Coperatief leren

Voor de leerkracht
Van groep 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 en 8
Binnen en buitenkring
Voorbereiding
- onderwerp bedenken
- nadenken over de organisatie
Doel
Interpersoonlijk: Klasbouwer,
Sociale vaardigheden oefenen en
communicatie vaardigheden
oefenen.
Onderwijskundig: Beheersing,
informatie uitwisselen, denk-
vaardigheden en informatie pre-
senteren.
Organisatievorm
De kring
Stappen:
De leerlingen staan in twee concentrische cirkels. Doordat de leerling
in n van de kringen roteren, ontstaan er steeds nieuwe tweetallen.
Stap 1. Leerlingen vormen twee kringen
De leerlingen staan in een kring. Twee leerlingen naast elkaar
gaan tegenover elkaar staan, waarbij er n in de cirkel blijft en
de ander naar voren stapt en zich omdraait. Zo ontstaan een bin-
nenkring en een buitenkring.
Stap 2. In elk tweetal praat een leerling
De leerlingen uit de binnenkring vertellen iets naar aanleiding van
een vraag/opdracht van de leraar of een vragenkaart. Zij krijgen
eerst DenkTijd.
Stap 3. Leerlingen wisselen van rol
De leerlingen uit de buitenkring doen hetzelfde. Wanneer de
leerlingen klaar zijn steken ze hun hand op, zo kan de leerkracht
zien wie er klaar is.
Stap 4. Leerlingen roteren
Een kring gaat een door de leraar aangegeven aantal plaatsen ver-
der staan (klokrichting).
Stap 5. Opnieuw stap 3 4 5
Stap 6. Evalueren

Gebruik tips

Binnen buiten kring kan ge-
bruikt worden bij vele ver-
schillende vakken.
Het kan gebruikt worden om
de voorkennis te activeren,
informatie te verwerken en
om te evalueren. Ook kan
het gebruikt worden bij het
weekend bespreken.
Voorbeelden:
De leerlingen evalueren de
les.
Wat hebben de leerlingen de
vorige keer gedaan?
De leerlingen stellen vragen
en beantwoorden deze over
de huidige lesstof.
Coperatief leren
Voor de leerkracht
Van groep 4, 5, 6, 7 en 8
Genummerde koppen
bij elkaar
Voorbereiding
- probleem bedenken
- de groepjes samenstellen
- de leerlingen nummers geven
Doel
Interpersoonlijk: Teambouwer ,
Sociale vaardigheden oefenen,
communicatie vaardigheden
oefenen en besluitvorming.
Onderwijskundig: Beheersing,
procedureel leren, informatie
uitwisselen, denkvaardigheden
en informatie presenteren.
Organisatievorm
In groepjes
Stappen:
De leerlingen in een groepje of team overleggen samen om een ant-
woord op de vraag van de leerkracht te krijgen. Iedereen is alert want
zijn of haar nummer kan genoemd worden door de leerkracht. Dit
nummer geeft dan het antwoord van het hele team.
Stap 1. De leerkracht stelt een vraag
De leerlingen zitten in hun eigen groepje. Ze hebben allemaal een
nummer (1 t/m 4). De leerkracht stelt een vraag en geeft de leer-
lingen denktijd. Dan schrijven de leerlingen individueel hun ant-
woord op.
Stap 2. Koppen bij elkaar
De leerlingen steken hun koppen bij elkaar , bespreken hun ant-
woorden en coachen elkaar. Wanneer ze het eens zijn gaan ze
weer goed zitten, zodat de leerkracht weet dat ze klaar zijn.
Stap 3. Nummer noemen
De leerkracht noemt een nummer van n van de vier leerlingen
in het groepje (bijvoorbeeld groepje van Bart, nummer 2).
Stap 4. Complimenteren
Zowel de leerkracht als de leerlingen uit het team complimente-
ren de leerling die het juiste antwoord heeft genoemd.
Stap 5. Evalueren

Gebruik tips

Genummerde koppen bij
elkaar kan gebruikt worden bij
vele verschillende vakken.
Het kan gebruikt worden om
de voorkennis te activeren en
informatie te verwerken.
Voorbeelden:
Een probleem uit de vorige
lesstof naar voren halen
Een probleem uit de huidige
lesstof naar voren halen.


