r

ENVER HOXHA

DITAR
1955-1957

-i

INSTITUTI I STUDIMEVE MARKSISTE-LENINISTE PRANE KO TE PPSH

SHTEPIA BOTUESE 8 NENTORITIRANE, 1987

ENVER HOXHA

PA.RATHENIE

Ditari i shokut Enver Hoxha sht pjes prbrse e veprs s tij teoriko-praktike. Ai sht dshmi autentike e angazhimit t prditshm t udhheqsit t dashur e t paharruar t Partis e t popullit n veprimtarin e gjithanshme politike, ideologjike, ekonomike e shoqrore pr ndrtimin e mbrojtjen e socializmit n Shqipri. N do faqe t ksaj vepre ndihen vendosmria e shokut Enver pr t'u shrbyer popullit, revolucionit e ndrtimit t socializmit n Shqipri, lufta e guximshme dhe pa komp-romis kundr gjith armiqve e revizionist dhe agjenturave t tyre, q jan prpjekur ta devijojn Shqiprin nga rruga e socializmit. Prmes ndjekjes hap pas hapi t ngjarjeve, prme.; evidencimit e analizave t fakteve e fenomeneve, n Ditar prvijohen me ngjyra t gjalla lufta e prpjekjet konkrete pr t kaprcyer vshtirsit e brendshme e t jashtme dhe kontributi i udhheqsit n ideimin e arritjen e objektivave t mdhenj nga populli e Partia pr industrializimin socialist, kolektivizimin e modernizimin e bujqsis, pr zhvillimin e arsimit, t ku/turs, artit, shkencs, pr fuqizimin e mbrojtjes s vendit. 3

Kuclo ndihet gzimi i shokut Enver Hoxha pr sukseset, por edhe shqetsimi pr vshtirsit, pr t metat e dobsit n fusha t ndryshme t jets. Prkrah ktij shqetesimi jan kurdoher t pranishm mendimi, idet e kshillat pr kaprcimin e tyre. Ditari sht nj dshmi trsore, por edhe nj element i veant i rndsishm i metods s puns t shokut Enver Hoxha. Shnime pr biseda e veprime, pr libra e ngjarje shoku Enver Hoxha ka mbajtur qysh n rini dhe ky zakon i vjetr, si sht shprehur ai vet, iu kthye gradualisht n natyr e metod pune. N mnyr t veant nga viti 1955 e ktej Ditari kthehet n nj komponent t prhershm t dits s tij t puns. N faqet e Ditarit ai hidhte mendime, fiksonte takime, ngjarje ose probleme t veanta, meditonte pr to e pr ngjarje dhe dukuri t tjera q lidheshin me momentin e t ardhmen e Partis e t popullit, me ndrtimin e mbrojtjen e socializmit n Shqipri. Ditari u kthye kshtu edhe n plan pune pr udhheqsin, edhe n bilanc pr kt pun; ai ishte paraprgatitje pr analizat e thelluara t fakteve e t ngjarjeve. Prmes shnimeve e refleksioneve t ksaj vepre duket procesi konlcret i lindjes dhe i zhvillimit t ideve, i ndjekjes dhe i denrtimit n thelbin e ngjarjeve, preokupimi i prhershm i udhheqsit pr formulimin, zhvillimin e zhrthimin e orientimeve e t direktivave t Partis, pr kuptimin e zbatimin si duhet t tyre n jet. Trajtimin teorik t problemeve shoku Enver e shikon n lidhje t ngusht e n funksion t zgjidhjes s tyre n praktik, ndaj shtjellimi i ideve e i detyrave gjithmon shoqrohet me prcaktimin e masave pr zba4

timin e tyre e, m tej, me ndihmn e kontrollin e partishm pr zgjidhjen me konsekuenc detyrave t caktuara. Ky tipar themelor, shembull i ndritur pr prsosjen e metods s puns t do korlunisti, kuadri e drejtuesi t organeve t Partis, t shtetit e t ekonomis, mbshtetet e buron nga lidhja e rigusht me popullin, nga prpjekjr: e vazhdueshme pr t trhequr e sintetizuar mendimin dhe prvojn e masave. Vite m par, n ndihm t komunistve, kuadrove e specialistve t politiks s jashtme, u prgatit nj botim serial arkivor pr prdorim t brendshm, ku prfshin thuajse gjith shnimet, refleksionet e analizat e Ditarit t shokut Enver q i takonin politiks s jashtme t PPSH e t shtetit shqiptar; marrdhenieve me rartit komuniste e puntore; lufts kundr e reaksionit ndrkombtar; kundr varianteve hrushovian, titist, eurokomunist e kinez t revizionizmit modern; gjendjes n vende e rajone t ndryshme t bots, veanrisht n Ballkan, n Lindjen e Mesme, n Kin etj. Ndrkoh, nj pjes e ktyre shninteve t Ditarit sht botuar n shqip e n disa gjuh t huaja edhe pr publikun e gjer n prmbledhje tematike si: Shnime pr Kinn, Shnime pr Lindjen e Mesme, Dy popuj miq e Superfuqit. Kto shnime q do t prfshihen n vllimet e Ditarit, do t dallohen nga nj yllth(*) i vendosur te data e tyre. Botimi i tanishm i Ditarit, q z fill me kt vllim, prfshin perindhn 1955-1985 dhe destinohet pr publikun e gjer N kt seri jan prfshir shnime, analiza, meditime t prditshme pr shtje t politiks 5

s brendshme e t jashtme. Jan ln jasht disa shnime t shkurtra pa komente e vlersime pr vizita ose takime protokollare, nj numr i kufizuar shnimesh prmbajtja e t cilave ende nuk mund t publikohet, si dhe pjesa m e madhe e shnimeve t Ditarit familjar.

N vllimin e par t Ditarit prfshihen shnime, refleksione, mendime e analiza pr momente e ngjarje t nj periudhe 3-v jeare (1955-1957). Esht periudha kur populli dhe Partia i jan prveshur puns me vrull pr ndrtimin e bazs ekonomike t socializmit n Shqipri. N krye t Partis, shoku Enver Hoxha orienton e udhheq shndrrimet e mdha n bazn ekonomike e n superstruktur, reflekton, mediton, ideon, interesohet e ndikon drejtprsdrejti pr ndrtimin e veprave industriale, pr krijimin e fuqizimin e kooperativave bujqsore, pr zhvillimin e arsimit, t kulturs, t artit e t shkencs, pr mbrojtjen dhe forcimin e Partis e t diktaturs s proletariatit. Nj vend t rndsishm n kt vllim t Ditarit zn shnimet q kan t bjn me politikn e jashtme t PPSH e t shtetit shqiptar n vitet 1955-1957, me marrdhniet mes partive motra komuniste e puntore e, n mnyr t veant, shnimet q pasqyrojn procesin e njohjes nga PPSH t revizionizmit modern q po hidhte rrnj e forconte pozitat n PK t BS e n shtetin sovjetik, pas ardhjes n fuqi t ekipit hrushovian. sht periudha kur hrushoviant konsolidojn pozitat e veprojn m hapur pr vnien n jet t planeve tradhtare, afrohen me titistt, vn n hije e dnojn me 6

egrsi veprn e J.V. Stalinit, inkurajojn gjallrimin e oportunizmit n lvizjen komuniste ndrkombtare, uslztrojn presion pr rehabilitimin e armiqve t dnuar n vendet e tjera t kampit socialist. Shoku Enver Hoxha, q ndjek me vmendje zhvillimin e ngjarjeve, q ana/izon me gjakftohtsi e n mnyr dialektike do deklarat e veprim t udhheqjes sovjetike, lufton pr mbrojtjen e respektimin e parimeve e t normave marksiste-leniniste n marrdhniet mes partive komuniste, reagon me guxim ndaj pikpamjeve e veprimeve antimarksiste t hrushovianve dhe vihet n ball t lufts e kontribuon drejtprsdrejti pr mbrojtjen e pastrtis s vijs s PPSH dhe pr shpartallimin e gjith tentativave t armiqve t brendshm, t cilt synonin elegjenerimin revizionist t PPSH. N faqet e ktij vllimi duket rruga konkrete npr t ciln ka ecur e sht realizuar njohja e revizionizmit modern hrushovian. N kt periudh ende nuk sht krijuar bindja e plot pr tradhtin e udhheqjes sovjetike. N johja vjen duke u thelluar me zhvillimin e ngjarjeve dhe analizave marksiste-leniniste t zigzageve t udhheqjes revizioniste sovjetike, me Hrushovin n krye. N do moment spikat vigjilenca, shpirti internacionalist e atdhetarizmi i zjarrt i shokut Enver Hoxha. Botimi i Ditarit do t'u shrbej komunistve e kuadrove pr t njohur m mir rrugn luftarake e konsekuencn n zbatimin e vijs s Partis, kontributin e drejtprdrejt t shokut Enver Hoxha n prcaktimin e vnien n jet t ksaj vije, figurn madhore t udhheqsit e t komunistit t devotshm, birit m t shtrenjt e m t dashur t popullit, internacionalistit, mikut t 7

madh t komunistve e t revolucionarve t vrtet t t gjith bots dhe, mbi t gjitha, pr t m6uar nga metoda dhe stili n pun i shokut Enver. Nga kjo vepr ata do t msojn, si thot shoku Ramiz Alia, . ..si ta duan e t jetojn me popullin,. si ta duan e ta mbrojn atdheun, si t luftojn pr lumturin e prparimin e tij, si t ruajn e t zhvillojn kurdoher frymn revolucionare e internacionaliste. Ditari sht i pajisur me tregues.

E SHTUNE 1 JANAR 1955

Gzuar Vitin e Ri 1955! E njmbdhjeta her q i themi gzuar njri-tjetrit n Shqiprin e lir e sovrane. I njmbdhjeti vit, q do t vazhdoj t'i sjell popullit dit m t mira, m shum prodhime industriale e bujqsore, m shum buk, veshje, banesa e m shum kultur. N rrugn e socializmit jeta e popullit ton do t prmirsohet nga viti n vit. Ky sht ligj pr ne dhe asnj vshtirsi e presion i br nga kushdo qoft nuk do t'i shmangin kurrsesi Partin dhe Qeverin ton nga puna e lufta pr realizimin e ktij objektivi t madh.

11

duket qart kujdesi pr t'i mbyllur shtigjet lindjes s do pikpyetjeje pr kt akt legal, sikur e shton m tepr dyshimin pr forcn e unitetit n udhheqjen sovjetike. M duket sikur bj faj q mendoj kshtu pr udhheqjen e partis s dashur t Leninit e t Stalinit, por... qofsha un i gabuar.
F. MERKURE 9 SHKURT 1955

Krkesa e Malenkovit pr t'u liruar nga detyra kryetarit t Kshillit t Ministrave t Bashkimit Sovjetik m shum m shqetson sesa m udit. Do t dshiroja q arsyeja t ishte ajo q thuhet n Deklarat 1. E kam n sy Malenkovin n takimin e vjetshm t qershorit2. Ai u b balt n fytyr dhe nuk reagoi fare kur Hrushovi3 foli, dhe pr mendimin tim jo pa tendenc, pr rolin e autoritetin e sekretarit t par t partis, duke ua kundrvn kto atyre t kryeministrit. Qysh ather e kuptova q autoriteti i Malenkovit qe trond;tur, por e kam vshtir t besoj q ai u bind kaq shpejt e pa ndihmn e t tjerve pr paaftsin e vet. Kjo deklarat me frym t theksuar autokritike, ku
1. M 8 shkurt 1955, n seancn e prbashkt t dy dhomave t Sovjetit Suprem t BS, Sovjetit t Bashkimit dhe Sovjetit t Kombsive, u lexua dhe u miratua deklarata e G. M. Malenkovit pr ta liruar nga posti i kryeministrit. 2. N qershor 1954, n krye t nj delegacioni, shoku Enver Hoxha u takua dhe bisedoi me disa nga udhheqsit kryesor t PK t BS pr realizimin e krkesave tona ekonomilce nga pala sovjetike. 3. N at koh Sekretar i Par i KQ t PK t 13S.

12

13

E PREMTE 11 SHKURT 1955

E SHTUN 12 SHKURT 1955

Sot u hap Kongresi i 4-t i Bashkimeve Profesionale t Shqipris, t cilin e prshndeta n emr t Partis son t Puns, t Komitetit t saj Qendror dhe t Qeverisl. Klasa jon puntore ka sot dy gzime, prve kongresit feston edhe 10-vjetorin e themelimit t Bashkimeve Profesionale t Shqipris. Kongresi ishte plot gjallri dhe entuziazm. N fytyrat e qeshura t delegatve, t ardhur nga t katr ant e vendit, dukej ndjenja e gzimit pr fitoret e arritura dhe besimi i patundur pr t ardhmen e ndritur socialiste q i buzqesh Shqipris. Ne kemi nj klas puntore t mrekullueshme q sht e re, por e pjekur dhe revolucionare, ajo sht e ndrgjegjshme pr rolin e madh q i takon si klasa udhheqse e shtetit dhe e shoqris. M'u b zemra mal nga entuziazmi dhe gjallria e delegatve n kongres. N syt e tyre shprehej qart dashuria e pakufishme pr Partin ton t lavdishme, q po e udhheq popullin nga fitorja n fitore. Punimet e kongresit vazhdojn.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 12, f. 208.

Shokt sovjetik na vun zyrtarisht n dijeni pr problemin e Malenkovit. Plenumi i fundit i KQ t PK t BS e ka shqyrtuar n mnyr t veant veprimtarin e ktij shoku dhe ka vendosur shkarkimin e tij nga posti i kryeministrit. Si del nga vendimi i plenumit, q na erdhi s bashku me nj letr shoqruese t firmosur N. S. Hrushovi, nj barr fajesh i ngarkohen Malenkovitl. Nuk kemi arsye t'i vm n dyshim ato q thuhen n adres t tij, por nuk arrijm ta kuptojmpse vazhdon t mbetet ky shok antar i Presidiumit t KQ t PK t BS dhe sht emruar zvendskryetar i Kshillit t Ministrave e ministr i Stacioneve Elektrike t BRSS?! Me .gjynahet>+ q numrohen n vendim, Malenkovi nuk duhej kurrsesi t qndronte n kto poste t larta t partis e t pushtetit.
1. N kt vendim G. M. Malenkovi akuzohej pr nj sr. gabimesh politike, pr lidhje tepr t ngushta me Berian e pr veprime t dnueshme t kryera s bashku me t pas. shpins s udhheqsve t tjer t partis e t qeveris dhe pr pretendim t hapt pr t marr n dor edhe udhheqjen e Presidiumit t KQ t PK t BS.

14

E DIEL 13 SHKURT 1955

Vazhdon seria e takimeve dhe e bisedave t gjata t udhheqsve kryesor sovjetik me grupin e gazetarve amerikanl. Pas Molotovit 2, FIrushovit dhe Zhukovit3, ata i priti dje Bulganini 4. Natyrisht, sht e drejta e tyre t bisedojn me k t duan, por nuk arrij t kuptoj cili sht qllimi dhe interesi i botimit t ktyre bisedave, me konsideratat dhe pyetjet sipas stilit amerikan dhe me prgjigjet, n ndonj rast jo shum serioze, n faqet e para t shtypit sovjetik. Thuhet se kjo bhet pr t ndihmuar opinionin t njoh pozitn e t dyja palve. Por a mund t justifikohet me kt vnia e organeve t shtypit n dispozicion t propagandimit t pikpamjeve t imperializmit m t egr e m agresiv?!
1. Gazetart amerikan V. R. Hrst, J. Kingsberi-Smith lhe F. Konife vizituan BS gjat muajve janar-shkurt 1955. 2. V. M. Molotov, n at koh nnkryetar i par Kshillit t Ministrave dhe ministr i Punve t Jashtme t BRSS. 3. G. K. Zhukov, n at koh ministr i Mbrojtjes i BRSS 4. N. A. BulganIn, n at koh kryetar i Kshillit t Ministrave t BRSS.

Dhe gazetart amerikan, prfaqsues t denj t rendit t tyre, nuk hezitojn q n kto biseda t argumentojn domosdoshmrin e mbajtjes s trupave amerikane n Tajvan pr ruajtjen e paqes, t'i kundrvn demokracis socialiste demokracin borgjeze, bile t atakojn hapur edhe fjalimin e fundit t Molotoviti. Kjo val e shkmbimit t sinqert t mendimeve kurrsesi nuk u shrben interesave t BS e t kampit socialist dhe nuk i pengon amerikant t vazhdojn t'i vringllijn armt n Lindjen e Largt. Agresiviteti sht n natyrn e imperializmit dhe nuk mund t fre-. nohet me argumente tavolinash.

1. Raporti Mbl gjendjen ndrkonibtare dhe polit1kn jashtme t qeveris s BRSS u mbajt nga V. . Molotovi n mbledhjen e Sovjetit Suprein t BRSS m 8 shkurt 1955.

16
2 63

E IIENE 14 SHKURT 1955

E MARTE 15 SHKURT 1955

Bashk me Hysniun, Gogon e shok t tjer morm pjes n pritjen organizuar nga Kshilli Qendror i Bashkimeve Profesionale t Shqipris n hotel Dajti pr nder t delegatve t Kongresit t 4-t t Bashkimeve Profesionale. Kishin ardhur edhe antart e delegacioneve t huaja, q morn pjes n punimet e kongresit. Kaluam shum mir.

Sot, me krkesn e tij, prita n takim zvendssekretarin e organizats-baz t Partis dhe kryetar i komitetit profesional t ndrmarrjes bujqsore Irakli Terova Korl. Ai kishte ardhur tek un pr t'u ankuar pr disa t meta n punn e drejtoris s ndrmarrjes ku punon, t tregtis n rreth dhe sidomos pr problemin q ishte krijuar pr 20 hektar tok q ndrmarrja i shkmbeu me kooperativn bujqsore t Vinanit pr ta mbjell vresht dhe nuk e mbolli, se e kishte shum larg. Krkonte nga un q t urdhroja anulimin e kmbimit t ksaj toke. Bisedova gjat me t, i thash se t metat q ka konstatuar qndrojn, por e kshillova se ato duhet t'i zhdukin me luft e prpjekje t vazhdueshme komunistt dhe puntort e ndrmarrjes, t cilt t'ia thon hapur cilitdo mendimin e tyre pr mbarvajtjen e puns. I thash bashkbiseduesit se kto t meta e dobsi q vren ai n pun e sipr t'ua thot dhe shokve t Partis e t pushtetit n rreth, se ata me siguri do t
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vlL 12, f. 233.

18

19

marrin masa pr t'i eliminuar. N Kor kemi sekretar t par shokun Haki Toska, q sht nj shok mjaft i mir dhe i dgjon njerzit e popullit. Udhheqja nuk mund t bj asnj minut pa bazn. Baza dhe rrethi zgjidhin problemet e shumta q dalin. Komiteti Qendror i Partis ka dhn porosi, ka lshuar direktiva dhe ka marr vendime pr mbarvajtjen e punve dhe kur kto nuk zbatohen mir n nj ndrmarrje ose n rreth, puntort kan t drejt t ngren zrin e tyre deri n udhheqje, e cila mban shnim dhe u krkon llogari t gjith shokve q nuk e dgjojn zrin e drejt t puntorve. Ai m'u ankua edhe pr Maqo omon, pr t cilin m tha se edhe kur i bie rruga nga ndrmarrja e tyre, takohet vetm me drejtorin dhe me agronomin dhe nuk pyet as pr organizatn-baz t Partis, as pr komitetin profesional. E sqarova shokun zvendssekretar pr kt ankes se pavarsisht q Maqo omoja sht zvendsministr i Bujqsis, ju duhet t'ia thoni edhe atij mendimet q keni pr t, me qllim q ai t kuptoj se ndrmarrja nuk jan vetm drejtori dhe agronomi, por t gjith puntort dhe komunistt q derdhin djersn pr t realizuar prodhimin.

E ENJTE 3 MARS 1955

Ndryshime n qeverin sovjetike 1. Veprim trsisht i natyrshm n qoft se nuk ka lidhje me largimin e Malenkovit nga posti i kryeministrit. Por afrsia n koh, megjithse n asnj mnyr s'mund t shrbej si argument, dashur pa dashur t detyron t'i lidhsh me njra-tjetrn kto dy ngjarje. Tani pr tani s'dim asgj t sakt, por qofshin pr mbar.

1. Me propozimin e N. A. Bulganinit, Sovjeti Suprem i BRSS vendosi t shkarkoj nga detyra m 2 mars 1955 dy ministra pr punn e tyre t paknaqshme.

20

21

E PREMTE 4 MARS 1955

Sot mora pjes n mbledhjen e organizuar me kuadrot kryesor t Ministris s Punve t Brendshme pr punimin e vendimit t Byros Politike mbshtetur n analizn q Komiteti Qendror i ka br puns s ksaj ministrie koht e fundit. Pas diskutimeve, fola edhe unl. Pa hyr n hollsi, theksova rndsin e madhe q ka ky vendim pr punonjsit e ktij sektori. Theksova se Partia, Komiteti Qendror i saj, e kan vlersuar dhe e vlersojn punn e mir t organeve t Punve t Brendshme, por q t evitohen t metat e konstatuara dhe q puna t ec m mir sht e domosdoshme: S pari, q punonjsit e Ministris s Punve t Eendshme t jen nga njerzit m t mir, besnik t Partis, por edhe me kultur e t prgatitur politikisht e ideologjikisht. Kshtu edhe besnikria e tyre forcohet, edhe ndrgjegjja patriotike rritet. Duke studivar marksizm-leninizmin, edhe lufta kundr mbeturinave mi-

kroborgjeze, mendjemadhsis, familjaritetit etj., do t zhvillohet m me sukses; S dyti, q n organet e Punve t Brendshme t ket nj disiplin t hekurt, se ndryshe armiku e ka m t leht t veproj; S treti, q t prmirsohen metoda dhe stili n pun si nga Ministria e Punve t Brendshme, ashtu edhe nga organet e Punve t Brendshme n baz; S katrti, q punonjsit e Sigurimit t jen mir n dijeni t situats s brendshme dhe t jashtme, prandaj leximi i vazhdueshm i shtypit t Partis, Veanrisht pr ta, ka rndsi t madhe. Mbi kto situata duhet t reflektojn e t rritin gjithmon vigjilencn ndaj veprimtaris s armikut t brendshm e t jashtm; S pesti, q t punohet m mir pr forcimin e lidhjeve midis punonjsve t Sigurimit dhe t policis me popullin nprmjet Frontit; S gjashti, q t'i kushtohet kujdes shndetit si nga degt e Punve t Brendshme, ashtu edhe nga vet punonjsit e Sigurimit. Shpreha besimin e Komitetit Qendror t Partis se kto shtje t rndsishme shokt e Ministris s Punve t Brendshme do t'i kuptojn drejt e do t vn t gjitha forcat pr t'i zbatuar ato n jet. Mbledhja i zhvilloi punimet n nivel t knaqshm.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 12, f. 237.

22 23

E SHTUNE 5 MARS 1955

Interesim dashamirs i qeveris amerikane pr Shqiprin. Pas krcnimit t paracakohshm t Dallesiti, q deklaroi se qeveria amerikane do t bj mos pr ta liruar Shqiprin, presidenti amerikan tund degn e ullirit dhe me zemrgjersi na ofron ndihm. Dje Ajzenhaueri 2 deklaroi se qeveria amerikane sht e gatshme t na drgoj ushqime dhe krkoi nga Lidhja e Shoqrive t Kryqit t Kuq t merrte prsipr shprndarjen e tyre midis popullsis shqiptare. Nuk m udit aspak alternimi i krcnimeve t Dallesit me dhembshurin e presidentit pr t lehtsuar vshtirsit e fundit ushqimore t popullit shqiptar, por m udit kokfortsia dhe besimi i verbr i amerikanve n forcn e dollarit. Me t vrtet mendojn krert e imperializmit amerikan se mund ta blejn me dollar lirin e pavarsin ton, pr t cilat kemi derdhur aq gjak?1 Akoma s'kan nxjerr msime nga dshtimi i njpasnjshm i orvatjeve t tyre pr t nnshtruar e sklla1. Xhon Foster Dalles, n at koh sekretar SHBA-s. 2. Duajt D. Ajzenhauer, n at koh president i SHBA-s.

vruar Shqiprin? Tentativa e tanishme ngjan si dy pika uji me ndihmn e detyruar q SHBA krkonin t'i jepnin Shqipris menjher pas lirimit nprmjet UNRRA-s e q ne e refuzuam me forc n ato kusl -Ite kur vrtet na mungonte buka. Nj gj sht e padyshimt, imperializmi amerikan s'ka hequr e s'ka pr t hequr dor nga prpjekjet pr t prmbysur pushtetin popullor e pr t skllavruar Shqiprin. Deklarata e Ajzenhauerit tregon se Uashingtoni ka vendosur ta shtoj interesimin pr vendin ton, prandaj t rritim vigjilencn dhe, si kurdoher, t'u japim prgjigjen e merituar si krcnimeve, edhe buzqeshjeve t armikut.

24

25

DURRES, E DIEL 6 MARS 1955

E nNE T MARS 1955

Mora pjes n konferencn e Partis pr qytetin e Durrsit, q i zhvilloi punimet dje dhe sot. Si n raport, edhe n diskutimet u vu theksi n shtjet organizative t Partis e sidomos n rritjen e forcimin e mtejshm t rolit drejtues t organizats-baz t Partis, pr ta br at me t vrtet vetvepruese e me iniciativ, natyrisht, brenda normave t Partis.

N mbledhjen e sotme t Presidiumit t Kuvendit

Popullor na u paraqit pr aprovim projektdekreti mbi Pjesn e Prgjithshme t Kodit Civil, i cili ka rndsi t madhe pr rregullimin e marrdhnieve juridike civile; por shokt e aparatit t Presidiumit nuk na kishin dhn q m par nj material shkoqits se cila sht pr, mbajtja, vlera, qllimi dhe rndsia e projektit, si dhe gjendja aktuale n fushn e zbatimit t legjislacionit civil. Pr kt arsye kritikova shokun sekretar t Presidiumit. Kritikova, gjithashtu, edhe ministrin e Drejtsis, cili gjer m sot nuk na ka br ndonj raportim pr kto probleme me rndsi dhe i kshillova shokt q t krkojn m tepr llogari pr zbatimin e ligjeve nga gjykatat dhe prokurorit. Shokt ishin dakord me vrejtjet e mia.

28

27

E MART 8 MARS 1955

E PRE91TE 11 MARS 1955

Sot pasdite asistova n mitingun q u zhvillua me rastin e 8 Marsit, Dits Ndrkombtare t Grave. Salla e Teatrit Popullor ishte mbushur plot me -puntore e aktiviste t dalluara. Prshndeti shoku Pilo n emr t Komitetit Qendror t Partis, pastaj foli Nexhmija. Diskutuan mir shoqe puntore e intelektuale. Prshndetja e pionierve m plqeu.

Vendimi i plenumit t fundit t KQ t Partis s Punonjsve t Hungarist, pjes t t cilit u transmetuan pardje nga agjencia MTI dhe jan botuar sot n Zrin e popullit, godet me forc shfaqjet e oportunizmit t djatht. Me sa duket Partia e Punonjsve t Hungaris ka qen shum n rrezik, sepse deviacioni i djatht sht frymzuar e udhhequr nga kryetari i Kshillit t Ministrave, Imre Nagi. Pikpamjet oportuniste koht e fundit, si thuhet n vendim, ishin prhapur n parti, n aparatin shtetror dhe n sektor t tjer, prandaj izolimi e demaskimi ideologjik i tyre jan shptimtare pr partin dhe socializmin n Hungari. Gjat leximit t pjesve t vendimit m lindi nj shqetsim q s'po m ndahet. Mohimi dhe sabotimi nga oportunistt hungarez i industrializimit socialist t vendit m kujtoi padashur shprehjen e preferuar t shokut Mikojan2, 'ju duhet industria!, q ai dhe sho1. Ky plenum i zhvilloi punimet nga 2-4 mars 1955 n Budapest. 2. A. J. Mikojan, n at koh zvendskryetar i par l Kshillit t Ministrave t BRSS.

28

29

kt

tij na i prsritn aq shpesh n takimin ton t . fundit.Mosvalkhntuedsokvhn-

garez Nagi ka marr krah? Nuk e di, por si zor t jet i rastsishm gjallrimi i vrullshrn i oportunizmit n Hungari,q prej vitit 1953, si thuhet n vendim. Sidoqoft, goditja e deviacionit t djatht nga Partia e Punonjsve t Hungaris sht nj fitore e madhe pr t e pr ndrtimin e socializmit n Hungari,

KORE, E SHTUNE 12 MARS 1955

U nisa n orn 9 00 t mngjesit pr n Kor, ku mbrrita n orn 13 15. Koha ishte e bukur. Gjat rrugs pr n Elbasan, ku ishte dit pazari, pash mjaft fshatar, sidomos ermenikas, q shkonin n qytet. Nuk shihej q ata t onin n treg vese nga nj gomar me dru. ermenika sht akoma nj krahin mjaft e varfr. Duhet t marrim pr ta masa edhe nga ana shndetsore. Jeta e ermenikasve do t ndryshoj n qoft se ata do t shkojn t punojn edhe n fabrikat e n minierat e ksaj zone. Prandaj duhet t punojm akoma me ta, q t'i sqarojm e t'i bindim se hapja e minierave t hekurit do ta rrit mirqenien e tyre e do t'u siguroj nj t ardhme t lumtur. Duhet t shpejtohemi n kt drejtim. N ermenik Partia gjithnj ka pasur dhe ka miq t mir. N kohn e Lufts Nacionallirimtare kjo krahin ka qen nj nga bazat e shndosha t Partis. Para lirimit ermenikasit kan qen shum prapa n t gjitha drejtimet, por tash jeta e tyre ka ndryshuar. Atje jan hapur shkolla e qendra kulture, ku brezat e rinj pajisen me dije. Megjithat, duhet punuar akoma q banorve t ksaj zone t'u hapim m shum perspektiva n pun. 31

Me hidhrim e dhimbshuri kujtova t varfrin plak, Ali Dishn, i cili vdiq para disa muajsh dhe sht varrosur aty, afr rrugs, n t dal t Elbasanit, n disa ullishte. Ishte mik besnik i Partis, q na ka strehuar e na ka mbajtur n koht m t rrezikshme t lufts. Ishte njeri i drejt, i thjesht e i pjekur. Shpesh m vinte n shtpi. Nj muaj para se t vdiste, krkoi t m takonte dhe e prita n Komitetin Qendror; m'u ankua se tokn q i dha Partia disa dallaveraxhinj krkonin t'ia hiqnin, gjoja pse qe plak. Do t interesohem pr gruan e tij, veanrisht pr nipin e tij t vogl, Abazin, t cilin e donte shum e q ma la amanet kur erdhi hern e fundit tek un.

KOR. E DIEL 13 MARS 1955

Me shokun Haki Toska, i cili kishte dal e m priste n Qafn e Thans, biseduam pr gjendjen ekonomike t rrethit t Kors. Kjo paraqitet e knaqshme, populli e ka nxjerr mir dimrin. Mungesa n ushqime dhe n veshmbathje s'ka pasur. Edhe gjendja e blegtoris, gjithashtu, paraqitet e mir.

Nj sqarim i pamjaftueshm, pr t mos thn i rrrt: Duke folur n aktivin e Partis s Punonjsve t Hungaris t qytetit t Budapestiti pr vendimet e plenumit t fundit, sekretari i par i komitetit t -partis s ktij qyteti tha: Ashtu sikurse kshillon Komiteti Qendror i Partis, deviacionistt nuk duhet t trajtohen n asnj mnyr si armiq. Asgj m tepr nuk thuhet pr kt shtje. N kt mnyr nuk bhet kurrfar diferencimi midis bartsve t ndrgjegjshm e nxitsve t oportunizmit dhe t tjerve, q vetm manifestojn ndonj pikpamje oportuniste. Pr mendimin tim, t part jan e duhen luftuar si armiq t rrezikshm t socializmit. Kuptimi i ksaj sht i domosdoshm pr ta shkulur nga rrnjt oportunizmin, ndryshe ai do t vazhdoj ta brej partin dhe socializmin. Besoj se udhheqsit e partis hungareze, q mund t ken ndonj arsye pr t mos i vn hapur pikat mbi i, e kan t qart kt dhe do ta shpien deri n fund luftn e filluar kundr deviacionit t djatht.
1. Aktivi u mblodh m 11 mars 1955 n Budapest.

33 32
3 63

sort2..

E 11N MARS 1955

RORP., E MARTE 15 MARS 1955

U vura n dijeni mbi gjendjen e reparteve ushtarake n rrethin e Kors, q ishin duke mbaruar nj loj n prgatitjen e shtabeve kundr goditjes nga bomba atomike. Rezultatet dukeshin t knaqshme. Nj loj e till, sigurisht, duhet t zhvillohet n t gjitha repartet e ushtris. Fryn er e fort dhe qielli sht i vrenjtur. Majat e maleve jan t veshura me bor. Kjo i ka hije Kors. Fushat me grur gjelbrojn dhe gruri duket shum mbar. Fshatarsia sht prgatitur mir pr mbjelljet e pranvers, tash pret me padurim t ngrohet pak toka dhe t filloj nga puna. Ndrkoh n Ndrmarrjen Bujqsore t Maliqit ka filluar mbjellja e panxharit. Fillova t lexoj librin Henri Barbusse t shkrimtarit Ani Vidal. Libr shum interesant, i dokumentuar, i shkruar me zemr e me dhembshuri pr shkrimtarin dhe lufttarin e madh, Barbysin. Duhet t rilexoj patjetr Clart&I dhe Enchalnements 2.
1. Qartsi, 2. Hallkat vepra t rndsishme t A. Barbysit,
afk

N Kor ekzistojn mundsi t mdha pr rritjen dhe zhvillimin e rrushit, pr arsye t toks s prshtatsiune pr kt kultur dhe t zellit n pun q i karakterizon korart. Kodrat e shn Thanasit duhet t kthehen n vreshtat. Dhe kjo pun ka filluar, nj pjes e tyre jan kthyer n t tilla nga ndrmarrja bujqsore Irakli Terova. Por punonjsve t bujqsis t ktij rrethi duhet t'u ndajm m shum fidan. Ata jan t gatshm t bjn qilizmn dhe t kujdesen pr mbjelljen e rrushit. Fabrika pr Konservimin e Frutave n Kor po ngrihet. Porosita shokun Haki q kt ver t nxjerin prafrsisht statistikat e prodhimit t frutave, q t mos ecim pa parashikime pr kt fabrik. Sigurisht duhet t mendojm edhe pr ndonj fabrik verrash dhe likeresh n Kor, ku kemi rrush, dhe fabrik alkooli.
1. M von kto vreshta u prIshn se territori I tyre u prfshi n planin rregullues t qytetit t Kors.

35

E frikshme duhet t ket qen pr t dashurit kalaman t vegjl tuberkuloz nata kur u mori zjarr ndrtesa ku kuroheshin. Shkova i pash. Fmljt nuk kishin psuar gj, kurse ndrtesa ishte dmtuar, prandaj duhet t marrim masa pr rindrtimin e saj, sepse muret jan t mira.
RORE, E MERKURE 18 MARS 1955

Po lexoj librin e bukur -Esteiros t portugezit Pereira Gomes. Gomes, antar i Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Portugalis, n kt libr prshkruan n mnyr realiste dhe shum prekse jetn e mjeruar t fmijve n Portugali nn regjimin e urryer t fashistit klerikal, Salazarit. Kujdesi pr fmijt pasqyron me t vrtet fytyrn e regjimit n nj vend. Misht t ngjethet kur lexon librin Esteiros. I till, pra, sht regjimi shtyps n Portugali. Sa t mdha jan detyrat e njerzve t drejt n botk, sa e shenjt sht lufta q bhet pr lirimin e t mjeruarve, pr t'i nxjerr ata n rrugn e drits! sht e pakuptueshme q njerzve t ndershm t'u mungojn guximi dhe kuraja pr t'u hedhur n luft kundr shtypjes dhe shfrytzimit. Energji t mdha fshihen te njerzit prparimtar t t gjith bots, t cilt ne duhet t'i zgjojm, t'i armatosint, t'i hedhim n luft. Fitorja na takon neve, njer,zve t thjesht, t drejt e t guximshm. do njeri duhet t mendoj se me miliona njerz n bot po vuajn e po krkojn ndihm. Jeta e njeriut t ndershm duhet t jet vazhdimisht n nj luft t paprer, t

36
37

paepur dhe do hap i tij n kt drejtim sjell t re pr njerzit q vuajn. Larg sht nga ne Portugalia, por sa pran nesh jan Magdalena dhe Ginetoja, fmijt q prmenden n librin Esteiros. T luftojm pa pushim pr rritjen e mirqenies s kalamanve t vendit ton, sepse kshtu kemi ndihmuar n lirimin e kalamanve t mjeruar pr t cilt shkruhet n kt libr.

E ENJTE 31 NIAB,S 1955

Sesioni i dyt i legjislaturs s 3-t t Kuvendit Popullor, q hapet sot n orn 17 0 do t diskutoj kryesisht rreth politiks s brendshme e t jashtme t Qeveris dhe projektligjit mbi buxhetin e shtetit pr vitin 1955. N sesion do t marr pjes edhe delegacioni Sovjetit Suprem t BS, q mbrriti dje n vendin ton i ftuar pr kt qllim nga Presidiumi i Kuvendit Po-. pullor.

33

39

E MARTE 5 PRILL 1955

E PRENITE 15 PRILL 1955

Filloi punimet aktivi ekonomik, ku marrin pjes drejtues t organeve ekonomike, shtetrore dhe t Partis. U referua rreth masave q duhen marr pr prmirsimin e drejtimit t ekonomis nga ana e organeve ekonomike, shtetrore dhe t Partis. N seancn e dyt, pasdite, filluan diskutimet, q do t vazhdojn edhe nesr.

N planin e puns pr tremujorin e 2-t t vitit 1955 duhet t shtohet pr Drejtorin e Agjitpropit: 1. Kontrolli n vend i zbatimit t programeve politike n shkolln e bashkuar Enver Hoxha e n Shkolln e Sigurimit (Ministria e Punve t Brendshme). Kjo pun t shrbej pr ndrtimin e programeve t reja t prshtatshme me gjendjen. 2. Kontroll dhe ndihm Shkolls s Partis pr vitin n vazhdim (pse pika 9 s'sht e mjaftueshme). 3. Gjendja e vrtet mbi folklorin e vendit ton (pr vjershat, historit, prrallat popullore etj.). Punn pr grumbullimin e folklorit tashm e kemi prqendruar n Institutin e Shkencave. Edhe m par n regjimet e kaluara sht br kjo pun nga njerz patriot. 'po bhet me kt pasuri? 'mendohet t bhet n t ardhmen? 4. Gjendja e zbulimeve arkeologjike: krkimet aktuale dhe t kaluarat. N 'drejtime punohet? Perspektivat e puns, nevojat, masat. 5. Gjendja e monumenteve historike t do lloji n vendin ton. Fati i tyre, masat pr ruajtjen etj. 6. Fati i dokumenteve historike (dokumente antike,
41

40

t shtypura e dorshkrime, libra t edicioneve t vjetra q s'gjenden, gazeta t vjetra etj.), q ndodhen n dorn e popullit. Si punohet n kt drejtim pr t'i br kto dokumente pron kolektive? 'rezultate jan arritur deri tash dhe 'masa duhen marr pr prpunimin e tyre?
E HIS 18 PRILL 1955

Mora pjes n sesionin shkencor kushtuar 85-vjetorit t lindjes s V. I. Leninit, organizuar nga Instituti i Shkencave. Pr veprn dhe msimet dritdhnse t Leninit t madh referuan nj numr bashkpuntorsh t institutit dhe shok t tjer t ftuar. sht gzim e knaqsi q njerzit tan, shok t rinj t edukuar nga Partia, flasin me kompetenc e aftsi pr idet, msimet dhe pr veprn kolosale t Leninit t madh. sht gzim e krenari q n Shqipri kudo flitet e zbatohen msimet e Lenin-Stalinit. Por s'ka vend pr vetknaqsi. Ta duash Leninin do t thot ta njohsh me themel veprn e tij, ta zbatosh marksizm-leninizmin pa lkundje e ta mbrosh nga do sulm e shtrembrim q shfaqet e nga kushdo q shfaqet.

42

43

MARTR 19 PRILL 1955

E ENJTE 21 PR1LL 1955

Masa konkrete n luftn kundr oportunizmit t djatht n Hungari: Para disa ditsh Komiteti Qendror i Partis s Punonjsve t Hungaris e prjashtoi Imre Nagin nga Byroja Politike e nga Komiteti Qendror dhe e shkarkoi nga t gjitha postet n parti, kurse dje Asambleja Kombtare e RP t Hungaris e shkarkoi at edhe nga detyra e kryetarit t Kshillit t Ministrave. Goditja e kreut t oportunizmit sht nj fitore pr partin hungareze q ndihmon pr zhvillimin me sukses t lufts kundr pikpamjeve antimarksiste e antileniniste dhe pr zbatimin e programit t ndrtimit socialist.

Sot u mbushn 85 vjet nga dita kur lindi V.I.Lenini, udhheqsi i Revolucionit L Madh Socialist t Tetorit. Idet e pavdekshme t Leninit jan e do t mbeten n themel t t gjitha fitoreve tona. Ato u ndriojn rrugn proletariatit dhe masave punonjse t bots. Sot pasdite ishim n mbledhjen solemne q u organizua me kt rast nga Komiteti Qendror dhe Komiteti i Partis pr Qytetin e Tirans. Gjithashtu sot, Shkolls s Lart t Partis iu dha emri i V.I.Leninit. Morm pjes n ceremonin q u zhvillua atje. Por kryesorja e kryesoreve sht t'i qndrojm besnik n do hap, n do qndrim e veprim veprs s Leninit q sht vazhdim i veprs s kolosve Marks e Engels, e q, pas Leninit e mbrojti dhe e oi m prpara i paharruari Josif Stalini. T'u qndrojm besnik msimeve t tyre, ideve t tyre t pavdekshme. Ta peshojm do hap q bjm, n politikn e brendshme ose t jashtme me msimet e tyre, t'u referohemi atyre dhe askujt tjetr n mendimet dhe n qndrimet tona. Vetm kshtu revolucioni do t ec kudo i paprlyer. 45

44

E DIEL 24 PRILL 1955

E HENE 25 PRILL 1955

Sot paradite n selin e Komitetit Qendror t Partis prita nj grup ushtarsh, q kryejn shrbimin ushtarak n kufi. Ata m dorzuan stafetn 'e rojave t kufirit drejtuar Komitetit Qendror t Partis. Bra nj bised t ngroht me ta. I dgjova me naqsi tregimet e tyre pr jetn n kufi dhe i prgzova pr rezultatet q kan arritur n kryerjen *e detyrave. T till jan kufitart tan, t gjall, t shkatht e optimist, trima t edukuar nga Partia, q ruajn me gjilenc kufijt e shenjt t atdheut.

I ktheva prgjigje shokut Hrushov, duke e falnderuar pr ftesn q m bri pr t kaluar pushimet familjarisht n BS. Gjat muajve maj e qershor do t bjm dy plenume t KQ t Partis, bile n qershor mblidhet edhe Kongresi i Frontit Demokratik, kshtu q e kam t pamundur t'ua plotsoj dshirn shokve sovjetik para fillimit t korrikut. Nuk besoj t m keqkuptojn pr shtyrjen e afatit q m propozojn, ca m tepr kur t marrin vesh pr punt dhe pr problemet q kemi aktualisht npr duar.

.46

47

E MRKURE 27 PRILL 1955

Plenuml i Komitetit Qendror t Partis, q filloi pardje, u dha fund punimeve. N Plenum u diskutua dhe u aprovua raporti i Byros Politike Mbi punn ideologjike t Partis dhe masat pr prmirsimin e saj. N fjaln q mbajta n mbyllje t Plenumitl, theksova se armatosja si duhet me idet e marksizm-leninizmit do t na hap perspektiva m t gjera n pun, do t na ndihmoj t mnjanojm gabimet n kryerjen e detyrave, t'i zgjidhim drejt dhe shpejt problemet dhe t orientohemi n do situat. shtjet ideologjike, kulturore e arsimore, q u diskutuan, Byroja Politike duhej t'ia kishte shtruar m prpara Plenumit t Komitetit Qendror, sepse ktij i takon t zbrthej dhe t zhvilloj m tej do problem t rndsishm dhe jetik pr Partin. Ky gabim, q reflektohet edhe n baz, duhet t'u bhet msim udhheqjes s Partis dhe komiteteve t Partis n rrethe. T poshtra dhe tradhtare ishin tezat e Tuk Jakovs kundr vijs s Partis son dhe udhheqjes s saj. T
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 12, f. 267.

parashtruara n. Plenum n mnyr diversioni, me arroganc dhe me kmbngulje, me prjashtim t Bedri Spahiut q heshti n mnyr t dyshimt, ato revoltuan dhe u hodhn posht me zemrim nga t gjith antart e Plenumit t Komitetit Qendror. Pr t zbuluar trsisht karakterin armiqsor t tezave t Tuk Jakovs q sht pak t thuash se bien er titizm, u ngarkua Byroja Politike, q do t'ia paraqit konkluzionet e saj mbledhjes s ardhshme t Plenumit. Medoemos duhet sqaruar prse Tuk Jakova gjeti pikrisht kto momente pr t shfaqur pikpamjet e qndrimet e tij antiparti?! I ruante prej vitesh dhe tani i shfaqi nga mosdurimi, apo mos iu gjallruan nga arsye e rrethana t tjera t jashtme ose t brendshme? Do t rrojm e do t msojm. Vigjilenc! Asmiku sht aktivizuar dhe ka vn n qendr t goditjes Partin dhe udhheqjen e saj. Por, si kurdoher, kokn do t thyej, se Partin e kemi t fort, syel e me gjykim t shndosh marksist-leninist.

48 4 83

19

E SIITUN .30 PRILL 1955

E DIEL 1 MAJ 1955

Sot paradite vajta n Fier, 'ku asistova n inaugurimin e kanalit ujits Vjos-Levan-Fier, vepr e rndsishme e pes.vjearit t par. Kjo sht nj ndihin tjetr madhe q , i jep Partia fshatarsis kooperativiste, sht shprehje e kujdesit t saj t madh pr zhvillimin e bujqSis.

1 Maj. Dita e Solidaritetit Ndrkombtar t Puntorve. Si do vit edhe sot kjo dit te ne u festua me madhshti. Koha ishte shum e bukur, tamam pr fest. Puntor, fshatar, nxns, student 'e populli i kryegytetit sot parakaluan krenar pr sukseset e arritura n ndrtimin e socializmit nn udhheqjen e Partis.

