Вы находитесь на странице: 1из 8

RolandoAstaritaLaestatizacindeYPF

LaestatizacindeYPF
YPFrecuperada.Patrias,coloniano.Elcartel,colgadoenunaavenidamuytransitada
delsurdelGranBuenosAires,yfirmadoporelpartidoComunista,resumeelentusiasmo
quehadespertadoenlapoblacin,yenampliossectoresdelaizquierda,laexpropiacin
departedelpaqueteaccionariodeYPF.Dadoquepersonalmentenocompartoeste
entusiasmo,enloquesiguepresentoalgunasreflexionessobreelsignificadodeesta
medida.Miobjetivoes,enprimerlugar,ubicarlaestatizacindeYPFentendenciasque
estnoperandoanivelmundial,yensuperspectivahistrica.Ensegundotrmino,
analizarlamedidaenrelacinalmodeloKdecrecimiento.Entercerlugar,argumentar
porqunoestamosantelavueltadelestatismoanterioralasprivatizacionesdel90.Esta
notasecomplementaconotrasqueheescritosobreelcapitalismodeEstado(veraqu).
QuesunaempresacapitalistadeEstado?
Elprimerpuntoasealaresquesehaproducidoungirobastanteimportanteenlanocin
mismadequseentiendeporunaempresacapitalistadeEstado(enadelante,ECE).
Hacealgunasdcadasatrseltemaparecaclaro:unaECEerapropiedaddelEstado,y
ladirigaundirectorionombradoporelEstado.EnArgentina,losejemplostpicoseran
YPF,ENTEL,AerolneasArgentinas,ysimilares.Poreso,todavaafinesdelosaos
1980,cualquieraperturadelapropiedadalcapitalprivadoeraentendidacomouna
privatizacin.As,porejemplo,lapropuestadeRodolfoTerragno,ministrodelgobierno
deAlfonsn,dequeYPF,yotrasECE,salieranabolsaycolocaranel49%desusstocks
accionariosentreinversoresprivados,paraqueelEstadoretuvierael51%,fue
considerada,lisayllanamente,unaprivatizacin(ypormuchos,unatraicinalapatria).
Hoy,sinembargo,lacompraporpartedelEstadodel51%delasaccionesdeYPF
parecehabilitarparacalificarladeempresaestatal,ysaludarlamedidacomounactode
liberacinnacional.Estomuestraentoncesqueenlaactualidadexistendiversosgrados
deinjerenciaestatal,yqueloslmitesentreloprivadoyestatal,enalgunamedida,sehan
difuminado.Segnalgunoscriterios,sonECEaquellasempresasenlasqueelEstado
tieneuncontrolsignificativo.LaUNCTAD,porejemplo,consideraECEalasempresasen
queelEstadotienemsdel10%delpaqueteaccionario.Poreso,ydeacuerdoaeste
criterio,SudfricatendramsempresasmultinacionalesestatalesqueChina(54contra
50),eYPFhabrasidounaECEhasta1999.OtrosconsideranECEaquellasempresas
quesontotalmentepropiedaddelEstado.EselcriterioqueaplicalaOCDEparaanalizar
lasituacinenChina.YotrossoloconsideranestatalesalasempresasenqueelEstado
espropietariodemsdel50%delasacciones.Endefinitiva,yvolviendoaYPF,sela
considerara"estatal"segnloscriteriosactuales,peronodeacuerdoalosparmetros
1
RolandoAstaritaLaestatizacindeYPF
"estatistas"anterioresalos90.Algoascomoquela"patria"quehoyreivindicaelPCes
unapatria"al51%"(ycotizandoenbolsa,dichoseadepaso).
ECEyglobalizacin
Lasegundacuestinaanalizarserelacionaconlaideaquetienenmuchossectoresdela
izquierdaprogresista,dequeelconflictofundamentaldelapocaestplanteadoen
trminosEstadoversusmercado,ymsprecisamente,Estadonacionalversus
globalizacin.Segnesteenfoque,laaccindelEstadoseoponealavoracidadsin
lmitesdelosmercadosyloscapitalesprivados.LasECE,enparticularlasque
pertenecenalospasesatrasados,pondranvallasalhambreincesantedegananciasde
lascompaastransnacionales,quesedespliegananivelplanetario,arrasandoconlas
naciones.PorlocuallaestatizacindeYPFseraunamedidacasirevolucionaria.
