dolay lm blgesindeki kayma deformasyonu daha byk olmutur. A3 ve deney elemanndaki kayma deformasyonu AR deney elemanna olduka yakn olarak llmtr. A2 deney elemannda ileri yndeki kayma deformasyonu geri yndeki kayma deformasyonundan daha byk kmtr. Ayrca A2 deney elemannda geri yndeki eilme deformasyonu eilme ve kayma

189

deformasyonlarnn toplamndan daha byk kmtr. Bunun sebebi ileri ynde meydana gelmi olan kalc kayma deformasyonlardr. B grubu deney elemanlarnda BR kontrol deney elemanna gre B2, B3 ve B4 deney elemanlarnda daha youn atlak olumutur. B1 deney elemannda geri yndeki kayma deformasyonu ileri yndeki kayma deformasyonuna gre daha kk olmutur. B2 deney elemannda ise bunun tersi gzlenmitir. B3 deney elemannda ileri yndeki eilme deformasyonu, geri yndeki kalc kayma deformasyonlarnn oluumundan dolay eilme ve kayma deformasyonlarnn toplamndan daha byk olmutur. B4 deney elemannda ise ileri yndeki kayma deformasyonu daha byk olmutur. C grubu deney elemanlarnda ise CR kontrol deney elemanna gre C1 deney elemannda ileri ve geri yndeki kayma deformasyonlar daha byk olmutur. C2 deney elemannda geri yndeki kayma deformasyonu ileri yndekinden olduka byk kmtr. zellikle C4 deney elemannda ileri ynde ki kayma deformasyonu olduka az iken geri yndeki kayma deformasyonundaki art olmutur. olduka belirgin

190

80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05

Kesme Kuvveti (kN)

-0,04

-0,03

-0,02

-0,01

0,00

0,01

0,02

0,03

0,04

0,05

Kayma As

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 Kesme Kuvveti (kN)

-0,04

-0,03

-0,02

-0,01

0,00

0,01

0,02

0,03

0,04

0,05

Kayma As

(b)
80 Kesme Kuvveti (kN) 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

Kayma As

(c) ekil 6.31. AR deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

191

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05 Kayma As

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 Kesme Kuvveti (kN)

-0,04

-0,03

-0,02

-0,01

0,00

0,01

0,02

0,03

0,04

0,05

Kayma As

(b)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 Kesme Kuvveti (kN)

-0,04

-0,03

-0,02

-0,01

0,00

0,01

0,02

0,03

0,04

0,05

Kayma As

(c) ekil 6.32. A1 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

192

80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05

Kesme Kuvveti (kN)

-0,04

-0,03

-0,02

-0,01

0,00

0,01

0,02

0,03

0,04

0,05

Kayma As

(a)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05

Kesme Kuvveti (kN)

-0,04

-0,03

-0,02

-0,01

0,00

0,01

0,02

0,03

0,04

0,05

Kayma As

(b)
80 Kesme Kuvveti (kN) 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

Kayma As

(c) ekil 6.33. A2 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

193

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(b)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(c) ekil 6.34. A3 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

194

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(b)
80 Kesme Kuvveti (kN) 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

Kayma As

(c) ekil 6.35. A4 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

195

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(b)
80 60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05 Kayma As

Kesme Kuvveti (kN)

(c) ekil 6.36. BR deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

196

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(b)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(c) ekil 6.37. B1 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

197

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(b)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(c) ekil 6.38. B2 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

198

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(b)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(c) ekil 6.39. B3 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

199

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05 Kayma As

(b)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(c) ekil 6.40. B4 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

200

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma as 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(b)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma as 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(c) ekil 6.41. CR deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

201

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(b)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(c) ekil 6.42. C1 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

202

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma as 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(b)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(c) ekil 6.43. C2 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

203

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma as 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(b)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(c) ekil 6.44. C3 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

204

80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma as 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(a)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(b)
80 60 Kesme Kuvveti (kN) 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -0,05 -0,04 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 Kayma As 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05

(c) ekil 6.45. C4 deney eleman yk-kayma as grafii a)Birleim st blge b)Birleim sol blge c)Birleim sa blge

80

ekil 6.46. AR deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
205

Deplasman (mm)

80

ekil 6.47. A1 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
206

Deplasman (mm)

80

ekil 6.48. A2 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120
207

Deplasman (mm)

80

ekil 6.49. A3 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
208

Deplasman (mm)

80

ekil 6.50. A4 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
209

Deplasman (mm)

ekil 6.51. BR deney elemannn deformasyon bileenleri

80

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
210

Deplasman (mm)

80

ekil 6.52. B1 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
211

Deplasman (mm)

80

ekil 6.53. B2 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
212

Deplasman (mm)

80

ekil 6.54. B3 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
213

Deplasman (mm)

80

ekil 6.55. B4 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
214

Deplasman (mm)

80

ekil 6.56. CR deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
215

Deplasman (mm)

80

ekil 6.57. C1 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
216

Deplasman (mm)

80

ekil 6.58. C2 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
217

Deplasman (mm)

80

ekil 6.59. C3 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60 Eilme+Kayma Eilme -80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
218

Deplasman (mm)

80

ekil 6.60. C4 deney elemannn deformasyon bileenleri

60

40

20 Yk (kN)

-20

-40

-60

Eilme+Kayma Eilme
-80 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140
219

Deplasman (mm)

220

7. NONLINEER SONLU ELEMANLAR YNTEM ANALZ Betonarme yaplarn veya elemanlarn davrann aratrmak iin bilinen seeneklerden biri laboratuarlarda deney yapmak, dieri ise simlasyon teknikleri kullanmaktr. Aratrlmak istenen betonarme yap ya da eleman, snrlandrmalar olmadan bilgisayar ortamnda oluturulabilir. Burada, bilgisayarda oluturulan modelin gvenilirlii ise, byk lde malzeme varsaymlarnn doruluuna, modelin ve mesnetlenme artlarnn geree uygunluuna baldr. Son yllarda teknolojinin hzla geliip bilgisayar kapasitelerinin artmas,

aratrmaclar daha ok bilgisayarlardan faydalanmaya itmitir. Bu blmde daha nce deneysel almas yaplm deney elemanlarnn bilgisayar ortamnda modellemesi ve nonlineer sonlu elemanlar yntemi ile analizi yaplm, elde edilen sonular deneysel almadan elde edilen sonularla karlatrlmtr. almamzda, modelleme ve analizin gerekletirilecei bilgisayar program olarak dnyada deiik mhendislik dallarnca yaygn ekilde kullanlan ve lkemizde de son zamanlarda ska adn duyduumuz Ansys 8.0 Sonlu Elemanlar Paket Program seilmitir [19]. Sonlu elemanlar yntemi, farkl mhendislik dallarnca, gerilme analizi gibi zel analizler gerektiren mhendislik problemlerinin zmnde kullanlan nmerik bir metottur. Sonlu elemanlar ynteminin ilk kullanm 1900l yllara dayanr. 1950lerde Boeingin uak kanatlarnda bu yntemi kullanmasndan sonra 1960l yllarda dier mhendislik dallarnca da benimsenmitir. Btnyle sonlu elemanlar yntemini anlatan ilk kitap 1967 ylnda Zienkiewicz ve Cheung tarafndan yaynlanmtr. Sonlu elemanlar yntemini kullanarak analiz yapan Ansys paket program ilk kez 1971 ylnda gelitirildikten sonra 30 yl akn sredir bu yntem ile analizler yaplmaktadr. Beton malzemesi ve doal olarak betonarme elemanlar dk yklemeler dnda lineer davranmazlar. Davranlar genel olarak nonlineer zellik gsterir. Bu nedenle

221

geree yakn bir modelleme iin nonlineer analiz gereklidir. Nonlineer analizde ykn adm adm etkitilip, her admn kendinden bir nceki admn sonularn temel alarak analize devam etmesiyle srekli bir analiz oluturulur. Bu sayede kiriin balangcndan gmesine kadar yk-deplasman grafii izilebilir. Buna karn lineer analizde sadece verilen bir P yk iin deplasman deeri bulunabilir. rnein sfrdan Pye kadar olan ara deerlerdeki deplasmanlar llemez. Bu nedenle zmlemede nonlineer analiz tercih edilmitir [20]. Bunun dnda klasik analitik yntemlerle yaplacak analizlerde deiik ykleme durumlarnda gerilme ve atlak durumunu tespit etmek mmkn deildir. Ansys sonlu eleman programnda deiik ykler altnda her noktann deplasman, kiriteki gerilmeler ve atlak durumu tespit edilmi, deneylerden elde edilen sonular ile karlatrlmtr. Bugne kadar davran kesin matematiksel modellere oturtulamayan beton malzemesi ve betonarme yap elemanlar hakknda pek ok deneysel ve teorik almalar yaplmtr. Betonun nonlineer davrann sonlu elemanlar yntemiyle zmek amacyla gemite yaplm eitli almalar mevcuttur [20-30]. Bunlardan ilki, betonarme yap elemanlarnn Ansys Sonlu Elemanlar Programnda nonlineer modellenmesi konusunu ileyen Antonio F. Barbosa ve Gabriel O. Riberionun almasdr. Bu almada, ayn kiri iin iki farkl modelleme yaplmtr. Modellemesi yaplan deney eleman; 4.0 m aklkl, 200x350 mm kesitinde, dzgn yayl ykle yklenmi basit mesnetli bir kiritir. Donat olarak yalnz 11.42 cm2 alanl ekme donats kullanlmtr. Her iki modellemede de boyuna ve enine simetriden dolay kiri geometrisinin modellenmitir [21]. Birinci modelde beton solid65 eleman ile tanmlanrken, donat iin link8 ubuk elemanlar kullanlm (ayrk donat), ikinci modelde ise donatlar solid65 elemanlarnn bnyesinde hacimsel oranlarla tanmlanmtr (gizli donat). Her iki model de drt kere analiz edilmitir. Beton iin her analizde farkl malzeme modelleri oluturulmu (ezilmeli lineer elastik, elastik tam plastik (Drucker-Prager),

