Enver Hoxha Ditar 3 1960-1961 (1988)

ENVER HOXHA
DITAR
1960-1961
INSTITUTI I STUDIMEVE MARKSISTE-LENINISTE PRANE KO TE PPSH
ENVER HOXHA
SHTEPIA BOTUESE 8 NENTORI* TIRANE, 1988
E PREMTE 1 JANAR 1960
Sot n ditn e par t Vitit t Ri bra disa vizita n familjet e shokve antar t Byros Politike. I uruam njri-tjetrit suksese n pun dhe lumturi n familje.
E SHTUNE 2 JANAR 1969
E DIEL 3 JANAR 1960
Ditn e dyt t fests tradicionale t Vitit t Ri bra vizita n familje t shokve antar t Kornitetit Qendror t Partis dhe t Kshillit t Ministrave. T gjith shokt dhe familjart e tyre jan mir, t lumtur e t gzuar. Biseduam dhe uruam njri-tjetrin.
Kishim pr drek n shtpi shokun Hysni me Viton. Kaluam shum mir. Shoku Hysni, nj nga udhheqsit e lavdishm t Partis son, sht i dashur, puntor dhe i sjellshm. Biseduam przemrsisht, bm shaka dhe qeshm, sa nuk e kuptuam fare q kaluan disa or.
^1
E MART 5 JANAR 1960
E MRKURE 6 JANAR 1960
Mbledhja e Sekretariatit t KQ, ndrmjet shum problemeve t tjera, shqyrtoi edhe shtjen e ngritjes s grave n prgjegjsi.
Sot paradite prita drejtorin e Radiodifuzionit t Republiks s Irakut dhe kryeredaktor i gazets Al Insania, Khadhim al Samavil. M foli me shum simpati pr vendin ton. Tha se kishte ngelur shum i knaqur nga pritja q iu b kudo. Krkoi dhe i dhash nj intervist2 pr gazetn Insania.
Po sot u takova me ambasadorin sovjetik, V. I. Ivanov, i cili u kthye kto dit nga Moska. Ai m informoi shkurtimisht mbi punimet e plenumit t fundit t Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, f. 17. 2. Po aty, f. 29.
E HENE 11 JANAR 1960
E MART 12 JANAR 1960
sht dit pushimi. Bashk me shokt u mblodhm n shtpin e pritjes pr t uruar njri-tjetrin pr ditn e shpalljes s Republiks Popullore t Shqipris. Si sot 14 vjet t shkuara Asambleja Kushtetuese e shpalli Shqiprin Republik Popullore dhe zgjodhi Qeverin e re. Kjo dat historike festohet me gzim n tr atdheun ton. N shekuj populli do t festoj ditn e themelimit t Republiks s vet, ku pushteti buron nga populli dhe i takon popullit.
Me ftes t Komitetit Qendror t Partis son n vendin ton shoku Aidit, kryetar i Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Indonezis. E pritm n aerodromin e Rinasit dhe hngrm drek s bashku. Gjat dreks biseduam przemrsisht pr punt e partive tona.
Sot u takova me ambasadorin sovjetik, V. I. Ivanov, dhe i shfaqa pikpamjen e Partis son lidhur me propozimin q qeveria bullgare i ka br qeveris greke pr t prfunduar nj traktat mossulmimi midis Bullgaris e Greqis. Shokt bullgar, megjithse Bullgaria ka nj traktat t miqsis, t bashkpunimit dhe t ndihms reciproke me Shqiprin, nuk u konsultuan fare me ne lidhur me propozimin q i bn Greqis pr nnshkrimin e nj traktati t till, n nj koh kur Greqia, nga ana e saj, vazhdon ta quaj veten n gjendje lufte me ne dhe t ket rivendikime toksore ndaj vendit ton. Gjithashtu, Zhivkovi, pa u konsultuar me ne, n nj 11
10
fjalim q ka mbajtur para disa ditsh n Asamblen Kombtare t Bullgaris, deklaroi se shtetet e nit jan gati t mobilizohen, n qoft se e bn kt Greqia. Kt deklarat ai e bri pa u menduar se Shqipria ka n kufi Italin dhe aq m tepr asnjeri s'e kishte autorizuar at t fliste edhe n emrin e shtetit. shqiptar.
E MERKURE 13 JANAR 1960
Pam filmin sovjetik Shtegtojn krillat-. Ishte nj film i realizuar mir nga ana artistike, por nuk m plqeu prmbajtja e tij tepr tragjike dhe me frym pacifiste borgjeze. Ky sht larg atyre filmave sovjetik q kemi par para disa vjetsh dhe q shquheshin pr nivelin e lart artistik e pr prmbajtjen e shndosh ideore.
>
13 12
E ENJTE 14 JANAR 1960
E SITTUN 16 JANAR 1960
Nikita Hrushovi shpalli n Sovjetin Suprem mo-bilizimin e 1 200 000 ushtarve sovjetik. T shohim ku. do t'i dal tymi ktij mobilizimi. Nga pikpamja_ propagandistike, masa e njoftuar duket trheqse, por n realitet si nj hap i njanshm q sht, ajo mund t dobsoj mbrojtjen e kampit ton socialist prpara. krcnimit t kampit imperialist, i cili armatoset vazhdimisht. Asnjher Nikita Hrushovi problemet ushtarake e t mbrojtjes s'i ka shtruar pr shqyrtim me aleatt eBashkimit Sovjetik, me shtetet antare t Traktatit t Varshavs. Se si e qysh do t mbrohemi n rast se rrezikohemi prej armikut, kt e di vetm Hrushovi. Me , fjalithomsnk,ejubromp n t vrtet nuk dim q pr kt shtje t ket nj plan operativ t prbashkt. Kjo gjendje sht e errt,, e parregullt dhe shqetsuese.
Ambasadori sovjetik Ivanov m bri nj vizit gjat s cils m vuri n dijeni pr krkesat q ka br Vukmanovi Tempoja, q ndodhet n Bashkimin Sovjetik, gjoja pr pushime. Tempoja ka shfaqur dshir t zhvilloj bisedime me udhheqjen e Bashkimeve Profesionale t Bashkimit Sovjetik dhe Ivanovi m tha se, po t shfaq dshirn pr t biseduar me Hrushovin, ky do ta pres, do ta dgjoj dhe pr bisedimet q do t bhen midis tyre do t na informoj edhe ne. Tempoja, gjoja, i ka thn ambasadorit sovjetik n Beograd se dshiron t bisedoj me udhheqsit sovjetik edhe pr rivendosjen e lidhjeve midis partive t t dy vendeve. Kt komunikim Ivanovi ma bri n orn 12, kurse agjencia sovjetike e lajmeve TASS takimin Tempo-Hrushov e kishte njoftuar q n orn 10 00 t po ksaj dite. Kjo tregon falsitetin dhe qndrimin hipokrit t sovjetikve ndaj nesh. Takimi i tyre ka qen i organizuar q m par, kurse ne, q t mos i akuzojm m von, na vun n dijeni vetm n minutn e fundit dhe bile, si thash m par, n mnyr t djallzuar,
14
~~
15
duke na thn se takimi do t bhej n qoft se do t shfaqte dshirn Tempoja. Kushedi far intrigash e dallaveresh luhen n kulisa e n hije nga revizionistt modern. Vigjilenc!
E HBN 18 JANAR 1960
Informohem se Hrushovi ka pasur nj takim me ambasadorin jugosllav n Mosk, Mojsovt, gjat t cilit ky i fundit ka krkuar q Jugosllavia dhe Bashkimi Sovjetik t forcojn marrdhniet edhe n rrug partie. Hrushovi, n mes t tjerave, i ka thn Mojsovit: Pse Jugosllavia nuk futet n kampin socialist? Duke u futur n t, ju do t keni m shum fitime sesa dme. Kshtu, pra, Nikita Hrushovi sht i gatshm t puthet me revizionistt jugosflav dhe, pa pyetur krknd e duke shkelur marksizm-leninirrnin, prpiqet t'i laj e t'i rehabilitoj tradhtart titist, me nj fjal, vesh lkurn e qengjit e t'i fut ujqit n vath! Ky sht nj krim i rnd kundrrevolucionar, po me ne Hrushovit nuk do t'i shkoj kurr. Ne do ta vazhdojm deri n fund luftn kundr revizionistve modern. Nse Nikita do t vazhdoj rrugn q ka nisur, ne edhe atij koks do t'i biem. Marksist-leninistt lejojn lshime n shtjet parimore; lufta kuriclr re- htje parimore e madhe. nShtrijs
1. Lazar Mojsov, ambasador i Jugosllavis n Bashkimin Sovjetik n vitet 1958-1961.
16
2 27
17
E MARTE 19 JANAR 1960
E MRECURE 20 JANAR 1960
U takova me ambasadorin sovjetik, Ivanovin, dhe i dorzova materialin n lidhje me mbledhjen e afrt t prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve socialiste t Evrops, q do t mbahet n Mosk pr shtjet e zhvillimit t bujqsis n kto vende.
Sot pata nj takim me shokun Aidit dhe me shokt e tjer t Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Indonezisl. Shokt indonezian kan mbetur shum t knaqur nga vizita npr vendin ton. Ata foln me admirim pr Partin, pr popullin dhe pr kuadrot tan. Diskutuam me ta shum shtje t politiks ndrkombtare dhe t strategjis e t taktiks s partive komuniste dhe puntore t bots, pr luftn kundr revizionizmit modern dhe veanrisht kundr atij jugosllav, luftn pr paqen, shtjen e lufts kundr imperializmit amerikan, pr rrugt dhe format e marrjes s pushtetit dhe pr probleme t tjera partie. Pikpamjet tona pu-. qeshin plotsisht. Aiditi sht shok i mir e i dashur, komunist vendosur.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, f. 45.
18
19
Nnshkruam solemnisht me shokun Aidit deiclaratn e prbashkt t delegacioneve t Partis s Puns t Shqipris dhe t Partis Komuniste t Indonezis. N mbrmje, n Pallatin e Brigadave, dham nj dark pr nder t delegacionit t Partis Komuniste t Indonezis, t kryesuar nga shoku Aidit. Fola un, foli edhe Aiditi.
Prcollm nga Durrsi pr n Itali shokun Aidit. Ai do t prfaqsoj Partin Komuniste t Indonezis n Kongresin e 9-t t Partis Komuniste Italiane q do t mbahet s shpejti.
20
21
dy shok ta shohin nga afr, t msojn ku punojn t gjith burrat q kan ikur dhe, ata q s'bjn ndonj
pun t vlefshme, t'i kthejn (me bindje) n fshat.
E HP,N 25 JANAR 1960
Letra e drguar nga kryetari i kooperativs bujqsore t katundit ShalsKolonj, t ciln un e lexova sot, ngre nj shtje shum t rndsishme: q kur u krijua kooperativa, burrat po e braktisin fshatin pr t'u marr me pun zyre apo zejtarie n qytete t ndryshme t vendit dhe kooperativa ka mbetur n dor t grave, arsye pr t ciln sht quajtur kooperativa 8 marsi. Sot, m shkruan kryetari, n kooperativn ton punojn vetm 4 burra: 1 kryetar, 1 llogaritar, 1 magazinier e 1 kafshar; 11 familje jan larguar, ndrsa 9 t tjera kan paraqitur krkes pr t shkuar pran burrave t tyre, larg fshatit. Kryetari m thot se organet e Partis e t pushtetit n rreth nuk po e shikojn drejt kt gshtje, prandaj sht detyruar t m drejtohet mua. shtja sht serioze sepse nuk sht fjala pr nj fenomen t veuar, sidomos n kooperativat malore. Partia dhe organet e pushtetit n rrethe, m duket, duhet t bjn m shum kujdes n kt shtje. Prandaj letrn ia drgova shokut Hysni me porosi q t drgoj
24
25
E MART$ 26 JANAR 1960
E MRKURE 21 JANAR 1960
M bri vizit ambasadori Ivanov dhe, n emr t Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, m komunikoi se ministri i Mbrojtjes i vendit ton duhet t jet n Mosk m 31 janar, pse do t bhet mbledhja e ministrave t mbrojtjes t kampit socialist. Duke e uar bisedn rreth gjendjes n Itali, Ivanovi u mundua t msonte pikpamjen ton mbi qndrimet e Partis Komuniste Italiane. Ia thash tro se qndrimi i udhheqsve t asaj partie neve nuk na plqen dhe, n shum shtje, kurr nuk mund t jemi dakord me ta, pse vija e udhheqjes s Partis Komuniste Italiane, pr t mos thn revizioniste, sht n mnyr t theksuar oportuniste. Udhheqja e ksaj partie, pavarsisht se nuk e shfaq haptazi, sht solidare me titistt dhe me tr kuptimin e fjals sht pacifiste. Ajo ka shtrembruar t gjitha tezat themelore t marksizm-leninizmit, ka mnjanuar kuadrot revolucionar dhe ndjek nj rrug krejtsisht t gabuar, antimarksiste e borgjeze ndaj Partis s Puns t Shqipris dhe Republiks son Popullore. 26 ,
Vizitova prsri Hysniun q vazhdon t jet i smur.
Ramizi u nis sot pr n Rom, n krye t nj delegacioni q do t prfaqsoj Partin ton n punimet e Kongresit t 9-t t Partis Komuniste Italiane.
27
TIRAN-MOSKE, E SIITUNE
30 JANAR 1960
Sot u zhvillua mbledhja e Byros Politike, n t ciln u diskutua dhe u vendos qndrimi q do t mbaj delegacioni yn n mbledhjen e Mosks t partive komtmiste e puntore t vendeve socialiste t Evrops mbi shtjet e zhvillimit t bujqsis.
U nism si delegacion i Partis s Puns t Shqipris pr n Mosk me TU-104, pr t marr pjes n mbledhjen e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve socialiste t Evrops pr shtjen e zhvillimit t bujqsis. Gjat rrugs ndaluam n Budapest pr nj or. N aerodromin e Mosks na priti Muhitdinovi. Pastaj na uan si zakonisht n Zareie. Sapo arritm, nj funksionar i Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik m lajmroi se nesr Mikojani dshiron t ket nj takim personal me mua. Iu prgjigja sovjetikut se jam gati t vij n takimin q m krkohet, por jo vetm.
28
29
MOSKE, E DIEL 31 JANAR 1960*
1HOSKE, E HENE 1 SHKURT 1960
Sot me ftesn e Mikojanit shkuam n shtpin e tij. Ky pr pes or rresht u prpoq t na prpunonte kundr Kins. far t kqijash nuk tha ai kundr saj?! T gjitha sa na tha, na uditn, na ngjalln dyshime, pse mnyra si na i tha nuk sht aspak n rrug t drejt marksiste-leniniste. Qllimi i sovjetikve ish te t na prgatitnin ne kundr Kins.
Qndruam brenda n vil. Punuam materialet pr mbledhjen e prfaqsuesve t partive komuniste e punaore t vendeve socialiste t Evrops dhe pam filma.
Sot pasdite erdhn nga Tirana shokt tan q do t marrin pjes n mbledhjen e Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs.
N mbrmje shkuam n Lluzhinski pr t par baletin ek n akull. Atje takuam Hrushovin dhe shok t tjer sovjetik.
30
31
4
MOSK, E MARTE 2 SHKURT 1960 MOSKE, E MERKURE 3 SHKURT 1960
N Kremlin u hap mbledhja e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve socialiste t Evrops pr shtjen e zhvillimit t bujqsis. Prfaqsuesi kinez nuk mori pjes as si vzhgues. Nuk e dim nse e kishin ftuar Partin Komuniste t Kins apo jo. Pas nj fjalimi t hapjes, shum t shkurtr, t Hrushovit, mbledhjen e drejtova un. N kt seanc fola edhe unl dhe po sot mbaruan s foluri prfaqsuesit e t gjitha partive. Kjo ishte nj mbledhje e shplar dhe pa qllime t caktuara e t qarta. T gjith paraqitm nga nj raport. Secili foli pr rezultatet, sukseset e t metat dhe nevojat q ka do vend n fushn e bujqsis. 'do t dal nga kjo? T presim e t shohim.
N vazhdim t mbledhjes s djeshme, sot seancat e mngjesit iu kushtuan puns s ekspertve. Pasdreke, n seanc plenare, foli Hrushovi, i cili n substanc na vuri n dijeni mbi punimet e plenumit t Komitetit t tyre Qendror pr bujqsin. Pasi foli pr sukseset e arritura, ai tha se Bashkimi Sovjetik nuk do t blej m nga vendet e demokracis popullore as pije, as ver, as duhan. Pastaj bri nj krcnim n drejtimin e t gjithve duke thn se kto vende, domethn demokracit popullore, duhet ta prodhojn vet bukn dhe jo t'i bien n qaf Bashkimit Sovjetik etj. N seancn e fundit, t ciln e drejtova prsri un, aprovuam me unanimitet komunikatn e prbashkt. Prshtypja ime sht se kjo mbledhje nuk dha asgj, prve 15 referateve q ishin mbajtur n mbledhjen e Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik pr bujqsin, t cilat na u rekomanduan t'i lexojm si nxnsit e shkolls.
1. Shih: Enver Hoxha,
18, f. 87.
32
2.7
33
MOSK, E ENJTE 4 SHKURT 1960 MOSK, E PREMTE 5 SHKURT 1960
Zhvilloi punimet mbledhja e zakonshme e Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs, ku toln prfaqsuesit e t gjitha delegacioneve t vendeve antare. Folm edhe ne. N fund e mori fjaln edhe Hrushovi, i cili foli pr s htje t njohura mbi armatimin e paqen dhe mbi bisedimet e ardhslune t nivelit t lart me perndimort. Qllimi i ksaj mbledhjeje ishte gjoja t na komunikoheshin qndrimet e qeveris sovjetike n bisedimet e ardhshme ndrkombtare dhe t merrej aprovimi i t gjith pjesmarrsve n Traktat. N mes t tjerash, u vendos q, n qoft se qeveritart e Gjermanis Perndimore dhe anglo-amerikant nuk do t duan t nnshkrpajn traktatin e paqes me Gjermanin, ather ne do ta nnshkruajm at me Republikn Demokratike Gjermane. N mbrmje morm pjes n darkn e shtruar nga Hrushovi, gjat s cils ai mburri shum veten dhe sulmoi egr, po pa prmendur me emr, Kinn. Pjesmarrja n dark ishte shum e gjer dhe u ngritn shum dolli. Pasdarke pam filmat Qyteti im dhe Kaubei. 34
Sot i bm nj vizit protokollare Nikita Hrushovit n Kremlin. Vizita zgjati shum pak dhe nuk biseduam ndonj problem. U vizitova te doktor Preobrazhenski, n Kremlovrkaja-Balnica. Gjendja ime shndetsore sht shum e mir.
35
MOSKE, E SHTUNI3 6 SHHURT 1960
MOSKE, E DIEL SHILIIICT 1960
Shkuam n ambasadn ton n Mosk, pr t par maketin dhe planet e Pallatit t Kulturs q do t ndrtohet n Tiran. Atje ishin dhe projektuesit sovjetik. Maketi i ekspozuar dhe projekti i pallatit nuk na plqeu, prandaj i bm shum vrejtje dhe dham porosi q t na sjellin n Tiran projekte t tjera.
N viln ku ne banojm, sot na erdhn pr nj vizit Petrovi, Lesakovi dhe Medvedievi. Gjat gjith kohs nuk bm gj tjetr vese pam filma dhe luajtm bilardo.
Rrufa vazhdon, prandaj qndruam brenda n vil.
M zuri rrufa, por pa temperatur. Jasht bn ftoht dhe ka bor.
36
37
MOSKE - TIRANE, E mARTE 9 SHKURT 1960
E 111RKURE 10 S11KURT 1960
U nism pr n Tiran me avion special TU-104. N aerodrom na prcolli Muhitdinovi dhe disa shok t tjer t udhheqjes sovjetike. Po sot mbrritm shndosh e mir n Tiran. Nga bora e t ftohtt e Mosks erdhm n atdheun ton te dashur, t ngroht dhe plot diell.
Asistova n mbrmjen solemne q u b n Teatrin e Opers e t Baletit pr 15-vjetorin e themelimit t organizats s Bashkimeve Profesionale t Shqipris. Midis pionierve, q erdhn n sall pr t prshndetur, ishte edhe Iliri.
38
39
E ENJTE 11 SHKURT 1960
E SHTUN 13 SHKURT 1960
N mbledhjen e sotme t Byros Politike raportova pr punimet e mbledhjes s prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve socialiste t Evrops pr shtjen e bujqsis, q zhvilloi punimet n Mosk.
Prita prfaqsuesit e kooperativs s Kudhsit t Himars pr mosmarrveshjet q ata kan me Qeparoin n lidhje me hidrocentralin. I dgjova me kujdes dhe shpreha mendimin tim pr zgjidhjen e problemit.
40
41
E DIEL 14 SHKURT 1960
E 11N2 15 SHKURT 1960
Ambasada e RP t Kins dha nj pritje n hotel Dajti, me rastin e 10-vjetorit t nnshkrimit t Traktatit t Miqsis e t Bashkpunimit midis Bashkimit Sovjetik e Kins. Prshndeta n emr t Partis.
Mbledhja e Byros Politike shqyrtoi, midis t tjerash, planin e shtjeve q do t merren n analiz nga Byroja Politike dhe Sekretariati i KQ pr vitin 1960, gjendjen n rrethin e Sarands dhe disa ndryshime n Kodin e Puns.
Pr gjendjen n rrethin e Sarands. Gjendja e ekonornis n rrethin e Sarands, ku jan krijuar t gjitha mundsit, duhet t konsiderohet shqetsuese dhe kt duhet ta krkojm m tepr n ann subjektive, n dobsin e udhheqjes s Partis n rreth, t organeve t Partis dhe atyre shtetrore. Mobilizimi n fillim arrihet, pastaj konstatohet rnie. Hidrocentrali; Bonifikimet; Tregtia; Grumbullimet; Rendimentet e drithrave n rnie t vazhdueshme dhe krijimi i deficiteve t mdha.
42
43
Ullinjt dhe shtimi i mishit dhe i qumshtit jo mir. Zotime dhe premtime, por jo realizime. Organizim i keq i puns. Rndsia e statutit vendimtare.
Oportunizm, pun e prcipt, demonstrative. Udhheqja e prgjithshme. Pun e prcipt. Pun individuale.
E MART 16 SHKURT 1960
Nuk interesohen pr jetn e organizatave t Partis.
Marrja me probleme t vogla. Mungon vetveprimi n organizatat. Shtimi i radhve t Partis, pun shum e dobt (brenda dy vjetve, jan pranuar aq sa jan prjashtuar). Frym jo e shndosh n pun. Grindje, tarafe etj. Puna politike e dobt.
Mora pjes n nj pritje t dhn nga ambasada sovjetike me rastin e 10-vjetorit t nnshkrimit t Traktatit t Miqsis e t Bashkpunimit midis BS e Kins.
Mbledhja e Sekretariatit shqyrtoi relacionin e paraqitur nga aparati i Komitetit Qendror mbi mirrritjen dhe edukimin e fmijve, si dhe raportin e po ktij aparati mbi disa shtje organizative t Partis n rrethin e Prmetit. Pr t dyja shtjet trhoqa vmendjen e shokve, duke theksuar se rritja dhe edukimi i fmijve jan detyra tepr t rndsishme t t gjithvel dhe pr pranimet n Parti t tregohet m tepr interesim 2. Diskutuam, gjithashtu, pr iniciativn e kooperativistve t dalluar t rrethit t Gjirokastrs pr rritjen e pjesmarrjes n pun, pr zbatimin e vendimit mbi kryerjen e puns fizike nga npunsit etj. N kt mbledhje morm vendim pr kremtimin e 90-vjetorit t lindjes s V.I. Leninit 3.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, f. 101. 2. Po aty, f. 104. 3. Zri i popullit% nr. 56 (3585), 6 mars 1960.
44
45
E MRKUR 17 SHKURT 1960
Urova me telegram shokun Rita me rastin e 40-vjetorit t lindjes.
Mbledhja e Presidiumit t Kuvendit Popullor shqyrtoi sot, midis t tjerash, projektdekretin mbi disa ndryshime n dekretin mbi zgjedhjet e kshillave popullor dhe disa propozime pr dekorime.
Vizitova uzinn Enver.
Mbledhja e organizats-baz t Partis.
46
47
VLORE, E Flr.NP 22 SHKURT 1960
VLORE, E MARTR 23 SHKURT 1960
U nisa pr pushime n Sarand dhe n Vlor. Gjat rrugs pr n Vlor u ndala n Fier dhe bisedova pr punt me sekretarin e par t Komitetit t Partis, shokun Peti ShambIli.
Sot, tok me shokun Gogo, vizituam qytetin e ri t marinarve n Pashaliman.
48
4 - 27
49
VLOR, E MRKURR 24 SI1KURT 1960
SARAND, E ENJTE 25 SIIKURT 1960
Me shokun Gogo vizituam vreshtat e Qishbardhs.
U nisa pr n Sarand nga bregdeti. U ndala n Vuno, ku biseduam me fshatart dhe zgjidhm eshtjen e prfundimit t ujsjellsit. N mbrmje n Sarand erdhi edhe shoku Spiro [Koleka]. Biseduam pr problemin e kontraktimeve me ekt, t cilt dshirojn t trajtojn me ne, n mnyr jo t drejt dhe jo t ndershme, shtjen e bakrit dhe t hekur-nikelit.
50
51
SARANDR, E SHTUNR 27 SHKURT 1960
SARANDR, E PREMTE 4 MARS 1960
Pasdreke bisedova me sekretarin e par t Komitetit t Partis t Rrethit t Sarands pr punn e Partis n kt rreth.
N mbrmje bm nj bised me sekretart e komitetit t Partis t rrethit. Nesr do t largohemi nga Saranda pr n Gjirokastr.
52
53
GJIROKASTER, E DIEIa 6 MARS 1960
E MART13 8 MARS 1960
Shkova n mbledhjen e punonjsve t qytetit dhe u dorzova flamurin e 15-vjetorit t lirimit. U fola gati nj or e gjysm. Ata kan suksese dhe punojn mir. Vizitova edhe shtpin e kulturs, q sht br shum e mir.
Sot u ktheva nga Vlora. Asistova n mbledhjen solemne t organizuar nga Kshilli Qendror i Bashkimit t Grave t Shqipris me rastin e Dits Ndrkombtare t Gruas.
N mbrmje shkova pash shfaqjen e estrads. M plqeu interpretimi i aktorve. Qesha me gjith zemr, sepse aktort luanin mir, por edhe temat ishin aktuale.
54
55
E MERKURE 9 MARS 1960
E ENJTE 10 MARS 1960
N Pallatin e Brigadave u takova dhe bisedoval me nj grup grash t dalluara t vendit ton, me rastin e 50-vjetorit t Dits Ndrkombtare t Gruas.
Sot pata nj takim me ambasadorin sovjetik n Tiran, Ivanov, i cili m vuri n dijeni pr bisedimet e zhvilluara n Indi midis Hrushovit dhe kryeministrit indian, Nehru. N pamje t jashtme duket sikur bisedat e Hrushovit me Nehrun jan t lezetshme, por nuk sht kshtu. Un mendoj se politika q bn Bashkimi Sovjeiik- frieIndin sht e nevojshme, por Hrushovi sikur e tepron ne miqesin dhe besimin q ka te Nehrui. Ktij nuk duhet besuar, pse sht prfaqsuesi i kapitalit t madh indian dhe armik i komunizmit. I uditshm sht qnClrimi i Hrushovit karshi njerzve t till, ud,hheqs t borgjezis! Gjithashtu, kurdoher q kam shkuar n dhomn e puns t Hrushovit, n Kremlin, kam par stin prej fildishi t Gandit. Kjo s'bhet kot dhe as do t thot se Hrushovi bn politik. Nj veprim i till tregon se n t vrtet ktu kemi t bjm me shtje drimesh joparimore, me pikpamje ideologjike dhe pqlitike t gabuara t Hrushovit dhe shokve t tij ndaj Nehrus e borgjezis indiane.
'
56
57
E SHTUNE 19 MARS 1960
F. DIEL 20 ~ IARS 1960
Sot dekorohet shoku Hysni me rastin e 45-vjetorit t lindjes. Nuk mora dot pjes n ceremonin q u organizua pr dekorimin e Hysniut, sepse nuk m lejuan mjekt, por e urova przemrsisht n telefon. Nesr do t'i vete n shtpi.
Shkuam dhe e uruam n shtpi shokun Hysni pr dekorimin.
58
59
E MARTE 22 MARS 1960
Dola n zyr dhe bisedova me shokun Hysni pr problemet e kohs dhe pr detyrat q kemi aktualisht.
N mbledhjen e Byros Politike diskutuam tr ditn pr punn q duhet br lidhur me vendosjen e nj disipline t rrept n importimin e makinerive dhe t mallrave t konsumit, si dhe pr mnjanimin e rregullimeve q vrehen n kto drejtime. Fola edhe unl. Vura theksin n forcimin e ndrgjegjes socialiste t njerzve si nj detyr e vazhdueshme pr Partin. Nnvizova, gjithashtu, edhe nevojn e ekonomizimit e t shfrytzimit m me nikoqirllk t materialeve t importit.
60
61
E PREMTE 25 MARS 1960*
Vazhdoi edhe sot mbledhja e Byros Politike, ku shqyrtuam studimin mbi perspektivat e zhvillimit t arsimit dhe mundsit pr riorganizimin e sistemit arsimor. Edhe un shpreha disa mendime pr kt problemt. Ndrmjet t tjerash, thash se synimi yn kryesor sht t forcojm edukatn e puns n shkoll, q rinis son t'i rritet dashuria pr punn.
M lajmruan vdekjen e xha Iljaz Hoxhs (83 vje) nga Gjirokastra, msuesit tim t par. I drgova telegram ngushllimi2 gruas s tij.
Ambasadori sovjetik Ivanov m vuri sot n dijeni pr korrespondencn q Hrushovi ka pasur gjat ktij muaji me Ajzenhauerin n lidhjc me armt atomike. Shum shpresa ka Hrushovi te presidenti amerikan. Politika e Bashkimit Sovjetik ndaj imperializmit amerikan nuk sht parimore, e fort dhe e vendosur, por sht shum e lshuar, si me thn lypse. Nga ana e tyre, imperialistt amerikan, t cilt e shohin kt politik t Hrushovit, tregohen ekzigjent. Nj politik e till zbutse dhe kompromisi, pa asnj fryt, nuk sht e drejt t vazhdohet. Lufta q bjm pr mbrojtjen e paqes e pr armatimin, nuk TOWthc ot kurr t qndrojm n mshir dhe n bisht t amerikanve. Nuk duhetlejuarqe t zhvillohen kur t duan ata dhe si t duan ata. Hrushovi ka shum llafe.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, f. 137. 2. Shih: Enver Hoxha, Letra t zgjedhura, vll. 1, f. 65.
62
63
gosllavt po prgatitin pue dhe kundrrevolucione t reja, si ai i Hungaris. Synimet e tyre drejtohen sidomos kundr vendit ton.
Duhet vigjilenc e madhe!

F. SHTUNE 26 MARS 1960
Sot ambasadori Ivanov erdhi prsri pr t m njohur rreth bisedimeve q ambasadori sovjetik n Beograd ka br me dy nga krert revizionist jugosllav, Tempon dhe Vllahoviin. Por, n t vrtet, nprmjet ktij takimi me mua, Ivanovi u prpoq t bnte sondazhe pr t msuar se 'qndrim do t mbaj Partia e Puns e Shqipris n lidhje me Kongresin e 5-t t Frontit JugosIlavt. Ia dhash prgjigjen pr qndrimin ton. Pas ksaj Ivanovi m tha se ata (sovjetikt) nuk do t drgojn delegacion n kt kongres, sepse sican organizat fronti n Bashkimin Sovjetik. Ky sht nj qndrim oportunist. Titistve duhet t'u refuzohet ftesa q ju kan drguar, i thash, mbasi ky kongres sht nj kongres fronti i revizionistve. Ivanovi n mnyr hipokrite e pranoi pikpamjen time. Jugosllavt vazhdojn ofensivn e tyre revizioniste dhe zhvillojn intriga, t cilat gjejn vend n radht e disa udhheqsve t vendeve t kampit socialist. Nprmjet ktyre agjentve revizionist t maskuar, ju1. Lidhja socialiste e popujve punonjs t Jugosllavis.
64
5 27
65
E FINE 28 MARS 1960
E MRKURF: 30 MARS 1960*
Prita nnn e dshmorit Thanas Ziko, e cila m parashtroi disa nevoja pr vajzn e Thanasit. Morm masa pr t'ia plotsuar krkesat.
Nga biseda n lidhje me gjeologjin e nafts, q zhvillova me dy gjeolog tan t Ministris s Minierave, vrtetohen dyshimet e mia se grupet e gjeologve sovjetik nuk jan t rregullt n punn e tyre; ata veprojn sipas koks s vet dhe nuk japin rezultate t knaqshme. Por edhe nuk kontrollohen nga ana jon. Fushat dhe pikat, q ata paraqesin pr shpim e krkim, nuk japin naftl. Veprimet e tyre nuk jan t rastit, prandaj ne nuk mund t lejojm t vazhdoj m tej nj situat e till. Pr kt shtje kaq serioze bisedova me shokt Spiro Koleka dhe Adil arani. Thirra edhe am1. Si shkruan shoku Enver Hoxha .Kta specialist t nafts dhe .gjeolog bnin dy raporte: nj t sakt, me t dhna ekzakte dhe pozitive t zbulimeve t mineraleve t ndryshme, dhe nj t rrem, ku thuhej se krkimet gjoja kishin dhn rezultate negative, pra nuk doln mineralet e krkuara. Raporti i par shkonte n Mosk dhe n Leningrad nprmjet erdhes s KGB-s, q quhej ambasada sovjetike n Tiran, dhe raporti i dyt i drgohej Ministris son t Industris e t Minierave. E gjith kjo poshtrsi u zbulua dhe u vrtetua kur u qruan sovjetikt nga vendi yn. (Enver Hoxha, Hrushoviant. Kujtime, botim i dyt, Tiran, 1982, f. 359.)
66
67
basadorin Ivanov dhe mendimet e mia ia thash tro. Porosita Spiron, q, kur t vej n Mosk, t'ia shtroj hapur Kosiginit kt shtje, q Moska t ushtroj kontroll mbi punn e gjeologve sovjetik. Por edhe ne vet ta rritim m tepr kontrollin mbi veprimtarin e grupeve t gjeologve sovjetik.
E PREMTE 1 PRILL 1960
Bisedova gjat me shokun Spiro pr gjeologjin e nafts, pr grupet e gjeologve sovjetik dhe pr mnyrn se si do t'ua shtrojm sovjetikve problemet q kemi me ta.
Takim pune me Hysniun.
68
69
basadorin Ivanov dhe mendimet e mia ia thash tro. Porosita Spiron, q, kur t vej n Mosk, t'ia shtroj hapur Kosiginit kt shtje, q Moska t ushtroj kontroll mbi punn e gjeologve sovjetik. Por edhe ne vet ta rritim m tepr kontrollin mbi veprimtarin e grupeve t gjeologve sovjetik.
Bisedova gjat me shokun Spiro pr gjeologjin e nafts, pr grupet e gjeologve sovjetik dhe pr mnyrn se si do t'ua shtrojm sovjetikve problemet q kcmi me ta.
Takim pune me Hysniun.
68
69
E HENZ 4 PRILL 1960
E MARTE 5 PRILL 1960
Shoku Adil m raportoi me hollsi pr gjendjen na minierat.
Sot pam projektet e Pallatit t Kulturs, q do t ngrihet n Tiran; asnj nga projektet s'na plqeu. T shohim si do t dal ky pallat. Mund t dal edhe mir.
Pritje n ambasadn hungareze me rastin e 15-vjetorit t lirimit t RP t Hungaris. Foli ambasadori hungarez, fola edhe un.
70
71
E ENJTE 7 PRILL 1960
E DIEL 10 PRILL 1960
Shkova n aktivin e sekretarve t organizatave-baz dhe t puntorve politik t ushtris. Ishte nj aktiv i organizuar mir nga do pikpamje. Vet fola n fund1.
Vizituam mmn e shokut Hysni, e cila doli nga spitali ku qe shtruar e smur.
Takim pune me shokun Hysni Kapo.
Sot u takova me Ije Farkn, veteranen e Lufts Nacionallirimtare, q na ka strehuar me bujari n shtpin e saj.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, L 144.
72
73
E MERKURE 13 PRILL 1980
Bised me shokun Spiro Koleka q shkon nesr 1A Mosk.
Vajta vizitova n klinik shokt Ramiz Xhabia dhe Rrapi Gjermeni; tani ata jan mir me shndet.
74
E SHTUNE 16 PRILL 1960
Edhe sot n mbledhjen e Byros Politike, kur diskutuam pr zbatimin e vendimit t Plenumit t KQ pr zhvillimin dhe prmirsimin e dhenve dhe pr masat pr shtimin me nj ritm m t shpejt t prodhimit t qumshtit dhe t mishit, Maqo omoja na doli me moton q detyrat e planit jan t parealizueshme, prandaj plani duhet ndryshuar, sepse sht br i gabuar. Pr kt shtje e kam thirrur edhe ve Maqo omon, por e theksova edhe nj her n diskutimin timt se Partia nuk do ta lejoj kt mendjemadh q t shkel vendimin e Plenumit t KQ. N mes shtjeve q kishim n rendin e dits, diskutuam edhe pr zbritjen e mimeve t mallrave t shitjes me pakic pr vitin 1960; pr zhvillimin dhe prmirsimin e kulturs s agrumeve 2 dhe pr zhvillimin e kulturs s pambukut n vendin ton.
Kishim pr drek shokun Peti Shamblli. M raportoi pr punn e bujqsis n Fier dhe m'u ankua shum pr punn jo t mir t Maqo omos n bujqsi. Peti, gjithashtu, m foli pr pikpamjet e Liri Belishovs, t shfaqura n mbledhjen e byros s Komitetit t Partis t Rrethit t Fierit n lidhje me bujqsin n kt rreth dhe n prgjithsi. Peti ka t drejt. Liri Belishova s'ka haber nga problemet e bujqsis, megjithat hiqet sikur di do gj. Ajo prfiton se sht antare e Byros Politike dhe bn budallallqe e gabime t tilla, si ishte nxitimi i bashkimit t kooperativave, q ne e ndaluam me kohl. I thash shokut Hysni t shkoj e t ndreq punn n Fier.
1. N mbarim t kolektivizimit Partia shtroi nevojn e baq ky bashkim shkimit t kooperritivave bujqsore. por porositi t bhej me hapa t matur, n baz t vullnetit t lir t kooperativisteve dhe si nj detyr afatgjate Nxitimin e gabuar pr bashkimin e kooperativave Komiteti Qendror e eilesot si shtremberim t udhzimeve te Partis dhe mori masat e duhura.
76
77
q 1 ka besuar Partia rinisl, si dhe pr masat q do t merren pr grumbullimin dhe prpunimin e qumshtit2
.
E FIN 18 PRILL 1960
N mbledhjen e Sekretariatit t Komitetit Qendror diskutuam raportin e paraqitur nga aparati i Komitetit Qendror t Partis Mbi gjendjen e organizats s Partis n rrethin e Kolonjs 1 . N pikn e dyt shqyrtuam pikpamjet e shfaqura nga disa specialist t bujqsis n disa rrethe pr detajimin e planit t tret pesvjear n bujqsi 2. Prirja e tyre sht q t neglizhojn zbatimin e detyrave, duke propozuar uljen e shifrave t planit, pasi ai sht aprovuar. Shifrat e planit vihen n diskutim para se ato t vendosen dhe pas aprovimit krkohet mobilizim pr t'i zbatuar. Porosita Hysniun t organizoj nj mbledhje me specialistt e bujqsis q ata t ken nj kuptim revolucionar pr planin dhe t organizojn punn pr arritjen e rendimenteve t planifikuara. N kt mbledhje diskutuam edhe pr aksionet
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, f. 2. Po aty, L 198.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, 2. Po aty, f. 191.
18, f. 183.
78
79
E MART8 19 PRILL 1960
Asistuam n mbrmjen tradicionale shqiptaro-sovjetike t nxnsve dhe studentve t kryeqytetit, organizuar me rastin e 90-vjetorit t lindjes s V. I. Leninit. Mbrmja ishte e knaqshme. Midis t rinjve amator po dalin talente t mira.
Ramizi m raportoi pr shtjet q u trajtuan n mbledhjen e revists Probleme t paqes dhe t socializmit, q zhvilloi punimet n Prag. Sipas mendimit tim, puna e sovjetikve atje jo tm q s'sht shum e qart, por sht br bile e dyshimt. Ndrsa kinezt n shum shtje, prgjithsisht, kan mbajtur qndrime t drejta.
Prita mmn e Ndoc Mazit. Ajo erdhi vetiim q t mallej me mua. Plak shum e dashur, e qeshur dhe optimiste. U knaqa me t.
80 8 - 27
81
prmend me emr imperialistt, revanshistt dhe pr kt arsyet dihen. Po kshtu vepron edhe kur flet pr vendet koloniale. I drgova Ramizit edhe tekstin e fjalimit t Titos me shnimet q kam br n disa faqe, q t'i ket parasysh.
Vizituam punimet n Portin e Durrsit, n fushn e Kavajs dhe Fabrikn e Cigareve.
Lexova fjalimin q Titoja mbajti kto dit n Kongresin e 5-t t Lidhjes socialiste t popujve punonjs t Jugosllavis. N t duken haptazi orientimet konkrete kundrrevolucionare t ktij renegati. Titizmi duhet demaskuar. Pr kt t prdoren momente nga vet fjaIrm' Nga prmbajtja e pjess s politiks s jashtme del se:
te
'-- 1. Titoja fatin e paqes ose t lufts e l n clo.r disa <-personaliteteve dhe jo t lufts s popujve pr
_
paqen.
Forcat e paqes, sipas tij, jan m t mdha n vendetkapitaliste, sesa n vendet socialiste. 3. Sipas ktij renegati, vetm Hitleri i fnendur e bri luftn dhe jo sistemi i tij, jo imperializmi e fashizmi. 4. N t gjith fjaln e tij, Titoja nuk guxon t 82 83
E SHTUN2 23 PRILL 1960
Mbledhje solemne n salln e Teatrit t Opers me rastin e 90-vjetorit t lindjes s Leninit. Mbledhjen e hapi shoku Hysni. Shoku Ramiz mbajti fjalimin e rastit.
Me sekretart e Komitetit Qendror pam tezat e raportit t Kongresit t 4-t t PPSH dhe skicn e ans organizative t Kongresit.
Prita nj grup fshatarsh nga rrethi i Dibrs, t cilt ankoheshin se sht vendosur t merret nj pjes e ujit t fshatit pr qytetin e Peshkopis.
Prita ambasadorin rumun. Ai m dorzoi nj letr nga Dezhi, ku propozon q njri nga ne, nga udhheqja kryesore e Partis dhe e Qeveris son, t shkoj n Bukuresht pr t biseduar n lidhje me problemin ekonomik dhe ndihmn n kt fush q i kemi krkuar Rumanis n shkurt t ktij viti.
84
'85
E HENt 25 PRIIL 1960
Dita e votimeve pr kshillat popullor. Shkuam dhe votuam bashk me Nexhmijen.
Takim me t deleguarit e forcave t kufirit dhe t Ministris s Punve t Brendshme me rastin e 15-vjetorit t themelimit t ksaj arme. I prshndeta nxehtsisht dhe i urova nga zemra pr festn e tyret.
Spiroja u kthye nga Moska dhe m raportoi pr bisedimet q pati atje me Kosiginin pr problemin e peshkut, t gjeologjis etj.
86
87
Bised me shokt sekretar t Komitetit Qendror pr tezat e Kongresit t 4-t t Partis.
Bised me Hakiun n lidhje me raportin e Komitetit Qendror pr problemin e ndrtimeve, q do t mbahet n Plenumin e afrm t Komitetit Qendror. Kritikova Koo Tashkon dhe e kshillova t korrigjoj .disa pikpamje t gabuara q ka shfaqur ai pr Ali Kelmendin n nj artikull q i sht ngarkuar t prgatit me rastin e 60-vjetorit t lindjes s Aliut. Gazeta Pravda botoi sot artikullin tim me titu_ llin Leninizmi triumfon.
k
88
89
za
E ENJTE PRILL14;80-''
U deklarua ulja e mimeve.
Shiu bie pa pushim, ai po na dmton shum n punimet bujqsore.
Ambasadori sovjetik Ivanov m dorzoi letrn q na drgon Hrushovi, n prgjigje t letrs son t shkurtit pr krkes kredie, me an t s cils na njofton se Bashkimi Sovjetik na shtyn shlyerjen e kredive dhe t ksteve t viteve 1960-1965, t cilat ne duhet t'i paguajm n vitin 1975. 't jet kjo sheni behari nga Moska?! Kushedi se 'sht duke .prgatitur Hrushovi, gjersa do t na marr me t mir! Por ne jemi msuar me kto metoda t tij, ia kemi par edhe kulain, edhe krbain.- 7i T shohim tash 'fshihet pas kulait.
90
91
E SIITUNE 30 PRILL 1960
E DIEL 1 MAJ 1960
Shiu vazhdon t bjer. Ka q n shtator t vitit t kaluar q bie shum shi.
Parakalim madhshtor i popullit punonjs t Tirans me rastin e fests s 1 Majit. Shum entuziazrn kishte pr Partin.
Bised pune me shokun Hysni. Pasdreke asistova n ndeshjen e futbollit PartizaniDinamo. Fitoi Dinamoja.
92
93
E HENE 2 MAJ 1960
E MART 3 MAJ 1960
Bisedova me shokun Ramiz lidhur me Kongresin e Lidhjes socialiste t popujve punonjs t Jugosllavis dhe diskutuam s bashku se si duhet t shkruhet artikulli pr demaskimin e ktij kongresi revizionist.
Mbledhja e Sekretariatit t KQ. Shqyrtuam relacionin e Drejtoris s Arsim-Kulturs t aparatit t KQ pr nivelin e leksioneve q zhvillohen n Universitetin Shtetror t Tirans dhe n Institutin e Lart Bujqsor. Bra vrejtjent q n relacion nuk bhet fjal fare pr nivelin e pedagogve. Mirpo cilsia e leksioneve nuk mund t shkputet nga niveli i prgatitjes s pedagogve. N mbledhje shqyrtuam dhe diskutuam edhe nj varg shtjesh t tjera. Vendosm q Kombinatit Ushqimor n Tiran t'i japim emrin e militantit t shquar komunist, Ali Kelmendi.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, f. 227. 94 95
E MRKURR 4 MAJ 1960
SHKODtli, E ENJTE 5 MAJ 1960
Mbledhja e Byros Politike mori n analiz zbatimin e detyrave t Kongresit t 3-t t PPSH mbi prbrjen dhe shprndarjen e forcave t Partis. Diskutova pr kt problemt. U diskutua edhe pr zhvillimin e fushats pr dhnie llogari e zgjedhje n Parti. Para shokve shtrova shtjen e aktivizimit t t gjith komunistve n kt fushat, si dhe nevojn e informimit t Komitetit Qendror nga komitetet e Partis t rretheve pr problemet kryesore q dalin 2. N kt mbledhje morm n shqyrtim edhe nj numr problemesh t tjera.
Sot erdha n Shkodr. Shkova n ceremonin e organizuar me rastin e Dits s Dshmorve. Ishte nj ceremoni shum prekse, sidomos prekse ishin recitimet e pionierve.
Bra vizita n nj numr familje dshmorsh. U gzuan shum.
Shkova ngushllova familjen e gjeneral Hilmi Seltit, q vdiq para disa ditsh nga hemorragjia cerebrale. Ishte shok i mir dhe i vendosur.
96
97
7 27
SIIKOD11, E PREMTE 6 MAJ 1960
E SlITUNE MAJ 1960
Vizitova kooperativn e bashkuar t Grilit. Kooperativ shum e mir. Kultura e duhanit sht kryesore ktu dhe kjo e ka pasuruar kooperativn me t ardhura. Shtpit e kooperativistve jan krejt t reja. Kudo vrehet knaqsi dhe entuziazm n pun. U fola pr problemet politike dhe t dits.
Vizitova Tisazhin, Fabrikn e Mndafshit, qendrn e artizanatit, repartin e mobilieve dhe t bomboneve. T gjitha kto jan qendra t mira pune, me kuadro t prgatitur dhe me baza t mira pr zgjerimin e tyre m von. Vizitova Parkun Automobilistik, Fabrikn e Frutave dhe vreshtn e Shtoit.
Vizitova kooperativn e bashkuar t Koplikut. Mbledhje n shtpin e kulturs t ksaj kooperative dhe vizit n hangaret e duhanit. Kooperativ e prparuar.
Knaqsi se gruaja n rrethin e Shkodrs merr pjes gjersisht n prodhim; ajo punon dhe drejton mir. Klasa puntore e ktij rrethi sht e fort.
Takim me 100 kuadro drejtues t sektorve t ndryshm n salln e kinemas Republika t qytetit. Shum mir shkoi.
Bised pune me shokt e byros s komitetit t Partis t rrethit.
Mbrmje n teatr. Luhej mir Tragjedia optimiste. 98
Gjat rrugs pr n Tiran u ndala n fshatin Kukl. N Tiran arrita n mbrmje.
99
q spastrimi i kuadrove t mir t ushtris sovjetike

sht br me forc t madhe nprmjet masave t mobilizimit n radht e kuadrove t ushtris. N kto kushte, ne duhet t jemi shum vigjilent pr shtjen e mbrojtjes s vendit tonI
E DIEL 8 MAJ 1960
Lexova informacionin pr gjendjen e projektimit dhe t zbatimit, lidhur me ndrtimin e Pallatit t Kulturs n Tiran, dhe dhash porosi pr shtjet q shtrohen atje e q jan t ngutshme dhe delikate. Kto duhet t studiohen, t caktohen komisione, t cilat t vendosin, dhe t ndiqen problemet. .Porosita q kto probleme t'i ndjekin shoku Ramiz dhe shoku Spiro.
Sot prita Ivanovin, i cili, n emr t udhheqjes sovjetike, krkoi zyrtarisht nga ne plqimin q komandant i prgjithshm i forcave t bashkuara t Traktatit t Varshavs t jet mareshali Greko, n vend t mareshal Konievit, i cili hiqet pr shkak se sht i smur. Ne i dham atij plqimin, por s'jemi aspak t bindur pr kt ndryshim q bhet. Konievi nuk shtLi smur fizikisht, por s'i plqen Hrushovit, prandaj ai e heq dhe e zvendson me nj njeri t tij. N ushtrin sovjetike vazhdon spastrimi i gjeneralve dhe i mare-sltalve t shquar sovjetik. Sigurisht 100 101
E IIENE 9 MAJ 1960
E MART 10 MAJ 1960
Bised pune me shokt Hysni dhe Haki. Fola me shokt e Qeveris lidhur me vajtjen e nj delegacioni n Bukuresht. Si kam shkruar, Dezhi na ka br krkes q njri prej nesh, Sekretari i Par i KQ t PPSH, ose kryetari i Qeveris t shkoj n Rumani pr t biseduar rreth marrdhnieve ekonomike midis vendeve tona. Me rastin e 15-vjetorit t lirimit t ekosllovakis ambasadori i ktij vendi dha mbrm nj pritje n hotel Dajti. Foli ambasadori, fola edhe un.
Prita sot ambasadorin korean, i cili, n emr t Kim Ir Senit, m vuri n korent mbi situatn n Koren e Jugut.
102
103
mbasi favorizojn reaksionin grek q ai t filloj t bj zhurm rreth ktyre shtjeve. Ivanovi, natyrisht, si ngaher dhe pr t dal nga situata, tha se nuk dinte gj dhe se do t'ia transmetonte udhheqjes s vet protestn ton.
E MERKUR 11 MAJ 1960
Bised me shokun Spiro Koleka rreth raportit pr problemin e ndrtimeve, q do t shqyrtohet n mbledhjen e Plenumit t KQ.
Sot u nis pr n Rumani, n baz t krkess s br nga Dezhi pr t diskutuar probleme ekonomike midis dy vendeve tona, nj delegacion qeveritar i niveht t lart.
Thirra n takim ambasadorin sovjetik Ivanov, t cilit i thash se protestoja dhe i hidhja posht pikpamjet e shprehura nga ambasadori sovjetik n Athin, Sergejev, sipas t cilit vendi yn, pr t prmirsuar marrdhniet me Greqin, duhet t ngrej ose n OKB ose n Gjyqin Ndrkombtar t Hags, shtjen se prse Greqia thot se sht n gjendje lufte me Shqiprin dhe pse ka rivendikime territoriale ndaj vendit ton. I thash Ivanovit se pikpamje t tilla t ambasadorit Sergejev jan t dyshimta dhe t padrejta
104
205
E ENJTE 12 MAJ 1960
E SHTUNE 14 MAJ 1960
Mora radiogram me an t t cilit njoftohem se delegacioni yn sht pritur mir n Rumani dhe se Dezhi ka mendimin q Shqipria duhet ndihmuar gjersisht pr zhvillimin e saj ekonomik. Un s'kam shum besim n deklaratat e Dezhit, se mos jan m shum fjal, prandaj u shkrova shokve t sigurojn t paktn aprovimin e krkesave tona q u drejtuam rumunve n shkurt. M mir nj vez sot, se nj pul mot.
Lexova artikullin q do t botohet n gazetn Zri i popullit- 1 lidhur me demaskimin e demagogjis s revizionistve jugosllav. Ia drgova Ramizit q t jepet pr botim. I rekomandoVa q t hiqet emri i Nehrus pr t evituar polemikn me Indin. Problemi t mbetet si sht, por pa prmendur emrin e tij. I rekomandova, gjithashtu, t forcohet pjesa ku flitet pr aeroplanin spiun amerikan. Konkluzioni t jet se, ashtu si pohojn me cinizm imperialistt ainerikan se veprimet e spiunazhit kundr vendeve t kampit socialist jan normale dhe do t vazhdojn edhe n t ardhmen, ashtu veprojn dhe pohojn edhe revizionistt jugosllav kundr vendit ton dhe vendeve t tjera t kampit socialist. Kjo sht logjik e njjt banditsh. Por banditve ne ua kemi thyer dhe do t'ua thyejm kokn, sa her q do t prekin kufijt tan.
1. -Demagogjia e revizionistve jugosllav n Kongresin e aleancs socialiste- nuk gnjen njeri>., botuar n gazetn Zri i popullit, nr. 116 (3645), 15 maj 1960.
108
107
E HENE, 16 MAJ 1960*
E MARTE MAJ 1960*
Prita sot ambasadorin sovjetik Ivanov. Vura re se ai kishte ardhur t na tatonte pulsin dhe t njihej me pikpamjet tona pr koRferencn e nivelit t lart q duhet t filloj sot n Paris. I thash se qndrimet tona jan vendosur n Mbledhjen e Mosks t Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavsi, domethn asnj lshim nuk duhet t'u bjm imperialistve. Un nuk kam shpresa pr arritjen e ndonj rezultati. do gj atje do t sabotohet nga imperialistt. Pikpamjet tona nuk u puqn, pse ambasadori Ivanov kishte shpresa se dika mund t dilte nga kjo konferenc. Le ta vrtetoj koha drejtsin e gjykimit ton!
Konferenca e nivelit t lart n Paris bri skopio, si me thn, pa filluar. Drgimi nga ana e imperialistve amerikan i avionit spiun mbi hapsirn ajrore t Bashkimit Sovjetik e komplikoi gjendjen. Un mendoj se konferenca as q do t fillojt, pse irnperialistt amerikan nuk do t krkojn ndjes. Situata ndrkombtare do t ashprsohet. Hrushovi, deri tani, pr problemet e situats ndrkombtare, ka ndjekur rrugn e oportunizmit, t lajkave dhe t lshimeve ndaj imperializmit amerikan.
Po sot prita ambasadorin ekosllovak, i cili, n emr t Komitetit Qendror t Partis Komuniste t ekosilovakis, m ftoi pr t kaluar pushimet n ekosllovaki. Pasi e falnderova, i thash q sivjet nuk do t dal pr pushime jasht atdheut.
1. Kjo mbledhje u mbajt m 4 shkurt 1960.
1. Dhe ne fakt kshtu ndodhi. Konferenca e nivelit t lart n Paris nuk mundi t zhvillonte punimet e saj pr shkak t sabotimit nga ana e imperialistve amerikan dhe t qndrimit t lkundshm prej aventurieri t N. Hrushovit.
108
109
F. DIRKIIRE
1S MAJ 1960
E ENJTE 19 MAJ 1960
N mbledhjen e Byros Politike aprovuam thirrjen e Kongresit t 4-t t Partis, shqyrtuam raportin mbi ndrtimet q do t'i paraqitet Plenumit t KQ t PPSH, si dhe bilancin e pritshm t drithrave t buks pr vitin 1960. Pr ndrtimet bra vrejtjen q t pasqyrohen n raport metodat e reja t puns, q na kan dhn rezultate, dhe t flitet pr nevojn e futjes s mekanizimit n ndrtim.
Asistova n mbledhjen solemne pr nder t 60-vjetorit t lindjes s Ali Kelmendit.
Vizit n nj baz ushtarake.
Vizitova shkolln e lart ushtarake dhe u fola oficerve atje pr detyrat e kohs.
Ambasadori Ivanov erdhi sot dhe m tha: T doli fjala 1 . Ia ktheva se ne jemi dakord me deklaratn e Hrushovit dhe shtova: Kshtu duam t'u qndroj ai kurdoher imperialistve amerikan.
Vizitova n spital shokun Spiro Moisiu dhe e urova pr 60-vjetorin e lindjes.
1. r.sht fiala pr dfshtimin e mbledhjes a konterencfs s nivelit t lart n Parls.
110
111
q
E DIEL 22 MAJ 1960 E MERKURE 25 MAJ 1960
N takimin q pata sot me ambasadorin sovjetik Ivanov, m dha sihariqin q revista sovjetike Komunist paska shkruar nj artikull kundr revizionistve jugosllav!
U hap mbledhja e Plenumit t 16-t t zgjeruar t Komitetit Qendror t Partis pr problemin e ndrtimeve.
Raportin n emr tByros_Politike e mbajti shoku Spiro Kolek,a.
112
8 - 27
113
F. ENJTE
26 MAJ 1960
KOR, E PREMTE 27 MAJ 1960
Vazhdon mbledhja e Plenumit me diskutimet.
Na erdhi lajmi pr trmetin e madh prej affr 7 ballsh q ra n Kor. Deri tani ka 6 t vrar dhe mbi 100 t plagosur. Na thon se 15-20 pr qind e banesave ose jan rrzuar, ose jan br t pabanueshme. Dme gjithashtu ka pasur n lokalitetet Vithkuq e Voskopoj.
U nisa pr n Kor. Vizitova t plagosurit n spital, lagjet e dmtuara nga trmeti dhe mora kontakt me popullin. Dme ka shum, por do t marrim masa q t'i zhdukim shpejt. Shoku Shefqet Pei po organizon dhe drejton shum mir ndihmn dhe punn. Morali i popullit sht shum i lart.
Fola n mbylljen e punimeve t Plenumit t KQ:. Morm vendimin pr thirrjen e Kongresit t 4-t t PPSH n nntor t ktij viti.
114
115
E SIITUNIR 28 MAJ 1960
PESIIKOPI, F. 11N 30 NIAJ 1960
Vazhdova vizitat n lagjet e qytetit, n adrat ku ishin strehuar familjet e dmtuara nga trmeti, bisedova me njerzit, i sigurova. Morali i tyre sht i lart dhe dashuria q shprehin pr Partin dhe Qeverin sht e zjarrt.
Rrugs pr n Peshkopi ndalova n kantierin e Hidrocentralit t Shkopetit dhe bisedova me puntort. Po punohej pr kthimin e lumit. U ndalm pak n Burrel. Hngrm drek n Bulqiz, ku biseduam me shokt drejtues dhe me puntort e miniers. Bulqiza ka marr pamjen e nj qyteti t vogl, por t bukur. Do t qndroj kur t kthehem pr n Tiran. Mbrritm n Peshkopi. Populli kishte dal n bulevard pr t na pritur. Shum entuziazm. Gjithashtu sot bra nj bised me shokt e rrethit.
Po merren masa t shpejta pr t ndihmuar t dmtuarit nga trmeti.
Vizitova Fabrikn e Alkoolit n Maliq, q u ngrit e re, dhe Fabrikn e Sheqerit, ku vazhdojn punimet pr rikonstruksionin e saj.
U ktheva n Tiran me avion.
116
117
me.Ne nuk przihemi n punt e brendshme t JugosIlavis, prkundrazi ata jan przier n punt tona. Pr sa u prket kosovarve q jan vllezrit tan, ne nuk mund t mos interesohemi. Ne krkojm drejtsi
phr ta. e hngrm n mencn e kooperativs.

PESHKOPI, E NIART2 31 MAJ 1960
Shkuam vizituam bllokun e pemve. Perspektiv shum c mir. Vizit n kooperativn e bashkuar BrezhdanZdojan. Kooperativistt u treguan shum t dashur dhe t vendosur. Kooperativa sht me perspektiv t mir. N mitingun e organizuar n sheshin prpara vatrs s kulturs t kooperativs i prshndeta t pranishmitt. Fo]a pr punt n kooperativ dhe i porosita t'u shpallin gar pa frik t gjitha rretheve pr sa i prket kulturs s misrit, n kultivimin e s cils ata jan bujq t dalluar. I nxita q prve ksaj kulture, t mbjellin edhe pem frutore, t kujdesen pr bagtin si dhe pr organizimin e puns dhe disiplinn n kooperativn bujqsore. U fola shkurt edhe pr gjendjen ndrkombtare, pr pozitn e fort t Shqipris si dhe pr veprimtarin armiqsore t revizionistve jugosIlav ndaj vendit ton. Theksova, midis t tjerave, se ne i hedhim posht akuzat e tyre se po przihemi n shtjen e Kosovs pasi kjo qenka vetm pun e tyre e brendsh1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, viL 18, f. 256.
Vizit n erdhe dhe n kopsht. As n Bashkimin Sovjetik, as n ekosllovaki s'kisha par erdhe aq t bukura, aq t pastra si ktu.
Vizit n Fabrikn e Frutave, q sht n prfundim e sipr.
118
119
PESFIKOP1, E MFRKURE 1 QERSHOR 1960
PESHROPIBURREL, E ENJTE 2 QERSHOR 1960
Bised n shtpin e kulturs me kuadrot e Partis dhe t pushtetit t rrethit t Peshkopis pr problemet politike dhe ekonomikel. Pas ksaj bisede shkova n mitingun e organizuar me popullin, ku fola pr probleme t ndryshme2. Pjesmarrja n miting ishte e madhe. Shum entuziazm pr Partin.
Miting n fushn historike t Valikardhs me fshatart e lokalitetit t Zerqanit. N kt miting fola unl.
Pasdreke shkova vizitova kooperativn bujqsore t Dovolanit, ku bisedova me kooperativistt. Populli i ksaj kooperative ka qen me luftn; Dovolani ka qen qendr partizansh, sht edhe fshatlindja e dshmorit Nazmi Rushiti, n familjen e t cilit bra nj vizit. N Dovolan hngrm dark dhe natn u kthyem n Peshkopi.
U ndala n Bulqiz; n salln e kinemas pata nj takim me puntort e kromit 2. Miniera e Bulqizs sht nj qendr pune e prparuar, me puntor t mrekullueshm, t cilt kan realizuar planin dhe kan tejkaluar detyrat; ata morn zotime t mira pr ta uar m prpara prodhimin.
Arrita n Burrel. Vizitova erdhen e kopshtin, q ishin mbajtur shum mir, dhe shkolln 7-vjeare, pioniert e s cils m bn pjestar t ets.
Vizitova repartin ushtarak kundrajror.

