Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
TanguyRoosen
Juristedentreprise,directeurduServicejuridiquedelaMaisondesAuteurs
AmlieGenin
Avocate,juristeauServicejuridiquedelaMaisondesAuteurs
MAI 2013
(cliquezsurleslienspouraccderdirectementauxquestions)
LESTATUTSOCIALDEL'ARTISTE
1. Existetilunstatutsocialspcifiquepourlesartistes?........................................5
2. Extensiondurgimedescuritsocialedestravailleurssalarisauxartistes.....5
3. Enquoiconsistentlesrductionsdecotisationspatronales?..............................6
4. Questcequelergimedespetitesindemnits?................................................7
5. Quelssontlesartistesvissparlestatutsocialdelartiste?..........................7
6. QuestcequunBureausocialdartiste(BSA)?....................................................8
7. Unsalaripeutiltreamenpayerdescotisationspourtravailleur
indpendantsurlesrevenusdedroitsdauteurquilperoit?............................8
8. Leconjointdunsalaripeutiltreamenpayerdescotisationspour
travailleurindpendantsurlesrevenusdedroitsdauteurquilperoitlorsquil
dpenddelacouverturesocialedusalari?.........................................................9
9. Lescachetsdartistessontilsvissparlarticle5delarrtroyalnumro38du
27juillet1967?...................................................................................................10
10. Quelssontlesdroitsdauteursoumislapplicationdelarticle5delarrt
royalnumro38du27juillet1967.....................................................................11
L'ARTISTEINDPENDANT
11. Commenttreartisteindpendantetquellessontlesconsquences?............12
12. Pourquoiopterpourlestatutdindpendant?..................................................12
13. Statutdindpendantlorsquelesconditionsdustatutdartistenesontpas
remplies...............................................................................................................13
14. Quellessontlesconsquencesdustatutdindpendant?.................................13
15. Quellessontlescotisationssocialesquedoitpayerunindpendant?..............13
16. Quelleestlacouverturesocialedelindpendant?...........................................15
17. Unindpendantatildoitauchmage?............................................................15
18. Unchmeurquisouhaitedevenirindpendantperdilsondroitauxallocations
silquitteensuitesonactivitdindpendant?...................................................15
L'ARTISTEETLECHMAGE
19. Quellessontlesdispositionsspcifiquesauxartistesdanslarglementation
chmage?............................................................................................................16
20. Accsauxallocationsdechmage:quellessontlesrglesdadmissibilitpour
lesartistes?.........................................................................................................16
21. Quelleestlargleducachet..........................................................................17
22. Quellessontlesconditionsdapplicationdelargleducachet?.......................18
23. Quesignifieunemploiconvenablepourunartiste?....................................19
24. Quelestlemontantdesallocationsdechmageetcommentvoluetildansle
temps?................................................................................................................20
25. Unchmeurpeutilexerceruneactivitartistiquenonrmunre?...............23
26. Unchmeurpeutilavoiruneactivitartistiqueaccessoirermunre?.........23
27. Rgimedespetitesindemnitsetchmage.................................................25
L'ARTISTEETL'INTERRUPTIONDECARRIRE
33. PeutoncumulerdesdroitsdauteursaveclaprimeONEMpourlinterruptionde
carrire?..............................................................................................................29
L'ARTISTEETLESPENSIONS
34. Unartisteatildroitlaperceptiondunepension?........................................31
35. Unpensionnpeutilavoiruneactivitartistique?...........................................31
36. Jusququelmontantlepensionnpeutilrecevoirdesrevenusdesonactivit
artistique?...........................................................................................................32
37. Quenestilpourlesautresactivits?................................................................33
38. Unpensionnpeutiltreamenpayerdescotisationspourtravailleur
indpendantsileffectuedesactivitsartistiques?...........................................33
L'ARTISTEETLATVA
39. QuesignifielassujettissementlaTVA?...........................................................34
40. UnartisteestilassujettilaTVA?.....................................................................34
41. Quesignifieactivitsexemptes?................................................................35
42. QuellessontlesactivitsartistiquesexemptesdeTVA?..................................35
43. QuelssontlesoprationsartistiquessoumiseslaTVA?..................................36
Lartistenebnficiepasdunstatutsocialparticulierctdustatutdessalaris
(incluantleschmeursetlesbnficiairesduCPAS),dustatutdesindpendantset
deceluidesfonctionnaires.Lartisteressortiradoncdundecestroisstatutsselon
quilsoitliparuncontratdetravail,quilsoitassujettiunecaissedassurance
socialepourindpendantsouquilsoitengagsousstatutparltat.
Nanmoins,certainesrglessocialesspcifiquesonttlaborespourlesartistes
danslalgislationsociale,pourrpondreauprofilparticulierdesconditionsde
travaildesartistes,souventplusprcaires,alatoiresetfluctuantes.Cesdispositions
particulires,notammentrelativesauchmage,visesparlamentionstatut
dartiste,tendentdoncassurerlartisteunemeilleureprotectionsociale.
Laloidu24dcembre2002atendulapplicationdurgimedescuritsocialedes
salaristouslesartistesfournissantdesprestationsartistiqueset/ouproduisant
desuvresartistiques,mmeendehorsduncontratdetravail,contre
rmunrationpourlecomptedundonneurdordre.
Troisconditionscumulativessontexiges:
1. Lacrationet/oulexcutionoulinterprtationduvresartistiquesdansle
secteurdelaudiovisueletdesartsplastiques,delamusique,delalittrature,du
spectacle,duthtreetdelachorgraphie;
2. Laprestationestlivredanslecadredunecommande(unartistequipeint
spontanmentuneuvreetdcideensuitedevendresatoilenestpasvispar
lestatutdartiste);
3. Unprixestpayencontrepartiedelaprestationartistique.
Concrtement:
- Celaviselesauteurscrateursetlesartistesinterprtes(etplusuniquementles
artistesdespectacle);
- Lapersonneoulasocitquipayelartisteestconsidrecommetant
lemployeurdelartiste;
- Toutelarmunrationattribue(sauflesdfraiements)estconsidrecomme
unsalaire;
Voirquestion5
page7
Attention,lassimilationaurgimesocialdessalarisnesappliquepas:
- auxpersonnesfournissantlaprestationartistiqueouproduisantluvre
artistiqueloccasiondvnementsdesafamille;
- auxpersonnesfournissantlaprestationartistiqueouproduisantluvre
artistiqueenqualitdemandatairedunepersonnemorale(lartisteestalors
considrcommeindpendant,conformmentlarticle2delarrtroyaldu
19dcembre1967organisantlestatutsocialdestravailleursindpendants);
- lorsquelartisteintervientbnvolementdanslalimitedurgimedespetites
indemnits;
- lorsquelartisteprouvequelesprestationsnesontpasfourniesdansdes
conditionssocioconomiquessimilairescellesduntravailleursalari.
Lobjectifdecetterformeestdincitercequunmaximumdactivitsartistiques
entrentdansunvritablecontratdetravail.Eneffet,larductiondescotisations
patronalesestparticulirementavantageusepourlesemployeurs.
Lartistepeutdemanderdaccderaustatutdindpendantsilprouvequilnese
trouvepas,surunplanconomique,danslecadredunliendesubordinationpar
rapportsondonneurdordre.Unecommissionmixte(laCommissionArtistes)
estchargedevrifierlaralitconomiqueduchoixdustatutdindpendant.
Cependant,lestatutdindpendantnestpasparticulirementavantageuxcarilne
permetpaslartistedebnficierdesprotectionssocialescidessus.
Larductiondescotisationspatronalespourlesoccupationsdartistesatmiseen
placeparunarrtroyaldu23juin2003.Lobjectifest,danslalignedelaloi
programmedu24dcembre2002,defavoriserlemploidesartistesenallgeantles
chargespatronales.
Unepartiedusalairepayelartisteneserapassoumiseauxcotisations
patronales.Cescotisationsslventunminimumde32,44%dusalairebrutet
sontpayesdirectementparlemployeurlONSS.
Concrtement,silartisteperoitplusde67,96brutparjour(chiffresdu2
e
trimestre2012),lasommede55,67desalairebrutseraexonredecharges
patronales.
Silartisteperoitmoinsde67,96brutparjourmaisplusde8,94brutparheure
(chiffresdu2
e
trimestre2012),lasommede7,33parheureseraexemptede
cotisationspatronales.
Voirquestion3
cidessous
Voirquestion4
page7
Voirquestion11
page12
Voirquestion3
cidessous
Voirquestion5
page7
Silartisteperoitmoinsde67,96brutparjouretmoinsde8,94brutparheure,
aucunerductiondecotisationpatronalenesappliquera.
Leschargessalarialesrestentduesdanstouslescas(13,07%dusalairebrut).
tantdonnquunartisteestprsumtravaillerentantquesalari,toutesles
indemnitsquilreoitsontconsidrescommeunsalaire.Celapeutposerun
problmepourcertainsartistes"amateurs"quiexercentdesactivitsartistiquesen
dehorsduneactivitprofessionnelleprincipale,commepassetempsparexemple.
Lergimedespetitesindemnitsatconucommeuneexceptionlargleselon
laquellelartisteestconsidrcommeunsalarietsarmunrationcommedu
salaire.Ilrglementelaperceptiondepetitesrmunrationsafindviterles
complicationsfiscalesetsociales.