50

51

mARTS
3 MAJ 1955

E RENS 9 MAJ 1955

M 11 maj do t mblidhet n Varshav Konferenca e tet shteteve evropianel pjesmarrse n Deklaratn e Mosks s 2 dhjetorit t vitit t kaluar pr garantimin e paqes e t sigurimit n Evrop. Prball blloqeve agresive e prgatitjeve t imperializmit pr shprthimin e nj lufte t re sht plotsisht e drejt dhe e nevojshme q vendet tona t marrin bashkrisht t gjitha masat pr t mbrojtur lirin e pavarsin, fitoret e puns ndrtimtare. Forca e bashkuar e vendeve socialiste me siguri do t'i vr fre agresivitetit imperialist.

PYETJE DHE SQARIME PER BEDRIUNI 1. Fjalt n parantez t piks s 2-t jan t Bedriut [Spahiut] apo t Tukut [Jakovs] dhe far kuptohet me frazn nuk m'u dukn t pangjara kto? 2. A e ka menduar Bedriu kaq serioze shtjen e ndonj gabimi t ndonj propagandisti n lidhje me Miladinin si internacionalist? 3. E aprovoi Bedriu Tukun kur i tha se kshtu sht n kundrshtim me t gjith materialin historik t Partis, sht antimarksist? 4. N rast se jo, si duhej t vepronte Bedriu pas ktij bisedimi, ku vihej n diskutim vija e Partis nga nj antar i Komitetit Qendror? a) Duhej t vinte menjher n dijeni Partin, q Tuku m tha kshtu-kshtu. b) T vizitonte muzeun, veanrisht pr t par a kishte t drejt Tuku apo jo dhe t'i bnte vrejtjet e veta Partis. c) N fund t fundit, pasi t shihte muzeun, t'i tho1. Titujt n Ditar jan t vet autorit.

1. Kto shtete ishin: RP e Shqiprls, Bashkimi Sovjetik, RP e Polonis, Republika ekosllovake, RD Gjermane, RP e Hungaris, RP e Rumanis dhe RP e Bullgaris. N Konferencn e Varshavs u ftua t drgonte vzhguesin e saj edhe qeveria e RP t Kins.

52

53

shte Tukut, nse kishte ose jo t drejt. Kshtu dhe vet do t dilte n rrugn se pr kto medoemos duhej t vinte n dijeni Partin. 5. Bedriu e ka par muzeun para se t'i thoshte Tuku pikpamjet e tij, apo m pas? 6. Si e shpjegon Bedriu shtjen q Tukut i ka thn: ... kto jan antimarksiste, kurse, nga ana tjetr, neve na thot se ... nuk diktova ndonj shtje q t kishte t bnte me revizionimin e vijs s Partis.... Kur gjykohet se ka pikpamje antimarksiste, ather dikush ka gabuar dhe dikush duhet ta korrigjoj. 7. Pse Bedriu i kuptoi fjalt e fundit t Tukut n Plenuml un nuk kisha qllim... nuk e kam shtjen pr vijn...? (N fillim t faqes 3 t autokritiks s Bedriut.) 8. Mos vall dshira e Bedriut ka qen q Tuku t'u shkiste gjrave, q Bedriu m lart i ka gjykuar antimarksiste dhe t mbyllej kjo shtje pa i vn emrin, as mish as peshk? 9. Si e kupton Bedriu kt vij t re t Tukut (faqe 3, paragrafi i 2-t i autokritiks s Bedriut) deri n konsekuencat e fundit? (Bedriu e dgjoi deri n fund tezn e Tukut n Plenum.) 10. Meqense Bedriu e gjykon tash kt shtje si revizionim t vijs, kjo duhet shpjeguar m thell dhe m gjat, se mundet q pikpamjet e Tukut ai t'i gjykoj si shtje t shkputura, t rastit, pr periudha t caktuara.
1. N Plenumln 25-27 prill 1955.

11. Si e kupton Bedriu rolin prars t Tukut dhe me 'qllim, mendon Bedriu, e bn Tuku kt pun? A mendon Bedriu se bisedat q ka br Tuku me t dhe me disa shok t tjerl kan pasur qllime prarse? 12. 'do t thot Bedriu me fjalt se Tuku ka devijuar n kuptimin idealist dhe bajraktar t udhheqjes? 13. Pse Bedriu ishte i vendosur t mos diskutonte dhe pse s'e vuri n dijeni Byron Politike? (Ato q thot n faqen 5 t autokritiks s'jan t plota dhe as t vrteta.) Derisa i gjykoi pikpamjet e Tukut, kur i foli rastsisht Manushit [Myftiu], si tendencioze dhe t lidhura si pak trash, derisa i kishte quajtur m par antimarksiste dhe t sugjerojm, se kishte vajtur edhe n muze, de visu, kishte konstatuar se Tuku gabohej, t gjitha kto pse nuk e shtyn Bedriun t'ia thoshte problemin Byros Politike, por ishte aq i vendosur t hesht?! 14. Bedriu pohon n faqen 5 se kur mendonte kshtu, ishte koherent me veten e tij. Kur thot se s'ndiente ndonj prgjegjsi, bile edhe kur mori vesh se Tuku s'ia kishte thn pikpamjet e veta as shokut Enver, kto s'jan t vrteta.
1. Pikpamjet e veta antimarksiste Tuk Jakova, para se t'i shtronte n Plenum, ua kishte shfaqur edhe Abdyl llezit e Hito akos. N dallim nga B. Spahiu q heshti n mbledhjen e Plenumit, kta armiq, q u demaskuan m von, kur antart e tjer t Komitetit Qendror t Partis hodhn: posht pikpamjet revizioniste t T. Jakovs, u ngriten, denoncuan bisedn e Tukut dhe u fshehn pas autokri-

e 13-t

t KQ t PPSH, q u mbajt me

tiks.

54

55

a) Bedriu e dgjoi bisedn e Tukut me vmendje n shtpin e Tukut. b) Bedriu i quajti antimarksiste pikpamjet e tij. c) Pastaj vajti n muze, dhe atje pa se shtjet nuk ishin si i tha Tuku, pra Tuku gabonte. d) Ai dgjoi Tukun n Plenum. Dgjoi Hiton [ako] dhe Dylin [Abdyl Kllezil. Dgjoi t gjith shokt. e) Kur i foli Manushit shprehu dyshime pr mnyrn tendencioze t shtrimit t pikpamjeve nga Tuku. T kalosh nga t gjitha kto faza dhe t pretendosh se s'ke kuptuar, t insistosh pr t mos vn n dijeni Byron Politike, kjo s'hahet. T gjitha kto shtje nuk mund ta linin Bedriun n gjum, se pikpamjet e Tukut s'ishin pr gjra banale e t praktiks, dhe Bedriu s'mtInd t ishte kaq koherent n pikpamjet e tij. Si guxon t thot se s'ndien asnj prgjegjsi, bile edhe kur mori vesh se Tuku s'ia kishte thn as Partis?! Pra s'sht vetm arsyeja q thot n paragrafin e 2-t t faqes s 5-t t autokritiks. Faktet q prmendm nuk ishin t mjaftueshme q t'i zgjonin Bedriut kujtesn edhe sepse kishte t bnte me Tukun. 15. Cilat, pra, jan arsyet e vrteta q Bedriun e detyruan t mos flas dhe t mos jet shum koherent n autokritikn e tij? 16. Cilat jan arsyet, sipas Bedriut, q Tuku hesht plotsisht n t gjitha autokritikat e tij pr bisedn q ka br me t? Ai prmend bisedat me Hiton e me Dylin, kurse pr bisedimin me Bedriun thot se s'mban mend fare. 17. Bedriu s'lajmron Partin, Tukut asgj s'i kuj-

tohet nga bisedimi me Bedriun. 'konkluzione nxjerr Bedriu nga kjo shtje? 18. A kan ekzistuar te Bedriu paknaqsi karshi shokve, karshi udhheqjes ose karshi vijs? 19. Disa shtje n punn dhe n qndrimet e Bedriut: a) Pse shum zyrtar me instruktort e aparatit t Komitetit Qendror t Partis? do gj e sjell me letr dhe do prgjigje e krkon me shkrim. b) I ftoht dhe shum zyrtar me shokt. c) Aktiv n ministri (sido q mjaft nervoz dhe shum her i mbron shtjet me pasion), i trhequr nga aktivitetet e tjera shoqrore dhe t Partis. d) Metoda trheqjeje n shfaqjet e jashtme. e) E tepruar shtja e ngritjes dhe e propagandimit t puns s patriotve t vjetr. N kt drejtim Bedriu tregon nj zell t madh dhe l t kuptohet sikur po ndreq gjoja harresn e Partis n kt shtje.

56

5?

MART2 10 MAJ 1955

E MERKIIRE 11 MAJ 1955

Sot n orn 12 prita nj grup delegatesh q morn pjes n Konferencn e Nnave. Ato m dorzuan mesazhin e prshndetjes, q konferenca i drejtoi Komitetit Qendror t Partis. Bisedovat przemrsisht me prfaqsueset e nnave shqiptare, t cilat luajn nj rol t rndsishm n rriijen dhe n edukimin e brezit t ri, si dhe n zhvillimin e industris, bujqsis, kulturs etj.

Hapet n Varshav Konferenca e vendeve evropiane pr garantimin e paqes dhe t sigurimit n Evrop. Vendimet e ksaj konference, t frymzuara nga vullneti i popujve tan pr mbrojtjen e liris e t pavarsis s vendeve tona, do t'i shrbejn forcimit t miqsis, t bashkpunimit e t unitetit mes shteteve t demokracis popullore t Evrops. Ato do t'i shrbejn sigurimit t paqes dhe do t bhen nj barrier e pakaprcyeshme pr planet agresive t imperializmit. Pr her t par n histori populli yn ka kaq miq dhe lidhet kaq ngusht me popuj t tjer. Udhheqja e Partis, marksizm-leninizmi e socializmi i forcuan popullit ton besimin n vete, i dhan dinjitetin e merituar dhe e bn pjestar t barabart t familjes s madhe socialiste. Pr forcimin kurdoher n rrug marksiste-leniniste t ksaj miqsie populli, Partia dhe Qeveria jon do t vn t gjitha forcat pr t zbatuar me prpikri do detyrim q do t'u takoj nga traktati q do t nnshkruhet n Varshav.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 12, f. 318.

58

59

E STITUNP 14 MAJ 1955

U nnshkrua n Varshav Traktati i miqsis, i bashkpunimit dhe i ndihms reciproke dhe marrveshja mbi krijimin e komands s prbashkt t forcave t armatosura t tet vendeve evropiane.

U shpall komunikata pr takimin n nivelin m t lart t prfaqsuesve t Bashkimit Sovjetik dhe t RPF t Jugosllavis. N fund t majit prfaqsuesit e t dy vendeve do t takohen e do t bisedojn n Beograd. Po prse? Pr prmirsimin gjithnj m shum t marrdhnieve midis dy vendeve, thuhet n komunikat, kurse jugosllaZ1t edhe sot deklaruan se gjat takimit do t diskutohen disa shtje q kan mbetur t pazgjidhura midis dy qeverive. Hajde gjeje, megjithat, kjo sht pun pr ta. Neve na intereson e shqetsohemi pr tjetr gj. Iniciativn pr organizimin e nj takimi t till e kan marr udhheqsit sovjetik qysh para nj viti, por ather propozimi i tyre u refuzua nga Titoja, q vuri si kusht arritjen e sukseseve paraprake n drejtim t nor-

malizimit. Ky kusht, me sa duket u pranua nga sovjetikt dhe kjo duket nga zhvillimet e ndodhura gjat ksaj kohe n marrdhniet mes dy vendeve. Po pse bhen gjith kto? Cili sht shkaku i ndryshimit t qndrimit t udhheqjes sovjetike ndaj titistve? Mua s'ma kan mbushur mendjen arsyet q jepeshin n letrn e qershorit 1954 t firmosur nga Hrushovi. A mund t shpresohet se nga kjo Titoja do t ndrroj rrug? Ai q mendon kshtu, kushdo qoft 1, nuk e njeh Titon, ose mbivlerson shum veten. Vjet Hrushovi na tha se ndryshimi i qndrimit ndaj titistve synon t provoj sa t gatshm e t vendosur jan udhheqsit jugosllav pr t ndjekur rrugn e socializmit. Po a ia vlen q pr t provuar tradhtin e njohur botrisht t socializmit nga Titoja t'i shkosh atij mysafir n shtpi, n Beograd?! N prbrjen e delegacionit sovjetik, q shpallet n komunikat, bie n sy mungesa e Molotovit. Duke menduar rreth ktij fakti, m'u kujtua atakimi i hapur q i bri para ca kohsh Titoja 2 nj fjalimi t mbajtur n Sovjetin Suprem t BS nga Molotovi pr frym gjoja antijugosllave. sht e qart q Molotovi sht i padshirueshm pr Titon, por t'ia plotsosh ktij dshirn deri n kt mas s'sht aspak dinjitoze. Mund t mos jet kjo. Mundet q Molotovi t ket ndonj detyr tjetr t rndsishme, se me shndet sht mir, prderisa sot shkoi n Vjen, ose... t ket qen kundr organizimit t ktij takimi. Mund t jet edhe kjo, por tani pr tani ne s'dim asgj t sakt.
1. P..sht fjala pr N. S. Hrushovin. 2. N fjalimin e mbajtur n Skupshtinn Popullore t Jugosllavis m 7 mars 1955.

60

61

E MERKURE 18 MAJ 1955

E HENE 23 MAJ 19.55

Dje Titoja i siguroi botrisht padront e vet t Perndimiti se n bisedimet me udhheqsit sovjetik nuk do t bisedohet asgj kundr tyre dhe se asgj nuk do t ndryshoj n marrdhniet e Jugosllavis me ta. Dhe shrbtori i devotshm nuk u mjaftua me kaq, ai gjeti rastin n po kt fjalim pr t falnderuar vendet perndimore dhe veanrisht Shtetet e Bashkuara t Ameriks pr ndihmn q i kan dhn dhe vazhdojn t'i japin Jugosllavis. Ky sht Titoja, q disa kan filluar ta quajn shok. T shpresosh q ky armik i betuar i marksizm-leninizmit e i socializmit do t shkputet nga prehri i imperializmit, me t cilin sht.liclhur kok e kmb, sht utopi. do veprim i nxitur nga ky iluzion vetm ia rrit ajarin t diskredituarit Tito n opinion dhe te padront e vet.

E prisnim letrn q, na erdhil, por kurr .nuk me.ndoja .q prmbajtja : e saj t m revoltonte e t m -trondiste kaq shum. Dihet q koht e fundit udhheqsit sovjetik kan filluar ta thrresin tradhtarin Tito .shoku Tito, por kurr nuk do ta besoja, po t mos e kisha par me sy, si e pash sot, q -ata : kan vendosur ta hedhin posht si t padrejt vendimin e Informbyros t nntorit 1949 e ta rehabilitojn trsisht kt armik. Neve asnjher s'na ka plqyer e s'kemi qen dakord me qndrimet, opinionet e demarshet e kohve t fundit t udhheqsve sovjetik pr ta afruar Titon, por, pr kto, si dhe pr vajtjen n Beograd ata vendosin vet. Gjithsecili e di vet 'bn, por askush s'ka t drejt, qoft ky edhe Sekretari i Par i KQ t PK t BS, t anuloj n mnyr t njanshme nj vendim kolegjial. Udhheqjen trockiste t Beogradit e kan dnuar partit komuniste e puntore, antare t Informbyros dhe u takon ktyre t vendosin nse duhet rishikuar vendimi i nntorit 1949.
1. M 23 maj 1955 udhheqjes s PPSH i erdhi nj letr nga N. S. Hrushovi.

1. Fjalim i mbajtur n Pula me rastin e 10-v;etorit t lirimit t Istrias.

62

63

Ky vendim i udhheqjes sovjetike, q pr mendimin' tim sht trsisht i paprligjur, m shqetson, se lidhet jo vetm me qndrimin q duhet mbajtur ndaj nj armiku tepr t rrezikshm si sht Titoja, por edhe me marrdhniet midis partive tona. T'i krkosh nj partie, tri dit para takimit me Titon n Beograd, t rishqyrtoj dhe t vendos pr hedhjen posht t vendimit t Informbyros, do t thot ta pyessh sa pr t lar gojn. Nuk e di, por udhheqja e ndonj partie tjetr mund t jet dakord me kt vendim t sovjetikve. Si t duan, kurse ne, q e njohim mir renegatin e Beogradit, nuk do ta japim kurr plqimin pr larjen e t palarit Tito. Letrn ua dhash edhe shokve pr ta studivar. Do t mblidhemi e do t vendosim bashkrisht pr prgjigjen, q duhet kthyer sa m shpejt.

E MERKURR 25 MAJ 1955

Pas diskutimit n Byron Politike u kthyem prgjigjen e letrs shokve sovjetik. Mendimin ton t argumentuar ua tham hapur, megjithse kjo mund t mos u plqej. Krkuam me forc q, pr t vendosur lidhur me vendimin e Informbyros t nntorit 1949, t organizohej nj mbledhje e Byros Informative, ku, mundsisht, t marr pjes edhe Partia jon pr t thn fjaln e vet. T shohim si do t reagojn, por kam pak shpres q ata t heqin dor nga vendimi pr ta rehabilituar

udhheqjen jugosllave. Presidiumi i Kuvendit Popullor vendosi q m 28 maj t mblidhet Kuvendi Popullor pr t shqyrtuar
shtjen e ratifikimit t Traktatit t Varshavs.

s4

65
5 - 63

E ENJTE 26 MAJ 1955

E PREMTE 21 MAJ 1955

Shokt sovjetik jo vetm s'e kan mirpritur, por. me sa duket, edhe jan shqetsuar nga prgjigjja q u kthyem. Kt e provuan krkesa e sotme e Levikinit, ambasadorit sovjetik, pr t'u takuar e tentativat e tij gjat biseds pr t na bindur t trhiqeshim nga kundrshtimi. Megjithat, jo ne, por ishte ambasadori sovjetik ai, q, prball argumenteve q i parashtrova, u detyrua t trhiqej, duke m premtuar se do t'ia transmetonte udhheqjes t gjitha ato q i thash. Le t bj 't doj, por asgj t re s'ka pr t transmetuar, se t gjitha jan thn n letrn q i drejtuam Hrushovit.

U nis nga Moska dhe mbrriti n Beograd delegacioni qeveritar i Bashkimit Sovjetik i kryesuar nga Hrushovi. Ve deklarats s N.S.I-Trushovit n aeroporiin Zemun, delegacioni qeveritar sovjetik i bri nj vizit Titos.

Kundrshtimi yn i vendosur pr anulimin e njanshm nga sovjetikt t vendimit t Informbyros pr dnimin e udhheqjes jugosllave ka rn n vesh t shurdhr. Qysh dje, me t vn kmbt n aeroportin e Beogradit, N.S.Hrushovi nxitoi t deklaronte dhe t hidhte posht publikisht e me vendosmri Rezolucionin e nntorit 1949. Argumentet u gjetn, ky rezolucion sht mbshtetur n dokumente t trilluara nga armiqt; Beria, Abakumovi e agjent t tjer t imperializmit n radht e PK t BS e mashtruan dhe e shtyn Byron Informative t dnonte udhheqjen jugosllave. E bukur logjik: komunistit Tito e shokve t tij u sht rn padrejtsisht n qaf. Ky prfundim, edhe sikur t jet thn thjesht e vetm pr koniunktur, q prsri sht absolutisht e palejueshme, sht tepr i rrezikshm, se krijon iluzione. Armiku mbetet armik e po e dobsove vigjilencn ndaj tij, t ngul thikn. Po m forcohet bindja se kemi qen t vetmit n kundrshtim me kt vendim t sovjetikve. Po t kishin vepruar si ne edhe partit antare t Byros Infor-

mative, N.S.Hrushovi do ta kishte shum t vshtir dhe

66

67

fare t pajustifikueshme ta rehabilitonte n kt mnyr Titon. Kjo u b, me siguri, edhe me plqimin e t tjerve, prandaj tani nuk ia vlen t krkohet mbledhja e Informbyros pr kt. shtje. Kt mendim do t'ua shtroj edhe shokve t Byros Politike dhe, pasi ta diskutojm e t biem dakord, mund t'ua komunikojm edhe sovjetikve, natyrisht, duke theksuar prsri qndrimin ton t palkundur ndaj titistve.

E SHTIINF: 28 MAJ 1955

Shokt e Byros Politike ishin dakord me mendimet e mia. Thirra Levikinin, i cili kto dit mbeti duke na krkuar takime, e vura n dijeni pr ka vendosm me shokt dhe i krkova q pr kto t informonte udhheqjen sovjetike. Problemi sht ende n zhvillim e sipr dhe ne kemi besim se udhheqja sovjetike do t dij e do t vendos drejt pr gjithka. Sidoqoft duhet mprehur m tepr vigjilenca e duhen hapur m mir syt.

Mes nj entuziazmi t paprshkrueshm Kuvendi Popullor ratifikni njzri sot mbasdite .Traktatin e miqsis, t bashkpunimit dhe t ndihms reciproke midis tet vendeve tona t kampit socialist. Populli shqiptar, q ndr shekuj e ka derdhur gjakun lum pr lirin e pavarsin e vet, do t'i qndroj besnik ktij traktati, q sht shprehje de jure e miqsis dhe e vllazrimit me popujt e Bashkimit Sovjetik dhe t vendeve t demokracis popullore t elikosur nga leninizmi. I ndrgjegjshm pr detyrat dhe t drejtat q rrjedhin nga pjesmarrja n kt traktat, populli yn do t luftoj pr mbrojtjen e kampit socialist, pr ruajtjen e paqes n Ballkan dhe n Evrop, pr mbrojtjen dhe shtimin e fitoreve n ndrtimin e socializmit. N mbledhjen e Kuvendit fola dhe unl.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 12, f. 325.

63

69

E PREMTE 3 OERSHOR 1955

E SHTUN 4 QERSHOR 1955

Pas bisedimeve n nj atmosfer mirkuptimi reciprok, drekave e darkave n ishullin Brioni, udhtimit me jahtin Jadranka, vizits n portin detar t R.jeks e n shpellat e Postojns, dje u nnshkrua n Beograd nj deklarat e qeverive t BRSS dhe RPFJ.

Sot delegacioni sovjetik do t shkoj nga Beogradi n Sofjc pr nj vizit zyrtare miqsore n RP t Bullgaris.

Fjalimi i mbajtur dje nga N.S.Hrushovi n mitingun e madh t organizuar n Sofje me rastin e mbrritjes s delegacionit sovjetik n Bullgari, iu kushtua kryesisht marrdhnieve t reja me Jugosllavin. Ai deklaroi se bisedimet sovjeto-jugosllave i dhan fund periudhs gjat s cils ishin prishur marrdhniet e mira midis vendeve tona dhe se tani sht hapur rruga pr vendosjen dhe zhvillimin e marrdhnieve miqsore... t t gjitha vendeve t demokracis popullore me RPF t Jugosllavis. Me nj fjal t mos druhemi se Sekretari i Par i KQ t PK t BS na jep leje t shkojm tek Titoja. Kjo jo vetm s'ka asgj t prbashkt me marksizm-leninizmin pr marrdhniet mes partive, por sht pak ta quash edhe logjik megalomani. Qndrimi i PPSH ndaj revizionizmit e veanrisht ndaj titizmit nuk sht prcaktuar e kurr nuk do t prcaktohet nga dshirat apo urdhrat e njrit apo t tjetrit, kushdo qofshin kta.
~~

70

71

F. IINE 6 QERSHOR 1955

vrtet nuk i ndryshon bindjet as n nj dit e as me urdhr. Partia e Puns e Shqipris ka mendimin e vet trsisht t bazuar e t argumentuar pr udhheqsit jugosllav. Pr tradhtin e titistve na kan bindur pikpamjet, vepimet e qndrimet e tyre shumvjeare n kundrshtim t hapt me marksizm-leninizmin, interesat e kampit socialist, e sidomos armiqsia ndaj Partis e RP t Shqipris, prandaj mendimit ton pr ta s'mund t'i lvizim presjen me sugjerimin e njrit ose t tjetrit, qofshin kta edhe udhheqsit sovjetik.

Vizitat rrufe t delegacionit sovjetik n Bullgari e Rumanit me t ln Beogradin, i vun kapak shtjes s anulimit t njanshm nga sovjetikt t vendimit t Informbyros t nntorit 1949. Shkmbimi i mendimeve n Sofje e sidomos bisedimet e djeshme n Bukuresht edhe me udhheqsit e Hungaris e t ekosllovakis, q duket hapur se ishin thirrur pr kt ligjsuan hedhjen posht t ktij vendimi. Njoftimet e TASS-it vn n dukje unanimitetin e plot t pikpamjeve dhe shpresn e besimin e udhheqsve bullgar, rumun, hungarez e ek pr vendosjen e nj bashkpunimi miqsor t vendeve t tyre me Jugosllavin. Kjo ka dy shpjegime: ose udhheqsit e ktyre vendeve jan konformuar, pr nj arsye ose nj tjetr, me vendimin e shokve sovjetik, ose s'kan qen kurr t bindur pr tradhtin e titistve. M shum t ngjar ka q arsyeja e vrtet t jet kjo e dyta, sepse komunisti
1. Nga 3-5 qershor delegacioni sovjelik i prbr nga

N. S. Hrushovi, N. A. Bulganini dhe A. I. Mikojani vizitoi Sofjen dhe Bukureshtin.

72

73

.E/1

F. MART 14 QERSHOK 1955

E MRKURE 15 QERSHOR 1955

Plenumi i Komitetit Qendror t Partis, q mbliclhet sot, do t dgjoj dhe do t diskutoj rreth raportit t Byros Politike pr realizimin e vendimeve t Partis e t Qeveris pr mbjelljet e vjeshts e t pranvers dhe, sipas vendimit t mbledhjes s fundit t Plenumit t Komitetit Qendrorl, do t analizoj veprimtarin antiparti e armiqsore t Tuk Jakovs dhe t Bedri Spahiut.

T gjith antart e Plenumit t Komitetit Qendror t Partis e ndoqn me shum vernendje raportin Mbi gabimet e Tuk Jakovs, q mbajta n emr t Byros Politikel. Jo vetm ne, udhheqja e Partis, por edhe do komunist i thjesht dhe njeri i ndershm i popullit, q njihet me pikpamjet e qndrimet e Tuk Jakovs e t Bedri Spahiut. kupton qart karakterin trockist, antimarksist e armiqsor t tyre. N luftn kundr elementve tradhtar, deviator, fraksionist e trockist, q jan prpjekur me t gjitha mjetet t likuidoln Partin dhe pushtetin popullor, Partia ka grumbulluar nj prvoj t pasur dhe e ka mprehur jashtzakonisht nuhatjen e saj revolucionare. Kurdoher vigjilente dhe me radh t shtrnguara Partia jon do t'i shtyp kokn kujtdo q do t guxoj t ngrej dorn kundr saj dhe pushtetit popullor.

1. Plenumi 1 13-t i KQ t Partis (25-27 prill 1955) ngarkoi Byron Politike t analizonte deri n fund tezat armiqsore t Tuk Jakovs e qndrimin antiparti t Bedri Spahiut dhe t'ia parashtronte prfundimet e ksaj analize mbledhjes s ardhshme t Plenumit.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 12, f. 335.

74

75

E PREMTE 17 QERSI1OR 1955

SHTUN 18 QERSHOR 1955

Analiza e thell dhe e gjithanshme q i bri Plenumi i Komitetit Qendror veprimtaris armiqsore t Tuk Jakovs e t Bedri Spahiut dhe vendimi unanim pr dnimin e tyre, q u mor pas fjals s mbajtur nga un sot paradite n mbyllje t punimeve t Plenumiti, provojn edhe nj her pjekurin marksiste-leniniste dhe unitetin e elikt n udhheqjen e Partis.

N orn 16 filloi punimet Kongresi i 3-t i Frontit Demokratik t Shqipris. Kongresin e deklaroi t hapur shoku Hysni2. Mes entuziazmit t paprshkruar t delegatve dhe t t ftuarve, q kishin mbushur plot salln e Kuvendit Popullor, mbajta raportin Mbi aktivitetin e Kshillit t Prgjithshm dhe detyrat e mtejshme t Frontit Demokratik 3.

Sot bashk me shokun Rita Marko pritm n aparatin e Komitetit Qendror Gjovalin Luknl, i cili po mban qndrim armiqsor ndaj vijs s Partis son. E ftuam t thoshte hapur pikpamjet e tij pr t cilat ka br nj autokritik me shkrim. Gjat shpjegirneve q dha u mundua ta paraqiste veten si njeri q ka gabuar pr arsye t gjoja paqartsive t tij. Me qndrimin hipokrit q mbajti gjat biseds, sido q u mundua t'i fshihte kmbt, dukej qart q ai sht kundr Partis dhe udhheqjes s saj, sht karrierist i trbuar. E kritikova pr pikpamjet e tij dhe e ftova t thellohet n analizn e shkaqeve q e kan uar n kto pikpamje, megjithse sht e zorshme q ai t korrigjohet. Sidoqoft Partia bri detyrn e saj edhe ndaj ktij elementi t degjeneruar politikisht. Hert a von armiqt i nxjerrin kthetrat.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 12, 1. 378.

2. N at koh edhe sekretar i prgjithshm i Frontit Deznokratik t Shqipris. 3. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 12, f. 393. 1. Dnuar m von pr krime kundr shtetit.

76

77

E MARTE 21 QERSHOR 1955

SHTATOR 1955

PUSIIIMET E SIVJETSHME N mbledhjen e Presidiumit t Kuvendit Popullor aprovuam propozimin e Qeveris pr shkarkimin e Tuk Jakovs nga detyra e zvendskryetarit t Kshillit t Ministrave dhe t Bedri Spahiut nga detyra e ministrit t Arsimit dhe t Kulturs pr paprshtatshmri n kryerjen e detyrave q u jan besuar. Presidiumi aprovoi unanimisht shkarkimin e tyre pr arsye se ata kan zhvilluar veprimtari antiparti dhe armiqsore. Si njri dhe tjetri, duke qen antimarksist, e vun veten n opozicion t hapt me interesat e Partis dhe t shtetit, gj pr t ciln Plenumi i 14-t i Komitetit Qendror i prjashtoi nga radht e tij para disa ditsh. Pushime u thnin. 22 dit rrug me vapor, me tren e me avion, biseda t gjata, shpesh t mrzitshme e, n raste t veanta edhe presione (nuk gaboj q i quaj kshtu), pr t na detyruar t ndryshonim mendim e qndrim ndaj titistve. Tash po reflektoj m mir pr qllimin e ftess s prsritur e kmbngulse t shokve sovjetik, q un t shkoja sa m shpejt, mundsisht n pranver, pr pushime n Bashkimin Sovjetik! Ende s'isha lodhur pas udhtimit t gjat deri n Mosk e takimi i par me Suslovin ma tregoi, thuajse hapur, kt qllim. E dija q letra jon e 25 majit, ndoshta edhe pr tonin e saj t prer, nuk u kishte plqyer shokve sovjetik. Kt e ndjem menjher, ndaj dy dit m pas, n takimin me Levikinin. e shtrova prsri shtjen e qndrimit ton ndaj udhheqsve jugosllav. Ne kemi qcn n nj situat t rnd, i thash ather ambasadorit sovjetik, dhe na vinte e na vjen keq q n kt pik nuk mund t je ~ i n nj mendje me ju. Megjithse biseda ime me Levikinin iu transmetua udhheqjes 79

78

sovjetike, kjo vazhdoi t mbetej e paknaqur. E them kt i nisur nga dendsimi i vizitave t Levikinit e nga shpeshimi i bisedave t tij pr marrdhniet tona me jugosllavt. Pr kt arsye, n fund t qershorit, n emr t Byros Politike i shkrova nj letr tjetr udh& heqjes sovjetficel pr ta sqaruar edhe nj her se prse u ndodhm n kundrshtim me ta pr anulimin e Rezolucionit t mbledhjes s tret t Informbyros. Menduam se pas ksaj shokt sovjetik do ta kuptonin drejt e do t pajtoheshin me pikpamjen ton t argumentuar, t mbshtetur trsisht n msimet e marksizm-leninizmit e n fakte t pakundrshtueshme. Por u gabuam. Q n fillim t biseds s par, q iu kushtua e gjitha shtjes jugosllave (sqarimet pr kt shtje nuk m'u ndan n asnj bised t zhvilluar me shokt sovjetik gjat pushimeve), Suslovi na trhoqi vrejtjen t mos e shihnim ngurt problemin jugosllav. E vrteta rreth titistve, e mbrojtur prej nesh, binte n vesh t shurdhr. Bashkbiseduesve t mi, me sa duket, s'u interesonte e vrteta, por hedhja posht e saj. Ata prpiqeshin t'i shmangeshin polemiks dhe insistonin q Partia jon t ndryshoj mendimin e qndrimin e saj ndaj titistve. Kshillat e porosit e tyre pr t vepruar me zemr m t hapt e pr t qen m t gjer me udhheqsit jugosllav, nuk kishin t mbaruar. E ndr kto kshilla kishte edhe t tilla, si ajo e Suslovit, q n nj rast pati guximin t m
1. M 26.6.1955 n emr t Byros Politike t KQ t PPSH, shoku Enver Hoxha i drejtoi letrn e dyt udhheqjes sovjetike lidhur me shtjen jugosllave.

thoshte se Partia jon duhej t rishikonte edhe shtjen e armiqve t dnuar pr lidhje me jugosllavt! Nga armiku mund t pressh gjithka, por ta dgjosh kt nga goja e nj shoku sht sa e pabesueshme, aq edhe tronditse! Megjithat, pas prgjigjes sime, zor se do t guxoj kush t na e prsrit kt propozim. N vazhdn e ktyre erdhi edhe telefonata e Mikojanit pas mesnate. Krkoi q t nesrmen t takohesha me S. V. Tempon! Tonin e tij urdhrues, sikur un t isha varts i tij, nuk do ta harroj gjith jetn. Mbeta pa gjum gjith natn, por n takimin q ai kishte organizuar me koh, desha s'desha, shkova! Por, nse kt radh Mikojani m vuri para nj fakti t kryer e m detyroi t bja dika jasht dshirs e bindjeve t mia, kt e bra edhe pr t ruajtur autoritetin e udhheqjes sovjetike, edhe t vet Mikojanit. e respektojm at si kuadr drejtues t Partis Bolshevike, megjithat ky respekt nuk duhet e nuk mund t jet i njanshm. Kt e argumenton Lenini, kt na msonte dhe e zbatonte me t gjith Stalini. Kto ishin pushimet n Bashkimin Sovjetik. Filluan rn? Suslovin e mbaruan me Mikojanin. Prpjekjet e tyre nuk ndryshuan asgj n marrdhniet tona me jugos!lavt, por nuk kaluan pa ln gjurm tek un. Pse veprojn e sillen kshtu shokt sovjetik n marrdh& niet me ne? Pse insistojn ata q ne me do kusht t pajtohemi me udhheqsit jugosllav? Kto pikpyetje, q jan rezultat i drejtprdrejt i bisedave t Suslovit e i veprimit t Mikojanit, duan nj prgjigje, q kurrsesi s'duhet t jet e nxituar!

80

81
6

63

SHRODER, E DIEL 11 SHTATOR 1955

vr,oRn,

E DIEL

18 SHTATOR 1955

Mora pjes n festn e Reit dhe fola n mitingun e organizuar me kt rast. Entuziazmi i mijra njerzve t ardhur nga qyteti dhe fshatrat prreth, q mbushnin Fushn e Gshtenjave, ku festohet do vit lufta e Reit, ishte i madh. N dit t tilla gzimi shprthen me forc dashuria e popullit pr Partin dhe respekti i tij pr t rnt. N emr t KQ t Partis vendosa nj kuror n lapidarin kushtuar shokve dshmor t lufts s Reit.

Mijra veta ishin sot n festn e Drashovics. Kishin ardhur t rinj e t moshuar, pjesmarrs t lufts s 1943-s dhe lufttar t 1920-s. Mitingu i organizuar ishte madhshtor, manifestim masiv i besimit t patundur te Partia dhe i vendosmris pr t ecur n rrugn e treguar prej saj. I prshndeta pjesmarrsit e mitingut dhe, pas vendosa nj kuror n lapidarin kushtuar dshmorve t lufts s Drashovics, u futa mes tyre. Takova e bisedova me t njohur e me grupe t ndryshme fshatarsh.

82

E HENE 26 SHIATOR 1955

M 20 nntor t ktij viti do t bhen zgjedhjet e kshillave popullor t fshatrave. Kryesia e Frontit Demokratik t Shqipris, duke pasur parasysh rndsin e madhe politike t ktyre zgjedhjeve, zhvilloi nj mbledhje t posame t Kshillit t Prgjithshm t Frontit Demokratik. Kjo mbledhje kishte pr qllim q t diskutonte dhe t prcaktonte detyrat e organizatave t Frontit gjat fushats s zgjedhjeve. Partia i ka kushtuar vmendje t veant forcimit t pushtetit ton, q sht pushtet i popullit, q mbron interesat e popullit dhe punon pr t mirn e popullit. Kjo shprehet edhe n vlersimin q u bn Partia zgjedhjeve t kshillave popullor, q jan baz e pushtetit ton shtetror. Prandaj edhe nP fjaln time 1 n kt mbledhje vura n dukje qllimin e thell politiko-organizativ t fushats s zgjedhjeve, n t ciln duhet t aktivizohet i gjith populli; t tr t marrin pjes gjallrisht n diskutime e propozime pr kandidatt, duke zgjedhur ata q e meritojn m shum nga niveli
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 16.

i tyre ideopolitik, nga besnikria ndaj shtjes s popuIlit, nga dashuria pr popullin dhe nga respekti q gzojn n popull. Gjithmon t mbahet parasysh se kandidati m i prshtatshm sht ai q do dhe q zgjedh populli. Ky sht edhe kandidati m i mir i Partis dhe i Frontit Demokratik. Kuptohet, pra, se sa rndsi t madhe ka nj fushat e till me karakter t theksuar politik si sht kjo e zgjedhjeve pr kshillat popullor t fshatrave. Kam bindjen se si kurdoher, Fronti Demokratik i Shqipris, i udhhequr nga Partia jon e lavdishme, do t'i kryej me sukses detyrat q ka prpara ksaj fushate.

84

85

e puns s organizats s rinis ka shfaqje t sektariz.i,

mit q duhen luftuar me forc dhe sa m shpejt.

E SHTUNE 8 TETOR 1955

Organizata e rinis sht mjaft luftarake. Antart e saj jan entuziast, e duan me shpirt Partin, por duhet t punojn m shum pr ngritjen e nivelit t tyre ideologjik e kulturor. Organizatat e rinis nuk po i shfrytzojn si duhet mjetet dhe mundsit e shumta q kan krijuar Partia dhe shteti yn pr kt qllim, prandaj n fjaln q mbajta sot n Plenumin e KQ t BRPSH 1 e vura theksin tek organizimi m i mir i puns pr shfrytzimin n maksimum nga rinia t t gjitha ktyre mjeteve dhe mundsive. Kjo do t bj t mundur t luftohen me sukses edhe shfaqjet e sektarizmit n punn e organizats s rinis me t rejat dhe veanrisht pr shtimin e radhve t saj. Duhet kuptuar mir nga t gjith se nuk jan t njllojta krkesat, disiplina dhe organizimi i Partis me ato t organizats s rinis. Megjithse kto dihen, n praktikn
1. Plenumi i 10-tk i KQ t BRPSH, q i zhvilloi punimet m 7 e 8 tetor 1955, diskutoi pr disa shtje t edukimit komunist te rinis dhe pr detyrat e organizats s rinis e ti pionierit n shkolla.

Me sugjerim t Komitetit Qendror t Partis, Ple-; numi liroi nga funksionet e Sekretarit t Par t Rinis, Ramizin. E kam ndjekur punn e ktij shoku t ri, t aft e t talentuar q nga vitet e lufts dhe rne knaqsi kam vn re se ai i ka kryer n mnyr shembullore detyrat e ngarkuara si drejtuesi kryesor i rinis pr vite t tra. Tani Partia ka nevoj pr aftsit dhe pr cilsit e tij t vyera n nj tjetr sektor t rndsishtn, n at t arsimit e t kulturs, ku prej disa muajsh, me propozimin tim i sht ngarkuar detyra e ministrit.

86

8T

shndosh pr t ecur m shpejt n rrugn e ndritur t prparimit. Garanci pr kt sht pushteti yn popullor, sht Partia e Puns e Shqipris q ka mbrojtur e do t mbroj me t gjitha forcat, n parim dhe n jetn praktike, shtjen e drejt e t madhe t gruas.
E ENJTE 13 TETOR 1955

Sot, n orn 163, n salln e Kuvendit Popullor, filloi punimet Kongresi i 4-t i BGSH. Pas fjals s shkurtr t Nexhmijest, q hapi kongresin n mes entuziazmit t paprshkruar t qindra delegateve t ardhura nga t katr ant e vendit, shoqja Vito Kapo 2 mbajtirponMkveKshiltPrgjithshm dhe detyrat e mtejshme t Bashkimit t Grave t Shqipris. Prshndeta kongresin 3 n emr t KQ t Partis. Gruaja shqiptare ka shprthyer n t gjitha fushat e aktivitetit t jets n vendin ton. Motrat dhe vajzat tona ndjekin n mas shkollat, punojn n mnyr shembullore n fabrika e n ara, jan br mjeke, msuese, inxhiniere, artiste, drejtojn ndrmarrje e institucione dhe prfaqsojn popullin e zonave t ndryshme n Kuvendin Popullor. Kto arritje jan nj baz*: e
1. N at koh Presidente e Bashkimit t Grave t Shqipris. 2. N at koh nnpresidente e Bashkimit t Grave t Shqipris. 3. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 54.

88

89

E SIITUNE 15 TETOR 1955

E DTF.L 16 TETOR 1955

Pr dy dit rresht, dje dhe sot, vazhduan diskutimet n Kongresin e 4-t t BGSH. Diskutime t pjekura, fjal t zjarrta pr Partin dhe pushtetin ton t dala nga zemra. T gjitha diskutueset, gra puntore, kooperativiste e intelektuale foln me krenari pr arritjet, sidomos pr pjesmarrjen masive t grave dhe t vajzave n prodhim dhe shprehn vendosmrin pr t ecur si kurdoher n rrugn e treguar nga Partia, n rrugn e prparimit. Kongresi u dha fund punimeve. Shoqja Vito Kapo u zgjodh presidente e BGSH.

Prita n selin e Komitetit Qendror nj grup grash delegate n Kongresin e 4-t t BGSH, q erdhn pr t m uruar ditlindjen. Biseduam pr karakteristikat dhe jetn e grave n krahina t ndryshme. Grat flisnin lirisht dhe me kompetenc pr problemet e gruas, pr arritjet dhe vshtirsit q hasen n rrugn pr emancipimin e mtejshm t saj. Jam i bindur q ato edhe n t ardhmen do t punojn pa u lodhur q organizata e gruas t plotsoj misionin e lart n dobi t atdheut dhe t popullit.

90

91

Eti

E DIEL 6 N8NTOR 1955

E ENJTE 24 N8NTOR 1955

N orn 19 0 kemi mbledhjen solemne me rastin e 38-vjetorit t fitores s Revolucionit Socialist t Tetorit. U mbushn 38 vjet, q klasa puntore po i tregon bots se 'sht e zonja t bj, kur merr pushtetin n duart e veta. Pr kt ngjarje t madhe, q hapi nj epok t re pr njerzimin, n mbledhje do t flas shoku Gogo [Nushi] 1.

Prgzova dhe i urova suksese t mtejshme n t ardhmen nj grupi vajzash pjesmarrse n Konferencn e Par Kombtare t t Rejave, q zhvilloi punimet dje n Tiran.

at koh antar i Byros Politike dhe sekretar 1 KQ 1. t PPSII.

92

93

EFf

E HENE
28 NENTOR 1955

E MARTE 29 NENTOR 1955

Nesr mbushen 11 vjef nga dita kur populli yn nn udhheqjen e Partis shporri nj her e prgjithmon nga trualli i vet pushtuesit nazist. Dita e lirimit, 29 Nntori i vitit 1944, shnon fitoren m t madhe n historin shumshekullore t vendit ton, q u pasua nga fitore t tjera t mdha n rrugn e transformimeve socialiste. Krenar pr sukseset e arritura n kta 11 vjet t jets s lir e t pavarur, ne jemi t vendosur m shum se kurr pr t mbrojtur me vigjilenc fitoret e arritura e pr t ecur pa u ndalur n rrugn e marksizm-leninizmit. Me rastin e fests s lirimit sot mbasdite, n salln e Teatrit Popullor, u organizua nj mbledhje solemne.

Pritje n Pallatin e Brigadave me rastin e 11-vjetorit t lirimit t Atdheut. Prve udhheqjes s Partis e t shtetit n pritje merrnin pjes edhe puntor t pararojs, prfaqsues t organizatave t masave, punonjs t artit, t kulturs e t shkencs etj. T gjith bashk kaluam nj mbrmje t gzuar. Rroft n shekuj Shqipria socialiste, e lir dhe sovrane!

94

95

E EIP.N 12 OHJET01: 1955

E N1211KURE 34 D11JETOR 1955

Mora pjes n ceremonin e inaugurimit dhe vizitova ekspozitn e prodhimeve bujqsore e blegtorale t qarkut t Tirans. Ekspozimi i prodhimeve t punonjsve m t dalluar t bujqsis e t blegtoris sht nj form e drejt emulacioni, q qarku i Tirans po e praktikon pr hern e dyt. Si kudo, ne po ecim prpara edhe n bujqsi e blegtori. Kjo duket qart si n rritjen e numrit t punonjsve, q kishin ekspozuar prodhimet e tyre, ashtu edhe n cilsin e ktyre prodhimeve.

SHENINIE PER DISKUTIM  E BYRONE POLITIKE

Organizimi i komiteteve t rnjoneve SekretariSt: 1. Sipas rretheve t ket minimumi dy dhe maksimumi katr sekretar. N prgjithsi sekretari i par t jet i lir, sidomos atje ku jan katr sekretar. 2. Sekretart t ndahen n baza funksionale. Instruktort: 1. N prgjithsi n do lokalitet duhet t ket dy instruktor, njri pr organizimin e agjitpropin dhe tjetri pr bujqsin. 2. N ndonj lokalitet me shum organizata-baz partie dhe me shum fshatra mund t shtohet edhe nj instruktor i tret pr bujqsin. N qytetet e n lokalitetet e mdha mund t shtohet edhe nj instruktor ose pr organizimin e agjitpropin, ose pr ekonomin.

