Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
o
V
E
(
m
m
H
)
S/stole +istole
Contr. (ela1a!ento
Figura 1. Presso %E durante u! ciclo card/aco. Contra)osio
entre os conceitos de s/stole e distole "s. contraco e
rela1a!ento.
S Fisiologia Escola de Cincias da Sade
PR-CARGA E LEI DE FRANK-STARLING
B e"id8ncia ine#u/"oca de #ue o corao te! !ecanis!os intr/nsecos )elos #uais o dbito card/aco se
ada)ta a "aria?es do retorno "enoso data > dos :inais do sculo EIE. ;oIell and +onaldson e! -224
usando u!a )re)arao de corao-)ul!o de!onstrara! #ue se au!entar!os o retorno "enoso obte!os
u! au!ento do dbito card/aco. E! -235= Frank de!onstra e! cora?es de r #ue u! au!ento do "olu!e
eJou )resso )r-sist*lica condiciona u! au!ento do "olu!e de e>eco. Estudos )osteriores descre"e! u!
au!ento da )resso sist*lica !1i!a desen"ol"ida e! res)osta a u!a ele"ao da tenso e do co!)ri!ento
inicial do !Ksculo card/acoL $i& "entr/culo direito de u!a )re)arao Gin situH de coF $ii& "entr/culo es#uerdo
de u!a )re)arao corao-)ul!o de co. E!bora estes trabalos tena! condu@ido a conclus?es
se!elantes= a)enas Ciggers re:ere a necessidade de no alterar= durante o )rotocolo e1)eri!ental= o #ue ele
designou co!o GMstate o: eart res)onsi"enessMH e #ue o>e designa!os )or contractilidade. Nais tarde
"eio-se a con:ir!ar a a)licabilidade da lei do corao ou lei de Frank-Straub-Ciggers-Starling ou=
si!)les!ente= lei de Frank-Starling ao corao do ser u!ano e! condi?es nor!ais e )atol*gicas. B Oei de
Frank-Starling )ara o corao intacto )ode ento de:inir-se da seguinte :or!aL u! au!ento do "olu!e eJou
da )resso "entricular )r-sist*lica indu@ u! au!ento do "olu!e de e>eco ou da )resso iso"olu!trica
!1i!a desen"ol"ida.
P!a "e@ #ue a )resso e o "olu!e )r-sist*licos esto relacionados co!u! na )rtica cl/nica a"aliar-se a
)r-carga a )artir de #ual#uer u!a deles. Do entanto= con:or!e sugere a anlise da relao )resso-"olu!e
telediast*lica= o "olu!e telediast*lico !ais sens/"el )ara a"aliao de bai1os n/"eis de )r-carga en#uanto
a )resso tele-diast*lica se trans:or!a no )arQ!etro e!odinQ!ico !ensur"el !ais sens/"el )ara a"aliao
de altos n/"eis de )r-carga.
Do corao nor!al se!)re #ue necessrio :a@er u!a ada)tao do dbito card/aco o corao recorre
)re:erencial!ente A )r-carga R (eser"a de Pr-carga. E! ani!ais de e1)eri8ncia $se! )ericrdio&
Mdulo cardio-vascular e respiratrio
4
S Fisiologia Escola de Cincias da Sade
constatou-se #ue co! au!entos isolados do "olu!e )r-sist*lico se )ode! conseguir au!entos de -3S do
"olu!e de e>eco. Continuando a au!entar o "olu!e at se conseguire! au!entos da )resso )r-sist*lica
de 3-4 !!;g o "olu!e de e>eco au!entou 3-S.
6s )rinci)ais deter!inantes da )r-carga "entricular so o retorno "enoso= o "olu!e total de sangue e sua
distribuio= be! co!o a contraco auricular. Do indi"/duo nor!al o au!ento do dbito card/aco :a@-se
:unda!ental!ente A custa de "aria?es do retorno "enoso. %aria?es da contractilidade card/aca ou da
:re#u8ncia card/aca no des)erta! acrsci!os do dbito card/aco signi:icati"o. %aria?es do "olu!e total de
sangue s* inter:ere! co! a :uno card/aca #uando as )erdas so agudas e su)eriores a -5S do "olu!e
total. Para #ual#uer n/"el de "olu!e total de sangue= o "olu!e "entricular )r-sist*lico )ode ser in:luenciado
)ela redistribuio do "olu!e de sangue. Este )ode :a@er-se A custa de "aria?es na )osio cor)oral= na
)resso intra-t*racica e intra-)ericrdica= no t*nus "enoso e na acti"idade contrctil do !Ksculo es#ueltico.