222

ezilme ihmal multilineer peklemeli (Von Mises) ve ezilmeli multilineer peklemeli), donat iin ise iki model kullanlmtr (lineer elastik, elastik-tam plastik). Btn analizlerde yk-deplasman erileri dk yklemelerde birbirlerine ok yakn sonular vermitir. Balangtaki lineer iliki, betonda atlama balaynca ani bir rijitlik kayb gsterip devamnda yine yaklak lineer olarak devam etmitir. Modeller arasndaki fark asl servis yklerinden sonra olumutur. Lineer elastik modeller ksa zamanda gmeye ulam ve bir zm elde edilememitir. En iyi sonular ayrk donatl modellemede, elastoplastik malzeme modelinin ve zellikle ezilmenin ihmal edildii multilineer peklemeli modellerden elde edilmitir. Barbossa ve Riberionun almasna gre ezilmenin ihmal edilmedii modellerde gme dk yk seviyelerinde oluurken, en iyi yk gemii ezilmenin ihmal edildii multilineer peklemeli modelden elde edilmitir [22]. P. Fanning 2001 ylnda yapt almada [23] biri 3.0 m aklkl klasik, dieri 9.0 m aklkl n gerilmeli iki ayrk donatl kirii Ansys Sonlu Elemanlar Programnda modellemi ve bulunan sonular deneysel sonularla karlatrmtr. Beton iin Solid65, elik ve n germe kablolar iin Link8 elemanlar kullanlm, beton ve eliin birim uzamalar ayn kabul edilmitir. Klasik kiri, yaknsamay kolaylatrma ve deney elemanlaryla uyum salayabilme amacyla deplasman kontroll yklenmitir. 9.0 mlik kirii n gerilmeli olarak tanmlamak iin ise girilen n gerilme kablolarna (Link8 elemanlar) balang ekil deitirmesi verilmitir. Ansysin betonun nonlineer davrann modellerken yapt kabulle, kulland elemanlar ve zellikle betonun iinde tanmlanan gizli atlak modelinin geree ne kadar uyduunu belirlemek iin yaplm bu almadan elde edilen sonular deneysel sonularla karlatrlmtr. 3.0 mlik klasik kiriin gme yk sonlu eleman modelinde 66.1 kN olarak bulunurken, deneylerden bu deer 66.18 ve 66.7 kN olarak elde edilmitir. lk atlaa kadar lineer devam eden yk-deplasman erisi, yaklak 17 kNda ilk atlak grldkten sonra daha dk bir rijitlikle deney sonularyla uyumlu bir biimde devam etmitir. Ancak, deneyden elde edilen maksimum kiri orta nokta deplasman 45 mm iken, modelden elde edilen deplasman

223

27 mmyi geememitir. Art germeli 9.0 mlik kirite ise sonlu eleman modeliyle bulunan gme yk, deneyden elde edilen gme yknden %12 daha dk bulunmutur. Hemmaty, De Roeck ve Vandewalle ise betonarme elemanlarn modellenmesinde, beton ile donat arasnda deneysel almalara dayal bir nonlineer aderans-kayma kanununu hesaba katmlardr. Aderans-kayma ilikisini modellerken malzeme modellerinden de yararlanlabileceini belirtip (azaltlm ekme ve basn dayanml beton malzemesi ile) asl modellemeyi COMBIN39 spring (yay) elemanlarla yapmlardr. Sonu olarak Ansysde spring eleman iin tanmlanan drt farkl malzeme modelinden elde edilen atlak sonular, ekme deneyi uygulanan numunelerdeki atlaklarla karlatrlm ve betonarmede uygun aderans kayma kanunlar kullanlarak donat aderansnn gereki bir ekilde modellenebilecei belirtilmitir [25]. Arnesen, Sorensen ve Bergann almasnda iki program gelitirilmitir. Birincisinde dzlem gerilme problemi ele alnm ve plastisite teorisi kullanlmtr. Bu programda iki boyutlu bir kiri analiz edilmitir. Bu kiriin datalar da BreslerScordelis kiriinden alnmtr. Betonun modellenmesinde iki boyutlu drt dm noktal dzlem elemanlar, donat iin ise iki dm noktal ubuk elemanlar kullanlmtr. Basn altnda beton malzemesinin davran Von Mises elipsiyle belirlenen elastik orantllk snrna kadar lineer elastik, ondan sonra da lineer peklemeli plastik olarak, donat davran ise akma noktasndan sonra peklemeli plastik olarak tanmlanmtr. almann sonucunda kiri iin yaplan modellemenin yetersiz geldii belirtilmitir [26]. 7.1. Malzeme zellikleri 7.1.1. Genel Betonarmenin davran zerinde alrken betonarmeyi oluturan iki esas bileenin yani betonun ve eliin zellikleri ayr ayr ele alnmaldr. elik, malzeme zelikleri geree uygun tanmlanabilen, homojen ve izotrop bir malzemeyken; beton, agrega,

224

imento, kum ve bazen de kimyasal katklardan oluan heterojen ve anizotrop bir malzemedir. Bununla birlikte beton genel olarak makroskopik dzeyde homojen bir malzeme olarak kabul edilebilir. Agrega ve imento tek balarna basn altnda lineer ve gevrek bir ekil deitirme gsterirler. Oysa betonun gerilme-ekil deitirme erisi lineer deildir. Bu durum, betonun iindeki mikroatlaklardan kaynaklanr. Bir malzemenin nonlineer gerilmeekil deitirme ilikisi, yapnn veya elemann nonlineer davrannn en temel nedenidir. Zamana bal olmayan dier nonlinearite sebepleri betonu oluturan maddelerin kendi aralarndaki etkileimidir. Bunlara rnek olarak beton ile donat arasndaki aderans, atlam betonda agrega kenetlenmeleri ve donatnn kaldra etkisi verilebilir. Dier taraftan zamana bal snme, bzlme, scaklk deiimi gibi etkiler de nonlinearite nedenidir. ekil 7.1de betonarme bir elemann monotonik statik yklemeler altnda genel ykdeplasman erisi grlmektedir. Betonarme elemanlarn monotonik yklemeler altndaki davranlar ekildeki gibi aamada incelenebilir. I. Blgede dk ykler altnda beton henz atlamamtr ve elastik davran gstermektedir. II. Blge atlaklarn oluup gelitii ksmdr. III. Blge ise donatnn akmas veya betonun ezilmesi ile gmeye ulalan plastik ksmdr.

225

III
I.BOLGE: ELASTIK KISIM II.BOLGE: ATLAK OLUSUMU VE DAGILIMI III.BOLGE: DONATININ AKMASI VEYA BETONUN EZILMESI

YUK

II

DEPLASMAN

ekil 7.1. Betonarme bir elemann tipik yk-deplasman ilikisi Betonarmeyi oluturan elik ve betonun farkl mekanik ve kimyasal zelliklerinden dolay, betonarme elemanlarn analizlerinde bu bileenlerin zellikleri ayr ayr tanmlanr. Bu almada analiz iin yaplan yaklamlar ve varsaymlar aadaki gibidir: a) Beton ve donat eliinin malzeme modelleri ve rijitlikleri ayr ayr

tanmlanmtr. b) b) c) atlam betonu tanmlamak iin gizli atlak modeli seilmitir. Donat elii iin ayrk donat modeli seilmitir. Beton ve elik arasnda birim ekil deitirme oran eit kabul edilmi, yani

beton ve elik arasnda tam aderans olduu kabul edilmitir. Bu nedenle beton ve elik arasnda ayrca bir aderans eleman (yay gibi) tanmlanmamtr.

7.1.2. Beton

Beton, ekme ve basn altnda farkl mekanik zellikler gsterir. Ve bu zellikler betonun ya ile yakndan ilgilidir. rnein beton zamanla dayanm kazanan bir malzemedir ve ilk yedi gnde ok hzl olan dayanm kazanm sonra yavalayarak devam eder. Bu nedenle betonun dayanm belirlemek iin bir ya snr konulmutur. Bu snr tm ynetmeliklerde 28 gn olarak belirlenmitir. Uzun sreli yklemelerde

226

lineer davran zellii gstermezken, ksa sreli ykleme altnda yaplan deneylerde betonun en azndan ksa bir sre iin lineer davrand kabul edilebilir. Betonun ekme dayanm basn dayanmna oranla ok kk olduu iin ve beton genelde basnca altrld iin, betonun davrann belirlemeye ynelik modeller basn etkisi altndaki beton elemanlar iin gelitirilmektedir. ekil 7.2de tek eksenli basn yklemesi altnda bulunan beton elemann tipik - erisi grlmektedir.