Lesconditionsdapplicationdurgimedespetitesindemnitssontlessuivantes:
- effectuerdesprestationsartistiques;
- percevoiruneindemnitdunmontantmaximumde100parjour(120,90
pour2013),avecunplafondde2.000paranne(2.418,07pour2013);
- travaillerunmaximumde30joursparanet7joursconscutifspourlamme
personne.
Silesconditionssontremplies,lartistebnficiantdurgimedespetitesindemnits
nedevrapayernichargessociales,niimpts.Ilnedevrapasdclarerlesindemnits
danssadclarationfiscaleetnaurapasbesoindesefairedlivrerleformulaireC1
Artisteencasdechmage.
Laloitablissantlestatutsocialdesartistessappliqueauxpersonnesqui
fournissentdesprestationsartistiqueset/ouquiproduisentdesuvresartistiques
danslesecteuraudiovisueletdesartsplastiques,delamusique,duspectacle,du
thtreetdelachorgraphie.
Lestatutsocialdelartistenestpluslimitauxartistesdespectaclesmaisest
applicablelensembledesartistesdslorsquilestconstatquelesconditions
lgalessontbienremplies.Ilnestcependantpastoujoursvidentdedterminer
ltendueduneprestationouduneuvreartistique.
LaCommissionArtistes(dontlerleconsistegalementdonnerunavissur
lapplicationdelaloi)estimenotammentque:
Voirquestion27
page26
Voirquestion2
page5
Voirquestion2
page5
Apriori,cespersonnesnebnficientpasdustatutsocialdelartiste.Cependant,
lavisdelaCommissionArtistesneliepaslesinstitutionssociales.
LaCommissionArtistesdevraitrendreunnouveaurapportprochainement.
Lorsquunartisteestengagdanslecadreduntravailtemporaire,son
employeurpeutfaireappeldesbureauxdintrimspcialementagrsquiles
dchargentdesobligationsadministrativesliesauxengagementsdartistes.Cela
simplifiedonclesdmarchesadministratives.
Laloidu24dcembre2002tendlanotiondetravailtemporaireaux:
- Prestationsartistiquespourunemployeurouutilisateuroccasionnel(c'est
direquelquunquinapaspouractivitprincipalelorganisationdemanifestation
culturelleoulacommercialisationdecrationsartistiquesouquinoccupepas
dautrepersonnelpourlequelilestassujettilascuritsocialedestravailleurs
salaris,cequiestextrmementrestrictif);
- Prestationseffectuesparlestechniciensduspectacle.
Larticle5delarrtroyalnumro38du27juillet1967organisantlestatutsocial
destravailleursindpendantsprciseLesjournalistes,lescorrespondantsdepresse
etlespersonnesquijouissentdedroitsdauteurnesontpasassujettisauprsent
arrt,silsbnficientdjquelquetitrequecesoit,dunstatutsocialaumoins
quivalentceluiorganisparleprsentarrt.
Unsalariquia,parailleurs,desrevenusdedroitdauteurprovenantduneactivit
indpendante,nedevrapaspayerdecotisationssocialescarilbnficiedjdune
Unjournalistesalariquieffectuegalementdesprestationslapigenedoitpas
nonpluspayerdecotisationsocialedindpendantlINASTIsurlessommesperues
encontrepartiedesesactivitsdepigiste.Attention,celanesignifiepasquilnefaut
paspayerdimptssurlessommesperues.Lergimefiscalesteneffetdistinctdu
rgimedescotisationssociales.
Pourpouvoirchapperlobligationdecotiseraustatutsocialdesindpendants,il
semblequelapersonneconcernedevraitdmontrerquellebnficiebien
effectivementetconcrtementdunecouverturesocialedanschaquesecteur
couvertparlestatutdindpendant(pension,allocationsfamiliales,remboursement
desoinsdesant,assuranceindemnit,etc.)(voirCass.02.10.1989etCTBruxelles
05.09.2005).
Larticle4delarrtroyaldu19dcembre1967prcisequeLespersonnesvises
l'article5del'arrtroyaln38sontcensescontinuerdebnficierd'unstatutsocial
aumoinsquivalentceluiinstituenfaveurdestravailleursindpendants,lorsque,
toutenn'exerantpluseffectivementl'activitdonnantlieul'applicationdece
premierstatut,lesintressssauvegardentleursdroitsauxavantagessociaux
garantiesparcestatut.Ainsi,unchmeurnedoitpascotiserpourlergime
dindpendantcarilbnficiedunstatutsocialenraisondelexercice,prsentou
pass,duneactivitprofessionnelleautrequecelledetravailleurindpendant.
Larticle5peutdonctreinvoquparunepersonnequinexerceplussonactivit
professionnellemaisquiconservelesdroitssociauxquiluitaientgarantisparce
statut,commeunpensionnparexemple.
Lacouverturesocialeaumoinsquivalenteaustatutdindpendantdoitrsulter
duneactivitpersonnelleetnondunstatutdriv.LacourdeCassationla
confirmdansunarrtdu26mai2003:ilfautentendreun"statutsocial"dont
lapplicationestsubordonnelexerciceduneactivitprofessionnelle
personnelle.CetarrtacassunarrtdelaCourduTravaildeBruxellesle8
dcembre2000danslequelilavaittjugquunjournalistepigistemariune
fonctionnaireeuropenneetquibnficiaitcetitreduneprotectiondescurit
sociale,entraitdanslesconditionsdelarticle5larrtroyalnumro38du27juillet
1967.LaCourduTravailavaitestimquelestatutaumoinsquivalentnedevait
pasforcmentrsulterduneactivitdelapersonnevise,maisgalementdun
statutdrivtelqueceluidpouxdefonctionnaireeuropen.Aucontraire,laCour
decassationaconfirmquelejournalistenebnficiaitquededroitsdrivsetnon
dunstatutsocialentantquetel.LaCourduTravaildeBruxellesappliquedsormais
lajurisprudencedelaCourdecassation(voirparexemplearrtCT05.09.2005).
Voirquestion7
page8
Lajurisprudenceprciseparailleursquelanotiondroitdauteurdelarticle5de
lAR38viseuniquementlesrevenuslislexploitationdesdroitsdauteurparun
tiersetnonleshonoraires,lescachetsdartistesoulesrevenusprovenantdela
ventedesuvres(Cass.19.11.1984).Celasignifiequelexemptiondelarticle5ne
sappliquepasauxcachets,honorairesetproduitsdelaventedesuvresdart.
Ainsi,uninstituteurquiestparailleursphotographeindpendantetfacture50%de
prestation(profits)et50%dedroitsdauteur(revenusmobiliers)devrapayerdes
cotisationssocialesdindpendantsurlesprofitsmaisnonsurlapartiedesesdroits
dauteur.
Ilconvientgalementdesinterrogersurlaproportionentrelactivitoffrantun
statutaumoinsquivalentceluidindpendantetcelledindpendant.
Parexemple,unprofesseurquidonnecours2heuresparsemaineenqualitde
fonctionnaireetestjournalisteindpendantlerestedutemps:devratilpayerdes
cotisationssocialelINASTIsursesrevenusdejournalistes?
Silonsentientlalettredutexte,lejournalistebnficiantdjdunstatutsocial
demploy,nedevraitpaspayerdecotisationssocialesdindpendant.Larticle5ne
prcisepasquecetteactivitoffrantunstatutsocialaumoinsquivalentcelui
dindpendantdoittreexerceaumoinsmitemps.LINASTIconsidrecependant
queseulslesindpendantstitrecomplmentairepeuventbnficierde
lexemptiondelarticle5delAR38.IlfautdoncpourlINASTIuneoccupation
principale(aumoinsmitemps)danslautrestatutoffrantunecouverturesociale
aumoinsquivalentecelledunindpendant.
Cecisexpliqueprobablementparlimportancedelacouverturesocialeencasde
cumuldustatutindpendantetsalari:cettepersonnenepourratreattributaire
dallocationsfamilialesdanslergimesalariquesielleestsalarieaumoins
"unmitempsquivalenttempspleinentreprise".Danscettesituation,silapersonne
salarieestemployemoinsdunmitemps,elleneserapasattributairedes
allocationsfamilialesgrcesonstatutdesalari.Cestatutdesalarineluioctroie
doncpasunecouverturesocialeaumoinsquivalentecellelaquelleelleadroit
parsonstatutdindpendantcarcedernierluiaccordedesallocationsfamiliales
compltes.CettepersonnedevradoncpayersescotisationslINASTI.
Demme,pourlacouverturedesoinsdesantpourlessalaris,lescotisationsdu
salaridoiventavoiratteintunevaleurminimalesurbasedunermunrationde
prsde5.550paran(indexables)entantquesalarietenjustifiantsuffisamment
dejoursdetravail(120joursentempspleinou400heuresentempspartiel).Tout
salarinayantpasassezcotisaurgimesocialdessalarisnepourradoncpas
bnficierdunecouverturesocialesuffisantepourlessoinsdesantetdevradonc
payerdescotisationscomplmentaireslINASTIpoursonstatutdindpendant.
Quoiquilensoit,ilfautprciserquelarformefiscalede2008rduitquelquepeu
lintrtdelarticle5delAR38pourlesattributairesdedroitdauteur.Eneffet,
jusquunplafondde37.500(indexs56.450pour2013),lesmontantsperus
encontrepartiedecessionsetconcessionsdedroitdauteuretdroitsvoisinssont
considrscommedesrevenusmobiliersetnonpluscommedesprofits.
