Вы находитесь на странице: 1из 25

Procedemento

de xestión
de gases medicinais
no medio sanitario

Procedimiento
de gestión
de gases medicinales
en el medio sanitario
Procedimiento Procedemento
de gestión de xestión
de gases medicinales de gases medicinais
en el medio sanitario no medio sanitario
Índice Índice

Introducción 6 Introdución 7
Objetivo 8 Obxectivo 9
Alcance 8 Alcance 9
Definiciones 8 Definicións 9
Procedimiento 14 Procedemento 15
Responsabilidades 28 Responsabilidades 29
Registros 30 Rexistros 31
Difusión 30 Difusión 31
Revisión 30 Revisión 31
Evaluación 30 Avaliación 31
Marco normativo 30 Marco normativo 31
Referencias bibliográficas 32 Referencias bibliográficas 33
Anexos 36 Anexos 37

Elaborada por: Elaborada por:


• Dna. Antonia Casás Martínez • Dna. Antonia Casás Martínez
• Servicio de Farmacia • Servizo de Farmacia
RESIDENCIA SOCIOSANITARIA LARAXE RESIDENCIA SOCIOSANITARIA LARAXE
• D. Enrique del Castillo López • D. Enrique del Castillo López
• Servicio de Mantenimiento • Servizo de Mantemento
C.H.U. SANTIAGO DE COMPOSTELA C.H.U. SANTIAGO DE COMPOSTELA
• D. Fermín Janeiro López • D. Fermín Janeiro López
• Servicio de Mantenimiento • Servizo de Mantemento
X.A.P. LUGO X.A.P. LUGO
• D. José Luis López González • D. José Luis López González
• Servicio de Mantenimiento • Servizo de Mantemento
C.H. XERAL-CALDE C.H. XERAL-CALDE
• Dna. M.ª Isabel Martín Herranz • Dna. M.ª Isabel Martín Herranz
• Servicio de Farmacia • Servizo de Farmacia
C.H.U. JUAN CANALEJO C.H.U. JUAN CANALEJO
• D. Camilo Montero Martínez • D. Camilo Montero Martínez
• Servicio de Mantenimiento • Servizo de Mantemento
C.H. DE PONTEVEDRA C.H. DE PONTEVEDRA
• Dna. Cristina Rey Barbosa • Dna. Cristina Rey Barbosa
• Servicio de Evaluación de la Atención Farmacéutica • Servizo de Avaliación da Atención Farmacéutica
SUBDIRECCIÓN XERAL DE FARMACIA E PRODUTOS SANITARIOS SUBDIRECCIÓN XERAL DE FARMACIA E PRODUTOS SANITARIOS
• D. José Antonio Rodríguez Aguiar • D. José Antonio Rodríguez Aguiar
• Servicio de Mantenimiento • Servizo de Mantemento
H. VALDEORRAS H. VALDEORRAS
• Dna. Brígida Rodríguez Blanco • Dna. Brígida Rodríguez Blanco
• Servicio de Farmacia • Servizo de Farmacia
H. VALDEORRAS H. VALDEORRAS
• Dna. M.ª del Pilar Rodríguez Rodríguez • Dna. M.ª del Pilar Rodríguez Rodríguez
• Servicio de Farmacia • Servizo de Farmacia
C.H.U. SANTIAGO DE COMPOSTELA C.H.U. SANTIAGO DE COMPOSTELA
• Dna. Celia Ramón Díez • Dna. Celia Ramón Díez
• Inspección Médica • Inspección Médica
DIRECCIÓN PROVINCIAL DEL SERGAS EN A CORUÑA DIRECCIÓN PROVINCIAL DO SERGAS NA CORUÑA

Coordinadoras: Coordinadoras:
• Dna. Pilar Farjas Abadía • Dna. Pilar Farjas Abadía
• Dna. M.ª Victoria Mosquera Portals • Dna. M.ª Victoria Mosquera Portals
SUBDIRECCIÓN XERAL DE FARMACIA E PRODUTOS SANITARIOS SUBDIRECCIÓN XERAL DE FARMACIA E PRODUTOS SANITARIOS
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

1. INTRODUCCIÓN 1. INTRODUCIÓN

La red sanitaria utiliza una amplia gama de El grupo de trabajo se configuró con los repre- A rede sanitaria utiliza unha ampla gama de O grupo de traballo configurouse cos repre-
gases para su actividad cotidiana, como ele- sentantes designados de los servicios de far- gases para a súa actividade cotiá, como ele- sentantes designados dos servizos de farmacia
mento de apoyo en el diagnóstico —anestesia, macia y de mantenimiento de los centros hos- mento de apoio no diagnóstico —anestesia, e de mantemento dos centros hospitalarios, de
esterilización, endoscopia, laparoscopia, láser, pitalarios, de atención primaria y residencias de esterilización, endoscopia, laparoscopia, láser, atención primaria e residencias da terceira
cirugía oftálmica, crío conservación de mues- la 3ª edad, así como con los representantes de El presente O presente cirurxía oftálmica, crioconservación de mostras idade, así como cos representantes das direc-
tras y tejidos—, y también como elemento la División de Recursos Económicos y de la Procedimiento de procedemento de e tecidos—, e tamén como elemento terapéu- cións provinciais do Sergas, da División de
terapéutico para facilitar la función respiratoria Subdirección Xeral de Farmacia, con el objeti- Gestión de los gases xestión dos gases tico para facilitar a función respiratoria dos Recursos Económicos e da Subdirección Xeral
de los pacientes. Esta actividad y uso se va a vo de elaborar un Procedimiento de Gestión de pacientes. Esta actividade e uso estase a ver de Farmacia, co obxectivo de elaborar un pro-
ver modificada e incrementada debido a las los Gases Medicinales en el Medio Sanitario
medicinales en el medicinais no medio modificada e incrementada debido ás novas cedemento de xestión dos gases medicinais no
nuevas aplicaciones terapéuticas o para diag- que dé respuesta a las nuevas exigencias que medio sanitario es de sanitario é de aplicacións terapéuticas ou para diagnóstico e medio sanitario que lles dé resposta ás novas
nóstico y uso en laboratorio de los gases. las modificaciones normativas de los gases aplicación en toda la aplicación en toda a uso en laboratorio dos gases. esixencias que supoñen as modificacións nor-
medicinales conllevan. red sanitaria pública, rede sanitaria mativas dos gases medicinais.
El Real decreto 1800/2003, del 26 de diciem- en los centros pública, nos centros O Real decreto 1800/2003, do 26 de decem-
bre, regula los gases medicinales, desenvol- Este Procedimiento se elaboró de acuerdo al bro, regula os gases medicinais, desenvolvendo Este procedemento elaborouse de acordo ao
viendo el artículo 54 bis de la Ley 25/1990, del Art. 9 del Real decreto 1800/2003 de 26 de
concertados y concertados e o artigo 54 bis da Lei 25/1990, do medicamen- artigo 9 do Real decreto 1800/2003, do 26 de
medicamento, modificado por la Ley 24/2001, diciembre que regula los gases medicinales y al residencias de la 3ª residencias da to, modificado pola Lei 24/2001, do 27 de de- decembro, que regula os gases medicinais e co
del 27 de diciembre, de medidas fiscales, apartado 2 del Art. 54 bis de la Ley 25/1990 edad con convenio de terceira idade con cembro, de medidas fiscais, administrativas e apartado 2 do artigo 54 bis da Lei 25/1990, do
administrativas y del orden social, y define del medicamento, que establecen que serán asistencia convenio de da orde social, e define como gases medicinais medicamento, que establecen que serán as
como gases medicinales el oxígeno líquido, las autoridades sanitarias competentes quienes farmacéutica con el asistencia o osíxeno líquido, nitróxeno líquido e protóxido autoridades sanitarias competentes quen de-
nitrógeno líquido y el protóxido de nitrógeno. determinarán los requisitos para la entrega, de nitróxeno. No dito real decreto establécense terminarán os requisitos para a entrega, dis-
En dicho real decreto se establecen los requisi- dispensación y suministro de los gases medici-
Servicio Galego de farmacéutica co os requisitos de autorización, fabricación, co- pensa e subministración dos gases medicinais
tos de autorización, fabricación, comercializa- nales en los centros sanitarios, asistenciales y Saúde (Sergas), Servizo Galego de mercialización e dispensa dos gases medicinais nos centros sanitarios, asistenciais e en terapia
ción y dispensación de los gases medicinales y en terapia ambulatoria. sirviendo como Saúde (Sergas) e entra en vigor, no que afecta as esixencias dos ambulatoria.
entra en vigor, en lo que afecta a las exigencias procedimiento de e serve como laboratorios produtores, o 18 de agosto do ano
de los laboratorios productores, el 18 de agos- En él se especifican las responsabilidades de las referencia para el procedemento de 2005. Nel especificaranse as responsabilidades das
to del año 2005. distintas unidades sanitarias que se han visto distintas unidades sanitarias que se viron modi-
modificadas por la consideración como medi-
resto de centros referencia para o Como consecuencia desta modificación nor- ficadas pola consideración como medicamen-
Como consecuencia de esta modificación nor- camentos especiales de alguno de los gases sanitarios privados o resto de centros mativa, no momento actual encontrámonos tos especiais dalgún dos gases medicinais, en
mativa en el momento actual, nos encontra- medicinales, dando cumplimiento a las exigen- establecimientos que sanitarios privados con gases que teñen a consideración de me- cumprimento das esixencias de control farma-
mos con gases que tienen la consideración de cias de control farmacéutico de los medica- utilizan gases ou establecementos dicamentos, de produtos sanitarios ou como céutico dos medicamentos, deixando a capaci-
medicamentos, de productos sanitarios o mentos, dejando a la capacidad de autoorga- medicinales. que utilizan gases subministración de produtos químicos indus- dade de autoorganización de cada centro sani-
como suministro de productos químicos indus- nización de cada centro sanitario la definición triais, e faise necesario adaptar a este novo tario a definición dos responsables daqueles
triales, y se hace necesario adaptar a este de los responsables de aquéllos otros aspectos
medicinais. marco legal os requisitos esixidos á industria aspectos ou actividades susceptibles de ser
nuevo marco legal los requisitos exigidos a la o actividades susceptibles de ser realizadas por subministradora de gases na adquisición des- realizadas por diferentes axentes, de acordo
industria suministradora de gases en la adqui- diferentes agentes, de acuerdo a la estructura tes polos centros sanitarios e os criterios de coa estrutura e o funcionamento de cada cen-
sición de estos por los centros sanitarios y los y funcionamiento de cada centro. xestión dos gases na rede sanitaria. tro.
criterios de gestión de los gases en la red sani-
taria. El presente Procedimiento de Gestión de los Paralelamente, dentro das liñas de traballo da O presente procedemento de xestión dos
gases medicinales en el medio sanitario es de Consellería de Sanidade, en desenvolvemento gases medicinais no medio sanitario é de apli-
Paralelamente, dentro de las líneas de trabajo aplicación en toda la red sanitaria pública, en do plan de racionalización do gasto, consti- cación en toda a rede sanitaria pública, nos
de la Consellería de Sanidad, en el desarrollo los centros concertados y residencias de la 3ª tuíuse o grupo técnico de xestión económica centros concertados e residencias da terceira
del plan de racionalización del gasto, se cons- edad con convenio de asistencia farmacéutica que levou a cabo os estudos de gasto e do idade con convenio de asistencia farmacéutica
tituyó el grupo técnico de gestión económica con el Servicio Galego de Saúde (Sergas), sir- mercado actual, ata establecer as propostas de co Servizo Galego de Saúde (Sergas) e serve
que llevó a cabo los estudios de gasto y de viendo como procedimiento de referencia para contratación dos ditos produtos. como procedemento de referencia para o resto
mercado actual, hasta establecer las propues- el resto de centros sanitarios privados o esta- de centros sanitarios privados ou establece-
tas de contratación de dichos productos. blecimientos que utilizan gases medicinales. Unha das conclusións do grupo técnico recollía mentos que utilizan gases medicinais.
a proposta de creación dun grupo de traballo
Una de las conclusiones del Grupo Técnico de servizos de farmacia e servizos de mante-
recogía la propuesta de creación de un grupo mento que analizase e desenvolvese os pro-
de trabajo de Servicios de Farmacia y Servicios cedementos organizativos para a aplicación da
de Mantenimiento que analizase y desarrollase normativa farmacéutica e industrial dentro dos
los procedimientos organizativos para la apli- centros asistenciais.
cación de la normativa farmacéutica e indus-
trial dentro de los centros asistenciales.

