MODUL pemBELAJARan KENDIRI

KEMAHIRAN
PROSES SAINS
(Sains UPSR Bahagian B)

Disusun oleh:
HAJI NASARUDDIN BIN SHAARANI
GURU CEMERLANG (SAINS)
SK Sri Tiram
Tanjong Karang, Selangor

Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B

4. HIPOTESIS
-

Hipotesis merupakan membuat tekaan intelek yang boleh diuji berdasarkan bukti
yang dikumpul..
Membuat perhubungan antara pemboleh ubah dimanipulasi / apa yang diubah
dengan pembolehubah yang bergerak balas / apa yang diukur.
Hipotesis dibuat sebelum sesuatu eksperimen dijalankan.
Hipotesis yang dibuat mungkin benar atau separa benar atau salah.

Contoh Soalan
-

Tuliskan satu hipotesis

Cara Menulis Jawapan

1. Semakin ............... _________, semakin .............. ________
atau
(corak)
(PUM)
(corak)
(PUB)
2. Jika _________ ................ , maka _____________ ..................
atau
(PUM)
(corak)
(PUB)
(corak)
3. Fakta
Syarat-syarat untuk menulis jawapan bagi cara (1) dan (2) di atas: bilangan corak bagi
pemboleh ubah dimanipulasi / apa yang diubah mestilah SATU dan bilangan corak
bagi pemboleh ubah bergerak balas / apa yang diukur juga mestilah SATU.
Syarat-syarat untuk menulis jawapan bagi cara (3) di atas: Tidak sama dengan diatas:
bilangan corak bagi pemboleh ubah dimanipulasi / apa yang diubah mestilah satu /
lebih daripada satu / tiada corak dan bilangan corak bagi pemboleh ubah bergerak
balas / apa yang diukur juga mestilah satu / lebih daripada satu / tiada corak.
Contoh 1:
Corak bagi PUM :

SATU

Suhu / oC
Bilangan buah tomato

+
2
50

4
80

6
110

8
140

10
160

+
12
170

Bertambah
+
14
180

Corak bagi PUB : SATU

+

+
= +
Bertambah

1. Semakin bertambah suhu sekeliling, semakin bertambah bilangan buah tomato.

(corak)
(PUM)
(corak)
(PUB)
2. Jika suhu sekeliling bertambah , maka bilangan buah tomato bertambah.
(PUM)
(corak)
(PUB)
(corak)

2
2011 Haji Nasaruddin bin Shaarani, Guru Cemerlang (Sains)

Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B

Contoh 2:

Kotak hitam

Tanah lembap

Tanah lembap
Pasu A : Hidup

Pasu B : Layu

Hipotesis (Fakta): Tumbuhan memerlukan cahaya matahari untuk hidup

Contoh 3:
Bilangan beruang

Berkurang

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Tahun

1. Semakin bertambah tahun, semakin berkurang bilangan beruang.

(corak) (PUM)
(corak)
(PUB)
2. Jika tahun bertambah , maka bilangan beruang berkurang.
(PUM) (corak)
(PUB)
(corak)

3
2011 Haji Nasaruddin bin Shaarani, Guru Cemerlang (Sains)

Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B

Contoh 4:

Minyak
Air mendidih

Air
Paku
besi

Berkarat

Paku
Besi

Agen
pengering

Tidak berkarat

Tidak berkarat

Kapas
lembap

Berkarat

Hipotesis (Fakta): Pengaratan berlaku jika terdapat air dan udara.

Conton 5:
+
Bilangan
mengepam

+
10

Bertambah

20

Saiz belon

Bertambah

Hipotesis :
1. Semakin bertambah bilangan mengepam, semakin bertambah saiz belon .
(corak)
(PUM)
(corak)
(PUB)
2. Jika bilangan mengepam bertambah , maka saiz belon bertambah.
(PUM)
(corak)
(PUB)
(corak)
Contoh 6:
Masa
1 jam
2 jam
3 jam
4 jam

Jumlah berat lapan kertas tisu / g

180
160
135
110

Hipotesis :
1. Semakin bertambah masa, semakin berkurang jumlah berat lapan kertas tisu .
(corak)
(PUM)
(corak)
(PUB)
2. Jika masa bertambah , maka jumlah berat lapan kertas tisu berkurang.
(PUM) (corak)
(PUB)
(corak)

4
2011 Haji Nasaruddin bin Shaarani, Guru Cemerlang (Sains)

Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B

LATIHAN 4.1:
Buat hipotesis bagi setiap soalan di bawah.
1.