Or,lescotisationssocialesdindpendantsontcalculessurlesmontantsencodsen
profitsdansladclarationfiscale:larticle11delAR38prcisequeles
cotisationssocialesconsistentenunpourcentagedesrevenusprofessionnelsfixs
conformmentlalgislationrelativelimptsurlesrevenus,dontlassujettia
bnficienqualitdetravailleurindpendant.Dslors,lescotisationssocialesne
pourrontsecalculerquesurlesmontantsprofitstelsquencodspar
ladministrationfiscale.NilejugenilINASTInalapossibilitderemettreencausela
qualificationdesrevenussurlabasedelaquelleatenrllimpt(Cass.
14.02.2002,Cass.22.10.2007,Cass.29.11.2010).
Dslors,tantquelesrevenusdedroitdauteur(etdedroitsvoisins)nedpassent
pasleplafondde37.500(indexables),ilsneserontdetoutefaonpassoumis
cotisationsociale,mmesansdevoiranalyserlesconditionsdapplicationdelarticle
5AR38(pourlesdroitsdauteur).
Deplus,ilfautprciserquelaprsomptiondapplicationdurgimesalaritousles
artistesfournissantdesprestationsartistiqueset/ouproduisantdesuvres
artistiques(voirplushaut)rduitfortementlescasdapplicationdecetarticle5de
lAR38,carilrduitlenombredartistesconsidrscommeindpendants.
Lartistequieffectuedesactivitsartistiquesrmunresetsurcommande,peut
opterpourlergimedetravailleurindpendant,pourautantquilprouvesetrouver
dansunesituationsocioconomiquedindpendant.Cestatutnestpasacquis
automatiquementetlartistedoitfairelademandelaCommissiondesArtistesqui
formuleraunavissurbasedunensembledindicateursfournisparlartistelui
mme.LesavisdelaCommissionsonttransmislONSSetlINASTI.
LesavisdelaCommissionacceptantlestatutindpendantdelartistelientlONSSet
lINASTIetlesautresinstancesadministrativesetjudiciaires.
Parcontre,lesavisngatifsdelaCommissionnelientpaslONSSetlINASTI,qui
peuventdoncmalgrtoutconsidrercommetravailleurindpendantunartistequia
obtenuunavisngatifdelaCommission.
Lechoixdustatutdindpendantpeutavoirunintrtpourunartistequigagnetrs
biensavieetquisouhaitercuprerlaTVAouseconstituerensocit.
Cestatutpeutgalementtreintressantpourlesartistessalarisetchmeursqui
entrentdanslesconditionspourtreindpendantcomplmentaire:danscecas,
leurprotectionsocialeestentirementassureparleurpremierstatut.Ilsnedoivent
payerdecotisationsocialecomplmentairesilsnetouchentquedesdroitsdauteur.
Pourlesartistesquitouchentdeshonoraires,desimptsserontprlevssurcette
sommeetdescotisationssocialessontdues.
Voirquestion5
page7
Voirquestion7
page8
Voirquestion14
page13
Lorsquelartistenecrepassesuvresouneffectuepasdeprestationsartistiques
surcommandeduntiers,ilnentrepasdanslesconditionsrequisespourlestatut
dartiste,cestdireassimilationaurgimedessalaris.
Danscecas,silesrevenusquilperoitdesonactivitartistiquesontoccasionnels,il
nedevrapaspayerdecotisationssociales.Parcontre,silesrevenussontrguliers,il
serasoumisaurgimedindpendantetauxobligationsquiysont
relatives,notammentlepaiementdecotisationssociales.
Lescotisationssocialesdelartisteindpendantnesontcalculesquesurlesrevenus
delactivitentantquetelle,etnonsurlesdroitsdauteurquisontconsidrs
commedesrevenusmobiliersjusquunplafondindexablede37.500(56.450
pourlesrevenus2013).Pourplusdinformation,voirnotredossierfiscal(www.sacd
scam.be>tlchargements>Dossierfiscal).
Lestatutdindpendantrequiert:
- Louvertureduncomptevueprofessionneldistinctducomptepriv;
- Defairelechoixdexercersonactivitenpersonnephysiqueouparunesocit
(sprlparexemple);
- Dtreimmatriculauprsdunguichetdentreprise;
- DtreenregistrlaTVA(pourlesassujettisseulement:voirplusbas);
- Dtreaffiliunemutuelle;
- Defairedesversementsanticipsdimpts;
- Desinscrireunecaissedescuritsocialepourindpendantetdepayerdes
cotisationssocialeschaquetrimestre.Lescotisationssocialessontcalculessur
basedesrevenusprofessionnelsdelindpendant.
- Lartisteindpendantpeutpercevoirdesrmunrationsencontrepartiedesa
prestation(profits)et/oupourlacessionouconcessiondesesdroitsdauteur.
Lemontantdescotisationssocialespayesparunindpendantestbassurle
revenuprofessionnelnettelquilesttransmisparladministrationfiscaleauxcaisses
descuritsociale.Oncalculelerevenuprofessionnelnetendduisantdurevenu
professionnelbrutlescharges,lesdpensesetlespertes.
Lesrevenusprisenconsidrationsontceuxdetroisannesauparavant.Pourles
premiresannesdelactivitindpendante,lemontantdescotisationssocialesest
Voirquestion2
page5
Voirquestion15
cidessous
Voirquestion15
cidessous
Dossierfiscalde
laMaisondes
Auteurs
Pourcalculerlescotisationssocialesdues,onindexedabordlemontantdes
rmunrationsetonappliqueunpourcentageannuelde22%desrevenus
professionnels.Cepourcentagesappliquejusquauplafondderevenusde
55.405,04(cotisations2013basessurrevenus2010).Ensuite,lepourcentageest
rduit14,16%jusqu81.649,49derevenusannuels.Aucunecotisationsociale
nestprlevesurlatranchederevenussuprieurs.
Cependant,lestroispremiresannes,lepourcentageannuelestinfrieur:20,5%la
premireanne,21%ladeuximeanneet21,5%latroisimeanne.
Attention,larticle5delarrtroyaln38du27juillet1967organisantlestatut
socialdestravailleursindpendantsprcisequeLesjournalistes,lescorrespondants
depresseetlespersonnesquijouissentdedroitsdauteurnesontpasassujettisau
prsentarrt,silsbnficientdjquelquetitrequecesoitdunstatutsocialau
moinsquivalentceluiorganisparleprsentarrt.
Jusquilyapeu,etavantlarformefiscalequalifiantlesrevenusissusdecessionsou
concessiondedroitsenrevenusmobiliers,lINASTIacceptaitquelescotisations
socialesnesoientpasduessurlesdroitsdauteurperusenqualitdindpendant
unautretitre.Parexemple,unindpendantphotographequifacturaitdes
prestationsdegraphistenedevaitpayerdescotisationssocialesquesursesprofitsen
tantquephotographe.Oubienunartistequitaitgrantdesasprlpayaitdes
cotisationssocialessursarmunrationentantquegrantmaispassurlesdroits
dauteurquilpercevaitparailleursviaparexemplelaSACD.Eneffetlestermesau
moinsquivalentceluidindpendantdevraitthoriquementgalementinclure
lesactivitsdindpendantunautretitre.
Rcemmentcependant,leTribunaldutravaildeLigeaconsidrqueles
indpendants100%nepouvaientpasbnficierdeladispositiondelarticle5.Ds
lors,touslesrevenusperusenqualitdindpendantetdclarsenprofits
dansladclarationfiscale,mmesilsincluentdesdroitsdauteur,semblentservir
dassiettepourlecalculdescotisationssociales.
SilejugementduTribunaldutravailseconfirme(appelencours),lapplicationde
larticle5delarrtroyaln38selimiteraitauxsalarisoufonctionnairesqui
exercent,parailleurs,uneactivitindpendantedanslaquelleilsfacturentdesdroits
dauteur.
Ilestcependantfortpossibleque,suitelarformefiscalede2008,lesdroits
dauteursortentipsofactodelabasedecalculdescotisationsdescuritsociale
carilsnesontdsormaisplusinclusdansleposteprofitsdeladclarationfiscale
maisbiendanslapartierevenusmobiliersjusquunplafondde37.500
(indexs53.020pourlexercicedimposition2012revenus2011).Cette
interprtationatconfirmeparlaMinistreLaruelleenrponseunequestion
parlementaire.
Voirquestion7
page8
Voirquestion7
page8
Voirquestion10
page11
Lescotisationssocialesdelindpendantcouvrent:
- ledroitlapension;
- ledroitauxallocationsfamiliales;
- ledroitauxsoinsdesant;
- ledroitlallocationdefaillite;
- lescongspoursoinspalliatifs;
- lescongspoursoins.
Unindpendantnapasdroitauxallocationsdechmagesilnetravailleplus.
Cependant,silindpendantatsalariavantdtreindpendant,ilpourra
bnficierdallocationsdechmagepourautantquilaittravaillentantquesalari
durantaumoinslapriodederfrencequisappliqueetconditionquelapriode
detravaildindpendantsoitlimite.Plusdinformationssontdisponiblessurlesite
delONEM.
