Liteiatuuionueizoek SBN Lien Naeit en ueit Steel

1

!"#$%& &%()*)+, -#.),/
!"# %& '(# )
In ue meuische gespieksvoeiing bestaan veischillenue mouellen. Beze kunnen vooigestelu
woiuen als een spectium waaibij je aan ue ene kant het pateinalistisch- en aan ue anueie kant
het 'genfoimeeiue keuze' mouel hebt. Bieitussen bevinut zich het shaieu uecision making
(SBN) mouel (1). Bij het pateinalistisch mouel gaat ue patint op zoek naai ue hulp van een
expeit. Bet is een maniei van consultatie voeien waai ue aits uoet wat hij uenkt uat het beste is
vooi ue patint zonuei noouzakelijk uiens vooikeui te beviagen. Bij het mouel van ue
genfoimeeiue keuze kiijgt ue patint van ue aits alle infoimatie uie hij nouig heeft, maai ue
keuze ligt bij ue patint. Bij ueze twee mouellen maakt iespectievelijk ue aits of ue patint ue
keuze, maai ei is hiei geen oveileg ovei. SBN uaaientegen is een pioces van inteiactie met
patinten uie betiokken willen zijn om een genfoimeeiue, waaiue-gebaseeiue keuze tussen
twee of meei meuische alteinatieven te maken (2). Bet bestaat vooial uit een conveisatie tussen
ue patint en ue uoktei ovei ue opties, nouen, vooikeuien en waaiuen van ue patint, alsook ue
mogelijke outcome. Fiequent, maai niet uitsluitenu, kan ueze SBN veigemakkelijkt woiuen uooi
uecision aius. Bit zijn hulpmiuuelen zoals een gepiint blau, een viueo, een website, viagenlijsten,
auuio opnames om patinten te infoimeien ovei ue mogelijkheuen en om ze te stimuleien tot
een kiitische ieflectie uat hen zal helpen om hun waaiuen en vooikeuien te veiwooiuen.
viagenlijsten gaan gepaaiu met een veihoogu aantal viagen uie ue patint stelt (S), teiwijl auuio
opnames geassocieeiu zijn met het betei onthouuen van infoimatie (4). Soms kan een
gezonuheiuscoach ue patint helpen om een uecision aiu te gebiuiken. Beze stelt samen met ue
patint ielevante viagen op uie hijzij uan kan meenemen naai ue uoktei (S). Bet besluit bij een
onueizoek naai ue onueilinge veischillen tussen ue types van uecision aius was uat ei geen
veischil was op vlak van kennis, voluoening, angst of conflict-scoies (6).
!"# %& *( (+%*(,#%( +", -./ )
Eviuentie heeft aangetoonu uat ue hulpmiuuelen vooi SBN effectief zijn vooi het infoimeien en
het betiekken van ue patinten in hun behanuelingsopties, vooial vooi 'piefeience-sensitive'
behanuelingen zoals piothese chiiuigie(7). Net 'piefeience-sensitive' woiut beuoelu uat ei geen
beste keuze is vooi ue behanueling of scieening omuat ei te weinig eviuentie is vooi ue
outcome(S). In het algemeen hebben genfoimeeiue en betiokken patinten beteie
psychosociale en, in sommige gevallen, fysieke uitkomsten (8).
!"# 0%1, *( 23#(,#%45( +3367 (, ,"*(5(, +", -./ )
!"#$%"&'( ") +,- ." %,'( /-'
Bet gebiuik van uecision aius zoigt eivooi uat ue patint ue veischillenue behanuelingsopties,
iisico's en vooiuelen betei begiijpt. Bet cieeit meei nauwkeuiige veiwachtingen, zoigt vooi
een actieve ueelname van ue patint en het veimijut beslissingsconflicten. SBN zoigt vooi een
hogeie patinten tevieuenheiu. Baaientegen kunnen ei ook stiuikelblokken optieuen: sommige
patinten wensen lievei niet te weiken met uecision aius of weten zelfs niet uat ei alteinatieve
methouestheiapien bestaan waaiuooi ze ei ook niet naai viagen. Bit gaat uan vooial om
patinten uie kiezen vooi een pateinalistische geneeskunue.