Peroestoesloquediceelmito,noloquesucede.Dehecho,lasECE,incluidaslasde
lospasesatrasados,sonpartcipesactivasdelaglobalizacin.Enesteterrenonohay
contradiccinnienfrentamiento,sinocomplementacin.SegnlaUNCTAD,en2010
habaunas650empresasmultinacionalesestatales,queposean8500afiliadasexternas
alolargodelplaneta.Apesarderepresentarel1%delasempresastransnacionales,
estasgrandesempresasfueronresponsablesporel11%delasinversionesextranjeras
directas.Enesteuniverso,lasECEdelospasesatrasadosydelaseconomasen
transicintienenunpesosignificativo:abarcanel56%delastransnacionalesestatales.
EstonosestmostrandoqueestasECEseintegranperfectamenteenlamundializacin
delmercado.Nohayaquunconflictodefondoconelmercadoylasleyesdela
valorizacin.LasECEdelospasesatrasadosexplotanmanodeobrayparticipandela
extraccindeplusvalaencombinacinconlasempresasprivadas,depases
adelantadosyatrasados,enlosmsdiversospases.
Adems,elncleodeestasECEestconformadoporpetroleras.stasposeenlamayor
partedelasreservasmundiales:las13principalespetrolerasdepasestradicionalmente
consideradosnoimperialistascontrolanel75%delasreservasmundiales(The
Economist(21/01/12).ExxonMobil,lamsgrandedelasquesontotalmenteprivadas,
ocupaellugarundcimo.LascompaasestatalesdeIrn,ArabiaSaudita,Venezuela,
Kuwait,Rusia,Qatar,Irak,UnindeEmiratosrabes,Libia,ChinayNigeriafiguranentre
lasprincipalespropietariasdelasreservasprobadasdegasypetrleo.Aramcode
ArabiaSauditayNIOCdeIrnposeen,cadauna,aproximadamenteel10%delas
reservastotales.AestohabraqueagregarlasestatalesPemex,deMxico,Petrobrsde
BrasilyPetronasdeMalasia.Estascompaasmsomenosrutinariamentehacentratos
congobiernosycapitalistaslocales,conlosqueacuerdanlascondicionesenquerealizan
susinversiones.SetrataderelacionesentreEstadosyempresascapitalistas,defuerza
2
RolandoAstaritaLaestatizacindeYPF
desigual,quenegociansusparticipacionesenlaplusvalageneradaenelnegocio.Las
relacionesqueestablecaRepsolconArgentinanoerancualitativamentedistintasdelas
queestablecePetrobrsconArgentina,oconcualquierotropaslatinoamericano,olas
quepudieranhaberestablecidoloschinossistoshubieranterminadocomprando
Repsol(ChinahabrallegadoaunacuerdoconRespsolparacomprarYPF,pocoantes
delanunciodelgobiernoK).
Enestemarco,nohaylugarparaquesedesarrolleunconflictocapitalismomundial
Estadonacionalquepudieraderivarenalgntipodergimenburocrticoestatista(los
socialismosreales),ymenosanenlaaplicacindealgnprogramadetransicinal
socialismo,conqueespeculanalgunos.Novaahaberrupturadefondo.
Lacuestinenperspectivahistrica
Vinculadosalaexpropiacin,porestosdascirculandiscursosquenospresentanuna
historiaargentinaplagadadepatriotasyvendepatrias,segnlosfuncionariosdeturno
hayanfavorecidoalcapitalismoestatista,olasprivatizaciones.Enalgunoscasoshabran
sidoentreguistasenlos90,peropatriotas(oparcialmentepatriotas)hoy.As,incluso
Menem,queahoravotarafavordelaexpropiacin,estaraporredimirse.
Lavisinquedefiendoesunpocodistintaaesterelatode"eternautas"yvillanos.Segn
mipuntodevista,aquhubocambiosdeorientacinqueafectaronalconjuntodelas
clasescapitalistasdelospasesatrasados,yqueestuvieroncondicionadospor
circunstanciashistricasysociales.Sibienhaymaticesydiferencias,agrandesrasgos
podemosdecirquedurantedcadas,yhastalacrisisdelaindustrializacinpor
sustitucindeimportaciones,elEstadofueconsideradounapalancaparalaacumulacin.