Unchmeurpeutsuivredesformationsetentamerlesdmarchespoursinstaller
entantquindpendantenbnficiantdecertainsavantages:ilnedoitplustre
disponiblesurlemarchdutravail(etpeutdoncrefuserdesoffresdemploi)et
pourraconserversesallocationsdechmagependantmaximumdesixmoispour
tablirdestudesdefaisabilitdesonprojet,chercherdespartenaires,amnager
leslocaux,acheterdumatriel,etc.
LONEMoctroieparailleursuncomplmentmensueldereprisedetravailpourles
chmeursdeplusde50ans.
Silactivitindpendantechoue,lechmeurpourrarcuprersesdroitsaux
allocationsdechmagepourautantquilaittravaillunmaximumdequinzeansen
tantquindpendant(troisansdinterruptiondechmagependantlesquelson
maintientladmissibilitpeuimportelactivitexerceetdouzeansdetravail
indpendant.Danscecas,lechmeurrcuprerathoriquementlemontantdes
allocationsauquelilpouvaitprtendreavantdentamersonactivitdindpendant.
www.onem.be
Ilexiste,danslarglementationduchmage,certainesdispositionsspcifiques
pourlesartistes,quidrogentauxrglesgnralesduchmage.Cesdispositions
sontcommunmentappelesStatutdartiste.Ellesconcernent:
- laccsauxallocationsdechmage;
- lvolutiondansletempsdumontantdesallocationsdechmage;
- lecumuldesactivitsartistiquesrmunresounonrmunresavecle
chmage.
Pourbnficierdesallocations,letravailleurdoittreinscritcommedemandeur
demploiettredisponiblesurlemarchdutravail.
Parailleurs,ledroitauchmagedelartistenesouvrequpartirdumomentoila
prestsuffisammentdejoursenqualitdetravailleursalari,pendantlapriode
antrieurelademandedallocations(lenombredejoursdoccupationestrenseign
surleformulaireC4remislartistelafinducontratdetravail).Lenombredejours
dpenddelgedutravailleur:
Voicicommentsecalculelenombredejours:
Sivoustravailleztempspleindefaonininterrompue,l'ONEMcompteenmoyenne
78joursdetravailpartrimestre.Danslesautrescas,lenombredejoursdetravail
prisenconsidrationestgalaunombredejoursdetravaileffectuspendant
loccupation,multiplipar6,etdivisparlenombrehebdomadairemoyendejours
detravail(ex:5).
Voirquestion20
cidessous
Voirquestion24
page20
Voirquestion25
etquestion26
pages23et24
Pourlespriodesdetravailtempspartiel,lenombredejoursdetravailprisen
considrationestgalaunombred'heuresdetravaileffectuespendant
loccupation,multiplipar6,etdivisparlenombrehebdomadairemoyendheures
detravailtempspleinpourlammefonction,enprenantcommerfrencele
nombredheuresprestesparlespersonnesengagestempspleindans
lentreprise.
Pourlesartistesdescne(musique,spectacle)engagsaucachet(c'estdire
lorsquilssontpayunmontantforfaitaire)etquaucunhorairedetravailnest
mentionnsurlecontratdetravailouleC4,lONEMaassouplilemodedecalculdes
joursdetravailrequispouravoirdroitauchmage:ilsagitdelargleducachet.
Cetterglesesituelarticle10delarrtministrieldu26novembre1991pour
lartistemusicienetlartisteduspectacle,uneprestationjournaliredetravailde
moinsde5,77heuresestpriseenconsidrationcommejournedetravailsila
rmunrationbruteperueestaumoinsgale[39,21].
Dansltatactuel,lONEMinterprtecettergledelamaniresuivante:aulieude
tenircomptedesjourseffectivementprests,lONEMcalculelenombredejoursen
divisantlarmunrationbrutereueparunmontantderfrence(39,21parjour).
SelonlONEM,sileformulaireC4renseigne2joursdetravailsansprciserles
horairesdetravailetunforfaitde270dermunrationbrute:270divispar39,21
=6,9jours(etpas2)quiserontprisencomptepourladmissibilitauxallocationsde
chmage.Lersultatobtenuparcettemthodedecalculnestpaslimit.Ilestdonc
possibledavoirplusde78jourspartrimestre.
Lamaniredappliquercettergleducachetdpendfortementdelinterprtation
quenfaitlONEM,quipeutdailleursvarierdunbureauunautre.Ilestconseill
lartistedeserenseignerauprsdesonorganismedepaiementsurlesmodalits
prcisesdecalculdesjoursdetravailprisenconsidrationpourouvrirledroitau
chmage.
Largleducachetnesappliqueparcontrepas:
- pourlesartistesmusiciensoudespectaclequinesontpaspaysaucachet;
- pourlesartistesmusiciensoudespectaclequisontengagsdansuncontratde
travaildanslequellhoraireestconnu,lorsquelesjournessontdeplusde5,77
heures.
Danscescasl,larglegnralesappliquepourlecalculdunombredejournes
prestes
CettemarchearriredelONEM,mmesielleestconformelalettredutextede
larrtministriel,sembleentrerencontradictionaveclvolutiondesrglesdela
scuritsocialequitendentplutttraiterdelammemaniretouslesdomaines
artistiques(voirloidu24.12.2002quidfinitlafournituredeprestationartistiques
et/oulaproductionduvresartistiquescommetantlacrationet/oulexcution
oulinterprtationduvresartistiquesdansledomainedelaudiovisuel,desarts
plastiques,delamusique,delalittrature,duspectacle,duthtreetdela
chorgraphie,pluttquedisolerencatgoriepartlesartistesdespectacle.
Lesauteurs,lessocitsdegestionetlesbureauxsociauxpourartistessopposent
cettediscriminationentrelesdiffrentescatgoriesdartistes,quinestnullement
justifie.LaMinistredelEmploiatinterpelleparlaFdrationprofessionnelle
desCrateursdelAudiovisuel,laSACDetlaSCAMcesujetennovembre2011.La
SMartafaitcirculeruneptitionsurcettequestion.
Pourpouvoirbnficierdelargleducachet,plusieursconditionscumulativessont
requisesparlONEM:
1. Lartistedoittreunartistedespectacle(scne,tlvision,cinma)ouun
musicien:ildevradoncprouvercettequalitenjoignantunecopiedeson
contratdetravaillONEM.
Iltaitadmisauparavantquelestechniciensduspectacleetartistescrateurs
pouvaientgalementbnficierdecergimefavorable.Danssanotedu6
octobre2011,lONEMananmoinsprcisquelargleducachetnesapplique
pas:
- Auxnonartistes(techniciens,lectriciens,cameraman,ingnieurduson,
etc.),mmesilssontoccupsdanslesecteurduspectacleetsontpaysla
prestation(aucachet).
- Auxautresartistesquinesontpasdesartistesdespectacle,mmesilssont
payslaprestation.Ilsagiticiprincipalementdesartistescrateurs,tels
quelesauteursralisateurs.Parcontre,certainsartistescrateursqui
tournentaveclespectacle(costumiers,dcorateurs),peuventbnficier
delargleducachet.
LaMinistrefdraledelEmploiMonicaDeConinckrcemment(le17octobre
2012)demandlONEmderevoirsoninterprtation.Cettenouvelle
interprtationestvalablepourtouteslesdemandesdallocationseffectues
partirdu17juillet2012.
Voirquestion2
page5
Lesralisateur,scnaristes,dessinateurs,chorgraphes,etc.sontdoncrintgrs
parmilesbnficiairesdecettergleducachet.Notonsquelnumrationdes
artistesetcrateursvissparlarticlenestpaslimitative,mmesiladirective
utiliselanotionambigedeartistesetcrateursdespectaclesquilfaudra
comprendredemanirelargecommectaitlecasavantlechangementdecap
enoctobre2011.
Parmondeduspectacle,lonentendlespectaclevivant(scne,thtre,
cirque,spectaclederue,etc.)etlespectacleenregistr(plateaudetlvision,de
cinma,studiodenregistrement,etc.).
Largleducachetnesappliquedoncpas:
- auxnonartistesmmeengagsdanslesecteurduspectacle(ex:technicien,
cameraman,ingnieurduson,etc.);
- auxartistesquinesontpasartistesdespectacle(peintre,sculpteur,etc.).
2. Lartistedoitfourniruntravailartistique:lemployeurdoitdoncavoirrenseign
lartistecommecodetravailleur46.
3. Lartistedoittrepayaucachet:lemployeurdoitavoirdclardansla
dclarationONSSquelartisteestpaylatcheoulaprestation.
Concrtement,celasignifiequilsagitdunermunrationforfaitairesanslien
entrelenombredheuresprestesetlemontantdelarmunration.Lecontrat
detravailnespcifiepasdhoraire.
Maisattention,ilnesuffitpasdtrepayaucachet!LONEMprcisequece
modedermunrationdoittreinhrentlanaturedutravail.Ainsi,largledu
cachetserarefusesiunpeintre,unsculpteur,uncrivainouunscnariste
raliseuneuvrequilvendparlintermdiaireduncontratdunBureauSocial
pourArtistesentransformantleprixdeventeensalaireaveccotisations
ONSS.
Pourpouvoirbnficierdesallocations,lechmeurdoittreprivdetravailetde
rmunrationparsuitedecirconstancesindpendantesdesavolont.Ildoit
galementtredisponiblesurlemarchdelemploietacceptertouteoffredemploi
convenable,souspeinedexclusionduchmage.