PEKLESME TAM PLASTIK

B C A D
ezilme

E 1 CEKME catlama

BASINC

ekil 7.2. Donatsz betonun tek eksenli gerilme-ekil deitirme erisi Beton malzemesi zellikle uzun sreli yklemeler altnda lineer zellik gstermez. Ama beton davrann matematiksel modelleyebilmek iin baz kabuller yaplr. Bunlardan bir tanesi betonun orantllk snrna kadar (A noktas) lineer zellik gsterdiidir. Uygulamada betonun dayanmnn te birine erimeyen dk gerilmelerde ve ksa yklemeler altndaki davran dorusal elastik kabul edilebilir ve bunun sonucu olarak elastisite modl tanmlanabilir. Bundan sonra artan yk altnda agrega ve imento harc ara yznde aderans atlaklar olumaya balar ve yk arttka bu atlaklar yaylrlar. Artan isel atlaklar nedeniyle beton zayflamaya, rijitlii azalmaya balar (A-C aras). Bundan sonra farkl beton modellemeleri vardr.

227

Betonun peklemeli plastik (work hardening elastoplastic) davrandn kabul eden modelde C noktasndan sonra dayanmda azalma grlr ve betonun ezilme sonucu gt gerilme dzeyi aslnda maksimum gerilme seviyesinden kktr. Bu durum, betonarmede gerilme uyumu olarak adlandrlr ve bu gerilme kapasitesine ulaan liften daha az ykl liflere gerilme aktarmyla olur. Betonun tam plastik olarak davrandn kabul eden modellemelerde ise ekildeki C-D erisi oluur. Betonun sabit gerilme altnda deformasyonu artar ve aslnda bu betonun snekliinin llerindendir. Betonun - erisi ok sayda deikenden etkilenir. Bu nedenle beton iin tek bir eri tanmlanmas imkanszdr. Ancak problemlerin zm ve davrann anlalabilmesi iin matematiksel modellere ihtiya vardr. Bunun iin, deneylerden elde edilen - erileri idealize edilip basitletirilir. Bugne kadar birok beton modeli nerilmitir. Hognestad, Kent ve Park, Sheikh ve zmeri bunlardan birkadr. Bu almada yaygn olarak kullanlan Hognestad beton modeli kullanlmtr. Hognestad modelinden elde edilen gerilme-ekil deitirme erisi betonun lineerliinin snrn ve plastik davrann belirlemekte kullanlacak olan Multilineer zotropik Peklemeli Plastisite (Von Mises) modelinde tanmlanacaktr. 7.1.3. Hognestad beton modeli [31] Modelde, - erisinin tepe noktasna kadar olan paras ikinci derece bir parabol, d paras ise dorusal varsaylmtr. Hognestad metoduna gre betonun tipik grafii ekil 7.3de gsterilmitir. Modelde, erinin tepe noktasna kadar olan paraboln denklemi E. 7.1 ile belirtilmitir.

c = fc[

2 c

c0

c 2 ) ] c0

(7.1)

Erinin tepe noktasnda maksimum gerilme dzeyine karlk gelen deformasyon deeri E. 7.2 kullanlarak belirlenebilecei gibi 0,002 olarak alnabilecei de belirtilmitir.

228

c0 =

2 fc Ec

(7.2)

c
f c

0.15fc

Ec=tan

co

cu

ekil 7.3. Hognestad modeline gre betonun - grafii

Elastisite modlnn bulunmas iin ise Hognestad tarafndan E. 7.3teki denklem nerilmi ve her deney eleman iin bu formlasyona gre modelde kullanlacak elastisite modl hesaplanmtr. E c = 12680 + 460 f c (Mpa) (7.3)

Bu bilgiler nda ve elimizdeki verilere gre, modellemesi yaplacak deney elemanlarndan AR deney elemannn - erisi be noktada tanmlanarak ekil 7.4te grld gibi elde edilmi ve rnek olarak verilmitir. Bu be noktann btn deney elemanlar iin deerleri izelge 7.1de gsterilmitir.

229

16 14 Gerilme (Mpa) 12 10 8 6 4 2 0 0 0,0005 0,001 0,0015 0,002 0,0025 ekil Deitirme

ekil 7.4. Sonlu eleman modelinde kullanlan betonun - grafii (AR deney eleman )

izelge 7.1. - grafiinin tanmlanan noktalar ( birimi Mpa, deeri arpan 105 )
Deney Eleman AR A1 A2 A3 A4 BR B1 B2 B3 B4 CR C1 C2 C3 C4

1.Nokta 2.Nokta 3.Nokta

3 6 9

17 36 60

3 6 9

16 35 56

3 6 9 12

17 36 60

3 6 9

17 37 63

3 6 9

16 34 56 84

4 8 12

19 42 69

4 8 12

2 42 70

4 8 12

20 43 70

4 8 12

2 43 71

4 8 12

18 38 62 90

6 12 18

24 52 85

6 12 18

24 52 86

6 12 18

25 53 87

6 12 18

25 55 90

6 12 18

25 54 90

4.Nokta 12 92 12 84

96 12 110 12

16 110 16 110 16 110 16 110 16

24 130 24 130 24 130 24 140 24 140

5.Nokta 14,1 150 15,5 165 13,3 140 12,2 130 14,9 150 18,5 170 19,4 180 19,2 180 18,2 170 22,1 190 28,9 220 28,7 220 28,4 220 27,6 220 26,8 210 6.Nokta 12 210 13,2 220 11,3 190 10,4 180 12,7 210 15,7 240 16,5 250 16,3 250 15,5 240 18,8 260 24,6 300 24,4 300 24,1 310 23,5 310 22,8 290

230

231

7.1.4. Multilineer izotropik peklemeli plastisite

1913 ylnda Von Mises tarafndan ne srlen bu modelde, eksenli gerilme altnda betonun davran aadaki denklemle tanmlanmaktadr.
1 e = ( 1 2 )2 + ( 2 3 )2 + ( 3 1 )2 2

(7.4)

Burada, y elastik davrantan plastik davrana geiin dnm noktasndaki gerilme deerini yani yenilme noktasn, e edeer gerilme deerini gsterirken, kabaca y deeri bilinen bir malzemede, e<y durumunu salayan tm e gerilme deerleri iin malzemenin lineer-elastik davran gsterdii sylenebilir.
ki eksenli gerilme altnda (3=0) davran bir elips ile eksenli gerilme altnda bir

silindir ile ifade edilebilmektedir. Ksaca, Von Mises elipsinin veya silindirinin iinde kalan gerilmeler altnda beton lineer elastik davrann srdrmektedir. Bahsedilen Von Mises silindiri ve elipsi ekil 7.5te gsterilmitir.

3 1= 2 = 3 2

1
ekil 7.5. Von Mises silindiri ve elipsi

232

7.1.5. elik

elik, betondan daha kolay ve geree yakn tanmlanabilir homojen ve izotrop bir malzemedir. zellikleri beton gibi evre koullarna ve zamana bal deildir. Betonarme yaplarn analizinde gerekli olan malzeme zellikleri iin - erisini tanmlamak yeterlidir. Donat eliinin - erisini elde etmek iin ekme deneyi yaplr. elik, ekmede de basnta da ayn davran gsterir. Donat eliinin gerilme-ekil deitirme ilikisi balangta lineer elastiktir. Bu blgede ekil deitirmeler ykleme kaldrlnca geri dner. Bu elastiklik durumu orantllk snrna kadar, lineerlik de akma noktasna kadar devam eder. Orantllk snrndan sonra plastik deformasyonlar olumaya balar. Orantllk snr ile akma noktas arasndaki fark ok kktr. Bu nedenle birletirilip tek bir nokta olarak ele alnmtr. Gerekte akma noktasndan sonra bir akma platosu ve onu takip eden bir pekleme blgesi bulunurken aratrmaclar modellemelerde eliin bu davrann idealize ederek kullanrlar (ekil 7.6). Bu almada akmadan sonraki dayanm artm ihmal edilmi, elik malzemesi Von Mises akma kriterini esas alan lineer elastik-tam plastik (Bilineer izotropik peklemeli plastisite) olarak tanmlanmtr (ekil 7.7). ekme donats, basn donats ve etriyelerin akma gerilmeleri farkl olduu iin deiik elik malzemesi oluturulmutur.

233

y
E1 1

1 E2

u u

ekil 7.6. Donat eliinin idealize edilmi - ilikisi

a
ekil 7.7. eliin elastik-tam plastik davran

234

7.2. Ansys Sonlu Eleman Modeli 7.2.1. Genel

Sonlu elemanlar yntemi, eitli mhendislik problemlerinin zmlerinde kullanlan bir yntemdir. Uygulama alanlar gerilme analizlerinden, akkanlar mekanii ve s problemlerine kadar geniletilebilir. Gnmzde bilgisayar teknolojilerinin ve programlarnn gelimesiyle mhendisler iin sonlu elemanlar ynteminin kullanm kolaylamtr.

Daha nce deneyleri yaplan toplam 15 adet deney elemannn analizi sonlu elemanlar yntemi ile yaplamtr. Bu yntemi uygulayan bilgisayar programlar arasndan Ansys Sonlu Elemanlar Program seilmitir. Ansys Sonlu Elemanlar program ilk kez 1971 ylnda gelitirilmi, otomotiv, elektronik, nkleer gibi pek ok mhendislik dalnda analiz yapabilen genel amal bir sonlu elemanlar analiz programdr.