Enlos1980y1990elgiroprivatistafuegeneralizadoYahoraestaramosenunafaseen
laqueseaceptacomonormallaparticipacindelasECEenlamundializacin,pero
condiferenciasmarcadasconrespectoalaanterioretapaestatista.Aunqueconvirajes
msabruptos,lasuertedeYPFtuvoqueverconestosderroteros.
Recordemosquehistricamentelasempresasestatalescumplieronunrolenla
consolidacindecapitalismolocalesenAmricaLatinayotrasregionesdeltercer
mundo.Esqueenestospaseselcapitalismoprivadonoestabaenposicinde
establecerempresascapacesdeasumirlasinversionesnecesariaseninfraestructura,
energaysimilares.DeahquelaclasedominanteapelaraalaspalancasdelEstado.
Marxdecaqueentantoelcapitalismoesdbil,utilizalasmuletasdelEstado,yquelas
dejacuandosesientelosuficientementepoderoso.Msengeneral,ycontraloquedice
elrelatoneoliberal,larealidadesquelosmercadosnacionalesnuncaseconstruyeron
3
RolandoAstaritaLaestatizacindeYPF
espontneamente.Desdequeelcapitalismoescapitalismo,siemprehuboparticipacin
delEstadoenlaeconoma,yestoseaplicaalospasesatrasados.Lavastaredde
empresasestatales,ydeintervencionismoestatal,almenosenAmricaLatinayen
muchospasesdeAsia,tuvosurazn,histricaysocial,enlanecesidaddecrear
condicionesparalaacumulacindelcapital,eimpulsarla.EstoexplicaqueenArgentina,
porejemplo,tantogobiernosconservadores,nacionalistas,comoprogresistas,hayan
promovidoempresascomoYPF,lastelefnicas,losferrocarrilesolaenerganuclear.
Porotraparte,enestelargoperodo,hubotambinfasesdemayorparticipacinprivada.
Enloquerespectaalpetrleo,sepuedensealarlosacuerdosdePernconlaStandard
Oil,aprincipiosdelos50,luegoloscontratospetrolerosdeFrondizi,ymstardeelplan
Houston,aplicadoporAlfonsn.Loimportanteesqueestosvaiveneseranlaexpresinde
unproblemamsprofundo,queconsistaenquelasempresasdelEstado,alpermanecer
relativamentealmargendeladisciplinaqueimponelaleydelvalor,ydelavalorizacin,
enmuchoscasossedescapitalizaban,yterminaronenfrentandocrecientesdificultades.
LahistoriadeYPFesilustrativa.Porejemplo,bajoladictadura197683laobligarona
endeudarse(ynopararealizarinversiones),yposteriormenteleimpidierontomarseguros
decambio.Comoresultado,en1983YPFestabafuertementeendeudada.Adems,se
privatizaronmuchosserviciosperifricos,locualdiopiealnegociodecontratistas,que
hicieronfortunasacostadeYPF.Enotrasocasiones,sedispusounapolticadeprecios
ruinosaparalaempresa,conelobjetivodeanclarlainflacin.Tambinselaobligabaa
compraraempresasnacionalesinsumosaunpreciomuysuperioralinternacionalera
transferenciadeplusvalaparagruposlocales.Endefinitiva,elcapitalismoestatalnofue
uncantoaladefensadelapatria,comoahoraseloquierepresentar.Diolugara
muchosnegocios,quefavorecieronadeterminadasfraccionesdelaclasedominante.
Estasituacinterminaraporhacercrisis,enArgentina,haciafinalesdelos80yprincipios
delos90.
Privatizacionesylaleydelmercado
Laagravacindelosdficitsfiscales,elpesodelasdeudas,elreconocimientodeque
muchasempresasestatalesestabantecnolgicamenteatrasadas,ylacircunstanciade
queloscapitaleslocalesenfrentabanunacrecientepresindelmercadomundial,
generaronlascondicionesparaelvirajehacialasprivatizaciones.Enlosaos1980esta
presinaumentconlacadadelaURSSydelossocialismosrealmenteexistentes.La
decadenciademuchasECE,palpableafinesdelos80,creelclimaparaquelas
privatizacionesfueranaceptadasporlapoblacin.YPF,enparticular,estaba
descapitalizada,tenabajaproductividadyyasehabaavanzadoensudesarticulacin.