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, f. 295. 2. Po aty, f. 275. 1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, L 331. 2. Po aty, f. 320.
120
121
Bised me kuadrot e Partis dhe t pushtetit 1 t ktij rrethi. N mbrmje shkuam n koncertin e grupeve folklorike.
BURRELTIRANE, E PREMTE 3 QERSHOR 1960
Vizitova kooperativn bashkuar bujqsore Shoshaj-Zenisht. U fola kooperativistvel. N Burrel u organizua nj miting nga punonjsit e qytetit, ku fola un 2. Burreli sht br nj qytet i bukur. Tani atje jan ngritur shum ndrtesa, jan hapur rrug t gjera, ka plan rregullues dhe sht sjell uji i pijshm. Mati duhet ndihmuar nga ana bujqsore, sepse ka perspektiva t mira, sidomos pr blegtori dhe pr frutikultur. Do t marrim masa.
Qndrova n hidrocentralin Karl Marks dhe bisedova me puntort e shfrytzimit.
U ktheva n Tiran.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, L 357. 2. Po aty, f. 368.
122
123
E SIITUNP. 4 QERSHOR 1960
E HN
G QERSHOR 1960
Sot ambasadori sovjetik Ivanov m dorzoi letrn zyrtare t Nikita Hrushovit, n lidhje me organizimin e nj mbledhjeje t partive komuniste dhe puntore t vendeve t kampit socialist dhe t nj mbledhjeje t Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs. N letr propozohet q kto mbledhje t zhvillohen n Bukuresht nga fundi i ktij muaji.
N mbledhjen e sotme t Byros Politike vendosm t'i drgojm Liri Belishovs disa sqarime e porosi me letr, lidhur me bisedimet q ajo po bn me kinezt n Pekin. Gjithashtu, n kt mbledhje diskutuam letrn e 2 qershorit q na drgoi Hrushovi, n t ciln bhet fjal pr nj takim t afrt t partive komuniste e puntore n lidhje me shtjet q ziejn. Ai propozon q takimi t bhet n Bukuresht, ku prfaqsuesit e partive motra do t shkojn pr t asistuar n kongresin e Partis Puntore Rumune. Hrushovi ka pr qllim q n Bukuresht t'i kaloj si npr kmb mosmarrveshjet serioze sovjeto-kineze dhe, duke vepruar kshtu, t pengoj, po mundi, ose t nnvleftsoj mbledhjen e ardhshme q, me t drejt, nj numr partish kan krkuar ta organizojn. Kjo manovr e Hrushovit sht dinake dhe e papranueshme. D5het t jemi shum vigjilent, se dika e madhe po luhet! Po sot prita ambasadorin sovjetik Ivanov, i cili pa dyshim donte mendimin ton pr letrn e Hrushovit n t ciln ai propozon Mbledhjen e Bukureshtit. I dhash nj prgjigje lakonike.
124
E MERKURE 8 QERSHOR 1960*
par q mendoj t bisedoj me shokt e Byros sht kjo: N Bukuresht s'kam pse t vete un n krye t gjersa mbledhja e partive u shty. T shkoj nj shok tjetr, mundet shoku Hysni 2, ai t maPres- nTlcongresin e Partis Puntore Rumune dhe Fr e le t marr pjes edhe n takimin e prfaqsuesve t partive komuniste pr prcaktimin e vendit dhe t kohs s mbledhjes s ardhshme.
Bisedova me shokun Ramiz se si t prgatitemi pr mbledhjen e afrt t Bukureshtit.
Prita ambasadorin sovjetik, Ivanov, i cili m lajmroi se mbledhja q ishte propozuar t mbahej n Bukuresht shtyhet, dhe m dorzoi nj letr t dyt t Hrushovit, t dats 7 qershor, ku shpjegohet pse shtyhet kjo mbledhje. Par n kt letr t dyt krkohet q n Bukuresht prfaqsuesit e partive motra t kampit socialist t mblidhen pr t prcaktuar vendin dhe kohn kur do t mbahet mbledhja e arclhshrae. Si tepr e prdredhur Ic.je pun: Edhe ta shtyjm mbledhjen, edhe t bjm nj tjetr po n B-ukuresht. IVTo-s-rs-Eihet nclanj-hile pas Sidoqoft gjja e
1. Pas sulmit t ashpr q udhheqja sovjetike, me Hrushovin n krye, shprtheu n Kongres4n e 20-t t PK t BS (shkurt 1956) kundr marksizm-leninizmit dhe kundr veprs s Stalinit me raportin famkeq kundr tij, Partia e Puns e Shckipris ndiqte me vmendje e analizonte me kujdes do hap t Hrushovit e t bashkpuntorve t tij, t cilt nga dita n dit
Shoku Gogo m njoftonte me radiogram pr zhvillimin e mbledhjes s Kshillit t Prgjithshm t FSB. I drgova nj radiogram urgjent, ku i sugjerova t mos prononcohet pr sa u prket kontradiktave q kan kinezt me sovjetikt. Ato le t zgjidhen n rrug partie, in mes partive t tyre. I shkrava Gogos q
e shkallzonin veprimtarin e tyre armisisore kundr socializmit e lvizjes komuniste e puntore ndrkombtare. 1. Duke shpjeguar arsyet e mosvajtjes s tij n Mbledhjen e Bukuresatit, shoku Envex Hoxha n Plen.umin e 17-t t KQ t PPSH (korrik 1960) vinte n dukje: Po prse n Bukuresht shkuan sekretart e par t partive t vendeve socialiste dhe un auk shkova? Un bra shum mir q nuk shkova, se zbatova vendimin e Byros Politike, pr t mos komprometuar Partin ton n shtje q uk jan marksiste-leniriiste. Un do tii paraqitja atje mendimet e Byros Politike, t cilat shum mir i transmetoi Hysniu. Mosvajtja ime u dogji udhheqsve sovjetik se atje shkuan t gjith, vetm Enveri nuk shkol, se veprimet nuk binin er t rnir. (Enver Hoxha, Vepra, vll. 19, f. 57.) 2. Delegacioni i Partis s Puns t Shqipris, i kryesuar nga shoku Hysni Kapo, arriti n Bukuresht m 20 qershor 1960.
126
127
do gj ta mbroj n baz t vijs s Partis son; n fjalimin q do t mbaj, t mbroj tezn e Partis son pr armatimin, pr traktatin e paqes me Gjermanin, t demaskoj imperializmin amerikan dhe revizionistt jugosllav, prars t shtjes s klass puntore.
E ENJTE 9 QERSHOR 1960
Shoku Hysni, q ishte n Shqiprin e Jugut, m raportoi pr situatn n vend.
128
129
9 27
E HENE 13 QERSHOR 1960
E MARTE 14 QERSHOR 1960
Mbledhja e Sekretariatit t KQ shqyrtoi, ndrmjet t tjerash, edhe shtjen e dhnies s shifrave jo t sakta Komitetit Qendror nga ana e Komitetit t Partis dhe e Komitetit Ekzekutiv t Rrethit t Kuksit pr vitin 1959. Trhoqa vmendjeni e shokve t rrethit pr prgjegjsin q mbajn ata duke fryr shifrat, me qllim q t'i paraqiteshin Komitetit Qendror dhe Qeveris me plan gjoja t tejkaluar dhe q t fitonin garn me rrethin e Peshkopis. Shtrembrimi i realitetit sht nj faj i rnd. Diskutuam, gjithashtu, edhe pr gjendjen e agjitacionit figurativ, ku duhet br nj pun e menduar mir2 . Si dhe pikn mbi shqyrtimin e letrave dhe ankesave q i jan drejtuar KQ dhe komiteteve t Partis t rretheve gjat vitit 1959.
~~
Mbledhja e Byros Politike diskutoi pr gjendjen ekonomiko-organizative t kooperativave bujqsore dhe punn e br nga ekipet e Komitetit Qendror dhe t Qeveris pr forcimin e mtejshm t tyre. Ekipet e drguara kan br nj pun me vler q duhet t vazhdohet pr prhapjen e eksperiencs s mir1. Diskutuam, gjithashtu, pr zhvillimin e mtejshm t sistemit arsimor dhe pr probleme t tjera.
130
131
E 111RKUR 15 QERSHOR 1960
Ambasadori sovjetik Ivanov krkoi sot takim dhe m dorzoi procesverbalet e takimit paraprak, q u zhvillua nj muaj m par n Paris midis kryetarve t katr fuqive t mdha.
Diskutuam me Hysniun pr fjalimin q ai do t mbaj n emr t Komitetit Qendror t Partis son n Kongresin e 3-t t Partis Puntore Rumune si dhe pr qndrimet q duhet t mbaj delegacioni yn n mbledhjen e partive komuniste e puntore q do t mbahet atje sipas propozimit t sovjetikve.
132
Nga Moska m lajmrojn me radiogram pr nj bised t poshtr antikineze q u kishte br Kosigini shokve tan q ndodhen n Mosk, duke u thn, midis t tjerave, se Ne, n asnj mnyr nuk mund t bjm asnj kompromis, asnj lshim ndaj kinezve. Kuptohet se qllimi i biseds s Kosiginit ishte q Partia jon, n mosmarrveshjet sovjeto-kineze, t mbaj ann e sovjetikve. Udhheqsit sovjetik e kan t qart se Partia jgn kurr nuk shkel n drras t kalbur. Ajo do t mbr6Wkurdoher ata q kan t drejt dhe q jan n rrugn marksiste-leniniste. Si po zhvillohen ngjarjet, del se udhheqja sovjetike sht n rrug tgabuar.
133
E SIITUNE 18 QERSI1OR 1960
E HP-NE 20 QERSHOR 1960
Takim pune me shokun Ramiz.
Hysniu niset sot pr t prfaqsuar Partin ton n punimet e Kongresit t 3-t t Partis Puntore Rumune.
Sot Gogo Nushi erdhi nga Pekini. M raportoi pr punimet e sesionit t Kshillit t Prgjithshm t Federats Sindikale Botrore dhe pr mosmarrveshjet q ishin dukur midis sovjetikve dhe kinezve n shtje parimore t vijs. M vuri n dijeni, gjithashtu, pr bisedn q Liu Shao ia kishte pasur me delegacionin ton t Presidiumit t Kuvendit Popullor, q sht duke vizituar Kinn dhe n t cilin bjn pjcs Haxhi Lleshi dhe Liri Belishova, bised n t ciln kishte marr pjes edhe Gogoja. I fola far mendonim ne se po luhet n mes BS e Kins e prapa shpins s partive komuniste.
134
135
E MARTE 21 QERSHOR 1960*
E MERKUR 22 QERSHOR 1960*
Mbledhja e Bukureshtit me prfaqsuesit e partive komuniste e puntore, q asistojn n kongresin e Partis Puntore Rumune, n fakt po shndrrohet n nj komplot kundr Partis Komuniste t Kins. Duhet ta shpartallojm kt komplot t rrezikshml.
1. N kundrshtim me marrveshjen e arritur, sipas s cils kjo mbledhje duhej t shrbente vetm si nj takim paraprak pr t caktuar vendin dhe datn e nj mbledhjeje t partive komuniste e puntore t bots, sl dhe duke shkelur t gjitha normat organizative leniniste q rregullonin marrdhniet n mes partive komuniste, N. Hrushovi krkonte q Mbledhja e Bukureshtit t diskutonte menjher mosmarrveshjet q kishin Iindur n mes PK t BS dhe PK t Kins. Sikurse shpjegon shoku Enver Hoxha, Hrushovi, nprmjet ktlj komploti t kurdisur n fshehtsi, krkonte q t dnonte dhe t prjashtonte nga lvizja komuniste ndrkombtare Partin Komuniste t Kins, duke menduar se Partin e Puns t Shqipris kishte n xhep dhe mund ta nnshtronte m leht. Mirpo llogarit i kishte br gabim. Pr kt shtje shoku Enver shkruan: N Mbledhjen e Bukureshtit Partia jon ka luajtur nj rol t rndsishm. Ajo ishte e vetmja Parti q kundrshtoi ka po bhej atje. Dhe q ktej nisi armiqsia e hapt kundr nesh, q deri ather ka qen e mbuluar. (Enver Hoxha, Vepra, vll. 19, f. 583.)
Mbledhje me komisionin e ngritur pr hartimin e raportit t kongresit. Mora nj sr radiogramesh nga Hysniu, me ann e t cilave ai m v n dijeni mbi zhvillimin e ngjarjeve n Bukuresht. Pr ne sht m se e qart se Nikita Hrushovi, pr t mbrojtur pikpamjet e tij oportunisto-revizioniste, po sulmon marksizm-leninizmin dhe Partin Komuniste t Kins. Ai po mashtron gjith udhheqsit dhe prfaqsuesit e partive komuniste dhe puntore q ndodhen n Bukuresht dhe po i fut n rrjetin e komplotit q sht duke kurdisur. Por Partin ton Hrushovi s'e gnjen dot kurr! Informova Byron Politike dhe e vura n dijeni pr ka m lajmron Hysniu nga Bukureshtit. Pasi analizuam me kujdes gjendjen e krijuar, vendosm pr qndrimin q duhet t mbaj Hysniu n mbledhje dhe ia komunikuam urgjentisht 2.
136
137
E PREMTE 24 QERSHOR 1960
Po ndjek do or me radiondrlidhje si ven punt n Mbledhjen e Bukureshtit. Hysniu me radiogram m lajmron se Hrushovi dhe shokt e tij jan br si qen t trbuar kundr Partis Komuniste t Kins dhe Partis son. I shkrova Hysniut t qlloj pa mshir, t'i demaskoj deri n fund qllimet e revizionistve dhe, n emr t Partis son, t mbroj Partin Komuniste t Kins. Situata sht serioze, por ne s'jemi nga ata q friksohemi, sepse lufta jon sht e drejt.
r.
U mblodhm prsri n Byron Politike pr ngjarjet q po zhvillohen n Bukuresht. Informova shokt pr ka m njofton Hysniu n radiogramet q m ka drguar. Lexova dhe prgjigjet q i kisha transmetuar n baz t direktivave t Byros Politike. Si kurdoher, pati unanimitet t plot mendimi. E oricntuam Hysniun pr qndrimin e patundur, q duhet t vazhdoj t mbaj, n mbrojtjen e marksizm-leninizmit e t Partis Komuniste t Kins. Nuk duhet t'u bjm asnj lshim revizionistve, qoft edhe sikur vetm t mbetemi kundr t gjithve. Qndrimi yn sht i drejt, marksist-leninist. Komploti revizionist, q sht organizuar atje nga Hrushovi, duhet shpartalluar!
138
139
E 111117 QERSHOR 1960*
E PREMTE 1 KORRIK 1960
Ambasadori sovjetik Ivanov, i cili, si kurdoher, synon t tatoj pulsin ton, vazhdon t vij tek un, por ikn ashtu si vjen. Hysniu u kthye sot nga Rumania dhe na raportoi gjer e gjat pr Mbledhjen e Bukureshtit. Kjo Mbledhje u b nj njoll e zez n historin e lvizjes komuniste ndrkombtare. Hrushovi dhe shokt e tij zbuluan atje fytyrn e tyre t vrtet prej renegatsh. Filloi kshtu lufta jon kundr revizionistve t rinj e t maskuar. Ajo do t zgjat dhe do t jet nj luft e vshtir, por ne jo vetm q s'i trcmbemi asaj, por kemi bindjen e patundur se do t fitojm, pse jemi n rrug t drejt, marksiste-leniniste.
Ambasadori sovjetik Ivanov erdhi prsri sot tek un dhe u prpoq t msoj 'ngjau n Bukuresht, se gjoja nuk ka akoma informata nga IVIoska. Por edhe ksaj here ai mori prgjigjen e duhur. do gj do t diskutohet e do t zgjidhet n mbledhjen q u vendos t bhet n Mosk n nntor t ktij viti.
140
141
E PREMTE E HENE 27 QERSHOR 1960* 1 KORK1K 1960
Ambasadori sovjetik Ivanov, i cili, si kurdoher, synon t tatoj pulsin ton, vazhdon t vij tek un, por ikn ashtu si vjen. Hysniu u kthye sot nga Rumania dhe na raportoi gjer e gjat pr Mbledhjen e Bukureshtit. Kjo Mbledhje u b nj njoll e zez n historin e lvizjes komuniste ndrkombtare. Hrushovi dhe shokt e tij zbuluan atje fytyrn e tyre t vrtet prej renegatsh. Filloi kshtu lufta jon kundr revizionistve t rinj e t maskuar. Ajo do t zgjat dhc do t jet nj luft e vshtir, por ne jo vetm q s'i trembemi asaj, por kemi bindjen e patundur se do t fitojm, pse jemi n rrug t drejt, marksiste-leniniste.
Ambasadori sovjetik Ivanov erdhi prsri sot tek un dhe u prpoq t msoj 'ngjau n Bukuresht, se gjoja nuk ka akoma informata nga Moska. Por edhe ksaj here ai mori prgjigjen e duhur. do gj do t diskutohet e do t zgjidhet n mbledhjen q u vendos t bhet n Mosk n nntor t ktij viti.
140
141
E MART 5 KORRIK 1960
E ENJrE KORRIK 1960
Shoku Haxhi [Lleshi] dhe Liri Belishova erdhn nga Kina. Liria na raportoi shkurt, mua dhe Hysniut, pr udhtimin e delegacionit t Presidiumit t Kuvendit Popullor n Kin, n Vietnam dhe n Kore. Foli edhe pr bisedn q kishin pasur me Liu Shao in; e quajti kt bised jo t drejt nga ana e kinezve. Tek ajo duket tendenca pr t mos u shprehur hapur pr prmbajtjen e bisedimeve me Liun. do gj q bisedoi Liu me "Liria shkoi dhe e raporto- i n ambasadn e Bashkinitt "Sovjetik n Pekin, gj q sht nj gabim i rnd dhe i dnueshm i Liris. Kt ia tham edhe n letrn q ."6 i drguam posarishtl. Liria na vuri, gjithashtu, n dijeni pr drekn q hngri me Brezhnjevin dhe me Kozlovin. do gj q thot, tregon shqetsim tek ajo. Dika s'sht n rregull. T shohim m von.
N mbledhjen e Byros Politike, shoku Hysni raportoi n . lidhje me ngjarjet e zhvilluara n Mbledhjen e Bukureshtit. Tani do gj sht m se e qart. Si kurdoher Byroja Politike sht unanime pr qndrimine fhb-ajtur atje nga sh-oku Hysni n emr t Komitetit Qendror t Partis s Puns t Shqipris. N kt mbledhje u aprovua, gjithashtu, edhe teksti i letrs s Kornitetit Qendror t Partis son drejtuar Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik dhe Komitetit Qendror t Partis Komuniste Bullgare n lidhje me qndrimet antimarksiste t mbajtura nga ambasadort e tyre n mitingun e zhvilluar m 4 korrik n Sremska Mitrovica t Serbis, ku Rankovii, njri prej krerve revizionist t kliks s Beogradit, sulmoi me egrsi Partin e Puns t Shqipris, popullin shqiptar dhe Republikn ton Popullore. Aprovuam, gjithashtu, notn e protests t Qeveris son drejtuar qeveris polake n lidhje me incidentin e rnd q shkaktoi m 29 qershor n ambasadn ton n Varshav nj funksionar i Ministris s Punve t Jashtme t Republiks Popullore t Polonis.
142
143
N mbledhjen e sotme t Byros Politike raportoi edhe Liri Belishova mbi punn e delegacionit n Kin etj. Ajo iu prgjigj me nervozizm pyetjeve q iu bn n lidhje me zbatimin jorigoTal udhzimeve q i jepnim n letr. s'sht e qart n qndrimet e saj. Kt shtje duhet ta rishikoirp.
E PREMTE 8 KORRIK 1960*
Prita ambasadorin sovjetik, Ivanov, i cili m informoi rreth biseds q kishte pasur Hrushovi me Sofokli Venizellosin. Gjat ksaj bisede ky i kishte propozuar Hrushovit se, pr t prmirsuar marrdhniet me Shqiprin, duhet q minoritetit grek n Shqipri t'i jepet autonomi. Hrushovi, n mes t tjerash, i ishte prgjigjur Venizellosit, duke i thn se dshirn dhe propozimin e tij do t'ua transmetonte shokve shqiptar., pse me ta do t takohej n Bukuresht etj. I thash Ivanovit se e kundshtoj qndrimin q ka mbajtur Hrushovi, se nuk jam fare dakord me prgjigjen q ai i ka dhn Venizellosit dhe e konsideroj si prgjigje jo t nj miku t Shqipris dhe aspak t prshtatshme pr postin e lart q ka Hrushovi. Ne e hedhim posht me vendosmri e me indinjat propozimin e Venizellosit. Ne kt Venizellos nuk e njohim, i thash ambasadorit Ivanov, por baban e tijt ne e njohim mir. N qoft se Moska nuk e njeh, megjithse
1. Esht fjala pr Elefter Venizellosin, i cili m 1919 drgoi ushtrin greke pr t marr pjes n intervencionin kundr Rusis Sovjetike.
144
10 27
115
duhet ta njoh, ne i themi se ai ka djegur fshatra e krahina t Shqipris s Jugut dhe ka vrar mijra shqiptar, ka dashur t djeg edhe qytetin e Gjirokastrs, ka organizuar banda dhe sht ai q ka hedhur prej kohsh iden e autonomis s Epirit t Veriutt. Pr kufijt e vendit ton ne nuk lejojm asnjeri t diskutoj, qoft ky edhc Hrushovi!
E SHTUNE 9 KORRIK 1960
Bisedova me Lirin pr ta br at q t kuptoj m thell probreMet ide6Togjike dhe politike q na dalin prpara lidhur me divergjencat q ekzistojn midis sovjetikve, nga njra an, dhe ne e kinezve nga ana tjetr. Gjat biseds Liria qante e fshante dhe bnte be e rrufe se i kuptonte mir kto probleme, por biseda me t m forcon akoma m shum bindjen se ajo sht lkundur n besimin ndaj vijs s Partis son, ka rrshqitur nga vija jon e drejt marksiste-leniniste. Sovjetikt at e kan trhequr dhe e kan futur n rrugn e tyre t gabuar dhe sht rezik q ajo t shkoj larg. -i tojm Lirin, po shtja Ne do t prpiqemitasLp e saj varet nga fakti se sa thell sht futur ajo n intrigat e sovjetikve. Prandaj ajo duhet t reflektoj thell. Letrat q un i drgova n Kin ajo thot se i ka djegur. Kjo sht e uditshme! Do t shohim se ku do t'i dal tymi ksaj pune. Thirra ambasadorin sovjetik Ivanov, t cilit i bra protestn verbalel kundr qndrimit t ambasadorit t
1. Duke e trajtuar kt cshtje n Plenumin e KQ t PPSH (korrik 1960) shoku Enver Hoxha vuri n dukje: ideja e Venizellosit t ri sht e vjetr, sht ideja e gjith shovinizmit grek. Prandaj, kundr ksaj ideje, pr t mbrojtur trsin e venclit t tij, populli shqiptar n t kaluarn ka derdhur gjak dhe, po t jet nevoja, do t derdh edhe n t ardhmen. Ne jemi pr paqen n Ballkan, jemi pr marrddhnie normale shtetrore, marrdhnie tregtare, por kushte t tilla me Greqin nuk pranojm. (Enver Hoxha, Vepra, vll. 19, f. 55.)
146
147
Bashkimit Sovjetik n Beograd, Zamevski, dhe atasheut ushtarak, kolonelit Tarasevi. Ata kan qen t pranishm n nj miting q ishte mbajtur n Sremska Mitrovica dhe nuk kan br as m t vogln protest, kur banditi revizionist Rankovi sulmoi Shqiprin duke e quajtur skterr ku mbretron teli me gjemba dhe izmja e kufitarit dhe se, sipas Rankoviit, regjimi neofashist italian qenka m demokratik nga regjimi yn i demokracis popullore! Ivanovi mori shnim pr protestn q i bra dhe tha se do t'ia transmetoj at Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik. (Nj not proteste e till iu b pr t njjtin qndrim edhe ambasadorit bullgar n Tiran. Letrat q do t'i drgonim Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik dhe Komitetit Qendror t Partis Komuniste Bullgare u vendos t mos drgohen, meqense u mendua t'u paraqiteshin notat e protests ktyre ambasadorve.)
E DIEL 10 KORRIK 1960
Lexova me vmendje t madhe materialin informativ q na e kan drguar nga Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik mbi problemet q kan lindur midis sovjetikve dhe kinezve n sesionin e Kshillit t Prgjithshm t Federats Sindikale Botrore n Pekin, n fillim t qershorit 1960. Kt material sovjetikt ua shprndan me qllim t keq delegacioneve t partive komuniste e puntore q morn pjes n Kongresin e 3-t t Partis Puntore Rumune. Pothuajse n do faqe t ktij materiali un kam br shnimet e mia kritike, me karakter t prgjithshm parimor, rreth interpretimit t gjrave nga ana e sovjetikve; kam br vrejtje e sugjerime q duhen pasur parasysh nga ana jon n qndrimin q duhet mbajtur ndaj ktij materiali dhe gjith shtjes n prgj ithsi.
148
149
E HP.NTE 11 KORRIK 1960
E MARTR 12 KORRIK 1960
U hap mbledhja e Plenumit t 17-t t Komitetit Qendror t Partis. Plenumi dgjoi raportin e shokut Hysni mbi punimet e mbledhjes s prfaqsuesve t partive komuniste dhe puntore q asistuan n punimet e Kongresit t 3-t t Partis Puntore Rumune. Rreth ktij raporti fola edhe unt. Prkrahje unanime nga gjith shokt ndaj qndrimit t drejt marksist-leninist q mbajti Partia jon n Bukuresht.
N Plenumin e 17-t t Komitetit Qendror t Partis prfunduan diskutimet. Mbajta fjaln e Mbylljesl. Ne do t shkojm t flasim n Mosk si na mson marksizm-leninizmi dhe do t flasim vetm kshtu si na porosit Komiteti Qendror, gjuh tjetr pr ne nuk ka.
150
151
E PREMTE 15 KORRIK 1960
DAJT, E 11N2 18 KORRIK 1960
Vdiq militanti dhe revolucionari i shquar francez, Gaston Monmuso. Ruaj kujtime t mira pr t. N emr t Komitetit Qendror t Partis i drgova telegram ngushllimi Komitetit Qendror t Partis Komuniste Franceze.
Pushim n malin e Dajtit. U ngjitm n majn e tij.
152
153
DURRES, E ENJTE 21 KORRIK 1960
F. PREMTE
22 KORRIK 1960
Sonte n orn 12 t nats shkuam n Portin e Durrsit dhe pritm Moris Torezin, sekretar i prgjithshm i Partis Komuniste Franceze dhe t shogen, Zhanet Vermersh, antare e Byros Politike t Komitetit Qendror t Partis Komuniste Franceze, s bashku me djalin e vogl t tyre, Pier Torezin. Erdhn nga Italia pr t pushuar n vendin ton. Ishin shum t gzuar, i shoqruam n viln e Durrsit. Ata do t qndrojn sonte atje.
N takimin q pata sot me ambasadorin sovjetik Ivanov, ky m dha disa informacione dhe kopjen e nj letre q Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik i ka drejtuar Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Kins, me t ciln e njofton kt t fundit pr trheqjen nga Kina t specialistve sovjetik. Kjo vepr sht poshtrsi e madhe dhe pun armiqsore nga ana e Hrushovit n dm t Rubliks . Ivanovit nuk Popullore t Kins dhe t popullit kinez. ep ia zgjata, por i thash se nj veprim i till s'sht i mir. Duhet vepruar me gjakftohtsi, n mes miqve dhe shokve duhet mirkuptim!-, i thash.
Sot shkuam n Durrs, ku hngrm drekn s bashku me Torezin. Biseda q zhvilluam ishte e prgjithshme. Pasdreke miqt francez erdhn n Tiran. Hngrm darkn me ta n Pallatin e Brigadave.
154
155
E SIITIINE 23 HORRIK 1960
DAJT, E MARTE 26 KORRIK 1960
Zhvilluam bisedime partie me Moris Torezin dhe Zhanet Vermershin q ndodhen pr pushime n vendin ton. I vum dhe na.vun n korent pr shtjet q kan t bjn me partit tona. Biseduam pr problemet reciproke q na preokupojn dhe pr do gj ishim dakord. Torezi foli me dashuri dhe me admirim pr Partin ton. Pastaj folm dhe shprehm, t dyja palt, pikpamjet tona mbi Mbledhjen e Bukureshtit. Mbi kt shtje pikpamjet tona nuk u puqn. Ne qndruam n pikpamjet tona dhe shprehm shpresn se n Mbledhjen e Mosks gjrat do t zgjidhen drejt.
Miqt francez po vizitojn zona t ndryshme t vendit ton.
158
157
DAJT, E ENJTE
28 KORRIK 1960
F. 1 GUSHT 1960
Shoku Manush u kthye nga ekosllovakia. Erdhi dhe m informoi. E mbajta pr drek.
Moris Torezi u kthy e n Tiran. Shkuam me t cihe vizituam kombinatin e tekstileve TJ b miting i madh. Folm edhe un, edhe Morisi. Entuziazm i madh. U habit. N mbrmje vajtm n koncert n Teatrin e Opers dhe t Baletit. Mbeti jashtzakonisht i entuziazmuar.
158
159
DAJT, E MARTE 2 GUSHT 1960
DAJT, E MERKURE 3 GUSHT 1960
Sapo mora vesh poshtrsin e Koo Tashkos, i cili nuk qenka dakord me qndrimin q mbajti Plenumi i 17-t i KQ t PPSH lidhur me mbrojtjen e normave leniniste n marrdhniet midis partive.
Moris Torezi shkoi n Durrs dhe un n Dajt. Erdhi edhe Hysniu.
Erdha n Tiran dhe, n prani t shokut Rita, thirra tkposhtrin Koo Tashkol, i cili, megjithse me nj letr m kishte krkuar vet takim, pati paturpsin t paraqitet me tri or Vones! Ai nisi t flas pa prgjegjsi dhe me nj mendjemadhsi t shfrenuar, duke u hedhur deg m deg. Arriti t mohonte q Hrushovi kishte gabuar dhe, me paturpsi, na ftonte ne t kishim m tepr besim te Hrushovi! etj., etj. Nprmjet pyetjeve e ndrhyrjeve t mia u prpoqa ta ndihmoja me durim, por ai nuk deshi ta rishikonte pozitn e tij armiqsore. Ishte hera e par q dgjoja nga nj -komunist nj diskutim t till t shtjes, pa kok, pa bisht, pa lidhje.
Fill pas mbarimit t punimeve t. Mbledhjes s Bukureshtit gjith njerzit e ambasads sovjetike kan filluar t sulmojn fshehurazi Partin ton dhe qndrimin e saj t drejt. Veprimet e tyre dhe do gj q bjn
160 11
27
161
ata, u prngjasin si dy pika uji veprimeve trockiste t iugosllavve. N rrug antimarksiste ata orvaten t informohen, t hedhin helm, t shpifin, t mbjellin dyshime. Por asgj nga veprimet e tyre t dnueshme nuk i shpton syrit ton. do qllim t tyre ne e kuptojm. Kuadrot tan, pa prjashtim, qndrojn lart, jan n nivelin e situats dhe mbrojn Partin e vijn e saj t drejt. Prgjigjet tona t matura e t pjekura ndaj provokimeve t tyre kan pr qllim, gjithashtu, q t'u tregojn sovjetikve se e kan kot q i jan futur ks'aj rruge, se ajo sht e rrezikshme dhe antimarksiste, prandaj duhet ta braktisin. Ne kemi durim, pr hir t miqsis. 13or njerzit e Hrushovit e gjetn nj t ar: oportunistin_e prhershm Koo Tashko. Me 6htjen e Koos sovjetikt e mbushn kupn. Tani ne do t godasim bankn me grusht. Ambasadori Ivanov dhe shokt e tij e orn maskn dhe vepruan si agjentur. Ata e futn n kllapat e tyre Koon, i cili u tregoi mbi diskutimet dhe vendimet e Plenumit ton. Koo Tashkoja tradhtoi Partin. Edhe pas biseds me mua ai qndroi n pozita antiparti, armiqsore. shtja e tij do t shihet m thell, sepse ai gnjen dhe fsheh t vrtetn, atij i ka hyr frika dhe belbzon. E porosita t'i hapet Partis, po ai refuzoi. I thash, gjithashtu, q t mos largohet nga Durrsi dhe t prgatitet se do t thirret t jap llogari n Komitetin Qendror. Ambasadori sovjetik Ivanov sht nj pro. _ _ trockist, vokator dhe aspak diplomat e njeri partie, por nj agjent sigurirnli sovjetik. Duhet t marrim masa q ai t qrohet sa rn par nga vendi yn. 162
DAJT, E PREMTE 5 GUSHT 1960
Vendosa t'i flas hapur Moris Torezit, pr ka po bjn sovjetikt te ne. Nesr do t takohem me t.
163
DAJT, E SHTUNE 6 GUSHT 1960*
DAJT, E DIEL GUSHT 1960
Sot shkova n Durrs, ku u takova dhe bisedova me Moris Torezin pr t gjitha poshtrsit q po bjn kundr Partis son ambasadori sovjetik dhe shokt e tij. Ai u indinjua dhe m tha q t mos i lejojm. Kur i fola atij pr masat q kemi marr pr largimin e tyre, ai i vlersoi ato t drejta, por dyshonte nse i din vall udhheqsit sovjetik kto veprime q bjn diplomatt sovjetik ktu. I thash q pr kt t mos ket asnj dyshim, se do gj bhet me urdhr nga Moska. M tej i fola edhe pr t gjitha mosmarrveshjet ideologjike dhe politike q kemi ne me udhheqjen sovjetike. Ai m dgjoi me vmendje dhe u shpreh se ato duhet t rregullohen. Bindja ime sht se Torezi akoma nuk ka filluar t dyshoj pr rrugn e tmerrshme n t ciln po e on Hrushovi Bashkimin Sovjetik. M von do t'i dhemb koka!
Moris Torezi dhe shokt e tjer francez shkuan sot
n Shkodr.
164
165
E HENE 8 GUSHT 1960 DURRES, E MART 9 GUSIIT 1960
U ktheva n Tiran, ku i dham darkn zyrtare t lamtumirs Moris Torezit. N banket fola un. Pas meje foli edhe ai shum mir pr Partin dhe pr popullin ton.
Moris Torezi e la sot Shqiprin. E prcollm n Portin e Durrsit, nga ku, me vapor, u nis pr n Bashkimin Sovjetik.
Sot bisedova prsri me Liri Belishovn. Pr mua sht e qart se ajo ka rrshqitur nga vija e drejt e Partis dhe sht zhytur n oportunizm. Ajo sht ambicioze, megalomane, prandaj sht zor t kthehet nga rruga q ka zn. Ne do t bjm prpjekjen e fundit, s-eP-5edetyra j-on sht ta bindim at, por, n rast se ajo s'kthehet, ather do t'i japim shqelmin. Partia dhe udhheqja duhet t spastrohen nga kto qelbsira, tradh_ tar t marksizm-leninizmit. Asnj mshir pr ata q " luftojn Partin dhe marksizm-leninizmin.
Me an t nj letre drejtuar gjith organizatave-baz t Partist, i vum n dijeni komunistt pr zhvlllimin e Mbledhjes s Bukureshtit dhe pr mosmarrveshjet midis PK t BS dhe PK t Kins.
166
167
DAJT, E ENJTE 11 GUSHT 1960
DAJT, E PREMTE 12 GUSHT 1960
Erdhi e m takoi Hysniu, i cili m tha se Ivanovi qe lutur t kishte nj takim me mua, por, n pamundsi q t m takonte mua, shkoi te Hysniu dhe i tha se m ka ftuar t vete t kaloj pushimet n Bashkimin Sovjetik. I thash Hysniut t'i transmetoj Ivanovit .<falnderimet nga ana ime dhe t'i thot se sivjet shoku Enver nuk vjen dot pr pushime n Bashkimin Sovjetik, sepse ato po i mbaron n Shqipri. Jam i sigurt q te lutjet dhe ftesat e Ivanovit fshihen prpjekjet pr t mbuluar veprimet e tyre antimarksiste e intrigante me Koo Tashkon. Por ne s'i ham ato!
Jemi shum t preokupuar pr t ardhmen e udhheqjes s Bashkimit Sovjetik. Hrushovi po shkon me shpejtsi n rrugn shkatrrimtare, n rrugn revizioniste, ai mbron fshehurazi revizionistt jugosllav. I detyruar t maskoj veprimin e tij n kt drejtim, ai thot ndonj gj kundr revizionistve jugosllav, por kjo lodr e tij s'gnjen dot njeri.
168
169
DAJT, E MARTR 16 GUSHT 1960*
E MRRKURR 17 GUSHT 1960
Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, me an t nj letre q na ka drguar, fton n Mosk nj delegacion t Partis son pr t biseduar mbi mosmarrveshjet q lindn n Bukuresht. Udhheqsit sovjetik e motivojn kt ftes me nevojn q n mbledhjen e ardhshme t nntorit Partia e Puns e Shqipris dhe Partia Komuniste e Bashkimit Sovjetik t shkojn me nj unitet t plot mendimesh. Kjo do t thot se ata na thrresin n Mosk q ne t kapipara tyre dhe t vihemi, si Hrushovi me shok, `kundr marksizm-leninizmit. Kjo sht nj manovr e poshtr, armiqsore e trockiste nga ana e tyre. Gjithka vrteton se udhheqja aktuale sovjetike, me Hrushovin n krye, ecn revan n rrugn revizioniste.
U ktheva n Tiran. Mbarova pushimet. Pushime u thnin, sepse m shum punova se u lodha. Shum shqetsime po na krijohen nga sovjetikt, por kto s'na trembin aspak, prkundrazi na forcojn. M t fort se kurr e ndiej veten pr t luftuar kta trockist t rinj. Pr t mbrojtur Partin dhe popullin ton forcat m shtohen, veten e ndiej m t ri dhe lodhjen s'e marr fare parasysh. Kur Partia sht e fort, kur populli sht i lumtur, edhe un jam i fort dhe i lumtur. Armiqt do t'i mposhtim. E kam t qart se vshtirsi t mdha do t kemi, por t gjitha do t'i kaprcejm, se Partia jon sht lik ahe eliku s'ka mortje kurr.
Ambasadori sovjetik Ivanov u largua nga Tirana. U qrua nj njeri i poshtr. T'ia zr syt qndrimi yn shum shoqror me t si prfaqsues i Bashkimit Sovjetik. 170 171
KOR, E PREMTE 19 GUSHT 1960
KORE, E SHTUN 20 GUSHT 1960
Kam ardhur n Kor, ku sot bra nj vizit n qytet dhe n familjet e dshmorve. Vizituam apartamentet e reja q po ndrtohen. Gjurmt e rrnimeve t shkaktuara nga trmeti po zhduken. Shokt e ndrtimit jan zotuar se do ta mbajn fjaln dhe n tetor t gjitha familjet e mbetura pa streh do t futen n shtpi.
Studiova materialin e paraqitur pr pesvjearin e ardhshm.
Anija kozmike sputnik zbriti n Tok. Kafsht u kthyen t gjalla dhe shndosh e mir. U hap rruga e Kozmosit pr njeriun.
Sot u njoftua se Bashkimi Sovjetik lshoi anijen e dyt kozmike n orbitn e sputnikut t Toks me dy qen brenda. Kjo sht nj fitore kolosale pr njerzimin. Partia e lavdishme e Leninit dhe e Stalinit ka forca t mahnitshme! Po si do t vej halli i qenve q jan n Mosk?
172
173
KORE, E DIEL 21 GUSHT 1960
KOR, E ENJTE 25 GUSHT 1960
Sot shkova pr vizit n Leskovik ku vizitova edhe shtabin e garnizonit t kufirit. Komandanti i garnizonit m raportoi mbi situatn n kufi. U fola edhe un kufitarve mbi situatn dhe mbi detyrat. Pastaj vizitova repartin ushtarak dhe kooperativn bujqsore t Leskovikut. Duke u kthyer pr n Ersek, u ndala n Borov, ku vura nj buqet me lule prpara monumentit t dshmorve dhe bra vizita n disa familje fshatarsh. N Ersek, ku hngrm drekn, vizitova edhe shkolln e re, shum t bukur dhe t mbajtur mir. Udhtimi im n kt zon kufitare sht nj prgjigje pr monarko-fashistt grek dhe Venizellosin, si dhe pr miqt e tij t hapt dhe t maskuar.
Sot pash variantin prfundimtar t letrprgjigjes q Komiteti Qendror i Partis son do t'i drgoj Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, lidhur me krkesn e ktij t fundit pr nj takim t dy partive tona para Mbledhjes s ardhshme t Mosks. Udhheqja sovjetike, me Hrushovin n krye, me an t njerzve t vet dhe t t huajve q e ndjekin at n rrugn oportuniste, po komploton kundr marksizm-leninizmit, Partis s Puns t Shqipris dhe Partis Komuniste t Kins. Hrushovi po prgatit ose, si me thn, krkon t mbaj frontin q krijoi n Bukuresht kundr nesh. Pr kt qllim ai prpiqet t na trheq edhe ne n rrugn e tij, por qllimit t tij s'do t'ia arrij kurr. Letra q i prgatitm dhe po i drgojm, i v t gjitha pikat mbi dhe afirmon edhe nj her vendosmrin e Partis son pr t mbrojtur drejtsin marksiste-leniniste.
174
175
E SHTUNIR 27 GUSHT 1960
E HENTP 29 GUSHT 1960
U ktheva nga Kora n Tiran. Mbrrita mir.
N mbledhjen e Byros Politike u diskutuan gablmet e rnda politike dhe ideologjike t Liri Belishovs si dhe veprimet e Koo Tashkos q jan n kundrshtim me vijn e Partise*: Byroja Politike, si zakonisht, po tregohet n lartsin e duhur nl,jykimet e ktyre veprimeve antiparti qT i kushtojn Partise".
178
12 - 27
i77
E MARTE 30 GUSHT 1960
E MERKURE
31 GUSHT 1960
Vazhdon n nivelin e duhur mbledhja e Byros Politike pr analizn e gabimeve t rnda t Liri Belishovst.
Vazhdon mbledhja e Byros Politike me shtjen e Liri Belishovs, pr planin pesvjear dhe me shqyrtimin e raportit pr punn e organizatave t Partis, q do t paraqitet n Plenumin e afrt t Komitetit Qe-ndror. Koo Tashkoja e ,pohoi poshtrsin e tij. Ai, duke shkelur do rregull organizativ t Partis dhe porosit e Plenumit t Komitetit Qendror t saj, zbuloi prpara ambasadorit sovjetik Ivanov, dhe bashkpuntorve t tij, t gjitha diskutimet q u bn n Plenum. do gj tani sht e qart pr ne mbi punn armiqsore t sovjetikve dhe mbi tradhtin e Koo Tashkost. E tr -Byroja Politike e dnoi qndrimin e Koos dhe t Liris, n diskutimin e s cils u duk prkrahja e maskuar q kjo i bnte Koos. Liria, q e nxjerr gjuhn nj pllmb edhe pr gjrat m t vogla, pr Koo Tashkon e zbuti dhe e bri mjalt t ashtuquajturn kritik t saj. shtja e Koo Tashkos do t'i raportohet Plenumit t Komitetit Qendror.
178
179
Liri Belishova bn be e rrufe, qan si krokodil, m shum qan se flet, pr t fshehur dhe pr t zbutur gaiDimet e saj t rnda. Ajo fsheh gjra t dnueshme dhe s'ka asnj dyshim se ka br bisedime t fshehta me udhheqs t ndryshm sovjetik, kundr udhheqjes s Partis son. Liri Belishova krkon t'u dredhoj pyetjeve t drejta q i bhen. Ajo s'tregohet aspak e sinqert prpara Partis. Asnj nga shokt s'sht as i knaqur, as i bindur pr shtruarjen e shtjes nga ana e saj dhe as pr autokritikn false q bri. Edhe me ato q tha, pr t cilat sigurisht e ndien veten t detyruar t'i thot, se s'mund t bj ndryshe, ajo do q t mos demaskohet gjith puna e saj e qelbur dhe antiparti. Ajo orvatet t gnjej pr ta kaluar kt situat, me synimin q t arrij t qndroj n udhheqje, ku t konservohet, si t thuash pr dit m t mira pr t. Por n Parti nuk i shkojn kto. Liri Belishova asgj s'beson nga ato q thot dhe me siguri m von do t'i mohoj dhe do t thot t kundrtn. Kemi mjaft eksperienc nga puna dhe nga metodat e revizionistve. Lirika sht revizioniste e re, dhe as ajo, as kreu i saj, Hrushovi, s'ia hedhin dot Partis son. Sigurisht koha do t zbuloj shum gjra pr Liri Belishovn. shtja e saj do t raportohet n Plenumin e Komitetit Qendror t Partis.
E ENJTE 1 SHTATOR 1960
Takim me ambasadorin kinez, i cili m transmetoi nj mesazh nga Mao Ce Duni. Ai m solli prshndetjet e Maos dhe m falnderoi nga zemra n emr t tij, t Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Kins dhe t popullit kinez pr qndrimin e vendosur, marksist-leninist dhe heroik t Partis s Puns t Shqipris n mbrojtje t Partis Komuniste t Kins n Bukuresht. Mao Ce Duni, n emr t Partis Komuniste t Kins dhe t popullit kinez, siguron prkrahjen me do mnyr dhe n do koh pr popullin vlla shqiptar dhe pr Partin e Puns t Shqipris. E falnderova dhe i fola ambasadorit kinez pr shtjet tona t prbashkta, i shpjegova se si i ka kuptuar e i ka zbatuar dhe si do t'i zbatoj ato Partia jon edhe n t ardhmen dhe i theksova se ajo do t'i qndroj besnike marksizm-leninizmit.
180
181
E PREMTE 2 SHTATOR 1960
E HEItM 5 SHTATOR 1960
Bisedova me Ramizin lidhur me prgatitjen ton pr n Mbledhjen e partive kornuniste dhe puntore _ rj Mosk. Me t diskutuarn, gjithashtu, edhe pr botimin e nj artikUlli kundr pretendimeve t Sofokli Venizellosit.
Filloi punimet Plenumi i 18-t i Komitetit Qendror t Partis. Shoku Rita mbajti raportin pr disa shtje t puns organizative t Partis. Pas raportit filluan diskutimet.
182
183
E MART 6 SHTATOR 1960
E-11TERKUR2 7 SHTATOR 1960
Vazhdojn punimet e Plenumit t 18-t t KQ t Partis. Diskutova pr rndsin e puns organizative n shrbim t zbatimit t direktivave e t vendimeve t Partis n fushn politike, ideologjike dhe ekonomikel.
N seancn e sotme, prpara se t flisnim pr shtjen e Liri Belishovs, e informova Plenumin pr korrespondencn q sht zhvilluar midis Komitetit ton Qendror dhe Komitetit Qendror t PK t Bashkimit Sovjetik, lidhur me akuzat e rnda q i drejtohen PK t Kins. Pastaj mbajta raportin pr gabimet e rnda n vij t Liri Belishovs2. Liri Belishovs i bhen shum pyetje dhe i krkohen shpjegime pr qndrimet e saj politike dhe ideologjike armiqsore n kundrshtim me vijn e Partis. Ajo edhe ktu, duke mbajtur t njjtin qndrim si edhe n Byron Politike, bile edhe m t djallzuar e m fals, filloi t qaj, t derdh lot krokodili.
Gjat punimeve t Plenumit u njoftuam pr vdekjen e Vilhelm Pikuti, personalitet i vjetr i lvizjes komuniste puntore ndrkombtare, udhheqs i shquar i shtetit t par demokratik popullor gjerman dhe mik i madh i popullit ton. Plenumi mbajti 1 minut zi pr t nderuar kujtimin e tij. Vazhdoi diskutimi mbi gabimet e Liri Belishovs 2, e cila, pr munges sinqeriteti dhe pr shmangie n vij, u prjashtua nga Plenumi i Komitetit Qendror t PPSH. U mor n diskutim shtja e Koo Tashkos; pr veprimtarin antiparti t tij i paraqita nj raport Plenumit3. Koo Tashkoja u tregua nj provokator i poshtr. Komiteti Qendror i PPSH e prjashtoi nga Partia. Shoku Ramiz Alia u zgjodh sekretar i Komitetit Qendror t PPSH.
1. N at koh president i Republiks Demokratike Gjermane. 2. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 19, f. 210. 3. Po aty, f. 225.
184
185
Sot n mbledhjen e prbashkt t Plenumit t Komitetit Qendror dhe t Komisionit Qendror t Revizionimit fola pr qndrimin armiqsor e antiparti t Koo Tashkos, pr lidhjet e ktij provokatori t poshtr me udhheqsit sovjetikl.
Shkuam n ambasadn e RD Gjermane pr t ngushlluar pr vdekjen e Vilhelm Pikut.
Shkova n pritjen e dhn nga ambasada e RP t Bullgaris me rastin e fests kombtare t popullit bullgar, ku edhe prshndeta. Atje pata nj debat politik me ambasadorin bullgar, i cili m bri pyetje pr Mbledhjen e Bukureshtit dhe njkohsisht krkoi t shfajsohej pr qndrimin q ka mbajtur ambasadori i tyre n Beograd n mitingun n Sremska Mitrovica, ku banditi Rankovi sulmoi vendin ton. Nga un mori prgjigjen e duhur.
Po sot bm edhe mbledhjen e Byros Politike pr problemin e plotsimit t nevojave t popullit me drithra buke dhe pr kursimin n prdorimin e tyre. Pr kt problem i rekomanduam si Byro Kshillit t Ministrave q t marr t gjitha masat pr furnizi, min pa ndrprerje t popullit me drithra buke, duke e :`" quajtur kt detyrn m t rndsishme t kohs.
186
187
E SHTUNE 10 SHTATOR 1960*
E HENE 12 SHTATOR 1960
N mbledhjen e sotme t Byros Politike diskutuam mbi masat q duhet t merren pr sigurimin e buks.
Sot prcollm pr n Nju-Jork delegacionin ton q do t marr pjes n punimet e Sesionit t 15-t t Asambles s Prgjithshme t OKB-s.
Hrushovi dhe kolegt e tij po e tregojn do dit e m shum armiqsin q ushqejn prej kohsh ndaj nesh. Pr arsye t thatsirs katastrofale t sivjetshme, me koh u kemi krkuar drith sovjetikve, bullgarve, rumunve. Sovjetikt na jan prgjigjur se do t na japin, por nj t pestn e sasis s krkuar, bile edhe kt pas nntorit. Ky qndrim i tyre do t thot presion mbi ne. Bullgart na dhan nj t tretn e krkess, kurse rumunt, sido q sivjet eksportojn drith n Perndim, nuk na dhan asnj kokrr.
188
189
E MARTE 13 SHTATOR 1960
E MERKURE 14 SHTATOR 1960
Takim me nj grup prfaqsuesish t kolektivit punonjs t Kombinatit t Nafts. Shokt m informuan pr realizimin e planit dhe pr gjendjen e burimeve t reja t nafts. Pasi i dgjova shokt, i falnderova pr informimin, i prgzova pr punn q kan br dhe pr zotimet q morn. N fund u fola dhe un, sidomos pr kontrollin dhe disiplinn e fort q duhet t ket n naftl.
U kthye Gogoja nga Republika Demokratike Gjermane.
190
191
E MARTE 20 SHTATOR 1960
E MERKUR 21 SHTATOR 1960
Mbledhja e Sekretariatit t KQ, q u zhvillua sot, shqyrtoi, midis shum shtjesh, relacionet mbi gjendjen e Universitetit t nats t Marksizm-Leninizmiti, mbi gjendjen dhe masat pr prmirsimin e puns s Arkivit Qendror t Partis. Diskutuam, gjithashtu, pr ngritjen e komitetit t Partis n Miniern e Kromit n Bulqiz, pr botimin e nj gazete t prjavshme letraro-artistike Drita, pr riorganizimin e Lidhjes s Shkrimtarve e t Artistve e pr nj varg problemesh t tjera.
Mbledhja e Byros Politike shqyrtoi sot mjaft probleme, midis t cilave nj relacion mbi disa ndryshime n veprat e pesvjearit t dyt; mbi gjendjen dhe masat pr prmirsimin e puns n sektorin e arkivave shtetror t RPSH; mbi dhnien e msimit t edukats fizike n shkollat e larta etj. N kt_ mbledhje caktuam antart e delegacionit t PPSH q do t marr pjes n punimet e komisionit prgatitor t Mbledhjes s partive komuniste e puntore q do t bhet n nntor 1960 n Mosk. Vendosm t drgojm atje shokt Hysni, Ramiz dhe disa shok nga aparati i KQ.
Delegacioni yn q do t marr pjes n punimet e Sesionit t 15-t t Asambles s Prgjithshme t OKB--s, mbrriti n Nju-Jork.
U takova me ambasadorin kinez, me t cilin biseduam pr mosmarrveshjet e mdha ideologjike midis nesh dhe udhheqjes sovjetike.
1. N janar 1953 u el n Tiran Universiteti 2-vjear i nats i Marksizm-Leninizmit pran KQ t PPSH, si nj qendr e rndsishme e arsimit t Partis.
192
13 27 a
193
E MARTE
27 SHTATOR 1960
Po prgatitemi pr Mbledhjen e partive komuniste e puntore t Mosks.
Shokt Hysni dhe Ramiz u nisn pr n Mosk, pr t marr pjes n punimet e komisionit prgatitor t Mbledhjes s partive komuniste e puntore t Mosks.
194
195
E MERKURE 28 SIITATOR 1960
E PREWITE 30 SEITATOR 1960
Shokt e delegacionit ton n OKB m njoftojn shpesh pr ngjarje me t vrtet t uditshme e t ulta, por edhe zbavitse, q ndodhin n sallat e OKB-s me Hrushovin. Dje ata m shkruanin me radiogram se si Hrushovi, n mnyr demonstrative, ka shkuar te delegacioni jugosliav pr t prshndetur Titon dhe, duke i rn krahve me buz n gaz, i sht lutur t dalin n fotografi s bashku. Gazetat e Nju-Jorkut nuk kan munguar ta botojn kt fotografi menjher e brenda dits. N to Hrushovi, i qeshur e me dashamirsi, duket i prulur para Titos, kurse ky, me fytyr t vrenjtur e t rnd prej padroni, pa e shikuar fare n sy, zgjat dorn.
Sot mbledhja e Byros Politike shqyrtoi projektdirektivat e planit t tret pesvjear, q do t'i paraqiten pr diskutim Plenumit t Komitetit Qendror t Partis, dhe aprovoi raportin q do t'i paraqitet, gjithashtu, ktij Plenumi pr riorganizimin e shkolls dhe pr zhvillimin e mtejshm t sistemit arsimor.
Takim me ambasadorin kinez.
Nga Moska Hysniu dhe Ramizi na drguan nj kopje t projektdeklarats s mbledhjes q do t zhvillohet n nntor n Mosk. N radiogramet q m drgojn, m thon se po punojn pr t diskutuar rreth projektdeklarats e se do t m njoftojn gjithka q mendojn t ngren n komision. Presin t'u drgoj vrejtjet dhe sugjerimet e mia.
Mora pjes n pritjen e dhn nga ambasadori Idnez me rastin e fests kombtare t Republiks Popullore t Kins. N fjaln e prshndetjes q mbajta me kt rast hodha parabombat e para kundr pikpam196
19?
jeve t udhheqjes sovjetike dhe mbrojta pikpamjen e Partis s Puns t Shqipris, natyrisht pa prmendur krknd dhe as Mbledhjen e Bukureshtit. Por, megjithat, do gj ishte e kuptueshmel. Si njoftojn agierteit_elajmeve, Hrushov pehhyani po bn estrad n OKB. Qndrimet dhe gjestet e tij -_ nuk jan aspak serioze dhe dinjitoze.
[SHTATOR 1960]
Kto dit po hedh n fletore disa teza ideopolitike tnbi katr probleme themelore t marksizm-leninizmit, rreth t cilave ne kemi kundrshtime t thella parimore me revizionistt -e- t gjitha ngjyrave dhe pr t cilat do t na duhet t diskutojm e t luftojm n Mbledhjen e Mosks.
a. Mbi epokn ton

1. Nga ana e Hrushovit sht shpifur se gjoja ne shohim nj_rn an t eiDOks son, dhe nuk kuptojm ndryshimet n bot n favor t forcave t socializmit. Ne kurrsesi nuk mund t pranojm kt shpifje t sovjetikve. Metoda e veprimit e sovjetikve sht jasht moralit komunist, sht denigruese. Teza se, m gjith ndryshimet n bot, nizmi nuk sht vjetruar sht e drejt. Kt e thon tash edhe kinezt. Ather prse Hrushovi na godet? Prandaj teza e kundrt e revizionistve duhet luftuar. 199
198
3. Teza e Deklarats s Mosks se prmbajtja themelore e epoks son sht kalimi nga kapitalizmi n socializm, q filloi me Revolucionin e Tetorit, sht epoka e lufts s dy sistemeve shoqrore t kundrta, epoka e revolucioneve socialiste dhe e revolucioneve nacionallirimtare, epoka e shembjes s imperializmit etj.. rojtur slhe zhvilluar pa asni lshim teza se vetm nprmjet revolucionit proletar dhe diktaturs s proletariatit mund t realizohen transforiiii= met socialiste etj. (Sovjetikt me pikpamjet e tire vizioniste do t prpiqen t'i bjn bisht ksaj.) 4. Lufta kundr revizionizmit modern. Asni_ lshim. Tezat e Hrushovit q e bjn at t largohet nga marksizm-leninizmi dhe Deklarata e Mosks: a) Q n kohn e tanishme krijohet mundsia reale pr t prjashtuar prfundimisht dhe prgjithnj luftn nga jeta e shoqris. b) Vendosja e paqes, bota pa ushtri dhe pa arrn... Dita nuk sht e largt kur bota do t bhet e etj. Viti 1960 do t hynte n histori si viti i mit t realizimit t ndrrs shekullore t njerzimit mbi botn pa arm, pa luftra.
apo me mnyra revolucionare? Pikrisht me kto t dSrfat. Tezat e Hrushovit (vazhdim): c) Eksporti i kapitalit nga shtetet imperialiste nuk: shrben si mjet grabitjeje dhe shtypjeje pr popujt. ) Kapitali monopolist do t prpiqet t prmirsoj jetn e punonjsve. Qarqet drejtuese imperialiste dhe udhheqsit e. tyre, ashtu sikurse edhe udhheqsit e vendeve socialiste, do t synojn drejt paqes dhe kshtu t sigurojn& besimin absolut t popujve t tyre. Zbukurimi i imperializmit dhe lvdatat pr Ajzenhauerin, Makmilanin e D Golin. d) Individt zgjidhin do gj, njerzit e mdhenj , qndrojmbiklast. Epoka e re, fryma e Kemp Dejvid etj. dh) N epokn ton lufta politike mund t shuhet, dhe n fakt nga Hrushovi e pasuesit e tij flitet shumpak ose aspak kundr imperializmit. Luft ideologjike dhe gar paqsore. e) N kohn e sotme nga nj shkndij e vogl mund t shprthej lufta botrore. Kjo do t thot se qeveria sovjetike kundrshton do lloj lufte, pra edhe luftrat nacionallirimtare. Luftrat e drejta dhe luftrat e padrejta.
Konkluzioni (sipas Hrushovit): Natyra e imperializmit ka ndryshuar. Nuk ekzistojn kontradikta t pakaprcyeshme n gjirin e imperializmit. 201
Pikpamjet tona (shkurt): Bota pa arm, pa ushtri mund t jet vetm_nj bot pa shtete. Vetm kur proletariati t ket armatosur bo;:gjezin. Borgjezia armt nuk i hedh, pse duam ne, por duhet ta detyrojm pr kt. Me far? Me fjal, 200
Mund t hiqet dor nga revolucioni proletar dhe diktatura e proletariatit. Imperializmi mund t integrohet n mnyr paqsore n socializm. 2sht vjetruar teoria marksiste-leniniste mbi luftn e klasave, mbi shtetin, mbi revolucionin proletar, mbi diktaturn e proletariatit, mbi revolucionin n lonit e gjysmkolonit. Mund t ndalohet lufta botrore. Kjo bhet aktuzle me shpikjen e arms brthamore.
revizionizmit, kundr gars s armatimeve, kundr pak__ teve agresive. Kemi mbrojtur e do t mbrojm luftrat e drejta te populye kolonial dhe gjysmkolonial: Kemi br thirrje pr t ngritur vigjilencn.
Kemi luftuar pr ullen e tensionit n bot. Kemi mbrojtur shtjen e bashkekzistencs leniniste. N kushtet e sotme teza sovjetike
Pikpamja N t vrtet, si na mson marksizm-leninizmi

'dhe n kundrshtim me pretendimet e HrushoVit, prCerisa ekziston imperializmi, nuk mund t thuhet ziston mundsia reale t krijohet bota pa arm, pa ushtri e pa luftra. Nuk mund t thuhet se reaksioni do t interesobet pr mirqenien e popujve. Nuk sht reale t thuhet se vendet socialiste, sipas dshirs s tyre, mund t drejtojn t gjitha veprimet e imperializmit.
Lufta pr ndalirriin e lufts, mbi ndalimin e t gjitha luftrave, mbi zhdukjen e t gjitha armatimeve, mbi realizimin e bots pa arm eij, sht_ njiluzion -FT-faikshm.
a_e_sosidiky_e rreth epoks Fuftra, pa 'Tez ushtri e pa arm etj. dhe se shtetet imperialiste do t'i prdorin fondet e krijuara nga armatimi pr t mirn e punonjsve, teorikisht sht antimarksiste, praktikisht slit nj zero. Kto jan n kundrshtim me marksizm-leninizmin, me Deklaratn e Mosks, bien er oportunizm dhe i sjellin dm lufts s popujve pr lirim.
Mundsia e ndalimit t lufts dhe mund.sia shprthimit t lufts. Sovjetikt theksojn vetm i ose m .s.hum, t parn.
Sovjetikt thon: T mos i trembim popujt! Ne u tregojm popujve rrezikun dhe u bjm thirrje Ne i prmbahemi Deklarats s Mosks (1957);
b. Mbisshtjen e 1
dhe t pages
Mbi shtjen e lufts dhe t paqes ne kemi mbroj : tur: Mundsin e ndalimit t luftrave botrore. Lufta nuk sht e pashmangshme. Jemi pr d emaskimin e imperializmit luftnxits, pr demaskimin e 202
sovjetiki -lrgohen nga ajo. =- Pyetje: A mund t ndryshoj natyra e imperializmit, ';TS-h -t zlidukur rreziku i lufts pr shkak t ndryshimit t raportit t forcave? 203
Prgjigjja pr t dyja: Jo! pr ne. -Po! pr sovjetikt. N cilat forca duhet t mbshtetemi pr ndalimin e lufts? Ne: N mobilizimin e popujve dhe n forcn e tyre. SoYie-tikaT N arsyen, qllimet e mira e n urtsin e krerUe--- t imperializmit. T mos ngjiste kjo q ngjau n mes Kins dhe Bashkimit Sovjetik. Bukureshti. Heqja e specialistve nga Kina. Qndrimet karshi nesh. Duhej t'i jepej ndihm aktive lufts s popujve pr t'u liruar. Iluzionet e Hrushovit mbi suksesin e mbledhjeve t nivelit t lart. Shantazhi atomik, sovjetikt kan rn brenda. Urrejtje kundr t gjith armiqve dhe_n raste konkrete t tregojm vmendje serioze. (Teza jon&)
me dhe bota pa arm, pa ushtri, pa luftra. (Tez kundr Deklarats s Mosks dhe marksizm-leninizmit.) N Deklaratn e Mosks [1957] thuhet: Prderisa ekziston imperializmi do t mbetet edhe baza pr luftra agresive. za_ion: mbetet Prderisa ekziston imperializmi do t _ edhe baza pr liiftra agresive. Akoma ekziston imprializmi prandaj sht e pamundur t realizohet paqja dhe bota pa arm, pa ushtri dhe pa luftra. Deklarata kategorike e Hrushovit: ose bashkekzistenc, ose luft botrore, nuk i prgjigjet realitetit.
Politika e aleancave dhe e luf ts me borgjezit nacionale.