7.2.2. Nonlineer analiz

Nonlineer analizde yk yeterince kk yk artmlarna blnerek ard arda uygulanr. Bir yk adm (load step) iinde yk artm uygulanan her adma alt adm (substep) denir. Her alt admda yaknsama salanana kadar iterasyonlar yaplr. Nonlineer analizin bir zellii olarak kiriin analizinde ykler adm adm etkitilmi, her yk admndan sonra programn yeniden balat zellii kullanlarak yeniden yk verilmi ve alt adm saylar ayarlanmtr. Alt adm adedi ve yk artmnn byklnn yaknsamada etkisi vardr. Admlarn klmesi, dolaysyla yk artmnn azalmas zmn daha kolay yaknsamasn ve sonularn daha kesin olmasn salar. Bunun yannda ilem hacmi byr ve analizin sresi uzar.

235

Deney elemanlarna uygulanan yk, her analizden nce time olarak belirtilip her yk admnn sonunda bu deere ulalmasyla analiz bitirilmektedir. Bir yk admnda, ykn hangi aralklarla arttrlaca alt adm says (substep number) ile belirlenir. Kirie etkitilen ykn alt adm saysna blnmesiyle yk arttrm miktar belirlenmi olur. Sonu olarak alt adm says ile yk arttrm miktarnn arpm time olarak adlandrlan yk miktarn gstermektedir.
YUK

2.YUK ADIMI YUK ADIMI ALT ADIM 1.YUK ADIMI

0,5

1,0

1,25 1,5 1,75

2,0

"TIME"

ekil 7.8. Nonlineer analiz admlar

Nonlineer analizde bir dier yol ise time deerini bir saya olarak kullanmaktr. Bu durumda program birinci yk admnda time deerini 1.0; ikinci yk admnda 2.0 olarak alr. Yk artrm miktarn ise time step size belirler. ekil 7.8de bu tip bir analizin admlar grlmektedir. Burada birinci yk admnda time step size olarak 0.5, ikinci yk admnda ise 0.25 olarak verilmitir. Ansys Sonlu Elemanlar Program nonlineer problemlerin zm iin NewtonRaphson metodunu kullanr. Newton-Raphson metodunda yaklam vardr. Ansys Sonlu Eleman Programnda analiz iin istenilen yaklam seilebilecei gibi programa otomatik tercih de ettirilebilir. 1) Full (tam) N-R 2) Modified (modifiye) N-R 3) Initial Stiffness (balang rijitlikli) N-R

236

u FULL N-R MODIFIED N-R

u INITIAL STIFFNESS N-R

ekil 7.9. Newton-Raphson nonlineer analiz tipleri ekil 7.9da gsterilen Newton-Raphson analiz tiplerinden, Full (tam) N-R opsiyonu

her iterasyonda rijitlik matrisini gncellerken Modified (modifiye) N-R opsiyonu rijitlii her alt admda (substep) yalnzca bir kere gnceller. Bu gncelleme ilemi statik analizde yalnzca ilk iterasyonda, dinamik analizde ikinci iterasyonda yaplr. Son olarak Initial Stiffness N-R opsiyonunda her iterasyonda balangtaki elastik rijitlik deeri kullanlr. Ansys Sonlu Elemanlar Programnda Solid65 eleman tipi iin Balang Rijitlik (Initial Stiffness) opsiyonu kullanlmaktadr [19].

7.2.3. Eleman tipleri ve nitelikleri

Deney elemanlarnda beton modellemesi iin Ansysin bnyesinde yer alan eleman tiplerinden Solid65 eleman kullanlmtr. Solid65, beton ve betonarme elemanlar iin ayrlm, ekmede atlama, basnta ezilme, plastik deformasyon ve snme zelliklerini barndran 8 dm noktal solid elemandr. Her dm noktasnda x, y ve z ynlerinde 3 telenme serbestlik derecesine sahiptir. Donatsz olarak da kullanlabilecei gibi, bnyesinde farkl malzeme ve kesit zellikli donat tanmlanabilir.

237

ekil 7.10. Solid65 eleman

Donat tanmlamak iin ise yine Ansys Sonlu Elemanlar Programnn bnyesinde yer alan Link8 iki dm noktal ubuk eleman kullanlmtr. Link8 elemannn da her bir dm noktasnda x, y, z ynlerinde telenme serbestlik derecesi vardr. Tek eksenli ekme ve basn elemandr, eilme hesaba katlmaz. Solid65 elemannn
ekli ekil 7.10da, Link8 ubuk elemannn ekli de ekil 7.11de gsterilmitir.

ekil 7.11. Link8 ubuk eleman

Ykn uyguland blgede betonla yk arasnda yk aktarm iin kullanlan elik levha, kesme ivileri ve kesme ivilerinin kaynakland levhalar ise Solid45, sekiz dm noktal solid eleman ile tanmlanmtr. Solid45 eleman da x, y ve z ynlerinde teleme serbestlik derecesine sahiptir (ekil 7.12).

238

ekil 7.12. Solid45 eleman 7.2.4. Malzeme zelliklerinin modelde tanmlanmas

Bu blmde deney elemanlarnn tanmlanmasnda kullanlan malzeme modelleri zetlenecektir. izelge 7.2-7.16da malzeme modelleri tantlmtr. Beton iin bir, donatlar iin ekme, basn donatlarnn, etriyelerin, kesme ivilerinin ve levhalarn akma dayanmlar farkl olduundan be farkl malzeme zellii tanmlanmtr. 1 numaral malzeme modeli Solid65 eleman tipi iin, 2 ve 3 numaral malzeme modelleri srasyla 8 etriye, 16 ekme ve basn donatlar iin, 4 ve 5 numaral malzeme modelleri ise srasyla kesme ivisi ve levhalar iin oluturulmutur. Hognestad Modeline gre oluturulan ve deerleri daha nce gsterilen betonun gerilme-ekil deitirme erisini tanmlayan alt noktann deerleri izelge 4.2de de gsterilmitir. 2, 3 ve 4 numaral donatlara ait malzeme modellerine ait satrlarda eliin tm donatlarda eit olan elastisite modl ve fy akma dayanmlar gsterilmitir. Beton bal altnda gsterilen deerler Ansysde William-Warnke

239

modelini tanmlamak iin kullanlan parametrelerdir [19]. Bu parametreler ksaca tanmlanacak olursa, 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) Ak atlak iin kesme transfer katsays. Kapal atlak iin kesme transfer katsays. Tek eksenli ekme dayanm. Tek eksenli basn dayanm.
ki eksenli basn dayanm.

7 ve 8. sabitlerle kullanlan hidrostatik gerilme durumu Ambient hidrostatik gerilme durumu altnda iki eksenli basn dayanm Ambient hidrostatik gerilme durumu altnda tek eksenli basn dayanm atlam durum iin rijitlik arpan.

240

izelge 7.2. AR Deney eleman malzeme zellikleri

Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 19150 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00017 3 2.Nokta 0,00036 6 3.Nokta 0,0006 9 4.Nokta 0,00092 12 5.Nokta 0,0015 14,1 6.Nokta 0,0021 12 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,31 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

izelge 7.3. A1 Deney eleman malzeme zellikleri

Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 19810 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00016 3 2.Nokta 0,00035 6 3.Nokta 0,00056 9 4.Nokta 0,00084 12 5.Nokta 0,00165 15,5 6.Nokta 0,0022 13,2 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,38 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

Solid65

Solid65

Link8

Link8

Link8

Link8

Solid45

Solid45

Solid45

Solid45

241

izelge 7.4. A2 Deney eleman malzeme zellikleri

Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 18800 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00017 3 2.Nokta 0,00036 6 3.Nokta 0,0006 9 4.Nokta 0,00096 12 5.Nokta 0,0014 13,3 6.Nokta 0,0019 11,3 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,28 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

izelge 7.5. A3 Deney eleman malzeme zellikleri

Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 18290 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00017 3 2.Nokta 0,00037 6 3.Nokta 0,00063 9 4.Nokta 0,0011 12 5.Nokta 0,0013 12,2 6.Nokta 0,0018 10,4 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,22 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

Solid65

Solid65

Link8

Link8

Link8

Link8

Solid45

Solid45

Solid45

Solid45

242

izelge 7.6. A4 Deney eleman malzeme zellikleri

Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 19500 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00016 3 2.Nokta 0,00034 6 3.Nokta 0,00056 9 4.Nokta 0,00084 12 5.Nokta 0,0015 14,9 6.Nokta 0,0021 12,7 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,35 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

izelge 7.7. BR Deney eleman malzeme zellikleri

Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 21190 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00019 4 2.Nokta 0,00042 8 3.Nokta 0,00069 12 4.Nokta 0,0011 16 5.Nokta 0,0017 18,5 6.Nokta 0,0024 15,7 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,51 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

Solid65

Solid65

Link8

Link8

Link8

Link8

Solid45

Solid45

Solid45

Solid45

243

izelge 7.8. B1 Deney eleman malzeme zellikleri

Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 21600 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,0002 4 2.Nokta 0,00042 8 3.Nokta 0,0007 12 4.Nokta 0,0011 16 5.Nokta 0,0018 19,4 6.Nokta 0,0025 16,5 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,54 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

izelge 7.9. B2 Deney eleman malzeme zellikleri

Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 21510 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,0002 4 2.Nokta 0,00043 8 3.Nokta 0,0007 12 4.Nokta 0,0011 16 5.Nokta 0,0018 19,2 6.Nokta 0,0025 16,3 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,53 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