Fisioogia su!"#uar $a L#i $# Fra%&-S'ari%g
B e1)licao da lei de Frank-Starling )assa )elo estudo da Fisiologia subcelular= )ois as altera?es da )r-
carga deter!ina! altera?es do sarc*!ero. 6 co!)ri!ento a #ue o sarc*!ero desen"ol"e :ora !1i!a
$O!a1& de 4=4 !. P! estira!ento do sarc*!ero )ara al! dos 4=4 ! resulta nu!a di!inuio da :ora
desen"ol"ida )or#ue :or!ao de u! !enor nK!ero de )ontes cru@adas. P! encurta!ento do sarc*!ero
ta!b! condiciona u!a di!inuio de :ora. B ra@o desta di!inuio no est be! esclarecida= tendo sido
atribuida a u!a interaco entre os :ila!entos de actina e !iosina eJou a u!a di!uio da sensibilidade dos
!io:ila!entos )ara o clcio de)endente do co!)ri!ento. Bs "aria?es :isiol*gicas do co!)ri!ento do
sarc*!ero no corao intacto situa!-se assi!= entre 25S de O!a1 no :i! da s/stole e O!a1 no :i! da
distole. 7eorica!ente o "entr/culo nor!al )ode ter u!a :raco de e>eco de 55S co! u! encurta!ento
indi"idual do sarc*!ero de a)enas -3S. Por outro lado= o !Ksculo card/aco !es!o a 25S do O!a1
desen"ol"e !enos #ue -5S da :ora !1i!a. Isto acontece )or#ue= ao contrrio do #ue sucede no !Ksculo
es#ueltico e! #ue a relao :ora-co!)ri!ento e1)licada a)enas )ela teoria da sobre)osio= a relao
:ora-co!)ri!ento do !Ksculo card/aco est !ais de)endente do au!ento da sensibilidade da 7ro)onina C
)ara o Ca
4T
citos*lico dis)on/"el. +e re:erir #ue no est de!onstrado nenu! au!ento do transiente de
clcio relacionado co! o au!ento do co!)ri!ento do sarc*!ero )elo !enos na :ase aguda= )ois autores
#ue descre"e! u! e:eito sist*lico adicional )ara au!entos sustentados da )r-carga e #ue correlaciona!
esses e:eitos co! au!ento da libertao de clcio )elo ret/culo sarco)las!tico. Bssi!= e!bora o %!a1 no
se>a alterado )elo co!)ri!ento das :ibras= :a@ sentido #ue os e:eitos da )r-carga e da contractilidade
este>a! interligados.
Do !Ksculo isolado )oss/"el obser"ar u! !enor desen"ol"i!ento de :ora )ara au!entos e1agerados da
)r-carga $aci!a do O!a1&. Do entanto= no corao intacto no :oi )oss/"el obser"ar u!a di!inuio da
Mdulo cardio-vascular e respiratrio
5
S Fisiologia Escola de Cincias da Sade
:uno sist*lica #uando se au!entou a )resso )r-sist*lica $)r-carga& )ara "alores de '5 !!;g. +a/ se
)ostular= #ue a )oro descendente da cur"a de :uno card/aca nunca de"er ser atribu/da ao :unciona!ento
do sarc*!ero no ra!o descendente da relao tenso acti"a-co!)ri!ento. B :ibra card/aca bastante !ais
r/gida #ue a :ibra !uscular es#ueltica. Por e1e!)lo= )ara )ress?es )r-sist*licas de 45 !!;g o sarc*!ero
a)resenta di!ens?es de 4=4, !. 6 )er:il e1)onencial da relao tenso )assi"a-co!)ri!ento obser"ada no
!Ksculo card/aco isolado )ode :uncionar co!o u!a )roteco ao estira!ento desco!)ensador $su)erior ao
O!a1& e ser u!a e1)licao )oss/"el )ara #ue no corao intacto nunca se tena obser"ado u! au!ento da
)r-carga deletrio )ara a :uno sist*lica.
