Вы находитесь на странице: 1из 32

17/11/2008 AlainSAUVANT 1

Monopolesetservices
publics
17/11/2008 AlainSAUVANT 2
Monopolesetservicepublic
Lesdfautsdumonopole
Lescaractristiquesduservicepublic
Lessubventionscroises
Lesexpriencesderformesdescheminsdefer
Laconcurrenceparlemarchetlafragmentation
Laconcurrencepourlemarch:laconcession
Largulation
Quelquestudesdecas(urbain,fer,air,)
17/11/2008 AlainSAUVANT 3
Lesprincipauxdfautsdes
monopoles
Inefficacitstatique
Rentedemonopole
Prixdumonopolesuprieurauprixde
loptimumgnral
Inefficacitdynamique
Gaspillage(faibleincitationleffort)
Inadaptationlademande(faiblecoutedu
client)
17/11/2008 AlainSAUVANT 4
Lescaractristiquesduservice
public
Justificationduservicepublic
Cohsionsocialeetterritoriale
Accsauxressourcesessentielles
Bonneutilisationdesressourcesrares
Outilsduservicepublic
Laconcurrencepeutparfoisconvenir(ex:ambulances)
Contratsetsubventionspubliques
Subventionscroises
17/11/2008 AlainSAUVANT 5
Lessubventionscroises:
notations
Casdunmonopolecontestablesoumis
lquilibrebudgtaire,avec2outputs
2outputs:1et2(extransportdevoyageurset
transportdemarchandises)
Quantitsproduites:q1etq2
Prixunitaires:p1etp2
C(q1,q2):cotdeproduiresimultanmentq1
duproduit1etq2duproduit2
C(q1,0):cotdeproductiondeq1unitsde1
seul
17/11/2008 AlainSAUVANT 6
Absencedesubventionscroises
:dfinition
C(q1,q2)=p1*q1+p2*q2(q.Budgtaire)
Et cotdeproductionde1seul<recettede1
seul)i.e.
C(q1,0)<p1*q1
Et cotdeproductionli<recettedusecteur
1+cotdeproductionde2seuli.e.
C(q1,q2)<p1*q1+C(0,q2)
Et relationssimilairessymtriques
17/11/2008 AlainSAUVANT 7
Lessubventionscroises:
avantagesetinconvnients
Avantagesetinconvnientsdessubventions
croises:
Tarificationparfois cotmarginalsocial sous
optimalit
Lemonopolenestpassoutenable(vulnrabilit
lcrmage)
Comptespeulisibles
+Facilitdegestionpourlebudgetdelautorit
organisatrice
17/11/2008 AlainSAUVANT 8
Lavaritdesexpriencesderforme
descheminsdeferdanslemonde
AmriqueduNord:fragmentationgographique
maispasverticale
Japon:fragmentationgographique
AmriqueduSud:fragmentationgographiqueet
concessionsprives
RoyaumeUni:fragmentationverticaleethorizontale,
privatisationdestransporteursetdugestionnaire
dinfra(dansunpremiertemps)
Europecontinentale:concurrencedanslexploitation
Exemple:Allemagne:unpeudefragmentation
verticaleethorizontale,unpeudeconcurrence(4%
environ)
17/11/2008 AlainSAUVANT 9
Lesdiffrentescomposantesdes
rformesferroviairesenEurope
Evolutionducapitaldesoprateurs
historiques(Etablissementpublic,socit
anonyme,privatisation)
Fragmentationverticale(Sparation
comptable,sparationinstitutionnelle)
Ouverturedelexploitation(Voyageurs
international,grandeslignes,rgional,
marchandises)
17/11/2008 AlainSAUVANT 10
Lesexpriencesderformedes
cheminsdeferenEurope
Degrd'avancementdesrformesdelibralisationferroviaireet
volutiondelapartmodaleduferentre1990et2000
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
10%
20%
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Degrd' avancementdesrformesdelibralisationferroviaire(X1+X2+
X3)
E
v
o
l
u
t
i
o
n