Solid65

Solid65

Link8

Link8

Link8

Link8

Solid45

Solid45

Solid45

Solid45

244

izelge 7.10. B3 Deney eleman malzeme izelge 7.11. B4 Deney eleman malzeme zellikleri zellikleri
Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 21050 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,0002 4 2.Nokta 0,00043 8 3.Nokta 0,00071 12 4.Nokta 0,0011 16 5.Nokta 0,0017 18,2 6.Nokta 0,0024 15,5 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,49 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20 Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 22850 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00018 4 2.Nokta 0,00038 8 3.Nokta 0,00062 12 4.Nokta 0,0009 16 5.Nokta 0,0019 22,1 6.Nokta 0,0026 18,8 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,65 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

Solid65

Solid65

Link8

Link8

Link8

Link8

Solid45

Solid45

Solid45

Solid45

245

izelge 7.12. CR Deney eleman malzeme izelge 7.13. C1 Deney eleman malzeme zellikleri zellikleri
Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 25970 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00024 6 2.Nokta 0,00052 12 3.Nokta 0,00085 18 4.Nokta 0,0013 24 5.Nokta 0,0022 28.9 6.Nokta 0,0030 24.6 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,88 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20 Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 25880 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00024 6 2.Nokta 0,00052 12 3.Nokta 0,00086 18 4.Nokta 0,0013 24 5.Nokta 0,0022 28,7 6.Nokta 0,0030 24,4 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,88 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

Solid65

Solid65

Link8

Link8

Link8

Link8

Solid45

Solid45

Solid45

Solid45

246

izelge 7.14. C2 Deney eleman malzeme zellikleri

Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 25740 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00025 6 2.Nokta 0,00053 9 3.Nokta 0,00087 18 4.Nokta 0,0013 24 5.Nokta 0,0022 28,4 6.Nokta 0,0031 24,1 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,87 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

izelge 7.15. C3 Deney eleman malzeme zellikleri

Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 25380 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00025 6 2.Nokta 0,00055 12 3.Nokta 0,0009 18 4.Nokta 0,0014 24 5.Nokta 0,0022 27,6 6.Nokta 0,0031 23,5 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,84 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

Solid65

Solid65

Link8

Link8

Link8

Link8

Solid45

Solid45

Solid45

Solid45

247

izelge 7.16. C4 Deney eleman malzeme zellikleri

Malz. No. El. Tipi Malzeme zellikleri Lineer Isotropik Peklemeli EX(Mpa) 25000 PRXY 0,3 Multilineer Isotropik Peklemeli Ger. ekil De. (Mpa) 1.Nokta 0,00025 6 2.Nokta 0,00054 12 3.Nokta 0,0009 18 4.Nokta 0,0014 24 5.Nokta 0,0021 26,8 6.Nokta 0,0029 22,8 Beton ShrCf-Op 0.4 ShrCf-Cl 1 UnTensSt 1,81 (MPa) UnCompSt -1 (MPa) BiCompSt 0 HydroPrs 0 BiCompSt 0 UnTensSt 0 TenCrFac 0 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 504 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 420 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 473 Tan.Mod 20 Lineer Isotropik EX(Mpa) 2,0E+5 PRXY 0,3 Bilinear Isotropik Peklemeli fy(Mpa) 495 Tan.Mod 20

Solid65

Link8

Link8

Solid45

Solid45

248

lk iki maddedeki kesme transfer katsays, atlak yzeyleri arasnda kesme kuvveti

transferini gsterir. 0.0 dan 1.0a kadar bir aralkta tanmlanr. Bu katsaynn 0.0 olmas atlan dzgn yzeyli bir atlak olduunu ve yzeyler arasnda bir transfer olmayacan, 1.0 olmas ise przl atlak olduunu ve transferde bir kayp olmayacan gsterir. Bu katsaylardan ilkinin 0.4den daha byk olmamas, ikincisinin de 1.0 olmas daha nce yaplan almalardan beton iin en uygun deerler olarak belirlenmitir [22]. nc maddedeki betonun tek eksenli ekme dayanm, E. 7.5den elde edilmitir. E. 6.5, TS500de Mpa cinsinden eksenel ekme dayanm olarak tanmlanmtr [33].

f t = 0,35 f c

(7.5)

Drdnc maddedeki tek eksenli basn dayanm ise deneysel verilerde mevcuttur. Yaknsama hatalarn engellemek iin betonun ezilmesi ihmal edilmitir. Bunun iin betonun tek eksenli basn dayanmna -1 girilmitir.
ki eksenli basn dayanm, hidrostatik gerilme durumu ve hidrostatik gerilme

durumuna bal iki eksenli ve tek eksenli basn dayanmlar Ansysin bnyesinde tanmldr. Bu nedenle bu deerleri 0 olarak girmek yeterlidir. Beinci maddedeki iki eksenli basn dayanm da ekme dayanm gibi tek eksenli basn dayanmna baldr. E. 7.6daki gibi ifade edilir.

f bc = 1,2 f c

(7.6)

Altnc maddedeki hidrostatik gerilme durumu 1, 2 ve 3 asal gerilmelerine bal olarak E. 7.7de tanmlanm gerilme bileenidir.

249

m = ( 1 + 2 + 3 )

1 3

(7.7)

Hidrostatik gerilme durumuna bal iki eksenli ezilme gerilmesi E. 7.8 ile hesaplanmaktadr.

f1 = 1,45 f c

(7.8)

Hidrostatik gerilme durumuna bal bir eksenli ezilme gerilmesi yine tek eksenli basn dayanmna baldr.

f 2 = 1,725 f c
7.2.5. Modelleme

(7.9)

Ansys sonlu elemanlar programnda deney elemanlarnn modellemesi yaplrken grafik ekrandan (GUI) yararlanlmtr. Ansys program balca iki ksmdan olumaktadr: Balang aamas (Begin Level) lemci aamas (Processor level) Balang aamas programa ilk girildiinde karlalan blmdr. lemci aamasna ana men araclyla bu blmden geilir. Analizlerin ou ilemci aamasnda yaplr. Ansysde tipik bir analiz ayr ilemci adm kullanmay gerektirir. Pre-Processor Solution General Post-Processor

Pre-Processor (PREP7); Modelin geometrisinin ve malzeme modelinin oluturulup,

eleman tiplerinin ve niteliklerinin belirtildii, elemanlara malzeme zelliklerinin

250

atand ksmdr. Ayrca model geometrisi ile malzeme modelleri tamamlandktan sonra modeli sonlu alanlara blme ilemi (mesh) de bu ksmda yaplr.

Solution; Analiz ayarlarnn yaplp, mesnet artlarnn ve ykleme durumunun

belirlendii ksmdr. Bu ilemlerden sonra analiz iin zm ilemleri de buradan yaplr.

Postprocessor; Analiz sonularnn gsterildii ksmdr. Sonular, istenilen yk

adm ve alt adm seviyesinde ya da istenilen time deerinde gsterilebilir. Solid65 elemannn tanmlanabilmesi iin elemann boyutlu tanmlanmas gerekmektedir. Kesme ivileri ve levhalarn beton ierisindeki etkilerinin grlebilmesi iin modelleme 10 mm kalnlnda bir kesit iin yaplmtr. Deney elemanlarnn x ve y dzlemlerindeki boyutlar birebir ayn tutulmutur. Yani kolon uzunluu 2350 mm, ykseklii 250 mm, kiri uzunluu 1400 mm, ykseklii ise 350 mm olarak modellenmitir. ekil 7.13-7.17de modellemesi yaplan A grubu deney elemanlar gsterilmitir.

251

ekil 7.13. AR deney eleman modelinin n grn

ekil 7.14. A1 deney eleman modelinin n grn

252

ekil 7.15. A2 deney eleman modelinin n grn

ekil 7.16. A3 deney eleman modelinin n grn

253

ekil 7.17. A4 deney eleman modelinin n grn

Betonun donat ierisinde tanmlanmas iin sonlu eleman modellenmesinde yntem vardr. Birinci yntem, donatnn ayrk (discrete reinforcement) olarak tanmlanmas, yani donatnn link8 eleman olarak noktalar arasnda oluturulmas yntemidir. kinci yntem gml (embedded reinforcement) olarak beton ierisinde dank tanmlanmas yntemidir. nc yntem ise gizli (smeared reinforcement) olarak beton tanmlanmasnda kullanlan solid65 eleman ierisinde x, y ve z ynlerinde donat oran oluturulmas yntemidir. Bu yntemlerden birinci olan ayrk tanmlama ynteminde donat, betonu oluturan sonlu alan noktalarndan tanmland iin bu yntemde daha gvenilir ve deneysel verilere daha yakn sonular elde edilmektedir [30]. ekil 7.18de donat tanmlama yntemleri grlmektedir.

254

(a)

(b)

(c)
ekil 7.18. Ansys sonlu elemanlar programnda donat modellenmesi a) ayrk (discrete reinforcement) modelleme b)gml (embeded reinforcement) modelleme c) gizli (smeared reinforcement) modelleme

Deney dzeneine uygun olarak kirie kolon kiri birleiminin 1200 mm stnden tekil yk (P) etkitilmitir. Mesnetler ise kiri kenarlarndan 175 mm tede ve kolon ortasnda tanmlanmtr. ekil 7.19da Ansys Sonlu Elemanlar Programnda modellenen deney elemanlarndan bir tanesi mesnetler ve zerine etkitilen yklerle birlikte grlmektedir.

