Вы находитесь на странице: 1из 97

jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf .

a'guf w d k i f r sm;

pmtk y f t rnf
jynfcdkif+zdK; odk@r[kwf ppftm%m&Sifpepf. a'gufwdkifrsm;

xk w f a 0onf h c k E S p f / v
2008 ckEpS /f rwfv

tk y f a &
500/ yxrt}udrf

pmtk y f ' D Zd k i f ; /tjyif t qif


NDD-DRD

a&;om;/ xk w f a 0/ jzef @ csd

okawoeESifhrSwfwrf;wifXme
'Drdkua&pDESifhzGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;pk

quf o G , f & ef v d y f p m
NDD-DRD
P.O Box 179
Mae Sot, Tak
63110, Thailand
ndddrd07@csloxinfo.com

2
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

rmwdum pmrsufESm
trS m pm

ed ' gef ; 7

tcef ; (1)? 9
jynfaxmifp}k uH@cikd af &;ESihf zG@H +zdK;a&;toif;zG@J pnf;yk?H 9

tcef ; (2)? 12
toif;om;opf wd;k cs@J pak qmif;jcif;enf;AsL[mrsm;ESihf ynma&;/ pD;yGm;a&;/
use;f rma&;tygt0if tjcm;u¾rsm;wGif toGit f rsK;d rsK;d jzifh
0ifa&muf pGuzf ufvm;jcif;? 12
-ynma&;u¾ 15
-pD;yGm;a&;u¾ 16
-tpd;k &Xmersm; 20
-twdu k t
f cHtiftm;pkrsm; 20

tcef ; (3)? 26
jynfwiG ;f vlrt
_ zG@J tpnf;rsm;tm; toGit f rsK;d rsK;d jzifh xde;f csKyfvmjcif;? 26
-jynfo@l tusKd ;awmfaqmif 28
-jrefrmEdik if t
H wGi;f &Sd Edik if w
H umat*sipf rD sm; 33
-twkta,mif vlxak xmufcyH rJG sm;/ vlpv k al 0;yGrJ sm;ESihf
qef@usi&f w _ cf syrJG sm; 35
-tusiyhf suv f mbfpm;r_rsm; 44

tcef ; (4)? 47
jynfcikd +f zdK;toif;. Edik if aH &;t=urf;zufrr_ sm;? 47
-pGr;f tm;&Sirf sm; 49
-jynfo@l ppfrsm;/ vk+H cKHa&;wyfz@JG rsm; 51
-axmufvrS ;f a&;ESihf owif;ay;rsm; 55
-vlom;rqefpmG t=urf;zuf&u dk Ef u
S rf r_ sm; 58
-bmoma&;yÉdyuQrsm; ay:ayguv f matmif

3
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

zefw;D vkyaf qmifjcif; 63


-a&$0ga&mifawmfveS af &; 64
-vlra_ &;ESihf bmoma&;qdik &f m tcrf;tem;rsm;/ v_y&f mS ;r_rsm;
wGif [ef@wm;aESmuf,u S rf r_ sm; 68
-a':atmifqef;pk=unfEiS t hf zG@J csKyf. pnf;&k;H a&;c&D;pOftwGi;f
[ef@wm;aESmuf,u S rf r_ sm; 70

tcef ; (5)? 78
jynfcikd +f zdK;toif;. tem*wf Edik if aH &;pDrcH surf sm;? 78
-Edik if aH &;tjyiftqif 78
-jynfcikd +f zdK;ESihf Edik if w
H umtajctae 80
-trsK;d om;nDvmcH 81

4
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

trS m pm

e0wppftpdk;&u 1990 arv taxGaxGa&G;aumufyGJ.&vm'fudk vpfvsL&_


ausmcdik ;f cJt h +yD; 1993 ckEpS /f pufwbFm(15)&ufae@wiG f jynfcikd +f zdK; ac: jynfaxmifp}k uH@cikd f
a&;ESizhf @HG +zdK;a&;toif;udk pwifz@JG pnf;xlaxmifcjhJ cif; jzpfygonf? trsKd ;om;a&;toif;}uD;
tjzpfEiS hf yGx J w k x f m;aomfvnf; xdt k oif;}uD;. A[dek m,utzG@J / twGi;f a&;rSL;tzG@J EiS hf
A[dt k vkyt f r_aqmif tzG@J 0iftm;vH;k rSm tm%modr;f ppfAv kd cf sKyrf sm;jzpfa=umif; awG@&&Sd onf?
jynfcdkif+zdK;toif;udk jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf t"Gef@&Snf=umpGm wnfwef@
cdik +f rJa&;/ wdik ;f &if;om;vlrsKd ;rsm; csp=f unfa&;/ Edik if aH wmftcsKyftjcmtm%mESihf e,fajrwnf
wH@cikd +f raJ &;/ Edik if aH wmfz@HG +zKd ;wd;k wufa&;ESihf at;csr;f om,maom acwfrED ikd if aH wmf}u;D ay:ayguf
vma&;twGuf umuG,af pmifah &Smuf&ef t"dÏmefjyKv#uf zG@J pnf;xlaxmifxm;onf[k qdk
aomfvnf; vufawG@wiG rf l jynfcikd +f zKd ;toif;onf ppftm%m&Sipf epf t"Ge@f &n S =f umpGm wnf
wH@cikd +f rJa&;twGuf a'guw f ikd t
f jzpfEiS o hf m toH;k csccH &hJ onfukd awG@&&Sd ayonf?
jynfcikd +f zdK;toif;onf ausmif;om;ausmif;olrsm;ESihf Edik if 0H efxrf;rsm;tygt0if
vlxv k wl ef;pm; tv$mtoD;oD;udk rrSeu f efaom enf;vrf;rsKd ;pHjk zifh twif;t=uyford ;f oGi;f
zG@J pnf;xm; toif;tzG@J wpfck jzpfonf@tjyif ppftpd;k &.vky&f yfrsm;udk enf;rsKd ;pHjk zifh axmufcH
0ef; &Hay;a&;/ twdu k t f cHEikd if aH &;orm;rsm;udk t=urf;zufwu kd cf u
kd rf r_ sm;tygt0if enf;rsKd ;
pHjk zifh qef@usiw f u kd cf ukd af &;/ wd@k uo kd m wpdu k rf wfrwf vkyaf qmifay;cJ&h a=umif; awG@&&Sd ayonf?
jynfo@l 0efxrf;tm;vH;k ygwED ikd if aH &;ESihf uif;&Si;f &rnf[k twif;t=uyf vufrw S f
a&;xd;k cdik ;f cJah om ppftpd;k &onf ,cktcg jynfo@l 0efxrf;trsm;pk yg0ifaeaom jynfcikd +f zdK;
toif;tm; Edik if aH &;ygww D cktjzpf ajymif;vJz@JG pnf;&ef ajcvSr;f jyifv#u&f o Sd nf? 2005 ckEpS f
'DZifbm(6)&ufae@wiG f &efuek +f rKd @ wuUov kd &f yd o
f mvrf;opf&Sd jynfcikd +f zKd ;A[dXk mecsKyfY usi;f y
jyKvkycf ahJ om owif;pm&Si;f vif;yGw J iG f jynfcikd +f zdK;taxGaxGtwGi;f a&;rSL; Adv k cf sKyfaX;OD; u
Edik if aH &;tajctaeESihf vlxq k ENtay:rlwnf+y;D jynfcikd +f zKd ;toif;udk Edik if aH &;ygwt D jzpf ajymif;
vJz@JG pnf;aumif; zG@J pnf;&rnf[k xkwaf z:ajymqdck o hJ nf@tjyif wdik ;f &if;om;pnf;vH;k nD!w G af &;
ygwD (wpn). taxGaxGtwGi;f a&;rSL; (Adv k rf LS ;}u;D a[mif;) OD;cifarmif}u;D uvnf; jynfcikd f
+zdK;toif;onf 2010 ckEpS f taxGaxGa&G;aumufyw JG iG f Edik if aH &;toGiaf qmifaom toif;
tzG@J tjzpf ul;ajymif;+y;D yg0if,OS +f yKd i&f eftpDtpOf&o Sd nf[k ,ckEpS f azaz:0g&v D twGi;f 'DyaD t
*smrefowif;Xmeod@k xkwaf z:ajymqdck o hJ nfukd awG@&&Sd onf?
,ckvnf; etzppftpd;k &u 4if;wd@k . zG@J pnf;yHt k ajccHOya'(rl=urf;)udk vmrnf@
arvwGif jynfv;kH u|wf qENc, H yl jJG zifh twnfjyKrnf@ausnmcsuEf iS hf 2010 ckEpS w f iG f taxGaxG
a&G;aumufyo JG pfjyKvkyrf nf@ ausnmcsurf sm;udk xkwjf yefco hJ nf@ azaz:0g&v D (9)&ufae@rpS I

5
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

jynfcikd +f zdK;toif;onf etz. zG@J pnf;yHt k ajccHOya'(rl=urf;)udk jynfov l xl w


k pf&yfv;kH rS
axmufcrH aJ y;=u&ef wpfjynfv;kH wGif enf;rsKd ;pHjk zifh pnf;&H;k v_y&f mS ;v#u&f o Sd nf? tqdyk g Oya'udk
qef@usiu f ef@uu G rf nf@orl sm;udv k nf; enf;rsKd ;pHjk zifh +cdr;f ajcmuf[ef@wm;r_rsm; jyKvkyv f #u&f Sd
onfuakd wG@ &onf? 4if;tjyif 2010ckEpS f taxGaxGa&G;aumufyYJG 0ifa&muf,OS +f ydKif&ef t
wGuf a'ocHjynfov l x l t k ay: =oZmanmif;aom jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;. trnfpm&if;rsm;udk
vnf; }uKd wifjyKpkv#u&f o Sd nf?
'Dru
kd a&pDEiS zhf @HG +zdK;wd;k wufa&;tiftm;pk. okawoeESihf rSww f rf;wifXme (NDD-
DRD) taejzifh jynfci kd +f zKd ;toif;. v_y&f mS ;aqmif&u G rf r_ sm;ESiyhf wfoufonf@ rSww f rf;rSw&f m
rsm;udk pepfwus pkaqmif;+y;D rSww f rf;wifxm;cJo h nft h jyif xl;jcm;csurf sm;udv k nf; tywfpOf
jynfwiG ;f owif;oH;k oyfcsuf (Weekly Inside News Commentary) rsm;jzifh tcgtm;av#mf
pGm oH;k oyfaz: jycJo h nf? jynfcikd +f zKd ;toif;. twGi;f o&kyrf eS rf sm;udk Edik if w H umrS avhvmod&ESd ikd f
ap&eftwGuf “The White Shirts” trnf&Sd pmwrf;wpfapmifukd 2006 ckEpS /f arvwGif
t*Fvyd b f momjzifh xkwaf 0jzef@cscd +hJ yD; jzpfygonf?
,ckwpf}udrw f iG v f nf; “jynfcikd +f zdK; od@k r[kwf ppftm%m&Sipf epf.a'guw f ikd rf sm;”
trnf&Sd pmwrf;udk jrefrmbmomjzifh a&;om;jyKpkI jzef@a0vdu k yf gonf? &nf&, G cf surf mS
jynfcikd +f zdK;toif;wGif ta=umif;trsKd ;rsKd ;a=umifh yg0ifae=u&olrsm;tygt0if jrefrmjynfol
wpf&yfv;kH taejzifh ppftm%m&Sirf sm;u jynfcikd +f zdK;toif;tm; rnfonf@&nf&, G cf sujf zifh
zG@J pnf;ay;xm;+yD; rnfo@kd toH;k csaeonfukd trSet f wdik ;f / t&dt S wdik ;f / odjrifoabmayguf
em;vnfvm=u+y;D trSm;trSeu f kd a0befyikd ;f jcm; qH;k jzwfEikd af p&ef &nf&, G yf ga=umif; rdwq f uf
wifjytyfygonf?

okawoeESihf rSww f rf;wifXme


'Dru
kd a&pDEiS hf zG@H +zdK;wd;k wufa&;tiftm;pk
2008 ckEpS /f rwfv (1)&uf

6
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

ed ' gef ;

1990 jynfEh pS /f jrefrmEdik if t H axGtaxGa&G;aumufyw JG iG f rJtjywftowfjzifh tEdik &f


&Scd ahJ om trsKd ;om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf. a&G;aumufy&JG vm'fukd ppftpd;k &u todtrSwf rjyKcJh
ay? xd@k tjyif ppftpd;k &onf ‚if;wd@k csKyu f ikd x
f m;aomtm%m qufvufwnf+raJ p&eftwGuf
jynfov l x l u k kd enf;rsK;d pkjH zifh pnf;¶H;k odr;f oGi;f &ef jynfcikd +f zdK; (ac: ) jynfaxmifpk }uhcH ikd af &;ESihf
zG+H zdK;a&;toif;udk zG@J pnf;wnfaxmifco hJ nf? jynfxaJ &;0ef}uD;XmewGif rSww f rf;wif&mY
jynfo@l tusK;d udk o,fy;kd aqmif&u G &f ef vlra_ &;tzG@J tpnf;wpfct k aejzifo h m rSwyf w kH ifcahJ omf
vnf; vufawG@wiG rf _ jynfov l x l t k m; t=urf;zuf/ +cdr;f ajcmufrr_ sm;a=umifh emrnfq;kd jzihf
ausm=f um;vmcho J nf?
jynfcikd +f zdK;tzG@J ukd zG@J pnf;jcif;jzifh vlxv k w l ef;pm;ESihf t&yfom;v_y&f mS ;r_tm;vk;H ukd
csKyfuikd +f y;D aemiftem*wf Armjynf.Ekid if aH &;udk xde;f csKyf&ef }uKd ;yrf;cJo h nf? jynfcikd +f zKd ;tzJ@G u
OD;aqmif+yD; etzppftpd;k &. vrf;jyajrykaH xmufcaH &;ESihf vlxpk nf;¶k;H a&;vkyif ef;rsm;udk vkyf
aqmifco hJ nf? wcsed w f nf;Yyif vlxak cgi;f aqmif a':atmifqef;pk=unftm; yk*Kd~ vfa&; ykwf
cwfrr_ sm;udv k nf; vkyaf qmifco hJ nft h jyif *smr%DemZDygw. D &Sy! f w dk yfz@JG uo hJ @kd vlru kd /f vl&rf;
um;tvkyrf sm;udyk g vkyaf qmifco hJ nf?
jynfcikd +f zKd ;toif;onf ppftm%m&Sipf epf oufq;kd &Snaf pa&;twGuf jynfov l x l . k
ae@pOfb0rsm;udk enf;trsK;d trsK;d jzifh xde;f csKyf&ef tm;xkw}f udK;yrf;cJo h nf? jrefrmjynf.
ynma&;/ pD;yGm;a&;ESihf vlra_ &;e,fy,frsm;tay:wGiv f nf; ‚if;wd@k . =oZmvGr;f rd;k r_ rsm;pGm
&Sad eonf? jrefrmhval bmiftzG@J tpnf; wpfcv k ;Hk udv
k nf; tm%m&Sipf pfAv kd rf sm;. pdww f ikd ;f us
jyefvnfz@JG pnf;&ef }uKd ;yrf;cJo h nf? txl;ojzifh jrefrmEdik if t H wGi;f twku d t f cHtiftm;pkrsm;ESihf
'Dru kd a&pDa&;v_y&f mS ;olrsm;udk qef@usio f nfh Edik if aH &;t=urf;zufrt _ rsm;pkwiG f jynfcikd +f zdK;
toif;u ud, k w f ikd u f , kd u
f s yg0ifywfywfco hJ nfukd awG@&onf? TuJo h @kd vlru kd q f efqef &rf;
um;onf@tjyKtr_rsm;onf ,ae@ jrefrmjynfv@l tzG@J tpnf;twGi;f ysEH @HS v#u&f adS eaom t
a=umufw&m;rsm;. t"du tajccHta=umif;w&m;rsm; jzpfayonf?
jrefrmppftpd;k &onf ‚if;wd@k . vufuikd w f wk f jynfcidk +f zdK;tzG@J ukd tok;H jyKI jynfol
rsm;t=um; ta=umufw&m;v$r;f rd;k aeatmif rnfo@kd yif pDrzH ef;wD;xm;cJah omfvnf; jrefrm
jynfwiG ;f &Sd 'Dru kd a&pDa&;v_y&f mS ;olrsm;ESihf omrefjynforl sm;onf taESmiftzG@J uif;aom vGwf
vyfrt _ ppftrSeu f kd &,l&ef qH;k jzwfc=hJ uonf? 8 av;vk;H vlxt k a&;awmfy}Hk u;D ESihf 2007 ckEpS /f
=o*kw/f pufwifbmvrsm;twGi;f ay:aygucf o hJ nf Ak'b < mom &[ef;oHCmawmfrsm; OD;aqmif
cJo
h nfh a&$0ga&mifawmfveS af &;}uD;onf xif&mS ;onf@ oufaoom"ursm;jzpfco hJ nf?
jynfcikd +f zdK;toif;}uD;. xdyyf ikd ;f &mxl;rsm;udv k nf; ppftm%m&Sif etz ppfAv kd f

7
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

csKyfrsm;u &,lxm;onfukd awG@&&dS onf? jynfcikd +f zKd ;toif;onf etz ppftm%m&Sirf sm;ESihf
wom;wnf; jzpfaeojzifh jynfcidk +f zKd ;toif;u vkyaf qmifaom t=urf;zufrr_ sm;ESihf vl@tcGihf
ta&;csKd ;azmufrr_ eS o f r#onf tm%m&Sipf pftpd;k &rS usL;vGecf sK;d azmufjcif;om jzpfayonf?
‘ud, k t hf m;ud, k uf ;kd ud, k 0hf efu, kd x f rf;jcif;onf oef@pifreG jf rwf+y;D a&&Snw f nfwef@
cdik +f rJygonf? xd@k a=umifh toif;.&HyaHk iGukd toif;om;wd@k . pkaygi;f vkyt f m;jzifh &SmazGo;Hk pGJ
rnf’[k jynfcikd +f zdK;toif;. tajccHpnf;rsO;f rsm;t& tajccHrYl jyXmef;xm;onf? od@k &mwGif
vufawG@tm;jzihf ‚if;wd@k . ud, k yf idk pf ;D yGm;a&;vkyif ef;rsm;wGiv f nf;aumif;/ toif;&HyaHk iG &SmazG
ok;H pG&J mYvnf;aumif;/ wdik ;f jynf.b¾maiGrsm;ESihf &ky0f wˆKrsm;udk &,lo;Hk pGjJ cif;/ &if;ES;D jrKyfEI HS
tusK;d tjrwf&mS azGjcif;ESihf tqifq h ifah om ppftpd;k &,E , W m;wd@k . yHyh ;kd ulnrD j_ zifo h m vkyu f ikd f
aqmif&u G v f #u&f o dS nfukd aw@&G ayonf?1
etzppftpd;k &u }uKd ;udik x f m;onfh trsKd ;om;nDomcHukd ,H=k unfaxmufcaH =umif;
jyo&ef vlpv k al 0;yGrJ sm;udk jynfcikd +f zdK;toif;u wpfjynfv;kH Y OD;aqmifusi;f ycJo h nf? jynfol
vlxt k m; twif;t=uyfwufa&mufap&ef +crd ;f ajcmufcidk ;f apr_rsm;wGif wufºupG mG yg0ifco hJ nf?
rnfo@kd yifjzpfap jynfcikd +f zdK;toif;udk Edik if aH &;ygww D pfct k oGif ajymif;vJz@JG pnf;&ef tvm;
tvmESiyhf wfowfI txl;pd;k &drpf &mjzpfae+yD; xdv k yk af qmifrr_ eS of r#onf etz ppfAv kd cf sKyf
rsm;twGuf tm%mudk qufvufcsKyu f ikd x f m;Edik &f ef }uKd yrf;tm;xkwjf cif;om jzpfayvdrrhf nf?
trnfcH t&yfom;tpd;k &wpfcu k kd [efjyzG@J pnf;Edik af &;twGuf OD;wnfaejcif;om jzpfayonf?
ppftpd;k & oufq;kd &Snaf eor#umvywfv;Hk vltcGit hf a&;csK;d azmufrr_ sm;vnf; qufvuf
jzpfay:ae+yD; jynforl sm;taejzifh tzdEydS cf b H 0rS vGwaf jrmuf&mvrf; &Sv d rd rhf nf r[kwaf y?
,ckwifjyxm;aom pmwrf;wGif jynfcidk +f zKd ;toif; zG@J pnf;wnfaqmufy/kH toif;0if
pkaqmif;ykH pkaqmif;enf;rsm;/ jynfcikd +f zKd ;ESihf Ekid if w H umtzG@J tpnf;rsm;.tajctae/ jynfcikd +f zKd ;
toif;. tem*gwEf ikd if aH &;&yfwnfcsu/f vlpv k al 0;yGrJ sm;/ ombma&; yÉdyuQrsm;ESihf t=urf;
zufwu kd cf u
dk rf r_ sm;jzpfay:vmatmif zefw;D vkyaf qmifaeykrH sm;udk vufvrS ;f rDor# wifjyxm;
ygonf? Tpmwrf;udkzwf&_jcif;tm;jzifh jynfolvlxktaejzifh jynfaxmifpk}uH@cdkifa&;ESifh
zG@H +zKd ;a&;toif;. Zmwdo&kyrf eS u f kd ud, k w f ikd uf , kd u f s avhvmod&cdS iG hf &&Sv d rd rhf nfjzpfayonf?
jynfcikd +f zdK;toif;tm; axmufct H m;ay;aejcif;onf jynfov l xl tk m; zdEydS af eaom etz
ppftpd;k &udk axmufcaH ejcif;omjzpfa=umif; od&v dS mayvdrrhf nf? wqufwnf;Yyif jynfov l l
xktm;vk;H Ekid if aH &;tod Ed;k =um;vm+y;D +ird ;f csr;f a&;ESihf 'Dru kd a&pDyef;wdik o f pfqo D @kd wnDw!$wf
wnf; av#mufvrS ;f Edik =f urnf jzpfayonf?

8
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

tcef ; (1)

jynf a xmif p k } uH @ cd k i f a &;ES i f h z G H @ +zd K ;a&;toif ; zG J @ pnf ; yk H ?

jynfcikd +f zdK; (ac: ) jynfaxmifp}k uhcH ikd af &;ESizhf +HG zdK;a&;toif;udk 1993 ckEpS /f pufwif
bmv 15 &ufae@wiG f toif;tzG@J zG@J pnf;a&;qdik &f mOya' Association Law (SLORC Law
6/88) atmufwi G f ppftpk;d &u uruxjyKI zG@J pnf;wnfaxmifcjhJ cif; jzpfonf? jynfxaJ &;
0ef}uD;XmewGif rSww f rf;wif&mY jynfot l usK;d udk o,fy;kd aqmif&u G rf nf@ vlra_ &;tzG@J wpfck
taejzifo h m rSwyf w kH ifcahJ omfvnf; wu,fv h ufawG@wiG rf l ppftm%m&Sif oufq;kd &Snaf pa&;
twGuf w&m;0ifygww D pfct k oGif zefw;D +yD; Edik if aH &;avmuxJo@kd 0ifa&muf&ef ajcvSr;f jyif
ae+yD jzpfonf? 2005 ckEpS /f 'DZifbmv (6)&ufae@ eHeufyidk ;f &efuek +f rKd @/ wuUov kd &f yd o
f mvrf;&Sd
jynfcikd +f zKd ; A[dXk mecsKyw f iG f jyKvyk cf ohJ nfh owif;pm&Si;f vif;yGw J iG f jynfcikd +f zKd ; taxGaxGtwGi;f
a&;rSL; OD;aX;OD; (ac: ) Adv k cf sKyfaX;OD;u Ekid if aH &;tajctaeESihf vlxq k ENtay:rlwnf+y;D tzG@J 0if
(22)oef;ausm&f adS om jynfcikd +f zdK;tzG@J ukd Ekid if aH &;ygww D pf&yftjzpf ajymif;vJz@JG pnf;aumif;
zG@J pnf;rnf[k t&dyt f jrGuf ajym=um;cJo h nf?
wqufwnf;Yyif toif;.pkz@JG y/Hk avhusio hf if=um;ay;ykEH iS hf v_y&f mS ;r_rsm;t& etz
ppftpd;k &onf ‚if;wd@k .tm%mwnf+rJa&;twGuf jynfcikd +f zdK;toif;udk Ekid if aH &;awmifyH
(Political Wing) wpfct k aejzifh tok;H cs&ef&nf&, G +f yD; zG@J pnf;cJo h nfrmS xif&mS ;ayonf?
jynfcidk +f zdK;toif;tm; A[dek m,uESifh em,utzG@J rsm;/ taxGtaxGtwGi;f a&;rSL;/
wGzJ uftwGi;f a&;rSL;/ A[kt d vkyrf a_ qmifaumfrwDEiS hf t+rJwrf;tzG@J 0ifrsm;jzifh zG@J pnf;xm;
onf? txl;ojzifh A[dek m,utzG@J 0ifrsm;wGif wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf/ 'kw, d wyfr
awmfumuG,af &;OD;pD;csKy/f umuG,af &;OD;pD;csKyf (=unf;)/ umuG,af &;OD;pD;csKy(f av)/ umuG,f
a&;OD;pD;csKyf(a&)/ ppfr[mAsL[m avhvma&;Xme}uD;rSL;/ ppfa&;csKyf/ ppfaxmufcsKyf/ ppfO;D pD;
t&m&Scd sKy(f =unf;)ESihf ppfwikd ;f rSL;rsm;tm;vk;H yg0ifonfukd awG@&&Sd onf? A[dek m,utzG@J 0ifrsm;
jzpf=uonfh ppfwikd ;f rSL;rsm;onf oufqikd &f m jynfe,fEiS w hf ikd ;f toif;rsm;wGif em,ursm;
2
jzpfae=uonfukd awG@&&Sd onf? xd@k tjyif toif;. taxGaxGtwGi;f a&;rSL;/ twGi;f a&;rSL;
tzG@J 0ifrsm;ESihf A[dt k vkyt f r_aqmifaumfrwDtzG@J 0ifrsm;udv k nf; ppftpd;k & 0ef}uD;rsm;/ 'k
0ef}uD;rsm;ESihf zG@J pnf;xm;onfukd awG@&onf?
jynfcikd +f zKd ;toif;udk wdik ;f tqif/h c¶dik t f qif/h +rKd @e,ftqif/h &yfuu G t f qif/h aus;&Gm
tqif[ h I l us,u f s,jf yef@jyef@ zG@J pnf;xm;+yD; toif;udk txufraS tmufo@kd qifu h qJ ifu
h J
vkyyf ikd cf iG thf m%mtyfEiS ;f xm;aom zG@J pnf;ykrH sKd ;jzifh vnfywfaqmif&u G o f nf? od@k aomfvnf;
jynfcidk +f zdK;toif;. A[kXd mecsKyfrS aus;&Gmrsm;&St d oif;cGrJ sm;txd &mxl;}uD;rsm;udk ppfwyf

9
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

xdyyf ikd ;f t&m&S}d uD;rsm;uom qkyu f ikd x


f m;onf? xd@k jyif jynfcidk +f zdK;toif;onf jrefrmEdik if H
w0Sr;f vH;k &Sd aus;&Gm&yfuu G f &,u OuUXrsm;ESihf +rdK@e,f r,u OuUXrsm;udv k nf; vkyk yf ikd cf iG hf
tm%mrsm; ay;tyfxm;onfukd awG@&onf? xdo k @kd vkyyf ikd cf iG t
hf m%mrsm; ay;tyfxm;jcif;
onf oufqdkif&mwm0ef&Sdolrsm;udk t=urf;zufr_rsm;/ vl@tcGifhta&;csdK;azmufr_rsm;ESifh
vmbfay;vmbf,rl r_ sm; ydrk u kd sL;vGev f map&ef wGe;f tm;ay;ouJo h @kd jzpfaeonf?
toif;.vkyif ef;rsm;udk ykrH eS v f y_ &f mS ;aqmif&u G Ef ikd &f eftwGuf etztm%mydik rf sm;
u &kyyf ikd ;f qdik &f m taxmuftulypPn;f rsm;ESihf pD;yGm;a&;tcGit hf vrf;rsm;udk pDpOfaqmif&u G af y;
3
onf? jynfcikd +f zKd ;toif;¶H;k rsm;udv k nf; toif;.e,ursm;jzpfaom a'oqdik &f m ppfwikd ;f rSL;
rsm;tjyif oufqikd &f m jynfe,f/ wdik ;f wm0efcH A[dt k vkyt f r_aqmifaumfrwDtzG@J 0if 0ef}u;D
rsm;. yH@y;kd aqmif&u G rf j_ zihf zG@J pnf;avh&o Sd nf? xd@k a=umifh jynfcikd +f zdK;toif;rsm;ESihf &H;k rsm;onf
ppftpd;k &. pD;yGm;a&;taxmuftyH@rsm;&&d+S yD; ykrH eS v f nfywf aqmif&u G af eEdik jf cif; jzpfonf?
txufazmfjyyg zG@J pnf;ykrH sm;udk =unfjh cif;tm;jzifh jynfcikd +f zdK;toif;onf etzppf
tm%m&Sirf sm;u zG@J pnf;ay;xm;aom vufuikd w f w k t f zG@J wpfck taejzifo h mru etz tm
%m&Sirf sm;ud, k w f idk f yg0ifaeaom tm%m&tzG@J tpnf;}u;D wpfck jzpfaeonfukd awG@Eikd o f nf?
jynfcikd +f zdK;toif;. taxGaxGtwGi;f a&rSL;jzpfol v,f,mpdu k yf sK;d a&;ESihf qnf
ajrmif;0ef}uD;Xme 0ef}uD; (Adv k cf sKyf)OD;aX;OD;u jynfcidk +f zdK;toif;. OD;wnfcsurf sm;onf Edik if H
awmf+ird 0f yfyjd ym;r_ wnfaqmufa&;tzG@J (e0w) (1997 ckEpS t f xd ac:a0:ok;H pGcJ ahJ om ppftpd;k &
trnf). OD;wnfcsurf sm;ESihf tvm;wljzpfa=umif;/ toif; pwifz@JG pnf;wnfaxmif+yD; &uf
owWywftenf;i,ftwGi;f Y xkwaf zmfajymqdck o hJ nf?4
jynfcidk +f zKd ;toif;0ifrsm;tm;vH;k onf jynfaxmifpjk refrmEdik if EH iS hf jrefrmEdik if o H m;wd@k
tm; opPm&S&d ef/ 'd@k wm0efta&;oH;k yg;twdik ;f vdu k ef musi}hf uH&ef/ at;csr;f om,m+yD; acwfrD
zG@H +zdK;wd;k wufaom Edik if aH wmfopf}uD;ay:xGe;f vm&ef/ r&yfrem; }udK;yrf;tm;xkw=f u&efEiS hf
toif;}uD;.usi0hf wf(Code of Conducts)rsm;udk vdu k ef m&ef usr;f opPm used q f =kd u&onf?5
'd@k wm0efta&;oH;k yg;rSm jynfaxmifprk +ydKuGaJ &;/ wdik ;f &if;om;pnf;vH;k nD!w $ rf _ r+ydKuGaJ &;ESihf
tcsKyftcsmtm%mwnfwchH idk +f rJa&; wd@k jzpfonf? jynfcidk +f zdK;toif;onf Edik if aH &;/ pD;yGm;a&;/
vlra_ &; OD;wnfcsu(f 12)&yf zG@H +zdK;wd;k wufa&;udv k nf; OD;wnfaqmif&u G &f onf? jynfcikd +f zdK;
toif;u csrw S x f m;aom tqdyk g OD;wnfcsu(f 12)&yfEiS hf 'd@k wm0efta&; (3)yg;wd@k rmS wu,f
vufawG@wiG f tESpo f m&tm;jzifh uif;rJ+h yD; 0g'jzef@csad &;r#om jzpfayonf?
od@k aomfvnf; jynfcikd +f zdK;toif;onf Edik if aH &;ygwrD sm;udk wdu k f¶u kd +f cdr;f ajcmufae
aom t=urf;zufrr_ sm; jzpfay:vmatmif toH;k jyKEdik o f nfh tcsu(f 4)&yfyg jynfo@l oabm
xm;rsm;udk csrw S cf o
hJ nf? tqdyk g jynfo@l oabmxm;(4)&yfrmS jynfytm;ud;k ykqed ¶f ;kd / tqd;k jrif
0g'rD sm;tm; qef@usi=f u/ Edik if aH wmfat;csr;f om,ma&;ESihf zG@H +zKd ;wd;k wufa&;udk aESmif, h uS zf suf

10
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

qD;olrsm;tm; qef@usi=f u/ Edik if aH wmf.jynfwiG ;f a&;udk 0ifa&mufpu G zf uf aESmuf,u S af om


jynfyEkid if rH sm;tm; qef@usi=f u/ jynfwiG ;f jynfy tzsuo f rm;rsm;tm; bH&k efot l jzpf owfrw S f
acsre_ ;f =u [lIjzpfonf? jynfcikd +f zdK;toif;.vkyif ef;onf tqdyk g tcsu(f 4)csuu f kd udik qf I JG
ppftpd;k &tm; xdyg;vmolreS o f r#ukd tjrpfjywfacsre_ ;f &efyif jzpfonf?
jynfcikd +f zKd ;toif;udk ppftm%m&Sio f ufq;kd &Snaf p&efEiS hf ppftpd;k &tm; qef@usiv f m
olrsm;udk wdu k cf ukd af csre_ ;f &ef &nf&,G zf @JG pnf;xm;onf@tavsmuf jynfcikd +f zKd ;toif;rS usL;vGef
aom vky&f yftm;vk;H twGuf etzppftpd;k &xHwiG o f m vH;k 0 wm0ef&adS yonf? jynfcidk +f zdK;
toif;tm; tm%mv$aJ jymif;ay;jcif;onf etzppftpd;k &taejzifh omreft&yfom; tpd;k &
wpf&yfukd trnfcw H pfctk aejzifo h m zG@J pnf;ay;+y;D ‚if;wd@k .tm%mudk qufvufcsKyfuikd x f m;
Edik af &;twGuf }udK;yrf;r_wpfcyk ifjzpfayonf?

-----------------------------

11
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

tcef ; (2)

jynfcdkif+zdK;toif;. toif;om;opf wdk;csJ@pkaqmif;jcif;enf;AsL[mrsm;ESifh ynm


a&;/ pD ; yG m ;a&;/ usef ; rma&;ES i f h tjcm;
tjcm;uu ¾rsm;wG i f 0if a &muf p G u f z uf a er_ r sm;?

jrefrmEdik if w H iG f jynfcikd +f zdK;toif;0if ta&twGuo f nf ae@csi;f ncsi;f w[kex f ;kd


wd;k wufrsm;jym;vmcJo h nf? 1996 ckEpS f aESmif;ydik ;f umvrsm;wGif toif;0ifaygi;f (5) oef;ausmf
6
r#om &Scd o hJ nf? od@k aomfvnf; 2007 ckEpS w f iG f jynfe,f/ wkid ;f tqifh toif;aygi;f 17 oif;/
c&kid tf qifh toif;aygi;f 66 oif;/ +rdK@e,ftqifh toif;aygi;f 320/ &yfuu G af us;&Gm tqifh
toif;aygi;f 15334 oif; zG@J pnf;cJ+h yD;/ toif;0iftjzpf todtrSwjf yK+yD;ol 24 '\r 5
oef;txd tqrwef wd;k wufrsm;jym;vmcJo h nf?7 jrefrmjynfvOl ;D a& pkpak ygi;f (55) oef;ausmf
&Sod nft h euf (24) oef;ausmo f nf jynfcidk +f zdK;toif;0ifrsm; jzpfvmcJo h nf? tb,fa=umifh
Tod@k wd;k wufrsm;jym;vm&oenf;?
jynfaxmifp}k uH@cikd af &;ESizhf @HG +zdK;a&;toif;. zG@J pnf;ykYH toif;om;pkaqmif;&mwGif
qEN&o Sd rl sm;udo k m pkaqmif;a=umif; azmfjyxm;onf? toif;om;rsm;udk t&G,af &muf+y;D onfh
ouf}u;D toif;om;ESihf t&G,rf a&mufao;onfh oufi,ftoif;om;[lI (2)rsK;d cGx J m;onf?
touf (10) rS touf (18)ESpt f =um; &So
d rl sm;udk oufi,ftoif;om;rsm;/ touf (18)ESpf
txuf&o dS rl sm;udk ouf}u;D toif;om;rsm;tjzpf owfrw f m;onf?8
S x
jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;onf toif;om;opfpak qmif;&mwGif qENtavsmuf[k
ok;H E_e;f xm;aomfvnf; wu,fv h ufawG@wiG rf l toif;0ifjzpf&efqENr&Sad om tpd;k &0efxrf;rsm;/
ausmif;olausmif;om;rsm;ESihf pD;yGm;a&;vkyif ef;&Sirf sm;yg0ifonfh jrefrmjynfov l x
l u k kd toif;
0ifrsm;jzpfvmatmif pD;yGm;a&;/ vlra_ &;/ ynma&;/ use;f rma&;ESihf tjcm;u¾rsm;wGif enf;rsK;d
pkjH zifh rufv;kH ay; qGaJ qmifpnf;&k;H jcif;rsm; jyKvkycf o hJ nf? xd@k jyif enf;trsK;d rsK;d jzifh +cdr;f ajcmuf
t=uyfuikd I f twif;t"rRpak qmif;jcif;rsm;vnf; jyKvyk cf o hJ nf? TonfrmS jynfcikd +f zKd ;toif;
. t"du toif;om;pkaqmif;a&;enf;AsL[m tppftrSerf sm;jzpf+yD; jrefrmhv@l tzG@J tpnf;.
t"dutcef;u¾rsm;wGif wjznf;jznf; ae&m,lvmcJo h nf? vlxt k wGi;f Yvnf; ta=umufw
&m;rsm;ESihf pd;k &drpf w d rf sm; ydrk w kd ;kd yGm;vmapcJo h nf?
jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;onf jynfov l x l uk kd enf;trsK;d rsK;d jzihf vdrv
f nfvn S jhf zm;I
ppftpd;k &vufuikd w f wk f jynfcikd +f zKd ;toif;od@k 0ifa&mufapcJo h nf? toif;om;opfrsm; pkaqmif;
&mwGif jynfov l x l . k tdraf xmifpk pm&if;Z,m;rsm;udk =unfI h touf(15) ESprf S (30)ESpf
twGi;f &So d rl sm;udk jynfcikd +f zdK;toif;0if tjzpfvnf;aumif;/ touf (30)ESihf (40)t=um;
&So
d rl sm;udk pGr;f tm;&Sit f zG@J 0ifrsm; tjzpfvnf;aumif; twif;t"rR pm&if;xnfo h iG ;f cJo
h nf?

12
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

touf(18)ESpt f xuf trsK;d orD;rsm;udv k nf; ppfAv kd cf sKyuf awmfrsm; OD;aqmifonfh trsK;d orD;
9
a&;&mtzG@J wiG f twif;t"rR 0ifa&mufapcJo h nf? xd@k jyif rdom;pktzG@J 0ifrsm; jyefvnfppd pfay;
onf[q k I
kd &Gmol&mG om; trsm;tjym;udv k nf; jynfcidk +f zKd ;toif;0if av#mufvm$ rsm;udjk znfh
&ef twif;tusyf zdtm;ay;cJ=h uonf? tjcm;enf;vrf;wckrmS a&G;aumufyrJG sm;twGuf
oef;acgipf m&if; aumufco H nf[q k I kd jynfov l x l u k kd jynfcidk +f zKd ;toif;od@k vdrv f nfow G o f iG ;f
10
cJjh cif;jzpfonf?
txl;ojzifh toif;od@k 0ifa&muf&ef wpfenf;wzHt k m;jzifh ysuu f u
G f (od@k )jiif;qef
olrsm;udk ynma&;/ pD;yGm;a&;/ use;f rma&;ESihf vlra_ &;udprP sm;wGif trsK;d rsK;d taESmuft,Suf
ay;+y;D tcGit hf vrf;rsm; enf;yg;atmif jyKvyk cf o hJ nf? om"uwpfct k aejzifh yJc;l wkid ;f / ausmuf
}u;D +rKd @e,f&dS vufeufuikd u f &ifwidk ;f &if;om;rsm; xde;f csKyf&me,fajrrsm;wGif v,f,mvkyif ef;
jzifh toufarG;ae=uaom &Gmom;rsm;udk tm%mydik rf sm;u 1993 ckEpS w f iG f vufeufuikd o f yl ek f
rsm;ESihf tquftoG,v f yk o f nf[pk yG pf u JG m twif;t"rR a&G@ajymif;cJ+h yD; ‚if;wd@k v,f,majr
rsm;wGif v,f,mvkyu f ikd cf iG uhf ykd g wm;jrpfyw d yf ifco hJ nf? od@k aomfvnf; tm%mydik rf sm;u tqdk
ygv,form;tcsK@d ukd ‚if;wd@k taejzifh jynfcikd +f zdK;toif;od@k 0ifa&mufygu qk;H &_;H oGm;cJah om
v,f,majrrsm;udk jyefvnfvyk u f ikd cf iG ahf y;rnf[k pnf;&k;H qGaJ qmifco hJ nf?11 tm%mydik rf sm;
taejzifh &d;k om;r_r&So d nfrmS odomxif&mS ;vSayonf?
jynfcikd +f zdK;toif;od@k 0ifa&muf&ef zdtm;ay;r_ trsm;qH;k cH&olrsm;rSm ausmif;ol
ausmif;om;/ vli,frsm;/ tpd;k &0efxrf;rsm;eSihf pD;yGm;a&;vkyif ef;&Sirf sm; jzpfonf? ausmif;ol
ausmif;om;rsm;onf jynfcikd +f zdK;toif;od@k r0ifrae& twif;tusyf 0ifa&mufae&jcif;
a=umifh tzG@J 0ifrsm; jzpfae=uonf? tpd;k &0efxrf;rsm;tygt0if tpd;k &twGuf tvkyv f yk uf ikd f
aeonfh rnforl qdk jynfcidk +f zKd ;toif;od@k wm0efwpfct k aejzihf 0ifa&muf&ef owfrw S jf yXmef;
xm;onf? pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm; xlaxmifvyk u f ikd v f o kd rl sm;taejzihv f nf; jynfcidk +f zKd ;toif;od@k
0ifa&mufygu tudsK;tjrwf tcGit hf vrf;rsm; &&Srd nf[k ar#mv f ifx h m;=uonf? xd@k a=umif@
pD;yGm;a&;orm;rsm;onf jynfcidk +f zKd ;toif;od@k 0ifa&muf&ef qENr&Sad omfvnf; ‚if;wk@d .vkyif ef;
rsm; tqifajyacsmarG@apa&;ESihf ae@pOf&iS o f ef &yfwnfa&;wd@k twGuf toif;od@k 0ifa&muf&ef
qH;k jzwfc=hJ uonf? jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0if pD;yGm;a&;vkyif ef;&Sirf sm;onf ‚if;wd@k . ae@pOf vkyif ef;cGif
rsm;wGif txl;tcGit hf a&;rsm;taejzihf tcGeu f if;vGwcf iG &hf &Sjd cif;ESihf tm%mydik rf sm;. tquf
rjywf [ef@wm;aESmuf,u S rf r_ sm;rS uif;vGw=f uonf? xd@k jyif twdu k t f cH Edik if aH &;ygw0D ifrsm;
uv kd nf; oufqikd &f mygw/D tzG@J tpnf;rsm;rS E_wx f u G af pI jynfcikd +f zKd ;toif;od@k 0ifa&muf&ef
zdtm;ay;jcif;/ +crd ;f ajcmuft=uyfuikd jf cif;/ rufv;Hk ay;jcif; pojzifh enf;vrf;trsK;d rsK;d udk toH;k jyK
I qGaJ qmifpnf;&k;H cJo h nf?
jrefrmEdik if w H iG f ppftpd;k &ESihf wdik ;f &if;om;vufeufuikd t f zG@J rsm;t=um; tqufrjywf

13
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

jzpfymG ;aeaom jynfwiG ;f ppfrsm;a=umifh jynfov l x l rk sm;onf jrefrmppfwyf. twif;t"rR


ay:wmqJjG cif;udk r=umc% &ifqikd af e&onf? aus;&Gmrsm;&Sd vli,fv&l , G rf sm;onf jynfcikd +f zKd ;
tzG@J 0ifjzpfygu(od@k ) jynfcidk +f zKd ;toif;od@k 0ifa&mufygu a&S@wef;ppfrsuEf mS rsm;wGif ay:wmxrf;
aqmif&jcif;rS vGw+f ird ;f cGihf &&S=d uonf? xd@k a=umifh vli,ftrsm;pkonf jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifjzpf&ef
pdwt f m;xufoefc=hJ uonf? Oyrmtm;jzihf weoFm&Dwikd ;f / avmif;vHòk rd@e,f/ a&csr;f / awmif
wGi;f arSm/f jyif;awmponfh aus;&Gmrsm;wGif jrefrmppfwyf cr& (401)u ay:wmzrf;qD;pOf
jynfcikd +f zdK;tzG@J 0if 12 OD;/ trsK;d orD; 37 OD;ESihf uset f rsK;d om; 17 OD;/ pkpak ygi;f 66 OD;udk zrf;
qD;rdco hJ nf? xdu k pd u P kd òr@d e,fjynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;u c&dik jf ynfcikd +f zKd ;tzG@J xH wdik =f um;awmif;qdk
ojzifh jynfcikd +f zdK;tzG@J 0iftm;vH;k ESihf trsK;d orD; 37 OD;udk jyefvw $ af y;cJo h nf?12
xd@k jyif jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifuwfjym;&Sv d #if rnforl qdk Edik if t H wGi;f vGwv f yfpmG c&D;
oGm;vmEdik o f nf? toif;0ifu'fjym;udk Ekikd if o H m;rSwyf w Hk ifwckuo hJ @kd tok;H jyKEikd o f nf? rdom;pk
tzG@J 0ifrsm;ESihf rdwaf qGtaygi;f toif;rsm;. aetdrrf sm;wGif ntdyw f nf;ckv d #ivf nf; vGwf
13
vGwv f yfvyf wnf;cdEk ikd o f nf? txl;ojzifh jynfcidk +f zKd ;toif;0ifu'fjym; udik af qmifxm;jcif;
a=umifh tusKd ;tjrwf&&So d rl sm;rSm jrefrm¶d[ k if*smrsm; jzpfonf? jrefrm¶d[ k if*smrsm;taejzifh
jynfcikd +f zdK;toif;0ifuwfjym;rsm;udk jyoEdik yf gu jrefrmEdik if t H wGi;f wGif vGyv f yfpmG c&D;oGm;
vmEdik o f nf? tpPvmrfbmom0ifrsm;jzpfonfh ¶d[ k if*smvlrsKd ;rsm;onf jynfwiG ;f c&D;oGm;vm
a&;wGif jrefrmEdik if o H m; pdppfa&;uwfjym;rsm; r&Sad oma=umifh tcuftcJrsm; r=umc% awG@
}uKH &onf? xdak =umifh jynfcidk +f zKd ;toif;0ifuwfjym; vuf0,f&jdS cif;onf ‚if;wd@k twGuf c&D;oGm;
vma&;udk ydrk v kd , G u f l acsmarG@apcJo h nf?14
jynfcikd +f zdK;toif;0ifrsm;onf aus;vufa'orsm;&Sd tdr, f mjcHajrrsm;udv k nf; t
15
zd;k tcenf;enf;jzifh aqmufvyk af exdik cf iG hf &&S=d uonf? txl;tcGit hf a&;rsm;taejzifh jynf
ckid +f zdK;twGi;f a&;rSL;rsm;. aetdrrf sm;wGif w,fvzD ek ;f v_id ;f rsm;wyfqifay;jcif;/ (um;r&Sad omf
vnf;)wpfvv#if "gwq f *D gvH (60) xkwaf y;jcif;/ Ekid if jH cm;c&D;pOfrsm;apvGwjf cif;/ pojzifh
tzG@J 0ifr[kwo f rl sm;ESihf tcGit hf vrf;rsm;pGm uGmjcm;aeonfukd awG@&onf?16 +rdK@e,fjynfcikd f
+zdK; tr_aqmifrsm; e,fajrpnf;&k;H a&;c&D;pOfrsm;xGu&f mwGiv f nf; jynfe,frS pufb;D rsm;ESihf
17
qdik u f ,frsm; axmufyahH y;cJo h nf? Ekid if jH cm;c&D;pOfrsm;wGiv f nf; jynfcikd +f zdK;tqifq h ifrh S t
vkyt f r_aqmiftzG@J 0ifrsm;/ toif;0ifrsm;tm; vli,fa&;&mudp&P yfrsm;ESihf pyfvsO;f Iaomf
vnf;aumif;/ Edik if w H umtawG@t}uHK &&Sad &;twGuaf omfvnf;aumif; jynfyEdik if rH sm;od@k
apv$waf y;cJo h nf? 1995 ckEpS rf S 1997 ckEpS t f wGi;f jynfcikd +f zKd ;toif;rS toif;om; OD;a&(160)
OD;udk tm&SEiS hf Oa&my&Sd Ekid if aH ygi;f (20)ausmo f @kd tacgut f a&twGut f m;jzifh (65)acguf
18
yd@k aqmifapv$wcf o hJ nf?
jynfcidk +f zKd ;tm%mydik rf sm;taejzifh toif;om;pkaqmif;&mwGif pD;yGm;a&;/ ynma&;/

14
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

vlra_ &;e,fy,frsm;/ tpd;k &Xmersm;ESihf twdu


k t
f cHtiftm;pkrsm;twGi;f enf;trsK;d rsK;d jzihf
0ifa&mufpuG zf ufaeykrH sm;udv
k nf; qufvufazmfjyoGm;ygrnf?

ynma&;
,ae@jrefrmjynf. ynma&;pepfukd avhvm=u!frh nfqv kd #if jynfcikd +f zdK;toif;.
=oZmvGr;f rd;k r_ rsm;pGm&Sad eonfukd awG@&rnfjzpfonf? jrefrmEkid if w H iG f tajccHynmtqifjh zpf
aom pmoifausmif; pkpak ygi;f (40521)ausmif;ESihf tqifjh rifyh nmtqifjh zpfaom wuUov kd f
ESihf aumvdyaf ygi;f (64)ck &So d nf? tajccHynmtqifw h iG f q&m/ q&mraygi;f (240878)OD;ESihf
ausmif;om; ausmif;olaygi;f (7783400)OD; &S+d y;D / tqifjh rihyf nmtqifw h iG f q&m/ q&mraygi;f
(10232)OD; ESihf ausmif;om;/ ausmif;olta&twGuf (705784)OD; &So d nf?19 tpk;d &0efxrf;
rsm;jzpfonfh ausmif;q&m/ q&mrrsm;onf jynfcikd +f zdK;toif;od@k wm0efwpfct k aejzihf r0if
rae& 0ifa&muf&ef owfrw S jf yXmef;xm;onf? txl;ojzihf ausmif;om;vli,ftrsm;pkonf
ud,k yf ikd q
f ENrygyJ jynfcikd +f zdK;toif;od@k 0ifa&muf&ef enf;trsK;d rsK;d jzihf zdtm;ay;cHc&hJ olrsm;
jzpfonf? ‚if;wk@d taejzihf toif;od@k 0ifa&muf&ef jiif;qefcyhJ gu ausmif;rSxw k yf pf&ef +cdr;f
ajcmufjcif;/ pmar;yGrJ sm;wGif 0ifa&mufajzqdck iG hf rjyKjcif;/ pmar;yGaJ tmifrw S f jynfrh aDS tmif
ray;jcif;/ pojzifh enf;trsK;d rsK;d jzifh +cdr;f ajcmuft=uyfuikd jf cif;rsm; jyKvkycf o hJ nf?20
Oyrmtm;jzifh 2006 ckEpS /f =o*kwv f (3)&ufae@wiG f jrefrmEdik if t H v,fyikd ;f jrif;+cH
tpd;k &enf;ynmaumvdyrf S ausmif;ol/ ausmif;om;rsm;udk jynfcikd +f zKd ;toif;od@k 0ifa&muf&ef
tm%mydik rf sm;u zdtm;ay;+cdr;f ajcmufco hJ nf? c&kid f jynfcikd +f zdK;tm%mydik rf sm;. trde@f t&
[kqu kd m tqdyk gaumvdyrf S enf;jyq&m/ q&mrrsm;u jynfcikd +f zKd ;toif;0ifypHk rH sm;udk wapmif
v#if (200)usyEf e_ ;f jzifh ausmif;ol/ ausmif;om;rsm;udk twif;t"rRa&mif;csco hJ nf? tu,fI
jynfcikd ;f +zdK;toif;od@k 0ifa&muf&efjiif;qdyk gu pmar;yG0J ifa&mufajzqdck iG rhf jyK[kvnf; +cdr;f
ajcmufajymqdck o hJ nf?21 tcsK@d aom ausmif;om;rsm;.tqdt k & jynfcikd +f zdK;toif;od@k r0if
a&mufv#if jynfwiG ;f jynfy avhvma&;c&D;rsm;/ pm=unfw h u kd of ;Hk pGcJ iG rhf sm;/ um,avhusichf ef;
oifwef;rsm;wufa&mufjcif;/ ponft h cGit hf a&;rsm; qk;H &_;H onf[k qdo k nf?22
xd@k jyif 2006 ckEpS /f =o*kwv f (15) &ufpjJG zifh xkwjf yefaom ArmEdik if v H ;Hk qdik &f m ausmif;
om;or*~tzG@J csKyf (Edik if jH cm;a&;&maumfrwD) owif;xkwjf yefcsuw f iG v f nf; jrif;+cH+rdK@ tpd;k &
enf;ynmaumvdyf (*sw D pD )D rS ausmif;om;rsm;udk rjzpfrae jynfcidk +f zKd ;toif;od@k 0ifa&muf&ef
c&kdifat;csrf;om,ma&;ESifhzGH@+zdK;a&;aumifpD (c,u)ESifh +rdK@e,fjynfcdkif+zdK;tzGJ@0ifrsm;u
ausmif;q&m/ q&mrrsm;rSwqifh zdtm;aycJo h nf[k azmfjyxm;onf? toif;od@k 0ifa&muf&ef
vufrw S rf xd;k onfh ausmif;om;rsm;udk ausmif;ac:csed f rSww f rf;ray;[kqI kd ausmif;om;rsm;
rSm ausmif;ac:csed rf jynfv h #if pmar;yG0J ifa&mufajzqdck iG @f r&rnfupkd ;kd &draf oma=umifh qENr&Syd J

15
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

rausreyfjzifh vufrw S x f ;kd cJ&h onf?