d
e

l
a

p
a
r
t

m
o
d
a
l
e

d
u

f
e
r

e
n
t
r
e

1
9
9
0

e
t

2
0
0
0

RoyaumeUni
Sude
Allemagne
PaysBas
Italie
Danemark
Finlande
Portugal
France
Autriche
Espagne
Grce
Irlande
Belgique
Luxembourg
17/11/2008 AlainSAUVANT 11
Concurrenceparlemarch
concurrenceetpourlemarch
Par lemarch:organisersurunsegmentla
possibilitdmergencedeplusieursoffres,et
laisserlesconsommateursfairejouerla
concurrence
Pour lemarch:organiserpriodiquementun
appeldoffrespourattribuerlesegmentun
oprateur,qui,aprsmiseenconcurrencepar
lautoritorganisatrice,disposedunmonopole
pendantuncertaintemps
17/11/2008 AlainSAUVANT 12
Lafragmentation:effetsinternes
(1)
Fragmenterpourassouplirlesstructures
Rendreplusractif( smallisbeautiful)
Rduirelepoidsdesyndicatssouventbienimplants
Lintgrationhorizontale,avantages:
Polyvalencedesmoyensdeproduction
Meilleureplanificationdesoprations
Lintgrationhorizontale,inconvnients:
Surcotsderalisation
Moindreresponsabilisationdesunits
Rigidits
17/11/2008 AlainSAUVANT 13
Lafragmentation:effetsinternes
(2)
Lintgrationverticale,avantages:
Meilleureadaptationpourlesinvestissements
spcifiques(LignesGV,trainsGV)
Meilleurscoordinationdesoprations
(horaires)
Cotsdetransactioninfrieursceuxdun
contrat
Lintgrationverticale,inconvnients:
Lefficacitglobaleestellesuprieure?
17/11/2008 AlainSAUVANT 14
Fragmenterpourintroduirela
concurrencepar lemarch(1)
Fragmentationgographique
Concurrenceparcomparaison(benchmarking)
Concurrencelamarge
Concurrencepotentielle(contestabilit)
Fragmentationverticale
Pourintroduirelaconcurrencedanslexploitation
Problmespourorganiserlaccslinfrastructure:
Entresurlemarch
Attributiondessillons
Tarificationdessillons
17/11/2008 AlainSAUVANT 15
Fragmenterpourintroduirela
concurrencepar lemarch(2)
Lesrsultats
Guredeconcurrencesurlemarch
Concurrencelamarge
Rsistancedesentreprisesenplace,mais
parfoisdesprogrsnotables
Cotsdentresouventtrslourds
17/11/2008 AlainSAUVANT 16
Laconcurrencepourlemarch:
laconcession(1)
Problmesdelappeldoffres
Maldictionduvainqueur
Incompltudedescontrats(imprvision,)
Dangerdecollusion
Problmesdurenouvellement:prime
lentreprisedjenplace
17/11/2008 AlainSAUVANT 17
Laconcurrencepourlemarch:
laconcession(2)
Lecontrledelaconcession
Lerisquedecapturedurgulateur
Lasymtriedinformation
Lesformesdecontrats
Costplus ou pricecap
Lesenjeux:incitationleffort,couverturedu
risqueetaversionaurisque, slection
adverse
17/11/2008 AlainSAUVANT 18
CostplusetPricecap
Costplus
P=C*(1+y%)
Risques:faibleincitationleffort,
surinvestissements(railsenor)
Pricecap
Croissanceprix%=inflation%x%/an
Problmes:fixationduparamtrex,
renouvellementducontrat
17/11/2008 AlainSAUVANT 19
Largulation(1)
Lesrlesdurgulateur
Jugerdelaconcurrencedanslexploitationetde
lattributiondesfranchises
Contrlerlagestiondelinfrastructure(tarifs,
attributiondessillons)
Lescritres:
Satisfactiondelusager
Dveloppementdelactivitferroviaire
Excutionduservicepublic
17/11/2008 AlainSAUVANT 20
Largulation(2)
Lesproblmes
Asymtriedinformationdurgulateur
Difficultdecontrlerlafois:
Lesinvestissements
Laqualitdeservice
Lestarifs
17/11/2008 AlainSAUVANT 21
Quelquesrformesen
pratique
17/11/2008 AlainSAUVANT 22
Gestiondestransportsurbainset
excutionduservicepublic(1)
LescontratsdeconcessionenFrance
Structuredesrmunrations
Grance(costplus)
Risquesetprils(pricecap)
Problmesderenouvellement
Capturedumarchetcollusiondoligopole
17/11/2008 AlainSAUVANT 23
Gestiondestransportsurbainset
excutionduservicepublic(2)
Larformebritanniquedestransportsurbains
Avant1985:gestionpublique
Aprs1985:Libralisationdelentreetdela
tarificationcontratspourleslignesdeservice
public.
17/11/2008 AlainSAUVANT 24
Gestiondestransportsurbainset