6 7
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

2. OBJETIVO 4. DEFINICIONES 2. OBXECTIVO 4. DEFINICIÓNS


Establecer los criterios básicos de actuación en Aire medicinal Establecer os criterios básicos de actuación nos Aire medicinal
los centros y servicios sanitarios de la CCAA de Es una mezcla de gases transparente, inodora centros e servizos sanitarios da Comunidade É unha mestura de gases transparente, inodo-
Galicia que les permitan elaborar el procedi- e insípida. Está compuesto principalmente por Autónoma de Galicia que lles permitan elabo- ra e insípida. Está composto, principalmente,
miento normalizado de trabajo que garanticen una mezcla de nitrógeno y oxígeno en una rar o procedemento normalizado de traballo, por unha mestura de nitróxeno e osíxeno,
una correcta gestión de los gases medicinales proporción 78-21,5 respectivamente, teniendo para garantir unha correcta xestión dos gases nunha proporción 78-21,5, respectivamente,
en el medio sanitario y una mejora en eficacia, también residuales de helio, criptón, argón, medicinais no medio sanitario e unha mellora con residuais de helio, cripton, argon, hidró-
seguridad y eficiencia de uso de los mismos hidrógeno así como vapor de agua. Se utiliza en eficacia, seguridade e eficiencia de uso xeno, así como vapor de auga. Utilízase nos
en los centros hospitalarios como fluido motriz destes. centros hospitalarios como fluído motriz (equi-
3. ALCANCE (equipos neumáticos) o elemento respiratorio. pos pneumáticos) ou elemento respiratorio. O
El aire si es producido mediante compresores 3. ALCANCE aire, se é producido mediante compresores,
Todos los centros hospitalarios públicos o con- debe de estar exento de aceite, polvo y agen- debe estar exento de aceite, po e axentes pa-
certados, centros de atención primaria, aten- tes patógenos. Todos os centros hospitalarios públicos ou con- tóxenos.
ción a domicilio, servicios de urgencia y resi- certados, centros de atención primaria, aten-
dencias de la tercera edad con convenio de Aire sintético ción a domicilio, servizos de urxencia e residen- Aire sintético
atención farmacéutica con el Sergas. mezcla de Nitrógeno y Oxígeno en una propor- cias da terceira idade con convenio de aten- Mestura de nitróxeno e osíxeno nunha propor-
ción de 79-21 respectivamente. ción farmacéutica co Sergas. ción de 79-21, respectivamente.
En el caso de que todo o parte del suministro
de gases medicinales esté contratado, los crite- Vaciado No caso de que todo ou parte da subminis- Baldeirado
rios contenidos en las PNT de los centros debe- Reducción de la presión, hasta alcanzar la pre- tración de gases medicinais estea contratada, Redución da presión, ata alcanzar a presión
rán especificarse en los pliegos de prescripcio- sión atmosférica. os criterios contidos nos procedementos nor- atmosférica.
nes técnicas de los concursos de contratación. malizados de traballo (PNT) dos centros de-
Barrido berán especificarse nos pregos de prescricións Varrido
También servirá como procedimiento de refe- Operación que consiste en retirar el gas resi- técnicas dos concursos de contratación. Operación que consiste en retirar o gas resi-
rencia para el resto de centros, residencias e dual de un recipiente criogénico, mediante la dual dun recipiente crioxénico, mediante a in-
instituciones que utilizan gases medicinales inyección del gas destinado a estar contenido Tamén servirá como procedemento de referen- xección do gas destinado a estar contido nese
ubicados en la Comunidad Autónoma de Ga- en ese recipiente. cia para o resto de centros, residencias e insti- recipiente.
licia: tucións que utilicen gases medicinais situados
• Residencias de mayores Bloque de botellas na Comunidade Autónoma de Galicia: Bloque de botellas
• Empresas de ambulancias Conjunto de botellas solidamente fijadas por • Residencias de maiores. Conxunto de botellas solidamente fixadas por
• Servicios de emergencia y protección una armadura metálica e interconectadas por • Empresas de ambulancias. unha armadura metálica e interconectadas
Civil. una tubería colectora. • Servizos de emerxencia e protección por unha tubaxe colectora.
• Clínicas veterinarias. civil.
• Servicios médicos de empresas. Botella • Clínicas veterinarias. Botella
• Servicios de socorro en piscinas munici- Recipiente a presión transportable de fácil • Servizos médicos de empresas. Recipiente a presión transportable de fácil ma-
pales y privadas. manejo con capacidad non superior a 150 • Servizos de socorro en piscinas munici- nexo con capacidade non superior a 150 litros
• Laboratorios de análisis litros de agua. pais e privadas. de auga.
• Clínicas y consultas médicas privadas • Laboratorios de análises.
(estética, odontología, oftalmología, Botella de oxígeno • Clínicas e consultas médicas privadas Botella de osíxeno
etc. ) Recipiente destinado a recibir oxígeno médico (estética, odontoloxía, oftalmoloxía, Recipiente destinado a recibir osíxeno médico
en forma comprimida, a temperatura ordinaria etc.). en forma comprimida, a temperatura ordinaria
Este procedimiento se aplicará a la gestión del y a alta presión. e a alta presión.
oxígeno líquido y del protóxido de nitrógeno Este procedemento aplicarase á xestión do
de forma obligatoria y a aquéllos gases medi- Cisterna osíxeno líquido e do protóxido de nitróxeno de Cisterna
cinales registrados por el laboratorio productor Recipiente fijado sobre un vehículo para el forma obrigatoria e a aqueles gases medicinais Recipiente fixado sobre un vehículo para o
como especialidades farmacéuticas (óxido transporte de gas líquido o criogénico. rexistrados polo laboratorio produtor como transporte de gas líquido ou crioxénico.
nítrico INOmax® y el N2O/O2-Kalinox®) o que especialidades farmacéuticas (óxido nítrico:
tengan esta consideración legal en un futuro. Depósito INOmax® e o N2O/O2: Kalinox®) ou que teñan Depósito
Hasta la fecha no existe ningún laboratorio far- Recipiente estático para el almacenamiento de esta consideración legal nun futuro. Ata a data Recipiente estático para o almacenamento de
macéutico autorizado productor de nitrógeno gas líquido y/o criogénico. non existe ningún laboratorio farmacéutico au- gas líquido e/ou crioxénico.
líquido.. Podrá aplicarse a la gestión del resto torizado produtor de nitróxeno líquido..Poderá
de gases medicinales utilizados en los centros Depósito criogénico aplicarse a xestión ao resto de gases medicinais Depósito crioxénico
sanitarios. Recipiente destinado a almacenar y/o a trans- utilizados nos centros sanitarios. Recipiente destinado a almacenar e/ou a trans-
portar gases en forma líquida, a baja tempera- portar gases en forma líquida, a baixa tempe-

8 9
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

tura y a una presión igual o inferior a 15 bares. Gas criogénico ratura e a unha presión igual ou inferior a 15 Gas crioxénico
Gas que se transforma en líquido a 1,013 bares. Gas que se transforma en líquido a 1,013
Director técnico bares a temperaturas inferiores a -150º C. bares a temperaturas inferiores a -150º C.
La persona física licenciada en Farmacia, Director técnico
Medicina, Veterinaria, Química, Física y otros Gas líquido A persoa física licenciada en Farmacia, Me- Gas líquido
licenciados que posean una cualificación ade- Gas cuya temperatura crítica es mayor o igual dicina, Veterinaria, Química, Física e outros Gas cuxa temperatura crítica é maior ou igual
cuada a las funciones que se deben realizar, a -10º C. licenciados que posúan unha cualificación ade- a -10º C.
que cumplan las condiciones específicas del cuada ás funcións que se deben realizar, que
Real decreto 1800/2003 y del 1564/1992, por Gases medicinaless cumpran as condicións específicas do Real Gases medicinais
lo que se desenvuelve y regula el régimen de El gas o mezcla de gases destinado a entrar en decreto 1800/2003 e do 1564/1992, polo que O gas ou mestura de gases destinado a entrar
autorización de los laboratorios farmacéuticos, contacto directo con el organismo humano o se desenvolve e regula o réxime de autori- en contacto directo co organismo humano ou
o del Real decreto 109/1995, sobre medica- animal que, actuando principalmente por me- zación dos laboratorios farmacéuticos, ou do animal que, actuando principalmente por me-
mentos veterinarios. dios farmacológicos, inmunológicos o metabó- Real decreto 109/1995, sobre medicamentos dios farmacolóxicos, inmunolóxicos ou metabó-
licos, se presente dotado de propiedades para veterinarios. licos, se presente dotado de propiedades para
Dispositivo médico prevenir, diagnosticar, tratar y aliviar o curar previr, diagnosticar, tratar e aliviar ou curar
Todo instrumento, aparato, equipo, material, enfermedades o dolencias. Se Consideran ga- Dispositivo médico enfermidades ou doenzas. Considéranse gases
producto, con la excepción de los productos de ses medicinales los utilizados en terapia de Todo instrumento, aparato, equipo, material, medicinais os utilizados en terapia de inha-
origen humano o cualquier otro artículo solo o inhalación, anestesia, diagnóstico “in vivo” o produto, coa excepción dos produtos de lación, anestesia, diagnóstico “in vivo” ou para
asociado, incluyendo los accesorios y el soft- para conservar y transportar órganos, tejidos y orixe humana ou calquera outro artigo só ou conservar e transportar órganos, tecidos e célu-
ware que intervengan en su funcionamiento, células destinados al transplante, siempre que asociado, incluíndo os accesorios e o soft- las destinados ao transplante, sempre que
destinado por el fabricante a ser utilizado en el estén en contacto con ellos. ware que interveñan no seu funcionamento, estean en contacto con eles.
hombre con fines médicos y cuya acción prin- destinado polo fabricante a ser utilizado no
cipal deseada no se obtiene por medios farma- Se entenderá por gases medicinales licuados el home con fins médicos e cuxa acción princi- Entenderase por gases medicinais licuados o
cológicos, inmunológicos o metabólicos, pero oxígeno líquido, nitrógeno líquido y protóxido pal desexada non se obtén por medios far- osíxeno líquido, nitróxeno líquido e protóxido
cuya función puede estar ayudada por esos de nitrógeno líquido, así como cualquier otro macolóxicos, inmunolóxicos ou metabólicos, de nitróxeno líquido, así como calquera outro
medios. que, con similares características y utilización, pero cuxa función pode estar axudada por que, con similares características e utilización,
pueda fabricarse en el futuro. eses medios. poida fabricarse no futuro.
Evacuar
Extraer el gas residual de un recipiente, hacien- Laboratorio titular, fabricante, importador Evacuar Laboratorio titular, fabricante, importador
do el vacío en su interior. y comercializador de gases medicinales Extraer o gas residual dun recipiente, facendo e comercializador de gases medicinais
Las personas físicas o jurídicas reguladas por el o baleiro no seu interior. As persoas físicas ou xurídicas reguladas polo
Fraccionamiento de un lote Real decreto 1564/1992, por el que se desen- Real decreto 1564/1992, polo que se desen-
Operación que consiste en volver a envasar el vuelve y regula el régimen de autorización de Fraccionamento dun lote volve e regula o réxime de autorización dos
oxígeno médico, en forma de líquido refrigera- los laboratorios farmacéuticos e importadores Operación que consiste en volver envasar o laboratorios farmacéuticos e importadores de
do en un recipiente criogénico, mediante de medicamentos y la garantía de calidad en osíxeno médico, en forma de líquido refrixera- medicamentos e a garantía de calidade na súa
transferencia criogénica a uno o varios reci- su fabricación industrial, o por el Real decreto do nun recipiente crioxénico, mediante trans- fabricación industrial, ou polo Real decreto
pientes criogénicos. 109/1995, sobre medicamentos veterinarios, ferencia crioxénica a un ou varios recipientes 109/1995, sobre medicamentos veterinarios,
con las especificidades que en él se establecen. crioxénicos. coas especificidades que nel se establecen.
Gas
Sustancia o mezcla de sustancias completa- Lote Gas Lote
mente gaseosas a 1,013 bar y +15º C o cuya Cantidad definida de gas fabricada en una Substancia ou mestura de substancias comple- Cantidade definida de gas fabricada nunha
presión de vapor supere los 3 bares a + 50º C operación o en una serie de operaciones, de tamente gasosas a 1,013 bar e +15º C ou cuxa operación ou nunha serie de operacións, de
(ISO 10286). manera que pueda considerarse como homo- presión de vapor supere os 3 bar a + 50º C (ISO maneira que poida considerarse como homo-
génea. 10286). xénea.
Gas a granel
Gas destinado a un uso medicinal que pasó Lote de oxígeno envasado en botella Gas a granel Lote de osíxeno envasado en botella
por todas las fases de producción, excepto el Conjunto de botellas envasadas durante un Gas destinado a un uso medicinal que pasou Conxunto de botellas envasadas durante un só
acondicionamiento final. solo día, a partir del mismo lote de materia por todas as fases de produción, excepto o día, a partir do mesmo lote de materia prima e
prima y por los mismos operarios. Este lote es acondicionamento final. polos mesmos operarios. Este lote é constituí-
Gas comprimido constituido por el fabricante después de un do polo fabricante despois dunha análise com-
Gas que, cuando se acondiciona a presión, análisis completo, según las especificaciones Gas comprimido pleta, segundo as especificacións da farmaco-
alcanza un estado completamente gaseoso a de la farmacopea europea. Gas que, cando se acondiciona a presión, alcan- pea europea.
-50º (ISO 10286 y cuya temperatura crítica es za un estado completamente gasoso a -50º (ISO
menor o igual a -10º C). Lote de oxígeno líquido 10286 e cuxa temperatura crítica é menor ou Lote de osíxeno líquido
Corresponde al oxígeno contenido en el depó- igual a -10º C). Corresponde ao osíxeno contido no depósito