&Hzef&cH g ausmif;ol/ ausmif;om;rsm;udk jynfcidk +f zdK;toif;od@k 0ifa&mufap&ef }udK
wifaqG;aEG; wdik yf ifjcif;r&Syd J tjcm;vkyif ef;wpfcu k kd ta=umif;jyum jynfcikd +f zdK;toif;od@k
oGwo f iG ;f cJo
h nf? Oyrmtm;jzifh rE aW v;+rKd @wiG f touf(12)ESpt f xuf&dS ausmif;ol/ ausmif;
om;rsm;tm;vk;H udk Edik if o H m;pdppfa&;uwfjym; xkwaf y;&eftwGu[ f al om ta=umif;jycsujf zifh
yufpyd@k p"f mwfyrkH sm;udk a'ocHtm%mydik rf sm;xH ay;tyf&ef q&m/ q&mrrsm;rS awmif;cHchJ
onf? ausmif;ol/ ausmif;om;rsm;u ‚if;wd@k xH jynfcikd +f zdK; toif;0ifu'fjym;rsm; a&mufvm
aomtcsed u f srS ‚if;wd@k ."gwyf rkH sm;udt k oH;k csI jynfcidk +f zKd ;toif;0ifrsm;tjzpf t"rRow G o f iG ;f
cHvu kd &f a=umif; od=u&onf?23
ausmif;om;vli,fwpfO;D csi;f pD. ynma&;qdik &f m tcGit hf vrf;rsm;onf jynfcikd +f zKd ;
toif;0ifjzpfjcif;/ rjzpfjcif;tay:wGif rlwnfae+y;D toif;om;pkaqmif;&mwGif ynma&;tcGihf
tvrf;rsm;udk rufv;kH wpfct k aejzifh toH;k jyKcJo h nf? ausmif;om;/ ausmif;olrsm;udk toif;
0ifrsm;tjzpf pnf;&k;H odr;f oGi;f &mwGif ynma&;ESihf c&D;oGm;vma&udprP sm;Y vG,u f l acsmarG@
ap&ef pDpOfay;rnf[k jynfcikd +f zdK;tm%mydik rf sm;u rufv;Hk rsm;ay;cJo h nf? txl;tcGit hf a&;
wcktaejzifh jynfcikd +f zKd ;toif;wGif wufwufºuºG uG yg0ifaqmif&u G af eonfh jynfcikd +f zKd ;toif;
0if ausmif;om;/ ausmif;olrsm;udk Edik if &H yfjcm;od@k ynmawmfoiftjzpf oGm;cGijhf yKrnf[k ynm
a&;0ef}uD;Xmeu trde@f xw k jf yefco hJ nf?24 ausmif;om;/ ausmif;ol trsm;pkonf toif;0if
jzpf&ef qENr&Sad omfvnf; ynma&;ESihf tjcm;tcGit hf vrf;rsm;a=umifh toif;0ifrsm; jzpfvmcJh
=uonf?
xd@k jyif wmcsv D w d +f rKd @rS jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifwpfO;D .tqdt k & toif;od@k 0ifa&mufaom
ausmif;om;/ ausmif;olrsm;onf oufqikd &f m bmom&yfrsm;wGif tenf;qk;H trSwf (20)cef@
tydak qmif; &&daS =umif; od&onf?25 toif;vkyif ef;rsm;wGif tcsed u f ek I f ausmif;oifcef;pmrsm;
udk rvdu k Ef ikd cf ahJ omfvnf; tcsed w f efv#if vkt d yfonft h rSwrf sm;udk jznfah y;cJo
h nf? jynfwiG ;f
c&D;oGm;vma&;udprP sm;wGiv f nf; Edik if o H m;pdppfa&;u'fjym;rvdt k yfyJ jynfcidk +f zdK; toif;0if
26
u'fjym;jzihf vGwv f yfpmG oGm;vmcGi&hf &do S nf? xd@k jyif xl;c|eaf om toif;0ifausmif;ol/
ausmif;om;rsm;udk vl&nfc|efrsm;tjzpf jynfcdkif+zdK;acgif;aqmifrsm;u todtrSwfjyKI
*k%jf yKqkcs;D jrSichf @J onf? Tod@k jzifh tjcm;aom ausmif;olausmif;om;rsm;udyk g jynfcikd +f zdK;
toif;od@k 0ifa&mufvmatmif qGaJ qmifpnf;&k;H cJ=h uonf?

pD ; yG m ;a&;
jynfaxmifp}k uHch ikd af &;ESihf zG@+H zdK;a&;toif; tm%mydik t
f qifqh ifo
h nf oufqikd &f m
jynfe,f/ wdik ;f em,ursm;ESihf jynfe,f/ wdik ;f wm0efcH A[dt k vkyt f r_aqmifrsm;. oabmwl

16
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

cGijhf yKcsurf &bJ rnfonfph ;D yGm;a&;vkyif ef;udrk # vkyu f ikd jf cif;rjyK&ef XmecsKyf. 1995 ckEpS /f
Zefe0g&v D 23 &ufpyJG g pmtrSw-f 5§}u@H cikd af &;§95 (061) jzifv h nf;aumif;/ jynfaxmifp}k u@H
cdik af &;ESihf zG@H +zdK;a&;toif;/ &yfuu G §f aus;&Gmrsm;udk pD;yGm;a&;tvk@d imS rnfonfph ;D yGm;a&;
vkyif ef;udrk # vkyu f ikd cf iG rhf jyKa=umif; XmecsKyf. 1995 ckEpS /f Zefe0g&v D 23 &ufpyJG g pmtrSw-f
5§}uH@cikd af &; §95 (547)jzifv h nf;aumif; !$e=f um;xm;onfukd awG@&onf?
od@k aomfvnf; 1995 ckEpS /f Zlvidk_ v f 9 &ufae@wiG f jyKvyk o f nfh jynfcikd +f zKd ; A[dt k vkyf
tr_aqmiftzG@J (11§95)tpnf;ta0;rS jynfe,f§wdik ;f §c&kid §f +rKd @e,f jynfaxmifpk }u@H cikd af &;
ESihf zG@H +zdK;a&;toif;rsm;onf toif;.&HyaHk iGtwGuf pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm; vkyu f ikd cf iG jhf yK&ef
qk;H jzwfco hJ nf? tqdyk gp;D yGm;a&;vkyif ef;rsm; vkyaf qmif&mwGiv f nf; pnfrsO;f / pnf;urf;rsm;ufkd
txl;owdjyK vku d ef maqmif&u G o
f mG ;&ef XmecsKyf. 1995 ckEpS /f Zlvid_ v f 27 &ufae@pyJG g pm
trSwf 5§}uH@cikd af &;§95 (547)jzifh !$e=f um;cJo h nf? pD;yGm;a&;vkyif ef; vkyaf qmif&mwGif
vku d ef m&rnfh pnf;urf;csurf sm;rSm-

(u) Ekid if EH iS v
hf rl sK;d twGuf tusK;d ,kwaf prnfh pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm; jyKvkyjf cif;rjyK&ef?
(c) toif;tqifq h if.
h pnf;&k;H a&;udk xdcu kd af prnfh tjcm; pD;yGm;a&;tzG@J tpnf;rsm;rS aqmif
&Guaf eonfh pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm;wGif 0ifa&muf,OS +f ydKifaqmif&u G rf _ rjyK&ef?
(*) toif;tqifq h if.
h *k%o
f u d mQ udk !_;d EGr;f ao;odraf paom/ toif;0ifrsm;. tusiphf m&dwW
ysujf ym;apaom/ trsm;jynforl sm;.tjrifwiG f rwifw h ,faom pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm; aqmif
&Gujf cif; rjyK&ef? (Oyrm-t&ufqikd v f yk if ef;/ om;owfvyk if ef;) ponfw@dk jzpfonf?27

trSew f u,fvufawG@wiG rf l jynfcidk +f zKd ;toif;onf pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm; vkyaf qmif


&mwGif azmfjyygtcsurf sm;ESihf qef@usiaf eayonf? jynfcidk +f zKd ;toif;u jrefrmEdik if . H pD;yGm;a&;
tcef;uÀwpfck &,lxm;jcif;onf etzppftpd;k &tm; aps;uGupf ;D yGm;a&;pepftwGi;f &Sd
pD;yGm;a&;tiftm;rsm;udk tvG,w f ul xde;f csKyfEikd af tmif vrf;zGiahf y;cJoh nf?28
jref*% k jf rifu
h rk %
` o
D nf jynfcidk +f zKd ;toif;. t"dupD;yGm;a&;vkyif ef;jzpfonf? 1995
ckEpS q f ef;rSpI e0w(,ck etz). yHyh ;kd r_jzifh usyf 68 oef; &if;ES;D jrKyfEI HS “jref*%k jf rif”h ukr%
` D
udk wnfaxmifcjhJ cif;jzpfonf? e0w (etz)u v$aJ y;onfh '*Hòk r@d opfajrmufyikd ;f yifv&kH wem
aps;}uD;&Sd qdik cf ef; 382 cef; a&mif;&aiG usyf 39 oef;ESihf vpOfimS ;&rf;c usyf 6 aomif;cGEJ iS hf
e0w (,ck tez)u v$aJ y;onfh ajreDuek ;f aps;rSvnf; usyo f ef; 200 &&Scd o hJ nf? xd@k a=umifh
jynfcdkif+zdK;toif;onf EdkifiHydkift&if;tjrpfrsm;udktoHk;ðy+yD; pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;
aqmif&u G cf &hJ m wpfEpS t f wGi;f usyaf iG 36 ukaÉausmEf iS hf qdik cf ef;iSm;crsm;vnf; vpOfoef;csI D
29
&&Scd o
hJ nf? 1995 ckEpS /f pufwifbmv jynfcidk +f zKd ;ESpyf wfvnf tpnf;ta0;od@k wifoiG ;f aom

17
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

tpD&ifcpH mt& jynfcikd +f zKd ;taejzihf Edik if aH wmfyikd yf pPn;f rsm;udk tok;H jyKI pD;yGm;a&;vkyu f ikd cf &hJ m
30
tjrwfaiGppk ak ygi;f 362 oef; &&Scd o hJ nf?
xd@k jyif jrefrmhausmufrsu&f wemaps;uGuEf iS hf jrefrmhp;D yGm;a&;OD;ydik v f rD wD uftygt0if
31
pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm;pGmudv k nf; jynfcikd +f zKd ;toif;u xde;f csKyfxm;onf? jynfcikd +f zdK;toif;
onf &efuek w f ikd ;f / vdi_ +f rdK@e,f ajrwdik ;f &yfuu G f trSwf (24)&Sd ajr{&d,m{u (15.507)udk vGJ
ajymif;&,lxm;+y;D ‚if;ajruGurf sm;udk csw d yf w
d wf if'gpepfjzihf a'ocHv,form;rsm;tm; tiSm;
32
csay;cJo h nf? ppfuikd ;f wdik ;f / rif;uif;òr@d e,fwiG v f nf; tqifjh rifh v,f,majrazmfxw k af &;rsm;
twGuf a'ocHjynfov l x l k axmifaygi;f rsm;pGmudk t"rRvyk t f m;ay; apcdik ;f cJ+h yD; tEdik u f sirhf _
rsm; ðyvkycf o hJ nf? ‚if;v,f{uopf (3000) teuf armfvu kd w f iG f tajcpdu k o f nfh cr& 364
ESihf cr& 366 wyf&if;rsm;u {u (1000) pD/ rif;uif;òrd@e,f jynfcidk +f zdK;toif;u {u (500)
cGaJ 0,l+yD; useo f nfh {u (500) udo k m a'ocHjynforl sm; &&Scd o hJ nf?33
etzppftpd;k &. axmufyt hH m;ay;r_ od@k r[kwf Edik if aH wmfyikd f b¾maiGrsm;ESihf ypPn;f
rsm;udk toH;k jyKI vkyu f ikd af qmif&u G af eaom vkyif ef;rsm;pGmvnf; &So d nf? Oyrmtm;jzif-h
&xm;/ vdik ;f um; ponfh c&D;onfo,f,yl @kd aqmifa&;vkyif ef;rsm;/ tiSm;um;vkyif ef;/ tcGeaf iG
aumufcjH cif;vkyif ef;/ Edik if u H ;l vufrw S rf sm;xkwaf y;jcif;vkyif ef;/ pdu k yf sL;d a&;ESihf igarG;jrLa&;
vkyif ef;rsm;/ ajruGurf sm;ESiahf ps;qkid cf ef;rsm;tiSm;cspm;jcif;/ bdvyfajrtdyrf sm; o,f,yl @kd aqmif
a&;vkyif ef;/ aomufo;Hk a&jzef@a0jcif;vkyif ef;/ ausmufxw k v f yk if ef;/ tkwzf w k v f yk if ef;/ za,mif;
wdik f a&mif;csonfv h yk if ef;/ tif;vkyif ef;/ ul;wd@k vyk if ef;/ pyg;oD;pm;csjcif;vkyif ef;/ yJ/ESr;f 0,f,l
odak vSmifjzef@jzL;jcif;vkyif ef;/ jynfyrS armfawmfum;rsm;/ armfawmfqikd u f ,frsm;ESihf wm,mrsm;
udk tcGeu f if;vGwpf mG jzifh wifoiG ;f jcif;vkyif ef;/ pojzifh ajrmufrsm;pGmaom pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm;
jzpf=uonf?34
xk@d tjyif jynfaxmifp}k uH@cikd af &;ESihf zG@H +zdK;a&;toif;onf tEkynmvkyif ef;rsm;wGif
vnf; wjznf;jznf;csi;f v$r;f rd;k csKyfuikd v f mcJo h nf? ,cifu Adv k cf sKyfcif!e$ @f OD;aqmifaom
ppfaxmufveS ;f a&;rsm; vkyu hJ nfh pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm;enf;wl“ a&$pif” AD'G ,
f ikd cf o D kd &ku d uf ;l
xkwv f yk af &;ukr% ` D zG@J pnf;wnfaxmif+y;D pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm;udk pwifvyk u f ikd cf o
hJ nf? ,cif
ppfaxmufveS ;f a&;tzG@J &pdS Ofu“ apwref ”emrnfEiS hf AD'G , D /kd pD'/D ADpG 'D D aw;pD;&D;xkwv f yk af &;
rsm;omru/ &ky&f iS x f w k v f yk af &;vkyif ef;rsm;udyk g pD;yGm;jzpf us,jf yef@pmG vkyaf qmifco hJ nf?
Adv k cf sKyfcif!e$ @f OD;aqmifonfh ppfaxmufveS ;f a&;rsm;udk acsre_ ;f +yD;onfah emufyikd ;f umvwGif
xdak pwrefurk % ` u D kd vuf&pdS pftpd;k &u odr;f ,lum ,ckjynfcidk +f zKd ; (ac: ) jynfaxmif}u@H cikd af &;
ESihf zG@H +zdK;a&;toif;u a&$pif trnfjzifh jyefvnfz@JG pnf;I vkyaf qmifcjhJ cif;jzpfonf?35 xd@k jyif
pma&;q&mrsm;/ ¶kyf&Sifo¶kyfaqmifrsm;ESifh tjcm;tEkynmvkyfief;rsm;tay:wGifvnf;
toif;0ifjzpfjcif;/ rjzpfjcif;tay:r_wnfI uef@owfcsKyfcs,rf r_ sm; &Scd o hJ nf? om"utm;jzifh

18
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

jynfcikd +f zdK;toif;0if tEkynm&Sirf sm;taejzifh ‚if;wd@k . tEkynmvuf&mrsm;udk a&mif;cs&m


wGiv f nf;aumif;/ yHEk ydS x f wk af 0&mwGiv f nf;aumif; atmifjrifr&_ &S&d ef tcGit hf vrf; ydrk sm;onf?
jynfcidk +f zdK;toif;od@k 0ifa&muf&efjiif;qdak om tEkynm&Sirf sm;udk 4if;wd@k . tEkynmvkyif ef;
rsm; ydwyf ifc&H rnf[k +cdr;f ajcmufrr_ sm; jyKvkycf o hJ nf?36
jrefrmEdik if tH wGi;f pD;yGm;a&;vkyif ef;opfrsm; xlaxmifvyk u f ikd &f ef vkyif ef;cGijhf yKcsuf
trde@f rsm; csay;jcif;udv k nf; jynfcikd +f zKd ;toif;u OD;pD;csKyu f ikd cf ohJ nf? xdv k yk if ef;rsm;udk ,cifu
37
ppfaxmufvrS ;f a&;a[mif;rsm;rS OD;pD;vkyu f ikd cf ohJ nf? vkyif ef;Xmewpfcw k iG f twdu k tf cHtif
tm;pktzG@J rsm;rS tzG@J 0ifrsm;tm; tvkycf ef@tyfxm;onfukd awG@&ydS gu vkyif ef;&Sit f aejzifh
vkyif ef;cGijhf yKcsuf vdik pf if&yk o f rd ;f jcif; cH&onf? jynfcidk +f zKd ;toif;u &efuek +f rKd @&dS um;ydik &f iS rf sm;udk
trsKd ;om;'Dru kd a&pDtzG@J csKy0f ifrsm;tm; ,mOfarmif; (od@k r[kw)f um;py,f,mtvkyrf sm;wGif
cef@xm;jcif;rjyK&ef/ tu,fIvku d ef m&ef ysuu f u G cf yhJ gu ‚if;wd@k .vkyif ef;rsm;udk ydwyf ifjcif;
(od@k r[kw)f axmif'%f tjypfay;jcif;rsm;udk &ifqikd rf nf[k +cdr;f ajcmuf!e$ =f um;cJo h nf?38
toif;.pnf;urf;csut f & toif;tqifq h ifh *k%o f u d mQ udk !S;d EGr;f ao;odraf paom
toif;0ifrsm;. tusiphf m&dwyW sujf ym;apaom/ trsm;jynforl sm;.tjrifrmS rwifw h ,faom/
pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm; aqmif&u G jf cif;rjyK&[k !$e=f um;xm;aomfvnf; vufawG@wiG f jynfcidk +f zKd ;
tzG@J 0ifrsm;onf t&ufqikd rf sm; zGiv hf pS af &mif;csI pD;yGm;&Smaeonfukd awG@&&dS onf? Oyrm
tm;jzifh rE aW v;+rKd @/ r[matmifajr+rKd @e,f/ oDwmat;&yfuu G &f dS jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifvnf;jzpf/
&yfuu G af t;csr;f om,ma&;ESihf zG@H +zdK;a&;aumifpD (&,u)vnf;jzpfonfh OD;at;az qko d ul
t&ufqikd u f kd ajymifajymifwif;wif; zGiv hf pS af &mif;csI pD;yGm;&SmcJo h nf?39
jrefrmjynfwiG ;f &Sd pD;yGm;a&;vkyif ef;tawmfrsm;rsm;onf jynfcidk +f zdK;toif;. +cdr;f
ajcmufrr_ sm;/ taESmift h ,Suf ay;r_rsm;udk r=umc% &ifqikd &f onf? 2005 ckepf/ Ed0k ifbmv
(4)&ufae@wiG f jrefrmEkid if t H v,fyikd ;f yckuLU +rKd @e,frS e,fajrcH jynfcidk +f zKd ;twGi;f a&;rSL; wpfO;D
jzpfol udak usmw f ifu
h 4if;.wynf@rsm;udt k oH;k jyKI +yKd ifbufp;D yGm;a&;vkyif ef;&Siw f pfO;D jzpfol
ud&k edS 0f if;.vkyif ef;rsm;wGif rqDrqdik f 0ifa&mufpu G zf uf+y;D touftE &W m,fuykd g +crd ;f ajcmuf
&ef&mS cJo h nf? tqdyk gtwGi;f a&;rSL;onf {&m0wDjrpfavSqyd . f ukew f ifuek cf svyk if ef;rsm;udk
vnf; csKyfuikd x f m;cJo
h nf? r=umc%qko d vkd toif;&HyakH iGtwGu[ f t k a=umif;jyI pD;yGm;a&;
40
orm;rsm;xHrS aiGa=u;aumufc+H y;D rdru d , kd u f sKd ;twGuf ok;H pGcJ o hJ nf? Ttcsuo f nf tjcm;
pD;yGm;a&;tzG@J tpnf;rsm;rS vkyaf qmifaeaom pD;yGma&;vkyif ef;rsm;wGif 0ifa&muf,OS +f ydKif
aqmif&u G jf cif;rjyK& [kqo kd nfh jynfcikd +f zKd ;toif;rS jyXmef;xm;onfh pnf;urf;csurf sm;ESihf zDvm
qef@usif jzpfaecJo h nf?

19
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

tpd k ; &Xmersm;
tpd;k &0efxrf;rSev f #if tvdt k avsmuf jynfcikd +f zKd ;toif;0ifjzpfonf[k jyXmef;xm;
aoma=umifh jrefrmEkid if &H dS tpd;k &XmetoD;oD;wGif wm0efxrf;aqmifaeaom Xmeqdik &f m
0efxrf;rsm;tm;vk;H onf toif;0ifciG ahf v#mufvm$ ykpH rH sm;udk rjznfph u G &f yJ tvdt k avsmuf
jynfcikd +f zKd ;toif;0ifrsm; jzpfae=uonf? tcsK@d tpd;k &tr_xrf;rsm;onf ‚if;wd@k tm; today;
jcif; od@k r[kwf ‚if;wd@k .oabmwlnrD r_ &Sb d J jynfcikd +f zdK;toif;0ifrsm; jzpfvm&jcif;a=umifh
rnfonfah e@&ufwiG f toif;od@k 0ifa&mufco hJ nfuh kd owdrrlrcd =hJ uacs?41
2007 ckEpS w f iG f u&ifjynfe,ftwGi;f &Sd qufo, G af &;XmetoD;oD;wGif wm0efxrf;
aqmifaeaom 0efxrf;rsm;udv k nf; jynfcikd +f zdK;toif;od@k 0ifa&muf&ef !$e=f um;vmcJo h nf?
tvm;wlpmG tm%mydik rf sm;u 1998 ckEpS rf pS I todtrSwjf yKxm;onfh Zlvikd v f (3) &uf
jrefrmEdik if t H rsK;d orD;rsm;ae@ukd *k%jf yKonfh taejzih[ f q k ukd m u&ifjynfe,ftwGi;f &Sd 0efxrf;
rsm;tm;vk;H udk jynfcikd +f zdK;/ trsKd ;orD;a&;&mtzG@J EiS hf rdcifEiS u hf av;apmifah &Smufa&;toif;od@k
tjrefq;Hk 0ifa&muf=u&ef jynfe,f at;csr;f om,ma&;ESizhf @HG +zKd ;a&;aumifp(D y,u)u !$e=f um;
csuw f pfapmif xkwjf yefco hJ nf? jrefrmEdik if &H w J yfz@JG &JcsKyf&;kH uvnf; jrefrmEkid if &H dS &Jwyfz@JG 0if
tm;vk;H udk jynfcikd +f zdK;toif;od@k 0ifa&muf+yD;jzpfa&; tav;xm;=uyfrwf aqmif&u G o f mG ;&ef
oufqikd &f m+rdK@e,frsm;tm; !$e=f um;cJo h nf? xd@k jyif av#mufvm$ rwif&ao;onfh wyfz@JG 0if
rdom;pkrsm;udv k nf; wpfvtwGi;f tm;vH;k av#mufxm;&ef trde@f xw k ! f e$ =f um;cJoh nf?42
tpd;k &Xmersm;Y tvkyv f yk u f ikd &f ef qEN&o dS rl sm;onf jynfcidk +f zdK;tzG@J 0ifr[kwyf gu
oufqikd &f m +rKd @e,fjynfcikd +f zKd ; OuUXESifh twGi;f a&;rSL;wk@d xrH S axmufcaH =umif; vufrw S af &;xd;k
xm;onfh axmufcpH mrsm; wygwnf; ,laqmifvm&onf? tqdyk gaxmufcpH mrsm;&&S&d ef
twGuf +rKd @e,fjynfcikd +f zKd ;OuUXESihf twGi;f a&;rSL;rsm;udk tenf;qH;k aiGusyw f pfaomif;cef@ ay;&
onf? axmufccH surf yg&ydS gu tpd;k &tvkyw f pfck &&S&d eftwGuf tcGit hf vrf; tvGeef nf;
43
yg;onf? wpkw H pfa,mufonf tpd;k &0efxrf;wpfO;D jzpfvmygu tvkyu f kd ab;tE &W m,f
uif;&Si;f pGm a&&Snv f yk af qmifEikd &f eftwGuf Edik if aH &;ESiu hf if;&Si;f &onf? tjzpftysuw f pfct k &
tpd;k &0efxrf;wpfO;D onf trsKd ;om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyu f pDpOfcahJ om toem;cHpm (Petition)
wpfct k m; vufrw S af &;xd;k cJjh cif;ESiyfh wfoufI jynfcikd +f zdK;toif;0ifrsm;u etzppftm%m
ydik rf sm;xH wdik =f um;cJo h jzifh tvkyrf S xkwyf ,fjcif;cHc&hJ onf?44

twd k u f t cH t if t m;pk r sm;


jrefrmjynf&dS twku d t
f cHygwrD sm; txl;ojzifh trsKd ;om;'Dru
kd a&pDtzG@J csKyf (NLD)
onf jynfcidk +f zdK;toif;. toif;om;pkaqmifa&; enf;AsL[mrsm;ESihf xdyw f u
kd f &ifqikd af e&
onf? txl;ojzifh NLD tzG@J 0ifrsm;onf ygwrD S E_wx f u
G &f ef rufv;Hk ay;qGaJ qmifjcif;/ zdtm;

20
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

ay;+cdrf;ajcmufjcif;rsm;udk ae@pOf&ifqdkifcJh&onf? jrefrmppftpdk;&owif;pmrsm;wGif NLD


tzG@J 0ifrsm;onf ygwu D kd qef@usiEf w _ x
f u G af eonf[k r=umc%qdo k vdk a&;om;azmfjycJo h nf?
trSew f u,ftm;jzifh ygw0D iftrsm;pkonf ygwu D kd qef@usiI f Ekwx f u G =f ujcif;r[kwyf J tm%m
ydik rf sm;. zdtm;rsm;ESihf rufv;Hk ay;qGaJ qmif pnf;&k;H jcif;rsm;a=umifh Ekwx f u G cf &hJ jcif;jzpfonf?
tzG@J 0iftrsm;pkonf ynma&;ESihf pD;yGm;a&;tcGit hf vrf;rsm; ydrk &kd &Srd nf[al om ar#mv f ifch suf
rsm;jzifh tzG@J csKyfrS E_wx f uG =f uonf? tjcm;wbufwiG u f m; tm%mydik rf sm;. qENrsm;udk
r vdu k af vsmygu rdom;pkpm;0wfaea&;twGuf a&&Sn&f yfwnfa&;udyk g +crd ;f ajcmufvmEkid o f nfh
twGuf tzG@J csKyfrES w k x f uG cf &hJ ol trsm;tjym;&Scd o hJ nf? rnfo@kd yifjzpfap tm%mykid rf sm;.
twm;tqD; taESmuft,Surf sm;=um;xJuyif }uH@}uH@c+H yD; tzG@J csKyfvyk if ef;rsm;udk wpku d f
rwfrwf vkyaf qmifaeolrsm;vnf; &Scd o hJ nf?
jynfcikd +f zdK;toif;onf NLD ygwt D m; tiftm;csed @J ap+yD; aemufq;kH wGif ygwt D m;
vk;H 0zsuo f rd ;f ypfEikd &f eftxd xdyw f ef;ppft&m&Srd sm;. ulnyD yhH ;kd r_jzifh pepfwus pDru H ed ;f a&;qGJ
vkyaf qmifco hJ nf? xd@k enf;wlpmG jynfcikd +f zKd ;toif;onf ppftpd;k &u csrw S x f m;aom tao;
pdwpf rD cH surf sm;twdik ;f toif;om;opfrsm;udv k nf; pepfwus pkaqmif;cJo h nf? toif;0ifopf
rsm; pkaqmif;&mwGif tESmuft,Suaf y;jcif;/ +crd ;f ajcmufjcif; po!fh enf;vrf;rsm;udk toH;k jyK
vkyaf qmifaeaomfvnf; jynfcikd +f zKd ;toif;. xkwjf yefa=unmcsurf sm;ESihf tpD&ifcpH m trsm;
tjym;wGirf _ toif;om;pkaqmif;a&;udk ydrk o kd rd af rG@aom enf;vrf;rsm;jzifh aqmif&u G af e
a=umif; azmfjyxm;onf?
2003 ckEpS /f 'DZifbmv 31 &uf ae@pjJG zifh jynfcikd +f zdK;em,u/ vkyif ef;aumfrwDEiS hf
qyfaumfrwDrsm;tm;vk;H od@k jzef@a0aom awmifOuUvmy+rdK@e,f. vsKd @0u S pf rD cH suw f pfcw k iG f
jrefrmjynfwiG ;f &Sd trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyEf iS hf tjcm; twdu k t f cHtzG@J tpnf;rsm;. pdw"f gwf
a&;&mESihf v_y&f mS ;r_e,fajrrsm; usO;f ajrmif;vmap&efEiS hf twdu k t f cHtiftm;pkrsm;rS omref
tzG@J 0ifrsm;tm; jynfcidk +f zdK;toif;od@k 0ifa&mufvmap&ef pnf;&k;H vkyaf qmif&r!fh jynfcikd +f zdK;
toif;. pDrcH surf sm;udk &Si;f vif;pGm azmfjyxm;onf? wcsed w f nf;Yyif ‚if;OD;wnfcsurf sm;udk
taumiftxnfazmfEikd &f eftwGuf jynfcikd +f zdK;toif;u vkyef nf;vky[ f ef trsKd ;rsKd ;udk pepf
wus yHpk cH s pDpOfco hJ nf? Oyrmtm;jzifh pnf&;Hk a&;vkyif ef;pOfrsm;ESiyhf wfoufI jynfcidk +f zdK;
toif;0ifrjzpfao;olrsm;tm; toif;0ifrsm;jzpfvmatmif pnf;&k;H &efEiS hf toif;0iftjzpf
ryg0ifEikd o f rl sm;udk twdu k tf cHtiftm;pkrsm;twGi;f od@k r0ifa&mufomG ;Ekid af tmif pnf;&k;H &ef
wd@k jzpfonf? Tenf;tm;jzifh qef@usib f uftzG@J tpnf;rsm;.e,fajrrsm; usO;f ajrmif;vm
ap+y;D wjznf;jznf; yaysmufomG ;atmif; vkyaf qmif&efjzpfonf? xd@k jyif pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm;ESihf
ywfoufI twdu k t f cHtzG@J tpnf;rsm; OD;armhrvmEdik af tmif ‚if;wd@k vyk af qmifaeaom
pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;udk tao;pdwfavhvm+yD; tvm;o¾mefwl pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;

21
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

xlaxmifI ,SOòf ydiv f yk af qmif&ef jzpfonf? xd@k tjyif omreftwdu k tf cHtzG@J 0ifrsm;. pD;yGm;
a&;vkyif ef;onf jynfph o Hk nft h &if;tES;D r&Syd gu jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0if trmcHrsm;rSwqifh yk*Kd~ vaf &;
cifrifatmif aygi;f oif;+yD; &if;ES;D aiGaxmufyI Hh ‚if;wd@k tm; jynfcikd +f zdK;toif;od@k yg0ifvm
45
atmif qGaJ qmifpnf&;Hk &efw@kd jzpfonf?
2007 ckEpS /f rwfvtwGi;f Y jyifO;D vGi+f rdK@e,f trsKd ;om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf twGi;f
a&;rSL; OD;bxl;udk tzG@J csKyfuae E_wx f u G af y;&ef +rdK@e,fjynfaxmifp}k uH@cikd af &;ESihf zG@H +zdK;a&;
toif;rS OD;cifarmifat;u rufv;Hk ay; qGaJ qmifpnf;&k;H cJo h nf? OD;bxl;.tqdt k & ygw0D if
rsm;udk tzG@J csKyfrES w k x f u G &f ef vdu k v f pH nf;&k;H &mwGif tm%mydik rf sm;u aiGa=u;rsm;/ *st D ufpf
trf w,fvzD ek ;f rsm;ESihf vkyif ef;vkyyf ikd cf iG u hf efx&ku d rf sm; ay;urf;I pnf;&H;k cJo h nf? od@k aomfvnf;
jyifO;D vGif tzG@J csKyf0ifrsm;u tm%mydik rf sm;. rufv;Hk rsm;udk *&krpdu k yf J tzG@J csKyfvyk if ef;rsm;udk
t&Sed t f [kerf ysuf qufvufvyk u f ikd o
f mG ;rnf[k qk;H jzwfcsucf sco hJ nf?46
1998 ckEpS /f Ed0k ifbmvwGif jrefrmEkid if aH wmifyidk ;f urf;&k;d wef;wdik ;f ppfXmecsKyfwiG f
jyKvkyaf om tpnf;ta0;wpfcw k iG f wufa&mufvmaom trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf tzG@J
0ifrsm;udk trSw(f 19) ppfaxmufvrS ;f a&;Xmet}uD;tuJ Adv k rf LS ;jrifOh ;D u “rdrw d @kd taejzifh
Ekid if w
H 0Sr;f jyKvyk af om jynfo@l qENazmfxw k yf rJG sm;wGif azmfxw k jf yocJ=h uaom jynfow l @kd .qEN
udk av;pm;&rnfjzpfa=umif;/ jynfov l x l t k aejzifh NLD ygwu D kd w&m;r0iftoif;tjzpf wm;
jrpfyw d yf ifay;&ef arwWm&yfcx H m;a=umif;/ xd@k a=umifh +rw d +f rKd @e,ftwGi;f &Sd ygw0D ifrsm;taejzifh
,ckvrukecf if tzG@J csKyrf ES w k x f u G af y;=u&ef ajym=um;vdak =umif;/ owfrw S &f uftwGi;f tzG@J csKyf
rS Ekwx f uG af y;&ef ysuu f u G o f rl sm;udk ta&;,laqmif&u G o f mG ;rnfjzpfa=umif;” xkwaf zmf ajym
=um;oGm;cJo h nf? tqdyk gowday;csuo f nf trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyftzG@J 0if 1000 ausmf
ESihf jynfo@l vw $ af wmfu, kd pf m;vS,f 200 OD;udk zrf;qD;xde;f odr;f +y;D r=umcif xGuaf y:vmjcif;jzpf
47
onf?
jynfcikd +f zdK;toif;onf NLD ygw0D ifrsm;udk +cdr;f ajcmufI ygwrD ES w _ x f u G af pjcif;/
ygwt D m; qef@usi¶f @H_ csjcif;ESihf ygwt D m; zsuo f rd ;f ay;&ef awmif;qdak ejcif;rsm;udk enf;vrf;rsKd ;
pHk toH;k jyKI vkyaf qmifco hJ nf? ppftpd;k &ydik rf 'D , D mrsm;ESihf owif;pmrsm;wGiv f nf; NLD ygwD
0ifrsm; Ekwx f uG af eonft h a=umif;udk r=umc% tus,cf s@J I azmfjycJo h nf? 2006 ckepf/
{+yv D ukeyf ikd ;f wGif NLD tzG@J 0if 130 eD;yg;cef@ ygwrD S E_wx f u G cf ahJ =umif; ppftpd;k &rD', D mrsm;u
48
a=unmcJo h nf? od@k &mwGif NLD ygwo D nf tzG@J 0if (4)OD;. w&m;0ifEw _ x f u G pf mrsm;udo k m
&&Scd o hJ nf?49 Ttcsuu f kd =unfjh cif;tm;jzifh tjcm;E_wx f u G rf r_ sm;onf twif;tusyf apcdik ;f
cHc&hJ jcif;om jzpfEikd zf , G &f I dS ygw0D if(4)OD;omv#if pdwrf vHak oma=umifh ygwo D @kd ‚if;wd@k vyk &f yf
rsm;udk 0efccH jhJ cif;jzpfonf?
2006 ckEpS /f =o*kwv f wGif jrefrmEdik if t H v,fyikd ;f ppfuikd ;f wdik ;f / a&$b+kd rdK@e,fwiG f

22
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

jynfcikd +f zKd ;toif;u trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyt f zG@J 0ifrsm;tm; +crd ;f ajcmufI ygwrD ES w k xf u
G f
cdik ;f cJo
h nf? 2007 ckEpS /f ZGev f (11)&ufae@wiG v f nf; rE aW v;wdik ;f / jyifO;D vGi+f rdK@ om,muke;f
aus;&GmrS tzG@J csKyf pnf;tzG@J 0if udak ersKd ;atmif.aetdro f @kd &yfuu G af t;csr;f om,ma&;ESihf
zG@H +zdK;a&;aumifpD (&,u) tzG@J 0ifrsm;/ e,fxrd ;f &Jrsm;/ jynfcikd +f zdK;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm; a&muf&Sd
vm+yD; tzGJ@csKyfrS E_wfxGufay;&ef twif;tusyf zdtm;ay;cJhonf? xdk@tjyif jyifOD;vGif
aemifcrf;}uD;aus;&GmrS tzG@J csKyfpnf;tzG@J 0if ud0k if;Adv k f udv k nf; ZGev f (17) &ufae@Y &,urS
ac:,l+cdr;f ajcmuf+yD; owif;ay;tjzpfwm0efay;tyfru _ kd ud0k if;Adv k u f jiif;qdck o hJ nf?50
ppftpd;k &vufuikd w f wk f jynfcikd +f zdK;toif;onf tzG@J csKyfygwt D zG@J 0ifrsm;udk rufv;Hk
trsK;d rsK;d ay;I tzG@J 0iftjzpfrS Ekwx f u
G &f ef qGaJ qmifpnf;&k;H cJo h nf? a&$b+kd rdK@e,f trsK;d om;
'Dru kd a&pDtzG@J csKyf wGzJ uftwGi;f a&;rSL; OD;atmifrsK;d . tqdt k & a'ocHtm%mydik rf sm;ESihf
jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;onf txl;ojzifh aus;vufa'o&Sd NLD ygwt D zG@J 0if v,form;rsm;udk
ygwrD S Ekwx f uG yf gu twd;k vGwf pdu k yf sK;d a&;acs;aiGrsm; xkwaf y;rnf[k rufv;Hk ay;um ygw0D if
tjzpfrS Ekwx f uG cf ikd ;f cJo
h nf? od@k aomfvnf; tzG@J 0ifrsm;rSm ygw0D iftjzpfrS Ekwx f u G &f ef qENr&Sd
51
ojzifh xdu k rf;vSr;f csuu f kd vufrcHc=hJ uay? 2005 ckEpS /f Ed0k ifbmvtwGi;f u jynfcidk +f zdK;
toif;0ifrsm;onf rE aW v;wdik ;f twGi;f &Sd NLD ygwt D zG@J 0ifrsm;.aetdrrf sm;od@k oGm;a&mufI
ygw0D ifrsm;tm; jzpfay:vmrnfh rnfonfjh y\emrsK;d udrk qdk umuG,af y;rnfjzpfa=umif; ajym
qdck +hJ yD; ygwrD ES w _ x f u h nf?52 xd@k tjyif jrif;+cH+rdK@e,f v$waf wmfu,
G cf idk ;f cJo kd pf m;vS,f OD;armif
armif0if;udv k nf; ygwrD ES w k x f u G I f pD;yGm;a&;vkyif ef;wpfck xlaxmif&ef usyaf iG oef;aygi;f rsm;
pGmudk twk;d vGwf tcsed t f uef@towfr&Sd acs;iSm;I pnf;&k;H cJo h nf? od@k aomfvnf; OD;armif
53
armif0if;onf ygwrD S Ekwx f u G &f ef jiif;qdck o hJ nf?
jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;onf trsKd ;om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf tzG@J 0ifrsm;tm; tjcm;enf;
vrf;trsK;d rsK;d ok;H Ivnf; taESmuft,Suaf y;cJo h nf? 1999 ckEpS /f azazmf0g&v D 20/21 wGif
&efuek w f ikd ;f tif;pde+f rKd @e,frS jynfcidk +f zKd ;tzG@J 0if (3)OD;onf ayguu f aH us;&GmrS a'ocH&mG om;(20)
ausmw f @kd tm; trnfpm&if;rsm;ESiw hf uG oGm;a&mufI NLD ygwrD S E_wx f u G af =umif; twif;
t"rR vufrw S af &;xd;k ckid ;f cJo h nf? tqdyk g&mG om;rsm;onf trSew f u,f NLD tzG@J 0ifrsm;
r[kw=f uacs? od@k aomfvnf; jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;onf tqdyk g&mG om;rsm;tm; t}urf;zuf
vky&f yfrsm;wGif NLD ygwED iS hf ylaygi;f }upH nfonf[k pGypf u JG m twif;t"rRvufrw S f a&;xd;k ckid ;f
jcif;jzpfonf? 1999 ckEpS /f Ed0k ifbmvwGiv f nf; ppfuikd ;f wkid ;f / uav;0+rKd @e,f NLD jrKd @e,fpnf;
&kaH &;aumfrwD vli,fpnf&;Hk a&;wm0efcH a':cifEiS ;f =unftm; vuf&&dS mxl;rS Ekwx f u G af y;&ef
twif;t"rR zdtm;ay; vufrw S af &;xd;k cdik ;f cJoh nf? tu,fI rE_wx f u G v
f #if 4if;.cifyeG ;f jzpfol
tvkyjf yKwfrnf[k twif;t"rR zdtm;ay;I vufrw S af &;xk;d cdik ;f cJjh cif; jzpfonf? olrtaejzifh
vufrw S x f ;kd &ef jiif;qdck jhJ cif;a=umifh tusK;d quftaejzifh vifr,m;uGm&Si;f jywfpaJ y;&onfh

23
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

taetxm;od@k qdu k af &mufco hJ nf?54


xd@k jyif jrefrmEkid if t H v,fyidk ;f rE aW v;wdik ;f twGi;f &Sd rwW&mESihf wHwm;OD;+rKd @e,frsm;&Sd
trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyftzG@J 0ifrsm;udv k nf; ygwrD S Ekwx f u G &f ef ppftpd;k & vufuikd w f w
k f
jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;u zdtm;ay;cJo h nf? rE aW v;wkid ;f trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf A[dk
aumfrwDtzG@J 0if a':0if;jrjr.tqdt k & wHwm;OD;+rdK@e,f jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;jzpfaom udk
atmifjrif/h ud0k if;pdeEf iS hf udw k if!e$ @f w@kd OD;aqmifaomtzG@J onf aus;&Gmrsm;wGif vSn@f vnfI
NLD ygw0 D ifrsm;tm; tzJ@G csKyfrS Ekwx f u G af p&ef zdtm;ay;cJo h nf? wHwm;OD; +rdK@e,ftwGi;f &Sd
ZD;yif&yd af us;&GmrS trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKy0f ifrsm;udk wpftrd v f #if wpfa,mufEe_ ;f qifah c:I
ygw0D iftjzpfrS ,cktcsed Ef w k x f u G yf gu jzpfvmrnfjh y\emrsm;udk umuG,af y;rnfjzpf+yD;/
tu,fI rE_wx f u G yf gu anmifEpS yf iftrsK;d om;nDvmcHt+yD; tzG@J csKyftm; w&m;r0iftzG@J
tpnf;wcktjzpf ausnmonft h csed u f srS jzpfay:vmonfh jy\emrsm;udk jynfcikd +f zKd ;taejzifh
wm0ef,El idk v f rd rhf nfr[kwaf =umif; ajymqdI k Ekwx f u h nf?55
G cf ikd ;f cJo
&Sr;f jynfe,fta&S@yikd ;f / usKid ;f wk+H rdK@e,f&dS trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf tzG@J 0ifrsm;udk
vnf; ygwrD S Ekwx f u G I f jynfcikd +f zKd ;toif;od@k 0ifa&muf&ef zdtm;ay;cJo h nf? ppftpd;k & vufuikd f
wkwf a'ocHjynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;onf NLD tzG@J 0ifrsm;.aetdrrf sm;od@k oGm;a&mufvnf
ywf+yD; trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyftzGJ@0ifu'fjym;rsm;udk ‚if;wdk@xHay;tyfI jynfcdkif+zdK;
toif;od@k 0ifa&muf&ef +cdr;f ajcmufajymqdck o hJ nf? emcH&efjiif;qeforl sm;udk enf;trsK;d rsK;d jzifh
+cdr;f ajcmufco hJ nf? tzG@J 0iftcsK@d rmS jynfcikd +f zdK;tvdu k s vkyaf qmif&ef qufvufjiif;qdck +hJ yD;/
tcsK@d rmS jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;u tkypf zk @JG +y;D wku d cf u kd v f mrnfupkd ;kd &draf oma=umifh qENr&Syd EJ iS hf
56
vufccH =hJ uonf?
NLD ygw0 D iftjzpf qufvuf&yfwnf+y;D jynfcidk +f zKd ;toif;od@k 0ifa&muf&efjiif;qef
cJjh cif;. tusKd ;quftaejzifh tzG@J csKyyf gw0D ifrsm;rSm pD;yGm;a&;t=uyftwnf;rsm;udk &ifqidk }f uKH
awG@=u&+y;D ynma&;qdik &f mtcGit hf vrf;rsm;vnf; enf;yg;apcJo h nf? 2004 ckEpS w f iG f weoFm&D
wdik ;f / +rdw+f rdK@e,frS a'ocHtm%mydik rf sm;u NLD ygw0D ifrsm;tm; pmoifausmif;rsm;wGif
ausmif;q&m/ q&mrrsm;tjzpf tvkyv f yk u f ikd jf cif;ud&k yfqikd ;f &ef trde@f ay;wm;jrpfco hJ nf?
+rw d +f rKd @e,f trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf tvkyt f r_aqmif wpfO;D jzpfol OD;vSxeG ;f (ac: ) OD;qef;
v_id t f m; u|e;f pk+rdK@e,f aus;&Gmwpf&mG &Sd ausmif;wpfausmif;wGif tv,fwef;jyq&mtjzpf
cef@ tyfjcif;udk jiif;qdck cH &hJ onf? a'ocHtm%mydik Of uUXESihf jynfcikd +f zdK;OuUXrsm;u OD;vSxeG ;f
tm; ac:,lawG@qu Hk m a'ocHppfaxmufvrS ;f a&;rsm;. !$e=f um;csut f & trsK;d om;'Dru kd a&pD
tzG@J csKyf0ifrsm;udk pmoifausmif;rsm;wGif wm0efxrf;aqmifciG rhf jyKEdik [ f k ajymqdck o hJ nf?57
rE aW v;wdik ;f anmif;OD;+rdK@e,f&dS trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyftzG@JG 0if usL&Siq f &m
OD;aZmfaZmfuv kd nf; tm%mydik rf sm;u zdtm;ay;cJo h nf? OD;aZmfaZmfonf a':atmifqef;

24
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

pk=unfEiS hf OD;wifO;D tygt0if Ekid if aH &;tusO;f om;v$waf jrmufa&; v_y&f mS ;r_wiG f wufwuf
ºuGºuG yg0ifaqmif&u G cf o
hJ wl pfa,muf jzpfonf? jynfcidk +f zdK;tzG@J 0ifrsm;u ‚if;tm; tzG@J csKyfrS
Ekwx f u G v f #if vufuikd zf ek ;f ESihf tjcm;tcGit hf vrf;rsm;ay;rnf[k rufv;Hk ay; qGaJ qmifco hJ nf?
od@k aomfvnf; OD;aZmfaZmf u tzG@J csKyrf S Ekwx f uG &f ef jiif;qdak omtcg ‚if;w&m;0ifziG v hf pS x f m;
aom usL&Siaf usmif;ukd jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;u ydwyf ifc+hJ y;D / wynfrh sm;udyk g tqkyd gusL&Sif
ausmif;rS Ekwx f u G &f ef zdtm;ay;cJo h nf?58
jynfcikd +f zdK;toif;onf NLD ygw0D ifrsm;tm; jynfcikd +f zdK;tzG@J o@kd 0ifa&mufvm
atmif enf;trsK;d rsK;d jzifh vkyaf qmifco hJ nf? awG@qaHk r;jref;cJah om NLD ygw0D iftcsK@d . tqdk
t& tcsK@d aomygw0D ifrsm;udk a'ocHjynfcikd +f zdK;&k;H cGrJ sm;od@k ac:aqmifI ygwrD ES w k x f u G cf ikd ;f cJh
onf? tcsK@d ygw0D ifrsm;udk ygwrD ES w k x f u G yf gu w,fvzD ek ;f wpfv;Hk tygt0if &mxl;}uD;}uD;ESihf
aiGusyw f pfoed ;f ay;rnf[k rufv;Hk ay; qGaJ qmifpnf;&k;H cJo h nf? jynfcikd +f zKd ;toif;0ifjzpf&ef jiif;
qefaeonfh ygw0D ifrsm;taejzifh ‚if;wd@k .pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm;wGif taESmuft,Suaf y;jcif;/
uef@owfcsKyfcs,jf cif;rsm;udk cH=u&onf? xd@k a=umifh tqdyk g ygw0D ifrsm;onf ‚if;wd@k . rdom;pk
pm;0wfaea&;udak &S;&_+y;D jynfcidk +f zKd ;toif;od@k qENr&Syd J 0ifc&hJ onf? om"utm;jzifh pwd;k qdik f
(2)ck ydik q f ikd af om trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf tzG@J 0ifwpfO;D onf ‚if;.rdom;pkrsm;tygt0if
tm%mydik rf sm;. enf;trsK;d rsK;d jzifh aESmuf,u S +f cdr;f ajcmufjcif;udk cH&onf? a'ocHjynfcikd +f zdK;
twGi;f a&;rSL;ESihf tjcm;+rdK@e,frS jynfcikd +f zdK;t&m&Sd (2) OD;onf tqdyk g ygw0D ifaetdro f @kd oGm;
a&mufI tu,fIygwrD S Ekwx f uG +f yD; jynfcikd +f zdK;toif;od@k 0ifa&muf&ef qufvufjiif;qdk
aev#if pwd;k qdik t f wGuf wESpw f pf}urd f xkwaf y;aeonfh cGijhf yKcsuyf grpfukd xkwaf y;awmhrnf
r[kw[ f k +crd ;f ajcmufajymqdck o hJ nf? xd@k a=umifh ‚if;wd@k .rdom;pk a&&Snpf m;0wfaea&;udk xnfh
oGi;f pOf;pm;+yD; ygwrD ES w k x f uG I f jynfcikd +f zdK;toif;od@k 0ifa&mufc&hJ onf?59

-------------------------

25
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

tcef ; (3)

jynf w G i f ; vl r _ t zG J @ tpnf ; rsm;tm; toG i f t rsKd ; rsKd ; jzih f xd e f ; csKyf v mjcif ; ?

jrefrmEdik if o H nf vlxt k ajcjyK vl@tzG@J tpnf;rsm; wjznf;jznf;uif;rJah eaom Ekid if H


wpfcjk zpfonf? vlra_ &;qdik &f mvl@tzG@J tpnf;rsm;/ vlrt _ oif;tzG@J rsm;udk zefw;D wnfaxmifxed ;f
odr;f &efEiS hf vlxt k =um; yGiv hf if;¶d;k om;r_EiS hf vGyv f yfaomtawG;tac:rsm; xGeu f m;vmapa&;
twGuf }uKd ;yrf;csurf sm;onf ppftm%m&Sit f yk cf sKyfa&;pepfq;kd wpfcak =umifh t&mrxifcahJ y?
ppftm%mydik rf sm;onf xdv k rl a_ &;qdik &f m vl@tzG@J tpnf;rsm;udk ‚if;wd@k . =oZmatmufo@kd
enf;trsK;d rsK;d jzifh oGwo f iG ;f vd=k uonf? vlrq _ ikd &f mtzG@J tpnf;rsm;onf Ekifd if . H ta&;ygaom
Edik if aH &;/ pD;yGm;a&;/ ppfa&;qdik &f may:vpDrsm;ESihf rnfo@kd r# qufE, G yf wfoufrr_ &S=d uay? ‚if;wd@k
onf vlxt k usK;d jyKvyk if ef;rsm;/ vlxo k ufomacsmifcsad &;ESihf tqifajyacsmarG@apa&;twGuf
yHyh ;kd ay;onfv h yk if ef;rsm;om jzpf=uonf? xdv k rl a_ &;qdik &f mtzG@J tpnf;rsm;onf 'Dru kd a&pD
tajccHtw k jf rpfrsm;jzpfouJo h @kd 'Drukd a&pDw;kd wufz@G +H zKd ;a&;twGuf ta&;ygaom tcef;u¾rS
wpdww f a'otm;jzifh yg0ifywfoufae=uonf?
vlrq _ ikd &f mtzG@J tpnf;rsm;onf ‚if;wd@k pw d yf g0ifpm;aom ta=umif;t&mwpf&yfukd
om tm&kx H m; tav;ay;aqmif&u G jf cif;a=umifv h nf;aumif;/ ao;i,faom tzG@J tpnf;
rsm;jzpfjcif;a=umifv h nf;aumif; rdrw d @kd . &nfreS ;f csurf sm;udk xda&mufayguaf jrmufap&ef pGr;f
aqmifEikd =f uayonf? TtzG@J tpnf;rsm;onf 'Dru kd a&pDv@l abmif wnfaxmif&mwGif r&Srd jzpf
vdt k yfaom tzG@J tpnf;rsm;jzpfonf? xd@k jyif vlxu k t kd ajcjyKaom vl@tzG@J tpnf;rsm;jzpfonfh
tm;avsmpf mG ‚if;wd@k .vkyif ef;rsm;udk taumiftxnfazmfaqmif&mwGif vlx. k yl;aygi;f yg0ifr_
udk &&S=d uonf? Tonfum; vlxt k m; trsm;ESiyhf ;l aygi;f aqmif&u G w f wfonfh tavhtusiu hf kd
&&Sad ponf? xdt k avhtusio hf nf tem*wfjrefrmEdik if w H iG f 'Drukd a&pDjyKjyifajymif;vJa&;t
wGuf taxmuftuljyKaponf@t&mrsm; jzpfayonf?
od@k aomf tm%mudk &moufyefcsKyfuikd &f ef &nf&, G cf sux f m;&Sod nfh ppftm%m&Sif
Adv k cf sKyf}uD;rsm;onf xd@k uo hJ @kd tajccdik f wd;k wufatmifjrifvmaeaom vlra_ &;qdik &f mtzG@J
tpnf;rsm;udk ‚if;wd@k . =oZmatmufwiG x f m;&S&d ef }uKd ;yrf;cJ=h uonf? T}uKd ;yrf;csurf sm;onf
ppftm%m&Sirf sm;u aºu;G a=umfaeaom “acwfrzSD @HG +zKd ;wd;k wufaom 'Dru kd a&pDEikd if aH wmfopf
}u;D xlaxmifa&;”[lonfh aqmify'k Ef iS hf zDvmqef@usiaf ecJo h nf? tpd;k &r[kwaf om vlrt _ zG@J
tpnf;rsm;jzpfonfh omoema&;tzG@J rsm;/ vlr0_ efaqmiftzG@J rsm;/ use;f rma&;jyKpak pmifah &Smuf
aomtzGJ@rsm;/ ynma&;tzGJ@rsm; ponfh atmufajctqifh vlr_a&;qdkif&mtzGJ@rsm;onf
'Dru kd a&pDv@l abmiftwGuf a'guw f ikd rf sm;jzpf=uonf? xdt k zG@J tpnf;rsm;udk ppftm%m&Sirf sm;

26
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

u ‚if;wd@k . =oZmcHtjzpf }udK;yrf;aejcif;/ zsuo f rd ;f z,f&mS ;jcif; od@k r[kwf xde;f csKyfaejcif;
rsm;onf tem*wf'rD u kd a&pDxal xmifa&;twGuf tajccHtw k jf rpfrsm;udk +zdKvSaJ ejcif;jzpf+yD;/
‚if;wd@k .tm%m qufvufwnf+rJa&;twGuf OD;wnf}udK;yrf;aejcif;om jzpfayonf?60
ppftm%m&Sirf sm;onf ‚if;wd@k .vufuikd w f wk jf zpfonfh jynfcikd +f zKd ;toif;tm;tok;H
jyKI rdru d ,kd u f kd jynfo@l tusKd ;awmfaqmif apwem&Sit f zG@J tpnf;wpfct k oGijf zifh ‚if;wd@k xed ;f
csKyfxm;aom rD', D mrsm;wGif r=umc% azmfjycJo h nf? pmoifausmif;rsm;ESihf aq;¶Hrk sm;tm;
taxmuftyHyh pPn;f rsm; vSL'ge;f jcif;/ tusO;f axmifrsm;wGif qyfjym/ aq;0g;ypPn;f rsm;ESihf
vlo;Hk ukeyf pPn;f rsm; vSL'ge;f jcif;/ a'ozG@H +zKd ;a&;pDru H ed ;f rsm;wGif apwemh0efxrf;rsm;tjzpf tul
tnDay;jcif;/ toif;0ifrsm;tm; ynma&;ESihf enf;ynmqkid &f m oifwef;rsm;ay;jcif;tygt0if
v,f,mpdu k yf sK;d a&; po!fv h y_ &f mS ;r_trsKd ;rsKd ;wGif yg0ifvyk af qmifco hJ nf? vlxu k ,k=H unftm;
xm;&aom apwem&Siv f rl a_ &;tzJ@G tpnf;wpfct k jzpf jynfov l x l . k axmufcrH u _ kd &,l&ef
}udK;yrf;cJo h nf? wcsed w f nf;rSmyif vGyv f yf+yD; tpd;k &r[kwaf om tzG@J tpnf;rsm; (NGOs).
tcef;u¾rsm;wGiyf g 0ifa&mufpu G zf ufvm+yD; ‚if;wd@k tm; wjznf;jznf;csi;f xde;f csKyfEikd &f ef
}uKd ;yrf;vmcJo h nf? Edik if w H um ulnaD xmufyaHh &;at*sipf rD sm;onf jynfov l x
l t k wGi;f ‚if;wd@k
tultnDrsm; jzef@a0&mwGif jynfcikd +f zKd ;toif;. uef@owfxed ;f csKyrf r_ sm;udk r=umc% &ifqikd f
cJ&h onf? tusK;d quftaejzihf twdu k tf cHtiftm;pkrsm;ESihf ppftpd;k &tm; tE &W ,fjyKEikd o f nf
[k ,lqxm;olrsm;twGuf tultnDtaxmuftyHrh sm;&&S&d ef tcGit hf vrf; enf;yg;apcJo h nf?
tcsu(f 7)csuyf g Edik if aH &;vrf;jyajrykEH iS hf trsK;d om;nDvmcHukd axmufct H m;ay;o!fh
vlpv k al 0;yGrJ sm;tygt0if etzppftpd;k &tm; axmufct H m;ay;onfh twkta,mif vlpv k l
a0;yGrJ sm;udk jynfcidk +f zKd ;toif;u wm0ef,u l si;f ycJo h nf? xd@k tjyif 1990 a&G;aumufyt JG Edik &f
ygvrD eftrwfrsm;tm; a0zef¶w _ cf sjcif;/ jrefrmjynfEikd if aH &;tajctaeESiyhf wfoufI a0zef
ok;H oyfxm;aom Edik if w H umtzG@J tpnf;rsm;rS xkwjf yefo!fh tpD&ifcpH mrsm;/ xkwjf yefa=unm
csurf sm;ESihf Edik if w H umrD', D mrsm;udk wefjyefqef@usif &_wcf sjcif;rsm;tygt0if/ trsK;d om;
'Dru kd a&pDtzG@J csKyfEiS hf twdu k tf cHtiftm;pkrsm;tm;vk;H udk qef@usix f ;kd ESuo f nfh twkt
a,mif vlpv k al 0;yGrJ sm;udv k nf; pepfwus pDpOfusi;f ycJo h nf? tqdyk g vlpv k al 0;yGrJ sm;wGif
wufa&mufvmolrsm;rSm jynfcikd +f zdK;toif;0ifrsm;ESihf aus;&Gmrsm;/ +rdK@e,frsm;rS cGw J rf;us
pepfjzifh tdraf xmifpw k pfpv k #if tenf;qH;k rdom;pk0ifwpfO;D usEe_ ;f rwufrae& wufa&muf
&ef zdtm;ay;cH&olrsm; jzpf=uonf? jynfov l x
l t k aejzihf xdv k pl v k al 0;yGrJ sm;od@k wufa&muf
ae&jcif;onf ‚if;wd@k tay: usa&mufvmEdik o f nfh ab;tE &W m,fq;kd usK;d rsm;udk a=umuf&@HG ae&
aoma=umifh jzpfayonf?