4
RolandoAstaritaLaestatizacindeYPF
Enestacoyunturaseimpusoentonceselnohayalternativaalmercado,ysedesatla
oladeprivatizaciones,conelapoyomayoritariodeloscapitalismoslocales.Amediados
delos90elBancoMundialcalculabaquesehabanprivatizadounas15.000empresas
estatales.Comoenotraspartes,enArgentinalasprivatizacionestambintuvieronel
beneplcitodeprcticamentetodalaclasedominante.Habadiscrepanciasencuantoa
lasformas(elplandeTerragnoyAlfonsnnoeraelmismoqueeldeMenem),peronoen
contenido.Loscapitalesexiganquetodoslossectoresproductivossesometieranalaley
delvalor,ylasprivatizacionessevisualizabancomolavamsrpidayexpeditivapara
lograrlo.Deahlaferocidadconquesedespidierontrabajadores,seanularonbeneficios
sociales,sedejaronpueblosenterosenladesolacin.CuandoMenem,conelapoyode
losKirchner,ydetantospatriotasdehoy,impulsabalasprivatizaciones,estaban
respondiendoainteresesdeclasebiendefinidos.HuboapoyodelCongreso,decmaras
empresarias,delosgrandesmediosy,porsupuesto,delosorganismosinternacionales.
Enestasoperacionesparticiparoncapitalesprivados,nacionalesyextranjeros,
asociadosdelasmsdiversasformas.Compraronapreciodeliquidacinlosactivos,e
hicieronfortunasconsuposteriorvalorizacin.Nohubouna"imposicin"colonialpara
queactuarandelamaneraqueactuaron.Eshoradeterminarconesecuento,la
burguesaargentinaysusgobernantesnoson"oprimidos".Sonexplotadores,que
reclamanlosuyodelamaneraquemslesconvieneencadacoyuntura.
LaventadelasaccionesdeYPFde1999tambinevidenciaquelasrelacionesentreel
capitalextranjeroyelEstadoargentinofuerondenaturalezapuramentecapitalista.Yel
tematienetrascendencia,porquedealgunamaneraestableci,almenosparcialmente,
lascondicionesqueregiranenlos2000.Esqueen1999elgobiernoargentinoacept
queRepsolcompraralasaccionesdeYPFendeudndose.Enconsecuencia,Repsol
estabacasiobligadaatenerunapolticadealtadistribucindeutilidades,ybaja
inversin,porquedebapagarasusacreedoresinternacionales.Paraadquirirla
empresa,Repsolofreci45dlaresporaccin,cuandoestabana33dlares.Sin
embargo,enesemomentolospreciosdelpetrleoestabandeprimidos.Demaneraque
sequedconYPFporpocodinero(1600millonesdedlares),ylaempresapasaserel
apndicedeungrupotrasnacional.Asuvez,elingresodeesodlareslepermitial
Estadocubrireldficitfiscal.MuchosdelosquehoyhablandelaestatizacindeYPF
comodeunactodeliberacinnacional,aplaudieronarabiaresaventa.
PetrleoymodeloK
RepetidasvecessehasealadoqueYPFinvirtipoco,conlaconsecuenciadelabajade
laproduccinydelasreservasestasltimascayeron18%entre1998y2010.Elao
pasadoelpasdebiimportarpetrleoygaspormsde9.000millones,yen2012la
5
RolandoAstaritaLaestatizacindeYPF
cuentaseramspesada.Estaeslaraznporlacualelgobiernoterminoptandoporla
expropiacin.Perolacadadelainversinenpetrleoygasdebeinscribirseenla
dinmicadelmodeloproductivoK.Comohemossealadoenotrasnotas(aqutambin
enEconomapolticadeladependenciayelsubdesarrollo)unacaractersticadel
crecimientosustentadoeneltipodecambioaltoquepromovieronlosgobiernosKfuela
cadarelativadelainversineninfraestructura,ynosloenergtica.Elcasodel
transporteferroviario,quesepusobajolaluzarazdelatragediadeOnce,espartedel
mismofenmeno(veraqu).Enbuenamedidalarentaagrariaypetrolera(yahorala
minera,encrecimiento)nosehareinvertidoenampliarlamatrizproductiva.Pordiversos
canales,unapartehaidoalexterior(losgirosdeutilidadesdeRepsolsonsolopartedel
problema)otrasehacanalizadohacialainversininmobiliariayhaciaelgastocorriente
delEstado.Enesteltimorespecto,lasprovincias,reciben,enpromedio,el12%delo
facturadoporlasempresasyelEstadonacionalsehacedeotrapartedelarenta
petrolera,pormediodelasretenciones.Globalmente,ladiferenciaentreelprecio
internacionaldelbarrily42dlaresquedaenmanosdelEstado.Cuandodesdedistintos
sectores,tantodeladerechacomodelaizquierda,sesealabaqueelprocesode
acumulacineraestructuralmentedbil,larespuestadelosKdefensoreseraqueno
habaporqupreocuparse,yaqueestimulandoelconsumo(yelEstadojugabaunrolen
esto),lainversinsedaracasiautomticamente.Perolarealidadnoconfirmel
Kdiagnsticoynopudoseguirocultndose.
