Вы находитесь на странице: 1из 17

AS FESTAS IMPERIAIS NA ROMA ANTIGA: OS DECENNALIA E OS JOGOS

SECULARES DE SEPTMIO SEVERO


Ana Teresa Marques Gonales

!O es"e#$%ulo & u'a ne%ess()a)e


(n#r(nse%a'en#e asso%(a)a ao e*er%+%(o )o
"o)er: o 'onar%a )ee )eslu',rar o "oo -.../.
O %er('on(al asso%(a)o ao 'onar%a #e' "or
0un1o #ornar (s+el o ('a2(n$r(o )o %or"o
s(',3l(%o -.../. A ar#e %l$ss(%a #e' "or 0un1o
#ra)u4(r e' ('a2ens o %or"o ('a2(n$r(o )o re(5
a#ra&s )as re0er6n%(as '(#ol32(%as )as qua(s
se nu#re a 'onarqu(a. Lon2e )e sere'
au#7no'as5 as )(0eren#es ar#es s3 en%on#ra'
sua (#al()a)e no )(s%urso "ol+#(%o que as
or2an(4a8 -A"os#ol()9s5 :;;<::=5 :> e ?=/.
A real(4a1o )e %er('7n(as "@,l(%as5 )e 'o'en#os 0es#(os5 & u'a 0or'a so0(s#(%a)a 'u(#o
an#(2a )e %o'un(%a1o %o' o,Ae#(o "ol+#(%o5 "o(s as 0es#as aAu)a' a 'an("ular a o"(n(1o "@,l(%a5
a "ersua)(r a#ra&s )e ('a2ens e a le2(#('ar o 'an)o5 sen)o5 )es#e 'o)o5 u' )os $r(os
(ns#ru'en#os )e "o)er. No )esenrolar )as 0es#as5 )(ul2a'Bse 'ensa2ens5 ('a2ens5 s+',olos e
'(#os5 que au*(l(a' no %on#role so%(al. A l(n2ua2e' 0es#(a & so,re#u)o ('a2&#(%a5 o que e*"l(%a
seu al#o "o)er )e "ersuas1o5 )e ,us%a )e %onsen#('en#o e )e a"o(o ao "o)er5 2aran#(n)o u'a
('"ress1o )e un()a)e5 0un)a'en#al "ara a 'anu#en1o )o %o'an)o. O "o)er u#(l(4a 'e(os
es"e#a%ulares "ara 'ar%ar sua en#ra)a na C(s#3r(a -%o'e'oraDes5 0es#as )e #o)o o #("o5
%ons#ru1o e re%ons#ru1o )e 'onu'en#os/. As 'an(0es#aDes )o "o)er n1o se %oa)una' %o' a
s('"l(%()a)eE a 2ran)e4a5 a os#en#a1o e o lu*o as %ara%#er(4a'. As e'oDes #en)e' a se
e*a%er,ar nos es"e#$%ulos 0es#(os or2an(4a)os "elos "o)erosos. As ('a2ens u#(l(4a)as nas 0es#as
'ar%a' a ()en#()a)e )os re2('es e )os es"e#$%ulos )o "o)er5 real(4a)os %o' o o,Ae#(o )e
'os#rar 2ran)(os()a)e e 0ora "ol+#(%a. NenCu' s(s#e'a "ol+#(%o & 'u)o. U' "o)er que n1o 0ala
"elo dcor, "ela mise-en-scne, "er)er(a a a)es1o )o 2ru"o )e a"o(o5 "o(s a "ersuas1o re0ora a
suAe(1o. Por#an#o5 as 0es#as s1o s(2nos e 0a4e' "ar#e )e u' r(#ual: n1o C$ so%(e)a)e se' r(#ual e
n1o C$ r(#ual se' 0es#as5 "o(s elas aAu)a' a le2(#('ar o re2('e -Ca"ela#o5 :;;F: :;B>;/.
O r(#ual "o)e ser en#en)()o %o'o u' %onAun#o )e a#os 0or'al(4a)os5 e*"ress(os5
)e#en#ores )e u'a )('ens1o s(',3l(%a. Ele & %ara%#er(4a)o "or u'a %on0(2ura1o es"aoB#e'"oral
es"e%+0(%a5 "elo re%urso a u'a s&r(e )e o,Ae#os5 "or s(s#e'as )e %o'"or#a'en#o e )e l(n2ua2e'
es"e%+0(%os e "or s(na(s e',le'$#(%os %uAo sen#()o %o)(0(%a)o %ons#(#u( u' )os ,ens %o'uns )e
u' 2ru"o. O r(#ual (ns(s#e na )('ens1o %ole#(a5 (s#o &5 ele 0a4 sen#()o "ara os que o "ar#(lCa'. Ele
#e' e0(%$%(a so%(al5 "o(s or)ena a )esor)e'5 )$ sen#()o ao a%()en#al5 %r(a s(#uaDes )e a)es1o e
re2ula %on0l(#os. A 0es#a & an#es )e #u)o u' a#o %ole#(o5 %o' u' la)o sa2ra)o e ou#ro le(2o )e "uro
)(er#('en#o5 e sere ao "o)er5 que )ee a0(r'arBse re2ular'en#e no )e%urso )e 2ran)es
%er('7n(as -Se2alen5 G===:G< e ?<B?H/. Co'o nos le',ra J. Ar%e5 o r(#ual n1o & a '$s%ara )o
"o)er5 'as & e' s( 'es'o u'a 0or'a )e "o)er -Ar%e a"u): TeAa5 :;;<:IHG/. E os "r('e(ros
2oernan#es Seeros sou,era' "er%e,er a ('"or#Jn%(a )as 0es#as e )os r(#ua(s "ara a 'anu#en1o
)e seu "o)er.
No De,a#e )e A2r("a e Me%enas5 )es%r(#o "or D(on C$ss(o5 Me%enas a)er#e o I'"era)or
O#$(o Au2us#o: !De%ore es#a %a"(#al %o' "@,l(%o )es%u()o %o' rela1o aos %us#os e #orneBa 'a(s
'a2n+0(%a %o' 0es#(a(s )e #o)os os #("os -D(on C$ss(o5 LII5 <:.:/. Nes#a su%(n#a "assa2e'5 e'os
a ('"or#Jn%(a )as o,ras "@,l(%as e )as 0es#(()a)es "ara a le2(#('a1o )o "o)er )o Pr+n%("e5 )es)e
os "r('3r)(os )o Pr(n%("a)o %o'o noa 0or'a )e 2oerno.
As 0es#as ser(a' )e %en$r(o "ara a a"resen#a1o )as ,oas qual()a)es5 )a ('a2e'
()eal(4a)a )o so,erano. Nos 'o'en#os 0es#(os5 ele era a ('a2e' )a 2eneros()a)e5 ao "ro'oer
)(s#r(,u(Des )e )(nCe(ro eKou al('en#os5 )a 0ora5 ao ser a%la'a)o "elas le2(Des e "ela "le,e
ur,ana )e Ro'a ou )as %()a)es "ro(n%(a(s5 )o "on#(0(%a#o5 ao real(4ar ('"or#an#es r(#os rel(2(osos5
res"ons$e(s "or 2aran#(r o a"o(o )as )((n)a)es L %on#(nu()a)e )o I'"&r(o.
Duas 2ran)es %er('7n(as "@,l(%as 'ar%ara' o 2oerno )e Se"#+'(o Seero: os Jo2os
Se%ulares5 que %o'e'oraa' a Fun)a1o )e Ro'a5 e os decennalia )o I'"era)or5 (s#o &5 a
%o'e'ora1o )os )e4 anos )e 2oerno )o Pr+n%("e. Co'o 0un)a)or )e u'a noa )(nas#(a5 a"3s
u' "er+o)o )e 'ar%an#e 2uerra %((l5 Seero sen#(u a ne%ess()a)e )e e*"or "u,l(%a'en#e sua
(#3r(a so,re os ou#ros %on%orren#es ao %o'an)o ('"er(al e a ('a2e' )e un()a)e5 que )e(a
%o'"or o %en$r(o "ol+#(%o ro'ano. E a real(4a1o )e 0es#as era u'a 0or'a #ra)(%(onal )e
)e'ons#rar a "o#6n%(a5 a ('"or#Jn%(a e a so,eran(a )e Ro'a e )e seus I'"era)ores.
E' G=G ).C.5 Seero a,r(u o0(%(al'en#e e' Ro'a as suas 0es#as )e%ena(s. D(on C$ss(o
nos ens(na que os Au,(leus )e%ena(s )os I'"era)ores #(era' sua or(2e' no 2oerno )e O#$(o
Au2us#o. Es#e Pr+n%("e Ca(a re%e,()o )o Sena)o e )o "oo ro'ano a Conra )e #er u' imperium
le2al "or )e4 anos5 en)oBo renoa)o "or 'a(s )e4 anos e ass(' su%ess(a'en#e. Ca)a u'a
)es#as renoaDes le2a(s )aa lu2ar L %ele,ra1o )e u'a 2ran)e 0es#a. A "r$#(%a )a renoa1o
)e%enal )o imperium "elo Sena)o 0o( a,an)ona)a "or T(,&r(o5 'as n1o a 0es#a e a %o'e'ora1o
2
)e "elo 'enos )e4 anos no "o)er -D(on C$ss(o5 LIII5 :I.GB</. E 0o( ass('5 se"ara)a )a %on%ess1o
)o imperium, que a 0es#a #ra)(%(onal %Ce2ou aos 2oernos )os Seeros.
Anual'en#e5 %ele,raaBse e' #o)o o I'"&r(o5 "or (n#er'&)(o )e a%la'aDes5 o )(a )e
an(ers$r(o )a re%e"1o )o imperium "elo Pr+n%("e5 os %Ca'a)os dies imperii. Por&'5 as 0es#as
)eno'(na)as )e decennalia #(nCa' ou#ra a'"l(#u)e. Daa' lu2ar a %er('7n(as e Ao2os
es"e#a%ulares e era' %o'e'ora)as %o' a %ons#ru1o )e 2ran)es o,ras "@,l(%as. Era' se'"re
real(4a)as e' Ro'a %o' a "resena )o I'"era)or. A 0es#a )e%enal era real(4a)a ao (n+%(o )o
)&%('o ano e n1o ao seu 0('E )e()o a essa "r$#(%a #ra)(%(onal5 as 0es#(()a)es )e Se"#+'(o 0ora'
e' G=G ).C. e n1o e' G=< ).C.5 %o'o a0(r'a' al2uns au#ores5 A$ que re%e,eu o #+#ulo )e imperator
-Lesuisse, 1961:415-428 e McFayden, 1920:60-67) e o re%onCe%('en#o )o Sena)o "ela "r('e(ra e4
e' :;< ).C. -CCas#a2nol5 :;FH:;</. E es#as 0es#(()a)es e' Ro'a %on#ara' %o' u'a ('"or#an#e
#es#e'unCa o%ular5 D(on C$ss(o5 que nos )e(*ou e' sua o,ra a sua )es%r(1o )os 0es#eAos.
Se2un)o D(on:
!Na o%as(1o )o )&%('o an(ers$r(o )e sua as%ens1o ao
"o)er5 Seero "resen#eou o %onAun#o )aqueles que se
,ene0(%(aa' )as )(s#r(,u(Des )e #r(2o -a "le,e 0ru'en#$r(a/
e os sol)a)os )a Guar)a Pre#or(ana %o' 'oe)as )e ouro
e' (2ual n@'ero aos anos )e seu re(na)o. Ele an2lor(ouBse
)e sua 2eneros()a)e5 e5 )e 0a#o5 nenCu' I'"era)or an#er(or
#(nCa 2as#o #an#o )(nCe(ro %o' a "o"ula1o. Es#('aBse que
2as#ou no #o#al )u4en#os '(lCDes )e ses#&r%(os -%(nqMen#a
'(lCDes )e )ra%'as/8 -D(on C$ss(o5 LNNVII5 :.:/.
Se2un)o Fer2us M(llar5 es#e "equeno es#ra#o )o #e*#o )(7neo & a )es%r(1o 'a(s )e#alCa)a
que e*(s#e )e u' %on2($r(o5 "o(s5 se2un)o ele5 se "er%e,e que o %on2($r(o era %al%ula)o e'
aureos. Ele a0(r'a que a 2eneros()a)e )o ano )e G=G ).C. equ(aleu a u' quar#o )os 2anCos
anua(s )o Es#a)o ro'ano -M(llar5 :;;:::>>B:>I/5 )e'ons#ran)o a ('"or#Jn%(a "ol+#(%a e e%on7'(%a
)es#a )(s#r(,u(1o no (n+%(o )as 0es#as )e%ena(s.
Pelo (n+%(o )o rela#o )e D(on5 "er%e,eBse que se a,re' as %o'e'oraDes a2ra)an)oBse a
"le,e )e Ro'a e os Pre#or(anos5 %o' a )(s#r(,u(1o )e 'oe)as )e ouro
1
. Se o,serar'os al2u'as
'oe)as %unCa)as e' Ro'a e' G=G ).C.5 er(0(%a'os que elas e*"l(%(#a' nas le2en)as o )&%('o
"o)er #r(,un+%(o )a)o a Seero e as %o'e'oraDes )o 0a#o
2
. No anerso a"are%e' as le2en)as:
SEVERVS PIVS AV. P. !. "R. P. #5 "or e*e'"lo: OMC5 V5 n. <?; P aureo %unCa)o e' Ro'aE ou
SEVER. P. AV. P. !. "R. P. # C$S. III5 "or e*e'"lo: OMC5 V5 n. <F= P aureo %unCa)o e' Ro'a5
#en)o a ('a2e' )o ,us#o )e Se"#+'(o laurea)o e %o' u'a #o2a )ra"ea)a. No reerso5 a "r3"r(a
('a2e' )a 0a'+l(a reun()a: o ,us#o )e J@l(a Do'na la)ea)a "elos ,us#os )e Cara%ala e Ge#a5 %o'
3
a le2en)a %elicitas Saeculi. Q$ #a',&' 'oe)as %unCa)as e' Ro'a e' G=G ).C. que a"resen#a'
no reerso a ('a2e' )a Li&eralitas )e "&5 se2uran)o o a&acus e a %ornu%3"(a5 %uAa le2en)a &
Li&eralitas AV. -OMC5 V5 n. <H> a <>: P aureos e )en$r(os %unCa)os e' Ro'a/
3
.
Ass('5 )uas ()&(asK('a2ens "er"assa' es#e (n+%(o )a 0es#(()a)e: a a,un)Jn%(a que
"oss(,(l(#a a 2eneros()a)e )o I'"era)or5 %onqu(s#a)a 2raas L e*"ans1o )o #err(#3r(o5 e a un(1o )a
0a'+l(a ('"er(al5 que a"are%e Aun#a na 0es#a e nas 'oe)as5 u' )os e+%ulos "or (n#er'&)(o )o qual
se "ro"a2a a real(4a1o )a 0es#a "ara as "ro+n%(as. Al&' )(sso5 a"roe(#aBse a o%as(1o "ara se
real(4ar o %asa'en#o )o noo Au2us#o e su%essor (n)(%a)o )e Se"#+'(o5 Cara%ala5 %o' a 0(lCa )o
Pre0e(#o )o Pre#3r(o e comes )o Pr+n%("e5 Plau#(ano5 A$ se ,us%an)o a %r(a1o )e 'a(s u'a
2era1o )e Seeros5 "ela es"era )e 0(lCos "ara Cara%ala e Plau#(la. Se2u(n)oBse a narra1o )e
D(on C$ss(o:
!As n@"%(as )e An#on(no5 0(lCo )e Seero5 e )e Plau#(la5 0(lCa
)e Plau#(ano5 0ora' %ele,ra)as nes#e 'o'en#o. E Plau#(ano
)eu a sua 0(lCa u' )o#e su0(%(en#e "ara 2aran#(r o %asa'en#o
)e %(nqMen#a "r(n%esas. N3s ('os os "resen#es quan)o
0ora' %arre2a)os )o Foru' "ara o Pal$%(o8 -D(on C$ss(o5
LNNVII5 :.G/.