ENC(I)ENTO *ENTRICULAR ES+UERDO ,*E-
R#a./o 0r#ss/o-1ou2# '##$ias'3i"a
6 estudo do ciclo card/aco )ode :a@er-se de u!a :or!a inde)endente do te!)o= construindo ansas )resso-
"olu!e. B )oro telediast*lica das !Klti)las ansas )resso-"olu!e constru/das a di:erentes n/"eis de )r-
carga )er!ite dedu@ir a relao )resso-"olu!e telediast*lica $rel P-%7+&. B :or!a e a )osio da rel P-%7+
re:lecte as condi?es e! #ue se :a@ o enci!ento %E. Bt aos anos ,5 esta rel P-%7+ era considerada Knica
)ara cada corao. B)enas )odia ser !odi:icada )or )rocessos cr*nicos #ue= de u!a :or!a ou de outra=
alterasse! as )ro)riedades )assi"as do !Ksculo card/aco= a es)essura da )arede ou a geo!etria do
"entr/culo. Nais tarde= estudos e! )acientes co! doena coronria de!onstrara! #ue a rel P-%7+ )odia ser
!odi:icada de :or!a aguda= no!eada!ente )ela is#ue!ia.
Bctual!ente considera-se #ue o enci!ento "entricular es#uerdo e a rel P-%7+ so deter!inados= #uer )elas
caracter/sticas intr/nsecas %E $geo!etria da ca"idade "entricular= a elasticidade do !iocrdio= a e1tenso e
"elocidade do rela1a!ento&= #uer )or :actores e1tr/nsecos ao !es!o $o )ericrdio= a interaco "entricular e
a interaco corao-)ul!o&. Para al! destes= ainda a considerar= dois outros )e#uenos :actores ca)a@es
de !odular a )resso diast*lica= as )ro)riedades "iscoelsticas do !iocrdio e a turgesc8ncia coronria.
DETER)INANTES DA RELAO P-* TELEDIAST4LICA
1. Cara"'#r5s'i"as i%'r5%s#"as $o *E
Geometri e e!ste"i##e $E
Mdulo cardio-vascular e respiratrio
'
S Fisiologia Escola de Cincias da Sade
B rel P-%7+ resulta de :oras #ue actua! GdentroH e GsobreH o !iocrdio. 6 !iocrdio #uando estirado gera
:oras GdentroH de si !es!o= #ue au!enta! A !edida #ue o "entr/culo distendido= e"itando a rotura
!uscular. Essa :ora #uando nor!ali@ada )ara a rea de seco deno!ina-se )or tenso $&. Por sua "e@= as
:oras #ue actua! GsobreH o !iocrdio resulta! da )resso dentro do %E e da )resso e1ercida sobre o
e)icrdio $Figura 4&.
Para !elor correlacionar os di:erentes )arQ!etros geo!tricos do %E e a sua in:lu8ncia sobre a rel P-%7+
a)lica-se a Oei de Oa)lace re)resentada )ela e#uao PrU$4TJr&= na #ual Utenso= PU)resso= rUraio=
Ues)essura. Se assu!ir!os #ue a )arede "entricular :ina $JrV5=-& ento )ode!os si!)li:icar a#uela
e#uao )ara UPrJ4. Para )oder utili@ar a lei de Oa)lace = no entanto= #ue )artir de alguns )ressu)ostos
$Figura 4&L
-. 6 %E es:rico e te! es)essura uni:or!e durante todo o ciclo card/acoF
4. 7odas a :ibras !usculares su)orta! a !es!a tenso e estira!ento #ue as :ibras do !eio da
)aredeF
3. 6 %E est e! e#uil/brio estticoF
4. B )resso intra"entricular a Knica :onte de cargaF
5. 6 !Ksculo no esti!ulado co!)orta-se co!o u! !aterial elstico )uro segundo a e#uao
U$e
P
%E
P
%E
Figura 6
Escola de Cincias da Sade
[uando o "olu!e %E !enor #ue o "olu!e de e#uil/brio $%5& esta e#uao )erde signi:icado. Isto acontece
)or#ue a )arede %E dei1a de ser :ina= ou se>a= Jr\5=- e as )ro)riedades elsticas do !iocrdio altera!-se
signi:icati"a!ente.
Re!%me&to mio"'r#i"o
B rel P-%7+ do %E !odulada )ela "elocidade e e1tenso do rela1a!ento %E. Bltera?es da "elocidade de
rela1a!ento )erturba! o enci!ento )recoce do %E en#uanto "aria?es da e1tenso do rela1a!ento se
!ani:esta! )rinci)al!ente na teledistole.