10 11
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

sito de almacenamiento del fabricante y desti- 1. Diagnóstico, prevención, control, tra- de almacenamento do fabricante e destinado 1. Diagnóstico, prevención, control, trata-
nado a ser introducido en los recipientes de tamiento o alivio de una enfermedad. a ser introducido nos recipientes de abaste- mento ou alivio dunha enfermidade.
abastecimiento y luego en los recipientes de 2. Diagnóstico, control, tratamiento, alivio cemento e logo nos recipientes dos pacientes 2. Diagnóstico, control, tratamento, alivio
los pacientes por fraccionamiento. o compensación de una lesión o de una por fraccionamento. ou compensación dunha lesión ou
deficiencia. dunha deficiencia.
Manorreductor 3. Investigación, sustitución o modifi- Manorredutor 3. Investigación, substitución ou modifi-
Dispositivo de reducción de la presión. cación de la anatomía o de un proceso Dispositivo de redución da presión. cación da anatomía ou dun proceso fi-
fisiológico. siolóxico.
Manorreductor - caudalímetro 4. Regulación de la concepción. Manorreductor-caudalímetro 4. Regulación da concepción.
Dispositivo de reducción de la presión, con una Dispositivo de redución da presión, cunha re-
regulación y una indicación de caudal. Y que no ejerza la acción principal que se gulación e unha indicación de caudal. E que non exerza a acción principal que se
desee obtener en el interior o en la superficie desexe obter no interior ou na superficie do
Nitrógeno del cuerpo humano por medios farmacológi- Nitróxeno corpo humano por medios farmacolóxicos,
Es un gas incoloro a presión atmosférica, cos, inmunológicos ni metabólicos, pero a cuya É un gas incoloro a presión atmosférica, inmunolóxicos nin metabólicos, pero que á súa
inodoro e insípido, más ligero que el aire. Su función puedan contribuir tales medios. inodoro e insípido, máis lixeiro que o aire. A función poidan contribuír tales medios.
temperatura de licuefacción es de -195,8º C y súa temperatura de licuefacción é de -195,8º
tiene el punto crítico a -147º C. Su utilidad Protóxido de nitrógeno C e ten o punto crítico a -147º C. A súa utili- Protóxido de nitróxeno
básica es la producción de aire sintético al Es un gas incoloro a presión atmosférica, dade básica é a produción de aire sintético ao É un gas incoloro a presión atmosférica,
mezclarlo con oxígeno, congelación y conser- inodoro, no inflamable, no corrosivo y con lige- mesturalo co osíxeno, conxelación e conser- inodoro, non inflamable, non corrosivo e con
vación y acción motriz en herramientas de ro sabor dulce. Su temperatura de licuefacción vación e acción motriz en ferramentas de mi- lixeiro sabor doce. A súa temperatura de licue-
microcirugía, así como en dermatología. es de –90,8ºC y gasifica a –88,5ºC. Es un óxido crocirurxía, así como en dermatoloxía. facción é de -90,8º C e gasifica a -88,5º C. É
nitroso y su aplicación básica es la anestesia. un óxido nitroso e a súa aplicación básica é a
Número de lote Número de lote anestesia.
Combinación característica de cifras o letras o Purga Combinación característica de cifras ou letras
de cifras y letras que identifica específicamen- vaciado y limpieza de una bombona mediante ou de cifras e letras que identifica especifica- Purga
te en un lote. vaciado y evacuación, o bien mediante vacia- mente un lote. Baldeirado e limpeza dunha bombona median-
do, presurización parcial con el gas de que se te baldeirado e evacuación, ou ben mediante
Oxígeno trate y nuevo vaciado. Osíxeno baldeirado, presurización parcial co gas de que
Es un gas incoloro a presión atmosférica, É un gas incoloro a presión atmosférica, se trate e novo baldeirado.
inodoro, no inflamable e insípido. Su tempera- Racor de salida de llave inodoro, non inflamable e insípido. A súa tem-
tura de licuefacción es de -183º C. Es un gas Racor roscado que permite conectar el flexible peratura de licuefacción é de -183º C. É un gas Racor de saída de chave
químicamente muy activo por su carácter com- o el descompresor a la botella. Están normali- quimicamente moi activo polo seu carácter Racor roscado que permite conectar o flexible
burente. Esto requiere un especial cuidado, al zados y evitan los engaños. comburente. Isto require un especial coidado, ou o descompresor á botella. Están normaliza-
ser un producto que facilita la combustión ao ser un produto que facilita a combustión dos e evitan os enganos.
espontánea y la detonación. Su uso funda- Transferencia criogénica espontánea e a detonación. O seu uso funda-
mental es el de bases de mezcla por inhalación Operación de transvase de oxígeno médico en mental é o de bases de mestura por inhalación Transferencia crioxénica
y usos respiratorios. forma líquida, a baja temperatura, de un reci- e usos respiratorios. Operación de transvase de osíxeno médico en
piente a otro. forma líquida, a baixa temperatura, dun reci-
Planta de separación de aire piente a outro.
Planta de separación de aire Válvula Esta toma o aire atmosférico e, mediante pro-
Esta toma el aire atmosférico y, mediante pro- Dispositivo utilizado para abrir y cerrar reci- cesos de purificación, limpeza, compresión, Válvula
cesos de purificación, limpieza, compresión, pientes. arrefriamento, licuefacción e destilación, des- Dispositivo utilizado para abrir e cerrar reci-
enfriamiento, licuefacción y destilación ,lo des- compono nos gases osíxeno, nitróxeno e pientes.
compone en los gases oxígeno, nitrógeno y Válvula de retención argon.
argón. Dispositivo que permite el flujo únicamente en Válvula de retención
un sentido. Produtos sanitarios Dispositivo que permite o fluxo unicamente
Productos sanitarios Segundo o Real decreto 414/1996, do 1 de nun sentido.
Según el Real Decreto 414/1996 de 1 de marzo, Válvula distribuidora marzo, de regulación dos produtos sanitarios,
de regulación de los productos sanitarios, pro- Equipo diseñado para permitir el vaciado y lle- “produto sanitario” é calquera instrumento, Válvula distribuidora
ducto sanitario es cualquier instrumento, dispo- nado simultáneo de uno o varios recipientes de dispositivo, equipo, material ou outro artigo, Equipo deseñado para permitir o baldeirado e
sitivo, equipo, material u otro artículo, utilizado gas. utilizado só ou en combinación, incluídos os enchido simultáneo dun ou varios recipientes
sólo o en combinación, incluidos los programas programas informáticos que interveñan no seu de gas.
informáticos que intervengan en su buen fun- bo funcionamento, destinado polo fabricante
cionamiento, destinado por el fabricante a ser a ser utilizado en seres humanos, con fins de:
utilizado en seres humanos con fines de:

12 13
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

5. PROCEDIMIENTO 4. Características de conservación y 5. PROCEDEMENTO 3. Produtos sanitarios adicionais nece-


almacenamiento. sarios para a súa administración.
1. Responsabilidad de la Comisión de Far- 5. Sistemas de monitorización clínica 1. Responsabilidade da Comisión de Far- 4. Características de conservación e
macia y Terapéutica en la gestión de específicos. macia e Terapéutica na xestión de ga- almacenamento.
gases medicinales ses medicinais 5. Sistemas de monitoraxe clínica espe-
b. Establecer un consenso sobre el protoco- cíficos.
La Comisión de Farmacia y Terapéutica es el lo de utilización de gases medicinales, A Comisión de Farmacia e Terapéutica é o
comité técnico asistencial responsable de esta- en función de la indicación aprobada en comité técnico asistencial responsable de b. Establecer un consenso sobre o protoco-
blecer el consenso en el proceso de utilización la ficha técnica. El protocolo de uti- establecer o consenso no proceso de uti- lo de utilización de gases medicinais, en
de los medicamentos en su ámbito asistencial, lización deberá contemplar: lización dos medicamentos no seu ámbito función da indicación aprobada na ficha
y, en su caso, de los productos sanitarios que • Indicación. asistencial e, se é o caso, dos produtos sani- técnica. O protocolo de utilización de-
los órganos directivos del centro consideren • Contraindicaciones de uso. tarios que os órganos directivos do centro berá contemplar:
oportuno. Por lo tanto, a los gases medicina- • Posología. consideren oportuno. Polo tanto, aos gases • Indicación.
les, independientemente de la consideración • Tipo de sistema de ventilación. medicinais, independentemente da consi- • Contraindicacións de uso.
actual de alguno de ellos como medicamento • Duración del tratamiento. deración actual dalgún deles como medica- • Posoloxía.
o producto sanitario (PS), les será aplicable el • Sistema de monitorización clínica. mento ou produto sanitario (PS), seralles • Tipo de sistema de ventilación.
mismo procedimiento y las competencias que • Técnica de administración. aplicable o mesmo procedemento e as • Duración do tratamento.
la Comisión de Farmacia y Terapéutica aplica al • Efectos secundarios, su prevención y competencias que a Comisión de Farmacia • Sistema de monitoraxe clínica.
resto de los medicamentos y, en el caso de los manejo. e Terapéutica lle aplica ao resto dos medica- • Técnica de administración.
productos sanitarios, el criterio determinado mentos e, no caso dos produtos sanitarios, • Efectos secundarios, a súa preven-
por el centro. c. Posicionamiento en relación a la gestión o criterio determinado polo centro. ción e manexo.
de las solicitudes de indicación de gases
Esta guía de Gestión de Gases Medicinales medicinales susceptibles de tramitar en Esta Guía de Xestión de Gases Medicinais c. Posicionamento con relación á xestión
recomienda que la gestión fármaco terapéuti- modalidad de uso compasivo recomenda que a xestión fármaco-terapéuti- das solicitudes de indicación de gases
ca de los gases medicinales se realice de forma ca dos gases medicinais se realice de forma medicinais susceptibles de tramitar en
integral por un único comité en cada centro, d. Posicionamiento con relación a la ges- integral por un único comité en cada centro, modalidade de uso compasivo.
tanto para aquellos gases medicinales consi- tión de solicitudes de fórmulas magis- tanto para aqueles gases medicinais conside-
derados actualmente por el RD 1800/2003 trales de gases medicinales. rados actualmente polo Real decreto d. Posicionamento con relación á xestión
como medicamentos así como a cualesquiera 1800/2003 como medicamentos, así como de solicitudes de fórmulas maxistrais de
otros que, aunque tengan la consideración e. Aprobar los criterios de consideración calquera outro que, aínda que teña a consi- gases medicinais.
actual de producto sanitario, se estén utilizan- de “equivalencia terapéutica” para ga- deración actual de produto sanitario, se estea
do bajo la definición de Gas Medicinal, según ses medicinales. a utilizar baixo a definición de gas medicinal, e. Aprobar os criterios de consideración de
el Real Decreto 1800/2003, de 26 de diciem- segundo o Real Decreto 1800/2003, do 26 “equivalencia terapéutica” para gases
bre 2004. Esta perspectiva integral permitirá f. Impulsar y colaborar en la normalización de decembro de 2004. Esta perspectiva inte- medicinais.
normalizar el procedimiento a seguir en su del sistema de prescripción de gases gral permitirá normalizar o procedemento
gestión en aras de la seguridad y la eficiencia medicinales y el registro de su adminis- que se ha seguir na súa xestión, a prol da f. Impulsar e colaborar na normalización
en su manejo. tración en la historia clínica y fármaco- seguridade e da eficiencia no seu manexo. do sistema de prescrición de gases me-
terapéutica del paciente. dicinais e o rexistro da súa adminis-
Los aspectos que las Comisiones de Farmacia y Os aspectos que as Comisións de Farmacia tración na historia clínica e fármaco-
Terapéutica deberán considerar especialmente g. Impulsar el desarrollo de estudios de e Terapéutica deberán considerar especial- terapéutica do paciente.
son: evaluación de la utilización de los gases mente son:
a. Establecer un modelo de “informe de medicinales en su ámbito de competen- g. Impulsar o desenvolvemento de estudos
solicitud” y de “informe de evaluación” cia y en colaboración con otras estruc- a. Establecer un modelo de informe de de avaliación da utilización dos gases
para gases medicinales que tendrá el turas asistenciales cuando sea necesa- solicitude de inclusión de novos medica- medicinais no seu ámbito de competen-
formato común utilizado para los me- rio. mentos para gases medicinais, que terá cia e en colaboración con outras estru-
dicamentos y PS y que contemple adi- o formato común utilizado para os turas asistenciais cando sexa necesario.
cionalmente: h. Impulsar el desarrollo de programas de medicamentos e PS e que contemple
1. Características específicas de la po- fármacovigilancia. adicionalmente: h. Impulsar o desenvolvemento de progra-
sología del gas: concentración y flujo mas de farmacovixilancia.
de administración. i. Impulsar y colaborar en el desarrollo de 1. Características específicas da poso-
2. Características del sistema de admi- políticas para el uso seguro de los gases loxía do gas: concentración e fluxo i. Impulsar e colaborar no desenvolve-
nistración requerido. medicinales en su ámbito de respon- de administración. mento de políticas para o uso seguro
3. Productos sanitarios adicionales ne- sabilidad. 2. Características do sistema de admi- dos gases medicinais no seu ámbito de
cesarios para su administración. nistración requirido. responsabilidade.

14 15
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

j. Dado que los gases medicinales tienen 24 horas del día y los 365 días del año, j. Dado que os gases medicinais teñen con- as 24 horas do día e os 365 días do
consideración de medicamentos espe- con objeto de garantizar una respues- sideración de medicamentos especiais, e ano, co obxecto de garantir unha
ciales, y debido a sus particularidades en ta inmediata ante cualquier anomalía debido ás súas particularidades en canto resposta inmediata ante calquera
cuanto a su utilización, este procedimien- del sistema en un plazo no superior a á súa utilización, este procedemento de anomalía do sistema nun prazo non
to de gestión considera que para el 6 horas de haberse notificado o detec- xestión considera que para o desenvol- superior a 6 horas de ser notificado
desenvolvimiento de estas actividades la tado la alarma correspondiente. Igual- vemento destas actividades a Comisión ou detectado a alarma correspon-
Comisión de Farmacia y Terapéutica, mente todos los centros de gestión de Farmacia e Terapéutica, ademais dos dente. Igualmente, todos os centros
además de los miembros habituales, dispondrán de sistemas de tele vigi- membros habituais, conte coa partici- de xestión disporán de sistemas de
cuente con la participación de personal lancia de las instalaciones (propiedad pación de persoal sanitario e persoal televixilancia das instalacións (pro-
sanitario y personal técnico familiarizado del adjudicatario) y los parámetros técnico familiarizado co manexo dos ga- piedade do adxudicatario) e os pará-
con el manejo de los gases medicinales, mínimos a controlar en los tanques de ses medicinais, na fórmula que cada metros mínimos para controlar nos
en la fórmula que cada centro establezca: O2 y N2 y protóxido serán: centro estableza: tanques de osíxeno líquido e protó-
• Facultativo médico de la especialidad • Presión de salida. • Facultativo médico da especialidade xido de nitróxeno serán:
de Anestesia y Reanimación. • % de O2. de Anestesia e Reanimación. • Presión de saída.
• Facultativo médico de la especialidad • Presión bloque de botellas 1. • Facultativo médico da especialidade • % de O2.
de Neumología. • Presión bloque de botellas 2. de Pneumoloxía. • Presión bloque de botellas 1.
• Facultativo médico de la especialidad • Facultativo médico da especialidade • Presión bloque de botellas 2.
de Cuidados Intensivos. 5. Se valorarán las características técni- de Coidados Intensivos.
• Personal técnico de servicios técnicos cas de los equipos. • Persoal técnico de servizos técnicos 5. Valoraranse as características técni-
con responsabilidad en esta área. 6. Posibilidad de devoluciones de pro- con responsabilidade nesta área. cas dos equipos.
ducto, tanto en el suministración a 6. Posibilidade de devolucións de pro-
2. Definición de los criterios técnicos del centros como en atención domiciliaria: 2. Definición dos criterios técnicos do con- duto, tanto na subministración a
concurso de adquisición de los gases me- reposición por caducidad del pro- curso de adquisición dos gases medici- centros como en atención domici-
dicinales ducto. Será responsabilidad del pro- nais liaria: reposición por caducidade do
veedor el control de los períodos de a. Esixencia de autorización da Axencia produto. Será responsabilidade do
a. Exigencia de autorización de la Agencia validez de cada botella. Española de Medicamentos e Produtos provedor o control dos períodos de
Española de Medicamentos y Productos 7. Comunicación: información relativa al Sanitarios da industria subministradora validez de cada botella.
Sanitarios de la industria suministradora producto, propuestas de formación (consideración desta como laboratorio 7. Comunicación: información relativa
(consideración de esta como laboratorio del personal de los centros. farmacéutico). ao produto, propostas de formación
farmacéutico). 8. Oferta de mantenimiento y control de b. Código da Axencia Española de Me- do persoal dos centros.
b. Código de la Agencia Española de Me- las instalaciones, especificando los dicamentos e Produtos Sanitarios dos 8. Oferta de mantemento e control das
dicamentos y Productos Sanitarios de los compromisos de revisiones periódicas gases medicinais (osíxeno líquido e pro- instalacións, especificando os com-
gases medicinales (oxígeno líquido y pro- y mantenimiento de rampas, emisión tóxido de nitróxeno). promisos de revisións periódicas e
tóxido de nitrógeno). de informes de revisión, descripción c. Certificados dos lotes emitidos polo mantemento de ramplas, emisión de
c. Certificados de los lotes emitidos por el del equipo de mantenimiento, certifi- director técnico farmacéutico dos labo- informes de revisión, descrición do
director técnico farmacéutico de los labo- caciones de calidad. ratorios farmacéuticos subministrado- equipo de mantemento, certifica-
ratorios farmacéuticos suministradores. 9. Prestación de la atención al paciente res. cións de calidade.
d. En la propuesta se valorará la contribución con oxigenoterapia a domicilio, adies- d. Na proposta valorarase a contribución 9. Prestación da atención ao paciente
del proveedor a una correcta gestión del tramiento en manipulación segura y do provedor a unha correcta xestión do con osixenoterapia a domicilio, ades-
producto, en el sentido de: eficiente. produto, no sentido de: tramento en manipulación segura e
1. Identificación del producto mediante 10.Sistema de seguro de la calidad de los 1. Identificación do produto mediante eficiente.
código de barras. equipos y del servicio por el provee- código de barras. 10.Sistema de seguro da calidade dos
2. Disposición de teléfono, fax o correo dor. 2. Disposición de teléfono, fax ou en- equipos e do servizo polo provedor.
electrónico para posibilitar la emisión 11.Suministro: se efectuará de acuerdo derezo electrónico para posibilitar a 11.Subministración: efectuarase de acor-
de pedidos urgentes o para resolver con cada centro de gestión peticio- emisión de pedidos urxentes ou para do con cada centro de xestión peti-
cualquier consulta. nario, en el lugar y horario estableci- resolver calquera consulta. cionario, no lugar e horario estableci-
3. Compromiso con el plazo de entrega, do, todos los días de la semana, inclu- 3. Compromiso co prazo de entrega, do, todos os días da semana, incluso
como máximo de 48 horas desde la so festivos, si fuese necesario. como máximo de 48 horas desde a festivos, se fose necesario.
fecha de pedido y, en caso de emer- data de pedido e, en caso de emer-
gencia, con un plazo máximo de 24 3. Detección de la necesidad de compra xencia, cun prazo máximo de 24 3. Detección da necesidade de compra de
horas desde la petición. de gases medicinales horas dende a petición. gases medicinais
4. Servicio de telemetría y vigilancia con- a. El Servicio de Farmacia o farmacéutico 4. Servizo de telemetría e vixilancia a. O Servizo de Farmacia ou farmacéutico
tinua de la red. Todo sistema de pro- responsable tiene la responsabilidad de continua da rede. Todo sistema de responsable ten a responsabilidade de
ducción (aire medicinal) estará tele- garantizar una adecuada disponibilidad produción (aire medicinal) estará garantir unha adecuada dispoñibilidade
mandado y tele vigilado durante las de gas en el centro asistencial, suficiente telemandado e televixiado durante do gas no centro asistencial, suficiente