Hipotesis:...

2. UPSR 2002
Planet
J
K
L
M
N

Jarak dari Matahari / juta km

230
780
1470
2870
4500

Tempoh peredaran / Tahun

2
12
76
84
165

Hipotesis:...

3.
Ketinggian landasan / m
Masa untuk beban sampai ke bahagian atas
landasan / saat

0.3

0.6

0.9

1.2

10

15

20

Hipotesis:...

4.
Bilangan bateri
Kecerahan mentol
1
Malap
2
Cerah
3
Paling cerah
Hipotesis:...

5.
Masa cecair X dipanaskan / minit
5
10 15 20 25 30 35 40
45
o
Suhu cecair X / C
25 30 40 55 75 85 90 100 110
Hipotesis:...

5
2011 Haji Nasaruddin bin Shaarani, Guru Cemerlang (Sains)

Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B

6.
Suhu / oC
Bilangan bunga ros yang dihasilkan

10
50

13
49

16
38

18
30

21
21

25
16

28
11

Hipotesis:...

7.
Ketinggian bola
1
2
3
4
dilepaskan / m
Tinggi lantunan
0.4
0.8
1.2
1.6
bola / m
Hipotesis:...

8.
Tinggi lantunan bola (cm)

Paling kecil

Kecil

Sederhana

Besar

Saiz bola
Sangat Besar

Hipotesis:...

9.
Suhu / oC
10
13
16
18
21
25
28
Bilangan bunga ros yang dihasilkan
50
49
38
30
21
16
11
Hipotesis:...

6
2011 Haji Nasaruddin bin Shaarani, Guru Cemerlang (Sains)

Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B

10.

Bilangan ayunan : 10

Bilangan ayunan : 20

Hipotesis:...

11.
Suhu air (oC)

10

15

20

25

Jisim bahan X
yang larut (gram)

Hipotesis:...

12.
Suhu / oC
Bilangan biji benih yang bercambah

20
10

25
20

30
30

35
40

40
50

45
60

50
70

Hipotesis:...

13.
Masa pemanasan air / Minit
Suhu air / oC

10
29

15
37

20
48

25
60

30
72

35
88

40
100

Hipotesis:...

7
2011 Haji Nasaruddin bin Shaarani, Guru Cemerlang (Sains)

Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B

MEMBUAT HIPOTESIS BERDASARKAN PERNYATAAN

-

Di dalam soalan UPSR terdapat soalan yang meminta murid membuat hipotesis
berdasarkan pernyataan yang diberi.
Pernyataan yang diberi biasanya mengandungi perkataan dipengaruhi ,
mempengaruhi atau bergantung.
Perlu dikenal pasti yang mana sebab dan yang mana akibat.
Sebab mewakili apa yang diubah (AUh), dan akibat mewakili apa yang diukur (AUr).

TIPS MENGENAL PASTI APA YANG DIUBAH DAN APA YANG DIUKUR
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx dipengaruhi xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
(PUB /Apa yang diukur)
( PUM / Apa yang diubah)
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx mempengaruhi xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
( PUM / Apa yang diubah)
(PUB / Apa yang diukur)
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx bergantung kepada xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
( PUB / Apa yang diukur)
( PUM / Apa yang diubah)

Contoh 1: (UPSR 2004 / 3e)