Plau#(ano a"roe(#ou a o%as(1o e a a0lu6n%(a )e "essoas "ara Ro'a5 "ara ass(s#(re' a
real(4a1o )a 0es#a5 "ara e*"or "u,l(%a'en#e sua r(que4a5 seu "o)er e sua "ro*('()a)e %o' a
0a'+l(a ('"er(al. Al&' )e %asar sua 0(lCa %o' o Pr+n%("e Cer)e(ro5 Plau#(ano 0orne%eu u' )o#e
)es%o'unal que 0o( %arre2a)o %o'o u'a "ro%(ss1o )o Foru' "ara o Pal$%(o. Aos r(#os rel(2(osos
que nor'al'en#e 'ar%aa' o (n+%(o )e u'a 0es#(()a)e5 Se"#+'(o sou,e Ca,(l'en#e Aun#ar 'a(s
u': u' %asa'en#o5 u'a %er('7n(a que 'ar%aa a "oss(,(l()a)e )e %on#(nu()a)e )a 0a'+l(a no
"o)er "or $r(as ou#ras 2eraDes. Ao la)o )a )(s#r(,u(1o )e )(nCe(ro e )e al('en#os5 0orne%(aBse
#a',&' L "o"ula1o ('"er(al5 e n1o so'en#e aos Ca,(#an#es )a %()a)e )e Ro'a5 a ()&(aK('a2e'
)e que o I'"&r(o es#aa se2uro5 r(%o e or)ena)o nas '1os )a 0a'+l(a )os Seeros5 e que ass('
)eer(a "er'ane%er "or 'u(#o #e'"o. E es#a %on%e"1o )e se2urana e %on#(nu()a)e es"alCouBse
"elo I'"&r(o "or (n#er'&)(o5 "or e*e'"lo5 )as 'oe)as. Nas 'oe)as %unCa)as e' Lao)(%ea5 e'
G=G ).C.5 nas qua(s a"are%e nos anersos o ,us#o )e Plau#(la5 que a%a,ara )e (n2ressar na 0a'+l(a
('"er(al5 #orna'Bse %o'uns nos reersos a ('a2e' )a "erson(0(%a1o )a Con%3r)(a e a re0er6n%(a
na le2en)a L Concordiae -OMC5 V5 n. ?<H a ?<I P )en$r(os/5 (n)(%an)o que o 2oerno es#aa nas
'1os )e u'a 0a'+l(a un()a5 %a"a4 )e 'an#er a or)e'.
Por&'5 era ne%ess$r(o #a',&' (n#e2rar os ar(s#o%ra#as na 0es#(()a)e. En#1o5 se2un)o
D(on5 0o( o0ere%()o u' ,anque#e:

4
!E n3s "ar#(%("a'os Aun#os )e u' ,anque#e5 e' "ar#e real
e' "ar#e %o' u' es#(lo ,$r,aro5 no qual 0ora' ser()os n1o
so'en#e #o)as as %os#u'e(ras %arnes %o4()as5 'as #a',&'
%arne %rua e )(ersos an('a(s a(n)a (os8 -D(on C$ss(o5
LNNVII5 :.</.
In#eressan#e no#ar que D(on C$ss(o en0a#(4a u'a %er#a a#(#u)e ,$r,ara a)o#a)a "elos
Seeros5 ao ser(re' nu' ,anque#e o0(%(al %arne %rua e an('a(s a(n)a (os
4
. U'a C("3#ese
,as#an#e "laus+el & que D(on ,us%ou5 )es#a 0or'a5 en0a#(4ar u' la)o ,$r,aro5 es#ran2e(ro aos
%os#u'es #ra)(%(ona(s5 )a "r3"r(a 0a'+l(a ('"er(al5 %uAos (n#e2ran#es era' a0r(%anos e s+r(os )e
or(2e'5 "or#an#o5 %o' %os#u'es )(0eren#es )os "ra#(%a)os na %a"(#al )o I'"&r(o.
No ,anque#e se re(2oraa' as 0oras )os %on(as e se un(a' e' #orno )a 0a'+l(a
('"er(al os "r(n%("a(s %()a)1os )o I'"&r(o. Es#e ,anque#e era #an#o nu"%(al5 "o(s su%e)eu o
%asa'en#o )e Cara%ala5 quan#o )e %o'e'ora1o "elo "o)er que se 'an#(nCa C$ )e4 anos. Ele
(n#e2raa5 se2un)o An)r& CCas#a2nol5 os a#os rel(2(osos )as 0es#as )e%ena(s. An#es )o ,anque#e5
Ca(a sa%r(0+%(os e l(,aDes e se 0a4(a' "ro%(ssDes rel(2(osas "ela %()a)e a#& o #e'"lo )e Mar#e5
,us%an)oBse o a"o(o )as )((n)a)es ao 2oerno %o'e'ora)o -CCas#a2nol5 :;F?:H;<BH;I/.
ConCe%eBse5 "or e*e'"lo5 u' ses#&r%(o5 %unCa)o e' Ro'a e' G=G ).C.5 e' %uAo reerso a"are%e
a ('a2e' )os )o(s Au2us#os5 Se"#+'(o e Cara%ala5 a%o'"anCa)os )e u' #o%a)or )e 0lau#a )u"la5
%o'o a%on#e%(a e' "ro%(ssDes 0es#(as -RIC5 IV5 n. FG:/.
E n1o se %on%e,(a or2an(4ar u'a 0es#a se' que Ao2os e es"e#$%ulos o%orresse'. Co'o
nos )(4 D(on C$ss(o:
!Nes#e #e'"o5 o%orrera' #o)os os #("os )e es"e#$%ulos e'
Conra )o re#orno )e Seero5 )a %o'e'ora1o )e seus )e4
"r('e(ros anos no "o)er e )e suas (#3r(as. Nes#es
es"e#$%ulos5 lu#ara' uns %o' os ou#ros5 a u' s(nal )a)o5
sessen#a Aaal(s sela2ens )e Plau#(ano5 Aun#o %o' $r(os
ou#ros an('a(s sela2ens5 que 0ora' 'or#os5 (n%lu(n)o en#re
eles u' ele0an#e e u' corocottas. Es#e @l#('o an('al & u'a
es"&%(e (n)(ana5 que 0o( (n#ro)u4()a e' Ro'a nes#e
'o'en#o "ela "r('e(ra e45 se2un)o 'eu %onCe%('en#o
5
.
T(nCa a %or )e u'a leoa e )e u' #(2re %o',(na)os5 e a
a"ar6n%(a 2eral )es#es an('a(s5 %o'o #a',&' )e u'
%a%Corro e )e u'a ra"osa5 %ur(osa'en#e l(s#ra)o. No %en#ro
)o an0(#ea#ro 0o( %ons#ru+)o u' 2ran)e re%e"#$%ulo )e $2ua
)en#ro )o qual se %ons#ru(u u' na(o5 e es#e na(o era %a"a4
5
)e re%e,er e )e l(,erar qua#ro%en#as 0eras )e u'a s3 e4.
De"o(s o na(o 0o( ,rus%a'en#e es%on)()o na $2ua5 e )e
)en#ro )ele "assara' a sur2(r na arena ursos5 leoas5
"an#eras5 leDes5 aes#ru4es5 asnos sela2ens5 ,(sDes -es#e &
u'a es"&%(e )e ,o( es#ran2e(ro e' es"&%(e e a"ar6n%(a/.
En#1o5 se#e%en#os an('a(s ao #o)o5 en#re sela2ens e
)o'es#(%a)os5 u' )e %a)a e4 ou ao 'es'o #e'"o5 0ora'
sen)o a,a#()os5 enquan#o %orr(a' "ara #o)os os la)os. Para
%orres"on)er a )ura1o )a 0es#a5 que )urou se#e )(as5 o
n@'ero )e an('a(s a,a#()os 0o( se#e e4es %e'8 -D(on
C$ss(o5 LNNVII5 :.HB>/.
A "ar#(r )es#e #re%Co )o rela#o )e D(on C$ss(o5 "o)e'os #(rar 'a(s al2u'as %on%lusDes
so,re a 0es#a )e%enal "ro'o()a "or Seero. Fora' #r6s os 'o#(os )e %o'e'ora1o e n1o
a"enas u'5 %o'o no #e'"o )e O#$(o: o re#orno )e Se"#+'(o "ara Ro'a5 os )e4 anos no "o)er e
suas (#3r(as. Des#e 'o)o5 Seero a"roe(#ou $r(os 'o#(os "ara %o'e'orar nu'a 'es'a
o%as(1o. Seero a%a,ara )e re#ornar )a An#(oqu(a5 a"3s #er en%()o )e 0or'a su%ess(a Pes%6n(o
N(2ro5 Cl3)(o Al,(no e os Par#os5 "or#an#o5 a"3s #er %onse2u()o (#3r(as (n#ernas e e*#ernas5 al&'
)e a'"l(ar o #err(#3r(o ('"er(al "ela %onqu(s#a e ane*a1o )a Meso"o#J'(a5 )e "ar#e )a Ore#anCa e
)e #err(#3r(os )o nor#e )a R0r(%a
6
. Tan#o que "assou a %olo%ar e' $r(as (ns%r(Des "@,l(%as o #+#ulo
)e propa'ator imperii -"or e*e'"lo5 na 0a'osa (ns%r(1o )o Ar%o )o Tr(un0o )e Se"#+'(o e' Ro'a5
CIL5 VI5 n.:=<<E e e' $r(as (ns%r(Des en%on#ra)as na R0r(%a5 %o'o CIL5 VIII5 n. >I;;5 I<H=5 I;I;5
HFGI/.
Na o,ra )e D(on C$ss(o e na Q(s#3r(a Au2us#a5 a0(r'aBse que es#a "ro"a2a1o )o #err(#3r(o
('"er(al 0o( "ro'o()a "or Seero "or s('"les )eseAo )e 2l3r(a -D(on C$ss(o5 LNNVI5 :.: e QA5 V()a
)e Seero5 :>.:/. To)a(a5 %on%or)a'os %o' A . O(rleS que )e0en)e que es#a e*"ans1o #(nCa
(n%ula1o )(re#a %o' o 0a#o )e Seero querer %on#(nuar as ane*aDes "ro'o()as "elos
An#on(nos5 )os qua(s se )(4(a Cer)e(ro e su%essor )(re#o5 "r(n%("al'en#e5 a"3s se #rans0or'ar e'
di(i !arci )ilius -O(rleS5 :;?H:G;?BG;;/.
Nos Ao2os5 'u(#os an('a(s e*3#(%os 0ora' a,a#()os5 lu#an)o en#re s( ou %on#ra os
(enatores, )e'ons#ran)o que Ro'a Ca(a %onqu(s#a)o )(0eren#es #err(#3r(os5 nos qua(s se
en%on#raa' an('a(s )(ersos5 que era' #ra4()os "ara a ur&s "ara %o'e'orar o "o)er )o I'"&r(o5
(s#o que 0es#eAar os )e4 anos )e 2oerno )e u' I'"era)or era #a',&' %o'e'orar a 'anu#en1o
)o I'"&r(o e )a su"re'a%(a )e Ro'a so,re o 'un)o %onCe%()o "or 'a(s )e4 anos.
Plau#(ano5 Pre0e(#o )o Pre#3r(o )e Seero5 'a(s u'a e4 a"roe(#ou o es"ao )a 0es#a "ara
)e'ons#rar o seu "o)er(o. Fora' )eles os sessen#a Aaal(s o0er#a)os "ara se )(2la)(are' "ara a
6
ale2r(a )os %on()a)os. S3 u' Co'e' r(%o e "o)eroso "o)er(a 0a4er #al a2ra)o ao I'"era)or5 %o'
a "er'(ss1o )o "r3"r(o Pr+n%("e.
Era 0un)a'en#al se %o'e'orar as (#3r(as )o so,erano5 "o(s elas era' (s#as %o'o
(#3r(as )e #o)o "oo ro'ano. Pela )es%r(1o )e D(on5 os Ao2os #(era' lu2ar no An0(#ea#ro5 'as
al2uns "esqu(sa)ores5 a "ar#(r )a an$l(se )e al2u'as 'oe)as )a &"o%a5 )e0en)e' que al2uns
es"e#$%ulos o%orrera' no C(r%o M$*('o. J. Oa,elon -Oa,elon5 :;H>::H;B:></ e A . CCas#a2nol
-CCas#a2nol5 :;F?:H;FBH;;/ es#u)ara' u' #("o )e aureo que 0o( %unCa)o e' Ro'a "ara
%o'e'orar os decennalia. Nele5 no anerso5 a"are%e a %a,ea laurea)a )e Seero e a le2en)a
SEVERVS PIVS AVG.5 enquan#o no reerso C$ a le2en)a LAETITIA TEMPORUM5 le',ran)o a
0el(%()a)e e a ale2r(a que 'ar%a' #al 0es#(()a)e5 e' #orno )a ('a2e' )e u' ,ar%o "os#o no %(r%o5
)o qual se re%onCe%e a spina e seus orna'en#os %ara%#er+s#(%os, e' #orno )o qual es#1o qua#ro
qua)r(2as e al2uns an('a(s -u'a L )(re(#a )o ,ar%o5 ou#ro L esquer)a e se(s "os#os la)o a la)o na
"ar#e (n0er(or )a "ea/ -RIC5 IV5 n. G?H/.
A',os os au#ores )e0en)e' que o %(%lo )e es"e#$%ulos 0o( (nau2ura)o no C(r%o5 on)e se
%olo%ou o ,ar%o %(#a)o "or D(on5 que #er(a se esque%()o )e 0alar a res"e(#o )as %orr()as )e ,(2as5
que #a',&' se real(4a' nes#as 0es#as5 e que a"are%e' re"resen#a)as nas 'oe)as. As ou#ras
e*(,(Des "o)er(a' #er s()o real(4a)as no An0(#ea#ro Fl$(o.
Qero)(ano5 ou#ro %on#e'"orJneo )os Seeros5 #a',&' se re0er(u a es#a 0es#a e' sua
o,ra:
!De"o(s )e %on%lu(r %o' 6*(#o a %a'"anCa )o Or(en#e5
Seero se "7s e' 'ar%Ca a"ressa)a "ara Ro'a %o' seus
0(lCos5 que A$ es#aa' na ()a)e )a a)oles%6n%(a. No %a'(nCo
a#en)eu aos assun#os )as "ro+n%(as5 se2un)o as
%(r%uns#Jn%(as )e %a)a %aso5 e (s(#ou os e*&r%(#os )a M&s(a
e )a Pan7n(a. Ass(' que %Ce2ou a Ro'a5 0o( re%e,()o e'
#r(un0o "elo "oo ro'ano %o' a%la'aDes e "o'"a
e*#raor)(n$r(as. Ele o0ere%eu sa%r(0+%(os e )e)(%ou ao "oo
0es#as %o' Ao2os e es"e#$%ulos. E0e#uou5 )a 'es'a
'ane(ra5 u'a 2enerosa )(s#r(,u(1o )e )(nCe(ro e "a2ou
Ao2os #r(un0a(s8 -Qero)(ano5 III5 :=.:BG/.