Coperatief leren
Voor de leerkracht
Van groep 1, 2 en 3
Mix en Koppel
Voorbereiding
- Kaartjes maken of materialen
klaar leggen.
Doel
Interpersoonlijk: Klasbouwer,
sociale vaardigheden oefenen en
communicatie vaardigheden
oefenen.
Onderwijskundig: Beheersing,
procedureel leren, denkvaardig-
heden en informatie presente-
ren.
Organisatievorm
De kring
Stappen:
De leerlingen krijgen allemaal een kaartje of een ander materiaal. Ze
gaan op zoek naar een andere leerling die een kaartje heeft die bij
hun kaartje of materiaal past.
Stap 1. Leerlingen krijgen hun kaartjes
De leerlingen zitten in een kring. Ze krijgen allemaal een kaartje.
Stap 2. Zoeken van hun partner
De leerlingen staan op en zoeken in de kring naar de leerlingen
met hetzelfde kaartje. Dit doen ze door elkaar aan te spreken en
elkaars kaartje te bekijken.
Stap 3. Verder zoeken
Wanneer de kaartjes niet bij elkaar passen zoeken de leerlingen
verder.
Stap 4. De kaartjes passen bij elkaar
Wanneer de leerlingen met hetzelfde kaartje elkaar hebben ge-
vonden, gaan ze weer op hun eigen plek zitten. De leerlingen
onthouden zelf wie bij wie hoorde.
Stap 5. Bespreken
De leerkracht bespreekt met de leerlingen wie bij wie hoorde en
hoe ze daarachter kwamen.
Stap 6. Evalueren
Gebruik tips

Mix en Koppel kan worden
ingezet bij vele verschillende
activiteiten.
Het kan gebruikt worden om
voorkennis te activeren en bij
de zelfstandige verwerking.
Voorbeelden:
Tegenstelling/ hetzelfde
Dezelfde beginletter bij het
woord
Dezelfde lengtes bij elkaar
zoeken
Dezelfde vormen of kleuren
bij elkaar zoeken
Woord bij het juiste plaatje
zoeken
Het juiste antwoord bij de
som zoeken



Coperatief leren
Voor de leerkracht
Van groep 7 en 8
Mix en Ruil
Voorbereiding
- kaartjes maken
Doel
Interpersoonlijk: Klasbouwer,
sociale vaardigheden oefenen en
communicatie vaardigheden
oefenen.
Onderwijskundig: Beheersing,
procedureel leren, informatie
uitwisselen, denkvaardigheden
en informatie presenteren.
Organisatievorm
De leerlingen zitten op hun eigen
plek of lopen door het lokaal
Stappen:
Leerlingen lopen door het lokaal en ondervragen een partner, worden
door een partner ondervraagd en ruilen dan hun kaartjes. De proce-
dure wordt herhaald met een andere partner.
Stap 1. De leerlingen lopen door de klas en zoeken een
partner.
De leerlingen lopen door de groep en zoeken een partner, zodat
ze een tweetal kunnen vormen. Dit doen ze door, wanneer ze
geen partner hebben, hun hand omhoog te steken. De leerlingen
kunnen dan goed zien welke leerlingen geen partner hebben.
Stap 2. Ondervragen
Leerling A ondervraagt leerling B, leerling B geeft antwoord, leer-
ling A prijst of coacht. Hierna wisselen de leerlingen van rol.
Stap 3. Ruilen
De partners ruilen hun kaarten met elkaar en gaan opzoek naar
een nieuwe partner.
Stap 4. Opnieuw stap 1 2 3
Stap 5. Evalueren

Gebruik tips

Mix en Koppel kan worden
ingezet bij vele verschillende
activiteiten.
Het kan gebruikt worden om
de voorkennis te activeren en
bij de zelfstandige verwerking.
Voorbeelden:
Topografie - land en hoofdstad
Woordenschat - betekenis en
plaatje
Rekenen - Som en antwoord
Taal - Gezegde en betekenis
Coperatief leren
Voor de leerkracht
Van groep 3, 4, 5, 6, 7 en 8
Rondpraat
Voorbereiding
- probleem bedenken
- de groepjes samenstellen
Doel
Interpersoonlijk: Teambouwer,
sociale vaardigheden oefenen en
communicatie vaardigheden
oefenen.
Onderwijskundig: Beheersing,
procedureel leren, informatie
uitwisselen, denkvaardigheden
en informatie presenteren.
Organisatievorm
In groepjes
Stappen:
De leerkracht geeft een probleem waarbij meerdere oplossingen zijn.
De leerlingen geven in een tweetal of in hun groepje om de beurt hun
antwoord.