96

97
7 - 63

Seksienet:
1. T mos ket katr seksione, por dy dhe atje ku ka industri tri seksione. Pra: seksioni i organizimit e i agjitpropit, seksioni i bujqsis, seksioni i ekonomis. 2. T rnos ket shef seksioni, por t ket prve instruktorve funksional t seksionit t organizimit, si teser, evidenc etj. dhe nga nj instruktor n do seksion, q t koordinoj punn dhe vazhdimin. Administrata:

komitetit dhe byros, n vend q kjo prgjegjsi t shprnclahet n tre, katr, pes dhe gjasht sekretar.

2. Jemi m mir n gjendje t gjejm tre sekretar n funksione t caktuara, sesa gjasht sekretar specialist pr t gjitha punt e Partis, ose sekretar t par n miniatur. 3. Koordinimi dhe ndihma e sekretarit t par sht
m e mir dhe m e koncentruar. 4. Me shum sekretar n zona sht rrezik t dobsohet drejtimi kolegjial dhe sekretari i par, po ashtu edhe sekretart e zonave t shtyhen dhe t priren nga nj pun drejtuese individuale. 5. Paktika e puns na ka treguar se edhe tash q kemi nj numr t pakt sekretarsh t ndar mbi baza funksionale, njerzit na jan gozhduar n vend. N rastin me shum sekretar t ndar n baz zone, sido q n parim thuhet q secili t rrij n zonn prkatse, kta do t thirren shpesh s bashku dhe ve e ve n qendr, pse jan udhheqs t komitetit t Partis. N rast se nuk thirren, prgatitja e puns s byros dhe t komitetit do t dobsohet, do t dobsohet de udhheqja kolegjiale." 6. Puna e seksioneve sht m e thjesht sesa kur detyrat ndahen me zona dhe me instruktor, q merren me t gjitha shtjet e Partis. a) N t tra variantet ruhen seksionet. b) N variantin tim sekretart dhe instruktort qndrojn funksional, pra, puna koncentrohet. c) N variantin me sekretar dhe instruktor n baz zone, t gjith sekretart dhe t gjith instruktort ve e ve do t ken lidhje t domosdoshme me t gjitha seksionet.

T qndroj e pandryshueshme.
Lidhjet:

n vet n lidhje instruktort prkats t lokaliteteve.

Mesatarisht do sekreiari i bhen 6-7 lidhje. 2. Sekretari mban lidhjet me seksionin prkats. Ndryshimet n organizimin ekzistues

1. Sekretart, gjithsecili pr funksionin e vet, mbaj-

I. Bashkohet organizimi me agjitpropin. 2. Eliminohet hallka shef seksioni. 3. Instruktort lidhen drejt me sekretart prkats. 4. Instruktort kan si ndarje zone lokalitetet, ndarjen administrative. Arsyet e ktij organizimi t ndryshm nga ekzistuesi 1. Me ndarjen funksionale vazhdon t ruhet prgjegjsia e do sekretari pr sektorin
5)3

e vet prpara

99

) Sipas variantit t pikc c, sekretarit t par do t'i duhet t mbaj lidhjet me t gjitha seksionet pr t prgjithsuar punn e Partis, ashtu sikundr koordinon edhe punn me sekretart. d) Me variantin tim eksperienca e Partis do t prgjithsohet m mir, sesa kur jan shum prgjegjs, pr t gjitha seksionet dhe pr t gjitha punt e Partis. dh) Me variantin tim mund t hiqet leht shefi i seksionit dhe puna t bhet m mir pa t, pse sekretari prkats ka lidhje drejtprsdrejti me instruktort e seksionin prkats dhe prgjithson eksperiencn e Partis me ann e tyre dhe t seksionit. Kurse me vartantet e tjera duhet medoemos shefi i seksionit dhe prap puna do t komplikohet pr arsyet q thash m lart. 7. Ky variant ka avantazhe n situatn ton sepse: a) Krijon mundsit q njerzit t specializohen, t fitojn eksperienc dhe t japin tash gjithka sa mund t japin. Kjo si pr sekretart, ashtu dhe pr instruk tort. b) Forcon udhheqjen kolegjiale dhe s'e frenon iniciativn as te sekretart, as tek instruktort. c) Instruktort caktohen n baz lokaliteti dhe jo zone me dy ose dhe me tri lokalitete. Instruktort n lokalitet, hallk e pushtetit, do t ken m mir nn kontroll punn e pushtetit, do t ndihmojn dhe do t koordinojn m mir punt e Partis dhe t pushtetit. ) Do t jet m i leht grumbullimi, informimi dhe edukimi i sekretarve t organizatave-baz n lokalitet, sesa kur kto bhen n baz zone. Komunistt dhe po100

pullin i on vet puna e tyre n lokalitet, kurse me ndarjen n baz zone komunistt e nj lokaliteti duhet t shkojn n nj lokalitet tjetr t zons s tyre pr t gjetur instruktorin ose sekretarin shtits. d) Instruktort mund dhe duhet ta bjn jetn e tyre t Partis n organizatn-baz t lokalitetit, kurse instruktort e ndar me zona jan t orientuar ta bjn kt n qendrn e rrethit. N kt mnyr instruktort n lokalitet lidhen m ngusht me jetn e Partis n lokalitetin e tyre. Varianti i par sht ai i SMT-ve, q ekziston tash n Bashkimin Sovjetik dhe sht varianti m i prparuar. N Bashkimin Sovjetik SMT-t jan qendra t rndsishme dhe kuadrot t prgatitur (jo vetm kuadrot drejtues t partis, por edhe komunistt, edhe masat punonjse). Nj gjendje e till te ne nuk ekziston. SMT-t tona nuk mund t krahasohen me ato t Bashkimit Sovjetik. Niveli i kuadrove, i komunistve dhe i masave tona gjithashtu nuk mund t krahasohet. Pra, m par se t vendosim pr nj variant t till, duhet

t kemi parasysh kto gjra. Un mendoj se duhet t prgatitemi pr t shkuar n kt variant. Varianti i par bhet n baz zone dhe s'merret parasysh ndarja administrative e republiks. Duam s'duam ne, fshatarsia dhe organizatat-baz t Partis jan t grumbulluara n lokalitete, domethn drejtimi i njerzve sht pr nga lokaliteti, kurse n Bashkimin Sovjetik ekziston selsovjeti dhe pastaj vjen rrethi. shtjet q populli n Bashkimin Sovjetik i zgjicih n selsovjete, te ne do t'i zgjidh n lokalitete. Pra, mund t kuptohet leht rndsia e qendrs s SMT-s
101

n Bashkimin Sovjetik, ku fshatart drejtohen pr shtjet e bujqsis dhe komunistt pr drejtimin dhe edukimin e tyre. N do selsovjet t Bashkimit Sovjetik bhen drejtprdrejt punt q kryen lokaliteti.

Prandaj, un mendoj se duhet ta ruajm bazn lokalitet, derisa ky t ekzistoj, t ruajm dhe ndarjen
funksionale n sekretart dhe instruktort. Mendoj se ne duhet veanrisht t interesohemi pr forcimin e Partis, pr ngritjen e nivelit teorik dhe kulturor t saj dhe t mass. Kta dy sektor mund t'i mbuloj nj instruktor dhe jo dy, si i kishim m par dhe instruktori i dyt t merret me shtjet e bujqsis. Mund t ngjas q kta t bjn nj pun t palidhur. Edhe kjo mund t ndodh, por ka m shum rrezik t na ngjas e kundrta, q instruktori jo i zoti t trhiqet nga nj sektor, nga ekonomia dhe t na dobsohet Partia. Kshtu do t mbetet prapa niveli i Partis dhe i popullit, gj q do t ket efekte t dmshme n shtjet ekonomike. E MERKURE 28 DIIJETOR 1955

Dje dhe sot zhvilloi punimet Plenumi i KQ t Partisl. Plenumi analizoi rezultatet e arritura n zhvillimin e ekonomis dhe caktoi disa detyra kryesore pr t ardhmen. Shokt foln me frym t lart prgjegjsie clhe me mendimet e tyre t vlefshme e plotsuan raportin. N fjaln time 2 theksova disa shtje q duhen mbajtur parasysh pr mbarvajtjen m t mir t puns n t ardhmen. Plenumi aprovoi propozimin e Byros Politike pr thirrjen e Kongresit t 3-t t PPSH m 25 maj 1956.

1. Plenumi i 16-t i KQ t PPSH diskutol reth raportit Mbi realizimin e detyrave t planit t shtetit pr vitin 1955 d'ne masat pr sigurimin e realizimit t planit t shtetit t vitit 2. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 97.

102

103

EH

E DIEL 1 JANAR 1U56

Mbrrn mora pjes n pritjen q u dha n Pallatin c Brigadave pr 200 pionier t dalluar, t ardhur nga i gjith vendi me rastin e Vitit t Ri. Pritja kaloi shum mir. U knaqn t gjith. Bashk me pioniert edhe un kalova aste shum t gzueshme e lodhse. U urova fmijve Vitin e Ri, i cili do t'i sjell vendit ton, t udhhequr nga Partia, suksese akoma m t mdha. I porosita, gjithashtu, t msojn gjithnj m shum, t duan prindrit, t respektojn msuesit, t duan atdheun, Partin dhe pushtetin popullor.

107

F. HNIE 2 JANAR 1956

RT

3 JANAR 1956

Vendimi i Kshillit Ministrave dhe i KQ t Partis pr heqjen e pjesshme t sistemit t trisktimit, pr unifikimin e mimeve dhe pr vendosjen e marrdhnieve t reja t shkmbimit midis fshatit dhe qytetit, q hyn nesr n fuqi, sht nj tregues i rndsishm i sukseseve t arritura n zhvillimin e ekonomis son gjat planit t par pesvjear. Heqja e pjesshme e sistemit t trisktimit, si hap i par pr likuidimin trsor t ktij sistemi, q u b e mundshme nga vet zhvillimi i ckonomis son socialiste, ishte e domosdoshme pr shtimin e mtejshm t prodhimit industrial e bujqsor. Populli, si kurdoher, do ta kuptoj drejt kt mas dhe, nn udhheqjen e Partis, do t arrij me siguri fitore t reja gjat pesvjearit t dyt q sapo filloi.

Shoku Vilhelm Pik, figur e njohur e lvizjes puntore e komuniste ndrkombtare dhe e klass puntore gjermane, President i RD Gjermane, mbushi 80 vje. Piku sht mik i madh i popullit ton. Kur punonte n organet drejtuese t Kominternit, aty nga mesi i viteve 30-t, ai ka ndihmuar personalisht pr zhvillimin e drejt t lvizjes komuniste n Shqipri. I drguam nj prshndetje n emr t popullit shqiptar dhe t Komitetit Qendror t Partis duke i uruar jet t gjat pr t mirn e popullit gjerman dhe t shtjes s socializmit.

N mbrmje do t marr pjes n pritjen q do t jap ambasadori i jashtzakonshm dhe fuqiplot i RD Gjermane me rastin e 80-vjetorit t lindjes s shokut Vilhelm Pik.

108

109

EH

E MERKurLE 4 JANAR 1956

E ENJTE 5 JANAR 1956

Sot njoftuam popullin neprrniet shtypit pr vendimin e Kshil]it t Ministrave dhe t Komitetit Qendror t Partis pr tharjen e knets s Trbufit dhe bonifikimin e fushs s Myzeqes. Ky sht nj lajm i gzuar jo vetm pr myzeqart puntor e trima, por pr gjith popullin ton sepse zhdukje knetash do t thot zhdukje e foles s ma]arjes, do t thot zhvillim e shndet, do t thot prparim e begati. Vetm Partia jon e Puns ka forcn, guximin dhe aftsin t marr prsipr vepra t tilla t mdha q transformojn jo vetm natyrn, por edhe jetn e popullit, e bjn atdheun t begat, t lulzuar e t prparuar. Tharja e Trbufit dhe bonifikimi i Myzeqes do t krkojn mund e sakrifica, por populli yn puntor e heroik do t'ia arrij qllimit.

Lufta kundr shfaqjeve t huaja te kuadrot e organeve t Ministris s Punve t Brendshme duhet t trheq m shum vmendjen e organizatave-baz t Partis n kto organe, t komiteteve t Partis n qarqe e n rrethe e sidomos t udhheqjes s organeve t Punve t Brendshme, q ka br lshime t pajustifikuara ndaj shfaqjeve t dmshme e negative t konstatuara, gj q ka ndilzuar n prhapjen dhe n prsritjen e tyre. Nga masat q u morn koht e fundit ndaj disa kuadrove t ktyre organeve n qarqet e Gjirokastrs e t Durrsit pr familjaritet t smur, karrierizm, paknaqsi, ambicie, thashetheme, dekonspirim t sekreteve t shtetit etj., nuk jan nxjerr msimet e duhura. Shfaqje t tilla, t papajtueshme me moralin ton komunist, q demtojn seriozisht punn dhe autoritetin e organeve t Punve t Brendshme, ligjshmrin socialiste dhe vijn e Partis vazhdojn t konstatohen, sepse ka raste q vendimet dhe porosit e Partis e t Komitetit Qendror nuk zbatohen me prpikri nga kto organe. Kjo sht e palejueshme. Orga.Rizatat-baz t

Partis n organet e Ministris s Punve t Brendshme, t ndihmuara e t kontrolluara nga komitetet e Partis, duhet t krkojn m tepr llogari pr punn e do komunisti dhe t godasin me guxim e me ashprsi t metat e kujtdo qofshin. N letrn q u drejtova sot organeve t Ministris s Punve t Brendshmet u trhoqa vmendjen drejtuesve t ktyre organeve n qendr, n qarqe e n rrethe q t ndihmojn e t kontrollojn m mir vartsit dhe t forcojn krkesn e llogaris pr zbatimin e prpikt t detyrave q u jan ngarkuar.

%
E ENJTE 12 JANAR 1958

Midis kaq e kaq mesazhesh e urimesh q m kan ardhur e m vijn nga brenda e jasht atdheut pr Vitin e Ri, mora edhe nj letr nga nj invalide 60-vjeare letoneze. N letrn e saj ajo shpreh dashurin e madhe pr popullin shqiptar, pr t ardhmen e tij t lumtur dhe pr Partin e Puns. Kjo veterane, s cils hitleriant i prishn dritn e syve, m shkruan se megjithkt sheh me syt e shokve, pra, edhe me syt e komunistve shqiptar! U preka shum nga fjalt e saj t ngrohta. Ndjenjat e miqsis drejtuar Partis dhe popullit shqiptar flasin pr rrugn ton t drejt dhe pr qndrimin internacionalist, t cilt ne, komunistt shqiptar, do t'i ruajm si syt e ballit dhe do t'i zhvillojm sipas msimeve t marksizm-leninizmit.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 120.

112
8 63

113

EH

E PREMTE 20 JANAR 1956

E PREMTE 3 SHKURT 1956

Prita ambasadorin e ri t jashtzakonshm dhe fuqiplot t Bashkimit Sovjetik n Republikn Popullore t Shqipris. Pritja ishte e ngroht e miqsore. Por t shohim nse sht drguar me predispozicion e vullnet t mir.

Mbledhja e Sekretariatit t KQ shqyrtoi nj raport t paraqitur nga ekipi i aparatit t KQ pr gjendjen e SMT-ve dhe t NBSH-ve n ish-qarkun e Vlors. Rezultoi se kjo gjendje atje sht e dobt, rendimentet jan m t ulta se ato t fshatarsis. Nuk m plcieu autokritika q bn sekretart e komiteteve t Partis t rretheve Vlor e Fier, ajo nuk ishte konsLruktive. Kt ua thashl shokve n mbledhje. Edhe ndihma e dhn ktyre rretheve nga aparati i KQ nprmjet ekipeve nuk ka qen e mjaftueshme, prandaj rekomandova t merren masa praktike pr organizimin e puns dhe prmirsimin e gjendjes.

I drguam telegram shokut Voroshilov 2 me rastin e 75-vjetorit t lindjes me urime t przemrta n emr t popullit ton dhe t Komitetit Qendror t Partis.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 146. 2. K. E. Voroshilov, n at koh President i Presidiumit t Sovjetit Suprem t BRSS.

114

115

EH

DIEL 5 SHKURT 1958

E MARTE 7 SHKURT 1956

U solln nga Italia n atdhe eshtrat e poetit ton t njohur, Migjeni. Sot ato do t varrosen n Shkodr, n qytetin e tij t lindjes. Migjeni i prket brezit t intelektualve prparimtar t viteve 30-t q me penn e tij t fuqishme, paraqiti realisht jetn e mjeruar t popullit nn regjimin anadollak zogollian. Ai nuk e idealizoi realitetin si bnin kngtart e oborrit, por me vargjet e tij akuzoi dhe krkoi nj jet t re. Pikrisht pr karakterin e tyre prparimtar e revolucionar, regjimi anadollak i Zogut i censuroi Vargjet e lira t Migjenit. Poeti yn i shquar i Poems s mjerimit, i Kngs s rinis, i T birt e shekullit t ri etj., etj. do t prehet, m n fund, n atdheun e tij t dashur pr t cilin ndrronte dit m t mira dhe ruante n gji Kngt e pakndueme. Partia i dha Migjenit vendin q meriton, sot ai sht nj nga poett m t dashur t popullit, e veanrisht t brezit t ri, prkrah Naimit, Mjeds, ajupit e t tjerve.

Askujt nuk i lejohet t shkel udhzimet e Partis pr punn me kuadrin. Organizatat dhe komitetet e Partis, q kan prgjegjsi t plot pr kuadrin, duhet t ndalen dhe t marrin mas ndaj do shkelsi t ktyre udhzimeve, pa marr parasysh postin q mban ai. Gabimet n kt drejtim u kan kushtuar rnd Partis, shtetit dhe popullit, ndaj, pr kt shtje, me an t nj letrei n emr t Komitetit Qendror, u trhoqa vmendjen gjith organizatave-baz dhe komiteteve t Partis. Puna me kuadrin nuk e duron burokratizmin. Ajo krkon principialitet komunist, guxim, iniciativ, vlersim t drejt t puns, forcim t ndihms e t kontrollit pr njerzit.

Kto dit mbi territorin e Republiks son Popullore jan konstatuar nj numr balonash t fabrikimit amerikan t mbushura me gaz eksploziv. Sikurse ka njoftuar vet radioja e ashtuquajtur Evropa e lir, ato jan lshuar nga autoritetet ushtarake amerikane prej toks s Gjermanis Perndimore.
1. Sinh: Enver Hoxha, Vepra, vlL 13, L 150.

116

117

Kto balona prmbanin trakte me shpifje provokuese kundr pushtetit popullor si dhe aparate vzhgimi dhe fotografimi nga lart. Nuk heqin dor armiqt e urryer t popujve e t socializmit nga planet e komplotet e tyre diversioniste! S'vun mend nga disfata e turpshme q psuan kur vjet ua zum si miun n ark gjith ata bandit e kriminel q i hodhn n tokn ton nga ajri dhe nga deti pr t zhvilluar veprimtari diversioniste e kriminale n Shqipri! Prsri turpi e disfata mbi ta do t bjer. Do t'i drgojm nj letr proteste Sekretarit t Prgjithshm t OKB-s pr kt shkelje flagrante dhe t palejueshme t hapsirs ajrore t atdheut ton.

MOSKE, E HENE 13 SHKURT 1956

Mbrm von arritm n Mosk pr t marr pjes n punimet e Kongresit t 20-t t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik. Kan ardhur ktu edhe shum delegacione t tjera t huaja q do t marrin pjes n punimet e ktij kongresi. N Mosk bn shum ftoht, megjithat qyteti ka gjallri. Sot pasdite vizituam Ekspozitn industriale t Bashkimit Sovjetik, q sht hapur n prag t kongresit.

118

119

f/i

MOSKE, E MARTE 14 SHKURT 1956

MOSKE, E MERKURE 15 SHKURT 1956

Filloi punimet Kongresi i 20-t i PK t BS. N.S. Hrushovi mbajti raportin e Komitetit Qendror t PK t BS. Ishte nj raport q ndryshonte shum nga ato 'kemi lexuar e dgjuar n kongreset e tjera t partive tona. T paktn kjo sht prshtypja q krijova n sall nga dgjimi i prkthimit n frngjisht. Por sht tepr hert t hedh ndonj mendim rreth prmbajtjes s tij.

Vazhdojn punimet e Kongresit t 20-t t PK BS. Sot n seancn e mngjesit u mbajt raporti i Ko misionit Qendror t Revizionimit t PK t BS, pasta.; kongresi kaloi n diskutimin rreth raporteve. Duartroki tje ! Miratim! N emr t Partis Komuniste t Kins dhe t popullit kinez, prshndetjen e firmosur nga shoku Mao Ce Dun, e lexoi u De. E prisja me interesim fjaln e shokve kinez sidomos n drejtim t qndrimit ndaj problemeve q shtroheshin n raportin politik t N. Hrushovit. Duartrokitje!

120

121

MOSKE, E ENJTE 16 SHKURT 1956

MOSKE, E SHTUNE 18 SHKURT 1956

Boleslav Bjeruti prshndeti Kongresin e 20-t. Ushqej simpati dhe respekt pr kt udhheqs revolucionar e komunist t vendosur t Partis Puntore t Bashkuar Polake dhe t klass puntore polake. M'u duk tepr i lodhur, thuajse i plakur sidomos kur mbaroi prshndetjen e shkoi t ulej. N emr t Komitetit Qendror t Partis Komuniste t ekosllovakis prshndeti Novotni. do gj ecn kreshendo, si dhe n ditn e djeshme t diskutimeve!

N seancn e mngjesit, n emr t Partis s Puns t Shqipris dhe t gjith popullit shqiptar prshndeta Kongresin e 20-t t PK t BS. N fjaln time t prshndetjes shpreha ndjenjat e dashuris s komunistve dhe t popullit ton pr vendin e par socialist n bot, dashurin dhe besnikrin ndaj marksizm-leninizmit, ndjenjat e internacionalizmit proletar dhe t besimit q popujt kan n prestigjin dhe n emrin e mir t PK t BS.

U lexua prshndetja q Titoja i drgon fongresit t 20-t ku midis t tjerave i thuren ditirambe vizits s Hrushovit, Bulganinit dhe Mikojanit vitin e kaluar n Jugosllavi si dhe adoptimit t deklarats s Beogradit q, si thekson Titoja, shnuan nj periudh t re n marrdhniet midis dy vendeve dhe n qndrimin e vendeve tt! tjera ndaj politiks s Beogradit.

122

123

MOSKE, E DIEL MOSKE, E SHTUNE 25 SHKURT 1956 26 SHKURT 1956

Morn fund punimet e Kongresit t 20-t t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik. Delegacioni yn, bashk me delegatt e rajonit Stalin t kryeqytetit sovjetik u bri nj vizit puntorve t uzins s pajisjeve elektrike pr traktor dhe automobila. Puntort na pritn me ngrohtsi, ata brohoritnin pr popullin shqiptar dhe pr miqsin midis dy popujve tan. Pas fjals s prshndetjes q mbajta para tyre, biseduam me drejtuesit e uzins pr prodhimin, pr jetn e punonjsve dhe u ndam t gzuar nga ky kolektiv puntorsh.

Pr tr natn lexova nj raport sekret t N. Hrushovit q na u dha edhe neve si gjith delegacioneve t tjera t huaja. Raporti hedh posht figurn dhe veprn e madhe t Stalinit. E ndjeva qndrimin e Hrushovit me shok ndaj Stalinit dhe veprs s tij t lavdishme q gjat punimeve t kongresit ku emri i tij nuk u prmend asnjher pr mir, po se arrinin deri ktu nuk ma merrte mendja. Rrqethem kur mendoj se sa do t gzohen borgjezia dhe reaksioni po ta shtijn n dor kt raport, 'fushat shpifjesh do t fryjn e sa do t zgjatin. Lre pastaj Titoja 'sht knaqur e krekosur kur, me siguri, e ka lexuar. 'dm i pallogaritshm pr Bashkimin Sovjetik dhe kampin e socializmit! 'prgjegjsi e turpshme prpara historis! Nuk mund t hedh n letr asgj tjetr. P.shth pak t them: jam i tronditur!

124

125

EH

E MART 28 SHKURT 1956

E MERKURE 29 SHKURT 1956

Sot u kthyem me avion nga Bashkimi Sovjetik n atdhe. Q kur iu afruam toks s mmdheut, zemra filloi t m rrah m me forc. Sa t dashura m jan malet, fushat, rrugt e qytetit, njerzit... N Aeroportin e Tirans na pritn shok t udhheqjes s Partis e t shtetit.

Sot pasdite, n sheshin Sknderbej u mbajt mitingu i madh i popullit t Tirans. Fola pr prshtypjet e delegacionit ton nga punimet e Kongresit t 20-t t PK t Bashkimit Sovjetik dhe nga vizita n kt vend. Fola me kt rast edhe pr rrugn e drejt marksiste-leniniste n t ciln Partia jon e Puns udhheq popullin shqiptar pr ndrtimin e socializmit si dhe pr unitetin Parti-popull q ajo farkton.

126

127

EH

E PREMTE 2 MARS 1956

E !:`,; T E 8 MARS 1956

Sot u mblodh Plenumi i Komitetit Qendror t Partis ku fola pr punimet e Kongresit t 20-t t PK t BS.

Vazhdon shkmbimi i mesazheve midis Ajzenhauerit dhe Bulganinit, pr problemet e armatimit. E dgjuam n Mosk kt vij dhe duam vrtet q bota t shptoj nga armt e nga kasaphanat. Po a thua q imperialistt t ndrrojn thelbin? Prvoja jon tregon krejt t kundrtn. Ne nuk ushqejm asnj iluzion pr qndrimin armiqsor t imperializmit amerikan ndaj popuive, ndaj liris s tyre dhe veanrisht ndaj vendeve socialiste

128

129
9 - G3

Ey

E DIEL 11 MARS 1956

E MARTE 13 MARS 1956

Shkova n Ulz. Pas fjals n mitingun q organizoi komiteti i Partis s hidrocentralit me kt rast, vizitova punimet n dig, n hidromontim dhe n fabrikn e re t betonit. Puntort e teknikt q takova ishin entuziast dhe t vendosur pr t'ia dhn sa m par popullit kt vepr t madhe t drits.

Msova lajmin e hidhur se dje afr mesnats vdiq n Mosk Sekretari i Par i Komitetit Qendror t Partis Puntore t Bashkuar Polake, Boleslav Bjerut.

Nesr do t nisem pr n Varshav, n krye t delegacionit t PPSH q do t marr pjes n funeralin e shokut Bjerut.

130

131

VARSHAVE, E PREMTE 16 MARS 1956

E SIITUNE 17 MARS 1956

Sot populli polak prcolli me nderim dhe dhimbje birin e tij t dashur, Bjerutin. N kortezhin e gjat t prmortshm q prcolli trupin e tij t vendosur mbi shtratin e nj topi, drejt qendrs s Varshavs, pr n sheshin Stalin, bnte pjes edhe delegacioni yn. Ruaj prshtypjet e kujtimet m t mira pr Boleslav Bjerutin, i cili punoi e lultoi sl nj komunist i vendosur revolucionar e internacionalist dhe, si i ai do t rroj n zemrat e komunistve e t popullit shqiptar.

Sot u kthyem n atdhe, pasi morm pjes n funcralin e shokut Boleslav Bjerut, n Varshav.

132

133

EH

E D1EL 18 MARS 1956

E IIENE 19 MARS 1956

Lexova disa materiale t plenumiti t fundit t KQ t PK Italiane. N kt plenum Toliati ka folur pr rndsin botrore t Kongresit t 20-t t PK t BS. N fjalimin e tij Toliati, prve t tjerave, nj vmendje t veant i kushton tezs s N. Hrushovit pr kalimin n socializm rne rrug t ndryshme. Lidhur me kt, duke dashur t mos mbetet pas, ai thot, m mir t themi mburret, duke deklaruar se partia italiane paska ecur me guxim n kt rrug dhe se komunistt itallan paskan gjetur mnyrn e tyre, italiane, t ecjes drejt socializmit... ! Edhe ky socializm italian i duhej bots, pas socializmit specifik t Titos!

T TRHIQET M MIRE MENDIMI I MASAVE PER HARTIMIN E PLANIT N mbledhjen e Byros Politike pr tri dit me radh diskutuami pr prgatitjen e planit t dyt pesvjear, duke u mbshtetur n projektin e paraqitur nga i Planit t Shtetit. Shokt antar t Byros Politike bn mjaft vrejtje rreth projektit dhe nj sr propozimesh me vler prmirsimin e tij para se ai t'i paraqitet pr rishikim Byros e m pas Plenumit t KQ. Mbi t gjitha u b vrejtja q projekti ta pasqyroj m sakt realitetin dhe t'i parashikoj rn mir nevojat e vendit. Pr kt qllim u dha porosia t trhiqet m mir mendimi i bazs, i puntorve, i kuadrove dhe i specialistve. U caktua nj komision pr rishqyrtimin e t gjitha vrejtjeve dhe propozimeve q u bn n. Byro si, bie

1. Mbajtur m 16 mars 1956.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 165.

134

135

fjala, pr investimet q duhen ulur, prcaktimin e objekteve q6 do t ndrtohen, shtesat pr zhvillimin e bujqsis, pr shtjet e arsimit, t shndetsis, t tregtis s jashtme, Y ndrtimeve t vogla me rendiment t shpejt ekonomik, pr energjetikn etj.
E PREMTE 23 MARS 1956

Lexova rastsisht nj raport t Komitetit t Partis t Beratit, i prgatitur pr t'u mbajtur n konferencn e Partis t rrethit, dhe npr faqet e tij bra nj varg vrejtjesh me shkrim, sidomos n pjesn q trajtonte problemet ekonomike 1. Raporti i sht drguar Nexhmijes, e cila do t marr pjes n kt konferenc si e deleguar e Komitetit Qendror t Partis.

1. Ky raport ndodhet n AQP.

136

137

Eh'

E PRE?4TE 30 MARS 1956 E MARTE 3 PRILL 1956

Zhurm e madhe rreth kultit t individit. Shtypi sovjetik, ai jugosllav, hungarez etj., po botojn artikuj ku, nn frymn e raportit sekret t Hrushovit n Kongresin e 20-t t PK t BS, dnohet kulti i individit. Sipas njoftimeve nga Hungaria, n nj fjalim t kohve t fundit, Matias Rakoshil ka njoftuar se me iniciativn e partis hungareze, gjykata e lart e ktij vendi ka rishqyrtuar procesin e Rajkut dhe, pasi ka arritur n prfundimin se e gjith shtja ishte bazuar mbi nj provokim, anuloi vendimin e mparshm dhe rehabilitoi Lazlo Rajkun. Vall pr kt bhet zhurma rreth kultit t individit, pr t rehabilituar element si Lazio Rajku? Kjo do t ishte njlloj sikur te ne t bhej gabimi i pafalshm pr rehabilitimin e Koi Xoxes me shok! Jo, kurrl

Shifrat e buxhetit t shtetit, q u aprovuan sot n ditn e dyt t punimeve t Kuvendit Popullor, i prgjigjen realizimit t detyrave t mdha t planit ekonomik t vitit t par t pesvjearit t dyt. Buxheti i ktij viti sht tregues i rritjes e i fuqizimit t ekonomis son dhe nj shprehje e qart e lcujdesit t vazhdueshm t Partis pr ngritjen e nivelit material e kulturor t popullit.

Filloi shqyrtimi i projektligjit mbi Kodin e Puns t RP t Shqipris, q do t zvendsoj Kodin e Puns t aprovuar n vitin 1947.

1.N at koh Sekretar 1 Par 1 KQ t Partis s Punonjsve t Hungaris.

138

139

Ey

E MERKURE 4 PRILL 1956 E 8 PRILL 1956

Sesioni i 3-t i Kuvendit Popullor u dha fund nimeve. N fund Kuvendi Popullor aprovoi Rezolutn ku shprehet gzimi q n sesionin e fundit t Organizats s Kombeve t Bashkuara Shqipria u pranua antare e ksaj organizatel. Kjo sht nj ngjarje e shnurx n jetn e popullit ton, sepse i jep ktij vendin e tij t merituar n OKB. Shqipria ka qen dhe do t jet gjithmon nj vend paqedashs dhe s bashku me shtetet e tjera q e duan paqen, antare t ksaj organizate, do t bj t gjitha prpjekjet pr prparimin e njerzimit. N mbrmje rnora pjes n pritjen q dha ambasadori i jashtzakonshm dhe fuqiplot i RP t Hungaris, me rastin e 4 prillit, 11-vjetorit t lirimit t Hungaris. Sot n shtypin ton u botua lajmi i daljes n qarkullim t librit t Leninit Materializmi dhe empiriokriticizmi, n gjuhn shqipe, nj nga veprat e tij m t rndsishme, pr njohjen m mir t filozofis marksiste-leniniste.
1. Shqipria u pranua antare e OKB-s m 15 dhjetor 1955.

Plenumi i 18-t i KQ t Partis u mblodh tri dit (5-7 prill) pr t shqyrtuar dy shtje shum t rndsishme: planin e dyt pesvjear (1956-1960) dhe projelZtstatutin e PPSH, q do t'i paraqiten pr aprovim Kongresit t 3-t t Partis. Pr shtjen e par relacionin e paraqiti shoku Spiro Koleka. N mbyllje t punimeve t Plenumit rekomandovai q me rastin e diskutimit t direktivave t planit t shikohen realisht mundsit tona dhe t mos bhen krkesa t fryra q do t krijonin nj situat jo t mir pr Partin dhe udhheqjen. T'i bhet thirrje popullit q t shtoj prpjekjet pr t shtuar prodhimin. Gjat ksaj kohe prej nj muaji e gjysm q na mbetet gjer n Kongres t prgatitemi intensivisht q t raportojm pr punn e br dhe pr perspektivat q na hapen. T synojm pr investimet prodhuese dhe pr palcsimin e atyre q nuk jan prodhuese.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 183.

140

141

E HENE 9 PRILL 1956

E PRMTE 13 PR1LL 1959

Me shok t udhheqjes s Partis dhe t shtetit, n orn 9 vizituam ekspozitn me punime artizanati t RP t Kins. Gjat vizits u shoqruam nga ambasadori kinez dhe shok t tjer. Pam me interes objektet e ekspozuara t cilat ishin punuar me mjeshtri nga artizant kinez. Para se t largoheshim lam nj shnim n librin e prshtypjeve, me fjalt m t mira pr puntort duarart kinez, t cilt me durim, me shije artistike, me pun t holl e t bukur kan krijuar kto objekte. Ne gzohemi pr arritjet e popullit kinez e i urojm atij gjithnj suksese n ndrtimin e socializmit.

Dorzuam pr botim n gazetn .Zri i popullit artikullin: Marksizch-leninizmi mson se populli sht krijues i historisI.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 193.

142

143

sepse n at konferenc shumica drrmuese e delega-

E HISE 16 PRILL 1956

Shokt m lajmruan se n Konferencn e Partis t qytetit t Tirans, disa element t smur, oportunist, karrierist dhe me qndrim t theksuar antiparti, duke shprdoruar besimin e organizatave-baz ku jan zgjedhur delegat, u ngritn kundr vijs s Partis dhe udhheqjes s saj. Ata, duke br t vetn propagandn armiqsore t Radio Londrs, t Zrit i Ameriks etj., atakuan me cinizm vijn e drejt t Partis son n planin e brendshm dhe t jashtm, krkuan revizionimin e ksaj vije pr luftn e klasave, p.3r marrdhniet me Jugosllavin etj. duke arritur gjer atje sa, n emr t demokracis dhe t fryms s Kongresit t 20-t t PK t BS t krkojn rehabilitImin e armiqve: Koi Xoxe, Tuk Jakova, Bedri Spahiu c t tjer! Kjo q po ngjiste n Konferencn e Tirans r.uk kishte ndodhur kurr n Partin ton. U shqetsova shum pr prpjekjet e ktyre elementve t degjeneruar, q donin ta oroditnin Ko.nferencn e Partis t kryeqytetit dhe ta vinin at n opozicion me Partin'e me Komitetin e saj Qendror. Isha i bindur se qllimet e tyre ogurzeza nuk do t'u shkonin, 144

tve ishin komunist t pjekur e t vendosur, q nuk do ta lejonin veten t bheshin viktim e armiqve t kurdisur pr t'i vn minat shtjes s socializmit n Shqipri. Megjithkt e gjykova me vend t'i ndrprisja pushimet 1 dhe t jepja ndihmn time si Sekretar i Par i Komitetit Qendror pr sqarimin e situats dhe pr demaskimin e ktij grushti elementsh antiparti, q, duke i br llogarit gabim, menduan se kishte ardhur koha t nxirrnin thikn nga guna pr t goditur n zemr Partin. Pasi u informova mir pr sa po ndodhte, dje shkova n konferenc. E nisa fjaln time 2 me gjakftohtsi, duke theksuar disa shtje parimore, q komunisti ka t drejt t bj pyetje, t krkoj sqarime dhe t shpreh mendimet e tij pr zgjidhjen konstruktive t problemeve. Fola pr kuptimin e drejt t demokracis n parti, pr respektimin e normave leniniste t ridrtimit t partis, por theksova se demokracia nuk mund t prdoret si mask pr t shpifur e pr t mashtruar n dm t partis, gj q armiku do ta dshironte shum. Ndaj ktyre shfaqjeve Partia duhet t jet shum vigjilente dhe t mos lejoj q disa element t'u atribuojn8 komunistve, kuadrove e udhheqsve t ndryshm faje q atyre nuk u prkasin. Fola pr kultin e individit si nj praktik antimarksiste, pr analizn e drejt t ktij problemi n
1. Shoku Enver Hoxha ndodhei me pushime n Vlor. 2. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vlL 13, L 202.

145
10 63

Partin ton dhe sqarova detyrat e vazhdueshme q i dalin Partis n kt drejtim. Pr sa i prket qndrimit t Partis son ndaj elementve armiq e deviator, q kishin kryer krime kundr shtetit dhe popullit, sqarova se ne nuk kishim asnj arsye t rishikonim masat e marra ndaj tyre, se ata ishin gjykuar dhe ndshkuar, me gjakftohtsi e maturi, n baz t normave leniniste e t provave t pakund&shtueshme. Mbi ta rndonin krime t rnda n dm t interesave t Partis e t popullit. Pr marrdhniet tona me Jugosllavin thash se dihet botrisht q nuk u prishn pr fajin ton. Perspektiva e tyre nuk varet vetm nga ne, por edhe nga jugosllavt, t cilt kan pikpamjet, planet dhe dshirat e tyre. Ne duam t kemi marrdhnie t fqinjsis s mir me Jugosllavin, po interesat e atdheut e t marksizm-leninizmit do t'i vm mbi t gjitha. Lidhur me problemet ekonomike vura n dukje politikn q ka ndjekur Partia dhe planet e saj pr t ardhmen. Natyrisht n kt fush situata te ne nuk pretendojm se sht e shklqyer, por nuk sht as i<e mjerueshme si jan shprehur me qllim t keq disa diskutant n konferenc. Ngrita problemin e kujdesit t Partis pr kuadrot, t cilt punojn pa u kursyer pr ndrtimin e socializmit. Interesimi i Partis pr t'u krijuar kuadrove mundsi dhe kushte pr pun, nuk duhet interpretuar sikur te ne po krijohet nj kast apo nj shtres pasaniksh, t ciln Partia nuk e ka lejuar e nuk do ta lejoj kurr, as sot, as mot. Kritikat e armiqve n kt drejtim synojn t na nxitin t hidhemi n ekstrem e t heqiin

dor nga kujdesi pr kuadrot e Partis e t shtetitf Lufta e klasave, u thash shokve, nuk duhet konceptuar sikur po shuhet dhe armiqt e prmbysur do t heqin dor vullnetarisht nga lufta kundr nesh. jeta ka provuar se armiqt nuk i kan hedhur armt, prandaj do t ishte e pafalshme pr ne sikur t flinim mbi dafina.

U b von, prandaj e ndrpreva diskutimin tim pr ta vazhduar sot n mngjes. Gjith natn nuk m zuri gjumi. Mendoja pr arsyet q i kan shtyr disa element antiparti dhe disa komunist pas akshamit q t ngrihen kundr Partis pikrisht n momente t tilla. Kta prsri kishin ardhur n konferenc me shpat n dor. Vendosa t'i demaskoj rrept Vehip Demin, Nesti Zoton, Iljaz Ahmetin e ndonj tjetr, t cilt kishin br pyetje provokuese dhe tendencioze me qllim q t tronditnin besimin e komunistve ndaj udhheqjes dhe t'i vinin minat shtjes s drejt t Partis dhe t socializmit n vendin ton. U drejtova atyre pyetje dhe zbulova qllimet q fshiheshin prapa prgjigjeve q jepnin. Vehip Demi u vu me shpatulla pr muri si nj nga m aktivt kundr udhheqjes dhe si njeriu antiparti q donte rehabilitimin e Tuk Jakovs, t Bedri Spahiut etj.; Iljaz Ahmeti me qndrimin e tij tepr armiqsor u demaskua si element kundr vijs politike t Partis dhe udhheqjes s saj; Nesti Zoto u godit si nj nga prkrahsit m t flakt t ideve revizioniste dhe t elementve antiparti; Vandush Vinani qndroi po n

146

147

kto ujra, duke krkuar rehabilitimin e Tuk Jakovs e t armiqve t tjer. Kritikova edhe Komitetin e Partis t Qytetit t Tirans, q nuk ishte treguar vigjilent, kishte rn n gjum t rnd dhe nuk kishte par qysh para konferencs se si po manovronin kta element n dm t interesave t Partis. N fund u bra thirrje shokve q t ruajm si syt e ballit unitetin e Partis, t punojm vazhdimisht pr plotsimin e planit t shtetit dhe prm'irsimin e jets s popullit. Shpreha bindjen e Komitetit Qendror se organizata e Partis ' e Tirans ashtu si gjith Partia do t'i kuptoj drejt situatat dhe do t luftoj kundr armiqve q shtja e madhe e Partis dhe e popullit t shkoj prpara.

SHTUNE 21 PRILL 1956

Sot u drguam nj letr 1 gjith organizatave-baz t Partis pr zbulimin e disa elementve antiparti dhe msimet q duhet t nxjerrim nga tentativa e tyre pr t devijuar n frym revizioniste e oroditse punimet e Konferencs s 3-t t Partis t qytetit t Tirans.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 242.

148

149

E DIEL 22 PRILL 1956

E ENJTE 26 PRILL 1956

U mbushn 86 vjet nga dita e lindjes s msuesit t madh t proletariatit, revolucionarit dhe mendimtarit gjenial, V. I. Leninit. Lenini, si vazhdues besnik i msimeve t Marksit dhe Engelsit e oi m prpara teorin dhe praktikn e revolucionit e t socializmit. Ai sht themeluesi dhe udhheqsi i partis s tipit t ri, i partis komuniste; me emrin e tij lidhet fitorja e Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit. Partia e Puns e Shqipris, n kta 15 vjet t jets s saj ka ecur gjithmon n rrugn q na mson Lenini dhe n jet t jetve ajo do t mbetet nj parti e tipit leninist. Konsekuente pr t mbrojtur e pr t zbatuar kurdoher marksizm-leninizmin, kto dit n Byron Politike morm vendimin, i cili u botua sot edhe n shtyp, q t prkthehen e t botohen n gjuhn shqipe veprat e plota t Leninit. Kshtu komunistt dhe mbar populli shqiptar do t'i ken ato vazhdimisht n duar e udhheqje pr veprim.

Bm mbledhjen e organizats-baz t aparatit t KQ t Partis pr t punuar letrn e Komitetit Qendror drejtuar gjith organizatave-baz t Partis mbi msimet nga Konferenca e 3-t e Partis e qytetit t Tirans dhe rezolucionin e Komitetit t Partis t Qytetit t Tirans. N diskutimin timi t solidarizimit me letrn e Komitetit Qendror, shpreha disa mendime pr detyrat e punonjsve t aparatit t KQ, si jan kuptimi i qart i qllimit t armikut pr t goditur udhheqjen e Partis dhe pr ta zvendsuar at me nj udhheqje revizioniste, sqarimi i bazs dhe i mass s Partis posht pr problemet ekonomike dhe politike, duke iu prgjigjur sakt dhe drejt pyetjeve q bhen rreth puns armiqsore t nj grupi elementsh t degjeneruar e t molepsur politikisht n Konferencn e 3-t t Partis t Tirans; forcimi i shtypit t Partis, i cili paraqitet dobt, si dhe shfrytzimi m i mir i shtypit q t kuptohet thell ajo ka shkruhet n gazet.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 248.

150

151

Prmenda n organizat q t luftohet nj fenomen negativ q vihet re n punn e Partis, e cila duke iu kushtuar me t drejt problemeve ekonomike, nuk merret sa duhet me ann politike t tyre dhe sidomos me sqarimin e situats ndrkombtare. shtjet ekonomike t kuptohen m thell e jo prciptas, se n kt drejtim, vura n dukje, kemi dobsi. Sektori i Agjitpropit ktu n aparat bn nj propagand t shkputur nga ekonomia, sepse nuk e njeh ekonomin; po kshtu mund t thuhet edhe pr Drejtorin e Organizimit, prandaj shokt q kan studivar pr ekonomi dhe ata q kan studivar pr filozofi dhe q punojn ktu n aparatin e KQ t rrin m afr njri-tjetrit dhe t'i lidhin m mir problemet.

F. DIEL 29 PRILL 1956

Nj sihariq i madh pr popullin dhe nj sukses i madh pr Partin e shtetin ton: sot me an t shtypit dhe radios njoftuam vendimin pr uljen e mimeve t disa artikujve industrial dhe ushqimor me nj vleft prej nj miliard e 500 nstij leksh. Ulja e rnimeve sht jo vetm dshmi e forcimit t vazhdueshm t eiconomis son soeialiste, t udhhequr nga Partia, por edhe e kujdesit t madh q kjo tregon pr jetn e popullit, pr prmirsimin e mirqenies s tij.

192

E MARTE 1 MAJ 1956

E PREMTE 11 15141 1956

Manifestimi tradicional i punonjsve t kryeqytetit ishte nj shprehje e gjall e optimizmit, dashuris dhe vendosmris s tyre pr t ecur n rrugn e treguar nga Partia. Klasa puntore e Tirans, si mbar populli yn, shikon te Partia udhheqsen dhe organizatoren e gjith fitoreve, mbrojtsen vigjilente t interesave m t shtrenjt t saj.

Plenumi i KQ t Partis, q u mblodh dje dhe vazhdoi punimet edhe sot, aprovoi njzri raportet q do t'i paraqiten Kongresit t 3-t t PPSH.

154

155

FH

E IIEN 21 MAJ 1956

E MIIKURE 23 MAJ 1956

Prita sot pasdite, n selin e Komitetit Qendror t Partis, delegacionin e Partis Komuniste t Kins si dhe delegacionin e Partis Komuniste t Turqis q kan ardhur pr t marr pjes n punimet e Kongresit t 3-t t Partis son. Pritja kaloi n atmosfer t ngroht e miqsore.