Bs "aria?es da "elocidade de rela1a!ento do %E altera! o gradiente aur/culo-"entricular durante o in/cio
da distole= in:luenciando o enci!ento r)ido. Esto descritos "rios :actores ca)a@es de lenti:icar
gra"e!ente o rela1a!ento %E= !as nor!al!ente considera-se #ue= co! e1ce)o da i)oter!ia= a
lenti:icao do rela1a!ento %E nunca su:iciente!ente gra"e )ara alterar a relao )resso-"olu!e
telediast*lica. Destas circunstQncias= s* u!a :re#u8ncia card/aca !uito ele"ada= #ue encurte
signi:icati"a!ente a durao da distole= )ode condicionar #ue o rela1a!ento este>a inco!)leto na
teledistole ele"ando a relao )resso-"olu!e telediast*lica.
B e1tenso do rela1a!ento di@ res)eito ao estado :inal das )ro)riedades elsticas do !iocrdio a)*s o
)rocesso de rela1a!ento estar co!)leto $0ilbert Y 0lant@= -323F Sintani Y 0lant@= -334&. B e1tenso do
rela1a!ento condiciona o "olu!e de e#uil/brio do %E. Se o rela1a!ento no :or co!)leto o "olu!e de
Mdulo cardio-vascular e respiratrio
2
S Fisiologia Escola de Cincias da Sade
e#uil/brio do %E ser !enor. 7al i!)lica )ress?es diast*licas !ais ele"adas )ara u! !es!o "olu!e= ou
se>a= u!a ele"ao da relao )resso-"olu!e telediast*lica.
B e1tenso do rela1a!ento de)ende da concentrao de clcio intracelular durante a distole. E! )acientes
co! doena coronria constatou-se #ue a is#ue!ia !iocrdica indu@ida )or G)acingH des)erta"a u!a
ele"ao te!)orria da relao )resso-"olu!e diast*lica= a #ual re"ertia total!ente a)*s sus)enso do
)rocesso is#u!ico. Do entanto= os estudos reali@ados e! !odelos ani!ais de is#ue!ia global no
conseguira! de!onstrar esta ele"ao da relao )resso-"olu!e telediast*lica. Seri@aIa e col ao
distinguire! dois ti)os de is#ue!ia !iocrdica= Gsu))l<-inducedH e Gde!and-inducedH= abre! ca!ino )ara
a e1)licao da#ueles resultados a)arente!ente contradit*rios.
+urante a is#ue!ia do ti)o Gsu))l<-inducedH $i)*1ia& u!a di!inuio da :uno sist*lica e do consu!o
de o1ignio. %eri:ica-se assi! u!a di!inuio global do !etabolis!o card/aco. Do ele"ao da relao
)resso-"olu!e diast*lica !as antes u! des"io )ara a direita ao longo da !es!a cur"a. Da is#ue!ia
indu@ida )or G)acingH e! cora?es co! estenose coronria - Gde!and-inducedH= u! au!ento do
!etabolis!o card/aco no aco!)anado do necessrio incre!ento no :orneci!ento de o1ignio e nutrientes.
6 d:ice de B7P condiciona acu!ulao de clcio intracelular #ue :a@ co! #ue algu!as )ontes cru@adas
actina-!iosina se !antena! intactas no :i! da distole. Nais recente!ente= Zass e col de!onstrara! no
;o!e! u!a ele"ao da relao )resso-"olu!e durante a ocluso coronria e sua re"erso durante ocluso
da "eia ca"a in:erior. Estes estudos sugere! #ue o )ericrdio e a interaco "entricular )ode! contribuir
)ara a ele"ao da relao )resso-"olu!e indu@ida )ela is#ue!ia !iocrdica.
E! su!a= considera-se #ue s* )oss/"el u!a ele"ao aguda da relao )resso-"olu!e telediast*lica
#uando o rela1a!ento est inco!)leto )or di!inuio da sua e1tenso ou )or encurta!ento signi:icati"o da
durao da distole.
S(")*o Dist+!i"
Est docu!entado #ue e! certas circunstQncias o "olu!e %E telessist*lico !enor #ue o "olu!e de
e#uil/brio do %E. 7al :acto condiciona #ue durante o rela1a!ento a energia )otencial acu!ulada durante a
s/stole se liberte= )odendo o %E gerar )ress?es negati"as. P!a )resso %E negati"a ou !enor #ue a )resso
auricular es#uerda durante o in/cio da distole :acilita o enci!ento %E= deno!inando-se este :en*!eno )or
suco diast*lica. P! au!ento da contractilidade card/aca le"a a !enores "olu!es telessist*licos e
conse#uente!ente a u!a !aior suco diast*lica. 7al i!)lica u! au!ento do gradiente aur/culo-"entricular
e torna !ais r)ido o enci!ento %E )recoce. 7a!b! u!a di!inuio da )*s-carga= ao di!inuir o "olu!e
telessist*lico %E= :acilita o :en*!eno de suco diast*lica. B suco diast*lica surge assi! co!o u!