27
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

jynf o l @ tusd K ;awmf a qmif


ppftpd;k &vufuikd w f w k f jynfcidk +f zKd ; ac: jynfaxmifp}k u@H cikd af &;ESizhf @HG +zKd ;a&;toif;onf
jynfov l xl u k kd tusK;d jyKaeaom vlra_ &;/ ynma&;/ use;f rma&; ponfh vkyif ef;rsm;wGif 0if
a&mufcs,v f , S cf =hJ uonf? xdek ,fy,frsm;wGif v_y&f mS ;vkyu f ikd af eaom jynfwiG ;f / jynfy tpd;k &
r[kwaf om tzG@J tpnf;rsm;udv k nf; vuf0g;}uD;tkycf s,v f , S &f ef enf;trsK;d rsK;d jzihf }udK;pm;
vmcJo h nf? wcsed w f nf;wGif ‚if;wd@k u, kd w f ikd f jynfov l xl . k u,fwif&iS }f u;D rsm;ozG,f ykaH zmfvm
cJo
h nf? txl;ojzihf 2005 ckEpS /f 'DZifbmv (5)&ufae@ &efuek f jynfcikd +f zdK; A[dXk mecsKyf&;kH wGif
usi;f yjyKvkyaf om owif;pm&Si;f vif;yGw J ckwiG f jynfcikd +f zdK;taxGaxGtwGi;f a&;rSL; Adv k cf sKyf
aX;OD;u tu,fI jynfov l xl u k awmif;qdv k mcJv h #if jynfcikd +f zdK;tzG@J ukd Ekid if aH &;ygww D pfck
tjzpf ajymif;vJaumif; ajymif;vJrnf[k t&dyt f jrGuf ajym=um;cJ+h yD;aemufyikd ;f wGif jrefrm
Edik if v H @l tzG@J tpnf;rsm;ESihf tpd;k &r[kwaf omtzG@J tpnf;rsm;twGi;f toGio f ¾mef trsKd ;
rsKd ;jzifh xd;k azgu0f ifa&muf csKyfuikd v f mcJo h nf?
jrefrmjynfov l x
l .k tusKd ;pD;yGm;tm; apwemxufoefpmG jzifh ulnaD qmif&u G af e
onfh toGiaf zmfaqmif&ef tESpo f m&uif;rJo h nfh twkta,mif z@+HG zdK;wd;k wufa&;pDru H ed ;f
rsm;udo k m jynfcikd +f zdK;toif;u taumiftxnfazmf aqmif&u G cf o
hJ nf? jynfcikd +f zdK;toif;
uJo h @kd tvm;wl zG@J pnf;xm;aom jrefrmEdik if H rdcifEiS u hf av;apmifah &Smufa&;tzG@J / jrefrmEdik if H
trsKd ;orD;a&;&mtzG@J / jrefrmEdik if H =uufajceDtzG@J rsm;ESiv hf nf; twlwuGy;l aygi;f I toif;tm;
ESpv f zkd ,G &f maumif;atmif jynfo@l tusKd ;jyKtzG@J tpnf;wpfct k jzpf vlxrk S ,k=H unfvufcH
vmatmif }uKd ;yrf;tm;xkwcf o hJ nf? od@k aomfvnf; jynfcidk +f zKd ;toif;. twkta,mif zG@H +zKd ;
wd;k wufa&; pDru H ed ;f rsm;twGuf &HyakH iGEiS hf vkyt f m;&&S&d m t&if;tjrpfrsm;onf jynfov l x l k
xHryS if jzpfaeonf? jynfcikd +f zdK;toif;taejzifh jynfov l xl . k aiGa=u;rsm;ESiv hf yk t f m;rsm;udk
toH;k jyKI twkta,mif zG@H +zdK;a&;pDru H ed ;f rsm;udk taumiftxnfazmfaqmif&u G +f yD; emrnf
aumif;&atmif }uKd ;pm;jcif;onf “ig;=uif;qDjzihf ig;=uif;a=umf”aejcif;omjzpfI jrefrmEdik if . H
a&&Snzf @HG +zdK;a&;ESihf wnf+idraf &;twGuf rsm;pGm pd;k &drpf &mjzpfayonf?
jynfcikd +f zdK;toif;twGuf &HyaHk iGrsm;&&S&d m ae&mtcsK@d ukd avhvm=unfrh nfqv kd #if
vlxx k rH S enf;trsK;d rsK;d jzifh aumufcpH ak qmif;cJo h nfukd awG@&onf? xd@k jyif omreftoif;0if
rsm;taejzifv h nf; toif;twGuf aiGa=u;rsm;udk tvSLaiGtaejzifx h nf0h if&ef apcdik ;f jcif;
cHc&hJ ouJo h @kd vlxx k rH t
S vSLaiGrsm;udv k nf; ud, k w f ikd f vdu k v f aH umufcaH y;&onfrsm;vnf;
&Scd o hJ nf? cGw J rf;pepft& wpfEpS v f #if ok;H }urd /f av;}urd cf ef@ aus;&Gmrsm;&Sd jynforl sm;xHrS tvSL
aiGrsm; aumufc&H onf? tcsK@d a'ocH jynfcikd +f zdK;acgi;f aqmifyikd ;f rsm;taejzifh ‚if;wd@k u, kd w f ikd f
tvSLaiGrsm; ray;aqmif&aomfvnf; a'ocHpnf;&k;H a&;rSL;rsm;udk w&m;0if&;Hk pmrsm; xkwaf y;
+y;D &yfuu G /f aus;&Gmrsm;twGi;f tvSLaiGrsm; vdu k v f pH ak qmif;&ef wm0efay;avh&o Sd nf? tvSL

28
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

aiG aumufc&H mwGiv f nf; jynfcikd +f zKd ;&k;H rsm; jyKjyif&efEiS hf tok;H taqmify&dabm*rsm; 0,f,&l ef
twGuf[k vnf;aumif;/ toif;0ifav#mufv$mykHpHtwGuf[k vnf;aumif;/ jynfcdkif+zdK;
wkid ;f tqifah cgi;f aqmifrsm; vma&mufvnfywf&ef {nfch pH m;&dwt f wGu[ f k vnf;aumif;
ta=umif;trsKd ;rsK;d jyI omrefjynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;tygt0if jynfov l xl x k rH S aumufcH
pkaqmif;=uonf? tcsK@d aom tpd;k &0efxrf;rsm;xHrS tvSLaiGrsm;udk wdu k &f udk af umufcjH cif;
r&Sad omfvnf; jynfcikd +f zdK;rS OD;pD;usi;f yaom vlra_ &;v_y&f mS ;r_rsm;ESihf jynfcikd +f zdK;toif;om;
0wfpzHk ;kd rsm;twGu[ f k ta=umif;jyI vukev f #if ‚if;wd@k .vpmaiGrsm;xJrS jzwfawmuf,jl cif;
udk cH=u&onf? jynfcikd +f zKd ; toif;rSaumufcaH om aiGa=u;yrm%udk rvSL'ge;f Edik o f rl sm;onf
vkyt f m;ay; vdu k =f u&onf? vkyt f m;ay; ud, k w f ikd rf vdu k Ef ikd of rl sm;onf ‚if;wd@k .ae&mwGif
tjcm;wpHw k a,mufukd iSm;&rf;I tpm;xd;k ay;&onf?61
ppftpd;k &rS wkid ;f jynfukd pwiftyk cf sKyfcahJ om 1962 ckEpS rf pS I tpd;k &ausmif;rsm;wGif
rGeb f mom&yfrsm;udk oif=um;cGihf rjyKcJah y? od@k aomfvnf; aus;vufa'orsm;&Sd rGev f xl u
k
aus;&Gmrsm;&Sd bkeaf wmf}u;D ausmif;rsm;wGif rGepf mayudk }uKd ;pm;oif,cl o hJ nf? xd@k aemuf aus;
&Gmrsm;wGif rGepf mayESihf Ak'b < mom,Ofaus;r_toif;rsm; wnfaxmifI rGepf moifausmif;rsm;
zGiv hf pS +f y;D rGepf mwwfajrmufa&; oifwef;rsm;ay;&ef }uKd ;yrf;aqmif&u G cf ohJ nf? od@k aomfvnf;
2004 ckepf/ Zlvikd v f twGi;f u etz Adv k cf sKyfarmifbu kd a&;+rKd @e,ftwGi;f &Sd rGeb f mompum;
oif=um;aom pmoifausmif;rsm;udk ydwyf pf&efEiS hf tpd;k &ausmif;rsm;wnfaxmif&ef a'ocH
tm%mydik rf sm;udk !$e=f um;cJo h nf? 2005 ckEpS /f azazmf0g&v D usKu d rf a&m+rd@k wiG f jyKvkyaf om
tpnf;ta0;wpfckwGifvnf; jynfcdkif+zdK; xdyfydkif;acgif;aqmifwpfOD;u rGefbmompum;
oif=um;jcif;onf Ekid if aH wmfz@HG +zKd ;wd;k wufa&;ESihf pnf;vk;H nD!w $ af &;twGuf twm;tqD;wpf
ckjzpfonf[k ajymqdo k mG ;cJoh nf? jynfcidk +f zdK;tzG@J 0ifrsm;udv k nf; rGeaf usmif;q&m/ q&mrrsm;
tm; taESmuft,Suaf y;&efEiS hf qufvufziG x hf m;aom pmoifausmif;rsm;tm;ydwyf if&ef
62
apcdik ;f cJo h nf? Tod@k jzifh jrefrmtm%mydik rf sm;onf ae&mwdik ;f / vltzG@J tpnf;wkid ;f wGif tpk
tzG@J wpfck ay:ayguv f mrnfukd tvGet f rif; pd;k &drcf =hJ uonf?
NLD ygwr D S vkyaf qmifaeaom vlra_ &;vkyif ef;rsm;wGiv f nf; jynfcikd +f zdK;toif;.
wm;qD;[ef@wm;aer_rsm; &Scd o hJ nf? jrefrmjynftES@H wiG f zG@J pnf;xm;aom Edik if aH &;tusO;f om;
rsm;ESihf ‚if;wd@k .rdom;pkrsm;tm; tultnDay;aeonfh vlru _ n l aD &;tzG@J rsm;uJo h @kd tvm;wl
tzG@J wpfcu k kd NLD ygwu D wrl;a'owGizf @JG pnf;&ef 2004 ckepf/ {+yv D twGi;f u }uKd ;yrf;cJo h nf?
od@k aomfvnf; wrl;c¶dik jf ynfcikd +f zKd ;toif;OuUXu tqdyk gvrl u _ n l aD &;tzG@J zG@J pnf;olrsm;tm;
‚if;wd@k .pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm;wGif wefjyef*,uf¶u kd rf r_ sm;ESihf awG@}uKH &vdrrhf nf[k +crd ;f ajcmuf
63
ajymqdI k taESmuft,Suaf y;cJo h nf? 2004 ckepfwiG v f nf; jrefrmjynfatmufyikd ;f &Sd a&ab;
'kuo Q nfrsm;tm; NLD ygwrD S qefvLS 'ge;f &ef }uKd ;yrf;cJo h nf? xdt k csed Yf jynfcikd +f zKd ;toif;u

29
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

NLD ygwt
D m; rdrw
d @kd u,
kd pf m; aumif;r_uo
k v
kd jf yKvky&f eftwGuf tvSLypPn;f rsm; ay;tyfchJ
64
onf[k rrSerf uef ajymqdck o hJ nf? xd@k jyif twdu k t f cHygwrD sm;. vlra_ &;vkyaf qmifcsurf sm;
udvk nf; jynfcikd +f zdK;toif;rS tjcm;enf;vrf;trsKd ;rsK;d jzifh [ef@wm;aESmuf,u S cf o hJ nf? Oyrm
tm;jzihf twdu k t f cHtzG@J tpnf;rsm;u vlxt k usK;d jyK vkyif ef;rsm; vkyaf qmif&ef aus;&Gmvlxk
rsm;udk pnf;&k;H onft h cgwikd ;f jynfcikd +f zdK;acgi;f aqmifrsm;u jynfov l x l t k m; rvkyaf qmif&ef
65
avmfpyDumrsm;ESihf atmf[pfI [ef@wm;aESmuf,u S cf ohJ nf?
jynfcdkif+zdK;acgif;aqmifrsm;onf jrefrmjynfwGif;Y wnf&Sdaeaom vlr_a&;tzGJ@
tpnf;rsm;udk wcsed w f iG f jynfcidk +f zKd ;toif;}u;D . +yKd ib f ufjzpfvmEkifd o f nf[k ,lqxm;+y;D [ef@
wm;aESmuf,u S rf r_ sm; jyKvyk v f mcJo h nf? jrefrmjynfov l x l .k txl; tm;ud;k ,k=H unfru _ kd &&Sad e
onfh &ky&f iS o f &kyaf qmif udak usmo f l OD;pD;aom ema&;ulnrD t _ oif;(&efuek )f tygt0if vlra_ &;/
bmoma&;/ ynma&;/ pD;yGm;a&; toif;tzG@J (24)ckukd tm%mydik rf sm;u zdtm;ay;cJo h nf?
TtzG@J tpnf;rsm;tm; vkyif ef;vkyyf ikd cf iG o hf ufwrf; xyfw;kd ay;awmhrnf r[kwaf =umif; 2007
ckEpS t f wGi;f Y w&m;0ifta=umif;=um;cJo h nf? xd@k jyif 2006 ckEpS /f =o*kwv f wGiv f nf; ema&;
ulnrD t _ oif;(&efuek )f . a=umfjimcGi/hf tvSLaiGvufccH iG rhf sm;udk tm%mydik rf sm;u wm;jrpf
ydwyf ifrr_ sm; jyKvyk cf +hJ y;D toif;.tr_aqmiftcsK@d ukd ac:,laqG;aEG;ar;jref;r_rsm; jyKvyk cf o hJ nf?
udak usmo f l OD;pDonfh ema&;ulnrD t _ oif; (&efuek )f udk 2001 ckEpS /f Zefe0g&v D (1)
&ufae@wiG f rwnfaiG usy(f 5)ode;f jzifh ud, k xf u l ,kd x f pwifz@JG pnf; xlaxmifco hJ nf? toif;
pwifz@JG pnf;+y;D uwnf;u o+*Kd v F pf &dwf rwwfEikd o f nfh axmifaomif;csaD om jynfov l x l uk kd
tultnDay;cJo h nf? toif;. (5)ESpw f m oufwrf;umvtwGi;f vl (4)aomif;eD;yg;. ema&;
udprP sm;udk ulnaD xmufyaHh y;Edik cf o hJ nf? wpfjynfv;Hk &Sd +rKd @e,ftawmfrsm;rsm;wGiv f nf; tvm;
wl ema&;toif;rsm;udk vdu k v f zH @JG pnfay;cJo h nfh apwem&Siv f rl a_ &;toif; wpfcjk zpfonf?66
jynfcikd +f zdK;tm%mydik rf sm;onf apwem&Siv f rl t_ zG@J tpnf;rsm;udk jyifyrS [ef@wm;
aESmuf,u S rf r_ sm; jyKvkycf o hJ nft h jyif tvm;wlpif+ydKiftzG@J tpnf;rsm; xlaxmifI taESmuf
t,Suaf y;jcif;/ apwem&Siv f rl t _ zG@J tpnf;rsm;twGi;f od@k jynfcikd +f zdK;tzG@J 0iftrmcHrsm; t
wif;t"rRxnfo h iG ;f I taESmuft,Suaf y;jcif;rsm;vnf; jyKvkycf o hJ nf? om"utaejzifh
&ky&f iS of &kyaf qmif ausmo f l OD;aqmifz@JG pnf;ay;cJah om oma&;ema&;toif;rsm;xJrS wpfct k yg
t0ifjzpfonfh rauG;wkid ;f / atmifv+H rdK@e,f arwWmrGef oma&;/ema&;toif;tzG@J twGi;f od@k
jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0if (2)OD;udk A[dak umfrwDtjzpf twif;t"rRxnfo h iG ;f cJo
h nf? vlra_ &;toif;
rsm;wGif jynfcidk +f zdK;tzG@J 0ifrsm; wdu k &f ukd yf g0ifywfoufvmjcif;onf toif;rsm;taejzifh
tvSL&Sirf sm;xHrS tvSLaiGrsm; qufvuf&&Sad &;twGuf twm;tqD;wpfck jzpfapcJo h nf?67
2006 ckEpS /f Zlvikd v f wGif pwifz@JG pnf;cJ+h y;D rauG;wdik ;f / acsmuf+rKd @e,f&dS ema&;vkyif ef;
rsm;udk tcrJah qmif&u G af y;aeaom raemjzL ema&;ulnrD t _ oif;rS jynfcidk +f zdK;tzG@J 0ifwcsK@d

30
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

cGx
J u G I f tvm;wltzG@J wckukd pif+yKd if zG@J pnf;xlaxmifco hJ nf? wcsed w f nf;Yyif tqdyk g jynfcikd f
+zKd ;rS zG@J pnf;xm;aom ema&;toif;onf aopm&if;xkw, f ol nft h cgwikd ;f pnfyifom,ma&;
ESihf tay;t,lvyk +f y;D raemjzLema&;toif;. vkyif ef;rsm;udk aESmifah ES;atmif vkyaf qmifc=hJ u
onf? acsmuf+rdK@wiG f e,fajr(16)ck&+dS yD; tcsK@d e,fajrrsm;onf &yfuu G f (2)ck/ (3)ck pkaygi;f xm;
onf? ,cifu acsmuf+rKd @&dS ema&;vkyif ef;rsm;. av;yko H ;Hk yku
H kd raemjzLema&;ulnrD t _ oif;u
tcrJh ulnaD qmif&u G af y;cJo h nf? ,ckaemufyikd ;f umvrsm;wGif jynfcikd ;f +zdK;ema&;toif;u
vuf0g;}uD;tkyf csKyfuikd v f mcJo h nf?68
tm%mydik rf sm;onf qif;&Jom;jynforl sm;udk tultnDay;aeaom ema&;ulnrD _
tzG@J rsm;udk enf;trsK;d rsK;d jzihf [ef@wm;aESmuf,u S rf r_ sm; ay;aeaomfvnf; &efuek &f dS wyfr
awmfEiS hf &Jwyfz@JG t&m&Srd sm;. rdom;pkrsm;. oma&;/ ema&;udprP sm;udrk l Ekid if aH wmfpm;&dwEf iS hf
pDpOfaqmif&u G af y;&ef !$e=f um;cJo h nf?
jynfcikd +f zdK;tm%mydik rf sm;onf jynfwiG ;f &Sd tcrJah q;ukay;aeaom aq;cef;rsm;
enf;wl pif+yKd iaf q;ukcef;rsm; zGiv hf pS I
f vnf; taESmuft,Suaf y;cJo h nf? Oyrmtm;jzifh ema&;
ulnrD t _ oif; (&efuek )f onf aq;0g;rukoEkid o f nfh qif;&Jom;vlxt k wGuf 2007 ckEpS /f rwfv
rSpI &efuek w f ikd ;f / oCFe;f u|e;f +rdK@e,f ynmy&d,wWpd moifwu kd f bke;f awmf}uD;ausmif;wGif
okcukov kd jf zpfaq;cef;udk pwifziG v hf pS f ukoay;cJo h nf? okcaq;cef;onf ae@pOfvel m 40
OD;txdvufc+H yD; q&m0ef 7 OD;jzifh tcrJu h o k ay;aeonft h jyif a&m*gEiS hf vlemtajctae
tvdu k f aq;&kw H ifuo k a&;twGuf aqmif&u G af y;onfh tcrJah q;cef;wckvnf; jzpfonf?69
xdak q;cef;zGiv hf pS +f y;D 2 vcef@t=umwGif &efuek w f ikd ;f / jynfcikd +f zKd ;tzG@J uvnf; oCFe;f u|e;f +rKd @e,f
i§u &yfuu G f pHcsed o f pfvrf;&Sd &yfuu G jf ynfcikd +f zKd ;&k;H wGif +zKd ;apwemaq;ukcef; [kqu kd m pif+yKd if
aq;ukcef;rsm;udk zGiv hf pS cf o
hJ nf? jynfcikd +f zdK;ydik f +zdK;apwemaq;ukcef;zGiyhf w JG iG f &efuek w f ikd ;f
jynfcikd ;f +zKd ;wm0efcH Adv k rf LS ;}u;D armifyg ud, k w
f ikd w f ufa&mufc+hJ y;D rnfou l rkd qdk tcrJu h o k ay;
rnf[k ajymqdck o hJ nf?
jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;onf jrefrmEdik if t H wGi;f &Sd tjcm;aomvlra_ &;toif;rsm;.
vkyif ef;rsm;wGif enf;trsK;d rsK;d jzihf [ef@wm;aESmuf,u S rf r_ sm; ay;aeaomfvnf; ‚if;wd@k . [efjy
vkyaf qmifrE_ iS yhf wfoufI *k%, f 0l ºhH uGm;pGm xkwaf zmfajymqdak vh&o dS nf? 2005 ckEpS /f jynf
axmifp}k u@H cikd af &;ESizhf @HG +zKd ;a&;toif; ESpyf wfvnf oif;vku H |wf tpnf;ta0;wpfcw k iG f &Sr;f jynf
e,f (ta&S@yikd ;f ) rdik ;f ysO;f +rdK@e,f jynfcikd +f zdK;tvkyt f r_aqmifwpfO;D u jynfov l xl u k se;f rma&;
twGuf tjcm;vlra_ &;toif;tzG@J rsm;ESihf yl;aygi;f uGi;f qif;ukocJ&h m (2586)OD;tm; jyKpkuo k
ay;Edik cf ahJ =umif;/ aus;vufvx l k use;f rma&;apmifah &Smufr_ ydrk jkd riS w hf ifEidk af &;twGuf aus;vuf
aq;ay;cef; (6)ckukd aiGusyf ode;f (90)ESihf jynfov l x l xk nf0h ifaiG (62)ode;f / pkpak ygi;f (152)
ode;f jzifh ulnyD yhH ;kd wnfaqmufEikd cf ahJ =umif; ajym=um;cJo h nf? xd@k jyif jynfcikd +f zdK;tvkyt f r_

31
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

aqmif q&m0ef (12)OD; OD;aqmifaom tcrJeh ,fvn S hf ukoa&;tzG@J rsm; zG@J pnf;+y;D ae&maygi;f
(155)ae&mwGif vlem (25498)OD;tm; aq;0g;ukoay;Edik cf +hJ yD; aq;0g;wefz;kd aiGusyo f ed ;f
70
(30)ausmf tcrJu h n l aD y;Edik cf ahJ =umif;udv k nf; *k%, f 0l =hH uGm;pGm ajymqdck o hJ nf?
jynfcidk +f zdK;tm%mydik rf sm;u pif+ydKifaq;cef;rsm;zGiv hf pS +f yD; jynfov l x l u k kd tcrJh
ukoay;aeonf[k ajymqdak ejcif;onf vdrv f nfvn S jhf zm;r_ wpfco k mjzpfonf? tb,fa=umihf
qdak omf &efuek w f ikd ;f / oHvsi+f rKd @e,f&dS jynfcikd +f zKd ;ydik af q;cef;wpfcu k vma&mufuo k aom vlem
71
rsm;xHrS wpfO;D v#if usyaf iG(300) aumufc, H cl ohJ nf? tjcm;aom +rKd @e,frsm;wGiv f nf; vm
a&mufuo k aom vlemrsm;xHrS tvSLaiG[t k a=umif;jyI aiGa=u;rsm; aumufccH o hJ nf?
xd@k jyif2005 ckEpS /f pufwifbmv (8)&ufae@ etz0ef}u;D wpfO;D vnf;jzpf jynfcikd +f zKd ;
acgi;f aqmifwpfO;D vnf;jzpfol OD;atmifaomif;u a'oqdik &f m jynfcikd +f zdK;acgi;f aqmifrsm;
xHo@kd xkwjf yefaom !$e=f um;csuw f iG f tdycf st f ikd Af §DG attkid 'f t D ufpf umuG,af &;vkyif ef;pDrH
ude;f rsm;udk tvsi;f oifo h vdk pwifxed ;f csKyfomG ;&ef !$e=f um;cJo h nf? xljcm;onfrmS rif;udEk idk f
acgi;f aqmifaom 88 rsK;d qufausmif;om;rsm;u jynfwiG ;f &Sd tdycf st f ikd Af §GD attdik 'f t D ufpf
a0'em&Sirf sm;/ wDbED iS hf iSuzf sm;a&m*g a0'em&Sirf sm;twGuf vlom;csi;f qdik &f m tultnD
rsm; ay;=u&ef/ tpd;k &r[kwaf om tzG@J tpnf;rsm;/ twdu k t f cHtzG@J tpnf;rsm;ESihf ppftpd;k &
wd@k tm; ylaygi;f aqmif&u G o f mG ;&ef awmif;qdck +hJ yD;aemuf odyrf =umcif tqdyk g!e$ =f um;csuu f kd
72
xkwjf yefvu kd jf cif;jzpfonf?
jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;onf tusO;f axmifupd rP sm;udv k nf; 0ifa&mufcs,v f ,S cf hJ
onf? ICRC tzG@J rsm;udk tusO;f axmif/ tusO;f pcef;rsm;od@k oGm;a&mufciG hf vk;H 0ray;awmhyJ
jynfcikd +f zdK;/ jrefrmhtrsK;d orD;a&;&m/ rdcifEiS u hf av;apmifah &Smufa&; ponfh trsK;d om;a&;ESihf
vlra_ &;toif;tzG@J trnfcH rqDrqdik t f zG@J tpnf;rsm;udo k m tusO;f axmifrsm;eSihf tusO;f
pcef;rsm;od@k oGm;a&mufpnf;&k;H jcif;rsm; vkyaf qmifapcJo h nf? xd@k jyif jynfo@l qufqaH &;trnf
jzifh tusO;f axmifrsm;od@k oGm;a&mufI Edik if aH &;tusO;f om;rsm;udk "gwyf &Hk u dk u f ;l um oufqikd f
&mrdom;pkrsm;udk vdu k v f pH nf;&k;H cJ+h y;D rjzpfpavmuf aiGa=u;rsm;udv k nf; axmufyahH y;cJo h nf?
jrefrmjynf&b J ufpcef;rsm;ESihf tusO;f pcef;rsm;. 50 &mcdik ;f E_e;f udk axmufyahH y;aeaom
Edik if w
H um=uufajceDtzG@J ukd tusO;f axmifrsm;od@k oGm;a&mufvnfywfciG rhf ay;bJ jynfcikd +f zKd ;
toif;u 0ifa&mufcs,v f , S af ejcif;onf ‚if;wd@k u, kd w f ikd f jynfov l x l . k u,fwif&iS f jzpfvkd
jcif;ESihf axmifwiG ;f tajctaersm;ESiyhf wfoufI Edik if w H umudk vdrv f nfvn S jhf zm;vdjk cif;
twGuo f m jzpfonf?73
2006 ckEpS /f Ed0k ifbmv 2 &ufae@wiG f usi;f yjyKvyk cf o hJ nfh etzowif;pm&Si;f vif;yGJ
(7§2006)wGif &JcsKyf Adv k rf LS ;csKycf if&u D jrefrmhvrl a_ &;toif;tzG@J rsm;onf 2005 ckEpS /f atmuf
wdb k mvrS 2006 ckEpS /f atmufwb kd mvtwGi;f tusO;f axmif (42)ckEiS hf tvkypf cef;(7)ckw@kd ukd

32
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

0ifa&muf =unf&h a_ vhvmcJ+h y;D tusO;f om;/ tcsKyfom;rsm;ESihf awG@qu Hk m pm;aomufz, G &f m/
aq;0g;ESihf vlo;Hk ypPn;f usyof ed ;f (700)ausmzf ;kd vSL'ge;f axmufyEhH idk cf o
hJ nf[k xnfo h iG ;f ajymqdk
oGm;cJoh nf? Tod@k tm%mydik rf sm;u tusO;f axmifrsm;od@k omG ;a&mufI tusO;f om;rsm;udk
ulnaD xmufyahH y;aeonf[k ajymqdak eaomfvnf; vufawG@wiG rf _ tusO;f axmifrsm;wGif
use;f rma&;apmifah &Smufrt _ wGuf aq;0g;rsm;csK@d wahJ e+y;D Edik if aH &;tusO;f om;rsm;. rdom;pk0if
rs
S m;udkyg e,fajrtm%mydkifrsm;ESifh jynfckdif+zdK;tzGJ@0ifrsm;u rsufajcrjywfapmifh=unfhI
taESmuft,Suaf y;cJo h nf?74

jref r mEd k i f i H t wG i f ; &S d Ed k i f i H w umat*sif p D r sm;


jrefrmEdik if t H wGi;f Y vlom;csi;f qdik &f mtaxmuftyHrh sm; ulnaD y;aeaom Edik if H
wumtzGJ@tpnf; rsm;pGm&Sdonf? ,if;tzGJ@tpnf;rsm;onf ‚if;wdk@.vlom;csif;qdkif&m
axmufy@H un l oD nf@vyk if ef;rsm;udk vGwv f yfpmG v_y&f mS ;aqmif&u G cf iG hf r&&S=d uay? jrefrm
ppftpd;k &onf Edik if w H umat*sipf rD sm;tay: wif;usyaf om vrf;!$ecf surf sm;udk xkwjf yef
xm;+y;D xdv k rf;!$ecf surf sm;tm; taumiftxnfazmf&ef &S/d r&Sd avhvmqef;ppf&ef ppftpd;k &
vufuikd w f w k f jynfcikd +f zdK;toif; tygt0if 0ef}uD;tqifh aumfrwDwpf&yfukd zG@pJ nf;cJo h nf?
xd@k tjyif jrefrmEdik if o H @kd vma&muf=uaom ynma&;/ pD;yGm;a&;/ vlra_ &;ESihf ,Ofaus;r_qikd &f m
avhvma&;tzG@J rsm;taejzihf jrefrmEkid if o H @kd a&mufv#iaf &mufcsi;f jynfcikd +f zdK;toif; twGi;f
a&;rSL; OD;aX;OD;xHo@kd OD;pGmoGm;a&muf *g&0jyK&rnf[k pnf;urf;xkwjf yefco hJ nf? xdu k o hJ @kd jyKr_
aqmif&u G af e&jcif;onf jrefrmjynforl sm;tm; vGyv f yfpmG tultnDtaxmuftyHrh sm; ay;
tyf&ef}udK;yrf;aeonfh Ekid if w H umtzG@J tpnf;rsm;tm; rsm;pGm pdwt f aESmuft,Sujf zpfapcJh
onf?
2005 ckEpS /f pufwifbmvwGif a'ocH jynfcikd +f zdK;acgi;f aqmifrsm;tm; jrefrmjynf
w0Sr;f vH;k &Sd ynma&;/ use;f rma&;ESihf vlra_ &;v_y&f mS ;r_rsm;udk xde;f csKyf&eftwGuf !$e=f um;csuf
wpf&yf xkwjf yefco hJ nf? tqdyk g!e$ =f um;csut f & jynfcikd +f zKd ;toif;onf &efuek w f ikd ;f twGi;f &Sd
75
HIV/ AIDS umuG,a f &;pDru H ed ;f rsm;udk OD;pGm v$aJ jymif;&,lco hJ nf? Edik if w H umat*sipf rD sm;udk
jrefrmjynfrS xkwyf ,fjcif;/ ‚if;wd@k u, kd w f ikd f xGucf mG jcif;ESihf jynfcikd +f zKd ;toif;. xde;f csKyfrr_ sm;
onf pdwt f aESmift h ,Sujf zpfp&m tusKd ;qufrsm;udo k m jzpfay:apcJo h nf? tultnD t
axmuftyHrh sm; a0iS&mwGiv f nf; Edik if aH &;yg yg0ifI ‚if;wd@k rvdv k m;aomolrsm;tm; cGjJ cm;quf
qHc=hJ uonf?
jynfcidk +f zdK;tm%mydik rf sm;onf Edik if w H umat*sipf rD sm;ay:wGif jzpfEikd af jcr&Sad om
pnf;rsO;f pnf;urf;rsm;udk jyXmef;owfrw S I f [ef@wm;aESmuf,u S rf r_ sm; jyKvkycf o hJ nf? urBmh
&HyakH iGtzG@J }uD;ESihf Edik if wH umat*sipf D trsm;tjym;onf vufawG@rusaom jynfcikd +f zdK; tm

33
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

%mydik rf sm;. vkyif ef;qdik &f m pnf;rsO;f pnf;urf;rsm;tm; yl;aygi;f aqmif&u G &f ef jiif;qef+yD;
76
jrefrmjynfrS xGucf mG oGm;cJo h nf? txl;ojzifh vufeufuikd yf ÉdyuQrsm; tqufrjywf jzpfymG ;
aeaom a'orsm;wGif vlom;csi;f qdik &f m ulnaD xmufyrhH r_ sm; vkyaf qmifaeaom Ekid if w H um
at*sipf rD sm;udv k nf; qufvufrvkyaf qmifEikd af tmif wif;usyaf om pnf;rsO;f pnf;urf;rsm;
csrw S f jyXmef;cJo h nf? xd@k a=umifh u&ifjynfe,fEiS hf rGejf ynfe,ftwGi;f Y 2001 ckEpS rf S pwifI
use;f rma&;qdik &f mtultnDrsm; vkyaf qmifaeaom jyifopftajcpdu k f e,fjcm;rJq h &m0efrsm;
tzG@J onf 2006 ckEpS /f rwfvwGif tm%mydik rf sm;ESihf yl;aygi;f aqmif&u G &f ef jiif;qef+yD; jrefrm
77
jynfrS xGucf mG oGm;cJo h nf?
tvm;wlpmG jrefrmEkid if w H iG ;f &Sd tusO;f om;rsm;ESihf &Jbufpcef;rsm;od@k oGm;a&muf
um Edik if aH &;tusO;f om;rsm;udk awG@qjHk cif;/ aq;0g;ESihf tjcm;vdt k yfaomypPn;f rsm;udk axmuf
yHah y;aeaom *seD AD mtajcpdu k f tdik pf t
D mpD (ac: ) urBm=h uufajceDtzG@J }uD;udv k nf; tm%m
ydik rf sm;u r=umc% [ef@wm;aESmuf,u S jf cif;rsm; jyKvkycf o hJ nf? ,if;tzG@J }uD;onf jrefrm
jynfwiG ;f &Sd tusO;f axmifrsm;wGif ‚if;wd@k .vkyif ef;rsm;udk vGwv f yfpmG vkyu f ikd Ef ikd &f eftwGuf
1999 ckEpS w f iG f jrefrmEdik if H jynfxaJ &;0ef}uD;XmerS cGijhf yKcsuf &&dcS o hJ nf? xdck sed rf pS I jynfwiG ;f
tusO;f axmifrsm;ESihf &Jbufpcef;rsm;od@k vpOfyrHk eS o f mG ;a&mufum Ekid if aH &;tusO;f om;rsm;
ESihf awG@qaHk qG;aEG;jcif;/ aq;0g;ESihf tjcm;vdt k yfaomypPn;f rsm;udk ulnaD xmufyaHh y;cJo h nf?
1999 ckEpS rf S 2005 ckEpS t f wGi;f tusO;f axmifrsm;od@k (435)}udrf oGm;a&mufc+hJ yD;jzpfonf?
use;f rma&;vkyif ef;rsm;/ oifwef;rsm;ESihf ajcwkvyk if ef;rsm;tjyif Edik if aH &;tusO;f om;rsm;.
rdom;pkrsm;udv k nf; aiGa=u;axmufyrHh r_ sm; ulnaD qmif&u G af y;cJo h nf?78
od@k aomfvnf; 2005 ESpu f ek yf ikd ;f rSpI jrefrmjynftusO;f axmifrsm;od@k oGm;a&muf
vnfywfaer_rsm; &kww f &ufqikd ;f iho H mG ;ojzifh axmifwiG ;f &Sd Edik if aH &;tusO;f om;rsm;. tajc
tae qd;k 0g;vmcJo h nf? 2006 ckEpS /f 'DZifbmv 21 &ufae@ ICRC . xkwjf yefausnmcsut f &
ICRC tzG@J onf jrefrmjynf tusO;f axmifrsm;wGif Eki d if aH &;tusO;f om;rsm;. tajctaersm;
udk avhvm&eftwGuf om,m0wDtusO;f axmifo@kd oGm;a&mufvnfywf&ef pDpOfco hJ nf?
xdck &D;pOfwiG f jynfcikd +f zdK;tzG@J u tdik pf t D mpDtzG@J EiS t hf wl vdu k yf gciG jhf yK&rnf[k twif;tusyf
awmif;qdck o hJ nft h wGuf ICRC taejzifh tqdyk gc&D;pOfukd zsuo f rd ;f cJo
h nf? jynfcidk +f zKd ;tm%m
ydkifrsm;onf tusOf;axmifrsm;twGif;&Sd qdk;&Gm;aeaomtajctaersm;udk urBmhrdom;pk
todik ;f t0dik ;f tm; vdrn f mzk;H uG,&f eftwGuf urBm=h uufajceDtzG@J . tusO;f axmifrsm;od@k
vGyv f yfpmG oGm;a&mufvnfywfciG rhf sm;udk wjznf;jznf; +cdr;f ajcmuf xde;f csKyfvmcJo h nf?
xd@k a=umifh Edik if wH um=uufajceDtzG@J rsm;taejzifh jrefrmjynftusO;f axmifrsm;od@k
jyefvnfomG ;a&mufEikd &f ef cGijhf yKcsu&f &Sad &;twGuf tvm;tvm tvGeef nf;yg;cJo h nf? tm
%mydik rf sm;onf 2005 ckEpS rf pS I urBm=h uufajceDtzG@J rsm;udk enf;vrf;aygi;f pHo k ;kH I tusO;f

34
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

axmifrsm;od@k 0ifa&muf rppfaq;Ekid af tmif [ef@wm;xm;cJo h nf?79 2006 ckEpS f Ed0k ifbmv
aESmif;ydik ;f wGif rE aW v;/ armfv+rdKif/ bm;tH/ awmif}uD;ESihf usKid ;f wkH ponfh +rdK@}uD; (5)+rdK@wiG f
zGivhf pS x
f m;onf Edik if w H um=uufajceDaumfrwD&;Hk rsm;udk ydwyf pf&ef jrefrmtm%mydik rf sm;u
80
trd
f e@f xw k cf o hJ nf? tqdyk g&;Hk rsm;udk 'DZifbmv tv,favmufwiG f tm%mykid rf sm;u jyef
vnfziG v hf pS cf iG hf ay;cJah omfvnf; tusO;f axmifrsm;od@k oGm;a&mufvnfywfjcif;ukrd _ cGirhf jyK
81
cJhay?
tusK;d quftaejzifh tusO;f axmifrsm;od@k vdt k yfaomaq;0g;rsm;udk urBmh =uuf
ajceDtzG@J }u;D rS qufvufaxmufyEhH idk jf cif; r&Sad wmhonft h wGuf tusO;f om;rsm;onf iSuzf sm;
a&m*g/ ESv;Hk a&m*g/ qD;csKad &m*g tygt0if tjcm;a&m*gtrsK;d rsK;d twGuf aq;0g;jywfvyfrr_ sm;
ESihf &ifqidk cf &hJ +yD; use;f rma&;tajctae qd;k 0g;vmcJo h nf? tusO;f axmifrsm;twGi;f aq;0g;
jywfvyfrr_ sm;ESihf tm%mydik rf sm;. tcsed rf u D o k ay;jcif;r&Srd r_ sm;a=umifh Ekid if aH &;tusO;f om;
82
aoqk;H r_rsm;vnf; &Scd o hJ nf? jrefrmEdik if w
H iG f 1988 ppftm%modr;f +y;D uwnf;u 2006 ckEpS f
txd tusO;f axmifrsm;wGif aoqk;H cJo h nfh Ekid if aH &;tusO;f om; 127 OD;ausmf &Scd o hJ nf?83

twk t a,mif vl x k a xmuf c H y G J r sm;/ vl p k v l a 0;yG J r sm;ES i f h qef @ usif & _ w f c syG J r sm;
jrefrmppftpd;k &onf twdu k t
f cHtiftm;pkrsm;/ jynfyowif;rD', D mrsm;ESihf Edik if H
jcm;wkdif;jynfrsm;rS ta&;,lydwfqdk@r_rsm;udk qef@usif&_wfcs&eftwGuf vlpkvla0;yGJrsm;udk
jrefrmEdik if wH 0Sr;f wGif usi;f ycJo h nf? ppftpd;k &u wzufowf usi;f yjyKvkyo f nfh trsK;d om;
nDvmcHEiS hf vrf;jyajrykH axmufcyH rJG sm;udv k nf; jrefrmEkid if w H 0Sr;f &Sd jynfe,fEiS w hf ikd ;f toD;
oD;wGif qufwu kd f usi;f yjyKvkycf o hJ nf? jynfov l xl tk m; rufv;Hk rsm;/ tca=u;aiGrsm; ay;I
vnf;aumif;/ enf;trsK;d rsK;d jzifh +crd ;f ajcmufIvnf;aumif; ppftpd;k &u pdww f ikd ;f us pDraH qmif
&Gux f m;onfh vlpv k al 0;yGrJ sm;udk wufa&mufapcJo h nf? ,if;vlpv k al 0;yGrJ sm; usi;f y&mwGif
ppftpd;k &vufuikd w f w k f jynfcikd +f zdK; (ac: ) jynfaxmifp}k uH@cikd af &;ESihf zG@H +zdK;a&;toif;rS trmcH
toif;0ifrsm;u wm0eftoD;oD;cG, J Il twkta,mifaxmufcyH rJG sm;udk usi;f ycJjh cif; jzpfonf?
ppfwyfxyd yf ikd ;f acgi;f aqmifrsm;rS OD;aqmifO;D &Gujf yKaeaom jynfcikd +f zdK;toif; pwifz@JG pnf;+yD;
csed rf pS wifI qef@usi&f w _ cf syrJG sm;/ twkta,mif vlxak xmufcyH rJG sm;udk vlx. k qENrygyJ t
wif;t"rRac:,l pkaqmif;I Ekid if w H 0Sr;f vk;H wGif tqufrjywf usi;f ycJo h nf? 1994 ckEpS /f
Zefe0g&DvrS pwifI 2005 ckESpftxd trsKd;om;nDvmcHatmifjrifa&; twkta,mif
axmufcyH rJG sm;udk wdik ;f ESijhf ynfe,ftES@H (77)ae&mwGif usi;f ycJo h nf?84 xd@k jyif2005 ckEpS f aemuf
ydik ;f umvrsm;rSpI 2007 ckEpS u f mvrsm;txd jynfcikd +f zdK;toif;u OD;aqmifI rsm;jym;vS
aom twkta,mif vlxak xmufcyH rJG sm;/ qef@usi&f w _ cf syrJG sm;ESihf vlpv k al 0;yGrJ sm;udk Edik if wH pf
0Sr;f usi;f yjyKvkycf o hJ nf?

35
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;taejzihf ,if;twkta,mifaxmufcyH rJG sm;ESihf vlpv k al 0;


yGrJ sm;od@k jynfov l x l t k m; rnfo@kdrnfyHk zdtm;ay;I wufa&mufapcJo h nfukd qufvuf avhvm
=urnfjzpfonf?
2003 ckEpS /f pufwifbmvwGif ppftpd;k &. vrf;jyajrykt H m; axmufcq H ENjy&ef
+rdwcf &kid t f wGi;f &Sfd jynforl sm;udk wpftrd af xmifv#if 2 a,mufEe_ ;f jr{&mabmvk;H uGi;f wGif
vma&mufp&k ;Hk &ef urf&;dk wef;wdik ;f ppfXmecsKyfwidk ;f rSL;u trde@f ay;cJo h nf? wufa&muf&ef ysuf
uGuyf gu '%fa=u;aiG (500)usyf ay;aqmif&onf? ,if;vlpv k al 0;yGrJ sm;od@k ppfwyfro d m;pkt
odik ;f t0dik ;f rsm;ygrusef wufa&muf&ef apcdik ;f jcif;cH&onf? 2003 ckEpS /f pufwifbmvtwGi;f Y
etzppf&;kH csKyf tajrmufwyfz@JG !$e=f um;a&;rSL; Adv k rf LS ;csKyfjr0if;onf weoFm&Dwikd ;f / xm;0,f
+rdK@EiS hf +rdw+f rdK@rsm;od@k oGm;a&mufI tajrmufwyf&if; trSwf (201)/ (301)/ (302)/ (304)/
(306)/ (307)/ (309)/ (501)ESihf (401)wd@k rS rdom;pk0ifrsm;udk 0ef}uD;csKyfa[mif; Adv k cf sKyf
85
cif!e$ @f . tcsu(f 7)csuyf g vrf;jyajryku H kd axmufcq H ENjy&ef pnf;&k;H v_@H aqmfco hJ nf?
2007 ckEpS /f pufwifbmv ucsijf ynfe,f/ jrpf}uD;em;+rdK@ axmufcyH rJG sm;twGuf
jynfov l xl u k kd wpftrd w f pfa,mufEe_ ;f wufa&muf&ef zdtm;ay;cJo h nf? wufa&muf&ef
ysuu f u G f ygu jyif;xef;pGmta&;,lrnf[k ajrmufyikd ;f wdik ;f ppfXmecsKyw f ikd ;f rSL; Advk cf sKytf ek ;f jrifu h
86
trde@f xkwcf o hJ nf? Aef;armf+rdK@&dS Xmeqdik &f maygi;f pkrH S 0efxrf;rsm;/ jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;ESihf
pGr;f tm; &Sif pkpak ygi;f tiftm; 200 cef@ukd Aef;armf-rE aW v; ajy;qGaJ eonfh rSev f bHk wfpu f m;
5 pD;jzifh jzpf}uD;em;od@k ac:aqmifvmI twkta,mif axmufcyH rJG sm;udk usi;f ycJo h nf?87
xdak xmufcH yGrJ sm;wGif autdik t f kd ac: ucsiv f w G af jrmufa&;tzG@J vnf; tygt0ifjzpfonf?
od@k aomf ucsiv f il ,f (200)ausmcf ef@onf ppftpd;k &.axmufcyH rJG sm;tay: autdik t f . kd
&yfwnfcsuEf iS yhf wf owfI tcsu(f 7)csuu f akd wmif;qdu k m qef@usi&f w _ cf sco hJ nf? awmif;qdk
csu(f 7)csuw f iG f ppfreS o f nfh 'Dru kd a&pDEikd if aH wmf/ wef;wltcGit hf a&;/ ucsiv f rl sK;d pkrsm;tm;vk;H
tjrefpnf;vH;k nD!w $ rf &_ &daS &;/ etzppftpd;k &. trsK;d om;nDvmcH }udKqdak xmufcrH u _ kd qef@
usi+f y;D axmufcaH eonfh ucsiv f rl sK;d rsm;tm;vk;H udv k nf; rvdv k m;a=umif;/ trsK;d om;nDvm
cHukd }udKqdak xmufcjH cif;tm;jzifh urBmt h jrif/ trsm;tjrifwiG f us&;H_ oGm;onfh *k%o f u d mQ udk
jyefvnf&yk o f rd ;f &efEiS hf trsm;.,k=H unfr&_ &Sad &; jyKvyk &f ef tcsed jf zpfonf[k azmfjyyg&cdS o hJ nf?88
jynfcikd +f zdK;onf ppftpd;k &ESihf ‚if;wd@k . ay:vpDrsm;udk axmufct H m;ay;onfh twk
ta,mifaxmufcyH rJG sm;udk usi;f yjyKvkycf o hJ nft h jyif twku d t f cHtiftm;pkrsm;udk qef@usif
&_wcf sonfh vlpv k al 0;yGrJ sm;udv k nf; usi;f ycJo h nf? ,if;onf jynfcikd +f zdK;tm%mydik rf sm;.
&nf&, G cf surf sm;xJrS wpfct k ygt0ifjzpfonf? txl;ojzifh tm%mydik rf sm;. txl;ypfrw S x f m;
wdu k cf u kd cf &H onfh tzG@J tpnf;wpfcrk mS +idr;f csr;f a&; Edb k ,fvq f &k iS f a':atmifqef;pk=unf OD;
aqmifaom jrefrmEdik if w H iG f t}uD;rm;qk;H twdu k tf cHtzG@J tpnf;wpfcjk zpfonfh 1990 a&G;

36
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

aumufyt JG Edik &f trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfyifjzpfonf? jynfcikd +f zdK;tm%mydik rf sm;onf
tzG@J csKyfacgi;f aqmif a':atmifqef;pk=unfEiS hf olr. tzG@J csKyftzG@J 0ifrsm;tm; uef@uu G q f ENjy
&ef wpftrd v f #iw f pfa,mufEe_ ;f rvmrae& vma&muf&ef trde@f xw k cf o hJ nf? rvma&mufygu
vkyt f m;ay; apckid ;f cH&rnfjzpfa=umif; +cdr;f ajcmufajymqdk I twif;t"rR vlpak qmif;cJo h nf?
wpf&mG v#if tenf;qk;H vl(4)OD;rS (20)OD;txd &,u (&yfuu G af t;csr;f om,ma&;ESihf zG@H +zKd ;a&;
aumifp)D rS rvmrae& twif;t"rR qifah c:ojzifh vma&muf=u&onf? xd@k jyif a':atmifqef;
pk=unftm; }uKd qdv k #if axmif'%f (7)ESpf jypf'%fcsrnf[v k nf; &yfuu G af t;csr;f om,ma&;
ESihf zG@H +zdK;a&;aumifprD sm;u w&m;vGef +cdr;f ajcmufco hJ nf? ,if;&_wcf syrJG sm;twGuf vl (200)
cef@ukd t&ufwu kd If vnf;aumif;/ aiGay;Ivnf;aumif; pnf;&k;H ac:aqmifco hJ nf?89
vGwv f yfpmG pk&;Hk cGi/hf vGwv f yfpmG qENjyydik cf iG o hf nf vlom;tm;vk;H .,k=H unfcsuf
jzpfonf? rnforl qdk rdrw d @kd qENukd xkwaf zmfjyoEkid cf iG &hf o dS nf? txl;tcGit hf a&;wpfct k aejzifh
jynfcikd +f zdK;tzG@J ukd qENjyydik cf iG ahf y;jcif;udk vufcEH ikd af omfvnf; tcsK@d jynforl sm;udk twif;t
usyf rvdu k rf ae& qENjycdik ;f aejcif;onf vufcEH ikd zf , G &f mr&Sad =umif; 2003 ckEpS /f arv (29)&uf
rkH&Gm+rdK@ trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf qdkif;bkwfwifyGJwGif jrefrmh'Drdkua&pDacgif;aqmif
a':atmifqef;pk=unfu axmufjycJo h nf?90
1998 ckEpS /f atmufwb kd mv rS 1999 ckEpS /f Zefe0gvtxd tifet f ,fv'f yD gwu D kd
qef@usiaf om vlpv k al 0;yGrJ sm;udk Ekid if wH 0Sr;f vk;H &Sd +rKd @}u;D (19)ckwiG f usi;f yjyKvyk cf o hJ nf? jynfo@l
qENazmfxw k yf [ JG k ppftpd;k &u trnfwyfxm;aom tqdyk g qef@usi&f w _ cf syrJG sm;udk Ekid if wH pf0rS ;f
wGif jynfcikd +f zKd ;toif;u OD;aqmifusi;f yjyKvkycf o hJ nf? axmifaygi;f rsm;pGmaom jynforl sm;udk
a'ocHtm%mydik rf sm;u zdtm;ay; wufa&mufapcJ+h y;D / wufa&mufvmoltrsm;pkrmS jynfcikd f
+zdK; (ac: ) jynfaxmifp}k uHcikd af &;ESizhf @HG +zdK;a&;tzG@J 0ifrsm; jzpf=uonf?91 txl;ojzifh 2007
ckEpS /f pufwifbmvESihf atmufwb kd mvrsm;wGif jyKvkycf ahJ om tifet f ,fv'f yD gwD qef@usif
a&; twkta,mif vlpv k al 0;rsm;onf ppftm%mydik rf sm;ESihf ‚if;wd@k . vufuikd w f w
k f jynfcikd f
+zdK;toif;. tm%m&Sio f &kyrf eS u f kd ydrk ykd jD yifpmG ay:vGiaf pcJo h nf?
Edik if aH &;twku d t f cHygwrD sm;udk qef@usiu f ef@uu G of nfh vlpv k al 0;yGrJ sm;wGif tm%m
ykid rf sm;bufrS vkyaf vhvyk x f &Sod nfh tcsuw f pfcrk mS ‚if;wd@k u toifah &;I,laqmifvmaom
pm&Gupf mwrf;rsm;udk y&dwo f wfxrJ S vlwcsKd @tm; wufa&mufI zwf=um;jycdik ;f jcif; jzpfonf?
aeylusu J sJ uGi;f jyif}uD;xJwiG f t"rRac:,lpak qmif;xm;aom vlx}k uD;u qENrygaomfvnf;
tm%mydik rf sm;tvdu k s axmufcaH =umif; vufcyk w f ;D ay;&onf? Oyrmtm;jzifh jynfcikd +f zdK;
acgi;f aqmifrsm;u “tifet f ,fv'f yD gwu D wdik ;f jynfe@J vli,fawGukd zsuq f ;D aew,f/ ud, k hf
wdik ;f jynfukd jynfyvufxaJ &mufatmif vJa$ y;aew,f/ wkid ;f jynfukd pGe@f ypfxm;wJh opPmazmuf
awGjzpfw,f” pojzifh &_wcf saecsed w f iG f jynfov l u l “ NLD ygw/D a':atmifqef;pk=unfEiS /hf