Sot pasdite prita n selin e KQ delegacionet q kan ardhur n vendin ton pr t marr pjes n punimet e Kongresit t 3-t t PPSH: delegacionin e Partis Puntore t Bashkuar Polake, delegacionin e Partis Komuniste t ekosllovakis, delegacionin e Partis Puntore Rumune, delegacionin Partis s Punonjsve t Hungaris, delegacionin e Partis Socialiste t Bashkuar t Gjermanis, delegacionin e Partis Komuniste t Spanjs dhe delegacionin e Partis Komuniste t Siris dhe Libanit.

156

157

E ENJTE 24 MAJ 1956

E PREMTE 25 MAJ 1956

Pritm n aeroport delegacionin e PK t BS t kryesuar nga P. N. Pospjelov 1. Pr t pritur delegacionin kishin dal gjithashtu edhe shok t tjer t udhheqjes s Partis e t kryeqytetit. Populli i Tirans i priti miqt me entuziazm duke manifestuar dashurin dhe respektin q ka pr Partin e Leninit e t Stalinit.

Pasdite pritm n selin e Komitetit Qendror t Partis, delegacionin e PK t BS, delegacionin e PK Bullgare, delegacionin e Partis Popullore Revolucionare t Mongolis, delegacionin e Partis s Puns t Kores, delegacionin e PK Franceze dhe delegacionin e Partis Komuniste t Austris.

N mes t nj entuziazmi t madh t delegatve dhe t t ftuarve, q shpreh dashurin e pakufishme t mass s komunistve pr Partin dhe pr Komitetin Qendror t saj, deklarova t hapur Kongresin e 3-t t Partis 1, i ftova shokt t ngrihen n kmb pr t nderuar kujtimin e Josif Stalinit, Klement Gotvaldit, Kjuici Tokudas dhe Boleslav Bjerutit, ktyre udhheqsve t shquar t lvizjes komuniste ndrkombtare q u ndan nga ne. N emr t Kongresit prshndeta delegacionet e huaja, t cilave u urova mirseardhjen n Republikn Popullore t Shqipris. Pas fjals s hapjes mbajta raportin 2 mbi aktivitetin e Komitetit Qendror t Partis. Kongresi vazhdon punimet.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 269. 1. N at koh sekretar i KQ t PK t BS.
2. Po aty, f. 271.

158

159

EH

E SHTUNE 26 MAJ 1956

E DIEL 27 MAJ 1956

Filluan diskutimet rreth raportit mbi aktivitetin e Komitetit Qendror t Partis. N seancn e pasdites prshndeti Kongresin kryetari i delegacionit t PK t BS, Pospjelovi. Midis t tjerash ai foli edhe pr Kongresin e 20-t, t cilin e qualti 4(nj kontribut t rndsishm n thesarin e marksizna-leninizmit, sidomos pr bashkjetesn paqsore midis dy sistemeve, pr mundsin e ndalimit t luftrave n kohn e sotme dhe pr format e ndryshme t kalimit n socializm. Jan me t vrtet probleme t mdha teorike dhe praktike, por, pr mnyrn si i trajtoi Kongresi i 20-t un kam rezervat e mia. Kongresi tregoi pjekuri t lart politike, duartrokiti me mas.

Vazhdojn diskutimet n Kongres. T gjith diskutantt aprovojn politikn e drejt marksiste-leniniste q ka ndjekur Partia jon, nn udhheqjen e Komitetit Qendror. Delegatt flasin pr prvojn pozitive t puns s organizatave t Partis q prfaqsojn, pr forcimin e mtejshm t rolit t tyre udhheqs, kritikojn me guxim t metat dhe shprehin besimin e vendosmrin e organizatave t Partis dhe t masave punonjse pr realizimin me sukses t detyrave t planit t dyt pe*, vjear.

100
11 - 63

161

E FIN 28 MAJ 1956

E MART 29 MAJ 1956

N orn 13, n selin e KQ t Partis, prita bashk

me Gogoni t drguarin e jashtzakonshm dhe ministr Fuqiplot t Republiks s Indis, zotin Xhohn A. Thivy.

U mbylln diskutimet rreth raportit Mbi aktivitetin e KQ t PPSH. Projektvendimi pr aprovimin e ktij raporti u prit me duartrokitje t fuqishme nga delegatt.

Sonte, pas mbylljes s seancs s shtat t Kongresit, s bashku me shokt e tjer t udhheqjes s Partis e t shtetit do t shikojm premiern e nj drame2 t shkruar nga Kol Jakova, vn n sken nga Teatri Popullor.

Pas seancs s nnt t Kongresit, n mbrmje, bashk me shok t tjer t udhheqjes s Partis dhe t shtetit do t shohim nj operl t Smetans.

1. Gogo Nushi, n at koh sekretar 1 Komitetit Qendror t PPSH dhe kryetar i Kuvendit Popullor. 2. Esht fjala pr dramn Detyra.

1. P.sht fjala pr opern Nusja e shitur, t kompozitorit ek Bedrzhih Smetana, vn n sken nga Filarmonia Shqiptare.

162

163

E ENJTE 31 MAJ 1956

E SHTUNE 2 QERSHOR 1956

Shfaqjet e drejtimit f ekonomis n mnyr t prgjithshme, burokratizmi dhe zvarritja pr zgjidhjen e shtjeve, si dhe mungesa e kontrollit, q vihen re shpeshher n organet ekonomike e t pushtetit nga qendra n baz, pengojn shfrytzimin si duhet t mundsive t shumta q ekzistojn pr shtimin e prodhimit dhe uljen e kostos. Shum nga diskutantt n Kongres argumentuan me shembuj konkret domosdoshmrin e lufts kundr ktyre shfaqjeve pr realizimin me sukses t detyrave t mdha ekonomike t planit t dyt pesvjear.

Raportin Mbi ndryshimet n Statutin e PPSH.; q iu paraqit sot Kongresit, e lexoi shoku Gogo, sepse Rita ishte i smur.

N rezolucionin e aprovuar njzri nga Kongresi pr raportin Mbi aktivitetin e Komitetit Qendror t Partis s Puns t Shqiprist u theksua se vija e prgjithshme politike, ekonomike dhe organizative e Partis son dhe masat e marra prej saj kundr t gjitha grupeve dhe elementve antiparti e deviator, revizionist, trockist e oportunist, kan qen plotsisht t drejta. Prpjekjet e elementve antiparti n Konferencn e Partis t qytetit t Tirans pr t goditur unitetin e Partis, vijn e prgjithshme dhe udhheqjen e saj tregojn se sa aktuale dhe t domosdoshme jan forcimi i vazhdueshm i disiplins e i vigjilencs s Partis dhe lufta kundr ndjenjs s qetsis false, t zbutjes s kritiks dhe t autokritiks bolshevike.
1. Shih: PPSH Dokumente Kryesore, vll. II, botim1 I dyt,

L 593.

164

165

E DIEL 3 QERSHOR 1956

pr unitetin e elikt dhe pr besnikrin e pafund q manifestoi ky Kongres ndaj popullit, pr aprovhnin e direktivave t planit t dyt pesvjear dhe pr detyrat e mdha q kemi prpara. Falnderova n emr t punonjsve delegacionet e huaja q na nderuan me pje-. smarrjen e tyre n punimet e Kongresit ton.

Kongresi i 3-t i PPSH i mbylli punimet e tij. Ai aprovoi unanimisht vijn e Partis gjat periudhs q u analizua dhe shrbeu si nj shkoll e madhe, q na armatosi me dijeni dhe forca t reja pr pun. Detyra t mdha na presin dhe jemi t bindur se ato do t realizohen. Partia jon sht e mrekullueshme. N emr t Komitetit Qendror, q u zgjodh, falnderoval delegatt pr besimin e madh q treguan duke na zgjedhur n udhheqje t Partis dhe u premtova se detyrat q na u ngarkuan do t'i kryejm me nder, me ndjenj t lart prgjegjsie dhe me besnikri t patundur ndaj interesave t Partis, t popullit, t atdheut dhe t marksizm-leninizmit.

Sot n Tiran u organizua nj rniting madhshtor me rastin e mbylljes s punimeve t Kongresit t 3-t t Partis. Duke iu drejtuar qytetarve t kryeqytetit ton t bukur, fola 2 shkurtimisht pr rndsin e Kongresit,
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 13, f. 489. 2. Po aty, f. 495.

166

167

Eht

E HN 4 QERSHOR 1956

E PREMTE 8 QERSHOR 1956

Pash sot gazetn Pravda t dats 2 qershor. N faqe t par, ku Titos i urohet mbrritja n Mosk, ajo boton nj fotografi t tij t madhe. N faqen e katrt, n rubrikn Kronikat, diku n qoshe t faqes, njoftohet heqja e Molotovit nga posti i ministrit t Punve t Jashtme t Bashkimit Sovjetik sipas krkess s tij! Kshtu thuhet n gazet! udil Ec e thuaj po deshe se nuk sht fjala pr nj kurban q Hrushovi i bn ujkut Tito n prag t vizits s tij n Mosk!

Pr nder t admiralit Kasatanovi dhe personave q

e shoqrojn, t cilt para disa ditsh mbrritn pr

nj vizit shoqrore n Portin e Durrsit, dham nj pritje n Pallatin e Brigadave. Nesr n mbrmje jemi ftuar dhe do t marrim pjes n pritjen q admirali sovjetik do t jap n selin e ambasads s Bashkimit Sovjetik n Tiran.

1. 1\Z at koh komandant i flots ushtarake detare sovjetike n Detin e ZL

168

169

HOR, E HP,NE 11 QERSHOR 1956

HORE, E ENJTE 14 QERSHOR 1956

Vizitova muzeun e qytetit t Kors. Ngritja e ktij muzeu sht nj iniciativ pr t'u lavdruar, q duhet pasuruar n t gjitha drejtimet. N kt muze duhet t gjej pasqyrim m t plot Kora me traditat e saj t shquara patriotike e revolucionare, me traditat kulturore, artistike e muzikore. Pr kt drejtuesit e muzeut duhet t ken mbshtetjen e Partis dhe prkrahjen e gjithanshme t popullit. N bisedn me personelin dhe n shnimin q lash n librin e prshtypjeve t muzeut hodha iden e krijimit t nj muzeu t veant pr traditat e pasura t Kors n bujqsi, q do t shrbente si shkoll pr t gjith. Duhet t msojm nga Kora, q sht rreth i prparuar bujqsor.

Mora pjes si i deleguar i Komitetit Qendror n aktivin e Partis t rrethit t Kors, q i zhvilloi punimet dje dhe sot. N aktiv fola pr vendimet historike t Kongresit t 3-t t PPSH, pr trajtimin prej tij n inn3rr shkencore t shtjeve m t rndsishme t ndrtimit socialist dhe pr perspektivat e gjera q i hapi Kongresi popullit ton pr t ardhmen. I porosita pjesmarrsit e aktivit t studiojn me kujdes materialet e Kongresit t 3-t t Partis, t udhhiqen prej tyre dhe t qndrojn n krye t masave pr zbatimin n jet t detyrave q dalin nga kto materiale.

170

171

rin dhe besimin e madh q njerzit e popullit kan te Partia. Shkova edhe n kooperativat e reja bujqsore: t Drenovs n rrethin e Kors, t Qinamit n rrethin e Kolonjs si dhe n Ersek, ku u takova e bisedova me popullin e me drejtues t Partis e t pushtetit n rreth.
KORE. E PREMTE 15 QERSHOR 1956

Mbrm pam koncertin e grupeve artistike t qytetit t Kors. I prgzova artistt amator pas shiaqjes dhe u urova suksese t mtejshme.

Gjat ktyre ditve n Kor kam br edhe nj varg vizitash n qendra prodhimi e kooperativa bujqsore, n familje dshmorsh e puntorsh t dalluar etj. Bra vizit n Fabrikn e Qelqit, ku i prgzova puntort dhe drejtuesit pr sukseset si dhe i porosita pr kujdesin akoma m t madh q duhet t bjn pr shtimin e prodhimit. U takova me filologun e njohur, profesor Spiro Kondn, me t cilin bisedova rreth disa problemeve t rndsishme, si jan origjina e gjuhs shqipe dhe problemi pellazgjik, q po studion. Bra vizit, gjithashtu, n familjen e puntorit t dalluar t ofiins s. Parkut Automobilistik, Hekuran File, u takova me pjestart e familjes s tij dhe pash nga afr dashu172

173

E FIENE 18 QERSIIOR 1956

MOSKE, E PREMTE 22 QERSHOR 1956

Prita pasdite, n selin e Komitetit Qendror t Partis, delegacionin parlamentar t Republiks Domokratike Gjermane, t kryesuar nga Ernst Goldenbaum 1, q ka ardhur n vendin ton me ftes t Kuvendit Popullor. N pritje ndodheshin edhe shok t tjer t udhheqjes s Partis.

Sot filloi konsulta e vendeve t KNER-it.

U mbushn 15 vjet nga dita kur ushtria hitleriane sulmoi Bashkimin Sovjetik. Ky sulm shnoi fillimin e Lufts s Dyt Botrore, nj nga luftrat m t prgjakshme t historis s njerzimit. Kjo luft u kushtoi popujve vuajtje e sakrifica t mdha, por kta nuk u mposhtn. Lufta e madhe patriotike e popujve sovjetik, t udhhequr nga Stalini dhe lufta e popujve q u ngritn pa as m t vogln rezerv kundr fashizmit, jan t pashembullta pr nga madhshtia dhe heroizmi. Populli shqiptar me komunistt n ball u ngrit edhe ai n Luftn e madhe Nacionallirimtare, lau me gjak do pllmb t toks s tij dhe e shndrroi kt n nj zjarr vdekjeprurs pr fashistt. Ishin lufta e tij e paprkulur e heroike dhe udhheqja e Partis Komuniste q uan n fitoren e liris m 29 Nntor 1944. Gjakun e 22 000 bijve t rn n luftn e madhe pr lirin e atdheut nuk do ta harrojm kurr.

1. N at koh zvendskryetar 1 Dhoms Popullore.

174

175

Ehl

MOSKE, E SEITUNE 23 QERSHOR 1958

E MARTE 26 QERSHOR 1956

N konsultn e vendeve t KNER-it Ohabil informoi pr mosrealizimet e planeve nga minierat e qymyreve n Poloni, pr nivelin e ult t jetess s puntorve t ktyre minierave dhe pr grevat q ata kan shprthyer! U krijua nj situat e nder, por ajo q m bri m shum prshtypje e m tronditi ishte mendimi i habitshm i Hrushovit2 kur n nj rast tha se pr disa prodhime t veanta t industris (ishte fjala pr prodhimin e armve) duhet t veprohet ashtu sikurse bri Hitleri! E habitshme! Si mund t merret e, pr m shum, t'u sugjerohet edhe t tjerve eksperienca e Hitlerit?!

Sot botuam n shtyp thirrjen e Komitetit Qendror t Partis drejtuar qytetarve t republiks, antarve t Partis, prindrve dhe familjeve t dshmorve, pr t dorzuari dokumentet, materialet si dhe pr t shkruar kujtimet q kan pr historin e lvizjes demokratike, revolucionare e puntore n vendin ton, pr historin e Lufts Nacionallirimtare dhe t Partis s Puns. Mbledhja, studimi dhe prpunimi i tyre materialeve ka rndsi t madhe pr hartimin e historis s lvizjes komuniste n vendin ton dhe pr historin e Partis s Puns t Shqipris.

1. Eduard Ohabi, n at koh Sekretar i Par i Partis Punetore t Bashkuar Polake. 2. Shlh: Enver Hoxha, Hrushoviant Kujtime, botim 1 dyt, Tiran, 1982, f. 88.

1. Dorzirni i ktyre materialeve do t bhej n kamitetet e Partis t rretheve ose t qyteteve ose drejtprdrejt n Institutin e Historlse s Partis (sot Instltutl 1 Studimeve Marksiste-Leniniste) pran KQ t PPSH,

176
12 63

177

E PREMTE 29 QERSHOR 1950

VLORE, E SHTUNE 30 QERSHOR 1950

Arriti n vendin ton, me ftes t Qeveris s Republiks Popullore t Shqipris delegacioni i RDP t Kores, i kryesuar nga shoku Kim Ir Sen. N Aeroportin e Tirans miqt i pritm me ceremoni zyrtare. Isha edhe un. Pas shkmbimit t prshndetjeve, u nism pr n Pallatin e Brigadave. Rrugs nga nj makin e hapur, bashk me shokun Kim Ir Sen prshndetm popullin e Tirans q i priti miqt me dashuri. Pasdite, n selin e Kshillit t Ministrave t RPSH, filluam bisedimet me shokun Kim Ir Sen dhe antart e tjer t delegacionit. Shkmbyem mendime pr marrdhniet midis dy vendeve tona dhe pr gjendjen e sotme ndrkombtare.

Bashk me miqt korean erdhm n Vlor. N mitingun q organizoi populli i Vlors folal pr vizitn e delegacionit qeveritar t RDP t Kores n vendin ton. Foli edhe shoku Kim Ir Sen.

Kto dit n Poznan, nj nga qendrat industriale m t mdha t Polonis kan ndodhur disa prleshje t rnda me forcat e rendit t ktij vendi. Nga sa kam dgjuar n radio sht fjala pr veprime t ndrmarra nga provokator e diversant t paguar nga qarqe imperialiste. Kto forca reaksionare kan sulmuar disa godina publike dhe kan prdorur arm zjarri. Me sa duket ky sht nj provokacion i hapt kundr popullit polak dhe kundr pushtetit popullor n Poloni. udi!... Qeveria sovjetike hesht, as na njofton, as bn sqarime pr kto situata n kampin socialist.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 1.

178

179

EH

E D1EL 1 KORRIK 1956

E HENR 2 KORRIK 1956

Mora pjes n pritjen q ambasadori i jashtzakonshm dhe fuqiplot i RDP t Kores dha n dark, n hotel Dajti, me rastin e qndrimit n vendin ton t delegacionit qeveritar t RDP t Kores, t kryesuar nga shoku Kim Ir Sen.

Sot u largua nga vendi yn delegacioni qeveritar i RDP t Kores, i kryesuar nga shoku Kim Ir Sen. Pr t prcjell miqt shkova edhe un n Aeroportin e Tirans s bashku me shok t tjer t udhheqjes s Partis e t shtetit. Para se t ndaheshim me miqt korean, kmbyem prshndetje.

Shokt sovjetik hodhn nj hap tjetr n drejtim t Stalinit. N gazetn Pravda u botua vendimi i KQ t PK t BS mbi kaprcimin e kultit t individit dhe t pasojave t tij. N vendim, natyrisht, bhen prpjekje pr t argumentuar akuzat ndaj Stalinit dhe gabimeve t tij, duke prfshir edhe ato n fushn e ndrtimit t socializmit n BS. Por mua asgj nuk m bindi nga ato q shkruheshin. Sukseset e arritura n ndrtimin e socializmit n BS, ashtu si n t gjitha fushat e tjora, nn udhheqjen e Stalinit nuk .mund t mohohen.

180

181

E MARTE 3 KORREE 1956

E P/IREURE 4 KORRIK 1956

Shtypi i huaj borgjez shkruan e komenton sipas oreksit vendimin e KQ t PK t BS mbi kultin e individit. Edhe pa kt vendim zyrtar t udhheqjes sovjetike, 'nuk kan vjell e shkruar borgjezia e reaksioni pr Stallnin; kundr emrit dhe veprs s tij t madhe. Kurse tani gjetn edhe ertifikatn e vrtethsis!

Shoku Kim Ir Sen na drgoi nj telegram falnderimi pr pritjen e ngroht q i bm gjat vizits s tij n Shqipri. Pas ktij, n emr t qeveris s RDP t Kores m fton t bj nj vizit n Kore.

182

.183

EH

E MARTE 17 KORRIK 1956

E MRKURE 18 KORRIK 1956

Kto dit u njoftua thirrja e Sovjetit Suprem t Bashkimit Sovjetik drejtuar qeverive e parlamenteve t vendeve t bots mbi shtjen e armatimit. N t flitet edhe pr masat konkrete q ka marr qeveria sovjetike n kt drejtim, si sht paksimi i forcave t tij t armatosura. Ku do ta shpien Bashkimin Sovjetik dhe sigurimin e tij kto iniciativa* t udhheqjes sovjetike? 1

Mbledhje e Kryesis s Kshillit t Prgjithshm t Frontit Demokratik pr zgjedhjet e reja t kshillave t frontit n fshatra, lagje dhe blloqe. U vendos q kto zgjedhje t bhen nga 5 shtatori deri m 5 tetor t ktij viti.

Sot fillon n Havre Kongresi i 14-t i Partis Komuniste Franceze. Nj raport mbi pikn e par t rendit t dits do ta mbaj Torezii. Ne drguam Ramizin t marr pjes e t prshndet komunistt, klasn puntore dhe popullin francez n emr t komunistve e t popullit shqiptar.

1. Moris Torez, n at koh Sekretar i Pcgjithshm i Partis Komuniste Franceze.

184

185

E PREMTE 30 KORKIK 1936

E SHTUNE 21 KORKIK 1956

Mora pjes dhe fola n Plenumin e 3-t t Kshillit t Prgjithshm t BGSH pr detyrat q i dalin organizats s gruas nga vendimet historike t Kongresit t 3-t t PPSH pr realizimin dhe tejkalimin e planit t vitit 1956. U fola, gjithashtu, grave pr rolin e organizats s tyre n prparimin e vendit dhe n prmirsimin e jetess s popullit. U tregova se sa rndsi ka pr ekonomin ton dalja e sa m shum grave n pun, si dhe arsimimi i vazhdueshm i tyre. U fola pr rolin e madh t nns n edukimin e fmijve, pr rndsin6 e ns, t jets s kulturuar n familje etj.

Problemi i. grumbullimit t tepricave t drithrave t, buks nga fshatarsia gjen zgjidhje vetm n qoft se organizohet si duhet tregtimi i mallrave pr fshatin dhe bindet fshatari pr leverdin e shitjes s tepricave shtetik. Nj gj e tine, q lidhet me sigurimin e buks, nuk po gjen zgjidhje, prandaj me an t nj letrei u trhoqa vmendjen pr kt shtje gjith komiteteve t Partis.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, v1L 14,

/. 9.

189

187

Ehe

E DIEL 22 KORRIK 1856

E HENE 23 KORRIK 1956

Mora pjes n pritien q dha mbrm ambasadori i jashtzakonshm dhe fuqiplot i RP t Polonis n RP t Shqipris me rastin e 22 korrikut, fests kombtare t RP t Polonis. Pritja ishte miqsore. Ambasadori dhe un mbajtm nga nj fjalim.

Mora pjes n Konferencn Kombtare t Novatorve dhe Racionalizatorve, q filloi punimet sot n orn 8 n salln e kinemas Puntori n Tiran. Kjo konferenc, e treta e ktij lloji q organizohet n vendin ton, sht shprehje e kujdesit t vazhdueshm t Partis pr nxitjen e iniciativs krijuese t masave. Kushtet e krijuara n vendin ton kan br t mundur q nga gjiri i klass puntore dhe i masave punonjse t dalin talente t mrekullueshme, q Partia i ka prkrahur dhe do t'i prkrah kurdoher me forc.

188

189

FH

GHROKASTER, E SHTUNE GJIRORASTER, E PREMTE 27 KORRIK 1956 28 KORRIK 1956

Megjithse ca i gjat, udhtimi i sotm nga Tirana pr n Gjirokastr, nuk m lodhi. Sa her vij n kt qytet ndiej emocione dhe kam dshir t rri gjith ditn mes njerzve, q t mallem me ta, me shtpit e me rrugt.

Vizit n Fabrikn e Cigareve. Puntoret e ksaj fabrike, sidomos ato t repartit t ambalazhit, me t cilat u takova e bisedova, punojn mir dhe shum prej tyre e tejkalojn normn n nj prqindje t lart. U interesova pr kushtet e puns dhe i porosita puntort t rritin m tej aftsit profesionale pr t nxjerr prodhime t nj cilsie m t mir e pr t realizuar me sukses detyrat e planit.

Pasdite, s bashku me shokt drejtues t qarkut e t rrethit, bra vizita n disa familje dshmorsh t Lufts Nacionallirimtare.

Shkova n shtpin e xha Iljazit, msuesit tim t fmijris. Mbahej mir plaku dhe u gzua shum kur m pa. Kujtuam t kaluarn, baba enin dhe folm pr prpjekjet e arsimtarve patriot pr hapjen dhe mkmbjen e shkollave t para shqipe n Gjirokastr.

Gjirokastra sht ndr t parat n vendin ton q krijoi kooperativn bujqsore n qytet. U b m shum se nj vit q bujqit e lagjeve t qytetit, me t cilt u takova e bisedova przemrsisht e shtruar nn hijen e nj arre, me iniciativn e tyre ngritn kooperativn. Sot kjo ekonomi, me 146 familje, ka nj siprfaqe t gjer toke dhe qysh sivjet kontraktoi pr t'i shitur shtetit 2 000 kuintal drith teprica.

Gjat vizitave n kooperativn e punim-drurit, fabrikn e lkurve, kooperativn e kombinuar t meta-

190

191

leve, shtypshkronj dhe trikotazh bisedova me puntor e drejtues pr problemet e lnds s par, t kostos e t cilsis. N mnyr t veant u interesova pr punn n shtypshkronj, ku botohen gazeta Llaiko vima" tekste shkollore dhe libra politik e artistik n gjuhn greke pr minoritetin.

GJIROKASTER, E WEL

KORRIK 1956

Pasdite do t shkoj n kooperativn bujqsore t Mashkullors.

N mitingur e organizuar sot n mngjes me rastin e vajtjes sime n kooperativn bujqsore t Goranxis n sheshin e shkolls n qendr t fshatit, prshndeta t pranishmit dhe nprmjet tyre gjith minoritetin grek t krahins s Dropullit n emr t Komitetit Qendror t Partis dhe t Qeveris. Dropullitt jan t zgjuar, punetor, e duan Partin si i gjith populli shqiptar dhe ecin me besim e me vendostnri n rrugn e treguar prej saj. Prov pr kt sht edhe ngritja e kooperativave bujqeore pothuajse n t gjitha fshatrat e lugins s Dropullit. Nga Goranxia shkuam n vendlindjen e Avni Rustemit, n Libohov, ku kishin dal nr t na pritur edhe kooperativist nga Suha e Nepravishta. Pas mitingut t organizuar n sheshin kryesor, ku fola pr perspektivat q i hap ekonomis son e veanrisht bujqsis plani i dyt pesvjear, u takova e bisedova pr probleme t ndryshme me shum njerz. N orn 13 u nism nga Libohova pr n Gjirokastr. Nesr n mngjes do t shkoj n Delvin. Po mbushen tri dit q ndod'nem n Gjirokastr dhe s'm bhet t largohem prej saj.

192

193
13 - 63

>'

.ew

SARANDE, E HENE 30 HORRIK 1956 jd CREMTE $ GUSHT 1958

Pritje e ngroht e punonjsve t Delvins. Miting dhe vizit n kooperativn e punim drurit t qytetit. N orn 1013 prita ambasadorin e jashtzakonshm dhe fuqiplot t Republiks Popullore ekosllovake n RP t Shqipris.

Gjat vizits n sektorin e agrumeve t kooperativs bujqsore t Vllahatit u interesova pr bimt q mbjell e pr kafsht q rrit kooperativa dhe i porosita kooperativistt q takova t shtojn m tepr agrumet, sidomos limonat dhe t fuqizojn bazn ushqimore pr bagtin.

Nj or m von prita ambasadorin e jashtzakonshm dhe fuqiplot t Republiks Popullore t Polonis n vendin ton.

Me kooperativistt e Vrionit bisedova m tepr se dy or. I pyeta pr ndryshimet q jan br n fshat pas lirimit e veanrisht, pas ngritjes s kooperativs bujqsore. Prparime t dukshme kishin br n fushn e arsimit e t kulturs, por edhe ekonomikisht qen mir. Sivjet kooperativa e Vrionit ka vendosur t'i shes shtetit 1 200 kuintal drithra buke teprica.

Bised me shofert e Parkut Automobilistik t Sarands.

194

195

SARANDE, E LIN 30 KORRIK 1956

g PREMTE
3 GUSHT 1956

Pritje e ngroht e punonjsve t Delvins. Miting dhe vizit n kooperativn e punim drurit t qytetit.

Gjat vizits n sektorin e agrumeve t kooperativs bujqsore t Vllahatit u interesova pr bimt q mbjell e pr kafsht q rrit kooperativa dhe i porosita kooperativistt q takova t shtojn m tepr agrumet, sidomos limonat dhe t fuqizojn bazn ushqimore pr bagtin.

N orn 10 prita ambasadorin e jashtzakonshm dhe fuqiplot t Republiks Popullore ekosllovake n RP t Shqipris.

Nj or m von prita ambasadorin e jashtzakonshm dhe fuqiplot t Republiks Popullore t Polonis n vendin ton.

Me kooperativistt e Vrionit bisedova m tepr se dy or. I pyeta pr ndryshimet q jan br n fshat pas lirimit e veanrisht, pas ngritjes s kooperativs bujqsore. Prparime t dukshme kishin br n fushn e arsimit e t kulturs, por edhe ekonomikisht qen mir. Sivjet kooperativa e Vrionit ka vendosur t'i shes shtetit 1 200 kuintal drithra buke teprica.

Bised me shofert e Parkut Automobilistik t Sarands.

194

195

E SHTUNE 4 GUSHT 1956

Sot bisedova me t drguarin e jashtzakonshm dhe ministr Fuqiplot t RPF t Jugosllavisl, i cili me porosi t KQ t LKJ shprehu mosaprovimin e udhheqsve jugosllav pr vlersimin q u bn Partia jon marrdhnieve midis dy vendeve pr vitet 1944-1948. I theksova t drguarit jugosllav kto probleme: Partia jon dshiron marrdhnie t mira e miqsore me Jugosllavin. Kjo u tha edhe n Kongresin e 3-t t Partis. PPSH nuk ka pasur frik t'i pranoj ndershmrisht e n mnyr marksiste-leniniste gabimet e saj por s'sht aspak marksiste-leniniste q ajo t hesht pr gabimet e jugosllavve. P.sht fakt q ne, komunistt shqiptar, e kemi dashur sinqerisht popullin jugosIlav dhe partin e tij, por kjo nuk do t thot q ne t mbulojm gabimet e tyre. Dhe i prmenda: Ndrhyrjen e palejueshme t Velimir Stoiniit n punt e Partis son.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, L 19.

Ndrhyrjet e Savo Zllatiit, krimet e Koi Xoxes kundr Partis dhe shtetit shqiptar menjher pas Plenumit t Beratit, ku prfaqsuesi jugosllav ndrhyri brutalisht n punt e Partis son. I fola pr marrdhniet ekonomike, pr zhurmn q bjn ata pr 20 000 ton drith; i prmenda propozimin e tyre pr parifikimin e monedhs, pr heqjen e kufirit doganor dhe pr bashkimin e Shqipris me Jugosllavin, si dhe pr propagandn q bjn shtypi dhe radioja e Beogradit kundr Partis son dhe udhheqjes s saj.

19?

196

E.1

E MRKURE 15 GUSHT 1956

E ENITE 23 GUSHT 1956

Mora pjes n pritjen q dha n hotel Dajti ambasadori korean me rastin e 11-vjetorit t lirimit t Kores. Gjat pritjes mbajta nj fjalim, po kshtu edhe ambasadori korean.

Mbledhja e Byros Politike, ve t tjerave, shqyrtoi sot punn e Partis me fshatin n qarkun e Elbasanit n baz t raporteve t byros s Komitetit t Partis t ktij qarku dhe t ekipit t Komitetit Qendror t PPSH. Krahas sukseseve dhe puns s mir q ka br Komiteti i Partis n kt qark, ka dhe dobsi q duhen eliminuar. Propaganda e Partis atje nuk sht e knaqshme, shtypi nuk shfrytzohet mir, agjitacioni i vogl individual nuk praktikohet n masn e duhur, problemet ekonomike nuk kuptohen thell, nuk aktivizohen mir n kto drejtime msuesit e fshatit. Lidhur me kto dobsi q vrehen rekomandoval a udhheqja e Partis n qark duhet t organizoj dhe t kontrolloj m mir punn pr zbatimin e direktivave dhe udhzimeve q jep Komiteti Qendror. T bhen m tepr prpjekje pr t punuar m shum q t prmirsohet jeta e fshatarve e sidomos e atyre t zonave malore si sht ajo e ermeniks. Shpreha bindjen se tani e tutje puna n kt qark do t ec m prpara, se komunistt dhe punonjsit do 1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 32.

198

,199

t luftojn m tepr pr t dal nga prapambetja dhe pr t realizuar nae sukses detyrat.

Bashk me shok t udhheqjes s Partis e t shtetit morm pjes n pritjen q dha n hotel Dajti , ambasadori rumun me rastin e 12-vjetorit t lirimit t Rumanis.

E HENE 27 GUSHT 1356

Pas ftesave zyrtare nga Kina dhe Koreja, edhe qeveria e Republiks Popullore t Mongolis na fton pr nj vizit n Mongoli. Do t shkoj me plot dshir.

200

201

E MART 28 GUSHT 1956

ULAN-BATOR, E IMNE 3 SHTATOR 1956

Nesr, n krye t delegacionit t PPSH, do t nisemi pr t marr pjes n punimet e Kongresit t 8-t t Partis Komuniste t Kins. Do t bjm, gjithashtu, vizit n Republikn Demokratike Popullore t Kores dhe n Republikn Popullore t Mongolis, ku jemi t ftuar.

Sot mbrritm n Ulan-Bator. Pr t na pritur n aeroport kishin dal Cedenbalii dhe t tjer. Pritja ishte c ngroht, populli brohoriste dhe na prshndeste; kishte flamuj t RP t Shqipris dhe t RP t Mongolis, parulla kushtuar miqsis s popullit ton dhe atij mongol, kishte bile edhe parulla t shkruara n shqip! Pr t na prshndetur Cedenbali mbajti nj fjalim t shkurtr. Shok t udhheqjes s partis dhe t qeveris mongole dhan nj pritje n kryesin e Kshillit t Ministrave pr nder t delegacionit ton.

Gjat rrugs pr n Mongoli ndalm pak n Budapest. Nga biseda q pata n aerodromin e Budapestit me udhheqs hungarez, situata n Hungari nuk m'u duk e sigurt. Shqetsimin tim ia shpreha edhe Suslovit gjat ndaless n Mosk, por ky nuk ra dakord me mendimin
1. N at koh kryetar i Kshillit t Ministrave t RP t Mongolis.

202

203

tim. Ashtu qoft, popujt t mos ken trazira, se mendI7 met korrigjohen.

Sot hapet n Kor Kongresi i 3-t i Kooperativave Bujqsore. I uroj suksese nga larg kongresit dhe gjith fshatarsis son patriote e puntore t palodhur.

ULAN-BATOR, E MARTE 4 SHTATOR 1956

Bra vizit n Universitetin e Ulan-Batorit. U fola studentve mongol pr luftn dhe punn e popullit shqiptar n ndrtimin e socializmit.

204

205

EH

PRENIAN, E PaRMT6 SUTATOR 1956

PHENIAN, E SHTUNE 8 SHTATOR 1966

Nga 3 deri m 7 shtator vizituam Mongolin. PantS kooperativa bujqsore dhe ferma kryesisht t karakterit blegtoral. Kudo na pritn mir, me figl e prshndetje t ngrohta dhe na servirn me bujank produktet e tyre tradicionale blegtorale, pa harruar sidomos qumshtin e pels! Vend i madh, me hapsira pa fund, me nj popull t thjesht e pa pretendime, kryesisht blegtor. Krijova prshtypjen se, pavarsisht nga zhvillimi e shtrirja e madhe e blegtoris, ekonomia n Mongoli sht tepr e njanshme. U ndam me shokt mongol dhe u nism pr n Kore. N aeroportin e Phenianit na pritn shoku Kim Ir Sen dhe t tjer. Populli dhe shokt e udhheqjes s Partis e t shtetit na rezervuan nj pritje mjaft t ngroht, entuziaste. Kim Ir Seni mbajti nj fjalim t shkurtr prshndetjeje.

Bm vizita n kryeqytetin korean.: Vizituam muzeun e lufts, ekspozitn bujqsore, kombinatin e tekstilit etj., etj., ku u takuam me puntort q na pritn me dashuri. U fola atyre pr prpjekjet dhe vetmohimin e popullit shqiptar n rrugn e ndrtimit t socializmit.

Pasdite u organizua nj miting i madh i punonjsve t Phenianit. Kim Ir Seni mbajti nj fjalim t shkurtr n t cilin prshndeti vizitn ton n Kore, foli pr sukseset e popullit shqiptar si dhe t popullit korean.

N mbrmje kabineti i ministrave i RDP t Kores shtroi nj dark pr nder t delegacionit ton.

206

207

Eh'

E DTEL 9 SHTATOR 1956

PHENIAN, E MbtRURE 12 SHTATOR 1956

Filluam vizita n pjest veriore t Republiks Demokratike Popullore t Kores. Kudo q shkuam n qytete e qendra pune populli na priti me gzim, me brohoritje, me lule, gonge e me ngrohtsi.

Pas vizitave n pjesn veriore dhe perndimore t Kores, ku populli na priti me dashuri u kthyem n Phenian. Sot patm bisedime me shokt korean n kabinetin e Kshillit t Ministrave. Ajo q m bri m shum prshtypje ishte tregimi i Kim Ir Senit pr dy antar t Byros s tyre Politike, q n plenumin e KQ t Partis, t mbajtur pas Kongresit t 20-t, kishin atakuar vijn e udhheqjes dhe unitetin e saj. Kur e pyeta Kim Ir Senin se 'qndrim mbajtn ndaj tyre ai m'u prgjigj se plenumi i kritikoi dhe se pas ksaj ata qenkeshin arratisur n Kin, ku ndodhen edhe sot e ksaj dite me gjith krkesn q koreant i drguan udhheqjes kineze pr t'i kthyer t arratisurit n atdhe!...

208

N dark, pr nder t delegacionit ton u shfaq nga Opera e Phenianit, pjesa koreane Tregim pr vajzn Sim Con. Pas shfaqjes morm pjes n pritjen q u organizua n ambasadn ton n Phenian. Gjat pritjes un dhe shoku Kim Ir Sen shkmbyem fjalime t shkurtra. 209
14 - 63

Ey

PEKIN, E ENJTE 13 SLITATOR 1956

PEKIN, E SHTUNE 15 SHTATOR 1956

Pas qndrimit prej disa ditsh n Kore sot mbrritm n Pekin pr t marr pjes n punimet e Kongresit t 8-t t Partis Komuniste t Kins. Na pritn mir, me popull, me muzik, me lule. Njerzit mbanin n duar shum portrete t Mao Ce Dunit. N aeroport kishin dal Liu Shao i, u En Lai, Ten Hsiao Pini e t tjer.

Sot u hap n Pekin Kongresi i 8-t i Partis Komuniste t Kins. Shoku Mao Ce Dun mbajti fjaln e hapjes, ku midis t tjerave prshndeti delegatt e partive komuniste e puntore, delegatt e partive demokratike t Kins dhe njerzit e paorganizuar n parti. Pastaj filloi raporti i KQ t Partis Komuniste t Kins, mbajtur nga Liu Shao i.

211

PEKIN, E HEN 17 SHTATOR 1956

PEKIN, E MARTE 18 SHTATOR 1956

Vazhdon punimet Kongresi i 8-t i PKK. Sot pasdite n seanc plenare filluan diskutimet rreth raporteve q u mbajtn nga Liu Shao i, u En Lai dhe Ten Hsiao Pin.

Platforma e ktij kongresi mbshtetet n tezat e Kongresit t 20-t t PK t BS. Mikojani, kryetar i delegacionit t PK t BS mbajti nj fjalim n Kongresin e 8-t t PKK. Pastaj lexoi prshndetjen e Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik dhe, natyrisht, u duartrokit gjat...

Prpara Kongresit t 8-t t PKK mbajta prshndetjen q Partia e Puns dhe populli shqiptar u drgojn komunistve dhe popullit kinez. W urova kongresit, Partis Komuniste dhe popullit kinez suksese n rrugn 'e ndrtimit t socializmit. Shpreha ndjenjat e sinqerta t miqsis dhe t internacionalizmit proletar q populli shqiptar dhe Partia e tij e Puns ushqejn ndaj popul]it t madh kinez. Theksova dshirn e mir t Qeveris Shqiptare pr pranimin e Kins n OKB.

212

213

PEKIN, E NIRKURE 26 SHTATOR 1956

gabimet i ka Inforrnbyroja. Krkoi t dinte edhe mendimin ton pr Stalinin. I thash se PPSH e vlerson figurn e Stalinit si udhheqs dhe nxns i Leninit dhe Maoja m pyeti a e botuam ne raportin e fsheht q Hrushovi mbajti n KongresiR e 20-t. I thash se ne nuk e botuam dhe as e botojm. Maoja shtoi se edhe ata nuk e kishin botuar. Pastaj ai foli n teori pr gabimet n parti dhe tha, n thelb, se pr partin sht e nevojshme t gaboj, se kshtu kjo edukohet!

Kto ditt e fundit vizituam disa qytete t Kins, si Tiencinin, Nankinin, Shangain. Pam n kto qytete disa fabrika: nj fabrik letre, kauuku, mndafshi etj. Puntort kudo na pritn me dashuri e duartrokitje. N Kin ka fabrika q vet kinezt i quajn shtetrore-private. N Shangai, pr nder ton, natn e par u dha nj koncert, natn e dyt u shtrua nj dark.

Nga lajmet msoj se N. Hrushovi q prej 19 shtatorit ndodhet n Jugosllavi pr nj pushim t shkur tr.

Sot pasdite shoku Mao Ce Dun priti delegacionin ton. Takimi vazhdoi rreth nj or. sht hera e par q e takoj dhe bisedoj me t. Ne kishim dgjuar pr Maon q udhhoqi luftn dhe revolucionin n Kin dhe ishim gzuar sa s'ka pr fitoren e revolucionit kinez m 1949, e kishim prshndetur at nxehtsisht. Shoku Mao Ce Dun na priti shum ngroht, megjithse nga mnyra si qndronte e si fliste m'u duk ca ngurt. Por, si msuam, kishte qen i smur. Ai krkoi mendimin ton pr Titon dhe un i fola pr qndrimin e vendosur t Partis s Puns ndaj vijs antimarksiste t udhheqjes jugosllave. N kt pik ai tha se 214 215

E/1

PEKIN, E DIEL 30 SHTATOR 1956

PEKIN, E MARTE 2 TETOR 1955

Dje dhe pardje vizituam qytetet Port-Artur, Dalnij dhe Anshan. N kantieret dhe qendrat e puns ku shkuam pam si punon pa u lodhur populli kinez. Ne si komunist e kuptojm sa e muar sht lumturia e do populli dhe me gjith zemr ua urojm at gjith popujve paqedashs, bashk me ta edhe popullit t shumvuajtur kinez.

Pas 20 ditsh q qndruam n Republikn Popu- , loretKins,demprnath.

Hrushovi e mbaroi pushimin e shkurtr n JugosIlavi dhe u kthye n atdhei, por jo vetm. Bashk me t jan Titoja me t shoqen e t tjer.

1. M 27 shtator 1956.

216

21?

E DIEL 7 TETOR 1956

ENJTE 11 TETOR 1956

Pas udhtimit t gjat e t lodhshm, por plot prshtypje e mbresa t pashlyeshme, sot mbrritm n atdhe. Populli yn i dashur na priti me brohoritje e entuziazm t papar. Fola prpara popullit t Tirans pr zhvillimin e punimeve t Kongresit t 8-t t PKK.

Prita ambasadorin rumun George Veleskun.

N dark shkova n pritjen q dha ambasadori gjerniun n hotel Dajti me rastin e 7-vjetorit t shpalljes s Republiks Demokratike Gjermane.

Sot u krijua Lidhja e Shkrimtarve dhe e Artistve t Shqipris 1. Kryetar u zgjodh Dhimitr Shuteriql. Detyra t mdha i presin shkrimtart dhe artistt tan dhe Partia ka besim n punn e tyre. Partia u ka qndruar kurdoher pran, i ka prkrahur e i ka nxitur pr rritjen e krijimtaris letraro-artistike n lloje, prmbajtje e n cilsi; sht kujdesur dhe vazhdimisht do t kujdeset pr sigurimin e kushteve m t mira pr' shkrimtart e artistt, me qllim q t krijojn vepra t dashura e t denja pr popullin.

1. Lidhja e Shkrimtarve dhe e Artistve t Shqlprls6 u krijua mbi bazn e organizatave q ishin t veanta: Lidhja e Shkrimtarve t Shqipris, e themeluar m 1945 dhe Lidhja e Artistve t Shqipris, e themeluar m 1949.

218

219

E SHTUNE 13 TETOR 1956

Byroja Politike analizoi n mbledhjen e sotme raportin e Komitetit t Partis t Qytetit t Tirans mbi punn ideologjike dhe masat pr prmirsimin e saj. Raporti nuk qe n nivelin e duhur, fliste nga pak pr t tra, n vend q t trajtonte si punohet pr edukimin e njerzve, far problemesh nuk jan t qarta, far pikpamjesh ka, far diskutohet dhe 'duhet br n t ardhmen. Ideologjia reaksionare vepron me t gjitha mnyrat pr t infektuar njerzit tan, komunist ose pa Parti. Barts t saj jan armiqt e brendshm e t jashtm q lidhen, veprojn, prkrahin e ndihmojn njri-tjetrin, sikurse vepruan n Konferencn e Partis t Tirans. Ksaj ideologjie ne duhet t'i kundrvm ideologjin ton revolucionare. T punohet me ngulm q njerzit t afrohen gjithnj e m shum me Partin dhe t mos kursehen n plotsimin e n tejkalimin e detyrave. N afrimin e njerzve t luftohet burokratizmi dhe shabllonizmi, q duken edhe n metodat e vjetra t puns. 220

N punn politike, organizative, format dhe metodat q praktikohen do t ndryshojn n vartsi me kushtet e reja. N qytetin e Tirans paraqet rndsi t veant puna pr edukimin e intelektualve, q ata t mos jetojn t mbyllur n vetvete, por t bjn nj jet politike aktive, revolucionare. T bhet kujdes q t shmanget politika sektare me intelektualt dhe t luftohen shfaqjet e arrogancs e t prepotencs n marrdhniet me disa prej tyre. Kto ishin disa mendime q shprehal n mbledhjen e Byros Politike.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 52. 221

EH

E ENJTE 18 TETOR 1956

E SHTUNE 20 TETOR 1956

Bashk me shok t udhheqjes s Partis e t shtetit mora pjes n inaugurimin e ekspozits s arteve figurative t Bashkimit Sovjetik ku jan ekspozuar vepra n piktur dhe skulptur t autorve sovjetik.