Pardrogationceprincipe,silartistearrivedmontrerquilatravailldansle
cadredactivitsartistiquesaumoins156joursdansles18derniersmois,lon
considreraquetouteoffredemploidansuneautreprofessionquecelledartiste
seranonconvenable.
Enrevanche,lapersonnedontlactivitdartistenestquaccessoiredevraaccepter
unemploidansuneautreprofessionquecelledartiste.
Parailleurs,lanotiondemploiconvenablepourunchmeurquiaatteintlge
de50ansestplusrestreinte:unemploiserarputnonconvenablesilne
correspondnilaprofessionlaquelleprparentlestudesoulapprentissage,ni
laprofessionhabituelle,niuneprofessionapparente.
Lesallocationsdechmagesontcalculessurbasedeplusieurscritres,dontla
situationfamiliale,lapriodedindemnisationetlesalairederfrence,cestdire
larmunrationbruteperuependantledernieremploiduneduredaumoins
quatresemainesconscutiveschezlemmeemployeur.
Pourlesartistesquitaientrmunrsaucachet,larticle31delarrtroyaldu10
juin2001prcisequelontientcomptedetouslesmontantsbrutsperuspendantle
trimestreprcdent,quelondivisepartroispouravoirunemoyennemensuelle.
Lallocationdechmageconsisteenunpourcentagedusalairederfrence,qui
varieselonlasituationfamilialeduchmeur.
Parailleurs,lesalairederfrenceestplafonn(chiffresactualissau1
er
dcembre
2012):
- PlafondC:2.418,23parmois
- PlafondB:2.253,83parmois
- PlafondA:2.106,15parmois
- PlafondAY:2.060,32parmois.
Adfautdunetellermunration,lallocationdechmageestcalculesurbasedun
salairederfrence:1.501,82parmois(au1
er
dcembre2012)
Ilestimportantdenoterqupartirdenovembre2012,leGouvernementaopt
pouruneaccentuationdesrglesdediminutionprogressivedesallocations(rglede
ladgressivit).
Lesallocationssontcalculescommesuit(saufexceptions):
3premiersmois
65%
(max.duplafondC)
65%
(max.duplafondC)
65%
(max.duplafondC)
3moissuivants
60%
(max.duplafondC)
60%
(max.duplafondC)
60%
(max.duplafondC)
6derniersmois
60%
(max.duplafondB)
60%
(max.duplafondB)
60%
(max.duplafondB)
2
me
priode
Priodede2moismaximum
(+2moisparannedepass
professionnel,avecun
maximumde10mois)
60%
(max.duplafondA)
55%
(max.duplafondAY)
40%
(max.duplafondA)
Prolongede2moispar
annedepass
professionnelavecun
maximumde24mois
Allocationdgressive Allocationdgressive Allocationdgressive
3
e
priode
allocationforfaitaire allocationforfaitaire allocationforfaitaire
Lemontantdesallocationsdechmagevoluedoncparpriodes,demanire
dgressive.Unereprisedetravailtempspleinpendantunepriodeininterrompue
d'aumoins12moisaucoursdunepriodederfrencede18moispermetenrgle
gnralederevenirauxpourcentagesprvuspourledbutdelapremirepriode
dechmage.
Attention,lecalculdelargleducachet,dcritecidessus,nestpasdapplication
pourlecalculdecettepriodede12mois.
Cependant,unrgimeparticulierestinstitupourlesartistesintermittents
(neutralisationdelapremirepriodedindemnisation):larticle1165de
larrtroyaldu25novembre1991(modifile27juillet2012)contientunergle
drogatoirepourlestravailleursoccupsexclusivementdanslesliensdecontrats
trscourtedure:
Lavantageperdure12moispartirdulendemaindeloccupationcourtedure.Le
travailleurpeutprolongercetavantageenprouvantavoirtroisprestationsdecourte
duredurantles12moisquisuiventloctroidelavantage.Danscecas,unenouvelle
priodede12moisluiestoctroyelasuitedelapremire,etainsidesuite.
Parcontre,lorsquelartistenejustifiepasaumoinstroisprestationsdecourtedure
durantles12moisquisuiventledernieroctroidelavantage,lepourcentagerduit
(2
e
priode)sappliqueraimmdiatementlissuedeces12mois.
Lespersonnespouvantbnficierdurgime1165doiventcumulerlesconditions
suivantes:
1. treunartisteouuntechniciendanslesecteurduspectacle
techniciens:ex:clairagiste,habilleur,cameraman
artisteinterprte:ex:musicien,acteur,danseur,conteur
artistecrateur:ex:scnariste,chorgraphe,ralisateur,dessinateur,
illustrateur
Parsecteurduspectacle,lonentendlespectaclevivant(scne,thtre,
cirque,spectaclederue,etc.)etlespectacleenregistr(plateaudetlvision,de
cinma,studiodenregistrement,etc.).
2. tresalariavecdescontratsdetrscourtedure
Lescontratsdoiventtreinfrieurstroismois
IlpeutsagirdeCDDoudecontratspaysaucachet
Larmunrationdutravailleurdoittresoumisedesretenuespourla
scuritsociale(ilnestdoncpastenucomptedesoccupations
rmunresparlespetitesindemnits);
Lescontratsdetrscourteduredoiventconstituerlemodlehabituel
doccupationdutravailleur;
Siletravailleurestengagdetempsentempspardescontratsdeplus
detroismois,lavantageestenprincipeconserv,maislebureaude
chmageconserveunpouvoirdapprciation.
3. Lactivitartistiquedoitconstituerlaprofessionprincipaledutravailleur.
Ilestnotammenttenucomptedelaformation,dupassprofessionnelet
desautresoccupationsdutravailleur;
Siunartisteouuntechnicienexeraituneautreactivitauparavant,il
seraconsidrcommeexerantlesprestationsenqualitdeprofession
principalesilressortdesoccupationsdes12derniersmoisquelactivit
entantquetechnicienouartisteestdevenuesaprofessionprincipale.
LaMinistreaprcisquecetterformedoittreconsidrecommeunemesure
transitoiredicilamiseenplacedunvritablestatutdartiste,afindesimplifierla
rglementationetdassurerlacohrencedesdispositionsrelativesaustatutsocial
desartistes.Ilnestdoncpasexcluquelasituationcontinuedvoluerdansunfutur
proche.
Pourpouvoirbnficierdesallocations,lechmeurdoittreprivdetravailetde
rmunrationparsuitedecirconstancesindpendantesdesavolont.Ildoit
galementtredisponiblesurlemarchdutravailetacceptertouteoffredemploi
convenable.
Nestcependantpasconsidrcommedutravailetneprivedoncpasledroitaux
allocationsdechmage(voirarrtroyaldu25novembre1991portantla
rglementationduchmage):
1. l'activitnonrmunredanslecadredecoursoud'uneformationartistique;
2. lesrptitionsetentranementsnonrmunrs;
3. l'activitartistiqueeffectuecommehobby;
4. laprsencedel'artisteuneexpositionpubliquedesescrationsartistiques,
saufsicetteprsenceestrequisesurlabased'uncontratavecuntiersqui
commercialiselescrationsoulorsqu'ils'agitd'uneexpositiondansdeslocaux
destinslaventedetellescrationsdontl'artistes'occupeluimme.
Cesactivitssontautorisessanslimitation.Unchmeurindemnispeutdonc
exercersonhobby(crireunlivre,jouerdansunepicedethtre)quandille
souhaite(lajourne,lesoir,lasemaineouleweekend)sansdevoirledclarer
lONEMetsansdevoirremplirleformulaireC1Artiste.
Bienentendu,lartistedoitresterdisponiblepourunemploietacceptertouteoffre
demploiconvenable.
Lechmeurestautorisexerceruneactivitartistiquesinscrivantdanslecourant
deschangesconomiques,maisdansleslimitesnoncescidessous(art.74bisde
lAR25.11.1991):
Lorsquecesconditionssontremplies,lartistepeutcontinuerbnficierdeses
allocationsdechmage,quisecumulentdoncaveclesrevenusdesonactivit
artistique,jusquauplafondcidessous(art.1301,6et1302delAR25.11.1991).
Silartisteperoitplusque4.190,16(montantvalablepartirdu01.12.2012)de
revenusannuelsnetsimposables,lemontantdesallocationspourlammeanne
seradiminudu1/312
e
dumontantexcdentaire.
Silartistetoucheparexemple10.000netimposablededroitssurlanne,voici
commentestrduitelallocation:
- Ondivise10.000/312jours=32,05(cequilaperuparjourgrcecette
activitartistique)
- Ondivise4.190,16/312jours=13,43(cequilpouvaitpercevoirparjourau
delduchmage)
- Iladoncperu18,62entropparjour(32,0513,43).
- Lallocationdechmageseradoncrduitede18,62parjour,etlechmeur
devrarembourserletropperudecequilaurareudesallocationsdechmage
pourlannederfrence.
Pourcalculerlerevenumaximumde4.190,16,ontientcompteparexempledes
redevancesdedroitsdauteuretdedroitsvoisins,lesroyautspourlutilisation
dextraitsduneuvrelittraire,lobtentiondunprixaprsavoirparticipun
concours,leproduitdelaventedunecration,lescachetsperuspourune
prestation,etc.
