Kennis in het groot.

Het verhaal van

Kennis in het groot.

BeeldbankVenW.nl, Rijkswaterstaat.
Het verhaal van Kennis in het groot.
De start
Het was zijn moment suprème. Hij had zelfs zijn dochter meegenomen. Zodat ze ervan kan leren. Adrie
Duivesteijn presenteerde op 15 december 2004 de conclusies van de parlementaire onderzoekscommissie
naar de Betuweroute en de HSL-Zuid. Dat deed hij in de zaal waar de commissie de maanden daarvoor
ministers, topambtenaren, aannemers en projectmanagers het vuur aan de schenen had gelegd. Nu kwam
de hitte vooral van de cameralampen en het flitslicht van de massaal aanwezige vaderlandse pers. Zoals
verwacht waren zijn conclusies niet mals. Niet alleen voor de verantwoordelijke ministers, maar ook voor de
kamer en de ambtelijk verantwoordelijken. Voor de hand liggend, maar daarom niet minder belangrijk, was
de eindconclusie: laten we vooral lessen trekken uit de ontwikkeling, het verloop en de realisatie van deze
grote infraprojecten.

In Utrecht was op datzelfde moment een groepje mensen precies daarmee bezig: lessen trekken uit de
realisatie van een groot infraproject. Daar had de directeur (Patrick Buck) van de projectorganisatie Betuwe-
route (onderdeel van ProRail) zich voorgenomen de kennis die werd opgedaan bij de realisatie van dit mega-
project vast te leggen en beschikbaar te stellen aan anderen. Zijn voorstel om een kennisproject te starten
en daarvoor mensen en middelen vrij te maken werd met enthousiasme omarmd door zijn opdrachtgever
Rijkswaterstaat. Zowel bij ProRail als Rijkswaterstaat heerste de overtuiging dat er belangwekkende en voor
de toekomst waardevolle kennis werd opgedaan bij de bouw van de Betuweroute. Voor de betrokkenen
van Rijkswaterstaat en ProRail waren de conclusies van Duivesteijn een bevestiging van het belang van dit
kennisinitiatief. Die bevestiging kwam overigens ook steeds frequenter uit de samenleving: het aantal
verzoeken voor presentaties over de leerervaringen met de bouw van de Betuweroute groeide spectaculair.
Er was niet alleen een ontwikkelend aanbod: er was tegelijkertijd een groeiende vraag.

Sinds zijn start in 2002 heeft het kennisproject Betuweroute aanzienlijk resultaat geboekt. Er is een unieke
methodiek ontwikkeld om de kennis uit de organisatie te halen en deze vervolgens te veredelen en vast te
leggen. Er zijn kennisdomeinen vastgesteld, kenniseigenaren geïdentificeerd en kennisproducten ontwikkeld.
Producten die vervolgens gedeeld zijn met andere projecten, organisaties, kennisinstellingen en geïnteres-
seerden. Veel van deze producten waren uitermate succesvol. De lezingencyclus over het projectmanagement
bij de Betuweroute werd maar liefst vier keer herhaald, een congres over de leerervaringen met de
communicatieaanpak en het omgevingsmanagement werd door ruim 250 mensen bezocht. Voor de boekjes
over het Waardse Alliantiecontract, Externe Kwaliteitsborging en de Lessen Geleerd van het projectmanagement
was zoveel belangstelling dat er een tweede druk nodig was. De website www.betuweroute-kennis.nl
fungeert inmiddels als een dankbare database voor collega’s van andere grote projecten, studenten en
docenten en geïnteresseerden vanuit alle windrichtingen. Dit resultaat mag opmerkelijk genoemd worden,
omdat het tot stand kwam in een periode waarin de gehele organisatie met man en macht bezig was de
knellende deadline voor de ingebruikname te halen. Kennisontwikkeling moet dan vechten om aandacht.
De verbreding
Met grote belangstelling volgde de HID van de Bouwdienst van RWS de wording van het kennisproject
Betuweroute. Leendert Bouter, voormalig projectdirecteur van zowel de Betuweroute als de HSL-Zuid,
kende als geen ander de uitdagingen die de realisatie van deze enorme publieke werken met zich mee-
brengen. En hij begon zich zorgen te maken over het groeiende maatschappelijke ongenoegen over de
besluitvorming en realisatie van deze projecten. Of dit ongenoegen nu terecht was of niet, het sterkte
Bouter slechts in zijn diep gewortelde overtuiging dat er geleerd moet worden van deze en andere grote
projecten. Leren om te kunnen verantwoorden, maar nog meer om te benutten voor bestaande en toekomstige
projecten. Kennis dus die van groot belang is voor RWS zelf.

De aanpak, de resultaten en niet in de laatste plaats het commitment van Buck en Bouter overtuigden de
Directeur Generaal van RWS en de bestuursvoorzitter van ProRail. Zij kwamen dan ook tot de conclusie
dat de oplevering van de Betuweroute niet het eind, maar pas het begin van het leren van en over grote
infraprojecten was. Er werd besloten dat het kennisproject zijn blik diende te verruimen naar alle grote
infraprojecten in Nederland. En zo ontstond het programma Kennis in het groot (kortweg King). Een nieuw
programma met stevige fundamenten in de Betuweroute.