Pam koncertin e organizuar nga Filarmonia Shqiptare n salln e Teatrit Popullor. Solistt e rinj t baletit, q sapo kan mbaruar studimet, i ekzekutuan kur pjest nga baletet klasike dhe vallet tona popullore. Nn kujdesin e Partis, radht e artistve tan po shtohen prdit.

Sekretari i Par i KQ t Partis s Punonjsve t Hungaris, Erno Gero ndodhet prej disa ditsh n Beograd. N stacion e priti Rankoviii. N nj nga takimet me Titon, ky midis t tjerave tha se bisedimet midis tyre po zhvillohen n frymn m t mir, m shoqrore etj.

1. Aleksandr RankovIel, n at koh antar 1 komitetit ekzekutiv dhe i sekretariatit t Komitetit Qendror t LKJ.

222

223

E F1ENE 22 TETOR 1956

E MARTE 23 TETOR 1956

I raportova Plenumit t Komitetit Qendror pr veprimtarin e delegacionit t Partis son n Kongresin e 8-t t PK t Kins, pr zhvillimin e punimeve t ktij kongresi dhe pr vizitat e delegacionit ton qeveritar n RP t Mongolis dhe n RDP t Kores.

Pasdite prita delegacionin kinez pr bashkpunimin tekniko-shkencor q ndodhet n vendin ton.

~~

Me ftes t Titos, Dezhit shkoi n Jugosllavi. Ecejake t dendura n Beograd, i cili sht br pr shum nga shokt e partive motra si Meka.

Lajme shum shqetsuese po dgjoj pr gjendjen e rnd e t turbullt n Hungari. Radiot e huaja po bjn nj zhurm t madhe rreth disa veprimeve q ata i quajn lvizje e popullit t Budapestit kundr regjimit socialist por q, pr mendimin tim, jan thjesht veprime kundrrevolucionare pr rrzimin e pushtetit popullor n Hungari. Po pres me interesim t madh t dhnat q do t na drgojn shokt e ambasads son n Budapest. Po t vrtetohet ajo q mendoj un, dhe kshtu kam menduar q prej disa kohsh pr gjendjen n Hungari, kemi t bjm me nj shtje q do t dmtoj rnd jo vetm Hungarin, por t gjitha vendet e tjera t kampit ton, vet iden dhe praktikn e socializmit.

1. Georgiu Dezh, n nt koh nntar 1 Presictiumit t Asambles s Madhe Popullore t Rumanis dhe Sekretar i Par l Partis Puntore R.umune.

224
15 63

225

detyra dhe t rritim kudo vigjilencn sepse armiku do t ngrej vesht edhe te ne, pavarsisht se ne jemi gati t'ia presim jo vetm vesht por edhe kokn kujtdo q do t prpiqet t ngrej dorn kundr Partis, pushtetit popullor dhe fitoreve q i kemi arritur me gjak e me sakrifica e mundime t mdha.
E MERKUR 24 TETOR 1956

Sot pata nj takim me student dhe pedagog t Shkolls s Lart t Partis t cilve u fola pr punimet e Kongresit t 8-t t PKK si dhe pr vizitn e delegacionit ton n Kin, n Kore dhe n Mongoli. Fola, gjithashtu, pr gjendjen n Poloni, pr qndrimin armiqsor t udhheqjes jugosllave etj.

Sapo lexova nj lajm t agjencis TASS q njofton se qeveria e RP t Hungaris ka krkuar ndihmn e Bashkimit Sovjetik dhe se ky i fundit u ka dhn urdhr reparteve t ushtris sovjetike q ndodhen n Hungari t ndihmojn forcat e rendit, n kt vend, q t rivendosin rregullin dhe qetsin. Pak m von po kjo agjenci njofton se veprimet kundrrevolucionare n Hungari u eliminuan, domethn u shtypn. T shohim sa do t jet e vrtet kjo!

Ngjarjet n Hungari po marrin prmasa gjithnj e m shqetsuese. Organizata reaksionare klandestine kan shprthyer nj kryengritje kundrrevolucionare kundr pushtetit popullor, jan sulmuar institucione shtetrore e shoqrore, po grabiten magazina, po shkatrrohen instalimet dhe pajisje t ndrmarrjeve t ndryshme etj., etj. Kundrrevolucionart kan filluar t vrasin e t presin pa dallim komunistt. Tash po bindem plotsisht se n Hungari djajt kan dal jasht kontrollit dhe se veprimtaria e tyre kundrrevolucionare nuk do t marr fund shum shpejt. Porosita shokt q t ndjekin me vmendje t madhe zhvillimin e ngjarjeve, t nxjerrim msime e 226 227

E ENJTE 25 TETOR 1956

E PREMTE 26 TETOR 1956

Megjithse mbrm u njoftua se kundrrevolucioni n Hungari ishte likuiduar, sot burimet zyrtare hungareze, nprmjet agjencis TASS, thon se n disa vende veprojn akoma grupe t vogla t armatosura kundrrevolucionare. Kjo m nxit t mendoj se atje gjendja akoma nuk sht marr plotsisht n dor dhe mund t ket zhvillime t tjera.

Sot u mblodh aktivi i organizats s Partis t Tirans ku u fola komunistve pr prshtypjet e delegacionit ton nga Kina, Koreja dhe Mongolia. Fola, gjithashtu, pr gjendjen aktuale ndrkombtare dhe pr detyrat e Partis.

228

229

E ftova dhe i shpreha, gjithashtu, gzimin q do t ndiejm ne komunistt shqiptar n qoft se shoku Kashen do t vij t pushoj n Shqipri ku do t takohemi e do t bisedojm nga afr.

TETOR 1056

Shoku Gaston Monmuso, militant i vjetr komunist francez, sht pr pushime n Shqipri. Populli e Partia e pritn me dashuri. Un u takova e bisedova me t hapur e przemrsisht. Ai m foli pr vizitn q bri n Kor, pr pjesmarrjen bashk me kooperativistt n vjeljen e rrushit. Un e pyeta se si i dukej vera jon (Monmusoi sht nga Shampanja, vendi i verrave t famshme) dhe ai m'u prgjigj, pince-sans-rirel: Si uthull. Qesha me t madhe, i dhash t drejt dhe e pyeta se 'duhej t bnim. Monmusoi m foli gjat pr vern, e dgjova me vmendje. Ai m foli me simpati pr Shqiprin dhe pr t ardhmen e saj nn udhheqjen e Partis s Puns. Ai do t largohet dhe un i dhash nj letr 2, n frngjisht, pr shokun Marsel Kashen, n t ciln i shpreha ktij konsideratat e mia pr artikujt e tij n gazetn Ymanite si dhe respektin e simpatin q ushqej pr t si nj militant i shquar komunist.
1. Frngjisht ktu: qet-qet. 2. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 59.

230

231

Eiy

E SIITUN 27 TETOR 1956

ELBASAN, E DIEL 28 TETOR 1956

Po nisem pr n Elbasan pr t marr pjes n aktivin e Partis t qarkut, q mblidhet sot pasdite.

Vizit n Uzinn e Fermentimit t Duhanit. N kt uzin, ku aktualisht kan filluar punn rreth 250 shoqe, do t punojn 600 gra e t reja.

Shqetsimi e dyshimet e mia pr gjendjen q ziente n Hungari po vrtetohen shum m tepr se parashikimet. Ua thash shokve hungarez e Suslovit hapur mendimin tim, por ata qndruan n t tyren. E ja, kto dit n Hungari kan shprthyer kaosi, rrmuja, prleshjet me arm, gjakderdhja, pse jo, kundrrevolucion! Dje pasdite Janosh Kadari, Sekretar i Par i KQ t Partis s Punonjsve t Hungaris dhe Imre Nagi kryetar i Kshillit t Ministrave (doli dhe ky nga burgu pr t'u vn n krye), i kan drejtuar thirrje popullit pr rivendosjen e ligjit dhe t rendit!

I porosita drejtuesit e Kombinatit t Drurit ta organizojn m mir punn dhe t mbshteten m tepr te puntort pr shfrytzimin me nikoqirllk t lnds s drurit. Bised me puntort n klubin e kombinatit.

Vizita n disa familje dshmorsh n qytetin e Elbasanit.

Vizita n Uzinn e Frpunimit t Nafts n Crrik vazhdoi nga ora 14 30 deri n 15 30. Pash sallat e termocentralit elektrik, impiantin e bitumit dhe bisedova me puntor e specialist.

232

233

E MARTE 30 TETOR 1956

E ENJTE 1 NNTOR 1956

Delegacioni qeveritar dhe partiak i Rumanis i kryesuar nga Dezhi prfundoi vizitn n Jugosllavi. Pr bisedimet q jan zhvilluar me kt rast, u botuan dy komunikata t prbashkta. Nj pr bisedimet qeveritare dhe nj pr marrdhniet midis Lidhjes s Komunistve Jugosllav dhe Partis Puntore Rumune. Kshtu njofton TASS-i q reflekton me sa duket, knaqsin e sovjetikve pr prfundimet e ksaj vizite e t ktyre bisedimeve!

Radiot e huaja dhe azhanset e ATSH-s informojn pr nj provokacion shum t rrezikshm e pr nj gjendje shum t rnd n Lindjen e Mesme, pr agresionin ushtarak t Izraelit kundr Egjiptit. Q pardje, forcat ushtarake izraelite kan kaluar vijn e demarkacionit t armpushimit Egjipt-Izrael dhe kan shprthyer nj operacion n shkall t gjer n gadishullin e Sinait. Si njoftohet, po zhvillohen luftime t ashpra. Ushtria egjiptiane po i reziston invadimit izraelit. Sikur t mos mjaftonte agresioni i Izraelit, qeverit britanike dhe franceze, nn pretekstin e sigurimit t kalimit npr kanalin e Suezit, i kan drguar nj ultimatum qeveris egjiptiane, sa pr sy e faqe edhe asaj izraelite, me krkesn q t ndalen t gjitha veprimet luftarake n tok, det e ajr dhe t trhiqen forcat ushtarake ndrluftuese n nj distanc prej 16 kilometrash nga kanali i Suezit. N qoft se nuk do t veprohet kshtu brenda 12 orve, krcnojn anglo-francezt, njsit ushtarake t Britanis dhe t Francs do t ndrhyjn me fardo force q t jet e nevoj-

234

235

shme pr t siguruar zbatimin e asaj q krkohet n ult imatum. Ultimatumi, q nuk bn asnj dallim midis agresorit dhe viktims s tij sht nj prov e hapt e faktit q agresioni i tanishm ushtarak izraelit kundr Egjiptit sht nj agresion i prhashkt britaniko-francez e izraelit. Un kshtu e gjykoj kt pun. Ne do t mbrojm e do t mbshtetim luftn e popullit egjiptian dhe t popujve t tjer arab kundr agresorit izraelit dhe padronve t tij ciltdo q t jen ata. N t njjtn koh do t marrim masat e nevojshme, q krkon situata, pr t mbrojtur vendin ton nga pasojat q mund t sjell zhvillimi i ngjarjeve n pellgun e Mesdheut.

E PREMTE 2 NENTOR 1956

Agresioni i Izraelit kundr Egjiptit po merr proporcione t gjera. Sapo presidenti Naser thirri ambasadorin britanik n Kajro dhe i njoftoi se qeveria egjiptiane e hidhte posht ultimatumin britaniko-francez si nj akt armiqsor e q prek t drejtn, nderin dhe sovranitetin e vendit t tij, radiot dhe agjencit e lajmeve njoftuan se nj numr i madh aeroplansh bombardues anglez e francez filluan bombardimin e Kajros, Aleksandris, Port-Saidit dhe t Ismailias. Turp i madh pr imperialistt dhe shrbtort e tyre! Por ata nuk kan as turp, as cip.

Takova me mall e bisedova me nnat tiranase, q i bn shtpit erdhe t revolucionit, q i bn dhomat e tyre t thjeshta sallat e para t mbledhjeve t Partis, pr t ciln faln ka patn m t shtrenjt, deri jetn e bijve t tyre. U gzova q i gjeta mir, t plakura por me zemr t rinuar, t lumtura mes fmijve, niprve e mbesave, nga goja u buronin ve fjal dashurie pr Partin. Shkova pa lajmruar, pa trokitur si dikur kur isha ilegal. Kur hyra n oborrin e Ije Farks ajo ishte me nallane e di po punonte, m doli prpara e m'u hodh n qaf. Ringjallm kujtimet e lufts, kujtuam Vojon, Xhoxhin e Sadikun, t cilt ishin strehuar n kt shtpi para se t binin heroikisht n luftn e Kodrs s Kuqe. E porosita nnn t'u flas pr kt akt heroik dhe pr luftn ton brezave t rinj, t'u flas thjesht, me zemr nne, t'u tregoj ato q ka par e dgjuar gjat lufts. Shkova ta takoj e bisedova me nn Shyrin 1, nn
1. Hajrie Shyri.

238

237

e dshmorit Halil Shyri, n shtpin e s cils strehohesha n kohn e lufts. N familjen e Mehmet Begs u takova e bisedova me Tiren, t shogen e tij, kurse Meti (karrocieri, si e thrritnim n kohn e lufts) ishte n pun: vazhdonte zanatin e vjetr, karrocier, po tani n Shtpin e Fmijve, pran jetimve. Ata fmij vrtet kan mbetur pa prindr, i thash Tires, po nuk jan pa t ardhme, pr ta mendon e kujdeset Partia. Shkova edhe n shtpin e dshmorit Hamid Shijaku, ku u takova me nnn e tij, Metijen. U takova, u malla e bisedova edhe me nn Hava Tufn, e cila m tregoi me prmallim dhomn ku qndronim gjat kohs s lufts. N kt shtpi, nj nga bazat tona t lufts, ku jan shtypur edhe numra t Zrit t popullit dhe q fashistt e quanin erdhe komuniste, gjeta sot me t vrtet nj erdhe t lumtur. Nn Havaja me fmijt, me nipr e mbesa (8 ishin akoma t vegjl, q sapo erdhn nga kopshtet e erdhet), jetonin t gzuar. Sa qumsht kan pir ata tani, tha nn Havaja, un kam pir m par gjith jetn time. Te Mine Keta, m pritn me dashuri e prmallim. Sikur m solle Dulln, tha nn Minja kur u prqafuam. Ta bm shtpin me balt, i thash nn Mines, dhe ajo m'u prgjigj: Shtpia sot shklqen se m erdhe ti, o bir. Kujtuam Dulln, q ra n kohn e lufts n krye t detyrs, kujtuam Miston e Mihalin, kujtuam se si Mihali kur mori vesh lajmin e rnies s Mistos, shkroi vjershn pr t n oborrin e ksaj shtpie, kujtuam Vojon me t cilin u takova pr her t par pikrisht n kt shtpi, kujtuam si punonim pr t shtypur trakte
238

me ato germa q Mihali e Mistoja ia patn rrmbyer armikut. Nnat trimresha tiranase nuk kursyen asgj lirin e atdheut, bijt i prcolln n luft dhe shtpit i vun n shrbim t Partis. Kto shtpi t ulta me mure prej balte u bn kshtjella t rezistencs popullore, qendra t agjitacionit antifashist, erdhe t lufts kundr fashizmit, prandaj t'i ruajm e t'i mirmbajm q brezat e rinj t msojn edhe prej tyre historin e lavdishme t Lufts Nacionallirimtare. Bisedova shtruar me njerzit e thjesht e t dashur t popullit. U fola edhe pr gjendjen ndrkombtare si dhe pr qndrimet armiqsore t disa personave n Konferencn e Tiranst. M dgjonin me vmendje dhe aprovonin ato q thosha. T gjith shpreheshin n nj mendje se duhet t jemi vigjilent e ta ruajm Partin. Me intuitn e tij t thell populli e ndien se Partia sht gjja m e muar q ka, sht garancia e liris dhe e prparimit.

Sot u botua Deklarata e Qeveris son me an t s cils denoncojm me vendosmri aktin kriminal t agresionit ushtarak anglo-franko-izraelit kundr Egjiptit. N emr t popullit ton, deklarojm, gjithashtu, se mbshtetim plotsisht luftn e drejt t qeveris dhe t popullit egjiptian pr t mbrojtur vendin e tyre. Dham porosi q t organizohen manifestime e demonstrata popullore n t gjith vendin pr t dnuar agresionin ushtarak imperialist e veprimet e bombardi1. Shih n kt vllim f. 144.

239

mit mbi qytetet egjiptiane dhe pr t treguar solidaritetin e popullit ton me popullin egjiptian. M vjen shum keq pr popullin e varfr por puntor egjiptian q ka rn viktim e nj agresioni barbar nga fuqit imperialiste dhe shrbtori i tyre, Izraeli. Msova sot nga agjencit e lajmeve se anglezt e francezt vazhdojn t hedhin bomba djegse e eksplozive mbi qytetet egjiptiane, duke vrar e duke plagosur me dhjetra njerz midis popullsis s pambrojtur. Po kto agjenci njoftojn se qeveria egjiptiane preu dje marrdhniet diplomatike me Britanin dhe me Francn dhe e shpalli veten e saj n gjendje lufte me t dy kto vende agresore imperialiste. Ky sht nj veprim shum i drejt, i vendosur dhe dinjitoz i qeveris egjiptiane. Ne e prshndetim at.

E SIITUNE 3 NENTOR 1956

N mbledhjen e Byros Politike t KQ t PPSH trajtuam kto probleme: Disa shtje q kan t bjn me marrdhniet midis vendeve t kampit socialist. Ngjarjet n Hungari dhe n Poloni. Bashkimi Sovjetik si n rrug partie edhe n rrug shtetrore nuk na ka thn asgj rreth ktyre ngjarjeve. Detyrat e Partis pr t prballuar do situat, sado e rrezikshme qoft.

240

241
16 - 63

E HENE 5 NENTOR 1956

ishte agjent i Titos e i reaksionit ndrkombtar, vrtetohet se n tragjedin e kohve t fundit n Hungari udhheqja jugosllave ishte e przier kok e kmb. Nj kriminel tjetr i rrezikshm e kundrrevolucionar tipik, kardinali Minxenti i ka shptuar zemrimit t popullit hungarez duke u strehuar n ambasadn amerikane ku po bhet i paprekshm nga hgjet hungareze dhe i pakapshm ttga forcat e rendit e t diktaturs s proletariatit.

N vazhdim t shnimeve q kam br disa dit m prpara pr ngjarjet n Hungari. Pikrisht n ditt kur kundrrevolucioni ishte n zhvillim t plot, Rakoshi u hoq nga udhheqja e partis hungareze gjoja pr arsye shndetsore dhe u drgua n Bashkimin Sovjetik pr pushime! Un dyshoj shum p4r kt. Rakoshi kishte t metat e prgjegjsit e tij, por ishte m i miri nga gjith t tjert q mbetn n udhheqje. Pastaj, prse t ohej pr pushime n Bashkimin Sovjetik. Nga sa gjykoj un, vendimi pr t rrzuar Rakoshin nuk sht marr n Budapest. M ka br prshtypje t madhe fakti se pikrisht pas rrzimit t Rakoshit, sidomos n ditt famkeqe t tetorit, iu hapn dyert e rikthimit n Hungari hortistve, baronve e kontve, ish-zotr dhe shtyps t dikurshm t popullit hungarez. Qeveria e tradhtarit dhe e kulakut, Imre Nagi, i pati ditt e numruara. Kundrrevolucioni u shtyp, por nj ndr krert e tij, pikrisht Imre Nagi dgjojm se sht strehuar e ruhet n ambasadn e Titos dhe i shptoi zemrimit t popullit! Me kt vrtetohet se Nagi 242 243

E MARTE
6 NENTOR 1936

Pr festn e 39-vjetorit t Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit, u drguam udhheqsve sovjetik nj telegram urimi pr popujt vllezr sovjetik.

t krkuar trheqjen e tyre nga Egjipti dhe pr t shprehur solidaritet me luftn e drejt t popullit egjiptian. Pra kudo po thuhet: Larg duart nga Egjipti. Kjo sht nj shenj e mir! Agresioni ushtarak imperialist kundr Egjiptit po diskutohet kto dit gjersisht dhe po dnohet ashpr edhe n punimet e sesionit t jashtzakonshm t Asambles s Prgjithshme t OKB-s. Por n kt kuvend t popujve, si duan ta quajn disa, n t njjtn koh po bhen prpjekje pr t shfajsuar agresort imperialist dhe Izraelin, pr t'i shptuar ato nga dnimi e nga prgjegjsia dhe pr ta detyruar Egjiptin t pranoj rezoluta e kompromise, midis tyre edhe nj rekomandim armpushimi. Kjo sht nj shenj e keqe.

Mbrmje n ambasadn sovjetike n Tiran me rastin e 39-vjetorit t Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit. Prshndeti ambasadori Krilov. Fola edhe un.

Agresioni ushtarak anglo-franko-izraelit, bombardimet e egra nga ajri dhe vrasja e njerzve t pambrojtur n qytetet egjiptiane nga aviacioni ushtarak anglo-francez, kan shkaktuar nj kundrveprim t madh e t njzshm n opinionin publik prparimtar botror e sidomos midis masave punonjse. Nga sa dgjoj nga radiot e huaja dhe nga sa lexoj n azhanset e ATSH-s, n shumicn drrmuese t vendeve t bots n Evrop, n Afrik, n Azi e n Amerik po zhvillohen demonstrata masive popullore pr tt dnuar agresort, pr 244 245

E/s

E ENJTE 8 NENTOR 1958 E MERKURE 7 NENTOR 1958

Sot sht 39-vjetori i Revolucionit t Madh t Tetorit, i ksaj ngjarjeje q hapi nj epok t re pr njerzimin. Kurse nesr do t festojm 15-vjetorin e Partis son t dashur. Populli i kryeqytetit zhvilloi sot nj manifestim t madh kushtuar ktyre dy datave e dy ngjarjeve t rndsishme pr jetn e tij. Po sot u inaugurua Wzina e Prpunimit t Nafts n Crrik, nj nga veprat e mdha t planit t dyt pesvjear, si dhe termocentrali i uzins.

Partia jon e dashur mbushi pesmbdhjet vjet q nga dita e themelimit t saj n Tiran. Kjo dat sht nj ngjarje e shnuar jo vetm pr Partin, po edhe pr shtetin e popullin ton. E re sht PPSH pr nga vitet, por, pr nga vepra q ka kryer dhe nga pjekuria q ka treguar n udhheqjen e fateve t vendit, ajo sht e thinjur. Me kt rast paradite bra vizit n Shtpin-muze t Partis. Sa kujtime m ngjall kjo shtpi e thjesht, zyra e par e mbledhjes s par t themelimit t Partis son t shtrenjt. Pastaj shkova n Varrezat e Dshmorve pr t nderuar kujtimin e shokve tan q derdhn gjakun pr lirin e atdheut. Mbasdite, me rastin e ktij prvjetori, si dhe t 39-vjetorit t Revolucionit Socialist t Tetorit prshndetai, n emr t KQ t PPSH, pjesmarrsit e mbledhjes solemne t organizuar nga Komiteti Qendror dhe Komiteti i Partis pr qytetin e Tirans. Fola gjat pr rrugn e lavdishme q kan prshkuar Partia dhe shteti yn n ndrtimin socialist t vendit, pr politikn e brendshme dhe at t jashtme etj.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, t 83.

21 (3

247

E PREMTE 9 NNTOR 1956

E SHTUNE 10 NENTOR 1956

Prfaqsuesi yn n OKB foli dje n sesionin e jashtzakonshm t Asambles s Prgjithshme. Dnoi dhe demaskoi fort aventurn e prgjakshme kundrrevolucionare t elementve fashist dhe t padronve t tyre imperialist kundr popullit hungarez.

Mora pjes n shfaqjen q dha sonte n salln e Teatrit Popullor grupi i artistve t studios shtetrore t baletit oi Sin Hi t RDP t Kores, i cili, prej disa ditsh, ndodhet n vendin ton. Programi prmbante pjes t ndryshme q u ekzekutuan me mjeshtri. M plqeu.

Pas pranimit t rekomandimit t OKB-s pr vendosjen e nj armpushimi me agresort izraelit, qeveria egjiptiane bri dje nj trheqje tjetr. Ajo pranoi nj propozim, a rekomandim, t Sekretarit t Prgjithshm t OKB-s, Hamarskjold pr krijimin dhe vendosjen e forcave policore ndrkombtare n tokat q ndajn forcat ushtarake agresive izraelite dhe forcat ushtarake egjiptiane pr t ruajtur e mbajtur qetsin! Ky veprim duket haptazi q sht n favor t agresorve izraelit, t cilt refuzojn t trhiqen nga tokat e pushtuara egjiptiane dhe n dm t sovranitetit t Egj iptit. T shohim tani 'do t bhet e 'do t kurdiset m tej pr t shptuar nga dnimi agresort izraelit e padront e tyre imperialist.

Prita sot udhheqsit e ansamblit artistik t studios shtetrore t baletit t RDP t Kores. I urova miqt korean pr sukseset e shfaqjeve t tyre n vendin ton.

248

249

eiY

E MARTE 13 NENTOR 1956

E MERKUP.E 14 NENTOR 1956

N mbledhjen e sotme t Byros Politike t KQ t PPSH s pari lexuam dy letra t kohve t fundit, q jan kmbyer midis Titos dhe shokut Hrushova. Pastaj i raportova mbledhjes pr bisedn q pata sot me ambasadorin sovjetik Krilov: Pr pyetjet q i bra lidhur me letrat n fjal, pr qndrimin e Titos ndaj nesh, pr vnien e Janosh Kadarit n krye t KQ t Partis s Punonjsve t Hungaris, pr heqjen e Geros si sekretar i par, pr qndrimin ndaj Imre Nagit dhe pr pyetjen q m bri n fund Krilovi: Po gjyqin e Dali Ndreut, do ta I analizova kto probleme dhe shpreha mendimin e qart e t vendosur t Partis son. Pastaj diskutuan shokt e Byros Politike. Byroja Politike u shpreh n mnyr unanime pr qZ_ndrimin e vendosur marksist-leninist t Partis son pr kto probleme.
1. Esht fjala pr letrn q Titoja i drejtoi Hrushovit m 8 nntor 1956 si dhe prgjigjen e Hrushovit drguar Titos m 9 nntor 1956, n vazhdim t letrave t tyre t mparshme, duke filluar nga data 4 nntor, q bjn fjal pr shtjen hungareze, pr mbrojtjen e tradhtarit Imre Nagi me shok.

Sot paradte, n salln e re t Kuvendit Popullor, u hap sesioni i 4-t i zakonshm i Kuvendit Popullor. Pas aprovimit t rendit t dits, shoku Gogo, q sht ngarkuar me detyrn e zvendskryetarit t par t llit t Ministrave, krkoi t lirohej nga detyra e kryetarit t Kuvendit Popullor. Kuvendi e pranoi kt krkes dhe zgjodhi kryetar shokun Rita.

250

E ENJTE 15 NNTOR 1956

E SHTUNP. 17 NNTOR 1956

Gjat gjith ktyre ditve, radiot dhe shtypi i huaj kan botuar materiale e fotografi q flasin e tregojn pr veprimet mizore, t egra e njerzore q forcat kundrrevolucionare-fashiste hungareze kan br kundr antarve t Partis s Punonjsve t Hungaris, puntorve, npunsve, punonjsve t sigurimit t shtetit e t organeve t tjera t diktaturs s proletariatit si dhe njerzve t tjer t pafajshm e patriot t ndershm. Vigjilenc, vigjilenc, dhe nj her vigjilenc! Egrsia e mizoria e kundrrevolucionarve sht e pakufi. Prandaj ata duhet t shtypen pa mshir e pa hezitim.

TASS-i njofton se n Bashkimin Sovjetik u b me sukses nj prov me arrn brthamore. Le t'i vn gishtin koks imperialistt luftnxits!

252

253

EH

E ENJTE 22 NENTOR 1958

E PREMTE 23 NENTOR 1956

N Mosk u shpall zyrtarisht se Molotovi u shkarkua nga detyra e zvendsit t par t kryetarit t Kshillit t Ministrave t Bashkimit Sovjetik dhe u gradua ministr i Kontrollit t Shtetit!

Nesr n gazetn Zri i popullit do t botohet artikulli yn q demaskon rnd nj fjalim t Titos, mbajtur disa dit m prpara 1 mbi gjendjen ndrkombtare e, n radh t par, mbi ngjarjet n Hungari e n Egjipt. N artikull i japim Titos at q rneriton. Kto dit kam lexuar edhe nj artikull koment t gazets Pravda pr kt fjalim. Flitej me dorashka, me merak se mos acarohej shoku Tito, si e cilsonin n artikull!

Sot, n 15-vjetorin e krijimit t organizats s Rinis Komuniste t Shqipris, mes brohoritjeve entuziaste t qindra delegatve, filloi punimet n Tiran Kongresi i 3-t i BRPSH. Kudo ndihet forca, gzimi dhe vendosmria e brezit t ri t edukuar e t kalitur nga Partia pr t ecur n rrugn e socializmit. Rinia e sotme po rritet e kulturuar, e ditur, e pastr ideologjikisht dhe e fort fizikisht. Ajo sht vepr e mrekullueshme e Partis. 15 vjett e jets s organizats s saj jan dshmi e gjall e cilsive t larta t rinis son. E udhhequr si kurdoher nga Partia, ajo edhe n t ardhmen do t'i vr t gjitha forcat dhe energjit e saj n shrbim t popullit dhe t atdheut. N emr t KQ t Partis, Kongresin e prshndeti shoku Hysni.

1. Mbajtur m8 11 nntor 1956 n qytetin e Pulas dhe botuar n gazetn Borba m8 16 nntor 1956.

254

255

EH

E 11P,INIE 26 NENTOR 1956

E MERKURE 28 NENTOR 1956

Sot nprmjet shtypit populli yn u njoh me vendimin e Kshillit t Ministrave t RP t Shqipris dhe t KQ t PPSH pr uljen e re t mimeve, pr rritjen e pagave t ulta dhe t pensioneve t ulta, prej t cilave ai do t ket nj fitim prej 1 miliard e 100 milion leksh.

Mbledhje solemne me rastin e 12-vjetorit t mit organizuar nga KQ i Partis, Kshilli i Ministrave dbe Kshilli i Prgjithshm i Frontit Demokratik. Pas fjals s rastit do t jepet nj program artistik.

2561
17 - 63

251

Ey

E ENJTE 29 NENTOR 1956

E PREMTE 7 DHJETOR 1956

Pritje n Pallatin e Brigadave me rastin e fests s lirimit.

Njoftohemi pr rezultatet e zgjedhjeve t 2 dhjetorit. Rezultatet jan t larta. Zgjedhsit votuan pothuaj unanimisht pr kandidatt e Frontit, gj q flet pr lidhjet e ngushta t popullit me Partin dhe pr forcn e pushtetit popullor te ne.

Provokacion i turpshm. Dje, n postn kufitare t Kakavijs, roja greke qlloi dhe vrau ushtarin ton t kufirit Llesh Pal upin. Ky sht vazhdim i provokacioneve t rojave greke t kryera n kufirin ton gjat ktij muaji. Qeveria jon ka ruajtur gjakftohtsin dhe ka protestuar pran OKB-s pr kto incidente. Kujt i shrbejn kto qndrime?! Ne kemi qen dhe jemi pr marrdhnie normale me fqinjt.

258

253

DHJETOR 1956

E HENE 81 DHJETOR 1956

Pas disa ditsh bashk me shokun Hysni Kapo do t nisemi pr n Mosk pr bisedime me udhheqjen e Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, si kishim vendosur m par edhe n mbledhjen e Byros Politike 1. Do t bisedojm shtje t situatave aktuale ndrkombtare, pr ngjarjet n Hur,gari e n Poloni, si dhe pr marrdhniet me Jugosllavin.

Shkuam n mbrmjn e organizuar n Pallatin Brigadave nga KQ i Partis dhe Kshilli i Ministrave pr pioniert m t dalluar t vendit me rastin e Vitit t RL

1. Esht fjala pr mbledhjen e dats 13 nntor 1956; shih: Enver Hoxha, Vepra, vb1L 14, f. 146.

260

261

1957

.Ehi

E ENJTE 3 JANAR 1957

N mbledhjen e Byros Politike raportoval pr bisedimet q zhvilloi n Mosk delegacioni i Partis son me udhheqsit e PK t BS. Pr t tria shtjet kryesore q u biseduan, pr shtjen jugosllave, poloneze e hungareze, delegacioni yn, ashtu si kishim vendosur n nntor n Byron Politike 2 parashtroi pikpamjet e qndrimin e Partis son, duke br edhe propozime prkatse. Shokt e udhheqjes s PK t BS i cilsuan qndrimet e PPSH t drejta dhe ishin dakord me to. Kjo, natyrisht, sht nj knaqsi pr Partin ton, q n kto situata shum t vshtira, ka ditur t orientohet e t thellohet n problemet q dikton koha, duke qndruar kurdoher fort n pozita marksiste-leniniste. Vazhdimi dhe thellimi m tej i lufts kundr armiqve t klass, kundr titistve dhe armiqve t tjer t marksizm-leninizmit krkon ta ruajm t fort unitetin e radhve t Partis dhe t popullit rreth saj, t jemi vigjilent dhe t ngrem m lart nivelin ideologjik e politik t Partis son.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 172. Kjo shtje u shqyrtua n mbledhjen e Biros Politik2 t KQ t PPSH m 13 nntor 1956.

265

.E 1.1

E SHTUNE 5 JANAR 1957

E DIEL 6 JANAR 1957

Sot n gazetn Zri i popullit botuam artikullin e Pravds: Dshtimi i planeve agresive t reaksionit ndrkombtar, t shkruar nga Ponomarjov. Aty u bhet nj analiz ngjarjeve n Hungari, bhen prpjekje pr t hedhur drit rreth shkaqeve q uan n kundrrevolucion, nxitsve t tij dhe msimeve q duhen nxjerr nga ato ngjarje. Me siguri, pas tr atyre q ndodhn, jo vetm shokve hungarez, por edhe shokve sovjetik, edhe udhheqjeve t partive t tjera motra u duhet t bjn analizat e duhura, t'i thellojn e t'i argumentojn ato pr t zbuluar mir rrnjt e shkaqet e atyre ngjarjeve e pr t mos lejuar m t ndodhin tragjedi t tilla. ArtikuIli i Ponomarjovit sht, si fillim, nj prpjekje jo e keqe drejt analizave m t thella e m t gjera. Por nj gj m mbeti e pakuptueshme: asnj fjal n artikull pr jugosllavt, megjithse dihet mir roli famkeq i Titos me shok n ato ngjarje! Prse? Kan frik se mos i mbetet qejfi Titos: Ktij vet as i erdhi e as i vjen frik t strehoj e t ruaj n ambasadn jugosIlave n Budapest kreun e kundrrevolucionit Imre Nagin. 266

Dje presidenti Ajzenhauer n nj mbledhje t posame t prbashkt t Dhoms dhe t Senatit lexoi mesazhin e tij mbi politikn e Shteteve t Bashkuara n Lindjen e Mesme. N mes t tjerash thuhej se politika amerikane do t forcoj pavarsin kombtare t Lindjes s Mesme. Pallavra. Doktrina e presidentit amerikan, q ka pr qllim nnshtrimin e vendeve t Lindjes s Afrt e t Mesme, prmban n vetvete farn e nj

lufte t re. Imperialistt kujtojn se gjithka varet nga ata. Por jo. Lvizja lirimtare e popujve, q ka marr vrull t madh n kolonit, do t triumfoj e s'mund ta ndalin dot imperialistt as me dollar, as me topa.

267

E MARTIR 8 JANAR 1957

Lexova nj deklarat zyrtare t qeveris hungareze, transmetuar nga agjencia sovjetike TASS. t tjerash shokt hungarez theksojn se ne nuk lejojm m kurr q n udhheqjen e punve shoqrore t rilindin metodat antileniniste t Rakoshi-Geros, kultit t individit etj., etj. Kjo deklarat, e thn n kuadrin e analizave pr ngjarjet kundrrevolucionare t tetor-nntorit n Hungari, merr nj tingllim tepr t hidhur! Pra, paskshin qen metodat antileniniste- t udhheqjes, kulti i individit, q uan n shprthimin e ngjarjeve t prgjakshme e tragjike n Hungari! Pra, ato q ndodhn atje s'ishin kurdisur nga reaksioni e imperializmi ndrkombtar e nga gjallrimi i pafalshm dy-tre vjett e fundit i reaksionit t brendshm, por na qenkshin pasoj e metodave antileniniste t Rakoshit rne shok etj., etj.! Pr bindjen time shkaqet e rrnjt e ngjarjeve kundrrevolucionare n Hungari jan shum m t thella e m komplekse, jo m nga aq sa thon shokt hungarez, por bile edhe nga ato q thon shokt sovjetik. Prse u gjallrua e u organizua reaksioni i brendshm, 268

hortistt e Minxenti pikrisht vitet e fundit e jo m par?! Kush ua hapi shtigjet e u dha mundsit rializmit e reaksionit ndrkombtar t deprtonin lirshm n Hungari, t gjallronin lidhjet e vjetra, t krijonin nj rrjet t tr kundrrevolucionar, ta organizonin e ta hidhnin n veprim? Kto kalohen n heshtje, ose s'zihen n goj fare. Pr mendimin tim, nse ka br gabime shoku Rakosh, gabimi i tij m i madh sht se nn presionin e parullave e thirrjeve pr demokratizim, pr rrnjosjen e metodave antileniniste, u dorzua, lshoi frenat e Partis nga dora, dobsoi forcn dhe kombativitetin e diktaturs s proletariatit. Kt krkonte imperializmi e reaksioni e u hodhn n aksion.

269

E MRKURE 23 JANAR 1957

E ENJTE 24 JANAR 1957

Sot bashk me shokt e tjer shkuam n Durrs pr t pritur delegacionin qeveritar bullgar, q erdhi pr vizit te ne me ftesn e Qeveris son. Delegacioni kryesohet nga kryetari i Kshillit t Ministrave t Bullgaris, Anton Jugov. Me Jugovin jam takuar edhe her t tjera, sidomos kur kam udhtuar me t npr Bullgari, ku m ka shoqruar n shum vizita q kam br dhe kam prshtypje t mira. Jugovi sht kuadr i vjetr i Partis Komuniste Bullgare, shok dhe bashkpuntor i udhheqsit t lavdishm t popullit bullgar, Gjergj Dimitrovit; njeri i vendosur dhe organizator i mir. Pas mbrritjes n Tiran, shokt bullgar i prita n selin e Komitetit Qendror t Partis. Po sot filluan bisedimet midis delegacionit bullgar dhe delegacionit ton, pr zhvillimin e marrdhnieve midis dy vendeve tona dhe pr probleme t ndryshme t gjendjes s sotme ndrkombtare.

N mngjes u nism me shokt bullgar pr t vizituar Shkodrn. Binte shum shi. Asistuam n banketin e shtruar n nj nga sallat e Komitetit Ekzekutiv, pastaj n mitingun e madh t popullit t Shkodrs, ku folm uni dhe Jugovi. Vizituam Uzinn e Fermentimit t Duhanit. Jugovi i prshndeti puntort n emr t delegacionit bullgar. Pas vizits q bm n kooperativn bujqsore t Dobrait, shkuam pr drek n hotel Turizmi. Pasdite u kthyem n Tiran. Shoqrimi me Jugovin sht vrtet i kndshm. sht njeri i dashur e i hapt.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 198.

270

271

FH

E DIEL 27 JANAR 1957

E MART8 29 JANAR 1957

Asistova n pritjen q u dha n Pallatin e Brigadave pr nder t delegacionit bullgar.

Sot n drek shkuam n Pallatin e Brigadave, ku u nnshkrua deklarata mbi qndrimin e delegacionit bullgar n vendin ton. Pasdreke asistuam n mitingun e madh t popullit t Tirans, q u organizua me rastin e vizits s delegacionit qeveritar bullgar. N mbrmje mora pjes n pritjen q dha ambasadori bullgar n hotel Dajti. Folm unl dhe JugovL

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 205.

272
18 63

273

E MERKURE 30 JANAR 1957

E ENJTE 31 JANAR 1957

Sot shokt bullgar u larguan nga vendi yn. Shkuam n Aeroportin e Rinasit pr t'i prcjell. Para nisjes Jugovi mbajti nj fjalim prshndetjeje.

Botuam n shtyp deklaratn mbi qndrimin e delegacionit qeveritar bullgar n vendin ton. Vizitn e shokve bullgar Partia jon e vlerson lart. Shkmbimi i mendimeve u b n unitet pikpamjesh nga t dyja palt, qoft pr shtjet q kan t bjn me marrdhniet n mes dy vendeve tona, qoft pr problemet q dalin nga gjendja n Ballkan, t cilat i shqyrtuam n detaje, apo pr probleme t tjera t gjendjes ndrkombtare dhe 2r bashkpunimin n mes dy vendeve tona.

274

275

pr t'u armatosur, pr t qen akoma m vigjilent pr t luftuar me sukses intrigat dhe orvatjet e armiqve.

Karakterizimi i situats s jashtme.

Ulja e tensionit dhe ngritja e tij prsri. Planet e imperialistve. Politika e BS dhe e vendeve t demokracis popullore. Lufta e ftoht, prgatitja e lufts.

E PRENITE 1 SHKURT 1957

Sulmi kundr Egjiptit.

Rilindja e popujve arab. Politika e Bashkimit Sovjetik, politika e Shteteve t Bashkuara t Ameriks. Interesat e imperialistve n kanalin e Suezit. Plani i ri i Ajzenhauerit. Roli i vendit ton.

TEZA PER RAPORTIN NE PLENUMIN E ARDHSHM TE KQ TE PARTISE Situata politike ndrkombtare Forcat e paqes dhe t demokracis kalojn nj periudh lufte kundr forcave agresive.
Prpara ktyre evenimenteve ndrkombtare pr mbrojtjen e liris dhe t paqes Partia dhe populli clnuan me vendosmri agresionin anglo-franko-izraelit ndaj Egjiptit, kundrrevolucionin n Hungari, mbajtn nj qndrim kompakt dhe t drejt n shtjen poloneze. Imperialistt dhe armiqt e tjer t vendit ton s'munguan t na sulmonin rrept pr qndrimet tona t vendosura. Kjo tregon se qndrimet tona jan t drejta, se ato godasin dhe demaskojn planet e tyre dhe se kontributi yn n politikn paqsore dhe monolite t kampit t socializmit sht nj kontribut i mueshm. Punimet e Plenumit t KQ kan pr qllim t'i japin nj ndihm akoma m t madhe Partis dhe popullit

Kundrrevolucioni n Hungari.
Imperializmi. Gabimet. Intrigat. Ndrhyrja e Bashkimit Sovjetik.

shtjet n Poloni. Sulmi kundr partis franceze e italiane. Qndrimi i partis italiane. Msimet q duhen nxjerr nga ngjarjet hungareze.
Do t jet gabim t mendohet se reaksioni ndrkombtar ka hedhur armt n vendet e demokracis popullere. Kapitalizmi, ka thn Lenini, do t bj, deri n zhdukjen e tij t plot, nj luft t ftoht dhe t hapt, paqsore dhe ushtarake, t prgjakshme dhe jo t prgjakshme.

276

277

Termat q u prdorn n Hungari: 1. Nacionalizmi shovinist. Kryelartsia mazhare kundr BS, oficert hortist t mundur nga ushtria sovjetike. 2. Demagogjia puntore. T shpronsuarit, fabrikant e t tjer sabotonin moralin e puntorve, i eksitonin duke u mbshtetur n vshtirsit e prkohshme dhe n disa gabime t vrtetuara dhe kto s'ia hidhnin socializmit (sepse demaskoheshin) por udhheqjes s partis. Kta element u lehtsuan n punn e tyre, sepse u qen hapur portat e partis dhe gnjyen puntor dhe komunist t rinj. N fshat ata patn m pak sukses, pse fshatarsia kishte marr tokn etj. 3. Kundr padrejtsive dhe pr Iirin. Intelektualt e rrethit Petf q me prkrahjen e Nagit prgatitn ofensivn ideologjike, spekuluan mbi t drejtn e kritiks pr t goditur ndrtimin e sociaLizmit si dhe mbi gabimet q jan t paevitueshme, por t ndreqshme n regjimin socialist. Filloi t lulzoj fjala liri n kuptimin e vrtet socialdemokratik, dhe gjoja nn parulln e liris s mendimit morn t drejtn t shkallmonin shtetin socialist nn pretekstin se s'duhej penguar liria individuale. Kt fushat e ushqyen me koh radiot perndimore, dhe sidomos Evropa e lir e ngritur apostafat. Individualizmi, anarkizmi ekzaltoheshin prej intelektualve t rrethit Petf si shpirtalla e liris. Shum intelektual t ndershm puntor ran brenda. Kundrrevolueioni hungarez na mson shum gjra qL. Lenini i ka parashikuar dhe q s'duhet kurr t harrohen nga ne. 278

, Nuk mjafton vetm komanterif I shfaqjeve t jasht me, t siprfaqshme t ngjarjeve, por duhet thelluar, pse ka ligje t lufts politike, ligjet e revolucionit q nuk mund t kuptohen, n rast se nuk i referohesh bazs s klass, t forcave politike q ndeshen. Vetm metocla e materializmit historik lejon t gjesh rrugn e drejt n ngjarjet e koklavitura. Armiqt, veglat e tyre, titistt, oportunistt e do kallpi e quajtn kundrrevolucionin hungarez nj revolucion popullor n regjimin socialist. Kjo s'ka asnj prmbajtje shkencore, pse nj revolucion sht nj ndryshim rrnjsor kualitativ i raporteve t prodhimit, n konformitet me karakterin e forcave prodhuese. do zallahi ose demonstrat apo lvizje s'mund t quhet revolucion popullor dhe ca m pak kundrrevolucioni hungarez. Kjo tregon vetm dshirn e armiqve t socializmit, injorancn e tyre nga marksizmi, si ajo e titistve, dhe prdorimin e parullave pseudomarksiste pr t fshehur qllimet. Marksizm-leninizmi na mson se nuk mund t katandiset analiza shoqrore vetm n ekzistencn e dy klasave, proletariatit dhe borgjezis. Ekzistojn shtresa t ndryshme dhe t forta n numr t borgjezis s vogl dhe atje sht problemi politik kryesor pas vendosjes s diktaturs s proletariatit. Lenini e sqaron kt shtje n t gjitha detajet. Disa aspekte t ktij problemi kan shum rndsi dhe veanrisht pse ilustrojn ngjarjet n Hungari, ose
1. Nga frngjishtja komentim, shpjegim.