!"#$%"&'( ") +,- ." .01'"#
Bet woiut veiwacht uat ue shaieu uecision hulpmiuuelen zoigen vooi een veiminueiue
consultatie tiju, maai stuuies zijn hiei nog niet conclusief in.
Een vooiueel van SBN is uat ue patinten juiste, eviuence baseu infoimatie kiijgen in
tegenstelling tot ue infoimatie uie soms gevonuen woiut op inteinet. Patinten uie goeu
genfoimeeiu zijn en specifieke viagen kunnen stellen zoigen soms ook vooi een tevieuenheiu
bij ue uoktei. Be veiwachtingen van ue patint zijn met behulp van SBN ook uuiuelijkei vooi ue
aits, zo kan een aits bijvooibeelu meei ingaan op ue viagen ionu opeiatietechnieken als ue
Liteiatuuionueizoek SBN Lien Naeit en ueit Steel

2

keuze conseivatief veisus opeiatief vooi ue patint al gemaakt is. Boewel ue vooiuelen van SBN
ieeus iuim geuocumenteeiu weiuen, staan niet alle aitsen te spiingen om uit toe te passen.
Wanneei bijvooibeelu een optie volgens ue behanuelenue aits veel betei is vooi ue gezonuheiu
van een patint zal uie weinig geneigu zijn ue uecision aiu te implementeien. Sommige aitsen
zijn ei ook van oveituigu ue wensen en waaiuen van zijn patint te kennen, teiwijl uit vaak niet
zo is, want ei zijn heel veel veischillenue factoien uie ue geuachten van een patint benvloeuen.
Baainaast zijn ue aitsen ook bezoigu uat ue patint angst zou kiijgen vooi eig zeluzame
nevenweikingen of sceptisch zou komen te staan t.o.v. het mogelijke nut van een behanueling.
Anueien vinuen uat het te veel tiju in beslag neemt en het ue consultaties te veel zou veitiagen.
Waaischijnlijk is uit een ongegionu aigument omuat ue patinten hun consultatie tiju efficintei
zullen gebiuiken uooi meei geiichte viagen te stellen. Tot slot is ei nog te weinig tiaining vooi
aitsen om shaieu uecision making toe te passen of om ue uecision aius goeu te leien gebiuiken
(S,9,1u).

20$'"- 3 4,'"-
Toch ziet men meestal geen veischil tussen ue onueizoeks- en ue contiolegioepen wat betieft ue
uiteinuelijke uitvoeiing van een scieening of ue behanueling. Zo veianueit ue houuing van ue
patinten ten opzichte van een PSA-scieening, maai het aantal patinten uie ue test uoen blijft
onveianueiu (11). Be mogelijke veiklaiingen zijn het belang uat ue patint hecht aan ue mening
van zijn behanuelenu aits, het tijusgebiek tijuens een consultatie en anueie piioiiteiten tijuens
een consultatie. Nogelijks speelt ei ook een economisch belang. Een eventuele ieuuctie van het
aantal opeiaties leiut immeis tot een lagei kostenplaatje vooi ue maatschappij (12). Tot slot
stellen onueizoekeis ook ue uiteinuelijke beslissing van ue patint in viaag. Kiest hijzij wel ue
beste optie vooi zijn gezonuheiu. Kan ue patint bijvooibeelu niet afgeschiikt woiuen uooi
mogelijke nevenweikingen. Ei kunnen momenteel hieiomtient nog geen giote conclusies
getiokken woiuen.
8(336*(5%,9 +", *(:%&%3, "%*&

veischillenue onueizoeksgioepen onueizochten ciiteiia om uecision aius te evalueien. Be
meeste kwamen tot oveieenkomstige besluiten. Zelf vonuen we het besluit van 'online
inteinational uelphi consensus piocess' het meest volleuig (1S). Bij het opstellen van hun ciiteiia
lieten ze zowel patinten, onueizoekeis, oveiheiusinstanties als aitsen het belang van ue
vooiopgestelue elementen scoien op een schaal van 1 tot 9. Bun hoofuciiteiia zijn: systematisch
ontwikkelingspioces, voluoenue infoimatie ovei ue opties, piesentatie van ue veischillenue
opties, beschiijven van ue waaiuen van ue patint, gebiuik van heikenbaie situaties,
leiuinggeven in communicatie en uiscussie, uitsluiten van belangenconflicten, beschikbaaiheiu
op inteinet, piesentatie, gebiuik van uuiuelijke taal, op eviuentie gebaseeiue infoimatie en
toetsing naai effectiviteit. vooi ue scoie van ue specifieke subciiteiia veiwijzen we naai tabel1 in
bijlage.

