:en*!eno coad>u"ante= no sentido de au!entar a e:iccia do corao= e! situa?es co!o o e1erc/cio :/sico=
e! #ue au!ento do inotro)is!o e di!inuio da )*s-carga.
Mdulo cardio-vascular e respiratrio
3
S Fisiologia Escola de Cincias da Sade
6. Fa"'or#s #7'r5%s#"os ao *E
I&ter")*o ve&tri"(!r #ist+!i"
+urante todo o ciclo card/aco a e!odinQ!ica de u!a cQ!ara card/aca inter:ere co! a :isiologia das outras
tr8s cQ!aras. Esta in:lu8ncia :a@-se sentir durante todo o ciclo card/aco= !as !ais e"idente durante a
distole. %aria?es da )resso ou do "olu!e do "entr/culo direito )ode! !odi:icar de :or!a aguda a relao
)resso-"olu!e telediast*lica do %E. B interaco "entricular diast*lica de dois ti)os di:erentesL
interaco directa= relati"a A trans!isso de :oras atra"s do se)to inter"entricularF interaco e! srie= )ois
o dbito do "entr/culo direito condiciona o enci!ento %E a)*s )assar )ela circulao )ul!onar. B
i!)ortQncia relati"a dos di:erentes ti)os de interaco inter"entricular diast*lica !odulada )elo )ericrdio
e )elo grau de i)ertro:ia do se)to inter-"entricular. Co! )ericrdio aberto= a interaco directa re)resenta
u! #uinto da interaco "entricular global. Da )resena do )ericrdio a interaco directa assu!e !aior
in:lu8ncia= re)resentando !etade da interaco inter-"entricular. Se ou"er i)ertro:ia do se)to
inter"entricular a interaco "entricular directa ainda !enos rele"ante.
,eri"'r#io
6 )ericrdio a:ecta a relao )resso-"olu!e telediast*lica )or#ue !ais r/gido #ue o !iocrdio e au!enta
a interaco entre as 4 cQ!aras card/acas. B relao )resso-"olu!e diast*lica do )ericrdio est deslocada
)ara ci!a e )ara a es#uerda relati"a!ente A do !iocrdio. 6 e:eito do )ericrdio sobre a relao )resso-
"olu!e telediast*lica conse#uente A tenso e1ercida )elo )ericrdio sobre o e)icrdio. Para )e#uenos
"olu!es a relao tenso-de:or!ao do )ericrdio #uase ori@ontal. [uando o "olu!e do corao
au!enta de :or!a aguda a inclinao da#uela relao torna-se !uito acentuada. Bssi!= )ara bai1os n/"eis de
)r-carga o )ericrdio no inter:ere !uito co! a relao )resso-"olu!e telediast*lica. 6 e:eito do
)ericrdio !ais "is/"el )ara n/"eis !ais ele"ados de )r-carga. [uando o corao se i)ertro:ia a rel P-%7+
do )ericrdio desloca-se )ara a direita. Isto e1)lica #ue a in:lu8ncia do )ericrdio di!inua #uando
dilatao cr*nica do corao.
Com-ress*o e%tr.&se"
7al co!o o )ericrdio= ta!b! os )ul!?es e outros orgos intra]torcicos )ode! inter:erir co! a relao
)resso-"olu!e telediast*lica. 6s )ul!?es e1erce! u! e:eito signi:icati"o #uando "entilados co! )ress?es
e1)irat*rias su)eriores a -5 c! ;46. Destas circunstQncias= o "olu!e telediast*lico di!inui en#uanto a
:re#u8ncia card/aca se !ant!. 6 dbito card/aco di!inui de acordo co! a lei de Frank-Starling.
8. Ou'ros $#'#r2i%a%'#s
Mdulo cardio-vascular e respiratrio
-5
S Fisiologia Escola de Cincias da Sade
,ro-rie##es vis"oe!'sti"s #o mio"'r#io
6 !iocrdio tal co!o a !aioria dos tecidos biol*gicos u! !aterial "iscoelstico. Isto signi:ica #ue a
tenso do !iocrdio $& de)ende no s* do estira!ento $& co!o da "elocidade de estira!ento $^UdJdt&L
+a/ de:inir-se U$e