Na Q(s#3r(a Au2us#a5 #a',&' se %o'en#a que o Sena)o o0ere%eu a Se"#+'(o as Conras
)o #r(un0o5 'as que o I'"era)or #er(a re%usa)o so, o "re#e*#o )e que5 so0ren)o )a 2o#a e )e ou#ras
)oenas )a ar#(%ula1o5 n1o "o)er(a su"or#ar 0(%ar )e "& so,re a ,(2a a#& o Ca"(#3l(o -QA5 V()a )e
Seero5 :I.?/.
Au#ores %o'o J.O. Ca'",ell a%e(#a' es#a (n0or'a1o )a Q(s#3r(a Au2us#a. Re#o'e'os
suas ()&(as5 no (n#u(#o )e a"ro0un)ar a )(s%uss1o:
7
!Per'ane%e %ur(oso o 0a#o )e que Se"#+'(o Seero n1o
%ele,rou nenCu' #r(un0o e' #o)o o seu 2oerno. Ele re%usou
u' #r(un0o o#a)o "elo Sena)o e' :;>5 e es#a re%usa "o)e
ser e*"l(%a)a "elo ar2u'en#o )e que ele n1o quer(a re%e,er
u' #r(un0o (n)o )e u'a 2uerra %((l. Mas & 'a(s )(0+%(l
e*"l(%ar "orque ele re%usou u' #r(un0o e' G=G5 a"3s o seu
real su%esso na Guerra P$r#(%a. A Q(s#3r(a Au2us#a su2ere
que u' a#aque )e 2o#a ('"e)(u o I'"era)or )e "er'ane%er
)e "& na %arrua2e' #r(un0al -QA5 V()a )e Seero5 :I.?/. Is#o
& "laus+el5 "o(s ser(a e',araoso "ara o I'"era)or
"ar#(%("ar )e %er('7n(a #1o )(2na sen#a)o. As (#3r(as 0ora'
%ele,ra)as %o' )(s#r(,u(Des )e )(nCe(ro e %o' se#e )(as )e
sun#uosos Ao2os e es"e#$%ulos -D(on C$ss(o5 LNNVII5:.:B>/8
-Ca'",ell5 :;FH::HG/.
Ca'",ell se esque%e que5 e' G=G ).C.5 ele n1o "re%(saa )a real(4a1o )e u' #r(un0o
0or'al "ara %o'e'orar suas (#3r(as5 "o(s "o)(a 0a46Blo )e 0or'a sun#uosa5 ao lon2o )os 0es#eAos
"ro'o()os "elos seus )e4 anos )e 2oerno. Por (sso5 n1o %re'os #1o )(0+%(l )e e*"l(%ar a re%usa
)e Se"#+'(o ao #r(un0o 0or'al e' G=G ).C. Se anal(sa'os as "alaras )e Qero)(ano5 e'os que
Seero re%e,eu 'a(s Conras )o que se #(esse 0e(#o u'a "ro%(ss1o )e #r(un0o. Vol#ou
a"ressa)a'en#e "ara Ro'a5 "oss(el'en#e5 A$ "ensan)o nos decennalia. A"esar )(sso5 "arou e'
$r(as %()a)es5 "roael'en#e re%e,en)o a %er('7n(a )o ad(entus e' %a)a u'a )elas5 e (s(#ou
$r(os a%a'"a'en#os '(l(#ares5 on)e #a',&' o%orr(a' %er('7n(as 0es#eAan)o sua (s(#a. Por (sso5
ao %Ce2ar a Ro'a5 ele re%e,eu u' ad(entus 'a2n+0(%o5 sen)o re%e,()o e' #r(un0o. Ser re%e,()o
e' #r(un0o n1o & s(n7n('o )e se "ro'oer u'a "ro%(ss1o )e #r(un0o. A . CCas#a2nol #a',&'
a%re)(#a que Seero n1o re%e,eu u' #r(un0o 0or'al5 "o(s os r(#os "r3"r(os )e u' #r(un0o n1o s1o
)es%r(#os "elos C(s#or(a)ores %on#e'"orJneos aos Seeros5 'as a"enas a e*(s#6n%(a )e a#os
#ra)(%(ona(s nos Au,(leus )e )e4 anos )e 2oerno5 ,e' %o'o a or2an(4a1o )e oaDes e )e
a%la'aDes -CCas#a2nol5 :;F?:>==B>=:/.
V$r(os au#ores (n#er"re#ara' )e 0or'a 'u(#o l(#eral as "alaras )e Qero)(ano. T 'u(#o
"ro$el que a"enas #enCa quer()o en0a#(4ar o lu*o e a "o'"a que %er%ara' a en#ra)a )o Pr+n%("e
e' Ro'a5 )e"o(s )a (#3r(a "$r#(%a5 %o'"aran)o es#a en#ra)a %o' as ou#ras Conras re%e,()as nas
%()a)es "elas qua(s Se"#+'(o "assou.
Ne' na narra#(a )e Qero)(ano ne' na D(on C$ss(o a"are%e' (n)+%(os )a real(4a1o )e
u' #r(un0o 0or'al. Se"#+'(o n1o "are%(a es#ar es#()o )e "@r"ura e n1o 0e4 u'a "ro%(ss1o Aun#o
%o' seu e*&r%(#o a#& o #e'"lo )e J@"(#er5 "ara o0ere%er o sa%r(0+%(o )e u' #ouro. En#re#an#o5 #ale4
"elas le2(Des )e Seero #ere' en#ra)o ar'a)as no pomerium, a%o'"anCan)o seu 2eneral na
8
en#ra)a e' Ro'a5 Qero)(ano #enCa %o'"ara)o es#a en#ra)a a u'a "ro%(ss1o )e #r(un0o e "or (sso
#enCa a0(r'a)o que Se"#+'(o en#rou !e' #r(un0o85 "o(s o0(%(al'en#e nenCu' %or"o '(l(#ar "o)(a
en#rar ar'a)o na %()a)e5 #ra)(1o es#a nor'al'en#e que,ra)a %o' a a"roa1o )o Sena)o no
%aso )a real(4a1o )e u' #r(un0o. Al&' )(sso5 Do'en(%o Vera nos le',ra que5 )es)e o se2un)o
s&%ulo5 (nCaBse )(s%u#(n)o u' %er#o a,uso )a "r$#(%a )o #r(un0o5 "or "ar#e )os I'"era)ores5 que
%r(aa' s(#uaDes "ara #ere' )(re(#o a es#a %er('7n(a -Vera5 :;F=:F;B:<G/. Ass('5 "o)e'os (n0er(r
que ao o"#ar "or 0es#eAar os decennalia ao (n&s )e real(4ar u' #r(un0o #ra)(%(onal5 Se"#+'(o
re0orou sua ('a2e' )e a'(2o )os ar(s#o%ra#as e )e0ensor )os %os#u'es #ra)(%(ona(s5 "o(s re%usou
al2o que es#aa o%orren)o e' e*%esso5 "ara %o'e'orar al2o 'a(s )(0+%(l )e se al%anar5 que era a
'ar%a )os )e4 anos )e 2oerno.
Cara%ala #a',&' re%e,eu )o Sena)o )e Ro'a as Conras )e u' #r(un0o5 a"3s )erro#ar os
Par#os5 'a(s u'a e45 e re%u"erar a Meso"o#J'(a. Mas (sso n1o quer )(4er que #enCa %ele,ra)o o
#r(un0o. Co'o a0(r'a Qero)(ano5 ele re%e,eu as Conras #r(un0a(s )e u' Sena)o %o' 'e)o e )a)o a
a)ulaDes5 e que A$ sa,(a )as (#3r(as )e Cara%ala5 an#es 'es'o )e ele as anun%(ar o0(%(al'en#e5
"o(s !& ('"oss+el que as aDes )e u' I'"era)or "asse' (na)er#()as85 'as n1o ol#ou "ara
Ro'a "ara e0e#(ar as Conras re%e,()as5 "re0er(n)o "er'ane%er na Meso"o#J'(a5 on)e %onsa2rou
seu #e'"o Ls %orr()as )e %aalo e L %aa )e #o)o #("o )e an('al sela2e' -Qero)(ano5 IV5 ::.FB;/.
Sen)o ass('5 era "oss+el 2anCar Conras #r(un0a(s e )(re(#o ao uso )a ('a2e' )e #r(un0a)or e'
es#$#uas5 ar%os e ou#ros 'onu'en#os5 'es'o se' real(4ar e' Ro'a a "ro%(ss1o )e Tr(un0o5 %o'o
,e' o 0(4era' #an#o Se"#+'(o quan#o Cara%ala.
No#eBse (n%lus(e que Qero)(ano %(#a os sa%r(0+%(os5 a )(s#r(,u(1o )e )(nCe(ro e os Ao2os
que 'ar%ara' a %o'e'ora1o )os decennalia, %Ca'an)oBos )e Ao2os #r(un0a(s5 "o(s
%o'e'oraa' #a',&' as (#3r(as )e Se"#+'(o5 %o'o A$ nos le',rou D(on C$ss(o. Al&' )(sso5 era
%o'u' que quan)o u' I'"era)or #o'aa %on#a )o "o)er e na o%as(1o )a %o'e'ora1o )e seus
Au,(leus5 era'BlCe 0e(#os re#ra#os que se e*(,(a' e' #o)o o I'"&r(o. Os re#ra#os or(2(na(s5 que
ser(a' )e 'o)elo "ara as o0(%(nas "ro(n%(a(s5 sa+a' %os#u'e(ra'en#e )e Ro'a5 quer 0osse'
es#$#uas ou ,us#os5 ou se 0a4(a' )esenCos que era' %ol(2()os e' l(ros )e 'o)elos5 que
a#raessaa' o #err(#3r(o ('"er(al -S%Cu%CCar)#5 :;?G::<:B:<F/. Le',re'os #a',&'5 que e'
re#r(,u(1o Ls (#3r(as5 o Sena)o n1o a"enas o#ou Conras #r(un0a(s5 'as #a',&' or)enou a
%ons#ru1o no Foru' )e Ro'a )e u' ar%o #r(un0al5 que 0o( %on%lu+)o e )e)(%a)o ao Pr+n%("e e seus
Cer)e(ros e' G=< ).C.5 su,l(nCan)o a ('"or#Jn%(a )o res#a,ele%('en#o )a or)e' nas 0ron#e(ras
or(en#a(s -Fran%C(5 :;I=:G=/.
Ass('5 0es#as e Ao2os era' 0e(#os "ara que o I'"era)or ou o %an)()a#o ao %ar2o "u)esse'
au'en#ar a sua "o"ular()a)e
7
. Pelo 'enos es#a era a o"(n(1o )e Qero)(ano5 que a "ro0ere ao
%o'en#ar os Ao2os e as 0es#as "ro'o()as "or Pes%6n(o N(2ro e' An#(oqu(a:
9
!N(2ro lCes o0er#aa %on#(nua'en#e es"e#$%ulos5 "elos qua(s
sen#(a' es"e%(al "re)(le1o5 e lCes )aa "er'(ss1o "ara que
0(4esse' 0es#as e "ro'oesse' Ao2os5 2raas aos qua(s
au'en#aa a sua "o"ular()a)e e5 na#ural'en#e5 era
res"e(#a)o8 -Qero)(ano5 II5 ?.?B;/.
Des#a 0or'a5 Qero)(ano re%onCe%e que a "er'(ss1o ou "ro'o1o )e 0es#as e Ao2os era'
('"or#an#es "ara 2aran#(r a le2(#('()a)e e a %onqu(s#a )a au#or()a)e "elos Co'ens "@,l(%os5 que A$
es#aa' no "o)er ou e' lu#a "ara %onqu(s#$Blo.
Por sua e45 os Ao2os se%ulares )e G=H ).C.5 %ele,ra)os "or Seero5 0ora' os s&#('os )a
s&r(e %an7n(%a
8
5 "or (sso re%e,era' a "os(1o )e u' een#o quase ora%ular5 "o(s os s&#('os Ao2os
ser(a' %o'e'ora)os )uran#e o 2oerno )e u' I'"era)or %Ca'a)o Se"#+'(o. Des#a 0or'a5 seu
"o#en%(al ('a2&#(%o e "ro"a2an)+s#(%o era (ne2$el5 A$ que eles "are%(a' (n)(%ar o a"o(o )((no ao
2oerno )e Seero. O#$(o Au2us#o #a',&' Ca(a #()o a "oss(,(l()a)e )e %o'e'orar o Au,(leu )a
0un)a1o )a %()a)e )e Ro'a5 e' seu 2oerno5 e' :? a . C.5 aAu)an)o a 2lor(0(%ar o Pr(n%("a)o e a
()&(a )e Pa* Romana.
Co'o Au2us#o a"roe(#ou a %o'e'ora1o )a 0un)a1o )e Ro'a "ara re0orar a ()&(a )e
que o 2oerno es#aa es#$el e Ca(a "a4 )en#ro )as 0ron#e(ras
9
5 Seero %on#(nuou a %o'e'orar as
%onqu(s#as "$r#(%as5 a %er#e4a su%ess3r(a e #a',&' a "a4 que e*(s#(a no I'"&r(o. F. Coarell(
)es#a%a que os Jo2os real(4a)os "or Au2us#o e "or Seero s1o os 'elCores %onCe%()os "elos
"esqu(sa)ores. E ele a%re)(#a que (s#o n1o & u' 'ero a%aso5 'as a %o'"roa1o )e que es#es
2oernan#es 0ora' os que 'elCor sou,era' a"roe(#ar es#a %o'e'ora1o "ara )(ul2are' os
seus 2oernos -Coarell(5 :;;<:G:G/. Os )o%u'en#os es%r(#os "ou%o 0ala' )es#a %o'e'ora1o.
A"enas Qero)(ano5 e' sua o,ra5 'es%lou u'a re0er6n%(a aos Ao2os )e :;? ).C. %o' os Jo2os