Ne: aleanc me ta pr t dobsuar frontin imperialist, rnbrojtur paqen, por luft kur ata na sulmojn dhe kur ngrihen kundr lufts s klasave, lufts s proletariatit dhe lufts q bjn partit komuniste vendase. Lajkat, prkrahjet dhe ndihmat e ksaj borgjeziejan t dmshme e t rrezikshme.
Konkluzion:
Sovjetikt jan larguar nga Deklarata e Mosks [1957]. Ata e vlersojn gabim raportirie - forcave tona dhe at t armiqve tan.
'do t thot bashkekzistenc? Ne qndrojm n tezat leniniste:

1) T mos shprthej luft e karakterit ndrkombtar. 2) T vendosen marrdhnie t mira ndrkombtare n baz t pes parimeve t njohura t bashke. k. zistencs paqsore. 3) T zhvillohet luft politike. 205
c. Mbi bashkekzistencn paqsore

Teza sovjetike: n konditat e bashkekzistencs me imperializmin mund t realizohet paqja e prgjithsh284
4) Asnj pajtim ideologjik._ 67-7(1Uajm fuqin mbrojtse (derisa nuk bbet armatim) dhe t jemi vigjilent. Tza e sovjetikve: Lufta ndrmjet dy sistemeve t shkrihet n ftn ndrmjet dy ideologjive dhe n garn paqsore ekonomike midis tyre (Hrushovi). Nuk ekziston luft politike. U zhduk natyra agresive e imperializmit. Bashkekzistenca paqsore: forma m e lart e lufts s klasave n mes dy sistemeve. (Dy aviont amerikan q u rrzuan. far forme lufte klase sht kjo, e lart apo e ult, n krahasim me bashkekzistencn paqsore?) Bashkekzistenca vij e lufts s popujve t vendeve kapitaliste (tez sovjetike). Rndsia e bashkekzistencs: Popujt jan t interesuar q t mos bhet luft botrore, por ata duhet pr - lirimi i popujve sht rezultat i lufts heroike t POP-uji-r---fktyre vendeve kundr imperializmit dhe kolonizatorve. Hrushovi me teorit e tij revizioniste pengon luftn e popujve, luftn e klasave.
te t pavarura, me k t bashkekzistojn,__forcojn lu-
ften pr bashkekzistencn dhe largojn shprthimin e lufts botrore. Tjetr rrug nuk ka. Rruga e Hru-. shovit sht revizioniste. Bashkekzistenc me do kusht, si do Hrushovi, do t thot revizionizm, do t thot
t'i dorzohesh n do gj imperializmit, pra, t kesh frik prej tij, pse fundi i fundit je me t. Konkluzion: sovjetikt jan larguar nga marksizm-leninizmi, nga Deklarata e Mosks.
shtja e kalimit paqsor n socializm
N Kongresin e 20-t Hrushovi shpalli marrjen, e pushtetit n rrug paqsore duke u larguar kshtu.. nga marksizm-leninizmi. Ashtu si e shtron ai shtjen, del se proletariati, pa e vendosur pushtetin politik, mund t bj shoqrizimin socialist ose shtetzimin e.
mjeteve t prodhimit. Utopi?! Q nga lindja e marksizmit do pikpamje utopike nga ana e ktyre lloj komunistve, sht n fakt revizionizm. Lihet mnjan shtja e vendosjes s diktaturs, s proletariatit. Lihet mnjan shtja e shkatrrimit t maki-. ns ushtarake e burokratike t shtetit borgjez. - Borgjezia n asnj mnyr nuk heq dor nga. pushteti. Prandaj shtja duhet shtruar: t dy rrugt,
Me k duhet t bashkekzistojn kombet e shtypura?! Ato kurdoher duhet t jen n luft revolucionare, pse vetm kshtu shpejtojn lirimin e tyre, dobsojn imperializmin, krijojn mundsin, si shte206
por m par dhe m reale sht marrja e pushtetit me. ann -forcs, domethn n rrug revolucionare. Teza e Hrushovit: Bota pa arm, pa ushtri, pa, luftra (pra vetm kalim paqsor), edhe n kt fu-, sh sht tez antimarksiste. 207,
Marrja e pushtetit shtja kryesore. Dikta4nra e proletariatit. Revolucioni. NE DHE REVIZIONISTET
kan pretenduar se imperializmi nuk sht dobsuar, dhe nuk shkon duke u drrmuar. Por, partit tona kan thn se socializmi po ngjitet, po forcohet, po dominon dhe do t dominoj. Ather pse akuzohemi se gjoja
1) Mbi vlersimin e epoks aktuale (teza vazhdim)

a) Raporti i forcave ka ndryshuar n bot, n favor t socializmit. b) Imperializmi po dobsohet, po kalbzohet,p_or .ai mbetet kurdoher agresiv, dhe sht burimi i rreziokut t lufts. Domethn ruhet baza ekonomike - in e luftrave. Pra forcat reaksiolitike pr shp&thim nare do t prpiqen edhe n t ardhmen t shkojn n aventura. (Teza leniniste s'sht vjetruar. Ather -
nuk e shikojm realisht zhvillimin e epoks son? Kto jan shpifje kundr nesh dhe Kins, q bhen pr t fshehur pikpamjet revizioniste t akuzuesve, dhe kt do ta shohim m von, n zbatimin n jet t parimeve t drejta leniniste.
d) Sovjetikt e shtrojn problemin: Munden apo nuk munden forcat e imperializmit, n konditat e tanislune, t realizojn qllimet agresive, ashtu si mund t thuhej gjysm shekulli m par? Kshtu, si vihet pyetja, mund t'i prgjigjemi me plot bindje se nuk munden. Kjo sht nj e vrtet evidente. Nga ana jon, problemi, si teorikisht ashtu edhe praktikisht, shtrohet sipas piks b, domethn: Imperializmi edhe pse po kalbzohet e po shembet, mbetet agresiv dhe mund t shprthej luftra t reja. Pr kt ekzistojn baza etj., etj. Vlen t theksohet se n shnimet informative (citate t Hrushovit), ai heziton t thot se cilat forca n Shtetet e Bashkuara t Ameriks, Franc etj., do t influencojn n shtjen e madhe t lufts apo t paqes: qarqet reaksionare, apo korrentet paqsore. Konkluzionet kryesore teorike pr sovjetikt ekzistojn n letr. Tezat e Leninit mbi kt shtje jan aktuale, ato nuk jan vjetruar, ato udhzojn dhe parashikojn zhvillimin e ardhshm. Sovjetikt i reklamojn kto teza, por n praktik, duke u fshehur prapa tyre, i kan shtrembruar, i kan revizionuar. 209
14 27 a
'pse akuzohen partit marksiste-leniniste q thon se .epoka jon sht epoka e luftrave, epoka e revolucio-neve socialiste?)
c) Epoka e sotme sht epoka e revolucioneve na.cionallirimtare, e likuidimit t sistemit kolonial, pra poka e revolucioneve demokratiko-borgjeze n vendet .q vuajn nn sundimin e imperializmit. N kto vende duhet t zhvillohet m tej revolucioni, deri n vendosjen e diktaturs s proletariatit, domethn kalimi nga kapitalizmi n socializm. Ather pse gabo-
'kan partit tona kur thon se epoka e sotme sht epo'ka e revolucioneve? Kjo po ngjet, dhe do t ngjas n epokn ton. Tezat e Leninit ntik ndryshojn dhe nuk jan vjetruar aspak.
) Partia jon dhe Partia Komuniste e Kins nuk 208
Shpifjeve dhe devijimit revizionist t Hrushovit n kt kapitull t shnimeve informative t tij duhet t'u vm prball fakte konkrete nga arsenali i fjalimeve t tij dhe pelegrinazhet e tij t ndryshme. Problemi i garave n mes dy sistemeve. Dihet rruga e zhvillimit t sistemit ton socialist. Ajo sht e drejt, paqsore, progresive. Po sistemi kapitalist n 'drejtim zhvillohet dhe pse zhvillohet n kt drejtim? 'kuptim ka gara me t? Sa kemi influencuar q t ndryshoj ky drejtim? Deri tash propozimet paqsore t Bashkimit Sovjetik jan hedhur e po hidhen posht nga Shtetet e Bashkuara t Ameriks. Prkundrazi, ato po armatosen dhe po shkojn do dit e m shum drejt militarizimit t ekonomis. Prpara nj gjendjeje t till shtohet apo paksohet rreziku i lufts? A kan hequr dor imperializmi dhe kapitalizmi nga prpjekjet e tyre me arm pr t dominuar botn, pr t shkatrruar sistemin ton socialist, pr t vendosur nj form tjetr t re t sundimit kolonial? N rast se jo, ather, kur dhe me 'forma, me 'metoda do ta bjn kt? Me forma paqsore, apo agresive? 'na tregojn ngjarjet aktuale, ndrhyrjet e shpeshta t imperialistve n njrin apo n tjetrin skaj t bots, pavarsisht nse kan ose jo sukses? A mundet dhe a duhet prpara nj situate t till ta trajtojm shtjen n mnyr kaq t leht, si bjn hrushoviant, duke nnmuar parimet e drejta marksiste-leniniste? Pse t mos e trajtojm problemin e 210
madh aktual n baz t zhvillimit real t situats ndrkomb tare ? Prpara rritjes s forcs s kampit ton socialist, t lvizjeve nacionallirimtare dhe t lvizjes s paqes, 'po bn imperializmi? Po hedh armt, po zbythet, po zbutet, po heq dor nga agresiviteti, apo po egrsohet, po armatoset? etj. Nuk sht shtja pr t mbivlersuar forcn ak" tuale t imperializmit, por teza e Stalinit, q sa m t fort t bhemi ne, aq m i egr dhe m agresiv bhet imperializmi q jep shpirt, nuk mund t hidhet posht. T kiP-ozojm se imperializmi edhe blofon, edhe bn shantazhe e friksime. Ne nga kto jo vetm q nuk friksohemi, por duhet t'i qndrojm si duhet, me superioritetin ton t'i demaskojm veprimet e tij, ta dobsojm, ta drrmojm jo vetm me formula teorike, * por, n radh t par, me veprime taktike. Prcaktimi real i prgjithshm i epoks son, duhet br duke u bazuar n studimin krijues t marksizm-leninizinit; Kjo sht kryesorja. Por shum rndsi ka shtja e strategjis dhe e taktiks q duhet t ndjekbn n lidhje me triumfin e kauzs son, n lidhje me dobsiMin dhe me shembjen e mtejshme t imperializmit. Sipas pikpamjes s Hrushovit kjo gj aktualisht po bhet. Pr kt, sipas tij, nuk ka dhe nuk lejohet diskutim. Kush thot pikpamjen e vet kundr ksaj, ather ai cilsohet dogmatik, sektar, shovinist, nacionalist etj. N strategjin dhe n taktikn e Hrushovit ka oportunizm t theksuar, ka lkundje t tmerrshme nga 211
e djathta n t majt, ka aventurizm, ka mbjellje dyshimesh e prarje, ka krcnime bajate, ka afrime, lajka t palejueshme karshi imperialistve, ka pajtim me revizionistt jugosllav etj. T gjitha kto ide du het t konkretizohen dhe t ilustrohen me fakte nga arsenali i fjalimeve dhe i korrespondencave t Hrushovit, t cilat jan me volume t tra.
2) Mbi shtjen e lufts dhe t paqes

Derisa pranojm se ekziston rreziku i lufts, baza pr luftra, si dhe aventurier pr t br aventura, teza e kinezve sht e drejt. Por q ne duhet t luftojm q t'ua zvoglojm, derisa t'ua ndalojm kt mundsi armiqve, edhe kjo sht e drejt. Ne besojm dhe dshirojm q Partia Komuniste e Kins t mos thot e t mos mendoj t kundrtn. Do t'ia arrijm ktij qllimi? Nga ne varet shum, por ndalimi qind pr qind i lufts agresive s'varet vetm nga ne. Deri tash imperializmi nuk ka br dhe nuk po bn asnj lshim, prkundrazi po shton armatimet, prgatitet pr luft etj. Do t ket apo nuk do t ket luft, kt duhet ta shohim n varsi me vendosjen e diktaturs s proletariatit n gjith botn ose n shumicn e vendeve t bois. Do t vendoset kjo n rrug parlamentare apo me mjete revolucionare, n mnyr paqsore, apo me luft civile, varet nga rezistenca e borgjezis, por ne dutiet t prgatitemi pr rrugn m t vshtir Prse ne duhet t krijojm n masat iden se im212
perializmi absolutisht nuk do t mund t bj luft? Luftn agresive e shprthejn vetm imperialistt. Po t bhet armatimi i plot, ather mund t thuhet me plot gojn se luftrat nuk jan fatale e se luftra t prgjithshme nuk do t ket, ndrsa luftra civile, konflikte lokale do t ket. Por sa dekada ka q po flitet pr armatimin dhe 'sht arritur?! 'kuptim kan gjith kto prgatitje t imperializmit? A nuk sht aktualisht Pentagoni ai q do t vendos t shprthej luftn, n rast se imperializmit pr interesat e tij do t'i duhet ta hedh botn n nj konflikt t prgjakshm? Kshtu thot Partia Komuniste e Kins dhe q ktej Hrushovi me shok dalin me konkluzionin se Partia Komuniste e Kins mbivlerson imperializmin dhe nnvleftson forcn e kampit socialist. Ne te thniet e PK t Kins nuk shohim ndonj gj t gabuar. Luftn do ta ndaloj forca morale, politike, ekonomike, ideologjike dhe ushtarake e kampit socialist. Luftn do ta ndaloj lufta pr paqen e t gjith popujVet bots. Dakord, por kjo luft kundr lufts nuk duhet br vetm me fjal, por politikisht, moralisht dhe sidomos duke luftuar pr t dobsuar imperializmin dhe kapitalizmin, duke e paralizuar at, duke e demaskuar politikisht, ideologjikisht dhe moralisht deri n zhdukjen e tij. Nj luft t till mund ta udhheq me konsekuenc{,e-fem klasa punfflore_ dhe partia komuniste, q sht pararoja e saj, n t gjitha vendet kapitaliste. Forca e kampit ton dUhet ta aktivizoj dhe ta ndihmoj kt zhvillim dhe n asnj mnyr nuk duhet ta
213
frenoj dhe as t ngjall fatalizmin. T veprosh si po bn Hrushovi do t thot t bsh pun revizioniste, antimarksiste. Deklarata e Mosks thot se komunistt e shikojn luftn or paqe si detyrn e tyre t dors s par. Por far taktike duhet t ndjekin komunistt pr kt? T flasin fjal t mdha dhe t presin fikun t bjer nga pema, apo t luftojn, si tham m lart? Shokt sovjetik kshillojn rrugn revizioniste. Nuk sht e vrtet se popujt mobilizohen po t'u thuash ku qndron forca e tyre, si duhet t luftojn pr paqen dhe kundr imperializmit, ku sht rreziku i lufts etj. Armiku don prapavija t qeta. Armiku prgatit luftn. Ne duhet t veprojm pikrisht pr t arritur t kundrtn e ktyre qllimeve t imperializmit.
3) Mbi bashkekzistencn paqsore dhe luftn e klasave n vendet kapitaliste

Si forcohet socializmi dhe si zhvillohet e ashprsohet lufta e klasave n vendet kapitaliste, po t ndjeksh tezn pacifiste t Hrushovit? 'qndrim dhe far ndihme do t'i jap kampi yn ksaj lufte klasash n vendet kapitaliste, n kuadrin e bashkekzistencs paqsore ala hrushoviane?! Si do t reagoj borgjezia imperialiste prpara lufts s klasave n vendet e saj dhe ndihms s kampit socialist? Mos do t na buzqesh e do t na thot faleminderit?! Jo, do t trbohet. 214
far do t katandiset, pra, bashkekzistenca paqsore e trumbetuar nga Hrushovi? 'qndrim do t mbaj Hrushovi prpara ashprsimit t lufts s klasave n Indi, n Indonezi? 'qndrim do t mbaj ai kur borgjezia indiane t godas grevat, partin, kur t burgos komunistt? Ndihma bujare e Hrushovit dhn Indis forcon, apo dobson borgjezin indiane, dhe a sht e drejt t tregohemi kaq bujar? Parimi leninist i bashkekzistencs sht i drejt edhe tash, por ashtu si e ka formuluar Lenini dhe si e ka zbatuar ai e jo si e trajton dhe si e zbaton Hrushovi. Teza e Hrushovit: O bashkekzistenc, o luft, nuk sht e drejt. Ajo sht kapitulluese. Teza leniniste e bashkekzistencs: luft ideolo' gjike, luft politike, gar ekonomike, luft e klasave, Iuft nacionallirimtare. Luft pr paqen, pr armatim (por vall kur do t arrihet?!). Prandaj ne duhet t jemi m t fort se armiqt, t bjm gjithka pr evitimin e lufts ndrimperialiste e agresive dhe po ta shpallin ata tn, t'i shpartallojm. Teza e Hrushovit do t thot t ngrem duart q t mos bhet luft. Kjo sht revizioniste. Nuk sht vetm revolucioni teknik-ushtarak ai q na bn t ndjekim politikn e bashkekzistencs. Bashkekzistenca e vrtet, n rrug marksiste-leniniste, ua lehtson forcave revolucionare, klass puntore, partive komuniste t vendeve kapitaliste luftn kundr kapitalizmit pr lirimin shoqror. Por, ashtu si trajtohet e shtrohet ajo nga Hrushovi dhe pasuesit e tij, nuk sht e drejt.
215
E SHTUNE 1 TETOR 1960
E DIEL 2 TETOR 1960
Sot u b regjistrimi i prgjithshm i popullsis.
I drgova Hysniut letrl dhe radiogram 2, ku i parashtrova disa mendime t miat, lidhur me shtjet q po diskutohen atje. Duke qen larg nuk komunikojm dot pr t gjitha problemet q u dalin, por j:"in i qet se Hysniu e Ramizi reflektojn vet pr gjithka dhe do t veprojn si kurdoher sipas vijs s drejt t Partis son e sipas udhzimeve q u ka jep vazhdimisht Byroja Politike.
Gjith kto dit po punoj pr t'u prgatitur pr Mbledhjen e Mosks t partive komuniste e puntore. Po lexoj e po studioj projektdeklaratn e Mbledhjes s 81 partive komuniste e puntore. Ky projekt,. q sht paraqitur nga sovjetikt, ka shtrembrime, konkluzione e terma t rinj revizionist hrushovian, prmban shum pikpamje t gabuara pr shtje themelore t ideologjis son marksiste-leniniste si mbi karakterin e epoks, mbi shtjen e lufts dhe t paqes, mbi bashkekzistencn paqsore, mbi rrugt e kalimit n socializm. N shum vende prmban sulme t maskuara kundr nesh duke na akuzuar, midis t tjerave, pr komunizm nacional, pr fraksionizm, na , krahsonmeJuglvitjra. N prgjithsi projekti ka frym t but, oportuniste. Pr mendimin tim, sikurse kam shkruar n facien. 7 t kopjes s projektit, kjo komunikat ose deklarat, si do t quhet, sht si nj artikull i revists Koh. t reja, i al, jo i plot. Faqe pr faqe dhe shpesh, paragraf pr paragraf, n projektin n fjal un kam shkruar vrejtjet e mia ideopolitike e teorike, kritika 217
216
pr prmbajtje e interpretime t gabuara me paramendim, sugjerime pr ndreqjen dhe prmirsimin e tekstit etj. Kto shnime t miat duhet t mbahen parasysh nga Hysniu e Ramizi n debatet q do t bhen n mbledhjen e komisionit pr redaktimin prfundimtar t deklarats. N faqen 37 kam shnuar se pr revizionistt jugosllav nga ne duhet t formulohet nj paragraf shum i rrept kundr grupit trockist t Titos dhe t luftojm t vihet medoemos n dokument. Diskutimet pr kt t jen t rrepta.
E MARTE 4 TETOR 1960
I drgova nj letr shokut Hysnii n Mosk bashk me projektdeklaratn e mbledhjes mbi t ciln kam br shnimet e mia. I shkrova t na drgojn nj kopje t fjalimit q do t mbajn, nqoftse sht e nevojshme.
218
219
E PREMTE 7 TETOR 1960*
N mbledhjen e Plenumit t 19- ,t t Komitetit Qendror t Partis u diskutua pr riorganizimin e shko lls dhe pr zhvillimin e mtejshm t sistemit arsimor. Raportin pr kt shtje e mbajti shoku Manushi. Filluan diskutimet.
siste, dhe ata e kan kt interes, kan rastin e mir t kapen pas ktij fjalimi dhe, n njrn apo n tjetrn form, t bjn korrigjimet e krkuara dhe, nn parulln jemi dakord t mos polemizojm, t'i kalojn shtjet e t'i bjn bisht debatit e diskusioneve parimore. Edhe katr-pes dit m par Hysniu, pas nj bisede q kishte pasur me shokt kinez, m njoftonte, midis t tjerave, se miku (aluzion pr Tenin) mendon t mos e fillojm polemikn. Kto nuk m duken shenja t mira, sidoqoft, le t presim e t shohim. Mendimet e mia lidhur me fjalimin e Tenit, po ua njoftoj edhe Hysniut e Ramizit n nj letrl q po u drgoj pr disa shtje t cilat duhet t'i ken parasysh n punimet e komisionit.
Hysniu dhe Ramizi m drguan fjalimin q Ten Hsiao Pini ka mbajtur m 5 tetor n mbledhjen e komisionit t redaktimit t dokumenteve pr mbledhjen e nntorit. E lexova at dhe, sipas mendimit tim, edhe pse shtjet n prgjithsi ai i shtron mir, toni i fjalimit sht pajtues. Si fillim ky fjalim mund t konsiderohet si nj prelud, por, po nuk shprtheu me forc si simfonit e Bethovenit, ather do t kthehet n nj serenat nokturne. N fakt nse sovjetikt kan interes t'i mbyllin gjrat e t'u vn kapak veprimeve t tyre antimark1. N at koh antar i Byros Politike dhe ministr i Arsimit e i Kulturs.
220
221
E SIITUNE 8 TETOR 1960
E DIEL 9 TETOR 1960
Vazhduan edhe sot diskutimet n Plenum dhe n fund un bra konkluzionett pr pikn e par t rendit t dits. Theksova n mnyr t veant se pr problemet e shkolls son t re duhet t bjm t interesuar tr shoqrin. N pikn e dyt diskutuam rreth raportit mbi projektdirektivat e Kongresit t 4-t t Partis pr planin e tret pesvjear.
N radiogramin q m drgoi dje nga Moska, shoku Hysni m informonte hollsisht pr sulmin e poshtr t Suslovit kundr delegacionit ton. Prve t tjerave, ai na ka akuzuar edhe pr kerensk. Pra, jan t part ata q na atakuan. Do ta shohin mir hrushoIII viant e t tjert se far do t rrok e tyre n nntor. I drgova radiogram Hysniutl, ku i shkrova se far duhet t'i thot Suslovit nesr n seancn tjetr t mbledhjes.
222
223
E MART 11 TETOR 1969
E ENJTE 13 TETOR 1960
N radiogramin q m bnte dje, shoku Hysni m njoftonte pr diskutimet q u mbajtn dy dit prpara n mbledhje, ku indoneziani kishte mbajtur qndrim t drejt. Delegacionit ton nuk ia kishin dhn t drejtn e fjals pr her t dyt, prandaj me nj radiogram q i drgova sot Hysniuti, e porosita q argumentet e mdha t'i lm pr n nntor; pr tani mjafton q Ramizi n sekretariat t'ua heq turinjve oln kundr nesh. atyre gel-
Shoku Hysni m njofton pr punimet e sekretariatit t komisionit t redaktimit, ku marrin pjes shoku Ramiz dhe Foto ami. Pr do paragraf e formulim, m shkruan Hysniu, Ramizi ngrihet e bn vrejtje, t cilat sovjetikt i hedhin posht pa argumente. Oportunizm e revizionizm me brir, intriga t pafund.
224
15
225
E DIEL 16 TETOR 1960
E SRTUNZ 22 TETOR 1980
Shokt dhe miqt erdhn dhe m uruan pr 52-vjetorin e lindjes. Prve vizitave n shtpi, q m bn mjaft njerz, shum t tjer m kan drguar letra dhe telegrame urimi, ku shprehin dashurin pr Partin dhe vendosmrin e madhe pr t ecur besnikrisht n rrugn e saj.
Delegacioni yn q mori pjes n punimet e Sesionit t 15-t t Asambles s Prgjithshme t OKB-s, u kthye nga Nju-Jorku.
226
227
E HENE 24 TETOR 1960
F. MART 25 TETOR 1960
Hysniu dhe Rarnizi u kthyen nga Moska. U hap sesioni i 5-t i zakonshm i kgjislaturs s 4-t t Kuvendit Popullor pr gjendjen ndrkombtare dhe politikn e jashtme t Qeveris s RPSH. Shoku Ramiz mbajti raportin e Komisionit t Punve t Jashtme.
28
E MERRURE 26 TETOR 1960
Vazhdojn diskutimet n mbledhjen e Kuvendit. Kuvendi aprovoi plotsisht politikn e jashtme t Qeveris s Republiks Popullore t Shqipris.
N mbledhjen e sotme t Byros Politike diskutuam dhe aprovuam fjaln q un n emr t Komitetit Qendror t PPSH do t mbaj n Mbledhjen e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore - n KOSk n nntorT:
-
Byroja Politike diskutoi edhe pr t metat n pun dhe pr qndrimet e gabuara t Maqo omos. Ai nuk po punon mir, prandaj u vendos t propozohet shkarkimi i tij nga funksioni i ministrit t Bujqsis. Pr kt shtje diskutova2 dhe un.
230
23 1
E MARTP. 1 NNTOR I ';:84)
TIRAN - BUD ~ PEST, E ENJTE 3 NENTOR 1960
Sot Plenumi i 20-t i Komitetit Qendror.t Partis dgjoi dhe aprovoi fjaln q do t mbaj un, n emr t KQ t PPSH, n 1Vibledhjen e prfaqsuesve t 81 partive komuniste. e puntore n Mosk. N kt mbledhje t Plenumit aprovuam dhe prbrjen e delegacionit q do t marr pjes n Mbledhjen e Mosks dhe n festimin e 43-vjetorit t Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit. Plenumi prjashtoi Maqo omon nga radht e Komitetit Qendror t Partis.
U nism me avion pr n Bashkimin Sovjetik, do t marrim pjes n festimet e 43-vjetorit t Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit, si dhe n Mbledhjen e 81 partive komuniste e puntore q do t mbahet n Mosk. Gjat rrugs u ndalm n Budapest. N mbrmje u dha nj dark nga Karoli Kish, n t ciln asistoi edhe ambasadori sovjetik ni Hungari, Ustinov.
232
233
HUNGARI - BASHKIMI SOVJETIK, E PREMTE 4 NNTOR 1960
MOSK, E DIEL 6 NNTOR 1960
Sot n mngjes, n orn 8 20, u nism me tren t posam nga Budapesti pr n op (kufiri hungarezo-sovjetik). Na shoqrojn ministri i Drejtsis i RP t Hungaris dhe shum shok t tjer. Hungarezt po tregohen t dashur dhe t hapur me ne. N orn 22 00, me orn e Mosks, arritm n op. Aty na priti sekretari i komitetit t partis t Uzhgorodit dhe shok t tjer sovjetik. Bised dhe dark e ftoht. Pastaj me automobil shkuam dhe pam Uzhgorodin. Ishte nat, por na bn prshtypje dyqanet, t cilat, megjithse po afrohej festa e 7 Nntorit, ishin shum t varfra.
N orn 83 , me orn e Mosks, arritm n stacionin hekurudhor Kievskaja. U pritm nga F. Kozlovi, sekretar i KQ t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik dhe antar i Byros Politike. N stacion pritja ishte zyrtare me roj nderi, me band dhe me trupin diplomatik. N stacion kishin dal gjithashtu studentt shqiptar, t cilt na pritn me entuziazm t madh. Pastaj Kozlovi na shoqroi deri n viln e zakonshme n Zareie. Pasdite morm pjes n mbledhjen solemne n pallatin e sportit Lluzhniki, me rastin e 43-vjetorit t Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit.
234
235
Nga shokt kinez msuam sot se Nikita Hrushovi, prapa krahve dhe n prani t Liu Shao is, ka sulmuar udhheqjen e Partis son. Si e pse do ta sqarojm m mir m von.
MOSKr., r
ur,Nr.
NENTOR 1960
Sot n mngjes, nga tribuna e mauzoleut Lenin-Stalin, asistuam n paradn ushtarake dhe n manifestimin popullor t banorve t Mosks me rastin e 43-vjetorit t Revolucionit t Madh t Tetorit. Taktika e zbatuar nga ana e udhheqsve aktual sovjetik dhe konkretisht e Kozlovit, q dje kur arritm n Mosk na shoqroi deri n Zareie, nuk tregon asgj t sinqert nga ana e tyre, pse do her tjetr q ne kemi ardhur n kt vend, edhe n koht e mira, domethn pa plasur mosmarrveshjet ideologjike midis nesh, kta vetm sa na jepnin dorn dhe ndaheshim q n stacion. Sot Kozlovi erdhi pr t ngrn mngjesin me ne dhe prsri na buzqeshte n mnyr false. Kur u ulm pr t ngrn buk, ai, n mnyr artificiale dhe t neveritshrne, filloi t flas pr lidhjet dhe miqsin q gjoja ka me ne. U prpoq t bnte disa spunto pr t tatuar terrenin, por dhe ne i bm disa kundrspunto dhe me kaq mori fund mngjesi. 236
tin ton me an t nj dokumenti zyrtar ndrkombtar,. pr ta diskredituar at n sy t lvizjes komuniste: ndrkombtare. Ky veprim i Nikita Hrushovit do t tho-. t se ai jo vetm q na sulmoi, por, n fakt, krijoi ku-,. shte jo t barabarta pr bisedime 1.
MOSKE, E MARTE 8 NENTOR 1960*
Nikita Hrushovi m ftoi n takim. N t vrtet ne vendosm q un t shkoja n kt takim, ashtu si krkoi Nikita, edhe pse e dinim q ai do t orvatej t realizonte taktikn e prarjes; sidoqoft unitetin ton s'e an dot ky kryerevizionist. Por sot Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik na dorzoi nj letr t gjat q m 5 nntor 1960 ia ka drejtuar Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Kins dhe. ua ka shprndar edhe t gjitha delegacioneve pjesma-. rrse n Mbledhjen e partive komuniste e puntore t. Mosks. Duke e lexuar kt letr, pikrisht kur po prgatitesha pr t shkuar n takim, pash se n t vendi. yn nuk figuronte n radhn e vendeve socialiste. Pa-. sh, gjithashtu, se aty sulmohej Komiteti yn Qendror dhe akuzohej pr veprim me metoda antidemokratike. kundr Liri Belishovs dhe Koo Tashkos vetm sepse. jan miq t Bashkimit Sovjetik e shpifje t tjera. Ather thirra Andropovin dhe i thash se refuzoja tshkoja n takim me Nikita Hrushovin, pse ai, n m-. nyr jo t ndershme, jomarksiste dhe duke shpifur, pa. pritur t bisedonte m par me mua, ka sulmuar Par-238 g
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 19, f. 355:
239.,
MOSK, E MERKURE 9 NENToR 1960
MOSIU, E 10 NP.NTORE1 N 97
Dje refuzuam takimin me Hrushovin. Sot, q n orn 800 t mngjesit, m mori direkt n telefon Moris Torezi. M ftoi t kalonim darkn s bashku dhe t bisedonim pr shtje t dits. Pranuam ftesn e tij dhe shkuam n takim. Bisedn e hapn shokt francez. Insistuan t dinin prse refuzojm t takojm sovjetikt. Ua shpjeguam arsyet dhe u tham si kan vepruar ata hapur e prapa krahve kundr nesh. Natyrisht, nuk u morm vesh dhe secili qndroi n pikpamjet e veta. U duk qart se ata jan rne sovjetikt. Megjithkt u ndam miqsisht. Na prcolln deri te porta. Por pas ktij takimi, qndrimi i tyre sht i ftoht. E qart, Torezi ishte i shtyr nga sovjetikt pr t biseduar me ne, prandaj ka mundsi q biseda jon t jet regjistruar.
N salln Georgievskij filloi Mbledhja e Mosks e 81 partive komuniste e puntore t bots. Neve na e kan caktuar vendin afr (apoifafat)i, bile ngjitur e n nj radh me koreant. N sall sundonte nj atmosfer mbytse dhe plot furtun t pashprthyer. I pari foli Suslovi, i cili mbajti nj raport n emr t komisionit q prgatiti projektin e deklarats. Sot n Zareie erdhn pr nj takim Mikojani, Kozlovi, Suslovi, Pospjelovi dhe Andropovi. Nga ana jon ishin t gjith. Bised e tmerrshme 2.
1. Mbledhja, v n dukje shoku Enver Hoxha, u hap n ankth. Ne, jo pa qllim, na kishin vn afr tribuns s oratorve q t ishim nn gishtin sulmues t prokurorve antimarksist hrushovian. Por, n kundrshtim me ka deshn ata, u bm ne prokurort dhe akuzuesit e renegatve e t tradhtarve. Ata ishin n bankn e t akuzuarve. Ne e mbajtm kokn lart se ishim me marksizm-leninizmin. Hrushovi mbante kokn me dy duar kur i binin bombat e Partis son. (Enver Hoxha, Hrushoviant Kujtime, botim i dyt, f. 413.) 2. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 19, f. 358.
240
241
16 27 a
T drguarit e Hrushovit erdhn t na mashtronin e t na bindnin q t hiqnim dor nga pikpamjet tona dhe t mos i ngrem ato n Mbledhjen e 81 partive komuniste e puntore. Ata jo vetm q jan n dijeni pr mosmarrveshjet q ekzistojn midis dy partive tona, pse vet jan shkaktart dhe autort e tyre, por mbi qndrimin q ne do t mbajm n Mbledhje ata i ka informuar edhe Moris Torezi. Pikrisht ky qndrim i drejt, i prer, demaskues yni, i tmerron ata. T gjitha manovrat po i prdorin sovjetikt n kontaktet e takimet q kemi pasur gjer tani me ta. E bjn kt vetm e vetm pr t na prkulur, por pa dobi: n fillim na sulmuan, pastaj bn sikur u zbutn, bn edhe trheqje taktike, njohn nj sr fajesh, u munduan t na lanin e t na lyenin, bile u prpoqn t bnin edhe diferencime. Por gjithmon ata hngrn prej nesh grushte t atilla, saq s'i kishin par as n ndrr. Kto takime po vrtetojn mir se e drejta sht n ann ton dhe se kemi t bjm me revizionist, dredharak, hipokrit, matrapaz, njerz pa turp dhe tregtar t marksizm-leninizmit. Nga takimi i par me ne ata ikn me duar bosh dhe plot plag n fytyr.
MOSKE, E PREMTE 11 NENTOR 1960
Vazhdon Mbledhja, vazhdojn edhe prapaskenat e sovjetikve. Mikojani krkoi nj takim t dyt me ne. Ia dham. Erdhi n Zareie tok me Kozlovin si delegat t Presidiumit t Komitetit Qendror dhe krkoi takim t ri pr bisedime. Ne pranuam. Do t vemi t gjith, si nj trup. Konstatojm se ambasada jon sht nn prgjimin e sovjetikve me an aparaturash speciale qysh prej 3 vjetsh, qkurse ajo hyri pr her t par n ndrtesn
e re.
Me shokt n Tiran mbajm lidhje t vazhdueshme. Ne i njoftojm pr punt tona ktej, ata na mbajn n dijeni t gjendjes s punve n atdhe. Dje shokt na njoftuan se gjithka shkon mir, prve shirave t mdha q kan rn ditt e fundit, sidomos n zonn bregdetare, ndrsa n zonat e Veriut po bie dbor. Pr kt arsye mbjelljet vazhdojn me ndrprerje. Ata na njoftuan gjithashtu se edhe festat e 7 dhe 8
Nntorit i kan kaluar mir. Por n mbledhjen solemne,

242
243
q do vit mbahet n vendin ton me rastin e ktyre festave, Novikovi, i ngarkuari me pun i ambasads sovjetike, q ka prshndetur n emr t ambasads, nuk paska thn asnj fjal pr Partin ton. Pr kt, t pranishmit n sall, si e ka merituar ky agjent i Hrushovit, e paskan pritur ftoht dhe pa asnj duartrokitje. Kur ka mbaruar fjalimin, aty paskan shprthyer n ovacione pr Partin ton t lavdishme. Kshtu Novikovi dhe padront e tij kan marr nj dush t ftoht. E meritonin.
MOSKE, E SHTUNE 12 NNTOR 1960*
N Mbledhjen e 81 partive vazhdojn diskutimet dhe, n prapasken t saj, vazhdojn, gjithashtu, edhe intrigat e sovjetikve. Sovjetikve u ka ndezur me ne. Dje na krkuan nj takim t ri, n Kremlin, ksaj radhe me t deleguarit e Presidiumit t Komitetit t tyre Qendror. Shkuam n kt takim. Nga ana e sovjetikve ishin Hrushovi, Mikojani, Kozlovi, Andropovi dhe t tjer. Hrushovi q n fillim u orvat t na vinte n bankn e t akuzuarve. Por n kt bank e vum ne at. Ai tha se nuk trhiqte asgj nga ato q kishte thn kundr nesh, na bri edhe presione ushtarake duke na krcnuar se mund ta hiqte bazn detare nga Vlora. Por n kt shtje ne e sulmuam fort dhe demaskuam qllimet e tij. I zn ngusht, ai m bri mua nj krahasim, se gjoja po flisja me t si kishte folur Makmilani. Ather shoku Hysni i krkoi Hrushovit t trhiqte ofezn e poshtr q m bri dhe, pas ksaj, ne t gjith u ngritm n kmb, ndrprem bisedimet e dolm nga salla. do gj vrteton se Nikita Hrushovi sht nj revizionist i yrezikshm. Prandaj shutn vigjilent, shum vigjilent duhet t jemi ndaj tij dhe grupit t vet! 244 245
Njoftimet q na drgojn shokt nga Tirana n3 e ndryshojn atmosfern mbytse n t ciln ndodhemi prkohsisht. Sot ata na njoftojn se n rrethe po bhen mbledhjet e plenumeve t Partis dhe t kshillave popullor pr t diskutuar rreth planit. Kudo ka pasur diskutime e propozime t mira. Pr sa i prket qndrimit t sovjetikve, shokt na thon se n Pashaliman ata kan lshuar brezin q ne t'ua shkelim e kshtu t lindin incidente. Nga ana jon jan marr t gjitha masat pr t'u treguar vigjilent e t kujdesur. Shokt na njoftojn gjithashtu se specialistt sovjetik, n deg t ndryshme t ekonomis son, kan filluar t sillen keq. T njjtn gj po bjn edhe ata bullgar. Sa gj e shmtuar! Duan t na bjn presione e t na pengojn t themi fjalWrilt-M...Por m kot e kan revizionistt sovjetik dhe shrbtort e tyr.
MOSKE, E DIEL 13 NNTOR 1960
Informuam shokt n_ Tiran se mund ta marrim fjaln ditn e mrkur, m 16 nntor. Fjalimit i shtuam
t dhnat e fundit q msuam ktu, si dhe poshtrsit q Hrushovi u ka thn kinezve kundr nesh. Lidhur me kthimin ton n atdhe, i njoftuam shokt se do t nisemi s shpejti dhe se mendojm t kthehemi me det. Porositm q nj vapor yni t niset pr n Konstanc t Rumanis.
246
247
MOSKE, E RENE 14 NENTOR 1960
MOSKE, E MERKURE 16 NENTOR 1960*
N seancn e sotme t Mbledhjes foli prfaqsuesi kinez, Ten Hsiao Pin. Sot sovjetikt na dorzuan nj dokument zyrtar t Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, me t cilin krkojn prsri takime pr bisedime.
N Mbledhjen e 81 partive komuniste e puntore t
12ot~mbahet ktu, ne-Moskksof paraffite mbajta fjahrnin tim 1. Fjalimi, i cili vazhdoi gati dy or, u dgjua n heshtje. Asnj ndrprerje, asnj ndrhyrje nga
Hrushovi. do gj, pra, shkoi n rregull. Ne bm kshtu nj

detyr t shenjt ndaj Partis son, pr Partin Komuniste t Bashkimit Sovjetik dhe pr gjith lvizjen komuniste e puntore. Ne jemi n rrug t drejt mark-
siste-leniniste. do thnie tonn do ta vrtetoj koha.

Ne kemi marr parasysh do gj, do sulm e poshtrsi q do t na bhet. Marksizm-leninizmi duhet mbrojtur me do kusht dhe Partia jon po e mbron at. Pasdreke nden -ja u lodha. Shokt m njoftuan se n seancat e pasdites t Mbledhjes, Dolores Ibarruri, Pasionarja, kishte elur e para sulmin joparimor kundr nesh. Kishte br nj sulm t turpshm. Por ne as na prek e as na tund. Qent le t lehin, karvani ecn prpara!.
1. Shih: Enver Hoxha, V
248
249
N njoftimet q na drguan sot nga Tirana shokt na vn n dijeni se, n mnyr t theksuar, pasi ne u nism pr t marr pjes n Mbledhjen e Mosks, sovjetikt q ndodhen n Shqipri po zbatojn nj plan t tyre provokacionesh. Shokt na thon se n Vlor kan ardhur dy anije nga Sebastopoli. Njra ka prur ushqime dhe po shkarkon n bazn lundruese dhe tjetra sht tanker. Shokt na njoftojn se koha vazhdon t jet me lagshtir dhe se n Lezh nj sasi misri ka filluar t fermentohet. Ushtria sht bashkuar me kooperativistt pr korrjen sa m shpejt t misrit dhe pr ta shptuar nga dmtimi. Duke par gjendjen q na kan krijuar ktu revizionistt sovjetik dhe rreziqet q paraqet ajo edhe pr sigurimin ton konkret, bashk me shokun Hysni e t tjer kemi menduar variantet e kthimit pr n atdhe. Mendimet tona rreth variantit q mund t jet m i zbatueshm ua kishim njoftuar edhe shokve n Tiran. Sot ata na propozojn t kthehemi me etapa me aeroplan. N t njjtn koh na njoftojn se nj vapor i flots son ndodhet n Konstanc dhe sht prgatitur pr t na kthyer n atdhe. Diskutuam me shokt prsri shtjen e rrugve t kthimit n atdhe. Vendosm t mos kthehemi me det, por me tren deri n Budapest. Andej shohim e bjm, por pr do eventualitet dhe pr t orientuar veprimet dhe planet e revizionistve sovjetik t pabes, krkuam aeroplanin ton t na pres n Budapest. Krkuam t vij n Budapest edhe nj grup shoksh t sigurimit, t cilt, s bashku me shokt q na shoqrojn dhe shokt
e ambasads son atje, t kujdesen pr masat e nevojshme t kthimit deri n Tiran. shtjen e kthimit nga Budapesti me aeroplan do ta rishikojm.
250
251
MOSKE, E PREMTE MOSKE, E ENJTE 17 NENTOR 1960 18 NENTOR 1960
Vazhdon punimet Mbledhja e Mosks. Sot trockisti Vladislav Gomulka ndrmori edhe ai nj sulm banditesk kundr fjalimit ton n kt Mbledhje, kundr meje personalisht etj.
I bm nj vizit delegacionit kinez n rezidencn e tij n Leninskie Gori. Asistonin t gjith antart e delegacioneve tona. U zhvillua nj bised shoqrore. Kinezt than fjal shum t mira pr Partin ton t lavdishme dhe pr rrugn e saj t drejt.
252
253
MOSIM, E SHTUN 19 NIENTOR 1960
MOSK, E DIEL 20 NNTOR 1960
Kinezt na kthyen vizitn n ambasadn ton n Mosk. Delegacionin kinez e kryesonte Liu Shao ia.
Kto dit nuk kam shkuar n Mbledhje, por kam ambasad, pse Zhivkot e Dezht me shok shajli- dhe lehin si qenr. Do t vij koha q ata do t'i lpijn t gjitha far po thon kundr nesh. Do t vij patjetr koha e dhnies s llogaris prej tyre. Po presim me padurim t kthehemi sa m shpejt n atdheun ton t shtrenjt, pran popullit, Partis son t dashur e familjes. Kur dgjoj n telefon zrin e Nexhmijes e t fmijve m ndizet nj mall i madh pr t gjith. Sot i shkrova prsri Nexhmijest pr t gjitha sa po ndodhin ktu.
Duke pasur parasysh situatat q po zhvillohen ktu dhe kohn e shkurtr q na ngelet pr Kongresin ton t 4-t si dhe problemet e rndsishme, me karakter politik e ideologjik, q do t duhet t shtrohen n t n
1. Shih: Enver Hoxha, Letra t zgjedhura, vll. i 3-t, f. 87.
254
255
dritn e situats s krijuar pas Mbledhjes s Mosks dhe kritikave q u bm revizionistve sovjetik, s bashku me shokt ktu, menduam dhe e gjykuam t drejt ta shtyjm Kongresini. Ua njoftuam kt mendim shokve n Tiran me rekomandimin q ta diskutojn m par n Byron Politike dhe pastaj t vendosim definitivisht n Komitetin Qendror kur t kthehemi ne atje. U sugjeruam shokve, gjithashtu, q, lidhur me kt, atje ku nuk jan br, t ndrpritet zhvillimi i konferencave t Partis n rrethe. Menduam kshtu sepse konferencat duhet t jen nj paraprgatitje e Partis pr situatn e re q po lind pr Partin dhe pr popuIlin ton.
MOSEE, E ENJTE 24 NENTOR 1960
Sot sht seanca e fundit plenare e pjess s par t Mbledhjes. Shkuam edhe ne. Megjithse praktikisht diskutimet mbaruan, ato rifilluan sepse Hrushovi dhe nj numr tjetr delegacionesh, mbi 20, sigurisht t shtyr nga sovjetikt, krkuan edhe nj her fjaln. Kta jan Zhivkot, Gomulkat, Torezt e t tjer. Edhe vet Hrushovi mbajti nj fjalim t dyt. Pas tij e mori fjaln edhe Ten Hsiao Pini pr t'iu prgjigjur fjalimit t Hrushovit. Ne vendosm t mos diskutonim pr her t dyt, por bm nj deklarat t shkurtr me shkrim q ua shprndam t gjitha delegacioneve. N t ne hodhm posht t gjitha shpifjet q u bn kundr delegacionit, Partis dhe popullit ton.
1. Kongresi i 4-t ishte vendosur t mbahej n muajin nntor t vitit 1960. Pr arsye t Mbledhjes s Mosks si dhe t ngjarjeve q u zhvilluan para e gjat muajit nntor, si n marrdhniet midis Partis son dhe PK t BS, ashtu edhe n lvizjen komuniste e puntore ndrkombtare, ai u shty dy her. Plenumi I 19-t i KQ t Partis e shtyu nga muaji nntor n muajin dhjetor 1960 dhe Plenumi i 21-t e shtyu nga muaji dhjetor 1960 n muajin shkurt 1961.
256
17 27 a
257
MOSKE, E PREMTE 2 5 NENTOR 1960
BASHKIMI SOVJETIK, E SHTUNE 26 NENTOR 1960
N mbrmje u larguam nga Moska dhe me tren u nism. pr n Shqipri. Nga sovjetikt kishin dal pr t na prcjell po ata q na pritn, me Kozlovin n krye, por kt radh pa trupin diplomatik. N stacionin e trenit, Kievskaja, me qindra student shqiptar q kishin dal pr t na prcjell, bn nj manifestim t zjarrt.
Po udhtojm me tren pr t'u kthyer n atdhe nprmjet Hungaris. Njoftimet q kishim marr nga Tirana mbi prpjekjet e sovjetikve pr t br provokacione e pr t shkaktuar incidente, na patn shqetsuar. Prandaj prpara se t niseshim nga Moska i thash Hysniut q, me t'u nisur ne, t'i porosit shokt n Tiran t marrin t gjitha masat e nevojshme q t mos ndodh asgj me ushtarakt sovjetik n bazn e Vlors. T evitohet do provokacion, pse ata mundohen me t gjitha mnyrat q t krijojn situata t turbullta pr t'i prdorur pastaj kundr nesh.
258
259
BUDAPEST, E DIEL 27 NENTOR 1960
VJENE, E HENE 28 NENTOR 1960
Pas dy dit udhtimi arritm n Budapest, ku shokt hungarez na pritn shum mir. Me ne ndodhej Shandor Ronai. Kadari n Mosk nuk na sulmoi si t tjert. Duhet shikuar me kujdes qndrimi i hungarezve ndaj nesh, pse ai paraqitet shoqror dhe miqsor. Ktu vendosm t kthehemi n atdhe me tren duke kaluar nprmjet Austris dhe Italis dhe jo me aeroplanin ton BudapestTiran. N Bari do t na pres aeroplani yn pr n Tiran. Ndrkoh shokt q na shoqrojn, ata q erdhn nga Tirana e q ndodhen ktu, si dhe shokt e ambasads son, duke punuar me ndjenjn e prgjegjsis s detyrs, pa u lodhur e me zgjuarsi, kan marr t gjitha masat e nevojshme pr pasaportat, vizat, trenat etj. N orn 12 t nats u nism prsri me tren pr n Yjen.
Arritm n Vjen, ku qndruam 4 or dhe bm nj shtitje t vogl me taksi. Pasi hngrm mngjes n nj hotell, u nism pr n Itali.
1. Hotel Arabasador, Krt ~ er Shtrase, Vjena 1.
269
261
ITALI, WATE RRUGES PR N ATDHE, E MARTE 29 NENTOR 1960
E ENJTE 1 DHJETOR 1960
Arritm n Bari dhe, me avionin ton q na priste atje, u nism drejt pr n Tiran. N aeroportin e Rinasit mbrritm natn von. Shkuam pr t marr pjes n pritjen q ishte organizuar n Pallatin e Brigadave me rastin e 16-vjetorit t lirimit t Atdheut. T pranishmit na pritn me entuziazm t madh, gj q shpreh aprovimin pr qndrimin e vendosur e parimor t Partis son n Mbledhjen e Mosks.
Po hedh disa probleme pr t'i diskutuar me shokt n mbledhjen e Sekretariatit. 1. Ngritja e fabrikave t qumshtit, si ajo e Vlors, edhe n rrethe t tjera blegtorale. 2. Ujitja e tarracave t mtejshme t Jonufrit. 3. Hapja e tokave t reja n Breg, nga Borshi deri n Shnvasi, nn xhade dhe deri n det. 4. Hapja e tokave t reja 4 000 hektar dhe krijimi i ferms s Bajkajt. 5. Tharja e knets s Bufit n Vrin 700 hektar me 1 kilometr kanal. 6. Problemi i kullotave dimrore n Sarand dhe ai i rendimenteve. 7. Mundsia e shpejtimit ndonj vit t punimeve n fushn e Gjirokastrs dhe t Dropullit. 8. Elektrifikimi i fshatrave t Dropullit.
U nnshkrua n Mosk Deklarata e Mbledhjes s 81 partive komuniste e puntore.
262
263
I thash Haxhiut [Kroi] t gjej nj radio t vogl me 13ateri e t'ia drgoj shokut komunist t verbr, Ilia Gaillgs nga Rularati, pse n fshatin e tij nuk k -a elekirik, pra s'ka as radio.
E PREMTE 2 DHJETOR 1969
Sot Hysniu me Ramizin u kthyen me avion nga> Moska.
264
265.
E FIRNE 5 DHJETOR 1960
E MART 6 DHJETOR 1960
Mbledhja e Presidiumit t Kuvendit Popullor shqyrtoi sot, midis t tjerash, gjendjen e kshillave popullor t rretheve Gjirokastr, Pogradec, Librazhd dhe Tepelen. Shpreha mendimin se n kshillat popullor duhet t zgjidhen njerz aktiv. Kooperativa bujqsore sht ekonomi kolektive socialiste, por nuk sht organ pushteti. Ngrita problemin q duhet t caktojm mir detyrat e kshillave popullor t fshatrave dhe t'u japim ato kompetenca q ata jan n gjendje t'i ushtrojn.
Shtypi i vendit ton sot botoi Deklaratn e Mble-
dhjes s 81 partive komuniste e puntore q u mbajt n Mosk.
266
267
E SHTUNE 10 DHJETOR 1960
Mbledhja e Sekretariatit. Morm n analiz gjendjen dhe mirmbajtjen e banesave n Tiran. N diskutimint tim u prqendrova m shum n domosdoshmrin e puns pr edukimin e njerzve lidhur me mirmbajtjen e banesave.
Bm mbledhjen e Byros Politike, ku raportova mbi zhvillimin e punimeve t Mbledhjes s Mosks. Unanimitet dhe unitet i elikt. Besim i patundur ndaj vij s s drejt marksiste-leniniste -- t Partis son." Kaluam n shqyrtimin e shtjeve t tjera: mbi qarkullimin monetar, pagn reale t puntorve e nepunsve dhe t ardhurat reale t fshatarsis pr vitin 1959 dhe plotsimin e pritshm t vitit 1960 1 . Diskutuam edhe materialin Mbi rekomandimet kryesore t grupit t specialistve sovjetik mbi punimet e krkimet pr naltn dhe relacionin Mbi riorganizimin e krkimeve t naftsn. 2
.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 19, L. 485.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vell. 19, f. 489. 2. Po aty, t. 473.
268
269
E H111E 19 DHJETOR 1960
Mbledhja e Sekretariatit t KQ shqyrtoi gjendjen dhe masat q duhen marr pr gjallrimin e lvizjes pr shpikje dhe racionalizime. Diskutoval pr punn e vazhdueshme politike, ideologjike, organizuese e drejtuese q duhet br pr kt, lvizje t madhe e me shum vler.
Sot u b mbledhja e Plenumit t 21-t t Komitetit Qendror. Un raportova mbi rezultatet e Mbledhjes s Mosksi. Punimet e Plenumit i prshkoi nj entuziazm i paprshkruar. Unitet i elikt. Komitet Qendror i mrekullueshm. Si nj trup i vetm, me unanimitet t plot, Komiteti Qendror i Partis aprovoi vijn e Partis dhe qndrimin e mbajtur nga delegacioni yn n Mosk. Asnj lshim revizionistve sovjetik! Plenumi aprovoi propozimin e Byros Politike pr ta shtyr Kongresin e 4-t t Partis dhe pr ta thirrurm 13 shkurt 1961.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, v11. 19, f. 479.
270
271._
E MARTE DHJETOR 1960
E MARTE 27 DHJETOR 1960
Sot morn fund punimet e Plenumit t 21-t t KQ t PPSH. N mbyllje t punimeve e mora fjaln edhe un. Vura n dukje se kemi prpara nj luft t madhe dhe t rnd, por armicit tan nuk do t ken sukses. Lufta parimore e konsekuente kundr imperializmit e revizionizmit do t mbetet edhe n t ardhmen rruga e Partis sonl.
Filloi mbledhja e Kuvendit Popullor pr aprovimin e planit pr zhvillimin ekonomik e kulturor t vendit dhe t buxhetit t shtetit.
J. Shih: Enver 1-7,oxha, Vepra, .911. 19, f. 574.
272
18 27
273
E MRKURE 28 DHJETOR 1960
F. ENJTE 29 DHJETOR 1960
Vazhdon mbledhja e Kuvendit Popullor.
Sot takova dhe bisedova me ambasadort tan q kan ardhur n. atdhe. U fola mbi zhvillimin e punimeve t Mbledhjes s Mosks t 81 partive komuniste e puntore.
274
275
E SHTUNE 31 DHJETOR 1960
Mbledhja e Byros Politike aprovoi letrnt q do t'u drgohet organizatave t Partis pr rezultatet e Mbledhjes s Mosks t nntorit 1960. N kt mbledhje u diskutua si jan trajtuar historikisht shtjet n lidhje me incidentet n ambasadn ton n Varshav dhe u vendos q pr kt problem shoku Rita Marko t'i drgoj nj letr sekretarit t KQ t PPB Polake.
1961
Mbrmja e Vitit t Ri me shokt n Shtpin e Partis kaloi n nj atmosfer shum t gzuar.
1. Shih: PPSH Dokumente Kryesore-, vll. III, f. 479.
276
E DIEL 1 JANAR 1961
Vajtm uruam pr Vitin e Ri n shok e n familje dshmorsh, n familjen e Misto Mames, t Mihal Durit e n disa familje t tjera.
279
E HENE 2 JANAR 1961
E MART 3 JANAR 1961
Vazhduam vizitat e urimit pr Vitin e Ri n familjet e shokve.
Sot patm nj bised pune me Hysniun e shok t tjer pr shtjet e ushtris. Na raportuan shokt e Shtatmadhoris.
Bisedova me shokun Spiro Koleka n lidhje me prgatitjet q ka br ai pr vajtjen n Kin n krye t nj delegacioni qeveritar pr shtje ekonomike.
280
281
Dje u hap Konferenca e 8-t e Partis e Tirans. Sot filluan diskutimet; ishin t mrekullueshme, me frym t shndosh partie dhe me nivel t lart politik e ideologjik. Nj manifestim i mahnitshm i unitetit t Partis rreth Komitetit Qendror. Organizata e Partis e Tirans sht e elikt.
Asistova edhe n mbyllje t Konferencs s 8-t t organizats s Partis t Tirans, punimet e s cils filluan m 4 janar. N fjaln e mbylljesl, n emr t shokve t Byros Politike, q ishin t pranishm, si dhe n emr t presidiumit t konferencs, i prshndeta delegatt pr nivelin e lart politik e ideologjik me t cilin u zhvilluan punimet e konferencs, i prgzova pr sukseset e arritura nga punonjsit e kryeqytetit dhe i informova me hollsi mbi Mbledhjen e prfaqsuesve t 81 partive komuniste e puntore n Mosk, n nntor t vitit 1960, si dhe mbi luftn q bn Partia jon kundr revizionizmit sovjetik. Entuziazmi pr Partin dhe pr Komitetin e saj Qendror ishte i paprshkrueshm.
Ambasada sovjetike n Tiran na dorzoi nj not t qeveris sovjetike, me ann e s cils na krkohet t drgojm n Mosk nj delegacion partie dhe qeverie t nivelit m t lart pr t zgjidhur shtjet ekonomike
282
283
n marrdhniet midis t dy vendeve pr periudhn