excutionduservicepublic(3)
Larformebritanniquedestransportsurbains
Rsultats:
Faibleconcurrencesurlespetitsaxesethorspointe
Trsforteconcurrencesurlesgrandsaxes
Baissedescotsmaispasdesprixsurlespetitsaxes
Pasdebaissedesprixnonplussurlesgrandsaxes
(plusfaibleemportparvhicule)
Rductiondessubventionspubliques
Insatisfactiondesusagers,aumoinsaudbut
17/11/2008 AlainSAUVANT 25
Gestiondestransportsferroviaireset
excutionduservicepublic(1)
Lar for mebr itanniquedestr anspor tsfer r oviair es
Contenu
Fragmentationgographique(trainoperatingcompagnies
parligne),verticale(infraRailtrackpuisNetwork
Rail),sparationdelentretiendumatrieletdesa
possessiondestransporteurs
Privatisationquasitotale,puisrepriseducontrlepublicde
faitdesinfrastructures(NetworkRail)
Unpeudeconcurrenceparligne,lieunefranchiseXC
Deuxrgulateurs(ORR,OPRAF)puisunchapeau(SRA)
17/11/2008 AlainSAUVANT 26
Gestiondestransportsferroviaireset
excutionduservicepublic(1)
Lar for mebr itanniquedestr anspor tsfer r oviair es
Rsultats:lesmoins
difficultfinancerdesinvestissementslourds(exemplele
projetWestCoastMainLine)
peudebaissedesprixpourlusager
paradoxalementpeudeconcurrence
morcellementgographiquedurseau(problmedu cross
companyticketing)
17/11/2008 AlainSAUVANT 27
Gestiondestransportsferroviaireset
excutionduservicepublic(3)
Lar for mebr itanniquedestr anspor tsfer r oviair es
Rsultats:lesplus
25%environdefrquentationen+(voyageurs)
denouveauxservices(exempleSouthLondonmetro,+de
park andride,barambulant,...)
Baissedessubventionspubliques
Lascur itendbat
certainsindicateursamliors( SPAD,)maisausside
gravesaccidentsquiontpeuttreaussivoiraveclesous
investissementchroniquedepuis1945
17/11/2008 AlainSAUVANT 28
Gestiondestransportsarienset
excutionduservicepublic(1)
Lalibralisationducieleuropen
Contenu:unelibralisationencadre
ouverturedelignesintrieureslUEpossiblessans
autorisationgouvernementale(autresqueliesla
licence)
miseenplacedecertainspaysdefondsdeprquation
pourlefinancementdelignesdamnagementdu
territoire(FPTApuisFIATAenFrance)
pasdemarchsdescrneauxarienssaufexceptionsles
oprateurshistoriquesgardentleursdroitsdu grand
pre
17/11/2008 AlainSAUVANT 29
Gestiondestransportsarienset
excutionduservicepublic(2)
Lalibr alisationducieleur open
Rsultats:lesplus
baissedesprixpourlaclientletouristique( lowcostet
oprateurstraditionnels)
davantagedoffresurlesliaisonsforttrafic
maisaussisurdesliaisonstrafictrsmoyen
augmentationdelamobilitarienne
desaidesdeprquationpourfinancerleslignes
damnagementduterritoirebienmoinschresqueprvues
pasdedgradationconstatedesconditionsdescurit
17/11/2008 AlainSAUVANT 30
Gestiondestransportsarienset
excutionduservicepublic(3)
Lalibr alisationducieleur open
Rsultats:lesmoins
haussedesprixpourlaclientleaffaires
problmesenvironnementauxlislacroissancedesflux
utilisationaccruedaroportstrspriphriques
baissedecertainesprestations(catering supprim,)
fragilisationdecertainescompagniespubliquesetprives,
avecdescotspotentielspourlesfondspublics,ycompris
danslescheminsdefer
fragilitdesplansdedesserte
risquedeformationdoligopolesprivs
17/11/2008 AlainSAUVANT 31
Enguisedeconclusion(1)
Pasdeconsensusgnralsurlebilanglobal
desexpriencesdelibralisationdansles
transports,ladiffrencedautressecteurs
derseaux(tlcoms,)
Certainsmodesdetransportsseprtent
mieuxunfonctionnementconcurrentiel
(TRM,TRV,arien,maispluscontrovers
pourlefer)
17/11/2008 AlainSAUVANT 32
Enguisedeconclusion(2)
Probablementlicertainesspcificitsdes
transports:
Importancedesrendementscroissants
(topologiederseau)
Importancedesimpratifsdescurit
Visibilitpourlegrandpublicetdonc
implicationfortedesdcideurspolitiques

Вам также может понравиться