255

ekil 7.19. A4 deney elemannn mesnetleri ve etkitilen ykler

15 adet deney elemanndan sadece A grubu deney elemanlarnn model grnleri yukarda verilmitir. Dier B ve C grubu deney elemanlarnda deiken parametre yalnzca beton dayanm olduundan ve donat, kesme ivisi ve levha detaylar A grubu elemanlarla ayn olduundan, B ve C grubu deney elemanlarnn model grnlerinin verilmesine gerek grlmemitir. Geometrik modellemeden sonra yk, time parametresine eitlenerek yk artrmlar alt adm (substep) saylar ile belirlenmitir. Her yk adm bitince analiz otomatik olarak durdurulmu ve deplasmanlar ile gerilmeler kontrol edilip sorun olmad dnlnce yeni bir time deeri belirlenerek restart opsiyonu ile analize devam edilmitir. Analizler esnasnda Ansys beton modellemesinde, plastik deformasyon hesaba katlmadka betonun gmeye kadar lineer davranaca grlmtr. Bu yzden betonun Multilineer zotropik peklemeli plastisiteli (Von Mises) davran da mutlaka tanmlanmaldr.

256

7.3. Sonlu Eleman Analiz ve Deney Sonularnn Karlatrlmas

Yaplan analiz sonularna gre, deney elemanlarnn deney sonularndan elde edilen yk-deplasman deerleri (en byk yk anna kadar), Ansys sonlu elemanlar programyla yaplm olan analiz sonular ile karlatrlarak aada verilmitir (ekil 7.20-7.34).

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.20. Analiz sonucu AR deney eleman yk-deplasman grafii

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.21. Analiz sonucu A1 deney eleman yk-deplasman grafii

257

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.22. Analiz sonucu A2 deney eleman yk-deplasman grafii

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 Deplasman (mm) Deney Ansys 50

ekil 7.23. Analiz sonucu A3 deney eleman yk-deplasman grafii

258

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.24. Analiz sonucu A4 deney eleman yk-deplasman grafii

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.25. Analiz sonucu BR deney eleman yk-deplasman grafii

259

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.26. Analiz sonucu B1 deney eleman yk-deplasman grafii

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.27. Analiz sonucu B2 deney eleman yk-deplasman grafii

260

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.28. Analiz sonucu B3 deney eleman yk-deplasman grafii

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.29. Analiz sonucu B4 deney eleman yk-deplasman grafii

261

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.30. Analiz sonucu CR deney eleman yk-deplasman grafii

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.31. Analiz sonucu C1 deney eleman yk-deplasman grafii

262

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.32. Analiz sonucu C2 deney eleman yk-deplasman grafii

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.33. Analiz sonucu C3 deney eleman yk-deplasman grafii

263

80 70 60 Yk (kN) 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 Deplasman (mm) Deney Ansys

ekil 7.34. Analiz sonucu C4 deney eleman yk-deplasman grafii

Yukarda verilen diyagramlar sonucunda elde edilen deney ve analiz sonular arasnda olduka yakn deerler elde edilmitir. Tama gcne ulaldktan sonra yanal yndeki telenmeler sonsuz olduundan, Ansys sonlu eleman program iterasyonlar sonucunda yaknsama salayamam ve program analizi bu anda sonlandrmtr. Aadaki resimlerde ise analiz programndan elde edilen iki farkl yk durumunda srasyla ilk atlak oluum annda ve en byk yk altnda deney elemanlarnda oluan atlaklar ve Von Mises gerilme deerleri verilmitir (ekil 7.35-7.64).

264

ekil 7.35. AR deney elemannda 55000 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.36. AR deney elemannda 55000 N yk altnda oluan gerilmeler

265

ekil 7.37. A1 deney elemannda 58000 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.38. A1 deney elemannda 58000 N yk altnda oluan gerilmeler

266

ekil 7.39. A2 deney elemannda 52500 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.40. A2 deney elemannda 52500 N yk altnda oluan gerilmeler

267

ekil 7.41. A3 deney elemannda 59000 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.42. A3 deney elemannda 59000 N yk altnda oluan gerilmeler

268

ekil 7.43. A4 deney elemannda 51000 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.44. A4 deney elemannda 51000 N yk altnda oluan gerilmeler

269

ekil 7.45. BR deney elemannda 60000 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.46. BR deney elemannda 60000 N yk altnda oluan gerilmeler

270

ekil 7.47. B1 deney elemannda 62000 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.48. B1 deney elemannda 62000 N yk altnda oluan gerilmeler

271

ekil 7.49. B2 deney elemannda 64000 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.50. B2 deney elemannda 64000 N yk altnda oluan gerilmeler

272

ekil 7.51. B3 deney elemannda 62000 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.52. B3 deney elemannda 62000 N yk altnda oluan gerilmeler

273

ekil 7.53. B4 deney elemannda 65400 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.54. B4 deney elemannda 65400 N yk altnda oluan gerilmeler

274

ekil 7.55. CR deney elemannda 65000 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.56. CR deney elemannda 65000 N yk altnda oluan gerilmeler

275

ekil 7.57. C1 deney elemannda 76000 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.58. C1 deney elemannda 76000 N yk altnda oluan gerilmeler

276

ekil 7.59. C2 deney elemannda 77000 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.60. C2 deney elemannda 77000 N yk altnda oluan gerilmeler

277

ekil 7.61. C3 deney elemannda 73500 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.62. C3 deney elemannda 73500 N yk altnda oluan gerilmeler

278

ekil 7.63 C4 deney elemannda 70500 N yk altnda oluan atlaklar

ekil 7.64. C4 deney elemannda 70500 N yk altnda oluan gerilmeler

279

Zayf kolon-gl kiri kontrol deney elemanlarnda atlak younluu, zayf olan kolon zerinde ve kolon-kiri birleiminde younlamtr. Mesnetlerin olduu blgelerde de oluan gerilme ylmalarndan dolay atlak oluumlar gzlenmitir. Ayrca referans deney elemanlarnda gerilme ylmalar dm blgesinde younlamtr. Sk aralkl ve geni bala sahip kesme ivileri, zayf kolon zerinde daha iyi bir sarg etkisi yaratarak dayanm art yaratm ve oluan atlaklar kiri zerinde ve birleim blgesine yakn noktalarda younlamtr. Referans elemanlarnda dm blgesinde younlam olan gerilmeler zellikle dm blgesindeki elik levha ve kesme ivileri tarafndan alnm ve bir ksm gerilmelerin ise st birleim blgesi ve kiri dibinde olutuu gzlenmitir. Aadaki izelgede deney elemanlarndan elde edilen deney ve model sonular karlatrlmtr (izelge 7.17).

izelge 7.17. Deney ve model sonularnn karlatrlmas

Deney Eleman Deney Maksimum Yk (kN) Deplasman (mm) AR Model Fark (%) 15 Deney A1 Model Fark (%) 4.6 Deney A2 Model Fark (%) 8.1 Deney A3 Model Fark (%) 11.1 Deney A4 Model Fark (%) 11

48.1

55

60.7

58

56.8

52.5

53

59

56.1

51

38.7

36.0

7.5

29.4

26.5

10.9

39.1

33.8

15.7

39.4

34.6

13.8

38.8

33.2

16.8

Deney Eleman Deney Maksimum Yk (kN) Deplasman (mm)

BR Model Fark (%) 7,3 Deney

B1 Model Fark (%) 12.7 Deney

B2 Model Fark (%) 9.3 Deney

B3 Model Fark (%) 2.7 Deney

B4 Model Fark (%) 4

55.9

60

55

62

70

64

63.7

62

68

65.4

39.6

32.2

23

28.9

30.2

4.5

40

38.7

3.4

29.7

28.8

3.1

40.1

44.2

10.1

280

izelge 7.17. (Devam) Deney ve model sonularnn karlatrlmas

Deney Eleman Deney CR C1 C2 C3 C4

Model

Fark (%)

Deney

Model

Fark (%)

Deney

Model

Fark (%)

Deney

Model

Fark (%)

Deney

Model

Fark (%)

Maksimum Yk (kN) Deplasman (mm)

63

65

3.1

71.4

76

6.4

76.3

77

0.9

67.2

73.5

9.3

71.4

70.5

1.0

29.1

36.7

26.1

38.9

42

39.6

40.4

2.0

39.5

40.5

2.5

29.7

34.5

16.1

281

282

Deney sonularyla model analiz sonularnn karlatrlmas sonucunda, en byk yk ve deplasman deerlerinin genellikle yakn sonular verdii grlmtr. zellikle C4 deney eleman iin, deney sonular ve analiz sonularndan elde edilen ykler arasnda %2.7 gibi olduka kk bir fark olumutur ki bu sonlu eleman yntemiyle yaplan bir analizde elde edilebilecek ok baarl bir sonutur. Yine ayn C4 deney eleman iin deplasmanlar arasnda ise %16.1lik bir fark elde edilmitir. Ykler asndan en yakn sonu %2.7 ile C4 deney elemannn analizinden, deplasman asndan en yakn sonu ise %2.5 ile C3 deney elemanndan elde edilmitir. Modelleme yaplrken yk admlar ve aralklar olduka kk tutularak mmkn olduu kadar hassas zm yaplmaya allmtr. Sonlu eleman analizinde her ne kadar mmkn olduunca fazla hassasiyette ve oklukta veri elde edilmek istense de deney srasnda deney elemannn lmlerini yapan data logger aleti kadar hassas ve youn bir veri almak olduka zordur. Bu kadar detayl ve ok noktada veri alabilmek iin olduka kapasiteli bir bilgisayara ihtiya duyulmaktadr. Bu nedenle model elemannda akma noktasnn net tespiti veri azlndan dolay tam olarak tahmin edilemediinden, akma yk ve akma anndaki deplasman deerleri literatrdeki dier almalarda da olduu gibi bu almada da deney elemanndan elde edilen sonularla karlatrlamamtr.