1961-1965. Nj qndrim i till i qeveris sovjetike nuk sht as i drejt, as i rregullt dhe as n frym miqsore. Prej kohsh delegacioni yn i nivelit m t lart ka qen n Mosk e atje kemi biseduar me paln sovjetike dhe bashkrisht kemi vendosur n parim gjithka. Ather prse na krkojn t shkojm prsri pr nj problem tashm t vendosur? E vrteta sht se me an t ksaj krkese udhheqja sovjetike na bn neve presion ekonomik e politik n prag t Kongresit ton t 4-t. Ne s'duhet ta pranojm dhe nuk do ta pranojm propozimin e qeveris sovjetike, i cili bie er presion.
E MERKURR 11 JANAR 1961
ShokU Spiro Koldta'arriti n Pekin n krye t nj delegacioni qeveritar pr Shtje ekonomike. Pritja q iu b ishte shum e nxeht.
Sot u nnshkruan n Berlin marrveshjet pr zhviIlimin e marrdhnieve tregtare n mes RP t Shqipris dhe RD Gjermane, protokolli vjetor pr vitin 1961, marrveshja me afat t gjat pr vitet 1961-1965 si dhe marrveshja e kredis pr pesvjearin e tret.
284
285
E SHTUNP. 14 JANAR 1961
Po punoj pr prgatitjen e raportit q do t mbaj n Kongresin e 4-t t Partis.
Diskutuam bashk me shokt sekretar t Komitetit Qendror pr shtje t ndryshme q do t analizohen n raportin c Kongresit. Bm vrejtje e sugjerime rreth projektit, i cili duhet rregulluar.
Bisedova me shokt Hysni dhe Ramiz q t prgatitim nj letrt t Komitetit Qendror t PPSH pr Komitetin Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik n prgjigje t nots s qeveris sovjetike pr mardhniet ekonomike midis t dy vendeve. N letr t hidhen posht presionet ekonomike dhe politike q po u bn qeveria sovjetike Partis dhe vendit ton si dhe t demaskohen qllimet e kqija q fshihen papa ktyre presioneve.
Prita delegacionin ekonomik kuban. Pitja kaloi shum mir. Dukeshin njerz t mir.
1.
Enver Hoxha, Vepra, vll. 20, f. 27.
286
287
E DIEL 15 JANAR 1961
Q prej pes ditsh vazhdon punimet Plenumi Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik. Plenum i thnin, pse ai ka marr pamjen e nj mitingu t madh kuadrosh. Atje po mbahen raporte nga t gjith sekretart e partis t republikave sovjetike, nga t cilat del qart se ka gabime shum t rnda n bujqsi. Por kt her Nikita s'ia hedh dot fajin Stalinit sepse vijn e re n bujqsi jo vetm e ka for;muluar, por edhe e ka udhhequr vet q nga dita kur mori fuqin. Megjithat, edhe n kt plenum Nikita ka gjetur e po ndjek nj rrug tjetr: fajin e vijs s tij t gabuar ia hedh partis dhe sekretarve t republikave. Skandaloze! Kjo nuk sht metod pune marksiste! Hrushovi ndrhyn nga 15-20 her n do diskutim dhe i bn paavure sekretart, kuadrot, partin. Hrushovi sht nj shkatrrimtar i tmerrshm i kuadrove e i partis. Ai vetm krcnon e diskrediton. Dhe plenumi .qesh, se s'mund t qaj, duartroket, dgjon, ndrsa Hrushovi kritikon, gjmon, mallkon, udhzon e drejton. Kjo q bn Hrushovi sht nj metod pune e turp288
shme, antimarksiste, ajo e shkatrron partin. Kur njerzit gabojn, duhen kritikuar, por rruga q ndjek Hrushovi sht e papar ndonjher. Ai e ka vn plenumin nn kmb, kurse veten e ka vn n pozita t privilegjuara. Askush s'mund ta kritikoj at, as vijn e ndjekur prej tij dhe as metodn e tij t puns e t drejtimit n at panair t madh q ka mbledhur n salln e Sovjetit Suprem. Si i duron Partia Komuniste e Bashkimit Sovjetik kto metoda antimarksiste e trockiste?! Si i duron Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik kto veprime t paligjshme, shkatrruese?! T gjith kta kuadro partie kan prgjegjsi t rnd prpara partis s tyre dhe prpara komunizmit ndrkombtar. Nikita Hrushovi ka shkelur do norm leniniste n punn me kuadrot, t cilt ai i frikson dhe i nxit t japin dorheqjen brenda vitit nga funksionet e tyre. T vn prballnrifendjeje t till diski--editu-ese, kta njerz, kta kuadro rrojn dhe punojn n ethe, nuk mund as t ndreqen n pun dhe as t nxjerrin msime prej gabimeve t tyre. Kjo s'sht politik leniniste e kuadrit, prkundrazi, ky sht shkatrrim i tyre, sht konfuzion, pasiguri dhe sforcim jo vetm pr kuadrot, po pr t gjitha problemet e partis.
289
19 --- 27
MART8 17 JANAR 1961
I dorzuam letrn e Komitetit ton Qendror Komitetit Qendror t Partis Socialiste t Bashkuar Gjermane n lidhje me shpifjet dhe akuzat q ka br kundr nesh Valter Ulbrihti, n referatin e mbajtur n plenumin e 11-t t KQ, mbi rezultatet e Mbledhjes s partive komuniste e puntore n Mosk. Ky referat, ku ne akuzohemi si dogmatik e sektar, u botua n shtypin e Republiks Demokratike Gjermane. N letrri ton hidhen posht me vendosmri akuzat pa baza t ngritura n referatin e Ulbrihtit dhe, midis t tjerash, thuhet se na udit fakti q shoku Valter Ulbriht, megjithse i kishte t gjitha mundsit q n Mbledhjen e Mosks t shfaqte pikpamjen e tij ndaj qndrimit t Partis s Puns t Shqipris n at mbledhje, ai nuk tha asgj dhe preferoi t zgjedh nj rrug t dmshme pr t br akuza pa asnj baz kundr Partis s Puns t Shqipris dhe udhheqjes s saj. N letrn ton theksojm, gjithashtu, se Valter Ulbrihti, jo vetm q ka shtrembruar qndrimin e delegacionit t Partis s Puns t Shqipris n Mbledhjen 290
e Mosks, porse, duke vepruar n at mnyr, ne mendojm se ai nuk i sht prmbajtur Deklarats s Mosks t vitit 1960. Duke sulmuar pa t drejt Partin e Puns t Shelipris, Valter Ulbrihti u dha rast imperialistve, revizionistve jugosllav dhe emigracionit reaksionar shqiptar jasht shtetit t shprthejn sulme t reja, n mnyr t shfrenuar, me ann e radios, shtypit dhe mjeteve t tjera t propagands dhe t shtojn veprimet diversioniste kundr Republiks Popullore t Shqipris dhe kundr Partis s Puns t Shqipris. N kt rnnyr ai dmtoi rnd interesat e Shqipris socialiste e t popullit shqiptar si edhe ato t kampit t socializmit. N letr ne theksojm se ai mban nj prgjegjsi t madhe pr ka bri kundr Partis s Puns t Shqipris.
291
E MERKURE 18 JANAR 1961
Bm mbledhjen e Presidiumit t Kuvendit Popullor. Me an t ambasads son n Mosk, Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik iu dorzua letra e Komitetit Qendror t Partis sonl, n prgjigje t nots q qeveria sovjetike na drgoi disa dit m par pr shtjen e marrdhnieve ekonomike midis dy vendeve tona. Letra jon bn fjal pr presionin e paturpshm q qeveria sovjetike po ushtron mbi Partin dhe Qeverin ton, duke krkuar q ne t drgojm n Mosk nj delegacion partie dhe qeverie t nivet m t lart, pr t rishikuar shtjet e kredive, q n fakt jan diskutuar dhe vendosur m par n nivelin m t lart t partive dhe t qeverive t t dy vendeve. Ne i hedhim posht propozimet e tyre, duke krkuar njkohsisht q t shkoj atje zvendskryetari i Kshillit t Ministrave
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 20, 1. 27.
dhe president i Komisionit t Planit t Shtetit vetm pr t fimosur marveshjen mbi kleringun pr vitet 1961-1965 q ka ngelur pa firmosur. do gj tjetr n mes t dyja palve ka qen rregulluar m par. N kt letr ne e bjm t qart se shtjet e ngritura nga qeveria sovjetike kan karakter t shtrembr dhe mund t konsiderohen me t drejt si presione ekonomike q i bhen shtetit ton dhe Partis s Puns t Shqipris nga ana e udhheqjes sovjetike, n pragun e Kongresit ton t 4-t, pr t na nxjerr vshtirsi ekonomike. Duke krkuar q ne t vemi n Mosk, Hrushovi synon t na diktoj vullnetin e pikpamjet e tij antimarksiste. Me fjal t tjera ai, me krkesn q bn, do t thot ose Kongresi juaj i 4-t duhet t zhvillohet n harmoni t plot me ato q do t'ju diktoj un, ose marrveshjet ekonomike q kemi nnshkruar m par, nuk vlejn m. Kshtu, Kongresi yn, sipas mendimit t ktij aventurieri dhe shantazhisti, nuk mund t bhet. Po ne nuk trembemi nga krcnimet e revizionistve sovjetik. Kongresin ne do ta bjm dhe do tu japim nj grusht t mir politiko-ideologjik hrushovianve.
292
293
Mora nj letr autograf prej Dolores Ibarrurit, Sekretare e Prgjithshme e Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Spanjs, s bashku me nj ekzemplar t Historis s Partis Komuniste t Spanjs. Letra, q sht dorzuar n ambasadn ton n Mosk n datn 11 janar 1961, fillon me fjalt: I dashuri shoku Enver Hoxha... dhe mbyllet kshtu: Prfitoj nga ky rast pr t'ju shprehur juve ndjenjat e respektit m t thell. Prshndetje miqsore, Dolores Ibarruri. Letra s'ka dat, por ajo mund t jet shkruar prej saj pas Mbledhjes s Mosks, ku Ibarruri na sulmoi. Ndoshta shokt spanjoll duhet t ken rilexuar fjalimin q mbajta n at Mbledhje, duhet t ken reflektuar mbi ato q ngrija dhe t ken arritur n konkluzione t drejta. Mundet. Dhe, po t jet kshtu, a sht kjo letr si autokritik nga ana e Ibarrurit? Koha do ta sqaroj. Rndsi ka q rruga jon sht e drejt, marksiste-leniniste.
Shokt e Partis Socialiste Puntore t Hungaris vazhdojn t tregojn m hapt solidaritetin e tyre me qndrimin e drejt t Partis son: Dje qeveria hungareze na njoftoi se pr pesvjearin e tret do t na jap falas mallra t konsumit t gjer. Disa dit m par, kryeministri Ferenc Mynih, n mes t tjerash, i tha ambasadorit ton n Budapest se ne respektojm shum Shqiprin dhe udhheqjen e saj, udhheqja juaj punon me temperament... temperamenti i saj sht i nevojshm.
Sot erdhi ambasadori i ri sovjetik n Shqipri, J.V. Shikin. Bashk me t erdhi edhe kshilltari i par i ambasads q ka rangun e ministrit fuqiplot.
294
295
F. SIITUNE 21 JANAR 1961 E DIEL 22 JANAR 1961
Sot qeveria sovjetike, nprmjet nj npunsi t GUESI-it, njoftoi ministrin ton t Industris, Adil aranin, se trheq 20-25 specialistt sovjetik q punojn n sektorin e nafts, nn pretekstin se u mbaroi afati i qndrimit. Afati i qndrimit t ktyre specialistve n Shqipri vrtet mbaron, por ka katr muaj q nga ana jon i sht krkuar zyrtarisht qeveris sovjetike q ky afat t zgjatet. Npunsi sovjetik i tha Adilit s( brenda pes ditve specialistt sovjetik do t largohen nga Shqipria. E njjta gj ngjet edhe me nj grup tekniksh ushtarak n bazn e Vlors. Akoma pa mbaruar punn, pr arsye se s'kan ardhur materialet e nevojshme nga Bashkimi Sovjetik, ata u lajmruan t largohen nga vendi yn. Kto veprime, t ndrmarra me urdhr t udhheqjes sovjetike, tregojn se po intensifikohen presionet armiqsore para Kongresit ton. Prandaj sht e nevojshme q do veprim t tyre armiqsor ne ta demaskojm, ashtu si e meriton dhe t gjitha kto t'ua ngrem udhheqsve sovjetik me letr q ata t mbajn prgjegjsin pr gjithka po bjn n kt drejtim.
1. Zyra Qeveritare e Ndrlidhjeve Ekonomike.
Behar Shtylla m raportoi se ambasadori i ri sovjetik n Shqipri, J.V. Shikin, shkoi te shefi i protokollit t Ministris s Punve t Jashtme pr t prgatitur procedurn e paraqitjes s letrkredencialeve. Atje ai qndroi gati dy or dhe s'bisedoi vese si turist, pr kohn e bukur, pr Dajtin, pr gjahun.
Behari m raportoi, gjithashtu, se qeveria polake e ka deklaruar person t padshirueshm ambasadorin ton n Poloni, Musin Kroin. Do t studiojm masat cl duhet t marrim edhe ne nga ana jon me kt rast.
M njoftuan se bisedimet e delegacionit ton tregtar me delegacionin tregtar hungarez shkuan shum mir, shum ngroht dhe do gj prfundoi si duhet.
296
297
E HENE 23 JANAR 1961
E MARTE 2,1 JANAR 1961
Shoku Spiro Koleka m drgoi letr nga Pekini n lidhje me bisedimet q ka zhvilluar me u En Lain. Nga kjo letr del se kinezt i pranuan krkesat tona. do gj q prodhojn ata do t na e japin, kurse ato q s'i prodhojn, natyrisht, s'kan si na i japin. Ata kan thn, gjithashtu, se s'mund t blejn dot pr ne as n Perndim dhe as n vendet e demokracis popullore. N kto kushte ne do t kemi vshtirsi pr sigurimin e uzinave kimike, n rast se nuk do t na i japin sovjetikt. I drguam prgjigje Spiros q ta prfundoj marrveshjen me kinezt. Rezultatet e arritura n Pekin duhet t konsiderohen nga ne shum t knaqshme. Ndrsa pr furnizimin e ushtris do t jet vshtir. Por kt problem do ta shohim m. von.
Sot paradite ambasadori i ri sovjetik, J.V. Shikin, paraqiti letrkredencialet n Presidiumin e Kuvendit Popullor. Fjala e mbajtur atje prej tij sht shum e keqe. As edhe nj ambasador i vendeve perndimore nuk ka mbajtur nj fjalim aq t that dhe ofendues sa sovjetiku. Kjo tregon edhe nj her qndrimin jomiqsor t qeveris sovjetike ndaj Partis, Qeveris dhe shtetit ton. Prball fjalimit t shokut Haxhi Lleshi q shprehte, ashtu si e ndiejm dhe e zbatojm ne, shqiptart, vijn e miqsis me Bashkimin Sovjetik dhe me Partin Komuniste t Bashkimit Sovjetik, nj vij internacionaliste, vllazrore e komuniste, fjalimi i ambasadorit sovjetik sht nj vetdemaskim pr ta.
298
299
E ENJTE E MISKURE 25 JANAR 1961 26 JANAR 1961
Bisedova me shokt sekretar t Komitetit Qendror lidhur me vrejtjet q jan br rreth raportit t Komitetit Qendror, q do t'i paraqitet Kongresit.
Prsri morm letr nga spanjollt, firmosur nga Listeri, i cili na krkon emra t shokve tan q kan rn n Spanj dhe nga ata q kan luftuar atje dhe jan gjall.
Shtypi i sotm njofton se n udhheqjen e Partis iiliSTeirranceze ka dal nj fraksion, i cili udhhiKomt qet nga antari i byros politike t ksaj partie, revizionisti Loran Kazanova (i dekoruar nga Hrushovi vitin e kaluar me Urdhrin Lenin..), dhe nga sekretari i Komitetit Qendror pr shtjet organizative, Marsel Serven. Flitet se me ta sht bashkuar dhe Benua Frashoni, heroi i Pekinit, q doli kundr kinezve n sesionin e vitit t kaluar t sindikatave q u mbajt n Pekin si dhe Frishmani. T gjith kta gjoja jan pr ndjekjen nga Partia Komuniste t nj politike m liberale ndaj D Golit dhe qeveris s tij. Por, sigurisht, shkaqct e daljes s fraksionit duhet t jen m t thella nga sa paraqiten. ta element jan Gjilast, dishepuj t Hrushovit. Tani mbetet t vrtetohet se far sht n t vrtet Torezi i zjarrt, mbrojtsi i Hrushovit itikuesi i rrept e demagogjik i vijs s drejte dhe kr
Partis
301
F. PREMTE 27 JANAR 1961
F
.
30 JANAR 1961
Dje mora nj letr nga nj bolshcvik i vjetr sovjetik, antar i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik q prej vitit 1919. Ai m shkruan nga Moska se komunistt sovjetik jan plotsisht dakord me gjithka shtroi delegacioni i Partis s Puns t Shqipris n Mbledhjen e Mosks dhe njkohsisht na falnderon pr qndrimin ton t vendosur atje. Letra erdhi me post dhe nnshkruhet me emr dhe adres.
Sot ambasadori sovjetik, J. V. Shikin, bri vizitn protokollare n Kryeministri. N bisedn q pati me kt rast shokt vun re tek ai nj qndrim shum t shplar. Kjo sht nj taktik e ndyr nga ana e tyre. N vend q t shtronte pr bisedim shtjet q duheshin shtruar e pr t'u dhn atyre rrugzgjidhje, ai krkoi dhnien e ndihms protokollare, pr t'u njohur me vendin dhe me popullin ton! Qndrimi i ambasadorit n kt vizit reflekton plotsisht megalomanin e qeveris sovjetike ndaj shtetit ton. Ai tregon, gjithashtu, se udhheqsit sovjetik kan vendosur t ecin n rrugn e presioneve, pr t na detyruar ne t gjunjzohemi prpara tyre e gabimeve t tyre t mdha. Ata mcndojn se ne do t shkelim parimet pr shkak t ndihms ekonomike sovjetike. Por gabohen, sepse mendojn si revizionist. Edhe krkesa q bri ambasadori i tyre, si duket, ka pr qllim q, n kuadrin e qndrimeve t qeveris sovjetike, t marr kontakt me popullin ton n mnyr revizioniste, ashtu si prpiqej e vepronte pa303
302
raardhsi i tij, Ivanovi. Sovjetikt gabojn rnd me qndrimet e veprimet ndaj nesh dhe n rast se nuk ndrrojn rrug dhe taktik, ather ata vet do t demaskohen me gabimet q po bjn.
E MARTE 31 JANAR 1961
'IL_dhna_t_nga Parisi konfirmojn hipotezat tona mbi punn fraksioniste revizioniste ose oportunistet theksuar, si dshiron ta quaj Torezi, t Loran Kazanovs, Marsel Servenit e t tjerve. Mosmarrveshjet n gjirin e udhheqjes s Partis Komuniste Franceze kan vite q po ziejn. Krahu i saj oportunist e konsideron presidentin D Gol prfaqsues t pjess liberale t reaksionit t madh kapitalist, prandaj, sipas tij, duhet mbshtetur politika e ndjekur prej D Golit sidomos ajo n drejtim t shtjes algjeriane. Pr ta rrezik- t madh prbn borgjezia e mesme ultrareaksionare. S'ka dyshim se n pikpamjet_e shprehura prej tyre kta fraksionist kan pasur mbshtetlen dhe aprovimin e Hrushovki ka thn vet Torezi,
dshironte t shkonte n Algjeri, por u pengua prej Partis Komuniste Franceze. Hrushovi - i bri gjith ato elozhe D Golit dhe Kazanovn e dekoroi me 1.7rdhrin Lenin t paqes. Kto q po ngjasin tregojn se shum gjra t tjera do t dalin m von. 304 305
20 - 27
Informohcm se Luixhi Longoja, duke folur prpara direzione-s dhe Komitetit Qendror t Partis Komuniste Italiane, jo vetm ka shtrembruar prmbajtjen e Deklarats s Mosks t vitit 1960, por ka shpifur kundr Partis son t Puns, se gjoja qndrimet tona n Mbledhjen e Mosks paskan shkelur internacionalizmin proletar dhe jan udhhequr nga pikpamje personale. Shpifje t tilla bhen n nj koh kur udhheqsit e Partis Komuniste Italiane s'kan shtruar asgj n partin e tyre nga shtjet q ngrihen n Deklaratn e Mosks t nntorit 1960. T tilla qndrime pa parim t udhheqsve t ksaj partie tregojn se ata jan pr nj vij t hapt oportuniste dhe revizioniste, bile pro me revizionistt jugosllav. Informohemi, gjithashtu, se shokt e vjetr dhe t mir t Komitetit Qendror t Partis Komuniste Italiane kan mbrojtur Deklaratn dhe qndrimin parimor t Partis son t Puns n Mbledhjen e Mosks.
E IVIERKURE 1 SIIKURT 1961
Bra disa redaktime t tjera n raportin pr Kongresin. Nesr do ta shqyrtojm n mbledhjen e Byros Politike.
Kryeredaktori i gazets sovjetike Izvestia, Axhubei, i cili sht dh*-6ridr i Hrushovit, i tha nj shokut ton n Varshav se kishte marr vesh n Prag q n Kongresin e 4-t t Partis son mund t vij Novotni ose sekretari i dyt i Komitetit Qendror t Partis Komuniste ekosllovake. Kjo informat e uditshme nuk bhet pa qllim nga ana e sovjetikve dhe e udhheqsve t partive komuniste e puntore t vendeve t tjera t demokracis popullore t Evrops. Do t shohim se si do t zhvillohet m von kjo shtje.
3C6
307
E PREMTE 3 SHKURT 1961
Bm mbledhjen e Byros Politike dhe aprovuam dy raportet q do t mbahen n Kongres. Shkmbyem mendimet e para me shokt rreth numrit t antarve t Plenumit t ardhshm t Komitetit Qendror, rreth shokve e shoqeve q do t paraqiten si kandidatura t reja, si dhe pr prbrjen e re t Byros Politike.
Sot ishim n mbledhjen e Sekretariatit. Diskutuam pr disa probleme lidhur me organizimin e puns pr zhvillimin e Kongresit t 4-t t Partis, si dhe pr probleme t tjera. Vendosm q Fabriks s Bakrit n Kurbnesh t'i japim emrin Vilhelm Pik.
Kishim pr drek Hysniun dhe Viton.
Si njofton agjencia HSINHUA, dje, pasi prfundoi vizitn, shoku Spiro u largua nga Kina dhe sot arriti n Mosk, ku do t qndroj deri t hnn, kur do t niset pr n Tiran.
Shoku Spiro Koleka q kryesonte delegacionin ton qeveritar pr shtje ekonomike n Pekin mbaroi pun. Firmosi gjasht dokumente. Nesr del komunikata. Ai duhet t niset sonte ose nesr nga Pekini pr n Tiran.
Me delegacionin ekonomik ekosllovak mbaruam pun. Ai nnshkroi marrveshjen pr t'i dhn vendit ton nj kredi pr pesvjearin e tret.
308
309
E SHTUNE 4 SHKURT 1961
E 11N
6 SHKURT 1961
I bra korrigjimet e parafundit raportit t Kongresit. Do t shikohet edhe nj her prfundimisht pas vrejtjeve q do t bj Plenumi i Komitetit Qendror.
Ambasadori yn na njoftoi se ambasadori sovjetik n Sofje i kishte thn se n Kongresin ton t 4-t do t marr pjes nj delegacion sovjetik prej tre vetasn, i kryesuar nga nj antar i Presidiumit t Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik.
U b mbledhja e Plenumit t Komitetit Qendror t Partis pr t shqyrtuar dhe pr t aprovuar raportet q do t mbahen n Kongresin e 4-t. Plenumi u informua pr prfundimin e marrveshjeve ekonomike midis Qeveris son dhe atyre t vendeve socialiste, pr pengesat q na kan nxjerr dhe pr qndrimet e qeveris sovjetike n kt drejtim.
Shoku Spiro Koleka, i cili u kthye nga Pekini, na raportoi pr bisedimet q zhvilloi atje. Kinezt na akorduan nj kredi pr pesvjearin 1961-1965, por katr t pestat e saj jan fare t paspecifikuara. Kjo s'sht gj e mir. Megjithat thon se kto shuma do t'i specifikojn m von. Me sa kuptojm ne, kinezt druhen se mos kredit e tyre i zemrojn sovjetikt, bile mendojn se Hrushovi nuk do t na i pres kredit q na kan akorduar sovjetikt. Sidoqoft, gjithka do t sqarohet m von, por ne kemi bindjen se sovjetikt asgj s'do t na japin. Edhe nse na japin, ne nuk do t'i refuzojm kto
311
310
kredi, por sovjetikt qysh tani e shoqrojn dhnien e kredive me kushte q jan t papranueshme nga ne. T gjitha kto shtje duhet t'i zgjidhim si me delegacionin sovjetik ashtu edhe me at kinez, t cilt do t vijn pr t marr pjes n Kongresin e 4-t t Partis son. Si del nga shnimet e mbajtura prej Spiro Koleks, t cilat ai m'i dorzoi sot, pikp_amjet e u En Lait mbi zhvillimin e ekonomis son, tih 15-re - hura. n bisedimet met, jan t padrejta, -aspak t bazuara, pesimiste dhe jo n frym ndihme. Ato jan, bile, mj:aft t dyshimta. Le t -inos shpejtohemi, t shohim se ku do t'i dal tymi ktij qndrimi t u En Lait.
. .
E MARTE 7 SHKURT 1961
Sot, Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik na bri t ditur se delegacioni q ai do t drgoj pr t marr pjes n Kongresin ton, prbhet nga Pospjelovi, Andropovi dhe nga ambasadori sovjetik n Tiran, Shikin.
Pas njoftimit t br prej sovjetikve, kan lajmruar pr pjesmarrjen e delegacioneve t tyre n Kongresin ton edhe ekt, bullgart, polakt, rumunt dhe gjermanolindort. Si vendos ylli i karvanit, ashtu bjn edhe satelitt. Ne do t'i presim se i kemi ftuar. Le t dgjojn fjaln ton t fort, t vrtet, marksiste-leniniste. Po u plqeu mir, po nuk u plqeu asnj pun nuk na prishet. Po na ofenduan n prshndetjet e tyre, do t marrin prgjigjen e merituar.
312
313
krcnimet dhe shpifjet e sovjetikve dhe i sqaruam shokt kinez pr t gjitha kto shtjel.
U takuam n Komitetin Qendror me delegacionin e Partis Komuniste t Kins t kryesuar nga Li Hsien Nieni, ka ardhur te ne pr t marr pjes n punimet e Kongresit t 4-t t Partis son. Ai na solli prshndetjet e Maos, urimet dhe falnderimet e tij. Gjat biseds, ai mburri qndrimin e Partis s Puns t Shqipris dhe na njohu me situatn e prgjithshme t Kins. Pastaj delegacioni kinez na vuri n dijeni mbi bisedn q kishte pasur n Mosk me Kozlovin, Suslovin dhe Andropovin, kur ishte duke kaluar pr n Shqipri. Sovjetikt u kishin thn kinezve: Ne shpresojm se Kongresi i 4-t i Partis s Puns t Shqipris do t jet Kongresi i miqsis, por kishin shtuar: N rast se shqiptart na atakojn, ne do t'u prgjigjemi. Si doli nga biseda me kinezt, sovjetikt e quajn jokorrekte letrn q ne u kemi drguar n fillim t janarit n pugjigje t krkess s tyre pr t drguar n. Mosk nj delegacion t nivelit m t lart, kurse pr specialistt e nafts q ata vet i hoqn, shpifin sikur i kemi dbuar ne. Hodhm posht 314
I. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 20, f. 36.
315
E D1EL 12 SIIKURT 1961
N mbledhjen e Byros Politike propozova kandidaturat e Komitetit t ri Qendror q mendoj t'ia propozojm Kongresit. Kandidaturat u pranuan njzri. Komiteti Qendror rritet e forcohet me shok t vendosur e t sprovuar. Kjo sht garanci e madhe pr Partin.
Manifestim i madh popullor n Tiran pr nder t Kongresit t 4-t t PPSH. Manifestimi, q u zhvillua prpara selis s Komitetit Qendror, ishte madhshtor, entuziazmi pr Partin ishte n kulm. Dolm n ballkon dhe i prshndetm manifestuesit q brohoritnin nn tingujt e bands.
N takimint q patm n Komitetin Qendror me delegacionin e Partii Puns t Kores, q ka ardhur n vendin ton pr t marr pjes n Kongresin e 4-t t PPSH, kryetari i ktij delegacioni tha fjal shum t mira pr Partin ton. Ai na tha, gjithashtu, se :po ai Ivanov, q ishte ambasador i Bashkimit Sovjetik te ju, kur ishte ambasador te ne, n Kore, n vitin 1956, organizoi kundrrevolucionin e armatosur s bashku me nj grup revizionist, pr t rrzuar udhheqjen ton. far banditsh jan kta shok t Hrushovit! Si agjene g-rushte shteti. tt e CIA-s, - organizojn npr bot-
Prital delegacionin e Partis s Punonjsve t Vietnamit dhe biseduam gjat e n mnyr t przemrt me t. Delegacioni u shfaq shum dakord me pikpamjet tona. Ai ka ardhur pr t marr pjes n Kongresin e 4-t t PPSH.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vell. 20, f. 69.
316
.311
E 13 SHKURT 1961*
_
U hap Kongresi i 4-t i Partis s Puns t Shqipris. Nj ngjarje e madhe me rndsi historike. Delegatt e Kongresit jan si shqiponja mali, ashtu si sht Partia jon e lavdishme. Entuziazmi i tyre s'mund t prshkruhet, aq i mahnitshm sht. N orn 8 30 t mngjesit fillova leximin e raportit q mbaroi rreth ors 8 t mbrmjes. Raporti zgjati rreth 8 or. Ai u dgjua me vmendje t madhe dhe u ndrpre shum her nga duartrokitjet e zjarrta dhe ovacionet e fuqishme. N kt Kongres~m....tL prfunduar bazn ekonornike t socializmit_ n_Shal : peri,nqytfsha.T,deuynj etap t re. Ndrtimi i plot i shoqris socialiste u prcaktua si qllim strategjik. N raport n emr t Komitetit Qendror t'Partis dhash orientimet e zhvillimit t vendit n kt etap. Gjat disa planeve pesvjeare vendi yn do t shndrrohet n nj vend industrialo-bujqsor. Perspektiva t mrekullueshme e presin popullin. Atdheu yn do t bhet m i begat, m i bukur, m i fuqishm, populli m i lumtur.
Filluan diskutimet. T gjitha jan t nj niveli shum t lart, gj q tregon zotsin, vendosmrin, pjekurin politike dhe ideologjike t PPSH. Kjo gj e gzon zemrn time pa kufi. S'ka n bot si Partia jon! Uniteti i elikt e karakterizcrn at. Situata e shklqyer e unitetit t .elikt q po paraqitet edhe nj her n Kongresin ton t 4-t, ka entuziazmuar miqt dhe ka trbuar ata q s'na duan dhe q e treguan haptazi fytyrn e tyre me provokacionet q u prpoqn t kryenin n kt Kongres, n radh t par delegati ek, Barak, delegati sovjetik, ai polak dhe ai rumun. Pr sa i takon delegatit bullgar, ai rri i heshtur, ashtu si edhe hungarezi. Nga delegacionet e huaja foln delegacioni sovjetik dhe ai kinez. Sovjetiku u prpoq t na provokonte vet e t organizonte edhe t tjert kundr nesh, por prpjekjet e tij dshtuan. Kongresi reagoi n mnyr aq t mrekullueshme dhe aq t lart, saq provokatort mbetn t turpruar, kurse miqt t habitur e t gzuar.
318
319
N seancn e pasdites u njoftua vrasja e Patris Lumumbs. Kongresi mbajti nj minut zi. Delegatt dnuan me indinjat t thell krimin e kryer nga bandat e ombes. Me propozimin e nj delegati nga rrethi i Kors, Miniers s Alarupit iu vu emri Patris Lumumba.
F. MERKURE 15 SHKURT 1961
Vazhdojn diskutimet rreth raportit t Komitetit Qendror. Ato jan shum t mira. Kurse delegacionet revizioniste si: eku, sovjetiku, greku, rumuni, polaku, gjermanolindori e tani edhe bullgari, vazhdojn provokimet. Por ata po demaskohen akoma m keq para delegatve t Kongresit. N seancn e pasdrekes vazhduan prsri diskutimet. Delegati bullgar, i cili e mori fjaln n kt seanc, kishte nj fjalim t poshtr, provokues, me insinuata t maskuara. Por Kongresi reagoi edhe ndaj tij n mnyr t mrekullueshme dhe t zgjuar, kshtu q t gjitha insinuatat u kthyen kundr tij. Kur ai, n fund t fjals q mbajti, i dorzoi Kongresit bustin e Dimitrovit, e falnderova dhe me kt rast ngrita lart figurn dhe veprn e madhe t Dimitrovit t lavdishm e t paharruar, milsut t madh t Partis e t popullit tonl. Kshtu, delegati bullgar e hngri nj grusht nga un. Kongresi i ktheu kto aste n nj manifestim me brohoritje frenetike pr miqsin midis popullit t
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 20, P. 293.
321
320 21 27
Shqipris dhe atij t Bullgaris dhe pr shtjen pr t ciln luftoi e punoi Dimitrovi.
Behar Shtylla u takua me ambasadort e vendeve t demokracis popullore, t cilt i vuri shkurtimisht n dijeni pr komplotin jugosllavo-grek t kurdisur kundr vendit ton, n bashkpunim me disa tradhta'r shqiptar brenda vendit dhe t arratisur n Jugosilavi dhe n koordinim me Flotn e 6-t Amerikane n Mes'dhe.
E ENJTE 16 SHICURT 1961
Edhe sot delegatt tan n Kongres vazhduan diskutime shum t mira e me nivel. Ardhja e pionierve n tribunn e Kongresit ishte mallngjyese n kulm. Sken e mrekullueshme. Nuk i mbajta dot lott. Prshndetja e pionierve ishte n lartsin e Kongresit. Diskutimet rreth raportit t Komitetit Qendror dhe t Komisionit Qendror t Revizionimit u mbylln. Kongresi i aprovoi njzri dhe me ovacione.
N prshndetjen e tij delegati grek provokoi n mnyr t poshtr Kongresin. N lidhje me shtjen e mbrojtjes s kufijve jugor nga rreziku i monarko-fashistve grek dhe Flots s 6-t Amerikane, ai na doli prkrahs i Venizellosit dhe kundr qndrimit t Partis son ndaj ktij armiku t popullit shqiptar. Iu dha nj grusht i merituar n sy t t gjith delegatve t huaj, duke e quajtur provokator. Pas ksaj, ai u largua nga godina ku mbahet Kongresi. Le t shporret! Revizionistt e tjer e mbrojtn me druajtje, kur322 323
se t gjith delegatt e huaj marksist-leninist aprovuan qndrimin ton.
Mesazhi i KQ t Partis Komuniste t Brazilit ishte i mrekurfCieshm. Kongresi e priti at me ovacione, sepse ai ishte nj fitore e madhe pr Partin ton dhe marksizm-leninizmin, por njkohsisht edhe nj grusht i tmerrshm pr oportunistt.
U paraqit raporti i Komitetit Qendror t Partis mbi direktivat e planit t tret pesvjear. Gjith delegatt me duartrokitje e ovacione shprehn besimin e madh n vijn e drejt t Partis dhe vendosmrir.Z.*: pr realizimin e programit madhshtor t planit t tret pesvjear. Pas raportit filluan diskutimet. Vazhdon prshndetja e delegacioneve t huaja. Kryetari i delegacionit korean foli shum mir, kurse delegacionit vietnamez akoma m mir. Kjo ishte trime deri tash, midis e ncie -tieve t delegacioneve pjesmarrse n Ko-
ngres.
Delegatt gjerman e rumun, t cilt, gjithashtu, morn pjes, foln shum keq, ashtu si kan dhe vijn e partive t tyre.
324
325
E SHTUNE 18 SIIKURT 1961
E HENE 20 SIIKURT 1961
N seancn e sotme vazhdojn diskutimet rreth raportit mbi direktivat e planit t tret pesvjear. Vazhdon prshndetja e t huajve. E mrekullueshme ishte prshndetja e insicknezianitPati ovacione n sali. T tilla jan edhe prshndetjet e bra nga delegati i Partis s Malezis, Tajlands, Japonis e Birmanis, q, gjithashtu, shkaktuan ovacione t mdha. N kto dit t punimeve t Kongresit t Partis son u dukn qart poshtrsit e grupazhit oportunist t krerve t disa delegacioneve t huaja, me Pospjelovin n krye. Por t gjith pjestart e ktij grupazhi u izoluan, ata mbetn vetm e jan hutuar. Fryma revolucionare e Kongresit i ka vn ata n pozita shum t vshtira. Ajo ata i demaskon, por shpesh edhe i detyron t duartrokasin dhe t shastisen. Taktikat e ndjekura prej tyre jan t poshtra e po u dshtojn.
Dita e fundit e Kongresit. Pasi u aprovuan rezolucioni i Kongresit, direktivat e planit t tret pesvjear dhe ndryshimet n Statutin e Partis, n emr t Prfaqsis i paraqita Kongresitt pr shqyrtim e aprovim listn e kandidatve pr antar dhe kandidat t Komitetit Qendror dhe filluan votimet e fshehta.
Votat ishin me unanimitet t plot. Asnj antar e kan idat i omitetit Qendror s'kishte t paktn nj Ky alit"--KongreSi i unanimitetit absovot kundr. ._ lut e t elikt. Zhvilluam mbledhjen e par t Plenumit t ri t Komitetit Qendror2, ku zgjodhm Byron Politike dhe Sekretariatin e Komitetit Qendror. N seancn plenare t fundit mbajta fjaln e mbylljes3. Entuziazm i paprshkruar. Kshtu Kongresi i mbaroi punimet me sukses t ' plot.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 20, f. 295. 2. Po aty, f. 300. 3. Po aty, f. 304.
326
327
N mbrmje u dha pritje n Pallatin e Brigadave. do gj shkoi mir.

Sot paradite patm nj takim rne delegacionin sovjetik q mori pjes n punimet e Kongresit t 4-t t Partis s Puns. Duke na paraqitur disa t dhna false t disa specialistve sovjetik dhe t mbshtetur nga nj jallan shahit ek, ata na akuzuan se ne gjoja s'e dashkemi Bashkimin Sovjetik. I pyeta nse e dgjuan raportin q mbajta n Kongres dhe 'thash atje pr Bashkimin Sovjetik. Menjher nxorn n shesh at q krkonin: Nuk u vjen mir q ne e ndajm Hrushovin nga Bashkimi Sovjetik. Ja, pra, se 'na krkojn t drguarit e Hrushovit! Ne u dham atyre prgjigjen e merituar jo vetm pr kt shtje, por edhe pr shum shtje t tjera. Ata jan intrigant. N kt takim kishin tendenca zbutjeje. T shohim.
Gati t gjitha delegacionet e vendeve t demokracis popullore u larguan nga vendi yn. U larguan delegacionet e partive komuniste e puntore t Bashkimit Sovjetik, ekosllovakis, Bullgaris, Gjermanis, Rumanis, Hungaris, Polonis, Kubs si dhe ato t Italis dhe t Francs. Kshtu, pra, u larguan t gjith revizionistt.
828
329
E MERK UR 22 SHKURT 1961
I dhash udhzime delegacionit q do t prfaqsoj vendin ton n mbledhjen e Kshillit t Ndihms Ekonomike Reciproke. Ajo do t mbahet n Berlin. Sigurisht, n kt mbledhje, shtjet shtrohen sa pr form, se ato, n fakt, zgjidhen jasht saj. Por ne duhet ta ngrem atje shtjen se sovjetikt dhe ekt nuk duan t rregullojm kontratat e parashikuara pr planin ton t tret pesvjear.
Bisedova me shokt pr krkesat ekonomike q do t'i parashtrojm delegacionit kinez q kryeson Li Hsien Nieni para se tr largohet nga vendi yn.
330
331
E DIEL F. SHTUNP 25 SHKURT 1961 26 SHKURT 1961
Biseduam me shokun Li Hsien Nien dhe delegacionin kinez 1 q mori pjes n Kongresin e 4-t t Partis son pr problemet ideologjike, politike dhe ekonomike, q dalin prpara vendeve tona.
TEZAT E BISEDES Qr ZHVILLOVA ME LI HSIEN NIENINI a) Detajimi i kreditit dhn nga Kina pr pes vjett 1961-1965. N radh t par duhet t na sigurohen, me do kusht, brenda ksaj kredie, `nj uzin kimike pr prodhim plehrash azotike, nj fabrik imentoje, nj uzin pr plehra fosfatike dhe disa unitete t vogla pr shkrirje hekuri. Kto pr arsye se jan objektet m t rndsishme t pesvjearit, pa t cilat s'mund t zhvillohet bujqsia, s'mund t arrihen ndrtimet dhe, duke parashikuar se sovjetikt dhe ekt, q na i japin kto, do t na sabotojn, duke mos na i dhn fare, duke na i vonuar ose duke i shtyr afatet e dorzimit me qllim q t dmtojn Partin, prestigjin dhe udhheqjen e saj n popull. U tham shokve kinez se qeveria sovjetike dhe ajo eke, edhe pse kan firmosur dhnien e kredive
N mbrmje, n Pallatin e Brigadave, dham tje pr nder t delegacionit kinez.
333 332
pr pesvjearin, do gj e kan pezulluar n mnyr skandaloze e t njanshme. Qllimi i tyre me kto veprime armiqsore sht t bjn presion mbi Partin, Qeverin dhe udhheqjen ton, q ne t'i nnshtrohemi vijs armiqsore politike e ideologjike t Nikita Hrushovit dhe grupit t tij trockist e revizionist. Por kjo nuk do t ngjas kurr. Hrushovi dhe shokt e tij nuk do t ken asnj sukses. N rrugn e tyre t drejt t mospruljes prpara presioneve t fardoshme, te ne, popull, Parti, udhheqje jan t bashkuar si nj trup i vetm. b) I tham Li Hsien Nienit mendimin ton se Hrushovi dhe grupi i tij jan revizionist t vendosur, se ata s'kthehen nga rruga, se do t ven deri n fund n kt rrug armiqsore. Ata i sjellin dme koiosale shkimit Sovjetik, kampit ton, socializmit dhe kOmunizmit. Ai dhe grupi i tij, gjoja nn parulln e Mbrojtjes s paqes, po i bjn lshime t njpasnjshMe imperializmit amerikan, po prhapin, po fuqizojn, _po mbrojn revizionizmin modern. Hrushovi dhe grupi i tij po dobsojn mbrojtjen e vendeve tona. Uclhheqjet aktuale n partit komuniste dhe puntore, si ato n vendet e demokracis popullore t Evrops, ashtu edhe ato n Perndim, jan solidare me Hrushovin, e ndjekin at qorrazi, ua kan hipur n zverk partive t tyre, maskohen dhe shfrytzojn poshtrsisht autoritetin e Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik etj. Prandaj situatn ne e konsiderojm t rnd. Ne do t jemi shum vigjilent, s'clo t bjm asnj lshim parimor dhe politik. c) Partia jon do ta mbroj me sa t mundet Bash334
kimin Sovjetik dhe Partin Komuniste t Bashkimit S7:i7felik t Lenih-Stalinit. Kjo sht veanrisht e domosdoshme n kto momente shurn t rnda. Ne do t jemi solidar dhe do t mbshtetim do gj t qeveris sovjetike dhe t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, q sht n vij t drejt, marksiste-leniniste. Ne do t ruajm aleancn dhe miqsin me ta dhe me t gjitha shtetet e demokracis popullore. Do t ruhemi nga do provokacion i tyre, do t evitojm q mosmarrveshjet tona t thella politike dhe ideologjike (pr vet fajin e tyre) t bhen llafe pazari dhe nga kto t prfitoj armiku. Por, n rast se ata shkojn n kt rrug, ather do t marrin nga ne prgjigjen e merituar. Hrushovi dhe miqt e tij kan synime t poshtra kundr vendit dhe Partis son. Duke na konsideruar t vegjl, ata do t prpiqen me do kusht t na shtypin. Taktika jon karshi tyre do t jet e ashpr dhe pa asnj lshim. Jemi t bindur se me ne sht masa drrmuese e komunistve t vrtet t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik dhe t partive t tjera komuniste e puntore. Me ne sht Partia Komuniste e Kins dhe partit e tjera t bots. Kto situata t rnda pr komunizmin ndrkombtar jemi t bindur se do t kaprcehen, n mos sot, nesr. Fitorja sht jona, e marksizm-leninizmit.
U nisa pr pushime n Vlor. Koha sht shum e mir. Rrugs tokat me grur gjelbrojn pr bukuri. Gruri sht i mbar, urim e lumturi pr popullin. Fshatarsia ka punuar shum mir, me besim t madh te 335
Partia dhe tek e ardhmja. Fieri ishte zbukuruar me nj varg apatamentesh t reja, q vjet nuk ishin. Rruga sht asfaltuar. Brenda nj viti kooperativistt e Novosels kan ngritur nj numr shtpish t reja. Ato jan vila t mrekullueshme. Kjo dshmon pr suksesin e kolektivizimit te ne, pr mirqenien e kooperativistve. N Vlor qndruam n Shtpit e bajameve.
VLOR, E ENJTE 2 MARS 1961
Koha sht shum e bukur. Prpara shtpive ku banojm, me nj pamje madhshtore, shtrihet deti i kaltr, gjiri i mrekullueshm i Vlors, me Sazanin e me Karaburunin hijernd prpara, me qytetin heroik dhe me kalan e Kanins n kodr, e cila i prngjet nj shqiponje q vzhgon armikun e prtejdetit.
336
22 - 27
337
Partia dhe tek e ardhmja. Fieri ishte zbukuruar me nj varg apartamentesh t reja, q vjet nuk ishin. Rruga sht asfaltuar. Brenda nj viti kooperativistt e Novosels kan ngritur nj numr shtpish t reja. Ato jan vila t mrekullueshme. Kjo dshmon pr suksesin e kolektivizimit te ne, pr mirqenien e kooperativistve. N Vlor qndruam n Shtpit e bajameve.
VLO1M, E ENJTE 2 MARS 1961
Koha sht shum e bukur. Prpara shtpive ku banojm, me nj pamje madhshtore, shtrihet deti i kaltr, gjiri i mrekullueshm i Vlors, me Sazanin e me Karaburunin hijernd prpara, me qytetin heroik dhe me kalan e Kanins n kodr, e cila i prngjet nj shqiponje q vzhgon armikun e prtejdetit.
336
22 - 27
337
VLORE E SHTIINE 4 MARS 1961
VLORE, E DIEL 5 MARS 1961
Shkuam n kalan e Kanins. Koha sht shum e bukur. T vshtruar q nga kalaja, Vlora, Sazani dhe Karaburuni kishin nj pamje t mrekullueshme. Deti shklqente. N ann tjetr, nga verilindja, larg n horizont, dukej madhshtor mali i Tomorit. Atdheu yn sht i bukur, s'ka t dyt n bot! Nn kala shtrihen pyjet gjithnj t gjelbr t ullinjve shekullor. Ktyre pyjeve po u shtohen tash ullinj t rinj. Pr ne ullinjt e Vlors jan me rndsi historike, sepse mjaft luftra pr liri jan zhvilluar nn kta ullinj. Muhaxhirt e ndjekur nga greku kan jetuar me muaj n mjerim t madh nn drurt e ktyre ullinjve. Shum ka vuajtur ky populli yn.
Morm vendim, t eilin do ta vm n zbatim menjher, q gjith Ujin e Ftoht, q prej vendit q quhet Kala dhe deri n kazerma, n t dal t Skels, ta pastrojm, ta veshim me portokalle e me agrume t tjera, me ullinj e me fiq. Do t bhet parajs e vrtet dhe brezat e ardhshm do t na urojn. S'do t ket n bot vend turistik si ky! Prpara tij s'do t jen gj as
N mbrmje ishim pr dark te Hysniu me rastin e datlindjes s tij.
338
339
VLOR, E MARTE 7 MARS 1961
VLOR, E ENJTE 9 MARS 1961
Koha sht e bukur. Shkuam me Hysniun n Kodrn e Kuzbabait. Q ktej qyteti shihet si n pllmb t dors. Prpara duket qyteti i ri me rrug t drejta, me bulevardin e ri, me shtpi trikatshe e me fabrika, ndrsa rrz kodrs qyteti i vjetr dhe i dashur, qyteti historik. N ato ndrtesa kan rrahur zemrat e t parve, jan br mbledhje historike, jan marr vendime pr luft kundr pushtuesve italian, sht shpallur pavarsia e Shqipris. N ato shtpi t part tan kan lindur fmij, i kan rritur dhe i kan edukuar me frymn tradicionale patriotike. Atje kan br mbledhje dhe kan luftuar partizant dhe komunistt e lavdishm t Vlors.
Kishim pr dark shokt birman dhe malez q morn pjes n Kongresin ton t 4-t. Ishin jashtzakonisht t knaqur. Na foln pr vendet e tyre, pr luftn, pr perspektivat. Ata foln pr dmin e madh q u ka sjell e va-zhdon t'u Sjell vija e gabuar revizioniste e Hrushovit n punn e tyre. Partit komuniste t ktyre vendeve, reaksioni i lufton me vijn e Hrushovit. Ata e admirojn Partin ton dhe vijn e saj t drejt.
340
341
VLOR, E PREMTE 10 MARS 1961
VLOR, E SHTIINE 11 MAlitS 1961
Bashk me shokt e me fmijt vajtm e vizituam Apoionin, ku gjeta shum ndryshime. Muzeu sht nj gj e bukur, i pastr e plot drit. Eksponatet, q jan shum t vlefshme, jan sistemuar mir. Apolonia sht vend historik dhe qendr turistike. Nj e ardhme e shklqyer e pret kt muze. Grmimet e mvonshme do t japin zbulime akoma m t bukura, me interes dhe me vler historike. Ekzistojn mundsit q Pojani t lr pas shum vende t tjera t bots nga pikpamja e zbulimeve arkeologjike. T punohet me kujdes dhe shpejt.
N mbrmje vajtm n estrad. Me ne ishin edhe shokt birman e malez. Folklori ishte paraqitur dobt; kur nuk kishte teprime, skeet nuk ishin t kqija, n rast t kundrt ktheheshin n bufonrira. Duhet punuar m shum n kt drejtim, sepse kemi njerz me talent q mund t bhen kngtar e aktor t mir, n qoft se organizohen e drejtohen si duhet.
342
343
VLORE, E HEN 13 MARS 1961
VLORE, E MERKUR 15 MARS 1961
Koha sht e bukur, prandaj bashk me shokt dolm shtitje n kodrat e ullishteve t Panajas. I gjith fshati kishte dal n pun, npr ara dhe n prashitjen e vreshtave. Gruri sht shum i mbar. Traktori punonte e diskonte n arat buz knets.
344
Nikita Hrushovi, prve provokacioneve e presioneve t tjera, po pengon plotsimin e nevojave t bazs detare t Vlors. Kjo sht me t vrtet nj tradhti e madhe. Atje jan pezulluar t gjitha punimet. Ksaj i thon q t ndihmosh e t lsh t qet t bjn punn e vet imperializmi amerikan dhe Flota e tij e 6-t q ndodhet n Mesdhe. Sazani dhe Karaburuni, q jan kobure kundr forcave imperialiste, po mbeten si trofe t pambushura pr faj t revizionistit Hrushov. Kjo situat sht e padurueshme dhe e papranueshme. Pr kt qndrim ai s bashku me shokt e vet do t prgjigjen! Prpara udhheqjes s Partis del nj detyr e mae shinn e rncre'Sishitie: duhet t'i shpjegojm dhe dh popullit thelbin e tradhtis s hrushovianve, t'i tregojm shkaqet, pasojat dhe rreziqet e saj t mdha. Grupit t Hrushovit dhe atyre q e pasojn at, duhet t'ua bjin kt derhaskirri, sepse veprimtaria e tyre pr komunizmin ndrkombtar, veanrfS'ht prvendin ton, sht shum e rrezikshme. Partisia kemi thn gdo gj hapur. Tani duhen sqaruar -njeriit-e popullit. T mbrojm Partin, armiqve t'u biem n kok. 345
.
E 11111 20 MARS 1961*
Prita ambasadorin sovjetik J.V. Shikini, i cili m dorzoi nj letr nga Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, ku propozohet q mbledhja e Komitetit Politik Konsultativ t vendeve pjesmarrse t Traktatit t Varshavs t bhet n datn 28-29 t ktij muaji. N letr thuhet se mbledhja duhet t bhet e nivelit m t lart, domethn me pjesmarrjen e sekretarve t par, t kryeministrave, t ministrave t Punve t Jashtme, atyre t Mbrojtjes dhe t kryetarve t Komisionit t Planit t do shteti antar. N rendin e dits jan vn dy raporte: Raporti i mareshalit Greko mbi gjendjen e ushtrive t vendeve t Traktatit t Varshavs dhe ai i kryetarit t Komisionit t Planit t Bashkimit Sovjetik pr industrin e armve dhe shprndarjen e tyre. E pyeta ambasadorin nse do t kishte raport politik n kt mbledhje, kush do ta mbante at dhe cilat ishin tezat. Duke i br edhe disa pyetje t tjera sqa1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 20, f. 361.
ruese, i vura n dukje se, para se t na krkohej aprovimi, duhej t na drgoheshin tezat e raporteve dhe projektrezolucionet e mbledhjes, q atje t shkonim t prgatitur dhe jo vetm sa pr t shkuar radhn. Ai nuk iu prgjigj pyetjeve q i bra, se s'dinte 't thoshte, por premtoi se shtjet q i ngrita, do t'ia referonte Mosks. Si vihet re, preokupimi i vetm i Mosks dhe i ambasadorit sht a jemi ne dakord, pa br asnj pyetje, q t bhet mbledhja n datn q caktojn ata dhe nse un do t vete atje. Ato pak mbledhje t Traktatit t Varshavs q jan br deri tash, kan qen krejt formale, teknike dhe fare pa kuptim, vetm sa pr t thn q u b nj mbledhje e traktatit. Edhe kjo q thirret tash e asaj natyre sht. Nikita Hrushovi e bn kt mbledhje pr arsye t planeve t tij n arenn ndrkombtare, kurse, pr sa u takon tratativave dhe kombinacioneve q ai kurdis, kurrkush nuk i krkon llogari. Hrushovi pengon dhe refuzon furnizimin ton me arm. Kurse me krkesn pr vajtjen time n Mosk synon q vet ne t'i mbulojm planet e tij t errta. Por un nuk do t shkoj jo vetm sepse shtjet q do t diskutohen n at mbledhje jan thjesht teknike, ushtarake, jan pr ministrin e Mbrojtjes, por edhe pr shkak t t gjitha qndrimeve t poshtra dhe armiqsore q mbajn kundr Partis e vendit ton t gjith pjestart e Traktatit t Varshavs. Sigurisht, dhnia e armve ka rndsi shum t madhe pr ne, por ato mund t na jepeshin edhe pa qen nevoja t mblidheshim, kshtu si krkon Hrushovi, sepse pr kt ka marrveshje. Kjo mbledhje duhet t 347
346
ket me siguri qllime politike, por shtjet politike do t shtrohen nga Nikita, si i interesojn atij. Ai do t'i paraqes ato si gjra t rastit, t dors s dyt (kurse ato jan vendimtare), pra, pa raport zyrtar e pa vendime, sepse edhe vendimet q ai vet i krkon, po vet i shkel. Ai bn sikur pyet e kshillohet me t tjer (kurse me ne as kt s'e bn), dhe pastaj vepron si t'i doj qejfi. Kto veprime t Hrushovit jan skandaloze dhe t rrezikshme jo vetm pr vendet tona socialiste, por edhe pr njerzimin. Nj procedur e till u ndoq edhe para nj viti n nj mbledhje t ksaj natyre. Atje Nikita filloi t. llap kundr imperialistve, bile u mor vendim q, pr shtjen e traktatit t paqes me Gjermanin t'u vinim. imperialistve kmbt n nj kpuc, duke nnshkruar ne, shtetet socialiste, nj traktat t till me Gjermanin Demokratike etj., etj. Por asnj vendim i ksaj mbledhjeje nuk u zbatua, sepse Nikita Hrushovi i mori ato npr kmb. Kshtu do t ngjas dhe me kt mbledhje. Veprimet e Hrushovit jan ofenduese dhe shkatrrimtare. Ai krkon q ne t'i mbajm ison dhe t komprometohemi n dallaveret e tij. Por ne s'i ham kto. Mjaft m me gnjeshtra!
E MARTP. 21 MARS 1961
Udhheqjes sovjetike iu prgjigjm se pranojm t bhet mbledhja e Komitetit Politik Konsultativ t vendeve pjesmarrse t Traktatit t Varshavs n Mosk duke theksuar se delegacionin shqiptar do ta kryesoj ministri yn i Mbrojtjes.
349 348
E SHTUNE 25 MARS 1961
Bisedova me shokt pr qndrimin q do t mbaj delegacioni yn n mbledhjen e Komitetit Politik Konsultativ t vendeve pjesmarrse t Traktatit t Varshavs q do t mbahet n Mosk.
Mbledhja e Sekretariatit mori n shqyrtim nj varg problemesh. N kt mbledhje na ishte paraqitur nj relacion mbi zhvillimin e lvizjes pr t fituar titullin Brigad dhe sulmues i puns socialiste, ku kritikoheshin shokt e Bashkimeve Profesionale pr ndihm jo t efektshme ndaj ksaj lvizjeje. Propozova q lidhur me kt problem t botohet nj artikull n shtyp, i cili t bj t ditur studimin e ksaj shtjeje nga Sekretariati i Komitetit Qendror dhe t shtroj detyra pr t gjith, duke kritikuar rrept Bashkimet Profesionale dhe organizatn e
U shqyrtua edhe puna e Partis me kuadrin e Ministris s Punve t Brendshme pr vitin 1960. Pr kt problem theksova rndsin q ka puna pr edukimin, ngritjen ideologjike e profesionale dhe kalitjen e kuadrove t ksaj ministriel.
350
351
Ministri i Shndetsis na infomol pr gjendjen
e paaftsis n pun. I kritikova ashpr Ministrin e