Se%ulares )e G=H ).C.5 a0(r'an)o:
!-Seero/ #en#aa5 se' )@()as5 2anCar o 0aor )o "oo
o0ere%en)o %on#(nua'en#e 'a2n+0(%os es"e#$%ulos )e #o)o o
#("o. Co' 0reqM6n%(a 'a#ou an('a(s sela2ens as %en#enas5
#ra4()os )e #erras )o I'"&r(o e )e 0ora )ele5 e e0e#uou
2enerosas )(s#r(,u(Des )e )(nCe(ro. Cele,rou uns Ao2os
#r(un0a(s5 "ara os qua(s 0e4 (r a#ores e 2la)(a)ores )e #o)as
as "ar#es. V('os )uran#e seu 2oerno re"resen#aDes )e
#o)o o #("o )e es"e#$%ulos5 e' #o)os os #ea#ros
s('ul#anea'en#e5 e %er('7n(as rel(2(osas %ele,ra)as )uran#e
#o)a a no(#e5 a ('(#a1o )os '(s#&r(os. Elas se %Ca'ara'5
en#1o5 )e Jo2os Se%ulares "orque se %ele,rara' quan)o
10
Ca(a' "assa)o #r6s 2eraDes )es)e os @l#('os5 se2un)o se
)(4(a. Os 'ensa2e(ros 0ora' )e u' la)o a ou#ro )e Ro'a e
)a Pen+nsula I#$l(%a5 %ono%an)o a #o)os os que
en%on#raa' "ara %on#e'"lar Ao2os que nun%a Ca(a' (s#o
an#es e que nun%a 'a(s er(a'. Ass('5 re%or)aa' que o
(n#eralo en#re u'a %ele,ra1o e a se2u(n#e (a al&' )a ()a
)e u' Co'e'8 -Qero)(ano5 III5 F.;B:=/.
Des#e 'o)o5 na %on%e"1o )e Qero)(ano5 a "ro'o1o )e Ao2os equ(al(a L )(s#r(,u(1o )e
)(nCe(ro5 na #en#a#(a )e %onse2u(r o a"o(o )a "le,e )e Ro'a. Con#u)o5 ele se esque%e que a
"resena nos Ao2os e nas ou#ras %er('7n(as a#(n2(a $r(os ou#ros es#ra#os so%(a(s. Os Jo2os
Se%ulares 0ora'5 se' )@()a5 %ele,raDes 2ran)(osas5 "o(s 0ora' #ra4()os an('a(s5 a#ores e
2la)(a)ores )e #o)as as "ar#es5 o%u"ara'Bse #o)os os es"aos )e Ro'a )e)(%a)os Ls
%ele,raDes5 (n)(%an)o que elas 0ora' )e )(ersos #("os5 $r(os r(#ua(s rel(2(osos 0ora'
e'"reen)()os e #o)os os Ca,(#an#es )o I'"&r(o5 "r(n%("al'en#e )a Pen+nsula I#$l(%a5 0ora'
%on()a)os a %o'"are%er. P(erre Gr('al en0a#(4a que os Jo2os e' Ro'a era' 'a(s que
es"e#$%ulos. Era' 'o'en#os )e reun(1o )a %()a)e e' #orno )e seus )euses5 "o(s5 "ara ele5 os
Jo2os #(nCa' 0unDes ('(nen#e'en#e rel(2(osas )e a2ra)e%('en#o Ls "o#6n%(as "ro#e#oras5 o que
se (n%ula )(re#a'en#e Ls %o'e'oraDes )os Jo2os Se%ulares -Gr('al5 :;;;:FHBF>/. As 0es#as
#a',&' era' 'o'en#os "r((le2(a)os "ara se 0o'en#ar a sol()ar(e)a)e en#re os seus
"ar#(%("an#es5 )e'ons#rar r(que4a e "ra4er5 "or (sso se )oaa' nes#es 'o'en#os al#ares5 #e'"los5
ar%os e ou#ros "r&)(os "@,l(%os -Me(er5 :;;?:>>/. Por#an#o5 o 2oernan#e se (n#eressou e' )(ul2ar
a real(4a1o )es#es Jo2os "or 'ensa2e(ros e 'e)(an#e a %unCa2e' )e 'oe)as.
Q$ 'oe)as %unCa)as e' Ro'a que 0es#eAa' a o%orr6n%(a )os Jo2os5 %o'o ses#&r%(os
%o' o ,us#o )e Se"#+'(o no anerso e a ('a2e' )e Se"#+'(o ela)o5 0a4en)o sa%r(0+%(os so,re u'
al#ar5 la)ea)o "or Q&r%ules e Oa%o5 %o' a le2en)a C$S. III. LVD. SAEC. %EC. S. C. -RIC5 IV5 n.
?I: e OMC5 V5 n. FH</5 ou %o'o )en$r(os5 #a',&' %unCa)os e' Ro'a5 que #ra4e' o ,us#o )e
Cara%ala no anerso e Oa%o e Q&r%ules no reerso %o' a le2en)a C$S. LVD$S. SAECVL. %EC.
-RIC5 IV5 n. ?H A e O/. Q$ #a',&' )u"7n)(os e ases5 %unCa)os e' Ro'a5 %o' o ,us#o )e Se"#+'(o
no anerso e Oa%o e Q&r%ules no reerso5 %o' a 'es'a le2en)a )os ses#&r%(os -OMC5 V5 n. FHH A
e O/5 e ses#&r%(os e ases %unCa)os e' Ro'a %o' o ,us#o )e Cara%ala no anerso e5 no reerso5 a
('a2e' )e Cara%ala 0a4en)o sa%r(0+%(os so,re u' al#ar5 la)ea)o "or Q&r%ules e Oa%o5 %o' a
'es'a le2en)a )os )en$r(os -OMC5 V5 n. FH> e FHI/. Por#an#o5 o que se 6 & a re"e#(1o )e
('a2ens nas 'oe)as )e Se"#+'(o e )e Cara%ala5 os )o(s Au2us#os )o 'o'en#o5 que 0(4era'
Aun#os $r(os r(#ua(s )uran#e os Jo2os5 sen)o "ro#e2()os a',os "elas )((n)a)es "ro#e#oras )a
%()a)e na#al )e Se"#+'(o.
ConCe%eBse 'elCor a real(4a1o )es#a %o'e'ora1o "elas Acta )os Ao2os real(4a)os "or
Seero5 que 0ora' en%on#ra)as e' :;<: e' Taren#o -CIL5 VI5 n. <G<GI a <G<<I/5 (n0el(4'en#e5
11
,as#an#e 0ra2'en#$r(as. Por sua an$l(se5 sa,e'os que #o)a a 0a'+l(a ('"er(al "ar#(%("ou )as
a#(()a)es "ro'o()as e5 "r(n%("al'en#e5 )as %er('7n(as rel(2(osas. Os C7nsules )o ano )os Jo2os
0ora' C(lo e L(,o5 'as 0o( Seero que' )(r(2(u os r(#os Aun#o %o' Cara%ala5 que A$ era Au2us#o
)es)e :;F ).C.5 #en)o #a',&' ao seu la)o Plau#(ano5 que era so2ro )o imperator destinatus )es)e
as %o'e'oraDes )os decennalia. Sa,eBse que $r(os r(#os 0ora' e'"reen)()os no Ca'"o )e
Mar#e5 o que 2aran#(a5 na (s1o )e F. Coarell(5 u' %er#o #oque '(l(#ar e #r(un0al Ls %o'e'oraDes5
"o(s5 se2un)o ele5 os Jo2os #(nCa' u' la)o pro (ictoria e ou#ro pro (aletudine -Coarell(5 :;;<:G<;/5
A$ que s3 %o' a (irtus )os 2oernan#es se "o)er(a 2aran#(r a "er'an6n%(a )o I'"&r(o. Des#e 'o)o5
s1o %ele,raDes #an#o '(l(#ares quan#o %+(%as e rel(2(osas.
A I'"era#r(4 J@l(a Do'na5 es"osa )e Se"#+'(o Seero5 #ee "a"el )e )es#aque no se2un)o
)(a )a 0es#a5 quan)o %a"(#aneou u'a 2ran)e "ro%(ss1o )e ::= 'a#ronas ro'anas5 )en#re as qua(s
ela era a "r('e(ra5 e os r(#os e' Conra )e Juno Re2(na. Jun#o %o' ela #a',&' es#aa' )uas
Ves#a(s5 Nu'+s(a Ma*('(lla e Ter6n%(a Fl$ola5 %o'o ('os an#er(or'en#e. Sa,eBse que es#a
l(2a1o )e J@l(a %o' as 'a#ronas era an#(2a. Ela res#aurou "ara as matronis -'ulCeres )e
sena)ores5 %aale(ros e al#os o0(%(a(s )o e*&r%(#o5 "r(n%("al'en#e/ u' e)(0+%(o es"e%(al'en#e
%ons#ru+)o "ara suas reun(Des "or Sa,(na5 es"osa )e A)r(ano5 no se2un)o s&%ulo -CIL5 VI5 n. ;;?/.
Na se2un)a no(#e5 #a',&' 0ora' 0e(#os r(#os e' Conra )e Il(#CSa5 a )eusa )os Jo2os
Se%ulares5 que era %ul#ua)a e' Taren#o5 %uAa equ(alen#e ro'ana ser(a Juno Lu%(na5 que "res()(a
os nas%('en#os. Po(s es#aa se %o'e'oran)o5 an#es )e #u)o5 o nas%('en#o )e u' noo s&%ulo5 )e
#e'"os noos. Des#a 'ane(ra5 Coue no se2un)o )(a u'a 0or#e "resena 0e'(n(na nas
0es#(()a)es. E o %asa'en#o )e Cara%ala %o' Plau#(la e' G=G ). C. 2aran#(a u'a ('a2e' )e
%on#(nu()a)e asse2ura)a e )e es#a,(l()a)e "er"&#ua. Na #er%e(ra no(#e5 era' %o'e'ora)os a
0er#(l()a)e )a #erra5 a Aus#(a Cu'ana e )((na5 que )e(a' ser (nse"ar$e(s5 e o so,erano que n1o
)eer(a 'orrer5 ao 'enos "or (n#er'&)(o )a 'e'3r(a )e suas ,oas aDes L 0ren#e )o 2oerno.
A %o'e'ora1o )os Jo2os Se%ulares era (s#a %o'o o #e'"o )e a2ra)e%er e )e 2aran#(r
"ara o 0u#uro u' #e'"o )e 0el(%()a)e e a,un)Jn%(a5 "or (sso n1o & )e se es#ranCar que $r(as
'oe)as )es#e "er+o)o #enCa' s()o %unCa)as %o' as le2en)as %elicitas "emporum no reerso
-OMC5 V5 n. G?> O P )en$r(o %unCa)o e' Ro'a/5 ou %elicitas Au'usti -OMC5 V5 n. G?I a G?F P
)en$r(os %unCa)os e' Ro'a/5 ou %elicitas Saeculi -OMC5 V5 n. G?; P aureo %unCa)o e' Ro'a/5
ou Laetitia "emporum +OMC5 V5 n. GF< P aureo %unCa)o e' Ro'a/5 ou Roma Aeterna -OMC5 V5 n.
G;H P )en$r(o %unCa)o e' Ro'a/5 e' seus reersos5 quase #o)as %o' a "resena )e Se"#+'(o5
la)ea)o "or Ge#a e Cara%ala5 nas ('a2ens )os reersos5 (n)(%an)o a %on%3r)(a 0a'(l(ar e a
%on#(nu()a)e )o I'"&r(o.
O o,Ae#(o 0un)a'en#al )as %ele,raDes se%ulares era asse2urar a so,re(6n%(a )a
%()a)e a#& o s&%ulo se2u(n#e. U'a "reo%u"a1o "re)o'(nan#e era o,#er o 0aor )os )euses "ara
que os %()a)1os 0osse' "ou"a)os )e )oenas e )e e"()e'(as. Era ('"or#an#e #a',&' 2aran#(r
e' al2u' 'o'en#o )a 0es#a o %ul#o L Dea Roma, a "r3"r(a en%arna1o )o "o)er )a %()a)e 0ren#e
12
ao I'"&r(o %onqu(s#a)o5 e o %ul#o L Juno !oneta, a re"resen#a1o )a r(que4a e )a a,un)Jn%(a
('"er(a(s -Or(n)UA'our5 :;?G::<<HB:H:?/.
Por (sso5 o 'a(s ('"or#an#e nas %o'e'oraDes era 2aran#(r a "ro#e1o )os )euses "ara
'a(s %en#o e )e4 anos )e a,un)Jn%(a "ara o I'"&r(o e seus Ca,(#an#es. Seero n1o "er)eu a
o%as(1o )e (nau2urar "or u' 2es#o s(',3l(%o5 e*a#a'en#e a real(4a1o )os Jo2os5 u'a noa era
)e ale2r(a e )e 0e%un)()a)e que #o)o o I'"&r(o es"eraa -Ga2&5 :;<H:IF/. Tan#o que5 an#es )a
real(4a1o )os Jo2os5 %os#u'aaBse es"erar o sur2('en#o )e "ro)+2(os5 que era' (n#er"re#a)os
"elos ar@s"(%es %o'o s(na(s )o (n+%(o )e u' noo #e'"o -Coarell(5 :;;<:G:;/. No %aso )os
Seeros5 o 0(nal )a 2uerra %on#ra os Par#os %o' a (#3r(a "ara os ro'anos era u' ,o' s(nal )a
"ro#e1o )os )euses aos noos #e'"os )e "a4.
Cara%ala5 0(lCo e su%essor )e Se"#+'(o Seero5 #a',&' "ro'oeu $r(as 0es#as ao lon2o