279

m drejt ngjarjet hungareze vrtetojn edhe nj her tezat gjeniale t Leninit. Lenini na mson se diktatura e proletariatit duhet t zbatoj nj violenc t pamshirshme, t shpejt dhe t vendosur kundr kapitalistve, ifligarve dhe kulishve t tyre, dhe jo vetm n fillim, por gjith periudhn e ndrtimit t socializmit gjat s cils shpresat e restaurimit t kapitalizmit transformohen edhe n tentativa t restaurimit. Por Lenini na tregon, gjithashtu, se n diktaturn e proletariatit kryesore nuk sht vetrn violenca, esenca qndron dhe n shpirtin e organizimit dhe t ns s detashmentit t prparuar t punonjsve, t avangards s tyre, t udhheqsit t tyre t vetm, proletariatit. Pse udhheqsi i vetm proletariati dhe jo nj klas tjetr. 1. E vetmja klas q sht krejt e zhveshur nga kapitali, nga prona private dhe s'ka asnj interes q ta mbroj, n do form qoft, pronn private. 2. Prmirsimi i jets pr t sht zhdukja e prons private, ndrtimi i socializmit dhe t oj kshtu t gjith shoqrin n nj nivel t lart. 3. Lufta e klasave kundr kapitalizmit dhe borgjezis e ka pajisur at me nj eksperienc t madhe. Ai njeh mir djallzit, barbarizmat, gnjeshtrat, qllimet grabitqare t borgjezis. Ai njeh mir forcn e armikut q ka prpara dhe, pra, vetm ai mund t drejtoj ndrtimin e socializmit, vetm proletariati sht n gjendje t'u rezistoj me heroizm goditjeve, humbjeve, sakrificave q historia u imponon atyre q vendosin t shk280

puten nga e kaluara. S'ka rrugdalje tjetr pr t, kapitalizmi ia ka mbyllur t gjitha portat. Proletariati i njeh pa mundim fare kapitalistt, me fardo veshje dhe mask q ata t dalin, qofshin kta t maskuar n aparatet shtetrore t shtetit socialist, qofshin kta emigrant politik, q hedhin lot krokodili, pr demokracin, por q n realitet jan n shrbim t kapitalizmit dhe organizojn komplote. Borgjezia e vogl nuk i ka kto kualitete t borgjezis s madhe dhe t kapitalistve, por s'duhet harruar se edhe n ndrtimin e socializmit ajo ekziston dhe tenton t krkoj drejtimin e punve, thot Lenini, tenton t'i imponoj pikpamjet e veta proletariatit. 1. Ekziston prodhimi i vogl dhe s'mund t zvendsohet menjher me prodhimin socialist. 2. Proletariati n kooperativizmin socialist duhet t veproj n mnyr progresive, pa u shpejtuar por edhe pa u vonuar shum dhe kt gj duhet ta shoqroj ME shum masa ekonomike, politike, edukative. Prodhuesi i vogl nga natyra sht i Ikundshm, si punonjs i afrohet proletariatit, si shits dhe blers i afrohet kapitalizmit. Kur shfaqen vshtirsi, ai heziton, hidhet andej-kndej, dhe gjen instinktivisht paragjykime antikomuniste, antipuntore. Prodhimi i vogl, pra, ekonomikisht sht fusha e lkundjeve politike q karakterizojn borgjezin e vogl, fusha e anarkizmit, i cili manifestohet edhe kundr planeve t mdha t industrializimit socialist, edhe n planin politik kundr organizimit dhe disiplins s ndrtimit socialist. Domethn revolucioni gjen prpara nj forc t

881

madhe t rutins s vjetr, zakonet, injorancn, paragjykimet dhe fodullkun e borgjezis s vogl. Duhet me fitu mbi kto forca, prandaj Lenini na mson se s'duhet harruar asnjher kjo luft e prditshme. Ktu e kan forcn kapitalistt dhe ifligart q revolucioni popullor i ka shpronsuar dhe goditur. Ata gjejn forca pse e gjith masa e punonjsve dhe veanrisht elementt e borgjezis s vogl nuk i zbatojn ngahera si duhet ligjet e pushtetit socialist. Kapitalistt dhe borgjezia e madhe e ifligart si ish-drejtues t ekonomis, i din vshtirsit tona dhe ku na dhemb, prandaj prve sabotimeve ata presin momentin, presin vshtirsit e regjimit t ri, ruajn gabimet q bhen dhe shfrytzojn n favor t tyre forcn e zakonit t mentalitetit mikroborgjez..

gjezis s vogl, revolucioni, thot Lenini, sht n buzn e disfats.

Lenini tregon se me ndryshimin e konditave historike borgjezia e vogl sht ba e pazonja t oj n fitore asnjfar revolucioni. 1789 borgjezt e vegjl
mund edhe t ishin revolucionar t mdhenj; m 1848 ata u bn qesharak; m 1917-1921 u bn bashkpuntor t ndyr t reaksionit, valetl e tyre pr rolin q luajtn. 'mund t themi pr ata t 1956-s, Minxentt, Nagt? Me nj grusht u likuiduan n Hungari.

Rezulton, pra, se kapitalistt e shpronsuar kan si pikmbshtetje kryesore n vendet e demokracis popullore lkundjet politike t borgjezis s vogl. Pra, klasa puntore duhet t'i zhduk dhe Vi kaprcej kto lkundje, t cilat s'jan t njllojta n t gjitha vendet e demokracis popullore. 'duhet br? Dy gjra: nga nj an duke prer nga rrnjt faktorin ekonomik t hezitimeve e duke u siguruar kondita ekonomike punonjsve dhe prodhimtaris s vogl, nga ana tjetr duke zhvilluar nj luft politike dhe ideologjike kundr koncepteve, pikpamjeve dhe praktiks mikroborgjeze. Pr kt nj kondit absolute: forca e organizimit dhe e disiplins s partis. Socializmi nuk ndrtohet i izoluar nga kto influenca mikroborgjeze. Kufoma e kapitalizmit kalbzohet n syt tan Lenini. Domethn se kapitalizmi i rrzuar akoma nuk sht varrosur. Me mikrobet dhe me errat e tij qelbet shoqria e re, prandaj pengesa kryesore pr t jan uniteti dhe disiplina e partis.
1. Nga frngjishtja shrbtor.

Kur kujtojn se erdhi momenti ata hedhin parullat

e kurdisura sipas situats pr gjendjen shpirtrore t masave q jan pr revolucionin. Qllimi me marr pushtetin, me parulla t djathta ose mngjarashe s'ka rndsi pr ta, rndsi pr ta ka t zbojn udhheqsit m t vendosur t proletariatit, komunistt. Kt kuptim ka pasur parulla e Miljukovit, pas kundrrevolucionit n Kronshtad (me sovjet, pa bolshevik), kt kuptim kan pasur dhe kshillat revolucionar t puntorve n Hungari, t prdorur nga titistt.

Esht e kuptueshme pse borgjezia dhe kapitalizmi ajn kokn pr sovjett ose kshillat revolucionar,
Pasi t marrin pushtetin ather ia dredhin zverkun edhe borgjezis s vogl q e prdorin si mash.

Po t vihen frenat e shtetit popullor n duart e bor282

283

Reaksioni q ka humbur, thot Lenini, ruan gabimet, nga t cilat sigurisht edhe do t bhen, pse proletariati nuk e posedon plotsisht artin dhe shkencn e drejtimit t shtetit. Ai e mson at gjat lufts s tij revolucionare. Intelektualt borgjez utopist thon se proletariati nuk duhet ta marr fuqin pa dhn provat se ai sht i zoti t drejtoj pa gabime. Kta kan pr qllim q revolucioni t mos bhet kurr. Drejtsia e vijs s prgjithshme t ndrtimit t socializmit, e bazuar mbi shkencn marksiste-leniniste, sht nj politik klase. Teoria nuk mund t parashikoj t gjitha aspektet e reja t praktiks n ndrtimin e socializmit dhe pr kto aspekte s'ka skema, por ka principe Proletariati mson duke ushtruar diktaturn. Nj vepr si ndrtimi i socializmit, parashikon, pr njqind gabime, t meta, 10 mij aksione heroike q borgjezia kto prpiqet t'i fsheh dhe t vr n dukje, t publikoj vetm gabimet (shih shtypin dhe radiot). Gabimet sigurisht duhen korrigjuar. Cilat jan garancit kundr gabimeve. Respektimi i parimeve t partis, lidhjet me masat, centralizmi, drejtimi kolektiv, kritika dhe autokritika. Fashizmi rreziku aktual. Evenimentet n Franc dhe n Hungari vun n dukje krcnimin fashist. As nuk duhet me pas iluzione se kapitali financiar do t'i lshoj armt dhe pozitat. Nga t gjitha format e lufts, m e egra quhet fashizmi. Fashizmin borgjezia e prdor kundr hovit revolucionar t masave. Dimitrovi ka thn se fashizmi 284

sht diktatura terroriste e hapt e elementve m reaksionar dhe m shovinist t kapitalit financiar. Sa m tepr thellohet kriza n gjirin e kapitalizmit, sa m tepr kapitalistt humbasin tregjet dhe u paksohen fitimet, sa m shum forcohet kampi i socializmit, sa m shum popujt hedhin posht zgjedhn e kapitalit dhe lvizja revolucionare ngrihet, aq m tepr kapitalizmi e quan urgjente t forcoj ekzekutivin e tij, domethn t zhduk dhe ato forma gjoja demokratike, me nj fjal t zvendsoj demokracin formale me nj diktatur terroriste t hapt. Kjo po zhvillohet gradualisht prpara syve tan n Shtetet e Bashkuara dhe n demokracit e tjera perndimore. Prmbajtja, ideologjia dhe karakteristikat e fashizmit jan t njjta n do vend. Prve t tjerave pr t gnjyer masat e lkundura t borgjezis s vogl, kapitalistt prdorin edhe socialdemokratt. Nuk heziton t krijoj grupe dhe banda terroriste, prdor demagogjin m t shfrenuar, spekulon mbi vshtirsit dhe aspiratat e masave. Mos harroni 'bnte Musolini q m 1919: Do t shpronsojm ifligart, pasanikt, e minierave etj. Por akoma n Itali kto probleme ndodhen t pazgjidhura, pse e gjith kjo qe gnjeshtr. Hitleri bnte po kt propagand. Nxiste racizmin, vinte n plan t par teorit raciste t kontit Gobino t hierarkis pr racat njerzore me racn gjermane n krye, nxiste antisemitizmin dhe ksenofobin m t egr kundr popujve t tjer. Ideolog, teoricien t uditshm e q i gjejm edhe tash pas disfats hitleriane, prpiqen t demonstrojn se roli i gruas sht t pjell dhe ai i burrit t luftoj. 285

Dihet se ku na uan kto dhe kush i pagoi me gjak. Por fashizmi n restaurim tregon nj shenj dobsie t borgjezis. Prandaj duhet me pas parasysh se fashizmi nuk sht nj makin e gatshme, por ajo prgatitet nn regjimin e borgjezis nprmjet prpjekjeve t ashpra, nganjher t prgjakshme me proletariatin dhe me partin e tij si edhe me partit e tjera prparimtare. Pra, duhet me luftu kundr fashizmit gjat gjith etapave q ai prgatitet. N Franc po ecet n prgatitjen e fashizmit, n forcimin e ekzekutivit, n stabilizimin e qeverive reaksionare dhe t fuqis presidenciale. Prpiqen, pra, me heq pushtetin e kontrollit t t zgjedhurve t t deputetve mbi pushtetin ekzekutiv. Prej shum kohe borgjezia n fuqi po ua ha pak nga pak t drejtat formale demokratike, lirin individuale, t drejtat sindikale, heqjen e subvencioneve organeve demokratike si CGT, po bjn arrestime. T gjitha kto, pr t krijuar nj atmosfer mbytse dhe t egr kundr komunistve dhe elementve progresist. Kto veprime n planet zyrtare shoqrohen me akte terroriste dhe me krijimin e organizatave terroriste kundrrevolucionare. Sulmojn Ymaniten, e djegin, sulmojn shitsit e gazets; djegin godinn e KQ. Partia borgjeze hapur proklamon luftn kundr komunizmit, krkon shprndarjen e partis komuniste. Prgjegjsi e madhe e socialdemokracis franceze dhe n radh t par e partis socialiste. Prandaj duhet forcuar lufta kundr fashizmit, kundr prgatitjes s fashizmit 286

I. Roli ndrkombtar i Bashkimit Sovjetik. Prpjekjet e imperialistve dhe t revizionistve pr t mohuar rolin e madh t Bashkimit Sovjetik. Kt rol e prcaktojn konditat historike: Revolucioni i Madh Socialist i Tetorit, goditja e sistemit kapitalist dhe lirimi i nj t gjashts s bots. Diktatura e proletariatit. Tronditja dhe shkatrrimi i kolonializmit. Revolucioni ideologjik. Demaskimi i imperializmit Demaskimi i Internacionales s Dyt dhe i t gjitha rrymave antimarksiste. Zbatimi n jet i marksizm-leninizmit. Ndrtimi i shtetit socialist. Ndrtimi i ekonomis socialiste. Fitorja mbi intervencionin. Fitorja mbi fashizmin. Rindrtimi i shpejt i BS. lirimi i popujve t demokracis popullore. Ndrtimi i socializmit n kto vende. Ndihma e BS. Eksperienca universale e BS. Njohja e ktij realiteti dhe mbrojtja e BS prcakton degren e internacionalizmit t do individi, partie ose shteti.

Qndrimi i imperialistve karshi BS. Qndrimi

shteteve t quajtura asnjanse, si India etj., qndrirni i titistve dhe i revizionistve t do lloji.

II. Mbi marrdhniet midis vendeve socialiste, midis partive marksiste-leniniste dhe mbi internacionalizmin proletar. Imperialistt krkojn t na prajn. Kt pun po bjn dhe titistt. 'thot propaganda e tyre pr marrdhniet tona me BS dhe si jan n fakt kto marrdhnie.
287

'thon titistt pr kto marrdhnie. (Hungari, Poloni, Shqipri.) 'thon titistt pr marrdhniet e tyre me BS. Si i cilsojn dhe 'jan n realitet kto marrdhnie. (Nga ana ekonomike, ideologjike, shtyp-propagand etj.) 'thon titistt pr aleancat, pr blloget, pr kampin ton. far aleancash kan krijuar ata dhe 'karakter kan kto. Ku synojn titistt. Detyrat e Partis son pr forcimin e marrdhlnicve t aleancs dhe demaskimi i propagands imperia-

sja e prons shoqrore mbi mjetet e prodhimit, organizimi socialist i bujqsis, zhvillimi i planifikuar i ekonomis, mbrojtja e socializmit nga goditjet e imperialistve etj.

Qllimi i komunizmit nacional. Lufta kundr stalinizmit.

Qllimi i armiqve: Me zhvillu n kt shtje t gjitha tezat e titistve, shpifjet, qllimet.

Internacionalizmi dhe nacionalizmi.

Historia e t gjith shoqris nuk ka qen vese historia e luftrave t klasave (iVlarks). Kontradikta kryesore e shoqris kapitaliste sht kontradikta n mes karakterit shoqror t prodhimit dhe karakterit privat t prvetsimit, n mes regjimit t prodhimit dhe regjimit t pronsis dhe kjo kontradikt mund t zgjidhet duke prmbysur rendin shoqror kapitalist. Kjo kontradikt do t thot luft e klasave n mes kapitalistve dhe proletarve. Pra lufta e klasave sht nj realitet internacional, q krkon solidaritet ndrkombtar t klass revolucionare. Pra internacionalizmi proletar s'sht nj dogm, por nj princip veprimi shkencor, si kondit e domosdoshme pr fitoren e proletariatit.

liste dhe titiste. III. Lufta ideologjike pr mbrojtjen c marksizm-leninizmit nga revizionistt, trockistt e t tjer.
Nevoj e domosdoshme edukimi marksist-leninist i antarve t Partis. Ku e kan qllimin antimarksistt, si veprojn, si maskohen, lufta kundr diktaturs s proletariatit etj. Vija jugosllave dhe mbrojtsit e saj imperialist. Si e maskojn vijn e tyrc titistt. Luft kundr dogmatizmit, n realitet kundr bazave t marksizmit. Lufta e klasave, diktatura e proletariatit, roli udhheqs i partis etj.

Marksizmi duhet t zbatohet ni: mnyr krijuesc n kondita t veanta etj.

Bashksi e tipareve t ligjeve t prgjithshme kryesore, format, metodat, ritmet. Komunizmi nacional speficik. shtje t prbash-

Internacionalizmi proletar nevojn e tij e ka vrtetuar eksperienca. Lufta e Par Botrore. Internacionalja e Dyt, Internacionalja e Tret e Leninit e Partis Bolshevike. Kundrshtimi i lufts dhe transformimi i lufts imperialiste n luft civile kundr borgjezis. Ekzistenca e nj shteti socialist dhe tani i nj sistemi botror socialist s'ka ndryshuar asgj. Internaciona289
19 - 63

kta, diktatura nn udhheqjen e partis, lufta e klasave, aleanca, likuidimi i prons kapitaliste dhe vendo288

lizmi proletar sht nj princip baz i diktaturs s proletariatit revolucionar. Ky princip i madh n rast se dobsohet ather forcat imperialiste me hekur dhe me zjarr do t shkatrrojn socializmin dhe t gjitha shtetet e tjera q luftojn pr paqe, pr demokraci etj. Armiku lufton. Internacionalizmi proletar, lufta e klasave, centralizmi demokratik, diktatura e proletariatit etj. Ai di se nga prarja e klass puntore n planin nacional dhe internacional, dobsimi i ndrgjegjes s klass dhe dobsimi i pozitave avangarde varet fitorja e tij.

man, do t thot se kjo s'sht vetm ideja e nj gazc2tari.

Nacionalizmi i shteteve t mdha e t vogla. Si u thosh Lenini proletariatit t shteteve t vogla

q t keni kujdes nga ndarjet shoviniste. Taktikat q prdori armiku (tregtin) etj. Internacionalizmi s'sht n kundrshtim me sovranitetin kombtar.

Mbi rolin e partis s klass puntore n revolucionin socialist dhe n ndrtimin e socializmit.
'sht partia, roli i saj. 'ngjau n vendet socialiste nn udhheqjen e partis. 'ngjau n Hungari, n Poloni, n Jugosllavi.

Ai ekzalton nacionalizmin borgjez shovinizmin, kozmopolitizmin.

Kozmopolitizmi justifikim i ideologjis s shkmbimeve t lira. Teoria me zhduk ndjenjn e sovranitetit kombtar n popujt e tjer n mnyr q t eksportoj mallrat e saj (Anglia), zhdukja e kufijve (t zhduken luftrat dhe pra, t shuaj luftn e proletariatit kundr borgjezis).

'mendojn titistt pr partin dhe rolin e saj.

Roli i masave zhduket, diktatura e udhheqsve, .demokratizimi etj. T'i heqin klass puntore partin.

Mbi rolin e diktaturs s proletariatit.

shtja e pushtetit. Diktaturn e proletariatit Kardeli e mohon dhe e quan t panevojshme. Diktatura e proletariatit e domosdoshme pr t shtypur prpjekjet e klasave shfrytzuese dhe t imperialistve, ajo sht diktatur e shumics.

Internacionalizmi proletar kurr nuk mohon sovranitetin kombtar, kurr s'ka qen n shrbim t kapitalit kozmopolit, por kundr imperializmit.

lregojne t gjitha ngjarjet n Perndim? Qllimi i amerikanve t ekzaltojn shovinizmin n

vendet e dernokracis popullore. Dallesi ka deklaruar se sht i knaqur nga .nj ndarje paqsore me Moskn, sikurse nj gazetar me emr amerikan, Sulcberger, ka shkruar: N Jugosllavi ne bashkpunojm ngusht me titizmin, sepse kjo u shrben interesave tan. Dhe kur n NATO flet ministri i Jashtem gjer-

Liberalizimi i diktaturs.
Diktatura e domosdoshme pr ndrtimin e shoqris socialiste. Drejtimi i centralizuar i ekonomis, nevoj objektive q e lind zhvillimi i prodhimit t madh, aq m tepr ai i ekonomis socialiste ku vepron ligji objektiv i zhvillimit proporcional e t planifikuar t ekonomis.

290

Decentralizimi q predikojn jugosllavt mohon rolin udhheqs t partis dhe t diktaturs, minon planifikimin e ekonomis, thellon diferencat e klasave dhe krijon anarkin. Kshillat puntor t vetadministrimit. Shteti grabit puntort. Anarki, konkurrenc, shpronsim fondesh.

E HENE 11 SHKURT 1957

Lufta e klasave.
Pikpamjet jugosllave. Marrdhniet tona me Jugosllavin. Qndrimi i Partis son n gjith kt situat. Detyrat.

Ndodh sh.pesh q drejtues t Partis e t pushtetit marrin zotime dhe i ln ato n harres. Kto zotime pr buj jan shum t dmshme, prandaj, n nj letr q u nisa komiteteve t Partis n qarqe e rrethel kritikova me emr disa shok, q nuk i kan realizuar zotimet e marra para Kongresit t 3-t t PPSH. Kt gjendje Komiteti Qendror i Partis nuk mund ta lejoj. Kudo, dhe veanrisht para organit m t lart t Partis, prpara Kongresit, marrja e zotimeve bhet me prgjegjsi. Komitetet e Partis duhet t'i kushtojn kujdes t veant plotsimit t ktyre zotimeve, ta analizojn menjher n byro shtjen dhe t njoftojn Komitetin Qendror pr shkaqet e mosrealizimit t tyre.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 210.

292

293

E MRKURE 13 SHKURT 1957

modern, flamurtar t t cilve jan revizionistt jugosilav. Byroja Politike ka vendosur q pas Plenumit, raportin e mbajtur n kt mbledhje ta publikojm me an t shtypit dhe t radios. Me siguri do t ket reagime. Shokve sovjetik dhe t tjerve mund t mos u vij mir, po Partia jon kshtu e ka gjykuar. Sidoqoft ne si kurdoher do t mbrojm me konsekuenc marksizm-leninizmin.

Ngjarjeve n Hungari e Poloni Partia jon, megjithse pr to nuk e informoi askush, u bri nj analiz marksiste-leniniste dhe tregoi se ajo sht shum e ngritur politikisht dhe e kupton fare mir zhvillimin e ngjarjeve n bot. Megjithat, n kushtet e krijuara tani pas Kongresit t 20-t t PK t BS, ishte e nevojshme t'u bhej nj analiz m e thell me sy m kritik ktyre ngjarjeve. Byroja Politike e vlersoi t domosdoshme ta njoh Partin me gjykimin e saj pr probleme t situats ndrkombtare q bien ndesh me disa teza t Kongresit t 20-t t PK t BS. Pr kt qllim u mblodh Plenumi i 3-t i Komitetit Qendror t Partis, ku mbajta raportin Mbi gjendjen ndrkombtare dhe detyrat e Partis. N raport u bhej nj analiz e thell ngjarjeve t hidhura n Hungari e n Poloni, si dhe situats s acaruar ndrkombtare q sht krijuar si rezultat i manovrave t imperializmit me at amerikan n krye dhe i qndrimeve e veprimeve t revizionistve 294 295

Ministria e Bujqsis duhet t prgatit materiale t thjeshta e t kuptueshme nga punonjsit e ktyre sektorve, ajo duhet t krkoj q specialistt e kuadrot t lidhen m mir me bazn dhe t prfitohet mil shum nga prvoja e prparuar.
E SHTUNE
16 SHHURT 1957

Plenumi vazhdon punimet. Sot diskutuam rreth raportit t paraqitur nga shoku Hysni Mbi disa shtje t bujqsis: zhvillimi i pambukut, prmirsimi i deles dhe zgjerimi i kulturs s agrumeve. Diskutimet e shokve ishin shum t mira, me prmbajtje e nivel t lart. Preokupimi i t gjithve, q doli edhe nga diskutimet, sht preokupimi i vazhdueshm i Partis: prmirsimi i jets s popullit. Trajtimi i disa shtjeve bujqsore dhe vendimet prkatse q mori Plenumi i 3-t i Komitetit Qendror t Partis duhet t shrbejn pr nj kthes rrnjsore n drejtim t rritjes s prodhimeve. Kjo kthes do t realizohet n qoft se pr ndjekjen dhe kontrollin e zbatimit t detyrave q vuri Plenumi, do t interesohen t gjith funksionart e Partis e t shtetit dhe jo vetm Ministria e Bujqsis. N diskutimin timl rreth raportit q mbajti shoku Hysni pr kt shtje e vura theksin te propaganda e prodhimit. Pr problemet e bujqsis e t blegtoris
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, v.11. 14, 1. 294.

296

297

E HN 18 SHKURT 1957

E MERKURE 20 SHKURT 1957

Sot n orn 1000 kishim mbledhjen e Kuvendit Popullor pr shqyrtimin e projektligjit mbi buxhetin e shtetit pr vitin 1957 dhe zbatimin e buxhetit pr vitin 1956. Mbledhjen e hapi shoku Rita Marko.

N aparatin e Komitetit Qendror t Partis sot prita ambasadorin e Mongolis.

298

299

EH

E SHTUNE 23 SHKURT 1957

E PREMTE 1 MARS 1957

Pr tri dit rresht zhvilloi punimet aktivi pr bujqsin i organizuar nga Komiteti Qendror i Partis dhe Kshilli i Ministrave. N t morn pjes sekretar t komitetev t Partis t qarqeve e t rretheve, kryetar t komiteteve ekzekutive, drejtor t NBSH-ve e t SMT-ve, kryetar kooperativash, specialist t bujqsis e t tjer. Raportet q u mbajtn n aktiv dhe diskutimet q u bn me siguri do t'i shrbejn analizs s drejt t problemeve t bujqsis dhe marrjes s masave pr realizimin e detyrave t mdha q qndrojn para punonjsve t ktij sektori.

Mora pjes n mbledhjen e aktivit t Partis t qytetit t Tirans me rastin e punimit t materialeve t Plenumit t 3-t t Komitetit Qendror t Partis dhe fola gjat pr t dy problemet q shqyrtoi Plenumil.

Vajta n pritjen q dha Novikovil n ambasadn sovjetike me rastin e prvjetorit t ushtris sovjetike.

1. N at koh atashe ushtarak pran ambasads sovjetike

n vendin ton. 300

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 311.

301

E MERKURg 20 MARS 1959

Prfundova artikullin q po shkruaj pr Zrin e popullit, pasi i bra disa shtesa e redaktimel. Pr kt artikull mora shkas nga fjala q ka mbajtur Koa Popovii 2 n Skupshtinn Popullore t Jugosllavis, ku n mes t tjerash na akuzon pr ndrhyrje t hapt n punt e brendshme t Jugosilavis dhe pr nxitje t hapt kundr sovranitetit dhe integritetit toksor. Dhe pse na bhen kto akuza? Pse e kritikojm udhheqjen jugosllave pr tezat e saj antimarksiste e revizioniste ose pse e dnojm me t drejt qndrimin e saj shovinist e njerzor ndaj shqiptarve t Kosovs. Pavarsisht nga 'thot Koa Popovii, ne kemi plotsisht t drejt ta dnojm nj politik t till. Qeveria jugosllave paska t drejt t kujdeset edhe pr
1. Rsht fjala pr artikullin Ne dnojm qndrimin shovinist kundr shqiptarve t Kosovs e Maqedonis dhe propagandn shpifse jugosllave kundr vendit ton. (Gazeta Zri i popullit*, nr. 72 (2659), 24 mars 1957.) 2. N at koh sekretar 1 shtetit jugosllav pr Punt e

t marrt dhe pr t vdekurit e pr varrezat e tyre q jan te ne, kurse ne nuk paskemi t drejt t kujdesemi pr t gjallt e t ngrem zrin kundr veprimeve njerzore q po bhen kundr nj milion shqiptarve t Kosovs e t Maqedonis! Jan t shumta faktet e hidhura q flasin pr kt politik njerzore, e q Koa Popovii nuk i mbulon dot me akuza e zhurma. Jan pikrisht kto fakte (q i kam numruar nj pr nj n artikull) q na japin neve t drejt t krkojm t marr fund kjo gjendje shqetsuese pr ne, vllezrit e shqiptarve t Kosovs e t Maqedonis. Pse nuk flet Koa Popovii pr masat q po merr udhheqja jugosllave pr ta kthyer Kosovn n nj baz kundr vendit ton?! Disa, q e konsiderojn Jugosllavin si vend socialist, mund t uditen e t thon: Si ka mundsi t ushqej ajo qllime t tilla. uditen vetm disa naiv q nuk e dallojn akoma mir demagogjin e udhheqjes jugosllave. Kurse ne e njohim mir at. Ne e quajm detyr, t drejt t ligjshme dhe nevoj pr sigurimin e pavarsis son demaskimin e ktij qndrimi t udhheqjes jugosllave dhe t planeve t saj t errta kundr pavarsis e integritetit ton.

Jashtme. 302 303

E PREMTE 29 MARS 1957

E MARTE 2 PRILL 1957

Sot pasdite bashk me shokun Hysni pritm ambasadorin sovjetik Ivanov.

ji

Kolektivizimi i bujqsis sht nj detyr e madhe partie dhe shtetrore, pr realizimin e s cils duhet t punoj do antar partie, do njeri q punon e lufton pr ndrtimin e socializmit. Kjo sht nj detyr q u takon t gjithve, prandaj n letrn q u drgova soti komiteteve t Partis n qarqe e n rrethe dhe gjith organizatave-baz t Partis u bra thirrje komunistve, puntorve dhe npunsve, ushtarakve, t rinjve dhe t rejave t vn t gjitha forcat pr realizimin me sukses t objektivave q caktoi Kongresi i 3-t i Partis pr kolektivizimin e bujqsis dhe transformimin socialist t fshatit.

trhoqa vmendjen komiteteve t Partis n qarqe e n rrethe pr prdorimin e shpesht t masave administrative n ndrmarrjet ekonomike dhe n dikastere 2. Nga shqyrtimi i ankesave t punonjsve ka dal se n shum raste jan shkelur t drejtat e tyre t
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, v311. 14, 2. 338. 2. Po aty, L 345.

304
20 03

305

caktuara me ligj. Nj gj e till nuk duhet lejuar ngiott organizatat e Partis dhe nga bashkimet profesionale. Kto duhet t ndrhyjn dhe t marrin masa t menjhershme pr ndreqjen e gabimeve. Prdorimi pa vend i masave administrative i sjell dm t madh puns s Partis.
E MRKUR 3 PR1LL 1951

Shokt sovjetik na kan krkuar t drgojm n Mosk nj delegacion t nivelit t lart n kuadrin e miqsis. Vrtet ky t jet motivi? Apo sht reagim, duan t merren vesh me ne pr ka deklaruam e publikuam n Plenumin e 3-t t Partis? T shohim. Sido q t jet, nesr delegacioni yn niset pr n Mosk. Do t nisemi nga Porti i Durrsit, me vapor.

307 306

Eizy

MOSKE, E ENJTB 11 PRILL 1957 ODESE, E MARTE 9 PRILL 1957

Delegacioni yn, pas odises disaditore npr dete, sot mbrriti n Odes. Porsa hym n ujrat territoriale t Bashkimit Sovjetik, vaporin Krimea me t cilin udhtoi delegacioni yn, e priti nj skuadr prej 5 apo 6 anijesh luftarake t flots detare sovjetike, q na futi n mes e na shoqroi deri n port. Pak e habitslune! Na pritn zvendskryeministri i Ukrains, zvendsministri i par i Punve t Jashtme t BS, Patoliev, drejtues t partis e t pushtetit t Odess e shum autoritete t tjera, si dhe nj numr i madh njerzish me lule e flamur npr duar. Dita do t jet e ngjeshur me aktivitete: drek, vendosje kurorash n varret e dshmorve e ndonj shfaqje, sepse n dark do t nisemi pr n Mosk.

Dje pasdite mbrritm n Kiev, ku na pritn Kirienkojal, Kalenkoja2 e t tjer. Zhvilluam nj bised t shkurtr e t przemrt me ta dhe natn von u nism pr n Mosk. Nj atmosfer miqsore akoma m e ngroht se n Odes e n Kiev na priste sot n Mosk. Mijra banor t Mosks kishin dal pr t prshndetur delegacionin ton. sht nj dashuri e sinqert kjo, q shpreh populli sovjetik pr popullin shqiptar, pr Partin dhe udhheqjen e tij, dashuri e kalitur prej kohsh nga udhheqsi i tij i paharruar e i lavdishm, Josif Visarionovi Stalini. N stacionin Kievski kishin dal pr t na pritur Hrushovi, Bulganini, Malenkovi, Mikojani e shum t tjer, antar t Presidiumit t Komitetit Qendror t Partis dhe antar t qeveris s BS. Nj pritje shum e przemrt, ndryshe nga hert e fundit kur kemi qen n Bashkimin Sovjetik; konsideratat q u shprehn pr Partin ton ishin shum t larta. Delegacionin ton sot e pritn n Kremlin Hrushovi, Bulganini e Voroshilovi.
1. N at koh sekretar i par i Ukrains. 2. N at koh kryeministr i Ukrains.

308

309

N priom-in q dha Hrushovi pr nder t delegacionit ton, pra qysh n takimin e par, pasi vlersoi dhe ngriti lart vijn e Partis son, ai na trhoqi vmendjen pr taktikn q duhet t ndjekim ndaj Jugosllavis, e kur ne e kundrshtuam, na cilsoi gjaknxeht (si popull i viseve t Jugut, q jeni, u shpreh ai) dhe tha se shokt rumun kan t drejt n prcaktimin q ju kan br n Sknteja si grindavec. E kundrshtova rrept pr kt epitet t rnd dhe pr trajtimin e ktij problemi nga ana e rumunve. N fund t takimit, Hrushovi prsri theksoi se n marrdhniet me Jugosllavin duhet t jemi m t prmbajtur, t kemi m shum takt, t mos i prmendim me emr revizionistt jugosllav, por t flasim pr revizionizmin n trsi si fenomen. Si ta quajm kt qndrim? Paralajmrim?! Sido q t jet, qndrimi yn ndaj revizionistkve jugosllav sht i prer e i vendosur. Ne do t'i demaskojm ata kudo e kurdoher. T tjert le t tregohen t arsyeshm. Sot pasdite bm takimin e par qeveritar. Nga ana e sovjetikve ishin Hrushovi, Bulganini, Mikojani, Saburovi, Gromiko dhe ambasadori Ivanov. T part e morm ne fjaln. Pasi parashtruam problemet, u krijuan komisionet q do t vazhdojn punn. Vizituam dhe vendosm kurora n Mauzoleun e Leninit e t Stalinit. Mirnjohje e nderim t veant ndjeva pr kta udhheqs t lavdishm t proletariatit, por njkohsisht edhe emocione t forta. N mbrmje asistuam n nj shfaqje t bukur n Teatrin Balshoi.

LENINGRAD, E SFITUNg 13 PRILL 1957

Delegacioni yn sht ndar n dy grupe. Grupi yn sot n mngjes mbrriti n Leningrad. Me mua ishin shokt Ramiz e Gogo dhe ambasadori yn, Mihal Prifti. Grupi tjetr shkoi n Tashkent. N Leningrad na pritn nxehtsisht Kozlovi. Spiridonovi e t tjer. T shoqruar nga Pospjelovi, sekretar i KQ t PK t BS, vizituam uzinn e ndrtimit t makinave Lenin, nj uzin e madhe, 100-vjeare me rndsi historike, ku Lenini organizoi rrethet e para t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik. Na u b nj pritje shum e bukur, shum e ngroht nga puntort e uzins. t cilt manifestonin nj dashuri t veant pr popullin ton. U organizua nj miting spontan, ku u grumbulluan rreth 5 000 puntor. N fjaln q mbajta para tyre fola pr dashurin e pastr e t sinqert q ushqen populli shqiptar pr popujt e Bashkimit Soyjetik, pr prpjekjet e tij n punn vetmohuese pr ndrtimin e socializmit, pr vshtirsit q na nxjerrin armiqt imperialist e revizionist n rrugn ton, veanrisht fola ktu pr veprimtarin armiqsore shoviniste t udhheqsve jugosllav kundr vendit e po311

310

pullit ton. Hrushovi m dha orientime pr kt shtje, por un s'mund t mos flisja. Puntort m dgjonin me vmendje dhe ishin shum entuziast. Pas meje foli edhe Pospjelovi.

LENINGRAD, E DIEL 14 PRILL 1957

312

Mbrm asistuam n shfaqjen e baletit Taras Bulba, n Teatrin e Opers e t Baletit t Leningradit. Para shfaqjes pata nj bised ose m mir debat me Pospjelovin, lidhur me fjalimin q mbajta para puntorve t uzins Lenin e pikricht pr prcaktimin e veprimtaris s udhheqjes s Beogradit. Nguli kmb q fjala armiqsore t zvendsohej, pra, t zbutej ajo pjes, meq fjalimi im do t'i jepej shtypit; gjith e keqja sht se jugosllavt do t zemrohen me ne e do t na akuzojn se ju nxitim t flisni hapur kundr tyre, kshtu m tha Pospjelovi. M bri prshtypje t madhe fakti se Pospjelovi u tregua i gatshm t shtynte orn e fillimit t shfaqjes, kur i thash q do t ishte mir ta diskutonim shtjen m von. Porosita shokun Ramiz t ishte vet prezent kur t bhej korrigjimi i fjals armiqsore me antimarksiste. Ramizi m tha qysh mbrm, kur u kthye, se shokt sovjetik padrejtsisht i kishin hequr t tra 'kisha thn n fjalimin tim pr jugosllavt, por m konkretisht kt e pash sot n gazetn Pravda ku sht botuar fjalimi im e ku ajo pjes ka dal krejt ndryshe. 313

N takimin e afrt q do t kemi me shokt kryesor t udhheqjes sovjetike, sikurse kemi vendosur, do t'ua themi hapur prse nuk jemi dakord me ta pr problemin jugosllav.

Sot paradite vizituam muzeun Lenin. Autoblinda prej nga 40 vjet m par Lenini u foli puntorve t Leningradit, ishte vendosur n hyrje t muzeut. Vizituam gjithashtu muzeun rus me sallat e mdha t artit t vjetr rus e t artit t shekullit t 18-t. Vajtm n pallatin e Smolnit, atje ku jetoi e punoi Lenini i madh n epokn e revolucionit e ku drejtoi shtabin e revolucionit. Dgjuam t incizuar zrin e tij. N librin e prshtypjeve, n mes t tjerash shkrova se populli dhe Partia jon do t'u qndrojn kurdoher besnik ideve t pavdekshme t Leninit.

MOSRE, E 11N 15 PRILL 1951

Sot u zhvilluan bisedimet midis dy delegacioneve, t Partis son dhe t PK t BS. Me projektdeklaratat e bisedimeve u njohm para mbledhjes. Pr deklaratn e bisedimeve qeveritare nuk kishim ndonj vrejtje t rndsishme. Sa pr deklaratn tjetr, t delegacioneve t partive, bisedova me shokt dhe vendosm t insistonim q shtja jugosllave t figuronte patjetr. Shpreha hapur mendimin e Partis son pr qndrimet dhe veprimet e udhheqjes jugosllave kundr nesh, pr shtjen e Kosovs, pr prpjekjet e udhheqjes jugosllave pr organizimin e puit kundr vendit ton (mbshtetja dhe nxitja e Tuk Jakovs kundr PPSH deri te Konferenca e Tirans). Hrushovi u shpreh pr ne se i shikojm marrdhniet me Jugosllavin me nervozizm (!), pa perspektiv e se pr kt shtje partit tona kan pikpamje t kundrta. Natyrisht nuk mund t heshtja. Ndrhyrjet e mia e revoltuan Hrushovin aq sa na tha: Nuk bisedohet me ju, t'i presim bisedimet. U krijua nj situat e rnd, por ne mbajtm gjakftohtsin. I thash se ndrhyrjet q bja kishin pr qllim t sqaronin problemin, naty315

314

risht pa br lshime n shtjet parimore. E ndjeva fort shqetsimin q m vlonte prbrenda, por s'e bra veten. Nuk m duket aspak e drejt nj sjellje e till ndaj Partis son, pse ajo mban qndrim revolucionar kundr revizionistve jugosllav. Lshimet e shokve sovjetik dhe qndrimet e buta q vazhdojn t mbajn ndaj kliks s Titos neve s'na plqejn. Pr rezultatet e bisedimeve, kur t kthehemi n atdhe, do t informojm me hollsi Byron Politike dhe Plenumin e Komitetit Qendror t Partist. N fund t bisedimeve, Hrushovi theksoi se kredit q BS i kishte dhn vendit ton pr zhvillimin ekonomik e kulturor gjer n fund t vitit 1955, na i kan falur dhe shtoi se Shqiprin do ta bjm nj kopsht t lulzuar. Ndihm internacionaliste q i jepet nj vendi t vogl vlla apo ndihm prapa s cils fshihet ndonj motiv? Ne duam dhe besojm se kjo sht nj ndihm vllazrore, internacionaliste q na japin neve popujt sovjetik.

MOSKE, E MARTE 16 PRILL 1957

N mbrmje asistuam n shfaqjen e opers Dama Pik t ajkovskit, n Teatrin Balshoi.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, t. 351.

316

31?

EH

1110SK, E MERKURE 17 PRILL 1957

ODESE, E SHTUNE 20 PRILL 1957

Pritja e fundit n pallatin e madh t Kremlinit. Pas ceremonive t rastit, Hrushovi ftoi t vinte pran nesh ambasadorin jugosIlav, Miunovi dhe m sugjeroi t bisedoja me t. Me kt rast i shpreha mendimet tona. Edhe ai m kundrshtonte me argumentet e tij. Me fjal t tjera u zum.

Sot u nism nga porti i Odess pr n atdhe. Bashk me ne erdhi edhe ambasadori Ivanov.

318 319

.E#!

BULLGARI, E DIEL 21 PRILL 1957

BULLGARI, E IIENg 22 PRILL 1951

Mbrritm n portin e Varnas. Kishin dal pr t na pritur Zhivkovi e udhheqs t tjer t PK Bullgare.

Anton Jugovi shtroi sot nj drek pr nder t delegacionit ton.

320

321
21 - 63

FH

X PREMTE X6 PRILL 1957

E HENE 29 PRILL 1957

Sot u kthyem n atdhe. N Portin e Durrsit kishte dal pr t na pritur popull i madh. E ndienim veten si t liruar nga nj ankth. Na kishte marr nj mall i madh pr popullin, pr njerzit tan, pr vendin ton. N orn 120 mbrritm n Tiran. Bulevardi buiste nga thirrjet entuziaste t popullit t grumbulluar n t dyja ant e rrugs. Miting i madh i popullit t kryeqytetit, para t eilit fola pr vizitn e delegacionit ton n BS.

Prita sot n mesdit ambasadorin e RP t Kins me rastin. e largimit t tij.

Asistova n mbrmjen tradicionale t miqsis shqiptaro-sovjetike q u organizua n Teatrin Popullor n kuadrin e 40-vjetorit t Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit.

322

323

EH

E MART 30 PRILL 1957

E MRKURE 1 MAJ 1957

N mbledhjen e Plenumit t Komitetit Qendror mbajta raportin q paraqita para tri ditsh edhe n mbledhjen e Byros Politikel Mbi vizitn e delegacionit t Partis dhe t Qeveris n Bashkimin Sovjetik 2. Shokt e Byros Politike dhe t Plenumit t KQ u informuan me hollsi rreth bisedimeve q zhvilluam me udhheqjen e PK t BS.

Manifestimi tradicional i punonjsve t kryeqytetit n bulevardin Dshmort e kombit vazhdoi rreth nj or e gjysm. Entuziazmi i paprshkruar i dhjetra mij njerzve q parakaluan para tribuns sht nj shprehje tjetr e unitetit dhe e dashuris s madhe t popullit ton pr Partin e vet t sprovuar, ndjek dhe do t ndjek kurdoher rrugn marksiste-leniniste.

1. Mbledhja e Byros Politike u zhvillua m 27 prill 1957. 2. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 350.

324

325

EH

E SIITUNR 4 MAJ 1957

E MIIKURE 8 MAJ 1957

Kuvendi Popullor aprovoi rezultatet e bisedimeve midis delegacioneve qeveritare t RP t Shqipris e t Bashkimit Sovjetik, q u zhvilluan n Mosk nga 11 deri m 17 prill. Diskutova menjher pas mbajtjes s raportit.

Sot Nexhmija u nis pr n Kin me delegacionin ton t Kuvendit Popullor q kryesohet nga shoku Rita Marko.

326

327

.EH

E ENJTE 9 MAJ 1957

F. SHTUNE 11 MAJ 1957

Asistova n pritjen e dhn n hotel Dajti nga ambasadori i Republiks ekosllovake me rastin e fests kombtare t ekosllovakis. Folm un dhe ambasadori ek.

Shkova n mbledhjen e ushtarakve shembullor t Ushtris Popullore. Mes entuziazmit t tyre t paprshkruar u folai pr sukseset e arritura n fuqizimin e mbrojtjes dhe t ushtris son dhe pr detyrat q u dalin n situatat aktuale. Partia sht kujdesur e do t kujdeset vazhdimisht q ushtria t mbetet kurdoher nj arm e dashur e popullit dhe e Partis, e fort dhe vigjilente n mbrojtje t liris e t pavarsis s atdheut.

Sot, me ann e nj letre 2, n emr t Komitetit Qendror prgzova pr rezultatet e arritura n kolektivizimin e bujqsis organizatat e Partis t rrethit t Vlors dhe t Bilishtit, q i ngritn kooperativat bujqsore n t gjitha fshatrat. Kjo arritje duhet t bhet shembull pr t gjitha rrethet e tjera t vendit, ndaj krkova q letra t botohet n Zrin e

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 380. 2. Po aty, f. 371. 3. Zri i popullit% nr. 115 (2702), 12 maj 1957.

328

329

.E/,

E DIEL 12 MAJ 1951

E MARTS 14 MAJ 1957

Dje pasdite, n salln e kinoklubit t kombinatit t tekstileve Stalin u fola tekstilistvei pr detyrat e mdha q u dalin atyre dhe gjith punonjsve t vendit ton pr realizimin dhe pr tejkalimin e detyrave t planit t shtetit. Megjithse e re, klasa jon puntore ka br hapa t mdhenj prpara, sht rritur n numr, sht kualifikuar e arsimuar. Ajo punon me entuziazm dhe e do me shpirt Partin. Puntoret dhe puntort e kombinatit i porosita t punojn m shum pr kualifikimin e tyre, t mirmbajn dhe t shfrytzojn si duhet makinerit dhe t kursejn lndn e par. Ata u zotuan se do t shtojn prpjekjet pr arritjen e treguesve tekniko-ekonomik, do t prmirsojn cilsin dhe asortimentin e prodhimeve.