37
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

OD;wifO;D wd@k ukd qef@usi=f u”[k vufo;D vufarmif;wef;I atmf&onf? jynfov l x l tk rsm;pkrmS
uef@uu G &f w _ cf syrJG sm; +yD;pD;oGm;aomfvnf; rnfonft h a=umif;t&mrsm; ajym=um;cJo h nf/
rnfonf&h nf&, G cf sujf zifh ajymoGm;cJo h nfukd em;rvnfvu kd =f uouJo h @kd pdw0f ifpm;r_vnf;
92
r&S=d uacs?
jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;. twkta,mif axmufcyH rJG sm;onf jynfov l xl . k ae@
pOfb0rsm;udyk g xdyg;+cdr;f ajcmufvmcJo h nf? rE aW v;+rdK@wiG u f si;f yonfh vlpv k al 0;yGrJ sm;udk
wufa&muf&ef a'ocHrsm;udk tm%mydik rf sm;u toHcs@J pufrsm;jzihf vdu k v f aH tmf[pfI zdtm;
ay;cJo h nf? wufa&muf&efysuu f u G yf gu a&/ rD;rsm;udk jzwfawmufypfrnft h jyif wpfO;D v#if
'%faiG (100) usyu f v kd nf; ay;aqmif&rnf[k +rdK@wiG ;f &Sd jynfov l x l u k kd tm%mydik rf sm;u
w&m;vGef +cdr;f ajcmufco hJ nf? xd@k a=umifh +rdK@aevlx. k (90)&mcdik Ef e_ ;f onf tm%mydik rf sm;.
trde@f ay; +cdr;f ajcmufrr_ sm;udk rvGeq f ef&o J nft h wGuf qENrygbEJ iS hf vdu k ef mvkyaf qmifchJ
93
&onf? axmufcyH rJG sm; wufa&muforl sm;udk aiG (3000)usyf ay;rnf[k tm%mydik rf sm;u
rufv;Hk ay; pnf;&k;H cJah omfvnf; wu,fv h ufawG@wiG rf _ ay;aqmifjcif;r&So d nft h jyif jynfol
tcsK@d rmS twkta,mifaxmufcyH u JG mvrsm;twGi;f ‚if;wd@k .0rf;a&;twGuyf if tcuftcJ
94
rsm;ESihf &ifqikd cf &hJ onf?
xd@k jyif2007 ckEpS /f atmufwb kd mvtwGi;f Y rE aW v;wdik ;f jrif;+cH+rdK@EiS hf rdwv DW m+rdK@
rsm;wGif usi;f ycJah om trsK;d om;nDvmcHaxmufcyH rJG sm;wGif aus;&Gmrsm;rS &Gmol&mG om;rsm;udk
rwufrae&trde@f jzihf jynfcikd +f zKd ;tzG@J rS twif;tusyf ac:,lpak qmif;cJo h nf? axmufcyH w JG uf
a&muforl sm;udk usyaf iG (1500)ay;rnf/ xrif;au|;rnf[k rufv;Hk ay;+y;D jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;
u pnf;&k;H cJo h nf? rwufa&mufonfh tdrrf sm;udk wpftrd v f #if '%faiG (10000)usyf ay;aqmif
&rnf[k +crd ;f ajcmufco hJ nf? jynfov l x l o k nf jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;. rufv;Hk ay; qGaJ qmif
r_rsm;a=umifrh [kwyf J '%faiGray;aqmifEikd I f wufa&mufc&hJ onf? w&m;r#wr_r&Sad om ,if;
vky&f yfrsm;a=umifh vlxEk iS hf jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;t=um; cdu k &f efjzpfymG ;r_rsm;yif &Scd ohJ nf?95
xk@d enf;wl 2007 ckEpS f atmufwb kd mvtwGi;f yckuLU +rdK@wiG f jyKvkyaf om ppftpd;k
&. trsK;d om;nDvmcHaxmufcyH rJG sm;wGiv f nf; jynfov l xl u
k kd wufa&muf&ef t"rR qifah c:cJh
onfukd awG@&onf? tm%mydik rf sm;u wufa&mufvmolrsm;udk usyaf iG (1500) usyaf y;+yD;
rwufa&mufv#if usyaf iG (3000)usyf jyefay;&rnf[k +crd ;f ajcmufco hJ nf?96 xd@k jyif rauG;wdik ;f /
rauG;+rKd @ axmufcyH rJG sm;wGiv f nf; tvm;wl zdtm;ay;r_rsm;&Scd o hJ nf? tpd;k &axmufcyH rJG sm;udk
wufa&muf&ef jynfcikd +f zKd ;ESihf pGr;f tm;&Sit f zG@J rsm;u aus;&Gmrsm;&Sd a'ocHrsm;udk rwufrae&
vufrw S x f ;kd cdik ;f cJo
h nf? rwufa&mufygu Edik if aH wmfukd rxDrjhJ rifvyk rf E_ iS hf +rdK@e,fr,uudk
wdik =f um;rnf[k vSnv hf nfausnm+y;D usyaf iG (3000)rS (10000)txd '%faiG&u dk rf nf[v k nf;
97
+cdr;f ajcmufco hJ nf? atmifv+H rdK@wiG f wpf&yfuu G vf #if vlO;D a& (50)E_e;f wufa&muf&ef

38
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

twif;tusyf pkaqmif;cJo h nf? ud, k w f ikd f rvku d Ef ikd yf gu vlimS ;xnfah y;&onf? tpd;k &axmuf
cHyrJG sm;od@k oGm;a&muf&ef twif;t"rRacsmqGx J m;aom um;rsm;jzifh yd@k aqmifay;cJo h nf? tqdk
ygum;rsm;onf tpd;k &tm; ykrH eS t f cGef ay;aqmifaeaom um;rsm;jzpfonft h wGuaf =umifh
,mOfyikd &f iS rf sm;ESihf jynfcikd +f zdK;tm%mydik rf sm; t=um;wGiv f nf; rausvnfrr_ sm; ay:aygucf hJ
98
onf?
ppftpd;k &ausmaxmufaemufcH jynfcikd +f zKd ;toif;u OD;aqmifusi;f yaeaom twk
ta,mif axmufcyH rJG sm;wGif jynfov l xl u k kd twif;"rR ae&mcsxm;r_rsm;a=umifh rdvm† oef@&iS ;f
r_ enf;yg;jcif;/ cku d &f efjzpfymG ;jcif;rsm; r=umc% jzpfay:cJo h nf? cdu k &f efjzpfymG ;r_rsm;a=umifh
wufa&mufvmolrsm;xJwiG f aoqH;k r_rsm;yif &Scd o hJ nf? vlpv k al 0;yGrJ sm; usi;f yaepOfumv
twGi;f &moDOwkyjl yif;vGe;f jcif; od@k r[kwf rd;k onf;xefpmG &GmoGe;f jcif; ponfh tajctaersm;
udv k nf; }uKH awG@c&hJ onf? rnfonft h ajctaersm;wGirf qdk jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;u twk
ta,mif vlpv k al 0;yGrJ sm;udk tpDtpOftwdik ;f qufvufusi;f ycJo h nf?
1994 ckepfwiG f yJc;l wkid ;f / jynf+rKd @Y usi;f yaom etzppftpd;k &tm; axmufcaH =umif;
jyoonfh vlpv k al 0;yGwJ pfcw k iG f vlaxmifaygi;f rsm;pGmtm; twif;t"rR wufa&muf&ef
apcdik ;f cJo
h nf? jynforl sm;udk vlpv k al 0;yGJ rusi;f ycifwpf&uftvdw k iG f jc0H if;wpfcx k YJ pk&;Hk apcJh
onf? jynforl sm;tm; tdro f mtoH;k jyKcGiu hf ykd if ydwyf ifxm;cJo h nf? xdt k ajctaersm;a=umifh
tcsKd @rmS xGuaf jy;vGwaf jrmuf&ef }uKd ;yrf;cJ=h uonf? xdu k ohJ @kd xGuaf jy;&ef }uKd ;yrf;olrsm;onf
tapmifrh sm;. 0g;vH;k ydik ;f rsm;/ wkwrf sm;jzifh ¶du k Ef u S jf cif;udk cHc&hJ onf? xd¶k ek ;f &if;qefcwfrw _ iG f
vl (2) a,mufonf ajcjzifh uefausmuf/ eif;ajcI owfjzwfjcif;cHc&hJ onf? ausm&k;d usK;d oGm;
aom trsK;d orD;(2)OD;tygt0if vlta,muf (20) '%f&m&&Scd o hJ nf? od@k aomfvnf; vlpv k al 0;
99
yGrJ sm;udk aemufwae@wiG f tpDtpOftwdik ;f qufvufusi;f ycJo h nf?
xd@k jyif 2007 ckEpS /f atmufwb kd mvtwGi;f Yvnf; rdo k nf;xefpmG &GmoGe;f r_a=umifh
rauG;wdik ;f / rauG;+rdK@wiG jf yKvkyo f nfh twkta,mif ppftpd;k &axmufcyH o JG @kd wufa&muf&ef
jynforl sm;udk o,faqmifvmonfu h m;wpfp;D ntcsed w f iG f wdr;f arSmufco hJ nf? jynfot l csK@d
'%f&mjyif;xefpmG &&Scd +hJ yD; tjcm;jynforl sm;vnf; wpfnvk;H qif;qif;&J&EJ iS hf aecJ&h onf?
od@k aomfvnf; +rKd @e,fat;csr;f om,ma&;ESihf zG@H +zKd ;a&;aumifpu D tqdyk gowif;tm; oufqikd f
100
&mrdom;pkrsm;xH raygu=f um;ap&ef owday;ajymqdck o hJ nf? vlpv k al 0;yGrJ sm; usi;f yaepOf
wGiv f nf; rd;k onf;xefpmG &GmoGe;f r_a=umifh ausmif;om;vli,frsm; ruse;f rrm jzpfc=hJ uonf?101
rGejf ynfe,f&dS armfv+rdKif/ usKu d x f Ekd iS hf oxk+H rdK@rsm;wGif jyKvkyaf om vlx k v k al 0;yGrJ sm;wGiv f nf;
jynfov l x l uk kd twif;tusyzf t d m;ay; wufa&mufapcJo h nf? xdv k pl v
k al 0;yGrJ sm;od@k oGm;&m
vrf;wGif um;ay:rS jyKwfusjcif;/ tarmqd@k jcif; ponfh xdcu kd rf r_ sm;a=umifh vl(3)OD; aoqk;H cJh
102
onf?

39
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

2003 ckepf/ atmufwb kd mvwGif csi;f jynfe,f/ [m;cg;+rdK@Y etzppftpd;k &. vrf;
!$ecf su(f 7)&yfyg 'Dru kd a&pDvrf;jyajryHt k m; axmufcaH =umif;jyoonfh vlpv k al 0;yGwJ pfcuk kd
usi;f ycJo h nf? ,if;vlpv k al 0;yGrJ sm;od@k ausmif;olausmif;om;rsm;ESihf tpd;k &0efxrf;rsm;udk
zdtm;ay; wufa&mufapcJo h nf? wufa&muf&ef ysuu f u G of rl sm;udk ausmif;rSxw k yf ,fjcif;/
tvkyrf x S w k yf ,fjcif; (od@k r[kw)f '%faiGay;aqmifjcif;rsm; cH&rnf[k +cdr;f ajcmufajymqdck hJ
onf? csi;f jynfe,f&dS t"du+rdK@}uD;rsm;rS ud, k pf m;vS,rf sm;apv$w&f ef zdtm;ay;apcdik ;f cJ+h yD;
[mcg;+rKd @wiG v f nf; wpftrd af xmifv#if tenf;qH;k vlwpfa,mufEe_ ;f wufa&muf&ef !$e=f um;cJh
onf? wufa&muforl sm;tm; vlwef;oH;k wef;cGI J jrefrmh¶;kd &m t0wftpm;rsm;udk 0wfqifap
103
&ef !$e=f um;cJo h nf? xd@k jyif 2007 ckEpS f pufwifbmvtwGi;f Y &Sr;f jynfe,f/ rlq,f+rdK@wiG f
jyKvyk af om trsK;d om;nDvmcHaxmufcyH rJG sm;udv k nf; oufqikd &f mXmersm;&Sd 0efxrf;tiftm;
tay:rlwnfI cGw J rf;pepfjzihf wufa&muf&ef tm%mydik rf sm;u !$e=f um;cJo h nf?104 awmif
wGi;f }uD;+rdK@wiG f Xmeqdik &f mwpfcv k #if tenf;qk;H (6)OD;us wufa&muf&ef tm%mydik rf sm;u
105
!$e=f um;cJo h nf?
Ed0k ifbmvtwGi;f &Sr;f jynfe,fajrmufyikd ;f erfch rf;+rKd @wiG f jyKvyk af om tpd;k &axmufcH
yGrJ sm;wGif &yfuu G w f iG ;f &Sd jynforl sm;udk wpftrd v f #iwf a,mufEe_ ;f rwufrae& wufa&muf
&ef tm%mydik rf sm;u zdtm;ay;cJo h nf? tdraf jcenf;aom &yfuu G rf sm;rS wpftrd v f #if (3)
a,mufEe_ ;f rwufrae& wufa&mufc&hJ onf? Tppftpd;k &axmufcyH rJG sm;wGif Xmeqdik &f m
0efxrf;rsm;/ rD;owf/ =uufajceD/ &Jwyfz@JG 0ifrsm;ESihf ausmif;olausmif;om;rsm;onf rdrw d @kd
oufqikd &f m 0wfpHk rsm;udk 0wfqifciG rhf &yJ &k;d &d;k t&yf0wfrsm;0wfqif+yD; t&yfom;toGijf zifh
vdu k yf gco hJ nfrmS xl;jcm;r_wpfck jzpfco hJ nf?1062003 ckEpS /f atmufwb kd mvwGif rE aW v;wdik ;f /
yk*+H rKd @Y usi;f ycJah om Road Map axmufcyH w JG iG v f nf; jynfe,fEiS w hf ikd ;f toD;oD;rS jynfcikd +f zKd ;
ud, k pf m;vS,rf sm; ESihf tpd;k &0efxrf;rsm;udk tm%mydik rf sm;u rwufrae& qifah c:cJo h nf?
tpd;k &0efxrf;rsm;onf tcsed u f ek f tvkyyf suo f nft h jyif rdrw d @kd u, kd yf ikd pf &dwjf zifh qENrygbJ
wufa&mufc&hJ onf? wufa&muf&ef ysuu f u G jf cif; od@k r[kwf jiif;qefaom 0efxrf;rsm;udk
107
tm%mydik rf sm;u '%faiG aumufccH o hJ nf?
1994 ckEpS /f Zefe0g&v D (22)&ufae@wiG f yJc;l wdik ;f / awmifi+l rdK@Y ppftpd;k &. twk
ta,mif 'Dru kd a&pDvrf;jyajryku H kd tm;ay;axmufco H nfh vlpv k al 0;yG}J uD;wckukd jynfcikd +f zdK;
toif;u OD;aqmifI usi;f yjyKvkycf o hJ nf? ppftm%mydik rf sm;onf vlpv k al 0;yG}J u;D rpwifcif
2 v }udKwifI aus;&Gmrsm;tm;vk;H od@k oGm;a&muf+yD; &Gmol/ &Gmom;rsm;tm; wpftrd af xmif
v#if tenf;qk;H (1)a,mufEe_ ;f wufa&muf&ef ajym=um;cJo h nf? ,if;ppftpk;d & axmufcyH rJG sm;
twGuf wpftrd v f #if usyaf iG (10)ay;aqmif&+yD;/ wufa&muf&ef ysuu f u G yf gu enf;trsK;d
rsK;d jzihf +cdr;f ajcmufItwif;t"rR wufa&mufapcdik ;f cJo h nf? Oyrmtm;jzifh v,form;rsm;

40
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

qdv k #if ppftpd;k &tm;qef@usio f nf[k pGypf I JG ‚if;wd@k yikd f v,f,majrrsm;udk odr;f qnf;rnf/
tvkyo f rm;rsm;qdv k #if tvkyjf zKwrf nf/ ausmif;om;rsm;qdv k #if pmar;yGaJ tmifrw S f r&atmif
jyKvyk rf nf/ um;orm;rsm; qdv k #iv f nf; ‚if;wd@k . um;armif;vdik pf ifrsm;udk &kyo f rd ;f rnf pojzifh
trsK;d rsK;d +cdr;f ajcmufI wufa&muf&ef zdtm;ay;cJo h nf? xd@k a=umifh trsm;pkonf tm%mydik f
rsm;.trde@f ukd rvGeq f ef&IJ wufa&muf=u&onf? tvkyo f rm;/ v,form;rsm;taejzifh
rdrw d @kd .ae@pOfvyk if ef;rsm;udk qufvufvyk af qmifEikd &f eftwGuf tjcm;wpkw H pfa,mufukd
108
tpm;xd;k iSm;&rf;&eftwGuf aiGa=u;tcuftcJ }uHKawG@c&hJ onf?
jynfcidk +f zdK;toif;. vlpv k al 0;yGrJ sm;od@k ar#mv f ifx h m;onfh ta&twGut f wdik ;f
wufa&mufvmolO;D a& tjynft h 0 r&Sad omfvnf; wufa&mufvmolta&twGut f m; r=um
c%csu hJ m;ajymqdI k tpd;k &ydik ¶f yk jf rifo=H um;ESihf toHvi$ Xhf mersm;od@k owif;yd@k avh&o dS nf? Oy
rmtm;jzihf rdwWDvm+rdK@&Sd tpdk;&axmufcHyGJrsm;odk@ wufa&mufcJhonfh ta&twGufonf
(20000)ausmcf ef@om&Sad omfvnf; tm%mydik rf sm;u (60000)ausmf wufa&mufco hJ nf[k
109
xkwjf yefco hJ nf? 1994 ckEpS t f wGi;f u &Sr;f jynfajrmufyikd ;f wGif jyKvkyaf om twkta,mif
ppftpd;k &axmufcyH rJG sm;wGif wufa&mufot l a&twGuo f nf aomif;*%ef;r#om &Sad omf
vnf; ppftm%mydik rf sm;u 2 ode;f ausmcf ef@ wufa&mufco hJ nf[k cs@J um;I ausnmcJo h nf?110
2003 ckEpS /f pufwifbmvwGif 0ef}uD;csKyfa[mif; Akv d cf sKyfcif!e$ @f . vrf;jyajryk(H 7)
csuu f kd axmufcaH =umif;jyo&ef vlpv k al 0;yGw J pfcu k kd jynfcikd +f zKd ;toif;u OD;aqmifI &efuek f
wdik ;f / ouFe;f u|e;f +rKd @e,f&dS ok0Àtm;upm;uGi;f wGif usi;f ycJo h nf? xdv k rf;jyajrykaH xmufcyH JG
od@k jynfov l x
l k (15000) ausmf wufa&mufco hJ nf[k ppftpd;k &rD', D mrsm;u *k%, f 0l }hH umG ;pGm
ajymqdck ahJ omfvnf; jynfcikd +f zKd ;toif;0ifrsm;tygt0if ausmif;om;/ ausmif;olrsm;ESihf tpd;k &
0efxrf;trsm;pkonf xdak xmufcyH o JG @kd tm%mydik rf sm;. trde@f ay;apcdik ;f cJjh cif;a=umifh rv$J
ra&Smifom wufa&mufc&hJ jcif;jzpfa=umif; awG@&&dS onf?111
2006 ckEpS w f iG f trsK;d om;nDvmcHtm; axmufcaH =umif;jyoonfh twkta,mif
vlpv k al 0;yGrJ sm;udk ppftpd;k &vufuikd w f w k f jynfcikd +f zKd ;toif;u OD;aqmifI Zefe0g&D 7 &ufae@
wGif &efuek +f rKd @ ok0Àtm;upm;wGif usi;f ycJo h nf? wqufwnf;Yyif u&ifjynfe,f/ ucsijf ynf
e,f/ yJc;l wdik ;f ESihf rE aW v;wdik ;f wd@k wiG v f nf; qufvufusi;f ycJo h nf? jrefrmppftpd;k & owif;
rD', D mrsm;wGif tqdyk gtrsK;d om;nDvmcHaxmufcyH u JG kd oef;aygi;f rsm;pGmaom jynfov l x l }k u;D
u axmufc}H uKd qdck +hJ y;D / jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0if (22)oef;ESihf rdcifEiS u hf av; apmifah &Smufa&; tzG@J 0if
(4)oef;jzifh axmufcrH t _ rsm;pkukd &,lEikd cf ahJ =umif; *k%, f 0l =hH uGm;pGm ajymqdck o hJ nf? od@k aomf
vnf; axmufcyH o JG @kd wufa&mufc&hJ aom a'ocHjynforl sm;rSm tm%mydik rf sm;. enf;trsK;d
rsK;d jzifh zdtm;ay;+crd ;f ajcmufrr_ sm;a=umifh ‚if;wd@k .ae@pOfvyk if ef;rsm;udk csex f m;cJ+h y;D wufa&muf
112
cJ&h jcif;jzpfonf? ppftpd;k &rD', D mrsm;u rnfo@kd yif yk}H u;D cs@J ajymqdv k ifuh pm; tqdyk gaxmuf

41
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

cHyrJG sm;onf vlxq k ENrygyJ twif;t"rRpak qmif;xm;onfh twkta,mif vlpv k al 0;yGrJ sm;
jzpfonfrmS xif&mS ;onf?
wufa&mufvmolO;D a& tvGeef nf;yg;aev#if oufqikd &f m jynfcikd +f zdK;tm%mydik f
rsm;u vmbfx;kd jcif;/ rufv;Hk ay;jcif; ponf@enf;rsm;jzifh pnf;&k;H I tiftm;jznfw h if;cJo h nf?
weoFm&Dwikd ;f / +rw d +f rKd @&dS ppftpd;k & vrf;jyajrykaH xmufcyH rJG sm;twGuf a'ocHtm%mydik rf sm;u
oufqidk &f m0efxrf;wpfO;D udk vpmrJch iG hf 3 &ufEiS hf oufomqef 2 jynf/ ausmif;q&m/ q&mr
wpfO;D udk ausmif;0wfpHk wpfp/Hk tv,fwef;ausmif;om;wpfO;D udk Avmpmtkyf 8 tkyEf iS hf abmhyif
3 acsmif;/ txufwef;ausmif;om;wpfO;D udk Avmpmtkyf 12 tkyEf iS hf abmhyif 3 acsmif;/
wuUov kd af usmif;om;wpfO;D udk Avmpmtkyf 15 tkyEf iS hf rSww f rf;pmtkyf 1 tkypf D pojzifh
113
vmbfx;kd pnf;&k;H cJo h nf?
ppftpd;k &. twkta,mifaxmufcyH rJG sm;/ qef@usi&f w _ cf syrJG sm;twGuf jynfov l x
l k
udk enf;trsK;d rsK;d jzifh zdtm;ay;+cdr;f ajcmufI wufa&mufapcdik ;f cJo h nfomru jynfoyl ikd af ps;
qdik rf sm;udyk g jynfcikd +f zdK;tm%mydik rf sm;u t"rRyw d cf ikd ;f cJo
h nf? 2007 ckEpS f atmufwb kd mv
twGi;f yJc;l +rdK@tm;upm;uGi;f Y usi;f ycJah om trsK;d om;nDvmcHaxmufcyH rJG sm;wGif wuf
a&mufvmonfh vlxt k rsm;pkonf yJc;l wkid ;f &Sd +rKd @e,ftm;vk;H rS wpftrd w f pfa,muf rjzpfrae
vdu k &f ef trde@f ay;cH&olrsm;jzpfonf? wufa&muf&ef ysuu f uG o f rl sm;onf usyaf iG(1000)udk
'%faiGtjzpf ay;aqmif&onf? Ttwkta,mif nDvmcHaxmufcyH rJG sm; usi;f yaepOftwGi;f
yJc;l +rdK@&dS vBu&f nfqikd rf sm;tygt0if qdik t f m;vk;H udv k nf; ydwx f m;&ef trde@f xw k cf o hJ nf?114
tvm;wlpmG xdik ;f -jrefrme,fpyf jr0wD+rdK@wiG f twkta,mifaxmufcyH rJG sm; usi;f yaepOf
umvtwGi;f Yvnf; +rdK@ay:&Sd aps;qdik rf sm;tm;vH;k udk ydwx f m;&ef tm%mydik rf sm;u trde@f
xkwcf o hJ nf? ,if;axmufcyH o JG @kd jynfov l xl t
k m; twif;t"rRwufa&mufapcJ+h yD;/ rwuf
a&mufygu wpftrd af xmifv#if jrefrmaiG (8000)usyEf iS hf bdvyfajr (1)tdwf '%f&u kd rf nf[k
115
+cdr;f ajcmufco hJ nf?
tm%mydik rf sm;onf trsK;d om;nDvmcHaxmufcyH rJG sm;/ twdu k t f cHtzG@J tpnf;rsm;
ESihf jynfyrD', D mrsm;udk qef@usiw f ukd cf u
kd o f nfh vlpv k al 0;yGrJ sm;udk jynfcikd +f zdK;OD;aqmifrj_ zihf
jynfwiG ;f Y qufwu dk jf yKvkycf ohJ nft h jyif jynfyEdik if }H uD;rsm;udk qef@usio f nfh vlpv k al 0;yGrJ sm;
udv k nf; jyKvkycf o hJ nf? 2007 ckEpS /f azazmf0g&v D twGi;f Y &efuek +f rKd@&dS tar&duefEiS hf +Adwed f
oH&;Hk rsm;a&S@wiG f ppftpd;k &ausmaxmufaemufcH a=u;pm;jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;u (3)&uf
qufwdkuf qef@usifqENjycJhonf? TqENjyyGJrsm;wGif yg0ifolrsm;udk ppftpdk;&vufa0cH
udak t;vGif OD;aqmifaom jrefrmEdik if t H ay: taemufEikd if rH sm;. pD;yGm;a&;ydwq f @kd rq _ ef@usif
a&; v_y&f mS ;aeonfqo kd nft h zG@J rsm;u wpfO;D v#if usyaf iG (3000)ay;I pnf;&k;H v_@H aqmfcjhJ cif;jzpf
116
onf? od@k aomfvnf; oH&;Hk a&S@ qENyrJG sm;ESiyhf wfoufI jrefrmppftm%mydik rf sm;u tar&d

42
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

uefEiS hf +Aw d ed w f @kd . Adv k uf sp;dk rk;d r_ukd rcHEidk I f trsK;d om;a&;pdw"f gwf xufoeforl sm;u a&S@wef;
xGuf qef@usiu f ef@uu G vf u kd jf cif; jzpfonf[k umuG,af jymqdck o hJ nf?117
xd@k jyif tar&duefukd wdu k &f u kd q f ef@usio f nfh jynfcikd +f zdK;tzG@J . v_y&f mS ;r_rsm;rSm
&Sr;f jynfe,fajrmufyikd ;f / erfch rf;+rKd @ tpd;k &axmufcyH w JG pfcw k iG f jzpfonf? +rKd @e,fjynfcikd +f zKd ;OuUX
OD;ausmjf rifEh iS t hf zG@J u a=uG;a=umforH sm; [pfatmfI tar&dueforRw a*sm'h AvsLbk&fS "gwyf Hk
tm; rD;&_@d zsuq f ;D cJoh nf? Ttjzpftysuu f kd "gwyf &Hk u dk u f ;l ol t&yfom;wpfO;D udv k nf; tm%m
118
ydik rf sm;u zrf;qD;cJo h nf? jynfcikd +f zdK;u vkyaf qmifcahJ om tjcm;v_y&f mS ;r_wpfcrk mS ,cifu
jynfwiG ;f ae&ma'orsm;/ tpd;k &rD', D mrsm;wGi“f jynfytm;ud;k ykqed &f ;dk tqd;k jrif0g'rD sm;tm;
qef@usi=f u”/ “jynfytiftm;}u;D Edik if w H pfEidk if ”H / “taemuftyk pf k tiftm;}u;D Edik if w H pfEikd if ”H
pojzifh ok;H E_e;f cJah omfvnf; aemufyikd ;f wGif “tar&dueftm;ud;k ykqed &f ;dk tqd;k jrif0g'rD sm;tm;
qef@usi=f u” [k ajymif;vJo;Hk E_e;f um tar&dueftm; wdu k &f ukd q f ef@usicf o hJ nf? tqd;k qk;H rSm
xkad qmify'k rf sm;udk pD;yGm;a&;a=umfjimrsm;twGuf pnfyifom,ma&;aumfrwDtcGeXf mewGif
tcGeaf qmifxm;aom yk*v ~ u d pD;yGm;a&;a=umfjimqdik ;f bkwrf sm;ay:wGif xyfqifch sw d qf cJG jhJ cif;jzpf
onf? ,if;vky&f yfrsm;a=umifh pD;yGm;a&;vkyif ef;&Sirf sm;udk pdwt f aESmuft,Suf rsm;pGmjzpfapcJh
119
onf?
jynfyrS Ekid if aH &;acgi;f aqmifrsm;/ ud, k pf m;vS,rf sm;ESihf txl;oHwrefrsm; jrefrm
jynfo@kd ta=umif;trsK;d rsK;d jzifh vma&mufvnfywfonft h csed w f iG v f nf; ppftm%mydik rf sm;u
zefw;D xm;aom twif;t"rRpak qmif;xm;onfh vlpv k al 0;yGrJ sm;/ qef@usi&f w _ cf syrJG sm;/ twk
ta,mifaxmufcyH rJG sm;jzifh {nfch }H udKqdak vh&o dS nf? ,if; twif;t"rR vlpv k al 0;yGrJ sm;udk
Edik if w
H umoHwrefrsm; vma&mufvnfywfcsed w f iG f vku d v f jH yo&ef 0g'jzef@csad &;wpfct k aejzihf
tok;H jyKco hJ nfukd awG@&onf? 2006 ckEpS f tmqD,u H , kd pf m;vS,f rav;&Sm;Edik if jH cm;a&;0ef}u;D
. c&D;pOftwGi;f Y anmifEpS yf iftrsK;d om;nDvmcH }udKqdak xmufcyH rJG sm;udk trmcHtzG@J 0ifrsm;
jzifh wpfEidk if v H ;Hk twdik ;f twmjzifh usi;f yoGm;&ef jynfaxmifp}k uH@cikd af &;ESi@f zG@H +zdK;a&;toif;
(A[d)k u pDpOfxm;cJo h nf?120
ppftpd;k &. twkta,mif vlpv k al 0;yGrJ sm;od@k wufa&mufol trsm;pkonf t"rR
apcdik ;f jcif; cHc&hJ olrsm;jzpfonft h avsmuf xdo k @kd wufa&mufae&jcif;udk tm%mydik rf sm;.
taESmuft,Suaf y; +crd ;f ajcmufrr_ sm;rS uif;vGw&f ef enf;vrf;wpfct k jzpf ¶_jrifxm;=uonf?
tusK;d quftaejzifh ppftpd;k &axmufcyH rJG sm;/ twdu k t f cHtzG@J tpnf;rsm;/ taemufEikd if }H u;D
rsm;ESihf jynfyrD', D mrsm;udk qef@usi&f w _ cf sonfh vlpv k al 0;yGrJ sm;od@k qENrygyJ wufa&mufvmcJ&h
onf@ jynfov l x l u k vnf; vlpv k al 0;yGrJ sm;twGi;f tm%mydik rf sm;. aºuG;a=umforH sm;udk
qef@usiaf ºu;G a=umfjcif;/ jyuf&,fjyKjcif;rsm; jyKvkycf o hJ nf? xdv k yk af qmifrr_ sm;a=umifh tm%m
121
ydkifrsm;. zrf;qD;jcif;udkvnf; cH&onf? tcsKd@+rdK@e,frsm;&Sd tpdk;&axmufcHyGJrsm;wGif

43
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

tm%mydik rf sm;u pDpOfxm;aom aºuG;a=umforH sm;udk vufo;D vufarmif;wef;I atmf[pf


aºuG;a=umfrnfo h rl sm;r&So d jzifh tqifoifh oGi;f xm;+yD;aom toHrsm;udk avmfpyDumrsm;jzifh
zGiI
hf vSnv hf nfc&hJ onft h aetxm;od@k a&mufco hJ nf? ,if;jzpfpOfonf rE aW v;wdik ;f / awmif
wGi;f }uD;+rdK@wiG f usi;f ycJah om t"rRvpl v k al 0;yGw h nf?122
J iG f jzpfymG ;cJo

tusif h y suf v mbf p m;r_ r sm;


jynfcikd +f zdK;toif;onf jrefrmEdik if t H wGi;f &Sd vkyif ef;tawmfrsm;rsm;udk vuf0g}uD;
tkyu f m toif;twGuf &HyaHk iGrsm;udk vdrv f nfpak qmif;cJo h nft h jyif vmbfpm;r_rsm;udyk g usL;
vGecf o hJ nf? 2002 ckEpS t f wGi;f weoFm&Dwikd ;f twGi;f &Sd tm%mydik rf sm;u rlvwef;pmoif
ausmif;rsm;/ use;f rma&;taxmuftulypPn;f rsm;/ pdu k yf sKd ;arG;jrLa&;ESihf a&t&if;tjrpfrsm;
tygt0if e,fpyfa'ozG@H +zdK;wd;k wufa&;pDrcH surf sm;twGu[ f k ta=umif;jyum &HyakH iGrsm;udk
jynfcikd +f zKd ;toif;od@k ay;tyfco hJ nf? cGijhf yKcsurf &Sb d J ydik ef ufusL;ausmI f cd;k ,lzrf;qD;xm;aom
ig;rsm;udk odr;f ,la&mif;csjcif;/ w&m;r0if e,fpyfu;l oef;oGm;vma&;ESihf c&D;onfrw S yf wkH ifjcif;
udprP sm;wGiv f nf; tcGeaf iGrsm;aumufcjHcif; ponfeh nf;vrf;rsm;jzifv h nf; jynfcikd +f zdK;toif;
123
twGuf &HyakH iGrsm;pkaqmif;cJo h nf?
jynfcidk +f zKd ;toif;twGuf tvm;wl &efyakH iG&mS azGa&;}uKd ;yrf;r_rsm;wGif &cdik jf ynfe,f/
oHw+JG rKd @wiG f ig;ajcmufo,f,yl @kd aqmifa&; pufavSt}u;D wpfp;D v#if wpfaomif;usyEf iS hf tao;
wpfp;D v#if ig;axmifusy[ f I l toD;oD;owfrw S u f m tvSLaiGrsm;tjzpf aumufccH o hJ nf? xdo k @kd
ay;aqmif&ef jiif;qeforl sm;tm; rSwyf w kH ifjyKvkyrf ay;bJ ‚if;wk@d .vkyif ef;rsm;udv k nf; w&m;
r0if vkyif ef;rsm;tjzpf a=unmcJo h nf?124 tvm;wlpmG rE aW v;wkid ;f / rwW&m +rKd @e,ftwGi;f &Sd
aus;&Gmrsm;wGiv f nf; aus;&Gmtm%mydik rf sm;ESihf jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm; yl;aygi;f +y;D enf;rsK;d pkjH zifh
aiGa=u;rsm;aumufccH o hJ nf? Oyrmtm;jzihf trsK;d orD;a&;&mtzG@J 0ifrsm;twGuf t0wftpm;
zd;k [kqu kd m wpftrd v f #if jrefrmaiG usy(f 300) aumufccH o hJ nf? xd@k jyif ,l&dk 2004 abmvk;H yGu J kd
125
ta=umif;jyI wpftrd v f #if usyaf iG (300) twif;t"rR aumufccH o hJ nf?
tm%mydik rf sm;onf aus;vufp;D yGm;a&; tqifjh riS w hf ifa&;ESiyhf wfoufI v,f,m
pdu k yf sK;d a&;rsm; azmfxw k v f yk af qmifay;cJjh cif;/ v,f,mpdu k yf sK;d a&;twGuf "gwaf jr=oZmESihf
yd;k owfaq;rsm; jzef@jzL;&mwGif ulnaD y;jcif;rsm;udk vkyaf qmifay;Edik cf o hJ nf[k qdo k nf?126 od@k
aomfvnf; rauG;wdik ;f +rKd @e,ftoD;oD;&Sd jrefrmhpu kd yf sK;d a&;t&m&Srd sm;/ oufqikd &f m r,u OuUX
rsm;ESihf jynfaxmifp}k u@H cikd af &;ESihf zG@H +zKd ;a&;toif;0ifrsm;ud, k wf ikd f e,fqif;+y;D awmifov l ,fo
rm;rsm;udk =unf;/av/a& !SdE_dif;uGyfuJa&;rSL; AdkvfcsKyf}uD;a&$ref;.om; atmifoufref;
ydik q
f idk af om {&ma&$0gurk % ` xD w k f "gwaf jr=oZmtwkrsm;udk r0,frae& twif;t"rR a&mif;cs
cJo
h nf? xda&mufrr_ &Sad om "gwaf jr=oZmtwkrsm;a=umifh pyg;yifrsm;txGuw f ;kd r_ avsmeh nf;

44
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

ap+y;D v,form;rsm;udv k nf; aiGuek v f yl ef; jzpfapcJo h nf? wpf{uv#if (2)tdwEf e_ ;f jzifh twif;
t"rRa&mif;csco hJ nfh "gwaf jr=oZmtdwrf sm;onf tmedoifr&So d nft h jyif tjcm;"gwaf jr=oZm
tdwrf sm;xuf aps;}uD;aeaoma=umifh awmifov l ,form;rsm; rausreyfjzpfco hJ nf?
a&eHacsmif;+rKd @e,f/ yif;0aus;&Gmtkypf rk S jynfcidk +f zKd ;acgi;f aqmifrsm;onf oufqidk &f m
ajrwkid ;f t&m&Srd sm;udak usm+f yD; ajrEku|e;f cGaJ 0a&;vkyif ef;rsm;wGif 0ifa&mufvyk u f ikd cf o hJ nf?
v,f,majrrsm; cGaJ 0&mwGiv f nf; jynfcikd +f zdK;toif;od@k &HyaHk iG ydrk x kd nf0h ifEikd o f rl sm;udk OD;pm;
ay;cGaJ 0cJo h nf? pyg;cif;rsm; a&ay;a0onfh a&ajrmif;rsm;udv k nf; oufqikd &f m qnfajrmif;
Xmersm;udak usm+f y;D &Gmom;rsm;udk ajrmif;wl;vkyt f m;ay; qifah c:ckid ;f apcJo h nf? tqd;k &Gm;qk;H rSm
vkyt f m;ay;rvmolrsm;udk jynfcidk +f zKd ;vlru dk tf zG@J rsm;ESihf tiftm;jyI aiGa=u;awmif;cHco hJ nf?
‚if;tjyif pdu k yf sK;d a&;b%frS acs;aiGxw k af y;rnf[q k u kd m ykpH aH v#mufvm$ wpfapmif
v#if (150) usyEf e_ ;f jzifh awmifov l ,form;rsm;xH a&mif;csco hJ nf?127 ppftpd;k &vufuikd w f w k f
rsm;onf a&eHacsmif;+rKd @/ yif;acsmif;wpfav#muf&dS v,f,majraumif;rsm;udv k nf; toif;&HyHk
aiGtjzpf odr;f ,l+y;D / useaf jrnHrh sm;udk wpf{uv#if 15000 usyEf e_ ;f jzifh a'ocHv,form;rsm;udk
cGw J rf;cs a&mif;pm;cJo h nf?128 xd@k jyif &cdik jf ynfe,f/ ppfawG+rdK@wiG f usyEf pS o f ef;wefz;kd &Sad om
ajruGurf sm;tm;odr;f ,lI tqdyk gajruGuaf e&mrsm;wGif ppfaxmufvrS ;f a&;¶H;k rsm;udk wnf
aqmufco hJ nf? 2002 ckepfwiG f ‚if;ajruGurf sm;tm; jyefvnfa&mif;cs&mwGif &&So d nft h usK;d
129
tjrwfrsm;udk jynfcidk +f zKd ;toif;od@k &HyaHk iGtjzpf ay;tyfco hJ nf? Tod@k jzifh jynfcikd +f zKd ; wjzpfvJ
jrefrmppftm%m&Sirf sm;onf rSeu f efaom vlxpk nf;&k;H a&;rsm;udk rvkyaf qmifEikd o f nft h jyif
ppfreS af om v,f,mpdu k yf sK;d a&;jrSiwhf ifr_ tcef;u¾udyk g xdcu kd yf supf ;D apcJo h nf?
jynfcikd +f zKd ;acgi;f qmifrsm;onf trsm;ydik af iGa=u;rsm;udv k nf; r=umc% tvGo J ;kH pm;
jyKvkycf o hJ nf? Oyrmtm;jzifh jrefrmjynftv,fyikd ;f &Sd rD;avmifysupf ;D oGm;aom tajccHrv l
wef;ausmif;tm; jyefvnfwnfaqmuf&eftwGuf a&eHacsmif;+rKd @e,f jynfaxmifp}k u@H cikd af &;ESihf
zG@H +zKd ;a&;toif; taxGaxGtwGi;f a&;rSL;ESihf etz. anmifEpS yf iftrsKd ;om;nDvmcH ud, k pf m;
vS,v f nf;jzpfaom OD;atmifeidk 0f if;tm; bdvyfajrtdyf (500) ESihf usyaf iG(5)oef;udk ay;tyf
+yD; wm0efay;cJo h nf? od@k aomfvnf; OD;atmifEidk 0f if;onf ausmif;raqmufyJ tqdyk g ypPn;f
rsm;jzifh ‚if;twGuf ud, k yf ikd t
f rd f (2)vk;H udk aqmufvyk cf o hJ nf? OD;atmifEidk 0f if;. vmbfpm;r_ukd
a'ocHausmif;om;rdbrsm;u oufqikd &f mtm%mykid rf sm;xH wdik =f um;cJah omfvnf; etzu
ta&;,laqmif&u G cf jhJ cif; r&Sad cs?130
tvm;wlpmG 2004 ckEpS /f arv (19)&ufae@ &cdik jf ynfe,f ayguaf wm+rdK@e,fwiG f
rkew f ikd ;f wdu k cf wfra_ =umifh avab;'%fc&H ol tdraf xmifprk sm;tm; wpfpv k #if usyaf iG (20000)
pD xkwaf y;cJonf? avab;'%fc&H olrsm;taejzifh (14000)usyu f okd m vufc&H &dcS o hJ nf?
useaf iG (6000)udk avab;ulnaD &;tzG@J wiG yf g0ifaom jynfcidk +f zdK;/ trsK;d orD;a&;&mtoif;/

45
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

=uufajceD tzG@J EiS hf +rKd @e,ftyk cf sKyfa&;t&m&Srd sm;u tzG@J .tok;H p&dw[ f q k u kd m jzwfawmufchJ
onf? od@k aomfvnf; aiGvufiif;jzwfyikd ;f wGirf l usyaf iG (20000) &&Sad =umif;/ avab;tul
tnD &&So d rl sm;u vufrw S af &;xd;k ay;cJ&h onf? avab;tultnDrsm;udk jynfov l x l x k oH @kd
jynfjh ynf0h 0 xkwaf y;jcif;r&Sb d J avab;ulnaD &;tzG@J u &ku d pf m;/ jzwfpm; vkyjf cif;tay: raus
eyfI wm0ef &So d rl sm;xH wdik =f um;cJo h rl sm;udk wdik ;f rSL;Adv k cf sKyaf rmifO;D trde@f jzihf zrf;qD;cJo h nf?131
xd@k tjyif ppftpd;k &vufuikd w f wk jf zpfonfh jynfcidk +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;onf jynfov l x l k
tay: enf;trsK;d rsK;d jzifh aiGa=u;aumufcjH cif;/ aiGrsm;tvGo J ;Hk pm;jyKjcif; ponfh t*wdvu dk pf m;
r_rsm;udv k nf; usL;vGev f #u&f o dS nf? om"utm;jzif-h jrefrmEkid if o H pfawm0ef}u;D XmerS bdu k
av;+rKd @/ trSw(f &)&yfuu G &f dS rlvwef;ausmif;twGuf y&dabm*rsm;0,f,&l ef csay;xm;onfh
aiG (4)ode;f udk ausmif;twGuf wpkw H &m vkyrf ay;bJ jynfcikd +f zKd ;pnf;&k;H a&;rSL;rsm;u tvG;J ok;H
pm;jyKvyk cf o hJ nf? tvm;wlpmG {&m0wDwikd ;f / 0g;c,fr+rKd @e,f&dS Aefarmftpk}u;D aus;&Gm rlvwef;
ausmif; jyKjyifaqmufvyk &f eftwGuf csay;xm;onfh aiGusyo f ed ;f (30)udv k nf; &yfuu G af t;
csr;f om,ma&;ESihf zG@H +zdK;a&;aumifpD (&,u)OuUXESihf tzG@J 0ifrsm;u tvGo J ;Hk pm; jyKvkycf hJ
132
onf?
ppftpd;k &vufuikd w f w k f jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;. rw&m;pD;yGm;&Smr_/ vmbfpm;r_
ponfh ud, k u f siw hf &m; ysujf ym;r_rsm;a=umifh jynfov l x l rk mS 'kuaQ &mufc=hJ u&onf? Oyrm
tm;jzifh rauG;wdik ;f / acsmuf+rKd @e,fwiG f &k;H aqmuf&ef txufrcS say;onfh usyaf iG ode;f (50)udk
jynfcikd +f zdK;pnf;&k;H a&;rSL; OD;ausmjf rifEh iS hf tzG@J u ‚if;wd@k u, kd u f sK;d twGuf ok;H pGcJ o hJ nf? xd@k tjyif
a&eHajrtvkyo f rm;rsm;. tyef;ajz&dyo f mudo k rd ;f ,lI jynfcikd +f zdK;&k;H rsm; zGiv hf pS jf cif;/ &k;H
aqmufrnfh ajrae&may:wGif pm;aomufqikd rf sm;zGiv hf pS +f y;D ud, k uf sK;d &Smjcif;rsm;udv k nf; jyKvyk f
133
cJo
h nf?
tez tm%mydik rf sm;onf ‚if;wd@k .Edik if aH &;vrf;jyajrykt H & topfjyefvnf usi;f y
rnfh taxGaxGa&G;aumufyw JG iG f ‚if;wd@k ausmaxmufaemufcjH yK zG@J pnf;avhusiahf y;xm;aom
Ekid if aH &;toif;tzG@J rsm; aocsmaygut f Ekid &f &Sad &;twGuf jynfov l x l . k axmufcrH u _ kd tyl
wjyif; vdt k yfae+yDjzpfonf? xd@k a=umifh jynfov l xl w k &yfv;Hk udk ppftm%m&Sirf sm;ESihf ‚if;wd@k
. vufuikd w f w k f Ekid if aH &;toif;tzG@J rsm;uvGI J tjcm;rnfonft h zG@J tpnf;ESirhf # xdpyfciG hf
r&&Sad tmif enf;vrf;trsK;d rsK;d tok;H jyKI }udK;yrf;tm;xkwcf o hJ nf?