)e seu 2oerno. NenCu'a %o' o ,r(lCo e a %a"a%()a)e )e %oes1o )e'ons#ra)as "ela
%o'e'ora1o )os decennalia e )os Jo2os Se%ulares "ro'o()os "or seu "a(. Ele es#aa se
"re"aran)o "ara real(4ar a 2ran)e %o'e'ora1o )os seus (icennalia %o'o Au2us#o e Imperator5
(s#o &5 os (n#es anos )e seu 2oerno5 quan)o 0o( assass(na)o e' G:? ).C.5 "o(s Ca(a re%e,()o
es#e #+#ulo a"3s as (#3r(as %onse2u()as )uran#e as "r('e(ras 2uerras "$r#(%as e' :;F ).C.5 a(n)a
no 2oerno )e Se"#+'(o. A(n)a quan)o Ge#a es#aa (o5 eles "ro'o(a' Aun#os Ao2os e' Ro'a
-Qero)(ano5 IV5 H.G/. Vuan)o "assou a 2oernar so4(nCo5 a"3s o assass(na#o )e Ge#a5 %on#(nuou a
"ro'oer e a ass(s#(r os Jo2os no circus -Qero)(ano5 IV5 I.H/.
D(on C$ss(o #a',&' narrou $r(os Jo2os e %er('7n(as "ro'o()os "or Cara%ala5
"r(n%("al'en#e5 "orque 2os#aa )e ass(s#(r os es"e#$%ulos e5 )e 'u(#os )eles5 "ar#(%("ou
)(re#a'en#e -D(on C$ss(o5 LNNIII5 :F.<BH/
:=
. Ass(s#(u5 "or e*e'"lo5 )uran#e o 2oerno )e Seero5 a
%ele,ra1o )as Sa#urn$l(as5 %o'e'ora)as %o' a e*e%u1o )e se(s 2ran)es %orr()as )e ,(2as no
C(r%o M$*('o -D(on C$ss(o5 LNNVI5 :.</5 "oss(el'en#e %on#an)o %o' a "resena )o "r3"r(o
I'"era)or5 que era5 ass('5 (s#o "ela "o"ula1o )e Ro'a e "o)(a ou(r os seus %la'ores.
Cara%ala #a',&' "ro'oeu u'a 2ran)e 0es#a "ara %o'e'orar as Sa#urn$l(as5 e a"roe(#ou o 0a#o
)e a "o"ula1o es#ar enol()a %o' es#a %o'e'ora1o "ara ar'ar o assass(na#o )o (r'1o e "ara
le$Blo a %a,o -D(on C$ss(o5 LNNVIII5 G.:/.
Es#a #$#(%a usa)a "or Cara%ala5 )e #ra'ar u' assass(na#o )uran#e u'a 2ran)e
%o'e'ora1o "@,l(%a5 A$ Ca(a s()o "os#a e' "r$#(%a "or ele e' ou#ra o%as(1o. N1o nos
esquea'os que ele Ca(a #ra'a)o o assass(na#o )e Plau#(ano e o "7s e' "r$#(%a )uran#e a
%o'e'ora1o )os an%es#ra(s 'or#os5 u'a 0es#a real(4a)a %o' )(re(#o a Ao2os e ,anque#es no
Pal$%(o5 na qual se %o'e'oraa' os I'"era)ores )e(0(%a)os. Fo( )uran#e u' )os ,anque#es que
Cara%ala a%usou Plau#(ano )e %onAurar %on#ra Se"#+'(o5 a%usa1o que resul#ou na 'or#e )e
Plau#(ano -D(on C$ss(o5 LNNVII5 <.H/.
D(on C$ss(o a%usaa Cara%ala )e 2as#ar 'u(#o )(nCe(ro %o' os sol)a)os e %o' a
"ro'o1o )e Jo2os -!%o' an('a(s sela2ens e %aalos8/ -D(on C$ss(o5 LNNVIII5 :=.:BH/. Narrou
#a',&' u' 2ran)e %o',a#e )e 2la)(a)ores5 "ro'o()o "or Cara%ala5 "ara %o'e'orar o seu
13
an(ers$r(o -D(on C$ss(o5 LNNVIII5 :;.:/5 en0a#(4an)o o uso )a "r$#(%a %o'e'ora#(a "ara %Ca'ar a
a#en1o )os s@)(#os. Se2un)o G. Du'&4(l5 )uran#e u'a %o'e'ora1o )e an(ers$r(o )e u'
so,erano5 na real()a)e5 o que se 0es#eAaa era o seu 'enius, sua "ersonal()a)e5 sua %a"a%()a)e
)e a1o5 "or (sso a %o'e'ora1o )eer(a ser "@,l(%a5 "o(s os resul#a)os )e suas aDes #a',&'
era' "@,l(%os -Du'&4(l5 :;F<:FI/5 Aus#(0(%an)oBse os 2ran)es 2as#os %o' as 0es#(()a)es.
Por#an#o5 %o'o a0(r'a A . Mo'(2l(ano5 as es#$#uas5 os #e'"los5 os sa%er)o#es5 os Ao2os5 os
sa%r(0+%(os e ou#ros a#os %er('on(a(s que se e*e%u#aa' e' Conra )o I'"era)or aAu)aa' a 0a46B
lo "resen#e: #a',&' aAu)aa' o "oo a e*"ressar seu "r3"r(o (n#eresse na %onsera1o )o
'un)o e' que ((a' -Mo'(2l(ano5 :;;G::?=/. Co'e'orar o 2oernan#e era #a',&' 0es#eAar a
'anu#en1o )a s(#ua1o (2en#e. Ass('5 ao anal(sar'os )uas )as 'a(ores %ele,raDes e*e%u#a)as
no 'un)o ro'ano5 ou seAa5 os Jo2os Se%ulares e os decennalia "ro'o()os "elo Pr+n%("e
Se"#+'(o Seero5 "o)e'os "er%e,er %o'o o es"ao 0es#(o era u#(l(4a)o "ara )(ul2ar a ('a2e'
"os(#(a )o so,erano5 "r$#(%a es#a que "er'ane%eu "resen#e a#& o 'un)o %on#e'"orJneo.
OIOLIOGRAFIA
:/ FONTES
CASSIO DIONE. Storia Romana. Tra)u4(one )( Alessan)ro S#ro""a. M(lano: OUR5 :;;F.
Catalo'ue du !use du Capitole. Par(s: PaSo#5 :;:G.
Dio,s Roman -istor.. En2l(sC #ransla#(on ,S Earnes# CarS. Lon)on: W(ll(a' Qe(ne'ann5:;I:. .;
- TCe Loe, Class(%al L(,rarS /.
ERODIANO. Storia dell,Impero Romano dopo !arco Aurelio. Tes#o e ers(one )( F(l(""o CLssola.
F(ren4e: Sanson(5 :;I?.
QERODIANO. -istoria del Imperio Romano despus de !arco Aurlio. Tra)u%%(3n S no#as "or
Juan J. Torres Es,arran%C. Ma)r(): Gre)os5 :;F>.
QTRODIEN. -istoire de l,Empire Romain aprs !arc-Aurle. Tra)u(# e# %o''en#& "ar Den(s
Roques. Par(s: Les Oelles Le##res5 :;;=.
MATTINGLX5 Q.E SXDENQAM5 E. A . -e)./. "/e Roman Imperial Coina'e. Lon)on: S"(nY an) Son5
:;<I. V. H5 "ar#es : e G.
ZZZZZZZZZZZZZZZ -e)./. Coins o) t/e Roman Empire in t/e 0ritis/ !useum. Lon)on: Or(#(sC
Museu'5 :;>=. V.>.
"/e Scriptores -istoriae Au'ustae. En2l(sC #ransla#(on ,S Da() Ma2(e. Lon)on: W(ll(a'
Qe(ne'ann5 :;><. V. : e G -TCe Loe, Class(%al L(,rarS/.
G/ OORAS GERAIS
14
APOSTOLID[S5 J.BM. $ Rei-!12uina. Oras+l(a: E)un,5 :;;<.
OAOELON5 J. Le Por#ra(# )ans lUAn#(qu(#& )UA"r9s les Monna(es. Par(s: PaSo#5 :;>=.
ZZZZZZZZZZZ. \ Pro"os )Uun Aureus )e Se"#('e S&9re au TS"e )e la Gal9re. Re(ue
Numismati2ue. Par(s5?::H;B:><5:;H>.
OIRLEX5 A . Septimius Se(erus3 "/e A)rican Emperor. Lon)on: ESre an) S"o##(s]oo)e5 :;?:.
ZZZZZZZZZZ. TCe Cou"s )UE#a# o0 #Ce Xear :;<. 0ouner 4a/r&uc/er. Oonn5:I;:GH?BGF=5:;I;,.
ZZZZZZZZZZ. Se"#('(us Seerus5 Pro"a2a#or I'"er((. In: Actes du I# Con'rs International
d,5tudes sur les %rontires Romaines. Ou%ares#(: A%a)e'(%(5 :;?H. P.G;?BG;;.
ORINDUAMOUR5 P. LUOr(2(ne )es Jeu* S&%ula(res. Au)stie' Nieder'an' und Romisc/en 6elt.
Oerl(n5G-:I/5 "ar#e G::<<>B:HG=5:;?G.
CAMPOELL5 J. O. "/e Emperor and t/e Roman Arm.. O*0or): Claren)on Press5 :;FH.
ZZZZZZZZZZZZZZ. "/eRoman Arm.. Lon)on: Rou#le)2e5 :;;H.
CAPELATO5 M. Q. R. !ultid7es em Cena. Ca'"(nas: Pa"(rus5 :;;F.
CQASTAGNOL5 A. Les F6#es D&%ennales )e Se"#('eBS&9re. 0ulletin de la Socit Nationale des
Anti2uaires de %rance. Par(s5 ?:;:B:=?5:;FH.
ZZZZZZZZZZZZZZZZZZ. As"e%#s Con%re#s e# Ca)re To"o2ra"C(que )es F6#es D&%ennales )es
E'"ereurs L Ro'e. In: L,8r&s3 Espace 8r&ain et -istoire. Ro'e: T%ole Frana(se )e Ro'e5 :;F?.
P.H;:B>=?.
COARELLI5 F. No#e su( Lu)( Sae%ulares. In: Spectacles Sporti)s et Scni2ues dans le !onde
5trusco-Itali2ue. Ro'e: T%ole Frana(se )e Ro'e5 :;;<. P.G::BGH>.
FRANCQI5 L. Ricerc/e sull,Arte di Et9 Se(eriana in Roma. Ro'a: LUEr'a )( Ore#s%Cne()er5 :;I=.
GAGT5 J. Les Jeu* S&%ula(res )e G=H a". J.BC. e# la DSnas#(e )es S&9res. !lan'es
d,Arc/olo'ie et d,-istoire de l,5cole %ran:aise de Rome. Par(s5>::<<B?F5:;<H.
ZZZZZZZ. TCe PsS%Colo2S o0 #Ce Ro'an I'"er(al Cul#. Dio'enes. Ro'e5<H:HHBI>5:;I:.
ZZZZZZZ. Les Pra#(ques Ma2(ques )UT"("Can(e RoSale P Oas(l&(a P e# la MSs#(que I'"&r(ale au* IIe.
e# IIIe. S(9%les. Au)stie' Nieder'an' und Romisc/en 6elt. Oerl(n5G-:I/5 "ar#e <:G<FGBGH=<5:;FI.
ZZZZZZZ. 0asilia. Par(s: Les Oelles Le##res5 :;IF.
ZZZZZZZZZ. La TC&olo2(e )e la V(%#o(re I'"&r(ale. Re(ue -istori2ue. Par(s5:?:::BH<5:;<<.
GRIMAL5 P. Rome. Ro'e: T%ole Frana(se )e Ro'e5 :;FI. T.G.
ZZZZZZZZZZ. El Alma Romana. Ma)r(): Es"asa Cal"e5 :;;;.
LESUISSE5 L. La No'(na#(on )e lUE'"ereur e# le T(#re )UI'"era#or. L,Anti2uit Classi2ue.
Oru*elles5<=:H:>BHGF5:;I:.
MCFAXDEN5 D. TCe R(se o0 #Ce Pr(n%e"sU Jur(s)(%#(on W(#C(n #Ce C(#S o0 Ro'e. 6as/in'ton
8ni(ersit. Studies. WasC(n2#on5:=-G/::F:BGIH5:;G<.
ZZZZZZZZZZZZZ. "/e -istor. o) t/e "itle Imperator under t/e Roman Empire. CC(%a2o: Un(ers(#S
Press5 :;G=.
MEIER5 C. Pol;tica e ra:a. Oras+l(a: E)un,5 :;;?.
MILLAR5 F. "/e Emperor in t/e Roman 6orld. Lon)on: Du%Y]or#C5 :;;G.
15
ZZZZZZZZ. A Stud. o) Cassius Dio. O*0or): Claren)on Press5 :;IH.
ZZZZZZZZ. E'"erors a# WorY. 4ournal o) Roman Studies. Lon)on5>?:;B:;5:;I?.
ZZZZZZZZE SEGAL5 E. -e)./. Caesar Au'ustus3 Se(en Aspects. O*0or): Claren)on Press5 :;FH.
ZZZZZZZZ. Les Con2(a(res L Ro'e e# la Monna(e. In: GIOVANNINI5 A . -e)./. Nourrir la Pl&e.
^assel: F. Re(nCar)#5 :;;:. P. :H<B:>;.
SCQUCQQARDT5 W. Q. Ar2ueolo'ia. L(s,oa: Mer()(ana5 :;?G.
SEGALEN5 M. Ritos e Rituais. L(s,oa: Euro"aBA'&r(%a5 G===.
TEJA5 R. Il Cer('on(ale I'"er(ale. In: MOMIGLIANO5A .E SCQIAVONE5 A . -)(r./. Storia di Roma.
Tor(no: G(ul(o E(nau)(5 :;;<. V.<-:/5 ".I:<BIHG.
VERA5 D. La Pole'(%a %on#ro lUA,uso I'"er(ale )el Tr(on0o. Ri(ista Storica dell,Antic/it9.
Oolo2na5:=:F;B:<G5:;F=.
16