Shndetsis, ndrmarrjet dhe Bashkimet Profesionale pr situatn q ekziston n kt drejtim, gj q duhet ndryshuar menjherl.
E MARTE 28 MARS 1961*
Ministri yn i Mbrojtjes, kryetari i Komisionit t Planit t Shtetit dhe ministri i Punve t Jashtme, u nisn pr n Mosk pr t marr pjes n mbledhjen e Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs. N aerodromin e Mosks ata i pritn Poljanski, Firjubini, mareshali Bagramian dhe nj gjeneral. Sovjetikt rezidencn ua kan caktuar n kodrat Lenin. P.sht hera e par q nj delegacion shqiptar vendoset n kodrat Lenin. Atje sovjetikt onin t tjert, miqt e tyre t afrt. Por tash na uan edhe ne, sepse vila e Zareies u dogj. Kur ishim n nntor t vitit t kaluar n Mosk, ne e braktism at dhe shkuam n ambasadn ton, se n Zareie na dgjonin me aparatura prgjimi.
Mbledhja e Byros Politike midis shum shtjesh, rreth t cilave diskutoi, mori n shqyrtim edhe raportin Mbi nj regjim m t fort kursimi n t gjitha drejtimet e ekonomis dhe t kulturs popullore, si dhe shtjen Mbi gjendjen ekonomike t fshatarsis dhe t kooperativave bujqsore n zonat malore. Pr sa i prket shtjes s par, raporti q na u paraqit tregon se direktivat e Kongresit nuk jan mbajtur parasysh si duhet, nuk sht reflektuar thell n frymn e punimeve t Kongresit, ndryshe do t ishin zgjidhur e do t ishin realizuar m mir problemet dhe detyrat q dalin n fushn ekonomike. N diskutimin tim u prqendrova n disa shtje kryesorel. Lidhur me shtjen tjetr theksova q brenda mundsive t shikojm se 'ndihm mund t jap shteti pr ngritjen ekonomike t zonave malore, por kjo ndihm t kuptohet drejt2.
1, Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 20, f. 366.
352
23 27
353
Sot, n orn 5 t mngjesit mora nj radiogram nga delegacioni yn q ndodhet n Mosk pr t marr pjes n mbledhjen e Komitetit Politik Konsultativ t vendeve antare t Traktatit t Varshavs. M njoftojn se mareshali Greko n orn 23 t dits s djeshme, u kishte dorzuar nj letr me qllime friksimi dhe shantazhi. N t ai krcnonte se, n rast se ne nuk pranojm q baza e Vlors t bhet krejt sovjetike dhe t gjitha anijet t merren krejtsisht n dorzim nga sovjetikt, ather ai do ta shtroj kt shtje n mbledhjen e Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs dhe do t krkoj nga qeveria sovjetike q baza t hiqet fae nga Vloral. Si shihet, kjo krkes krcnuese sovjetike i prngjet krkess s dikurshme titiste pr drgimin e t famshmeve divizione jugosllave n Shqipri, gj q kishte pr qllim pushtimin e Shqipris. 2sht po kto qllime ka dhe qeveria e Hrushovit. Sovjetikt krkojn t shkelin traktatet dhe marrveshjet q kan nnshkruar, ta ken Vlorn baz t tyre dhe t bjn atje far t duan. Por atyre kto nuk u shkojn dhe nuk kan pr t'u shkuar kurr me ne. Prandaj i
porosita shokt e delegacionit se si t'u prgjigjen sovjetikve zjarr pr zjarrt dhe Grekoja e mori prgjigjen para se t mbante raportin e tij n mbledhje, sot m 28 mars. N fakt n raportin e tij mareshali Greko nuk e zuri fare n goj shtjen e bazs. Si duket, t paktn mareshalin prgjigjja jon e bri q t trhiqet nga akti i tij i poshtr. T shohim far do t bjn Hrushovi ose pjesmarrsit e tjer kur t mbajn fjalimet e tyre. Sido q t veprojn ata, ne prgjigjet i kemi gati. Do t godasim cilindo q do t prek interesat e popullit, t atdheut dhe t Partis son, n mnyr t till q ata ta mbajn mend prjet.
1. Grekoja, n at koh kryekomandant i forcave t armatosura t Traktatit t Varshavs, qllimisht e dorzoi shum von letrn, n mnyr q delegacioni shqiptar t mos kishte koh t prgatiste prgjigjen pr shtjen e bazs s Vlors. Letra e Grekos binte n kundrshtim t plot me marrveshjet e arritura n kuadrin e Traktatit t Varshavs, sipas t cilave anijet luftarake t bazs do t'l dorzoheshin RPSH pas nj periudhe t shkurtr.
1. N radiogramin q shoku Enver Hoxha i drgonte m 28 mars 1961, ora 730, delegacionit shqiptar q merrte pjes n mbledhjen e Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs, vihej n dukje: shtja e bazs. Qeveria Shqiptare nuk pranon as ndryshimin m t vogl nga statukuoja aktuale e prcaktuar nga marrveshjet zyrtare n mes dy qeverive... Theksoni se do vendim q do t marrin n drejtim t heqjes s bazs dhe t mosfurnizimit t saj me armatime sipas marrveshjeve dhe kontratave, dobson mbrojtjen e kampit socialist e t Shqipis dhe i bn krejtsIsht prgjegjs. (Enver Hoxha, Letra t zgjedhura, vll. i 3-t, f. 96.)
354
355
Delegacioni yn q mori pjes n mbledhjen e Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs u kthye sot nga Moska dhe na informoi pr ka ndodhi atje. Ndodhi ashtu si e kishim parashikuar. Hrushovi dhe shokt e tij t vendeve t demokracis popullore, q ishin marr vesh q m par, filluan n mbledhje sulmet shpifse dhe paparim kundr Partis s Puns, Kongresit t saj t 4-t dhe Qeveris son. Mbledhja ishte prgatitur apostafat kundr nesh, kurse rendi i dits ishte vetm nj pretekst dhe alibi politike. Por t gjith ata morn prgjigjen e merituar nga delegacioni yn. Qllimi kryesor i ksaj mbledhjeje ishte t diskreditonin vijn e drejt t Partis son, t na friksonin q t kapitullonim ose t pranonim q ta kthenim Vlorn n nj baz detare sovjetike. Natyrisht, shpifjet e tyre u demaskuan, u zbuluan krejtsisht qllimet q kishin. Pr sa i prket bazs nga ana jon do t'u japim prgjigjen q meritojn. Pr kt shtje sot po punoj pr diskutimin q do t mbaj pasnesr n mbledhjen e Byros Politike. Ne do t'ua bjm t qart se baza sht jona e nuk do t kthehet kurr n nj baz sovje356
tike, se duhet t ruhet statukuoja dhe t gjitha anijet q ndodhen atje duhet t merren n dorzim nga pala jon, si sht parashikuar nga marrveshjet prkatse. N kt mbledhje, vetm Janosh Kadari u tregua m i moderuari n qndrimet ndaj nesh dhe kjo karakteristik e tij vazhdon t jet q nga Mbledhja e 81 partive komuniste e puntore n Mosk. Ambasadori kinez, i cili ishte i pranishm n mbledhje, mbajti nj qndrim krejt asnjans. Ai nuk foli fare dhe nuk tha asnj fjal atje n mbrojtje t tezave tona. Ky qndrim i tij s'sht as i rregullt dhe as drejt. Kinezi pati druajtje t shfaq pikpamje. Pse? E ardhmja do t na e sqaroj kt.
357
N kt mnyr, Hrushovi dhe grupi i tij heq krejt maskn dhe del ashtu si sht, nj trockist, nj tradhtar i marksizm-leninizmit.
E PREMTE 31 MARS 1961
Mbledhja e Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs q u b n Mosk, sht vazhdim i puns armiqsore t Nikita Hrushovit dhe i grupit t tij kundr Partis dhe vendit ton, sht vazhdim i t njjtave qndrime t tyre n Mbledhjen e Mosks t nntorit 1960, por kt her n platformn politike dhe ushtarake. Nikita Hrushovi, i mbshtetur edhe nga t tjert, n kt mbledhje mori n fakt vendim t mos na furnizoj m me armatime, t heq bazn e Vlors, duke u br kshtu nj koncesion t madh imperialistve amerikan e Flots s tyre t 6-t n Mesdhe dhe t'i pres Shqipris ndihmat ekonomike t akorduara q m par. Ky vendim i tij sht njkohsisht nj sulm kundr Kongresit t 4-t t Partis son dhe vijs s tij t drejt marksiste-leniniste. T nesrmen e mbarimit t mbledhjes n fjal, sovjetikt bn edhe nj veprim tjetr armiqsor. Zvendsministri i Jashtm sovjetik, Firjubin, lajmroi ambasadorin ton n Mosk se nuk lejohet t shprndahet n Bashkimin Sovjetik raporti im mbajtur n Kongresin e 4-t. 358
359
E SHTUN 1 PRILL 1961
E HEN 3 PRILL 1961
Bm mbledhjen e Byros Politike, n t ciln u raportua mbi punimet e mbledhjes s Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs. Diskutuan t th shokt dhe u shprehn plotsisht solidar dhe dakord pr qndrimin e mbajtur. Diskutova edhe unl. N mbledhje vendosm t'u drgohet nj letr t gjith antarve t Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs, ku t'u thuhet se ne pranojm vetm ka sht vendosur prej vitesh n marrveshjen zyrtare pr bazn e Vlors, domethn, anijet q ndodhen atje t merren n dorzim sa m par shqiptart, prndryshe sovjetikt t largohen prej andej.
Vum n dijeni ambasadorin kinez pr zhvillimin e mbledhjes s Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs q u mbajt n Mosk si dhe pr pikpamjet tona rreth shtjeve dhe vendimeve q u morn atje.
Ministri yn i Mbrojtjes m informoi pr takimin e bisedimet q u zhvilluan midis gjeneralit sovjetik Antonov e zyrtarve t tjer ushtarak q e shoqronin at dhe gjeneralve tan, pjesmarrs n takim. Kta t fundit ikn pa arritur asnj prfundim, pse sovjetikt u lan atyre t kuptojn q armatime nuk do t na japin.
360
361
E MART 4 PRILL 1961
Ambasadori hungarez dha nj pritje me rastin e 16-vjetorit t lirimit t Hungaris. Shokt q morn pjes n pritje i lan atij t kuptoj q ne e shohim se udhheqja hungareze nuk na hedh gurin, n nj koh kur t gjith t tjert na sulmojn poshtrsisht. Ambasadori hungarez paraqitet njeri i mir. Interesant sht se as ky, as ambasadori hungarez n Sofje dhe as Bella Bisku q mbajti fjalimin n mbledhjen solemne t organizuar me kt rast n Budapest, nuk e zun fare n goj emrin e Hrushovit.
Rishikova artikullini pr vizitn e komandantit t Flots s 6-t Amerikane n portet jugosllave. Ndryshova titullin dhe forcova disa pjes t tij e sidomos pjesn ku flitet pr komplotet e prbashkta q jugosllavt dhe amerikant kurdisin kundr vendit ton. Ndr t tjera theksoj se vizita t ksaj natyre t njsive luftarake dhe t admiralve t Flots s 6-t
Amerikane n ujrat dhe skelat jugosllave nuk ndodhin - e pare dhe as jan-fe-rtIf. Marina amerikane pr 1-ier e lufts lvrin me nj -kryelartsi agresive n ujrat e Mesdheut dhe t Adriatikut, sikur kto t ishin ujrat territoriale t SHBA-s. sht e qart se komandanti i Flots s 6-t Amerikane nu_k shkon n Jugosllavi pr turizm mbi nj kryqzor t pajisur me raketa t telekomanduara dhe qje - ka brenda 1 000 marinsa. Ai shkon te miqt e tij, te njerzit q kan gjuh t prbashkt me t. NnadrairAli Xhorxh Anderson shkon n Jugosllavi vetm pak jav kur nga tribuna e Kongresit t 4-t t PPSH ne denoncuam botrisht komplotin e rrelikshrh q kishin prgatitur kundr pavarsis s Sliqipris Jugosllavia e reakidni grek n bashkpunim me Flotn e _6-t Amerikane dhe me disa tradhtar shqiptar, komplot ky q u drrmua dhe u plasi n duar. Dihet nga t gjith se Flota e 6-t Amerikane sht ni forc agresive goditse kryesore imperializmit amerikan dhe e NATO-s ri-Mesdhe. Ajo sht n pa-trullim t vazhdueshm, demonstron dhe krcnon duke u prpjekur t'u tregoj popujve t brigjeve t detit Mesdhe se do prpjekje e tyre pr liri dhe pr nj jet m t mir do t ket si prgjigje zjarrin e armve t saj dhe bajonetat e kmbsoris detare t kryqzorve. Flota e 6-t Amerikane sht gjithmon gati pr t'u hedhur me trbim kundr pavarsis s popujve. Ngjarjet n Lindjen e Afrt dhe zbarkimi i kmbsoris detare n Liban e treguan qart kt. Popujt ndjekin me vigjilenc kt veprimtari t imperialistve amerikan dhe t aleatve t tyre. Vigji363
362
lenca e popullit shqiptar dhe e Partis s tij t Puns bhet akoma m e madhe. Detyrat e saj kombtare dhe internacionaliste Shqipria e re e popullit kurr nuk do t'i harroj.
E 51P,IIKURE 5 PRILL 1961*
U dorzuam ambasadorve t vendeve t demokracis popullore dhe t Bashkimit Sovjetik letrn e Qeveris son drejtuar qeverive t tyre n lidhje me mbledhjen e Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs dhe vendimin q u mor atje pr t ardhmen e bazs s Vlors. N letr ne ua bjm t qart se refuzojm q baza e Vlors t merret n dor nga sovjetikt. Anijet luftarake q ndodhen atje duhet t na jepen neve sa m par, sepse, n baz t marrveshjeve q ekzistojn, ato na prkasin neve. N rast t kundrt Qeveria jon krkon q ushtarakt sovjetik t largohen prej andej, sepse kjo do t ishte zgjidhja m e mir dhe m e dshirueshme pr ne n kto situata. Ne nuk do t lejojm kurr q Vlora t pushtohet nga trupat sovjetike. Ne do t mbrohemi vet nga rreziku imperialist edhe pa pasur bazn, por, po t pranojm krkesn e Hrushovit, baza e Vlors bhet shum e rrezikshme pr pavarsin e atdheut ton e t vendeve fqinje...
304
365
E ENJTE
6 PRILI, 1961
do dit e m shum po prcaktohen konturet e bllokads s turpshme t ndrmarr nga ana e bllokut revizionist me Hrushovin, Titon e Gomulkn kundr Shqipris. Kta t tre jan eksponentt e rrezikshm t ksaj bande revizioniste me karakter ndrkombtar, q vepron brenda kampit t socializmit dhe lvizjes komuniste ndrkombtare. Grupi i Novotnit, Dezhit e Ulbrihtit sht duke ndjekur, gjithashtu, rrugn tradhtare t trios kryesore, por deri tash me nuanca t vogla. Pr sa i prket Zhivko-Cedenbalit, kta jan marioneta pa vler dhe shrbtor t thjesht t Nikita Hrushovit. Palmiro Toliati, q sht n krye t Partis Komuniste Italiane, dhe ata q ka prreth nuk jan vese revizionist t pandreqshm, q veprojn lidhur me trion kryesore dhe i shrbejn kapitalizmit italian. Edhe Moris Torezi po ndjek rrugn e tradhtis s Hrushovit, por edhe ky me disa nuanca. Koha do ta demaskoj plotsisht tr lojn e tyre. Tito-Hrushov-Gomulka po sulmojn nga t katr ant Partin dhe vendin ton, n mnyr t organizuar dhe t koordinuar. Banda e Titos sulmon haptazi, kom366
ploton me imperialistt amerikan, kryen akte diversioni n kufirin ton, organizon gjyqe false kundr nesh dhe boton <J,ibrin e bardh. Kurse Hrushovi dhe Gomulka, t mbshtetur edhe nga t tjert, na sulmojn, po akoma jo publikisht. Ata i kan prer ndihmat ekonomike e ushtarake pr vendin ton dhe, duke dashur t mbulojn komplotet e tyre dhe t Titos kundr shtetit ton, pretendojn se kan t drejt t kontrollojn proceset e gjyqit t Teme Sejkos, ngjarje kjo pa precedent n historin e shteteve sovrane. Ata na krcnojn me heqjen e bazs detare nga Vlora duke i ln kshtu dor t lir Flots s 6-t Amerikane n Mesdhe. Ata na akuzojn ne si luftnxits dhe turbullues t bashkekzistencs n Ballkan dhe si dogmatik. E gjith kjo veprimtari antishqiptare sht e organizuar nga revizionistt. Prball ksaj situate, ne duhet t jemi shum vigjilent! Duhet ta shpartallojm kt bllokad, t luftojm me forc, me vendosmri dhe me zgjuarsi n t gjitha frontet! Ne jemi t bindur se do t'i shkatrrojm kta armiq, pse kemi t drejt, pse jemi n rrugn e Leninit, pse ata q na sulmojn jan tradhtar dhe tradhtia kurdoher shembet dhe shkatrrohet nga drejtsia, nga lufta e drejt revolucionare. Masat n partit komuniste dhe puntore t bots jan me ne. E drejta jon do t kuptohet n mos sot, nesr, n mos shum shpejt, m von. shtja jon nuk do t humbas kurr!
367
E SIITUN 8 PRILL 1961
Dy fshatar nga Xibr-Murriza e Matit kan ardhur pr t m takuar e pr t m krkuar, n emr t bashkfshatarve t tyre, anulimin e vendimit t Presidiumit t Kuvendit Popullor n lidhje me caktimin e kufirit midis fshatit t tyre dhe fshatrave BastarMurriz t rrethit t Tirans. Komisioni i caktuar pr t'i sqaruar fshatart e Xibr-Murrizs pr kt shtje, nuk ka arritur t'i bind. Puna e kufirit midis fshatrave e zonave m t gjera n vendin ton nga forcat reaksionare antipopullore sht prdorur kurdoher si moll sherri e pr t futur grindjet vllazrore midis njerzve. Porosita shokt e sekretaris q t'u thon prfaqsuesve t fshatit Xibr-Murriz, se s'karn far bj un derisa atje ka shkuar nj komision. Duhet t'u rekomandohet organizatave-baz t Partis t sqarojn popullin, t zbatojn vendimin, dhe t jen prgjegjs n rast se ndodh ndonj gj e paplqyer (kjo sht urgjente).
Gazeta Zri i popullit botoi sot artikullin tim mc titullin Anije luftarake t Flots s 6-t Amerikane n portet jugosIlave. 1 Sikurse kam theksuar edhe n artikull, kjo vizit sht nj demonstrim jo pa qllim kundr vendit ton. Ajo bhet pak jav pas Kongresit t 4-t t Partis dhe denoncimit botrisht t komplotit t rrezikshm q kishin prgatitur kundr pavarsis s vendit ton JugosIlavia n bashkpunim me Greqin, me Flotn e 6-t Amerikane dhe me disa tradhtar shqiptar.
.
368
24 27
369
E HENE 10 PRILL 1961
E MART11 11 PRILL 1961
Bisedova me kryetarin e delegacionit ton qeveritar ekonomik, i cili nesr niset pr Pekin e Phenian pr t prfunduar dhe pr t nnshkruar objektet e kreditit pr pesvjearin e tret. Kinezt po u prgjigjen krkesave tona n mnyr t knaqshme.
Revizionistt ekosllovak po i vazhdojn krcnimet kundr vendit ton. N pritjen e dhn nga rumunt n Bukuresht pr nder t delegacionit t partis dhe t qeveris ekosllovake q ka shkuar n Rumani, ministri i Punve t Jashtme t ekosllovakis i tha ambasadorit ton atje: Mosmarrveshjet n kampin e socializmit po thellohen dhe po bhen t rrezikshme. Duhet t merren masa pr t'i eliminuar.
370
371
E MERK CIIE 12 PRILL 1961
E ENJTE 13 pniu, 1961
Sot prita nj grup t rinjsh dhe t rejash pjesmarrs n takimin e par kombtar t prfaqsuesve t skuadrave q punojn pr t fituar titullin Skuadr e puns socialiste n bujqsi. Ishin rreth dyzet veta, t rinj plot entuziazm, optimizm e zgjuarsi. Realizues t mrekullueshm. Pata nj bisedl shum t przemrt me kta t rinj, t cilt i prgzova pr sukseset q kan arritur dhe i porosita q me shembullin e tyre t trheqin gjith masn e rinis dhe punonjsit e bujqsis n fshat.
Sovjetikt hodhn njeriun e par n hapsir, majorin Juri Gagarin. Raketa kozmike me njeriun, n largimin minimal nga siprfaqja e toks (n perigje) 175 km dhe n distancn maksimale (n apogje) 302 km, pasi bri xhiron rreth toks, u ul n tok. Gagarini u kthye shndosh e mir. Mrekulli e shekujve dhe kt e bri vendi i Revolucionit t Madh Socialist t Tetorit.
1. Shih: Enver lioxha, Vepra, vll. 20, f. 391.
Vazhdojn sulmet kundr nesh. Tani ato jan m t hapta. N komunikatn e prbashkt, q u botua pas bisedimeve midis delegacionit t partis dhe t qeveris s ekosllovakis dhe atij t Rumanis, n nj vend thuhet: Jo vetm do t luftojm kundr revizionizmit dhe dogmatizmit, por edhe kundr do goditjeje q krkon t prish unitetin e kampit socialist. T poshtrit! Ata prgatitin provokacione kundr nesh. Prandaj duhet t jemi vigjilent! Ulbrihti me Toliatin provokuan hapur q ne t binim n provokacionin e tyre. Tash provokojn ekosllovakt dhe rumunt n mnyr indirekte dhe krcnojn. T jemi gati e t prgatitur, se armiku punon. T evitojm gabimin m t vogl, pse armiqt jan gati t kapen pas tij pr t shprthyer fushatn kundr nesh.
373 372
F. SHTUNE E PREMTE 14 PRILL 1961 15 PRILL 1961
As dje dhe as sot Pravda nuk ka botuar telegramin zyrtar t urimit ton pr hedhjen e Gagarinit n hapsir. N shtypin sovjetik nuk ka as edhe nj radh pr manifestimet e popullit ton me kt rast. do gj injorohet dhe kjo bhet me qllim q t na diskreditojn prpara opinionit sovjetik.
Mbledhja e sotme e Sekretariatit, prve shum shtjesh, shqyrtoi edhe punn e br gjat tremujorit t par n sektorin e nafts dhe disa probleme q dalin atje. N diskutimin q bra pr kt problem theksova disa detyra q sektori i nafts duhet t'i plotsoj m mir se deri tanii. Prfaqsuesit e qeveris bullgare dhe ata t qeveris rumune pranuan dhe shkuan n Athin, ku do t mblidhen tok me grekt dhe me jugosllavt, pr t biseduar pr shtjet e Ballkanit, pa ne. Kshtu ata pranuan dhe u bashkuan me pikpamjet titiste pr ta izoluar vendin ton.
N mnyr t organizuar sovjetikt, gjermant dhe ekt vazhdojn presionet kundr nesh. Ata njoftuan Albturizmin se sivjet nuk do t drgojn turist, megjithse pr kt ne kishim kontrata t rregullta.
Prita n vizit protokollare ambasadorin e ri t Republiks Demokratike Popullore t Kores. Duket shok i mir.
Bullgart na njoftuan se kan zbuluar nj grup revizionist antiparti t lidhur me jugosllavt. Sa grupe t tilla, t hapta dhe t maskuara ka atje, q i ndihmon revizionizmi n kok! Ky zbulim sht sa pr t'u hedhur hi syve leshkove.
374
375
E IIENE 17 PRILI, 1961*
N Bashkimin Sovjetilc vazhdojn spastrimet n mas n udhheqjen e republikave. Kt her u prjashtuan nga partia sekretari i par, sekretari i dyt, sekretari i tret i komitetit qendror t Taxhikistanit dhe kryeministri. T gjith kta pse gjoja kishin gnjyer n shifrat pr pambukun!
Sot kishim mbledhjen e Presidiumit t Kuvendit Popullor. Prve t tjerave shqyrtuam edhe gjendjen n kshillat popullor t rretheve Prmet e Sarand. Shokt drejtues t Prmetit duhet t bjn kujdes ta ruajn traditn e hauzeve pr ujitjen e tokave, pasi kjo sht shum e dobishme dhe Prmeti sht dalluar pr kt. Ua bra shokve t rrethit nj sugjerim t till.
Sot n mngjes, n orn 5, amerikant dhe mereenart kuban sulmuan Kubni. Filluan luftimet. Populli heroik kuban nuk do t mposhtet! U dukn 'jan n t vrtet mburrjet e poshtra t Hrushovit se do t hedh raketat. Sa false tingllon e famshmja rrug paqsore e marrjes s pushtetit q
1. M 15 dhe 16 prill, aeroplan amerikan B-26 bombarduan Havann dhe disa qytete t tjera t Kubs. Zbarkimet u bn n pika t ndryshme t provincs Oriente, duke prfshir edhe Plazhin e Zhironit.
376
377
predikojn revizionistt Hrushov-Gomulka-Toliati e ko*, mpani! Jo vetm q bor *ezia s'ta 'ep pushtetin pa ia rrmbyer ke me dhun, por edhe kur e ke fituar me dhun, t sulmon q t ta rrmbj.-Kuba do t vuaj, por tradhtia e madhe e revizionistve me Hrushovin e shokt e tij do t demaskohet n syt e popujve dhe t komunistkve t vrtet.
N Kub lufta vazhdon e ashpr. Kam bindjen e plot se populli kuban do t fitoj, pse sht i armatosur, i mobilizuar e n revolucion. Prve artikujve, deklarats s Qeveris dhe mitingjeve npr ndrmarrje, u dhan porosi q sot pasdreke n gjith Shqiprin t organizohen demonstrata dhe mitingje n shenj solidariteti me popullin heroik kuban.
378
379
E ItaRKUR 19 PRILL 1961
E ENJTE 20 PR1LL 1961
Mbledhja e Byros Politike analizoi punn e Bashkimeve Profesionale t Shqipris dhe shtjet q do t shtrohen n Kongresin e 5-t t Bashkimeve Profesionale. Mendoj q n raport duhen vn n dukje m mir shtjet e mdha q preokupojn organizatn e t kritikohen m konkretisht t metat, n mnyr q t hapet perspektiva se si do t zhduken ato e si do t mobilizohen masat pr kryerjen e gjith atyre detyrave q kan prpara. Edhe shokt t ktij mendimi ishin. Shkmbyem mendime rreth prbrjes s Kshillit t ri Qendror t Bashkimeve Profesionale.
Kubanezt fituan. Sulmi i imperialistve amerikan dhe i mercenarve t tyre u thye, kundrrevolucionart u asgjsuan. Kt e deklaroi sot Kastroja. Fitore e shklqyer! Fitore e madhe pr Kubn, fitore e madhe pr ne e revolucionin n prgjithsi. Vrtetimi i vijs s drejt t Partis son, disfat e vijs oportuniste revizioniste t Hrushovit e kompani, dshtim i politiks s lajkave, t buzqeshjeve e t lshimeve ndaj imperialistve. Dshtim pr imperialistt amerikan. Kshtu do t dshtojn n planet e tyre gjith ata q komplotojn edhe kundr nesh. Populli yn e gjith popujt revolucionar kurr nuk mund t mposhten. Armiqt do t demaskohen kurdoher!
Luftimet n Kub vazhdojn, por radiot perndimore japin shenja dshprimi. Sulmi po dshton.
380
381
E PREMTF 21 PRILL 1961
E DIEL
23 PR1LL 1961
M lajmruan nj veprim t poshtr dhe t turpshm t sovjetikve. Ata i dhan urdhr vaporit q po shkarkonte n Durrs hekur e materiale t tjera pr Pallatin e Kulturs n Tiran t'i ngarkoj ato prsri dhe t'i kthej n Bashkimin Sovjetik. Armiqsi t ktilla ndaj popurlit dhe vendit ton mund t tregojn vetm imperialistt dhe revizionistt. S'ka gj, ne do t ecim prpara, por mjer populli vlla sovjetik se n 'duar ka rn, far banditsh pa skrupull kan marr fuqin n Bashkimin Sovjetik!
N mbrmje agjencia HSINHUA njoftoi se n Pekin u nnshkruan marrveshjet pr dhnien e pajisjeve t plota dhe t ndihms teknike RP t Shqipris nga RP e Kins, pr specialistt dhe pr prdorimin e kredis s dhn nga pala kineze pr kt pesvjear. Nnshkrimi i ktyre marrveshjeve sht nj sukses ekonomik e politik pr ne dhe nj grusht pr ata q s'ia duan t mirn popullit e Partis son.
382
383
Reaksioni ultra i djatht francez po prgatit grushtin e shtetit fashist. Dje n Algjeri gjeneralt fashist francez morn pushtetin dhe krcnojn Francn. Besoj se komunistt francez do t vn mend dhe do t shohin 'sht rruga paqsore e marrjes s pushtetit.
E HENE 24 PRILL 1961
U el Kongresi i 5-t i Bashkimeve Profesionale t Shqipris. Shoku Gogo mbajti raportin. N emr t Komitetit Qendror t Partis Kongresin e prshndeti shoku Rita Marko.
Qeveria hungareze hodhi posht, me terma t ult, letrn e Qeveris son n lidhje me mbledhjen e Traktatit t Varshavs. Pavarsisht se 'jan udhheqsit hungarez, n kt qndrim t tyre duket qart presioni i Hrushovit.
Ambasadori sovjetik, sapo zbriti nga avioni, i dorzoi Beharit nj not t poshtr, me t ciln akuzon n mnyr shpifse paln ton se gjoja ne kemi krkuar largimin e specialistve sovjetik t nafts. Ambasadori dhe ata q e kan drguar jan njerz shum t ult, falsifikator dhe t gjitha kto i bjn q t justifikojn heqjen e specialistve dhe prerjen e kredive.
. 384
25 - 27
385
E MERKURE PRILL 1961
Vazhdojn diskutimet n Kongresin e Bashkimeve Profesionale. Optimizm i madh, vendosmri e patundur e klass son puntore pr t plotsuar me nder detyrat e caktuara nga Kongresi i 4-t i Partis.
Vazhdon Kongresi i Bashkimeve Profesionale. Entuziazm i paprshkrueshm, unitet i elikt rreth Partis dhe Komitetit t saj Qendror. Diskutime me nivel t lart. Mjaft nga t ftuarit e huaj sillen shum poshtrsisht. Fjalimet e tyre u pritn ftoht.
Sot funksionart e ambasads sovjetike, duke vepruar n mnyr armiqsore, thirrn me shpejtsi n Tiran nja dymbdhjet specialist dhe nesr i largojn ata pr n Bashkimin Sovjetik. Dhjetve prej tyre u ka mbaruar afati. Kta specialist jan nga ata q punonin n ndrtimin e Pallatit t Kulturs, n Trikotazhin e Kors dhe n Kombinatin e Sheqerit. Kjo sht nj mnyr armiqsore veprimi. Ve t tjeras .h, sovjetikt duket i ka trbuar komunikata e ndihms q na jep Kina dhe veprojn si armiq, por si armiq t marr. do dit e m tepr po bhet shum e qart far klike ka ardhur n krye t Bashkimit Sovjetik. Duhet shum vigjilenc me kta tradhtar!
Zgjedhjet e Bashkimeve Profesionale u bn sot mbasdite. Vetm nj i zgjedhur kishte 2 vota kundr dhe nj tjetr 1 vot kundr. Mbyllja e Kongresit t 5-t t Bashkimeve Profesionale t Shqipris ishte madhshtore.
Me nj ngutsi t turpshme ambasada sovjetike vazhdon t grumbulloj n Tiran specialistt sovjetik, pr t'i kthyer n Bashkimin Sovjetik. Shum sovjetik qajn kur ndahen me njerzit tan.
386
387
E ENJTE 27 PRILL 1961*
F. PREMTE 28 PRILL 1961
N mbledhjen q u zhvillua n Athin pr rnirkuptimin ballkanik ne nuk morm pjes pse grekt nuk i dhan vizn e hyrjes delegacionit ton, ndrsa jugosllavt, me siguri kan influencuar te grekt q ne t izoloheshim. Rumunt dhe bullgart drodhn vithet. Ata nuk e mbajtn fjaln q than se nuk do t shkonin, n rast se grekt nuk do t na jepnin neve viz. Bile, as q na vun n korent se 'u b e se 'u tha atje. Kuptohet se kundr nesh jan br shpifjet e zakonshme. Miqt, sigurisht, kan heshtur, por me kt qndrim veten demaskojn. Komunikata q u lshua ishte nj lng pa krip dhe pa asnj pik yndyre.
Bised me shokun Pupo Shyti, i cili raportoi mbi prfundimet e punve me shokt kinez. do gj mbaroi mir. Kinezt t gjitha krkesat tona i plotsuan. Ata do t na ndrtoin kt pesvjear disa ndrmarrje industriale, do t na furnizojn si traktor etj.
Sot kishim pr drek t shoqen e S.K. Neumanit, militantit t vjetr komunist ekosllovak q m 1914 ishte efektiv i ushtris austriake q erdhi n Elbasan. Ai ka shkruar vjersha pr Shqiprin dhe ka br piktura pr Elbasanin.
338
389
n Greqi. Lidhur me kt hartova tezat e artikullit q do t shkruaj pr t demaskuar qllimet e ksaj vizite.
E SHTUN 29 PRILL 1961
N t gjith vendin ran shira n sasi t. mjaftueshme. Kaq shi sa ka rn sht flori pr grurin dhe pr t gjitha kulturat. Sivjet do t kemi grur. Pambuku sht mbjell kudo 45 dit m par se do vit. Ka entuziazm t madh dhe vrull t paprshkrueshm n kooperativistt pr mbjelljen e duhanit dhe t misrit n kohn e duhur. N bujqsi deri tash gjendja paraqitet shum e mir. N industri do ndrmarrje e tejkaloi planin e tremujorit t par. Besojm se puna e palodhur, vija e drejt e Partis do t bjn q sivjet kudo t korrim suksese. Koha po na ndihmon. Gjithashtu, Kongresi i 4-t i Partis ka ngjallur entuziazm, patriotizm dhe nj mobilizim t paprshkrueshm n Parti e n popull pr realizimin dhe pr tejkalimin e detyrave.
S shpejti Rankoviif do t bj nj vizit zyrtare

1. N at koh ishte zvendspresident i Kshillit Ekze-
kutiv Federativ t Jugosllavis dhe ministr i Punve t Brendshme. Shkoi n Greqi m 4 maj 1961.
390
391
E DIEL $O PRILL 1961
Shiu vazhdon t bjer. Po nuk pushoi mund t na dmtoj. Rrezikohet t na kalbet pambuku e t na prishet gruri; ky shi na pengon edhe n mbjelljen e misrit, sido q pr kt t fundit kemi akoma afat. Punt n bujqsi do t na shkojn mir n qoft se shiu pushon. Bari pr ushqimin e kafshve sht br shum mir.
Realizimi i planit n industri po shkon mir, ka edhe tejkalime. Entuziazmi sht i madh. Udhheqja aktuale sovjetike vazhdon me kmbngulje punn e saj armiqsore kundr Partis dhe popullit ton. Pr ne ajo ka vendosur ligjin e heshtjes; n shtypin sovjetik pr Shqiprin nuk flitet fare, krejtsisht fare. Asnj informat ose lajm nuk botohet pr aktivitetin ton t jashtm. Diplomatt sovjetik dhe miqt e tyre kudo prpiqen t'i izolojn krejtsisht diplomatt tan. N Bashkimin Sovjetik shpifin pr ne, na sulmojn dhe na shajn. 392
Ktu, n mnyr t poshtr hoqn dhe vazhdojn t heqin specialistt sovjetik, t cilt n shumic nuk e aprovojn kt veprim t qeveris s tyre. Shum prej tyre kan qar, kur jan ndar me njerzit tan. Nga baza detare e Vlors sovjetikt akoma nuk jan trhequr, por duket se po bjn prgatitje. Tatojn pulsin ton nse do t prpiqemi apo jo t mbajm katr nndetset q na prkasin. Ata van deri n provokacion. Roja sovjetike u ktheu automatikun marinarve tan q do t hipnin n luftanije. Megjithat, tant u futn. Vet ambasadori sovjetik dhe gjenerali Andrejev i udhheqin kto veprime. Ndihmat ekonomike na i kan prer. Na krcnojn edhe pr marrveshjet mbi bazn e kleringut. Vendet e tjera t demokracis popullore jan, gjithashtu, kundr nesh, ato mbajn q t gjitha ann e sovjetikve. Kinezt na prkrahin. Ata jan dakord me qndrimin ton dhe e quajn heroik. Ata na prkrahin edhe ekonomikisht. Koreant, gjithashtu, na ndihmojn dika. Delegacioni yn qeveritar ekonomik po pritet przemrsisht kudo n Kin.
393
E FIENE 1 MAJ 1961
E MARTE 2 MAJ 1961
N orn 10 00 filloi parakalimi i popullit t Tirans pr nder t 1 Majit. Megjithse binte shum shi dhe populli e ne u bm si zogj t lagur, prap entuziazmi ishte shum i madh. N fund t parads rregulli sikur u prish pak, por kjo sht e kuptueshme n nj koh me kaq shum shi.
u botua sot artikulli me tituN ______jn_2_p.cuuai Zz Prse Rankovii shkon n Athin?I. Rin Vizita n Athin e ktij titisti t egr antishqiptar
lidhet me dshtimin e komplotit t prbashkt me greka e me amerikant kundr vencht tone, kompiot t
cilin ne e denoncuam nga tribuna e Kongresit t 4-t t Partis dhe me kurdisjen e komploteve t tjera pr t
ardhmen.
394
395
fjalim t shkurtri, ku theksova, prve t tjerave, edhe kontributin e madh q ka dhn kjo shkoll e mesme, m e vjetra e vendit ton, pr prhapjen e arsimit n t gjitha ant e Shqipris. I kshillova nxnsit t'i ruajn traditat patriotike t shkolls s tyre e t bhen msues t denj t popullit. Pastaj vizitova klasat dhe laboratort.
ELBASAN, MnItKURE 3 MAJ 1961
U nisa pr vizit n rrethin e Elbasanit. Vizitn e par e bra n Kombinatin e Drurit. N bisedat q pata rne puntor, teknik e inxhinier, msova se atje plani realizohet e tejkalohet. Po ndrtohej korpusi i fabriks s vogl pr mobiliet e kurbuara. Makinerit pr kt fabrik kan ardhur dhe po montohen.
Vizitova kooperativn e bashkuar Qemal Stafa t Shirgjanit. N do z detyrat i kishin realizuar. Kishin rezultate shum t mira n rendimentet e n cilsin e grurit, duhanit e perimeve. Blegtorin po e shtojn. I porosita drejtuesit e kooperativs pr shum gjra, por sidomos pr forcimin e organizimit t puns n kooperativ, e n radh t par, pr forcimin e organizats-baz t Partis.
Vizitova shkolln pedagogjike Luigj Gurakuqi. Gzim i madh i nxnsve dhe msuesve. U mbajta nj 396
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 21, t. 1. 3)7
t tjer. 1V1obilizim 1 papar, besim, suksese. Plot shtpi t reja e t bukura jan ngritur n kt kooperativ.
ELBASAN, E ENJTE 4 MAJ 1961
Vizitova vreshtiz e ri t ndrmarrjes bujqsore t rrethit, me m shum se 100 hektar. Nj vresht me t vrtet shum i bukur. Drejtori i ksaj ndrmarrjeje sht njeri me iniciativ, praktik dhe puntor i mir. Duhet ta zgjerojm kt objekt deri n 300 hektar. I kshillova edhe puntort q t kujdesen vazhdimisht pr shtimin e siprfaqes s mbjell.
Vizitova Rafinerin e Nafts n Crrik; u takova me puntort e saj t mrekullueshm. Koht e fundit, me forcat e tyre, ata ngritn oxhakun e lart metalik n nj koh rekord, gati n nj or e gjysm. Qeveria sovjetike po na saboton, s'na drgon materialet e kontraktuara. Por me njerzit e mrekullueshm q kemi do t mposhtim do penges n rrugn ton.
Mbasdite pata nj bisedl me kuadrot drejtues t Partis dhe t pushtetit t rrethit. Mbasi shpreha prshtypjet shum t mira q krijova gjat qndrimit dyditor n kt rreth, u fola t pranishmve mbi qndrimin e drejt q mbajti delegacioni yn n Mbledhjen e 81 partive komuniste e puntore n Mosk, n nntor t vitit 1960. U theksova shokve se ato q shtroi dhe mbrojti me forc Partia jon n kt mbledhje, nuk ishin shtje personale, por shtje t mdha parimore, shkelja e t cilave rrezikon kauzn e madhe t socializmit e t komunizmit. Me kt rast bra nj pasqyr t ndeshjes s ashpr q ne patrn atje me revizionistt sovjetik dhe me ata q i pasojn. Fola gjithashtu edhe pr disa probleme t tjera t situats ndrkombtare, t gjendjes n lvizjen komuniste botrore e mbi bashkpunimin e vendit ton me Kinn. N fund u fola pr detyrat e rndsishme q u dalin prpara shokve t ktij rrethi, t cilat duhen kryer me sukses. Shum besim dhe entuziazm vrehej n fytyrat e njerzve. N mbrmje u dha nj program nga grupet artistike t shtpis s kulturs.
Vizitova edhe kooperativn bujqsore t Gostim-Shtpanjit. Pash parceln e duhanit, u ndala dhe bisedova me antart e nj brigade dhe me kooperativist 393
39
mitingut, tok me popullin vendosm kurora n varrezat e dshmorve. Bra vizita n familjet e dshmorve dhe t patriotve t Lufts Nacionallirimtare.
ELBASAN - LIBRAZHD - POGRADEC, E PREMTE 5 MAJ 1961
Shokt nga Tirana m vun n dijeni pr letrn e poshtr t sovjetikve n lidhje me heqjen e bazs s Vlors. Do t vendosim si do t veprojm.
Vura nj kuror n varrezat e dshmorve n Elbasan. I mbajn shum mir. N Librazhd vizitova Fabrikn e Prpunimit t Rrushit. Fabrik e mir, e re, e pajisur me makineri moderne. N sheshin e Librazhdit u takova me gra t ktij rrethi, q kishin ardhur pr mbledhjen e plenumit t organizats s tyre. Zhvillova nj bised t shkurtr mjaft t przemrt me to. Nj ndjenj e fort gzimi manifestohej. Vizitova Miniern e Hekur-Nikelit n Pishkash. Puntort, drejtori, inxhiniert dhe gjeologt e ksaj miniere punojn shum mir dhe jan entuziast. U fola n karriern e ksaj miniere, q sht krejt n maj t shkmbit. Perspektiv e mrekullueshme pr metalurgjin e zez. Miting i madh n fushn e sportit n Pogradec. Pas 400
26 - 27
401
i prgzova pr iniciativat e lavdrueshme q kan marr e i porosita q t'i ojn ato edhe m tej. U fola gjithashtu edhe pr probleme t situats s brendshme e t jashtme.
POGRADEC, E SHTUNE 8 MAJ 1961
Vizitova kooperativn e kombinuar t artizanatit. Vajta n disa reparte. M bri prshtypje t mir reparti i mobilieve. Kjo kooperativ sht me t vrtet nj fabrik e vogl. Puntort e saj jan mjeshtr t vrtet.
Shkova n kooperativn bujqsore t zmadhuar t Starovs. Dikur ky fshat ishte iflig i bejlerve t Starovs, q n kohn e lufts u dogj, sepse ishte qendr e ballistve. Tash krejt fshati ka ndrtuar shtpi t reja t bukura. Kjo kooperativ sht nga m t mirat dhe ka perspektiva t shklqyera.
Pasdreke u organizua nj miting i madh me popullin e Pogradecit. N fjalimini q mbajta n kt miting, prve problemeve t brendshme, trajtova edhe disa shtje t gjendjes ndrkombtare e t lvizjes komuniste e puntore, si vendosmrin e Partis son pr t zbatuar me kmbngulje vijn e drejt marksiste-leniniste, luftn kundr imperializmit amerikan q sht i egr e luftnxits, zbatimin me besnikrin m t madhe t msimeve t Leninit dhe t Stalinit pr sa i prket lufts kundr revizionistve, shrbimet q revizionistt jugosllav u bjn imperialistve e t tjera shtje. Dorzova edhe flamurin tranzitor pr nder t 20-vjetorit. Entuziazm i paprshkruar.
Bisedova me shokt dhe vendosm pr notn q do t'u dorzohet sovjetikve pr shtjen e bazs detare t Vlors.
Vizitova kooperativn bujqsore t bashkuar t Zervasks. Kryetari i saj dhe sekretari i Partis jan shok t mir, njerz me iniciativ, prandaj dhe kooperativa q drejtojn ata sht nj kooperativ e prparuar. Zhvillova nj bisedl me kuadrot e ksaj kooperative, t cilt
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 21, f. 38. 1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 21, f. 47.
402
403
I
i
KORE, E DIEL 7 MAJ 1961
KORE, E FIN 8 MAJ 1961
Pushova. Paradite shtitm n kodrat e shn Thanasit dhe pasdreke, duke ecur n kmb, vizituam lagjet krejt t reja t qytetit. Shum shtpi t bukura njkatshe jan ngritur n nj koh fare t shkurtr nga punonjsit, me kredit q u jep shteti.
Vizitova Miniern e Qymyrgurit t Mborje-Drenovs. Punt atje shkojn mir. Plani tejkalohet, puntort jan t knaqur; jetojn mir n shtpi t reja. Ushqimi n mens ishte shum i mir. Pr tre vakte n dit paguajn vetm 50 lek. Vizitova do gj n minier dhe u fola puntorve mbi gjendjen.
Vizitova Uzinn e re t Porcelanit. Perspektiva e saj sht e mir. Punohet n mnyr t organizuar.
Vizitova kooperativn e leshpunuesve. Gzim i paprshkrueshm i puntoreve. Qilimat q endin ato jan t bukur. Bisedova me puntoret, i falnderova pr pritjen e ngroht dhe i prgzova pr punimet artistike q nxjerrin nga duart.
Sot pasdreke u takova me nj grup kuadrosh dhe ushtarsh t repartit ushtarak t qytetit. Me kt rast 404 405
fola pr sukseset e arritura n zhvillimin ekonomik te vendit, pr disa probleme t situats ndrkombtare, si dhe pr domosdoshmrin e forcimit t pandrprer t vigjilencs revolucionaret.
KORE, E MART2 9 MAJ 1961
Sot paradite vajta n repartin ushtarak t kufirit e t Sigurimit. Bisedl e przemrt me oficert dhe kufitart. Pasi i falnderova pr pritjen shum t ngroht q m bn, u fola pr probleme t brendshme t vendit dhe pr gjendjen ndrkombtare. Dashuri dhe besnikri e madhe pr Partin. Vizitova kooperativn e bashkuar bujqsore t Pojanit. Kooperativ me perspektiv. T gjith kooperativistt punojn shum mir dhe kan arritur suksese. Kan filluar parcelimin e tokave, t cilat i vizitova. Zhvillova nj bised n kryesin e kooperativs 2. Vizitova kooperativn e bashkuar t Lumalasit. Knaqsi e madhe. Edhe ktu u fola kooperativistve 3. Vizitova furrn e fshatit q ishte me t vrtet shum e
406
407
mir. Bujqsin e kan t mbar. Kan ndrtuar edhe hauze e rezervuar pr ujitjen e tokave. Pasdreke n shtpin e kulturs t qytetit u takova me kuadro t Partis, t pushtetit dhe t ushtris t rrethit. Folat prpara tyre pr problemet m t rndsishme politike, ideologjike dhe ekonomike t vendit ton, pr detyrat q dalin n realizimin e planit t tret pesvjear, me qllim q, n radh t par, t prmirsohet jeta e popullit, t'i plotsohen atij m mir nevojat q ka pr ushqime, pr banesa, pr veshmbathje etj.; fola gjithashtu pr mobilizimin e gjithanshm q vihet re n masat punonjse pr t kaluar vshtirsit dhe pr t plotsuar detyrat e t tjera. Theksova pastaj edhe vshtirsit q jan krijuar koht e fundit n lvizjen komuniste ndrkombtare si pasoj e qndrimeve revizioniste t udhheqjeve t disa vendeve socialiste, si dhe qndrimin e drejt q ka mbajtur gjat gjith ktyre kohve Partia jon. Vendosmri, qartsi, besnikri dhe entuziazm i madh i t gjithve. Pas biseds u dha nj shfaqje artistike e organizuar shum mir.
E MPAKURE 10 MAJ 1961
N mngjes u nisa me avion pr n Tiran, ku arrita pas nj fluturimi prej 25 minutash.
Bised me shokun Hysni. M vuri n dijeni pr gjendjen n prgjithsi. do gj shkon mir.
Sot ra breshr. Ky na prish grurin, na pengon mbjeIljen e misrit dhe na prish lulet e ullinjve, q deri tash jan jashtzakonisht t mbar.
408
409
E ENJTE 11 MAJ 1961
E PREMTE 12 MAJ 1961
Ambasadori yn n Mosk m informoi pr situatn politike n Bashkimin Sovjetik. Veanrisht skandaloz ishte fjalimi i Hrushovit n drekn e 1 Majit. Fjalimi i tij ishte histerik, i shthurur, antimarksist, sulmues, antishqiptar, antikinez, krcnues pr vet kuadrot sovjetik. T gjith t pranishmit u skandalizuan. Kjo tregon pozitat e dobta t grupit t Nikita Hrushovit. N popullin sovjetik ka paknaqsi t madhe, si pr shtjet politike, ashtu dhe pr gjendjen ekonomike.
Pata nj bised tjetr me ambasadorin ton n Mosk. Ai ra foli prsri pr gjendjen e nder n Mosk, pr vshtirsit ekonomike q ka atje, sidomos pr artikujt ushqimor. Ai m foli pr servilizmin e ambasadorve t vendeve t demokracis popullore ndaj Hrushovit dhe njerzve sovjetik, dhe pr qndrimin e ftoht dhe si t frikshm ndaj njerzve t ambasads son. Pastaj m tregoi edhe nj her pr pritjen e dhn me rastin e 1 Majit, ku Hrushovi foli lart nga 12 her si i marr, si i akrdisur. N fund m pr qndrimin shum t mir dhe luftarak t njerzve tan q msojn n Bashkimin Sovjetik.
410
411
E DIEL 14 MAJ 1961
E 11NIE 15 MAJ 1961
U takova me ambasadorin kinez, i cili m komunikoi bisedimet q u En Lai kishte pasur n datn 10 maj me ambasadorin sovjetik ervonjenko dhe Ten Hsiao Pini me kshilltarin e ambasads sovjetike n Pekin. Sovjetikt u kan dorzuar kinezve kopjen e nots q na drguan neve, t nnshkruar nga Kosigini lidhur me bazn detare t Vlors. u En Lai dhe Ten Hsiao Pini, tha ai, e kan dnuar si gabim t rnd dhe shqetsues vendimin sovjetik. Ata nuk e kan aprovuar at. Ten Hsiao Pini, duke folur pr prgjegjsin e madhe q kan Partia Komuniste e Bashkimit Sovjetik dhe Partia Komuniste e Kins, ka thn se, kur u vrtetuan gabimet me Koren m 1956, vet Mao Ce Duni bri autokritik prpara shokve korean. E falnderova ambasadorin kinez pr informacionin.
M njoftuan shokt se gjenerali sovjetik Andrejev, n mnyrn m t poshtr, ofenduese dhe duke grthitur, ka trilluar, ka shpifur e ka provokuar duke thn se gjoja anija jon roj n gjirin e Vlors .<kishte ndaluar dhe i kishte kthyer topin anijes civile sovjetike iaturi q ka ardhur pr t trhequr familjet e marinarve sovjetik. Provokatorit iu tregua vendi dhe njkohsisht iu b nj telegram i rrept proteste mareshalit Grcko, komandant i prgjithshm i forcave t Traktatit t Varshavs. Sovjetikt po prgatitin kundr nesh provokacione t poshtra. Duhet t jemi vazhdimisht vigjilent dhe gjakftoht!
Filloi gjyqi kundr grupit tradhtar t Teme Sejkos, agjent n shrbim t grekve, jugosllavve dhe t amerikanve pr t rrzuar pushtetin popullor n vendin ton.
412
413
E MART 16 MAJ 1961
E MRKUR
17 MAJ 1961
Atasheu yn ushtarak n Mosk i dorzoi gjeneral Antonovit protestn e ministrit ton t Mbrojtjes dhe njkohsisht i tha se ne do t trheqim oficert e marins son q studiojn n Bashkimin Sovjetik. Antonovi dy her me radh i tha shokut ton: Pse shpejtoheni, prisni dhe ca etj. Kt shprehje ia prsriti edhe gjeneral Gusevi. Atasheu yn ushtarak i tha se kam urdhr pr kt dhe do t veproj.
Sovjetikt lajmruan se e shtyn ardhjen e delegacionit t tyre me Firjubinin n krye, pr t marr pjes n komisionin pr shtjen e bazs detare. As datn se kur do vij dhe as arsyen pse e shtyn, nuk na i dhan. Sigurisht n kt mes ka plane dhe intriga nga ana e udhheqjes sovjetike.
Sonte ambasada sovjetike n Tiran njoftoi se nesr vjen nga Moska zvendsministri i Jashtm i Bashkimit Sovjetik, Firjubin me 10 veta si prfaqsues t pals sovjetike pr t marr pjes n komisionin q kemi propozuar ne pr shtjen e bazs s Vlors, q sovjetikt kan vendosur ta likuidojn. T shohim me far predispozicionesh kan pr t ardhur. Besoj se predispozicionet e tyre nuk jan t mira.
414
415
E ENJTE 18 MAJ 1961
E PREMTE 19 MAJ 1961
Ambasada sovjetike n Tiran lajmroi se delegacioni i kryesuar nga Firjubini vjen sot. Ajo dorzoi, gjithashtu, prgjigjen pr notn ton mbi shtjen e bazs detare t Vlors. Me kt not, ashtu si me t tjerat, sovjetikt prpiqen t na bjn ne prgjegjs pr heqjen e bazs etj. Por n fund, n t lihet shtegu hapur (gj q ata e bjn dhe pr demagogji, q ta ken si dokument zyrtar), pr t dhn t kuptohet sikur mund ta pranojn propozimin ton dhe t trhiqen me njfar mnyre nga vendimi q u mor prej tyre n mbledhjen e Traktatit t Varshavs n Mosk.
~~
Trockisto-fashistt e Mosks sot kaluan do kufi. Oficert e marins son i kan bllokuar npr kazerma, nuk i lejojn as t dalin jasht, as t kthehen n atdhe. Ata nuk lejuan atasheun ton ushtarak t marr kontakt me ta dhe e urdhruan t largohet nga Leningradi. As qeverit borgjeze s'e bjn nj veprim t ktill. Deri ktu ka ardhur puna! Protestuam energjikisht. Pezulluam mbledhjen e komisionit shqiptaro-sovjetik pr shtjen e bazs detare t Vlors, q u hap sot, n orn 11. Trockisto-fashistt e Mosks me siguri do t shkojn edhe m tej. Por edhe ne do t'u qndrojm si shkmb graniti, do t'i demaskojm dhe do t'i mundim, se jemi n t drejt, se ndjekim rrugn marksiste-leniniste.
Delegacioni sovjetik erdhi. N t jan edhe gjeneral Antonovi, zvends i par i shefit t Shtabit t Prgjithshm t Ushtris dhe Flots Detare Sovjetike dhe admirali Kasatanov, komandant i Flots Detare t Detit t Zi.
416
2? - 27
417
F. SHTUN 20 MAJ 1961
dhe ia prsriti arsyet e pezuMmit. Firjubini tha se s'e besonte t kishte ngjar kshtu etj., por dje pasdreke Firjubini shkoi te Behari dhe i bri nj deklarat, nga ana e qeveris sovjetike, se asnj penges nuk do t'u bhet oficerve tan q t kthehen n atdhe. Me nj fjal sovjetikt, prpara s drejts son, u sprapsn me turp. Ata po veprojn si gangster.
Klika tradhtare e Kremlinit vazhdon provokacionet e saj t poshtra. Kjo klik dboi si person t padshirueshm atasheun ton ushtarak n Mosk, duke krkuar t largohet nga Bashkimi Sovjetik brenda 24 orve. Sot do t protestojm energjikisht dhe do t krkojm si kundrmas largimin brenda 24 orve t atasheut ushtarak sovjetik nga Shqipria. N 'gremin krkojn t'i ojn kshtu marrdhniet tona kta trockist? Megjithat ata do t dshtojn. Ne i qndrojm besnik miqsis me popujt e Bashkimit Sovjetik. N koh t kqija njihen miqt e mir. Qndrimi yn i palkundur e parimor sht nj ndihm e madhe edhe pr popujt e Bashkimit Sovjetik dhe n kto momente kt ndihm atyre po ua japim vetm ne. do gj q t ngjas, popujt sovjetik nuk do ta harrojn kt ndihm. Dje Firjubini me buz n gaz e me lajka, tek me ambasadorin sovjetik, shkoi te Halim Budoja pr ta falnderuar pr kujdesin e treguar pr delegacionin sovjetik etj. dhe m n fund i la t kuptoj se ata presin pr t filluar bisedimet. Halimi e priti edhe ai mir& 418
419
E DIEL 21 MAJ 1961
E FIEI 22 MAJ 1961
Ambasadorja gjermane dorzoi prgjigjen e qeveris s saj pr letrn ton mbi bazn e Vlors. Me tr kuptimin e fjals kta jan fashist dhe provokator.
Mbledhja e Byros Politike midis nj numri problemesh mori n shqyrtim raportin Mbi gjendjen e punimeve t ndrtimit dhe t montimit t hidrocentraleve t Shkopetit dhe t Bistrics. Sovjetikt me qndrimet e tyre t ulta, q po acarojn do dit e m tepr, po na dmtojn ekonomin. Ata nuk po respektojn kontratat q kemi vendosur bashkrisht. Edhe t tjert q i pasojn ata, kshtu po veprojn me ne. Ky qndrim i poshtr sht nj turp i madh pr ta, por ne s'kemi 'bjm, situatat e vshtira q po kalojm, duhet t'i kaprcejm dhe kemi bindje pr kt, sepse kemi t qart vijn e drejt t Partis. Ndaj edhe hidrocentralet me prpjekje t gjithanshme e kmbngulse duhet t'i ndrtojm. N mbledhjen e Byros diskutova pr kt problemi. Shqyrtuam, gjithashtu, edhe nj raport q paraqiste Lidhja e Shkrimtarve dhe e Artistve. Problemi q diskutuam 2, lidhur me artin e letrsin, sht shum i rndsishm. Kulturs dhe arteve
420
421
duhet t'u japim nj impuls t veant, sidomos tani n kto momente politike, kur propaganda e Partis duhet t jet n nj nivel mjaft t lart. Kjo krkon, ndr t tjera, edhe sigurimin e kushteve materiale. Dhe n kt drejtim mendoj se Ministria e Arsimit duhet t ket m shum iniciativ. Kjo, n bashkpunim me Lidhjen e Shkrimtarve e t Artistve dhe me komitetin ekzekutiv, t krijoj mundsi pr plotsimin e nevojave t krijuesve tan t artit e t kulturs.
Bullgart dorzuan edhe ata prgjigjen e tyre t poshtr n lidhje me bazn detare t Vlors. Do t vij koha q t'i lpijn ato ka thon tani kundr nesh.
U b mbledhja e komisionit sovjeto-shqiptar pr bazn detare t Vlors. Secila pal parashtroi pikpamjet e veta. Mbledhja vazhdon nesr.
Sovjetikt, pas skandalit q bn n Leningrad, e lejuan largimin e oficerve t marins son. S'ka lum q t'ua laj kt poshtrsi.
Ambasadori kinez na dorzoi kopjen e letrs q Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Kins i ka br Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik n ]idhje me bazn ton detare dhe mbi qndrimet e sovjetikve ndaj nesh. Letra mbron pikpamjet tona dhe sht nj shuplak pr grupin e Hrushovit.
ekt po tregojn fytyrn e tyre t vrtet t poshtr, duke vazhduar provokacionet. 422
423
Leningradi. Oficert u pritn n aerodrom me lule nga shokt e tyre oficer dhe nga sknderbegasit.
E MARTE 23 MAJ 1961
Atasheu ushtarak sovjetik, Rura, u largua sot nga Tirana i dbuar nga ne, si kundrmas e dbimit t atasheut ton nga Bashkimi Sovjetik.
N mbledhjen e Sekretariatit diskutuam mbi punn me kuadrin n rrethet Vlor, Lushnj e Durrs. U trhoqa vmendjen shokve t ktyre rretheve q t bjn kujdes jashtzakonisht t madh pr shtjen e kuadrit, t eliminojn t metat dhe t ken kurdoher parasysh udhzimet e drguara nga Komiteti Qendror. Prve t tjerave, u diskutua edhe pr problemet e stins n bujqsi n kto rrethe. Vazhdon mbledhja e komisionit shqiptaro-sovjetik pr bazn e Vlors. T dyja palt qndrojn n pozitat e veta. Sovjetikt ndjekin avazin e tyre duke na sulmuar. Ne qndrojm fort n pozitat tona. Sovjetikt i thirrn pr drek tant. Muhabeti u b pr kohn, pr malet, pr pyjet dhe pr kopshtet. Mbledhja do t vazhdoj nesr. Ne do t mbajm nj fjalim tjetr, t matur si kurdoher, por t prer dhe definitiv. Grupi i par i oficerve tan t marins erdhi nga 424 425
E MRRIJR 24 MAJ 1961
E ENJTE 25 MAJ 1961
N mbledhjen e sotme t komisionit, pas fjalimit nga pala jon, sovjetikt u trhoqn. Ata pranuan pikpamjen ton dhe do t largohen pasnesr m 26 maj, n orn 8, rigte~ /d l ' e ** deteseL zn detare Kotelnikov. Oficert e delegacionit sovjetik paraqiteshin m t elur. Tant i kishin pr drek, e cila shkoi mir, u fol edhe pr politik. Tant ishin superior, ata n trheqje.
Oficert tan q ishin n Bashkimin Sovjetik dhe q u kthyen, kan mbajtur qndrim t mrekullueshm, pa_____ ___~ triotizm i flakt nga _______ an a-e tyre lan nam n. _e__..,ejlin- l grad. Leningradi i mori vesh poshtrsit q bri komanda sovjetike. Kjo ka shum rndsi.
Delegacioni sovjetik n komisionin pr shtjen e bazs s Vlors vazhdoi prsri dredhit. Sot Firjubinka tha se nuk kam udhzime nga qeveria q t trheqin pikrisht at pjes t marinarve sovjetik t katr nndetseve q do t mbeten n baz dhe q jan dit e nat n kontakt me marinart tan, e q mbi gjoja grindjet e tyre kan ngritur padin. Pr t kjo sht shtje tjetr, ndrsa pr ne ajo sht gozhda e Nastradinit pr provokacione t reja. Nga ana tjetr, marinart sovjetik po trheqin plakat e tyre nga kto nndetse dhe bhen gati t largohen. Besoj se ky sht fisheku i fundit i presionit dhe i provokacionit n baz, -sht si me thn saluti i poshtrsis. Ndrkoh anijet bhen gati t largohen nesr n .mngjes.
,
426
427
E PRE1HTE 26 MAJ 1961
E SHTUN 27 MAJ 1961
T tet nndetset dhe baza Kotelnikov u lat:guan nga Vlora n orn 8 t mngjesit t sotm. Dat e turpshme pr qeverin sovjetike q i solli gjrat deri ktu. Ky ka qen fund e krye nj veprim i poshtr i kurdisur kundr Shqipris. Por s'ka gj! Ne do t'i kaprcejm kto vshtirsi. Drejtsia e qndrimeve tona nuk dc> t fshihet pr shum koh nga kta revizionist t poshtr. Ata lan prapa gozhdn e Nastradinit. Ne krkuam me not q t'i trheqin t gjith marinart sovjetik nga gjiri i Vlors. Krkuam me dy letra, njra pas tjetrs, t mblidhet komisioni i prbashkt. Ata pranuan n parim, por as q shpejtohen t caktojn orn dhe ditn.
Ambasadori sovjetik vajti prap sot n Ministrin e Punve t Jashtme pr t protestuar pr dbimin e atasheut ushtarak sovjetik, kolonelit Rura dhe pr t thn se marinart tan nuk jan mbyllur n kazerma n Bashkimin Sovjetik etj. 'hipokrizi! 'rrena! Oficert e marins son, q u kthyen n atdhe, treguan nj nga nj poshtrsit q u kan br autoritetet sovjetike n Leningrad. Marinart tan shpalln edhe grevn_ uris pr 24 or. Veprimet e ndyra t ktyre revizionistve nuk i lan as ujt e detit.
Admirali Kasatanov vete e vjen nga Tirana n Vlor. T shohim 'poshtrsi kurdisin! Komisioni akoma s'po mblidhet dhe sovjetikt s'po caktojn as ditn, as orn.
428
429
F. DIEI. 28 MAJ 1961
E 111I1 29 MAJ 1961
Firjubini shkoi n Ministrin e Punve t Jashtme dhe njoftoi se delegacioni sovjetik po largohet sot. Tant e bn prgjegjs q largohet pa mbaruar pun dhe pa trhequr marinart sovjetik q kan ngelur n Vlor. Ai u largua me avion. Ndrsa u bn kto prapje, n baz sovjetikt po ngarkojn plakurinat. E tmerrshme! shtja ka arritur derisa t trheqin edhe bidont bosh t karburantit, edhe 50 kilogram sapun. Si po duket, marinart sovjetik, q kan mbetur, do t'i largojn me vaport e mallrave q jan ktu. Ata kan .prgatitur valixhet dhe jan krejt t demoralizuar. N mes tyre mbretron anarkia, konfuzioni, po grabitin njri-tjetrin. Me t vrtet sht pr t qar!
Gjeneral Andrejevi, ky kryeprovokator, i krkoi takim ministrit ton t Mbrojtjes dhe me shpifje jashtzakonisht t ulta protestoi sikur gjoja marinart tan i kan kontrolluar xhepat nj marinari sovjetik etj. Po prgatitin pasaportn e ikjes-, duke kurdisur fakte , segjoatmrinvsjekhtbrpamundur. Mirpo sot n mngjes nj automobil sovjetik shtypi nj marinarin ton, i cili ndodhet n gjendje t rnd n spital. Provokatort jan n alarm dhe shum t shqetsuar. Ky sht rezultati i referateve urrejtse politike q gjeneralt dhe admiralt sovjetik po u mbajn prej kaq kohsh marinarve sovjetik kundr vendit dhe ushtris son. Do t bhet protest e rrept nga ana jon.
430
431
E MARTr 30 MAJ 1901
E PREMTE 2 QERSHOR 1961*
Dje filloi seminari me sekretart e par t komiteteve t Partis t rretheve dhe me disa kuadro kryesor t aparatit t Komitetit Qendror t Partis. Sot fola pr disa ngjarje t kohsl q kan t bjn me mbledhjen e fundit t Traktatit t Varshavs. Megjithse n rendin e dits t ksaj mbledhjeje ishte mbajtja e nj raporti mbi gjendjen moralo-politike t forcave t armatosura t shteteve antare t Traktatit t Varshavs dhe armatimi i tyre, mbledhja mori nj drejtim tjetr. Udhheqsit e vendeve pjestare t ktij traktati, nn presionin e Hrushovit dhe t grupit t tij, mbajtn qndrim armiqsor ndaj Partis dhe vendit ton. Sulmet e tyre kishin lidhje me letrn e mareshalit Greko, i cili krkonte q ne t linim plotsisht n duart e sovjetikve bazn e Vlors dhe mjetet luftarake q ndodhen aty.
Shkova n aktivin e Partis t forcave t kufirit. I prshndeta shokt e kufirit n emr t Komitetit Qendror t Partis e t Qeveris dhe i urova pr punn e madhe patriotike q kryejn dit e nat n ruajtje t kufijve t shtrenjt t atdheut ton. Armiqt, u theksova t pranishmve, prpiqen t cenojn n radh t par kufijt e atdheut, prandaj kta duhen mbrojtur me vigj ilencn m t madhe, ashtu sikurse i mbroni ju, shok, duke kryer si duhet detyrn e shenjt q ju kan ngarkuar Partia, Qeveria dhe populli. U fola pjesmarrsve n kt aktiv pr prparimet ekonomike t vendit ton dhe pr ngjarjet e kohve t fundit n gjirin e lvizjes komuniste e puntore ndrkombtare t shkaktuara nga veprimtaria tradhtare e grupit revizionist t Hrushovit, pr luftn parimore q ka br Partia jon, pr gjendjen e marrdhnieve t vendit ton me Bashkimin Sovjetik dhe me vendet e tjera t kampit, pr vshtirsit q na kan krijuar e na krijojn kto vende, pr prpjekjet q bjn ato pr t na izoluar dhe pr luftn q ne jemi t detyruar t zhvillojm kundr tyre etji.
432
433
28 27
Aktivi ishte n nivel shum t lart, kuadrot q merrnin pjes atje ishin t mrekullueshm. Fjalimi q mbajta u dgjua me shum vmendje. Aprovim unanim i vijs s Partis.
Hrushovi u nis pr n Vjenl. Rrugs ai ndaloi n ekosllovaki, ku u prit nga miku i madh i Bashkimit Sovjetik, Novotni. Informohemi se, incognito, n Bratislav ndodheshin edhe Dezhi, Zhivkoja dhe Kadari. Pr orbn q do t gatuaj n Vjen, Hrushovi as q denjon t na vr n dijeni. Ca m mir! Revizionistt le ta mbajn vet prgjegjsin! Krert revizionist t kampit kan shum shpresa nga ky takim. Zaten ata rrojn me mshirn e ndonj lshimi nga Kenedi, kurse ky u krkon ktyre t'i bjn lshime m shum. Dhe krert revizionist do t bjn t tilla akoma m tepr. Ata do t demaskohen patjetr pr tradhtit e tyre.
E SHTUNE
3 QERSHOR 1961
Kshilltari sovjetik dorzoi nj not t gjat n Ministrin ton t Punve t Jashtme, plot me trillime e shpifje kundr nesh, n lidhje me trheqjen e bazs detare t Vlors. Aty thuhet se do t trhiqen t gjith marinart sovjetik q kan mbetur akoma n baz. Thuhet, gjithashtu, se ne gjoja kemi pushtuar t katr nndetset dhe bazn Tomori. Ua hodhm posht t gjitha kto trillime dhe notn ua mbajtm, sido q ata praktikojn t kundrtn, dhe do t'u prgjigjemi. Sidoqoft, spastrimi i Vlors n kto situata sht nj fitore pr ne sepse kishim t bnim me grupin e egr revizionist titist t Hrushovit.
Hrushovi n Vjen po bisedon me Kenedin. Asgj s'do t dal. Piqet dhe puqet imperialisti me revizionistin.
1. M 3-4 qershor 1981 n Vjen u b takimi midis N. Hrushovit dhe Xh. Kenedit pr t diskutuar rreth marrdhnieve sovjeto-amerikane si dhe rreth shtjeve t ndalimit t provave brthamore, t armatimit dhe t shtjes gjermane.
434
435
E DIEL 4 QERSHOR 1961
E HIEN 5 QERSHOR 1961
M vun n dijeni se t gjith marinart sovjetik u imbarkuan n anije dhe sonte natn largohen nga Vlora. U spastruan kshtu edhe kta t fundit dhe u b shum mir. Poshtrsi dhe barbarizma kan br n baz sovjetikt kto ditt e fundit. Oficert q i komandojn s'jan vese lumpensovjetik.
Lexova nj material t paraqitur nga Komiteti Partis i Qytetit t Tirans pr gjendjen e veprimtaris s organeve lokale t pushtetit e t administrats n Tiran. 1) Vrejtjet dhe propozimet q bhen n raportin e shokut Rrapo pr kshillat e lagjeve, mendoj se jan t drejta dhe duhen pranuar. Edhe un tani pr tani s'jam pr rajone (sido q n ndonj lagje t kryeqytetit,
Komunikata sovjeto-amerikane q u dha pas takimit Hrushov-Kenedi n Vjen sht kasht, nj fiasko e madhe.
shum e populluar, ku jan grumbulluar shum dyqane, ku ka nj jet ekonomike dhe urbanistike t madhe, mund t krijojm, fundi, nj rajon, dhe kshtu lehtsojm punn e komitetit ekzekutiv t qytetit). Por kshillat
e lagjeve duhet t'i bjm efektiv, t'i gjallrojm rreth nj strumbullari pushteti efektiv. Kjo ka rndsi. 2) N kt shikim, kshilli i lagjes duhet t dij buxhetin e lagjes s vet pr investimet komunale, pr ndrtimet nacionale, t dij dhe t ket nn kontroll (prve kontrollit dhe drejtimit nga ana e komitetit ekzekutiv t qytetit), fshirsit e rrugve publike, mirmbajtjen e pasuris s shtetit etj. Ne mund t centralizojm lutjet e popullit. (Mund
436
437
t'i ln kompetenca, pr disa lutje, t vendosin n instanc t par, t tjerat t'ia kalojn komitetit ekzekutiv t qytetit), por fjaln e kan kompetentt n kt
drejtim. Le ta shqyrtojm me hollsi lidhur edhe me praktikn e puns. 3) Sa t jet e mundur n kshillat e lagjeve t caktojm njerz t mir, t besuar politikisht, t ndershm dhe organizator. T'i msojm kta t drejtojn dhe jo t merren me kartra dhe me plane. T'i specializojm sidomos n drejtimet kryesore, se kshtu do t'i zgjidhin leht dhe shpejt gjrat e vogla, ku nuk duhet neglizhuar. T'i msojm q, kur duhet dhe pr ato gjra q duhen, t koordinojn veprimet me ndrmarrjet nacionale t kryeqytetit, me ministrit dhe me ndonj ent tjetr q i lidh puna. Thirrjeve t shpeshta dhe pa vend nga ana e ministrive, e ndrmarrjeve dhe e kuadrove t komitetit ekzekutiv nuk duhet t'u prgjigjen, se ather nuk do t din kujt t'i kushtojn koh m par, do t humbasin iniciativn, do t harrojn kompetencat e tyre dhe personalitetin e funksionit q ata kryejn. Shokt e Qeveris duhet ta studiojn kt problem, mundet edhe n kryesi, t bjn edhe ata konkluzionet e tyre. Kryetart e ktyre kshillave t jen ndihms t mueshm t kryetarit dhe t zvendskryetarve t komitetit ekzekutiv t qytetit dhe t mos lihen pas dore.
shtin, apartamentin e tij dhe t trokas ca m pak n dern e kshillit t lagjes, kurse pr t shkuar n komitetin ekzekutiv t qytetit t shkoj shum rrall. Ta lehtsojm komitetin ekzekutiv t qytetit nga punt e vogla dhe ta msojm t zgjidh problemet e mdha. shtja s'sht pr dy a tre kuadro, shtja sht te problemi i tr i madh q duhet kapur e zgjidhur. Pr t gjitha kto probleme i shkrova me hollsi shokut Rita. 4) Pr sa u prket kompetencave dhe hollsive t tjera n kt drejtim, nuk dhash ndonj mendim, pr do gj do t konkludojm. I theksova shokut Rita se shokt e drejtorive t aparatit t KQ e kan marr leht kt studim dhe kto propozime t Komitetit t Partis pr Qytetin e Tirans.
Ta msojm popullin t vej t zgjidh punt korente t tij n kta kshilla t lagjeve dhe ta edukojm kshtu popullin t vetadministroj m mir rrugn, kop438 439
E DIARTE 6 QERSHOR 1961
E MP,RKURE QERSHOR 1961
Kcnedi bri sonte n mesnat deklaratn pr bisedimet q zhvilloi me Hrushovin n Vjen. Mbledhja e tyre ka qcn nj fiasko. Pr asgj nuk u morn vesh. Edhe shtja e Laosit, q prbn gjoja nj nga shtjet pr t cilat ran dakord>, s'do t dal gj. Me siguri amerikant do t'i prishin punt. Mbledhja e Vjens nuk kishte qllim tjetr ve propagands s bujshme q u duhet t dyve, edhe Kenedit, edhe Hrushovit, pr t br tym e pr t fshehur t palarat e tyre.
Vazhdojn provokacionet e sovjetikve kundr nesh. Ata krkuan largimin nga shkollat e tyre t sigurimit t disa oficerve tan, pse gjoja kta merren me politik dhe, sipas tyre, oficert s'duhet t merren me politik&! Kto jan pretekste pr t dbuar studentt tan, pse u shpjegojn t tjerve at t vrtet q udhheqja sovjetike ua fsheh. Ne po i trheqim t gjith studentt e akademive: t sigurimit, t kufirit dhe t policis. Sovjetikt po bjn pun individuale q t mbajn atje ndonj, por po han grushte fytyrs nga studentt tan patriot t flakt.
440
441
E MERKURE 14 QERSHOR 1961
Ambasadori sovjetik n Tiran vazhdon protestat skandaloze se specialistt q kan mbetur n Durrs (ata kan ln punn, se kan marr urdhr t shkojn), gjoja ne i kemi ln n hotele, se gjoja njerzve t ambasads s tyre ua vonojm takimet kur krkojn etj., etj. Harron ai se ambasadorit ton n Mosk n Komitetin Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetilc ia mbylln dern dhe i than se vetm n Ministrin e Jashtme mund t marr takime. Kta jan armiq, provokator.
N Gjenev amerikant, anglezt e t tjer e prishn pazarin pr shtjen e Laosit dhe Gromikoja u nis me shpejtsi nga Moska pr ta rregulluar kt pazar t prishur.
Sot paradite shkova pr nj vizit n Ndroq, pr t'u njohur nga afr me punn dhe jetn e kooperativistve t ktij lokaliteti. Vizitova Fabrikn e re t Vajit. U takova me kooperativist e me kuadro drejtues t Ndroqit e t Pezs. U takova, gjithashtu, me kooperativistt e kooperativs bujqsore t zmadhuar Rruga e Leninit t Vaqarrit. Pasdreke vizitova lokalitetin e Petreles dhe kooperativn e bashkuar t Brzhit-Dobreshit. Kuadrot e pushtetit dhe t Partis t ktyre kooperativave m informuan pr gjendjen e punve dhe pr sukseset e arritura si dhe pr realizimin e detyrave q kan prpara. N Ndroqi, n Petrel 2, n qendrn e kooperativs Rruga e Leninit 3 dhe n Brzhit-Dobresh r u shpreha t pranishmve gzimin q takohem me ta, i prshndeta dhe i urova pr sukseset q kan arritur, u fola pr detyrat q u dalin, si dhe pr luftn e Partis
.
1. 2. 3. 4.
Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 21, f. 194. Po aty, f. 212. Po aty, f. 227. Po aty, f. 233.
442
443
son kundr revizionizmit e pr gjendjen e vshtir q sht krijuar n gjirin e lvizjes komuniste e puntore ndrkombtare si pasoj e veprimtaris tradhtare t revizionistve modern. Shum entuziazm dhe besim n popull. Me bujqsin jan mir.
Sot vizitova lokalitetin e Zall-Herrit. Fola n mitingun e organizuar me popullini. Shum entuziazm kishte. Ktej jan hapur toka t reja, sht br rruga e re dhe jan ndrtuar shtpi t reja. Populli duket i knaqur. Drekn e hngrm n ndrmarrjen bujqsore ku biseduam me kuadrot drejtues t saj. Pastaj pushuam n shtpin e nj oficeri t aviacionit.
N orn 17 aviatort e repartit t Rinasit bn nj demonstrim t mrekullueshm; midis gjith t tjerve dallohej piloti Lulo. U fola aviatorve 2. Pastaj, prej andej shkova vizitova Prezn, ku u b nj miting i madh me kooperativist t lokalitetit t Vors dhe t Prezs, n t cilin fola un 3. Entuziazm
444
445
dhe besim t madh ka ky popull te Partia dhe n t ardhmen. N mitingjet q u organizuan n kto zona q vizitova, prve problemeve t zhvillimit e t prparimit t vendit ton, fola edhe pr shtje aktuale t lvizjes komuniste e puntore ndrkombtare dhe pr luftn e Partis son kundr revizionizmit.
E HENE 19 QERSHOR 1961
Mbledhja e Sekretariatit shq.yrtoi ndr t tjera raportin: Mbi gjendjen e kuadrit n sektort e bujqsits dhe t grumbullimiti. Duhet br nj shprndarje m e drejt e kuadrove n baz t nevojave dhe zhvillimit q marrin bujqsia dhe blegtoria. Kuadrot t lidhen ngusht me jetn, me problemet e prodhimit. Nevojiten shum kuadro t lart e t mesm n kooperativat bujqsore, megjithse ky sektor ka mjaft prparime. Kujdes i veant t'u kushtohet shkollave bujqsore, ku, n radh t par, t shkojn t rinj fshatar. Diskutuam, gjithashtu, pr zgjerimin e iniciativave pr shfrytzimin e traktorve e t pjesve t kmbimit, pr rrnjosjen e shfaqjeve t huaja n tregti e n sektort e tjer t shrbimit.
446
447
E MERKURE 21 QERSHOR 1961
Ministri kshilltar sovjetik pran ambasads sovjetike ktu krkoi takim me mua. At e priti drejtori i Drejtoris s Jashtme t Komitetit Qendror, Pirro Bita, t cilin, si kofini pas s vjeli, e njoftoi mbi bisedimet e Vjens. Kjo qe vetm sa pr t shkuar radhn e pr ta pasur si argument, s pari, se nuk e prita un dhe, s dyti, se gjoja na vun n dijeni. Por t gjitha far tha ai, ishin vetm nj shkurtim i keq i atyre q <Pravda ka thn me koh rreth ktyre bisedimeve.
Sot bisedova me shokun Tahir Minxhozi, q mbaroi Shkolln e Lart t Partis n Bashkimin Sovjetik. M tregoi pr gjendjen kaotike idcologjike dhe pr gjendjen e dobt ekonomike n Mosk.
448 449
29 - 27
E PREMTF 23 QERSHOR 1981
F. SHTUN 24 QERSHOR 1961
Mbledhja e Byros Politike diskutoi rreth raportit Mbi masat q duhen marr pr forcimin e mtejsiim t regjimit t kursimit-, q do t'i paraqitet Plenumit t Komitetit Qendror t premten e ardhshme. sht br nj pun shum e madhe pr t kursyer akoma m shum se deri tani, afr 1 miliard e gjysm lek mbi detyrn e planifikuar. N mes t tjerave diskutuam edhe pr punn e Partis me masat e grave n fshat. N kt drejtim kemi suksese, por kto do t jen akoma m t mdha. n rast se burrat nuk sjellin pengesa pr emancipimin e plot t gruns 1 .
Janosh Kadari, n emr t Komitetit Qendror t Partis Socialiste Puntore t Hungaris, na drgoi nj letr provokuese e t turpshme pr t dhe pr Komitetin Qendror t ksaj partie. Prve akuzave t poshtra q na bn se gjoja ne jemi antisovjetik, se nuk jemi internacionalist etj., duke dashur t fsheh frikn dhe presionet q i bhen, poshtrsia m e madhe qndron n at q ai mbron haptazi komplotistt dhe agjentt e imperializmit, Teme Sejkon e grupin e tij. Kshtu vet ai nnshkruan aktakuzn e vet pr bashkpunimin me tradhtart e popullit ton kundr Shqipris, pr coptimin e saj dhe pr rrzimin e pushtetit popullor. Kjo letr sht nj dokument me rndsi kundr vet atyre.
Diskutuam dhe vendosm t'u drgojm nj letr organizatave t Partis n lidhje me situatn e krijuar koht e fundit.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll 21, f. 287.