Nu en straks
Rijkswaterstaat en ProRail zijn opdrachtgever van King. Het programma heeft voorlopig een looptijd van
twee jaar en wordt uitgevoerd met de stichting Traverse (zie de bijlage voor de programmaorganisatie). Een
coproductie met dé organisatie voor kennisontwikkeling en –uitwisseling op het terrein van de inrichting,
het beheer en gebruik van de bebouwde en natuurlijke omgeving. Traverse weet exact welke methodieken
en middelen het best ingezet kunnen worden om tot resultaat te komen. Virtuele platforms, CoP’s, bijeen-
komst, kennissessies, publicaties, digitale middelen… een compleet en up to date arsenaal.

De King-aanpak is even simpel als doeltreffend. Schering en inslag is het. Inslag staat voor de ontwikkeling
van kennis binnen een project. Ieder project heeft immers zijn eigen unieke leerervaringen die om concre-
tisering en kennisdeling vragen. Dat in combinatie met “de schering”: het naast elkaar leggen, vergelijken
en confronteren van de kennis van de afzonderlijke projecten. De schering zorgt voor projectoverstijgende
kennis. Schering en inslag vormen gezamenlijk het totale kenniskapitaal. De ene keer vastgelegd in boek-
vorm, artikelen en websites, de andere keer onderdeel van zich steeds verder ontwikkelende communities
of practice.
In het King-programma worden in eerste instantie de ervaringen van 10 grote projecten opgespoord en
gedeeld: HSL-Zuid, Betuweroute, Noord/Zuidlijn, Ruimte voor de Rivier, Project Mainport Rotterdam, Hanzelijn,
Maaswerken, A73/A2, Spoorzone Delft en de grootschalige verbouwing van spoorstations.

Het kloppend hart van King is de overtuiging dat kennis die voortkomt uit de realisatie van grote publieke
infrastructuurprojecten ten goede moet komen aan de samenleving én aan organisaties die als opdrachtgever
of opdrachtnemer betrokken zijn, de sector van bouw en infra, kennisinstellingen, studenten en geïnteres-
seerden. Kennis die vrij beschikbaar is, zonder winstoogmerk, tot nut van het algemeen. Zodat zij ervan
kunnen leren en zodat toekomstige projecten er hun voordeel mee kunnen doen.

Tenslotte
Het programma Kennis in het groot is van de tekentafel gehaald en in uitvoering gebracht. Een klus met een
fantastisch doel: werken aan kennis die er toe doet, die het waard is om gedeeld en uitgewisseld te worden,
die bestaande en toekomstige grote projecten van dienst is én die individuele betrokken en geïnteresseerden
verrijkt. In tegenstelling tot de projecten waar het zich op richt, wordt dit werk in uitvoering zo aangepakt dat
het alles behalve ongemerkt aan u voorbij gaat. Integendeel, u gaat er van horen.
 Bijlage | Startorganisatie Programma King
(Versie 11/6/2008)

Netlipse
Internationale
samenwerking

Raad van Advies TU-Delft

• Adviseurs Database-actie
• Ambassadeurs

Stichting Traverse
Uitvoering onderdeel
programma
Programmaleiding
• Strategie Stakeholders
• Relatiemanagement ProRail (DIP,DSpo)
• Programmamanagement RWS (BD/DP)
• Beleidsontwikkeling

Programmabureau
• Projectondersteuning
• Voortgangsbewaking
Personele inzet Personele inzet
• Rapportages
• Budgetbewaking
• Communicatie
• Ambassadeurs

Stimuleren en Ontwikkelen
Ontwikkelen van
ondersteunen en organiseren
en ondersteunen
kennismanagement activiteiten
met instrumenten
in 10 grote projecten in 10 kennisdomeinen

Coördinator Accountmanager Domeinmanager

per werksoort per project per domein

Productgroepen Projecten Kennisdomeinen

• CoP’s
• Onderwijs & conferenties
• Virtuele samenwerking
• Webcommunicatie
• Schriftelijke publikaties
• Advies
• Hogesnelheidslijn (HSL)-Zuid • Conditionering
• Betuweroute • Projectbeheersing
• De Hanzelijn • Contractering
• De Noord/Zuid-lijn • Techniek
• Maaswerken • Systeemintegratie
• Ruimte voor de Rivier • Organisatie & Besturing
• Project • Politiek & Bestuur
Mainportontwikkeling R’dam • Projectmanagement
• Grote Stationsprojecten • Cultuur
• A73 • Communicatie & Omgeving
• A2
 Kennis in het groot.
Programmamanagement
Rijkswaterstaat Bouwdienst
Griffioenlaan 2, 3526 LA Utrecht
Postbus 20000, 3502 LA Utrecht
Telefoon +31 (0)88 79 72 111
Programmabureau
Groningenweg 10, 2803 PV Gouda
Postbus 420, 2800 AK Gouda
Telefoon +31 (0)182 54 08 40