Stap 1. Probleem en denktijd
De leraar geeft een probleem waar meerdere oplossingen voor
zijn, of een vraag waarop meerdere antwoorden mogelijk zijn.
Hierna geeft hij of zij de leerlingen denktijd.
Stap 2. Oplossing
De leerlingen noemen om de beurt een antwoord of oplossing.
Dit doen ze op een fluistertoon. Tussendoor geven de leerlingen
elkaar feedback.
Stap 3. Bespreken
De leerkracht vraagt aan verschillende leerlingen wat hun ant-
woord is en hoe ze bij dit antwoord zijn gekomen.
Stap 4. Evalueren

Gebruik tips

Rondpraat kan worden inge-
zet bij vele verschillende acti-
viteiten.
Het kan gebruikt worden bij
het activeren van voorkennis,
uitleggen van nieuwe lesstof ,
begeleide in oefening en bij de
zelfstandige verwerking.
Voorbeelden:
Wat weten we al over dit
onderwerp?
Hoe kunnen we voorkomen
dat dit weer gebeurt?
Welke regels worden ge-
bruikt bij het schrijven van dit
Coperatief leren
Voor de leerkracht
Van groep 4, 5, 6, 7 en 8
Tweetal Coach
Voorbereiding
- Opdracht bedenken
- Tweetallen maken
Doel
Interpersoonlijk: Sociale vaardig-
heden oefenen en communicatie
vaardigheden oefenen.
Onderwijskundig: Beheersing,
procedureel leren, informatie
uitwisselen en denkvaardighe-
den.
Organisatievorm
In tweetallen. Het liefste kinderen
die naast elkaar zitten i.v.m. het
blaadje doorschuiven.
Stappen:
De leerlingen werken in tweetallen en lossen om de beurt een pro-
bleem op.
Stap 1. Leerlingen zitten in tweetallen
De leerlingen werken samen met een leerling waar ze naast zit-
ten.
Stap 2. Eerste opdracht: leerling A werk, leerling B
coacht
Er is een reeks/ rijtje/ lijstje opdrachten nodig van het type waar-
bij maar n juist antwoord is. Coachen = minimaal een check op
het juiste antwoord. Als het nodig is: een tip geven over de ma-
nier van oplossen (het antwoord wordt niet gegeven).
Stap 3. Tweede opdracht: leerling B werkt, leerling a
coacht
Hetzelfde als stap 2 maar dan andersom.
Stap 4. Telkens opnieuw stap 2 3
Stap 5. Evalueren

Gebruik tips

Tweetal Coach kan worden
ingezet bij vele verschillende
activiteiten.
Het kan gebruikt worden bij
het activeren van de voorken-
nis, begeleide in oefening, en
zelfstandige verwerking.
Voorbeelden:
De leerlingen maken samen
een activiteit van een werk-
blad of werkboekje.



Coperatief leren
Voor de leerkracht
Van groep 4, 5, 6, 7 en 8
Tweetal vergelijk
Voorbereiding
- opdracht bedenken
- Tweetallen maken
Doel
Interpersoonlijk: Team bouwer,
Sociale vaardigheden oefenen en
communicatie vaardigheden
oefenen.
Onderwijskundig: Beheersing,
informatie uitwisselen en denk-
vaardigheden.
Organisatievorm
In groepjes
Stappen:
In tweetallen geven de leerlingen meerdere reacties op een vraag, ver-
gelijken deze reacties met een ander tweetal en bedenken samen nog
meer antwoorden.
Stap 1. Leraar geeft opdracht
De leraar geeft een opdracht of stelt een vraag waarop meerdere
korte antwoorden mogelijk zijn.
Stap 2. Tweetal: ideen/ antwoorden
Leerlingen die naast of dichtbij elkaar zitten bedenken en noteren
ideen of antwoorden.
Stap 3. Twee tweetallen: vergelijken
De leraar geeft een signaal, zodat de leerlingen weten dat ze hun
antwoorden mogen vergelijken. De antwoorden kunnen op een
papier worden genoteerd.
Stap 4. Twee tweetallen: ideen/ antwoorden
De leerlingen gaan na de vergelijking met zn vieren nog meer
ideen of antwoorden bedenken. De kunnen ook op het papier
worden genoteerd.
Stap 5. Evalueren

Gebruik tips

Tweetal vergelijk kan worden
ingezet bij een rekenles, taal-
les of zaakvak.
Het kan gebruikt worden bij
het uitleggen van nieuwe les-
stof en de zelfstandige ver-
werking.
Voorbeelden:
Wat weten we al over dit
onderwerp?