Bashk me shokt Spiro Koleka e Haki Toska sot paradite prita zvendsministrin e Bujqsis t Bashkitnit Sovjetik. Ai shoqrohej nga ambasadori Ivanov. N mbrmje dark n Pallatin e Brigadave.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 392.

330

331

E MRKUR 15 MAJ 1957

Nesr hapet Kongresi i Par i Shkrimtarve dhe Artistve t Shqipris. Me kt rast, bashk me shokt Ramiz Alia, Spiro Koleka, Haki Toska e disa shok t tjer, u takuam e zhvilluam nj bised t ngroht me nj grup shkrimtarsh e artistsh I. N kt takim dhash disa mendime pr zhvillimin e arteve e t kulturs te ne. Zhvillimi i tyre duhet t ec krahas t gjitha realizimeve n vendin ton, sepse ato jan nj nga armt e rndsishme t Partis pr mobilizimin e masave pr ndrtimin e socializmit. N kt drejtim duhet menduar m thell pr t sotmen dhe pr perspektivn e arteve e t kulturs. Sa sht kujdesur Partia pr zhvillimin e tyre dhe cilat jan rezultatet? sht e vrtet se artet e kultura n vendin ton kan ecur prpara, shkrimtart dhe artistt tan, nn kujdesin e vazhdueshm t Partis, kan br prpjekje t shumta dhe i kan dhn vepra t mira popullit. Jan br hapa prpara jo vetm n fushn e letrsis, t
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 424.

poezis e t muziks, ku ne kemi edhe nj tradit t mir, por edhe n piktur, ku s'kemi pasur ndonj tradit. Megjithat, edhe pse e dim rndsin e letr.sis e t arteve, duhet ta kuptojm edhe m thelW' at e t prpiqemi t'i ndihmojm m shum ata q merren me kt detyr t rndsishme. Shkrimtart dhe artistt tan do t'i japin popullit vepra dinjitoze vetm n qoft se do t ven n popull e atje t frymzohen. Vetm kshtu dhe duke ruajtur frymn e pastr t ideologjis son marksiste-leniniste veprat e tyre do t dalin realiste. Kto u theksova shokve n kt takim. Perspektivat e zhvillimit ton socialist u krijojn mundsi t mdha dhe u hapin nj fush t gjer veprimi edhe shkrimtarve e artistve tan pr t vn n shrbim t popullit aftsit e tyre. N kt drejtim ata duhet t tregojn kujdes t veant e t vazhdueshm pr brezat e rinj, q do t jen krijuesit e ardhshm. N fund t ktij takimi, n emr t t gjith shokve, i falnderova shkrimtart e artistt tan duke u uruar suksese dhe i sigurova pr ndihmn e vazhdueshme q do t'u jap Partia n punn e tyre.

332

333

FH

E ENJTE 16 MAJ 1957

E PREMTE 17 MAJ 1957

N mes gzimit dhe duartrokitjeve t zjarrta, sot

n orn 9 00 u hap n salln e Kuvendit Popullor, Kongresi i Par i Shkrimtarve dhe i Artistve t Shqipris. T bhet zemra mal kur dgjon shkrimtart dhe artistt tan t flasin pr rezultatet e puns s tyre. Thuajse t gjith jan t rinj e t reja, q e zhviiluan talentin gjat revolucionit popullor e ndrtimit t shoqris s re socialiste. Lidhjet e tyre t ngushta me popullin dhe me Partin jan garanci e sigurt pr zhvillimin e gjithanshm t letrsis e t artit, pr krijimin e veprave me prmbajtje t shndosh e nivel t lart artistik.

Duhet t jemi vigjilent dhe t mos e nnvleftsojm armikun, q as ka hequr e as do t heq dor nga lufta kundr nesh. Shum armiq kan dal nga radht tona pas lirimit, por q t gjith Partia i ka shpartalluar, sepse prball vigjilencs dhe forcs s saj prpjekjet e armikut jan t destinuara t dshtojn. Tradhtia e Panajot Plakut provon se ndrtimi i socializmit dhe mbrojtja e atdheut nuk mund t sigurohen n mnyr t qet, pa luft. Arratisja ditt e fundit n. Jugosllavi e Panajot Plakut, u thash shokve t Presidiumit t Kuvendit Popullori, q u mblodh sot n orn 140 dhe i hoqi funksionet, gradat, titujt e medaljet ktij tradhtari, ka edhe t mirn e vet, sepse i spastroi radht tona nga nj armik i rrezikshm, gj q e forcon m tepr Partin dhe pushtetin popullor.

1. Procesverbali i mbledhjes s Presidiumit ti Kuvendit Popullor ndodhet n AQP.

334

E ENJTE 16 MAJ 1957

E PREMTE 17 MAJ 1957

N mes gzimit dhe duartrokitjeve t zjarrta, sot n orn 9 00 u hap n salln e Kuvendit Popullor, Kongresi i Par i Shkrimtarve dhe i Artistve t Shqipris. T bhet zemra mal kur dgjon shkrimtart dhe artistt tan t flasin pr rezultatet e puns s tyre. Thuajse t gjith jan t rinj e t reja, qP e zhviiluan talentin gjat revolucionit popullor e ndrtimit t shoqris s re socialiste. Lidhjet e tyre t ngushta me popullin dhe me Partin jan garanci e sigurt pr zhvillimin e gjithanshm t letrsis e t artit, pr krijimin e veprave me prmbajtje t shndosh e nivel t lart artistik.

Duhet t jemi vigjilent dhe t mos e nnvleftsojm armikun, q as ka hequr e as do t heq dor nga lufta kundr nesh. Shum armiq kan dal nga radht tona pas lirimit, por q t gjith Partia i ka shpartalluar, sepse prball vigjilencs dhe forcs s saj prpjekjet e armikut jan t destinuara t dshtojn. Tradhtia e Panajot Plakut provon se ndrtimi i socializmit dhe mbrojtja e atdheut nuk mund t sigurohen n mnyr t qet, pa luft. Arratisja ditt e fundit n. Jugosllavi e Panajot Plakut, u thash shokve t Presidiumit t Kuvendit Popullorl, q u mblodh sot n orn 1400 dhe i hoqi funksionet, gradat, titujt e medaljet ktij tradhtari, ka edhe t mirn e vet, sepse i spastroi radht tona nga nj armik i rrezikshm, gj q e forcon m tepr Partin dhe pushtetin popullor.

1. Procesverbali i mbledhjes s Presidiumit ta Kuvendit Popullor ndodhet n AQP.

334

Ehi

E SHTUNE 18 MAJ 1957

E HENE 20 MAJ 1957

Njoftova me radiogram gjith ambasadort dhe ministrat tan q ndodhen jasht shtetit pr arratisjen n Jugosllavi t tradhtarit Panajot Plaku, agjent i vjetr i jugosllavve. Theksova se ky rast duhet t vlej pr t forcuar akoma m shum vigjilencn revolucionare kundr armiqve t Partis, pr t forcuar edhe m shum konspiracionin. Porosita q prmbajtja e radiogramit t'u komunikohet organizatave-baz t Partis n mbledhjen e tyre t zakonshme.

Sot n mbrmje agjencia jugosllave TANJUG komunikoi arratisjen e Panajot Plakut (agjentit t tyre t vjetr) dhe pohoi se Jugosllavia i dha atij strehim politik. Mendoj t'i bjm qeveris jugosllave nj not t shkurtr me gjakftohtsi, duke ruajtur edhe t gjitha format diplomatike, ku t'i krkojm kthimin e ktij tradhtari. Pr kt do t bisedoj edhe me shokt. Notn duhet ta bjm, sepse s'kam asnj dyshim q tradhtarin Panajot Plaku jugosllavt do ta prdorin pr qllimet e propagands s tyre kundr vendit tont.

1. Pasi u arratis, tradhtari Panajot Plaku volli vrer kundr Partis e vendit ton nprmjet nj t ashtuquajture radio klandestine.

336
22 83

337

E PREMTE 24 MAJ 1957

E HENE 27 MAJ 1957

Kam prshtypjen, dhe kt e theksova edhe sot n diskutimin tim n mbledhjen e Sekretariatiti, se organet shtetrore nuk interesohen sa duhet pr forcimin e puns n kooperativat bujqsore. Me kt dhe me shtjen e grumbullimit m tepr merren komitetet e Partis, gj q nuk sht aspak e drejt. Kto detyra u takojn organeve t pushtetit dhe Partia duhet t'u krkoj ktyre llogari pr kryerjen e tyre. Komitetet e Partis t luftojn do shfaqje t burokratizmit dhe t punojn pr edukimin ideopolitik t punonjsve t organeve shtetrore, pr forcimin e disiplins dhe mobilizimin e tyre n pun.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 14, f. 450.

M duket shum e mir iniciativa q sht marr n Presidiumin e Kuvendit Popullor pr t analizuar her pas here gjendjen e kshillave popullor t rretheve t ndryshme t vendit. Kshillat popullor jan organe lokale t pushtetit shtetror, prandaj kjo analiz q i bhet puns s tyre ndihmon pr forcimin e mtejshm t pushtetit n baz. Sot kishim mbledhjen e Presidiumit. N pikn e par t rendit t dits diskutuam mbi gjendjen e kshillave popullor t qarkut t Elbasanit. N diskutimin tim, duke marr shkas nga kjo analiz, theksova disa nga shkaqet q ojn n mosfunksionimin n rregull t ktyre kshillave. M duket se n metodn dhe stilin n pun t kshillave popullor ka formalizm dhe burokratizm, gj q pengon gjallrimin e pushtetit, prandaj n to duhet futur nj frym m luftarake, q pushteti t jet n gjendje t prballoj detyrat e qeverisjes s vendit. Kta kshilla nuk ecin n rregull edhe pr faktin se nnvlersohen. Nga kush? Deri edhe vet kryetari i komitetit ekzekutiv t qarkut ose t rrethit i nnvlerson rolin 339

338

dhe funksionin e tyre, prderisa nuk e organizon punn n mnyr t till q kshillat t ushtrojn kompetencat ligjore pr zgjidhjen e problemeve q u takojn. Kjo bn q aktivizimi i kshillave t jet formal. Mirpo n pushtetin ton popullor nuk mund t durohet formalizmi. Kt e theksova me forc n diskutimin N fund shpreha edhe shqetsimin q kam lidhur me ligjshmin socialiste, se mos ndoshta, pa dashur, kemi rn n nj burokratizm juridik, duke i rnduar ligjet aq sa t na krijohet nj .pyll i dendur me norma ligjore q edhe vet juristt e kan vshtir t'i kuptojn. Un mendoj se shum norma ligjore duhen thjeshtuar.

E MARTE Z8 MAJ 1957

Nprmjet radios msova se sot Hrushovi ka pritur n Kremlin nj grup korrespondentsh dhe bashkpuntorsh t nj shoqrie amerikane t radiotelevizionit t cilve u dha nj intervist pr politikn e jashtme e t brendshme t Bashkimit Sovjetik, pr gjendjen ndrkombtare dhe marrdhniet sovjeto-amerikane. Hrushovi shprehet se BS e ka kaluar Amerikn n disa sektor, e se do ta kaloj, sidomos, n bujqsi! Ashtu qoft! Por nj gj m bn prshtypje jo t mir: si shum propagand po bn shoku Hrushov pr konkurrencn me Amerikn. Prita ambasadorin e Republiks Popullore t Bullgaris.

Sot paradite prita doktorin e shkencave filologjike, prof. Jermilov si dhe nj poet dhe nj kompozitor sovjetik q morn pjes n Kongresin e Par t ShkrimtaKive dhe t Artistve t Shqipris.

Pasdite prita nj grup shkrimtarsh nga Kina, Bullgaria, ekosllovakia e Hungaria, nj piktor rumun dhe shkrimtarin francez Andre Vurmser, redaktor i gazets I'manite.

340

341

Ey

E DIEL 2 QERSHOR 1957

E MARTE 18 QERSHOR 1957

N Konferencn kombtare pr zhvillimin dhe prmirsimin e blegtoris dhe problemin e bonifikimit t tokave q u hap dje n Tiran, sot vazhduan diskutimet. Diskutuan mir shum shok brigadier, kryetar kooperativash blegtorale, specialist, veteriner, zooteknik e t tjer, t cilt foln pr ndikimin e madh q ka ushtruar n ekonomin e vendit ton v3ndimi q mori n shkurt t ktij viti Plenumi i 3-t i KQ t Partis pr zhvillimin e mtejshm t blegtoris. Ata foln, gjithashtu, pr interesimin e madh q ka ngjallur ky Plenum n masat e gjera t popullit dhe veanrisht n blegtort. Edhe un isha prgatitur pr t folur. Diskutoval gjat dhe vura n dukje rndsin e blegtoris, si dhe kujdesin q duhet treguar pr t. Pr sa i prket bonifikimit t tokave ngrita nevojn e kuptimit nga ana e fshatarve t rndsis s madhe t ktij problemi, si dhe pr mobilizimin e krahve t puns q t prmirsohen tokat. Diskutimet me vler dhe eksperienca q u kmbye n konferenc jan premtuese. T luftojm pr zbatimin e detyrave.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vlL 14, L 481.

sht me t vrtet i uditshm qndrimi mendjeleht i disa shokve n dikastere q bjn raporte pa prgjegjsi dhe i drgojn n udhheqje pa analiZuar shkaqet e disa fenomeneve negative q duken n pun dhe pa u shqetsuar pr masat q duhet t marrin pr prmirsimin e gjendjes. Konkretisht sot lexova nj raport t nj shoku t Ministris s Bujqsis pr ngordhjen e disa deshve krejt pr arsye t trajtimit t keq t tyre. N vend q ai t merrte masa pr t parandaluar dmin, na propozonte neve q ta bnim kt pun, ndrsa desht vazhdojn t ngordhin! Ky qndrim burokratik sht i palejueshm, prandaj e paralajmrova personin zyrtar, se po nuk u angazhua plotsisht n punn q i prket t bj, do t merren masa t rrepta. Secili t kryej detyrn q sht ngarkuar.

Asistova n mbledhjen solemne kushtuar 75-vjetorit t lindjes s udhheqsit t madh t popullit bullgar 343

342

dhe t lvizjes puntore ndrkombtare, Gjergj Dimitrovit. E kam njohur nga afr Dimitrovin dhe ruaj pr t mirnjohjen dhe respektin m t thell. Ai ka qen nj mik i sinqert e besnik i popullit ton dhe si nj nga drejtuesit e Kominternit e ka ndihmuar sinqerisht zhvillimin e lvizjes komuniste n vendin ton.
E PREMTE 21 QERSHOR 1957'

Bashk me shokun Ramiz Alia prita delegacionin earsimtarve sirian q kan ardhur pr vizit n vendin ton. Bised e przemrt.

344

34$

E/,

E FIENE 24 QERSHOR 1957

E MARTE 25 QERSHOR 1957

Pasdite prita n Komitetin Qendror delegacionin e Partis Komuniste Franceze t kryesuar nga Zhanet Vermesh q erdhi pr vizit n vendin ton.

Zhvilluam bisedimet me delegacionin e PK Franceze.

346

347

EH

E NTERKERR 28 QERSHOR 1957 E SHTUNE 29 QERS1IOR 1957

Prita ambasadorin kinez Lo Shi Gao

Takim me ambasadorin vietnarnez.

348 349

kalitur gjithnj e m shum vigjilencn revolucionare, unitetin e mendimit e t veprimit t udhheqjes son e gjith Partis, unitet i bazuar n marksizm-leninizmin.. BS po futet n nj rrug t rrezikshme.

E ENJTR 4 KORRIK 1957

Agjencia TASS njoftoi sot se m 22-29 qershor sht mbledhur Plenumi i Komitetit Qendror t PK t BS n lidhje me veprimtarin antiparti e fraksioniste t grupit Malenkov, Kaganovi, Molotov. Plenumi ka vendosur prjashtimin e tyre nga Presidiumi dhe nga Komiteti Qendror i Partis. Sipas TASS-it personat n fjal kan synuar t ndryshojn vijn politike t partis; kan qen n kundrshtim me politikn e partis t aprovuar n Kongresin e 20-t, kan kundrshtuar politikn leniniste t bashkekzistencs paqsore midis shteteve me sisteme t ndryshme shoqrore, uljen e tensionit. etj., etj. Nuk mund ta mendoja q kta ish-bashklufttar t Stalinit t prfundonin kshtu(!). Njoftohet se plenumi ka zgjedhur antar t Presidiumit edhe Leonid Brezhnjevin. M kujtohet q jam takuar me t n Kongresin e 20-t dhe m ka ln prshtypjen e nj njeriu t ngrysur, t rnd e mendjemadh. Shum lart u ngrit ky njeri. Kto q po ngjasin n radht e Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, duhet t na shrbejn pr t 350

351

EH

E DIEL 7 RORRIR 1957

E PREMTE 12 RORRIR 1957

S bashku me shokt e tjer t udhhegjes s Partis e t shtetit shkuam n stadiumin kombwr Qemal Stafa pr t par ceremonin e hapjes s epartakiads s rinis dhe t studentve.

N mbyllje t punimeve t Plenumit t 6-t t Komitetit Qendror t Partis fola kryesisht pr disa probleme t trajtimit e t prgatitjes s kuadrovel. Si doli edhe n Plenum, me gjith sukseset e arritura, n prgatitjen e kuadrit jemi akoma shum prapa. Ne kemi nj rrjet t gjer pr edukimin e kuadrove, por, kam prshtypjen, q komitetet e Partis, n radh t par, si dhe komitetet ekzekutive nuk interesohen sa duhet, ose interesohen shum pak pr kt shtje. Nj gj e till duhet korrigjuar sa m par, se pa interesimin e Partis dhe t pushtetit n baz nuk mund t ecet prpara n prgatitjen e kuadrit. Me kuadrin duhet ndjekur nj politik e drejt, e zgjuar, elastike. Kuadrove duhet t'u krkojm llogari pr punn, t'i kritikojm pr t metat, por edhe t'i lavdrojm pr sukseset. Puna me ta sht shum e zorshme, ajo krkon takt dhe duhet br e diferencuar, sepse njerzit nuk jan t gjith njlloj. Kuadrot nuk punojn, nuk ndiejn, nuk binden dhe nuk i kuptojn 1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 15, f. 1.

352
23 63

353

t tra shtjet njlloj. N qoft se kjo mbahet kurdoher parasysh, ather nuk do t gabojm, nuk do t biem as n oportunizm e as n sektarizm dhe do t'i ndihmojm kuadrot t japin m shum.

MOSKE, E MERKURE 17 KORRIK 1957

U bn dit q bashk me Nexhmijen ndodhemi pr pushime n Bashkimin Sovjetik. Kerni marr vesh se kto dit ktu kan ardhur pr pushime edhe Zhivkovi me t shoqen, por edhe... Rankovii e Kardeli me grat!

354

355

MOSKE, E PREMTE 19 KORRIK 1957

MOSKr. F 11NE 22 KORRIK 1957

Mbrm ishim n nj priom t ftuar nga Hrushovi. N kt priom ishin ftuar edhe Zhivkovi, Rankovii e Kardeli me bashkshortet e tyre. (Hrushovi m kishte thn para nja dy ditve se n kt dark ishin ftuar edhe kta.) As mua, as Nexhmijes nuk na erdhi mir e s'kishim dshir t uleshim n tavolin me jugosllavt, por s'kishim 'bnim dhe vajtm. Gjat darks, ndrsa Hrushovi fliste me jugosIlavt gjith thirrje e gjeste, un me titistt nuk shkmbeva asnj fjal, prve nj rasti q i ktheva prgjigje Rankoviit, kur ky na akuzoi ne, shqiptart, se nuk i paskemi ln rehat ata. Isha i acaruar dhe, meq m doli n shteg, nuk e lash pa ia numruar t gjitha poshtrsit q kan kurdisur e organizuar kundr nesh. Tr kohn, pas ksaj, edhe un edhe Nexhmija, biseduam vetm me Kirienkon q e kishim afr dhe q nuk la gj pa thn kundr jugosllavve. U larguam nga ky priom me prshtypje jo t kndshme. Pr m shum, 'ishte ai leksion q na mbajti Hrushovi pr miqsin q duhet t ekzistoj n mes Bashkimit SovjetikShqiprisJugosllavis e Bullgaris?! 356

Ditt e pushimeve po kalojn, por un akoma s'kam filluar t pushoj. Pardje Andropovi erdhi m solli letrn q agjenti i UDB-s, Panajot Plaku, i ka drguar Hrushovit. M tha se ata (sovjetikt) nuk kan diskutuar mbi letrn. Jo pa qllim e pyeta se kur e kan marr kt letr, se ajo sht shkruar nga spiuni Panajot Plaku qysh m 15 qershor. Para 10 ditsh e morm, m'u prgjigj Andropovi. I thash me nj ton t ashpr, bile e theksova dy her, se letra duhet t'i kthehet drguesit sa m par. Ky sht mendimi im, i thash Andropovit, po Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik le t veproj si t doj, ajo gsht pun e tij. M'u prgjigj se do t'ia raportonte Hrushovit pikpamjen time. sht e qart se letra demaskon vet jugosllavt dhe agjentin e tyre t flliqur Panajot Plakun, por mund t them se demaskon edhe ata t cilve u drejtohet. Tash asgj s'm habit. Sidoqoft, duhet me qen vigjilent dhe me mbajt gjakftohtsin. Nuk duhet me u nervozu. T tilla posh357

trsi kemi dgjuar shum dhe kemi eksperienc boll pr t'ua shtypur kokn armiqve t Partis dhe t popullit.

Sot m vizituan mjekt dhe m gjetn mir. Nesr do t filloj t ndryshoj ilaet q prdorja deri tash.

MOSKE, E SHTIINE 3 GIISIIT 1951

Hrushovi me Titon u takuan n Bukuresht, n krye t dy delegacioneve. Ata kan rn dakord pr shum probleme, si pr shtjet kryesore t gjendjes s tanishme ndrkombtare, pr format konkrete t baslikpunimit n mes dy partive, pr mbajtje t lidhjeve t prhershme midis tyre etj. 'politik sht kjo e udhheqsve sovjetik?! Pr marrdhnie m t mira me popujt e JugosIlavis dhe me Jugosllavin edhe ne kemi qen e jemi, por revizionistve nuk u bjm kurr lshime. Kurse udhheqsit sovjetik kan tjetr mendim; ata e gjykojn ndryshe shtjen. Sidoqoft, kjo sht pun e tyre, kurse ne nuk lvizim nga jona.

358

359

MOSKE, E IIENE 5 GUSITT 1957

Sot pasdreke n Komitetin Qendror t PK t BS, Kusineni, Suslovi dhe Ponomarjovi m informuan pr bisedimet e zhvilluara n mes delegacionit sovjetik dhe atij jugosllav n Bukuresht. Llaptievi bnte prkthyesin. Pastaj erdhi shoku Hrushov e m foli edhe ai rreth nj or. Par bisedimet sovjeto-jugosllave: N mes problemeve t tjera, pr t cilat kishin rn dakord e q i ka publikuar edhe TASS-i, kishin diskutuar edhe shtjen e marrdhnieve t JugosIlavis me Partin ton, me at ekosllovake dhe me bullgaren. Hrushovi m tha se Titoja ishte shprehur se me kto tri parti nuk kemi marrdhnie t mira, mbasi atje jan n udhheqje stalinist konservator. Ne ju mbrojtm, tha Hrushovi, por s'mund t'ju mbroja n do rast dhe pohova prpara jugosllavve, vazhdoi ai, se shqiptart jan treguar ca gjaknxeht, bile ne i kemi kshilluar pr kt shtje! Bukur na paskan mbrojtur(!). Partia jon, m than shokt sovjetik, do t vazhdoj prpjekjet pr forcimin e marrdhnieve me ju-

gosllavt n t gjitha shtjet, edhe n shtje partie, dhe nuk do t'i vr n plan t par mosmarrveshjet ideologjike. Kt e kshillojm edhe pr partit e tjera motra. U prgjigja se edhe ne jemi pr marrdhnie shtetrore t mira me jugosllavt, pa br asnj lshim n shtjet parimore. Por theksova se ne ndaj tyre do t jemi kurdoher vigjilent pr mbrojtjen e pavarsis dhe sovranitetit dhe nuk do t lejojm asknd t ndrhyj n punt e brendshme t Partis e t popullit ton. Ktu fola pr propagandn jugosllave kundr Partis e vendit ton, si dhe pr punn e tyre agjenturore kundr nesh. Jugosllavt than se nuk bjn pun spiunazhi, tha Hrushovi, dhe mund t besohet se do ta paksojn, por edhe do t bjn, prandaj mir bni q jeni vigjilent!

Pr ardhjen e Zhukovit n Shqipri.

Hrushovi m tha se mareshali Zhukov, i cili do t vej n Jugosllavi, do t vij edhe n Shqipri pr vizit. M gzoi lajmi pr vizitn e Zhukovit, t cilin e vlersojm ashtu si e ka vlersuar Stalini i madh, si nj strateg t lufts heroike t popullit sovjetik, si nj kuadr t vjetr t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik. Por m bri prshtypje reagimi q shkaktoi te Hrushovi gzimi q shpreha n kt rast. Shikoni Enverin sa i gzuar sht q do t vej Zhukovi, u tha ai shokve. N fund m foli pr letrn q i ka drejtuar Panajot Plaku. I shpreha mendimin tim e t Partis son se Panajot Plaku sht nj tradhtar i flliqur i shtjes s

36Q

361

Partis e t popullit e se arratisja e tij nuk sht e rastit, gj q del fare qart edhe nga kjo letr e tij. T gjiffia ato q ngre tradhtari n letrn drejtuar Hrushovit, s'jan gj tjetr vese teza t vjetruara t jugosllavve, t Tuk Jakovs, t Bedri Spahiut e t atyre q jan kundr Bashkimit Sovjetik. Kur i fola Hrushovit pr qndrimin ton, pr internacionalizmin ton, pr dashurin q na ka ushqyer Partia jon pr popujt sovjetik, Hrushovi m tha me t qeshur: Mos na merr edhe ne pr agjent t jugosllavve(!). Pr kto probleme kur t kthehem n Shqipri do t bisedoj gjer e gjat me shokt. N spital m mbajtn 10 dit. Prova doli me sukses e insulin tash nuk bj m, por do t marr hape nga goja. Nesr n mngjes do t nisem me avion pr n Kislovodsk, ku do t pushoj.

E HENE 2 SHTATOR 1967

Molotovin e emruan ambasador t Bashkimit Sovjetik n Mongoli. Parapension t jet ky emrim, apo egzil n Ulan-Bator?!

362

363

.E

E MERKURE SHTATOR 1957

E HEN 16 SHTATOR 1957

Gomulka me Cirankieviin, Rapackin e t tjer dje arritn n Beograd pr vizit, t ftuar nga Titoja. Ky bashk me Stamboliin i priti n aeroportin e Zemunit.

N mes entuziazmit t paprshkruar t studentve dhe pedagogve inauguruam Universitetin Shtetror t Tirans. Me ngritjen e universitetit Partia bri realitet ndrrn e rilindsve tan t shquar, dshirn e zjarrt t popullit ton pr dije e kultur. Kjo sht nj ngjarje e madhe pr popullin, q na ka gzuar t gjith. Universiteti Shtetror i Tirans sht qendra m e rndsishme kulturore e shkencore, q do t'i hap rinis s vendit ton perspektiva t shklqyera n fushn e dituris e t shkencs. Pas mbledhjes solemne q u organizua me kt rast n salln e Teatrit t Opers dhe t Baletit, shkuam n korpusin kryesor t universitetit. Preva shiritin e inaugurimit dhe t gjith s bashku vizituam sallat dhe laboratort e ndryshm.

364

365

E PREMTE ZO SHTATOR 1957

E ENJTE 26 SIITATOR 1957

Nj delegacion parlamentar sirian ndodhet pr vizit n vendin ton. E prita sot n Komitetin Qendror dhe pata me t nj bised t ngroht.

Prita pjestart e Ansamblit t Kngve e Valleve t Armenis q ndodhet ktu prej disa ditsh. Zhvillova me ta nj bised dhe i prgzova pr koncertet e bukura q kan dhn.

366

367

.E11

E HENE 30 SHTATOR 1957

E MARTE 1 TETOR 1957

shtja q morm sot n analiz n mbledhjer. e Presidiumit t Kuvendit Popullor mbi zbatimin e legjislacionit t puns sht shum e rndsishme. M shqetson fakti prse ndodh q shkelet legjislacioni? A duhet lejuar q nga burokratizmi i punonjsve t administrats t shkelen t drejtat e puntorve? Jo, n asnj mnyr. Si sht e mundur q na aksidentohen disa puntor pr shkak se shkelen rregullat e sigurimit teknik dhe prokuroria nuk merr masa pr t ndjekur penalisht personat fajtor?! Po 'bn organizata e bashkimeve profesionale n kto drejtime? Si i ka mbrojtur ajo t drejtat e puntorve e t npunsve q jan t garantuara me ligj? M duket se kjo organizat nuk punon n masn e duhur q Kodi i Puns t njihet nga t gjith puntort e npunsit. N kt drejtim si Prokuroria e Prgjithshme ashtu edhe organizata e bashkimeve profesionale duhet t'i kryejn m mir detyrat q u takojn. Kt e theksova me forc n diskutimin tim.

Prita paradite kryetarin e Komitetit Ekzekutiv t Odess, Llavdishenko. Drek pr nder t tij.

Asistova n pritjen q dha ambasadori kinez Lo Shi Gao n hotel Dajti me rastin e fests s republiks.

368
24 e3

369

EH

E SI1TENE 5 TETOR 1957

E MARTE 8 TETOR 1957

Prita sot, me krkesn e tyre, pes fshatar nga katundi Ballaj i lokalitetit t Kryevidhit t rrethit t Durrsit. Kishin disa ankesa ndaj kryetarit t lokalitetit i cili, sipas pretendimeve q bn ata, ka ushtruar presion pr t'i futur n kooperativ jasht vullnetit t tyre. Pasi dgjova me vmendje secilin prej tyre, u thash se Partia e inkurajon dhe e prkrah kolektivizimin e bujqsis. E ardhmja e bujqsis jan kooperativat bujqsore, q e ngren nivelin e jetess s fshatarit dhe shpejtojn ecjen e vendit n rrugn e socializmit, prandaj i kshillova t mendohen mir dhe t mos ndahen nga bashkfshatart e tyre. Por, u thash fshatarve, se Partia e shtron shtjen e kolektivizimit vetm mbi baza vullnetate, me metodn e bindjes dhe pa asnj detyrim. Prandaj, n qoft se ndaj tyre sht prdorur krcnim nga kryetari i lokalitetit, se po t mos futen n kooperativ do t cilsohen kulak etj., sht vepruar gabim dhe jo n baz t vijs s Partis. Pr ta sqaruar shtjen mora prsipr t'ua plotksoja krkesn fshatarve pr t drguar pa vones n vend nj shok nga aparati i Komitetit Qendror. 370

Nuk isha dakord dhe e kundrshtova propozimin q u b n mbledhjen e Byros Politike pr uljen e mimit t tepricave q fshatarsia i shet shtetiti. Fshatarsia me siguri nuk do ta mirpriste nj vendim t till n kto kushte. Pastaj sht fakt, q edhe me mimet e tanishme t blerjes s tepricave nga shteti, plani i grumbullimit t tyre nuk sht realizuar asnjher. Ngritja e mimeve pr detyrimet e fshatarsis mendoj se do t ndihmoj edhe pr grumbullimin e tepricave me mimet aktuale.

1. Shih: Eaver Hoxha, Vepra, vll. 15, f. 25.

371

t bisedoj q nesr me drejtuesit e rrethit t Peshkopis q fshati i tyre t mos mbetet pa uj dhe qyteti i Peshkopis gjithashtu t'i plotsoj nevojat e tij, duke gjetur nj zgjidhje t arsyeshme. Ata m dgjuan me vmendje dhe u larguan t knaqur.
E MARTE 15 TETOR 1957

Shokt m njoftuan se kishin ardhur 8 fshatar nga fshati Zimur i rrethit t Peshkopis, q krkonin t takoheshin me mua. I prita menjher. Pasi u prshndetm filluam nj bashkbisedim t przemrt. Ata m foln pr familjet e tyre, pr t ardhurat q realizojn dhe pr ndryshimet e fshatit dhe t rrethit t tyre n kto pak vjet t paslirimit. M ngritn edhe problemin e ujit t Zimurit q mendohej t'i jepej Peshkopis, por ata sugjeruan q uji pr qytetin mund t merrej diku m larg, mbi fshatin e tyre. Gjat biseds s ngroht q pata me ta u vura n dukje fshatarve dibran se prparimet q kishin br ishin t mira, por nuk duhet t knaqeshin me ato q kan arritur. Partia ka plane t mdha pr forcimin e ekonomis, pr ndrtimin e socializmit dhe pr ngritjen e nivelit t jetess s fshatarsis e t mbar popullit. U fola pr mundsit e shumta q kemi pr shtimin e prodhimeve bujqsore e blegtorale, pr naftn ton me perspektiv, pr situatn e brendshme dhe t jashtme etj. Pr sa i prket ujit t Zimurit u mora prsipr 372 373

E MRKUR 23 TETOR 1951 E ENJTE 17 TETOR 1951

Sot erdhi pr vizit n vendin ton mareshali Zhukov, ministr i Mbrojtjes i Bashkimit Sovjetik, kuadr i vjetr i Partis Bolshevike e Hero i Ushtris s Kuqe. Dolm e pritm n aeroport. Para se t vinte ktu, Zhukovi kishte qen pr vizit n Jugosllavi. N mesdit e prita n Komitetin Qendror, ku zhvilluam nj bised pr probleme t ndryshme. N mes t tjerave Zhukovi na tha se me ato q kishte par n Jugosllavi, nuk e merrte vesh se 'vend socialist sht ajo. Thuaja shokut Hrushov, i thash me t qeshur, se ai nuk mendon kshtu pr Jugosllavin.

Zhukovi gjat ktyre ditve bri disa vizita n vendin ton, si n Universitetin Shtetror t Tirans, n Vlor e Kor. Sot pr nder t tij dham nj pritje n Pallatin e Brigadave. Fola un, foli dhe Zhukovi.

374

375

EH

E ENJTE 24 TETOR 1957

E PREMTE 25 TETOR 1957

Paradite vizituam aeroplanin Tu-104, aeroplani i par reaktiv pr pasagjer. sht vrtet nj ndr realizimet e mrekullueshme t shkencs dhe t tekniks sovjetike. Asistova n pritjen q dha ambasadori Ivanov n hotel Dajti pr nder t ministrit t Mbrojtjes s BS, mareshalit Zhukov. Pas pritjes koncert.

Bashk me shokt Hysni e Haki pritm n Komitetin Qendror t Partis delegacionin e veteranve t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, ish-pjesmarrs n Revolucionin e Madh Socialist t Tetorit, ish-lufttart dhe bashkpuntort e Leninit e t Stalinit. Gjat takimit, i cili u zhvillua n nj atmosfer shum t ngroht e miqsore, ata na treguan gjra interesante pr bashkpunimin e tyre me Leninin e madh.

376

377

Stalinit. Por dim edhe q pr gabime Stalini ka mbajtur qndrim ndaj tij. Gjat qndrimit n vendin ton, ai u tregua miqsor. Nuk tregoi asnj shenj se pozita e tij n BS ishte n rrezik.
E SHTUDIE 26 TETOR 1951

Prcollm n aeroport mareshalin Zhukov. Por, si t thuash, ndrsa aeroplani, n t cilin ai kishte hipur vazhdonte t fluturonte n drejtim t Mosks, TASS-i njoftonte se Presidiumi i Sovjetit Suprem t BS e kishte shkarkuar Zhukovin nga detyra e ministrit t Mbrojtjes t Bashkimit Sovjetik dhe se n vend t tij kishte emruar mareshalin Mahnovskil! M habiti shum fakti q nj vendim kaq i rndsishm e pr nj person q ishte edhe antar i Presidiumit t KQ t PK t BS merret kur ai ndodhej pr vizit jasht vendit. Pavarsisht cilat jan arsyet e motivet, mnyra e shkarkimit sht krejtsisht antidemokratike; bie er pui. Pr Zhukovin dim q ka qen nj nga gjeneralt e shquar sovjetik, kuadr i vjetr i Partis Bolshevike, Hero i Bashkimit Sovjetik. Ai ka drejtuar armatat e Ushtris s Kuqe, t cilat nn komandn e tij liruan Berlinin. Si strateg ka qen bashkpuntor i afrt i
1, Zhukovi mbrriti n Mosk m 26 tetor 1957, dhe po n kt dat u shpall vendimi i Presidiumit t Sovjetit Suprem pr shkarkimin nga posti i ministrit t Mbrojtjes t BS.

378

379

TETOR 1957

E ENJTE 31 TETOR 1957

28 Nntori, Dita e Flamurit, po afron. N kt 28 Nntor mbushen plot 45 vjet q nga Shpallja e Pavarsis s Shqipris dhe ngritja e flamurit n Vlor. Festimi me madhshti i ksaj date t shnuar sht detyr patriotike pr t gjith ne. Pr kt qllim organizuam mbledhjen e nj komisionil q do t merret me prgatitjet e festimit t ktij prvjetori. Ishte emocionuese prania n kt mbledhje e disa prej atyre patriotve q kishin marr pjes n kt ngjarje t shnuar pr popullin ton. Propozuam nj sr aktivitetesh q do t zhvillohen n t gjith vendin me kt rast, caktuam datn e mbledhjes solemne q do t bhet n Tiran (27 nntor), t mitingut t madh q do t organizohet n Vlor, detyrat e shtypit etj.

Sot prita nj shqiptarl t kthyer nga Australia dhe zhvillova me t nj bised t ngroht e t kndshme 2. Ishte i prmalluar pr atdheun, ashtu si jan tr shqiptart e ndershm q ndodhen n mrgim. Varfria i detyroi t linin atdheun e familjet, t merrnin rrugn e kurbetit e t punonin si robr n vende t huaja. Ishte shum i entuziazmuar nga prparimet q ka br atdheu yn, t cilin ai nuk e kishte par qysh prej 20 vjetsh. T gjitha kto, i thash i ka br forca e popullit dhe drejtsia e vijs s Partis. Shprehu dshirn t qndroj ktu prgjithmon bashk me familjen.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 15, f. 107.

1. Eqrem Gjata. 2. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 15, f. 97.

330

331

EH

E SHTUNE 2 NENTOR 1957 E HENE

4 NENTOR 1957

Realizimi dhe tejkalimi i detyrs pr prmirsimin racor t dhenve provon drejtsin e vendimit t Plenumit t Komitetit Qendror t Partis n shkurt t ktij viti pr kt problem. Ky rezultat, q tregon forcn bindse dhe lidhjet e ngushta t Partis me masat, u arrit n saj t puns e t mobilizimit t organizatave-baz, t organeve t Partis e t pushtetit, t specialistve dhe t t gjith punonjsve t bujqsis pr t br realitet fjaln e Partis. T gjith kta i prgzova n emr t Komitetit Qendror me an t nj letre drejtuar komiteteve t Partis t disa qarqeve e rretheve 1 . N kt letr theksova edhe disa nga detyr:.t kryesore q shtrohen tani para organizatave t Partis e organeve t pushtetit pr shtimin dhe prmirsimin racor t bagtis.

Nesr nisem pr n Bashkimin Sovjetik, n krye t

nj delegacioni q do t marr pjes n festimet e

40-vjetorit t Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit.

Asistova n pritjen q dha ambasadori Ivanov pr nder t delegacionit ton.

Mbledhje solemne me rastin e 40-vjetorit t Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit. Fjalimin e rastit e mbajta un. Midis t tjerave theksova rndsin historike ndrkombtare t ksaj ngjarjeje, q do t mbetet nj dat e shnuar n historin e njerzimit.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 15, 1. 114.

382

383

EH

MINSK, E MARTE 5 NENTOR 1957

MOSKE, E MERKURE 6 NENTOR 1957

U nism pr n Bashkimin Sovjetik. Udhtuam me Tu-104 dhe n drek arritm n Minsk. Nesr n mngjes do t nisemi me tren pr n Mosk.

Rreth ors 9 n mngjes mbrritm n Mosk. N stacionin hekurudhor kishin dal pr t na pritur Kusineni, Pospjelovi, Kosigini e t tjer. Me t arritur vizit n Mauzoleun e Leninit e t Stalinit. Vum kurora me lule pr udhheqsin e lavdishm t Revolucionit t Madh t Tetorit e t proletariatit ndrkombtar, V.I. Leninit dhe pr nxnsin e vazhduesin e veprs s tij, marksist-leninistin e shquar J.V. Stalinin. N orn 10 u hap sesioni jubilar i Sovjetit Suprem t Bashkimit Sovjetik. Dgjuam raportin pr 40-vjetorin e Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit.

384
25 63

385

Ehl

MOSKE, E ENJTE 7 NENTOR 1957

MOSKE, E DIEL 10 NENTOR 1957

N sesionin e Sovjetit Suprem sot mbajta prshndetjen e popullit dhe t Partis son me rastin e 40-vjetorit t Revolucionit t Tetorit drejtuar popujve t Bashkimit Sovjetik dhe PK t BS.

Udhheqsit sovjetik sot pritn n Kremlin delegacionin gjerman, polak, korean, ekosllovak, si dhe delegacionin jugosllav. Protokoll i uditshm!

Pritje n Kremlin pr nder t t gjitha delegacioneve q kan ardhur n Mosk pr 40-vjetorin e Revolucionit t Tetorit. Prshndeti Voroshilovi.

386

387

EH

MOSKE. E 5IERKURE 13 NENTOR 1957

MOSRE, E PREMTE 15 NENTOR 1957

Delegacionin ton e pritn n Kremlin Hrushovi, Voroshilovi e Bulganini. Sot n mngjes vdiq Antonin Zapotocki. Ai ka qen udhheqs i shquar i popullit ekosllovak, kuadr i vjetr i Partis Komuniste t ekosllovakis.

Pasdreke shkuam n ambasadn eke pr t shprehur ngushllimet pr vdekjen e presidentit Zapotocki.

388

389

MOSKE, E SIITUNE 16 NENTOR 1957

Prfundoi konsulta e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve socialiste q filloi para dy ditsht. Morn pjes prfaqsues t 12 partive. Prfaqsuesi i 13-t, Titoja, mungonte, me gjith lutjet e shumta q i ishin br kto koht e fundit nga udhheqsit sovjetik, gj q ne nuk e kemi pranuar e s'kemi pr ta pranuar kurr. Por edhe pse s'ishte prezent, prania e tij u ndje, sepse kur dgjoja si foln n mbledhje Gomulka e disa t tjer, m dukej sikur dgjoja Titon. Gomulka propozoi t mos prdoret m termi kampi socialist me Bashkimin Sovjetik n krye e t mos prcaktohet revizionizmi modern si rrezik kryesor pr lvizjen komuniste ndrkombtare. Bile Ohabi avancoi m tej dhe e argumentoi- kt: Kshtu i kemi larguar shokt e mrekullueshm jugosllav, tani po na largoni edhe ne, polakt. U b zhurm e madhe n salln ku u zhvillua mbledhja nga debatet q bnim npr ve1. Konsulta e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve socialiste 1 zhvilloi punimet nga 14-16 nntor 1957.

ndet ku ishim ulur ne, prfaqsuesit e partive komuniste e puntore me njri-tjetrin. Pr ne, komunistt shqiptar sht shtje parimore dhe detyr internacionaliste mbrojtja e Bashkimit Sovjetik, sht vij demarkacioni lufta kundr revizionizmit modern, veanrisht kundr atij jugosllav, q sot sht rreziku kryesor pr lvizjen kornuniste ndrkombtare. N fjaln time shpreha mendimin e Partis son pr t gjitha shtjet q u ngritn n mbledhje, pr luftn kundr revizionizmit modern, pr luftn kundr imperializmit amerikan, si rrezik kryesor i popujve, pr unitetin marksist-leninist t lvizjes komuniste e puntore ndrkombtare, pr rrugt e kalimit n socializm dhe pr mbrojtjen e Bashkimit Sovjetik. Gomulka mbeti n minoritet, sepse t gjith u ngritn kundr tij. Interesant- ishte argumenti i Mao Ce Dunit pr t mbrojtur Bashkimin Sovjetik. Ai iu kundrvu propozimit t Gomulks me kto fjal: Kampi yn duhet t ket nj kok, sepse edhe gjarpri ka nj kok(!) N fund t mbledhjes t gjith prfaqsuesit e partive komuniste e puntore t vendeve socialiste nnshkruan Deklaratn e Mosks, s cils ne do t'i prmbahemi me besnikri. Jugosllavt nuk e nnshkruan, megjithse disa u munduan t'i qetsonin duke u thn se n t asgjkundi nuk prmendet emri i tyre e se do t flitet pr revizionizmin pa br asnj prcaktim. Por jugosllavve prap edhe kshtu nuk iu kthye mendja.

390

391

MOSKE, E MART 19 NENTOR W57 MOSK, E DIEL 17 NENTOR 1957

Drek n Kremlin pr nder t delegacioneve q morn pjes n festimin e 40-vjetorit t Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit. Foln Hrushovi, Mao Ce Duni dhe Zhak Dyklo.

Pas konsults s 12 partive komuniste e puntore te vendeve socialiste, m 16-19 nntor u zhvillua mbledhja e 64 prfaqsuesve t partive komuniste e puntore, e cila sot u dha fund punimeve. N kt mbledhje morn pjes edhe t drguarit e Titos. Ktu ishte Toliati ai q ia mori avazit t Gomulks. U lodh s foluri edhe ky kundr prcaktimit t revizionizmit modern si rrezik kryesor n lvizjen komuniste e puntore ndrkombtare. Pastaj propozoi t elim rrug treja e t nxjerrim parulla t reja pr t'i kthyer partit komuniste n parti t gjera t masave. Pse duhet t kemi nj qendr t vetme udhheqse, tha ai, kur kjo s'do t ishte e dobishme pr afrimin e masave t gjera rreth partis? Pikpamje krejtsisht oportuniste e revizioniste. Shumica e pjesmarrsve n mbledhje u ngritn kundr tezave t Toliatit e t disa t tjerve q foln si ai. N fund aprovuam Manifestin e Paqes drejtuar gjith punonjsve t bots. Msojm se me rekomandim t Komitetit Qendror t Partis Komuniste t ekosllovakis, sot Asambleja Kombtare e Republiks eke zgjodhi Sekretarin e Par t Partis, Novotnin, President t Republiks.

392

393

.E11

MOSKE, E PREMTE 22 NENTOR 1957

TIRAN, E DIEL 21 NNTOR 1957

Sot n mes delegacionit ton dhe atij sovjetik u nnshkrua marrveshja ekonomike dhe teknike. Kt marrveshje ne e konsiderojm si shprehje t dashuris q ushqen populli sovjetik pr popullin ton dhe i ndjenjave t tij t internacionalizmit proletar.