Enelreadelpetrleoygasladebilidaddeinversintieneefectoscatastrficos.Esque
amedidaqueseagotanlospozosenexistencia,esnecesariorealizarfuertesinversiones
enexploracinytambin,porsupuesto,enlapuestaenfuncionamientodelos
yacimientosencontrados.ParadesarrollarlaproduccindeVacaMuerta,enNeuqun
(contienegrandesreservasdegas),seranecesaria,segnlosespecialistas,una
inversindeunos5.000millonesdedlaresanuales,duranteunadcada.Peronosolo
Repsolnoinvirti(oinvirtipoco),sinotampocolohicieronlasotrascompaasque
tienenreasconcesionadas.Despusdetodo,YPFmanejasoloel34%dela
produccin,ylacadadelasreservasesgeneralizada.Locualindicaraqueentodos
ladostendiaprevalecerlamecnicadesacarlamximagananciaconlamnima
inversin,cuandonounalgicapuramenteespeculativa.Comosehasealadorepetidas
veces,elgrupoPetersenentraYPF,en2007,comprandoprimeroel10%delas
acciones,yluegootro15%,prcticamentesinponerundlar.Simplementetom
prstamosdeunsindicatodebancos,conlapromesadedevolverlosconlasutilidades
quereportaraYPF.Losespaolesaceptaronporqueencontrapartidaelgobierno
permitirasubirlosprecios(cosaquesucedi).PeroentoncesRepsolprofundizla
polticadegirardividendosasusaccionistas.Nosoloserepartierontodaslasutilidades,
sinotambinreservascontablespor850millonesdedlares.Enesencia,eralamisma
6
RolandoAstaritaLaestatizacindeYPF
operatoriade1999,cuandoRepsolcomprabalatenenciaaccionariadelEstadotomando
crditos.Todoestosehizoconelvistobuenodelgobiernonacional.Elacuerdoentre
RespsolyPetersenfueaprobadoporGuillermoMoreno.LosbalancesdeRepsolfueron
aceptadosporelrepresentantedelEstadoeneldirectorio.Elmovimientonacionaly
popularK,atodoesto,serompaenelogiosporlaargentinizacindeYPF.Perose
tratabadeunvaciamiento,lisoyllano.Yfueunaoperacinrealizadaconelplenoacuerdo
deunEstadosoberano.Aquhubofabulososnegociadosdecapitalistasdetodoslos
coloresynacionalidades.Unfestndeplusvalaquesereparteadentelladasentrelobos.
Luego,yaprovechandosucarctermultinacional,Repsolapurlatransferenciasde
utilidadesy,enlosltimostiempos,buscsalirdeArgentinadefinitivamente.
Elrepasodelasconcesionesdeexplotacinqueadjudicaronlasprovinciasenlosltimos
seisaosarrojaelmismoresultado:hubounalgicaespeculativa,casidesaqueo.Delas
190reasqueseconcedieron,87correspondieronagruposeconmicosquenotenanla
menorrelacinconelpetrleo(perosconelgobierno).LzaroBaez,VilayManzanoy
RalMoneta(CristbalLpeztambinrecibireas).Todoindicaqueestospersonajes
semetieronenelasuntoparaobtenergananciasespeculativas.Ningunosepreocuppor
lainversinproductiva.AgreguemostodavaqueEnarsa,laempresaestatalcreadapor
losK,poseedesdehaceaoselmonopoliodelaexploracinenelmarargentino.Pero
casinoinvirtienello.Aunquessededicaimportargas(metiendoalamigoCirigliano,
depaso).Atodoesto,enfin,selellamaelmodeloproductivo.