Kuantiti gula yang larut dalam air dipengaruhi oleh isipadu air yang digunakan.
(PUB / Apa yang diukur)
(PUM / Apa yang diubah)
Hipotesis:
1. Semakin bertambah isipadu air, semakin bertambah kuantiti gula yang larut. //
2. Jika isipadu air bertambah, maka kuantiti gula yang larut bertambah.
Contoh 2: (UPSR 2009/3d)
Ketinggian juga mempengaruhi
(Apa yang diubah)

kestabilan.
(Apa yang diukur)

Hipotesis:
1. Semakin bertambah ketinggian objek, semakin berkurang kestabilan objek. //
2. Jika ketinggian objek bertambah, maka kestabilan objek berkurang.
Contoh 3:
Jumlah telur yang dihasilkan bergantung kepada kualiti makanan yang dibekalkan
(Apa yang diukur)
(Apa yang diubah)
Hipotesis:
1. Semakin bertambah kualiti makanan, semakin bertambah jumlah telur yang
dihasilkan. //
2. Jika kualiti makanan bertambah, maka jumlah telur yang dihasilkan bertambah.

8
2011 Haji Nasaruddin bin Shaarani, Guru Cemerlang (Sains)

Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B

LATIHAN 4.2: TULISKAN HIPOTESIS BAGI SETIAP PERNYATAAN DI BAWAH.

1. Penghasilan bunga tomato juga dipengaruhi oleh perbandingan panjang waktu siang
dengan panjang waktu malam. (UPSR 1999 / 2e)
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
2. Adam memancing ikan di sebuah kolam dengan menggunakan umpan cacing. Dia
mendapat lebih banyak ikan pada pada awal pagi dan lewat petang berbanding
waktu tengah hari. (UPSR 2001 / 1d)
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
3. Pada masa dahulu garam digunakan untuk mengawet makanan. (UPSR 2002 / 3c)
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
4. Apabila Amin berehat degupan jantungnya ialah 70 kali seminit.
degupan jantungnya ialah 80 kali seminit. (UPSR 2003 / 1d)

Selepas berlari

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
5. Amir mendapati beban menjadi lebih mudah ditarik apabila bilangan roda pada troli
itu ditambah. (UPSR 2005 / 4c)
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
6. Keperluan makanan sehari bagi seekor haiwan dipengaruhi oleh suhu persekitaran
dan tahap keaktifan haiwan. (UPSR 2007 / 1c)
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
7. Masa yang diambil oleh suatu planet untuk membuat satu peredaran lengkap
mengelilingi Matahari adalah berkait dengan jarak planet itu dari Matahari. (UPSR
2008/4d)
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
8. Bilangan daun-daun kering di permukaan tanah memberi kesan terhadap bilangan
cacing tanah di dalam tanah.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

9
2011 Haji Nasaruddin bin Shaarani, Guru Cemerlang (Sains)

Modul Pembelajaran Kendiri Kemahiran Proses Sains : Sains UPSR Bahagian B

9. Kepanasan planet boleh dipengaruhi oleh tempoh peredaran planet mengelilingi
matahari.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
10. Penggunaan baja yang berlebihan boleh mempengaruhi tempoh pembesaran pokok
durian.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
11. Biji benih tidak akan bercambah pada suhu yang terlalu tinggi atau terlalu rendah.
.............................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
12. Masa peleburan ais sepenuhnya juga dipengaruhi oleh kelajuan angin yang bertiup.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
13. Penghasilan telur ayam yang besar atau telur ayam yang kecil bergantung kepada
jumlah suntikan yang diberikan kepada ayam tersebut.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
14. Saiz bilik darjah yang berubah-ubah menyebabkan suhu bilik darjah juga berlainan.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
15. Keperluan makanan sehari bagi seekor haiwan dipengaruhi oleh suhu persekitaran.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
16. Jumlah suntikan yang diberikan kepada ayam mempengaruhi penghasilan telur
ayam sama ada kecilatau besar.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
17. SK Sri Tiram mengadakan kempen Selamatkan Alam Kita. Selepas kempen
tersebut jumlah sampah yang dibuang kurang.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

10
2011 Haji Nasaruddin bin Shaarani, Guru Cemerlang (Sains)