Ilnesagiticiquedesrevenuspourlesartistesamateursquicrentdanslecadrede
leurstatutdechmeur.
Danslecasvisau1er,6,iln'estpastenucomptedurevenutirdel'exercice
d'uneactivitsalarieoud'uneoccupationstatutaire.
Larticle1301,6delAR25.11.91prcisequenesontpasprisencomptedansle
calculduplafondvoqucidessuslesrevenustirsdelexerciceduneactivit
salarieouduneoccupationstatutaire(ex:unralisateurdefilmquinereoitses
droitsdauteurquequelquestempsplustard,alorsquiladenouveausonstatutde
chmeur).LaCourdeCassationarcemmentanalyscetarticlecommeconfirmant
quelesdroitsdauteurainsiquelesroyautsperuespouruntravailartistique
accomplisouscontratdetravailoustatutnepeuventpastreprisencomptepour
lecalculduplafondetpeuventdonclibrementsecumuleraveclesallocationsde
chmage(VoirarrtCass.15.10.2012).
CetarrtestimportantcarilinvalidelinterprtationdelONEMquiconsidrait
jusquprsentquelesdroitsreusparunepersonneinscriteauchmagealorsque
lacrationateffectuesouscontratdetravaildevaientgalementtre
galementinclusdansleplafond,etpouvaientdoncrduirelesallocationsde
chmage.LaSACDetlaSCAMavaienttoujourscontestcetteinterprtationde
lONEm.
LONEMacceptedenepastenircomptedesrevenusprovenantdactivits
artistiquesdurantlechmageayantprisfindepuisaumoinsdeuxannesciviles
(art.1302AR25.11.1991).
- Exemple:encasdarrtdesactivitsartistiquespartirdu1
er
dcembre2005,il
seraencoretenucompteen2006et2007desrevenusperuspourlesactivits
antrieures.partirde2008,dventuelsrevenusneserontplusprisencompte.
- Exemple:unchmeurcritetpublieunlivre.Ildclaremettrefinsonactivit
artistique.Lesrevenusqueluiprocuresonactivitaurontencoreuneincidence
surlemontantdesallocationsdechmagedurantlesdeuxannescalendrierqui
suiventlanneencours.
Nesontpasnonplusintgresdanscecalcullesredevancesprovenantdactivits
artistiquesdurantunepriodeantrieuredechmageayantprisdfinitivementfin
avantdedbutdelapriodedechmage.
- Exemple:unauteuracritetpubliunlivrependantquiltaitchmeur.Il
reprendletravaildurantquatreannes.Ilperdsonemploietintroduitune
nouvelledemandedallocationsdechmage.Ilnexerceplussonactivit
artistiqueaccessoire.Lesdroitsdauteurquidcoulentdelaventedesonlivre
nontplusdincidencesurlemontantdesallocationsdechmage.
Lesjournesdetravailsontmentionnessurlacartedecontrlecommetantdes
journesdetravailetlechmeurneperoitpasdindemnitsdechmagepources
journes.Parcontre,cesjournesnesontpasconsidrescommedesjoursde
travailartistiquepourouvrirledroitauchmagecaraucunecotisationsocialenest
prleve.
LespetitesindemnitsnedoiventpastredclaressurleformulaireC1Artisteni
loccasiondeladclarationannuelledesrevenus.
Voirquestion4
page7
Si,enraisondumontantdurevenuoudunombredheuresdetravail,ilestconsidr
quelactivitartistiqueduchmeuraacquislecaractreduneprofession
principale,ledroitauxallocationsserarefus,mmepourlesjoursoilnestexerc
aucuneactivit!
Parexemple,uncompositeurquiconsacre35heuresparsemainessonactivitde
musicien,dansunbutdelucre,napasdroitauxallocationsdechmage.Peu
importe,pourlebutdelucre,quelactivitproduiseounoneffectivementdes
revenusouquelleneproduisequedesrevenusmodiques(VoirarrtdelaCourdu
TravaildeMons11.04.2008).
Lalimitede4.190,16derevenusannuelsnetsimposablesnesappliquepasici:
lartistenepeutpercevoiraucuneallocationdechmage,caruneactivit
professionnelletitreprincipalnestpascompatibleaveclestatutdechmeur.
Lartisteperdsondroitauxallocationsdechmagedurantlatotalitdelapriode
couverteparlecontratdetravailetdoitmentionnercettepriodesursacartede
contrle.Ilenestdemmepourunartisteengagpouruneproduction
(reprsentationetrptitions)ouengaglaprestation.
Autermedelengagement,lemployeurremetunformulaireC4danslequelil
mentionnelapriodetotalecouverteparlecontrat.
Exemples:
- Unartisteestengaglaprestationpourunesriedeprestationsavecun
contratdetravailparprestation(ex:8contratsrmunrsaucachet).Dansce
cas,lartistenapasdroitauxallocationsdechmagedurantlapriodecouverte
parchaquecontrat(rptitionsobligatoiresoureprsentations).Ilconservele
droitauxallocationsentrelespriodesdengagementdecourtedure.Un
formulaireC4estdlivrpourmettrefinchaquecontratdetravail.
- Unartisteestengagpouruneproduction.Lecontratdetravailprvoitdes
reprsentationsetdesrptitionsquiaurontlieudansunecertainepriode(ex.
1
er
marsau30avril).Lesdatesdereprsentationssontparfoisfixesplustard.Le
travailleurdoitenprincipe,duranttoutecettepriode,tredisponiblepourla
production.Ilseraconsidrcommeuntravailleurtempspleinetnaurapas
droitauxallocationsdechmagedurantlapriodetotalecouvertepar
lengagement.CettepriodeseramentionnesurleformulaireC4.
Lechmeurquiestadministrateur(grant,administrateurdlgu,etc.)dune
socitcommercialeouasblquigredesactivitsartistiquesdoitenfairela
dclarationsurleformulaireC1Artiste.
Silactivitdadministrateurestdeminimeimportanceetselimiteparexemplela
gestionadministrativedelapropreactivitartistiqueduchmeur,ilconserverale
bnficedesallocations.Cependant,lesrevenusventuelsdoiventtredclarssur
leformulaireC1Artisteetpeuventavoiruneincidencesurlemontantdes
allocationsdpassant4.190,16paran.
Silactivitdadministrateurnestpasdeminimeimportance(exemple:
administrateurdunesocitquigrelesintrtsdunecompagnieartistique
professionnelle),lechmeurperdsondroitauxallocations.
Pourlesartistescrateursexeranttitreprincipal:
- laprsencedel'artisteuneexpositionpubliquedesescrationsartistiques,
lorsquecetteprsenceestrequisesurlabased'uncontratavecuntiersqui
commercialiselescrationsoulorsqu'ils'agitd'uneexpositiondansdeslocaux
destinslaventedetellescrationsdontl'artistes'occupeluimme;
- lesjoursdel'enregistrementdesuvresaudiovisuelles;
- lesjoursoileffectuedesprestationscontrepaiementd'unermunration;
- l'activitartistiqueexercedanslecadred'uncontratdetravailoud'une
occupationstatutaire;
- lesactivitssoumisesaurgimedespetitesindemnits;
Pourlesartistesinterprtes,touteslesactivitsrmunresentantquartiste
interprtedoiventtrementionnessurlacartedecontrle(reprsentations,
rptitions,etc.).
Lartisteneperoitpasderevenuspourlesjournesnoirciessursacartedecontrle.
Larticle5delarrtroyaln38du27juillet1967organisantlestatutsocialdes
travailleursindpendantsprciseLesjournalistes,lescorrespondantsdepresseet
lespersonnesquijouissentdedroitsdauteurnesontpasassujettisauprsentarrt,
Voirquestion26
page24
Voirquestion2
page5
Autrementdit,toutepersonneayantunstatutdemploy,dechmeuroude
pensionnestsoumiseaurgimesocialdecestatutletnedoitpascotiserpourle
rgimedindpendant.Parexemple,unjournalistechmeurquieffectuegalement
desprestationslapigenedoitpaspayerdecotisationsocialedindpendant
lINASTIsurlessommesperuesencontrepartiedesesactivitsdepigiste.Attention,
celanesignifiepasquilnefautpaspayerdimptssurlessommesperues.Le
rgimefiscalesteneffetdistinctdurgimedescotisationssociales.
Pourpouvoirexercersesactivitsdejournalistelapige(quinestpasconsidre
commeuneactivitartistique)pendantsonchmage,ilfautremplirlesconditions
requisespourpouvoirexerceruneactivitaccessoirependantlechmage:
- avoirdjexerccetteactivitavantlechmage(ilnestdoncpaspossiblede
devenirjournalistepigistependantlechmage);
- dclarercetteactivitlONEMparlesformulairesC1etC1A;
- nepastravaillerentre7het18hlasemaine(carlechmeurdoittredisponible
surlemarchdelemploi);
- nepasexercercertainesactivits(ex:horeca,construction,industriedu
spectacle,courtier)
Prcisonsdansunpremiertempsquunepersonneencrdittempsmitempsnest
pasautorisetreindpendanttitrecomplmentaireoutitreprincipal.