Elnuevoescenario,capitalismodeEstadoyglobalizacin
Luegodelaetapaestatistaydelafiebreprivatizadoradelos90,enlosltimosaosha
tendidoaestabilizarseunnuevocapitalismodeEstadoque,comovimos,participa
activamenteenlamundializacin.Milesdeempresasqueanteseranestatalesse
privatizaron,peroalgunasestatalesadquirierondimensionesdegigantestransnacionales,
ycomotalessonaceptadasporelcapitalengeneral.Sepuedendiscutirdetallesy
aspectosdesufuncionamiento,peroprcticamentenadiedudadequesonparte
integrantedelmododeproduccincapitalista.OrganismoscomoelBancoMundialhoy
reconocensu"aporte".Lomssignificativo,paraloquenosocupa,esqueensuinmensa
mayoraserigenmsymsporlasleyesdelavalorizacinquelecabenacualquier
capital.Estoes,seanestatalesoprivadas,todaslasunidadesproductivassesostienen
enlaexplotacindeltrabajo.LasrecomendacionesdelaOCDEparael"buengobierno"
delasECEexpresanestanecesidad.SegnlaOCDE,elEstadonodebeinterferirenla
marchadelaempresaestatal,niinvolucrarseeneldaadadesugestin.Debeseparar
sufuncinencuantoreguladordelmercado,desuroldepropietario,afindeno
distorsionarlacompetencia.Tienequepermitirquelosconsejosdedirectoriosdelas
7
RolandoAstaritaLaestatizacindeYPF
ECEactenconindependenciaelejerciciodesusderechosdepropiedaddebeestar
claramenteidentificado.LasECEdebenaceptarauditorasexternasylainspeccinde
losrganosdecontrolestatalespecficos.Tienenquedisponeresquemasde
remuneracinqueacerquepersonaldeconduccincapacitado.ElEstadoylasECE
debenreconocerlosderechosdetodoslosaccionistas,yquestosrecibanuntrato
igualitario.Esnecesariaunapolticadetransparenciaeinformacinplenaalos
accionistas.Losdirectoresdebenserplenamenteresponsablesporeldesempeodelas
ECE.Ysiseadmitenrepresentacionesdelostrabajadoresenlosdirectorios,lasmismas
debencontribuiralabuenamarchadelaempresa.
LasECEcadavezcumplenmsestrechamenteconestaspautas.Adems,sonregidas
pordirectoresqueseentrenanenlasmismasescuelasdenegociosqueentrenanal
personaljerrquicodelasprivadas.Lavalorizacinylosbalancessonpuestosbajo
escrutiniodelosinversores,que"votan"enlasbolsasdevalores.Estamosmuylejosdel
viejoestatismovinculadoalaindustrializacinporsustitucindeimportaciones.Los
nuevoscriteriosparadefinirquesunaECE,ylasambigedadesquesurgenaltratarde
establecerloslmitesentreloprivadoyloestatal,tienenqueverconestegiro.
EsenestemarcoenelquedeberaanalizarsealaestatizadaYPFysusperspectivas.
Naturalmente,enloinmediatovaahaberfuertestensionesydisputasporelprecioa
pagaralgrupoespaol(enelcualtambinestimplicadaPemex).Peroporencimade
esto,elgobiernointentarrenegociarconelcapitalinternacional.Lapropiaburguesa
argentinaloestpidiendo.ElgobiernoyahasolicitadoaPetrobrsqueaumentesu
participacinenelmercadodel8%actualal15%,yseaprestaainiciarconversaciones
conExxon,ConocoPhillipsyCrevron.
Enconclusin,enmediodeunclimadeexaltacinpatritica,esconvenienterecordar
quepordebajodeestosgirossubyacelaexplotacindeltrabajo.Elconflictonoes
entrepatriaycolonia,sinoentredistintosgruposdeexplotadores.Loquenegociarel
gobiernoconPetrobrs,ChevronoTotalsonlasporcionesquecorrespondenalos
respectivosexplotadores,seanestatalesoprivados,nacionalesoextranjeros.Esla
liberacinnacionaldelostiemposquecorren.Laclasetrabajadorayelpueblono
deberandepositaresperanzasenningunadeestasfracciones.Lacrticadesdela
perspectivasocialista,pareceimprescindible.

RolandoAstarita
BuenosAires,2012
http://rolandoastarita.wordpress.com/
8

Вам также может понравиться