---------------------------

46
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

tcef ; (4)

jynf c d k i f + zd K ;toif ; . Ed k i f i H a &;t=urf ; zuf r _ r sm;


jrefrmppftm%m&Sirf sm;u OD;aqmifz@JG pnf;xm;aom jynfcidk +f zdK;(ac: )jynfaxmif
pk}u@H cikd af &;ESizhf @HG +zKd ;a&;toif;onf ,Ofaus;odraf rG@aom jrefrmhvt l zG@J tpnf;twGi;f Edik if aH &;
t=urf;zufrt _ rsK;d rsK;d wGif ud, k wf ikd uf , kd u f s yg0ifywfoufco hJ nfukd xifxif&mS ;&Sm; awG@jrif&
onf? ppftm%m&Sipf epf wnf+raJ &;ESihf ‚if;wd@k pw d w f ikd ;f us pDrx H m;onfh zG@J pnf;ykt H ajccHOya'
wck ay:ayguv f ma&;twGuf twdu k t f cHtzG@J tpnf;rsm;tygt0if ‚if;wd@k vyk if ef;pOfrsm;udk
qef@usio f nf[k ,lq&olrsm;tm;vk;H udk jynfcikd +f zKd ;tzG@J u enf;trsK;d rsK;d jzifh t=urf;zuf+zKd ciG ;f
cJo
h nf?
2002 ckEpS /f ZGev f 25 &ufae@ armfv+rdKif+rdK@ atmifqef;cef;rY usi;f yjyKvkyaf om
jynfcikd +f zKd ;txl;tpnf;ta0;wpfcw k iG v f nf; Adv k cf sKyt f ek ;f jrihuf trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKy. f
v_y&f mS ;r_rsm;udk apmif=h unf&h efEiS hf tqdyk gvy_ &f mS ;r_rsm;udk wm;jrpfaESmuf,u S &f ef wdu
k wf eG ;f
134
ajym=um;cJo h nf? wcsed w f nf;Yyif tm%mydik rf sm;onf vlru dk /f vl&rf;um;rsm;udk vufoyf
arG;+yD; Edik if aH &;v_y&f mS ;olrsm;udk pepfwus ESyd u f yG +f zdKcGi;f cJo h nf?
jynfcikd +f zdK;acgi;f aqmifrsm;onf twdu k t f cHtiftm;pkrsm;/ ppftpd;k &udk qef@usif
onf[k ,lq&olrsm;tm;vk;H ESihf taxGaxGt=uyftwnf;rsm;a=umifh ay:ayguv f mrnfh jynf
wGi;f r+ird rf oufrr_ sm;udk t=urf;zuf+zKd ciG ;f &ef t+rw J ap }upH nfvyk af qmifc=hJ uonf? ,if;tpD
tpOfrsm;udk taumiftxnfazmfaqmif&u G &f ef jynfcidk +f zdK;toif;0if vli,frsm;tygt0if
omrefjynforl sm;udk qEN&o dS nfjzpfap/ r&So d nfjzpfap vufeufuikd Ef iS hf umuG,af &;enf;AsL[m
oifwef;rsm;/ t"du&ke;f ESrd ef if;a&; oifwef;rsm;/ axmufvrS ;f a&;oifwef;rsm;/ owif;pm oif
wef;rsm;/ Edik if w H umtzG@J tpnf;rsm;tm; vdrn f mvSnjhf zm;enf; oifwef;rsm;135 tygt0if
oifwef;rsK;d pku H kd ay:ay:xifxif oif=um;yd@k csay;cJo h nf?
jynfcidk +f zdK;toif; em,u}uD; Adv k cf sKyfrLS ;}uD; oef;a&$.tqdt k & aus;vufrS A[dk
tqifx h d zGiv hf pS cf o hJ nfh oifwef;rsK;d pkw H iG f jynfcikd +f zKd ;vli,faygi;f (29)oef;ausmf wufa&mufchJ
onf? ESppf Of vli,f(2)oef;ausmu f kd avhusio hf if=um;ay;cJo h nf? 2006-2007 ckEpS rf sm;
twGi;f Yyif jynfcikd +f zdK;toif;0if vli,faygi;f (3.1)oef;ausmu f kd avhusiahf y;cJo h nf?136
ppftpd;k &vufuikd w f wk f jynfcikd +f zdK; ac: jynfaxmifp}k uH@cikd af &;ESihf zG@+H zdK;a&;toif;
onf twdkuftcHtiftm;pkrsm;udk ypfrSwfxm;I EdkifiHa&;t=urf;zufr_rsm; usL;vGef&ef
pepfwus }uKd wifjyifqifco hJ nfukd awG@&onf? 2003 ckEpS /f 'DZifbmv 31 &uf ae@pyJG g jynfcikd f
+zdK;toif;. awmifOuUvmypDrcH suw f iG f twdu k t f cHtiftm;pkrsm;. rdom;pkrsm;twGi;f

47
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

pdw0f rf;uGjJ ym;vmap&ef tm;enf;csurf sm;udk azmfxw k af qmif&u G jf cif;/ twdu k t f cHtzG@J 0ifrsm;
udk wkev f y_ af csmufjcm;apI trsm;.,k=H unfav;pm;r_ r&&Sad tmifaqmif&u G jf cif;ESihf tzG@J 0if
tjzpfrS E_wx f u G af patmifaqmif&u G jf cif; pojzifh jynfcikd +f zdK;toif;. aumufusp, f w k rf m
onfh acsre_ ;f a&;enf;AsL[mrsm;udk azmfjyxm;onf? tqd;k &Gm;qk;H rSm twdu k t f cHygwrD sm;
txl;ojzifh NLD ygw. D rnfonfv h y_ &f mS ;r_rsm;udrk qdk tiftm;ok;H I xdyw f u kd &f ifqikd f ajz&Si;f
137
cdik ;f onf@ enf;vrf;rsm;yif jzpfonf?
xd@k jyif 2005 ckEpS /f {+yDvwGiv f nf; jynfcikd +f zdK;A[du k NLD tzG@J csKyfukd +zdKcG&J ef enf;
AsL[mopfrsm; a&;qGcJ srw S cf o hJ nf? xdek nf;AsL[mopfrsm;wGif NLD tzG@J csKyf acgi;f aqmifrsm;
ESiyhf wfoufI yk*Kd~ vfa&;wdu k cf ukd xf m;onfh pmrsm;udk wpfEikd if v H ;Hk twdik ;f twmESihf jzef@a0&ef/
NLD rS xkwy f ,fcx H m;&aom tzG@J 0ifa[mif;rsm;udv k nf; tzG@J csKy&f ;Hk rsm;a&S@wiG f oGm;a&muf+y;D
tzG@J csKyf0iftjzpf jyefvnfvufcaH y;&eftwGuf qENjyawmif;qdck ikd ;f +y;D ,if;awmif;qdak eaom
ykrH sm;udk pepfwus rSww f rf;wif AD'G , D &kd u
dk u f ;l I owif;*sme,frsm;wGif ykrH eS x f nfo h iG ;f azmfjy&ef
138
ponfh enf;AsL[mrsm; yg0ifonf?
jynfcidk +f zKd ;toif;onf Edik if aH &;t=urf;zufrr_ sm; usL;vGe&f ef vkyyf ikd cf iG t hf m%mrsm;
tjynft h 0 &&Sx d m;onf? aus;&Gmrsm;ESihf +rKd @e,frsm;. vH+k cKH a&;ESihf xde;f odr;f }u;D =uyfa&;qdik &f m
vkyif ef;rsm;wGiv f nf; jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm; wpxufwp yg0ifywfoufvmcJ+h y;D twdu k t f cH
tzG@J tpnf;rsm;ESihf 'Dru dk a&pDa&;axmufcv H y_ &f mS ;olrsm;udk axmufvrS ;f apmif=h unfI h t
xufo@kd owif;ay;yd@k onfh Informer tvkyrf sm;udyk g vkyaf qmifvmcJo h nf? xd@k jyif w&m;Oya'
rJh owfjzwfr/_ zrf;qD;r_rsm;wGiv f nf; yg0ifywfoufvmcJo h nfukd awG@&onf? tusK;d quf t
aejzihf toif;0ifvil ,frsm;t=um; vlru kd q f efqef vl&rf;um;tjyKtr_rsm; ay:ayguv f mcJh
onf? xd@k jyif jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;taejzifv h nf; Edik if t
H wGi;f vGwv f yfpmG oGm;vmcGi@f &I
twdu k t f cHtzG@J 0ifrsm;ESihf ppftpd;k &udq k ef@usio f nfh omrefjynforl sm;udk w&m;vufrhJ t=urf;
zuf+crd ;f ajcmufrr_ sm; ydI k usL;vGev f mcJo h nf? Tod@k jyKrv _ y_ &f mS ;r_rsm;a=umifh jynfov l x l t k wGi;f
pdw0f rf;uGjJ ym;r_rsm; jzpfay:vmcJo h nft h jyif tqd;k &Gm;qk;H aom vlrsK;d a&;/ bmoma&; yÉdyuQ
rsm;ESihf t=urf;zufwu kd cf u dk rf r_ sm; ay:ayguv f ma&;qDo@kd OD;wnfvmapcJo h nf? txl;ojzifh
jynfcikd +f zdK;toif;onf wenf;tm;jzifh ppftm%mydik rf sm;omjzpfonft h wGuf Edik if t H wGi;f
ay:ayguo f nfh rnfonfjh y\emtwGurf qdk ppftpd;k &tm%mydik rf sm;Yom wm0ef&o Sd nf?
2003 ckepf/ arv 30 &ufae@wiG f jzpfymG ;cJah om 'Dy, J if;t=urf;zufro _ nf jrefrm
Edik if w
H iG f ppfwyftyk cf sKyo f nfu h mvtwGi;f 1988 vlxt k a&;awmfy+Hk y;D v#if 'kw, d tqd;k &Gm;qk;H
aom Edik if aH &;t=urf;zufr}_ u;D jzpfonf? pnf;&k;H a&;c&D;xGuv f maom a':atmifqef;pk=unfEiS hf
NLD tzG@J 0ifrsm; pD;eif;vdu k yf gvmonf, h mOfwef;tm; 'Dy, J if;+rdK@teD;w0du k w f iG f jynfcikd +f zdK;
tzG@J 0ifrsm;ESi@f tpd;k &opPmcHrsm;u pepfwus }udKwifppD OfI t=urf;zufwu dk cf u kd cf jhJ cif;jzpf

48
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

onf? wwd,ajrmuf Edik if aH &;t=urf;zufro _ nf2007 ckEpS /f =o*kwv f ESihf pufwifbmvrsm;


wGif jzpfymG ;cJo h nfh +ird ;f csr;f pGm qENjyaeom &[ef;&Siv f jl ynforl sm;udk ppfwyf/ vkx H ed ;f / jynfcikd +f zKd ;
ESihf pGr;f tm;&Siq f okd rl sm;u &ufpufpmG t=urf;zuf+zKd cGi;f cJjh cif; jzpfonf? ,if;t=urf;zufrw _ iG f
+ird ;f csr;f pGmqENjyaeaom &[ef;awmfrsm;tygt0if jynfov l x l k &mESichf sI
D aoqk;H cJ+h y;D axmif
aygi;f rsm;pGm zrf;qD;jcif;cHc&hJ onf? od@k aomfvnf; ppftpd;k &u aoqk;H olta&twGuEf iS hf zrf;qD;
cH&onfh ta&twGuw f @kd ukd wdwud sus razmfjycJah y?
qufvufI jynfo@l ppfrsm;udk jynfcidk +f zKd ;toif;rSwqifh zG@J pnf;yH/k vH+k cKH a&;wyfz@JG rsm;
twGi;f &Sd jynfcidk +f zKd ;.tcef;u¾/ jynfcidk +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;rS bmoma&;t=urf;zufrr_ sm; jzpfymG ;
vmap&efv@H_ aqmfr/_ Edik if aH &;t=urf;zufwu dk cf u
kd rf r_ sm;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;ta=umif;udk quf
vufazmfjyygrnf?

pG r f ; tm;&S i f r sm;
pGr;f tm;&Sirf sm;ESiyhf wfoufI tenf;i,f wifjyvdo k nf? pGr;f tm;&Sit f zG@J onf
jynfcikd +f zdK;toif;uJo h @kd ppftm%m&Sipf epfoufq;kd &Snaf p&eftwGuf Edik if aH &;vuf&;Hk tjzpf
&nfreS cf sux f m;+y;D pepfwus w&m;0ifz@JG pnf;xm;onfh tzG@J wpfcrk [kwaf y? jrefrmjynfwiG ;f &Sd
qif;&Jom;jynforl sm;twGuf vlra_ &;vkyif ef;rsm;udk aqmif&u G af y;aeaom vlra_ &;toif;
(od@k r[kw)f tpd;k &r[kwaf omtzG@J tpnf; (tife*f st D )kd vnf; r[kwaf y? ppftpd;k &rS vdt k yf
onft h csed w f iG f tca=u;aiGay;I ac:,ltok;H jyKonfh vlwpfpo k m jzpfonf? “pGrt f m;&Si”f
qdo k nfh pum;vk;H udk tm%mydik rf sm;u2000-2001 ckEpS rf sm;rSpI omrefpwif ok;H pGv J mcJh
aomfvnf; txl;ojzifh 2003 ckEpS /f arv 30 &ufwiG f jzpfymG ;cJah om a':atmifqef;pk=unfEiS hf
trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyftzGJ@0ifrsm;udk t=urf;zufwdkufcdkufcJhonfh 'DyJ,if;vkyf}uHr_
t+y;D wGif tm%mydik rf sm;u ydI k wGiw f iG u
f s,u f s,f ok;H pGv
J mcJoh nfukd awG@&onf? owif;t
axmuftxm;wcsK@d t& pGr;f tm;&Sit f zG@J rsm;onf 1997 ta&;tcif;rsm;uwnf;u yg0if
ywfoufcahJ =umif; avhvmawG@&&dS onf?139 od@k aomfvnf; tm%mydik rf sm;taejzifh pGr;f tm;&Sif
tzG@J wnf&jdS cif;. &nf&, G cf suEf iS hf t"dyg` ,u f kd jynfov l x l t
k m; &Si;f rjycJah y?
2006 ckEpS /f Ed0k ifbmv (2)&ufae@wiG f &efuek +f rdK@Y usi;f yjyKvkycf o hJ nf etz
ppftpd;k &. owif;pm&Si;f vif;yGJ (7§2006)wGif *s*D so D wif;XmerS owif;axmufwpfO;D u
pGr;f tm;&Si. f t"dyg` ,u f kd &Si;f jyay;&ef ar;jref;cJo h nf? xdt k cg &JcsKyfcif&u
D “pGr;f tm;&Siq f wkd hJ
t"dyg` ,u f sawmh usaemfw@kd wkid ;f jynfrmS jynfojl ynfom;awG[m wdik ;f jynf&@J pGr;f tm;jzpfyg
w,f? wdik ;f jynf&@J tm;yJjzpfygw,f? tJ'ga=umifh usaemfw@kd u wdik ;f jynf&@J ta&;t&mudpaP wG
tm;vk;H udk ajz&Si;f wJt h cgrmS tJ'pD rG ;f tm;awG tJ'jD ynfoal wG&@J tm;awGukd ,l+yD;awmh tok;H
cs+yD;awmh usaemfw@kd aqmif&u G &f wm jzpfygw,f? tcku|eaf wmfw@kd vuf&aSd qmif&u G af ewJh

49
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

w&m;Oya'pd;k rd;k a&;/ &yf&mG at;csr;f om,ma&; pwJh vkyif ef;t&yf&yfukd aqmif&u G w f t hJ cgrmS
rD;owfw@kd / =uufajceDw@kd / &,uwd@k / ponfjzifh tJ'yD *k Kd~ vaf wG[m vpm &dumQ wjym;wcsyrf rS &
bJe@J oD;jcm;apwemtav#muf ulnaD y;aewJh pGr;f tm;rsm;jzpfwt hJ wGuaf =umifh 'Dy*k Kd~ vrf sm;udk
pGr;f tm;&Siv f @kd Edik if aH wmfu pmvH;k a&G;cs,o f wfrw S +f y;D awmh *k%jf yKac:a0: jcif; jzpfygw,f”[k
140
&Si;f jyoGm;cJo h nfukd awG@&onf?
pGr;f tm;&Sit f zG@J wiG f rD;owf/ =uufajceDEiS hf &,utzG@J 0ifrsm;omru oufqikd &f m
r,u/ &,utzG@J 0ifa[mif;rsm;/ jynfcikd +f zdK;toif;rS trmcHvufa&G;pifrsm;/ axmifxu G f
rsm;/ vlq;kd vlru kd f rSww f rf;0ifrsm;/ csaJ &mif;olrsm;/ t&ufyek ;f a&mif;olrsm;/ avmif;upm;'dik u f ikd f
olrsm;/ Zdrcf ef; axmifpm;olrsm;ESihf vlayvlawrsm;vnf; yg0ifonfukd awG@&&dS onf? ‚if;wd@k ukd
ppftpd;k &u ta&;ay: vdt k yfonft h csed u f sro S m tca=u;aiGay;I ac:,lpak qmif;+y;D !$e=f um;
avh&o dS nf? txl;ojzifh oufqikd &f m+rKd @e,f jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;ESihf +rKd @e,fr,utm%m
ydik rf sm;u pGr;f tm;&Sit f zG@J rsm;udk wdu k &f u kd w f m0ef,}l uD;=uyfonfukd awG@&&dS +yD; ‚if;wd@k xrf;
aqmif&rnfh vkyif ef;wm0efrsm;tvdu k f wm0efrsm;ay;tyfum txuftm%mydik t f qifq h ifh
udk tpD&ifcpH m wifjy&onf?
pGr;f tm;&Sirf sm; taumiftxnfazmfaqmifonfh vkyif efrsm;onf ppftpd;k &udk qef@
usio f nfh jynforl sm;tygt0if Edik if aH &;orm;rsm;udk +cdr;f ajcmufjcif;/ Edik if aH &;v_y&f mS ;r_trsK;d
rsK;d udk [ef@wm;aESmuf,u S jf cif;/ tiftm;ok;H t=urf;zufwu kd cf u
kd jf cif;ESihf t=urf;zuf zrf;qD;
jcif;rsm; jzpfonf? Edik if aH &;v_y&f mS ;olrsm;udk apmif=h unfo h wif;yd@k jcif;/ wefjyef qENjyjcif;/ ppf
axmufvrS ;f a&;ESihf &JaxmufvrS ;f a&;rsm;u v#K@d 0u S af pcdik ;f onhf tzsut f arSmifv h yk if ef;rsm;udk
vnf; vkyaf qmif=uonf? Oyrmtm;jzihf 2003 ar(30) 'Dy, J if;vlowfy/JG 2007 ckEpS /f =o*kwf
ESihf pufwbFmv qENjyyGrJ sm;wGif pGr;f tm;&Sirf sm;onf tm%mydik rf sm;. wm0efay;cdik ;f apcsuf
t& Edik if aH &;v_y&f mS ;olrsm;/ jynfov l x l Ek iS hf &[ef;oHCmawmfrsm;udk &uf&ufpufpuf &du k Ef u S f
owfjzwfjcif;rsm;/ t=urf;zufzrf;qD;jcif;rsm; jyKvkycf o hJ nfukd awG@&onf?
pGr;f tm;&Sirf sm;twGuf ukeu f spm&dwrf sm;udk oufqikd &f mwdik ;f ESijhf ynfe,f jynfcikd +f zKd ;
tzG@J 0ifrsm;. txl;&HyakH iGrS usco H ;kH pGo J nf[k ,lq&onf? 2007 =o*kw/f pufwbFmvrsm;
twGi;f &efuek w f ikd ;f wGif jzpfymG ;cJo h nfh oHCmawmfrsm;ESihf ausmif;om;rsm; OD;aqmifonfh
qENjyyGrJ sm;udk t=urf;zuf +zdKcG&J eftwGuf toH;k jyKcJo h nfh pGr;f tm;&Sirf sm;twGuf wpfywfpm
toH;k pm&dwt f jzpf usyo f ed ;f (100) owfrw S +f y;D &efuek +f rKd @awmf0ef Adv k rf LS ;csKyf atmifoed ;f vif;
(jynfcikd +f zdK;A[dt k vkyt f r_aqmif aumfrwD0if/ &efuek w f ikd ;f wm0efc)H u xkwaf y;cJo h nf?141
txl;ojzifh xdt k a&;tcif;umvt+yD;wGif pGr;f tm;&Sirf sm;onf tm%mydik rf sm;. !$e=f um;
csut f & ppftpd;k &tm; qef@usio f nfv h y_ &f mS ;r_rsm;udk apmif=h unfo h wif;yd@k &ef wpfae@v#if
usyaf iG (2000) rS (3000)txd &onft h jyif tao;pm;pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm;udv k nf; vkyf

50
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

aqmifciG hf &&So d nf? pGr;f tm;&Sirf sm;onf vufzuf&nfqikd rf sm;/ um;*dwrf sm;ESihf qdu k u f m;
*dwrf sm;wGix f ikd If vlrsm;udak pmif=h unfu h m rouFmp&mawG@&v dS #if txufo@kd owif;ay;yd@k &
onf? pD;yGm;a&;vkyu f ikd vf o kd rl sm;twGuf +rKd @v,fae&mrsm;wGif uGr;f ,mqdik rf sm;/ vufzuf&nf
qdik Ef iS hf rke@f qikd rf sm; zGiv hf pS Ef ikd &f ef tm%mydik rf sm;u ajrae&mrsm;pDpOfay;+y;D vlxu k kd apmif=h unfh
142
I owif;yd@k onfv h yk if ef;rsm;udk vkyaf qmifcikd ;f cJo h nf?
,if;od@k jzihf ppftm%mydik rf sm;onf +rdK@v,f{&d,mrsm;wGif tpd;k &tm; qef@usif
onf[, k q l &onfh rnfonfv h y_ &f mS ;r_rsm;udrk qdk ‚if;wd@k u,
kd pf m; toGit f rsK;d rsK;d jzifh apmih=f unfh
owif;yd@k &eftwGuf pGr;f tm;&Sirf sm;tm; enf;trsKd ;rsK;d jzihf pnf;&k;H odr;f oGi;f cJo h nf? aemufyikd ;f
umvrsm;wGif tm%mydik rf sm;. aiGa=u;axmufyrhH r_ sm; &yfqikd ;f oGm;onfuwa=umif;/ t
a&mif;t0,frsm; enf;ygvmonfuwa=umif;/ +rKd @v,f{&d,mrsm;wGif tm%mydik rf sm;u pDpOf
ay;xm;aom aps;qdik if ,frsm; enf;yg;vmum pGr;f tm;&Sirf sm;. tpd;k &qef@usio f rl sm;tay:
143
apmif=h unfo h wif;yd@k onfh vkyif ef;rsm;onfvnf; wjznf;jznf; enf;yg;vmcJo h nf? Ttcsuf
rsm;udk avhvm=unfjh cif;tm;jzifh ppftpd;k &u pnf;&k;H odr;f oGi;f xm;aom pGr;f tm;&Sirf sm;onf
Edik if aH &;ya,m*rsm;rygyJ ‚if;wd@k . pm;0wfaea&; t=uyftwnf;rsm;a=umifh tm%mydik rf sm;
. apcdik ;f csurf sm;udk vkyaf qmifae&onfrmS odomxif&mS ;ayonf? od@k aomfvnf; Edik if t H wGi;f
vk+H cKH a&;ESihf axmufvrS ;f a&;udprP sm;wGif ppftpd;k &u w&m;0ifz@JG pnf;xm;onfh jynfcikd +f zKd ; rsm;
. tcef;u¾u qufvuf ta&;ygaecJo h nf? pGr;f tm;&Sirf sm;. t=urf;zufvy_ &f mS ;r_rsm;udk
vnf; oufqikd &f mtcef;rsm;wGif qufvufazmfjyoGm;ygrnf?

jynf o l @ ppf r sm;/ vH k + cH K a&;wyf z G J @ rsm;


ppftm%m&Siaf cgi;f aqmif jynfaxmifp}k uH@cikd af &;ESihf zG@H +zdK;a&;toif; em,u}uD;
Adv
k cf sKyfrLS ;}u;D oef;a&$u jynfcikd +f zKd ;toif;udk wyfrawmfEiS t hf wl tjrv J ufw+JG y;D wdik ;f jynfEiS hf
vlrsK;d tusKd ;pD;yGm;udk umuG,af pmifah &Smufaeonfh wpfcw k nf;aom trsKd ;om;a&;tiftm;
pkjzpfonf[k cs;D usL;ajymqdck +hJ y;D oifwef;om;rsm;udk ppfa&;jy/ ppfenf;AsL[mrsm;ESifh vufeuf
udik of ifwef;rsm; yd@k csay;rnf[k xkwaf zmfajymqdck o hJ nf?144 2002 ckepfwiG v f nf; Adv k cf sKyrf LS ;}u;D
oef;a&$. !$e=f um;csujf zifh “jynfo@l ppfr[mAsL[m vufawG@toH;k csvufp”JG [k acgi;f pOfay;
xm;aom pmapmifrsm;udk xkwaf 0cJo h nf? xdv k ufppJG mapmifwiG f jyifyrS usL;ausm0f ifa&mufr_
jzpfymG ;ygu vlxx k rJ S jynfcikd +f zKd ;toif;0ifrsm;tm; a&G;cs,o f ifwef;ay;I jynfo@l ppfrsm;tjzpf
zG@J pnf;&rnf[k azmfjyxm;onf?145
1997 ckEpS /f Zlvikd v f tapmydik ;f umvwGif jynfcikd +f zKd ;em,utzG@J 0if 'kA, kd cf sKyrf LS ;}u;D
armifat;onf jynfcidk +f zdK;toif;tm; ‘trsK;d om;umuG,af &;t&Hwyfz@JG ’[k &nf!e$ ;f ajym
qdck +hJ yD; jynfcikd +f zdK;toif;. jynfwiG ;f vH+k cHKa&;tcef;u¾tm; todtrSwjf yKcJo h nf?146

51
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

jynfyusL;ausmrf r_ sm;udk ckcu H muG,&f ef[k ta=umif;jyum jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;


tm; avwyfEiS ahf &wyfqikd &f moifwef;rsm;tygt0if tajccHppfoifwef;rsm;udk yd@k csay;cJo h nf?
xd@k jyif jynfo@l ppfrsm;udv k nf; Edik if w H 0Sr;f zG@J pnf;cJo h nf? od@k aomfvnf; jynfcidk +f zKd ;toif;0ifrsm;
ESihf &Gmol&mG om;rsm;udk tajccHppfynmrsm; oif=um;ay;+y;D jynfo@l ppfrsm;zG@J pnf;&ef cGijhf yKxm;
jcif;jzifh Edik if t
H wGi;f Y ay:ayguv f mrnfh rnfonfq h yl v
l y_ &f mS ;r_rsK;d udrk qdk ‚if;wd@k taejzihf wdu k f
&du
k f 0ifa&mufuikd w f , G jf cif;rjyK&yJ jynfot l csi;f tcsi;f xdyw f u kd &f ifqikd f tiftm;oH;k t=urf;
zufapjcif;jzifh vG,u f pl mG ESrd Ef iS ;f Edik rf nf[k tm%mydik rf sm;u ,lqcJo h nf? tjcm;wpfbufwiG f
um; jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;ESihf &Gmol&mG om;rsm;udk tajccHppfoifwef;rsm; wpxufwp wk;d jriS hf
ay;aejcif;onf jrefrmEdik if t H wGi;f wnf+idraf &;xuf ydrk q kd ;kd &Gm;aom t=urf;zufrr_ sm;qDo@kd
ydIk OD;wnfvmapcJo h nf? jynfo@l ppfrsm;udk jynfwiG ;f twdu k t f cH Edik if aH &;tiftm;pkrsm;tm;
t=urf;zuf +zKd ciG ;f &eftwGuo f mruyJ wkid ;f &if;om;vufeufuikd t f yk pf rk sm;udk wdu k cf u kd af csre_ ;f
&mwGiv f nf; tok;H jyKco hJ nf? Oyrmtm;jzifh wdik ;f &if;om;vufeufuikd t f zG@J rsm;jzpfonfh tufpf
tufpaf t/ autife, f w l @kd EiS hf wdu k yf rJG sm;jzpfymG ;ygu tqdyk gjynfo@l ppfrsm;udk t&Hwyfz@JG rsm;
147
tjzpf tok;H jyKcJo h nf?
jrefrmppftm%mydik rf sm;onf Zlvidk v f 21 &ufae@ukd jynfy&efumuG,af &; jynfo@l
ppfrsm; pwifavhusiahf &;ae@tjzpf owfrw S cf +hJ y;D wpfEikd if vH ;Hk twdik ;f twmtaejzifh jynfo@l ppf
oifwef;rsm;udk yd@k csco hJ nf? tqdyk g ppfoifwef;rsm;od@k jynfcikd +f zKd ;/ jynfov l x l /k 0efxrf;rsm;ESihf
ppfwyf/ &Jwyf rdom;pktodik ;f t0kid ;f rsm;ygrusef rwufrae& wufa&muf=u&onf? txl;
ojzifh Toifwef;rsm;udk ppftpd;k &vufuikd w f w k f jynfcikd +f zdK;/ pGr;f tm;&Sit f zG@J EiS hf +rKd@e,f
148
tm%mydik rf sm;u }uD;=uyfco hJ nf?
2007 ckEpS /f rwfvydik ;f wGif umuG,af &;0ef}u;D Xmevufatmuf &efuek w f ikd ;f ppfXme
csKyfe,fajrtwGi;f &dS ajcvsiw f yf&if;wyfz@JG rsm;rS &Jabmfrsm;. ZeD;rsm;ESirhf cDS o kd l touf (18)ESpf
jynf+h yD;oltm;vk;H ppfwyftwGi;f ppfoifwef; rwufrae& wuf=u&onf? oifwef;rsm;wGif
vufeufi,f jzKwjf cif;/ wyfjcif;/ wdu k cf |wjf cif; ocFe;f pmrsm;tygt0if wdu k cf u kd af &;ESihf ppfa&;jy
149
ocFe;f pmrsm;udk oif=um;=u&onf? tvm;wl &Sr;f jynfe,ftwGi;f Yvnf; ta&S@ajrmuf
wkid ;f ppfXmecsKyfvufatmufcH wyf&if;wyfz@JG rsm;tvdu k f rdom;pktrd af xmifonfrsm;ESifh om;
orD;rsm;udk umuG,af &;t&H tiftm;pktjzpf pepfwusz@JG pnf;+y;D vufeufu, kd pf jD zifh ppfoif
150
wef;rsm; avhusiahf y;cJo h nf?
2003 ckEpS /f atmufwb kd mvwGiv f nf; &efuek w f ikd ;f / tvk+H rKd @e,fwiG f puf&0Hk efxrf;
rsm;udk jynfo@l ppfoifwef;rsm; wufa&mufcikd ;f cJo h nf? &yfuu G af ygi;f pkH yg0ifonfh oifwef;om;
200 twGuf oifwef;ae&m 5 ae&mudk trSwf (4) opfpuf0ef;ESihf txu (4)tygt0if
tjcm;pmoifausmif; 3 ckY jyKvkycf o hJ nf? xko d ifwef;zGiyhf t JG crf;tem;wGif tcrf;tem;rSL;u

52
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

rdrEd ikd if uH kd usL;ausmw f ukd cf u kd vf mv#if jyefvnfwu kd cf ukd Ef ikd af tmif oifwef;ay;&jcif;jzpf
a=umif;/ jynforl sm;udk vufeufxw k af y;oifv h #if xkwaf y;&rnfjzpfa=umif; ajymqdck o hJ nf?151
tvm;wlpmG 2007 ckEpS /f =o*kwv f ESihf atmufwb kd mvrsm;wGiv f nf; &efuek w f ikd ;f
+rKd @e,ftcsK@d wiG f jynforl sm;udk tajccHppfoifwef;rsm;ESihf t"du&k%;f ESrd ef if;a&; oifwef;rsm;udk
tokwv f u kd cf I
JG yd@k csay;cJo h nf? atmufwb kd mvtwGi;f Y r*Fvmawmif!e$ @f +rKd @e,fwiG f a'o
cHjynfo(l 120)cef@ukd tajccHppfoifwef;rsm; yd@k csco hJ nf? oifwef;wufa&muforl sm;udk w&uf
v#if (3000)usyaf y;rnf[k tm%mydik rf sm;u uwday;cJ+h yD; trsm;pkonf qif;&Jom;rsm;ESihf
tvkyv f ufrrhJ sm; jzpf=uonf? jynforl sm;onf qENrygyJ pm;0wfaea&; tcuftcJrsm;a=umifh
wufa&mufcjhJ cif;jzpfa=umif; ay:vGicf +hJ y;D ,if;ppfoifwef;rsm; jyKvkyaf ejcif;tay: +rKd @cjH ynfol
rsm;uvnf; apm'uwufc=hJ uonf?152
rGejf ynfe,f&dS armfv+rKd i/f rk'EHk iS hf oHjzLZ&yf+rKd @e,frsm;wGif jynfov l x l t k m; tvm;wl
ppfoifwef;rsm; yd@k csco hJ nf? 2004 ckEpS w f iG f rGejf ynfe,f&dS jynfcikd +f zdK;toif;tm; jynfcikd +f zdK;
wyfrLS ;wpfO;D / aus;&Gmat;csr;f om,ma&;ESihf zG+H zdK;a&;aumifpOD uUXrsm;rS acgi;f aqmifEpS Of ;D /
jynfcidk +f zdK; vlxq k ufqaH &;t&m&SEd pS Of ;D ESihf tiftm;q,fO;D pD yg0ifonfh wyfpyd w f pfcpk uD kd
}u;D =uyf&aom wyfpyd rf LS ; 10OD; yg0ifonfh jynfo@l ppfwyf&if;wpfck zG@J pnf;&ef trde@f ay;cJo h nf?
oifwef;om;tm;vH;k onf ud, k af &;&mZ0ifEiS yhf wfoufonfh tcsuf (22)csuyf g ykpH w H pfcu k kd
153
jznf ph u G &f onf? xd@k jyif 2007 ckEpS /f rwfvtwGi;f Y &efuek w f ikd ;f / ta&S@yikd ;f c&dik f cr& (656)
v#ypf pftif*sief , D mwyf wyfe,frLS ;u 2007 ckEpS o f nf ta&;ygaomumvjzpfI ppftpd;k &udk
qef@usiu f efu h u G o f nfh v_y&f mS ;r_rsm;jzpfay:vmv#if ESrd ef if;&ef ta&S@yikd ;f c&dik t f wGi;f &Sd +rdK@e,f
rsm;rS wpf&yfuu G v f #if jynfcikd +f zdK;tzG@J rS (15)OD;/ &yfuu G af t;csr;f om,ma&;ESihf zG@H +zdK;a&;
aumifpt D zG@J 0ifrsm;jzpfonfh &mtdrrf LS ;/ q,ftrd rf LS ;rsm;rS (15)OD;/ pkpak ygi;f (30)OD;us yg0if
rnf@ v#K@d 0u S t f zG@J wpfcu k kd zG@J pnf;xm;&ef !$e=f um;cJo h nf?154
2003 ckepfwiG f rGejf ynfe,ftwGi;f &Sd jynfcikd +f zKd ;toif;0ifrsm;tm; ppfwyfrS tajccH
ppfoifwef; ay;aea=umif;udk tpD&ifcpH mwpfcYk azmfjycJo h nf? touf(18)ESprf S (40)ESpf
twGi;f trsKd ;om;rsm;tm; +rdK@e,fat;csr;f om,ma&;ESihf zG@H +zdK;a&;aumifpt D zG@J 0ifrsm;u T
tajccHppfoifwef;rsm; wufa&muf&ef pnf;¶H;k pkaqmif;cJo h nf? &Gmom;rsm;udk rwufrae&
qifah c:cJ+h y;D oifwef;.&nf&, G cf suu f vkd nf; &Si;f vif;ajymqdck jhJ cif; r&Sad y? &Gmwpf&mG v#if vltif
tm;(1000)eD;yg;cef@ukd tajccHppfoifwef; wufa&muf&ef apckid ;f cJo h nf? &Gmom;trsm;pkonf
Tppfoifwef;rsm;udk wufa&muf&ef qENr&So d nft h wGuaf =umifh oifwef;tm; a&Smif&mS ;Edik f
&ef enf;vrf;rsm; &Sm}ucH =hJ uonf? od@k aomf wufa&muf&efysuu f u G yf gu tm%mydik rf sm;tm;
155
aiGusyf (10000)rS (20000)txd ay;aqmif=u&onf?
tvm;wlpGm csif;jynfe,fwGifvnf; a'ocHcsif;wdkif;&if;om;rsm;udk jynfckdif+zdK;

53
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

tm%mykid rf sm;. rwufrae&trde@f jzihf tajccHppfoifwef;rsm;udk ESppf Ofusi;f ycJo h nf? 2006
ckEpS /f =o*kwv f wGif csi;f jynfe,fawmifyikd ;f / rwly+D rKd @wiG f aus;&Gm(10)&GmrS a'ocH&mG om; (200)
ausmcf ef@ukd tm%mydik rf sm;u rwufrae&trde@f jzihf tajccHppfoifwef;rsm; yd@k csco hJ nf? wuf
a&muf&ef ysuu f u G yf gu jyif;xefpmG tjypfay;ta&;,lrnf[k tm%mydik rf sm;u trde@f xw k cf hJ
onf? qd;k &Gm;onft h csurf mS oifwef;om;rsm;twGuf pm;eyf&u d mQ rsm;udk tdraf xmifpk (1)pk
v#if qef(2)uDvEkd iS hf usyaf iG(1000)udk pm;0wfaea&; =uyfwnf;onf=h um;u wpfywfv#if
(1) }udrf axmufyahH y;&onf?156
2007 ckEpS f arvtwGi;f ppfuikd ;f wdik ;f / rk&H mG c&dik f t&mawmf+rdK@e,fwiG f wpf&mG v#if
wpfa,mufEe_ ;f rwufrae& ppfoifwef;wuf&ef tm%mydik rf sm;u trde@f xw k cf ohJ nf? oif
wef;om;rsm;twGuf pm;p&dwt f ygt0if taxGaxGuek u f spm;&dwrf sm;twGuf wpftrd af xmif
v#if 1000 usyf aumufccH o hJ nf? wcsed w f nf;Yyif rE aW v;wdik ;f / rdwv Dˆ m/ rv_id /f ompnf/
0rf;wGi;f &Sd +rKd @rsm;wGiv f nf; jynfcidk +f zKd ;tzG@J 0ifvil ,frsm;udk ppfoifwef;rsm; yd@k csco hJ nf?157 2003
ckEpS /f Zlvid_ v f twGi;f rauG;wdik ;f Yvnf; &JEiS hf ppfwyfro d m;pk0ifrsm;udk rwufrae& ppfoif
wef;ay;&ef !$e=f um;cJ+h y;D jynfo@l ppfoifwef;twGuf wpf&yfuu G v
f #if vl(30)OD; pkaqmif;ay;&ef
158
jynfcikd +f zdK; +rdK@e,ftm%mydik rf sm;u !$e=f um;cJo h nf?
xd@k jyif 2005 ckEpS /f rwfvtwGi;f yJc;l wdik ;f / jzL;+rdK@e,fwiG f +rdK@e,fv;Hk u|wf jynfo@l
ppfoifwef;rsm; yd@k csco hJ nf? xdt k csed u f +rdK@e,ftwGi;f &Sd vli,frsm;udk jynfo@l ppfoifwef;
rwufrae& trde@f jzifh a'ocHtajcpdu k pf pfwyf cr& 306 wyf&if;rS OD;aqmifI jyKvkycf o hJ nf?
wufa&muf&ef ysuu f u G o
f rl sm;udk '%faiG&u kd rf nf[k tm%mydik rf sm;u !$e=f um;cJo h nf?
oifwef;rsm;onf tenf;qk;Hk wpfywfcef@=umjrifah oma=umifh ud, k yf ikd v
f yk if ef;&So d rl sm;twGuf
tcuftcJrsm; awG@c=hJ u&onf? tvm;wl yJc;l wdik ;f wGif +rdK@e,faygi;f 28 +rdK@e,f&+dS yD; tjcm;+rdK@
e,frsm;wGiv f nf; tvm;wl jynfo@l ppfoifwef;rsm; yd@k csco hJ nf?159
Edik if t
H wGi;f Y jynfov l xl t k m; enf;trsK;d rsK;d jzifh pnf;&k;H I jynfo@l ppfrsm; zG@J pnf;
aejcif;onf ppftm%m&Sirf sm;. tusKd ;pD;yGm;rsm;udk umuG,af y;&ef jzpfonf? 2006 ckEpS /f
=o*kwv f Y &cdik jf ynfe,ftwGi;f &Sd &rf;+AJ/ ausmufjzL/ rmefatmif+rKd@e,frsm;wGif taemufyikd ;f
wdik ;f rS 'kAv
kd rf LS ;}u;D armifarmifviG f OD;pD;+y;D tkypf t k vdu
k f a'ocHjynforl sm;tm; jynfo@l ppftzG@J
rsm; zG@J pnf;ay;cJo h nf? txl;ojzifh &cdik jf ynfe,fonf w&kwEf ikd if t H ygt0if Edik if jH cm; ukr% ` D
trsm;tjym;rS a&eHEiS hf obm0"gwaf iG@rsm; &SmazGaeaom t"duae&mwck jzpfonf? ppftpd;k
&. 0ifaiG&&S&d m ae&mjzpfaoma=umifh vk+H cKHa&;t& txl;ta&;}uD;onf? xd@k a=umifh jynf
wGi;f / jynfyrS ppftpd;k &qef@usiaf &;orm;rsm;u enf;rsK;d pkjH zifh tE &W m,fay;vmrnfukd pd;k &drf
ojzifh jynfov l x l tk m; pnf;&k;H I jynfo@l ppfrsm; zG@J pnf;cJjh cif; jzpfonf?160 xd@k jyif 2005 ckEpS f
umvwGi;f vnf; &ckid u f rf;vGeyf ifv,fjyifwiG f *wf(pf)wl;azmfa&;vkyif ef;rsm;udk umuG,af pmifh

54
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

a&Smuf&eftwGuf &cdik jf ynfe,f/ ajryk+H rdK@e,ftwGi;f &Sd u|e;f om,mESihf eH@omu|e;f rsm;wGif ppf
pcef;rsm;udk tm%mydik rf sm;u tcdik t f rm wd;k cs@J wnfaqmufco hJ nf? xd@k jyif aus;&Gmtvkud f
jynfcikd +f zdK;tzG@J rsm;udv k nf; zG@J pnf;ay;cJo h nf? tm%mydik rf sm;taejzihf Tod@k tiftm;wd;k cs@J
aer_ udk yifv,fa&a=umif;vk+H cHKa&;twGu[ f k ta=umif;jycJo h nf?161
tvm;wlpmG 200 ckEpS /f azazmf0g&v D twGi;f 'kAv kd rf LS ;}u;D armifarmifviG f OD;pD;onfh
tzG@J onf b*Fvm;a'h&EfS iS hf e,ferdwcf si;f qufpyfaeonfh armif;awmESihf bl;oD;awmif +rKd @e,f
twGi;f &Sd aus;&Gmrsm;rS wpf&mG v#if &Gmom; 30 OD;pD pkaqmif;I jynfo@l ppftzG@J rsm; zG@J pnf;cJh
onf? xd+k rKd @e,frsm;twGi;f Y jynfot l iftm; 1000 cef@yg0ifonfh jynfo@l ppftzG@J ukd zG@J pnf;&ef
pDpOfcjhJ cif;jzpfonf? xd@k jyif ,if;ta&twGux f rJ S 200 cef@ukd trmcHjynfo@l ppfrsm;tjzpf zG@J pnf;
&ef&nf&, G cf +hJ yD; 800 cef@ukd t&Hjynfo@l ppfrsm;tjzpf xm;&S&d ef pDpOfco hJ nf?1622007 ckEpS /f
atmufwb kd mvtwGi;f Y armif;awm+rKd @e,fwiG f t"du&k%;f ESrd ef if;a&;oifwef;ESihf pGr;f tm;&Sif
oifwef;[k trnfwyfxm;onfh oifwef;(2)ckuv kd nf; us;D uef;jyif&dS e,fpyf}u;D =uyfa&; A[dk
aumfrwDXmecsKyfEiS hf oD&rd *Fvmcef;rwGif jyKvkycf o hJ nf? xdok ifwef;rsm;wGif trsm;pkrmS ppf
tpd;k &vufuikd w f w
k f pGr;f tm;&Sirf sm;/ a'ocHrsm;ESihf tpd;k &0efxrf;rsm;tygt0if pkpak ygi;f vlO;D
a& (200)eD;yg;cef@ yg0ifco hJ nf? tpd;k &0efxrf;rsm;udk twif;t"rR wufa&mufcikd ;f cJ+h y;D rwuf
a&mufygu tvkyrf x S w k yf pfrnf[k tm%mydik rf sm;u +cdr;f ajcmufco hJ nf?163

axmuf v S r f ; a&;ES i f h owif ; ay;rsm;


axmufvrS ;f a&;vkyif ef;rsm;/ owif;ay;vkyif ef;rsm;/ vk+H cKH a&;vkyif ef;rsm; vkyaf qmif
&efEiS hf txl;ojzifh twdu k t f cHtzG@J 0ifrsm;tm; zrf;qD;&ef jynfcidk +f zdK;toif;onf ppfaxmuf
vSr;f a&;/ &J/ rD;owf tygt0if e,fjcm;apmifw h yfz@JG rsm;ESihf r=umc% yl;aygi;f aqmif&uG cf o hJ nf?
jynfcidk +f zKd ;tzG@J 0if trsm;tjym;udv k nf; axmufvrS ;f a&;ESihf owif;pkaqmif;a&; enf;ynmrsm;
udk oif=umyd@k csay;cJo h nft h jyif owif;pmoifwef;rsm;udv k nf; oif=um;yd@k csay;cJo
h nf? jynfcikd f
+zdK;owif;pkaqmif;a&;wyfz@JG ukd jynfcikd +f zdK; A[dt k vkyt f r_aqmifaumfrwD. twGi;f a&;rSL;
tzGJ@0ifwpfOD;jzpfonfh qufoG,fa&;/ pmwdkufESifh a=u;eef;0ef}uD;Xme0ef}uD; AdkvfrSL;csKyf
ode;f aZmf u wm0efcu H yG u hJ nf?164 rnfo@kd yifjzpfap owif;pkaqmif;a&;/ axmufvrS ;f a&;ESihf
f cJ o
vH+k cKH a&;udp&P yfrsm;wGif yg0ifywfoufaeonfh jynfcikd +f zKd ;toif;.tcef;u¾onf Edik if w H um
pHEe_ ;f rsm;ESihf udu k nf rD r_ &Sbd J w&m;r#wpGm Oya'jyKEdik af &;twGuf tE &W ,fwpf&yf jzpfco hJ nf?
jynfcdkif+zdK;toif;onf ppfbufqkdif&mvkH+cHKa&;tzGJ@/ p okH;vkH;tzGJ@wdk@ESifhtwl
axmufvrS ;f a&;wm0efrsm;udyk g yl;wGw J m0efxrf;aqmif&eftwGuf jynfo@l qufqaH &;Xmeudk
zG@J pnf; cJo h nf? atmufajctqifrh S A[dt k qifth xd jynfo@l qufqaH &;XmexJwiG f axmuf
vSr;f a&; XmecG[ J Il tqifq h ifh zG@J pnf;xm;onf? jynfo@l qufqaH &;[k trnfay;xm;onfh

55
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

tzG@J onf jynforl sm;. ppftpd;k &tay: oabmxm;tajctae/ pm;0wfaea&;ESiyhf wfoufI


&ifqikd af e &onft h ajctae/ ukeaf ps;E_e;f owif; ponfrsm;udk axmufvrS ;f +y;D ae@pOf txuf
tqifhqifhudk tpD&ifcHwifjy&onf? ppftpdk;&. axmufvSrf;a&;Xmersm;wGif a,bl,s
tm;jzifh vufeufuikd t f yk pf rk sm;ESihf vk+H cHKa&;qdik &f m axmufvrS ;f a&;udprP sm;udk ppfzufqikd &f m
vk+H cKH a&;tzG@J u aqmif&u G +f y;D Edik if aH &;qdik &f m/ 0efxrf;a&;&mESifh pD;yGm;a&;qdik &f m axmufvrS ;f
a&;udprP sm;udk p ok;H vk;H tzG@J uaqmif&u G I f jynfov l x l t k wGi;f axmufvrS ;f a&;vkyif ef;rsm;udk
jynfaxmifp}k uH@cikd af &;ESihf zG@H +zdK;a&;toif; (ac: ) jynfcikd +f zdK;tzG@J u aqmif&u hJ nf?165
G cf o
rGejf ynfe,f/ aygi+f rKd @e,f&/dS +rKd @e,f&w J yfz@JG rS &Jt&m&Sw d pfO;D u 2002ckEpS /f 'DZifbmv
wGif xkwaf 0onfh “0g'jzef@csad &;ppfyb JG mom&yf”trnf&dS pmwrf;wpfcw k iG f pdw"f mwfppfqif
a&;ESihf 'Dru kd a&pDtiftm;pkrsm;tm; xdyw f ukd &f ifqikd w f u kd cf ukd af &; enf;vrf;rsm;udk tao;pdwf
166
xnfo h iG ;f azmfjycJo h nf? 2000 ckEpS w f iG v f nf; tvm;wl +rdK@e,f&w J yfz@JG rS vufaxmuf&J
t&m&Sw d pfO;D jzpfol usio f ed ;f u jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;tm; oifwef;wpfco k @kd wufa&mufcikd ;f
cJo h nf? xdo k ifwef;onf pdw"f gwpf pfqifa&;udk txl;tav;teufxm;+yD; ppfwyfEiS hf a'o
pnf;&k;H v_@aH qmforl sm;twGuf owif;ay;rsm;tjzpf aqmif&u G &f ef toif;0ifvil ,frsm;udk
167
pkaqmif;xm;aom oifwef;jzpfonf?
2005 ckEpS /f ZGev f wGif jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;tm; jyifyurBmod@k owif;aygu=f um;
r_ r&Sad p&ef apmif=h uyf&rnf[k !$e=f um;csuw f pfapmifxw k jf yefI owday;cJo h nf? jynfyEdik if H
rsm;rS owif;xkwjf yefrr_ sm;tm; pepfwusw@kH jyef&efEiS hf 0g'jzef@csaD &;vkyif ef;rsm; vkyaf qmif&ef
twGuf owif;ESijhf yef=um;a&;tzG@J rsm; zG@J pnf;I xd@k !e$ =f um;csut f m; taumiftxnfazmfchJ
168
onf? 2007 ckEpS /f {+yv D ydik ;f wGiv f nf; &efuek w f ikd ;f +rKd @e,frsm;&Sd &yfuu G rf sm;rS wpf&yfuu G f
v#if (3)OD;E_e;f v#K@d 0u S af &G;cs,I f owif;yd@k / owif;,loifwef;ESihf vk+H cKaH &;oifwef;rsm;udk yd@k cs&ef
jyifqifco hJ nf?
2006 ckEpS /f arvtapmydik ;f Y jynfcikd +f zdK;twGuf owif;pmoifwef;rsm; usi;f ycJh
onf? oifwef;zGiyhf t JG crf;tem;wGiv f nf; jynfcidk +f zKd ;wGb J uftwGi;f a&;rSL; OD;aZmfrif;u enf;
ynmuGm[r_ukd tcGiahf umif;,l+y;D jynfwiG ;f a&;udk 0ifa&mufpu G zf ufaeonfh jynfyrD', D mrsm;
udk wefjyefwu kd cf ukd &f mwGif jynfcikd +f zdK;tzG@J u OD;pm;ay;vkyaf qmifomG ;&rnf[k ajymqdck hJ
169
onf? xd@k jyif2006 ckEpS /f atmufwb kd mv (24)ae@&uf/ t*F gae@xw k f jrefrmhtvif;owif;
pmwGif rD;&xm;0ef}uD;vnf;jzpf jynfcikd +f zdK;A[dt k vkyt f r_aqmifvnf;jzpfol OD;atmifrif;u
etzppftpd;k &ESihf ‚if;wd@k .tpDtpOfrsm;udk axmufyahH y;&efz@JG pnf;xm;onfh jynfcikd +f zKd ;toif;
. 0g'jzef@csad &;vkyif ef; owif;ESijhf yef=um;a&;vkyif ef;rsm;wGif xdxad &mufa&mufaqmif&u G f
Edik &f ef &nf&, G +f y;D jynfcikd +f zKd ;toif;twGuf owif;pmoifwef;zGihf vSp&f jcif;jzpfonf[k ajymqdck hJ
170
onf? jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;udk yd@k csaeaom owif;pmoifwef;rsm;onf jynfyrD', D mrsm;

56
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

udk wefjyefwu kd cf u kd rf nfh &nf&, G cf sut f jyif ppftm%m&Sipf epf oufq;kd &Snaf pa&;twGuf
&nf&, G I f vkyaf qmifcahJ om oifwef;rsm;vnf; jzpfayonf?
axmufvrS ;f a&;t}u;D tuJ 'kAv dk cf sKyf}u;D cif!e$ @f EiS hf ‚if;.aemufvu kd f axmufvrS ;f
a&;tzG@J 0ifrsm;tm; jzKwfxw k zf ,f&mS ;+yD;onfah emufyikd ;f wGif jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;onf jyef
vnftopfz@JG pnf;vdu k af om ppfaxmufvrS ;f a&;,E &W m;rsm;wGif ydrk kd yg0ifywfoufr&_ v dS mcJh
onf? jynfcidk +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;taejzifh ‚if;wd@k .qENtavsmuf yg0ifywfoufjcif;r[kwyf J jynf
cdik +f zKd ; tm%mydik f ppftpd;k &. zdtm;rsm;ESihf rufv;Hk rsm;a=umifjh zpfonfukd avhvmawG@&&dS onf?
om"utm;jzifh yJc;l wkid ;f twGi;f &Sd jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;udk ppfaxmufvrS ;f a&;uay;
onfh oifwef;rsm;udk rwufrae&[k jynfcikd +f zdK;tm%mydik rf sm;u trde@f xw k cf ohJ nf? xdo k @kd
jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;udk oifwef;rsm;wufcikd ;f &mwGif pD;yGm;a&;vkyif ef; vkyyf ikd cf iG yhf grpf/ &ifE;DS
jrKyfEaHS iGrsm;ESihf &mxl;wd;k jriS jhf cif;/ pojzifh rufv;Hk rsm;ay;cJo h nf? tzG@J 0ifrsm;taejzifh oifwef;
rsm;udk wufa&muf&ef qENr&Sad omfvnf; ‚if;wd@k . vk+H cKH a&;/ rdom;pkpm;0wfaea&;rsm;ESihf c&D;
oGm;a&; vG,u f al csmarG@apa&;twGuf wufa&mufc&hJ onf[k qdo k nf? oifwef;rwufa&muf
ygu toif;0iftjzpfrS armif;xkwcf &H jcif;/ pD;yGm;vkyif ef;rsm; vkyu f ikd cf iG rhf &atmif enf;trsK;d
rsK;d jzifh taESmuft,Suaf y;jcif;ESihf c&D;oGm;vma&;tcuftcJrsm; }uHKawG@&rnfjzpfonf?171
jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;taejzifh tav;teufxm; wm0ef,x l m;&aom tjcm;vkyf
ief;wpfcrk mS twdu k t f cHtiftm;pkrsm;tm; apmif=h unfI h ‚if;wd@k rS vkyaf qmifonfh rnfonfh
v_y&f mS ;r_rsK;d udrk qdk +crd ;f ajcmufjcif;ESihf taESmuft,Suaf y;jcif; vkyif ef;jzpfonf? txl;ojzifh
'Dy, J if;vlowfyaJG emufyidk ;f wGif jynfcidk +f zKd ;toif;0iftcsKd @EiS hf a'ocHtm%mydik rf sm;onf NLD
qkid ;f bkwrf sm;udk vdu k v f jH zKwfcsjcif;/ twdu k t f cHtzG@J 0ifrsm;. aetdrrf sm;udk {nfo h nf&o dS nf
jzpfap/ r&Sdonfjzpfap neufoef;acgiftcsdefwGif ykHrSef {nfhpm&if; vma&ufppfaq;jcif;/
taESmuft,Suaf y;jcif;rsm; ydrk v kd yk af qmifvmcJo h nf?1722002 ckEpS w f iG v f nf; rGejf ynfe,f
twGi;f &Sd jynfcikd +f zKd ;tpnf;ta0;wpfcw k iG f Akvd cf sKyf tke;f jrifu
h “NLD ygw. D v_y&f mS ;r_rsm;tm;
teD;uyfavhvmapmif=h unf&h ef/ od@k &mwGif rnfow l pfO;D wpfa,mufurkd S tqdyk gvyk af qmifcsuf
tm; rajym=um;&ef”ponfjh zifh wufa&mufvmaom jynfcidk +f zdK;tzG@J 0ifrsm;tm; !$e=f um;
oGm;cJo h nf?173
jynfcidk +f zKd ;toif;0ifrsm;udk twdu k t f cHtiftm;pkrsm;tm; apmih=f unfph pfaq;&eft
wGuf toH;k jyK¶Ho k mru/ tpd;k &tzG@J tpnf;rsm;. v_y&f mS ;r_rsm;udk apmif=h unfah vhvm&ef
twGuv f nf; toH;k jyKco hJ nf? 2005 ckEpS /f 'DZifbmvwGif jyKvyk af om jynfcikd +f zKd ; tpnf;ta0;
wpfcw k iG f wufa&mufvmaom toif;0ifrsm;tm; “+rKd @e,ftwGi;f &Sd Xmeaygi;f pHrk S 0efxrf;rsm;
tygt0if/ ppfwyfEiS hf &Jwyfz@JG w@kd . tajctaersm;udyk g apmif=h unft h uJcwfI XmecsKyfo@kd
174
tpD&ifc&H ef” tm%mydik rf sm;u !$e=f um;cJo h nf?