Parcontre,unepersonneencrdittempstempspleinpeutexerceruneactivit
dindpendantcumulableaveclesallocationsoctroyesparlONEM,conditionque
cetteactivitdindpendantsoitdjexercedurantminimum12moisavantle
crdittemps,etdoncenmmetempsquelactivitdesalarifaisantlobjetdu
crdittemps.Pourapprciercecritre,lONEMsebasesurlinscriptionINASTIdu
travailleur.
Entouttatdecause,ilestinterditpourunepersonneencrdittempsdecumuler
lesallocationsaveclesrevenusduneactivitindpendante(profits)quiest
commencedurantlecrdittemps.
Touteactivitquinestpasexerceentantquesalariouentantquindpendant
estautorisedurantlinterruptiondecarrire:revenusdiversprovenantdune
activitoccasionnelle,subsidesetdroitsdauteur.
Lesdroitsdauteuretlespetitesindemnitspeuventdonctrecumulsavecles
allocationsdelONEMpourlinterruptiondecarrire.Fiscalement,depuis2008,les
revenusdedroitsdauteursontconsidrscommedesrevenusmobiliers(revenus
divers).Attentionparcontredenepascumulertropdedroitsdauteur:partirdun
certainplafond(unpeuplusde37.500brutparan,soumisindexation),lesurplus
desrevenusissusdedroitsdauteurbasculentdesrevenusmobiliersauxprofits
(revenusprovenantduneactivitindpendante)etnepourraientalorsplustre
compatiblesaveclaprimedelONEM.
Attentiongalementsilactivitartistiqueremplitlesconditionsvisesdanslaloidu
24dcembre2002quiatendulapplicationdurgimedescuritsocialedes
salaristouslesartistesfournissantdesprestationsartistiqueset/ouproduisantdes
uvresartistiques,mmeendehorsduncontratdetravail,contrermunration
pourlecomptedundonneurdordre:silesconditionssontremplies,lesrevenus
serontconsidrscommedusalaire.
Voirquestion2
page5
- Ilsagitduneactivitaccessoire,cestdireuneactivitquinecomportepas
plusd'heuresquel'activitprincipalefaisantlobjetdelinterruptiondecarrire.
- Lactivitaccessoireestexercedepuisaumoinstroismoisenparallleavec
lactivitfaisantlobjetdelinterruptiondecarrire.
- Aucoursdelinterruptiondecarrire,ilestinterditdentamerunenouvelle
activitsalarie,nidaugmenterlenombred'heuresdetravaildel'activit
accessoire.
Toutartistequijustifieuneactivitexercecommetravailleursalaripourun
employeurtablienBelgiqueouquiabnficiduneassimilationencettequalit
(chmeurs),peutobtenirunepensiondetravailleursalari.
Enprincipe,lapensionderetraitenestpayablequesilebnficiairenexercepas
dactivitprofessionnelle(cestdiretouteactivitsusceptibledeluiprocurerdes
bnfices,profitsourmunrations).Laloiautorisenanmoinslapoursuitedune
activitconsistantenlacrationduvresscientifiquesouenlaralisationdune
crationartistiquesansaffecterledroitlapensionsouslesquatreconditions
cumulativesnumrescidessous:
Premirement:ildoitsagirduneactivitprofessionnelleconsistantenlacration
duvresscientifiquesouenlaralisationdunecrationartistique,c'estdirela
ralisationduvresoriginalescontribuantenrichirlepatrimoinenational
artistiqueouculturel,quisontleproduitdesconnaissancesscientifiques,dutalent
oudelimaginationdeleurauteur.Ilsagitparexemple,delaralisationdune
peinture,dunesculpture,delinterprtationdunrleauthtre,dunechanson,etc.
Lactivitdejournalistenestpasconsidrecommeuneactivitartistique.Le
TribunalduTravaildeBruxellesajugparcontre,le2novembre1998,quela
traductionlittrairetaituntravaildecrationartistique.
Deuximecondition:lactivitnepeutavoirderpercussionsurlemarchdu
travail,cequiveutdirequelactivitartistiquenepeuttreconcurrentielle.
Commentdciderquetelcrateurestconcurrentielettelautrenelestpas?Il
nexisteaucuncritrepermettantdedterminerapriorisiunecertaineactivit
cratriceaunerpercussionsurlemarchdelemploi,maislonpeutparexemple
imaginerquelasignatureduncontratdetravaildelonguedureseraitconsidre
commeayantunerpercussionsurlemarchdutravail.Danslapratique
ladministrationexaminetoujoursinconcretosichaqueactivitartistiqueaune
rpercussioneffectivesurlemarchdelemploi,maislesconsidrationssont
souventpurementsubjectivesdfautdecritresclairs.
Encequiconcernelestraductions,parexemple,leTribunalduTravaildeBruxelles(2
novembre1998)estimequelactivitdetraductiontechnique(debilans,dePV,etc.)
peutavoirunerpercussionsurlemarchdutravailcarcestraductionssont
gnralementconfiesdesbureauxdetraductiondontlepersonnelest
interchangeable.Ilyadoncconcurrenceetmarchdutravail.Parcontre,les
traductionslittrairessontconfiesuncertaintraducteurenraisondesa
personnalit,desesqualits,desaplume(contratintuitupersonae).Lactivitde
traducteurlittrairenadoncpasderpercussionsurlemarchdutravailcarilnya
pasdeconcurrence,lestraducteurslittrairesntantpasinterchangeableset
luvredelauteurtantmarquedunecontributionpersonnelle.
Troisimecondition:lepensionnnepeutavoirlaqualitdecommerantausens
delaloi,cestdireceluiquiexercedesactesqualifiscommerciauxparlaloietqui
enfontleurprofessionhabituelle,soittitreprincipal,soittitredappoint.Larticle
2ducodedecommercedfinitlanotiondactescommerciaux,quiincluentde
maniregnraletouteoprationeffectuedansunespritdelucreoude
spculation(ex:acheterpourrevendre,louerpoursouslouer,etc.)Parailleurs,le
faitdtreinscritauregistreducommercefaitprsumerlaqualitdecommerant
jusqupreuveducontraire.
Cependant,desactesquipourraienttrequalifisdecommerciauxrestentpurement
civilssilsnesontquelaccessoireduneactivitcivile.Autrementditlartistepeintre
quiachtedestoilesetdescouleursquilenvisagederevendresousformeduvre,
naccomplitquedesactescivils.
Quatrimecondition:dclarationpralableobligatoireauprsdel'OfficeNational
desPensionsONP(pourlesemploys)oudelINASTI(pourlesindpendants),
mentionnantquevousexercezuneactivitconsistantenlacrationd'uvres
scientifiquesouenlaralisationd'unecrationartistique.Cettedclarationdoittre
effectuedanslestrentejoursdudbutdelactivit.
Silesconditionsnumrescidessussontremplies,ilnexistepasdeplafondpour
lesrevenusdcoulantduneactivitartistiqueouscientifique(ex:royautspour
droitdauteur,redevancespourbrevetdpos).Attention,ilnenestpasdemme
pourlesactivitsnonartistiquesetnonscientifiques.
Voirquestion37
page34
Pourdautresactivitsquinesontpasconsidrescommeartistiques(activitsde
salari,professionlibrale,administrateurdunesocit,etc.),unplafondderevenus
estapplicable.Ceplafonddpenddeplusieurscritrestelsque:
- lannependantlaquellelactivitestexerce;
- lefaitquelapersonneaitatteintlgelgaldelapension;
- lefaitquelapersonneaitdesenfantscharge;
- letypedelapension(deretraiteoudesurvie).
Pourplusdinformationsurlesmontantsplafonns,voirwww.onprvp.fgov.be.
Larticle5delarrtroyaln38du27juillet1967organisantlestatutsocialdes
travailleursindpendantsLesjournalistes,lescorrespondantsdepresseetles
personnesquijouissentdedroitsdauteurnesontpasassujettisauprsentarrt,
silsbnficientdjquelquetitrequecesoit,dunstatutsocialaumoinsquivalent
celuiorganisparleprsentarrt.
Autrementdit,toutepersonneayantunstatutdemploy,dechmeuroude
pensionnestsoumiseaurgimesocialdecestatutletnedoitpascotiserpourle
rgimedindpendant.Parexemple,unartistequicontinueproduiredesuvresne
devrapaspayerdecotisationdindpendantlINASTIsurlessommesperuesen
contrepartiedecetteactivit.Ilenestdemmepourunjournalistemais,ne
sagissantpasduneactivitartistique,lesrevenusserontprisencomptepour
vrifierquilsnedpassentpasleplafondautorispourlecumulaveclapension.
Voirquestion2
page5
Voirquestion2
page5
LaTVAsappliquetouteoprationdeproductionetdedistribution.Seulle
consommateurfinalensupportelachargefinancire.Lorsquunepersonneest
assujettie,elleajoutedelaTVAsesventesouprestationsetcollectedoncelle
mmelaTVAauprsdesespropresclients,chargedelaverserensuiteauTrsor
(aprsdductiondesmontantdeTVAquiluiatfactureparsespropres
fournisseurs).
UnepersonnenonassujettielaTVAnajoutedoncpasdeTVAsesventesou
prestations.Ellesupporte,ensaqualitdeconsommateurfinal,leprixTVA
comprisesanspouvoirdduirelaTVApaye.