16 17
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

para atender la demanda asistencial y evi- • Centros para atender a demanda asistencial e formas de subministración:
tando un stock excesivo. • Suministro a través de cisternas evitando un stock excesivo. • Centros
b. El centro debe de establecer un stock móviles. b. O centro debe de establecer un stock • Subministración a través de cis-
mínimo para cada producto y contar con • Suministro mediante botellas. mínimo para cada produto e contar cun ternas móbiles.
un inventario de almacén actualizado. • Oxigenoterapia a domicilio inventario de almacén actualizado. • Subministración mediante bote-
c. El servicio de mantenimiento o unidad c. O servizo de mantemento ou unidade llas.
responsable ten a responsabilidad de ga- 5.1. Recepción en suministro a través de responsable ten a responsabilidade de • Osixenoterapia a domicilio
rantizar el correcto funcionamiento del cisternas móviles. garantir o correcto funcionamento do
sistema de almacenamiento y distribución • Todos los centros dispondrán de sistema de almacenamento e distribu- 5.1. Recepción en subministración a tra-
de los gases medicinales en el centro, así sistemas de tele vigilancia de la ción dos gases medicinais no centro, así vés de cisternas móbiles.
como de los sistemas de telecontrol de la instalación, donde se definirán como dos sistemas de telecontrol da • Todos os centros disporán de sis-
red de distribución que faciliten un ade- para cada medición los valores rede de distribución que faciliten un temas de televixiancia da insta-
cuado seguimiento de la disponibilidad máximos y mínimos. adecuado seguimento da dispoñibili- lación, onde se definirán para
de los distintos gases. • El gasista notificará con antela- dade dos distintos gases. cada medición os valores máxi-
d. Para gases licuados depositados en tan- ción la descarga de la cisterna al d. Para gases licuados depositados en mos e mínimos.
que criogénico, el stock se controlará por Servicio de Farmacia, para que tanque crioxénico, o stock controlarase • O gasista notificaralle con ante-
telemetría. El proveedor realizará la repo- verifique de forma previa a esta si por telemetría. O provedor realizará a lación a descarga da cisterna ao
sición automática cuando el nivel de gas los datos analíticos del lote que reposición automática cando o nivel de Servizo de Farmacia, para que
se encuentre por debajo del volumen se va a recepcionar (descargar) gas se encontre por debaixo do volume verifique de forma previa a esta
mínimo establecido. Se designará un res- son conformes. mínimo establecido. Designarase un se os datos analíticos do lote que
ponsable en el centro de la lectura diaria • El nivel mínimo de alerta para el responsable no centro da lectura diaria se vai recepcionar (descargar) son
de cantidad de gas en el tanque. llenado del tanque se establecerá de cantidade de gas no tanque. conformes.
e. Para los gases acondicionados en bote- de forma que garantice el sumi- e. Para os gases acondicionados en bote- • O nivel mínimo de alerta para o
llas, la periodicidad de reposición estará nistro asistencial del centro para llas, a periodicidade de reposición estará enchido do tanque establecerase
en función del inventario y del consumo un tiempo suficiente para la pro- en función do inventario e do consumo de forma que garanta a subminis-
habitual. La gestión de almacén permitirá gramación y recepción de una habitual. A xestión de almacén permi- tración asistencial do centro para
contar con un inventario permanente y nueva descarga, en caso de que tirá contar cun inventario permanente e un tempo suficiente para a pro-
resulta preferible controlar los flujos de la verificación de los controles no resulta preferible controlar os fluxos de gramación e recepción dunha
entrada y salida de almacén con ayuda de sea conforme. La capacidad de entrada e saída de almacén con axuda nova descarga, no caso de que a
soporte informático. respuesta del laboratorio farma- de soporte informático. verificación dos controis non
f. Es responsabilidad del Servicio de Far- céutico ante estas eventualidades f. É responsabilidade do Servizo de Farma- sexa conforme. A capacidade de
macia o farmacéutico responsable realizar será el establecido en el pliego de cia ou farmacéutico responsable realizar resposta do laboratorio farma-
una análisis periódica del stock estableci- concurso, y nunca superior a 24 unha análise periódica do stock estable- céutico ante estas eventualidades
do (excesos o insuficiencias): índice de ro- horas. cido (excesos ou insuficiencias): índice será o establecido no prego de
tación de stock, índice de rotura de stock, de rotación de stock, índice de rotura de concurso, e nunca superior a 24
ratio consumo/adquisiciones, etc. 5.1.1. El laboratorio gasístico dispondrá stock, ratio consumo/adquisicións, etc. horas.
de un sistema de control por te-
4. Petición al proveedor de gases medici- lemetría y se procederá según las 4. Petición ao provedor de gases medici- 5.1.1. O laboratorio gasístico disporá
nales siguientes etapas: nais dun sistema de control por te-
• En el momento de implantación del pro- • Registro del valor del nivel del • No momento de implantación do pro- lemetría e procederase segundo
cedimiento en el centro, se creará la tanque en el que se produce cedemento no centro, crearase a ficha as seguintes etapas:
ficha del medicamento en el aplicativo el llenado. Conformidad del do medicamento no aplicativo infor- • Rexistro do valor de nivel do
informático de gestión de este. Servicio de Farmacia para rea- mático de xestión deste. tanque no que se produce o
• Cuando se detecte la necesidad de sumi- lizar la descarga, que deberá • Cando se detecte a necesidade de sub- enchido. Conformidade do
nistro procederá a la confección, impre- ser programada por el labora- ministración procederase á confección, Servizo de Farmacia para rea-
sión, autorización y edición del pedido. torio farmacéutico con el cen- impresión, autorización e edición do lizar a descarga, que deberá
• El pedido se realizará en impreso oficial. tro, por lo menos con 72 pedido. ser programada polo labora-
• Debe concertarse con el proveedor la horas de antelación. • O pedido realizarase en impreso oficial. torio farmacéutico co centro,
posibilidad de teléfono o fax o enlace • Registro del valor del nivel del • Debe concertarse co provedor a posibili- polo menos con 72 horas de
con sistema automático para los casos tanque después del llenado. dade de teléfono ou fax ou enlace con antelación.
de urgencia. • Registro de la cantidad des- sistema automático para os casos de • Rexistro do valor de nivel do
cargada. La cantidad transva- urxencia. tanque despois do enchido.
5. Recepción sada nunca superará un nivel • Rexistro da cantidade descar-
Se deberán tener en cuenta las diferentes for- superior al 90% de su capaci- 5. Recepción gada. A cantidade transvasa-
mas de suministro: dad útil. Deberanse ter en conta as diferentes da nunca superará un nivel

18 19
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

• El albarán de entrega se cepcionada corresponde a la que superior ao 90% da súa ca- comprobarase que a cantidade
acompañará del ticket de figura en el albarán de entrega. pacidade útil. recepcionada corresponde á que
contador de la cisterna con la • O albará de entrega acompa- figura no albará de entrega.
cantidad descargada (en vo- 5.2.3. En el proceso de entrega, el per- ñarase do tícket do contador
lumen o en masa). Este ticket sonal del centro verificará: da cisterna coa cantidade des- 5.2.3. No proceso de entrega, o persoal
se acompaña de la copia del • Identificación de las botellas y cargada (en volume ou en do centro verificará:
documento que acredite la del código de color correspon- masa). Este tícket acompáña-
homologación del contador diente. se da copia do documento • Identificación das botellas e
(equipo, calibración y fecha, • Inspección visual externa de que acredite a homologación do código de cor correspon-
intervalos de incertidumbre las válvulas y recipientes para do contador (equipo, calibra- dente.
de los resultados) y la fecha detectar golpes, quemaduras ción e data, intervalos de in- • Inspección visual externa das
de validez del certificado de eléctricas, corrosión, residuos, certidume dos resultados) e a válvulas e recipientes para de-
homologación. otros daños y contaminación data de validez do certificado tectar golpes, queimaduras
con aceite o grasa. de homologación. eléctricas, corrosión, residuos,
Con estos parámetros se podrá esti- • Se comprobará que las bote- outros danos e contaminación
mar el control de fugas por rebo- llas estén cubiertas con cape- Con estes parámetros poderase esti- con aceite ou graxa.
samiento y la idoneidad de la perio- ruza o protector. mar o control de fugas por rebordo • Comprobarase que as botellas
dicidad del llenado. • Se comprobará que las bote- e a idoneidade da periodicidade do estean cubertas con caparuza
llas tienen la válvula cerrada y enchido. ou protector.
La operación de descarga de los tan- se verificará la ausencia de fu- • Comprobarase que as botellas
ques se realizará en presencia de un gas. A operación de descarga dos tan- teñen a válvula cerrada e veri-
responsable del centro que realizará • Se podrá realizar la compro- ques realizarase en presenza dun ficarase a ausencia de fugas.
el registro de los parámetros y que bación de la carga por pesada. responsable do centro que realizará • Poderá realizarse a comproba-
requerirá la presencia del servicio de o rexistro dos parámetros e que re- ción da carga por pesada.
mantenimiento, si se detecta algún 5.2.4. Todas estas comprobaciones de- quirirá a presenza do servizo de
problema técnico. Si se observa al- berán figurar en un impreso ad mantemento, se se detecta algún 5.2.4. Todas estas comprobacións de-
guna incidencia o anomalía, se noti- hoc que firmará la persona del problema técnico. Se se observa al- berán figurar nun impreso ad hoc
ficará urgentemente al Servicio de centro que realice la recepción. gunha incidencia ou anomalía, noti- que asinará a persoa do centro
Farmacia. Este impreso formará parte de la ficaráselle urxentemente ao Servizo que realice a recepción. Este im-
documentación que acompañará de Farmacia. preso formará parte da docu-
5.1.2. Albarán de entrega: se verificará al albarán de entrada. mentación que acompañará ao
que figura el lote de fabricación y 5.1.2. Albará de entrega: verificarase albará de entrada.
el certificado de calidad del lote, 5.2.5. En cada entrega, se indicará en el que figura o lote de fabricación e
hoja de ruta de la cisterna, iden- albarán correspondiente o lote o certificado de calidade do lote, 5.2.5. En cada entrega, indicarase no
tificación del técnico del labora- de fabricación y su caducidad folla de ruta da cisterna, identifi- albará correspondente o lote de
torio farmacéutico que realiza la (mes y año), así como la identifi- cación do técnico do laboratorio fabricación e a súa caducidade
descarga (fecha/hora), duración cación de las especificaciones farmacéutico que realiza a des- (mes e ano), así como a identifi-
de la descarga, así como la iden- técnicas de la botella (lote de la carga (data/hora), duración da cación das especificacións técni-
tificación del técnico responsable botella) y el número de serie de descarga, así como a identifica- cas da botella (lote da botella) e o
del centro que realiza la recep- esta. ción do técnico responsable do número de serie desta.
ción de la descarga. centro que realiza a recepción da
5.2.6. La documentación relativa a la descarga. 5.2.6. A documentación relativa á re-
5.1.3. Registro de la presión del tanque recepción será entregada al Ser- cepción será entregada ao Ser-
antes y después de llenado. Re- vicio de Farmacia o al farmacéu- 5.1.3. Rexistro da presión do tanque vizo de Farmacia ou ao farma-
gistro de la presión de salida. tico responsable para su gestión y antes e despois de enchido. Re- céutico responsable para a súa
l permanecerá una copia de esta xistro da presión de saída. xestión e permanecerá unha co-
5.1.4. La documentación relativa a la en el servicio o unidad respon- pia desta no servizo ou unidade
recepción será entregada al Ser- sable del almacén. 5.1.4. A documentación relativa á re- responsable do almacén.
vicio de Farmacia para su ges- cepción será entregada ao Ser-
tión. 5.2.7. Si en el proceso de recepción de vizo de Farmacia para a súa 5.2.7. Se no proceso de recepción das
las botellas de gases medicinales xestión. botellas de gases medicinais ten
5.2. Recepción en suministro a través de tiene lugar la retirada de los en- lugar a retirada dos envases ba-
botellas vases vacíos para su posterior 5.2. Recepción en subministración a tra- leiros para a súa posterior reposi-
5.2.2. En cada proceso de recepción, se reposición, se observarán las si- vés de botellas ción, observaranse as seguintes
comprobará que la cantidad re- guientes normas: 5.2.2. En cada proceso de recepción, normas:

20 21
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

• No podrán realizarse simul- nitario definirá la categoría de cada • Non poderán realizarse simul- tro sanitario ou sociosanitario de-
taneamente ambos procesos, uno de sus almacenes. taneamente ambos procesos, finirá a categoría de cada un dos
iniciando la devolución de 2. Como almacenes de medicamentos iniciando a devolución de bo- seus almacéns.
botellería al finalizar los regis- deben de cumplir los requisitos: tellería ao finalizar os rexistros 2. Como almacéns de medicamentos
tros del proceso de recepción • Zona independiente. do proceso de recepción e deben de cumprir os requisitos:
y una vez que se verificó el • Protegidos de la intemperie, unha vez que se verificou o • Zona independente.
correcto almacenamiento de a cubierto, ser lugares secos correcto almacenamento das • Protexidos da intemperie, a cu-
las unidades recibidas. y ventilados no sometidos a unidades recibidas. berto, ser lugares secos e ven-
• Se cubrirá un albarán de en- temperaturas extremas. • Cubrirase un albará de entre- tilados non sometidos a tem-
trega de envases vacíos, don- • Los envases vacíos deben estar ga de envases baleiros, onde peraturas extremas.
de se anote el lote del gas separados de los llenos y en se anote o lote do gas esgota- • Os envases baleiros deben es-
agotado, el código de la bo- zonas identificadas, cubiertos do, o código da botella devol- tar separados dos cheos e en
tella devuelta y el número de con protector y con válvula ce- to e o número de serie da bo- zonas identificadas, cubertos
serie de la botella. rrada. tella. co protector e coa válvula
• Las instalaciones deben per- cerrada.
5.2.8. La gestión administrativa en los mitir realizar la correcta rota- 5.2.8. A xestión administrativa nos apli- • As instalacións deben permitir
aplicativos informáticos de los ga- ción de lotes. cativos informáticos dos gases realizar a correcta rotación de
ses medicinales en botellas estará • Evitar contacto de las botellas, medicinais en botellas estará lotes.
orientada a garantizar la trazabili- válvulas, reguladores, man- orientada a garantir a trazabili- • Evitar contacto das botellas,
dad del lote y la caducidad de los gueras e instalaciones anexas dade do lote e a caducidade dos válvulas, reguladores, man-
gases medicinales en los procesos de otros productos y combus- gases medicinais nos procesos de gueiras e instalacións anexas
de recepción y almacenamiento. tibles. recepción e almacenamento. doutros produtos e combus-
tibles.
5.2.3. Registro de hojas de recepción de 3. Existirá un registro de movimiento de 5.2.3. Rexistro de follas de recepción de
botellas dispensadas a domicilio. botellas en cada almacén, sea cen- botellas dispensadas a domicilio. 3. Existirá un rexistro de movemento de
En las direcciones provinciales del tral, intermedio o final, en el que se Nas direccións provinciais do Ser- botellas en cada almacén, sexa cen-
Sergas y en la Dirección de Área anotarán los datos de identificación gas e na Dirección de Área de tral, intermedio ou final, no que se
de Ferrol se designará un respon- de cada botella a la entrada y salida, Ferrol designarase o responsable anotarán os datos de identificación
sable de seguimiento de la oxi- llena o vacía. do seguimento da osixenoterapia de cada botella á entrada e saída,
genoterapia crónica domiciliaria. 4. Deberá de controlarse la caducidad crónica domiciliaria. chea ou baleira.
de las botellas almacenadas, la lim- 4. Deberá de controlarse a caducidade
6. Almacenamiento pieza y posibles defectos y corrosión 6. Almacenamento das botellas almacenadas, a limpeza
a. Existirá en el centro un registro, preferi- de las botellas. a. Existirá no centro un rexistro, preferible- e posibles defectos e corrosión das
blemente en soporte informático, de mente en soporte informático, de todas botellas.
todas las entradas a almacén y salidas a d. Tendrán disponibles las fichas de seguri- as entradas a almacén e saídas a planta
planta en el que, además del número de dad de los gases y el personal estará for- no que, ademais do número de botellas, d. Terán dispoñibles as fichas de seguri-
botellas y centro de consumo constará: mado para su interpretación y actua- e centro de consumo constará: dade dos gases e o persoal estará for-
• Registro de lote y caducidad de cada ciones, en caso de fallo o accidente. • Rexistro de lote e caducidade de ca- mado para a súa interpretación e
entrada en almacén procedente de da entrada en almacén procedente actuacións, en caso de fallo ou acci-
proveedor o de devolución de planta. 7. Distribución de provedor ou de devolución de dente.
• Registro de lote de todas las salidas a • La distribución de gases en circuito planta.
planta. cerrado se realizará de acuerdo con los • Rexistro de lote de todas as saídas a 7. Distribución
• Registro de lote de envases vacíos criterios que siguen. Cada centro planta. • A distribución de gases en circuíto cerra-
que retornan al almacén. deberá contar con un plan de manteni- • Rexistro de lote de envases baleiros do realizarase de acordo cos criterios
miento preventivo y correctivo de la red que retornan ao almacén. que seguen. Cada centro deberá contar
b. La reposición de almacén se realizará y con un plan de auditoria de la red y cun plan de mantemento preventivo e
siguiendo un control rotatorio, de forma del sistema de distribución de gases. b. A reposición de almacén realizarase se- correctivo da rede e cun plan de audi-
que las caducidades más próximas se • CARACTERÍSTICAS DE LAS INSTALA- guindo un control rotatorio, de forma toría da rede e do sistema de distribu-
dispensan antes. CIONES DISPONIBLES EN El HOSPITAL: el que as caducidades mais próximas se ción de gases.
c. Adecuación de los almacenes a los re- hospital o centro debe disponer de la dispensan antes. • CARACTERÍSTICAS DAS INSTALACIÓNS
quisitos de la GMP y UNE 737 europeas memoria técnica de las instalaciones y c. Adecuación dos almacéns aos requisitos DISPOÑIBLES NO HOSPITAL: o hospital
y APQ 005 españolas: de los planos correspondientes. da GMP e UNE 737 europeas e APQ 005 ou centro debe dispoñer da memoria
1. De acuerdo con los volúmenes de • FUENTES DE SUMINISTRO: deben estar españolas: técnica das instalacións e dos planos
gases que se manejan en cada al- diseñadas y ejecutadas según la norma 1. De acordo cos volumes de gases que correspondentes.
macén, el centro sanitario o socio sa- UNE EN 737-3, capítulo 5. Los regu- se manexan en cada almacén, o cen-

22 23
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

ladores de presión deben cumplir la mente definido incluirá como mínimo • FONTES DE SUBMINISTRACIÓN: deben mínimo as seguintes actuacións, que
norma EN 738-1 o EN 738-2, las las siguientes actuaciones, que perma- estar deseñadas e executadas segundo permanecerán rexistradas documental-
conexiones flexibles de las botellas necerán registradas documentalmente: a norma UNE EN 737-3, capítulo 5. Os mente:
deben estar fabricadas de acuerdo con • Verificación de estanquidad en las reguladores de presión deben cumprir a • Verificación de estanquidade nas
la EN 850, ISO 5145, o con las normas fuentes de suministro, colectores y norma EN 738-1 ou EN 738-2, as cone- fontes de subministración, colectores
nacionales pertinentes, si existen (UNE reguladores de presión de Línea. xións flexibles das botellas deben estar e reguladores de presión de liña.
EN 13221). • Comprobación del correcto fun- fabricadas de acordo coa EN 850, ISO • Comprobación do correcto fun-
• CANALIZACIONES: las canalizaciones cionamiento de centrales descom- 5145, ou coas normas nacionais perti- cionamento de centrais descompre-
deben ser de cobre según UNE EN 737-3, presores y dispositivos de conmu- nentes, se existen (UNE EN 13221). soras e dispositivos de conmutación
anexo 1. Los tubos deben estar cons- tación de fuentes (primario, secun- • CANALIZACIÓNS: as canalizacións de- de fontes (primario, secundario e re-
truidos según la UNE EN 13348 y tal y dario y reserva). ben ser de cobre segundo UNE EN 737- serva).
como se indica en la norma UNE EN • Control y verificación de la presión 3, anexo 1. Os tubos deben estar cons- • Control e verificación da presión do
737-3 (capítulo 4). Los materiales de del gas medicinal para que sea la co- truídos segundo a UNE EN 13348 e tal e gas medicinal para que sexa a co-
aportación para la soldadura de los rrecta en la red y en las tomas de como se indica na norma UNE EN 737- rrecta na rede e nas tomas de gases,
tubos no deberán contener más del gases, según la norma UNE EN737-3. 3 (capítulo 4). Os materiais de apor- segundo a norma UNE EN737-3.
0,025% de Cadmio (UNE EN 737-3 • Verificación de las tomas de gas tación para a soldadura dos tubos non • Verificación das tomas de gas medi-
capítulo 11). Los accesorios de cobre de medicinal en referencia a su seña- deberán conter máis do 0,025% de cinal en referencia á súa sinalización,
la instalación y las válvulas deberán lización, funcionamiento y ausencia Cadmio (UNE EN 737-3 capítulo 11). Os funcionamento e ausencia de fugas,
estar desengrasadas con metanol. de fugas, de forma fija en las tomas accesorios de cobre da instalación e as de forma fixa nas tomas de quirófa-
• En caso de precisar el uso de tubos de quirófano, UCI, urgencias, neo- válvulas deberán estar desengraxadas no, UCI, urxencias, neonatos (áreas
flexibles de unión en baja presión, natos (áreas críticas) y, de forma con metanol. críticas) e, de forma aleatoria, no
deberán cumplir con la EN 379. aleatoria, en el resto de las tomas. • No caso de precisar o uso de tubos resto das tomas.
• El marcado de las canalizaciones • Siempre se deben tener actualizados flexibles de unión en baixa presión, • Sempre se deben ter actualizados os
deberá cumplir con la norma euro- los planos de las instalaciones de deberán cumprir coa EN 379. planos das instalacións de gases
pea EN 739. gases medicinales, frente a cualquier • O marcado das canalizacións deberá medicinais, fronte a calquera am-
ampliación o modificación, según la cumprir coa norma europea EN 739. pliación ou modificación, segundo a
• ELEMENTOS REGULADORES DE PRE- UNE EN 737-3. UNE EN 737-3.
SIÓN INTERMEDIA: el esquema de insta- • ELEMENTOS REGULADORES DE PRE-
lación será tal y como indica la norma • Sistema de vigilancia (tele vigilancia). SIÓN INTERMEDIA: o esquema de insta- • Sistema de vixilancia (televixiancia).
UNE EN 737-3, en el anexo A, figura A • La aplicación de las normas UNE de re- lación será tal e coma indica a norma • A aplicación das normas UNE de refe-
20. Debe cumplirse la EN 738-2 y la UNE ferencia deberá realizarse para la refor- UNE EN 737-3, no anexo A, figura A 20. rencia deberá realizarse para a reforma
EN 737-3, capítulo 5, punto 5.10. ma y/o ampliación de las instalaciones Debe cumprirse a EN 738-2 e a UNE EN e/ou ampliación das instalacións exis-
• ALARMAS: los sistemas de monitoriza- existentes. 737-3, capítulo 5, punto 5.10. tentes.
ción y alarmas deberán cumplir el capí- • ALARMAS: os sistemas de monitoraxe e
tulo 6 de la norma UNE EN 737-3, en el 8. Dispensación alarmas deberán cumprir o capítulo 6 da 8. Dispensa
que se determinan todos los tipos de a. Cada unidad solicitará al Servicio de norma UNE EN 737-3, no que se deter- a. Cada unidade solicitaralle ao Servizo de
alarmas y las normas europeas que apli- Farmacia o farmacéutico responsable la minan todos os tipos de alarmas e as Farmacia ou farmacéutico responsable a
can. cantidad que necesita para reponer las normas europeas que aplican. cantidade que necesita para repoñer as
• TOMA DE GASES: todas las tomas de botellas, quien emitirá la orden de dis- • TOMA DE GASES: todas as tomas de botellas, quen emitirá a orde de dispen-
gas medicinal deben ir marcados con CE pensación. gas medicinal deben ir marcados con CE sa.
de productos sanitarios y cumplir la b. La persona que realice la dispensación de produtos sanitarios e cumprir a b. A persoa que realice a dispensa rexis-
norma EN 737-1, garantizando la com- registrará el lote de producto y envase norma EN 737-1, garantindo a compa- trará o lote de produto e envase de cada
patibilidad con el equipamiento médico. de cada botella de gas y firmará el al- tibilidade co equipamento médico. De botella de gas e asinará o albará de
De montaje encastrada al mural, deben barán de entrega. Se garantizará la tra- montaxe encastrada ao mural, deben entrega. Garantirase a trazabilidade do
de tener el nombre del gas y el color, zabilidad del medicamento hasta el al- de ter o nome do gas e a cor, con válvu- medicamento ata o seu almacén na
con válvula de corte incorporada y posi- macén en la Unidad de Enfermería. Si la de corte incorporada e posición de Unidade de Enfermería. Se fose posible,
ción de aparcamiento que permita cam- fuese posible, el registro de lote llegaría aparcamento que permita cambiar o o rexistro de lote chegaría ata o pa-
biar el conector. hasta el paciente que recibe el gas. conector. ciente que recibe o gas.
• MANTENIMIENTO DE LAS INSTALACIO- c. El pedido de reposición y la vigilancia de • MANTEMENTO DAS INSTALACIÓNS: c. O pedido de reposición e a vixiancia das
NES: dependiendo de las instalaciones las botellas es responsabilidad de la su- dependendo das instalacións do centro, botellas é responsabilidade da supervi-
del centro, el Servicio de Mantenimien- pervisora de la unidad. o Servizo de Mantemento Técnico de- sora da unidade.
to Técnico definirá los planes de man- d. Cuando proceda, para la entrega de finirá os plans de mantemento das d. Cando proceda, para a entrega de bo-
tenimiento de las instalaciones de botellas de gases medicinales se exigirá instalacións de gases. A partir do plan tellas de gases medicinais esixirase a si-
gases. A partir del plan de manteni- la firma de la supervisora de la unidad o de mantemento do hospital, o centro natura da supervisora da unidade ou
miento del hospital, el centro previa- persona responsable. previamente definido incluirá como persoa responsable.