57
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

xd@k jyif jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;onf A[dak cgi;f aqmifrsm;. !$e=f um;csut f & r[kwrf
rSev f yk }f uo H nfh owif;tpD&ifcpH mrsm;udv k nf; zefw;D vkyaf qmif&onf? Oyrmtm;jzihf 2006
ckEpS /f atmufwb kd mvydik ;f u 88 rsK;d qufausmif;om;rsm;tzG@J rS rif;udEk ikd Ef iS hf tjcm;ausmif;
om; 5 a,mufukd vky}f uHw&m;pGq J Ekd ikd &f ef jyifqifco
hJ nf? ausmif;om;acgi;f aqmifrsm;u
jynfyaiGa=u;taxmuftyH@rsm;jzifh jynfwiG ;f Edik if aH &;wyfaygi;f pk}u;D wpf&yf zG@J pnf;&ef pDpOfae
onfqo kd nf@tcsuu f kd ay:vGiaf tmifa&;om;I owif;yd@k =u&ef jynfcikd +f zdK;wm0efcrH sm;jzpf
aom 0ef}uD; OD;aomif;/ OD;atmifaomif;ESihf jyef=um;a&;0ef}uD; Adv k rf LS ;csKyfausmqf ef; wd@k u
175
‚if;wd@k . jynfcikd +f zdK; axmufvrS ;f a&;owif;ay;rsm;udk !$e=f um;cJo h nf?
pmoifausmif;rsm;wGiv f nf; jynfcikd +f zdK;toif;0ifq&m/ q&mrrsm;onf tm%m
ydik rf sm;. wm0efay;apcdik ;f csut f & owif;ay;rsm;tjzpf vkyaf qmif&onf? Oyrmtm;jzihf
ausmif;ol/ ausmif;om;rsm;t=um;wGif pnf;&k;H v_y&f mS ;r_rsm;ESihf qlyrl r_ sm; ay:ayguv f mrnfukd
pd;k &drof jzifh jynfcidk +f zKd ;toif;0if ausmif;q&m/ q&mrrsm;u ‚if;wd@k wm0ef,&l aom ausmif;
ol/ ausmif;om;rsm;. tajctaersm;udk apmif=h unfI h xl;jcm;aomv_y&f mS ;r_ wpkw H &m&Syd gu
txufo@kd tpD&ifcw H ifjy&onf? ausmif;0ef;xJwiG f vufurf;pmapmifrsm;/ xkwjf yefaus
nmcsurf sm;/ uAsmpmtkyrf sm;ESihf pwpfumrsm;udk jzef@a0jcif;/ tm%mydik rf sm;udk qef@usio f nfh
aºu;G a=umforH sm; od@k r[kwf oauFwtrSwt f om;rsm; a&;om;xm;jcif;/ ae@x;l ae@&ufrsm;udk
usi;f yjcif; pojzifh pDpOfvy_ &f mS ;r_rsm;&Syd gu jynfcikd +f zKd ;ausmif;q&m/ q&mrrsm;u tm%mydik f
rsm;udk owif;yd@k &onf?176

vlom;rqefpGm t=urf;zuf&dkufESufr_rsm;
ppftpd;k &vufuikd wf w k f jynfcikd +f zKd ;toif;onf trnfemrtrsK;d rsK;d jzifh jrefrmEdik if w H iG f
jzpfymG ;cJah om t=urf;zufwu kd cf u
kd rf r_ sm;wGif t"dutcef;u¾rS yg0ifywfoufco hJ nf? a'o
cHrsm;ESihf toif;0ifrsm;udk toH;k jyKI twku d t f cHygw0D ifrsm;ESihf +idr;f csr;f pGmqENjyolrsm;udk
enf;trsK;d rsK;d jzifh t=urf;zufwu dk cf u
kd rf r_ sm; vkyaf qmifco hJ nf? txl;ojzifh NLD ygw0D if
rsm;ESihf ‚if;wd@k tm; axmufcaH omolrsm;udk t"duypfrw S x
f m; wdu k cf u
kd cf o
hJ nf? 1996 ckEpS /f
Ed0k ifbmv 9 &uf &efuek +f rKd @ ukuKU id ;f vrf;qkw H iG f a':atmifqef;pk=unfEiS hf trsK;d om;'Dru kd a&pD
tzG@J csKyfacgi;f aqmifrsm;udk vlpv k al 0;ESihf wdu k cf ukd rf /_ 2003 ckEpS /f arv 30 wGif jzpfymG ;cJo h nfh
'Dy, J if;ta&;tcif;ESihf t*F gae@wikd ;f jyKvkyo f nfh a':atmifqefp=k unfEiS hf Edik if aH &;tusO;f
om;rsm; vGwaf jrmufa&;twGuf 0wfjyKqak wmif;yGrJ sm;wGif t=urf;zufr/_ pojzifh t=urf;zuf
wdu k cf u
kd rf r_ sm;pGmwGif t"du yg0ifywfoufco hJ nf? 2007 ckEpS /f =o*kwv f ESihf pufwifbmv
rsm;wGif +idr;f csr;f pGmqENjycJah om &[ef;&Siv f jl ynforl sm;udk &ufpufpmG acsre_ ;f cJ&h mwGiv f nf;
jynfcikd +f zdK;toif;taejzihf toGit f rsK;d rsK;d jzifh yg0ifywfoufco hJ nfukd &Si;f vif;pGm awG@jrifc&hJ

58
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

onf?
ppftpd;k &taejzihf ‚if;wd@k .qef@usib f uf twdu k t f cHtiftm;pkrsm;ESihf 'Dru kd a&
pDa&; axmufct H m;ay;olrsm;udk ESrd ef if;&mwGif zrf;qD;axmifcs&jHk zifh vkaH vmufonf[k ,lq
[efr&SI d t=urf;zufacsre_ ;f aomenf;vrf;rsm;udk ydrk t kd ok;H jyKcJo h nfrmS ,krH mS ;oHo,&Spd &m
rvdak y? a,bl,stm;jzifh t=urf;zufwu kd cf ukd rf r_ sm;onf jynfcikd +f zKd ;xdyyf ikd ;f acgi;f aqmifrsm;rS
atmufajcydik ;f a'ocHjH ynfcidk +f zdK;tzG@J 0ifrsm;xHo@kd wdu k &f u dk ! f e$ =f um;aom tpDtpOfrsm;udk
pepfwus taumiftxnfazmfaqmifjcif;om jzpfonf? od@k aomfvnf; ae&mtrsm;pkwiG f
jzpfymG ;aeaom t=urf;zufrr_ sm;onf txl;ojzifh jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifvil ,frsm;udk tm%mydik f
rsm;u vlru kd qf efqef &rf;um;jyKr&l ef cGijhf yKxm;r_. aemufqufwJG tusKd ;&vm'frsm; jzpfonf?
xdv k il ,frsm;onf rdru d , kd u f kd a'ocHvx l t k ay: =oZmtm%m&So d nf[k ,lqxm;+y;D jzpfay:
vmonfh t=urf;zufvyk &f yfrsm;twGuf tjypfr&d[ S k txifa&mufum pdw}f uD;0ifaeolrsm;
jzpfonf? xd@k jyif tm%mydik rf sm;u t=urf;zufru _ sL;vGeo f rl sm;udk ta&;,laqmif&u G jf cif;r&Sd
onft h jyif ol&aJ umif;rsm;tjzpf qkrsm;ay;tyfjcif;/ &mxl;rsm;wd;k jriS ahf y;jcif; pojzifh rufv;Hk
rsm;ay;aejcif;onf r&Sq d if;&Jom;rsm;/ avmb&rRuf om;aumifrsm;ESihf vl&rf;um;rsm;twGuf
t=urf;zufrr_ sm;udk ydrk u kd sL;vGe;f vmap&ef tcGiahf umif;wpfck jzpfapcJh onf?
2006 ckEpS /f rwfvtwGi;f jzpfymG ;cJah om Edik if aH &;tusO;f om;a[mif; udo k ufEikd Of ;D
towfc&H r_onf Oyrmwpfck jzpfonf? ‚if;onf &efuek w f ikd ;f / =unf@jrifwikd +f rKd @e,fwiG f jynfcikd f
+zKd ;toif;0ifvil ,frsm;ESihf rD;owfwyfz@JG 0ifrsm;. &uf&ufpufpuf t=urf;zufwu kd cf u kd jf cif;udk
cHc&hJ onf? t=urf;zuf&u dk Ef u S rf w _ iG f yg0ifywfoufco hJ rl sm;udk wpfpw Hk &m ta&;,ltjypfay;
jcif; rjyKvkyo f nft h jyif +rKd @e,f&t J yk rf S ‚if;wd@k tm; usyaf iG (2000) ausmaf y;I aué;arG;{!fch cH hJ
onf? xd@k jyif ,if;udpEP iS yhf wfoufI rnfo@l urkd S rajymyg[k vufrw h nf?177
S af &;xd;k cdik ;f cJo
qd;k &Gm;onfrmS tm%mydik rf sm;u &efuek pf nfyifom,mrS xkwaf 0onfh +rKd @awmfowif;pmrsm;
wGif udo k ufEikd Of ;D onf t&ufr;l &rf;um;aeonft h wGuf wm0efo&d EJ iS hf rD;owfwyfz@JG 0ifrsm;u
0dik ;f 0ef;xde;f odr;f &ef }uKd ;pm;cJah =umif;/ zrf;qD;rcHonft h wGuf wm0efod qdu k u
f m;orm;rsm;u
0dik ;f 0ef;&du k Ef uS f zrf;qD;ay;cJjh cif;jzpfa=umif;udk rjzpfrae xnfo h iG ;f azmfjyay;&ef !$e=f um;cJh
178
onf? Edik if aH &;tusO;f om;a[mif; udo k ufEikd Of ;D . jzpfpOfukd avhvm=unfv h #if t=urf;zuf
wdu k cf ukd rf o
_ nf tm%mydik rf sm;u }uKd wifppD Of+y;D pepfwus vky}f uo H wfjzwfco hJ nfrmS xif&mS ;
aeonf? wcsed w f nf;Yyif tm%mydik rf sm;. rif;rJph &du k q f efqef &ufpuf=urf;=uKwfrr_ sm;udk
vnf; jrefrmjynforl sm;ESihf urBmuodatmif rD;armif;xd;k jycJo h nf?
jrefrmEdik if w
H iG f 'Dru kd a&pD xGe;f um;a&;twGuf wpku d rf wfrwf vkyaf qmifaeygonf
[k ppftm%mydik rf sm;u jrefrmtodik ;f t0dik ;f ESihf Edik if w H umudk toHaumif;[pfaecJah omfvnf;
wu,fv h ufawG@wiG f jrefrmEkid if t H wGi;f 'Dru kd a&pDEiS hf vl@tcGit hf a&; xGe;f um;vma&;twGuf

59
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

}udK;yrf;tm;xkwaf eolrsm;tay: tm%mydik rf sm;onf ‚if;wd@k . vufuikd w f w k f jynfcikd +f zdK;ESihf


opPmcHrsm;udt k ok;H jyKI enf;trsK;d rsK;d jzifh t=urf;zufwu kd cf u kd rf r_ sm; jyKvkycf o hJ nf? Oyrmtm;
jzihf 2007 ckEpS /f {+yDvtwGi;f Y jrefrmEdik if w H iG f vltcGit hf a&;qdik &f m ynmay;aqG;aEG;r_rsm;
jyKvkyaf y;aeonfh HRDP (ac: ) vl@tcGit hf a&;umuG,jf rSiw hf iforl sm;tzG@J rS tzG@J 0iftcsK@d ukd
jynfcikd +f zdK; vl&rf;um;rsm;u t=urf;zuf wdu k cf u kd cf o hJ nf? &efuek t f ajcpdu k f vl@tcGit hf a&;
umuG,jf rSiw hf iforl sm;tzG@J rS OD;jrifah t;/ udak rmifarmifav;/ udw k ifarmifO;D ESihf ud&k iS =f unf
wd@k onf a'ocHtzG@J 0ifrsm;ESit hf wl [oFmw+rKd @e,ftwGi;f &Sd t*Fyakd us;&GmESihf tkwyf aHk us;&Gm
rsm;rS a'ocHjynforl sm;ESihf vl@tcGit hf a&;qdik &f maqG;aEG;yGrJ sm; jyKvky+f yD;tjyefwiG f tkwyf Hk
aus;&Gmxdyw f iG f toifah pmifah eaom [oFmw+rdK@e,fjynfcikd +f zdK;twGi;f a&;rSL; OD;!$e@f O;D OD;
aqmifonfh vl&rf;um; (100) ausmcf ef@u 0g;&if;wkwrf sm;/ av;*Grsm;jzifh rif;rJph &du k q f efqef
t=urf;zufwu kd cf u
kd cf o hJ nf?
vky}f uHrr_ jzpfymG ;rD wpf&uftvdw k iG f &Jowif;txl;wyfz@JG rS &Jt&m&Sd aevif;pk;d /
'k&t J yk f oef;xdu k Ef iS hf +rdK@e,fjynfcikd +f zdK;twGi;f a&;rSL; OD;!$e@f O;D wd@k }udKwifa&muf&adS ecJ+h yD;
vl@tcGit hf a&; v_y&f mS ;olrsm;tzG@J ukd &GmtxGuw f iG f apmif}h uKd wu kd cf ukd &f ef tao;pdwjf yifqifr_
rsm; jyKvkycf o hJ nf? Ttjzpftysuo f nf tm%mydik rf sm;ESihf +rdK@e,fjynfcikd +f zdK;wd@k tpDtpOf
wus ylaygi;f }upH nfaom vky}f urH w _ ckjzpf+y;D / ar (30)wGif jzpfymG ;cJah om 'Dy, J if; vlowfyyJG pHk EH iS hf
wxyfwnf; jzpfaeonf? tm%mydik rf sm;onf t"dut=urf;zufusL;vGeo f rl sm;udk ta&;,l
tjypfay;jcif; rsm; jyKvkyrf nft h pm; t=urf;zuf&u dk Ef u S cf &H olrsm;ESihf tultnDay;olrsm;udk
yk'rf (505§c) Edik if aH wmftm; t=unfnydk suaf tmif vkyaf qmifr/_ yk'rf (505§*) vlpv k al 0;ESihf
179
qlyrl j_ zpfatmif v_@H aqmfrr_ sm;jzifh jyefvnfw&m;pGjJ cif;rsm; jyKvkycf o hJ nf? wpfcsed w f nf;Yyif
ppftpd;k & tm%mydik rf sm;onf t=urf;zufusL;vGeo f rl sm;udk aoG;xd;k ajrmS ufyifah y;cJ+h y;D tvm;
wl t=urf;zufrr_ sm; xyfraH y:ayguv f matmif v_@H aqmfco hJ nf?180
w&m;Oya'pd;k rd;k onfh Edik if w H ikd ;f wGif jy\emrsm;/ rlcif;rsm;ay:ayguv f mwdik ;f ouf
qdik &f mwm0ef&rdS sm;u pepfwusavhvmI udik w f ,G af jz&Si;f avh&o dS nf? w&m;Oya'pd;k rd;k r_ Avm
exWd rif;rJph &ku d q f efqefjzpfaeaom jrefrmEdik if w H iG u f m; xdo k @kd r[kwaf y? Oya'onf jrefrmppf
tm%m&Sirf sm;.txufwiG o f mru ‚if;wd@k .vufuikd w f wk f jynfcikd +f zKd ;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;.
txufwiG v f nf; &Sad eayonf? jy\emwpfcak y:ayguv f mwdik ;f oufqikd &f mwm0ef&o dS rl sm;u
udik w f , G af jz&Si;f &rnft h pm; oufqikd rf r_ &Sad om jynfcikd +f zdK;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;u 0ifa&muf
pGuzf ufae=uonf? vlxt k m; tm%mjy&eftwGuf ta=umifr&St d a=umif;&SmI zrf;qD;
ESyd pf ufae=uonf?
2007 ckEpS /f rwfvwGif &efuek +f rKd @e,f/ ajrmufOuUvmy&yfuu G (f 2)/ &yfuu G af t;csr;f
om,ma&;ESifh zG@+H zKd ;a&;aumifp(D &,u)&k;H wGif tm%mydik rf sm;ESihf jynfcidk +f zKd ;tzG@J 0ifrsm; zrf;qD;

60
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

ppfaq;I t=urf;zuf&u kd Ef u S rf r_ sm;a=umifh edAmŠ efvrf;wGiaf exdik af om udEk ikd Of ;D onf xd&k ,u
&k;H Yyif aoqk;H oGm;cJo h nf? xdak oqH;k r_ukd &yfuu G tf m%mykid rf sm;u tat;rdzsm;emI aoqk;H cJh
onf[k ta=umif;jycJo h nf? od@k aomfvnf; OD;acgi;f .b,fzufjcrf;wGif vuf!;dk cef@&dS t&ku d cf H
xm;&aom '%f&mtygt0if tjcm;jyif;xefaom'%f&mrsm;udk =unfjh cif;tm;jzifh tm%m
ydik rf sm;. ta=umif;jycsuo f nf ,kwrdW &Sad =umif; oufaojycJo h nf?181 tr_reS af y:ayguv f mrnf
udk pd;k &dro f nf@twGuf tavmif;udv k nf; a'ocHtm%mydik rf sm;ESihf jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;u
azsmufzsuo f nft h aejzifh ‚if;rdbrsm;udk todray;bJ apmv#ipf mG o+F*Kd vfco hJ nf? xd@k jyif
tr_ukd trSet f wdik ;f oufaoxGuq f akd y;rnfh ajrmufOuUvmy&yfuu G (f 2)ae udak usmaf usmEf iS hf
udak Zmf0if; wd@k uv kd nf; tm%mydik rf sm;u vdu k v f zH rf;qD;&ef }uKd ;pm;cJo h nf?182 Ttcsurf sm;udk
+cKH ik=H unfrh nfqykd gu tm%mydik rf sm;. vufawG@vyk &f yfrsm;ESihf ajymqdck surf sm;onf jy'g;wpf
vrf; oHwpfvrf;jzpfae+yD; &d;k om;r_r&Syd J udEk ikd Of ;D . aoqk;H r_onf jynfcikd +f zdK; tm%mydik rf sm;.
rw&m; &du k Ef u
S rf a_ =umifjh zpfonfqo kd nfrmS ydI k xif&mS ;aeonf?
2006 ckEpS /f ZGev f wGif &efuek w f ikd ;f / =unfjh rifwikd +f rdK@e,f td;k bdv k rf; 12 &yfuu G w f iG f
c0gvyk if ef;jzifh toufarG;0rf;a=umif;jyKaeaom rcifrmvGif udk =unfjh rifwikd +f rdK@e,f &Jpcef;
rS pcef;rSL; aersK;d u olrt0wfav#maf y;aeonft h rd wf iG f ypPn;f aysmufq;Hk r_jzifh zrf;qD;cJ+h yD;
rw&m; !Si;f yef;ESyd pf ufco hJ nf? olrudk tcef;ydw+f yD rw&m;!Si;f yef;ESyd pf ufco hJ nft h wGuf
em;pnfu+JG y;D wud, k v f ;Hk wGif '%f&mtnkt d rJrsm; &&Scd o hJ nf? xdrk #ru tm%mydik rf sm;u rcif
rmvGiu f kd rzG,rf &myif jyKrq _ ufqcH o hJ nf? aemufq;Hk wGif tjypfr&Srd eS ;f odI tdro f @kd jyefy@kd ay;cJ+h y;D
+rKd @e,fpcef;rSL;/ jynfcikd +f zKd ;tzG@J EiS hf trsK;d orD;a&;&mtzG@J rsm;u avsmaf =u;aiGay;I E_wyf w d &f ef
183
}uKd ;pm;cJo h nf?
jynfcikd +f zdK;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;u usL;vGeo f nfh tjcm;aom t=urf;zufwu kd cf u kd rf _
rsm;vnf; &Sad o;onf? 2007 ckEpS /f rwfvtwGi;f Yvnf; yJc;l wkid ;f / jynf+rdK@ pnfawmfr*Fvm
&yfuu G w f iG f aexdik o f nfh vli,fwpfO;D udk ppftpd;k &u tcGit hf a&;ay;xm;onfh pGr;f tm;&Sif
tzG@J rsm;u tm%mjyI 0dik ;f 0ef;xd;k }uw d cf o
hJ nf? xdv k il ,fukd rl;,pf&rf;um;onfqo kd nfh pGcJ suf
jzifh rw&m;axmifcsco hJ nf? tvm;wlpmG rauG;+rdK@/ atmifaZ,sm&yfuu G w
f iG f aexdik f onfh
jynfow l pfO;D udv k nf; rl;,pf&rf;um;onfqo kd nfh ta=umif;jycsujf zifh oufqikd &f m wm0ef&o dS l
rsm;u ajz&Si;f &rnft h pm; pGr;f tm;&Sirf sm;u ‚if;wd@k EiS rhf oufqikd yf J 0ifa&muf xd;k }udwcf hJ
184
onf?
twdu k t f cHtzG@J 0ifrsm;onfvnf; ppftpd;k &vufuikd w f wk rf sm;. &rf;um;wdu k cf u kd rf _
rsm;udk cHae&onf? 2005 ckEpS /f =o*kwv f wGif NLD ygw0D ifwpfO;D jzpfol udak usmpf ;kd tm; prf;
acsmif;+rdK@e,fwiG f jynfcikd +f zdK;tzG@J 0if oH;k OD;rS wkwjf zifh 0kid ;f 0ef;¶du k Ef uS cf ohJ nf? xdo k @kd ¶du k Ef u S f
wdu k cf ukd rf a_ =umifh udak usmpf ;kd . em;pnfwpfzuf aygu+f yo J mG ;cJ+h y;D toHtm&kaH =um xdcu kd yf supf ;D

61
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

oGm;cJo h nf? ¶du k Ef uS w f u kd cf u kd o f rl sm;tm; &Jpcef;od@k zrf;qD;yd@k aqmifcahJ omfvnf; jynfcikd +f zdK;
acgi;f aqmifwpfO;D ESihf tpd;k &owif;ay;wpfO;D rS &Jtm;vmbfay;cJo h jzifh pGcJ surf wifbJ jyefvw $ f
185
ay;cJo h nf?
tvm;wlpmG NLD ygw0D ifwpfO;D jzpfol udo k ef@ZifrsKd ;onf jynfcidk +f zKd ; toif;0ifrsm;
ESihf rD;owfwyfz@JG 0ifrsm;rS tcsed t f awmf=um taESmuft,Suaf y;aejcif;udk cHc&hJ oljzpfonf?
2005 ckEpS /f =o*kwv f wGif ‚if;.aetdrt f eD;w0ku d w f iG f a,mifayayvkyaf eaom vlprd ;f wpfO;D
tm; zrf;qD;I e,fajrcH&pJ cef;od@k yd@k aqmifc&hJ m xdv k pl rd ;f rSm rD;owfwyfz@JG 0if owif;ay;wpfO;D
jzpfaeonf? xdu k pd jP zpfymG ;+yD;aemuf udo k ef@ZifrsKd ;rSm jynfcikd +f zdK;ESihf rD;owfwyfz@JG 0ifrsm;.
0dik ;f 0ef;¶du k Ef uS jf cif;udk cHc&hJ onf?186
2007 ckEpS f ZGev f twGi;f Y a':atmifqef;pk=unfEiS hf Edik if aH &;tusO;f om;vGwaf jrmuf
a&;twGuf 0wfjyKqkawmif;+yD;jyefvmaom rwW&m+rdK@e,f jynfo@l vw G af wmfu, kd pf m;vS,f
ODoef;vGiEf iS hf tzG@J ukd jynfcikd +f zKd ;tzG@J rsm;u [ef@wm;aESmuf,u S cf o hJ nf? xd@k jyif ppftpd;k &opPmcH
vl&rf;um;wpfO;D u oHvufo;D pGy+f yD; OD;oef;vGi. f rsuEf mS udk jyif;xefpmG 0ifa&mufx;kd ESucf hJ
onf? OD;oef;vGio f nf aq;&kw H iG f aq;ukor_ cH,cl &hJ onf?187 twdu k t f cHtzG@J rsm;udk ppftpd;k &
vufuikd w f wk rf sm;u &rf;um;wdu k f cduk af ESmuf,u S af er_rsm;udk oufqikd &f mtcef;rsm;wGif quf
vufazmfjyoGm;rnf?
jynfcikd +f zdK;tzG@J 0if vl&rf;um;rsm;onf ausmif;om;/ ausmif;olrsm;ygrusef w&m;
vufrhJ t=urf;zufwu kd cf u kd rf r_ sm;udk usL;vGecf o hJ nf? 2004 ckEpS /f =o*kwv f wGif yJc;l wdik ;f jynf
wuUov kd f "gwak A'yxrESpf ausmif;om;wpfO;D jzpfol armif&EJ ikd u f kd +rdK@e,fjynfcikd +f zdK;tzG@J 0if
rsm;u jynf+rKd @ a'ge+c&H yfuu G &f dS ,kZeabmf'gaqmifo@kd tjyefwiG f ta=umif;rJh rw&m;&du k Ef u
S cf hJ
188
onf? xd@k twl 2004 ckEpS w f iG f jynfwuUov kd rf S ausmif;om;ESpOf ;D tm; jynfcidk +f zdK;tzG@J 0if
vl&rf;um;wpfprk S wdu k cf u kd cf o hJ jzifh aq;¶Hw k ufa&mufI aq;ukor_ cH,cl &Jh onf?189 &ckid jf ynf
e,frS tpPvmrfbmom0if ausmif;om;wpfO;D jzpfol &m&Sp'f [ l ,f (Rashid Duhal)udv k nf;2005
ckEpS /f =o*kwv f wGif vl&rf;um;wpfprk S 0kid ;f 0ef; ¶du k Ef u S cf o hJ nf? xdv k &l rf;um;rsm;rSm jynfcidk +f zKd ;
toif;0ifrsm;jzpfonf[k ,H=k unf&a=umif;ESihf Ak'b < mom0ifrsm;ESihf tpPvmrfbmom0ifrsm;
t=um; yÉdyuQrsm;jzpfymG ;ap&ef xdak usmif;om;tm; wdu k cf u kd cf o
hJ nf[k ,lq&a=umif; rsujf rif
oufaowpfO;D rS xkwaf zmfajymqkcd o hJ nf? &m&Sp'f [ l ,fonf t¶du k Ef u S cf &H +y;D oH;k &uft=umwGif
190
&&Scd o hJ nf'%f&mrsm;jzifyh if aoqH;k cJo h nf?
jynfcidk +f zdK;tzG@J 0ifrsm;onf t=urf;zufwu kd cf ukd rf r_ sm;tjyif ‚if;wd@k yg0ifywfouf
cJah om udp&P yfrsm;twGuf w&m;Oya'&ifqikd &f jcif; od@k r[kwf tjypfay;cH&jcif;rsm;rS vGw+f ird ;f
csr;f omcGihf &&daS e=uonf? w&m;Oya'udk vufwpfv;Hk =um; vkyaf qmifae=uonf? xd@k a=umifh
tjcm;olrsm;twGuf xdcu dk ef pfemaponft h &mrsm;onf ‚if;twGuf ta&;r}uD;bJ tao;

62
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

tr$m;udpw P ckr#om jzpfaeonf? Oyrmtm;jzihf um;wdu k rf a_ =umifh jyif;xefpmG '%f&m&&Scd o hJ l


wpfO;D tm; xdu k m;wdu k rf u_ sL;vGeaf om a'ocHjynfcikd +f zKd ;twGi;f a&;rSL;u w&m;pGq J jkd cif; rjyKap
191
hJ nf? tvm;wlpmG jy\emwckcak y:ayguv
&ef +crd ;f ajcmufcf o f mwdik ;f oufqikd &f m wm0ef&dS
yk*Kd~ vfrsm;u Oya'vrf;a=umif;t& wm0ef,al jz&Si;f &rnft h pm; wm0efyikd ;f t& oufqikd rf _
r&So d nfh jynfcikd +f zdK;tzG@J rsm;/ pGr;f tm;&Sirf sm;u yg0ifywfoufaeonfuv kd nf; awG@&onf?
2007 ckEpS f {+yDvtwGi;f Y rE aW v;+rKd@/ atmifajromZH&yfuu G w f iG f aexdik af om touf
(24)ESpt f &G,f vli,fwpfO;D udk qdik u f ,fvrf; ajymif;jyefarmif;cJo h nft h wGuf ,mOfpnf;urf;
Oya't& ta&;,laqmif&u G &f rnft h pm; jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;u rif;rJq h efqef &ku d Ef u
S cf hJ
onf? xd@k a=umifh xdv k il ,fonf '%f&mjyif;xefpmG &&S+d yD; aq;&kw H uf ukor_c, H cl &hJ onf?192

bmoma&;y
bmoma&;yÉdÉd y uQ r sm; ay:ayguf v matmif zef w D ; vk y f a qmif j cif ;
jrefrmjynfonf bmoma&;vGwv f yfciG hf tvGeef nf;yg;+yD; uef@owfcsKyfcs,rf r_ sm;
aom Edik if w H pfcjk zpfonf? jynfcikd +f zdK; (ac: ) jynfaxmifp=k uH@cidk af &;ESizhf @G +H zdK;a&;toif;onf
jrefrmjynftwGi;f &Sd rwlujJG ym;aom bmoma&;tkypf rk sm;twGi;f txl;ojzifh c&pf,mefbm
om0ifrsm;ESihf tpPvmvrfbmom0ifrsm;tm; taESmuft,Suaf y;jcif;/ +cdr;f ajcmufjcif;rsm;
ydrk jkd yKvkyv f mcJo h nf? Edik if t
H wGi;f bmoma&;yÉdyuQrsm;jzpfay:vmatmif Ak'b < mom0ifrsm;
ESihf tjcm;bmom0ifrsm;t=um; ay:ayguv f mEdik of nfh rke;f wD;r_rsm;udk tcGiahf umif;,l tok;H cs
aeonf? Edik if t H wGi;f bmoma&;yÉdyuQrsm; jzpfay:vmygu ppftpd;k &omv#if wdik ;f jynfwnf
+ird af t;csr;f atmif xde;f odr;f Ekid o f nfqo kd nft h a=umif;jycsujf zifh ppfwyftm%mwnfjraJ tmif
zefw;D vkyaf qmifco hJ nf? tpPvmrfbmom0ifrsm;onf t=urf;zufrr_ sm; jzpfymG ;vmatmif
v_@H aqmforl sm;[k ppftpd;k &. t"duypfrw S x f m;jcif;cH&aom tkypf jk zpfonf?
2005 ckepfwiG f jynfcidk +f zdK;toif;onf NLD tzG@J 0if tpPvmrfrsm;tm; t"duypfrw S f
xm;I NLD ygwt D m; taESmift h ,Suaf y;rnfh AsL[mwpf&yftm; pwiftaumiftxnf
azmfco hJ nf? tqdyk gtpDtpOfrmS tpPvmrfbmom0if NLD tzG@J 0ifrsm;tm; tzG@J 0iftjzpfrS
E_wx f u G af y;&ef awmif;qdx k m;aom pm&Gupf mwrf;rsm;udk NLD ygwrD S jzef@a0onf[k ,Hrk mS ;
oHo,&Sad tmif vkyaf qmif&ef/ ‚if;wd@k taejzifh E_wx f u
G af y;&ef jiif;qefonft h cg ‚if;wd@k
ydik q f ikd af om ypPn;f OpPmrsm;udk zsuq f ;D jcif;/ vdt k yfv#if tajctaerwnfr+idrjf zpfatmif
t"du&k%;f rsm; zefw;D +y;D jzpfay:vmonfjh y\emrsm;udk ta=umif;jyKI NLD ygwt D m; tjypf
ykcH s&efw@kd jzpfonf?193
ppftpd;k &vufuikd w f wk rf sm;onf Edik if t H wGi;f bmoma&;yÉdyuQrsm; ay:ayguv f m
ap&ef&nf&, G cf sujf zifh tpPvmrfbmoma&;ESihf oufqikd af omae&mrsm;udk zsuq f ;D cJo
h nf?
om"utm;jzihf 2001 ckEpS /f rwfvwGif &cdik jf ynfe,f/ ausmufjzLc&dik &f dS rGwq f vif bk&m;&Scd ;kd

63
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

ausmif; (4)ckukd oHCmtwkrsm;/ cv& (34)rS ppfom;rsm;tygt0if jynfcikd +f zdK; tzG@J 0if
500 eD;yg;cef@u rGwq f vifqef@usiaf &; a=u;G a=umforH sm; atmf[pfI zsuq h nf?194 2003
f ;D cJo
ckEpS /f Zefe0g&v D twGi;f Y jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;onf ppfuikd ;f +rdK@&dS tpPvmrf bmom0ifrsm;
aexkid af om aus;&Gmwpfct k m; rD;¶_@d zsuq f ;D onf? xd@k jyif tpPvmrfbmom0if ausmif;om;
(32)a,muftm; zrf;qD;ac:aqmifomG ;cJo h nf? tdraf jc (42)vH;k / AvDwpfcEk iS hf tjcm; bmom
a&;taqmufttkw H pfckvnf; rD;¶_@d zsuq f ;D jcif;cHc&hJ onf?195 xd@k jyif 2005 ckEpS /f ZGev
f wGif
jynfcidk +f zdK;acgi;f aqmifrsm;. !$e=f um;csujf zifh rE aW v;wdik ;f twGi;f &Sd [dELN bk&m;&Scd ;kd ausmif;
wpfcu k kd rD;¶_@d zsuq
f ;D cJo
h nf? Tbk&m;ausmif;onf a'ocH&mG ol/ &Gmom;rsm;u ‚if;wd@k ud, k yf ikd f
aiGa=u;jzifh wnfaqmufxm;aom bmoma&;taqmuftOD;wpfck jzpfonf?196

a&$ 0 ga&mif a wmf v S e f a &;


Edik if w
H pfEikd if .
H pD;yGm;a&;zG@H +zdK;wd;k wufro _ nf Edik if aH &;wnf+idrrf E_ iS hf aumif;rGeaf om
pD;yGm;a&;pDrcH ef@crJG a_ y:wGif rsm;pGmr_wnfaeonf? 1962 ckEpS f Adv k cf sKyfae0if; OD;aqmifonfh
ppfwyfutm%modr;f cJch sed rf pS I jrefrmEdik if . H pD;yGm;a&;tajctaeonf wjznf;jznf;+yKd vv J m
um jynforl sm;taejzihf ae@pOfpm;0wfaea&;twGuf tajccHvt kd yfcsuf jynfrh &SD efyif cufcJ
vmcJo h nf? jrefrmEdik if w H iG f obm0o,HZmw =u, G 0f aomfjim;vnf; qif;&JraJG wr_rsm; zdp;D aecJh
onf? wcsed u f aumif;rGew f ;kd wufaeaom jrefrmEdik if . H pD;yGm;a&;onf ppftm%m&Sif vufw
qkypf mwd@k . rSm;,Gi;f aompDrcH ef@crJG r_ sm;a=umifh vnf;aumif;/ tawmrowf rsm;jym;vSaom
vmbfay;vmbf,rl r_ sm;a=umifh vnf;aumif;/ aqGrsK;d aumif;pm;a&;pdw"f gwrf sm;a=umifh vnf;
aumif;/ rsm;jym;vSaom ppftok;H pm;&dwrf sm;a=umifh vnf;aumif; q,fpEk pS rf sm;twGi;f ,dk
,Gi;f ysupf ;D vmcJo h nf? jynfov l x
l rk sm;taejzihf t"rRvyk t f m;ay; apcdik ;f r_rsm;/ pnf;pepfr&Sd
aom tcGerf sm;aumufcrH /_ aiG!pS rf r_ sm;/ t"rRajymif;a&$@rr_ sm;ESihf ajr,modr;f qnf;r_rsm; tyg
t0if vl@tcGit hf a&; csK;d azmufrr_ sm;a=umifh ‚if;wd@k .ae@pOfb0rsm;rSm vGepf mG rSyif cufcJ
=uyfwnf;vmcJo h nf?197 pD;yGm;a&;=uyfwnf;r_rsm;tygt0if taxGaxG rGe;f =uyfrr_ sm;a=umifh
jzpfay:vmonfh jynfwiG ;f r+ird rf oufrr_ sm;udv k nf; ppftm%mydik rf sm;u tjyKoabmtm;jzifh
enf;rSev f rf;rSeaf jz&Si;f ay;&ef r}uKd ;pm;cJah y? qd;k &Gm;onfrmS jynfwiG ;f r+ird rf oufrr_ sm; ay:ayguf
vmwdik ;f jrefrmhtwdu k t f cHtiftm;pkrsm;ESihf jynfyEdik if rH sm;udo k m vuf!;dk xd;k tjypfycHk savh&dS
+y;D +ird ;f csr;f pGm qENjyawmif;qdak eonfh &[ef;&Siv f jl ynforl sm;udk &uf&ufpufpuf t=urf;zuf
+zdKcGi;f cJoh nf?
2007 ckEpS /f =o*kwv f ESihf pufwifbmvrsm;wGif ppftpd;k &. avmifpmqDaps;E_e;f
rsm; tqrwefw;kd jrifrh r_ sm;a=umifh avmifpmqDaps;E_e;f usqif;a&; +ird ;f csr;f pGmqENjyyGrJ sm; jrefrm
Edik if w
H pf0rS ;f vk;H wGif jzpfymG ;cJo h nf? xdv k x
l q
k ENjyyG}J u;D onf 88 rsK;d qufausmif;om;acgi;f aqmif

64
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

rsm; tygt0if jynfov l x l t k iftm; 'gZifEiS chf sI D +ird cf sr;f pGmqENjycJ&h mrS wjznf;jznf; }u;D xGm;
vmcJjh cif;jzpfonf? ppftm%mydik rf sm;onf qENjyyGiJ ,frsm; tiftm;}uD;xGm;rvmatmif
pGr;f tm;&SiEf iS hf &J vufeufuikd rf sm;udt k ok;H jyKI v_y&f mS ;r_rsm;tm;vk;H udk tiftm;ok;H +zKd ciG ;f apcJh
onf? Tvlxq k ENazmfxw k yf rJG sm;wGif &[ef;oHCmawmfrsm;onf a&S@q;Hk rS OD;aqmifyg0ifc=hJ u
onf? &[ef;oHCmawmfrsm;onf a&S;umvrsm;uyif Edik if w H iG ;f &Sd Edik if aH &;/ pD;yGm;a&; udp&P yf
rsm;wGif jynfov l x l Ek iS t
hf wl yg0ifywfoufco hJ nfo h m"ursm; &Scd o hJ nf? jrefrmEdik if . H udv k ekd D
qef@usiaf &;v_y&f mS ;r_ordik ;f rsm;wGif oHCmawmfrsm;u wpdww f ydik ;f tm;jzifh OD;aqmifpwifc=hJ u
onf? xd@k jyif etztm%mydik rf sm;u qENazmfxw k cf =hJ uonfh oHCmawmftyg;(300)cef@ukd
twif;t=uyf oCFe;f rsm;c|wv f IJ zrfq;D axmifcsco hJ nfh 1988 'Dru kd a&pDta&;awmfy}Hk uD;
wGiv f nf; oHCmawmfrsm;. yg0ifyufoufrr_ sm;udk txift&Sm; awG@jrifc&hJ onf?198
2007 ckEpS /f pufwifbmv 5 &ufae@wiG f yckuLU +rdK@rS arwWmyd@k qkawmif;I +idr;f csr;f
pGm qENazmfxw k cf ahJ om &[ef;oHCmawmfrsm;udk ppftm%mydik rf sm;. vufuikd w f w k rf sm;jzpf
onfh ppfwyf/ jynfcikd +f zKd ;ESihf pGr;f tm;&Sit f zG@J rsm;u }uKd ;uGi;f jzifh zrf;qD;jcif;/ "gww f ikd w
f iG f }uKd ;jzifh
wkwI f yg;&duk jf cif;/ ajcaxmufjzihu f efjcif; ponfv h yk &f yfrsm;tjyif oHCmawmfwpfyg; ysv H eG f
199
awmfro _ nftxd jyif;xefpmG t=urf;zuf &du k Ef uS cf ohJ nf? TuJo h @kd oHCmawmfrsm;tay:
,kwrf m&dik ;f pdik ;f onfh vky&f yfrsm;onf jrefrmEdik if w H 0Sr;f &Sd &[ef;oHCmawmfrsm;tygt0if Ak'<
bmomudk ,k=H unfav;pm; tm;ud;k tm;xm;jyKaeaom jrefrmjynfov l xl t
k m; a'gorD;rsm;
awmufavmifapcJo h nf? xd@k jyif qENjyawmif;qdrk r_ sm;onfvnf; omref avmifpmqDaps;E_e;f
usqif;a&; awmif;qdrk r_ o S nf t}uD;rm;qk;H aom Edik if aH &;ESiq hf ikd af om awmif;qdrk r_ sm;qDo@kd
toGiaf jymif;oGm;cJo h nf?
2007 ckEpS /f pufwifbmv 9 &ufae@wiG f topfz@JG pnf;vdu k af om jrefrmEdik if v H ;Hk
qdik &f m oHCmhwyfaygi;f pkrS ppftm%mydik rf sm;xH tcsu(f 4)csuyf gaom awmif;qdck suw f pfcu k kd
xkwjf yefco hJ nf? xdak wmif;qdck sux f wJ iG f (1) etzppftpd;k &rS oHCmawmfrsm;udk ajy+idr;f cGihf
vGwo f nftxd 0efcsawmif;yefay;&ef/ (2) vuf&jdS rifw h ufaeaom ukeaf ps;E_e;f / qef/ qD aps;E_e;f
rsm; csucf si;f av#mch say;&ef/ (3) a':atmifqef;pk=unftygt0if Edik if aH &;tusO;f om;tm;vk;H
ESihf qENjyyGrJ sm;wGif zrf;qD;cHxm;&olrsm;udk csucf si;f jyefvw $ af y;&ef/ (4) vlx. k tcuftcJ
t=uyftwnf;rsm;udk ajz&Si;f &eftwGuf etzppftpd;k &rS 'Dru kd a&pDtiftm;pkrsm;ESihf awG@qHk
aqG;aEG;+yD; trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&; csujf cif;jyKvkyaf y;&efw@kd jzpfonf? Ttcsuf (4)
csuyf g awmif;qdck surf sm;udk ppftm%mydik rf sm;taejzifh pufwifbmv 17 &ufae@ (ppfwyfrS
tm%modr;f ,lco hJ nfh pufwifbmv 18 &ufae@rwdik rf )D aemufq;Hk xm;I aqmif&u G af y;&ef
awmif;qdck +hJ y;D owfrw S &f uftwGi;f vdu k af vsmaqmif&u G rf r_ jyKygu jrefrmEkid if v H ;Hk qdik &f m oHCmh
wyfaygi;f pktzG@J }uD;rS OD;aqmifI etzppftm%mydik rf sm;tm; ywWeÁ d ZeuHaqmif oydwf

65
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

arSmufomG ;rnf[k today;ausnmcJo h nf?200


od@k aomfvnf; jrefrmppftm%mydik rf sm;taejzihf oHCmawmfrsm;. awmif;qdck suf
rsm;udk wpkw H &mwke@f jyefr_ rjyKcJo h nftjyif qENjyyGrJ sm; xyfraH y:ayguv f mygu +zdKcGEJ rdS ef if;&ef
twGuf oufqikd &f mtm%mydik rf sm;udk wyfveS @f co hJ nf? oHCmawmfrsm;. awmif;qdck suf (4)
&yf xkwjf yefonfah e@Yyif etzjynfxaJ &;0ef}uD; Adv k cf sKyfarmifO;D u vlxq k ENjyyGJ +zdKcGaJ &;
vrf;!$erf 0l g'udk jrefrmEdik if &H w J yfz@JG tygt0if jynfxaJ &;0ef}uD;Xmeatmuf&dS wdik ;f at;csr;f
om,ma&;ESihf zG@H +zdK;a&;aumifpD (w,u)/ jynfe,fat;csr;f om,ma&;ESihf zG@+H zdK;a&;aumifpD
(y,u)ESi/hf +rKd@e,fat;csr;f om,ma&;ESifh zG@H +zdK;a&;aumifpD (r,u) twGi;f a&;rSL;rsm;udk
today;!$e=f um;cJo h nf? xd+k zKd cGaJ &;vrf;!$erf 0l g'wGif oHCmxkukd oHCmxkjzif/h tvkyo f rm;
rsm;udk tvky&f iS rf sm;jzif/h ausmif;om;rsm;udk q&m/rdbrsm;jzifh xde;f odr;f &efyg&+dS yD; tu,fI
xde;f odr;f Ir&yJ tajctae ydq k ;kd vmygu pGr;f tm;&Sirf sm;udk xda&mufpmG tok;H csEikd af &; pDpOf
aqmif&u G x f m;&ef !$e=f um;cJo h nf?201
wcsed w f nf;Yyif jynfcikd +f zKd ;em,u ppftm%mydik rf sm;onf qENjyyGrJ sm;jzpfay:vmyg
u pDpOfxm;onht f wdik ;f jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;udk tok;H cs&ef t"du&k%;f
ESrd ef if;a&;oifwef;rsm;udk Edik if EH iS t hf 0Sr;f pepfwus qufwu kd yf @kd csco hJ nf? oifwef;wGif t"d
u&k%;f jzpfymG ;aecsed t f wGi;f vlpck eJG nf;/ um;ay:qGw J ifenf;/ vl&u dk ef nf;/ csKyfuikd ef nf; pojzifh
202
jynfcikd +f zKd ;A[du k OD;pD;I oif=um;yd@k csay;cJo h nf? vlxq k ENjyyGrJ sm;udk t=urf;zuf ESyd u f yG &f ef
usbrf;tvkyo f rm;rsm;/ tvkyv f ufrrhJ sm;udv k nf; wpfae@v#if usyaf iG 2000 rS 2500 txd
ay;urf;cJo h nft h jyif tjcm;pm;eyf&u d mQ rsm;udyk g axmufyI hH tok;H csco hJ nf?203 tm%mydik f
rsm;taejzifh vlxq k ENazmfxw k yf rJG sm;udk ‚if;wd@k u, kd wf ikd f wdu k &f u kd f t=urf;zuf+zdKcGi;f r_rsm;
&Scd o
hJ vdk qENjyolrsm;udk wdu k &f u kd zf rf;qD;ESyd u f yG jf cif;r[kwyf J vufuikd w f w k rf sm;jzpfonf@ jynfcikd f
+zdK;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;udt k ok;H jyKI jynfot l csi;f csi;f &ke;f &if;qefcwf cdu k &f efjzpfymG ;onfyh pHk H
zefw;D +yD;rS 0ifa&mufzrf;qD;r_rsm;vnf; &Scd o hJ nf?
pufwifbmvtwGi;f &[ef;oHCmawmfrsm;OD;aqmifonfh qENjyv_y&f mS ;r_rsm;
onf wpfjynfv;Hk od@k jyef@E@HS vmcJ&h m pufwifbm (17)&ufrS (30)&uftxd wdik ;f ESijhf ynfe,f (17)ck
wGif qENjyyGaJ ygi;f (349)}udrf jzpfymG ;cJo h nf?204 TqENjyyGrJ sm;udk ppfwyf/ vkx H ed ;f &J/ ppftpd;k &
vufuikd w f w k f jynfcikd +f zdK;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;u vlom;rqefpmG t=urf;zufwu kd cf u kd cf ohJ nf?
pkpak ygi;f vlO;D a& 3000 rS 4000 t=um; zrf;qD;ppfaq;jcif;cHc&hJ onf? zrf;qD;r_trsm;pkukd
Oya'taxmuftuljyKtzG@J tpnf;rsm;r[kwo f nfh ppftpd;k &vufuikd w f w
k f jynfcidk +f zdK;ESihf
pGr;f tm;&Sit f zG@J rsm;u t"duaqmif&u G cf ohJ nf? &[ef;awmfrsm;tygt0if jynfov l x l k (31)
205
OD; aoqk;H cJ+h yD;/ (74)OD; aysmufq;Hk cJo h nf? od@k aomfvnf; jrefrmppftpd;k &ur_ pufwifbm
ta&;tcif;umvtwGi;f aoqk;H olta&twGuf (10)OD;ESihf zrf;qD;xde;f odr;f cJo h nfh ta&

66
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

twGuf (1927)OD;om xkwaf zmfajymqdck o hJ nf?206


=o*kw/f pufwifbm ta&;tcif;umvtwGi;f ESihf aemufyikd ;f umvrsm;wGif ppft
pd;k &u tm;ay;tm;ajrmufvyk af eaom jynfcikd +f zKd ;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;. vky&f yfrsm;udk avhvm
=unf@v#if pufqyk zf , G &f m awG@jrif&onf? pufwifbmv 26 &ufae@ noef;acgi, f t H csed w f iG f
ppfwyf/ jynfcikd +f zKd ;ESihf pGr;f tm;&Sit f zG@J rsm;onf awmifOuUvmy+rKd @e,f&dS aiG=um,H bke;f awmf
}uD;ausmif;udk 0ifa&mufp;D eif;+yD; ausmif;wdu k u f zkd suq f ;D cJoh nft h jyif oHCmawmfrsm;udyk g
207
&du k Ef u S zf rf;qD;oGm;cJo h nf? aiG=um,H ausmif;wdu k f t=urf;zufrw _ iG f t"duyg0ifco hJ nfh
pGr;f tm;&Siaf cgi;f aqmiftcsK@d rmS trnfemrtm;jzifh awmifOuUvmy+rdK@e,f trSwf (12)
&yfuu G &f dS OD;vSxeG ;f 208 ESihf r&ef;uke;f +rdK@e,fwiG f aexdik o f l bd;k pl;(c)=unfjh rifwikd (f c)ode;f aZmf
wd@k jzpfonf? bd;k pl;onf aiG=um,Hausmif;wdu k f 0ifa&mufp;D eif;r_wiG f xdyq f ;Hk u yg0ifco hJ nf?
bke;f }u;D rsm;udk &ufpufpmG t=urf;zufwu kd cf u kd cf +hJ y;D bke;f }u;D ausmif;&Sd aowWmrsm;xJrS bke;f }u;D
ausmif;ynma&;udprP sm;twGuf &nfp;l vSL'ge;f xm;onfh usyaf iG ode;f (20)cef@uykd g ,laqmif
oGm;cJo h nf?209
xd@k jyif Ed0k ifbmvtwGi;f &efuek w f ikd ;f / '*ke+f rdK@opfta&S@yikd ;f atmif"rRygv bke;f
awmf}uD;ausmif;udk tiftm; 100 ausmcf ef@&dS jynfcikd +f zdK;ESihf pGr;f tm;&Sit f zG@J rsm; 0ifa&mufp;D
eif;+yD; bke;f awmf}uD;wpfyg;udk twif;t"rR &du k Ef uS zf rf;qD; ac:aqmifomG ;cJo h nf? xdrk #ru
bke;f }u;D ausmif;&Sd aowWmaomhukd zsuq f ;D +y;D uxdeyf t JG wGuf &nfp;l vufcx H m;onfh tvSLaiG
210
usy(f 7) ode;f ausmu f ykd g ,laqmifomG ;cJo h nf? oCFe;f u|e;f +rdK@e,f&dS tdwcf st f ikd Af DG ath'pf f
a0'em&Sirf sm;udk ulnaD qmif&u G af y;aeonfh r*~iaf usmif;wdu k u f vkd nf; &JcsKyf cif&D u w&m;
Oya'pd;k rd;k a&;udk xdcu kd o f nfth wGuaf =umif[ h k pGypf u JG m ausmif;xdik q f &mawmfukd zrf;qD;+yD;
ausmif;udk twif;t"rR csw d yf w d cf ohJ nf? xd@k jyif oHCmawmfrsm;ESihf tdwcf st f ikd Af DG ath'pf f
211
a0'em&Sirf sm;udv k nf; ausmif;rSarmif;xkwcf o hJ nf?
vufuikd w f w k f jynfcikd +f zdK;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;onf qENjyyGt J wGi;f yg0ifco hJ nfh trsK;d
orD;rsm;tygt0if jynfov l xl u k v kd nf; &du k Ef u S zf rf;qD;jcif;/ &dik ;f pdik ;f pGm jyKrlqufqjH cif;rsm;
212
jyKvkycf o hJ nf? xd@k jyif qENjyjynforl sm;xHrS tzd;k wefypPn;f rsm;udv k nf; rw&m;vk,uf/
odr;f ,lc=hJ uonf? om"utm;jzihf pufwifbm 26/ 27 &ufrsm;wGif ql;avbk&m;teD;wGif
+ird ;f csr;f pGmqENjyaeolrsm;udk jynfcikd +f zKd ;ESihf pGr;f tm;&Sit f zG@J rsm;u +rKd @awmfcef;rxJo@kd &du k Ef u S f
zrf;qD; ac:aqmifum a&$q}JG uKd ; (5)uk;H ESihf tjcm;tzd;k wefypPn;f rsm;udk rw&m; odr;f ,lco hJ nf?
xdv k yk &f yfrsm;onf Oya'rJv h yk &f yfrsm;jzpf+yD; vl@tcGit hf a&;udk ay:ay:xifxif csK;d azmufcjhJ cif;
jzpfonf? trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfygwu D vnf; xdv k yk &f yftay: ausnmcsux f w k jf yefI
213
jyif;xefpmG uef@uu G cf o hJ nf?
ppftm%mydik rf sm;onf =o*kwEf iS hf pufwifbmt=urf;zufwu kd cf u
kd rf r_ sm;wGif ud, k f

67
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

xdvufa&muf yg0ifywfoufco hJ nfh jynfcikd +f zKd ;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;udk wpkw H &m tjypfay; ta&;
,ljcif;rsm; rjyKvyk o f nft h jyif qkvmbfrsm;ay;I olaumif;jyKco hJ nf? qENjyolrsm;udk t=urf;
zuf+zdKcGi;f &mY cdik ;f apor# vkyaf qmifay;cJ=h uaom jynfcikd +f zdK;acgi;f aqmifrsm;udk pufr(_ 1)
0ef}uD; OD;atmifaomif;u pufr(_ 1)0ef}uD;XmerS xkwv f yk af om armfawmfqikd u f ,frsm;ESihf
pufypPn;f rsm; csay;+yD; ukr% ` rD sm;zGiahf y;onftxd tcGit hf a&;rsm;ay;I olaumif;jyKcJh
214
onf? &efuek q f ENjyyGrJ sm;twGi;f yg0ifywfoufco hJ nf@ pGr;f tm;&Sirf sm;xJrS tajctaerJh
pGr;f tm;&Sif (500)OD;udk tm%mydik rf sm;u &efuek +f rdK@pnfyifom,ma&;aumfrwDwiG f ae@pm;
0efxrf;rsm;tjzpf tvkycf ef@co hJ nf?215 xd@k jyif ta&;tcif;umvtwGi;f tif;pdef *sw D t
D idk f
0if;twGi;f zrf;qD;xm;onho f C H mawmfrsm;udk !Si;f yef;ESyd pf ufc&hJ mwGif yg0ifco hJ nfh tpd;k &
vufuikd w f w k f jynfcikd +f zdK;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;udv k nf; +rdK@e,fjynfcikd +f zdK;toif;u ol&aJ umif;
216
wHqyd rf sm; ay;tyfco hJ nf? 2008 ckEpS /f Zefe0g&v D (4)&uf vGwv f yfa&;ae@ etzppftpd;k &u
xkwjf yefco hJ nfh omoemawmfqikd &f m bG@J wq H yd Ef iS hf *k%xf ;l aqmifb@JG tyfEiS ;f cH&olrsm;wGif
vnf; pGr;f tm;&Sirf sm;tygt0if pufwifbmoHCmhta&;tcif;}uD;tm; zdEydS +f zdKcGo J l trsm;
tjym;yg0ifco hJ nf? vlrx _ ;l c|ew f qH yd f yxrtqifh (102)OD; a&G;cs,af y;tyfc&hJ mwGif oHCm
ta&;tcif;ESihf qufpyfol (70)OD;cef@yg0if+yD; ‚if;wd@k teuf pGr;f tm;&Sif (30)cef@ yg0ifonf?217

vlr_a&;ESifh bmoma&;qdkif&m tcrf;tem;rsm;/ v_yf&Sm;r_rsm;wGif [ef@wm;aESmuf


,S u f r _ r sm;
ppftm%m&Sirf sm;vufxuf jrefrmEdik if w H iG f 0wfjyKqak wmif;yGrJ sm;/ aysmyf &JG i$ yf rJG sm;ESihf
wrsK;d om;vk;H twGuf toufay;vSLoGm;cJah om Edik if ahH cgi;f aqmifrsm;. atmufarhz, G &f m
tcrf;tem;rsm;tygt0if ae@x;l ae@jrwf tcrf;tem;rsm;udk vGwv f yfpmG usi;f ycGihf r&&S=d u
ay? cGifhjyKcsufr&&SdbJ usif;yygu oufqdkif&mtm%mydkifrsm;u ‚if;wdk@.vufudkifwkwf
jynfcikd +f zdK;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;udk tok;H jyKI wm;qD;aESmuf,u S rf r_ sm; jyKvkycf o
hJ nf?
{&m0wDwikd ;f / bdu k av;+rdK@e,f NLD rS usi;f yrnfh 59 ESpaf jrmufvw G vf yfa&;ae@
tcrf;tem;udk a'ocHtm%mydik rf sm;/ jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;u tiftm;
ok;H I wm;qD;ydwyf ifco hJ nf? xdrk #ru tcrf;tem;usi;f yrnfah e&mwGif csw d q f x JG m;aom
Akv
d cf sKyfatmifqef;. rde@f ceG ;f udyk g jzKwfcs&ef trde@f ay;cJo h nf? NLD tzG@J 0ifrsm;u jzKwfcs&ef
jiif;qefco hJ nft h cg vufeufrsm;udik af qmifxm;aom jynfcikd +f zdK;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;u tif
tm;ok;H I ud, k w f ikd v
f ma&muf jzKwcf somG ;cJoh nf? tcrf;tem;od@k axmufct H m;ay;olrsm;ESihf
NLD tzG@J 0ifrsm; rwufa&mufEi kd af tmif uke;f vrf;/ a&vrf;rsm;udv k nf; tm%mydik rf sm;u
ydwyf ifco hJ nf? vGwv f yfa&;ae@tcrf;tem; OD;aqmifusi;f yol NLD tzG@J 0if OD;atmifcifbEkd iS hf
tcsK@d uv kd nf; zrf;qD;ppfaq;cJo h nf? txl;ojzifh jrefrmEdik if w H iG f vGwv f yfa&;ae@ tcrf;tem;

68
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

rsm;udk tm%mydik t f zG@J rv JG rnfonfEh ikd if aH &;ygwrD sm;udrk S jyKvkycf iG rhf ay;cJah y?218
S I
ZGev f 19 onf a':atmifqef;pk=unf. arG;ae@jzpf+yD; ESppf Of jynfwiG ;f jynfyae&m
tawmfrsm;rsm;wGif arG;ae@tcrf;tem;rsm; usi;f yjyKvky=f uonf? jynfyae&mrsm;wGif tcrf;
tem;rsm;udk vGwv f yfpmG usi;f ycGi&hf &daS omfvnf; jynfwiG ;f Y xdu k o hJ @kd usi;f ycGirhf &yJ ppftpd;k &
vufuikd w f w k f jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;. [ef@wm;aESmuf,u S rf r_ sm;udk &ifqikd af e&qJ jzpfonf?
Oyrmtm;jzifh rauG;wdik ;f / atmifv+H rdK@e,fwiG f a':atmifqef;pk=unfarG;ae@ usi;f ycJah om
trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyftzG@J 0ifrsm;udk jynfcikd +f zKd ;tzG@J rsm;u avmufav;*Grsm;jzifh ypfcwf
wdu k cf ukd cf o hJ nf? xd@k jyif tzG@J csKyftzG@J 0ifrsm;. armfawmfqikd u f ,fb;D rsm;udv k nf; azmufypfchJ
onf? tvm;wlpmG ppfuikd ;f wdik ;f / a&$b+kd rdK@wiG f tifet f ,fv'f t D zG@J 0ifrsm; tcrf;tem;usi;f y
aeonft h rd u f kd ppftpd;k &vufuikd w f w
k f jynfcidk +f zdK;tzG@J rsm;u avmufav;*Grsm;jzifh ypfcwf
wdu k cf u kd cf o hJ nf? tcrf;tem; +yD;pD;onft h cgwiG v f nf; NLD tzG@J 0ifrsm;oGm;&m vrf;w
av#mufwiG f oHrrd_ sm;ypfcsI qdik u f ,fb;D rsm; aygu+f yJatmifjyKvkyI f aESmuf,u S cf o hJ nf?
&efuek w f ikd ;f +rKd @e,ftcsK@d tygt0if tjcm;+rKd @e,ftawmfrsm;rsm;wGif tvm;wl &rf;um;aESmuf
,Surf r_ sm; jyKvkycf =hJ uonf?219
jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;onf bmoma&;tcef;tem;rsm;/ 0wfjyKqkawmif;yGrJ sm;wGif
vlrsm;udik mS ;&rf;I tpDtpOfwus qufwu kd af ESmuf,u S rf r_ sm; jyKvyk cf o hJ nf? &efuek w f ikd ;f trsK;d
om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf tzG@J 0ifrsm;onf jrefrmh'rD u kd a&pDacgi;f aqmif a':atmifqef;pk=unf
tygt0if Edik if aH &;tusO;f om;rsm;vGwaf jrmufa&;twGuf 2004 ckEpS /f Zlvikd v f 13 &uf ae@rS
pI tygwpf Of t*F gae@ 0wfjyKqak wmif;yGrJ sm;udk &efuek +f rKd @wiG f jyKvyk cf o hJ nf? jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0if
rsm;onf 0wfjyKqkawmif;olrsm;udk bk&m;ay:od@k wufciG rhf &atmif wm;qD;ydwyf ifjcif;/ tr#
a0aomtcg atmf[pfaESmuf,u S jf cif;rsm;/ wefjyefqak wmif;jcif;rsm; jyKvkycf o hJ nf? xd@k jyif
0wfjyKqak wmif;olrsm;udk ud, k x f v d ufa&muf usL;vGeo f nftxd taESmuft,Suaf y;cJo h nf?
bk&m;ay:wGif 0wfjyKqak wmif;olrsm;udk aESmuf,u S &f mwGif ppftpd;k &vufuikd w f w
k f
jynfcidk +f zdK;tzG@J onf txl;ojzifh w&m;r0iftESyd cf ef;rsm;rS tESyd o f rrsm;/ &yfuu G tf wGi;f
vdik pf ifrhJ t&ufa&mif;olrsm;/ csx J aD &mif;olrsm; pojzifh w&m;r0ifvyk if ef;rsm;jzihf toufarG;
0rf;a=umif;jyKaeolrsm;udk tvSnu hf s ac:,ltok;H jyKcJo h nf? bk&m;ay:od@k wufvmoltcsK@d ukd
vdt k yfv#if wm;qD;&rnfjzpf+y;D !$e=f um;xm;onft h wdik ;f vkyaf qmif&rnfjzpfa=umif;/ ud, k hf
ud,k u f kd jynfo[ l ak jymqd&k rnfjzpfa=umif;/ owif;aygu=f um;ygu jyif;jyif;xefxef ta&;,ljcif;
cH&rnfjzpfa=umif;/ ‚if;wd@k tm; }uD;=uyfonfh jynfcikd +f zdK;wm0efcrH sm;u rSm=um;cJo h nf?220
2007 ckEpS /f Zefe0g&v D twGi;f a&$w*d b Hk &k m;ay:wGif tygwpf Oft*F gae@ 0wfjyKqk
awmif;olrsm;udk jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;ESihf bk&m;wm0efus &Jrsm;u t=urf;zuf&u dk Ef uS rf r_ sm;/
bk&m;ajcawmf&if;wGif atmf[pfaESmuf,u S rf r_ sm; jyKvkycf o hJ nf? 0wfjyKqkawmif;ol tzG@J 0if

69
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

vli,fwOD;udv k nf; t=urf;zuf &du k Ef u


S cf o hJ nf?221 arvydik ;f wGiv f nf; &efuek +f rKd @ ajcmufxyf}u;D
bk&m;od@k tifet f ,fv'f t D zG@J 0ifrsm; oGm;a&muf0wfjyK qkawmif;aepOf ppftpd;k & vufuikd f
wkwrf sm;u wefjyefqak wmif;r_rsm;jyKvyk u f m taESmuft,Suaf y;cJo h nf? ,if;vufuikd w f w
k f
rsm;onf a':atmifqef;pk=unfEiS hf olr.cifyeG ;f rku d uf ,ft&J pfw@kd . ESpaf ,mufwyJG yHk g wD&yS f
rsm;0wfqif+y;D tifet f ,fv'f t D zG@J 0if 0wfjyKqkawmif;aeolrsm;ab;Y xdik I f “jynfytm;ud;k
ykqed &f ;dk tvdrk &S/d jrefrmjynfukd jrefrmwdik ;f &if;om;awGom tkycf sKyf&ygv. kd / jrefrmjynfrmS
tqd;k jrif0g'aD wG uif;&Si;f &ygv. kd ”pojzifh toHus,af vmifpmG atmf[pfI wefjyef taESmuf
t,Suaf y;cJo h nf? xdrk #omru 0wfjyKqak wmif;t+y;D bk&m;ay:rSjyefqif;csed w f iG vf nf; bk&m;
apmif;wef;wGif xdv k t l yk pf rk sm;u tifet f ,fv'f t D zG@J 0ifrsm;udk t"rRqaJG c:ojzifh &ke;f &if;
qefcwf jzpfymG ;cJo h nftxd tajctaeqd;k &Gm;cJo h nf?222 tvm;wlpmG rE aW v;wdik ;f / jyifO;D vGif
+rdK@e,f tifet f ,fv'f D pnf;&k;H a&;aumfrwDtzG@J 0ifrsm; aemifcrf;}uD;aus;&Gm&Sd aemifcrf;}uD;
bk&m;ay:wGif a':atmifqef;pk=unfESifh EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;vGwfajrmufa&;twGuf
qkawmif;aecsed w f iG v
f nf; jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;ESihf pGr;f tm;&Sirf sm;u wHjrufpnf;rsm;jzifh eH&H
rsm;ESihf =urf;cif;rsm;udk &du k Ef u S I f ,kwrf m=urf;wrf;pGm aESmuf,u S cf o hJ nf?223
1996 ckEpS /f azazmf0g&v D Y jrefrmEdik if . H yxrOD;qk;H 'Dru kd a&pDenf;us a&G;cs,f
wifajrSmufjcif;cHc&hJ aom 0ef}uD;csKyfa[mif; OD;Ek uG,v f eG o
f nfh (1)ESpjf ynfah jrmuf txdr;f
trSwf tcrf;tem;wpfcu k kd usi;f yjyKvkycf o hJ nf? xdt k crf;tem;od@k wufa&mufvmaom
vlxt k wGi;f od@k teDa&mifvufarmif;ywfrsm; 0wfqifxm;aom jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;udk
pdr@f 0if xd;k azguaf p+yD; a':atmifqef;pk=unf rde@f ceG ;f ajym=um;onft h cg c&rf;csOo f ;D rsm;jzifh
ypfaygu&f ef tm%mydik rf sm;u !$e=f um;cJo h nf? 1996 ckEpS f {+yDv jrefrmhEpS o f pfu;l ae@wiG f
vnf; a':atmifqef;pk=unf.aetdro f @kd oGm;&mvrf;rsm;tm; wm;qD;ydwq f @kd xm;cJ+h yD;/ vrf;
ay:&Sd twm;tqD;rsm;udk ausmjf zwfvmonfh NLD ygw0D ifrsm;tm; ¶du k Ef u
S rf nf[k jynfcidk +f zKd ;
tzG@J 0ifrsm;u +crd ;f ajcmufc=hJ uonf? xdEk pS t f wGi;f a':atmifqef;pk=unfonf yJc;l +rKd @&dS emrnf
}uD; bk&m;wpfqltm; oGm;a&mufz;l ar#mrf nf[k owif;rsm;xGuaf y:cJ&h m/ tm%mydik rf sm;u
a':atmifqef;pk=unfukd vrf;rSapmif}h udKwdu k cf ukd &f ef jynfcikd +f zdK;toif;0ifrsm;udk wm0efay;
apv$wcf o hJ nf? od@k aomfvnf; a':atmifqef;pk=unfonf xdb k &k m;od@k omG ;a&mufcjhJ cif; r&Sd
224
ojzifh tpDtpOf ysucf &hJ onf?

a':atmifqef;pk=unfESifhtzGJ@csKyf. pnf;&kH;a&;c&D;pOftwGif; [ef@wm;aESmuf,Sufr_


rsm;
etzppftm%mykid rf sm;onf ‚if;wd@k .vufuikd w f w
k f jynfcikd +f zKd ;tzG@J rsm;udk tok;H jyK
I NLD ygwED iS hf ygwt
D axGaxGtwGi;f a&;rSL; a':atmifqef;pk=unftm; taESmift h ,Suaf y;

70
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

+crd ;f ajcmufjcif;ESihf t=urf;zufw f u kd cf u kd jf cif;rsm;udk jyKvky&f ef tqufrjywf }uKd ;yrf;aecJo h nf?