.
450
451
E MRKUR 28 QERSHOR 1961
Sovjetikt vazhdojn veprimet skandaloze kundr ekuipazheve t anijeve tona ushtarake q ndodhen n Sebastopol. Ata nuk lejojn prfaqsuesin e marins shqiptare, Avdi Matin dhe nj prfaqsues tjetr t ushtris son t shkojn n kt qytet pr t marr ekuipazhet nga dy gjuajtsit tan, q po na i mbajn me an t forcs. Sovjetikt i kan rrethuar anijet dhe marinart tan q ndodhen n to me marinar sovjetik t armatosur, jan prpjekur t hyjn me forc n anijet, por jan sprapsur nga njerzit tan. Morali i marinarve tan sht shum i lart. Ata nuk lvizin dhe nuk tremben nga asnj presion, shantazh dhe krcnim.
Sivjet bujqsia po na shkon mir. Kudo, n tr vendin po zien puna pr korrjen e grurit. Ka nj mobilizim t madh. Shum rrethe kan realizuar dhe tejkaluar detyrat n hamulloret me misr. Me prodhimin e grurit do t dalim mir. Duhet t arrijm rendimentet e planifikuara. Misri do t bhet det. Edhe frutat, zarzavatet dhe ullinjt jan shum mir. Pambuku dhe panxhari paraqiten mir. Populli sht i knaqur dhe kjo ka rndsi shum t madhe. Po eksportojm fruta e zarzavate t freskta n plot vende, deri edhe domate n Itali.
452
453
E EN.ITE 29 QERSHOR 1961
E PREMTE 30 QE.RSHOR 1961
Edhe industria po na ecn shum mir. Kudo jan realizuar planet gjashtmujore. Mobilizim total dhe vullnet i paprshkrueshm n klasn puntore. Kto jan grushte pr armiqt e Partis dhe t popullit ton. Kto suksese i detyrohen vijs s drejt t Partis dhe lidhjeve t saj t ngushta me popullin.
Filloi punimet Plenumi i Komitetit Qendror q mori n shqyrtim problemin e kursimeve. Raportin e Byros Politike e mbajti shoku Haki Toska, pastaj nisn diskutimet, q ishin shum t mira. Diskutuan 22 shok. Plenumi ishte i zgjeruar, mbasi n t merrnin pjes edhe mjaft shok t ftuar. Para se t shqyrtohej n Plenum problemi i kursimeve, u diskutua n baz, ku kishin vajtur ekipe nga Komiteti Qendror dhe nga Qeveria. Shokt q bnin pjes n kto ekipe e studivan problemin dhe morn masa n vend. Vetm pr kt vit u kursyen 1 miliard e 500 milion lek mbi detyrn e planifikuar. Plenumi vazhdon punimet.
454
55
sht 40-vjetori i themelimit t Partis Komuniste t Kins dhe pr arsye se edhe u En Lai kishte asistuar n ndeshjen e zhvilluar n Pekin kur qen futbollistt tan atje.
E SIITUNE 1 KORRIK 1961
Gjat gjith paradites n Plenum u diskutua rreth problemit t kursimit. N fund t ksaj seance bra konkluzionett. Pasdreke, n seancn e dyt, e informova 2 Plenumin e Komitetit Qendror pr gjendjen ndrkombtare dhe pr marrdhniet e Partis son me Partin Komuniste t Bashkimit Sovjetik dhe me partit komuniste e puntore t vendeve socialiste t Evrops. Komiteti Qendror dgjoi dhe aprovoi veprimtarin e Byros Politike pr kt problem dhe pranoi njzri projektletrn pr Komitetin Qendror dhe pr Qeverin e Bashkimit Sovjetik. Kjo letr do t'u drgohet pr dijeni komiteteve qendrore t partive dhe qeverive t t gjitha vendeve socialiste. Plenumi i Komitetit Qendror vazhdoi punimet deri n orn 24, sepse pasdreke, prej ors 17 deri n orn 19, shokt e tjer duhej t asistonin n ndeshjen e futbollit ShqipriKin, kuptohet, pr arsye politike, se
459
457
E MERKURE 5 KORRIK 1961
Disa teza q do t m shrbejn pr fjaln n mbledhjen me shkrimtart dhe artistt. 1) Ndjekja dhe kujdesi i veant i Partis pr zhviIlimin e kulturs n prgjithsi dhe n veanti ndihma e dhn shkrimtarve dhe artistve. 2) Vendimi i fundit i Komitetit Qendror t Partis sht marr pr kt qllim dhe ky vendim, si na kan raportuar dhe si kam lexuar dhe n shtyp, sht pritur mir nga ju dhe ju jeni shprehur dakord me t. Kjo sht nj gj e mir dhe tregon lidhjet e ngushta tuajat me vijn e Partis n prgjithsi dhe n shtjen e letrsis dhe t arteve n veanti. 3) 'mendim ka Partia dhe udhheqja e saj pr zhvillimin e letrsis dhe t arteve n vendin ton gjat ktyre 17 vjetve t lirimit? a) Zhvillim shum i mir n t gjitha fushat. b) Zhvillimi ka ndjekur nj vij t drejt, vijn e Partis dhe t popullit. c) Zhvillimi ka ndjekur n prgjithsi hovin e madh t ndrtimit t socializmit dhe edukimin e njeriut t ri, pra ka shrbyer dhe ka ndikuar drejtprdrejt n kto 458
transformime t mdha ekonomike dhe moralo-politike. ) ZhvilIimi i letrsis dhe i arteve te ne ka karakter masiv dhe popullor, thellsisht demokratik. Pra, ktu duhet t gjejm arsyen q letrsia dhe artet tona nuk kan rn n llumin borgjez e dekadent dhe u kan shptuar devijimeve. Ato jan zhvilluar n rrug t shndosh. d) Zhvillimi mund t jet n rrug t drejt, pavarsisht se t gjitha veprat mund t mos jen t nj stili t prsosur, pa gabime dhe t meta. Kjo sht nj tjetr shtje. Ky perfeksionim do t vij me koh, me prpjekje, me rritjen e pjekuris s shkrimtarit dhe t artistit etj. dh) Kt t vrtet na e tregon vet zhvillimi i gjithanshm i Shqipris. Shkrimtart, artistt, mjeshtrit n industri, n ndrtim, n bujqsi etj. 4) Prse ka ngjar nj zhvillim i till i vrullshm dhe n vij t drejt n vendin ton? A sht kjo nj gj e rastit? Jo. Kjo i dedikohet vitalitetit t madh t popullit ton dhe ky duhet t konsiderohet i till edhe pr arsyen se populli yn sht nj popull i vogl. a) Shum popuj t mdhenj dhe qytetrime t lashta jan zhdukur. Populli yn ka rezistuar dhe jo rastsisht. b) A ka qen populli yn nj popull pa kultur? Jo. c) A ka kontribuar populli yn n kulturn botrore? Po. Zbulimet arkeologjike. ) Zhvillimi i Shqipris q nga shekujt e lasht. 453
Lufta patriotike, karakteristikat ilire, kontributi n letrsi, kontributi karakteristik n artin bizantin, n at romak dhe grek. d) Nuk mund t kuptohet q nj popull, i cili lufton n shekuj me kaq kmbngulje dhe me heroizm pr t qen i lir, t mos ket manifestuar ndjenjat e tij, shijet e tij artistike, botkuptimin e vet, kur ai ka luftuar pr ekzistencn, pr gjuhn, pr zakonet e tij. Arkitekt Sinani; Arkitekt Gega; Aleksandr Moisiu etj. Si mund t shpjegohet q n kt thesar kulture. letrar dhe artistik, n epoka t ndryshme t gjejm fare pak, ose aspak vlera joprogresiste nga njerzit e kulturs, t letrsis s popullit ton, kurse n kulturn, letrsin dhe artin e popujve t tjer, ne do t gjejm nj grshetim dhe nj luft t vazhdueshme t asaj q sht prparimtare dhe asaj reaksionare, do t gjejm t theksuara influencn retrograde dhe obskurantiste t theksuar t kishs dhe t prapanizmit mesjetar. Literatura, arti dhe kultura e popullit ton nuk kan pasur n do koh at zhvillim q kan pasur popuj t tjer, por ne shohim q njerzit e shquar t popullit ton n shekuj deri n koht tona (me prjashtim t disa njerzve t pakt, t kohs s pushtimit fashist, t cilt me shkrimet e tyre u hodhn n shportn e plehrave nga vet populli) kan ruajtur dhe kan luftuar pr t ren, pr do gj q sht prparimtare dhe kan prfituar dhe jan influencuar nga kultura botrore vetm nga ajo pjes progresiste dhe revolucionare. Patriotizmi i madh, dashuria pr popullin e vet, 460
lidhjet e ngushta me t, i kan udhhequr njerzit tan n krijimtarin e tyre t kaluar. Rilindsit vepra t pavdekshme inspirimi, prjetsimi i atdheut, i popullit. Momentet kruciale. Forca e Partis forca e marksizm-leninizmit u dha nj impuls t ri letrsis dhe arteve. Ndrtimi i socializmit botkuptimi i ri n njerzit pr njerzit, pr jetn, pr t ardhmen. T rinj e t vjetr. Ekzistenca e kontradiktave. Kontradikta duhet t jet sinteza jo subjektive por objektive dhe e bazuar n vet jetn q zhvillohet, q ecn prpara, n luftn e s res me t vjetrn. Kjo kontradikt t mos jet nj kontradikt e thjesht subjektive e autorit, ide fikse e tij, e prpunuar, e strholluar, c stabilizuar prej tij dhe e paraqitur n heroin e romanit. Nj gj e till mund t ket njfar vlere t vogl n format e paraqitjes, por do t vuaj nga abstraksioni dhe n prgjithsi ajo do t shpreh nj botkuptim t veuar. Shum keq do t paraqitet, sidomos, n rast se autori q bn kto prpjekje sht pa kultur artistike, i shkputur nga jeta e gjall, nga kontakti me njerzit, me mbeturina t theksuara ideopolitike mikroborgjeze. Izolimi dhe idolatria e disa shkrimtarve t vjetr, e jets q ata kan prshkruar, nostalgjia pr kohn e kaluar, q ka ndryshuar, mund t jen karakteristike pr ta. Ata, duke mos dashur pr nj arsye ose pr nj tjetr, t ndjekin jetn n zhvillimin e saj revolucionar, duke menduar se jan br specialist t nj epoke, 461
mendojn se i shrbejn shtjes s madhe t zhvillimit t lctrsis dhe t arteve. Jo, ata kshtu nuk i shrbejn ksaj shtjeje. 5) T vjetrn, dua t them traditn, s'duhet me e vn kundr s res. Ajo duhet t'i shrbej s res n zhvillim, n afirmim, n ecjen prpara, n krijimin e vrtet t realitetit, n krijimin e nj shoqrie revolucionare me tipat e saj, q i prshtaten kohs dhe q trashgojn edhe traditn, edhe ecjen revolucionare prpara, edhe paralajmrimin e s nesrmes q prgatitet. 6) Pse u themi autorve se duhet t jetosh dhe t ecsh me kohn, t jetosh me jetn q po zhvillohet. Ka rndsi ana subjektive e autorit dhe formimi i tij. Ky formim mund t marr shum rrug. N qoft se do t jet i prirur nga korrentet e ndryshme letrare dhe artistike, t huaja, pa qen n gjendje t'u bj atyre nj kritik realiste dhe t shfrytzoj ant e mira, pr ta ndihmuar t shkruaj pr realitetin e vendit dhe t popullit t tij, autori do t nxjerr gjra pa vler, do t nxjerr teori t ala, ai do t bastardoj edhe at an prparimtare t atyre korrenteve realiste pa le veprimtarin e tij, n rast se s'lidhet me realitetin e popullit t vet. Megalomania, snobizmi dhe kozmopolitizmi i disave. 7) Prjetsimi i atdheut e i popullit. Momentet kruciale. Lufta pr liri (rilindsit). Lufta partizane lufta pr ndrtimin e socializmit. arti i realizimeve. 8) Arti mobilizues Arti i perspektivs. Vepra t tilla nuk vdesin. 462
9) Edukimi komunist. Prparimi cilsor i veprave. 10) Njohja e jets dhe lufta pr t ndrtuar jetn botkuptimi materialist, dialektik. (Seminaret ideologjike). 11) Mjeshtria gjuha. Krkcsat shtohen. 12) Arti yn arti botror, shabllonet. 13) Novatorizmi mbi baza reale mbi baza nacionale mbi traditat, rregullat. Novatorizm n prmbajtje, por edhe n form dhe jo vetm n njrn; novatorizmi mbi baza t shtjes s popullit. 14) Vazhdimi i traditave nacionale. 15) T'njeshtsia, vulgarizmi. 16) Rndsia e kritiks letrare, teatralc-muzikore. 17) Rndsia e Lidhjes s Shkrimtarve dhe Artistve. Sa fush e gjer prpara shkrimtarve dhe artistve tan. Transformimi i vendit dhe n 'drejtim. Zhvillimi i vrullshm i industris. Zhvillimi i vrullshm i bujqsis. Zhvillimi i arsimit e i kulturs. Rinia. Gruaja. Arti dhe kultura. Ktej duhet t nxjerrim konkluzionet luftn n mes ideologjis borgjeze dhe asaj marksiste-leniniste. Transformimet n jet. Temat aktuale, preokupimet. Krijimtaria e shkrimtarit, e artistit. Interpretimi i tems aktuale, qllimi i trajtimit drejt t saj. Duhet t shkruhet pr popullin ton, t inspirohemi drejtprdrejt nga jeta dhe lufta e tij. 463
F. PREMTE 7 KORRIK 1961
E MARTE 11 KORRIK 1961
Ulbrihti na drgoi letr, me t ciln m fton mua, Sekretarin e Par, n mbledhjen e sekretarve t par q propozohet t mbahet n Mosk, m 3 gusht mbi prfundimin e traktatit t paqes me t dy shtetet gjermane, ose, n qoft se kjo nuk do t jet e mundur, me RD Gjermane. E bukura sht se n fund t letrs ai thot q prgjigjen ton t'ia drejtojm Hrushovit! Letra sht shkruar me hile dhe ata po prgatitin kurthe. Sidoqoft un nuk do t shkoj. Do t shohim se si do t zhvillohet kjo pun, por sigurisht jo mir, pse ata jan n rrug armiqsorc.
Mora pjes n mbledhjen me shkrimtart dhe artistt, q u zhvillua n salln e universitetit. Raportin e mbajti shoku Ramiz. Diskutimet e shkrimtarve dhe t artistve n kt mbledhje ishin me nivel, diskutime me frym kritike, shoqrore, t partishme. U ndje njfar tendence n disa nga diskutimet sikur shtrohej shtja pr krijues t vjetr dhe t rinj. Kjo te ne nuk sht problem dhe nuk duhet lejuar. Shkrimtart dhe artistt m t vjetr kan nj avantazh t madh, p rv ojn, kurse t rinjt kan gjallrin, dinamizmin, shpirtin rinor.Kto cilsi duhen kombinuar n rrug t shndosh. jje -shtu do tkemi vepra dinjitoze q do t plqehen nga populli e do ta frymzojn at n jet. N fund fola edhe uni pr problemet e zhvillimit t letrsis dhe t arteve tona n rrug t drejt marksiste-leniniste, si dhe t kulturs son t madhe me tradita prparimtare q ka trashguar populli yn. Pastaj u ndala n disa probleme t gjendjes ndrkombtare; vura n dukje luftn e vendosur q bjn 1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, v.11. 21, 1. 356.
464 30 27
465
Partia dhe populli yn kundr imperializmit me at amerikan n krye dhe kundr revizionizmit modern, si dhe luftn e vendosur e parimore, politike e ideologjike t Partis son kundr manovrave mashtruese, veprimeve minuese e prarse, presioneve e bllokadave t egra t revizionistve sovjetik dhe t pasuesve t tyre ndaj atdheut ton.
E MERKURE 12 KORRIK 1961
Sot, n selin e Komitetit Qendror, prita nj grup t rinjsh pjesmarrs n takimin kombtar t rinis s minierave dhe t gjeologiis. N bisedn e ngroht q pata me ta, fola pr rndsin e gjeologjis e t minierave, pr pasurit e mdha t nntoks s vendit ton, pr punn e madhe t rinis n zbulimin dhe shfrytzimin e tyre, si dhe pr probleme t tjera t zhvillimit ekonomik. T rinjve u fola edhe pr presionet e egra q, na bn udhheqja sovjetike, e cila ka urdhruar trheqjen e kshilltarve e t specialistve sovjetik me synimin q t na detyroj t'u prmbahemi pikpamjeve t saj antimarksiste. Gjithashtu, n kt bised vura n dukje lshimet ideopolitike q Nrushovi u bn imperialistve amerikan pr shtje themelore t marksizm-leninizmit etj., etj.l.
466
467
rrim nj vendim, q Partia t mobilizohet pr zbatimin e reforms shkollore. Diskutuam dhe vendosm pr botimin e gazets
Msuesi.
E SHTUNE 15 KORRIK 1961
N mbledhjen e Sekretariatit u morn n shqyrtim shum probleme. Midis tyre: si ka punuar Komiteti i Partis i Qytetit t Tirans. shtja e drejtimit nga ana e ktij komiteti e gjith jets s Partis, t ekonomis, t arsimit e t kulturs n kryeqytet. Ky komitet duhet t'i ket syt n problemet e mdha, pa harruar edhe t voglat. Roli i rndsishm i organizatave-baz. Ato t vetveprojn n baz t parimeve t ndrtimit t Partis. Pra, t'u jepet atyre m shum iniciativ. U morn vendime t ndryshme pr arsimin n Parti. Shqyrtuam, gjithashtu, edhe nj informacion pr punn e shkollave eksperimentale. N diskutimin timt fola pr eksperiencn e mir t shkolls s mesme eksperimentale t Shkodrs, t shkolls bujqsore t Fierit dhe t shkolls Qemal Stafa, ktu, n Tiran, q sht me profil industrial. Pr kto shtje q shqyrtuam, propozova t ma1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 21, I. 402.
468
469
DAJT, E NIERKITRE 19 KORRIK 1961
DAJT, E ENJTE
20 KORRIK 1961*
N Tunizi, si dgjova n radio, filluan goditjet me francezt. Tuniziant krkojn nga okupatort francez q kta t largohen nga porti i Bizerts. Kjo sht nj gj e mir, por t shohim nse tuniziant do t Shkojn deri n fund, mbasi Burgiba sht nj borgjez sharlatan. S'sht udi q ktu t ken gisht amerikant, _pr t'i br presione Francs. Po t jet kshtu, kto goditjc do t'l prngjasin zjarrit prej kashte. Kt kart amerikant do ta prdorin pr aq koh sa u intereson.
Imperialistt vazhdojn t bjn krcnime pr Berlinin, kurse Hrushovi, q bn nj politik personale e pajtuese dhe q zakonisht mban nga nj fjalim n or, sht mbyllur n Soi dhe s'flet. T shohim si do t veproj. Patjetr atij s'i plqejn kto situata t acaruara, se sht edhe frikaman. Vetm nj qndrim i vendosur, ashtu si ka thn .Partia jon, i bn imperialistt t zmbrapsen n panik. Ila tjetr nuk ka. do veprim tjetr sht zbythje e kapitullim prpara imperialistve.
470
471
DURRES, E SHTUNE 22 KORRIK 1961
DURRES, E DIEL 23 KORRIK 1961
Dorzuam prgjigjen ton pr letrn e Ulbrihtit. Pranuam propozimin pr mbledhje dhe caktuam delegacionin e Komitetit Qendror me t plotfuqishm shokun Ramiz Alia dhe antar delegacioni shokun Behar Shtylla. Un s'vete, duke e arsyetuar kt se gjoja jam i smur.
Manushi m raportoi pr pritjen q dha mbrm ambasada polake me rastin e fests kombtare t Polonis. Ambasadori sovjetik dhe shokt e tij t vendeve t demokracis popullore t Evrops, silleshin si vagabond. As denjuan t duartrokitnin pr fjalimin q u mbajt dhe as u ngritn n kmb, si gjith t tjert, kur u largua prfaqsuesi i Partis dhe i Qeveris son.
U deklarua armpushimi n Bizerta. Francezt bn krdin n t vrar. T gjith imperialistt jan barbar!
472
473
DURRS, E 11NE 24 KORRIK 1961
DURRES, E MARTE' 25 KORRIK 1961
Nga Bullgaria na njoftojn se Komiteti Qendror i Partis Komuniste Bullgare u ka drguar organizatave t partis nj letr me prmbajtje shpifarake kundr nesh.
Kenedi mbajti nj fjalim shum krenues n lidhje me shtjen e Berlinit. Atij i duhet dhn nj prgjigje e fort. Ne do t'i japim nj grushtl, megjithse mund t duket si nj grusht q i jepet nj elefanti. Atij duhet t'i prgjigjet revizionisti Hrushov. T shohim 'do t bj. Satelitt e tij, sigurisht, do t presin sa t flas ustai.
1. M 29 korrik 1961 Zri i popullit botoi artikullin me titull: Presidenti Kenedi vringllon n t cilin theksohet: Prdorimi i shtjes s Berlinit Perndimor pr t'i fryr zjarrit t lufts s ftoht sht nj taktik e njohur dhe e diskredituar e fuqive imperialiste. Kenedi me aleatt e tij t NATO-s nuk lodhen s klithuri pr t drejta t ligjshme t fuqive perndimore pr t qndruar n Berlinin Perndimor dhe pr aftsit e SHBA-s pr t plotsuar zotimiw ndaj popullsis s atij qyteti dhe partnerve t tyre t NATO-s... shtja e Berlinit Perndimor duhet zgjidhur n nj mnyr ose n nj tjetr. Ky qytet nuk mund t mbahet pr tr jetn 1 pushtuar. Nga Berlini Perndimor duhet t largohen forcat e pushtimit me do mnyr. Berlini Perndimor tani nuk sht aspak qytet paqeje-, si pretendon zoti president, por vatr tensioni e provokacionesh t rrezikshme....
474 475
DURRIS, E MRKURE 26 KORRIK 1961
DURRS, E ENJTE 27 KORRIK 1961
Mbaruan formalitetet e blerjes s nj vapori t ri nga firmat italiane. Vaporit, q sht 13 mij ton e krejt modern, do t'i vm emrin Vlora.
Fola me hollsi me shokun Ramiz pr mbledhjen e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve pjestare t Traktatit t Varshavs, pr shtjen e prfundimit t traktatit t paqes me Gjermanin, q do t mbahet n Mosk m 3 gusht. Parashikuam t gjitha variantet e mundshme. Fjalimi kryesor pr shtjen e traktatit t paqes me Gjermanin sht i plot. N rast se na atakojn, ather do t marrin prgjigjen e duhur.
478
477
DURRES, E DIEL 30 KORRIK 1961
DAJT, E MARTE 1 GUSHT 1961
U botua n Pravda projektprogrami i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, q do t'i paraqitet pr shqyrtim e aprovim Kongresit t 22-t t PK t BS, 9 faqe gazete. Duhet ta stuckojm. Duhet t botojm prej tij dika t shicutr, pa i prekur as shtjet ideologjike, as ato politike dhe organizative, por vetm ant ekonomike.
Prej ors 2 deri n orn 5 ra nj shi. i mir mbi gjith fiishn e Tirans e t Krujs, besoj se edhe n Elbasan. Ky shi sht i nevojshm pr bujqsin, bn shum mir pr misrin, pr pambukun dhe pr panxharin, edhe pr barin po ashtu. Ktu n Dajt ra edhe ca breshr.
478
479
DURRES, E DIEI. 30 KORR/K 1901
DAJT, E MART 1 GUSHT 19G1
U botua n Pravda. projektprogrami i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, q do t'i paraqitet pr shqyrtim e aprovim Kongresit t 22-t t PK t BS, 9 faqe gazctc. Duhet ta studiojm. Duhet t botojm prej tij dika t shkurtr, pa i prekur as shtjet ideologjike, as ato politike dhe organizative, por vetm ant ekonomike.
Prej ors 2 deri n orn 5 ra nj shi i mir mbi gjith fushn e Tirans e t Krujs, besoj se edhe n Elbasan. Ky shi sht i nevojshm pr bujqsin, bn shum mir pr misrin, pr pambukun dhe pr panxharin, edhe pr barin po ashtu. Ktu n Dajt ra edhe ca breshr.
478
479
DAJT, E MP.IIKUR 2 GUSHT 1961
DAJT, E ENJTE 3 GUSHT 1961
Ramizi u nis pr n Moskl. N aerodrom e pritn shum ftoht, njerz t nj rangu fare t vogl. Delegacionin e uan t banoj n hotel Moska ,.. Parashikojm sulme t poshtra nga ana e tye kundr Partis son dhe udhhcqjcs.
Pam prsri filmin Nna. T rrqethet mishi kur mendon se mbi ata heroizma, mbi ato sakrifica t bolshevikve, tash po livadhis nj trockist si Hrushovi dhe njkohsisht u hcdh balt Stalinit dhe bolshevikve. Por, shpejt ose von, do t'i vij medoemos fundi ktij tradhtari t poshtr.
Sot hapet n Mosk mbledhja e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve pjestare t Traktatit t Varshavs, pr shtjen e traktatit t paqes me Gjermanin. Mc shokt e delegacionit ton t gjith pjesmarrsit n mbledhje qndruan shum ftoht, as dorn nuk u dhan. .Jasht cinovnik-t u jcpnin tanve shenja sikur Hrushovi nuk e ka dashur kt mbledhje.
1. Shoku Ramiz Alla, n at koh antar i Byros Politike dhe t PPSH, kryesonte delegaclonln e PPSH n mbledhjen e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vcndeve pjesmarrse t Traktatit t Varshavs, q u mbajt n Mosk nga data 3 deri m 5 gusht 1961 pr shtjen e prfundimit t traktatit t paqes me Gjermanin.
480
31 27
431
DAJT, E PREMTE 4 GUSHT 1961*
Ramizi u kthye nga Moska dhe na raportoi pr mbledhjen e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve pjesmarrse n Traktatin e,,Varshavs pr shtjen e traktatit t paqes me Gjermanin. At e nxorn nga mbledhja n mnyrn m t poshtri. Nuk i dhan as fjaln, nuk e lejuan t fliste. Banditi Hrushov, n mnyr skandaloze, e pengoi t fliste, sido q pr kt u b nj debat_i ashpr midis Ramizit e Hrushovit 2. Ulbrihti propozoi prjashtimin ton nga
1. Ashtu si n mbledhjet e mparshme, udhheqsit revizionist sovjetik dhe prkrahsit e tyre e kryen kt provokacion t ult me qllim q ta poshtronin PPSH dhe t'l mohonin asaj t drejtn e padiskutueshme q t thoshte fjaln e saj pr nj problem kaq t rndslshm, si ishte problcmi gjerman. 2. Edhe pse u ndrpre pas do fjale nga N. Hrushovi shoku Ramiz Alia e dnoi kt veprim si armiqsor e antimarksist dhe theksoi se Partia e Puns e Shqipris kurr dh ng7aWmsh nuk ka pasur dhe nuk ka ajo ka qen e sht e vendosur q shtja e traktatit t paqes me Gjermanin t prfundonte sa m par. Si v n dukje shoku Enver Hoxha mble;dhje, ashtu si edhe mbledhjet e Bukureshtit e t Mosks t vitit 1960, do t prmenden n historin e lvizjes komuniste e pu-
mbledhja dhe drgimin e nj letre armiqsore Komi-' tetit Qendror t Partis son, gj q u aprovua nga gjith t tjert, me prjashtim t ambasadorit kinez, i cili ditn e par s'foli, se fjala s'iu dha as atij, as koreanit, as vietnamezit, as mongolit, q ishin si zhgues.... Hrushovi dhe prkrahsit e tij jan bandit, shkelin do norm marksiste, do norm t barazis. Ata jan fashist me tr kuptimin e fjals, por do ta psojn. Ne do t'i demaskojm pa mshir kta renegat me mask komuniste. do dit ata po shumfishojn gabimet e tyre dhe kshtu vrtetohen tezat e drejta tonat. Me kto veprime praktikisht ata na kan nxjerr nga Traktati i Varshavs dhe nga mbledhjet e partive t vendeve t Traktatit t Varshavs. Ligjrisht dhe hapur kt ende s'e kan br, se kan frik, por edhe mund ta bjn, dhe ather duhet t presin sulmin ton botrisht. Ata botuan edhe nj komunikat t falsifikuar, q ne nuk e botojm 1, por do t botojm fjalimin q do t mbante Ramizi n mbledhje dhe q ua drguam komplotistve revizionist n Mosk me rrug diplomatike.
ntore ndrkombtare, n historin e kampit socialist jo vetm pr qndrimet antimarksiste dhe revizioniste tS firushovit me shok, por edhe pr qndrimin e vendosur, parimor, marksist-leninist, q mbajt1 nj parti e vogl, Partia e Puns e Shqipris.... (Enver Hoxha, Vepra, vll. 21, f. 422.) 1. N komunikat, n mnyr t paturpshme e falsifikuese, thuhej se n mbledhje morn pjes gjith sekretart e par t komiteteve qendrore t partive komuniste e puntore t vendeve t Traktatit t Varshavs. Duke marr parasysh se nj afirmim i till nuk 1 prgjigjet s vrtets, KQ 1 PPSH vendosi t mos e botoj kt komunikat.
482
483
E HEN$ GUSHT 1961
E ENJTE 10 GUSHT 1961
Sot pasdreke zbrita nga Dajti n Tiran. U b mbledhja e Byros Politike, ku vendosm botimin e fjalimit q do t mbante shoku Ramiz n Mosk si deklaratl e Komitetit Qendror ku prcaktohen pikpamjet e Partis son pr problemin gjerman dhe t'i prgjigjemi letrs q na drgoi banda e Hrushovit nga mbledhja e 3 gushtit e organizuar n Mosk.
Mareshal Konievi u emrua komandant i forcave t armatosura sovjetike n Gjermani. Hrushov revizionisti, tash q i ka ardhur veza..., e thirri prsri Konievin. Deri dje ky gjoja ishte smur dhe Nikita e shkarkoi nga detyra e kryekomandantit t forcave t armatosura t Traktatit t Varshavs pr t vn n vend t tij qolen e vet, mareshalin Greko. Por vesht do t na dgjojn dhe syt do t na shohin gjra t tjera.
1. Shih: PPSH Dokumente Kryesore., vll. IV, f. 62.
484
485
F. PREMTE 11 GUSIIT 1961
E SFITUNP. 12 GUSIIT IfIfil
Kvame Nkruma, president i Gans, vjen sot pr vizit n Shqipri. Do t qndroj 24 or. Un nuk do t dal. Vapori yn Vlora u nis pr n Kin.
Kvame Nkruma, president i Gans, u largua nga vendi yn. E priti dhe e prcolli populli me entuziazrn. Ai vizitoi Muzeun e Lufts Nacionallirimtare dhe kombinatin e tekstileve Stalin. Mbeti i knaqur dhe u nnshkrua nj komunikat e mir e prbashkt. Sot, n emr t Komitetit Qendror t Partis i ktheva prgjigjent letrs s poshtr t Komitetit Qendror t Partis Socialiste Puntore t Hungaris, t firmosur nga Janosh Kadari.
480
487
DAJT, E DIEL 13 GUSHT 1961
E NIERKURF.: 16 GUSIIT 1961
Sot agjencia gjermane e lajmeve ADN botoi komunikatn e Komitetit Politik Konsultativ t Traktatit t Varshavs pr traktatin e paqes me t dy shtetet gjermane, q sht aprovuar n mungesn ton. Hilegart duan t fshehin hilerat, por kto padashur ua zbulon qeveria gjermanolindore,
Sot, me an t nj letrel vum n dijeni t gjitha organizatat-baz t Partis rreth vcprimeve antimarksiste e antishqiptare, akuzave e shpifjeve t pabaza q grupi renegat i Hrushovit dhe i pasuesve t tij bri ndaj vendit dhe Patis son n mbledhjen e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve pjestare t Traktatit t Varshavs pr shtjen e prfundimit t nj traktati t paqes me Gjermanin. Ky komplot i ri, ky provokacion i ult synonte t'i mohonte Partis son t drejtn e padiskutueshme q, si antare e Traktatit t Varshavs, t thoshte n mbledhje fjaln dhe mendimin e saj. Nprmjct ambasads son n Mosk, Ho Shi Mini na lajmroi se po niset (pa na pyetur), nga Hanoi dhe, duke kaluar npr Mosk, do t vij n Tiran q, pr hir t ..<unitetit, t na pajtoj , me Hrushovin! Pr ne sht e qart se kjo komedi sht kurdisur nga so1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vil. 21, f. 416.
488
489
vjetikt q, krkesn e Ho Shi Minit, pr bisedime me ne, ta ken n dor si fakt pr t na akuzuar m von, n mbledhjet e ardhshme, se gjoja ne nuk duam t bisedojm e prralla t tjera si kjo. Me dy mesazhe t njpasnjshme, sepse krkonte prgjigjen ton urgjente, i tham Hos se pranojm t bisedojm, por n nntor t ktij viti dhe pasi ai t ket biseduar m par me sekretart e par t partive komuniste e puntore t Bashkimit Sovjetik e t vendeve t demokracis popullore t Evrops, t cilt jan t vetmit fajtor pr qndrime armiqsore e t padrejta kundr Partis s
VLORE, E DIEL 20 GIISIIT 1961
Puns t Shqipris.
Me rastin e fests s marins shkova n Pashaliman. Vizitova bazn luftarake, kalova n revist rojn e nderit, pastaj vizitova nndetset dhe anije t tjera, t cilat ishin rreshtuar njra pas tjetrs. Asistova n nj manovr me nndetse dhe n strvitjen n uj t marinarve. Baza e Pashalimanit tash mund t quhet nj baz luftarake e vrtet mbrojtse. do gj sht n rregull dhe n vendin e vet. Flota sht n gatishmri dhe si-
domos n duar besnike t kuadrove me eksperienc. Kemi kuadro t mrekullueshm duke filluar q nga marinari m i thjesht. E kisha par edhe nj her tjetr bazn, kur ishin sovjetikt, por tani ndryshimet jan si nata me alitn. U b mir q ata u larguan; shptuam nga anarkia, nga mungesa e gatishmris dhe nga krcnimi serioz i Hrushov revizionistit. I prgzova marinart dhe oficert e bazs pr qndrimin heroik q mbajtn ndaj manovrave e krcnimeve t hrushovianve dhe i porosita t mbajn gjithnj lart vigjilencn kundrejt do agresori. 490 491
Pastaj mbi anije u fola marinarve dhe oficerve n mitingun e madh t organizuar atje. Shum knaqsi nga ana e tyre. Hngra drek bashk me ta. Jam i gzuar nga puna e shokve t marins son luftarake.
VLORE, E ENJTE 24 GUSHT 1961
Bisedova me arkitekt Eqrcm Dobin pr disa ndryshime q duhen br n arkitekturn e Pallatit t Kulturs n Tiran, si dhe n prgjithsi pr arkitekturn e ndrtimeve t ndryshme n Shqipri. Eqremi m foli pr perspektivn e zhvillimit t ndrtimeve n Tiran, sidomos pr projektet q kan n punim. Idet e tij ishin t mira. IVI duket kuadr i aft dhe me perspektiv pr t'u br arkitekt i talentuar.
N mbrmje shokt m vun n dijeni mbi bisedn e u En Lait me Reizin.
Prmbajtja e biseds s u En Lait me ambasadorin vietnamez sht e drejt, ajo puqet me qndrimin ton, sido q kinezt kan shpresa se mos Hrushovi ndrron rrug, kurse ne jo, vetm n rast se detyrohet, por ather ai ka ngordhur.
492
493
Mr.RICUR 30 GUSHT 1961
F. ENJTE 31 GUSIIT 1961
Teodor Zhivkovi, si vegl e Hrushovit dhe q t mos mbetet pas, na shkruan nj letr plot sharje, plot shpifje. Ai na akuzon hapur si luftnxits, si antisovjetik etj. E mjera parti heroike e Bullgaris n 'duar ka rnl
Qeveria sovjetike shpalli se do t rifilloj provat atomikel. Nikita Hrushovi duhct t jet n situata t vshtira q bri kt, pse kjo s'sht n vijn e tij revizioniste dhe pacifiste. Do t shohim. Sidoqoft kjo vrteton vijn e drejt t Partis son dhe tradhtin e revizionistve.
1. Deklarat e qeveris sovjetike pr zhvillimin e provave t armve brthamore, transmetuar m 31 gusht 1961.
494
495
lvei. Kjo mbledhje sht organizuar nga renegati Tito me prkrahjen e amerikanve_dhe me qllime lufte kundr socializ:mit dhe pr krijiznin e forcs s tret.
E PRE ~ TR 1 SIITATOR 196i
Midis shum problemeve n rnhledhjen e sotme t Presidiumit diskutuam edhe pr nj ndryshim n ligjin Mbi adoptimin, si dhe pr disa shtesa e ndryshime n ligjin -Mbi sistemin e pasaportizimit. sht i nevojshm ndryshhni q propozohej, q n aktet e lindjes s fmijs s adoptuar t figurojn si baba e nn adoptuesit e tij dhe jo emri i nns s vrtet. Megjithat n praktik kjo shtje duhet par me kujdes, q t mos dalin ngatrresa.
Si ngaher i ftuam edhe sovjetikt n aktivitetet
q do t zhvillohen gjat ktij muaji, po ata refuzuan

t drgonin delegacion. E bjm edhe pa ata. Miting madhshtor n Tiran me pjesmarrjen e 60 000 vetave. Entuziazm i rnadh. Foli Hysniu, isha dhe un.
N Beograd filloi punimet Konferenca e neutra496
1. Konferenca e kryetarve t shteteve dhe qeverive t 24 vendeve q nulc marrin pjes n blloqe.
497
32 27
P. SHTUNP
2 SHTATOR 1961
E DIEL 3 SHTATOR 1961
N Konferencn e neutralve n Beograd vazhdojn fjalimet demagogjike t Titos, t Nehrus dhe t Naserit. Si parashikohej, Titoja, n fjalimin e tij t hapjes, foli njlloj si kurdoher, dhe i futi n nj thes si Bashkimin Sovjetik ashtu edhe Shtetet e Bashkuara t Anieriks. Naseri sulmoi Bashkimin Sovjetik n lidhje me rifillimin e provave atomike dhe Konferencn e neutralve e quajti ndrgjegjja e njerzimit! N konferenc e n prapaskena bhen intriga, krcnime, lajka, ofrim favoresh njrit e tjetrit etj. Me nj fjal, po bhet tregti kush t siguroj m shum dollar ose rubla, imediatisht ose n t ardhmen. Qndrojn mir Kuba,__Guineja, Algjeria. tjerve as q duhet t'u besohet, sido q pr disa shtje shfaqen n favor, si, pr shembull, pr pranimin e Republiks Popullore t Kins n OKB, pr problemin. algjerian, kuban, tunizian dhe pr armatimin.
Me dhimbje t thell msuam se pardje vdiq shoku Uiliam Foster, militant i palodhur komunist, udhheqs i shquar 1 artis Komuniste -tk--Shtiteve t Bashkuara t Ameriks, personalitet i shquar i lvizjes komuniste e puntore amerikane e ndrkombtare, bir besnik i popullit amerikan. Do t'i drgojm telegram ngushllimi Komitetit Ekzekutiv Kombtar t Partis Komuniste t Shteteve t Bashkuara t Amerikst dhe do t botojm nekrologjin e tij n Zrin e popullit 2.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 21, f. 426. 2. Zri i popullit, nr. 214 (4057), 5 shtator 1961.
498
499
E MARTP. 5 SHTATOR 1961
E MPRKURP 6 SHTATOR 1961
U hap Plenumi i 3-t i Komitetit Qendror. Bra nj prmbledhje t zhvillimit aktual t ngjarjeve ndrkombtare, si dhe t marrdhnieve t Partis son me partit komuniste dhe puntore t vendeve socialiste t Evropsi.
Vazhdoi edhe sot mbledhja e Plenumit t Komitetit Qendror t Partis. Plenumi pasi shqyrtoi letrn q na u drgua nga sekretart e par q ndodheshin n mbledhjen e 3 gushtit n Mosk, diskutoi dhe pranoi njzri prgjigjen q do t'u jepet komiteteve qendrore t partive komuniste e puntore t vendeve socialiste pjesmarrse t Traktatit t Varshavs. N kt prgjigje hedhim posht me indinjat letrn e tyre t 3 gushtit dhe prmbajtjen e saj armiqsore e shpifarake kundr nesh. Aprovuam, gjithashtu, tekstin e letrs s Komitetit ton Qendror drejtuar Komitetit Qendror t Bullgaris.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vell. 21, f. 423.
500
501
E DIEL 10 SHTATOR 1961
Mbledhja e prgjithshme e organizats s Partis t aparatit t Komitetit Qendror t Partis analizoi shtjen mbi edukimin e prgjithshm t komunistve. Pr ndjekjen e shkollave t Partis dhe t shtetit bhen shum prpjekje dhe ka prparime nga t gjith shokt dhe shoget. N kt drejtira shquhen m tepr shoqet, t cilat n prgjithsi, q t gjitha i kan dhn me sukses provimet.
602
Morm nj letr shum t ndyr nga Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik. Kjo konsiderohet si prgjigj.e letrs son t fundit. sht e qart, dhe kjo po vrtetohet do dit e m shum, se Hrushovi dhe banda e tij jan jo vetm revizionist, po fashist nga m t poshtrit. do gj t tyre ata e kan bazuar n shpifje, gnjeshtra, shantazhe dhe friksime. Por te ne asnj nga kto nuk kalon. Prmbajtja e letrs synon t friksoj Komitetin ton Qendror, synon t fut prarjen n t. Kto n planin ton. Por letra ka edhe objektiva ndrkombtar: t diskreditoj Partin ton dhe udhheqjen e saj, t friksoj ndonj parti tjetr me krcnimin se Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik do t veproj edhe ndaj t tjerve, ashtu si vepron me ne, t friksoj t lkundurIt n grupin e vet dhe t siguroj prkrahjen nga ana e t gjith elementve kundrrevolucionar, kundr t gjith atyre q eventualisht mund t ngrihen ta kundrshtojn dhe ta demaskojn komplotin e Hrushovit dhe t grupit t tij. Ne po prgatitim nj prgjigje q ta bj Hrushovin t mbaj kokn me dor.
503
ndshm e t jashtm, imperialist, revizionist etj. nj nga problemet m t mdha pr Partin. Prtritja e Partis me gjak t ri. U vendos q pr kt problem t'u drgohet nj letr gjith organizatave-baz t Partis.
E HN 11 SHTATOR 1961
N mbledhjen e Byros Politike u shqyrtuan: Raporti mbi detyrat pr edukimin komunist t rinis dhe mobilizimin e saj pr vnien n jet t detyrave t caktuara nga Kongresi i 4-t i Partis. Ky raport do t'i paraqitet Plenumit t Komitetit Qendror.
Lidhur me vajtjen ose jo nga ana jon n mbledhjen e KNER-it, propozova t bhet nj letr nga ana e nj shoku t ngarkuar nga Kshilli i Ministrave, ku t thuhet q ne nuk marrim pjes atje pr shkak t situats armiqsore t krijuar ndaj vendit ton n t gjitha fushat dhe t thuhet n letr prse sht krijuar kjo situatl.
Si zbatohen detyrat e shtruara nga Kongresi i Partis pr forcimin e jets s brendshme n organizatat-bazl. Kjo sht nj shtje serioze dhe nj problem i prhershm pr Partin. Nevojitet nj pun shum e madhe pr edukimin komunist t njerzve, pr zhdukjen e grindjeve e t tar-afeve. Lufta kundr mbeturinave t vjetra. Znia e njerzve me pun nj nga preokupacionet kryesore t Partis. shtja e mbrojtjes s atdheut nga armiqt e bre1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 21, f. 482.
504
505
E MRKURE 13 SHTATOR 1961
Me an t nj relacioni, midis t tjerash, drejtoria e tregti-financs m njofton se n rrethin e Beratit plani i xhiros nuk sht realizuar e jan krijuar deficite, e se n kt rreth si dhe n at t Skraparit n treg ka her pas here mungesa t artikujve t ndryshm t konsumit. Nuk e kuptoj pse ather na thuhet se dyqanet jan plot?!
Reiz Malilja na raporton pr bisedn e ministrit t Punve t Jashtme t Kins, en Ji, me ambasadorin e Vietnamit. eni mbron plotsisht shtjen e drejt t Partis son dhe demaskon si duhet Hrushovin.
Bisedova me ambasadorin ton n Mosk pr qndrimet q duhet t mbahen me zyrtart sovjetik dhe me ata t vendeve t demokracis popullore, nga njra an, dhe, nga ana tjetr, me miqt e me popullin sovjetik.
506
507
E SHTUNR 16 SHTATOR 1961
adrot drejtues t Partis e t pushtetit duhet t bjn nj pun t kualifikuar e t organizuar mir. Atje nuk mund t veprohet njlloj me nj pun shabllone, si n qytet ose si n krahinat e tjera t rrethit, sepse t tjera veori ka minoriteti, t tjera ka qyteti, t tjera Kurveleshi, Lunxhria apo Zagoria. Vendosm pr thirrjen e Kongresit t 5-t t Gruas, m 15 tetor, dhe t Kongresit t 4-t t Rinis, m 23 nntor.
Sot ishim n mbledhjen e Sekretariatit. Diskutuam pr forcimin e prbrjes s Partis, n zbatim t detyrave q shtroi Plenumi i 18-t i Komitetit Qendror t Partisl, dhe pr disa probleme t puns s Partis n rrethin e Gjirokastrs 2. Partia duhet forcuar me element t klass puntore, n radh t par me ata q punojn n sektor t vshtir, si n industri, sigurisht pa harruar edhe sektort e tjer. Prandaj n Parti t pranojm akoma m shum puntor sesa npuns, por t mbahet parasysh q ata t jen puntor n kuptimin e vrtet t fjals, pra q ta meritojn emrin e komunistit.
Gjirokastra sht nj krahin me shum karakteristika, q shokt drejtues t Partis duhet t'i ken parasysh dhe ta ndrtojn punn n prputhje me to. N kt rreth kemi fshatrat e minoritetit grek, ku ku1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 21, f. 494. 2. Po aty, f. 500.
508
509
E 11111 25 SHTATOR 1961
E MART 26 SHTATOR 1961
Filloi punimet mbledhja e prbashkt e Plenumit t Komitetit Qendror t Partis dhe e Plenumit t Komitetit Qendror t Rinis. N emr t Byros Politike, raportin Kongresi i 4-t i Partis dhe detyrat pr edukimin komunist e mobilizimin e mtejshm t rinis pr ndrtimin e plot t socializmit n vendin ton e mbajti shoku Rita Marko. Filluan diskutimet rreth raportit,
Vazhduan edhe sot diskutimet n plenum. Shum mir diskutuan t gjith shokt. N kt plenum t prbashkt kishte shum t ftuar. N mbyllje t punimeve vura n dukje rndsin e madhe t ksaj mbledhjeje dhe rolin e madh t organizats s BRPSH, tek e cila Partia ka nj nga organizatat e saj m t forta e t lavdishme n luftn e ndrtimit socialist, q sht po aq e madhe sa ajo Nacionallirimtare. Fola pastaj edhe pr luftn e dyt t ashpr t Partis son menjher pas lirimit, kur na u desh t luftonim prsri me t gjitha forcat kundr imperialistve, shteteve kapitaliste e armiqve t rinj q na doln, revizionistve jugosllav. Pastaj fola pr luftn n t ciln ndodhemi aktuallsht, kundr imperializmit dhe revizionizmit modern, me revizionistt sovjetik n kryei.
510
511
E SHTUNI 30 SHTATOR 1961
E HENE 2 TETOR 1961
Sonte n ambasadn kineze, u dha nj pritje me rastin e fests s tyre kombtare. Foli ambasadori Lo Shi Gao. Un fola 1 mjaft gjat dhe, prve shtjes s Kins, preka me aluzione edhe disa probleme q kan t bjn me marrdhniet tona me grupin e Hrushovit. Ky ishte nj paralajmrim i qart pr poshtrsit dhe krcnimet q na bjn.
Sot n mbledhjen e Kuvendit Popullor kishim n rendin e dits diskutimin pr politikn e jashtme. Asistonte gjith trupi diplomatik. Ambasadort e Bashkimit Sovjetik, ekosllovakis, Bullgaris, Rumanis, Hungaris dhe Gjermanis, n mnyr demonstrative dhe arrogante as ngriheshin n kmb kur hynte udhheqja, as duartrokitnin kur duartrokiste salla, duke manifestuar kshtu haptazi armiqsin kundr Partis dhe Qeveris son. Me kt qndrim ata demaskuan veten, se Kuvendi u revoltua n kulm dhe u prgjigj me duartrokitj e frenetike. Filluan diskutimet.
512
33 27
513
F. MART 3 TETOR 1961
E NIERKUR 4 TETOR 1961
Ambasadorja gjermane n Shqipri u paraqit sot n Ministrin e Punve t Jashtme dhe komunikoi se shkon n Berlin, ku sht thirrur gjoja pse ne paskemi shkelur Traktatin e Varshavs. Ulbrihti, q sillet si fashist dhe provokator kundr nesh, na krcnon edhe me trheqjen e ambasadorit. Preteksti sht shpifje.
Vajta n Presidium ku mora pjes n ceremonin e dekorimit t shokut Miha Lako. Ai mbushi 60 vje. 2sht komunist nga m t vjetrit. Qndrimi i tij sht shum i mir dhe konsekuent.
514
515
E PREMTE 6 TETOR 1961
Manushi na raportoi me letr pr takimin q kishte pasur me Kim Ir Senin kur ishte pr vizit n - Kore. Qndrimi i Kimit rreth ngjarjeve q po zhvillohn nuk sht parimor, ai sht i lkundshm, oportunist. Kim Ir Seni i aprovon qndrimet tona, thot se ne ke -mi t premton se do ta ndihmoj Partin t on2....porna duke na thn s'keni 'bni. Pr Hrushoviri ai mban qndrim shum t lkundshm, ekuivok dhe oportunist.
Udhheqsit gjerman, me rastin e fests s tyre kombtare, ftuan delegacione nga t gjitha partit dhe qeverit e vendeve t demokracis popullore, si edhe nga Jugosllavia, kurse ne nuk na ftuan. Ky sht diskriminim i hapt, q synon t na izoloj dhe t na poshtroj. Por me t tilla qndrime ata demaskojn dhe poshtrojn veten. Pr t mos u dhn mundsi q t gnjejn m von dhe t thon se ja ne i ftuam, por ata nuk erdhn, Ministria jon e Punve t Jashtme u bri nj not proteste autoriteteve prkatse gjermane pr kt diskriminim. Notn ata e refuzuan, por punn ajo e bri njsoj. Ajo mbetet dokument.
516
517
Ambasada gjermane n Tiran dha nj pritje me rastin e fests kombtare t RD Gjermane. Si zakonisht i kishte thirrur t gjith. Por n shenj proteste nuk i shkoi as edhe nj shqipo, prve zvendsshefit t protokollit t Ministris s Punve t Jashtme dhe t nj referenti t drguar apostafat pr protokoll. N ambasad kishte vetm t huaj. Shqetsimi ishte n kulm. Prgjigjja ishte e merituar dhe e prshtatshme pr diskriminimin q i bn vendit ton q nuk e ftuan n Berlin pr festn e tyre kombtare.
Sot u b mbledhja e Plenumit t Komitetit Qendror t PPSH pr t gjykuar mbi letrn e Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, drguar m 24 gusht Komitetit ton Qendror dhe pr t diskutuar e pr t vendosur mbi prgjigjen q do t'i jepet asaj nga ana jon. Mbas fjals q mbajta n kt Plenum 1 diskutuan nj numr i madh shoksh. U dnuan njzri prpjekjet e poshtra trockiste t bands s Hrushovit pr t prar Partin ton dhe Komitetin Qendror.
Shokt e Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Kins na bn kto pyetje: A ju kan ftuar sovjetikt n Kongresin e tyre t 22-t? A dshironi q Partia Komuniste e Kins t ndrhyj q t'ju ftojn dhe, n rast se po, a vini? N qoft se bhet ndonj mbledhje e partive komuniste e puntore t bots dhe ftoheni, do t vini?
518
519
Ne iu prgjigjm se nuk na kan ftuar dhe, po t na ftojn tash n fund, nuk do t vemi, se nuk sht dinjitoze. Nuk jemi dakord t ndrhyhet dhe nuk vijm. Jemi dakord t marrim pjes n nj mbledhje t till, por me kusht q t marrim m par rendin e dits, tezat e materialeve q do t paraqiten dhe m von t caktohet data. Ndryshe, kjo mbledhje, n qoft se bhet, sht kontraband dhe ne nuk marrim pjes
F. PREMTE 13 TETOR 1961
n t.
Vazhdoi edhe sot paradite mbledhja e Plenumit, i cili u dha fund punimeve.
520
521
DURRS, E SHTUN 14 TETOR 1981
E DIEL 15 TETOR 1961
Asistova n punimet e mbledhjes s prbashkt t plenumit t Komitetit t Partis dhe t plenumit t Komitetit t Bashkimit t Rinis t rrethit t Durrsit, ku do t punohej vendimi i Plenumit t Komitetit Qendror t Partis pr punn me rinin. Fola me kt rast pr ndryshimet q kan ndodhur n vendin ton n t gjitha fushat e jets, si dhe pr disa probleme t lvizjes komuniste e puntore dhe t situats ndrkombtaret. Mbledhja shkoi mir, diskutimet ishin t zjarrta. Unanimitet i plot. Ambasadori sovjetik n Pekin i kishte krkuar u En Lait q t mos e merrte shokun Manush me avionin e vet n rrugn e tij pr n BS. Kinezt nuk pranuan. Pr kt shkak ambasadori sovjetik nuk e shoqroi u En Lain n Mosk.. Kshtu na njofton Manushi. Poshtrsi e padgjuar!
U hap Kongresi i 5-t i Bashkimit t Grave t Shqipris. Fjaln e hapjes e mbajti Nexhmija, kurse raportin e mbajti Vito Kapoja. Raporti qe i mir. Entuziazm i madh.
Revizionistt sovjetik dhe klikat e tyre satelite jo vetm q refuzuan ftesat tona pr t drguar delegacione t grave n Kongresin e 5-t t BGSH, por, n mnyr skandaloze, bn mos n Budapesti dhe ndaluan ardhjen edhe t delegacioneve t tjera, me prjashtim t vietnamezeve, brazilianeve, algjerianeve, japonezeve, indonezianeve dhe kinezeve.
1. Nga 4-8 tetor 1961 n Budapest u mblodh Kshilli i Federats Demokratike Ndrkombtare t Grave. N punimet e kshillit morl pjes edhe nj delegacion i BGSH i kryesuar nga shoqja Qibrie Ciu.
522
523
F MARTIR 17 TETOR 1961
Me rastin e datlindjes erdhn m uruan shum shok e miq.
Vazhdon punimet Kongresi i Bashkimit t Grave. Asistova n seancn e mngjesit.
Pasdreke shkova n Kongresin e Gruas. Diskutime t zjarrta. Erdhn pioniert t cilt prshndetn Kongresin e nnave. Me kngt e bukura e me recitimet e zjarrta pr Partin, q buitnin nga gjokset e tyre t vogla, ata e mbushn salln e Kongresit.
Sot, bashk me shokun Rita prita nj grup fshatarsh t kooperativs bujqsore t Bajzs, rrethi i Shkodrs, q kishin ardhur t m uronin 53-vjetorin e lindjesi. I pyeta pr punt e kooperativs dhe si dukeshin me prodhimet e ktij viti. M than se duhani kt vit u sht dmtuar, prandaj i kshillova t marrin masa qysh tani pr luftimin e smundjes s ksaj kulture t rndsishme. I porosita veanrisht t trheqin grat n punt e kooperativs, sepse duke aktivizuar t gjitha forcat, kooperativa do t prparoj m shpejt. U premtova se n t ardhmen do t bj nj vizit n kooperativn e tyre.
N Pallatin e Brigadave prita nj grup t madh t