24 25
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

e. Cada dispensación irá siempre acom- seguimiento fármaco terapéutico y fármaco e. Cada dispensa irá sempre acompañada to farmacoterapéutico e farmacovixilancia
pañada de la devolución del envase vigilancia y los controles de calidad y de ca- da devolución do envase baleiro, que se e os controis de calidade e de caducidade
vacío, que se almacenará en la zona ducidad que la normativa establece para los almacenará na zona correspondente do que a normativa establece para os medica-
correspondiente del almacén. medicamentos. almacén. mentos.
f. El albarán de pedido y de entrega f. O albará de pedido e de entrega re-
retornarán al Servicio de Farmacia o far- En el caso de la terapia respiratoria a domi- tornarán ao Servizo de Farmacia ou far- No caso da terapia respiratoria a domicilio
macéutico responsable para su trámite, cilio con oxígeno líquido prestada por los macéutico responsable para o seu trá- con osíxeno líquido prestada polos servizos
registro y archivo y quedará copia de servicios asistenciales del Sergas, les corres- mite, rexistro e arquivo e quedará copia asistenciais do Sergas, correspóndelles ás
estos en la unidad responsable de los ponde a las direcciones provinciales y a la destes na unidade responsable dos al- direccións provinciais e á Dirección de Área
almacenes de gases. Dirección de Área de Ferrol designar a los macéns de gases. de Ferrol designar os responsables do se-
g. En caso de que, por organización, responsables del seguimiento fármaco tera- g. No caso de que, por organización, guimento farmacoterapéutico e farmaco-
tamaño del centro o intensidad del con- péutico y fármaco vigilancia, controles de tamaño do centro ou intensidade do vixilancia, controis de calidade e de caduci-
sumo de gases medicinales, sea nece- calidad y de caducidad de los gases medici- consumo de gases medicinais, sexa dade dos gases medicinais dispensados am-
sario contar con almacenes intermedios nales dispensados ambulatoriamente a pa- necesario contar con almacéns interme- bulatoriamente a pacientes atendidos polos
en un centro, las unidades de enfermería cientes atendidos por los servicios sanitarios dios nun centro, as unidades de enfer- servizos sanitarios do Sergas na súa provin-
contarán con un stock de botellas cuya del Sergas en su provincia. mería contarán cun stock de botellas cia.
composición se decidirá entre el farma- a. La prescripción se realizará en receta cuxa composición se decidirá entre o a. A prescrición realizarase en receita
céutico responsable y la supervisora de específica, acompañada de un informe farmacéutico responsable e a superviso- específica, acompañada dun informe
enfermería de la unidad correspondiente clínico donde, además de la identifi- ra de enfermería da unidade correspon- clínico onde, ademais da identificación
y quedará el stock bajo la custodia de cación del paciente y del médico, cons- dente e quedará o stock baixo a custo- do paciente e do médico, constará a
esta última. tará la fuente de suministro, flujo de dia desta última. fonte de subministración, fluxo de osí-
h. Es especialmente importante que exista oxígeno y horas de consumo al día. h. É especialmente importante que exista xeno e horas de consumo ao día.
un responsable de la custodia en aque- un responsable da custodia naquelas
llas unidades de tránsito importante de b. Una vez dada la conformidad para su unidades de tránsito importante de b. Unha vez dada a conformidade para a
pacientes cara dentro y fuera del hospital dispensación por el farmacéutico respon- pacientes cara a dentro e fóra do hospi- súa dispensa polo farmacéutico respon-
(Servicio de Urgencias). sable, el paciente se pondrá en contacto tal (Servizo de Urxencias). sable, o paciente porase en contacto co
i. Se establecerán en todos los centros los con el laboratorio correspondiente, que i. Estableceranse en todos os centros os laboratorio correspondente, que pro-
mecanismos necesarios para garantizar procederá a la dispensación domiciliaria mecanismos necesarios para garantir a cederá á dispensa domiciliaria (artigo 54
la seguridad y la trazabilidad en la dis- (artículo 54 bis de la Ley 25/1990, del seguridade e a trazabilidade na dispen- bis da Lei 25/1990, do medicamento). A
pensación de los gases medicinales. medicamento). La casa suministradora sa dos gases medicinais. casa subministradora debería dispoñer
j. El Servicio de Farmacia velará porque las debería disponer de un documento en el j. O Servizo de Farmacia velará porque as dun documento no domicilio do pacien-
prescriciones de gases medicinales se domicilio del paciente, con los siguientes prescricións de gases medicinais se te, cos seguintes datos:
adecuen a los protocolos establecidos datos: adecúen aos protocolos establecidos • Empresa subministradora.
por la Comisión de Farmacia. • Empresa suministradora. pola Comisión de Farmacia. • Material instalado e data.
• Material instalado y fecha. • Osíxeno consumido por mes.
9. Prescripción y dispensación de oxigeno- • Oxígeno consumido por mes. 9. Prescrición e dispensa de osixenotera- • Data de controis periódicos
terapia ambulatoria • Fecha de controles periódicos pia ambulatoria da instalación e técnico res-
La oxigenoterapia crónica a domicilio es la de la instalación y técnico res- A osixenoterapia crónica a domicilio é a ponsable.
administración de oxígeno en el domicilio a ponsable. administración de osíxeno no domicilio a
pacientes estables en situación de insuficien- pacientes estables en situación de insufi- c. A empresa subministradora facturaralle
cia respiratoria crónica. c. La empresa suministradora le facturará a ciencia respiratoria crónica. á unidade xestora correspondente o
la unidad gestora correspondiente lo su- subministrado, achegando a prescrición
Según la Orden del 3 de marzo de 1999, la ministrado, adjuntando la prescripción Segundo a Orde do 3 de marzo de 1999, a conformada e copia do documento de
oxigenoterapia crónica a domicilio se esta- conformada y la copia del documento de osixenoterapia crónica a domicilio estable- seguimento domiciliario citado no apar-
blecerá por indicación de especialista o uni- seguimiento domiciliario citado en el cerase por indicación de especialista ou tado anterior.
dades especializadas. La prescripción, tanto apartado anterior. unidades especializadas. A prescrición,
al alta hospitalaria como por el servicio espe- d. Se entregará al paciente o familiar la hoja tanto á alta hospitalaria coma polo servizo d. Entregaráselle ao paciente ou familiar a
cializado ambulatorio, tendrá la conformi- informativa con las instrucciones del pro- especializado ambulatorio, terá a conformi- folla informativa coas instrucións do
dad para su dispensación de un farmacéuti- grama de oxigenoterapia (Anexo I). dade para a súa dispensa dun farmacéutico programa de osixenoterapia (Anexo I).
co responsable designado por la entidad responsable designado pola entidade sani-
sanitaria que presta la asistencia a domicilio. 10.Control de los gases taria que presta a asistencia a domicilio. 10.Control dos gases
Control analítico a la llegada a los tanques Control analítico á chegada aos tanques
El Servicio de Farmacia o farmacéutico centrales, controles en los puntos de dis- O Servizo de Farmacia ou farmacéutico centrais, controis nos puntos de dispensa
responsable de la dispensación de gases pensación de los gases. responsable da dispensa de gases medici- dos gases.
medicinales a domicilio llevará a cabo el nais a domicilio levará a cabo o seguimen-

26 27
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

11.Control de la dispensación Órgano responsable de la gestión de com- 11.Control da dispensa gases medicinais de acordo coas necesidades
La consideración en el Real decreto pras y contratación: garantizará la compra A consideración no Real decreto 1800/2003 do centro e que a compra de gases medicinais
1800/2003 de los gases medicinales como de gases medicinales de acuerdo con las nece- dos gases medicinais como medicamentos se realice de acordo cos requisitos legais, se-
medicamentos especiales, supone la exi- sidades del centro y que la compra de gases especiais, supón a esixencia de promover gundo a súa consideración como medicamen-
gencia de promover medidas que aseguren medicinales se realice de acuerdo con los medidas que aseguren a utilización dos tos especiais ou como produtos sanitarios; in-
la utilización de los gases medicinales requisitos legales, según su consideración gases medicinais ambulatorios coas maiores corporará os criterios farmacéuticos nos pre-
ambulatorios con las mayores garantías de como medicamentos especiales o como pro- garantías de calidade, seguridade e eficacia. gos de adquisición ou nos requisitos de acep-
calidad, seguridad y eficacia. Entre ellas: ductos sanitarios; incorporará los criterios far- Entre elas: tación e vixiará a correcta recepción documen-
a. Establecimiento de los criterios de dis- macéuticos en los pliegos de adquisición o en a. Establecemento dos criterios de dispen- tal dos gases.
pensación y utilización de los gases los requisitos de aceptación y vigilará la correc- sa e utilización dos gases medicinais.
medicinales. ta recepción documental de los gases. b. Validación das prescricións, asegurando Servizo ou Unidade de Mantemento: é o
b. Validación de las prescripciones, asegu- que se axusten ás indicacións aprobadas responsable de garantir o correcto funciona-
rando que se ajusten a las indicaciones Servicio o Unidad de Mantenimiento: es el no protocolo. mento técnico do sistema e rede de distribu-
aprobadas en el protocolo. responsable de garantizar el correcto funciona- c. Seguimento farmacoterapéutico dos ción de gases no centro, de definir os requisi-
c. Seguimiento fármaco terapéutico de los miento técnico del sistema y red de distribu- pacientes a tratamento con gases me- tos técnicos e de calidade das instalacións,
pacientes a tratamiento con gases me- ción de gases en el centro, de definir los requi- dicinais, co fin de detectar problemas conducións e almacéns de gases e de definir e
dicinales, con el fin de detectar proble- sitos técnicos y de calidad de las instalaciones, relacionados coa súa terapia. acordar as actividades de mantemento das
mas relacionados con su terapia. conducciones y almacenes de gases y de defi- d. Establecemento dun programa de far- instalacións de gases medicinais do centro,
d. Establecimiento de un programa de fár- nir y acordar las actividades de mantenimiento macovixilancia. para garantir a calidade destes ata a dispensa.
maco vigilancia. de las instalaciones de gases medicinales del Levará a cabo as actividades de mantemento
centro, para garantizar la calidad de estos O Servizo de Farmacia dos centros sanita- das instalacións do centro e a manipulación de
El Servicio de Farmacia de los centros sani- hasta la dispensación. Llevará a cabo las activi- rios ou os farmacéuticos designados na te- botellas e os seus accesorios.
tarios o los farmacéuticos designados en la dades de mantenimiento de las instalaciones rapia domiciliaria serán os responsables da
terapia domiciliaria serán los responsables del centro y la manipulación de botellas y sus xestión das alertas farmacéuticas que afec- Servizo de Farmacia: garantirá unha adecua-
de la gestión de las alertas farmacéuticas accesorios. tan os gases medicinais. da dispoñibilidade dos gases medicinais no
que afectan a los gases medicinales. centro asistencial, suficiente para atender a
Servicio de Farmacia: garantizará una ade- A devolución de gases medicinais en bote- demanda asistencial e evitando un stock exce-
La devolución de gases medicinales en cuada disponibilidad de los gases medicinales llas caducadas (que estarán segregadas no sivo. Definirá os criterios técnicos farmacéuti-
botellas caducadas (que estarán segrega- en el centro asistencial, suficiente para atender almacén) seguirá a normativa establecida cos dos distintos gases medicinais. Establecerá
das en el almacén) seguirá la normativa la demanda asistencial y evitando un stock para a devolución de medicamentos cadu- as propostas para a inclusión dos gases nas
establecida para la devolución de medica- excesivo. Definirá los criterios técnicos farma- cados. guías farmacoterapéuticas. Avaliará os resulta-
mentos caducados. céuticos de los distintos gases medicinales. dos dos controis analíticos. Realizará a dispen-
Establecerá las propuestas para la inclusión de En función das responsabilidades que se sa e farmacovixilancia. Colaborará nos progra-
En función de las responsabilidades que se los gases en las guías fármaco terapéuticas. definen no apartado seguinte, deberanse mas de formación dos profesionais do centro.
definen en el apartado siguiente, se Evaluará los resultados de los controles analíti- facer as correccións oportunas a este pro- Xestionará os orixinais das fichas de seguri-
deberán hacer las correcciones oportunas a cos. Realizará la dispensación y fármaco vigi- cedemento, elaborando tamén procede- dade e remitirá copia destes ao Servizo de
este procedimiento, elaborando también lancia. Colaborará en los programas de forma- mentos específicos, en función do gas e da Prevención de Riscos Laborais.
procedimientos específicos, en función del ción de los profesionales del centro. Ges- forma de subministración.
gas y de la forma de suministro. tionará los originales de las fichas de seguridad Servizo de Prevención de Riscos Laborais:
y remitirá copia de estos al Servicio de Pre- 6. RESPONSABILIDADES disporá de copia das fichas de seguridade dos
6. RESPONSABILIDADES vención de Riesgos Laborales. gases e é o responsable de garantir que nos
Xerente de procesos: é o responsable último puntos de recepción, almacenamento e uso
Gerente de procesos: es el responsable últi- Servicio de Prevención de Riesgos La- da implantación e xestión deste procedemento destes estean localizadas e accesibles baixo a
mo de la implantación y gestión de este proce- borales: dispondrá de copia de las fichas de e, polo tanto, de garantir a existencia do PNT do responsabilidade do xefe da unidade corres-
dimiento y, por lo tanto, de garantizar la exis- seguridad de los gases y es el responsable de seu centro e o coñecemento deste por parte de pondente, e que os traballadores as coñezan e
tencia de PNT de su centro y el conocimiento garantizar que en los puntos de recepción, todas as unidades implicadas na súa aplicación. saiban como actuar en caso de accidente ou
de este por parte de todas las unidades impli- almacenamiento y uso de estos estén localiza- Deberá designar as responsabilidades das distin- fallo dos sistemas.
cadas en su aplicación. Deberá designar las das y accesibles bajo la responsabilidad del jefe tas unidades implicadas na aplicación do PNT de
responsabilidades de las distintas unidades de la unidad correspondiente, y que los traba- gases medicinais. Aprobará as propostas de for- Direccións provinciais do Sergas: a súa fun-
implicadas en la aplicación del PNT de gases jadores las conozcan y sepan como actuar en mación continuada dos profesionais do centro ción é a de garantir a compra de osíxeno líqui-
medicinales. Aprobará las propuestas de for- caso de accidente o fallo de los sistemas. para o óptimo manexo, prescrición e dispensa do, de acordo coas necesidades de osixenote-
mación continuada de los profesionales del dos gases medicinais. rapia a domicilio dos pacientes do seu ámbito
centro para el óptimo manejo, prescripción y Direcciones provinciales del Sergas: su fun- competencial; que a compra de osíxeno líqui-
dispensa de los gases medicinales. ción es la de garantizar la compra de oxígeno Órgano responsable da xestión de com- do se realice de acordo cos requisitos legais,
líquido, de acuerdo con las necesidades de oxi- pras e contratación: garantirá a compra de segundo a súa consideración como medica-