283

8. SONULAR VE NERLER

Betonarme yaplarda deprem kuvvetlerine maruz kalan tayc sistem asndan kolon-kiri birleim blgesi ve bu blgenin depreme kar davran son derece nemlidir. Daha nce olan depremlerde bu birleim blgesindeki etriye yetersizlikleri ve eitli boyutlandrma hatalar sonucunda birleim blgesindeki tayc sistemde meydana gelen ani gmeler sonucunda can kayplar bir hayli fazla olmutur. Deprem kuvvetlerine kar yap snek davranmal, gelen deprem kuvvetlerini baarl bir ekilde snmleyebilmelidir. stenen yapnn hasar grmemesi deil, ani gmemesidir. Betonarme geni kullanm alanlar yaratmak gibi eitli nedenlerden dolay kolonlar kirilerden daha zayf yaplmaktadr. Ayrca kirilerin deme ile birlikte yaplmas sonucu tasarlanandan daha yksek tama gl olmas neticesinde ereve hasar daha ok kolonlarda olmaktadr. Bunu sonucunda kolonlarda oluan kesme ve basn hasarlar yznden kolonda gevrek ve ani bir krlma meydana gelir. Zayf kolonlar iin daha nce yaplm pek ok alma literatrde mevcuttur. Bu almalarda genelde kolon mantolama gibi eitli yntemlerle glendirilmitir. Fakat tm bu yntemlerde hem kolon kesiti bytlmekte, bu sayede projede kstl olan kullanm alan kltlmektedir. Bu almada, kullanm alan kstl projelerde kolon kesiti arttrlmadan, kolon ve birleim blgesi iin bilinen yntemlerin aksine basit, pratik ve ucuz bir neri getirilmitir. Deney elemanlarnda kolon kesitlerini bytmeden, levhalar zerine eitli boyda kesme ivileri belirli aralklarla kaynatlm ve bu levhalar retimden nce, etriye sklatrma blgesi ve birleim boyunca kolon ierisine yerletirilmitir. Kesme ivileri balk genilii, kesme ivileri arasndaki mesafe ve beton dayanm aratrmada incelenen temel deikenlerdir. Deney elemanlar, bir erevenin d dmn moment sfr noktalar arasnda kalan parann karlmasyla oluturulmutur. Gazi niversitesi Yap Mekanii

284

Laboratuvarnda gerekletirilmi deneysel almada deney elemanlarnn dayanm, rijitlik, sneklik, enerji tketimi davranlar incelenmitir. Deneysel almada 15 adet deney eleman deprem etkilerine benzer tekrarlanan tersinir ykler altnda test edilmitir. Deneysel almadan elde edilen sonular Ansys sonlu eleman programndan elde edilen sonularla karlatrlmtr.
8.1. Sonular

Deneysel almada kesme ivisi aral, kesme ivisi balk genilii ve beton dayanm deiimi gsteren deney elemanlarnn dayanm, rijitlik, sneklik ve enerji tketim kapasiteleri incelenmitir. Yaplm olan belirli saydaki deneylerden ve sonlu eleman analizlerinden elde edilen sonular aada zetlenmitir. Uygulanan yntem zayf kesitli kolonlar iin nerilebilecek bir yntem olarak grnmektedir. Kesme ivili levhalar kolonun dayanm ve rijitliini nemli derecede arttrmaktadr. Kesme ivili levhalarn kullanld deney elemanlarnn dayanmlarnda, kontrol deney elemanlarna gre %6.3-%27.1 arasnda deien artlar gzlenmitir. zellikle kesme ivisi aral kk ve kesme ivisi balk genilii daha byk olan deney elemanlarndaki art daha belirgin olmutur. Dayanm asndan dk beton dayanmna sahip A grubu deney elemanlarndan kesme ivisi aral kk olan A1 deney elemannda dayanm art %27.1 ile en byk deer olarak elde edilmitir. B ve C grubu deney elemanlarnda ise kesme ivisi aral sk ve kesme ivisi kafa genilii byk olan deney elemanlar en byk dayanm artna ulamtr. Deney elemanlarndan A ve B grubu deney elemanlarnda yeterli bir sneklik art salanamamtr.

285

C grubu deney elemanlarnda ise %8-%47 arasnda deien sneklik artlar olduu gzlenmitir. Kullanlan kesme ivili elik levha sisteminin yksek dayanml betonda sneklik asndan daha iyi sonular verdii anlalmtr. Kontrol elemanna gre balang rijitliinde; A4 deney elemannda %12, B4 deney elemannda %38 ve C1 deney elemannda %18 art olmutur. zellikle C grubu deney elemanlarnda kolonda ve birleim blgesinde ciddi hasar gzlenmemi, oluan atlaklar klcal dzeyde kalm, plastik mafsal kiri dibinde olumutur. Sk aralkl kesme ivili levhalar enerji tketiminde %12-%25 arasnda artlar salamtr. En fazla enerji tketimi art C2 deney elemanndan elde edilmitir. Sonlu eleman modelinden elde edilen yk deerleriyle deney elemanlarndan elde edilen yk deerleri arasnda farkllklar gzlenmitir. Bunun nedenlerinden biri olarak, deney elemannn sahip olduu gerek malzeme dayanmlar ile betondan alnan numunenin krlmasyla elde edilen dayanmlar arasnda bir fark olabilecei dnlmektedir. Ayn durum donat iin de geerlidir, er adet beton ve demir numuneden elde edilen sonularn ortalamas modellemede veri olarak girilmi olup, bu deerlerle deney elemanlarnn dayanmlar arasnda bir fark olabilecei dnlmektedir. Beton, daha nce de bahsedildii gibi, heterojen ve anizotrop bir malzeme iken, modelde literatrde uyguland gibi homojen ve izotrop olarak tanmlandndan, deney sonularyla birebir uyum salanamamtr. Buna ramen literatrle karlatrldnda olduka yakn sonular elde edilmitir. Bilgisayar modeliyle deney sonular arasnda fark oluturabilecek bir dier nokta da donat tanmlanmasndan kaynaklanmtr. Bilgisayar modelinde donat, betonda

286

oluturulan sonlu alanlar (mesh) arasndaki noktalardan eleman tanmlanmas

eklinde oluturulduundan, betonla donat arasnda tam aderans olduu var

saylmtr. Bilgisayar modeli ile deney sonular arasnda fark oluturabilecek bir dier nemli nokta da snr koullardr. Bilgisayar modelinde mesnet tanmlamalar kusursuz olarak uygulanmtr. Ancak deney dzenei oluturulurken mesnet koullarnn kabullere birebir uydurulmasnda skntlar yaanabilir. Mesnet koullar asndan deney elemanlar ile model elemanlar arasnda bir uyumsuzluk olduu ve bu durumun sonular zerinde etkisinin olabilecei de unutulmamaldr.
8.2. neriler

Bu alma sonucunda, kullanlan kesme ivili levhalar sayesinde, kullanm alan kstl projeler iin kolon kesiti bytlmeden kolon dayanmnda nemli derecede artlar elde edilmi ve hasarn kolonda deil kiri dibinde olumas salanmtr. Kirilerin kolonlardan daha snek davranmasndan dolay oluan hasar sonucunda ani gmelerin olumayaca ngrlmtr. Bu aratrmaya farkl boyutlar katp gelitirebilecek neriler bu blmde verilmitir. erevede kullanlan kesme ivilerinde deiik aralk, derinlik ve balk genilikleri iin daha fazla sayda deneyler yaplarak bu deiimlerin genel davran zerindeki etkileri aratrlmaldr. Bu sonulardan genel denklemler elde edilebilir. Kullanlan kesme ivili levhalarn genilikleri ve kolon n yznden olan mesafeleri deitirilerek yeni deneyler yaplmal ve davran zerindeki etkileri incelenmelidir. Kullanlan kesme ivili levhalarn dk beton dayanml deney elemanlarnda dm blgesinde, dmde oluan eik atlaklara paralel veya farkl alarda kullanlmasnn davran zerindeki etkileri incelenmelidir.

287

Kolon ve kiri kesitleri deitirilerek kullanlan kesme ivili levhalarn hangi kesitler iin daha uygulanabilir sonular verdii aratrlmaldr. Kesme ivili levhalarn kolonda eksenel yk altndaki davranlarnn incelenmesi zerinde de aratrmalar yaplabilir. Sonlu eleman modellemesinde deneysel davran sonularna daha yakn deerler elde edebilmek iin eleman modellemesinde daha youn meshler kullanlmal ve yk adm aralklar daha sk yaplmaldr. Bunun iin ise daha kapasiteli bilgisayarlar kullanlmaldr. Literatrde sonlu eleman analizi iin en gvenli sonularn ayrk donat tanmlanmasndan elde edildii ve bu analizde de ayrk donatdan daha kesin ve yakn sonularn elde edildii anlalmtr. Fakat bu tanmlama donatyla beton arasnda tam aderans olduu varsaylarak yaplmaktadr. Bunun her zaman yakn sonular verecei dnlmemeli ve farkl almalar iin beton iinde tanmlanan gizli donatl modeller oluturularak incelenmelidir. Ykleme ve mesnet koullar iin daha farkl modeller oluturularak ok daha fazla deney eleman iin deneyler yaplmal ve ykleme ve mesnet koullarndaki deiimlerin sonular zerindeki etkileri aratrlmaldr.