1988 ckEpS rf S tpjyKI a':atmifqef;pk=unftm; ygwrD ES w _ x f u G af y;&efEiS hf NLD ygwt D m;
zsuo f rd ;f ay;&ef ppftpd;k &rS wdu k &f u dk f zdtm;ay; awmif;qdrk r_ sm; jyKvkycf o hJ nf? od@k aomfvnf;
ppftpd;k &onf xdt k wdu k t f cHtiftm;pkrsm;udk wku d cf ukd Ef rdS ef if;&mwGif ‚if;wd@k OD;aqmifO;D &Guf
jyKaeaom jynfcikd +f zKd ;toif;udk vufuikd w f wk t f jzpf tok;H jyKco hJ nf? Tod@k jzifh NLD ygwt D m;
wdu k ±f u kd wf u kd cf u
dk af eoltjzpfrS ajz;!Si;f pGm aysmufu, G o f mG ;atmif }uKd ;yrf;cJo h nf? rnfo@kd yif
jzpfapumrl ppftpd;k &onf jzpfay:vmonfh t=urf;zufwu kd cf u kd rf r_ sm;twGuf t"du}uKd ;udik f
pDpOf!e$ =f um;aeol jzpfonft h wGuaf =umifh jynfcidk +f zdK;toif;rS a':atmifqef;pk=unf/ NLD
ygw/D tjcm;aomtwku d t f cHtzG@J tpnf;rsm;ESihf 'Dru kd a&pDa&; axmufct H m;ay;olrsm;tay:
usL;vGeaf om jypfrt _ m;vk;H onf etzppftpd;k &. usL;vGerf r_ sm;omjzpfayonf?
etzppftpd;k &rS twdu k t f cHtiftm;pkrsm;tay: t=urf;zufwu kd cf u kd rf r_ sm; quf
wku d f usL;vGeaf ejcif;. &nf&, G cf suo f nf tqdyk gtiftm;pkrsm;rS tvm;wl t=urf;zufaom
enf;jzifh wH@k jyefru _ &kd &S&d efyif jzpfonf? tu,fI NLD ygwrD S tvm;wl t=urf;zufw@kH jyefrr_ sm;
jyKvkyv f mygu ppftpd;k &onf wdik ;f jynfrwnfr+ird jf zpfjcif;rS umuG,&f ef[q k u kd m NLD ygwD
tm; tjrpfjzwfacsre_ ;f &eftwGuf ta=umif;jycsuw f pfck &&Sv d mrnfjzpfonf? od@k aomfvnf;
twdu k t f cHtzG@J rsm;taejzifh t=urf;rzuf ESv;Hk &nfwu kd yf rJG sm;udo k m t"duxm; qifEv JG m
onft h wGuaf =umifh ppftpd;k &ar#mv f ifx h m;onfh tjrpfjywfacsre_ af &; enf;AsL[monf r
atmifjrifcJhay?
1996 ckEpS /f Ek0d ifbmvwGif a':atmifqef;pk=unfEiS hf tjcm; NLD ygw0D ifrsm; pD;
eif;vku d yf gvmaom armfawmf,mOfwef;tm; oHacsmif;rsm;/ tkwcf rJ sm;jzifh wdu k cf ukd &f eft
wGuf jynfcidk +f zdK;tzG@J 0if wpfO;D pDv#if aiGusyf (5000)pD ay;cJo h nf? xdw k u kd cf u dk rf _ rwdik rf u D
tpd;k &0ef}uD;wpfO;D jzpfol &xm;yd@k aqmifa&;0ef}uD;Xme0ef}uD; OD;0if;pdeu f a':atmifqef;
pk=unftm; owfypfoifo h nf[k jynfcidk +f zKd ;tpnf;ta0;yGw J pfcw k iG f toif;0ifrsm;tm; ajym
=um;cJo h nf? ‚if;u “Edik if aH &;qlyt l ºkH uGra_ wGukd zefw;D aewJh atmifqef;pk=unfukd &Si;f ypf
&r,f? ‘&Si;f ypf&r,f’qdw k hJ t"dyg` ,u f kd rif;wd@k em;vnf=uvm;? ol@ukd owfypf&r,fv@kd ajym
wm? rif;wd@k ol@uo kd wfypfz@kd owWad &m&S&d @J vm;?”[k tqdyk gtpnf;a0;wGif }urd ;f 0g;cJo h nf?225
trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf taxGaxGtwGi;f a&;rSL; a':atmifqef;pk=unf 2002
ckEpS /f arv(6) &ufae@wiG f (19)v=um aetdrt f us,cf sKyrf S vGwaf jrmufvmcJ+h y;D aemuf wdik ;f ESihf
jynfe,f (12)ck&dS pkpak ygi;f (125)+rdK@e,fo@kd pnf;&k;H a&;c&D;pOfrsm; oGm;a&mufco hJ nf? oGm;
a&mufvo kd nfah e&mod@k c|i;f csurf &dS vGwv f yfpmG oGm;vmEdik cf iG &hf adS =umif; etzppftpd;k &rS
oabmwlxm;cJah omfvnf; vufawG@wiG rf _ tm%mydik rf sm;. enf;trsK;d rsK;d jzifh aESmuf,u S f
226
[ef@wm;r_rsm;rSm wpxufwp wk;d wufrsm;jym;vmonfukd awG@}uKH c&hJ onf? a':atmifqef;

71
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

pk=unfEiS hf tzG@J csKyf tzG@J 0ifrsm;onf 2003 ckEpS /f arv(6)&ufae@rS arv (30)&ufae@txd
rE aW v;wdik ;f / ppfuikd ;f wdik ;f / ucsijf ynfe,fEiS hf &Sr;f jynfe,f pnf;&k;H a&;c&D;pOfrsm;twGi;f jynf
cdik +f zdK;tzG@J 0ifrsm;. wm;qD; aESmuf,u S rf r_ sm;pGmudk &ifqikd cf &hJ onf?
pnf;&k;H a&;c&D;xGuaf eonfh a':atmifqef;pk=unfEiS t hf zG@J ukd aESmuf,u S &f mwGif
yk*Kd~ vfa&;t& apmfum;wdu k cf u kd f a&;om;xm;aom pm&Gupf mwrf;rsm;ESihf tzG@J csKyfEiS hf olrudk
oa&mfavSmifajymifxm;onfh umwGe;f ykrH sm;udv k nf; tm%mydik rf sm;u }udKwifjzef@a0r_rsm;
jyKvkycf o hJ nf? a':atmifqef;pk=unf vdu k yf gvmaom armfawmf,Ofwef; c&D;rqufEikd af p&ef
um;vrf;rsm;wGif oHq;l }uKd ;rsm;/ opfv;kH rsm;/ ausmufw;Hk rsm;/ ukew f ifum;}u;D rsm;jzifh ydwq f @kd
xm;jcif;/ wHwm;rsm;wGif um;oGm;&mbD;vrf;ysOcf syrf sm;udk cGmxm;+y;D wHwm;udk opfom;wef;
rsm;&ku d I f ydwq f @kd xm;jcif;/ um;vrf;ay: jzwfI ajrmif;wl;ydwq f @kd xm;jcif;/ a':atmifqef;
pk=unfEiS v hf x l k awG@q&Hk mteD;w0du k w f iG f w&m;ra[mEdik af tmif taESmuft,Suaf y;onfh
taejzifh tm;aumif;aom toHcs@J pufrsm;ok;H +yD; oDcsi;f rsm;/ y&dww f &m;rsm;udk qlnpH mG
zGi@f jcif;/ vltyk x f oJ @kd armfawmfum;armif;0ifjcif;rsm; jyKvyk +f y;D jynfcikd +f zKd ; tzG@J rsm;u taESmuf
t,Sut f rsK;d rsK;d ay;cJo h nf?
tpd;k &0efxrf;rsm;tygt0if a'ocHvx l u
k kd a':atmifqef;pk=unftm; r}udKqd&k ef
+crd ;f ajcmufrr_ sm;vnf; jyKvyk cf o hJ nf? a':atmifqef;pk=unfukd vufc}H uKd qakd om tpd;k &0efxrf;
rsm;udk tm%mydik rf sm;u xda&mufpmG tjypfay;ta&;,lco hJ nf? Oyrmtm;jzihf csi;f jynfe,f
c&D;pOftwGif; a':atmifqef;pk=unfudk }udKqdkE_wfqufcJhonfh ynma&;0efxrf;wpfOD;udk
tm%mydik rf sm;u tvkyrf x S w k yf pfcohJ nf? rauG;wdik ;f / uHr+rdK@e,ftwGi;f &Sd tru ausmif;
q&mrwpfO;D jzpfol a':cifr;kd 0if;udv k nf; a':atmifqef;pk=unftm; }udKqdck o hJ nft h wGuf
+rKd @e,fynma&;rSL;u tvkyrf x S w k yf pf&ef jyifqifc+hJ y;D ausmif;qufrwuf&ef wm;jrpfco hJ nf?227
2007 ckEpS /f Zefe0g&v D twGi;f Y jynfo@l vw G af wmfu, kd pf m;jyKaumfrwD twGi;f a&;rSL;ESihf &ckid f
'Dru kd a&pDtzG@J csKyf twGi;f a&;rSL; ODat;omatmif. &cdik jf ynfe,fc&D;pOftwGi;f Y axmufcH
tm;ay;cJo h l jynfcikd +f zdK;twGi;f a&;rSL;wpfO;D ESihf +rdK@e,f rdcifEiS u hf av;apmifah &Smufa&;tzJ@G
OuUXwpfO;D udk tm%mydik rf sm;u &mxl;rS jzKwfypfvu kd o f nfo h m"uvnf; &Scd o hJ nf?228
xd@k jyif a':atmifqef;pk=unf vma&mufpOfumvtwGi;f pmoifausmif;rsm;ESihf
aps;qdik rf sm;tm;vk;H udk ydwx f m;&ef/ bke;f awmf}u;D ausmif;rsm;/ bk&m;apwDrsm;udk ydwx f m;&ef
tm%mydik rf sm;u +cdr;f ajcmufrr_ sm; jyKvkycf o hJ nf? 2003 ckEpS /f {+yDvydik ;f u a':atmifqef;
pk=unfEiS t hf zG@J rauG;wdik ;f / ausmufxo k @kd a&mufvmcsed w f iG f ausmif;olausmif;om;rsm;u
}uKd qdrk nfukd pd;k &dro f nfth wGuf pmoifausmif;rsm;udk tm%mydik rf sm;u ydwyf pfco hJ nf? xd@k jyif
uav;+rKd @tvGef xkrH m&Gm ta&mufwiG v f nf; a':atmifqef;pk=unfEiS t hf zG@J a&mufvmcge;D rS
tm%mydik rf sm;u ausmif;0if;wHcg;}u;D udk ydwcf sed rf [kwyf J ydwyf pfco hJ nf?229 vrf;wav#muf&dS

72
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

"gwq f ED iS hf 'DZ,fa&mif;onfh qdik rf sm;udv k nf; a':atmifqef;pk=unfEiS t hf zG@J tm; a&mif;csjcif;


rjyK&ef owday;wm;jrpfco hJ nf?
jrefrmEdik if t H wGi;f a':atmifqef;pk=unf. pnf;&k;H a&;c&D;pOftcsK@d EiS yhf wfowfI
waphwapmif;avhvm=unfrh nfqv kd #if pnf;&k;H a&;c&D;pOftrsm;pkonf tm%mydik rf sm;ESihf
}uKd wifnEdS id_ ;f wdik yf if+y;D pwifcahJ omfvnf; tm%mydik rf sm;ESihf ‚if;wd@k .vufuikd w f w k f jynfcidk +f zKd ;
tzG@J rsm;u rif;rJph &ku d q f efqef jyKr_vyk af qmifc=hJ uonfukd awG@&onf?
2003 ckEpS /f {+yv D twGi;f a':atmifqef;pk=unfEiS t hf zG@J onf ygwpD nf;&k;H a&;twGuf
csi;f jynfe,fo@kd oGm;a&mufco hJ nf? od@k &mwGif rauG;wdik ;f twGi;f vrf;wav#muf&dS atmifv/H
awmifwiG ;f / rif;bl;+rdK@rsm;ESihf yGijhf zL+rdK@t0ifrsm;wGif ppftpd;k &. vufuikd w f w k f jynfcikd +f zdK;
tzG@J rsm;u enf;trsK;d rsK;d jzifh taESmuft,Suaf y;cJo h nf? a':atmifqef;pk=unfEiS t hf zG@J a&muf
&dv
S mcsed w f iG f &eforl sK;d ig;yg; rD;ab;wm0ef oDcsi;f rsm;udk avmfpyDumrsm;jzifh toHuek zf iG jhf cif;/
t&yfot l &yfom;rsm;udk y&dw&f w G zf wf&ef v_@H aqmfjcif;rsm;jyKvkyI f taESmuft,Surf sKd ;pHk
230
ay;cJ=h uonf?
2003 ckEpS /f arv (10)&ufae@wiG f ppfuikd ;f wdik ;f / tif;awmf+rKd @t0if eef@oaJ us;&Gmod@k
a&muf&cdS sed Yf rk&H mG c&dik /f jynfcikd +f zdK;twGi;f a&;rSL; ODaX;atmif OD;pD;onfh tiftm; (70) cef@&dS
jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;onf tpdr;f a&mifyw d pf ay:wGif pmvk;H t+zLjzifh “jynfytm;ud;k ykqed &f ;dk /
tqd;k tjrif0g'rD sm;tm; qef@usi=f u”[laom pmwrf;rsm;csw d qf +JG yD; qef@usiaf ESmuf,u S cf hJ
onfukd }uKH awG@c&hJ onf? arv(11)&ufae@ ae@vnf(12) em&D/ uom+rKd @t0if*w d o f @kd a&muf&dS
csed w
f iG vf nf; tiftm; (150)cef@&dS jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;u [ef@wm;aESmuf,u S rf r_ sm; jyKvyk cf hJ
onf? jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;u qufroGm;&ef ydwyf if[ef@wm; aESmuf,u S af eonfukd wm0ef&dS
ol tm%mydik rf sm;u =um;0ifjzefajzaqmif&u G af y;&rnft h pm; a':atmifqef;pk=unftm;
231
jyefvn S o hf mG ;&ef zdtm;ay;cJo h nf?
xd@k jyif 2003 ckEpS /f arv (29)&uf nae (6)em&Dausmw f iG f a':atmifqef;pk=unfEiS hf
tzG@J onf rE aW v;rSwqifh ppfuikd ;f wdik ;f / rk&H mG +rKd @o@kd pnf;&k;H a&;c&D ;oGm;a&mufco hJ nf? a':atmif
qef;pk=unfEiS t fh zG@J rk&H mG od@k a&muf&v dS mcsed wf iG f tm%mydik rf sm;u [ef@wm;aESmuf,u S &f ef
}udKwifppD OfcahJ omfvnf; rk&H mG vlxu k aomif;ESicfh sI D }udKqdck =hJ uonf? jynfcikd +f zdK; acgi;f aqmif
rsm;onf a':atmifqef;pk=unf rvmcifuwnf;u rk&H mG +rKd @wiG f olr. raumif;a=umif;rsm;udk
vli,frsm;tm; oifwef;yd@k csco hJ nf? jynfcikd +f zKd ;vli,frsm; tygt0if ppfom;vli,fav;rsm;udk
jynfcikd +f zKd ;0wfprHk sm;jzifh a':atmifqef;pk=unfqef@usiaf &; oifwef;rsm; yd@k csay;cJo h nf? od@k aomf
vnf; vli,ftawmfrsm;rsm;onf tm%mydik rf sm;. yd@k csapcdik ;f csurf sm;udk vkyaf qmif&ef qEN
r&Sad oma=umifh xGuaf jy;cJ=h uonf? tcsK@d vil ,frsm;rSm a':atmifqef;pk=unfukd qef@usif
aESmuf,u S &f rnft h pm; vuftyk cf sI D yif uefawmhc=hJ uonf?232

73
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

2003 ckEpS /f arv(12)&ufae@n (8)em&DccJG ef@wiG f ucsijf ynfe,f/ rd;k aumif;+rdK@e,f/


ref&u G af us;&Gm t0ifvrf;xdyw f iG f tiftm;(100)cef@&dS jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;. aESmuf,u S rf E_ iS hf
}uKH awG@c&hJ onf? arv(13) &ufae@ zm;uef@+rKd @o@kd ra&mufrD erfrh ppf aus;&Gmt0ifwiG f jynfcikd f
+zdK; tzG@J 0ifrsm;u “jynfytm;ud;k ykqed &f ;dk / tqdt k jrif0g'rD sm;tm; qef@usi=f u” pmom;rsm;
yg&o dS nfh qdik ;f bkwrf sm;udu k ikd af qmifI toHww d f qENjyaESmuf,u S cf o hJ nf? arv(15)&uf
ae@ eHeuf (4)em&DccJG ef@wiG f erRw;D vrf;twdik ;f xGucf mG vm&m aumif;&m&Gm ta&mufwiG f
jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;u“ jynfytm;ud;k ykqed &f ;dk -tvdrk &S”d “tqd;k jrif0g'rD sm;tm;-tvdrk &d”S
“wdk;wufr_zsufqD;ol-tvdkr&Sd” “wnf+idrfat;csrf;a&;udkzsufqD;ol-tvdkr&Sd” ponfh
qdik ;f bkwrf sm;udk udik af qmifI qENjyaESmuf,u S cf =hJ uonf?f
a':atmifqef;pk=unfEiS t hf zG@J onf 2003 ckEpS /f arv(16)&ufae@wiG f ucsijf ynfe,f/
jrpf}u;D em;+rKd @o@kd qufvufxu G cf mG cJo h nf? jrpf}u;D em;+rKd @t0if eef;auG@ wHwm;teD;wGif jynfcikd f
+zdK;tzG@J 0if (300) cef@u vrf;ab;0J,mrS “jynfytm;ud;k ykqed &f ;dk / jynfe,f at;csr;f om
,ma&;udk aESmuf,u S zf suq f ;D olrsm;tm;-qef@usi=f u/” “trsK;d omoem cd;k ,lzsuq f ;D olrsm;
tm;-qef@usi=f u/ acsre_ ;f =u” pojzifh a&;om;xm;aom ydpk wmrsm;ESihf t0wfezl;pnf;rsm;udk
udik af qmifv#uf a':atmifqef;pk=unfEiS hf tzG@J csKyo f mG ;rnfv h rf;Y ydwq f @kd [ef@wm; qlyl aESmuf
,Sucf o hJ nf? arv(18)&ufae@wiG f 0dik ;f armf+rdK@o@kd c&D;qufvufxu G cf mG cJ&h m 0dik ;f armf+rdK@t0if
aemifwmav&Gm ewfpifteD;wGif jynfcikd +f zdK; tiftm;(20)cef@u wm;qD;aESmuf,u S cf o hJ nf?
2003 ckEpS f arv (20)&ufae@ Aef;armf+rdK@t0if ok;H rdik f &Gmod@k a&muf&v Sd mcsed w
f iG v f nf; wkw/f
"g;rsm; udik af qmifxm;ol jynfcikd +f zdK;tzG@J 0if (300) ausmcf ef@u vdik pf ifeyH gwjf ym; rygaom
um;rsm;ESihf qdik u f ,frsm;udk tok;H jyK+yD;/ Oya'udk ajAmifususcsK;d azmufI uef@uu G q f ENjy
233
aESmuf,u S cf ohJ nf?
xd@k tjyif ucsijf ynfe,f/ a&$u+l rKd@t0ifwiG v f nf; jynfcikd +f zdK;tiftm; 300 cef@u
ydpk wmrsm;/ a=uG;a=umforH sm;jzihf [ef@wm;aESmuf,u S cf o
hJ nf? xduk ohJ @kd qef@usiaf ESmuf,u S f
ol trsm;pkonf &yfuu G x f &J dS qif;&JErG ;f yg;olrsm;jzpf+y;D jynfcikd +f zKd ;tm%mydik rf sm;u xrif;au|;
arG;jcif;/ aiG;a=u;tenfi,fay;jcif;rsm; vkyaf qmifI ac:,lvmcJah om qif;&Jom;rsm; jzpf=u
onf? xl;jcm;csut f aejzifh a':atmifqef;pk=unf. ucsijf ynfe,fpnf;&k;H a&;c&D;pOfrsm;wGif
[ef@wm;aESmuf,u S cf ahJ om tkypf rk sm;onf wzG@J wnf;rSjzpfaea=umif; awG@&&Sd onf? Oyrm
tm;jzihf rd;k aumif;wGif aESmuf,u S cf ohJ rl sm;onf jrpf}uD;em;+rdK@t0if qef@usiaf ESmuf,u S yf JG
rsm;wGif jyefvnfyg0if cJo h nfukd awG@&&Sd onf?234
2003 ckEpS /f arv(25)&ufae@wiG f rE aW v;wkid ;f / rd;k ukw+f rKd @rS =uyfjyif+rKd @rod@k 0ifa&muf
+yD; qufvufxu G cf mG cJ&h m uoJtyk pf /k bdu k ek ;f &yf ta&mufwiG f tiftm; (400) ausmcf ef@&dS
jynfcikd +f zdK;tzG@J rsm;. uef@uu G q f ENjN yjcif;udk cHc&hJ onf? nae (&)em&Dcef@wiG f pOfu h ;l +rdK@teD;

74
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

usnaf wmufayguaf us;&GmESihf EG,&f aHk us;&Gmta&mufwiG f qD'ifum;(11)pD;/ 'dik ef m(4)pD;/ [dik ;f
vyf (15)pD;Y pD;eif;vdu k yf gorl sm;ESihf pkpak ygi;f tiftm;(500)ausmcf ef@&Sd jynfcikd +f zdK;tzG@J 0ifrsm;
. wm;qD;aESmuf,u S jf cif;udk xyfr}H uKH awG@c&hJ onf? ‚if;wd@k ukd tr&yl&/ rwW&m/ ausmufqnfEiS hf
rE aW v;+rdK@rsm;rS ac:aqmifvmjcif;jzpf+yD; EG,&f aHk us;&Gm (a&$wiG ;f )rS tvkyo f rm; (usi;f om;)
rsm;udk w&ufvu kd yf gqENjyv#if xrif;au|;+y;D t&ufvnf; t0wdu k of nft h jyif ae@wu G v f yk f
235
tm;ctjzpf (500)rS (1000)usyt f xday;I ac:aqmifco hJ nf? 2007 ckEpS /f {+yv D wGiv f nf;
rE aW v;wdik ;f / rwW&m+rdK@e,ftzG@J csKyf vGwaf wmfu, kd pf m;vS,f OD;oef;vGiEf iS t hf zG@J pnfwikd ;f cH
aus;&GmESihf ausmufww H m;aus;&Gmrsm;od@k pnf;&k;H a&;c&D;xGuo f nft h csed w f iG v f nf; e,fajrcH
jynfcikd +f zdK;tzG@J acgi;f aqmif udak tmifjrifah X;ESihf udjk rifOh ;D wd@k u 0kid ;f 0ef;&ku d Ef u S &f ef }uHpnftm;
xkwcf o hJ nf?236
a':atmifqef;pk=unf. 2002 ckEpS /f 'DZifbmv (16)&ufae@rS (24) &ufae@txd
&cdik jf ynfe,fc&D;pOfEiS hf {&m0wDwikd ;f c&D;pOfrsm;wGiv f nf; ppftpd;k &. tpDtrHjzifh a'ocHtm
%mydik rf sm;/ &Jwyfz@JG / jynfcidk +f zdK;tzG@J / rD;owf/ =uufajceD/ rdcifEiS u hf av;apmifah &Smufa&;
tp&So d nfh ppftm%m&Sif vufuikd w f w k t f zG@J tpnf;rsm;u ao;odr, f w k nf o Hh nfh twm;tqD;
237
taESmuft,Sut f rsK;d rsK;d udk vrf;c&D;wpfav#mufv;Hk jyKvyk cf o hJ nf? a':atmifqef;pk=unfEiS hf
‚if;.tzG@J csKyf &cdik jf ynfe,f pnf;&k;H a&;c&D;pOftwGi;f ajrmufO;D +rdK@ta&mufwiG v f nf; a'ocH
tm%mydik rf sm;u +cdr;f ajcmuftusyu f ikd f wm;jrpfrr_ sm; jyKvkycf o hJ nf? od@k aomfvnf; jynfol
vlxk (2)aomif;ausmu f vrf;rrsm;ay:xGu+f yD; a':atmifqef;pk=unfEiS t hf zG@J ukd vdu _ v f pJS mG
}uKd qckd =hJ uonf? xdjk rifuiG ;f a=umifh tm%mydik rf sm; wkev f y_ o
f mG ;cJ+h y;D vkx H ed ;f &Jwyfz@JG rsm;/ rD;owf
ydu
k rf sm;jzifh tiftm;ok;H I t=urf;zuf vlpck cJG o hJ nf? rD;owfyu kd rf sm;jzifh vlpck aJG epOf a':atmif
qef;pk=unfu, kd w f ikd f rD;owfum;ay:wuf+y;D “'Dupd P usra=umifjh zpfwm/ usrvmwm vlxek @J
awG@z@kd vmwm/ 'Dru kd a&pDvyk w f ,fqw kd m vlxu k yxryJ/ vlxt k wGuf vky&f r,f/ 'gah =umifh
vlxu k kd awG@&r,f/ Edik if aH &;tzG@J awGvykd J &Jw@kd / rD;owfw@kd qdw k mvnf; vlxu k kd taxmuftul
ay;&r,f? tckvkd vlxu k kd taxmuftulray;yJ Edik x f ufp;D eif;vkyaf ewmudk usr r=unfEh ikd b f ;l /
rvkyyf ge@J ?”[k wm;jrpfco hJ jzifh &JEiS hf rD;owfw@kd &yfwef@omG ;cJo h nf? &ckid jf ynfe,fc&DpOftwGi;f
a':atmifqef;pk=unfEiS hf tzG@J csKyfukd armfawmfum; iSm;&rf;tultnDay;cJo h l 2 OD;udv k nf;
238
jynfcikd +f zdK;twGi;f a&;rSL; ODp;kd Edik . f trde@f jzifh vdik ;f um;vdik pf ifrsm; ydwyf ifco hJ nf?
jynfcidk +f zdK;tzG@J EiS hf tm%mydik rf sm;onf a':atmifqef;pk=unf. pnf;&k;H a&;c&D;pOf
rsm;twGi;f t=urf;zufwu kd cf u kd rf r_ sm; qufwu kd u
f sL;vGecf &hJ m ‚if;wd@k txJwiG f pufqyk &f &HG mS
zG,&f mtaumif;qH;k t=urf;zufrr_ mS 2003 ckEpS /f arv 30 &ufae@wiG f jzpfymG ;cJah om 'Dy, J if;
t=urf;zufry_ if jzpfonf? xd'k yD , J if; vlowfrr_ wdik rf u D a':atmifqef;pk=unfonf rde@f ceG ;f
ajym=um;&ef/ NLD ¶H;k cGrJ sm; zGiv hf pS &f efEiS hf pnf;&k;H a&;vkyif ef;rsm;twGuf jynfwiG ;f ae&ma'o

75
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

tawmfrsm;rsm;od@k c&D;xGucf chJ sed w f iG f jynfcikd +f zKd ;wd@k . [ef@wm;aESmuf,u S rf t


_ rsK;d rsKd ;ESihf &ifqikd f
cJ&h onfukd azmfjycJ+h y;D jzpfonf? jynfe,fa'otoD;oD;od@k olr.c&D;pOf rpwifru D yif jynfcidk +f zKd ;
acgi;f aqmifrsm;ESihf A[kad umfrwD0ifrsm;onf jynfcikd +f zdK; em,ursm;/ a'ocHwyfrLS ;rsm;.
cGijhf yKcsujf zifh tqdyk ga'orsm;od@k }udKwifomG ;a&mufI NLD tm; [ef@wm;aESmuf,u S &f ef
twGuf pDru H ed ;f rsm;csrw S &f ef v#K@d 0u S t f pnf;ta0;yGrJ sm; usi;f ycJ=h uonf? txl;ojzifh 'Dy, J if;
vlowfy}JG u;D od@k OD;wnfomG ;r!fch &D;pOfrsm;twGi;f a':atmifqef;pk=unfEiS hf olr.ygwo D nf
vrf;ab;wav#mufwiG f pk&;Hk xm;aom vltyk }f u;D rsm;. [ef@wm;aESmuf,u S f wdu k cf u kd rf r_ sm;ESihf
}uHKawG@c&hJ onf? Tvltyk }f uD;rsm;onf a':atmifqef;pk=unfEiS hf NLD ygwu D kd &_wcf sxm;
aom ydpk wmrsm;/ aqmify'k rf sm;udk udik af qmifxm;+y;D / aºu;G a=umforH sm;[pfaºu;G I a':atmif
qef;pk=unfEiS hf NLD ygw0D ifrsm; vku d yf gvmaom armfawmf,mOfwef;tm; tESmuft,Suaf y;
wdu k cf ukd cf jhJ cif; jzpfonf?
2003 ckEpS /f arv 30 &ufae@wiG f jynfe,ftm%mydik t f csKd @EiS hf jynfcikd +f zKd ; tzG@J 0ifrsm;
onf a':atmifqef;pk=unfEiS hf olrtm; axmufct H m;ay;olrsm;vdu k yf gvmaom ,mOfwef;
tm; 'Dy, J if;+rKd @teD;wGif +cKH cw kd u kd cf u kd cf o
hJ nf? NLD ygw0D iftcsKd @rmS vlrqefpmG ¶du k Ef u S cf cH &hJ +y;D
trsm;tjym; aoa=u'%f&m&&dcS o hJ nf? tqdyk gt=urf;zufwu kd cf u
kd rf w _ iG f jynfcikd +f zdK;toif;
onf wdu k ¶f u kd yf g0ifywfoufae&ko H mru &Gmom;rsm;tm; aiGa=u;axmufyjhH cif;/ oifwef;rsm;
ay;jcif;jzihf xdt k =urf;zufwu kd cf ukd rf r_ sm;w&Gif yg0ifywfoufco hJ nf? 'Dy, J if; wdu k cf u kd rf t _ +y;D
wGif a':atmifqef;pk=unftm; acwWaxmifoiG ;f tusO;f csco hJ nf? xd@k aemuf olrtm; aetdrf
tus,cf sKyfjzifh qufvufxrd ;f odr;f cJo h nf? 'Dy, J if;t=urf;zufwu kd cf u kd rf _ rsujf rifoufao
rsm;udv k nf; tjzpfreS f ay:ayguv f mrnfukd pd;k &dro f jzifh tm%mydik rf sm;u zrf;qD;ESyd pf ufco hJ nf?
tcif;jzpfymG ;+yD;aemuf xdv k o l wfrt _ m; pHpk rf;ppfaq;&eftwGuf jrefrm twdu k t f
cHtzG@J tpnf;rsm;twGi;f 'Dy, J if;vky}f uHr_ ta&;,laqmif&u G af &;aumfr&Siw f pf&yfukd zG@J pnf;
cJo h nf? xdak umfr&Sit f aejzifh 'Dy, J if;t=urf;zufwu kd cf u
kd rf o _ nf }udKwif}uHpnfxm;aom
wdu k f cdu k rf w _ ckjzpfa=umif; azmfxw k af wG@&cdS o hJ nf? jynfcikd +f zKd ;taejzifh jynfo@l ppfoifwef;rsm;
ay;jcif;/ udik af qmiftok;H jyKaom vufeufrsm;tm; *¶kwpdu k f a&G;cs,cf jhJ cif;/ wdu k cf u dk rf nfh
ae&mESihf tcsed u f mvtm; pepfwus jyifqifcjhJ cif;/ vlta&twGuf ig;axmifcef@tm; wdu k f
cku d rf u _ sL;vGe&f eftwGuf pepfwus pnf;¶H;k xm;jcif;/ wdu k cf ukd af csre_ ;f onfh enf;pepfrsm;/ trde@f
ay;pepfrsm;/ '%f&m&&So d rl sm;ESihf rsujf rifoufaorsm;tm; zrf;qD;xde;f odr;f jcif;/ wdu k cf u dk rf _
jzpfymG ;onfah e&mtm; jyefvnfjyifqifI oufaotaxmuftxm;rsm;tm; pepfwus
zsuq f ;D cJjh cif;/ wdu k cf u
dk rf r_ sm;tm; ppfwyfrS Adv k rf LS ;wpfO;D ESihf &Jwyfz@JG t}u;D tuJwpfO;D wd@k rS teD;
uyf}u;D =uyfcjhJ cif;wd@k a=umifh 'Dy, J if;vlowfro _ nf }uKd wif}upH nfxm;aom t=urf;zuf wdu k f
239
cdu k rf j_ zpfonfukd azmfxw k af wG@&cdS o hJ nf?

76
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

aumfr&Sit f pD&ifcpH mt& t=urf;zufwu kd cf u kd rf _ jyKvyk &f eftwGuf vltiftm; 5000


ESihf }udKwifavhusichf o hJ nf? vdt k yfonfv h t
l iftm;udk ppfuikd ;f wdik ;f / a&$bckd &kid &f Sd +rdK@e,f (8)
+rKd@e,fEiS hf rk&H mG c&dik &f dS +rdK@e,frsm;rS jynfcikd +f zdK;twGi;f a&;rSL;rsm;u rdrw d @kd +rdK@e,frsm;twGi;f &Sd
jynfcikd +f zKd ;tzG@J 0ifrsm;ESihf jynfov l x l rk sm;udk pkaqmif;cJo h nf? xdo k @kd vpl ak qmif;&mwGif tca=u;
aiGrsm; ay;jcif;jzihv f nf;aumif;/ twif;t"rR +crd ;f ajcmuft=uyfuikd I f vnf;aumif; pkaqmif;
cJo
h nf? pkaqmif;&&Scd o hJ rl sm;udk oufqikd &f m+rdK@e,frsm;tvdu k f ppfuikd ;f +rdK@/ trSw(f 2) txuf
wef;ausmif;/ rH&k mG +rdK@ trSw(f 2)ESihf trSw(f 3) txufwef;ausmif;/ taemufajrmufwikd ;f
ppfXmecsKyf0if;/ 'Dy, J if;+rdK@ txufwef;ausmif; ponf@ae&mrsm;wGif pkaqmif;xm;&S+d yD; xdo k l
rsm;udk t=urf;zuf &ku d Ef u S +f zdKcGaJ csre_ ;f onf@ oifwef;rsm;udk pepfwus ay;cJo h nf?240 xdo k if
wef;rsm;wGif OD;acgi;f ESihf cg;qpftxufyikd ;f wd@k ukd 'kwrf sm;ESi&hf u kd Ef u S o f nf@enf;rsm;udk oif=um;
241
ay;cJo h nf?
xd@k a=umifh 'Dy, J if;t=urf;zufro _ nf owfrw S x f m;aom t&yfom;rsm;udo k m
OD;wnfI pepfwus pDpOfusL;vGecf jhJ cif;/ Edik if aH &;ESiyhf wfoufaer_a=umifh ypfrw S x f m; wdu k cf u kd f
cH&jcif;/ t&yfom;tm;vH;k udk +cdr;f ajcmuf&eftwGuf xdw k u kd cf u kd rf u _ kd usL;vGecf jhJ cif;wd@k a=umifh
xdv k yk }f urH o_ nf vlom;rsK;d EG,w f ckv;Hk udk usL;vGew f ukd cf u kd cf o hJ nfh &mZ0wfrw _ ck jzpfonf?242
,if;wdu k cf ukd rf o
_ nf vlom;rqefaom&mZ0wfrj_ zpfa=umif;udk oufao taxmuftxm;
rsm;u azmfjyaeaomfvnf; ukvor*~onf xd'k yD , J if;wdu k cf u kd o f wfjzwfrt _ m; pHpk rf;ppfaq;
&eftwGuf vGwv f yfonfah umfr&Siw f pf&yfukd zG@J pnf;jcif; r&Scd ahJ y? tcsed u f mv =umjrihv f m
onfEiS t hf r# xdw k u kd cf u kd rf t
_ wGuf wm0ef&adS om jynfcidk +f zdK;tzG@J 0ifrsm;ESihf ppftpd;k &wd@k rmS
vnf; tjypfrS vGw+f idr;f csr;f omcGihf &&daS e=uonf?

--------------------------

77
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

tcef ; (5)

jynf c d k i f + zd K ;toif ; . tem*wf E d k i f i H a &;pD r H c suf r sm;

etzppftpd;k &onf jynfcidk +f zKd ;toif;tm; ‚if;wd@k .ae&mudq k ufc&H ef vufoyfarG;


aecsed w f iG f jynfcikd +f zdK;toif;. vlxt k ay:zdEydS rf r_ sm;tygt0if etzppftpd;k &ESihf qufE, $ f
ywfoufaer_rsm;udk tav;teufxm; pOf;pm;&ef vdt k yfayonf? jynfcikd +f zdK;toif;onf
1993 ckEpS u f jynfxaJ &;0ef}u;D XmewGif vlra_ &;tzG@J tpnf;wpfct k jzpf rSwyf w
kH ifcahJ omfvnf;
etzppftpd&k onf tqdyk gtoif;tm; Ekid if aH &;ygww D pfct
k jzpf ajymif;vJz@JG pnf;&ef &nf&, G f
aqmif&u G af eonfrmS xif&mS ;onf? trsK;d om;nDvmcHwiG f a&;qG+J y;D pD;cJah om zG@J pnf;tkycf sKyfykH
tajccHOya'u ppfwyftm; ygvrD eftrwfae&m av;yHw k pfyu kH kd ay;tyfxm;onf? use&f dS
aom trwfae&mrsm;udrk _ Edik if aH &;ygwjD zpfvmrnfh jynfcikd +f zdK;toif;tygt0if tjcm;Edik if H
a&;ygwrD sm;u a&G;aumufyw JG iG f 0ifa&muf,OS +f ydKif&rnfjzpfonf? jynfcidk +f zdK;toif;taejzifh
‚if;wd@k usio hf ;kH aeustwdik ;f /taESmuf,u S af y; +cdr;f ajcmufrr_ sm;ESihf t=urf;zufrr_ sm;jyKvkyI f
use&f adS om trwfae&mrsm;tm; &,lrnfjzpfonf? Tenf;jzi@f etzppftpd;k &onf tem*wf
Edik if aH wmfwiG f ‚if;wd@k pw d w
f ikd ;f us jc,fv, S Ef ikd rf nfh trnfcH t&yfom;tpd;k &wpfct k m; zefw;D &ef
tcGit hf vrf;wpf&yfukd &&Srd nfjzpfonf?

Ed k i f i H a &;tjyif t qif
1962 ckEpS f ppfwyfrS tm%modr;f csed w f iG f jrefrmjynftm; awmfveS af &;aumifpu D
tkycf sLyfco hJ nf? xd@k aemuf 1974 ckEpS w f iG f ppftpd;k &u Edik if aH &;awmifyw H pfcjk zpfonfh jrefrmh
qd&k , S v f pfvrf;pOfygw(D rqv)udk zG@J pnf;cJ+h y;D jrefrmjynftm; ‘jrefrmhenf;jrefrmh[ef qd&k , S v f pf
pepf’ jzift h yk cf sKyf&ef }udK;yrf;cJo h nf? 1990 ckEpS f a&G;aumufyrJG sm; usi;f yonft h csed u
f vnf;
e0w ppftpd;k &u ygvrD efwiG f trwfae&m&&Sad &;twGuf jrefrmhq&kd , S v
f pfvrf;pOfygwrD S tzG@J
0ifrsm;udt k ok;H jyKI Edik if aH &;awmifyw H pfcjk zpfonfh wpn ac: wdik ;f &if;om;pnf;vk;H nD!w $ af &;
ygwu D kd xlaxmifco hJ nf?
od@k aomf 1990 jynfEh pS f a&G;aumufyw JG iG f trsKd ;om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyfrS tjywf
towf tEdik &f &dcS sed w f iG f tm%mvGaJ jymif;ay;&ef ppfwyfu jiif;qdck o hJ nf? xd@k jyif ppfwyfonf
a&G;aumufyw JG iG f &_;H edr@f omG ;aom ‚if;wd@k .Edik if aH &;ygww D pfcjk zpfonfh wpnygwu D kd ab;z,f
xm;vdu k +f yD; Edik if aH wmf+idr0f yfyjd ym;r_ wnfaqmufa&;tzG@J (e0w) ,ck Edik if aH wmfat;csr;f
om,ma&;ESihf zG@H +zdK;a&;aumifpD (etz)udk zG@J pnf;cJ+h yD; tm%mudk qufvufcsKyfuikd x f m;cJh
onf? ppftpd;k &onf ‚if;wd@k tm%m wnf+rJvmonfEiS t hf r# vlxpk nf;±H;k v_@H aqmfr_ vkyif ef;

78
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

rsm;. tusKd ;&v'frsm;udk aumif;pGmem;vnf oabmayguv f mcJ+h yD; jynfcikd +f zdK; (ac: ) jynf
axmifpk }uH@cikd af &;ESizhf @HG +zdK;a&;toif;udk zG@J pnf;xlaxmifco hJ nf? pwifz@JG pnf;cJph Ofumvu
tqdyk g toif;onf rnfonfEh ikd if aH &;ygwED iS rhf # yg0ifywfoufrr_ &Sad =umif; twdtvif; azmfjycJh
aomfvnf; ,QKtcg etzppftpd;k &. pnf;urf;jynf0h aom 'Dru kd a&pDtaumiftxnf azmf
aqmifa&;vkyif ef;pOfrsm;wGif jynfcikd +f zKd ;toif;. Edik if aH &;tcef;u¾udyk g xnfo h iG ;f xm;onf
udk awG@&&dS onf?
2003 ckEpS /f =o*kwv f (30)&ufae@rpS I ppftpd;k &. twkta,mif Edik if aH &;vrf;jy
ajryHk pwifay:xGuv f mcJo h nf? xdt k csed rf pS I jynfcikd +f zKd ; aumfrwDtqifq h ifuh kd a&G;aumufyJG
opftwGuf pDrcH surf sm;a&;qG+J y;D }uKd wifjyifqifrr_ sm;jyKvyk x f m;&ef !$e=f um;csurf sm; xkwjf yef
cJo
h nf? xd! k e$ =f um;csurf sm;wGif oufqikd &f me,fajrtvdu k f rJay;Edik o f t l a&twGuu f kd pm&if;
jyKpk&ef/ rJay;Edik o f rl sm;teuf qef@usib f ufygwrD sm;tm; rJay;Edik o f Ol ;D a&udv k nf; teD;pyfq;kH
cef@reS ;f wifjy&ef/ &yfuu G /f aus;&Gmtqift h vdu k f pnf;&H;k a&;aumfrwDrsm;udk uspv f pfcikd rf m
atmif zG@J pnf;xm;&ef/ &mpk/ axmifpt k uGurf sm; owfrw S +f yD; toif;0ifta&twGuf wd;k jrifh
vmatmif pnf;&H;k xm;&ef/ toif;0ifrsm;xJrS trmcHtoif;0ifrsm;ESihf vufa&G;pif trmcH
toif;0ifrsm;udk pDppfa&G;cs,I f avhusiahf y;xm;&ef/ oufqikd &f ma'otwGi;f Edik if aH &;tajc
cdik rf ma&;ESihf pnf;&H;k v_y&f mS ;r_rsm; us,jf yef@vma&;twGuf vkyif ef;tpDtpOfrsm; a&;qGt J
aumiftxnfaz:aqmif&ef/ pnf;&H;k a&; us,jf yef@ap&eftwGuf jynfov l x l rk sm;jzpfonfh &[ef;
oHCmawmfrsm;/ ouf}u;D &G,t f rkd sm;/ vli,frsm;ESihf trsKd ;orD;rsm;ukd A[drk v S rf;!$ex f m;onfh
pnf;&H;k a&;rl0g'rsm;ESit hf nD pnf;&H;k a&;pcef;rsm;wnfaqmuf+yD; csO;f uyfpnf;&H;k oGm;=u&ef
tao;pdw! f e$ =f um;cJo h nf?243
2005 ckEpS /f 'DZifbmvwGif usi;f ycJah om owif;pm&Si;f vif;yGw J pfcw k iG f jynfcikd +f zdK;
taxGaxGtwGi;f a&;rSL;jzpfol v,f,mpdu k yf sK;d a&;ESihf qnfajrmif;0ef}uD;Xme0ef}uD; Adv k cf sKyf
aX;OD;u Edik if aH &;tjctaeESihf vlxq k ENtay:rlwnf+yD; jynfcikd +f zdK;toif;}uD;udk Edik if aH &;ygwD
wcktjzpf ajymif;vJz@JG pnf;aumif; zG@J pnf;Edik o f nf[k t&dyt f jru G af jym=um;cJo h nf? jynfcikd +f zKd ;
tzG@J 0ifrsm;tm; tem*wfa&G;aumufyrJG sm;wGif ppfwyftwGuf oD;oef@ z,f&mS ;xm;aom
ae&mrsm;rSty use&f adS eao;aom ygvrD eftrwfae&mrsm;twGuf 0ifa&muf,OS +f ydKif&ef jyif
qifxm;&ef !$e=f um;cJo h nf? jynfcikd +f zKd ;toif;tm; Edik if aH &;ygww D pfct k jzpf ajymif;vJz@JG pnf;
Edik o
f nf[k t&dyt f ¹ruG af jymqdck o hJ nfrmS ,ckwpf}urd w f nf;omv#if r[kwaf y? 2003 ckEpS u f
vnf; rGejf ynfe,fY jynfcidk +f zdK;taxGaxGtwGi;f a&;rSL;u jynfcidk +f zdK;toif;onf w&m;0if
Edik if aH &;ygwwD pfct k jzpfo@kd ajymif;vJz@JG pnf;&ef tqifoifjh zpfaea=umif; zGi[ hf ajym=um;cJh
244
onf?
xd@k jyif 2002 ckEpS w f iG f jynfxaJ &;0ef}uD;jzpfol Adv k cf sKyfarmifO;D uvnf; “Edik if aH wmf

79
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

tpd;k &taeeJ@ tvGe}f uD;rm;wJh pD;yGm;a&;t=uyftwnf;awGukd &ifqikd af e&csed rf mS jynfcikd +f zdK;


toif;&J@ pGr;f tm;eJ@ tJ't D =uyftwnf;udk ajz&Si;f cJw h ,f? tJ'ga=umifh rif;wd@k taeeJ@ Edik if H
a&;+ydKifywJG pfcrk mS wjcm;tzG@J awGukd ,SO+f ydKifEikd af tmif}udK;pm;&r,f?”[k xkwaf zmfajymqdck Jh
245
onf?