Pro0essora )e Q(s#3r(a An#(2a e Me)(eal )a Un(ers()a)e Fe)eral )e Go($s. Mes#re e' Q(s#3r(a So%(al "ela
USP e Dou#oran)a e' Q(s#3r(a E%on7'(%a na USP.

Ca)a aureo al(a %e' ses#&r%(os5 en#1o5 Coue )u4en#os '(l ,ene0(%($r(os )a )(s#r(,u(1o )e )(nCe(ro e0e#(a)a
"or Se"#+'(o5 sen)o qu(n4e '(l Pre#or(anos -Van Oer%Ce'5 :;<;:G;/. V()e #a',&': CCas#a2nol5 :;FH:;F5 #e*#o
no qual ele )e0en)e que os aureos 0ora' )a)os a"enas "ara os Pre#or(anos. A "le,e #er(a re%e,()o o alor )e
)e4 aureos e' )en$r(os -G>=/ e ses#&r%(os -:===/5 'as n1o se #e' %o'o %o'"roar es#a C("3#ese.

So,re a ('"or#Jn%(a )a )a#a1o )o "o)er #r(,un+%(o5 renoa)o anual'en#e5 "ara a %a#alo2a1o )as 'oe)as e
"ara o es#u)o )o Pr(n%("a)o5 ()e: Ma##(n2lS5 :;<=:?FB;:E Qa''on)5 :;<F:>GBI:E SnS)er5 :;<F:IGBI;.