Hoe kunnen we voorkomen
dat dit weer gebeurdt

Welke regels worden ge-
bruikt bij het schrijven van dit
Coperatief leren
Voor de leerkracht
Van groep 5, 6, 7 en 8
Zoek de valse
Voorbereiding
- onderwerp bedenken
- de groepjes van maximaal 4
leerlingen samenstellen.
Doel
Interpersoonlijk: Team bouwer,
Sociale vaardigheden oefenen,
communicatie vaardigheden
oefenen en besluitvorming.
Onderwijskundig: Beheersing,
informatie uitwisselen, denk-
vaardigheden en informatie pre-
senteren.
Organisatievorm
In groepjes
Stappen:
En leerlingen uit een groepje van vier presenteert beweringen. De
andere leerlingen raden welke niet juist is (de valse).
Stap 1. Leerlingen schrijven drie beweringen op
De leraar laat elke leerling over een onderwerp vier beweringen
opschrijven: drie niet zo waarschijnlijke waarheden en iets ge-
loofwaardigs dat toch niet klopt.
Stap 2. Leerlingen lezen voor in hun groep
Als de leerlingen klaar zijn met schrijven, bepalen ze wie er be-
gint met het voorlezen van de beweringen.
Stap 3. De groep bespreekt het
De overige leerlingen bespreken wat volgens hen De Valse is.
Ze moeten het eens worden. Benadruk dat de leerlingen samen
moeten werken.
Stap 4. Twee tweetallen: ideen/ antwoorden
Als ze De Valse geraden hebben, feliciteert de leerlingen de an-
deren. Niet geraden: dan is het andersom.
Stap 5. Stap 2 3 4 tot iedereen is geweest
Stap 5. Evalueren

Gebruik tips

Zoek de valse kan gebruikt
worden bij vele verschillende
vakken.
Het kan gebruikt worden om
de voorkennis te activeren en
bij de zelfstandige verwerking.
Voorbeelden:
Wat weten we nog van el-
kaar?
Wat hebben we de vorige
keer geleerd?
Hoe kunnen we dit oplossen?
Coperatief leren
Voor de leerkracht
Van groep 7 en 8
Zoek iemand die
Voorbereiding
- werkblad maken
-Doel
Interpersoonlijk: Klasbouwer,
Sociale vaardigheden oefenen en
communicatie vaardigheden
oefenen.
Onderwijskundig: Beheersing,
procedureel leren, informatie
uitwisselen en denkvaardighe-
den.
Organisatievorm
In groepjes
Stappen:
Leerlingen lopen door het lokaal met het doel zoek iemand die een
antwoord weet op een van de opdrachten op een werkblad.
Stap 1. Leerlingen lopen en vormen tweetal
Met het werkblad in de hand lopen de leerlingen door de klas en
gaan met zn tween bij elkaar staan.
Stap 2. Stelt vraag aan de ander
Een leerling legt de ander een vraag voor uit het werkblad. De
ander geeft het antwoord als hij dat weet. De leerling schrijft het
antwoord in zijn eigen woorden op het werkblad.
Stap 3. De ander checkt
De andere leerling kijkt of het opgeschreven antwoord goed is.
Na akkoord zet hij de eigen naam erbij.
Stap 4. Leerlingen wisselen van rol
Nu stelt de andere leerling een vraag van het werkblad, waarop
een antwoord en een check volgt.
Stap 5. Opnieuw stap 1 t/m 4
Stap 6. Evalueren

Gebruik tips

Zoek iemand die kan gebruikt
worden bij verschillende vak-
ken.
Het kan gebruikt worden bij
het activeren van voorkennis
en de zelfstandige verwerking.
Daarnaast is het een leuk
kennismakingsspel.
Voorbeelden:
Werkblad met vragen over de
huidige les.
Werkblad met vragen over de
vorige les.