Pourtreassujetti,quiconquedoitexercersonactivit(livraisondebienou
prestationdeservices):
- danslexerciceduneactivitconomique(touteactivitdecrationdanslebut
deretirerdesrecettes,maispasspcialementdansunespritdelucre);
o LaTVAnesappliquedoncpasauxprestationsdunartistepoursafamille;
o LaTVAnesappliquepasauxventes,parleshritiers,desuvresquilsont
reuesdelartiste;
o Ladministrationfiscaleestimegalementquunefanfareouunetroupede
thtreamateurnesontpasassujettislaTVApourautantquecette
activitsoitexercetitredeloisir,queleprixdemandnesoitqutitrede
ddommagementetquelesdroitsdentrenesoientutilissquepourla
ralisationdubutdelassociationoudugroupement.
- dunemanirehabituelle(rgularitetrptitiondelactivit);
- defaonindpendante(nestdoncpasassujettilartistesalariouassimilun
salariconformmentaustatutsocialdelartistedcritplushaut).
Pourcertainesactivitsdintrtpublic,laloiprvoitdesexemptionsdeTVA,cequi
signifiequeleprestatairenepourrapasfacturerdeTVAsursaprestationetne
pourrapasnonplusdduirelaTVAquiladacquitterenamont.
1.Article442,8duCodedelaTVA:pourlesartistesexcutants
IlyaexemptiondeTVApourlesprestationsfourniesauxorganisateurs,
confrenciers,diteursdedisques,ralisateursdefilms,etc.par:
lesartistesinterprtes(encecomprislesconfrenciers,mannequins,metteurs
enscne),
leschefsdorchestre,lesdiscjockeys,lesmusiciens,
lesdanseursetfigurants,
lespersonnesquiparticipentauxcomptitionsouspectaclessportifs.
Nesontpasconsidrscommedesartistesinterprtes
lesdcorateurs,costumiers,coiffeurs,maquilleurs,camramans,ingnieursdu
son,
lespersonnesquienregistrentdesmessagespublicitaires.
2.Article442,9duCodedelaTVA:pourlesorganisateursdespectacles,
dexpositions,deconcertsetdeconfrences
Lexemptioncouvrelesprestationssuivantes:
organisationdereprsentationsthtrales,chorgraphiquesou
cinmatographiques;
organisationdexpositions,deconcertsoudeconfrences;
lalivraisondebienstroitementliscesprestationsdeservices.
Ellenesappliquequauxorganismesreconnusparlesautoritspubliques(centres
culturels,maisonsdelaculture,compagniessubsidiesparlespouvoirspublics)et
pourautantquelesrecettesliescesactivitsserventuniquementcouvrirles
frais.
3.Article443,3duCodedelaTVA:lescontratsddition
Lexemptionviselescontratsdditionduvreslittrairesouartistiquesconclus
parlesauteursoulescompositeurs:
silesuvressontmultipliessuruncertainnombredexemplairesdurables,
suffisantpourtremisesladispositiondupublic,
silecontratestconcluavecunepersonnephysique(lartiste),
Sontdoncvissicilescontratsdditionlittraire,dditionmusicaleetgalement
dautrescontrats.Eneffet,ladfinitiondecontratdditiondansleCodeTVAest
trslargeetvisetouteslesconventionsprvoyantunecessionouconcessionde
droitsetunengagementducessionnairereproduireluvre.
Parcontre,lacessionouconcessiondoittreconsentieparlauteurluimme.Ne
sontdoncpasexempteslesconventionsdesousditionconcluesentrelditeuret
untiers.
1. Venteduvresdart
Tauxde6%
- Journaux,publications,livres,horspublicationsditsdansunbutpublicitaire;
- Partitions;
- Ventedoriginauxdobjetsdart,decollectionetdantiquit.
Pourlaventeduvresdart,seulespeuventbnficierdutauxde6%les
exemplairesoriginauxquiutilisentcertainestechniquesdexpression.Lontient
comptedunombrerduitdexemplairesoriginauxdeluvre:
- Lithographiesoriginales,
- Sculpturesexcutesparlartiste,
- Fontesdesculpturestiragelimithuitexemplaires,
- Tapisserieseffectueslamainsurbaseduncartonfourniparlauteuretdontil
existemaximumhuitexemplaires,
- Cramiquesexcutesetsignesparlartiste,
- Photographiesprisesparlartiste,signesetnumrotesetdontilexiste
maximum30exemplaires.
Tauxde21%
- Dessinsindustriels;
- Articlesmanufactursdcorslamain;
- Articlesdebijouterie,dorfvrerie,dejoaillerie;
- Articlesavecuncaractreutilitaire;
- Photographies;
- CDetDVD,
- Etc.
Encasdeventeparunegalerieouunesalledevente
Lorsquelesgaleriesetsallesdeventeagissentpourleurcompteoupourlecompte
dautrui(contratdecommissionlachatoulavente),lesventessontsoumisesau
rgimeparticulierdelamargebnficiaire:laTVAde21%lorsdelareventedes
biensestlimitelamargebnficiaireraliseparlassujettirevendeur.
2. Lescessionsetconcessionsdedroitsdauteur
Lescessionsouconcessionsdedroitdauteursontassujettiesautauxde6%,sauf
surprogrammesdordinateurpourlesquelsletauxde21%estapplicable.
Attention,lescontratsdditionconclusparlesauteursoulescompositeurssont
exonrs(voirplushaut).
3. Prestationsartistiques
Sontgalementsoumisesautauxde6%lesprestationsdeservicesayantpourobjet
lexcutionduvresthtrales,chorgraphiques,musicales,despectaclesdecirque,
demusichalloudecabaretartistiqueetdactivitssimilaires,quirelventde
lactivitnormaledecesauteurs,chefsdorchestres,musiciensetautresartistes.
Lonvisedoncdesexcutionsdeconcertsetdespectacles(horsprestationsliesla
publicit,soumisesautauxde21%),mmesilesprestationssontfourniesparune
personnemorale,uneassociationdefaitouungroupement.
Attention,laTVAnesappliquequesilartisteestassujettietsilonnentrepasdans
lexemptionviselarticle212,8duCodeTVA,cequirduitsignificativementles
casdapplication.
Letextecidessusconstitueunoutildepremiersrenseignementsgnrauxquidoit
treutilisavecprcautionetquineremplacepasuneconsultationjuridique.
Lesrglesquiysontnoncespeuventtreamenestreinterprtes
diffremmentparcertainesinstitutions,peuventvoluerparlajurisprudenceetsont
galementvariablesselonlasituationsocialeconcrtedechaquepersonne.
Lesauteurssontdslorsinvitsprendrecontactavecleursyndicatouleur
secrtariatsocialpourvrifierquelrgimesappliqueleursituation.
LaSACDScamdclinetouteresponsabilitencasdinformationincomplteou
dsute.
Plusdinformationausujetdevotrestatutsocialdecrateuret,dunefaonplus
gnrale,ausujetdelaloirelativeaudroitdauteuretauxdroitsvoisins:
ServicejuridiquedelaMaisondesAuteurs
025510368
juridique@sacdscam.be
www.sacdscam.be
www.sofam.be
LaSACD,laSCAM,laSOFAMetdeAuteurssontquatresocitsdegestiondedroits
dauteurs.lchelleinternationale,cellescirassemblentpratiquement90.000
crateurs.Ensembleouindividuellement,ellesprotgent,peroivent,grentet
rpartissentlesdroitsdeleursmembres,actifsdanstouteslesdisciplines
artistiques.Bruxelles,ellessontrunieslaMaisondesAuteurs.
EnBelgique,laSACDcompteplusde2.400membres,auteursduvresdecinma,
defictionstlvises,dethtre,dedanse,demusiquedescneoudefictions
multimdia.Les2.200membresdelaSCAMsontdesauteursdedocumentaires
audiovisuels,dedocumentairesradio,duvresmultimdianonfictionnelles,
duvreslittrairesoudillustrations.LaSOFAMrunitquantelleprsde4.800
auteursactifsdanslesartsvisuels(photographie,peinture,BDetillustration,
sculpture,architecture,designetstylisme).deAuteurs,quivientdtrecre,
sadressespcifiquementauxcrateursnerlandophones,actifsenBelgiqueetau
PaysBas.
Cessocitsdegestionindividuelleetcollective(sansbutlucratif)onttfondes
(ds1777pourlaSACD)pardesauteursetpourdesauteurs.Elleslesconseillent
dansleurparcoursprofessionnel,notammentsurleplanjuridiqueetfiscalet
assurentladfensedeleurstatutsocialetdeleursintrtsdanslesdbats
politiquesetculturels.Ellesdveloppentaussiunepolitiquedactionculturelle
visantlesoutienlacrationartistiqueetlapromotiondesuvresdeleurs
membres.
Outredenombreuxaccordsderciprocitrpartistraverslemonde,elles
collaborentactivementaveclesautressocitsdauteurseuropennespourfaire
entendreetpartagerlthiqueetlaphilosophiesolidairedeleursfondateurs,
sadaptanttouteslesvolutionstechniquesquiontmarqulvolutiondela
crationartistiqueetdesadiffusion,dsintresseoucommerciale.
MaisondesAuteurs
rueduPrinceRoyal87
1050Bruxelles
T.+32(0)25510320/21
F.+32(0)25510371
info@maisondesauteurs.be
www.sacdscam.be
www.sofam.be
www.deauteurs.be