Le',re'os que Se"#+'(o era Au2us#o )es)e :;< ).C. e Cara%ala )es)e :;F ).C. Ge#a s3 re%e,er(a o #+#ulo
e' G=; ).C.

Para CCas#a2nol5 os an('a(s (os ser(a' os#ras5 %rus#$%eos e "equenos "e(*es -CCas#a2nol5 :;FH:;;/.

O corocottas ser(a #("o )e C(ena -CCas#a2nol5 :;FH:;;/.

Se2un)o D. L. ^enne)S5 a "ar#(r )e an$l(ses e"(2r$0(%as5 Se"#+'(o #er(a #a',&' a'"l(a)o as 0ron#e(ras )a
Ar$,(a -^enne)S5 :;F=:F?;BFFI/.

Co'o a0(r'a W(l0r(e) N(""el5 e' Ro'a5 os #ea#ros e o %(r%o era' arenas nas qua(s o Pr+n%("e e a "le,e se
en%on#raa'5 "or (sso era ('"or#an#e que os 2oernan#es "oss(,(l(#asse' es#es en%on#ros 'e)(an#e a
"ro'o1o )e een#os nes#es es"aos "@,l(%os -N(""el5 :;;>:F?/.

S&r(e %an7n(%a & a )eno'(na1o )a)a Ls %o'e'oraDes que u#(l(4a' s&%ulos )e ::= anos -Coarell(5
:;;<:G:</.

A %ele,ra1o )e Au2us#o 0o( a qu(n#a )a Q(s#3r(a )e Ro'a -:? a . C./e a )e Do'(%(ano 0o( a se*#a -FF ). C./5
#en)o Ca()o a %ele,ra1o )e Ao2os (rre2ulares )uran#e o 2oerno )e Cla@)(o -H? ). C./ -Ga2&5 :;<H:H;/.
1=
Nes#a "assa2e'5 D(on C$ss(o narrou 2ran)es Jo2os -:H )(as/ "ro'o()os "or C7'o)o no An0(#ea#ro5 que ele
ass(s#(u Aun#o %o' ou#ros sena)ores e %aale(ros5 nos qua(s es#e I'"era)or a"are%eu es#()o )e Q&r%ules5
%ausan)o 'e)o na "le,e e nos sena)ores -D(on C$ss(o5 LNNIII5 G=.< a G:.:/. D(on #a',&' ressal#a que 'es'o
nos %ur#os 2oernos5 %o'o 0o( o )e D+)(o Jul(ano5 os Pr+n%("es n1o )e(*aa' )e "ro'oer %er('7n(as e 0es#as
"@,l(%as. D+)(o Jul(ano5 "or e*e'"lo5 "ro'oeu ,anque#es e "eas )e #ea#ro -D(on C$ss(o5 LNNIV5 :H.G/.

Вам также может понравиться