524
525
rejash t dalluara nga Lezha, t cilat i prgzova pr sukseset q kan arritur pr arsimimin e tyre dhe pr punn e mir q bjn pr kultivimin e misrit. Theksova q n kt drejtim duhet t punojn akoma m tepr. Pastaj u fola pr kujdesin e vazhdueshm t Partis q gruaja t jet e lir dhe e pavarur, pr masat q jan marr pr ngritjen e mirqenies s popullit dhe pr lultn e vendosur t Partis son kundr armiqve t socializmiti.
E MERKURE 18 TETOR 1961
Kongresi i 22-t i revizionistve sovjetik filloi punimet. Po presim t njihemi me prmbajtjen e raportit t Nikita Hrushovit.
N Kongresin e 22-t t PK t BS revizionisti Hrushov vazhdon t lexoj raportin e dyt mbi programin e tij revizionist dhe pacifisti.
Nga njoftimet e para del se Hrushovi na sulmoi haptazi. Tani ai zbuloi kartat botrisht, le t pres artilerin ton t rnd.
1. N kt kongres u mbajtn dy raporte, t dy nga Hrushovi: 1) Raporti mbi aktivitetin e KQ dhe 2) Raportl mbt programln e PK t BS.
526
527
E PREMTE 20 TETOR 1961*
u En Lai prshndeti Kongresin e 22-tl. Sulmet kundr nesh nga ana e Nikits ai, pa na prmendur ne, i cilsoi antimarksiste. Kjo qe njfar mbrojtjeje parimore q iu b Partis s Puns t Shqipris, por edhe njfar orientimi e kshillimi q t ndalohet polemika e hapt kundr Partis s Puns t Shqipris. Pra, ajo ka mund t bhej n nj kongres, duke ruajtur edhe etiketn, u b. N opinionin botror kjo shtje ka br buj. Por kjo nuk i ndaloi Gomulkn dhe t tjert q t vazhdojn sulmet kundr nesh. do gj po shkon mir. Do t ket gjra nga ky kongres.
Sot bm mbledhjen e Byros Politike. N diskutimin timt theksova se pas sulmeve t hapta t revizionistve sovjetik kundr Partis dhe vendit ton n Kongresin e tyre t 22-t, pr Partin ton mbaroi etapa e mbajtjes rezerv dhe duhet t'u jepet prgjigje sulmeve t tyre. Propozova t bhet nj deklarat n emr t Komitetit Qendror t Partis dhe ta botojm at n shtyp. Pasi diskutuan dhe shfaqn mendimet e tyre, t gjith shokt njzri aprovuan tekstin e projektdeklarats2.
N Kongresin e 22-t t revizionistve sovjetik vazhdojn sulmet kundr Partis son nga delegatt e partive t huaja. Komploti hrushovian sht i kurdisur. Trockistt do t demaskohen. Para disa ditsh gazeta Pravda kishte botuar
1. Shih: Enver Hoxha. Vepra, vll. 22, f. 55. 2. Shih: PPSH Dokumente Kryesore, vll. IV, f. 153.
1. Shih: Enver Hoxha, Shnime pr Kinn, vll. I, f. 89.
528
34 27 a
529
nj pllakat, ku tregohej imperializmi duke i vn zjarrin Shqipris. Ky sht nj veprim i poshtr i hrushovianve, q i shrben imperializmit dhe ka kt domethnie: Hrushovi u bn thirrje armiqve t vendit ton t'i vn zjarrin Shqipris dhe i siguron se at, Hrushovin e kan me vete, bile do t'i ndihmoj me t gjitha forcat n realizimin e qllimeve t tyre. Por armiqt tan, imperializmi dhe Nikita Hrushovi i bjn gabim llogarit, ata nuk e njohin forcn e pathyeshme t unitetit t elikt t Partis dhe t popullit ton, prpara s cils veprimet e armiqve dhe komplotet e tyre do t dshtojn me turp, ashtu si kan dshtuar kurdoher.
Sot n shtypin ton botuam Deklaratn e Komitetit Qendror t Partis s Puns t Shqipris ku Hrushovin e shokt e tij i cilsojm antimarksist dhe prars t unitetit. Krahas deklarats n gazetat po botohen lajme e materiale t shumta nga mbledhje spontane n popull. Po vijn telegrame nga posht, telegrame t zjarrta solidariteti me Partin dhe me Komitetin Qendror. Edhe kto do t botohen n gazeta. Sulmet kundr Partis son vazhdojn n Kongresin e 22-t t revizionistve sovjetik. Jehona ndrkombtare e ksaj pune sht e madhe. N punimet e ktij kongresi revizionist dominojn 3 probleme: Kulti i individit i Stalinit, demaskimi i grupit antiparti 1 dhe sulmet kundr nesh. Kongresi i 22-t po merr rrugn e gremins dhe t heqjes s masks t komplotit t Nikita Hrushovit.
1. sht fjala pr Malenkovin, Molotovin, Kaganoviin, Voroshilovin, Bulganinin, Pervuhinin, Saburovin dhe Shepilovin.
530
531
E HEN 23 TETOR 1961
U b mbledhja e Sekretariatit: 1. Mbi problemet e stins n bUjqsi n rrethet Lushnj, Fier, Durrs, Vlor. Ky vit ishte i mbar pr pambukun, por n kt kultur ndrmarrjet bujqsore dalin m keq se kooperativat bujqsore. Kjo nuk sht e mir. 2. Si - ka punuar organizata e Partis e rrethit t Vlors dhe t Durrsit pr realizimin e detyrave t planit, pr kursimet dhe lvizjen pr shpikjet dhe racionalizimet. Rndsi t madhe ktu ka shtja se 'probleme vihen n rendin e dits t mbledhjes s organizats-baz, a vihet problemi kryesor apo ato t dors s dyt. Organizata-baz duhet t punoj me nj plan t menduar mir 1 . 3. Mbi punn n sektorin e transportit (mbi lvizjen e 100-600 mijshit), n komunikacionin automobilistik.
T ecet m mir se deri tani. Kjo lvizje t shtrihet e t vihet n zbatim edhe nga shokt e ushtris. Kta duhet t harxhojn sa m pak vegla kmbimi dhe automjetet t'i vn n gatishmri me shpenzime sa m t voglal. 4. Mbi punn politike t Partis n Korpusin e 7-t t kmbsoris. Realizimi i programeve politiko-ushtarake, por sidomos mbledhjet e organizats-baz t Partis momente me rndsi t madhe. Mbledhjet e organizats-baz t Partis t jen luftarake dhe jo formale e pa gjallri 2. U shqyrtuan edhe nj varg problemesh t tjera. N Kongresin e 22-t sulmet kundr nesh vazhdojn po me at ritm, po komploti i Nikits dshtoi. Frond'er ti u a. Kim Ir Seni dhe Ho Shi Mini nuk foln kurie nesh. Ky ishte nj grusht pr Hrushovin, pse tash gjie endja n kongres sht drejtuar nga shtja se th vm kush sht me Hrushovin dhe kush sht me ne. u En Lai u largua nga Moska pr n Pekin. Kjo sht nj shuplak pr Hrushovin. Skandal n Kongresin e 22-t. Poljanski sulmoi poshtrsisht Voroshilovin. Ky protestoi me buj dhe ia pren dy her fjaln.
532
533
E MART 24 TETOR 1961
E MERKURE 25 TETOR 1961
N Kongresin e revizionistve sovjetik sulmet kundr nesh vazhdojn, por po shtohet edhe numri i partive q jan me ne. Nuk -TO-Wri-kundr nesh delegatt e partive indoneziane, indiane, japoneze, norvegjeze, daneze, belgjiane, algjeriane, kanadeze, boliviane, australiane.
U b mbledhja e rregullt e Byros Politike. Lidhur me kongresin e ardhshm t kooperativave bujqsore u diskutua rreth ndryshimeve n statutin e ktyre kooperativave. Pr sa i prket propozimit pr paksimin e numrit t bagtive t oborrit kooperativist, shpreha mendimin q t mos e paksojm tani kt numr. shtja duhet par nga pikpamja politike dhe ekonomike. 2sht e domosdoshme t forcojm kooperativat bujqsore, pa ulur nivelin e jetess s kooperativistve. Kjo krkon nj pun m t dendur nga ana e Partis me masn e fshatarsis pr ta edukuar kt me qndrimin socialist ndaj puns dhe prons shoqrore 1.
Diskutuam rreth masave q duhen marr pr forcimin e puns s Partis n Tiran etj.
Nongresin e 22-t u deklarua se Molotovi e ka

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 22, 1. 67.
534
535
cilsuar programin e paraqitur si kundrrevolucionar, pacifist dhe revizionist. Bravo plaku! N kt kongres sulmet kundr PPSH vazhdojn. Cejlonezi nuk foli kundr nesh.
M n fund, gazeta Zhenminzhibao botoi deklaratn ton kundr sulmit dhe shpifjeve t Nikita Hrushovit n Kongresin e 22-t t PK t BS. At e shoqroi me prshndetjen ton drejtuar Kongresit t 22-t dhe me sulmet e Hrushovit kundr nesh. (Kt t fundit e botoi pr t dytn her.) Prve ktyre, ajo po boton edhe sulmet e partive t tjera kundr nesh. Kjo l t kuptohet se kinezt do t mbajn qndrim n favorin ton. Por kur dhe n 'form, do t shohim, pse taktika e tyre sht e ngadalshme dhe me val t gjata.
536
537
E PREMTE 27 TETOR 1961
Hrushovi mbajti fjaln e mbylljes t pjess s par t Kongresit t 22-t. Ai na sulmoi prsri poshtrsisht dhe hapur u bn thirrje popullit dhe Partis son q ta rrzojn udhheqjen. Kshtu Hrushovi e hoqi edhe fletn e fundit t hardhis, u rreshtua n nj radh me imperialistt, me titistt dhe me shrbtort e tjer t ktyre, t cilt pr 17 vjet po i bjn thirrje popullit shqiptar dhe komplotojn pr t na rrzuar ne. Hrushovi n sulmet prdori shpifjet e jugosllavve: shtjen e Liri Gegs, t Panajot Plakut etj. Ky tradhtar me t vrtet sht i ndyr dhe njeri i skandaleve.
Ambasadori kinez krkoi takim. E prita. Ai m dorzoi tezat q u En Lai i parashtroi Hrushovit n takimin q pati me t m 22 tetor. Kto teza nuk jan fort t drejta. N to duken lkundje, frik, manovra politike, shfajsim. Asnj sugjerim nuk na bhet drejtprdrejt neve, por n mnyr t trthort bisedn e prshkonte fryma e bisedimeve eventuale. Ambasadori mori prgjigjen e duhur e t vendosur. Hrushovi preu me ne do ur, ai do t demaskohet, Stalini do t mbrohet, Shqipria s'do t izolohet dhe, n rast se Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Kins ka vrejtje pr disa gjra t padrejta (kshtu thuhet n dokumentin kinez), i thash se u En Lai s'bri mir q ia tha Hrushovit m par se kto t'i bisedonte me ne. Ambasadori u ngatrrua dhe tha se prkthimi gjoja s'sht br mir.
N Kongresin e 22-t revizionisti sovjetik Kozlov mbajti raportin mbi statutin. Ai na sulmoi prsri ne, por tash kjo u b dika e zakonshme. Ajo q ka rnd538 539
si sht se ai sulmoi haptazi t gjitha ato parti q nuk na sulmuan ne, duke u ln t nnkuptojn se ju q heshtt, nxitni shqiptart dhe, po t vazhdoni, do t'ju luftojm.
E HN 30 TETOR 1961
N Kongresin e 22-t t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik, Spiridonovi, sekretar i par i komitetit t partis t Leningradit, propozoi q trupi i Stalinit t hiqet nga Mauzoleu n Sheshin e Kuq. Tradhtia e grupit trockist t Hrushovit s'ka kufi. Ata do ta konsumojn at deri n fund, por njkohsisht do t demaskohen. Ky sht fillimi i fundit t tyre.
540
541
E MARTE 31 TETOR 1961
Sot mbaroi punimet Kongresi famkeq i 22-t i Partis Komuniste revizioniste t Bashkimit Sovjetik. Hrushoviant kan vn fshesn e madhe n t gjitha organet qendrore, veanrisht n antart dhe n kandidatt e Komitetit Qendror, duke sjell me shumic njerz t panjohUr q, natyrisht, mbshtetin kursin revizionist t grupit t Nikita Hrushovit. Rezoluta q u aprovua n kongres sulmon edhe Partin ton. N t njjtn koh organet e partive komuniste e puntore t vendeve t demokracis popullore n Evrop, si dhe gazetat Ymanite e Partis Komuniste Franceze dhe Unita e Partis Komuniste Italiane kan filluar fushatn kundr nesh.
tar, po ai dshtoi. Partit komuniste e puntore t bots nuk e aprovuan t gjitha ndrmarrjen e tij kun&rrevolucionare. 30 parti komuniste e puntore nuk u solidarizuan me t dhe nuk e sulmuan Partin ton. Kongresistt, prve udhheqjes, nuk na sulmuan. Ky ishte sukses pr ne. Nikita Hrushovi doli si prars i kampit dhe i lvizjes komuniste ndrkombtare, si komplotist, si puist. Kjo ngjarje do t ket rrjedhime t pallogaritshme n disfavor t tij, n favorin e Partis s Puns t Shqipris dhe t marksizm-leninizmit.
U duk qart se Nikita Hrushovi e organizoi dhe e orientoi Kongresin e 22-t n luftn kundr kultit t Stalinit, kundr grupit antiparti dhe Partis s Puns t Shqipris. Ky ishte nj pu tjetr ala Hrushov pr t siguruar mbshtetjen e komunizmit ndrkomb542 543
nj letri gjith komiteteve t Partis t rretheve, ku u trhiqet vsnendja n disa shtje t rndsishme pr Partin dhe u jepen orientime pr punn e tyre t prditshme.
E MRKURE 1 1%1111TOR 1961
Sot gazeta Zri i popullit botoi kryeartikullin e par pas Deklarats s Komitetit ton Qendror. Ai mban titullin Marksizm-leninizmi do t triumfoj dhe demaskon veprat dhe qllimet e poshtra revizioniste dhe prarse t grupit t Nikita Hrushovit. Partia dhe populli yn e pritnin me padurim kt prgjigje t par dhe u knaqn. Tash presin edhe mbrojtjen e Stalinit. Nga t gjitha ant e vendit Komitetit Qendror t Partis dhe mua personalisht na kan ardhur dhe vazhdojn t na vijn telegrame t shumta, ku shprehet aprovimi i popullit pr qndrimin e drejt, parimor e t vendosur t Partis, besnikria ndaj idealeve t saj dhe uniteti i pathyeshm i radhve t popullit rreth Partis. Kjo flet n radh t par, pr kuptimin e thell politik nga ana e popullit t situatave t krijuara, si dhe pr punn e mir sqaruese q po bjn komitetet e Partis t rretheve me Partin dhe me masat. Kjo pun duhet t vazhdoj edhe n t ardhmen, puna me masat t zgjerohet. Pr kt qllim sot u nism
544
545
36 27 a
E ENJTE 2 NENTOR 1961
E PREMTE 3 NENTOR 1961
Sot gazeta Zri i popullit botoi kryeartikullin n mbrojtje t jets dhe t veprs s J. V. Stalinit kundr shpifjeve dhe sulmeve trockisto-revizioniste t grupit revizionist t Nikita Hrushovit. Ky kryeartikull, q mban titullin Emri dhe vepra e J. V. Stalinit rron dhe do t rroj n shekuj, u prit me entuziazm nga Partia dhe populli, i cili po v lule n monumentin e tij. Partia jon sht e vetmja dhe e para q mbron J. V. Stalinin n kt mnyr. Ky sht nj veprim i lart burrror marksist-leninist i Partis s Puns t Shqipris.
Ridiskutuam fjalimin 1 q do t mbaj n mbledhjen solemne kushtuar 20-vjetorit t themelimit t Partis, m 7 nntor. Ai, prve t tjerave, do t jet nj pretenc e rrept kundr Nikita Hrushovit dhe pasuesve t tij. Informohemi se shtypi korean botoi fjalimin e Hrushovit, duke ln jasht shtjen e kultit t Stalinit dhe sulmet kundr Partis s Puns t Shqipris. Pozit centriste e lkundshme, por sidoqoft prap pozitive, pse, me sa duket, pr nj arsye ose nj tjetr Partia e Puns e Kores nuk sht dakord pr kto shtje. Delegatt q morn pjes n Kongresin e 22-t t PK t BS, qoft ata t vendeve t demokracis popullore, qoft ata t partive t Perndimit, filluan t ikin me shpejtsi nga Moska. Kjo do t thot se mbledhje s'bjn dhe duhet t gjenden sa m par n vendet e tyre pr t prballuar situatn si dhe zhurmn q po bn shtypi botror.
546
547
E SIITUNE 4 NENTOR 1961
E DIEL 5 NENTOR 1961
Vajtm me Nexhmijen n Teatrin e Opers dhe t Baletit, ku pam koncertin e dhn nga laureatt e festivalit kombtar t kngs, muziks e valleve t klass puntore pr nder t 20-vjetorit t themelimit t Partis. M plqyen pjesa muzikore korare e kompozuar nga kompozitori PavIlo Sholla dhe e vn n sken nga punonjsit e artizanatit t Kors, si dhe pjesa muzikore e puntorve t kombinatit t tekstileve Stalin.
Sovjetikt, gjermant, ekt, bullgart nuk i ln ambasadat tona t shprndajn asnj material, t do natyre qoft. Deri ktu ka arritur armiqsia e tyre. Duhet t kemi durim se me armiq kemi t bjm.
Me Nexhmijen shkuam n Teatrin e Opers e t Baletit, ku pam premiern e opers shqiptare Lulja e kujtimit, t kompozitorit Kristo Kono. Na plqeu shum. Muzika sht e goditur, emocionuese, e bukur dhefrymzuese. Konoja sht nj kompozitor me talent dhe vepra e tij do t'i frymzoj e do t'i nxit n krijimtarin e tyre edhe kompozitort e tjer. Lulja e kujtimit fare mir mund t shfaqet me sukses edhe n do sken jasht vendit; kjo oper karaktenizon nj periudh t jets shoqrore dhe politike t vendit ton.
548
544>
E HENE 6 NENTOR 1961
E MARTE 7 NENTOR 1961
Gazeta Zhenminzhibao botoi artikullin redaksional t Zrit t popullit, Marksizm-leninizmi do t triumfoj. Kjo sht nj gj shum e mir pr ne dhe pr shtjen. N Kin vazhdohet t shkruhet shum pr Partin dhe pr vendin ton. Kjo i bn t plcasin revizionistt modern.
Mbrmje solemne kushtuar 20-vjetorit t themelimit t Partis. Fjalirni q mbajta me kt rast u prit ine knaqsi t madhe 1.
N Mosk, n kundrshtim me hert e tjera, nuk foln n mbledhje solemne me rastin e 7 nntorit. Ambasada e tyre n Tiran dha nj mbrmje t ngusht, ku ftoi vetm nga ana shtetrore. Nga ana e Partis nuk u ftua asnjeri.
559
551
E MERKURE 8 NENTIOR 1981
QYTET1 STALIN, E ENJTE 9 NENTOR 1961
Prvjetori i lavdishm i 20-vjetorit t themelimit t Partis son heroike po festohet me madhshti aneknd atdheut. I tr populli sht i lumtur dhe i gzuar. T rroj n shekuj Partia jon e lavdishme! Shkuam me shokt vizituam Shtpin-muze t Partis. Bra pastaj vizita n familjet e shokve t rn n luft pr lirimin e atdheut, si dhe t shokve t vjetr e t puntorve t dalluar.
Erdha pr vizit n Qytetin Stalin pr t'u njohur me punn heroike t nafttarve t ktij qyteti. N fillim pata nj mbledhje me kuadrot drejtues t nafts. Gjeologt m vun n dijeni mbi krkimet dhe fushat e reja. Besoj se aktualisht situata, pr sa u prket fushave t reja t nafts, sht m e qart sesa athere kur n kt sektor punonin specialistt sovjetik, t cilt frymzoheshin shum keq nga Moska dhe nga ambasada e tyre n Tiran. Rsht e qart se ata na kan dmtuar dhe sidomos kta dy vjett e fundit, se t gjitha shpimet q kan dhn, pa prjashtim, s'na dhan asgj. Me rastin e vajtjes sime, n sheshin kryesor t qytetit u organizua nj mitingl. Nafttarve pjesmarrs n kt miting u shpreha gzimin tim t madh q takohesha me ta dhe i urova pr sukseset q kan arritur. U fola edhe pr perspektivat e mdha q hapen prpara sektorit t nafts n vendin ton. N fjaln time u ndala edhe n disa probleme t gjendjes ndrkombtare, u fola pr veprimtarin antimarksiste e kundrrevolucionare t Hrushovit kundr
552
553
Stalinit, kundr socializmit, kundr vendit ton dhe pr lidhjet e tij me imperialistt amerikan dhe agjenturn e tyre, klikn titiste, si dhe pr luftn parimore e t vendosur t Partis son n mbrojtje t marksizm-leninizmit dhe t socializmit n Shqipri.
QYTETI STALIN - BERAT, E PREMTE 10 NNTOR 1961
Vizitova laboratorin e nafts, ku bhet nj pun e mir shkencore dhe ku punojn kuadro t aft. Ky laborator ka hapur perspektiva t reja dhe me analizat q bhen aty u jepet ndihm e vlefshme prodhimeve t vendit.
Vizitova muzeun e nafts, t cilin e kan rregulluar dhe e kan sistemuar shum mir. S'sht m ai muze q kisha par n vitin 1945.
Paradite arrita n Berat. N komitetin e Partis t rrethit u takova dhe zhvillova nj. bised me antart e byros s komitetit t Partis, me shok t kryesis s kshillit popullor dhe me kuadro t tjer t rrethit. Vajta n ekspozitn bujqsore e blegtorale t rrethit. Vizitova disa familje dshmorsh t Lufts Antifashiste Nacionallirimtare. Pasdite, duke shkuar pr takimin me kuadrot e Par-
554
555
tis, t pushtetit dhe t organeve ekonomike t rrethit t Beratit, n sheshin prpara shtpis s kulturs Margarita Tutulani u organizua nj miting 1 spontan nga populli i qytetit. Pasi i prshndeta t pranishmit dhe i falnderova nga zemra pr entuziazmin dhe pr dashurin e madhe q tregojn pr Partin ton heroike, u fola gjat pr luftn e Partis pr lirimin e popullit nga pushtuesit e huaj dhe nga tradhtart vendas, pr transformimet q jan realizuar n vendin ton gjat viteve t lirimit n t gjitha fushat, pr ndrtimin e jets s lumtur pr popullin etj. Pastaj u ndala n kundrshtimet tona t vjetra politike dhe ideologjike me grupin revizionist t Hrushovit pr shtjet themelore t marksizm-leninizmit, si pr shtjen e lufts dhe t paqes, pr kundrshtimin ndaj imperializmit amerikan, pr shtjen e Stalinit, mbi rrugt e kalimit n socializm etj. Gjithashtu popullit n miting i fola pr intrigat dhe veprimet antimarksiste t Hrushovit n Mbledhjen e Bukureshtit e n at t Mosks dhe mbi poshtrsit q ka br e vazhdon t bj ai pr t gjunjzuar Partin ton etj. Theksova se veprimet antimarksiste, antisocialiste e antishqiptare t Hrushovit dhe t pasuesve t tij jo vetm nuk uan n ato ndryshime q priste ai n vendin ton, por, prkundrazi, tani punt po na ecin njqind her m mir. Q ktej shkova n takimin me kuadrot e Partis, t pushtetit e t ekonomis t Beratit. N kt takim 2 s pari, dhash prshtypjet e mia nga vizita n rrethin e
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 22, f. 185. 2. Ps aty, f. 194.
Beratit, vura n dukje sukseset e arritura n vendin ton n ndrtimin e socializmit e probleme t tjera t zhvillimit ekonomiko-kulturor lidhur me realizimin e planit t tret pesvjear, mbi luftn e prpjekjet pr t kaprcyer vshtirsit e rritjes dhe ato q na nxjerrin revizionistt e t tjera. Fola edhe pr disa probleme aktuale t gjendjes ndrkombtare e t mosmarrveshjeve tona me grupin revizionist t Hrushovit, pr lidhjet e tij me klikn e Titos duke vn n dukje luftn e vendosur, t drejt e parimore q ka br Partia jon n Mbledhjen e 81 partive komuniste e puntore n Mosk e m von. T pranishmve n kt takim u bra thirrje q t mbajn lart, si kurdoher, vigjilencn dhe frymn revolucionare n Parti, sepse kshtu ne do t realizojm me sukses t gjitha detyrat q kemi prpara dhe do t prballojm do vshtirsi e penges q mund t na dalin, sado t mdha q t jen ato.
556
557
BERAT PERMET, E SHTUNE 11 NENTOR 1961
Vizitova Fabrikn e Konservave t Fruta-Perimeve n Berat. Punohej mir dhe pastr. Kudo plani po realizohet dhe po tejkalohet. Kuadrot drejtues n Berat punojn mir.
blemet e zhvillimit t bujqsis n kt rreth, pr gjen, djen e keqe t bujqsis n Bashkimin Sovjetik e n vendet e tjera t demokracis popullore, si pasoj e vijs revizioniste t udhheqsve t ktyre vendeve, mbi realizimin e planit t vitit t par t pesvjearit t tret n t gjith sektort n vendin ton, pavarsisht nga vshtirsit q na nxjerr udhheqja e PK t BS. Pastaj, u ndala n pasojat e vijs tradhtare, pansllaviste, intrigante dhe prej dallaveraxhiu t madh t Hrushovit n shtjet e politiks s brendshme e t jashtme, analizova shkurtimisht gjendjen n lvizjen komuniste e tore ndrkombtare, duke vn n dukje luftn parimo-. reqbnPatijokudrymveizonst.
Gjat rrugs pr n Prmet, u ndala n Trpan, ku fola n mitingun e organizuar me popullin e ktij lokalitetil. Doli shum mir, sido q ra shi i madh.
N Buz t Tepelens u takova me sekretarin e par t Partis t ktij rrethi dhe me kuadro t tjer q kishin ardhur pr zgjedhjet e nesrme t gjyqtarve, Zhvillova nj bised edhe me ata.
N takimin2 q pata sot me shokt e byros s Komitetit t Partis t Rrethit t Prmetit, fola pr pro1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 22, f. 208. 2. Po aty, f. 217.
5 58
589,
Votova pr gjyqtart popullor. Pastaj vizitova nj repart ushtarak. Bisedova e dola n fotografi me ushtart e oficert. Gzim i madh dhe dashuri e paprshkruar
pr Partin.
PERMET, E DIEL 12 NENTOR 1961
Shtitje n brigjet e Vjoss.
Nj koncert i mir n mbrmje.
Qyteti historik i Prmetit sht ndrtuar e zbukuruar shum. Kuadrot punojn mir, po ashtu edhe drejtuesit e rrethit. Sot pata nj bisedl me kuadrot e Partis, t pushtetit dhe t ekonomis t ktij rrethi. Fola gjat pr prparimet, pr sukseset dhe pr problemet q kan t bjn me e mtejshm aktual t rrethit dhe t t gjith vendit. Pastaj kalova n shpjegimin e mosmarrveshjeve q ekzistojn n gjirin e lvizjes komuniste e puntore ndrkombtare e midis vendeve socialiste, mosmarrveshje q preokupojn gjith komunistt, popullin ton dhe komunizmin ndrkombtar, pr shkak t pikpamjeve e t veprimtaris antirevolucionare e antishqiptare t revizionistit t vjetr, por t maskuar, Hrushovit, dhe t kursit t tij antimarksist n politikn e brendshme e t jashtme t Bashkimit Sovjetik. T tr t pranishmit ishin shum entuziast pr qndrimin parimor konsekuent t Partis son t lavdishme.
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, v71. 22, f. 227.
566
SO 27 a
561
portuan pr rezultatet e arritura nga punonjsit e rrethit t Gjirokastrs n t gjith sektort. Pastaj fola edhe un. Shkova n koncert. Pam tablon: E re nga mosha, por e thinjur n mendime. Ideja ishte e mir, por duhet prpunuar. Artistt sluanin keq.
PERMET KELCYRE GJ1ROKASTER E FIENE 13 NNTOR 1961
Miting me popullin e lokalitetit t Klcyrs 1 ku fola pr ndryshimet e mdha q jan br n vendin ton, veanrisht n fshatrat, gjat viteve t paslirimit, pr punn e mir q bhet pr zhvillimin e frutikulturs e t vitikulturs nga populli i ktij rrethi e lokaliteti etj. S fundi u prqendrova n shtjet aktuale ndrkombtare dhe n marrdhniet midis Partis son me at t Bashkimit Sovjetik. Gjith populli i mbledhur n miting shprtheu n nj entuziazm t madh. Aty vizitova pastaj fabrikn e vers Musa Fratari dhe at t konservave e t frutave. Shum mir punojn dhe prodhojn punonjsit e ktij lokaliteti.
Arrita n Gjirokastr. Populli kishte dal pr t m pritur n Sheshin e erizit. Eca n kmb.
N mbrmje bra bised me shokt e komitetit t Partis e t komitetit ekzekutiv t rrethit. Ata m ra1. Shih: Enver Flexha, Vepra, vll. 22, f. 240.
562
563
GJIROKAST R, E MARTE: 14 NNTOR 1961*
shovit ndaj krerve t imperializmit ndrkombtar, pr veprimet e tij antishqiptare, pr vullnetin ton t mir n marrdhniet me vendet fqinje si me Jugosllavin dhe me Greqin, pa hequr kurr dor as nga lufta jon politike e ideologjike kundr revizionistve jugosllav, as nga mbrojtja e t drejtave t vllezrve tan n Kosov, n Maqedoni e n Mal t Zi, as nga demaskimi e kundrshtimi i pretendimeve t Venizellosve e Zografve pr t coptuar Shqiprin.
Miting i madh i popullit t Gjirokastrs n sheshin ,eriz Topulli. N fjalimin q mbajtal, pasi prshndeta popullin heroik t Gjirokastrs n emr t KQ t Partis dhe t Qeveris, e falnderova pr dashurin q tregon pr Partin e Puns, pa t ciln populli yn edhe sot e ksaj dite do t rronte n robri t rnd, i skllavruar dhe n mjerim, atdheu yn nuk do t ishte i lir e i pavarur. Duke folur pr t kaluarn e lavdishme t popullit ton, prmenda luftrat shumvjeare t strgjyshrve e t gjyshrve tan, q e kan derdhur gjakun si lum pr t mbrojtur nderin e tyre, pr t jetuar t lir e t pavarur, pr tokn dhe pr bukn e gojs. Vura n dukje pastaj transformimet e mdha q jan br n vendin ton gjat ktyre 17 vjetve t lirimit. N fund fola pr disa probleme t gjendjes aktuale ndrkombtare, pr politikn e drejt e parimore q ndjek vendi yn n luft kundr imperializmit amerikan, pr lshimet e pr pikpamjet oportuniste t Hru1. Shih: Enver Moxha, Vepra, vll. 22, f. 255.
564
565
GJ1ROKASTER, E MERKURE 15 NENTOR 1961
SARANDE, E ENJTE 16 NENTOR 1961
Po vazhdoj vizitat n Gjirokastr. Sot paradite vizitova Ndrmarrjen e Trikotazhit, at t Fermentimit t Duhanit dhe zdrukthtarin. Kudo plani realizohet dhe tejkalohet. Pasdite pata nj takim me komunist e me kuadro t ndryshm t rrethiti. Bisedova me ta pr nj numr problemesh aktuale t gjendjes ndrkombtare dhe t lvizjes komuniste e puntore botrore si pasoj e veprimtaris tradhtare t grupit revizionist t Hrushovit. Vizit n gjimnazin Asim Zeneh" n shkolln time t vjetr. ku msova n vitet e fmijris. U fola 2 nxsvedhmutgrblano.Uiteresova pr punn dhe pr rezultatet e shkolls. Koncert n shtpin e kulturs. Mir m'u duk shfaqja, sidomos vallet.
1. Shih: Ener Hoxha, Vepra, vll. 22, f. 293. 2. Po aty, f. 284.
Gjat rrugs pr n Sarand u ndala n Delvin, ku kishte dal mjaft popull. N mitingun e organizuar me popullin e ktij qyteti fola 1 pr probleme t brendshme dhe t gjendjes ndrkombtare.
N mbrmje u dha nj koncert nga grupet artistike t Sarands. Nuk m plqeu shfaqja.
566
567
SARANDE, E PREMTE NENTOR 1961*
N bisedn q bra sotl n mbledhjen e byros s Komitetit t Partis t Rrethit t Sarands, u ndala n disa probleme t gjendjes aktuale ndrkombtare, t zhvillimit t marrdhnieve midis vendit ton, Bashkimit Sovjetik dhe vendeve t tjera t demokracis popullore. U theksova t pranishmve se nga grupet revizioniste n partit komuniste e puntore, ne do t kemi telashe, ashtu sikurse do t kemi edhe nga armiqt rreth e rrotull nesh. Ne e dim se ndrsa N. Hrushovi flet kundr nesh dhe i bn thirrje hapur popullit shqiptar pr kryengritje, titistt veprojn n mnyr aktive dhe me metoda t rafinuara kundr vendit ton. E njjta gj ndodh edhe me monarko-fashistt grek. Shovinistt grek, sipas logjiks s tyre, mendojn se, pr t br pun armiqsore kundr vendit ton, kan minoritetin. Ky sht nj gjykim shovinist reaksionar, sepse realiteti qndron krejt ndryshe. Pakica kombtare greke n Shqipri qndron n pozit t shn1. Shih: Enver Hoxha. Vepra, vll. 22, f. 351.
dosh, ajo sht e lidhur ngusht me popullin shqiptar dhe jo vetm tani n rendin e demokracis popullore, por q gjat Lufts s Par Botrore, kur ushtrit e Venizellosit pushtuan Korn e Gjirokastrn, n kohn e Zogut, n at t okupacionit grek t Shqipris s Jugut m 1940, si dhe gjat Lufts Nacionallirimtare. sht fakt historik se edhe n ato koh t turbullta minoriteti nuk ka rn n pozitat e shovinistve grek. E kam fjaln pr popullin, jo pr tregtart e krert reaksionar si Vasil Shahint. Masat nuk kan qen asnjher n pozitat e shovinizmit grek. Kur erdhn grekt n Shqiprin e Jugut, minoritart fare leht mund t'u kthenin kraht shqiptarve, por ata, megjithse vuanin pr vete, bukn e ndanin s bashku dhe ua onin deri n Gjirokastr. Ky sht fakt. Tani propaganda dhe shtypi reaksionar grek prpiqen ta ndajn minoritetin grek nga populli shqiptar.
Gazeta Zhenminzhibao botoi t plot fjalimin q mbajta n mbledhjen solemne me rastin e 20-vjetorit t themelimit t Partis. Kinezt m par e kishin botuar at n broshur pr kuadrot dhe po punonin me t. Tash e botuan edhe n gazet. Po bhet buj pr kt. fjalim, gjith shtypi i huaj po flet dhe e komenton.
568
569
SARANDE, E SHTUNE 18 NENTOR 1961*
N mitingun q u mbajt sot me popullin e rrethit t Sarands, folal pr perspektivat e mdha q i hapen vendit ton dhe rrethit t Sarands pr t ardhmen, si dhe pr disa shtje t gjendjes s sotme ndrkombtare; pr veprimtarin e prbashkt komplotuese antimarksiste e kundrrevolucionare t revizionistve sovjetik dhe imperialistve amerikan; pr shpifjet e komplotet e tyre kundr vendit ton, si dhe pr luftn e vendosur dhe pa asnj kompromis q Partia jon u ka br e do t'u bj vazhdimisht revizionistve modern etj. Duke demaskuar ashpr politikn hrushoviane t bashkjetess me vendet kapitaliste, n fjaln time vura n dukje se N. Hrushovi predikon bashkjetesn ton me vendet kapitaliste, por bashkjetesn ai e kupton s prapthi, q klasa puntore dhe t shfrytzuarit e vendeve kapitaliste t mos bjn greva, t mos i luftojn kapitalistt e vendeve t tyre, por t pajtohen me ta dhe pushtetin t prpicien ta marrin nle ann e votime1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 22, f. 367.
ve. Kshtu, sipas Hrushovit, proletariati me, ann e votimeve do t drgoj prfaqsuesit e tij n parlament, do t fitoj atje shumicn e Vendeire dhe do t bj ligjet e veta. Ktej del se borgjezia nj mngjes t bukur do t'ia dorzoj vullnetarisht pushtetin proletariatit! Mirpo kjo pikpamje sht shum e dmshme, se i v popujt n gjum, v n gjum edhe klasn puntore. Ja, pra, ku t on politika oportuniste e N. Hrushovit. Le t marrim, pr shembull, partin EDA n Greqi. Dihet se ajo sht nj parti prparimtare. Komunistt dhe patriott grek kishin arritur q n parlamentin grek t kishin 75 deputet. Por tamam n kohn kur N. Hrushovi shpalli tezn e tij revizioniste, qeveria greke shtrngoi vidhat m shum, nxori nj ligj, q e kufizoi edhe m tepr mundsin e prfaqsimit t shtresave demokratike t popullsis n parlament. Kshtu n zgjedhjet e fundit q u bn n Greqi, partia EDA. nga 75 deputet q kishte, tani ka vetm 20 deputet dhe heroi i popullit grek, Manolis Glezos, q populli e zgjodhi, vazhdon t dergjet n burgun e Korfuzit, megjithse ai mori vota m shum se do deputet tjetr. Kjo tregon se qarqet monarko-fashiste nuk pyesin aspak pr vullnetin e popullit.
570
571
SARANDE HIMARE VLORE, E D1EL 19 NNTOR 1961
mb tok t huaj. Pr sa i prket minoritetit grek ky sht prjet vlla i ngusht i popullit shqiptar. Jeta e tij lulzon si n do pjes tjetr t Shqipris dhe ai ka do gj q i nevojitet. Theksova me kt rast se ne i kemi paralajmruar qoft monarko-fashistt grek, qoft klikn e Titos, q t mos bjn aventura me Shqiprin.
Miting me popullin e Bregut, n Himar. N kt miting folal pr kontributin e dhn nga populli i Bregut t Detit n Luftn Antifashiste Nacionallirimtare, si dhe pr shtje t ndryshme t zhvillimit t ksaj krahine e t krahinave t tjera t vendit ton. U prqendrova edhe n disa probleme t gjendjes ndrkombtare, sidomos n qndrimet armiqsore t grupit revizionist t Hrushovit ndaj vendit ton, n luftn parimore e t drejt q Partia jon i bn ktij grupi renegatsh n shtjet baz t teoris s marksizm-leninizmit; n komplotin e Hrushovit n Bukuresht, n qndrimin e delegacionit ton n Mbledhjen e Mosks t vitit 1960, n afrimin e Hrushovit me Titon e t tjera. Gjithashtu vura n dukje dshirn ton pr t bashkjetuar me shtetin grek e pr t pasur marrdhnie t fqinjsis s mir me t, por njkohsisht edhe kundrshtimin ton t vendosur ndaj pretendimeve toksore t qarqeve reaksionare monarko-fashiste greke ndaj vendit ton. Theksova se n Shqipri nuk ka asnj pll1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 22, f. 388.
Shum t gzuar dhe t knaqur jan njerzit. Ullinjt, portokallet dhe mandarinat sivjet kan prodhim t bollshm.
Hngrm buk n Dhrmi dhe n mbrmje mbrritm n Vlor, ku bisedova me shokt drejtues t komitetit t Partis t rrethit.
572
573
E MART 21 NENTOR 196r
E MERKURE 22 NENTOR 1961
Dje mbrrita n Tiran, sot fillova nga puna. Pata nj bised me sekretart e Komitetit Qendror.. hodha nj sy materialeve q jan grumbulluar.
ti interesova pr prgatitjet e Kongresit t Rinis. Bra disa sugjerime pr raportin q do t mbahet kt Kongres.
Vdiq Msuesi i Popullit, profesor Aleksandr Xhuvani. Aleksandr Xhuvani ishte profesor i zoti, shkenctar e lvrues i shquar i gjuhs shqipe dhe patriot. Al s'ishte komunist, por qe besnik i vijs s Partis son. Pr vite me radh ishte deputet dhe nnkryetar i Presidiumit t Kuvendit Popullor.
Bisedova mc shokt dhe morm masa pr forcimin e fuqis mbrojtse t Republiks Popullore t Shqipris. N kt drejtim do gj e kemi n rregull.
574
575
E ENJTE 23 NENTOR 1961
E PREMTE 24 N1ENTOR 1961
N emr t KomiU hap tetit Qendror t PPSH .prshndeti shoku Ramiz. Dashuri e paprshkruar e rinis pr Partin ton heroike.
Vazhdon Kongresi i Rinis. Diskutime shum t zjarrta dhe t mira. Kemi nj rini t mrekullueshme nga do pikpamje.
Bm homazhe para arkivolit t Aleksandr Xhuvanit, q sht vendosur n salln e universitetit.
Asistuam n prcjelljen e arkivolit q mbante trupin e Aleksandr Xhuvanit, t cilit iu bn homazhe kombtare. Shkuam n kmb deri te Kryeministria.
576
37 27 a
577
E SHTUNE 25 NENTOR 1961
Kongresi i Rinis u dha fund punimeve n mes nj entuziazmi t madh. Punimet e tij shkuan jashtzakonisht mir.
Qeveria sovjetike vazhdon aktet armiqsore kundr vendit ton. Ajo lajmroi se trheq ambasadorin e saj nga Shqipria, pr arsye se gjoja ne nuk i krijojm kushte pune. Shpifje t ulta si ngaher. Ambasadori, n fakt, ka afro 10 muaj q sht larguar. Ambasada sovjetike n Tiran ka mbi 80 veta q s'bjn tjetr ve pun spiunazhi dhe diversioni kundr Partis dhe vendit ton. Ata prpiqen t na trembin, por ne i tromaksim. Nikita Hrushovi, duke maskuar veprimet e tij nn autoritetin e madh t Bashkimit Sovjetik, po u bn lshime t mdha imperialistve pr t br q t fitoj vija e tij revizioniste, kundrrevolucionare dhe pacifiste. Ai dhe miqt e tij gati po heshtin, e kan vn n surdin luftn kundr imperializmit, me at amerikan n krye. Hrushovi po bn shum prpjekje pr t'i 578
dhn t kuptoj dhe ta bind Kenedin dhe grupin e tij q t mos ken frik nga Bashkimi Sovjetik dhe se mund t merren vesh, n rast se, prpara lshimeve t tij t mdha, edhe Kenedi bn disa lshime pr t krijuar nj modus vivendi. Hrushovi dhe miqt e tij propagandn e tyre e kan drejtuar kundr Bonit dhe evitojn plotsisht t nxjerrin prgjegjsin e Shteteve t Bashkuara t Ameriks n armatimin e tij. Nga ana tjetr, Hrushovi dhe grupi i tij na sulmojn ne, sulnaojn trthorazi Kinn, mbrojn Indin dhe e nxitin kundr vendeve t tjera, afrohen me Titon. T gjitha kto jan buqeta me lule pr Kenedin, i cili nuk ngopet me lug t zbrazt, por krkon q Hrushovi t'i bj akoma lshime konkrete. Ky prpiqet q, duke u br lshime imperialistve, t praj aleancat, por amerikana do t'i hedhin duart n gryk. Koha do t vrtetoj do gj. Hrushovi sht nj tradhtar i komunizmit.
579
E MARTE 28 NENTOR 1961
E MRKURE 29 NNTOR 1961
Mbledhje solemne n Teatrin e Opers dhe t Baletit me rastin e festave t nntorit. Fjalimi q mbajti shoku Haki Toska, qe shum i mir. Nuk kishim ftuar asnj t huaj nga diplomatt, pr arsye t revizionistve modern me Hrushovin n krye, t cilt n fjalim demaskoheshin. Pas fjalimit u dha nj koncert i mir.
Dark n Pallatin e Brigadave. Kishte shum t ftuar. N fjalimin e shkurtr q u mbajt me kt rast, u dham nj dru t mir tradhtarve revizionist pa ua prmendur emrat. Kshilltart e ambasadave t vendeve revizioniste (se ambasadort jan larguar) i dgjuan ato q u than dhe pas 10-15 minutash ikn nga darka. Revizionisti polak dhe ai jugosllav qndruan.
5110
581
E ENJTE 30 NNTOR 1941
Radio Sofja njoftoi se Plenumi i Komitetit Qendror t Partis Komuniste Bullgare prjashtoi nga Byroja Politike Vllko ervenkovin pr kult linosti. Po spastrojn rrugn nga marksistt pr t ecur lirisht drejt revizionizmit dhe lidhjeve t ngushta me titizmin !
t tyre, me rastin e fests son t lirimit, jan ndrtuar mbi tri parulla t diktuara nga sovjetikt: 1) Shqiptart i liroi Bashkimi Sovjetik; 2) I ndihmoi Bashkimi Sovjetik; 3) Udhheqja e Partis s Puns t Shqipris tradhtoi. far pune e ult! Destalinizimi kudo n Bashkimin Sovjetik dhe n vendet e demokracis popullore vazhdon me buj. E gjith kjo me qllim q t godasin kuadrot marksist, t'i friksojn dhe t shuajn do rezistenc kundr revizionistkve. Partia Komuniste Italiane u b haptazi balliste. Udhheqja e Komitetit t saj Qendror zbuloi fytyrn e vrtet revizioniste. Ato propagandojn haptazi policentrizmin, zonat e influencs s partive, thon se kulti i personit sht prodhim i sistemit sovjetik stalinian. Pranojn n parti fraksionet dhe luftojn pr pavarsi t plot, pr do shtje e problem.
Gjat gjith ktij muaji, partit komuniste e puntore t lidhura me bandn e Hrushovit kan hyr n gar pr t na atakuar ne me t njjtat parulla t urrejtshme. T gjitha gazetat e tyre botojn sulmet e denoncimet e njra-tjetrs pr t gnjyer masat e partive dhe t popujve t vet pr Partin ton dhe pr t krijuar prshtypjen se gjith bota komuniste mendon si ata. Pr ka themi ne dhe miqt tan kan vendosur heshtje t plot. Por ato i prhap shtypi perndimor, sigurisht p8r interesat e vet. Kshtu, komunistt n vendet kapitaliste marrin vesh dika edhe pr qndrimin ton. N kt fushat revizioniste, n krye qndrojn sovjetikt, gjermant, francezt e t tjer. Kryeartikujt e gazetave 512 583
E DIEL 3 DHJETOR 1961*
Sovjetikt dhe pastaj hungarezt vazhdojn veprimet e tyre armiqsore kundr nesh. Ata, n mnyr t njanshme, orn marrveshjet q kishin me vendin ton mbi vizat. Tash, pr t shkuar n Bashkimin Sovjetik e n Hungari, duhen krkuar viza, bile edhe viza tranzite. Kjo bhet q t na pengojn ne t shkojm n Kin apo n vende t tjera, t na izolojn krejt n kontaktet me vendet e demokracis popullore t Evrops dhe t Azis. M von, me siguri, do t heqin edhe ambasadat dhe do t pezullojn linjat e tyre ajrore. Por Partia jon do t rroj e do t forcohet. Vendi yn do t lulzoj, me gjith punn armiqsore t tyre.
Qeveria sovjetike, nprmjet ambasads son n Mosk, na komunikoi se i preu marrdhniet diplomatike me Republikn Popullore t Shqipris. Ky akt armiqsor s'sht par dhe dgjuar, por s'ka qen i papritur pr ne. Ne e dinim dhe e kishim parashikuar se armiqt , dotshknieru,pot'di rqen t shkojn edhe m tutje. Ky akt, megjithse dmton rnd miqsin n mes popullit shqiptar dhe atij sovjetik,shndmvautoreij.Apdmaskohen n sy t t gjith bots pr prerjen e marrdhnieve diplomatike me nj vend mik e aleat t demokracis popullore, me nj vend socialist, ndrsa, mbajnlidheputmrials,efht me titistt e t tjer.
584
585
me nj t shtn. Po ne nuk shkelim n dhog t kal1-3t. Derisa ata t mos e japin me shkrim ose t mos flas ndonj nesr q hapet Sovjeti Suprem, ne nuk e njoftojm. Ky u intereson atyre q t bjn punn dhe me nder t mbulojn..., kurse neve na intereson t kbmi dokumentin dhe t'i demaskojm kta tradhtar t egr. Do t shohim se si do t veprojn. Ne nga ana jon i kemi marr t gjitha masat.
Sot u mblodh Byroja Politike n lidhje me prerjen 'nga ana e udhheqjes revizioniste sovjetike t marrdhnieve diplomatike me RP t Shqipris. N diskutimini q bra pr kt shtje theksova, midis t tjerash, se masa e marr nga sovjetikt do t ngjall nj urrejtje t thell t re te populli yn dhe prbuzje e indinjat te njerzit e ndershm n bot. Populli yn do t fitoj edhe m shum simpatin e popujve t botks, sepse ne luftejm pr nj shtje t drejt. U propozova shokve edhe masat q mendoja un t merrnim me kt rast. Populli yn do t indinjohet dhe do t forcohet m shum. Midis t tjerash, lajmruam Gac Mazin, i ngarkuari yn me pun n Mosk, q prerjen e marrdhnieve diplomatike (komunikimin verbal), ta krkoj me shkrim, prndryshe, t'u thot atyre, ne at e quajm t pagen. Kjo pr arsye se renegatt e Mosks, kur ta shpallim ne kt akt t tyre, mund ta mohojn dhe t thon se ne shpifim. Kshtu, ata mendojn t vrasin dy zogj
1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 22, L. 401.
M lajmrojn se personeli i ambasads sovjetike rr Tiran, mbi 80 veta, jan turrur npr dyqane dhe blejn plaka me valixhe. Turp! S'kan as dinjitetin m t vogl. T gjith kta jan horra dhe kontrabandist! E njjta gj ngjau edhe me marinart sovjetik n Vlor. Skandaloze!
M solln pr ta lexuar artikullin Nj vit provash historike, q do t botohet n Zrin e popullit me rastin e prvjetorit t par t Deklarats s Mosks t 81 partive komuniste e puntore. I bra disa korrigjime t vogla dhe ua ktheva shokve q ta botojn 1 .
1. Zri i popullit, nr. 293 (4136), 6 dhjetor 1961.
586
587
E mttaicuz 9 6 DHJETOR 1961
LESHNJR, E ENJTE 7 DHJETOR 1961
Punova mbrm deri von. Po shkruaj nj kryeartikull pr Zrin e popullit. Shkrimi duhet t jet nj demaskim publik i ashpr i aktit t poshtr armiqsor t qeveris sovjetike ndaj vendit ton, si sht prerja e marrdhnieve diplomatike me RPSH. Qeveria koreane na lajmroi se nuk mund t na akordoj kredin q i krkuam, pr arsye se sht ngusht ekonomikisht. Por, arsyeja e vrtet qndron n frikn nga sovjetikt, prej t cilve koreant po marrin kredi t shumta dhe s'duan t zemrojn Kremlinin. Qeveria ekosllovake ndoqi rrugn e t tjerve, duke prishur n mnyr t njanshme marrveshjen pr vizat me vendin ton. Qeveria hungareze filloi nga terrori kundr dogmatikve, 5 oficer t sigurimit atje i dnuan me 5 vjet burgim si antiparti. T poshtrit, na akuzojn ne pr terror! 588
Shkova n Lushnj, ku ishin grumbulluar forcat ushtarake q mbaruan strvitjen Shqiponja e malit. N mitingun e madh t organizuar aty, u fola ushtarve dhe oficervet. Loja u zhvillua n mnyr t mrekullueshme. Shumica ishin rezervist. Forcat ushtarake kaluan pastaj n parad, q zgjati dy or e ca. Pothuaj gjat gjith kohs ra shi. Morali i tyre sht shum i lart, fryma patriotike shembullore. U shtrua nj drek me oficert. Fola edhe aty pr problemet aktuale.
589
E SHTUN 9 DHJETOR 1931
Informatat q na vijn nga Moska tregojn se gjendja ekonomike n Bashkimin Sovjetik sht e vshtir. Tregu i zi mbretron. Flitet se Furceva ka prer damart dhe ndodhet n spital. Kt e bri pasi kritikoi -kult linostin e Hrushovit dhe si mas e hoqn nga presidiumi etj. Kjo mund t jet dhe thashetheme pa baza. N fillim Furceva dukej si e mbrojtura e Hrushovit.
Sot prfundova definitivisht kryeartikullin me an. t t cilit do t demaskojm publikisht aktin e pashembullt armiqsor t qeveris sovjetike ndaj vendit dhe popullit ton, prerjen e njanshme t marrdhnieve diplomatike. E dhash pr botim n gazetn Zri i popullit. Ai mban titullin Nj akt i pashembullt n. marrdhniet midis vendeve socialistei.
590
5911
E DIEL 10 DHJETOR 1961
E HENE 11 DHJETOR 1961
Sot botuam notn sovjetike dhe prgjigjen ton n Iidhje me trheqjen e ambasadorve dhe prerjen e marrdhnieve diplomatike Bashkim SovjetikShqipri. Iniciativn pr prerjen e marrdhnieve e morn sovje-tikt. Ky sht nj akt armiqsor i grupit trockist t Nilcita Hrushovit. Me kt akt ai po demaskon veten. Sovjetikt mendonin ta mbanin t fsheht kt veprim armiqsor, por nuk u shkoi. Qllimi i tyre ishte t na friksonin, por qem ne q i shpartalluam. Kta jan antileninist t trbuar, shovinist t shtetit t madh. Duke i prer marrdhniet diplomatike me ne ata u bjn qejfin imperialistve, revizionistve dhe krkojn t friksojn ata q jan n kundrshtim me ta.
Bra mbledhje me shokt e delegacionit, q s shpejti do t nisen pr n Kin, pr t prfunduar marrveshjen pr shtjet ekonomike me kinezt. Jemi t detyruar tash t ndjekim rrugn me avion nga Perndimi: Rom Kajro Rangun Pekin, pse kndej, nga Bashkimi Sovjetik, rruga gati u pre.
592
38 27
593 a
E MRKURE 13 DHJETOR 1061
Sovjetikt u zun ngusht dhe t paprgatitur nga botimi i nots pr largimin e ambasadorve. Ata u hutuan dhe sot bn deklaratn e tyre, q sht nj prmbledhje bajate e dy-tri notave verbale q na kishin br m par.
Takim me delegacionin e rinis kineze q ishte ftuar n Kongresin e 4-t t Rinis sori.
Jehona vazhdon t jet e madhe n bot mbi aktin kriminal t Hrushovit pr prerjen e marrdhnieve diplomatike me ne. Indinjata, zemrimi dhe vendosmria jan t mdha n popullin ton.
594
595
E SHTUN 16 DHJET011 1961
E HENE 18 DHJETOR 1961
Mbledhja e Sekretariatiti: Mbi zbatimin e vendimit t Komitetit Qendror t Partis lidhur me forcimin e mtejshm t regjimit t kursimit. Pavarsisht nga rezultatet q jan arritur n kt drejtim, t shikohet se far mund t bhet n t ardhmen. Iniciativat q merren jan shum t mira, por kto duhet t ndiqen e t mos lihen n mes t rrugs. Ktu del rndsia e madhe e organizimit t puns. N kuadrin e forcimit t regjimit t kursimeve u diskutuan edhe disa probleme t tjera.
Republika Demokratike Gjermane trhoqi dhe ajo ambasadoren e vet dhe krkoi largimin e ambasadorit ton nga Berlini. Arsyet e paraqitura nga ana e gjermanve pr kt veprim armiqsor jan shum t dobta. Duket hapur se ata e bn kt pr t treguar se ndjekin vijn e Hrushovit dhe se jan solidar me t. Kjo pun do t vazhdoj edhe me t tjert.
Zhenminzhibao-ja botoi kryeartikullin e Zrit t popullit Nj akt i pashembullt n marrdhniet midis vendeve socialiste n lidhje me prerjen e marrdhnieve diplomatike nga Bashkimi Sovjetik me vendin ton.
596
597
E MERKURE
20 DHJETOR 1961
M lajmruan se qeveria hungareze hoqi ambasadorin e saj dhe krkoi largimin e ambasadorit dhe t atasheut ton tregtar brenda 48 orve. Kjo mas e fundit ndryshon nga ajo e t tjerve.
Rumunt po prgatitin terrenin dhe, q t gjejn nj variant ndryshe nga t tjert, paralajmruan ambasadorin ton q t mos ndaj material propagandistik kundr Bashkimit Sovjetik, prndryshe do t marrin masa t rnda. Kt provokacion ata e botuan edhe n gazetat e tyre.
598
599
Mbledhja e Byros Politike. Aprovimi i planit t zhvillimit ekonomik e kulturor pr vitin 1962 1 Diskutuam edhe problemin e shtypit t Partis (gazeta Zri i popullit dhe revistat Rruga e Partis dhe Ylli). Situata e sotme nxjerr si krkes t domosdoshme para gazets Zri i popullit q kjo t shkruaj artikuj q t ngjallin interesim jo vetm pr brenda vendit, por edhe pr jasht. Kjo shtron edhe krkesn e ngritjes s nivelit ideopolitik e profesional t redaktorve e t gazetarve tan, si dhe angazhimin e sa m shum kuadrove e punonjsve t tjer me shkrime n organet tona.
.
Vazhdoi edhe sot mbledhja e Byros Politike. Diskutuam pr disa shfaqje t dmshme dhe frymn oportuniste t disa gjyqtarve n Gjykatn e Lart.
T gjith punonjsit e ambasads son n Mosk u kthyen. Atje mbetn vetm dy teknik.
Shokt kinez na lajmrojn se uzinn e plehrave azotike do t mund ta mbarojn m 1968. Ky afat sht shum i largt. Do t ndrhyjm q ajo t prodhoj, e shumta, n fund t vitit 1965.
600
601
E D1EL 24 DILIETOR 1961
E HRN 25 DHJETOR 1961
Shokt indonezian na dorzuan nj dokument n form interviste t Aiditit, mbi problemet aktuale n kampin ton dhe veanrisht mbi mosmarrveshjet. Dokumenti sht interesant. Sulmet ose m mir kritikat drejtohen kundr Hrushovit dhe pasuesve t tij. Sigurisht, ne nuk mund t pajtohemi me disa teza t Aiditit me t cilat ai tregohet hem politikan, hem centrist, hem oportunist, por sidoqoft qndrimi i tij sht pozitiv. Propozimet e Aiditit dhe mbajtja qndrim pr problemet, ndryshojn nga ato t Ho Shi Minit, i cili na tha se nuk interesohet kush ka t drejt e kush ka gabim dhe t Kim Ir Senit q, pa pik turpi, na kshilloi t vemi t'i krkojm ndjes Hrushovit. Do t shohim m tej. Ne do t prgatitim prgjigjen e dokumentit q na ka drguar.
U hap sesioni i 8-t i Kuvendit Popullor. Ministri Financave mbajti raportin mbi buxhetin.
T ngarkuarit me pun bullgar, polak dhe rumun, t cilt erdhn pr t asistuar n punimet e sesionit t 8-t t Kuvendit Popullor q po shqyrton buxhetin e shtetit pr vitin 1961 dhe at t vitit 1962, lan salln, se u sulmua Hrushovi.
602
603
E MART 26 DHJETOR 1961 E PREMTE 29 DHJETOR 1961
Vazhdoi mbledhja e Kuvendit Popullor me diskutime, pastaj u hodh n vot dhe u aprovua ligji mbi buxhetin e shtetit. N fund kryetari i Kuvendit, shoku Medar Shtylla, mbajti fjaln e mbylljes.
M'u dha pr ta lexuar artikullin me titull Shpifjet dhe trillimet nuk qndrojn dot n kmb, n t cilin demaskohen prpjekjet e revizionistit Mikojan pr t mbuluar qndrimet e poshtra e t padrejta t revizionistve sovjetik kundr studentve shqiptar, t cilt ndodheshin n Bashkimin Sovjetik n baz t marrveshjeve zyrtare q ekzistonin midis dy vendeve tona. Ua riktheva shokve me porosin q t botohet pasi t forcohet pjesa ku bhet demaskimi dhe t tregohet prse ata e bjn kt ndaj vendit ton.
Sot me TU-104 u larguan nga vendi yn edhe disa lanxho, trockistt e fundit sovjetik, q kishin ngelur. U mbyll nj faqe e turpshme q shkruan hrushovianr. n marrdhniet tona, me shpres q nj dit, kur t prmbysen ata, do t rivendosen marrdhniet miqsore me Bashkimin Sovjetik dhe bashkpunimi marksist-leninist me Partin Kemuniste si n kohn e Stalinit.
604 605
E DIEL 31 DHJETOR 1961*
M raportojn se n vigjilje t Vitit t Ri kudo n Shqipri ka knaqsi t madhe n popull. Tregjet jan plot me mallra ushqimore dhe industriale. Populli sht i gzuar, po prgatitet t festoj si kurr ndonjher festn e Vitit t Ri. N kt drejtim kan filluar me koh mbrmjet npr ndrmarrje. do familje ka prgatitur edhe n shtpi darkn e Vitit t Ri. 'knaqsi! Jam i lumtur q populli sht i gzuar. Ky sht gzimi im m i madh pr Vitin e Ri.
U mblodhm edhe ne n Pallatin e Brigadave pr t festuar Vitin e Ri. Ishin t gjith shokt e Komitetit Qendror me grat. Secili pagoi kuotizacionin e vet. Asnj lek nga shteti, si gjith punonjsit e republiks. Mbrmja kaloi e gzuar. Kur gjith populli sht i lumtur, edhe ne jemi t gzuar e t lumtur.
Viti 1961 ka qen nj vit lufte e prpjekjesh pr forcimin e Partis son, pr mbrojtjen e saj dhe t Republiks Popullore t Shqipris, pr mbrojtjen e marksizm-leninizmit, pr realizimin e planit ekonomilz, pr prmirsimin e jets s popullit ton. Mund t them se t gjith kta objektiva i arritm me sukses... Partia e Puns e Shqipris qndron e fort si eliku. As lkundja m e vogl nuk shihet n antart e saj. Vija dhe qndrimi i drejt i Komitetit Qendror u prqafuan e u pranuan njzri nga t gjith njerzit, antar partie ose jo. Lufta e Partis pr mbrojtjen e unitetit t radhve t saj, pr mbrojtjen e marksizm-leninizmit, pr mbrojtjen e Bashkimit Sovjetik t 607
606
Lenin-Stalinit dhe t kampit t socializmit ishte e shklqyer. Planet djallzore, t gjitha veprimet komplotuese pr represion, pr mbytje, pr kundrrevolucion te ne, t gjitha prpjekjet pr bllokada ekonomike, politike, ushtarake, ligji i heshtjes etj., t vna nga Nikita Hrushovi dhe shokt e grupit t tij kundrrevolucionar, jo vetm u demaskuan, por edhe dshtuan. Kshtu, Nikita Hrushovi nuk ia arriti dot qllimit t tij t poshtr. Ai u diskreditua n lvizjen komuniste dhe n opinionin botror si tradhtar i marksizm-leninizmit, i Bashkimit Sovjetik dhe i kampit t socializmit. Nikita Hrushovi shkoi deri n prerjen e marrdhnieve diplomatike me Shqiprin. Ky ishte kulmi i diskreditimit t tij. Ka gati dy vjet q grupi tradhtar i Nikita Hrushovit po na lufton me t gjitha mjetet, me gjith fuqin e tij, por rezultatet jan zero pr t. Partia e Puns e Shqipris dhe Republika jon Popullore qndrojn kryelart, t paprkulura dhe admirohen nga t gjith, pse jan n rrug t drejt, pse mbrojn nj shtje t drejt, pse mbrojn marksizm-leninizmin, socializmin, komunizmin, lirin dhe paqen n bot. Nikita Hrushovi hiqet si pacifist dhe pacifist me mask komuniste, por ai sht nj kundrrevolucionar, nj trockist-revizionist q u shrben imperializmit dhe borgjezis. Plani, q ai po prpiqet t vr n zbatim. synon ta shndrroj Bashkimin Sovjetik n nj shtet revizionist, t degjeneroj shtetin sovjetik, Partin Komuniste, t korruptoj rinin, t demoralizoj klasn puntore. N rast se nuk i pritet rruga ktij tradhtari, Bashkimi Sovjetik do t kthehet 608
n nj shtet policor dhe fashist. Gjith veprimtarin e tij armiqsore ai e fsheh nn prestigjin e madh t Partis Komuniste t Bashkimit Sovjetik dhe t shtetit socialist sovjetik. Ai mbshtetet, gjithashtu, n potencialin e madh ekonomik q ka krijuar Bashkimi Sovjetik. Nikita Hrushovi sht nj revizionist frikaman. Ai krkon ujdi revizioniste me imperialistt amerikan, krkon t pajtohet me ta. N vend q t'u qndroj prball me vendosmri, preferon t'u bj atyre koncesione t shumllojta. Me kursin q ka nisur, ai dobson forcn ekonomike, politike, ideologjike dhe ushtarake t kampit ton. Hrushovi, n qoft se nuk i pritet hovi, prgatitet pr luft akoma m t hapur kundr komunizmit. Nikita Hrushovi, n marrdhniet me ne, tregoi fytyrn e vrtet t nj tradhtari dhe t nj banditi ndrkombtar. Ai prdori t gjitha llojet e taktikave kundrrevolucionare kundr nesh, q nga prkdheljet dhe deri te prerja e marrdhnieve diplomatike. Por, te Partia e Puns e Shqipris ai gjeti nj penges t pakaprcyeshme, u gnjye n llogarit e tij. Ai mendonte t na gnjente, ose t na likuidonte. Por as njrs, as tjetrs nuk ia arriti. N kto situata, kur ne po i zbulonim tradhtin dhe qllimet e tij prej tradhtari t marksizm-leninizmit, mobilizoi t gjitha forcat e veta, gjith miqt e bashkudhtart e tij pr t shpifur kundr nesh, gjoja pr t na demaskuar. Por rruga e tradhtis, q ka ndjekur e po ndjek, bri q me veprimet e tij, t shokve dhe t pasuesve t vet, t demaskoj veten dhe t vrtetoj, padashur, drejtsin e vijs son, e cila sht shprehur qart n t gjitha doku609
39 -- 27 a
mentet dhe n luftn e prditshme t PPSH dhe t shtetit ton. N suLmet q na bri n Kongresin e 22-t t PK t BS, Nikita Hrushovi doli si prars i kampit t socializmit, si shkels i deklaratave t Mosks. N fakt, nj numr i madh partish nuk na sulmuan ose nuk foln dhe, duke mos folur, ato na mbrojtn. Nj pjes e konsiderueshme e atyre q ndoqn avazin e hrushovianve e bn kt gj nn presionin e shantazhin, bile t hapt, t Hrushovit. N Kongresin e 22-t sulmet e paprincipta kundr nesh ishin nga shtjet kryesore t bands hrushoviane. Kjo i demaskoi. Pas kongresit u mobilizuan totalisht propaganda dhe rublat sovjetike kundr nesh. U detyruan shum udhheqs partie t flisnin kundr Partis son, qoft edhe gjysm fjale. Dhe t gjitha kto riprodhoheshin menjher n gazetn Pravda. Por kjo gj i demaskoi ata dhe jo ne. Njerzit tash pyesin: Pse ngjet kshtu? Kaq e fuqishme sht kjo Partia e Puns e Shqipris, kundr s cils vrsulen t gjith? Ky sht zjarr i par prej kashte. T gjith miqt e Hrushovit e kaluan radhn, tash do t ftohen gjakrat, do t mendohen njerzit dhe bile kan filluar seriozisht t mendohen pr ato q kan br dhe ine ngadal po e ln vaporin q po mbytet. Vendet e demokracis popullore t Evrops nuk e ndoqn Nikita Hrushovin n prerjen e marrdhnieve diplomatike me Shqiprin. ekosllovakia, Hungaria dhe Gjermania Lindore trhoqn vetm ambasadort, por personelin dhe t ngarkuarit me pun i lan, kurse Bullgaria, Rumania dhe Polonia, deri tash, as amba610 I
sadort nuk i kan hequr. Pra, ktu ka nj diferencim, qoft edhe i prkohshm. T gjitha kto shtete, me prjashtim t Bashkimit Sovjetik, po lidhin kontrata tregtare me ne pr vitin 1962. Ja edhe nj diferencim tjetr. Koha do t punoj pr ne. Brenda n partit dhe n shtetet e tyre ka nj konfuzion t madh, ka paknaqsi, ka arje, s'ka unitet dhe s'mund t ekzistoj n ta unitet. Udhheqjet e partive komuniste e puntore t vendeve t demokracis popullore kan hyr n qorrsokak, ato jan n kundrshtim me masn e partive t tyre dhe kto kontradikta do t'u shtohen. Kursi tradhtar i Nikita Hrushovit, do dit e do vit q kalon, ato do t'i fut m thell. Kt rrug ka marr edhe Partia Komuniste Franceze, kt ka marr edhe ajo e Italis, udhheqja e s cils ka tradhtuar katrciprisht. Shqipria sht nj kock q i ka ngecur Nikita Hrushovit n gryk, i ka zn fytin dhe e bn q t marr frym me zor, prandaj Nikita Hrushovi na lufton ne me trbim. Ai mendon se lufta kundr nesh do t'i shrbej pr t friksuar satelitt e tij, pse e di dhe e merr me mend se, shpejt ose von, shum nga miqt e tij t tashm do t'ia kthejn fletn. Taktika tradhtare e Nikita Hrushovit tash konsiston n at q miqt e tij aktual t'i komprometoj sa m shum kundr nesh, t'i armiqsoj brenda n partit e tyre me komunistt e vrtet, ekonomit e ktyre vendeve t'ia nnshtroj ekonomis sovjetike, n mnyr q, n lvizjen m t par nga radha, t'u bj presione t atilla q, ose t qndrojn n radh, ose 611
t'u ln vendin hrushovianve t tjer. Sigurisht, ktu do t bhet procesi i ndarjes, do t zhvillohen ndeshjet. Por Nikita Hrushovi dhe revizionistt e tjer nuk llogaritin forcn e popujve t tyre. Ata mbshteten n gnjeshtrn dhe n forcn e ushtris e t arms s sigurimit (t ciln e luftuan nn maskn e lufts kundr kultit t individit dhe gjoja nga pozitat e diktaturs s proletariatit, e cila tash, sipas tyre, s'sht m e nevojshme). Propaganda e gnjeshtrt dhe zbatimi n fakt i terrorit dhe i raprezaljeve, q kan filluar me t madhe, do t sjellin pa asnj diskutim kontradikta t tmerrshme e t pazgjidhshme pr ta. Ata do t bien brenda. Vija revizioniste, q po zbatojn, n asnj mnyr nuk mund t'u sjell atyre_ fitime as n politikn e brendshme, as n politikn e jashtme. Prkundrazi, ata do t psojn disfata, si brenda, ashtu edhe jasht, do t demaskohen, do t izolohen, do t shkatrrohen dhe, megjithse lufta do t jet e gjat, e vshtir, e rrezikshme, ne do t fitojm. Koha punon pr ne. Ne jemi shumica. Ne s'e humbim besimin te bolshevikt e Bashkimit Sovjetik. Si sht e mundur t'i zr gjumi gjith ata milion revolucionar e lufttar, t mbrujtur me msimet e Leninit dhe t Stalinit? Ne kemi shpresa n forcat e tyre, i duam dhe na vjen keq pr ta, sepse kalojn momente t vshtira. Partia e Puns e Shqipris do t luftoj me t gjitha forcat q t hedh drit mbi greminn ku po i on grupi revizionist i Hrushovit. Lufta e paepur kundr revizionistve jugosllav dhe atyre sovjetik, lufta kundr grupeve tradhtare 612
Tito-Hrushov, do t vazhdohet me forc t madhe. Armiqt kryesor, imperialistt dhe revizionistt modern, duhet dhe do t'i luftojm deri n shkatrrimin e plot t tyre. Ne jemi t prgatitur dhe t armatosur pr t realizuar detyrat e vitit t ri, 1962. Do t ruajm si kurdoher Partin nga do armik. Do t luftojm me ashprsin m t madhe, si kurdoher, pr demaskimin e tradhtarve Tito-Hrushov dhe t shokve t tyre. Do t jemi vigjilent si kurr ndonjher pr t ruajtur kufijt dhe atdheun ton t shtrenjt socialist, do t luftojm t paepur pr mbrojtjen e pastrtis s marksizm-leninizmit dhe pr unitetin e kampit socialist n rrugn marksiste-leniniste dhe jo n baza revizioniste, si do Hrushovi dhe grupi i shrbtorve t tij. Imperialistt amerikan do t prpiqen t na dmtojn, veanrisht ne. Ata do t ndihmohen pr kt nga revizionistt modern, do t nxitin monarko-fashistt grek, revizionistt jugosllav dhe t tjer kundr nesh, por ne do t'ua prishim planet e tyre djallzore. Shqipria socialiste do t rroj dhe do t lulzoj, pse at e udhheq dhe e mbron me lavdi Partia heroike e Puns e Shqipris.
T na gjej Viti i Ri, popull e Parti, t lumtur, t gzuar e t fort! Ne pr kt do t punojm dhe do ta arrijm patjetr.
613
TREGUESIT
TREGUESI I LNIDS
A
Ambasada e Bashkimit Sovjetik n RP t Shqipris - 9,
15, 22, 44, 57, 63, 64, 67-68, 90, 104, 105, 108, 110, 112, 124, 125, 126, 132, 140, 141, 145, 147-148, 161-162, 168, 170, 179, 243-244, 283-284, 295, 299, 303-304, 316, 346-347, 365, 384, 386, 387, 414, 416, 429, 430, 442, 448, 513, 550, 553, 578, 587, 592, 605.
Ambasadat e vendeve t demokracis popullore n RP t Shqipris 42, 70, 85, 102,