jynf c d k i f + zd K ;ES i f h Ed k i f i H w umtajctae


etzppfAv kd cf sKyrf sm;onf jynfcikd +f zKd ;toif;udk ppfwyfyikd f Edik if aH &;ygww D cktjzpf Edik if H
wumod@k pwifyx JG w k v f mcJo h nf? wcsed w f nf;Yyif a'owGi;f Edik if rH sm;rS Edik if aH &;t& axmufcH
tm;ay;r_rsm;&&S&d efvnf; }udK;yrf;cJo h nf? jynfcikd +f zdK;toif;udk ppfwyfyikd f Edik if aH &;ygwt D jzpf
yxrOD;qk;H vufct H odtrSwjf yKcJah om Edik if o H nf w&kwEf ikd if jH zpfonf? ESpEf ikd if cH sp=f unfa&;
ud, k pf m;vS,t f zG@J rsm; tjyeftvSef apv$wjf cif;jzifh w¶kwu f eG jf rLepfygwED iS hf jynfcidk +f zKd ;toif;
wd@k t=um; ygwcD si;f &if;ES;D r_ wnfaqmuf&ef }udK;yrf;cJo h nf?
2000 jynfEh pS w f iG f w¶kwjf ynfueG jf rLepfygwo D nf Adv k cf sKy0f if;jrift h m; etztpd;k &.
xdyw f ef;Adv k cf sKyf}u;D wpfO;D taejzifrh [kwb f J jynfcidk +f zKd ;toif;. 'kOuUXtaejzifh vma&muf
vnfywf&ef zdwaf c:cJo h nf? xdpk Ofu w¶kwu f eG jf rLepfygwED iS hf jynfcidk +f zdK;toif;=um; qufqH
a&;wnfaqmuf&eftwGuf y%mr oabmwlncD suw f pfct k m; vufrw S af &;xd;k cJo
h nf[k oH;k
246
oyfrr_ sm;&Scd o hJ nf? w¶kwjf ynfueG jf rLepfygwo D nf2004 ckEpS /f pufwifbmvwGif abusi;f +rKd @
Y usi;f ycJah om wwd,t}udraf jrmuf tm&SygwpD kH ES;D aESmzvS,yf o JG @kd wufa&muf&ef jrefrm
Edik if rH S jynfcikd +f zdK;toif;tygt0if Edik if aH ygi;f (35) Edik if rH S Edik if aH &;ygwaD ygi;f (84)ygwt D m;
zdw=f um;cJo h nf? tqdyk gaqG;aEG;yGo J @dk jynfcidk +f zdK;toif;. taxGaxGtwGi;f a&;rSL; (Adv k cf sKyf)
OD;aX;OD; OD;aqmifaom ud, k pf m;vS,t f zG@J wufa&mufco hJ nf? xdo k @kd wufa&mufco hJ nfukd w
¶kw¶f yk jf rifo=H um;ESihf toHvi$ Xhf mersm;u wcrf;wem; xkwv f i$ jhf yocJo h nf? jynfcidk +f zKd ;toif;
onf ES;D aESmzvS,yf u JG mvtwGi;f w¶kwjf ynfueG jf rLepfygwED iS hf ygwcD si;f &if;ES;D r_wnfaqmufciG hf
&&S¶d o kH mru wufa&mufvmaom tjcm;Edik if rH sm;rS ygwrD sm;ESiv fh nf; &if;ES;D r_ wnfaqmufciG hf
247
&&Sad tmif w&kwu f eG jf rLepfygwu D pGr;f aqmifay;cJo h nf?
jynfcidk +f zKd ;toif;onf a'owGi;f Edik if rH sm;rS axmufcrH u _ &kd &S&d eftwGuf }uKd ;yrf;tm;
xkwaf eonft h jyif uGejf rLepfygwrD sm;. zG@J pnf;wnfaqmufyrkH sm;udv k nf; twk,&l ef }uKd ;yrf;
cJo
h nf? w¶kwjf ynfueG jf rLepfygwED iS hf AD,uferfueG jf rLepfygww D @kd . zG@J pnf;wnfaqmufyrHk sm;
udv k nf; avhvmcJo h nf? jynfcidk +f zKd ;toif;. e,utzG@J 0ifwpfO;D vnf;jzpf 'Dy, J if; vlowfr_
tm; aemufu, G rf S }uKd ;udik pf pD Ofco hJ [l v k nf; ,H=k unf&ol Edik if aH wmf0ef}u;D csKyaf [mif; Akv d cf sKyf
}uD; pd;k 0if; (uG,v f eG )f onf Adv k cf sKyfrLS ;}uD;oef;a&$EiS t hf wl AD,uferfueG jf rLepfygw. D zG@J pnf;
wnfaqmufyt Hk m; avhvm&ef&nf&, G cf sujf zifh AD,uferfEikd if o H @kd 2003 ckEpS w f iG f oGm;a&muf

80
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

vnfywfco hJ nf?248
jynfcikd +f zdK;toif;. zG@J pnf;wnfaqmufyo kH nf tif'ekd ;D &Sm;Edik if YH orRwql[mwdk
vufxufwiG f zG@J pnf;wnfaxmifcahJ om *du k mygw(D Golkar Party)ESihf tvm;o¾mef wlonf?
*du
k mygwt D m; pwifz@JG pnf;pOftcsed u f vnf; vlrzl v l akH &;toif;tzG@J wpfct k jzpf tr$r;f wifchJ
=uonf? od@k aomfvnf; 1971 ckEpS f tif'ekd ;D &Sm;a&G;aumufyw JG iG f *du k mygwt D aejzihf 0ifa&muf
249
,SO+f yKd icf &hJ m ygvrD eftrwf ae&mtrsm;pkukd &&Scd o hJ nf? jrefrmppftpd;k &onfvnf; ql[mwdk
vufxuf tif'ekd ;D &Sm;Edik if t H m; twk,I l ppftyk cf sKyfa&; oufq;kd &Snaf p&ef }udK;yrf;cJo h nf?
jynfcidk +f zKd ;toif;0ifrsm;onf tm&SEikd if rH sm;ESihf tmqD,EH ikd if rH sm;od@k csp=f unfa&;ESihf
avhvma&;c&D;rsm; oGm;a&mufjcif;jzifh jynfcidk +f zKd ;toif;onf jynfyaxmufcrH r_ sm; &&Sad tmif
}uKd ;pm;cJo h nf? jynfcikd +f zKd ;toif;0ifrsm;onf *syefEikd if /H wdu k sd L+rKd @wiG f usi;f yaom Edik if w H um
vli,fz@+HG zKd ;wd;k wufr_ ES;D aESmzvS,af &; (Internationl Youth Development Exchange Programme)
od@k wufa&mufco hJ nf? xd@k jyif *syefEikd if o
H nf 2006 ckEpS w f iG f jynfcikd +f zKd ;toif;od@k *syef,ef;aiG
250
27 oef; axmufyaHh y;cJo h nf? 2006 ckEpS /f Zefe0g&v D wGif tdE, Nd Edik if YH usi;f yaom wwd,
t}udrfajrmuf tm&Sypdzwfa'o usL;bm;pnf;vHk;!$wfa&;nDvmcH (Third Asia Pacific
Regional Cuba Solidarity Conference in India)od@k vnf; jynfci kd +f zKd ;toif;rS ud, k pf m;vS,rf sm;
251
wufa&mufco hJ nf?
2005 ckEpS /f pufwifbmvwGif jynfcidk +f zKd ;toif;onf yxrOD;pGm tmqD,EH ikd if rH sm;rS
oH¶;kH wm0efcrH sm;ESihf &efuek +f rKd @wiG f awG@qakH qG;aEG;cJo h nf? xd@k aemuf tjcm; Edik if jH cm;oH¶;kH wm
0efcrH sm;ESihf awG@qakH qG;aEG;cJo h nf?2522006 ckEpS /f rwfvtwGi;f rav;&Sm; Edik if jH cm;a&;0ef}u;D
qm&uf[mrpf t,fvb f m (Syed Hamid Albar)onf tmqD,o H w H refwpfO;D taejzifh jrefrm
Ekid if o
H @kd vma&mufvnfywfpOfu jynfcikd +f zdK;toif;ESihf awG@qckH o hJ nf?253

trsd K ;om;nD v mcH


ppftpd;k &onf ‚if;wd@k pw
d w
f ikd ;f us zG@J pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'wpf&yf a&;qG&J efEiS hf
t&yfom;tpd;k &od@k tm%mv$aJ jymif;ay;&ef[q k ukd m 1993 ckEpS w f iG f trsKd ;om;nDvmcHtm;
pwifusi;f ycJo h nf? xl;jcm;onfrmS trsLd ;om;nDvmcHusi;f y&ef qH;k jzwfcsucf s+yD; &ufowW
yw (f 2)ywft=umwGif jynfcikd +f zKd ; ac: jynfaxmifp}k u@H cikd af &;ESifh zG@H +zKd ;a&;toif;tm; zG@J pnf;
wnfaxmifcjhJ cif; jzpfonf? nDvmcHwiG v f nf; ppftpd;k &u vufa&G;pOf a&G;cs,x f m;aom
jynfcidk +f zKd ;tzG@J 0if trsm;tjym; yg0ifwufa&mufco hJ nf?254 Tod@k jzifh ppftm%mydik rf sm;onf
trsK;d om;nDvmcH OD;wnfcsuf (6)&yfrS wpfcjk zpfonfh tem*wftrsK;d om;Edik if aH &;wGif wyfr
awmftaejzifh OD;aqmifrt _ cef;rS yg0ifEikd af &;qdo k nft h csuu f kd pwif taumiftxnfazmf
aqmif&u G cf o
hJ nf?

81
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

2005 ckEpS w f iG f trsK;d om;nDvmcHo@kd wufa&mufvmaom wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;


wGif ud, k pf m;vS,t f a&twGuf (633)OD;rSm jynfcikd +f zKd ;toif;0ifrsm;jzpfI nDvmcHwufa&muf
ol ud, k pf m;vS,Of ;D a& pkpak ygi;f . (58)&mckid Ef e_ ;f &Scd o hJ nf?255 rauG;wkid ;f twGi;f &Sd +rKd @e,fwpfck
wGif trsKd ;om;nDvmcHo@kd wufa&mufou l , kd pf m;vS,f (3) OD;teuf (2)OD;rSm jynfcidk +f zKd ;tzG@J 0if
rsm; jzpfonf? tvm;wlyif &cdik jf ynfe,ftwGi;f &Sd +rKd @e,ftoD;oD;rS trsK;d om;nDvmcHu, kd pf m;
256
vS,rf sm;onfvnf; jynfcidk +f zdK;toif;0ifrsm; jzpfonf? ‚if;wd@k onf Oya'a&;&muír;f usif
olrsm; r[kwo f uJo h @kd jynfov l x l u
k a&G;cs,w f ifa¹rSmufxm;onfh ud, k pf m;vS,rf sm;vnf;
257
r[kwaf y? xd@k tjyif trsK;d om;nDvmcHo@kd wufa&mufrnfh jynfcikd +f zKd ;ud, k pf m;vS,rf sm;udk
vnf; ppftpd;k &u aiGa=u;taxmuftyHrh sm; ay;cJo h nf?258 xdak iGa=u;taxmuftyHrh sm;
onf jrefrmjynf&dS tdraf xmifpt k oD;oD;rS vdu k v f aH umufcx H m;aom jynfov l x
l .
k aiGa=u;
259
rsm;om jzpfonf? Tod@k jzifh ppftpd;k &onf jynfcikd +f zdK;tzG@J 0if trsK;d om;nDvmcHu, kd pf m;
vS,rf sm;tm; aiGa=u;axmuftyHrh sm;/ rufv;Hk rsm;ay;I nDvmcHwufa&muf&ef qGaJ qmif
pnf;&k;H cJo h nf? rufv;kH ay;qGaJ qmifrr_ sm;rygyJ jynfcidk +f zKd ;toif;0ifrsm;tm; pnf;¶H;k Edik pf rG ;f r&Sad y?
tem*wfa&G;aumufyGJrsm;wGif ppftpdk;&. ausmaxmufaemufcHtzGJ@jzpfonfh
jynfcidk +f zKd ;toif;0ifu a&muf,OS +f yKd ifEikd &f ef tqifoifjh zpfonftxd trsKd ;om;nDvmcHtm;
(14)ESp=f umatmif tcsed q f JG usi;f yay;cJo h nf? ppftpd;k &u wzufoufa&;qGx J m;aom zG@J pnf;
tkycf sKyfykH tajccHOya'wGif wyfrawmf(ppfwyf)tm; v$waf wmftrwfae&m (25)&mcdik Ef e_ ;f udk
tvdt k avsmufay;xm;+y;D use&f adS omae&mrsm;udrk _ a&G;aumufyw JG iG f 0ifa&muf,OS +f yKd i&f rnfh
Ekid if aH &;ygwrD sm;twGuf csev f yS x f m;cJo h nf? txl;ojzifh ppftpd;k &onf use&f adS om trwf
ae&mrsm;udk ‚if;wd@k .vufuikd w f w k f jynfcikd +f zKd ;toif;tm; 0ifa&muf,OS +f yKd iaf p&ef pDpOfxm;+y;D
Edik if aH wmftm%mwpfcv k ;Hk udk jyefvnfcsKyfuikd Ef ikd &f ef tm;xkwcf o hJ nf? od@k aomfvnf; jynfcikd f
+zdK;toif;wGif tajctaeta=umif;trsK;d rsK;d jzifh tzG@J 0if oef;aygi;f rsm;pGm&Sad eaomfvnf;
a&G;aumufyw JG iG f 0ifa&muf,OS +f ydKif&eftwGuf Edik if aH &;t&wufºuGr&_ o dS nf@ tzG@J 0ifta&
twGurf mS tvGeef nf;yg;vSonf? Ttcsuo f nf ppftm%mydik rf sm;tm; pd;k &drrf uif;jzpfapcJh
260
onf?
tem*gwaf &G;aumufyrJG sm;wGif jynfcikd +f zdK;toif;u tEdik &f &Syd gu jrefrmhEikd if aH &;
onf wpfygwt D m%m&Sipf epfo@kd jyefvnfa&muf&v dS m+yD; jynfov l x l . k ae@pOfb0rsm;onf
vnf; ydrk q kd ;kd &Gm;vmrnf jzpfonf? xd@k jyif wpfygwt D m%m&Sit f jzpf jyefvnfay:xGuv f mrnfh
etzppftpd;k &onf jynfcikd +f zKd ;toif;.tcef;u¾udk jriS w hf ifay;&ef}uKd ;yrf;+y;D wcsed w f nf;Y
NLD ygwt D m; tjrpfjzwfacsre_ ;f &ef }udK;yrf;rnfjzpfayonf?

----------------------------

82
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

rS w f p k r sm;
1
jynfaxmifpk+uHhcdkifa&;ESifh zGH@+zdK;a&;toif;. pD;yGm;a&;vkyfief;aqmif&Gufr_rsm;ESifh &HykHaiG
&Smjcif;/ vl@abmifopf'Drdku&ufwpfygwD (XmecsKyf)/ 1996 ckESpf/ pufwifbmv (19)&uf?
2
jynfaxmifpk}uH@cdkifa&;ESifh zGH@+zdK;a&;toif;/ tajccHpnf;rsOf;/ 1993 ckESpf pufwifbmv
(15)&uf?
3
Mobilization of the Mass: How Much of a Threat is the USDA? L. Hancock. Burma
Issues. 2003.
4
Politics of Stability: Co-opting Burma’s Civil Society Through the USDA. V Coakley.
Burma Issues Newsletter Vol. 8, No.10. October 1998.
5
USDA Serving National Interests as it Represents the People. Eint Dail. The Golden
Land. 4 November 2005.
6
The Union Solidarity and Development Association. David Steinberg. Burma Debate.
Vol. 4. Jan-Feb 1997.
7
jrefrmhtvif;owif;pm/ 2007 ckESpf Edk0ifbmv (10)&uf?
8
jrefrmhpG,fpkHusrf;ESpfcsKyf/ 1994 ckESpf/ pm 75?
9
tm%mydkifawG a'ocHawGudk }uH@zGH@eJ@ pGrf;tm;&SifxJ t"rRxnfhoGif;/ 'Drdku&ufwpfjrefrmh
toH/ 2004 ckESpf atmufwdkbmv (6)&uf?
10
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf arv?
11
SLORC Activities in Nyaunglebin Districe. An Independent Report by the Karen
Human Rights Group. 22 February 1994.
12
Demoratic Voice of Burma. 180302.
13
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf arv?
14
USDA Membership on the Increase. KAO WAO News No. 76. 9-24 September 2004.
15
Exposing the Real USDA. NCGUB Information Unit. NCGUB.
16
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf arv?
17
11/01/2005 &ufae@ a&$[oFmcef;rwGif usif;yjyKvkyfaom jynfcdkif+zdK;toif; vpOfykHrSef
tpnf;ta0;rSwfwrf;rS aumufEkwfcsuf?
18
EdkifiHawmf+idrf0yfydjym;r_ wnfaqmufa&;tzGJ@. aqmif&Gufcsuf ordkif;0ifrSwfwrf;/ wdkif;usKd;
jynfjyK/ wwd,wGJ/ 1995 {+yDv (1) rS 1997 Ekd0ifbm v (14)?
19
New Light of Myanmar. 12 February 2005.
20
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf arv?
21
Burma’s Myinggyan college students forced to join USDA. Democratic Voice of Burma.
15 August 2006)
22
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf arv?

83
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

23
Mandalay Students Tricked into Joining USDA Member. Democratic Voice of Burma.
2004.
24
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckeSpf azazmf0g&D 1 &uf?
25
USDA Rises Again. SHAN. 11 October 2003.
26
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf arv?
27
ESpfywfvnfoif;vkH;u|wf tpnf;ta0;odk@ wifoGif;onfh tpD&ifcHpm (1995)/ jynfaxmif
pk}uH@cdkifa&;ESifh zGH@+zdK;a&;toif;?
28
The Union Solidarity and Development Association. David Steinberg. Burma Debate.
Vol. 4, No.1. Jan-Feb. 1997.
29
AB-NA 960429. NDD Chronology 1996.
30
Human Rights Year Book 1996: Burma. NCGUB.Page-651.
31
Mobilization of the Masses: How Much of a Threat is the USDA? L.Hancock. Burma
Issues.2003.
32
ESpfywfvnfoif;vkH;u|wf tpnf;ta0;odk@ wifoGif;onfh tpD&ifcHpm/ 1995 ckESpf/
jynfaxmifpk}uH@cdkifa&;ESifh zGH@+zdK;a&;toif;?
33
AB-NA 960317. NDD Chronology 1996.
34
USDA HQ’s Business and Fundraising. Inside Source. NDD. 2005.
35
}uH@zGH@tzGJ@ ADG'D,dkxkwfvkyfa&;vkyfief; vkyfudkifvm/ acwf+ydKif*sme,f/ 2006 ckESpf
atmufwdkbm 16 &uf?
36
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckeSpf arv?
37
USDA as powerful as the Local Intelligence Services in Arakan. BNI Weekly News.
24 November 2003.
38
Oppression on NLD Members Continue in Rangoon Thone Gwa. Democratic Voice of
Burma. 10 December 2005.
39
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2006 ckESpf pufwifbmv 8 &uf?
40
Burma Pokokku USDA Secretary Uses Thugs to Cow People. Democratic Voice of
Burma. 5 November 2005.
41
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf arv?
42
tifef'D'D jynfwGif;owif;/ 2007 ckESpf?
43
USDA as powerful as the Local Intelligence Services in Arakan. BNI Weekly News.
24 November 2004.
44
Burmese Civil Servants Sacked for Signing NLD Petition. Democratic Voice of
Burma. 17 August 2004.
45
jynfaxmifpk}uH@cdkifa&;ESifh zGH@+zdK;a&;toif;. pnf;&kH;a&;pDrHcsuf/ awmifOuUvmy+rdK@e,f/
2003 ckESpf 'DZifbmv 31 &uf?

84
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

46
tzGJ@csKyftzGJ@0ifrsm; E_wfxGuf&ef }uH@zGH@tzGJ@ rufvkH;ay;pnf;&kH;/ 2007 ckESpf/ rwfv 28
&uf?
47
Burma’s Forced Registration-the Final Onslaught? The Irrawaddy. 01 December
1998.
48
Opposition Resignations Cited in Myanmar. The Associated Press. 6 May 2006.
49
Inside Source. NDD. 17 May 2006.
50
PDC News commentary. the Political Defiance Committee (PDC) of the National
Council of the Union of Burma (NCUB). July 2007.
51
USDA Members Enticing NLD Members to Quit Party at Shwebo. Democratic Voice of
Burma. 22 August 2006.
52
Burma Junta’s USDA Members Pressure NLD Members to Quit Party. Democratic
Voice of Burma. 4 November 2005
53
Another NLD leader forced to resign by pressures from Burma junta. Democratic
Voice of Burma. 27 April 2006.
54
Human Rights Yearbook 1999-2000: Burma. Human Rights Documentation Unit.
NCGUB. p. 247.
55
Burma junta’s USDA members pressure NLD members to quit party. Democratic
Voice of Burma. 04 November 2005.
56
NLD Members Forced to Join USDA in Eastern Burma. 19 August 2004.
57
NLD Member Refused Teaching Job in Southern Burma. Democractic Voice of Burma.
20 August 2004.
58
NLD Member Pressured to Quit NLD in Mandalay Division, Burma. 24 August 2004.
59
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf rwfv?
60
Voice of Burma. Issue No. 568. AUGUST 27, 2006
61
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf rwfv?
62
USDA: The Organization Strengthening the Military Rule in Burma (Myanmar). The
Mon Forum. April 2005.
63
USDA Distrubs Formation of NLD Social Support Group. Burma News International.
26 April 2004.
64
NLD Probihited from Donating Rice to Flood-Hit Areas in Burma. Democratic Voice
of Burma. 21 August 2004.
65
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf arv?
66
atmifvH+rdK@rSm vlxkudk }uHhzG@HxJ twif;qGJoGif;/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2004 ckESpf/
=o*kwfv (11)&uf?
tm%m&_;ppftkyfpku ema&;tzGJ@udk }uH@zGwfvufatmuf oGwfoGif;&ef }udK;yrf;/ Voice of
Burma /2006 ckESpf =o*kwfv (22)&uf?

85
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

67
atmifvH+rdK@rSm vlxkudk }uHhzG@HxJ twif;qGJoGif;/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2004 ckESpf/
=o*kwfv (11)&uf?
68
atmifjrifaeonfh acsmuf+rdK@rS ema&;ulnDr_vkyfief;udk }uH@cdkifzGH@+zdK;a&; 0ifcs,fvS,f/
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf/ Zlvdkifv 25 &uf?
69
apwemtcrJhqdkaom jynfcdkif+zdK;aq;cef;wdkuifzdk;aumufae/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/
2007 ckESpf 'DZifbm 17 &uf?
70
jynfaxmifpk}uHhcdkifa&;ESifh zGH@+zdK;a&;toif; ESpfywfvnfoif;vkH;u|wftpnf;ta0; (2005)
rS aumufE_wfazmfjycsuf?
71
apwemtcrJhqdkaom jynfcdkif+zdK;aq;cef; wdkuifzdk;aumufae/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/
2007 ckESpf 'DZifbmv 17 &uf?
72
Burma USDA members told to take control of local activities. 9 September 2005.
73
}uH@zGH@u tusOf;om;rsm;udk "gwfykH&kduf+yD; rdom;pkudk aiGaxmufyHh/ 'Drdku&ufwpf
jrefrmhtoH/ 2006 ckESpf Edk0ifbmv (6)&uf?
74
EdkifiHa&;tusOf;om;rdom;pkrsm;udk tm%mykdifrsm;u +cdrf;ajcmuf/ 'Drdku&ufwpf
jrefrmtoH/ 2006 ckESpf Edk0ifbmv (23)&uf?
75
USDA Members Told to Take Control of Local Activities. Democratic Voice of Burma.
9 September 2005.
76
Red Cross Hopes to be Left Alone. The Irrawaddy. 31 January 2006.
77
e,fjcm;rJhq&m0efrsm;tzGJ@ jrefrmEdkifiHrSxGuf/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2006 ckESpf/ rwfv
(30)&uf?
78
Red Cross Hopes to Be Left Alone. Irrawaddy. 31 January 2006.
jrefrmtusOf;axmifrsm;wGif aq;0g; jywfvwfae+yD/ Voice of Burma / 2006 ckESpf arv
(4)&uf?
EdkfifiHwum=uufajceD&kH;awGydwfzdk@ etzppftkyfpk trdef@xkwf/ RFA/ 2006 ckESpf Edk0ifbmv
(27)&uf?
79
ICRC Might Be Allowed to Inspect Burmese Prisons Freely Again. Democratic Voice of
Burma. 12 January 2006.
80
EdkfifiHwum=uufajceD&kH;awGydwfzdk@ etzppf tkyfpk trdef@xkwf/ RFA/ 2006 ckESpf Edk0ifbmv
(27)&uf?
81
tjynfjynfqdkif&m =uufajceD&kH;rsm; jyefzGifhcGifh&/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2006 ckESpf
'DZifbmv (15)&uf?
82
jrefrmtusOf;axmifrsm;wGif aq;0g;jywfvwfae+yD/ Voice of Burma / 2006 ckESpf arv
(4)&uf?

86
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

83
Voice of Burma /2006 ckESpf arv 24 &uf?
84
jynfaxmifpk}uH@cdkifa&;ESifh zGH@+zdK;a&;toif; ESpfywfvnfoif;vkH;u|wftpnf;ta0;/ 2005
ckESpf?
85
Monthly Human Rights Situation Report. Mergui-Tavoy Information Department.
KNU. October 2003.
86
nDvmcHaxmufcHyGJ rwufrae&/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf pufwifbmv 13
&uf?
87
jrpf}uD;em;wGif wefjyefoydwfarSmuf&ef e,frS 0efxrf;/ }uH@zGH@awG ac:,lvlpk/ 'Drdku&uf
wpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf pufwifbmv 29 &uf?
88
etznDvmcHaxmufcHyGJudk ucsifvli,frsm;uef@uGuf/ rZdÆlrowif;Xme/ 2007 ckESpf
atmufwdkbm 8 &uf?
89
trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf. 2004ckESpf/ ar (27)&ufae@&ufpGJyg a=ujimcsuftrSwf-6
(5§03)?
90
jrefrmh'Drdkua&pDacgif;aqmif a':atmifqef;pk=unff/ 2003 ckESpf/ arv (29)&ufae@n/
rkH&Gm+rdK@qdkif;bkwfwifyGJwGif ajym=um;cJhaomrdef@cGef;rS?
91
Human Rights Yearbook 1999-2000: Burma. Human Rights Documentation Unit.
NCGUB. p. 247. 248.
92
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf rwfv?
93
bDbDpDxHodk@ ay;pmrsm; (2)/ 1994 ckESpf/ azazmf0g&Dv (21)&uf?
94
awmifwGif;}uD;nDvmcHaxmufcHyGJta=umif;/ MIZZIMA news /2007 ckESpf atmufwdk bm
2 &uf?
95
rE Wav;wdkif;u +rKd@e,fESpfckwGifvnf; nDvmcHaxmufcHyGJ jyKvky/f MIZZIMA news /2007
ckESpf atmufwdkbm 3 &uf?
96
yckuULoHCmawmfrsm;u arwWmydk@ vrf;av#mufqENjyyGJudk jyefvnfpwif+yD/ 'Drdku&uf
wpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf atmufwdkbmv 31 &uf?
97
nDvmcHaxmufcHyGJudkoGm; um;wpD;arSmuf/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf
atmufwdkbmv 9 &uf?
98
rauG;+rdK@nDvmcHaxmufcHyGJ wufa&muf&ef +rdK@e,ftcsKd@ t"rRtac:cH&/ MIZZIMA
News /2007 ckESpf atmufwdkbmv 5 &uf?
99
bDbDpDxHodk@ ay;pmrsm; (1)/ 1994 ckESpf az azmf0g&Dv (21) &uf?
100
nDvmcHaxmufcHyGJudkoGm; um;wpfpD;arSmuf/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf
atmufwdkbmv 9 &uf?

87
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

101
ppftpdk;&nDvmcHaxmufcHyGJrSm ausmif;om;vli,frsm; rdk;rd+yD;zsm;em/ 'Drdku&ufwpf
jrefrmhtoH/ 2007 ckESpf atmufwdkbmv 10 &uf?
102
Human Rights Year Book 1994: Burma. NCGUB. Page-124.
103
The Burmese Generals are Lying to the World. Rhododendron News. Volume VI. No.
V. September-October 2003. Chin Human Rights Organization. 20 October 2003.
104
nDvmcHaxmufcHyGJ rwufrae&/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf pufwifbmv 13
&uf?
105
rauG;+rdK@nDvmcH axmufcHyGJ wufa&muf&ef +rdK@e,ftcsKd@ t"rRtac:cH&/ MIZZIMA
News /2007 ckESpf atmufwdkbmv 5 &uf?
106
erfhcrf;qENazmfxkwfyGJ wtdrfwa,muf rwufrae&/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007
ckESpf Edk0ifbmv 12 &uf?
107
etz&J@ EdkifiHa&;vrf;jyajrykHaxmufcHyGJawG jynfe,feJ@wdkif;toD;oD;rSm qufwdkufjyKvkyf/
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2003 ckESpf/ atmufwdkbmv 21 &uf?
108
SLORC Activities in Nyaunglebin District. An Independent Report by the Karen
Human Rights Group. 22 February 1994.
109
rE Wav;wdkif;u +rKd@e,fESpfckwGifvnf; nDvmcHaxmufcHyGJ jyKvkyf/ MIZZIMA news /
2007 ckESpf atmufwdkbm 3 &uf?
110
Burma Human Rights Yearbook. Human Rights Documentation Unit. NCGUB.
1994.
111
Forced Backing for Road Map. Irrawaddy. 22 September 2003.
112
Sieg Heli, SPDC: Burma Junta Thugs Hold Mass Rallies for Military Rule.
Democratic Voice of Burma. 12 January 2006.
113
Adkvfcif!Gef@udk axmufcH&ef vmbfxdk;jrLqG,f/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2003 ckESpf/
atmufwdkbmv 19 &uf?
114
yJcl;nDvmcHaxmufcHyGJ wtdrfwa,muf t"rRwufa&mufcdkif;/ aps;qdkif;rsm;vnf; ydwf&/
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf atmufwdkbmv (16)&uf?
115
twkta,mifaxmufcHyGJ bdkuav;ESif jr0wDwGifjyKvkyf/ &kd;r 3/ 2007 ckESpf atmuf
wdkbm 25 &uf?
116
aiGusyf 3000 &I qENjy/ Radio Free Aasia /2007 ckESpf azazmf0g&D 2 &uf?
117
jrefrmhtvif;owif;pm/ 2007 ckESpf/ azazmf0g&Dv 1 &uf?
118
erfhcrf;qEN azmfxkwfyGJ wtdrfwa,muf rwufrae&/ 'Drdku&ufwpfjrefrmtoH/ 2007
ckESpf Edk0ifbmv 12 &uf?

88
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

119
tar&dueftm;udk; ykqdef&kd;qdkifbkwfrsm;udk pD;yGm;a&;a=umfjimrsm;tay: Y wifxm;/
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf 'DZifbmv 5 &uf?
120
anmifESpfyifaxmufcHyGJrsm; usif;y&efpDpOf/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2006 ckESpf
Zefe0g&Dv 2 &uf?
121
oef;a&$ema&;ydk@a&; 'dk@ta&; atmfcJhol 3 OD; tzrf;cH&/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007
ckESpf/ Edk0ifbmv 4 &uf?
122
awmifwGif;}uD;nDvmcHaxmufcHyGJta=umif;/ MIZZIMA news /2007 ckESpf atmufwdk
bmv 2 &uf?
123
Report Card, Burma. 1 December 2001-31 March 2002. Altsean Burma. July 2002.
124
The Burmese Military Intelligence Extorts Money from the Fish Boats for NGOs.
Narinjara News.
125
a&eHacsmif;+rdK@e,f }uH@zGH@tzGJ@0ifawGu a'ocHrsm;tm; rdkufa=u;cGJ/ 'Drdku&ufwpfjrefrmh
toH/ 2004 ckeSpf/ ZGefv (22)&uf?
126
jynfaxmifpk}uH@cdkifa&;ESifh zGH@+zdK;a&;toif;ESpfywfvnf oif;vkH;u|wftpnf;ta0;/ 2005
ckESpf?
127
a&eHacsmif;+rdK@e,f }uH@zGH@tzGJ@0ifawGu a'ocHrsm;tm; rdkufa=u;cGJ/ 'Drdku&ufwpfjrefrmh
toH/ 2004 ckeSpf/ ZGefv (22) &uf?
128
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2004 ckESpf 'DZifbmv (30)&uf?
129
People’s Land Confisc-ated for Sale in USDA Fund Drive. BNI Weekly News. 15
December 2003.
130
Burmese Authorities Misappropriates Money for Children’s Education. Demoratic
Voice of Burma. 11 April 2005.
131
tezwdk@ avab;tultnDay;r_udk jzwfpm;/ rauseyfI 0ef}uD;csKyf AdkvfcsKyfcif!$ef@xH
wdkif=um;olrsm;tm; zrf;qD;/ Narinjara News /2004 ckESpf/ =o*kwfv (9)&uf?
132
}uH@zGH@tzGJ@u ausmif;&HykHaiGudk tvGJokH;pm;vkyf/ &kd;r-3/ 2007 ckESpf Zlv_difv 6 &uf?
133
&kH;aqmuf&ef aiGodef;(50)udk acsmuf}uH@zGH@pnf;&kH;a&;rSL;ESifhtzGJ@ udk,fusKd;okH;/ 'Drdku&uf
wpfjrefrmhtoH/ 24 atmufwdkbm 2006?
134
Crime Against Humanity: Dirty Politics on the Hands of the Burmese Junta. Banya
Hongsar. 18 June 2004.
135
EdkifiHwumtzGJ@tpnf;rsm;udk vdrfnmvSnfhjzm;&ef rGefjynfe,f/ rk'kH+rdK@e,fwGif oifwef;
ay;/ Voice of Burma /2003 ckESpf rwfv 20 &uf?)

89
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

136
jynfaxmifpk+uH@ckdifa&;ESifhzGH@+zdK;a&;toif; ESpfywfvnfoifvkH; u|wftpnf;ta0; (2007)
wGif ajym=um;cJhaom AdkvfcsKyfrSL;=uD;oef;a&$rdef@cGef;rS aumufE_wfcsuf/ jrefrmhtvif;owif;
pm/ 2007 ckESpf Edk0ifbmv 17 &uf?
137
jynfcdkif+zdK;toif;. 2003 ckESpf/ 'DZifbmv 31 &uf ae@pGJyg awmifOuUvmypDrHcsufrS
aumufEkwfcsuf?
138
etzu tzGJ@csKyf+zdKcGJa&; enf;AsL[mopfrsm;csrSwf/ 'Drdku&ufwpfjrefrmtoH/ 2005 ckESpf
{+yDv 20 &uf?
139
jrefrmEdkifiHqdkif&m ukvor*~vl@tcGifh ta&;txl;udk,fpm;vS,f rpPwmyDnJ&dk;. tpD&ifcH
pm/2007 ckESpf 'DZifbmv 18 &uf?)
140
etzowif;pm&Sif;vif;yGJ (7 §2006)/ 2006 ckESpf Edk0ifbmv 2 &uf/ jrefrmhtvif;o
wif;pm?
141
tifef'D'D jynfwGif;owif;?
142
pGrf;tm;&Sifrsm; jynfolwdk@udk apmifh=unhfr_&yfqdkif;/ acwf+ydKif*sme,f/ 2007 ckESpf 'DZifbm
v 11 &uf?
143
pGrf;tm;&Sifrsm; jynfolwdk@udk apmifh=unhfr_&yfqdkif;/ acwf+ydKif*sme,f/ 2007 ckESpf 'DZifbm
v 11 &uf?
144
The Union Solidarity and Development Association. David Steinberg. Burma Debate.
Vol.4, No.1. Jan-Feb. 1997. Quote from Gen. Than Shwe, 1996.
145
Exposing the Real USDA. NCGUB Information Unit. NCGUB.
146
The USDA Factor: The Thuggish Civilian Wing of the Military Junta Must not Be
Overlooked During Burma’s Political Transition. Min Zin. The Irrawaddy Vol.11, No.6.
July 2003.
147
jzL;+rdK@e,fvkH;u|wf jynfol@ppfoifwef;ay;/ rZdÆrowif;/ 2005 ckESpf rwfv 13 &uf?
148
jynfy&efumuG,f&ef wEdkifiHvkH;twkdif;twmeJ@ etzppfAdkvfcsKyfawGu oifwef;ay;/
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2003 ckESpf Zlv_difv 24 &uf?
149
tifef'D'D jynfwGif;owif;/26-3-2007?
150
jynfy&efumuG,f&ef wEdkifiHvkH; twkdif;twmeJ@ etzppfAdkvfcsKyfawGu oifwef;ay;/
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2003 ckESpf Zlv_difv 24 &uf?
151
jynfy&efumuG,f&ef 0efxrf;rsm;tm; ppfoifwef;ay;/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2003
ckESpf atmufwdkbm 13 &uf?
152
Police deliver military training to civilians. Democractic Voice of Burma. 30 October
2007.
153
Mon State PDC Ordered Chaungzon USDA to Form USDA Battalion in Town.
Burma News International. 15 October 2004.

90
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

154
tifef'D'D jynfwGif;owif;/ 21-3-2007?
155
Recruiting Civilians in Village Communities to Attend Short-Term Basic Military
Training. Independent Mon News Agency. 18 June 2003.
156
SPDC trains over 200 Chin people. Khonumthung News. 12 September 2006.
157
&Gmomrsm; ppfoifwef;wuf&ef tm%mydkifrsm;u trdef@xkwf/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/
2007 ckESpf arv 7 &uf?
158
jynfy&efumuG,f&ef wEkdifiHvkH;twdkif;twmESifh etzppfAdkvfcsKyfawGu oifwef;ay;/
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2003 ckESpf Zlv_difv 24 &uf?
159
jzL;+rdK@e,fvkH;u|wf jynfol@ppfoifwef;ay;/ rZdÆrowif;/ 2005 ckESpf rwfv 13 &uf?
160
&cdkifjynfe,fY t&HwyfzGJ@tm; jynfol@ppfESifh rD;owfrsm;jzifh zGJ@pnf;rnf[kqdk/ ed&OP&m
owif;/ 2006 ckESpf =o*kwf v 12 &uf?
161
&ckdifurf;vGefwGif; etzu ppfpcef;rsm;wdk;csJ@/ Mizzima News/ 2005 ckESpf pufwifbm
v 8 &uf?
162
Burmese Army forms people’s militias in border area. Narinjara News. 14 February
2007.
163
Two Militia Trainings Held in Maungdaw inquire. Narinjara News. 30 October 2007.
164
The Game Plan of the Nazi Generals in Burma. Weekly Inside News Commentary
No. 227. NDD. 9 December 2005.
165
}uH@zGH@tzGJ@axmufvSrf;a&;wm0efyg xrf;aqmif/ acwf+ydKif*sme,f/ 2006 ckESpf 'DZifbm 29
&uf?
166
Crime Against Humanity: Dirty Politics on Hands of Burmese Junta. Banya Hongsar.
18 June 2003. Monland.
167
USDA: Act Locally and Lie Globally. Banya Hongsar. KAO WAO News No. 30.
November 1-13, 2002.
168
Moles on Moles: Burma USDA Warns Members against News Leak. Democratic
Voice of Burma. 29 June 2005.
169
jynfyrD'D,mawGudk etzu tD;enf;eJ@ wdkufrnf/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2006 ckESpf
arv 4 &uf?
170
jrefrmhtvif;owif;pm/ 2006 ckESpf atmufwdkbmv 24 &uf?
171
Burma USDA members to be given military intelligence courses. Democratic Voice of
Burma. 13 September 2006.
172
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf arv?
173
USDA: Act Locally and Lie Globally. Banya Hongsar. KAO WAO News No. 30.
November 1-13, 2002.
174
Confidential News of the USDA. Inside Source. NDD. 15 January 2005.

91
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

175
ausmif;om;acgif;aqmifrsm;udk w&m;pGJ&ef tezu tcsuftvuf&SmazG/ 'Drdku&ufwpf
jrefrmhtoH/ 2006 ckESpf atmufwdkbmv 19 &uf?
176
tifef'D'D tifwmAsL;/ 2006 ckESpf arv?
177
Inside Source. NDD. 1 May 2006.
178
udkoufEdkifOD;tr_tm; +rdK@awmfowif;pmrSm vdrfvnfIazmfjy/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/
2006 ckESpf rwfv 23 &uf?
179
jynfwGif;owif;oHk;oyfcsuf-trSwfpOf (292)/ tifef'D'D/ 2007 ckESpf {+yDv 28 &uf?
tm%mydkifrsm;. 0kdif;0ef;&kdufESufjcif;cH&olwOD;tygt0if &Gmom; 6 OD; w&m;pGJqdkjcif;cH&/
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/2007 ckESpf {+yDv 27 &uf?
180
jrefrmhtvif;owif;pm/ 2007 ckESpf {+yDv 23 &uf?
181
ajrmufOuUvmy &,u&kH;Y zrf;qD;cHxm;&pOf vlwOD; aoqkH;r_jzpf/ {&m0wDtifwmeuf
r*~Zif;/ 2007 ckESpf rwfv 19 &uf?
182
t&yfom;wpfOD; aoqkH;r_Y oufaoxGufqdkrnfholudk }uH@zGH@rsm;u vdkufvHzrf;qD;/
'Drdku&ufwpfjrefrmtoH/ 2007 ckESpf rwfv 21 &uf?
183
=unfhjrifwdkifpcef;rSL; vuf&JZuf&J ESdyfpuf!Sif;yef;/ 'Drdku&ufwpfjrefrmtoH/ 2006 ckESpf
ZGefv 13 &uf?
184
etz au|;arG;xm;wJh pGrf;tm;&Sifrsm; vlxkudk vuf&JZuf&JtEdkifusifh/ 'Drdku&ufwpf
jrefrmhtoH/ 2007 ckESpf {+yDv 6 &uf?
185
Rangoon Sanchaung NLD Youth Attacked by Junta Thugs. Democratic Voice of
Burma. 21 August 2005.
186
Burmese Local Authority on Trial in Rangoon Hlain Thaya. Democratic Voice of
Burma. 30 August 2005.)
187
oHvufoD;jzihf txdk;cH&onfh vGwfawmfudk,fpm;vS,fwpfOD;. tr_udkqufvufppfaq;/
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf =o*kwfv 14 &uf?
188
jynf+rdK@wGif wuUodkvfausmif;om;wpfOD; }uH@zGH@tzGJ@wcsKd@. &dkufESufcH&/ 'Drdku&ufwpf
jrefrmhtoH/ 2004 ckESpf pufwifbm 1 &uf?
189
Prome University Students Beaten Up By Free-Range Thugs. Democratic Voice of
Burma. 15 March 2004.
190
Burma Arakan Muslin Student Killed by ‘Unknown’ Thugs. Democratic Voice of
Burma. 4 September 2005.
191
Car Victim Told to Drop Charge Against Burma Junta Official. Democratic Voice of
Burma. 17 July 2004.
192
}uH@zGH@tzGJ@.0dkif;0ef;&dkufESufr_a=umifh rE Wav;rS vli,fwOD; aq;&kHa&muf/ 'Drdku&ufwpf
jrefrmhtoH/ 2007 ckESpf {+yDv 12 &uf?

92
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

193
“New” Strategies Dreamt Up by the Burma Junta to Destroy the NLD. Democratic
Voice of Burma. 22 June 2005.
194
Human Rights Year Book 2001-2002: Burma. NCGUB.
195
USDA Sets Village on Fire and Kidnap 32 Muslim Students in Burma. Muslim
Information Center of Burma. News Story 097. February 4, 2003.
196
Hindu Temple Burnt Down in Central Burma by Junta Thugs. Democratic Voice of
Burma. 2 July 2005.
197
jrefrmEdkifiHqdkif&m ukvor*~vl@tcGifhta&;txl;udk,fpm;vS,f rpPwmyDnJ&dk;. tpD&ifcH
pm/2007 ckESpf 'DZifbm 18 &uf?
198
jrefrmEdkifiHqdkif&m ukvor*~vl@tcGifhta&;txl;udk,fpm;vS,f rpPwmyDnJ&dk;. tpD&ifcH
pm/2007 ckESpf 'DZifbm 18 &uf?
199
jrefrmEdkifiHvkH;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJ@}uD;. a=ujimcsuf/ 1369 ckESpf 0gacgifvjynfh
ausmf 12 &uf (9-9-2007) we*FaEGae@/ pmtrSwf (1§2007)?
200
jrefrmEdkifiHvkH;qdkif&m oHCmhwyfaygif;pktzGJ@}uD;. a=ujimcsuf/ 1369 ckESpf 0gacgifvjynfh
ausmf 12 &uf (9-9-2007) we*FaEGae@/ pmtrSwf (1§ 2007)?
201
oydwf+zdKcGif;&ef ppfwyfvkH;0rokH;a&;/ pGrf;tm;&Sif }uH@zGwfrsm;omokH;a&;/ 'Drdku&ufwpf
jrefrmhtoH/ 2007 ckESpf pufwifbmv 10 &uf?
202
tifef'D'D jynfwGif;owif;?
203
Irrawaddy. 24.8.2007.
204
etzowif;pm&Sif;vif;yGJ (2§2007)/ jrefrmhtvif;owif;pm/ 2007 ckESpf 'DZifbmv 4
&uf?
205
jrefrmEdkifiHqdkif&m ukvor*~ vl@tcGifhta&; txl;udk,fpm;vS,f rpPwmyDnJ&dk;.tpD&if
cHpm/2007 ckESpf 'DZifbm 18 &uf?)
206
etzowif;pm&Sif;vif;yGJ (2§2007)/ jrefrmhtvif;/ 2007 ckESpf 'DZifbmv 4 &uf?
207
aiG=um,Hq&mawmf ausmif;wdkufudk jyefvnfa&muf&Sd owif;okH;ae/ 'Drdku&ufwpf
jrefrmhtoH/ 2007 ckESpf 'DZifbm 17 &uf?
208
*sDwDtkdifwGif zrf;qD;xm;onfh oHCmawmfrsm;udk &dkufESufcJhonfh pGrf;tm;&Sifpm&if;/
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf atmufwdkbmv 7 &uf?
209
The Story About Poe Suu. Burma Update By PDC/NCUB. 29 November 2007.
210
atmif"rRygv bkef;}uD;ausmif;udk }uH@zGwfESifh r,u pD;eif; bkef;awmf}uDwpfyg;udk zrf;qD;/
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf Edk0ifbm 16 &uf?
211
r*~ifausmif;wdkufydwf&jcif;ta=umif; &JcsKyfajym=um;csufrrSef/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/
2007 ckESpf 'DZifbm 13 &uf?

93
jynf c d k i f ò zd ; od k Œ r[k w f ppf t m%m&S i f p epf . a'guf w d k i f r sm;

212
}uH@zGH@ESifhpGrf;tm;&SiftzGJ@rsm; jynfolESifhyl;aygif;&ef ausmif;om;rsm;wdkufwGef;/ acwf+ydKif
*sme,f/ 2007 ckESpf =o*kwf 27 &uf?
213
}uH@zGH@ESifhpGrf; tm;&SiftzGJ@rsm; jynfolESifhyl;aygif;&ef ausmif;om;rsm;wdkufwGef;/ acwf+ydKif
*sme,f/ 2007 ckESpf =o*kwf 27 &uf?
214
etzu }uH@zGH@udk olaumif;jyKae+yD/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf atmufwdkbm
v 16 &uf?
215
qENjyjynfolrsm;udk t=urf;zufcJhwJh pGrf;tm;&Sifrsm;udk &efukefpnfyifrSm tvkyfcef@ae/
'Drdku&ufwpfjrefrmtoH/ 2007 ckESpf atmufwdkbm 19 &uf?
216
qENjyoHCmawmfrsm;udk &dkufESuf&mwGif yg0ifcJhonf }uH@cdkifa&;rsm;udk ol&Jaumif;qkay;
tyf/ 'Drdku&ufwpfjrefrmtoH/ 2007 ckESpf atmufwdkbmv 20 &uf?
217
oHCmawmfrsm;udk apmfum;olrsm;tm; vlr_xl;c|efqkay;/ acwf+ydKif*sme,f/ 2008 ckESpf?
218
'Drdkua&pDa&; qufvuf}udK;yrf;rnf[k EdkifiHa&;tusOf;om;a[mif;rsm;ajym/ {&m0wD/
2007 ckESpf Zefe0g&Dv 4 &uf?
219
atmifvHY a':pkarG;ae@usif;yaom tzGJ@csKyf0ifrsm;udk }uH@zHG@u av;cGESifhypf/ 'Drdku&uf
wpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf ZGefv 19 &uf?
220
bk&m;ay:wufolrsm;udk wm;qD;&ef }uH@zGH@u tESdyforrsm;udk qifhac:/ acwf+ydKif*sme,f/
2007 ckESpf Zlvdkifv 12 &uf?
221
t*F gae@0wfjyKqkawmif;olrsm;udk }uH@zGH@tzGJ@0if 300 ausmfu aESmuf,Suf/ {&m0wDo
wif;/ 2007 ckESpf Zefe0g&Dv 16 &uf?
a&$wd*kHbk&m;wuf qkawmif;olrsm; t=urf;zuf&kdufESufcH&/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007
ckESpf Zefe0g&Dv 16 &uf?
222
a':pkvGwfajrmufa&; qkawmif;olrsm;udk wefjyefpkawmif;onfh vlwpku aESmuf,Suf/
acwf+ydKif*sme,f/ 2007 ckESpf arv 25 &uf?
223
0wfjyKqkawmif;olrsm; aESmuf,SufcH&/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2007 ckESpf arv 28
&uf?
224
Burma Human Rights Yearbook. Human Rights Documentation Unit. NCGUB.
1996.
225
The Second Premilinary Report of the Ad hoc Commission on Depayin
Massacre(Burma). The Ad hoc commission on Depayin Massacre (Burma). May 2003.
p.20.
226
'DyJ,if;vkyf}uHr_ ta&;,laqmif &Gufa&;aumfr&Sif/ 'kwd,t}udrf y%mrtpD&ifcHpm/
2003 ckESpf/ 'DZifbmv/ pm 13-14?

94
'Drdkua&pDESifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;tiftm;p
m;pkk

227
rif;vS+rdK@e,f tifeft,fvf'DtzGJ@csKyf ykHrSeftpnf;ta0; vkyfydkifcGifhydwf/ a':atmifqef;
pk=unf }udKqdkol0efxrf; tvkyfjzKwfcH&/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2003 ckESpf arv 7 &uf?
228
OD;at;omatmif. &ckdifc&D;pOfrSm axmufcHolawGudk &mxl;rS xkwfypf/ 'Drdku&ufwpf
jrefrmhtoH/ 2003 ckESpf Zefe0g&Dv 7 &uf?
229
a':atmifqef;pk=unfESifhtzGJ@ uav;+rdK@uae qufvufxGufcGmvmcJh&m *ef@a*g+rdK@odk@
jyefvnfa&muf&Sd/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2003 ckESpf {+yDv 10 &uf?
230
a':atmifqef;pk=unfESifhtzGJ@ csif;jynfe,fygwDpnf;&kH;a&;c&D; pwifxGufcGm/ &efukef
AdkvfcsKyf}uD;rsm;.vufatmufcH a'oqdkif&mtm%mydkifrsm;. aESmuf,Sufjcif;cH&/ vGwv f yf
aomtm&StoH/ 2003 ckESpf {+yDv 3 &uf?
231
'DyJ,if;vkyf}uHr_ ta&;,laqmif&Gufa&;aumfr&Sif/ 'kwd,}udrfy%mrtpD&ifcHpm/ 2003
ckESpf/ 'DZifbmv/ pm 22-27?
232
rkH&GmwGif aESmuf,Suf&ef apmifhaewJh }uH@zGH@vli,ftm;vkH;u a':atmifqef;pk=unfudk
vuftkyfcsDuefawmh/ RFA /2003 ckESpf arv 29 &uf?
233
'DyJ,if;vkyf}uHr_ ta&;,l aqmif&Gufa&;aumfr&Sif/ 'kwd,t}udrf y%mrtpD&ifcHpm/
2003 ckESpf/ 'DZifbmv/ pm 22-27?
234
ucsifjynfe,fc&D;pOfrSm aESmuf,SufwJh tiftm; 300 &Sd }uH@zGH@tzGJ@0ifawG[m wzJG@wnf;
jzpf/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/ 2003 ckESpf arv 21 &uf?
235
'DyJ,if;vkyf}uHr_ ta&;,laqmif&Gufa&;aumfr&Sif/ 'kwd,t}udrf y%mrtpD&ifcHpm/ 2003
ckESpf/ 'DZifbmv/ pm 22-27?
236
rwW&mtzGJ@csKyf0ifrsm;udk 0dkif;0ef;&kdufESuf&ef }uH@zGH@tzGJ@0ifrsm;}uHpnf/ 'Drdku&ufwpfjrefrmh
toH/ 2007 ckESpf {+yDv 30 &uf?
237
trsKd;om;'Drdk ua&pDtzGJ@csKyf ajyma&;qdkcGifh&Sdol OD;vGif. ajymqdkcsufrsm;ESifh
a':atmifqef;pk=unf. 2002 'DZifbm(31) &ufae@ owif;pm&Sif;vif;yGJrsm;t&?
238
a':pkc&D;pOf armfawmf,OftultnDay;cJhol vdkifpiftydwfcH&/ 'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH/
2003 ckESpf Zefe0g&Dv 1 &uf?
239
The Second Preliminary Report of the Ad hoc Commission on Depayin Massacre
(Burma). The Ad hoc Commission on Depayin Massacre (Burma). May 2003. p.144.
240
'DyJ,if;vkyf}uHr_ ta&;,laqmif&Gufa&;aumfr&Sif/ 'kwd,t}udrf y%mrtpD&ifcHpm/ 2003
ckESpf arv?
241
Voice of Burma. Issue No. 607 MAY 27, 2007.
242
The Second Preliminary Report of the Ad hoc Commission on Depayin Massacre
(Burma). The Ad hoc Commission on Depayin Massacre (Burma). May 2003. p.197.

95
243
The Game Plan of the Nazi Generals in Burma. Weekly Inside News Commentary
No. 227. NDD. 9 December 2005.
244
USDA is Ready to Be a Legal Political party. Independent Mon News Agency. 6
October 2003.
245
Crime Aganist Humanity: Dirty Politics on the Hands of Burmese Junta. Banya
Hongsar. 18 June 2003. Monland.
246
The USDA Factor: The Thuggish Civilian WIng of the Military Junta Must Not Be
Overlooked During Burma’s Political Transition. Min Zin. The Irrawaddy Vol.11, No.6.
July 2003.
247
The Game Plan of the Nazi Generals in Burma. Weekly Inside News Commentary
No. 227. NDD. 9 December 2005.
248
The USDA Factor: The Thuggish Civilian WIng of the Military Junta Must Not Be
Overlooked During Burma’s Political Transition. Min Zin. The Irrawaddy Vol.11, No.6.
July 2003.
249
Mobilization of the Masses: How Much of a Threat is the USDA? L. Hancock. Burma
Issues. 2003.
250
Letter to Japan Foreign Minister Koumura. Human Rights Watch. 15 January 2008.
251
USDA Members Attend Cuban Solidarity Meeting. Mizzima News. 25 January 2006.
252
UN Officials Concerned by USDA Briefing. Clive Parker. The Irrawaddy. 10 October
2005.
253
NLD Expresses Dismay over ASEAN Envoy’s Burma Visit. Democratic Voice of
Burma. 25 March 2006.
254
anmifESpfyifnDvmcHudk azazmf0g&D 17 &ufrSm jyefpr,fvdk@ etza=ujim/ 'Drdku&ufwpf
jrefrmhtoH/ 2005 ckESpf Zefe0g&Dv 12 &uf?
255
Interim Report Card: July 2004-February 2005. Altsean Burma. March 2005.
256
SPDC Picked USDA Members to Represent Arakan State at the National Convention.
Narinjara News. 11 February 2003.
257
USDA Members Attend the National Convention. Democratic Voice of Burma. 10
May 2004.
258
Money for National Convention Delegates Families. Democratic Voice of Burma. 17
June 2004.
259
Compulsory Collections for Convention Families. Democratic Voice of Burma. 4 June
2004.
260
The Game Plan of the Nazi Generals in Burma. Weekly Inside News Commentary
No. 227. NDD. 9 December 2005.

-------------------------------------------

Вам также может понравиться