288

KAYNAKLAR

1. Higazy, M., Elnashai, S., Agbabian, S. Behaviour of beam-column connections under axial column tension, Journal of Structural Engineering,122 (5): 511 (1996). 2. Febres, C., Wight, J., Experimental study of reinforced concrete interior wide beamcolumn connections subjected to lateral loading, Structural Journal, 98 (4): 572-582 (2001). 3. Stehle, J., Goldsworthy H., Mendis P., Reinforced concrete interior wide beamcolumn connecitons subjected to lateral earthquake loading, ACI Structural Journal, 98 (3): 270-279 (2001). 4. Hellesland, J., Gren, R., Tests of reinforced concrete columns, ACI Journal Proceedings, 69 (12): 770-774 (1972). 5. Jamaluddin, N., Jassin, A., Evaluation of locally - produced steel sections on the performance of steel concrete beams, Proceeding of NSF Workshop, Kuala Lumpur, 155 (2001). 6. Ghobarah, A., Said, A. Seismic rehabilitation of beam-column joints using FRP laminates, Journal of Earthquake Engineering, 5 (1): 113-129 (2001). 7. Roberts, T.M., Dogan, O., Fatique of welded shear connections in steelconcrete-steel sandwich beams, Journal of Constructional Steel Research, 45, (3): 301-320 (1998). 8. Gulkan, P., The inelastic response of repaired reinforced concrete beam column connections, 6th World Conference on Earthquake Engineering, New Delhi, 10 14 (1977). 9. Cronopulos, M.P., Response of repaired/strengthened r.c. columns under cyclic actions, Proceedings of the 8th European Conference on Earthquake Engineering 5 Lisbon (1986). 10. Bett, B.J., Klingher, R.E. and Jirsa, J.O., Lateral load response of strengthened and repaired reinforced concrete columns, ACI Journal, 85, (1988). 11. Yanarate, M.S., Use of expanded metals as shear/confinement reinforcement in concrete members, phase 1, axially loaded columns, M.Sc. Thesis, Civil Engineering Department, Middle East Technical University, Ankara, Turkey, 1-90 (1990). 12. Suleiman, R.E., Tankut, A.T., Ersoy, U. Repair and strengthening of reinforced concrete column, Ph.D. Thesis, Civil Engineering Department, Middle East Technical University, Ankara, Turkey, 1-176 (1991).

289

13. Yumak, Y., Tankut, A.T., Ersoy U., Effects of bar devolopment methods on jacked column behaviour, M.S. Thesis, Civil Engineering Department, Middle East Technical University, Ankara, Turkey, 1-5 (1991). 14. Zaaid S., Shiohara H., Otani S., Test of a joint reinforcing detail improving joint capacity of R/C interior beam-column joint, The 1st Japan Korea Seminer on Earthquake Engineering for Building Structures, Seul National University, Seul, Korea, Oct.30-31 (1999). 15. Bykkaragz, A. ift cidarl kompozit kirilerin sonlu elemanlar yntemiyle gerilme analizi ve optimum dizayn, Yksek Lisans Tezi, naat Anabilim Dal, Krkkale niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Krkkale, Trkiye,42-71 (2000). 16. Ayka, S., Onarlm/glendirilmi betonarme kirilerin deprem davran, Doktora Tezi, naat Mhendislii Blm, Gazi niversitesi Mhendislik Mimarlk Fakltesi, Ankara, Trkiye, 14-15 Austos 2000. 17. Bayndrlk ve skan Bakanl, Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik, Ankara, 39-47 (1997). 18. Trk Standartlar Enstits, nyapml Beton Elemanlara Atmosfer Basnc Altnda Buhar Kr Uygulama Kurallar, Ankara, 2-3 (1984). 19. Lawrence, K. L., Ansys Tutorial Release 8.0 and 7.1, SDC Publications, Canonsburg, 1.1-2.25 (2002). 20. Wolanski, A. J., Flexural behaviour of reinforced and prestressed concrete beams using finite element analysis, Degree of master of science, Faculty of Graduate School, Marquette University, Wisconsin, 1-48 (2004). 21. Barbosa, F., Riberio, O. Analysis of reinforced concrete structures using ansys nonlinear concrete model, Computational Mechanics, Barcelona, Spain, (1998). 22. Kachlakev, D., Miller, T., Finite element modelling of reinforced concrete structures stregthened with FRP laminates, Final Report, Oregon, SPR 316, (2001). 23. Fanning, P., Nonlinear models of reinforced and post-tensioned concrete beams, Electronic Journal of Structural Engineering, 2: 111-119 (2001). 24. Kwak, H. G. and Filippou, F. C., Finite element analysis of reinforced concrete structures under monotonic loads, UCB/SEMM-90/14, California, 13-37 (1990).

290

25. Hemmaty Y., De Roeck G., Vandewalle L., Finite element modelling of corner joints in reinforced concrete frames, International Conference Concrete 2000, Economic and Durable Construction through Excellence, University of Dundee, Concrete Technology Unit, Dundee, UK, 465-472 (1993). 26. Arnesen, A., Sorensen, S. I. and Bergan, P. G., Nonlinear analysis of reinforced concrete, Computers and Structures, 12: 571-579 (1979). 27. Ashour, A. F. and Morley, C. T., Three dimensional nonlineer finite element modelling of reinforced concrete structures, Finite Elements in Analysis and Design, 15: 43-55 (1993). 28. Bergan, P. G. and Holand, I., Nonlinear finite element analysis of concrete structures, Computer Methods in Applied Mechanics and Engineering, 17: 443-467 (1979). 29. Chan, H. C., Cheung, Y. K. And Huang, Y.P., Nonlinear modelling of reinforced concrete structures, Computers&Structures, 53 (5): 1099-1107 (1994). 30. Kachlakev, D., Miller, T., Finite element modelling of reinforced concrete structures stregthened with FRP laminates, Final Report, Oregon, SPR 316, (2001). 31. Ersoy U., zcebe G., Betonarme, Evrim Yaynevi, stanbul, 59 (2001). 32. Willam, K. J. and Warnke, E. P., Constitutive model for the triaxial behaviour of concrete, IABSE, Report No.19, Bergamo, 1-30 (1974). 33. Trk Standartlar Enstits, TS500, Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm Kurallar, Ankara, 12-13 (2000).

291

EKLER

292

EK-1 Deney elemanlarnn resimleri Bu blmde deney elemanlarndan deneyler yaplrken ekilmi olan resimler verilmitir. Her deney elemannn ismi deney numunesi zerinde grlmektedir. Her deney eleman iin iki resim verilmi olup ilk resim gme annda ekilmi olan fotoraf ikinci resim ise deney sonunda ekilmi olan fotoraf gstermektedir.

293

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.1. AR deney eleman gme an

Resim 1.2. AR deney eleman deney sonu

294

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.3. A1 deney eleman gme an

Resim 1.4. A1 deney eleman deney sonu

295

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.5. A2 deney eleman gme an

Resim 1.6. A2 deney eleman deney sonu

296

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.7. A3 deney eleman gme an

Resim 1.8. A3 deney eleman deney sonu

297

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.9. A4 deney eleman gme an

Resim 1.10. A4 deney eleman deney sonu

298

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.11. BR deney eleman gme an

Resim 1.12. BR deney eleman deney sonu

299

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.13. B1 deney eleman gme an

Resim 1.14. B1 deney eleman deney sonu

300

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.15. B2 deney eleman gme an

Resim 1.16. B2 deney eleman deney sonu

301

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.17. B3 deney eleman gme an

Resim 1.18. B3 deney eleman deney sonu

302

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.19. B4 deney eleman gme an

Resim 1.20. B4 deney eleman deney sonu

303

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.21. CR deney eleman gme an

Resim 1.22. CR deney eleman deney sonu

304

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.23. C1 deney eleman gme an

Resim 1.24. C1 deney eleman deney sonu

305

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.25. C2 deney eleman gme an

Resim 1.26. C2 deney eleman deney sonu

306

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.27. C3 deney eleman gme an

Resim 1.28. C3 deney eleman deney sonu

307

EK-1 (Devam) Deney elemanlarnn resimleri

Resim 1.29. C4 deney eleman gme an

Resim 1.30. C4 deney eleman deney sonu

308

ZGEM

Kiisel Bilgiler

Soyad, ad Uyruu Doum tarihi ve yeri Medeni hali Telefon Faks e-mail

: BYKKARAGZ, Alper : T.C. : 06.06.1974 Konya : Evli : 0 (312) 231 74 00 : 0 (312) 231 92 23 : karagoz@gazi.edu.tr.

Eitim Derece Eitim Birimi Mezuniyet tarihi

Yksek lisans Lisans Lise

Krkkalen. /naat Mh. Blm

stanbul n./ naat Mh. Blm

2002 2000 1992

Konya Meram Anadolu Lisesi

Deneyimi Yl Yer Grev

1997-2001 2001-2006
Yabanc Dil ngilizce

Krkkale niversitesi Gazi niversitesi

Ara. Grevlisi Ara. Grevlisi