28 29
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

genoterapia a domicilio de los pacientes de su existente en los centros y el seguimiento reali- mentos especiais; incorporará os criterios far- 2. Grao de conformidade a este procede-
ámbito competencial; que la compra de oxige- zado de la aplicación del procedimiento y de macéuticos nos pregos de adquisición ou nos mento.
no líquido se realice de acuerdo con los requi- los resultados. requisitos de aceptación; vixiará a correcta dis- 3. Está informado pola Comisión Farmaco-
sitos legales, según su consideración como pensa do osíxeno líquido pola empresa adxudi- terapéutica e Terapéutica e polo Servizo
medicamentos especiales; incorporará los cri- Indicadores de implantación: cataria nos domicilios dos pacientes. E corres- de Mantemento.
terios farmacéuticos en los pliegos de adquisi- 1. Existe PNT en el centro o unidad. póndelles tamén designar un responsable do 4. Está aprobado pola Xerencia de Pro-
ción o en los requisitos de aceptación; vigilará 2. Grado de conformidad a este proce- seguimento farmacoterapéutico dos pacientes cesos.
la correcta dispensación de oxígeno líquido por dimiento. con osixenoterapia a domicilio e da dispensa e 5. É coñecido polos profesionais implica-
la empresa adjudicataria en los domicilios de 3. Está informado por la Comisión de farmacovixilancia. dos na súa aplicación.
los pacientes. Les corresponde también desig- Farmacia y Terapéutica y por el Servicio
nar a un responsable del seguimiento fármaco de Mantenimiento. 7. REXISTROS Indicadores de proceso:
terapéutico de los pacientes con oxigenotera- 4. Está aprobado por la Gerencia de 1. Pedidos de gases ao provedor.
pia a domicilio y de la dispensación y fármaco Procesos. • Pedido de gases ao provedor. 2. Albarás conformados de recepción.
vigilancia. 5. Es conocido por los profesionales impli- • Albará conformado de recepción. % de conformidades.
cados en su aplicación. • Boletíns analíticos. 3. Prescricións de gases medicinais.
7. REGISTROS • Rexistro de movemento de botellas en 4. Rexistros de almacéns de botellas.
Indicadores de proceso: almacéns. 5. Rexistros de mantemento da rede
• Pedido de gases al proveedor. 1. Pedidos de gases al proveedor. • Prescrición médica do gas (receita ofi- distribución.
• Albarán conformado de recepción. 2. Albaranes conformados de recepción. cial, receita privada, anotación en histo- 6. Rexistros de calibración/renovación
• Boletines analíticos. % de conformidades. ria clínica...). de válvulas e caudalímetros.
• Registro de movimiento de botellas en 3. Prescripciones de gases medicinales. • Rexistro da dispensa.
almacenes. 4. Registros de almacenes de botellas. • Fichas de seguridade dos gases. Indicadores de resultados:
• Prescripción médica del gas (receta ofi- 5. Registros de mantenimiento de la red 1. % cumprimento plan analítico.
cial, receta privada, anotación en histo- de distribución. 8. DIFUSIÓN 2. % resultados conformes.
ria clínica...). 6. Registros de calibración/renovación de 3. % de almacéns e puntos de uso de
• Registro de la dispensación. válvulas y caudalímetros. A Secretaría Xeral do Sergas remitiralles gases coas fichas de seguridade accesi-
• Fichas de seguridad de los gases. unha copia controlada do procedemento aos bles.
Indicadores de resultados: xerentes dos complexos hospitalarios e de
8. DIFUSIÓN 1. % cumplimiento plan analítico. atención primaria; así mesmo, remitiralles co- 11. MARCO NORMATIVO
2. % resultados conformes. pia aos centros concertados e ás residencias da
La Secretaría General del Sergas les remiti- 3. % de almacenes y puntos de uso de terceira idade nas que a asistencia farmacéuti- I. COMO MEDICAMENTO:
rá una copia controlada del procedimiento a gases con las fichas de seguridad acce- ca estea conveniada co Sergas, así como aos • Real decreto 1880/2003, do 26 de de-
los gerentes de los complejos hospitalarios y de sibles. centros que considere de interese. cembro, polo que se regulan os gases
atención primaria; así mismo, les remitirá copia medicinais (entrada en vigor o 18 de
a los centros concertados y a las residencias de 11. MARCO NORMATIVO Os xerentes de procesos dos centros asis- agosto de 2005).
la tercera edad en las que la asistencia farma- tenciais serán os responsables da difusión e • Lei 29/2006, do 26 de xullo, de garan-
céutica esté conveniada con el Sergas, así I. COMO MEDICAMENTO: coñecemento por todas as unidades impli- tías e uso racional dos medicamentos e
como a los centros que considere de interés. • Real decreto 1800/2003, del 26 de cadas na aplicación do procedemento. produtos sanitarios.
diciembre, por el que se regulan los • Real decreto 767/1993, do 21 de maio,
Los gerentes de procesos de los centros gases medicinales (entrada en vigor el 9. REVISIÓN polo que se regula a avaliación, auto-
asistenciales serán los responsables de la 18 de agosto de 2005). rización, rexistro e condicións de dispen-
difusión y conocimiento por todas las unidades • Ley 29/2006, de 26 de julio, de garan- Este procedemento será revisado cada dous sa de especialidades farmacéuticas e
implicadas en la aplicación del procedimiento. tías y uso racional de los medicamentos anos e sempre que se considere necesario in- outros medicamentos de uso humano
y productos sanitarios. troducir algunha modificación. fabricados industrialmente.
9. REVISIÓN • Real decreto 767/1993, del 21 de • Real decreto 1564/1992, do 18 de de-
mayo, por el que se regula la evalua- 10. AVALIACIÓN cembro, polo que se desenvolve e regu-
Este procedimiento será revisado cada dos ción, autorización, registro y condi- la o réxime de autorización dos labora-
años y siempre que se considere necesario ciones de dispensación de especiali- Os servizos centrais da Consellería de Sanidade torios farmacéuticos e importadores de
introducir alguna modificación. dades farmacéuticas e otros medica- e do Sergas avaliarán a aplicación desta guía, medicamentos e a garantía de calidade
mentos de uso humano fabricados verificando a documentación existente nos cen- na súa fabricación industrial.
10. EVALUACIÓN industrialmente. tros e o seguimento realizado da aplicación do • Real decreto 2236/1993, regula a etique-
• Real decreto 1564/1992, del 18 de di- procedemento e dos resultados. taxe e o prospecto dos medicamentos de
Los servicios centrales de la Consellería de ciembre, por el que se desenvuelve y uso humano.
Sanidad y del Sergas evaluarán la aplicación regula el régimen de autorización de los Indicadores de implantación: • Normas de correcta fabricación de medica-
de esta guía, verificando la documentación laboratorios farmacéuticos e importa- 1. Existe PNT no centro ou unidade. mentos vixentes na UE, publicadas polo

30 31
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

dores de medicamentos y la garantía de Reglamento de almacenamiento y sus Ministerio de Sanidade. Normas ICHQ7A terminais para gases medicinais com-
calidad en su fabricación industrial. instrucciones técnicas complementarias (para gases licuados). primidos e de baleiro.
• Real decreto 2236/1993, regula el eti- MIE APQ-1, MIE APQ-2, MIE APQ-3, Ficheiro: v4_an06_es.pdf. • NORMA UNE 110013:1991. Instala-
quetado y el prospecto de los medica- MIE APQ-4, MIE APQ-5, MIE APQ-6, • Real Farmacopea Española. 2.ª edición cións de gases medicinais non inflama-
mentos de uso humano. MIE APQ-7. 2002. bles.
• Normas de correcta fabricación de • NORMA UNE: EN 737-1:1998. Sistemas • Orde do 3 de marzo de 1999, do Ministerio • NORMA UNE: EN 737-2:1998. Siste-
medicamentos vigentes en la UE, publi- de distribución canalizada de gases de Sanidade e Consumo. Regulación das mas de distribución canalizado de
cadas por el Ministerio de Sanidad. Nor- medicinales. Parte 1. Unidades termi- técnicas de terapia respiratoria a domicilio gases medicinais. Parte 2. Sistemas fi-
mas ICHQ7A (para gases licuados). nales para gases medicinales comprimi- no sistema nacional de saúde. nais de evacuación de gases anestési-
Fichero: v4_an06_es.pdf. dos e de baleiro. • Real decreto 726/1982, do 17 de abril. Es- cos. Requisitos básicos.
• Real Farmacopea Española. 2.ª edición • NORMA UNE 110013:1991. Instala- pecialidades farmacéuticas: caducidade e • NORMA UNE: EN 737-2: A1:2001. Sis-
2002. ciones de gases medicinales no infla- devolución dos laboratorios. temas de distribución canalizada de
• Orden del 3 de marzo de 1999, del mables. • Orde do 3 de marzo de 1999, do Ministerio gases medicinais. Parte 2. Sistemas fi-
Ministerio de Sanidad y Consumo. Re- • NORMA UNE: EN 737-2:1998. Sistemas de Sanidade e Consumo. Regulación das nais de evacuación de gases anestési-
gulación de las técnicas de terapia respi- de distribución canalizado de gases técnicas de terapia respiratoria a domicilio cos. Requisitos básicos.
ratoria a domicilio en el sistema na- medicinales. Parte 2. Sistemas finales de no sistema nacional de saúde. • NORMA UNE: EN 737-3: 1999. Sis-
cional de salud. evacuación de gases anestésicos. Re- temas de distribución canalizada de
• Real decreto 726/1982, del 17 de abril. quisitos básicos. II. NORMAS DE FABRICACIÓN gases medicinais. Parte 3. Redes para
Especialidades farmacéuticas: caduci- • NORMA UNE: EN 737-2: A1:2001. • Lei de industria RCL 1992/1640. Re- gases medicinais comprimidos e ba-
dad y devolución de los laboratorios. Sistemas de distribución canalizada de xeranse por ela as directivas do leiro.
• Orden del 3 de marzo de 1999, del Mi- gases medicinales. Parte 2. Sistemas fi- Consello das Comunidades Europeas • NORMA UNE: EN 737-3: A1:2001. Sis-
nisterio de Sanidade e Consumo. Re- nales de evacuación de gases anestési- 75/319/CEE, do 20 de maio de 1975 temas de distribución canalizada de
gulación de las técnicas de terapia respi- cos. Requisitos básicos. (LC Eur 1975/131). gases medicinais. Parte 3. Redes para
ratoria a domicilio en el sistema na- • NORMA UNE: EN 737-3: 1999. Sistemas • Norma UNE 149, sobre dispositivos de gases medicinais comprimidos e ba-
cional de salud. de distribución canalizada de gases me- protección respiratoria. leiro.
dicinales. Parte 3. Redes para gases me- • Norma UNE EN 46002 e 46001, sobre • NORMA UNE: EN 737-4:1998. Sis-
II. NORMAS DE FABRICACIÓN dicinales comprimidos y vacío. sistemas de calidade de produtos sani- temas de distribución canalizada de
• Ley de industria 21/1992. Se regirán por • NORMA UNE: EN 737-3: A1:2001. tarios. gases medicinais. Parte 4. Unidades
ella las directivas del Consejo de las Sistemas de distribución canalizada de • Real decreto 1244/1979, do 4 de abril. terminais para sistemas de evacuación
Comunidades Europeas 75/319/CEE, gases medicinales. Parte 3. Redes para BOE do 29 de maio. Industrias en de gases anestésicos.
del 20 de mayo de 1975 (LC Eur gases medicinales comprimidos y vacío. xeral. Regulamento de aparatos a pre-
1975/131). • NORMA UNE: EN 737-4:1998. Sistemas sión.
• Norma UNE 149, sobre dispositivos de de distribución canalizada de gases me- • Orde do 1 de setembro de 1982, do 12. REFERENCIAS
protección respiratoria. dicinales. Parte 4. Unidades terminales Ministerio de Industria e Enerxía. Ins-
• Norma UNE EN 46002 e 46001, sobre para sistemas de evacuación de gases trución Técnica Complementaria MIE- BIBLIOGRÁFICAS
sistemas de calidad de productos sani- anestésicos. AP-7, sobre botellas e botellóns para
tarios. gases comprimidos, licuados e disoltos • Procedemento en xestión de gases
• Real decreto 1244/1979, del 4 de abril. a presión. medicinais. Colexio de Farmacéuticos
BOE del 29 de mayo. Industrias en gene- 12. REFERENCIAS • Orde do 3 de xullo de 1987. BOE do 16 da Provincia de Barcelona. Barcelona
ral. Reglamento de aparatos a presión. de xullo de 1987. Industrias en xeral. 2005.
• Orden del 1 de septiembre de 1982, del BIBLIOGRÁFICAS Modifica a Instrución Técnica Com- • Ministerio de Sanidade e Consumo-Ins-
Ministerio de Industria y Energía. Ins- plementaria MIE-AP-7, do Regula- tituto de Saúde Carlos III. Axencia de
trucción Técnica Complementaria MIE- • Procedimiento en gestión de gases medi- mento de gases a presión, referente a Avaliación de Tecnoloxías Sanitarias
AP-7, sobre botellas y botellones para cinales. Colegio de Farmacéuticos de la botellas e botellóns para gases com- (AETS). Osixenoterapia crónica a domi-
gases comprimidos, licuados y disueltos Provincia de Barcelona. Barcelona 2005. primidos, licuados e disoltos a presión. cilio, aerosolterapia e ventilación me-
a presión. • Ministerio de Sanidad y Consumo-Insti- • Real decreto 379/2001, do 6 de abril. cánica a domicilio, indicacións, requisi-
• Orden del 3 de julio de 1987. BOE del tuto de Salud Carlos III. Agencia de BOE 10 de maio. Produtos químicos. tos e criterios de supervisión. Madrid:
16 de julio de 1987. Industrias en ge- Evaluación de Tecnologías Sanitarias Regulamento de almacenamento e as AETS, abril 1995.
neral. Modifica la Instrucción Técnica (AETS). Oxigenoterapia crónica a domi- súas instrucións técnicas complemen- • Quintero Pichardo E. “Gases medici-
Complementaria MIE-AP-7, del Regla- cilio, aerosol terapia y ventilación tarias MIE APQ-1, MIE APQ-2, MIE nais. Nova responsabilidade. Funciona-
mento de gases a presión, referente a mecánica a domicilio, indicaciones, re- APQ-3, MIE APQ-4, MIE APQ-5, MIE mento interno”. Revista Oficial de la
botellas y botellones para gases com- quisitos y criterios de supervisión. Ma- APQ-6, MIE APQ-7. Sociedad Andaluza de Farmacéuticos
primidos, licuados y disueltos a presión. drid: AETS, abril 1995. • NORMA UNE: EN 737-1:1998. de Hospitales. Vol. 1 (2) 64-74.
• Real decreto 379/2001, del 6 de abril. • Quintero Pichardo E. “Gases medicinales. Sistemas de distribución canalizada de • Vicente López J.C. “Adaptación da in-
BOE 10 de mayo. Productos químicos. Nueva responsabilidad. Funcionamiento gases medicinais. Parte 1. Unidades dustria de gases medicinais ao me-

32 33
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

interno”. Revista Oficial de la Sociedad dicamento”. Revista Oficial de la Socie-


Andaluza de Farmacéuticos de Hospita- dad Andaluza de Farmacéuticos de
les. Vol. 1 (2) 64-74. Hospitales. Vol. 1 (2) 75-79.
• Vicente López J.C. “Adaptación da in- • Fernández Abásolo A. “Instalacións
dustria de gases medicinales al medica- centralizadas de gases medicinais para
mento”. Revista Oficial de la Sociedad uso hospitalario”. Revista Oficial de la
Andaluza de Farmacéuticos de Hospi- Sociedad Andaluza de Farmacéuticos
tales. Vol. 1 (2) 75-79. de Hospitales. Vol. 1 (2) 80-85.
• Fernández Abásolo A. “Instalaciones
centralizadas de gases medicinales para
uso hospitalario”. Revista Oficial de la
Sociedad Andaluza de Farmacéuticos de
Hospitales. Vol. 1 (2) 80-85.