N mngjes u nism nga aeroporti i Vnukovos. Kishin dal pr t na prcjell Kusinen, Pospjelov, Kosigin e t tjer. Para nisjes mbajta nj prshndetje t shkurtr. Aeroplani Tu-104 pas tri orsh na solli n atdheun ton t dashur.

I dhash nj intervist Manolis Glezos, heroit t Akropolit, pr gazetn Avji t EDA-si. Trajtova problemin e normalizimit t marrdhnieve n mes Greqis dhe vendit ton.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 15, f. 134.

394

395

E HCNE 25 NENTOR 1957

E MERKUR 27 NNTOR 1557

Prita prfaqsuesin e ko]onis shqiptare t Parisit, Andon Zuni, q ka ardhur pr t marr pjes n festimin e 45-vjetorit t Pavarsis dhe 13-vjetorit t lirimit. Bra nj bised t ngroht me t.

Paradite, n Komitetin Qendror t Partis prita dhe bisedova me prfaqsuesit e vllezrve tan t kolonis shqiptare t Egjiptit dhe t Siris.

Isha n mbledhjen e Presidiumit t Kuvendit Popullor. N nj nga pikat e rendit t dits, diskutova shkurtimisht. Shfaqa mendimin se pr vjetrsi n shrbim dhe pun t pandrprer duhet t dekorohen jo t gjith, po disa kategori punonjsish t specialiteteve t ndryshme si, bie fjala, n mjeksi, n arsim etj.

Mbledhje solemne me rastin e 45-vjetorit t Shpalljes s Pavarsis dhe 13-vjetorit t lirimit. Mbledhjen e hapi shoku Hysni, kurse shoku Haxhi Lleshi mbajti fjaln e rastit. Pas prshndetjeve n emr t klass puntore, t rinis, t ushtris etj., u dha nj program artistik.

396

397

VLORE, E ENJTE 28 NENTOR 1957

E HENE Z DHJETOR 195.7

Erdhm n Vlor pr t festuar 45-vjetorin e ShpaIljes s Pavarsis s Shqipris. Rrugt e qytetit ishin mbushur plot me njerz, q kishin dal t na prisnin. Brohoritjet e tyre pr Partin nuk reshtnin. Shkuam n vendin ku 45 vjet m par patrioti i menur Ismail Qemali ngriti flamurin. Ndjeva emocione shum t forta, kur, n orn 10 e 30 minuta, s bashku me patriotin Xhafer Xhuveli (nga Tragjasi) ngritm flamurin. Pas ksaj ceremonie dhe vendosjes s kurorave te busti i Ismail Qemalit, filloi mitingu.

Raportova n Plenumin e Komitetit Qendror te. PartispMbledhjnfaqsuvtPrieKomuniste e Puntore t Vendeve Socialiste dhe pr mbledhjen e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore q morn pjes n festimin e 40-vjetorit t Revolucionit Socialist t Tetorit. Plenumi aprovoi Deklaratn Mbledhjes s Prfaqsuesve t Partive Komuniste e P un tore t Vendeve Socialiste, Manifestin e Paqes dhe gjith veprimtarin e delegacionit t Partis e t Qeveris son n Mosk.

Shkuam dhe vendosm lule n varrezat e shokve tan dshmor dhe n varrin e patriotit demokrat Avni Rustemi.

Pritje me rastin e 45-vjetorit t Shpalljes s Pavarsis dhe 13-vjetorit t lirimit t Shqipris. Fola n pritje.

398

399

E MERKURE 4 DHJETOR 1957

E ENJTE 5 DHJETOR 1957

Pritje nga Kryesia e Kuvendit Popullor n Pallatin e Brigadave pr nder t delegacionit parlamentar ekosllovak.

N selin e Komitetit Qendror prita sekretarin e Komitetit Qendror t Partis Komuniste t ekosllovakis, Vratislav Krutina, q ka ardhur n vendin ton n krye t delegacionit parlamentar ekosllovak. Ishin edhe shokt Hysni e Haki. Zhvilluam nj bised shum t ngroht me shokun ek.

E PREMTE DHJETOR 1951

E HNE 9 DHJETOR 1957

Mora pjes n aktivin e Partis pr qytetin e Tirans, q u mblodh sot n zbatim t vendimit t Plenumit t 7-t t KQ t PPSH pr t punuar dokumentet e aprovuara nga Mbledhja e Prfaqsuesve t Partive Komuniste e Puntore n Mosk. Fola pr punimet e Plenumit t fundit t Komitetit Qendror t PPSH dhe pr rezultatet e Mbledhjes s Partive Komuniste e Puntore.

Paradite prita delegacionin sovjetik, q kryesohet nga Jeljutin, ministr i Arsimit t Lart t Bashkimit Sovjetik. Dark n ambasadn sovjetike nga ambasadori Ivanov me rastin e vizits s delegacionit sovjetik n vendin ton. Pas darks pam filmin Koordinata t panjohura.

402

403

E MERKUR2 11 DHJETOE 1957

E ENJTE 12 DHJETOR 1951

Isha dakord me propozimin q t deleguarit e Komitetit Qendror n Fier, Berat e Lushnj, t'u dorzojn ktyre rretheve edhe urdhrat q Presidiumi i Kuvendit Popullor u ka akorduar pr realizimin e planit t pambukut. Meqense do t shkoj n Berat dhash porosi t m'i bjn gati pr nesr n mngjes urdhrat q u jan akorduar rrethit dhe kuadrove t tij.

Prita ambasadorin e Republiks Popullore t Bullgaris.

404 .

405

BERAT, E SHTUNE 14 DHJETOR 1957

ganizats-baz t Partis dhe t asambles, pr prmirsimin e kushteve t jetess, pr edukimin e mir t fmijve etj. Pastaj vizitova bllokun e ri t ullinjve, stalln e lopve dhe bisedova me nj grup kooperativistsh. Hngra drek n kooperativn e Perondis.

Me rastin e dekorimit t rrethit t Beratit pr realizimin e planit t pambukut pr vitin 1957 me Urdhrin e Puns t Klasit I u organizua nj mbledhje e zgjeruar e kshillit popullor t rrethit. N emr t Komitetit Qendror t Partis, t Qeveris dhe t Presidiumit t Kuvendit Popullor, i prshndeta t pranishmit n kt mbledhje dhe i urova pr suksesin e arritur. Mes entuziazmit dhe brohoritjeve pr Partin dorzova dekoratat pr Komitetin Ekzekutiv t Rrethit dhe pr kryetarin e ktij komiteti.

N takimin e organizuar n Qytetin Stalin me kuadrot drejtues t Kombinatit t Nafts, me inxhinier, teknik, heronj t puns socialiste dhe puntor t dalluar fola pr arritjet dhe detyrat e punonjsve t nafts gjat vitit 1958, pr perspektivat q i hapen ksaj dege t industris n t ardhmen, pr nevojn e kualifikimit t mtejshm t kuadrove teknik dhe pr prgatitjen e kuadrove t rinj.

Paradite bra nj vizit n kooperativn bujqsore t Perondis, kooperativa e par q sht formuar n rrethin e Beratit. Pash shkolln dhe u njoha me rezultatet q jan arritur gjat jets 9-vjeare t ksaj kooperative. N mbledhjen q u organizua i prgzova kooperativistt pr sukseset dhe u fola pr detyrat e rndsishme q u dalin n drejtim t forcimit ekonomik dhe organizativ t kooperativs, pr forcimin e rolit t or406 407

BERAT, E DIEL 15 DHJETOR 11157

Z HEN2 16 DH,TETOR 111117

Vizitova disa reparte t Kombinatit t Nafts n Qytetin Stalin dhe bisedova me puntor, teknik dhe inxhinier.

Dark n ambasadn bullgare me rastin e 10-vjetorit t nnshkrimit t Traktatit t miqsis, bashkpunimit dhe ndihms reciproke n mes vendit ton dhe Bullgaris. Shkmbyem fjalime un dhe ambasadori bullgar.

408

499

E MPRICURR 18 DHJETOR 1951

E PREMTE 20 DHJETOR 1951

Gazeta greke Avji ka botuar intervistn i:lhash n Mosk kryeredaktorit t saj, Manolis Glezos.

N mbledhjen e Byros Politike, q shqyrtoi shtjen e riorganizimit t organeve lokale t pushtetit hodha posht mendimin e Liri Belishovs pr krijimin n vendin ton t selsovjetve 1. Kt ajo e paraqiti si propozim t bazs, t Vlors dhe t Shkodrs, por, me sa kuptova nga zbrthimi q i bri prmbajtjes, ishte i veti. Sipas Liris selsovjett nuk kan prgjegjsi pr kooperativat bujqsore, sepse shtjet ekonomike i zgjidh rrethi. T'i heqsh pushtetit n baz funksionin ekonomik, ta zhveshsh at nga detyrat e mdha q ka pr zhvillimin dhe prparimin e bujqsis sht shum e gabuar. Ne nuk duhet ta marrim shabllon prvojn sovjetike dhe t krkojm ngritjen e selsovjetve, kur te ne mungojn kushtet e nevojshme objektive dhe subjektive. Natyrisht, do t vij dita q n vendin ton t krijohen kshilla pr disa fshatra, por kjo s pari do t ndodh, si thash edhe n mbledhje 2, kur zhvillimi
1. Kshilla pr disa fshatra, q do t lidheshin drejtprsdrejti me rrethin dhe q nuk do t merreshin me shtjet ekonomike t kooperativave bujqsore. 2. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 15, f. 138.

410

411

ekonomik do t oj n bashkime kooperativash bujq-. sore dhe s dyti, edhe ather asnjher e n asnj mnyr kshillat popullor nuk do t zhvishen nga detyrat n shtjet ekonomike.

E HEN
23 DHJETOR 1957

Sot isha n mbledhjen e Presidiumit t Kuvendit Popullor. Shpreha nja dy mendime pr rishikimin e ligjit mbi sigurimet shoqrore dhe shtetrore, si dhe mbi varsin e inspektoriatit shtetror t sigurimit n miniera dhe t pajisjeve nn presion Thash, ndr t tjera, se nuk ka arsye t mos jepet pension patriotve t vjetr nn pretekstin se ata nuk paskan zhvilluar aktivitet revolucionar n kohn e Zogut. Ky kufizim nuk sht i justifikuar kur nga trsia e veprimtaris s patriotit del q ai ka sakrifikuar shum pr interesat e atdhent.

412

413

EH

TREGUESIT

EH

EN

Ey

TREGUESI I LENDES

A
Ambasadat e RP t Shqipris n vende t ndryshme - 209, 225, 336. Ambasadat e shteteve t ndryshme n RP t Shqipris 109, 114, 140, 162, 169, 180, 188. 195, 196, 198, 200, 218, 219, 244, 250, 273, 299, 300, 301, 323, 328, 341, 348, 349, 369, 376, 363, 403, 405, 409. Arkeologjia - 41. Arkivat, materialet dokumentare - 41-42, 177. Armiqt; lufta kundr veprimtaris armiqsore - 49, 67, 117-118, 220, 226-227, 268-269, 276, 290, 335.

Bashkimet Profesionale t Shqipris - Kongresi i 4-t i tyre (shkurt 1955). Roii dhe detyrat pr mbrojtjen e t drejtave t punonjsve n ba-

z t lig jeve - 14, 18, 305-306, 368. Bashkimi Sovjetik, revizionizmi sovjetik - prhapja dhe forcimi i pozitave t revizionizmit n BS. Metodat dhe taktikat e tij - 12-13, 15, 21, 60-61, 67, 168, 254, 350, 363, 378; - Partia Komuniste e BS; Kongresi i 20-t dhe plenumet e KQ t saj - 15, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 127, 128, 138, 158, 160, 350; - afrimi dhe forcimi i lidhjeve me ShBA - 16, 129, 341; - rehabilitimi i revizionisthve jugosllav dhe marrdhniet me ta - 60-61, 66, 67-68, 70, 71, 168, 215, 216, 266, 310, 313-314, 315-316, 356, 359, 360; - politika e jashtme; marrdhniet me vendet e popullore demokracis

417
27 - 63

dhe prpjekjet pr forcimin e hegjemonis ndaj tyre - 70, 71, 72, 212, 227, 387; - qndrimet demagogjike dhe presionet ndaj PPSh dhe RP t Shqipris 63-64, 66, 79-81, 265, 307, 308, 309-310, 311-312, 313-314, 315-316, 318, 356, 357, 360-362, 388, 394. Blegtoria - zhvillimi dhe prmirsimi racor; lufta kundr dmtimeve - 296-297, 342, 343, 382.

armatimin - 129, 176,

253.

184, Fashizmi; gjallrimi, rrezikshmria dhe lufta kundr tij

284-286.

H
Historia e Shqipris - Shpaltja e Pavarsis s Shqipris (28 Nntor 1912) - 380, 397,
398. Hungaria; gjallrimi i oportu-

mimet e artikujve industrial e ushqimor; ulja e tyre 153, 256, :i71.

D
Dekorimet - 397, 404, 406. Dshmort - 82, 83, 175, 237-

Folklori; grumbunimi dhe sisteminzt i materialeve folklorike - 41. Franca; politika e jashtme 235-236, 240, 286.

nizmit dhe kundrrevoluctoni i vitit 1956 n Hungari

-239, 247.
Diktatura e proletariatit 280-281, 291.

Fronti Demokratik i Shqipris; Kongresi i 3-t i tij (qershor 1955); zgjedhjet pr kshillat e Frontit - 76, 84-85,
185.

29-30, 33, 44, 138, 203-204, 223, 225, 226, 227, 228, 232, 241, 242-243, 252, 266, 268-269, 277-280, 283, 294-295.

Borgjezia, borgjezia e vogl (mikroborgjezia) - 280-283,

286.

Britania e Madhe; politika e jashtme - 235-236, 240. Bujqsia n RPSh - zhvi/limi i saj. Pemtaria. Ujitja, veprat ujitse dhe bonifikimet - 35, 50, 110, 296-297, 300,
342,

Edukimi marksist-leninist masave, i komunistve dhe kuadrove; lufta kundr shf aqjeve t huaja - 48, 220-221,
305-306, 370.

Fshatarsia, fshati - politika e Partis pr zhvillimin e tyre

- 199-200, 370, 372-373, 406-407.

Egjipti; agresioni anglo-franko-izraelit kundr tij - 235-236, 239-240, 244-245, 249, 277. Ekonomia dhe politika - 152. Ekonomia popullore - prso-

Imperializmi - strategjia globale - 287, 290. Industria e nafts, e tekstileve dhe ajo ushqimore - 35, 330,
407.

Bullgaria; marrdhniet me RP t Shqipris - 270, 275,

320.

Buxheti i shtetit - 139. Byroja Informative e Partive Komuniste e Puntore - 63-64, 65, 67, 72, 80, 215. armatimi, armatimi dhe ar-

sja e drejtimit t saj; drejtfmi i centralizuar - 40, 164, 291-292.

Greqia; qndrimi ndaj RP t Shqipris - 259. Gruaja dhe Bashkimi i Grave t Shqipris - Kongresi 4-t i BGSh (13-15 tetor 1955) 88-90, 186; - emancipimi i grave; edukimi dhe pjesmarrja e tyre n ndrtimin socialist t vendit - 28, 58, 88-89, 90, 91, 93. Grumbullimi i tepricave t

Inteligjencia prparimtare e viteve 30-t. Krijimi dhe edukimi i inteligjeneies n vitet e pushtetit popullor - 116,
221, 332-333.

Ekspozitat - 96, 142, 222. Engels, Fridrih - 45, 150. Enver Hoxha - t dhna autobiografike - 31-32, 34, 47,
79-80, 81, 83, 125, 126, 172-173, 190, 191-192, 247, 343-

Internacionalizmi proletar dhe 289-290, kozmopolitizmi 291.

Internacionalja e Tret Komuniste (Kominterni) - 109,

344.

mt brthamore; demagogjia imperialisto-revizioniste pr

-344, 356, 357--358, 362.

prodhimeve bujqsore e blegtorale - 187, 371.

lzraeli; agresioni tij kundr Egjiptit - 235-236, 239-240,

245, 249.

418 419

Jugosllavia; revizionizmi jugosllav; vetadministrimi jugosIlav - 292; - politika e jashtme kundrrevolucionare; afrimi, bashkpunimi me revizionistt sovjetik 61, 62, 123, 234, 242-243, 266, 279, 287-288, 359, 360, 390-391; - qndrimi shovinist, persekutimet dhe terrori ndaj kosovarve dhe popullsis tjetr shqiptare n Jugosllavi - 302-303; - marrdhniet me RP t Shqipris dhe cindr:rni armiqsor ndaj saj - 73, 196-197, 302-303, 337.

Klasa puntore (proletariati); roit udhheqs - 280-281, 284. Klasat dhe lufta e ktasave 147, 280-286, 289, 292. Kolektivizimi socialist i bujqsis - politika e Partis pr shndrrimin socialist t fshatit - 305. 329, 370. Koreja e Veriut (RDP e Kores) - gjendja e brendshme; marrdhniet me RP t Shqipris - 178, 180, 181, 183, 201, 202, 206, 207, 208, 209, Kuadrot - politika e Partis me kuadrin; prgatitja e kualifikimi; lidhjet e tyre me masat - 19-20, 117, 146-147, 353-354. Kuvendi Popullor; Presidiumi dhe Kryesia e Kuvendit Popullor - 27, 39, 65, 69, 78, 140, 251, 298, 326, 335, 339, 397, 400, 413. L Lenin, Vladimir Ili - 13, 43, 45, 81, 150, 215, 277, 278, 279-280, 281, 282-283, 284, 291, 311, 314, 377, 385. Letrsia dhe artet - zhvi/limi i tyre. Lidhja e Shkrimtarve dhe e Artistve t Shqipris; shkrimtart, artistt - 219, 223, 332-333, 334. Letrat, ankesat e punonjsve - 19-20, 305, 3T0.

Lvizja komuniste puntore ndrkombtare - partia marksiste-leniniste - tiparet revolucionare dhe roli i saj udhheqs - 283-284, 291; - Konsulta e partive komuniste e puntore e vendeve socialiste (14-16 nntor 1957) - 390-391; - mbledhja e prfaqsuesve t 64 partive komuniste e puntore (16-19 nntor 1957) - 393, 402; - Partia e Punonjsve t Hungaris - 29-30, 33, 44, 157; - Partia Komuniste Franceze - 185, 286; - Partia Komuniste Italiane - 134, 393; Partia Komuniste e Kins - 121, 156, 210, 211, 212, 213.

Lufta Antifashiste Nacionallirimtare e popullit shqiptar - lirimi i Shqipris (29 Nntor 1944) - 94, 95, 175, 237-239, 257. Lufta e Dyt Botrore (1939-1v45) - 175. M Marksizm-leninizmi - busuIl pr udhheqje e veprim; studimi, zbatimi dhe mbrojtja e tij - 43, 45, 48, 140, 150, 279-280, 284, 288. Marks, Karl - 45, 150, 289, Metoda dialektike marksiste-leniniste - 279. Mrgimi - shqiptart e mrguar, kolonit shqiptare t mrgimit - 381, 396, 397. Ministrit - Ministria e Punve t Brendshme - 22-23; - Ministria e Bujqsis 297, 343. Minoritett grek n Shqipri 192, 193. Mirqenia n shoqrin ton socialiste - 11. Mongolia - 201, 202, 203, 206. Monumentet e kulturs. Muzet - 41, 170. N Novatort, racionalizatort, iniciativat krijuese t masave - 189.

Kapitalizmi; kriza dhe kontradiktat n gjirin e tij - 277, 282, 283, 285-286, 289. Kshiflat populior; funksionimi dhe gjallrimi i tyre. Roli dhe detyrat n fushn e ekonomts - 84-35, 339-340, 406, 411-412. Kina - gjendja e brendshme. Marrdhniet me RP t Shqipris - 142, 201, 202, 210, 214-215, 216. Klasa puntore n RPSh cilsit, misioni historik dhe roli udhheqs - 14, 130, 330.

Lvizjet dhe luftrat lirimtare dhe prparimtare t popujve - 37-38, 244-245, 267. Ligjet, legjislacioni; Kodi Puns dhe Kodi Civil; prsosja dhe zbatimi i tyre 27, 139, 340, 368, 413. Lindja e Mesme, Lindja e Afrt - 235, 267. Liria, demokracia - kritik pikpamjeve borgjezo-revizioniste pr kto probleme 278.

420

421

NJ Nj Maji - Dita e Solidaritetit Ndrkombtar t Puntorve - 51, 154, 325.

Organet e Punve t Brendshme dhe punonjsit e kuadrot e tyre; organizatat-baz t Partis n kto organe 22-23, 111-112; - Forcat e Kufirit, kufitart - 46. Organizata e Kombeve t Bashkuara - pranimi i Shqipris n OKB dhe qndrimi RPSh ndaj saj - 118, 140, 213, 245, 248, 249.

Partia e Puns e Shqipris - lufta e klasave n Parti - lufta kundr elementve antiparti, deviator, fraksionist e trockist 75, 146, 147-148, 165, 19 1 ; - lufta kundr elementve revizionist T. Jakova, B. Spahiu etj, - 48-49, 53-57, 74, 75, 76, 77, 78; - lufta kundr veprimtaris armiqsore antiparti n Konferencn e 3-t t Partis t qytetit t Ti-

rans (15-16 prill 1956) - 144-148, 149, 151-152, 165; - demaskimi i tradhtarit e agjentit P. Plaku - 335, 336, 337, 357, 361-362; - lufta kundr pikpamjeve deviatore t L. Belishovs - 411. Partia e Puns e Shqipris - marrdhniet dhe kontradiktat me PK t BS dhe me partit komuniste e puntore - 156, 157, 202, 213, 214-215, 260, 265, 346, 347, 399, 401. Partia e Puns e Shqipris - ndrtimi dhe jeta e brendshme - themelimi i PKSH dhe rndsia e saj historike - 150, 246, 247; - Statuti i PPSh; demokracia e brendshme n Parti; kontrolli i Partis - 41, 141, 145, 165; - prvoja, vigjilenca dhe msimet pr t'i prer rrugn revizionizmit n Shqipri - 145, 226-227, 350-351, 357-358. Partia e Puns e Shqipris organet udhheqse qendrore dhe lokale - Kongresi III i PPSh (25 maj - 3 qershor 1956) 141, 155, 159, 160, 161, 163, 164, 165, 166-167, 171;

Komiteti Qendror, Byroja Politike e KQ - 20, 22, 45, 48-49, 68, 135, 166, 241, 250, 294-295, 411; - Plenumi i 13-t i KQ (25-27 prill 1955) - 48-49, 54, 55; - Plenumi i 14-t i KQ (14-17 qershor 1955) 74, 75, 76, 78; - Plenumi i 16-t i KQ (27-28 dhjetor 1955) 103; - Plenumi i 18-t i KQ (5-7 prill 1956) - 141; - Plenumi i 3-t i KQ (13-16 shkurt 1957) 276-292, 294-295, 296-297, 342, 382; - Plenumi i 6-t i KQ (10-12 korrik 1957) 353-354; - plenume t tjera, mbajtur gjat viteve 1956 dhe 1957 - 128, 155, 224, 324, 399, 402; - aparati i KQ; organizata-baz e tij - 41-42, 115, 151-152; Komitetet e Partis n qarqe, rrethe, rajone e lokalitete dhe aparatet e tyre - 97-102, 111-112, 117, 305-306, 338, 382; - organizatat dhe komitetet e Partis t rretheve t Beratit, t Durrsit, t Elbasanit dhe t Kor-

s - 19-20, 26, 137, 171, 199-200, 329; - organizata dhe Komiteti i Partis i Rrethit t Tirans - 45, 144-148, 220-221, 229, 301, 402; - iv-hnitetet e Partis t rretheve t Vlors e t Fierit - 115, 329. Pensionet, pensionistt - 413. Pioniert, fmijt; kujdesi Partis pr ta - 36, 37-38, 107, 261. Planet - projektplani i dyt pesvjear (1956-1960) - 135-136, 139, 141. Politika e jashtme e RPSh - lufta pr demaskimin e revizioimperializmit, nizmit e reaksionit dhe prkrahja internacionaliste e luftrave lirimtare dhe e t drejtave t popujve - 59, 69, 129, 236, 239-240, 276, 294, 391; - marrdhniet dhe qndrimet parimore marksiste-leniniste ndaj BS 47, 63-64, 65, 66, 67-68, 79-81, 123, 124, 158, 169, 244, 250, 265, 308, 309-310, 311-312, 313-314, 315-316, 324, 331, 374, 377, 383, 384, 385, 386; - qndrimi parimor ndaj Jugosllavis dhe lufta e PPSh dhe e RPSh kundr revizionizmit jugo-

422

423

sllav 63-64, 67-68, 71, 72, 146, 196-197, 214, 254, 294-295, 302-303, 313-314, 315-316, 318, 337, 356, 361; - marrdhniet me vende t ndryshme (Bullgarin, Polonin, ekosllovakin, RD Gjermane, Kinn, RDP t Kores etj.) 109, 131, 132, 162, 174, 178, 179, 180, 181, 185, 202, 203, 205, 206, 207, 213, 214, 216, 217, 218, 224, 260, 270, 271, 273, 275, 340, 366, 389, 394, 401, 409; - t huajt, miqt pr PPSh dhe RPSh - 113, 230-231, 345. Polonia - gjendja e brendshme; politika c jashtme 122, 132, 176, 179, 241, 294-295, 364, 390, Populli shqiptar - traditat patrio-ke revolucionare - 69. Prona private; prodatmi f vogl - 281-282. Propaganda; propaganda e prodhimit. Shtypi - 275, 295, 296-297. Pushteti popullor, organet shtetrore - 84-85, 259, 338.
-

Revolucioni dhe ligjet e tij. Kundrrevolucioni. Kritik piborg jezo-reviziokpamjeve niste pr revolucionin socialist - 279-284. Revolucioni i Madh Socialist i Tetorit - 92, 244, 246, 283, 287, 382, 392. Rinia dhe Bashkimi i Renisd s Puns t Shqipris Kongresi i 3-t (nntor 1956) dhe plenumet e KQ t BRPSh 86-87, 255. Rumania politika e joshtme; qndrimi ndaj RP t Shqipris - 224, 234, 310.
-

Shtypi dhe propaganda borgjeze e revizioniste - 16-17, 182, 197, 225, 252, 278, 285-286, 341.

Socializmi - 283-284. Stalin, Josif Visarionovi Zufta e revizionistve kundr Stalinit dhe veprs s tij, Mbrojtja e Stalinit nga PPSh 13, 45, 81, 125, 150, 139, 175, 181, 182, 214-215, 289, 309, 310, 350, 361, 377, 379, 385.
-

Teorit e pikpamjet borgjekritika zo-revizioniste dhe ndaj tyre - pr partin politike t klass puntore dhe diktaturn e proletariatit 291-292; - pr rrugt e kalimit n socializm dhe pr bashkekzistencn paqsore - 134, 160; - pr luftn kundr clogmatizmit, pr zbatimin krijues t marksizm-leninizmit dhe pr kultin e individit - 138, 145-146, 268, 288-289. Traktati i Varshavs - 59, 60, 65, 69. T.isktimi; h"qja e pjesshme e sistemit t trisktimit 108.

Uji i pijshm; sigurimt - 372-373. Uniteti Parti-popull - 82, 83, 166-167, 239, 322, 325. Universiteti i Tirans - 385, 375. Ushtria Popullore - forcimi, roli i saj pr mbrojtjen e atdheut. Strvitjet ushtarake 34, 329. V Vendet e demokracis popullore (socialiste) - 52, 59, 72, 278-284, 287-288. Vigjilenca revolucionare 49, 226-227, 239, 252, 335,. 336.

Zgjedhjet pr organet e pushtetit popullor - 84-85, 259. Zotimet dhe lufta pr plothimin e tyre - 293.

SH TFI
Shtetet e Bashkuara t Ameriks - politika e lufts dhe e agresionit. Qndrimi demagogjik dhe presionet ndaj RP t Shqipris - 17, 24-25, 117-118, 267, 290. Theibi dhe shfaqja - 279.

lt

Revizionizmi modern - perhapja, strategjia dhe taktikat e tij - 134, 279, 393.

424

425

TREGUESI I EMRAVE

A Alia, Ramiz 87, 185, 311, 313, 332, 345. Abakumov, Viktor 67. Ahmeti, Iljaz 147. Ajzenhauer, Duajt 24, 25, 129, 267, 277. Andropov, Juri 537. ajupi, Andon Zako 116. ako, Hito 55, 56. omo, Maqo 20. u De 121. 210, 212. u En Lai upi, Llesh Pa1 259.

D B Barbys, Anri 34. Bega, Mehmet 238. Bega, Tire 238. Belishova, Liri 411. Beria, Lavrentiev 15, 67, Bjerut, Boleslav 122, 131, 132, 133, 159. Brezhnjev, Leonid 350. Bulganin, Nikolai 16, 21, 72, 123, 129, 309, 310, 388. Dalles, Xhon Foster 24, 290. Demi, Vehip 147. Dezh, George Georgiu 224, 234. Dimitrov, Gjergj 270, 284-285, 343-344. Disha, Abaz 32. Disha, Ali 32. Duri, Mihal 238, 239. Dyklo, Zhak 392.

Cedenbal, Jumzhagin 203. Cirankievi, Jozef 364.

Farka, Hatixhe (Ije) 237. File, Hekuran 172. Frashri, Naim 116.

427

tir

Kusinen, Oto - 360, 385, 395, .Kushi, Vojo - 237, 238.

Gero, Erno - 223, 250. Glezos, Manolis - 394, 410. Gobino, Zhozef - 285. Goldenbaum, Ernst - 174. Gomes, Pereira - 37. Gomulka, Vladislav - 364, 390-391, 393. Gotvald, Klement - 159, Gromiko, Andrei - 310. GJ Gjata, Eqrem - 381. H Hoxha, Nexhmije - 28, 88, 137, 327, 355, 356. Hamarskjold, Dag - 249. Hrst, V.R. - 16. Hitler, Adolf - 176, 285. Hoxha, Hysen (baba eni) 190. Hoxha, Iljaz - 190. Hrushov, Nikita - 12, 15, 16, 47, 61, 66, 67-68, 71, 120, 121, 123, 125, 134, 138, 168, 176, 215, 216, 250, 309-310, 312, 315, 316, 318, 341, 356, 357, 359, 360-362, 374, 388, 392.
I

Jakova, Kol - 162, Jakova, Tuk - 48, 49, 53-57, 74, 75, 76, 78, 144, 147, 148, 315, 362. Jeljutin, Viaeslav - 403. Jermilov, V. - 340. Jugov, Anton - 270, 271, 273, 274, 321.
K

Minxenti, Jozef - 243, 269. Mjeda, Ndre - 116. Molotov, Viaeslav - 16, 17, 61, 168, 254, 350, 363. Monmuso, Gaston - 230. Musolini, Benito - 285.
N

Laptiev - 360. Lavdishenko, G. - 369. Levikin, K.D. - 66, 68, 79-80. Liu Shao i - 210, 211, 212. Lo Gao - 348, 369. Luka, Gjovalin - 77.

Ivanov, V.I. - 304, 310, 319, 331, 376, 383, 403.

Kapo, Hysni - 18, 76, 255, 260, 296, 304, 377, 397, 401. Koleka. Spiro - 141, 331, 332. . Kadar, Janosh - 232, 250. Kagarlovi, Llazar - 350. Kalenko, N. - 309. Kapo, Vito - 88, 90. Kardel, Eduard - 291, 355, 356. Kasatanov, V, - 169. Kashen, Marsel - 230-231. Keta, Dull - 238. Keta, Mine - 238. Kllezi, Abdyl - 55, 56. Kim Ir Sen - 178, 179, 180, 181, 183, 206, 207, 209. Kingsberi-Smith, Xhon - 16. KirienKo, Aleksei - 309, 356. Konda, Spiro - 172. Konife, F. - 16. Kosigin, Aleksei - 385, 395_ Kozlov, Frol - 311. Krilov, Ivan - 244, 250. Krutina, Vratislav - 401.

LL Lleshi, Haxhi - 397.

Di

Nushi, Gogo - 18, 92, 162, 165, 251, 311, Nagi, Imre - 29, 30, 44, 232, 242-243, 250, 266, 278. Naser, Gamal Abdel - 236. Ndreu, Dali - 250. Novikov, Kuzmin - 300. Novotni, Antonin - 122, 393.

Marko, Rita - 77, 165, 251, 298, 327. Myftiu, Manush - 55, 56. Malenkov, Georgi - 12-13, 15, 21, 309, 350. Malinovski, Rodion - 378, Mame, Misto - 238, 239. Mao Ce Dun - 121, 210, 211, 214-215, 391, 392. Martini, Xhoxhi - 237. Miunovi, Velko - 318. Migjeni (Millosh Gjergj Nikolla) - 116. Mikojan, Anastas - 29-30, 72, 81, 123, 212, 309, 310. Miljukov, P.N. - 282.

Ohab, Eduard - 176, 390.

Perisieri, Pilo - 28. Patoliev, Nikolai - 308. Pik, Vilhelm - 109. Plaku, Panajot - 335, 336, 337, 357, 361-362. Ponomarjov, Boris - 266, 360. Popovi, Koa - 302-303. Popovi, Miladin - 53. Pospjelov, Pjetr - 158, 160, 311, 312, 313, 385, 395, Prifti, Mihal - 311.

428

429

Qemali, Ismail

398.

Shuteriqi, Dhimitr 219. Shyri, Hajrie 237-238. Shyri, Halil 238.

XH
Xhuveli, Xhafer 398.

Zogu, Ahmet 116. Zoto, Neati 147. Zuni, Andon 398. ZH Zhivkov, Todor 320, 355 358. Zhukov, Georgi 18, 381, 374.. 375, 378, 378-379.

T
R 138. Rajk, Lazlo 138, 242, Rakoshi, Matias 268-269. 223, Rankovi, Aleksandr 355, 356. Rapacki, Adam 364. Rustemi, Avni 398.

20, 32, 35, 331, Toska, Haki 332, 377, 401. Ten Hsiao Pin 210, 212. Tito, Josip Broz 60-61, 62, 63, 64, 66, 67, 68, 71, 123, 134, 168, 214, 216, 223, 224, 242-243, 250, 254, 266, 318, 359, 360, 364, 390, 393, Tokuda, Kjuici 159. Toliati, Palmiro 134, 393. Torez, Moris 185. Tufa, Hava 238.

Zapotocki, Antorda 388, 389. Zllati, Savo 197.

Saburov, Maksim 310. Salazar, Antonio 37. Smetana, Bedrzhih 163. Spahiu, Bedri 49, 53-57, 74, 75, 76, 78, 144, 147, 362. Spiridonov, Ivan 311. Stamboli, Petar 364. Stavaleci, Sadik 237. Stoini, Velimir 196. Sulcberger, C.L. 290. Suslov, Mihail 79, 80-81, 203-204, 232, 360. Svetozar, Vukmanovi (Tempo) 81. SH

TH
Thivy, Xhohn 162.

V
Velesku, George 219. Vermesh, Zhanet 346. Vidal, Ani 34. Vinani, Vandush 147. Voroshilov, Klement 115, 309, 386, 388. Vurmser, Andre 340.

X
Shijaku, Hamid 238. Shijaku, Metije 238. Xoxe, Koi 138, 144, 197.

4311

430

El!

TREGUESI GJEOGRAFIK DHE I EMERTIMEVE TE TJERA

A
Aeroporti i Tirans 126, 178, 181, 274. Aeroporti i Zemunit (Beograd) 66, 67, 364. Afrik 244-245. Aktivi ekonomik (5-6 prill 1955) 40. AktivI i PartIs pr Tirann (6 dhjetor 1957) 402. AktIvi pr bujqsin (23 shkurt 1957) 300. Aleksandri (Egjipt) 236. Ambasada e Jugosllavis n Hungari 242-243. Ambasada e ShBA n Hungari 243. Ansambli artistik i studios shtet&ore t baletit oi Sin Hi 1 RDP t Kores 248, 249. Ansambli i Kngve dhe i Valleve i Armenis 367. Anshan (Kin) 216. ATSh (agjencia e lajmeve 235, 244-245.

Avji (gazeta 410. Azi 244-245.

394,

Ballaj (Durrs) 370 Ballkan 275. Bashkimi Sovjetik (1917-1953) 181, 287. Beograd 60, 66, 70, 223, 224, 364. Berat 404, 406. Berlin 378. Bilisht (Kor) 329. Jugosllavi) Brioni (ishulli 70. Budapest 33, 203, 225. Bukuresht 72, 359.

CGT (Konfederata e Prgjithshme e Puns) 286. Clart& [Qartsi] (libri A. Barbys) 34.

433
28 63

ekosllovaki - 388, 393. ermenik (Elbasan - Librazhd) - 31, 199. D Dalnij [Dairen] (Kin) - 216. Dama Pik (opera P. ajkovski) - 317. Deklarata e G.M. Malenkovit pr t'u liruar nga posti i kryeministrit - 12. DeXlarata e qeverive t BRSS dhe RFPJ, Beograd (2 qershor 1955) - 70, 123. Deklarata e 12 partive komuniste e puntore t vencleve socialiste, Mosk (16 nntor 1957) - 391. Delvin - 194. Detyra (drama K. Jakova) - 162. Drashovic (Vlor) - 83. Dropull (Gjirokastr) - 193. Durrs, Porti i Durrsit 111, 169, 270, 307, 322.

t Tirans (dhjetor 1955) 96. Ekspozita industriale e Bashkimit Sovjetik (shkurt 1956) - 11.9. Ekspozita me punime artizanati e RP t Kins (prill 1956) - 142. Elbasan - 31, 232, 233. Enchainements [Hallkat] (libri A. Barbys) - 34. Ersek - 173. Esteiros (libri P. Gomes) - 37, 38. Evrop - 52, 244-245,

Gjirokastr - 111, 190, 191-192.

Havr (Franc) - 185. A. Henri Barbusse (libri Vidal) - 34. Hidrocentrali i Ulzs [Hidrocentrali Karl Marksj - 130. I Indi - 287. Instituti i Shkencave i RPSh - 41, 43. 236. Ismailia (Egjipt) Itali - 285. K Kajro - 236. Kakavij (Gjirokastr) - 259. Kanali ujits Vjos-Levan-Fier - 50. Kiev - 309. Kislovodsk (BS) - 362. KNER (Kshilli i Ndihms Ekonomike Reciproke) - 175, 176. Kodrat e Shn Thanasit (KorS) - 35. Kombinati i Drurit, Elbasan - 233. Kombinati i Nafts, Qyteti Stalin - 407, 408. Kombinati i tekstileve -J.V. Stalin, Tiran 330.

Fabrika e Cigareve, Gjirokastr - 191. Fabrika e Konservimit t Frutave, Kor - 35. Fabrika e Lkurve, Gjirokastr - 191-192. Fabrika e Qelqit, Kor - 172. Fier - 404. Filarmonia Shqiptare - 223. Fjalimi i J.B. Titos, mbajtur n Pula (17 maj 1955) - 62. Fjalimi i J.B. Titos, mbajtur n Pula (11 nntor 1956) 254.

Ekspozita e arteve figurative e Bashkimit Sovjetik (tetor 1956) - 222. Ekspozita e prodhimeve bujqsore e blegtorale e qarkut

GJ
Gjermania Perndimore (RF e Gjermanis) 117.

Konferenca e Par Kombtare e t ejave (23 nntor 1955), Tiran - 93. Konferenca e tet shteteve socialiste evropiane pr garantimin e paqes e t sigurimit n Evrop (maj 1955), Varshav - 52, 59. Konferenca Kombtare e Nnave (9 maj 1955), Tiran - 58. Kotrferenca Kombtare e Novatorve dhe e Racionalizatorve (23 korrik 1956), Tiran - 189. Konferenca Kombtare pr zhvillimin dhe prmirsimin e bletoris dhe problemin e bonifikimit t tokave (1-2 qershor 1957), Tiran - 342. Kongresi i 14-t i Partis Komuniste Franceze, Havr 185. Konfresi i Par i Shkrimtarve dhe i Artistve t Shqinris (mai 1957), Tiran - 332. 334, 340. Kongresi i 3-t i Kooperativave Bujqsore (shtator 1956), Kor - 204. Kooperativa Bujqsore e Dobracit, Shkodr - 271. Kooperativa Bujqsore e Drenovs, Kor - 173. Kooperativa Bujqsore e Goranxis, Gjirokastr - 193. Kooperativa Bujqsore e Mashkullors, Gjirokastr - 192

434

435

Kooperativa Bujqsore e Perondis, Berat 406-407. Kooperativa Bujqsore e Qinamit, Kolonj 173. Kooperativa Bujqsore e qytetit t Gjirokastrs 191. Kooperativa Bujqsore e Vinanit, Kor 19. Kooperativa Bujqsore e VlIahatit, Sarand 194. Kooperativa Bujqsore e Vrionit, Sarand 194. Kooperativa e Kombinuar e Metaleve, Gjirokastk 191-192. Kooperativa e Punim-drurit, Gjirokastr 191-192. Koordinata t panjohura 403. (filmi Kor 19-20, 31, 32, 34, 35, 170, 172, 204, 375.

111
Materialimi dhe empiriokriticizmi. (vepra V.I. Lenin) 140. Mauzoleu 1 Leninit dhe i Stalinit, Mosk 310, 385. Minsk (BS) 384. Mosk 66, 79, 129, 203, 307, 309, 326, 384, 385, 386, 399, 410. MTI (agjencia e lajmeve 29. Muzeu i Kors 170. Muzeu rus, Leningrad 314. Lenin, LenInMuzeu grad 314. Myzeqe 110.
N

Parku Automobilistik i Sarands 194. Peshkopi 372-373. Phenian 206, 207. Port-Artur [Liushun] (Kin) 216. Port-Said (Egjipt) 236. Portugali 38. Poznan (Poloni) 179. 168, Pravda (gazeta 181, 254, 266, 313. Prokuroria e Prgjithshme e RPSh 368.

Siri 397. Spartakiada e rinis dhe e studentve (7 korrik 1957), Tiran 352. Socialdemokracia 285, 286. Sofje 71, 72. Egjipt) Suez (kanali 235, 277. Suh (Gjirokastr) 193. SH Shampanj (Franc) 230. Shanghai (Kin) 214. Shkodr 271, 411. Shkolla e bashkuar e oficerve Enver Hoxha 41. Shkolla e Lart e Partis Lenin 41, 45, 226. Shkolla e Sigurimit [Shkolla e Ministris s Punve t Brendshme] 41. Shpellat e Postojns (Jugosllavi) 70. Shtypshkronja e Gjirokastrs 192.

Qafa e Thans 32. Qyteti Stalin 407.

L
Leningrad (BS) 311, 314. Libohov (Gjirokastr) 193. Lindja e Largt 17. Lufta e Drashovics (1943) 83. Lufta e Kodrs s Kuqe (7 tetor 1942) (Tiran) 237. Lutta e Reit (gusht 1943) (Shkodr) 82.. Lushnj 404.
LL

Nankin (Kin) 214. NATO (Pakti i Atlantikut Verior) 290. Ndrmarrja Bujqsore e Maligit, Kor 34. Nekirmarrja bujqsore Terova Kor 19, 35. Nepravisht (Gjirokastr) 193. Nusja e shitur (opera B. Smetana) 163.

Radio Beogradi 197. Radio Evropa e lir 117, 278. Radio Londra 144. Radio Zri i Ameriks 144. Re (Shkodr) 82. Revolucionet e vitit 1848 283. Rjek (porti Jugosllavi) 70.

Llaiko Vima (gazeta 192.

Odes (BS) 308. 309, 319. 209. Opera e Phenianit

Sinai (gadishulli - 235.

Egjipt)

Tajvan 17. TANJUG (agjencia e lajmeve 337. Taras Bulba (baleti 313. TASS (agjencia e lajmeve 72, 227, 228, 234, 253, 268, 350, 360, 378.

436

4$7

Tashkent 311 Teatri Balshoi i Mosks 310. Teatri i Opers dhe i Baletit i Leningradit 313. Teatri i Opers dhe i Baletit i RPSh 365. Termocentrali i Uzins s Prpunimit t Nafts. Crrik 246. Trbuf (kneta Lushnj) 110. Tiencin (Kin) 214. Tiran 127, 154, 158, 166, 178, 221, 237-239, 246, 270, 271, 273, 322, 380. Tregim pr vajzn Sim Con (opera 209. Trikotazhi, Gjirokastr 192.
.

UNRRA (Admin1strata e Kombeve t Bashkuara pr Ndihm e Rimkmbje) 25. Uzina e Fermentimit t Duhanit, Elbasan 233. Uzina e Fermentimit t Duhanit, Shkodr 271. Uzina e ndrtimit t makinave Lenin-, Leningrad 311, 313. Uzina e pajisjeve elektrike pr traktor dhe automobila, Mosk 124. Uzina e Prpunimit t Nafts, Crrik 233, 246. V Vapori Krimea 308. -Vargjet e lira (libri Migjeni) 116. Varn (porti Bullgari) 320. Varshav 52, 59, 60, 131, 132. Vendimi i Kshillit t Ministrave dhe i KQ t PPSh pr heqjen e pjesshme t sistemit t trisktimit, pr unifikimin e mimeve si dhe pr heqjen e kufizimit t tregtis (25 dhjetor 1955) 108. Vendimi i Kshillit t MintstrAve dhe i KQ t PPSh pr thaden e knets s Trbufit dhe bonifikimin e fushs s Myzeqes (janar 1956) 110.

Vendimi i Kshillit t Ministrave dhe i KQ t PPSh pr uljen e re t mimeve, pr rritjen e pagave t ulta dhe t pensioneve t ulta (nntor 1956) 256. Vendimi i KQ t PK t BS -mbi kaprcimin e kultit t individit dhe t pasojave t tij (korrik 1956) 181. Vjen 61. Vlor 179, 329, 375, 380, 411.

-Ymanit& (gazeta 286, 340.

230,

-Zrl i popullit (gazeta 29, 143, 238, 254, 266, 302, 329. Zimur (Dibr) 372-373.

TH Thirrja e KQ t PPSh drejtuar qytetarve t Republiks, antarve t Partis, prindrve dhe familjeve t dshmorve (qershor 1956) 177.

439

IJ UDB (Drejtoria e Sigurimit Shtetro) 357. Ulan-Bator 203, 363. Ulz (Mat) 130. Universiteti i Ulan-Batorit 205.

Stash: 2204-82 Formati: 56x84 /16 'irazhi: 50000 kopje Shtypur: Kombinati Poligrafik Shtypshkronja 8 NENTOR1 Tiran, 1987

43 8