-
103, 181, -198, 322, 392, 412, 514, 518, 603. Armatimi;
186, 361, 422, 539,
187, 362, 473, 581,
193, 365, 51?, 597,
197374, 513, 598,
demagogjia imperialiste dhe revizioniste pr

armatimin - 12, 14, 34, 63, 200-205, 213, 495.
Ambasadat e RP t Shqipris n Bashkimin Sovjetik dhe n shtete t ndryshme - 36, 143,

243, 254, 255, 260, 275, 276, 292, 295, 310, 358, 371, 410, 411, 442, 489, 506, 585, 586, 587, 592, 598, 599, 601.
Armiqt; veprimtaria armiqsore dhe lufta kundr tyre 291, 3?2, 538. Arsimi - riorganizimi { siste-
mit arsimor; edukata e puns n shkoll; leksionet; nxnsit, studentt - 62, 80, 95, 220, 222;
- shkollat bujqsore, shkollat eksperimentale 447, 468-469.
Ambasadat e vendeve t demokracis popullore dhe t Bashkimit Sovjetik n shtete t ndryshme - 64, 142, 143,
233, 310, 357, 362, 392, 411, 412, 507, 522.
Atasheu ushtarak i RP t Shqipris n Bashkimin Sovjetik dhe atasheu ushtarak BS n RPSh - 414, 418-419,
425, 429.
B Ballkant; prpjekjet pir afrimtn dhe mIrnuptimin ballkanik - 12, 146, 375, 383. Bashkekzistenca paqsore; demagogjia borgjezo-revizioniste pr bashkekzistencn paqsore - 203, 204-207, 214-215, 570-571. Bashkimet Profesionale t Shqipris; Kongresi i 5-t i BPSh. Detyrat e tyre pr emulacionin - 39, 351, 352, 380, 384, 386, 387. Bashkimi Sovjetik, revizionizmi sovjetik. Partia Komuniste (revizioniste) e BS; Kongresi i 20-t, i 22-t dhe plenumet e saj 9, 33, 207, 288-289, 478, 526, 527, 528, 529-530, 531, 533, 534, 535-536, 538, 539-540, 541, 542-543, 547, 610;
-
prhapja dhe forcimi pozitave t revizionizmit; degjenerimi i partis, i shtetit, i ushtris, i kulturs dhe spastrimi i kuadrove t vjetr; rnia e ekonomis; kriza - 13, 100-101, 170, 234, 288-289, 341, 376, 382, 411, 430, 436, 449, 485, 531, 559, 582, 583, 590, 612; lufta kundr marksizm-leninizmit, minimi dhe prarja e lvizjes komu-
niste e puntore dhe e luftrave lirimtare t popujve - 17, 125, 128-127, 137, 175, 305, 334, 410; 503, 542-543, 554), 560, 570-571, 610; - strategjia dhe taktikat; politika e jashtme demagogjike e koniunkturale; lidhjet dhe kontradiktat me ShBA dhe me vendet e tjera kapitaliste - 34, 57, 63, 109, 169, 198, 211-212, 334, 381, 434, 435, 436, 440, 442, 467, 471, 495, 578, 608-609; - afrimi me revizionistt jugosllav dhe rehabilltimi i tyre; politika e diktatit dhe prpjekjet pr t forcuar hegjemonin mbi partit dhe vendet reyi;zioniste 14. 15-16, 17, 33, 64, 112, 169, 193, 346, 347-348, 434, 557, 611-612; - marrdhniet dhe kontradiktat me Kinn 30. 34, 127-128, 133, 135, 136, 137, 138. 149, 155, 204. 220-221; politika demagogjike, presionet dhe veprimtartia armiqsore kundr PPSh dhe RP t Shqipris; prerja e marrdhnieve diplomatike me t
- 9, 11-12, 15-16. 22, 26, 29, 30, 67-68, 90, 104-105, 124, 128, 138, 145, 161-162, 168, 170, 171, 175, 188, 223, 225, 235, 236-237, 238-239, 241-242, 243, 245- 246, 247, 248, 250, 258, 259, 283-284, 286, 292-293, 296, 299, 303-304, 306, 311-312, 314-315, 319, 321, 326. 328. 333-334, 335, 345, 346-348, 352, 354-355, 356, 358-359, 361, 366-367, 374, 382. 386, 392, 413, 415, 416, 417. 418-419, 421, 424, 426. 427. 428, 429, 430, 431, 435, 436, 441, 448, 452, 467. 480, 482-483. 489-490. 503, 522, 523, 526, 529-530. 531, 534, 538, 539-540, 548, 553- 554, 556, 557, 572, 578-579, 82-583, 584, 585, 586-587, 592, 594, 607-611. Shih edhe: Teorit e pikpamjet borgjezo-redhe kritika vizioniste ndaj tyre. Baza ushtarake e Vlors; dshtimi i prpjekjeve t revizionistve sovjetik pr ta shndrruar n nj baz t tyre - 245, 246, 259, 296, 345, 354-355, 356-357, 353, 360, 365, 367, 393, 401, 403, 412, 413, 414, 415, 416, 417, 420, 422, 423, 424, 426, 427, 428,
430, 431, 432, 435, 436. 491-492. Blegtoria; zhvillimi i saj 76. Borgjezia - 200-201, 205, 207, 378. Bujqsia; zhvillimi t saj; hapja e tokave t reja, bonifikimet, ujitja - 118, 263, 377, 390, 392, 447, 479; - pemtaria, ullinjt 338, 339, 453. Bullgaria; marrdhniet dhe presionet ndaj RP t Shqipris - 11-12, 187, 188, 319, 321, 366, 375, 388, 423, 474, 494, 548, 582.
marrdhniet ekosilovakia; dhe presionet ndaj RP t Shqipris - 51, 108. 158, 306, 309, 319, 321, 333-334, 366, 371, 373, 374, 422, 434, 548, 583. mimet e mallrave t konsumit; ulja e tyre - 76, 90.
D
Dshmort dhe familjet e tyre - 66, 81, 97, 120, 172, 174, 279, 400, 401, 552, 555. Diktatura e proletariatit 200, 207-208, 212.
618
619
E Enver Hozha - t dhna autobiografike - 35, 36, 37, 58, 117, 171, 226, 250-251, 255, 260, 261, 262, 404, 405-406, 480, 524, 525, 566, 606. Epoka jon dhe karakteri t saj - 199-202, 208-212. F Flota e 6-t Amerikane 322, 323, 345, 358, 362-363, 369. Franca; politilca e jashtme 209, 385, 470, 472. Fshati; fshatarsia - 24-25, 335-336, 368, 402-403. Fuqia puntore dhe shprndarja e saj - 24-25.
- 285, 290-291, 321, 366, 373, 374, 420, 464, 482-483, 488, 514, 517, 548, 582-583, 597. Gjermania - traktati i paqes me Gjermanin - 34, 348, 464, 477, 481, 482, 484, 488. H Historia e Shqipris - prvjetori i Shpalljes s Pavarsis (28 Nntor 1912), i lirimit (29 Nntor 1944) dhe t Shpalijes s Republiks (11 Janar 1946) - 10, 262, 580. Hungaria; marrdkniet dht presiottet ndaj RP t Shqiparis - 234, 260, 295, 297, 357, 362-363, 384, 451, 487, 584, 588, 598. I Imperializmi; strategjia globale; politika e lufts dhe t agresionit - 201-202, 203-205, 206, 208-212, 213, 471. J Jugosllavia, revizion{zmi jugosilav - Lidhja e Komunistve t Jugosilavis. Politika e jashtme demagogjike; afrimi me BS; prpjekjet pr t minuar vendet socialiste dhe lvfzjet revolucionare e prparimtare t popujve - 15-16,
64-65, 82-83, 94, 107, 390-391, 496-497, 498; - veprimtaria armiqsore kundr RP t Shqipris - 107, 118-119, 143, 148. 354, 366-367, 395, 568.
a
KshiTlat popuTlor; pjesmarrja e masave n qeverisjen e vendit; kshillat popullor t iagjeve dhe t fshatrave 86, 266, 437-439; - kshillat popullor dhe komitetet ekzekutive t Tirans, t Kuksit, t Sarands dhe t Prmetit - 130, 377, 437-439. Kshiiii i Ministrave (Qeveria) - 10, 186, 365, 505. Kina. Partia Komuntste e Kfns - 212, 213, 248, 253, 539; politika e jashtme, kontradiktat me revizionistt sovjetik - 42, 127-128, 208-209, 220-221, 412, 493, 528, 533; marrdhniet dhe qndrimi ndaj PPSh dhe RP t Shqipris - 181, 254, 298, 309, 311-312, 314-315, 319, 333, 357, 383, 389, 412, 422, 507, 519, 522, 528, 537, 539, 550, 569, 596.
G
Greqia; reaksioni grek; qndrimi ndaj RP t Shqipris 11-12, 104-105, 145-146, 338, 398, 568-569, 571. Gruaja, Bashkimi i Grave t Shqipris dhe Kongresi i 5-tc i tij; emancipimt i gruas 8. 55, 56, 99, 450, 509, 523, 524, 525.
GJ
Gjermania Lindore (RD Gjermane); marrdhniet dhe presionet ndaj RP t Shqipris
Klasat dhe Iufta e kiasave np vendet kapitaliste - 205-206, 214-215. KNER-i (Kshiiii i Ndihms Ekonomike Reeiproke) - 330, 505. Komploti i kryesuar nga Teme Sejko m 1960 - 322, 369, 395, 413, 451. Kooperativat bujqsore; forcimi i gjithanshm; statuti i tyre - 24-25, 131, 266, 535. Koreja e Veriut (RDP e Kores); politika e jashtme, qndrimi ndaj RP t Shqtpris - 516, 547, 588, 602. Kosova dhe viset e tjera me populisl shqiptare n Jugosllavi - 118-119, 565. Kuadrot; cilsit, virtytet moralo-polittke. Poiitika e Partis me kuadrot - 162, 424, 447, 491-492. Kuba; dshtimi i agresionit ushtarak t ShBA dhe i reaksionit t brendshm kundr saj - 377-378, 379, 380, 381. Kultura, letrsia dhe artet e popujve t bots - 459-460. Kuitura n RPSh; poiifika e Partis pr zhvillimin e saj; personaIitete t shquara t kulturs - 54, 421-422, 458, 459-461, 575. Kuvendi Popuilor; Presidiumi i Kuvendit Popuilor - 47, 135, 142, 229, 230, 266, 273,
620
6?1
274, 377, 496, 513, 515, 603, 604.
Lenin, Vladimir Ili - 45, 80, 84, 209, 215, 335, 367, 403, 608, 612. Letrsia dhe artet; politika e Partis pr zhvillimin e tyre. Shkrimtart dhe artistt; Lidhja e Shkrimtarve dhe e Artistve - 192, 421-422, 458-463, 465, 548, 549. Letrat, krkesat, ankesat e popullit; puna me letrat - 24-25, 41, 85, 130, 368, 437-439, 544. Lvizja komuniste e puntore ndrkombtare - mbledhjet e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve socialiste m 2-3 shkurt 1960 dhe m 3-4 gusht 1961 - 18, 28, 29, 31, 32, 33, 40, 481, 482-483, 484; strategjia dhe taktikat e partive komuniste dhe roli udhheqs i tyre 213-214; solidariteti dhe prkrahja internacionaliste pr PPSh 324, 326, 335, 341, 534, 543;
-
- minimi dhe prarja e saj nga revizionistt sovjetik dhe ata modern - 408, 433, 542-543, 560. Shih edhe: Mbledhja e partive komuniste e puntore n Bukuresht...; Mbledhja e 81 partive komuniste e puntore n Mosk... Lvizjet dhe luftrat /trimtare, revolucionare dhe prparimtare t klass puntore dhe t popujve t bots 206, 213-214, 270. Lvizjet, aksionet dhe iniciativat revolucionare t masave - 45, 270, 351, 372, 532, 533. Ligjet - 496. Lufta; kuptimi marksist-leninist i saj; luftrat e drejta dhe t padrejta - 82, 200-204, 212-214.
M
Mbledhja dhe Deklarata e partive komuniste e puntore t vitit 1957 n Mosk - 199-200, 203, 204, 205, 214. Mbledhja dhe Deklarata e 81 partive komuniste e puntore n Mosk (10 nntor-1 dhjetor 1960) dhe qndrimi parimor marksist-leninist i PPSh 141, 151, 170, 182, 193, 194, 195, 197, 199, 200, 216, 217-218, 219, 220-221, 223,
-
224, 225, 231, 232, 233, 241-242, 243, 245, 247, 248-249, 252, 255-256, 257, 262, 263, 267, 269, 271, 275, 276, 283, 290, 306, 399, 557, 587. Mbledhja e partive komuniste e puntore n Bukuresht (qershor 1960) dhe qndrimi parimor marksist-leninist i PPSh 124, 125, 126-127, 133, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 143, 150, 156, 167, 175, 181, 556. Mbrojtja e atdheut; prgatitla e popullit, e ushtris dhe e vendit pr mbrojtje - 206, 433, 504-505, 572-573, 575. Ministrit - 438; - Ministria e Punve t Jashtme - 429, 430, 435, 517, 518; - Ministria e Punve t Brendshme - 87, 351; - Ministria e Arsimit dhe e Kulturs - 422; - Ministria e Shndetsis - 352. Minoritett grek n Shqipri 145, 508-509, 569, 573.
-
Ndrtimi i bazs ekonomike dhe kalimi n etapn e ndrtimit t plot t shoqris socialiste n Shqipri - 318. NJ Nj Maj - Dita e Solidaritetit Ndrkombtar t Puntorve - 93, 394.
O
Organet e Punve t Brendshme dhe kuadrot e tyre. Forcat e Kufirit - 87, 174, 351-352, 407, 433-434. Organizata-baz e Partis; forcimi i jets s brendshme, gjallrimi dhe vetveprimi saj - 468, 504, 532. Organizata e Kombeve t Bashkuara dhe Asambleja e Prgjithshme e saj - 189,192, 196, 198, 227.
N
Nafta dhe gjeologjia e nafts; studimet dhe krkimet pr naft e gaz - 67-68, 69, 190, 269, 375, 553, 555. Ndrtimet, arkitektura; metodat e reja dhe mekanizimet n ndrtime - 110, 493.
Paqja, pacifizmi borgjez; demagogjia borgjezo-revizioniste pr paqen - 82, 200-204, 212-214. Partia e Puns e Shqipris ndrtimi dhe jeta e brendshme. Vija e saj; uniteti n Parti - 319, 327, 607; - 20 vjetori i themelimit t saj - 243-244, 547, 551, 552;
622
623
prbrja dhe shprndarja e forcave t Partis; pranimet n Parti - 96, 508; zgjedhjet n Parti; zgjedhja e organeve udhheqse - 96, 256, 327; aktivet, seminaret, ekipet e Partis. Informacioni n Parti - 72, 96, 130, 131, 167, 432, 433-434;
lufta kundr elementve revizionist antiparti L. Belishova, K. Tashko e 77, 89, 125, M. omo 142, 144, 147-148, 160, 161-162, 167, 177, 178, 179-180, 184, 185, 186, 231, 232. Partia e Puns e Shqipris - organet udhhegse gendrore dhe n rrethe - Kongresi IV i PPSh (13-20 shkurt 1961) - 85, 88, 110, 114, 137, 255-256, 271, 293, 300, 308, 309, 310, 311, 312, 314, 316, 317, 318, 319-320, 321-322, 323, 325, 326, 327-328, 353, 390; - Komiteti Qendror, Byroja Politike, Sekretariati i KQ - 43-44, 125, 130, 143, 144, 177, 179-180, 186, 192, 193, 231, 263, 266, 308, 316, 327, 351, 360, 456, 504, 508, 529, 544, 607; -
Komisioni Qendror Kontrollit dhe Revizionimit t Partis - 186; Plenumi i 16-t (25-26 maj 1960), i 17-t (11-12 korrik 1960) dhe i 18-t (5-8 shtator 1960) t KQ 89, 110, 113, 114, 150, 151, 160, 183, 184, 185, 508; Plenumi i 19-t (7-8 tetor 1960), i 20-t (1 nntor 1960) dhe i 21-t (19-20 dhjetor 1960) t KQ - 220, 222, 232, 271, 272, 508; Plenumi i 22-t (6 shkurt 1961), i 1-r (20 shkurt 1961), dhe i 2-t (30 qershor-1 korrik 1961) t KQ - 310, 311, 327, 450, 455, 456; Plenumi i 3-t (5-6 shtator 1961), i 4-t i prbashkt i KQ t PPSh dhe i KQ t BRPSh (25-26 shtator 1961) dhe i 5-th (12-13 tetor 1961) t KQ - 500, 501, 510, 511, 519, 521, 522; aparati i KQ dhe punonjsit e tij; organizata-baz e Partis n t 439, 502, 506; komitetet e Partis t rretheve - 96, 544-545;
-
organizatat dhe komite-
tet e Partis t rretheve t Elbasanit, t Fierit, t Beratit dhe t Vlors 48, 77, 399, 532, 555-557, 573; - organizatat dhe komitetet e Partis t rretheve t Gjirokastrs, t Sarands, t Prmetit dhe t Tepelens - 43-44, 45, 52, 53, 508, 558, 562-563, 568; - organizata dhe Komiteti i Partis i Rrethit t Tirans (Konferenca e 8-t e Partis, 5-6 janar 1961), t Durrsit, t Kors dhe t Kolonjs 78, 282, 283, 408, 437-439, 468, 522, 532, 535; - komitetet e Partis t rretheve t Shkodrs dhe t Kuksit - 99, 130; - raportet, studimet pr plenumet e KQ dhe pr Kongresin IV t Partis - 89, 104, 110, 137, 286, 287, 300, 307, 308, 310, 311, 353, 450. Partia e Puns e Shqipris - politika e jashtme; marrdhniet me partit komuniste e puntore dhe qndrimi parimor ndaj tyre - 19, 134, 519-520; - marrdhniet me Partin Komuniste t Brazilit, t
Indonezis, t Kores, t Vietnamit, t Japonis e t ShBA - 11, 19, 20, 21, 316, 317, 489-490, 499; - marrdhniet dhe kontradiktat me PK t BS dhe lufta pr demaskimin e revizionizmit sovjetik - 18, 29, 126-127, 138, 139, 140, 155, 171, 175, 193, 197-198, 200, 235, 236, 238-239, 240, 241- 242, 245, 246, 259, 286, 292-293, 328, 334-335, 345, 346-348, 417, 456, 512, 519, 529, 530, 544-545, 566, 572, 591, 605, 609-610, 612-613; - marrdhniet dhe kontradiktat me partit komuniste e puntore t vendeve socialiste t Evrops dhe lufta kundr degjenerimit revizionist t tyre - 133, 134, 136, 290-291, 313, 321-322, 456, 487, 501; - marrdhniet me Partin Komuniste Franceze, Italiane e Spanjolle dhe lufta kundr degjenerimit revizionist t tyre - 26, 27, 152, 154, 155, 156, 159, 163, 164, 240; - marrdhniet dhe kontradiktat me Partin Komuniste t Kins; qndrimi parimor ndaj kon-
624
40 - 27 a
625
fliktit kino-sovjetik 127-128, 133, 135, 136, 139, 149, 155, 167, 253, 314-319, 332; - lufta pr demaskimin e revizionizmit modern 17, 570, 580, 581; - lufta pr demaskimin e revizionizmit jugosllav - 22, 64, 82-83, 94, 107, 148, 218, 557, 612-613. Partia e Puns e Kores, Partia e Punonjsve t Vietnamit - 316, 317, 325, 516, 547. Partia Komuniste e Indonezis - 11, 19, 20, 21, 22, 224, 326, 534, 602. Partia Komuniste e Malezis,
prarja e saj - 21, 26, 306, 329, 366, 373, 583, 611. Partit komuniste e puntore
t vendeve socialiste t Evrops; degjenerimi revizionist i tyre - 108, 125, 127, 149, 252, 290-291, 295, 325, 451, 474, 487, 494, 582. Partit komuniste t Ameri-
marrdhniet me vendet e demokracis popullore t Evrops - 102, 104, 106, 143, 148, 276, 285, 311, 334, 362, 472, 517, 518; marrdhniet me vendet fqinje (Jugosllavin, Greqin) dhe qndrimi parimor ndaj tyre - 104-105, 145-146, 174, 565, 572; solidariteti dhe prkrahja internacionaliste pr Kubn - 287, 379; lufta pr demaskimin e imperializmit, revizionizmit dhe reaksionit - 272, 363-364, 465-466, 471, 475, 504-505, 511, 564-565, 570, 612-613;
Propaganda, shtypi n RPS11

- 267, 362-363, 531, 588, 600, 605.
ks (e Brazilit, e ShBA, e Kanadas, e Kubs dhe e Bolivis) - 324, 329, 499, 534. Pioniert, fmijt; kujdesi Partis pr ta - 45, 119, 121,
323, 496, 524. Planifikimi, planet - plani
e Cejlonit, e Tajlands, e Japonis, e Indis, e Birmanis dhe e Australis - 326, 341,

534, 536. Partia Komuniste e Norvegji-
dyt pesvjear (1956-1960), projektplani i tret pesvjear (1961-1965) - 78, 173, 193,
197, 222, 325, 333-334.
Politika e jashtme parimore e RPSh - 108, 110, 118-119, 379,

433, 506; - mart- dhniet dhe kontradiktat me BS - 11-12, 44, 104-105, 143, 145, 164, 283-284, 292-293, 299, 365, 414, 418-419, 422, 424, 426, 435, 496, 506, 586-587, 588, 592; - marrdhniet me Kinn dhe qndrimi parimor ndaj saj. Marrdhniet me RDP t Kores - 42, 125, 135, 142, 281, 285, 298, 308, 309, 311-312, 331, 361, 370, 593, 595;
s, e Danimarks dhe e Belgjiks - 534. Partia Komuniste e Spanjs; degjenerimi revizionist i saj
- 249, 294, 300. Partia Komuniste Franceze;
rritja e prestigjit dhe e autoritetit t PPSh dhe t RPSh n bot; t huajt, miqt pr Shqiprin - 302, 389, 533, 534, 582. Polonia; qndrimi armiqsor ndaj RP t Shqipris - 297, 319, 321, 366-367, 528. Populli shqiptar; traditat patriotike e kulturore; virtytet moralo-politike - 340, 459-460, 564. Propaganda, shtyffl borgjezo-revizionist - 196, 198, 291, 392, 440, 530, 542, 569, 562-583.
degjenerimi revizionist dhe prarja e saj - 152, 154, 156,

157, 164, 166, 240, 301, 305, 329, 366, 385, 582-583, 611. Partia Komkuniste Greke: degjenerimi i saj - 321, 325-324, Partia Komuniste Italiane;
degjenerimi revizionist dhe
Regjimi i kursimit - 353, 450, 455, 596. Revizionizmi modern; marrdhniet e kontradiktat ndrmjet partive revizioniste; nnsh trimi i tyre ndaj revizionistve sovjetik - 334, 547; - presionet dhe krcnimet kundr PPSh - 255, 257, 334, 366-367, 373, 529, 542-543, 568, 582-583. Revoiucioni i Madh Socialist i Tetorit (1917) - 200, 232, 233, 235, 236, 243-244, 372, 550. Revolucioni proletar; shndrrimi i revolucionit demokrattko-borgjez n revolucion socialist - 200, 207-208, 212. Rinia dhe Bashkimi i Rinis s Puns t Shqipris; Kongresi i 4-t i BRPSh - 509, 525-526, 574, 576, 577, 578; - rinia - ndihmse besnike e Partis; edukimi saj; aksionet dhe lvizjet revolucionare t rinis 78-79, 372, 467, 510, 511, 578. Rumania; marrdhniet dhe presionet ndaj RP t Shqipris - 85, 104, 106, 126-127, 188, 319, 321, 373, 388, 599.
626
627
RR Rrethimi, bllokada, presionet borgjezo-revizioniste dhe /ufta pr prballimin e tyre - 366, 367. S Socializmi - 208, 210.
- afrimi dhe kontradiktat

me BS. Lidhjet dhe bashkpunimi me JugosIlavin - 109, 435, 436, 440, 475, 579; - veprimtaria armiqsore kundr vendeve socialiste dhe RP t Shqipris - 107, 362-363, 369, 613.
Traktati i Varshavs dhe Ko-
V Vendet socialiste; gjendja e brendshme, degjenerimi revizionist, spastrimi i kuadrove t vjetr - 213, 559, 582-583,
612;
miteti Politik Konsultativ i tij
- 14, 22, 30, 34, 100-101, 108,

124, 346-348, 349, 350, 352, 353-355, 356, 358, 360, 361, 416, 432, 472, 477, 481, 482-483, 484, 489. Tregtia e brendshme; furnizimi i popullsis - 186, 506, 606.
- politika e jashtme. Qendrimi armiqsor kundr PPSh dhe RP t Shqipris - 313, 326, 329, 356, 433, 490, 523, 582-583, 610-611, 612.
Specialistt dhe ushtarakt sovjetik n Shqipri - 67-68,

246, 250, 259, 269, 298, 365, 384, 386, 387, 393, 430, 431, 436, 442, 491, 587. Spiunazhi; spiunt - 107, 162, 243, 316, 352, 413, 451, 578. Stalin, Josif Visarionovi 126, 211, 288, 335, 403, 480, 531, 539, 541, 542, 544, 546, 547, 554, 556, 605, 608. Strehimi, rnirmbajtfa e banesave - 268. 69, 314, 428, 553,
T Teorit e pikpamjet borgjekritika zo-revizioniste dhe

ndaj tyre - t revizionistve sovjetik pr vjetrimin e marksizmit, pr epokn ton, pr ndryshimin e natyrs s imperializmit dhe pr botn pa ushtri, pa arm dhe pa luftra ,.. - 199-205, 208-212, 217-218; t revizionistve sovjetik pr luftn dhe paqen, pr bashkekzistencn paqsore, pr luftn e klasave, pr revolucionin dhe rrugn paqsore - 202-208, 212-215, 217-218, 377-378, 385, 570-571.
Tregtia e jashtme; eksporti,

importi - 61, 453. U
Vigjilenca revolucionare - 64-65, 101, 125, 245, 246, 363-364, 367, 373, 406, 413, 557. Viti i Ri 1960, 1961 dhe 1962 fest tradicionaie - 5, 6, 276, 279, 280, 606, 607, 613.
Uniteti i popullit, uniteti Parti-popull - 334, 368, 544-545,

564.
Ushtria Popullore - ro/i i saj pr mbrojtjen e atdheut. Strvitja ushtarake - 72, 250, 281,
298, 533, 589; - Flota Luftarake Detare; marinart dhe cilsit moralo-politike t tyre 452, 491-492.
Studentt dhe kursantt ushtarak shqiptar n BS - 235,

258, 414, 417, 419, 424-425, 426, 429, 441, 452, 605. SH
Zonat ma/ore; zhvi//imi ekonomik, shoqror dhe kuituror i tyre - 353.
Shkenca, teknika - anijet kozmike, fiuturimet kozmike 172, 173, 372, 374.
Shtetet e Bashkuara t Ameriks; po/itika e lufts dhe e agresionit - 210, 362-363, 369,
377-378, 470;
Trmetet; masat pr zhdukjen e pasojave t tyre - 114, 115,

116, 172.
628
629
TREGUESI I EMRAVE
27, 81, 83, 84, Alia, Ramiz 94, 100, 107, 126, 134, 182, 185, 193, 195, 197, 216, 218, 220, 221, 224, 225, 228, 229, 265, 286, 465, 472, 477, 480, 482, 483, 484, 576. 11, Aidit, Dipa Nasuntora 19, 20, 21, 22, 602. Ajzenhauer, Duajt - 63, 201. Anderson, Xhorxh - 363. Andrejev, A. M. - 393, 413, 431. Andropov, Juri - 238-239, 241, 245, 312, 314. Antonov, Aleksei - 414, 416. Arkitekt Sinani - 460. Axhubei, Aleksei - 306.
-
Bethoven, Ludvig van 220. Bisku, Bela 362. Bita, Pirro 448. Brezhnjev, Leonid 142. Budo, Halim 418. Bulganin, Nikolai 531. Burgiba, Habib 470.
-
Cedenbal, Jumzhagin - 366. Ciu, Qibrie - 523.
Bagramian, I. H. - 352. Barak, Rudolf - 319. Belishova, Liri - 77, 125, 135, 142, 144, 147, 167, 177, 178, 179, 180, 184, 185, 238.
ami, Foto - 225. arani, Adil - 67, 70, 296. en Ji - 507. ervenkov, Vllko - 582. ervonjenko, Semion - 412. ombe, Mois - 320. omo, Maqo - 76, 77, 231, 232. u En Lai - 298, 312, 412, 457, 493, 522, 528, 533, 539.
631
H
Dervishi, Rrapo - 437. Dezh, George Georgiu - 85, 102, 104, 106, 255, 366, 434. D Gol, Sharl - 201, 301, 305. Dimitrov, Gjergj - 321, 322. Dobi, Eqrem - 493. Duri, Mihal - 279. Hoxha, Nexhmije - 86, 255, 523, 548, 549. Hitler, Adolf - 82. Ho Shi Min - 489-490, 533, 602. Hoxha, Ilir - 39. Hoxha, Iljaz - 62. Hrushov, Nikita - 14, 15, 17, 30, 32, 33, 34, 35, 57, 63, 90, 100, 109, 110, 124, 125, 126, 136, 137, 138, 139, 140, 145, 146, 155, 161, 162, 164, 169, 170, 175, 180, 188, 196, 198, 199, 200, 201, 202, 204, 205, 206, 207, 209, 210, 211-212, 213, 214, 215, 237, 238-239, 240, 242, 244, 245, 247, 249, 257, 288-289, 293, 301, 305, 306, 311, 316, 328, 334, 335, 341, 345, 347, 348, 354, 355, 356, 358, 359, 362, 365, 366, 367, 377, 378, 381, 384, 410, 411, 422, 432, 433, 434, 435, 436, 440, 464, 467, 471, 475, 488, 481, 482, 483, 484, 489, 491, 493, 494, 495, 503, 507, 512, 516, 519, 526, 527, 528, 530, 531, 533, 537, 538, 539, 541, 542, 543, 544, 546, 547, 553, 556, 557, 559, 564-565, 566, 568, 570-571, 572, 578-579, 580, 582, 590, 592, 594, 597, 602, 603, 608, 610, 611, 612, 613.
I
Ibarruri, Dolores (Pasionarja) - 249, 294. Ivanov, Vasili - 9, 11, 15, 18, 22, 26, 57, 63, 64, 68, 90, 100, 104, 105, 108, 110, 112, 124, 125, 126, 132, 140, 141, 145, 147-148, 155, 162, 168, 170, 179, 304, 316.
F
Farka, Hatixhe (Ije) - 72. Firjubin, Nikolai - 352, 358, 414, 415, 416, 418, 419, 427, 430. Foster, Uiliam - 499. Frashon, Benua - 301. Frishman, Zhorzh - 301. Furceva, Ekaterina - 590.
Kish, Karoli - 233. Koniev, Ivan - 100, 485. Kono, Kristo - 549. Kosigin, Aleksei - 68, 87, 133, 412. Kozlov, Frol - 142, 235, 236, 241, 243, 245, 258, 314, 539-540. Kroi, Haxhi - 264. Kroi, Musin - 297.
Gagarin, Juri - 372, 374. Gandi, Mahatma - 57. Gazhga, Ilia - 264. Gega, Karl - 460. Gega, Liri - 538. Glezos, Manolis - 571. Gomulka, Vladislav - 252, 257, 366, 367, 378, 528. Greko, Andrei - 100, 346, 354, 355, 413, 432, 485. Gromiko, Andrei - 442. Gusev, Vasilievi - 414. GJ Gjermeni, Rrapi - 75. Gjilas, Milovan - 301.
Kapo, Hysni - 7, 23, 24-25, 27, 58, 59, 60, 69, 72, 73, 77, 78, 84, 92, 102, 127, 129, 133, 134, 137, 138, 139, 140, 142, 143, 150, 160, 168, 193, 195, 197, 216, 218, 219, 220, 221, 223, 224, 225, 228, 245, 250, 259, 265, 281, 286, 308, 338, 340, 409, 496. Koleka, Spiro - 51, 67, 68, 69, 74, 87, 100, 104, 113, 281, 285, 298, 308, 309, 311, 312. Kadar, Janosh - 260, 357, 434, 451, 487. Kaganovi, Lazar - 531. Kapo, Vito - 7, 308, 523. Kasatanov, V. A. - 416, 429. Kastro, Fidel - 381. Kazanova, Loran - 301, 305. Kelmendi, Ali - 89, 95, 111. Kenedi, Xhon - 434, 436, 440, 475, 579. Kim Ir Sen - 103, 516, 533, 602.
Lako, Miha - 515. Lesakov, V. I. - 37. Li Hsien Nien - 314, 331, 332, 333, 334. Lister, Enriko - 300. Liu Shao i - 135, 142, 237, 254. Lo Shi Gao - 512. Longo, Luixhi - 306. Lumumba, Patris - 320. LL Lleshi, Haxhi - 135, 142, 299.
M
Marko, Rita - 46, 161, 183, 276, 384, 439, 510, 525. Myftiu, Manush - 158, 220, 473, 516, 522. Makmilan, Harold - 201, 245. Malenkov, Georgi - 531. Malile, Reiz - 493, 507. Mame, Misto - 279.
632
633
Mao Ce Dun 181, 314, 412. Mati, Avdi 452. Mazi, Gac 586. Mazi, Ndoc 81. Mazi, Nine 81. Medvediev, I. N. 37. Mikojan, Anastas 29, 30, 241, 243, 245, 605. Minxhozi, Tahir 449. Moisiu, Aleksandr 460. Moisiu, Spiro 111. Mojsov, Lazar 17. Molotov, Viaeslav 531, 535-536. Monmuso, Gaston 152. Muhitdinov, Nuritdin 29, 38. Musai, Lulo 445. Mynih, Ferenc 295. N Nushi, Gogo 49, 50, 127-128, 135, 191, 384. Naser, Gamal Abdel 498. Nehru, Xhavaharlal 57, 107, 498. Neuman, Stanislav 389. Nkruma, Kvame 486, 487. Novikov, Kuzmin 244. Novotni, Antonin 306, 366, 434.
Plaku, Panajot 538. Poljanski, Dimitr 352, 533. Pospjelov, Pjetr 241, 312, 326. Preobrazhenski (doktor) 35.
11
Rankovi, Aleksandr 143, 148, 187, 390-391, 395. Ronai, Shandor 260. Rura, Nikolai 425, 429. Rushiti, Nazmi 120.
s
Saburov, Maksim 531. Samavi, Khadhim al 9. Seiti, Hilmi 97. Sejko, Teme 367, 413, 451. Sergejev 104-105. Serven, Marsel 301, 305. Spiridonov, Ivan 541. Suslov, Mihail 223, 241, 314.
SH
Toska, Haki 89, 102, 455, 580. Tarasevi, V. K. 148. Tashko, Koo 89, 160, 161, 162, 168, 177, 179, 185, 188, 238. Ten Hsiao Pin 220, 221, 248, 257, 412. Tito, Josip Broz 82-83, 196, 218, 366, 367, 497, 498, 557, 572, 573, 579, 612, 613. Toliati, Palmiro 366, 373, 378. Torez, Moris 154, 155, 156, 159, 160, 163, 164, 165, 166, 167, 240, 242, 257, 301, 305, 366. Torez, Pier 154.
II
Venizellos, Sofokli 145, 148, 174, 182, 323, 565. Vermersh, Zhanet 154, 156. Vllahovi, Velko 64. Voroshilov, Klement 531, 533. Vukmanovi, Svetozar (Tempo)
15, 16, 64. XH
Xhabia, Ramiz 75. Xhuvani, Aleksandr 575, 576, 577.
Ulbriht, Valter 290-291, 366, 373, 464, 472, 482, 514. Ustinov, Dimitr 233.
V
Zamevski, I. K. 148. Ziko, Thanas 66. Zografo, Jorgo 565. Zografo, S. 565. Zogu, Ahmet 569.
ZH
Pei, Shefqet 115. Pervuhin, Mihail 531. Petrov 37. Pik, Vilhelm 185, 186, 309.
Shahini, Vasil 569. Shamblli, Peti 48, 77. Shepilov, Dimitr 531. Shikin, Josif 295, 297, 299, 303, 312, 346. Sholla, PavIlo 548. Shtylla, Behar 297, 322, 384, 419, 472. Shtylla, Medar 604. Shyti, Pupo 389.
Venizellos, Elefter 145, 565, 569.
Zhivkov, Todor 11-12, 255, 257, 366, 434, 494.
634
635
TREGUESI GJEOGRAFIR DHE I EMRTIMEVE T TJERA
A ADN (Agjencia Telegrafike e Prgjithshme Gjermane) 488. Adriatik (deti ,--.) 363. Aerodromi i Mosks 352. Aeroporti i Rinasit 262. Albturizm 374. Algjeri 305, 385, 498. Al Insania (gazeta ,-...,) 9. Apoloni [Pojan] (Fier) 342. Arkivat shtetrore t RPSh 193. Arkivi Qendror i PPSh 192. Asambleja Kushtetuese e Shqipris (1946) 10. Athin 104, 375. Austri 260.
Berlin, Berlini Perndimor 285, 330, 471, 475, 514, 518, 597. Bizert (Tunizi) 470, 472. Borov (Kolonj) 174. Borsh (Sarand) 263. Bratislav (ekosllovaki) 434. Breg [Bregu i Detit] 263, 572. Budapest 29, 233, 234, 250, 251, 260, 362, 523. Bukuresht 85, 125, 126, 127, 137, 145, 170, 204. Bularat (Gjirokastr) 264. Bulqiz (Dibr) 117. Burrel 117, 121-122, 123. Buz (Tepelen) 558.
B
Bari (Itali) 260, 262. Bastar (Tiran) 368. Beograd 15, 496. Berat 506, 555-557, 558.
Cejlon [Sri-Lank] 536. CIA (Agjencia Qendrore e Shrbimit Informativ) 316. op (BS) 234.
637
Fabrika e imentos, Fush , 153, 160, Dajt (mali 479, 484. Deklarat e KQ t PPSh kundr sulmit dhc shpifjeve t N. Hrushovit n Kongresin XXII t PK t BS (20 tetor 1961) 537. Deklarat e KQ t PPSh (21 tetor 1961) 531. Delvin 567. 192. Drita (gazeta 263. Dropull (Fusha Durrs 21, 82, 154, 155, 160, 164, 167, 382, 424, 442, 532. DFI Dhrmi (Vlor) 573. -Kruj3. Fabrika e Konservave dhe e Prpunimit t Frutave, Klcyr 562. Fabrika e Konservave t Fruta-perimeve, Berat 558. Fabrika e Mndafshit, Shkodr 99. Fabrika e Pasurimit t. Bakrit s Kurbnesh 309. Fabrika e Prpunimit t Frutave, Peshkopi 119. Fabrika e Prpunimit t Frutave, Shkodr 99. Fabrika e Prpunimit t Rrushit, Librazhd 400. Fabrika e Qumshtit, Vlor 263. Fabrika e Tisazhit, Shkodr 99. Fabrika e Vajit Ndroq, Tiran, 43. Fabrika e vers Musa FrataKlcyr 562. Ferma e Bajkajt, Sarand 263. Festivali kombtar i kngs, muziks e i valleve t klass puntore (2-4 nntor 1961) 548. Fier 48, 336, 532. Flota Detare Sovjetike e Detit t Zi 416. Fronti Jugosllav (Lidhja socialiste e popujve punonjs t Jugosliavis); Kongresi i 5-t i tij, 64, 82.
.
FSB (Federata Sindikale Botrore) dhe Kshilli i Prgjithshm i saj 127, 149. Fusha e Gjirokastrs 263. Fusha e Tirans 479. Fush-Kruj 479.
G
Indi 57, 107, 215, 579. Indonezi 215. Instituti i Lart Bujqsor, Tiran 95. Itali 260, 261, 453. Izvestia (gazeta 306, J Jalt (BS) 339. Jonufr (Vlor) 263.
Gan 486, 487. KreGeorgievskij (salla mlin) 241. Grupet artistike t Sarands 567. GUES (Zyra Qeveritare e Ndrlidhjeve Ekonomike) 296. Guine 498. GJ Gjenev 442. Gjimnazi Asim Zeneli, Gjirokastr 566. Gjiri i Vlors 337. Gjirokastr 45, 53, 146, 266, 508-509, 566, 569.
EDA (Bashkirni i s Majts Demokratike) 571. Ekspozita bujqsore e blegtorale, Berat 555. Elbasan 389, 396-397, 479. Epiri i Veriut 146. E re nga mosha, por e thinjur n mendime (tabloja muzikore 563. Ersek 174. Estrada e Vlors 343. Estrada e Gjirokastrs 54. F. Fabrika e Alkoolit, Maliq 116.
Hidrocentrali i Bistrics [Hidrocentrali J. V. Stalin.] 421. Hidrocentraii i Shkopetit [Hidrocentrali F. Engels] 117, 421. Hidrocentrali Karl Marks 123. Himar 572. HSINHUA (Kina e Re) 309, 383.
Kanin (Kalaja Vlor) 337, 338. Karaburun (gadishulli 337, 338, 345. Klcyr (Prmet) 582. Kneta e Bufit, Vrin (Sarand) 263. KGB (Komiteti i Sigurimit t Shtetit) 67. Kinema Republika, Tiran 98. -Kocubei (filmi 34. -Koh t reja (revista 217. Kombinati i Drurit, Elbasan 396. Kombinati i Nafts, Qyteti Stalin 190. Kombinati i Sheqerit, Maliq 116, 386. Kombinati i tekstileve StaTiran 159, 487, 548.
638
639
Kombinati ushqimor Ali Kelmendi, Tiran 95. Komunist (revista 112. Kooperativa Bujqsore e Bashkuar Brezhdan-Zdojan, Dibr 118-119. Kooperativa Bujqsore e Bashkuar e Brzhit-Dobreshit, Tiran 443-444. Kooperativa Bujqsore e Bashkuar e Grilit, Shkodr 98. Kooperativa Bujqsore e Bashkuar e Koplikut, Shkodr 98. Kooperativa Bujqsore e Bashkuar e Lumalasit, Kor 407-408. Kooperativa Bujqsore e Bashkuar e Pojanit, Kor 407. Kooperativa Bujqsore e Bashkuar e Zervasks, Pogradec 402-403. Kooperativa bujqsore e bashkuar Qemal Stafa Shirgjan, Elbasan 396. Kooperativa Bujqsore e Bashkuar Shoshaj-Zenisht, Burrel 123. Kooperativa Bujqsore e Dovolanit, Peshkopi 120. Kooperativa Bujqsore e Gostim-Shtpanjit, Elbasan 398. Kooperativa Bujqsore e Kudhsit, Vlor 41.
Kooperativa Bujqsore e Leskovikut, Kolonj 174. Kooperativa Buj qsore e Ndroqit, Tiran 443. Kooperativa Bujqsore e Novosels, Vlor 336. Kooperativa Bujqsore e Pezs, Tiran 443. Kooperativa Bujqsore e Zmadhuar e Starovs, Pogradec 402. Kooperativa bujqsore e zmadhuar -Rruga e Leninit e Vaqarrit, Tiran 443-444. Kooperativa bujqsore 8 Marsi Shals, Kolonj 24-25. Kooperativa e Kombinuar e Artizanatit, Pogradec 402. Kooperativa e Leshpunuesve, Kor 405. Konferenca e kryetarve t 24 shteteve t paangazhuara- (f llimi i shtatorit 1961) 496-497, 498. Konferenca e nivelit t lart (16 maj 1960, Paris) 108, 109, 110, 132. Konstanc (Rumani) 247, 250. Kor 114, 115, 116, 172, 176, 405-406. Koreja e Jugut 103. Kod d'Azyr 339. Kremlin 35, 246. Kukl (Shkodr) 99. Kuks 130.
Vlor) llore dhe t Bashkimit Sovjetik lidhur me bazn e Vlors (prill 1961) 365. Lezh 250, 526. Liban 363. Laboratori i Nafts, Qyteti Librazhd 266, 400. Stalin 555. Libri i bardh (botim jugoLaos 440, 442. sllav) 367. Leningrad 67, 417, 422, 425, Lindja e Afrme 363. 426, 429, 541. Linja ajrore RomKajroLeskovik 174. -RangunPekin 593. Letr e KQ t PPSh drejtuar Lufta e Dyt Botrore (1939gjith organizatave-baz t -1945) 82. Partis... (9 gusht 1960) Lulja e Kujtimit (opera 167. K. Kono) 549. Letr e KQ t PPSh drejtuar Lushnj 424, 532, 589. gjith organizatave t Partis Kuzbaba (kodra 340. mbi zhvillimin e Mbledhjes s Mosks t vitit 1960 t 81 Partive Komuniste e Puntore... (31 dhjetor 1960) 276. Letr e KQ t PPSh drejtuar KQ t Partis Socialiste t Bashkuar Gjermane... (14 janar 1961) 290. Letr e KQ t PPSh drejtuar KQ t PK t BS... (14 janar 1961) 286, 292. Letr e KQ t PPSh drguar t gjitha komiteteve t Partis t rretheve (1 nntor 1961) 545. Letr e KQ t PPSh drejtuar t gjitha organizatave t Partis (16 gusht 1961) 489. Letr e Qeveris s RP t Shqipris drejtuar qeverive t vendeve t demokracis popu-
M
Mali i Zi 565. Maqedoni 565. Mat (Rrethi i Matit) 123. Mauzoleu Lenin-Stalin, Mosk 236, 541. Mbledhja e Athins pr mirkuptimin ballkanik (17 prill 1961) 388. Mbledhja e ministrave t mbrojtjes t kampit socialist n Mosk (31 janar 1961) 26. Mbledhja e prfaqsuesve t partive komuniste e puntore t vendeve pjestare t Traktatit t Varshavs pr traktatin e paqes me Gjermanin (3 gusht 1961) 472, 477, 481, 482-483, 484, 489, 501.
640
41 27a
641
Mesdhe (deti 363. Ndrmarrja e Fermentimit t Msuesi (gazeta 469. Duhanit, Gjirokastr 566. Miniera e Hekur-nikelit, PishNdrmarrja e Trikotazhit, Gjikash 400. rokastr 566. Miniera e Kromit, Bulqiz Ndroq (Tiran) 443. 121, 192. Nna (filmi 480. Miniera e qymyrgurit e Alarupit Patris Lumumba, PoNJ gradec 320. Miniera e qymyrgurit 1 MaNju-Jork 189, 192, 196, 227. ji e Mborje-Drenovs, Kor 405. P Mongoli 366. Mosk 9, 17, 22, 29, 38, 67, Pallati i Brigadave, Tiran 68, 74, 87, 133, 141, 151, 170, 56, 155, 262, 328, 332, 525, 197, 219, 223, 228, 233, 236, 581, 607. 254, 258, 260, 309, 314, 349, Pallati i Kulturs, Tiran 350, 352, 354, 442, 449, 464, 36, 71, 100, 382, 386, 493. 480, 482, 483, 484, 506, 522, Panaja (Vlor) 344. 533, 547, 550, 585, 586, 590, Paris 305. 601. Parku Automobilistik, ShkoMurriz (Tiran) 368. dr 99. Muzeu i Lufts NacionalliPashaliman [Orikum] (Vlor) rimtare, Tiran 487. 49, 246, 491. Muzeu i Nafts, Qyteti Stalie Pekin 135, 149, 285, 298, 555. 383, 457, 522, 533. Peshkopi 85, 117, 120. Petrel (Tiran) 443. N Prmet 558, 560-561. Pogradec 266, 400-401. NATO (Organizata e TraktaPorti i Durrsit [Porti detar tit t Atlantikut Verior) i Durrsit Enver Hoxha] 363. 82, 154. Ndrmarrja Bujqsore, ElbaPrag 81. san 398. Pravda (gazeta 89, Ndrmarrja bujqsore Ylli 374, 448, 478, 529-530, 610. Kuq e Kamzs, Tiran 445. Prez (Tiran) 445-446.
Probleme t paqes dhe t so 81 cializmit (revista
Sli Sheshi eriz Topulli (Gjirokastr) 562-563, 564. Shnime informative (citaN. Hrushov) 209. te KoShn Thanas (kodrat r 404. Shnvasi (Sarand) 263. Shkodr 97, 99, 165. Shkolla e Lart Ushtarake [Shkolla e lart e bashkuar e oficerve Enver Hoxha], Tiran 111. Shkolla e Mesme Buiclsore , 488. Fier Shkolla e mesme eksperimentale. Shkodr 468. Shkolla e mesme e prdithshme Qemal Stafa, Tiran 468. Shkolla e re e Erseks 174. Shkolla pe~ot.T,iike Lulei Gurakuqi, Elbasan 396-397. Shaioria e JuQut 129. 146. 569. Shqipria e Veriut 243 Shtegtojn krillat (filmi 13. Shtpia e Kulturs, Elbasan 399. Shtpia e Kulturs, Gjirokastr 566. Shtpia e Kulturs, Kor 408.
Qeparo (Vlor) 41.
VloQishbardh (vreshtat r) 50. 34 Qyteti im (filmi Qyteti Stalin 553-554. R Radio Sofja 582. Rafineria e Nafts, Crrik 398. Rom 27. RR Rruga e Partis (revista 600.
Sarand 43-44, 48, 51, 53, 263, 567, 568, 570. 337, 33 Sazan (ishulli 345. Sebastopol (BS) 250, 452. Skrapar 506. Soi (BS) 471. Sremska Mitrovica (JugosIlavi) 143, 148, 187. Stacioni hekurudhor Kievskaja, Mosk 235, 258.
642
643
Shtpla e Kulturs Margarita Tutulani, Berat 556. Shtpia-muze e Partis 552. Shtoi (vreshta , Shkodr) 99.
ti
$.
Trikotazhi [Kombinati i trikotazheve Drapr e ekan], Kor 386. Tunizi 470, 498.
U
Vjen 260, 261, 434, 438. 561. Vjos (lumi Vlor 48, 55, 250, 335, 336,, 337, 338, 339, 343, 344, 365, 424, 429, 436, 532. Vor (Tiran) 445-446. Voskopoj (Kor) 114.
Ymanite (gazeta
542.
Takimi dhe bisedimet midis N. Hrushovit dhe Xh. Kenedit n Vjen (3-4 qershor 1961) 434, 435, 436, 440, 448. Takimi i par kombtar i prfaqsuesve t skuadrave q punojn pr t fituar titullin Skuadr e puns socialiste n bujqsi (11 prill 1961) 372. Takimi kombtar i rinis s minierave dhe t gjeologjis (12 korrik 1961) 467. TASS (Agjencia Telegrafike e Bashkimit Sovjetik) 15. Taxhikistan 376. Teatri i Opers dhe i Baletit, Tiran 39, 159, 548, 549, 580. Tepelen 266. Terpan (Berat) 558. Tiran 30, 38, 80, 99, 116, 123, 155, 159, 161, 166, 171, 176, 243, 247, 250, 251, 256, 259, 260, 262, 268, 283, 308, 309, 317, 394, 409, 425, 429, 484, 493, 496, 518, 550, 574, 587. Tomor (mali 338. Tragjedia optimiste (pjesa teatrale 98.
Ujsjellsi i Vunoit (Sarand) 51. Uji i Ftoht (Vlor) 339. Unita (gazeta 542. Universiteti 2-vjear i Nats i Marksizm-Leninizmit pran KQ t PPSh 192. Universiteti Shtetror i Tirans [Universiteti i Tirans Enver Hoxha] 95, 465. Uzina Enver, Tiran 46. Uzina e Plehrave Azotike [Uzina e prodhimeve t azotuara Gogo Nushi], Fier 333, 600. Uzina e Plehrave Fosfatike [Uzina e Superfosfatit], La 333. Uzina e Porcelanit, Kor 405. Uzhgorod (BS) 234.
V
Zall-Herr (Tiran) 445. Zerqan (Dibr) 121. Zri i Popullit (gazeta 107, 395, 475, 499, 544. 546, 550, 537, 588, 591, 598, 600.
ZH
Xibr-Murriz (Mat) 368.

Y
., Y111 (revista
600.
zhenminzhibao (gazeta 537, 550, 569, 596.
ps., )
Dibr) Valikardh (fusha 121. Vapori Vlora 476, 486. Vietnam 142, 489, 602. Vithkuq (Kor) 114.
Tirazhi: 50.000 kopje
Formati: 56x84/16
Stash: 2204-82
644
Shtypur: Kombinati Poligrafik
Shtypshkronja 8 Nntori Tiran, 1988

Enver Hoxha Ditar 3 1960-1961 (1988)

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Enver Hoxha Ditar 3 1960-1961 (1988)

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

ENVER HOXHA

INSTITUTI I STUDIMEVE MARKSISTE-LENINISTE PRANE KO TE PPSH

E PREMTE 1 JANAR 1960

E SHTUNE 2 JANAR 1969

E DIEL 3 JANAR 1960

E MART 5 JANAR 1960

E MRKURE 6 JANAR 1960

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, f. 17. 2. Po aty, f. 29.

E HENE 11 JANAR 1960

E MART 12 JANAR 1960

E MERKURE 13 JANAR 1960

E ENJTE 14 JANAR 1960

E SITTUN 16 JANAR 1960

E HBN 18 JANAR 1960

E MARTE 19 JANAR 1960

E MRECURE 20 JANAR 1960

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, f. 45.

E ENJTE 21 JANAR 1960

E PREMTE 22 JANAR 1960

E HP,N 25 JANAR 1960

E MART$ 26 JANAR 1960

E MRKURE 21 JANAR 1960

Vizitova prsri Hysniun q vazhdon t jet i smur.

E ENJTE 28 JANAR 1960

MOSKE, E DIEL 31 JANAR 1960*

1HOSKE, E HENE 1 SHKURT 1960

1. Shih: Enver Hoxha,

MOSK, E ENJTE 4 SHKURT 1960 MOSK, E PREMTE 5 SHKURT 1960

MOSKE, E SHTUNI3 6 SHHURT 1960

MOSKE, E DIEL SHILIIICT 1960

Rrufa vazhdon, prandaj qndruam brenda n vil.

M zuri rrufa, por pa temperatur. Jasht bn ftoht dhe ka bor.

MOSKE - TIRANE, E mARTE 9 SHKURT 1960

E 111RKURE 10 S11KURT 1960

E ENJTE 11 SHKURT 1960

E SHTUN 13 SHKURT 1960

E DIEL 14 SHKURT 1960

E 11N2 15 SHKURT 1960

Nuk interesohen pr jetn e organizatave t Partis.

E MRKUR 17 SHKURT 1960

E ENJTE 18 SHKURT 1960

Urova me telegram shokun Rita me rastin e 40-vjetorit t lindjes.

Vizitova uzinn Enver.

Mbledhja e organizats-baz t Partis.

VLORE, E Flr.NP 22 SHKURT 1960

VLORE, E MARTR 23 SHKURT 1960

Sot, tok me shokun Gogo, vizituam qytetin e ri t marinarve n Pashaliman.

VLOR, E MRKURR 24 SI1KURT 1960

SARAND, E ENJTE 25 SIIKURT 1960

Me shokun Gogo vizituam vreshtat e Qishbardhs.

SARANDR, E SHTUNR 27 SHKURT 1960

SARANDR, E PREMTE 4 MARS 1960

GJIROKASTER, E DIEIa 6 MARS 1960

E MART13 8 MARS 1960

E MERKURE 9 MARS 1960

E ENJTE 10 MARS 1960

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, f. 107.

E SHTUNE 19 MARS 1960

F. DIEL 20 ~ IARS 1960

Shkuam dhe e uruam n shtpi shokun Hysni pr dekorimin.

E MARTE 22 MARS 1960

E MERKURE 23 MARS 1960

1. Shih: Enver Hoxha, Vepra, vll. 18, f. 129.