34 35
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

13. ANEXOS • Debe mantenerse con oxígeno el mayor 13. ANEXOS • A administración de osíxeno debe con-
tiempo posible, por lo menos durante siderarse imprescindible nos seguintes
ANEXO I 16 horas al día. ANEXO I momentos: durante o sono, despois das
• La administración de oxígeno debe con- comidas, ao realizar esforzos ou exerci-
Instrucciones para el paciente en el pro- siderarse imprescindible en los siguien- Instrucións para o paciente no programa cios físicos non habituais e en casos de
grama de oxigenoterapia, con el fin de tes momentos: durante el sueño, des- de osixenoterapia, co fin de corrixir algúns ansiedade ou axitación psíquica.
corregir algunos de los efectos de su enferme- pués de las comidas, al realizar esfuer- dos efectos da súa enfermidade, debe adminis- • De ser posible, os períodos en que in-
dad, debe administrarse oxígeno en su propio zos o ejercicios físicos no habituales y en trarse osíxeno no seu propio domicilio. Este terrompe a administración de oxíxeno
domicilio. Este tratamiento es simple, pero casos de ansiedad o agitación psíquica. tratamento é simple, pero require que teña en non deberán exceder os 90 a 120 minu-
requiere que tenga en cuenta las siguientes • De ser posible, los períodos en los que conta as seguintes instrucións: tos. Estes períodos de interrupción non
instrucciones: se interrumpe la administración del • Tanto a cantidade de oxíxeno como a son necesarios, indícanse para a súa
• Tanto la cantidad de oxígeno como la oxigeno no deberán exceder los 90 a forma de administración será a indicada comodidade. Para obter deste trata-
forma de administración será la indica- 120 minutos. Estos períodos de inte- no hospital e deberá consultar co médi- mento o maior beneficio, mantéñase
da en el hospital y deberá consultar con rrupción no son necesarios, se indican co que habitualmente o controle cal- con osíxeno as 24 horas do día, sempre
el médico que habitualmente lo con- para su comodidad. Para obtener de quera modificación. que sexa posible.
trole cualquier modificación. este tratamiento el mayor beneficio, • Debe manterse con osíxeno o maior
manténgase con oxigeno las 24 horas tempo posible, polo menos durante 16
del día, siempre que sea posible. horas ao día.

ANEXO II ANEXO II

Pictogramas identificativos del tipo de gas Pictogramas identificativos do tipo de gas

GASES INFLAMABLES GASES TÓXICOS GASES INFLAMABLES GASES TÓXICOS


Se consideran gases inflamables todos aque- Se consideran gases tóxicos todos aquellos ga- Considéranse gases inflamabeis todos aqueles Considéranse gases tóxicos todos aqueles ga-
llos gases o mezclas de gases cuyo límite de ses cuyo límite de máxima concentración to- gases ou misturas de gases cuxo límite de ses cuxo límite de máxima concentración
inflamabilidad inferior en aire sea menor o lerable durante ocho horas/día y cuarenta ho- inflamibidade inferior en aire sexa menor ou tolerable durante oito horas/día e corenta ho-
igual al 13 por ciento o que tenga un campo ras/semana (TLV) es inferior a 50 P.P.M. (ITC- igual ao 13 por cento ou que teña un campo ras/semana (TLV) é inferior a 50 P.P.M. (ITC-
de inflamabilidad (límite superior menos límite MIE-AP7 norma 4 do RAP). de inflamabilidade (límite superior menos MIE-AP7 norma 4 do RAP).
inferior) mayor del 12 por ciento (ITC-MIE-APT límite inferior) maior do 12 por cento (ITC-MIE-
norma 4 do RAP). APT norma 4 do RAP).

36 37
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

GASES CORROSIVOS GASES INERTES GASES CORROSIVOS GASES INERTES


Se consideran gases corrosivos todos aquellos Se consideran gases inertes todos aquellos Considéranse gases corrosivos todos aqueles Considéranse gases inertes todos aqueles
gases que producen una corrosión de más de gases que a presión y temperaturas normales gases que producen unha corrosión de máis de gases que a presión e temperaturas normais
5mm/año en acero A-37 une 36077-73 a una no reacciónan con otros materiales. 5mm/ano en aceiro A-37 une 36077-73 a non reaccionan con outros materiais.
temperatura de 55º C (ITC-AME-AP7) norma 4 unha temperatura de 55º C (ITC-AME-AP7)
do RAP). norma 4 do RAP).

GASES OXIDANTES/COMBURENTES GASES OXIDANTES/COMBURENTES


Se consideran gases oxidantes/comburentes Considéranse gases oxidantes/comburentes
todos aquellos que son capaces de soportar la todos aqueles que son capaces de soportar a
combustión con un oxipontencial superior al combustión cun oxipontencial superior ao do
del aire (ITC-MIE-AP 7 norma 4 do RAP). aire (ITC-MIE-AP 7 norma 4 do RAP).

38 39
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

ANEXO III ANEXO III

Colores identificativas de las botellas Cores identificativas das botellas

Cuerpo de la botella: Corpo da botella:


• Gases oxidantes e inertes: negro. • Gases oxidantes e inertes: negro.
• Gases inflamables y combustibles: rojo. • Gases inflamables e combustibles: vermello.
• Gases tóxicos y venenosos: verde. • Gases Tóxicos e velenosos: verde.
• Gases corrosivos: amarillo. • Gases corrosivos: amarelo.
• Mezclas de calibración: gris. • Mezclas de calibración: gris.

Ogiva: Oxiva:

AIRE NITRÓGENO (N2) AIRE NITRÓXENO (N2)


Nº ONU 1002 Nº CAS Nº ONU 1066 Nº CAS 7727-3-g Nº ONU 1002 Nº CAS Nº ONU 1066 Nº CAS 7727-3-g
Peso específico (Aire=1)..........................-- Peso específico (Aire=1) .....................0,97 Peso específico (Aire=1)....................-- Peso específico (Aire=1) .....................0,97
R inflamabilidad en Aire .........................-- R inflamabilidad en Aire .........................-- R inflamabilidade en Aire..................-- R inflamabilidade en Aire........................--
Grifo ......................................................B TLV ....................................................TWE Grifo ................................................B TLV ....................................................TWE
Grifo.......................................................B Grifo.......................................................B

PROTÓXIDO DE NITRÓGENO (N2O) HEXAFLORURO DE AZUFRE (SF2) PROTÓXIDO DE NITRÓXENO (N2O) HEXAFLORURO DE AZUFRE (SF2)
Nº ONU 1070 Nº CAS 10024-97-2 Nº ONU 1080 Nº CAS 2551-62-4 Nº ONU 1070 Nº CAS 10024-97-2 Nº ONU 1080 Nº CAS 2551-62-4
Peso específico (Aire=1) .....................1,53 Peso específico (Aire=1) .....................5,11 Peso específico (Aire=1) .....................1,53 Peso específico (Aire=1) .....................5,11
R inflamabilidad en Aire .........................-- R inflamabilidad en Aire .........................-- R inflamabilidade en Aire........................-- R inflamabilidade en Aire........................--
TLV .........................................................-- TLV...................................TWA 1000 ppm TLV .........................................................-- TLV...................................TWA 1000 ppm
Grifo ......................................................U Grifo ......................................................C Grifo ......................................................U Grifo ......................................................C

ACETILENO HIDRÓGENO (H2) ACETILENO HIDRÓXENO (H2)


Nº ONU 1001 Nº CAS 74-86-2 Nº ONU 1049 Nº CAS 1333-74-0 Nº ONU 1001 Nº CAS 74-86-2 Nº ONU 1049 Nº CAS 1333-74-0
Peso específico (Aire=1) ...................0,908 Peso específico (Aire=1) ...................0,070 Peso específico (Aire=1) ...................0,908 Peso específico (Aire=1) ...................0,070
R inflamabilidad en Aire ..............2,3-80% R inflamabilidad en Aire .............4,0 -75% R inflamabilidade en Aire ............2,3-80% R inflamabilidade en Aire ...........4,0 -75%
TLV .................................................TWA E TLV .................................................TWA E TLV .................................................TWA E TLV .................................................TWA E
Grifo ......................................................A Grifo .......................................................E Grifo ......................................................A Grifo .......................................................E

40 41
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

ÓXIDO DE CARBONO (CO) OXÍGENO (O2) ÓXIDO DE CARBONO (CO) OSÍXENO (O2)
Nº ONU 1016 Nº CAS 630-08-0 Nº ONU 1072 Nº CAS 7782-44-7 Nº ONU 1016 Nº CAS 630-08-0 Nº ONU 1072 Nº CAS 7782-44-7
Peso específico (Aire=1) .....................0,97 Peso específico (Aire=1) .....................1,05 Peso específico (Aire=1) .....................0,97 Peso específico (Aire=1) .....................1,05
R inflamabilidad en Aire .........12,5-74,0% R inflamabilidad en Aire .........................-- R inflamabilidade en Aire .......12,5-74,0% R inflamabilidade en Aire........................--
TLV ...............TWA 50 ppm-STEL 400 ppm TLV .........................................................-- TLV ...............TWA 50 ppm-STEL 400 ppm TLV .........................................................--
Grifo .......................................................E Grifo .......................................................F Grifo .......................................................E Grifo .......................................................F

HELIO (He) ARGÓN (Ar) HELIO (He) ARGÓN (Ar)


Nº ONU 10462 Nº CAS 7440-59-7 Nº ONU 1006 Nº CAS 7440-37-1 Nº ONU 10462 Nº CAS 7440-59-7 Nº ONU 1006 Nº CAS 7440-37-1
Peso específico (Aire=1) .....................0,14 Peso específico (Aire=1) .....................1,38 Peso específico (Aire=1) .....................0,14 Peso específico (Aire=1) .....................1,38
R inflamabilidad en Aire .........................-- R inflamabilidad en Aire .........................-- R inflamabilidade en Aire........................-- R inflamabilidade en Aire........................--
TLV .................................................TWA E TLV..........................................................E TLV .................................................TWA E TLV..........................................................E
Grifo ......................................................C Grifo ......................................................C Grifo ......................................................C Grifo ......................................................C

DIÓXIDO DE CARBONO (CO2) XENÓN (Xe) DIÓXIDO DE CARBONO (CO2) XENÓN (Xe)
Nº ONU 1013 Nº CAS 124-38-9 Nº ONU 2036 Nº CAS 7440-63-3 Nº ONU 1013 Nº CAS 124-38-9 Nº ONU 2036 Nº CAS 7440-63-3
Peso específico (Aire=1) .....................1,52 Peso específico (Aire=1) .....................4,60 Peso específico (Aire=1) .....................1,52 Peso específico (Aire=1) .....................4,60
R inflamabilidad en Aire .........................-- R inflamabilidad en Aire .........................-- R inflamabilidade en Aire........................-- R inflamabilidade en Aire........................--
TLV ........TWA 5000ppm-STEL 30000 ppm TLV..........................................................E TLV ........TWA 5000ppm-STEL 30000 ppm TLV..........................................................E
Grifo ......................................................C Grifo ......................................................C Grifo ......................................................C Grifo ......................................................C

42 43
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

Medicinais Medicinais

OXÍGENO PROTÓXIDO DE NITRÓGENO OSÍXENO PROTÓXIDO DE NITRÓXENO

AIRE AIRE

Misturas Misturas

AIRE ARGÓN ARGÓN GAS PR MEZCLAS AIRE ARGÓN ARGÓN GAS PR MISTURAS
SINTÉTICO LÁMPARAS QUANTOVOC CALIBRACIÓN SINTÉTICO LÁMPARAS QUANTOVOC CALIBRACIÓN

44 45
Procedimiento de gestión de gases medicinales en el medio sanitario Procedemento de xestión de gases medicinais no medio sanitario

ANEXO IV ANEXO IV

Ejemplos de etiqueta de las botellas Exemplos de etiqueta das botellas

1. Nombre del gas. 1. Nome do gas.


2. Riesgos específicos derivados de los peligros de la substancia. 2. Riscos específicos derivados dos perigos da substancia.
3. Consejos de prudencia en el uso del gas. 3. Consellos de prudencia no uso do gas.
4. Nombre y dirección completa del responsable de la comercialización. 4. Nome e dirección completa do responsable da comercialización.
5. Símbolos e indicaciones de peligro. 5. Símbolos e indicacións de perigo.
6. Recomendaciones de seguridad y nº de la ficha de seguridad del producto. 6. Recomendacións de seguridade e nº da ficha de seguridade do produto.

1 1
2 2
6 6
3 3
4 4
5 5

46 47

Вам также может понравиться