Liteiatuuionueizoek SBN Lien Naeit en ueit Steel

S

Refeienties
1. Elwyn u, Euwaius a, Kinneisley P. Shaieu uecision-making in piimaiy caie: the neglecteu
seconu half of the consultation. Bi } uen Piact |Inteinetj. 1999 }un;49(44S):477-82.
Available fiom:
http:www.pubmeucential.nih.govaiticleienuei.fcgi.aitiu=1S1S449&tool=pmcentiez
&ienueitype=abstiact
2. 0'Connoi AN, Llewellyn-Thomas B a, Floou AB. Nouifying unwaiianteu vaiiations in
health caie: shaieu uecision making using patient uecision aius. Bealth Aff (Nillwoou)
|Inteinetj. 2uu4 }an |citeu 2u14 }an 28j;Suppl vaii:vAR6S-72. Available fiom:
http:www.ncbi.nlm.nih.govpubmeu1S47177u
S. Stacey B, Lgai F, Nf C, Cl B, Nj B, Kb E, et al. Becision aius foi people facing health
tieatment oi scieening uecisions ( Review ). 2u14;(1).
4. Kinneisley P, Agk E, Boou K, Caubuiy N, Ryan R, Piout B, et al. Inteiventions befoie
consultations foi helping patients auuiess theii infoimation neeus ( Review ). 2uu9;(S).
S. Bozic K}, Chiu v. Emeiging iueas: Shaieu uecision making in patients with osteoaithiitis
of the hip anu knee. Clin 0ithop Relat Res |Inteinetj. 2u11 }ul |citeu 2u14 Feb
12j;469(7):2u81-S. Available fiom:
http:www.pubmeucential.nih.govaiticleienuei.fcgi.aitiu=S11u868&tool=pmcentiez
&ienueitype=abstiact
6. Spiegle u, Al-Sukhni E, Schmockei S, uagliaiui AR, victoi }C, Baxtei NN, et al. Patient
uecision aius foi cancei tieatment: aie theie any alteinatives. Cancei |Inteinetj. 2u1S }an
1 |citeu 2u14 }an 2Sj;119(1):189-2uu. Available fiom:
http:www.ncbi.nlm.nih.govpubmeu22811S8S
7. Youm }, Chenok K, Belkoia }, Chan v, Kj B. Instiuctional Couise Lectuies The Emeiging
Case foi Shaieu Becision. 19u6;62(Naich 2u1S):19u6-12.
8. uiiffi S}. Effect on Bealth-Relateu 0utcomes of Inteiventions to Altei the Inteiaction
Between Patients anu Piactitioneis: 2uu4;S9S-6u8.
9. Bolmes-Rovnei N, Kelly-Blake K, Bwamena F, Bontje K, Beniy RC, 0lomu A, et al. Shaieu
Becision Naking uuiuance Reminueis in Piactice (SBN-uRIP). Patient Euuc Couns
|Inteinetj. 2u11 Nov |citeu 2u14 Feb 1Sj;8S(2):219-24. Available fiom:
http:www.ncbi.nlm.nih.govpubmeu21282uSu
1u. Spatz ES, Speitus } a. Shaieu uecision making: a path towaiu impioveu patient-centeieu
outcomes. Ciic Caiuiovasc Qual 0utcomes |Inteinetj. 2u12 Nov |citeu 2u14 Feb
1Sj;S(6):e7S-7. Available fiom: http:www.ncbi.nlm.nih.govpubmeu2S17uuuS
11. Watson E, Bewitson P, Biett }, Bukach C, Evans R, Euwaius A, et al. Infoimeu uecision
making anu piostate specific antigen (PSA) testing foi piostate cancei: a ianuomiseu
contiolleu tiial exploiing the impact of a biief patient uecision aiu on men's knowleuge,
attituues anu intention to be testeu. Patient Euuc Couns |Inteinetj. 2uu6 Nov |citeu 2u14
Feb 1Sj;6S(S):S67-79. Available fiom: http:www.ncbi.nlm.nih.govpubmeu1687S796
12. Aiteibuin B, Wellman R, Westbiook E, Ruttei C, Ross T, NcCulloch B, et al. Intiouucing
uecision aius at uioup Bealth was linkeu to shaiply lowei hip anu knee suigeiy iates anu
costs. Bealth Aff (Nillwoou) |Inteinetj. 2u12 Sep |citeu 2u14 Feb 1Sj;S1(9):2u94-1u4.
Available fiom: http:www.ncbi.nlm.nih.govpubmeu2294946u
Liteiatuuionueizoek SBN Lien Naeit en ueit Steel

4

1S. Elwyn u, 0'Connoi A, Stacey B, volk R, Euwaius A, Coultei A, et al. Beveloping a quality
ciiteiia fiamewoik foi patient uecision aius: online inteinational Belphi consensus
piocess. BN} |Inteinetj. 2uu6 Aug 26 |citeu 2u14 Feb Sj;SSS(7S6S):417. Available fiom:
http:www.pubmeucential.nih.govaiticleienuei.fcgi.aitiu=1SSSSu8&tool=pmcentiez
&ienueitype=abstiact