BA!K!HCKOrA nO!

YOCTPBA

• r

.

lLBXOBA UPOmJlOCT, CA,lI,AmJLOCT HBJ AY'lU(OCT

. . .

.

. EYrA.PCKA HEIIPABAA

--.~--

Ilcmo] U_.I""·U. emlw?)lcL!ficI{'U U aO.lU'.ffU!fI(U 1I.l1a1U,11. "'l!jlt C!I uO(,ReMlIU 1tC1lW'lllO.KC numa'l6!1'

I.

nPEBOA C P3'c~or

H3AAH,E AKA4EICKOr nEBAl{~Or 4PYIHTBA 1l0BHIHl".

BEOITP AlI.. .

lUTAMUAPIIJA nETPAo re. TAHAC~OBlinA~ fW ..\E.UfJC~E Q£CME. 1891.

,

f·

Digitized byC;;?ogle

•

--

. '

:

. ' .

'])R 37. .» ~61 ItCfI

I"

J

I

J ,

I , !

,

I

... ,

'. G l .:

Di;ilized by oog e I

I

I , --, J • I [' '-J

. ? .' .

rOROpHTH 0 0YAyIiHOCTH OaJlKaHCItHX Apmaoa, a HMajyha ua yMy npeOp'FJLHBOCT .nOJIHTllKe, II paao je H aexoryhe: HDaK sa. TO, Bepyjyliu, Aa je Ilpoxacao IIpH30ao PYCHjy )l;a oy)l;e OCJlOOO)l;HJIau; je,1.l;HOOepHIIX joj HapoAa 0)1; Ty~HHcKora japMa, pew.uAu CoMO ce H3,1.1;aTH oay 6pOIIlHPY, nOCBeTHBIIIH je nHTalLHMa 0 oYAyhHOCl'H 6aJIItaHCltHX ,1.I;pzaoa H napoae, II;apHrpa)l;a H ,ZI;ap)(aHeJIa, H yje)(HO IIOR83aTH 6YZ8PCHY Heap8e()y.

Haay paroaa, Koje je BO.lHJl80 Pycaja npOTltBy Typ-' cse, noQHlLyLH 0)( napa ITCTpa I. OliO je saaaraa npno, )(a nonpaaa craae npaBOC.llaBHHX aapoxa OaJIKaHCItOra noayocrpsa H MaJle ASHje B sa THIl, )l;a HX OCJIOOO)(H 0,lJ; HYxaHe .. aaCKora japaa 3axBaI>yjyhH PYCHjR H aesariopaaseaoae u;apy lbeHOH HHKOJIH I, I'pn •• Jezaae H Cp6H IIIyMa,lJ;HHI\H noCJIC qHTRBOra aaaa jYH.8'l.XUX oeA8 H 'tuT8eux aOTOK8 apoAU'8eHe Xp6U all ceojy cA060oy, npaaBaTH cy je)(peBCKHM TpaKTaToM 1829 roaane sa He3/leUCH.e 0)( Ilopre, Taaa je 6HJIa npaaaara HooaBHCHOCT MO..l)l;&OOKe H BJIaIIIlte, Y RojuMa aapoa, [emonepan C HaHa, H YBeK npajareacaa paonoaoseen, y CBHMa paToBHMa HalllHM C TYPCKOIl, nOQlIlbyliH 0,lJ; 1739 rO)(BHe H aa TUM Y 1768, 1787, 1811, 1828-29, 1853-54 H Y 1877-78 ros; yueR je amao ynopezo C PYCHjOM, erasJbajyhH joj aa pacnoJlomelLe CBOjy BOjCKy H H3.11amyhH CBOjy SeMJbY HenpHjaTeJLCROM HaII~r H pasopersy.

rO,lJ;HHe 1878 Pycaja, nOCJIe xpaaae 60p6e C TypC~OIl, USBpIIIH~a je na nOCJleTKY H OCJIooo~elbe 6yrapcsora aapoaa, xoju Je y epeM.e 'l.6CTUX YCT8H8H8 rpHa U Cp6a uporue Typaxa, X8XO y ap0UtAUM 8eK061MC8, T8KO u y C80aH>e.M, 6uo !/ll6X p8enooyman IlpeM& 60p6u, xojy

\

t

Digitized by Google

2

cy 168Z068 jeoH06epua opalia 600llA8 38 CAOOOOy U C TOZa it Ot(UMa TypaKa 3aOooujao uoeepetee, HOjUM cy CO oy- 28PCKO 60~e na UOCAeTI\Y U KOpUCTUAe H.a WTOTY T'pn« u Cp6a.

,1I;ocTa npacrpacao H jezpocrpano ,l(pmalLe npeaa OCJI060~elLy Byrapa, npOH3BeJIO je nepacnoxoaeeu,e I'paa, Cp6a H PYMYHa H 6HJlO je rOTOBO I'JIaBHH yapoK aa H3- HeRY CaH-CTetl>8.HCKOra yroBopa aa 6epJlHHCKOM soarpecy, aa KOjH cy ce jaBHJIH npeCTaBHHL(H aanarepecoaaaax zp.mana: rpqKe,CpoHje H Pyxyunje, aa ce jeaponcscee apeonary .3t8JIe npOTHB Pycuje.

Cpeha je H sa Pycnjy H aa nanty jezaoeepay 6paliy, Koja crpaaa, T. j I'pse a Cp6e, lIITO ee GyrapoMaHHja, Koja Hac je 3aBa,l(HJIa, HaMHJlOcp,l(HO pa36HJIa 0 ca,l(alLe crarse ; CBeTJIOCT H HCTHRa 03apHJlH . cy (npeM,I(a HHe nornyuo] 6yrapcKH MpaK H HeHCTHHY, H 6YI'apCKH uapoz, KOjH CMO MH ,a:o csopa CMaTpaJIH sa MyqeHHKa, rrosaaao je ,l(a je OH caM MYllUT6A» U Heupuj8oTeA» ceoje jeoHOll'pH8 opafie - I'pn« u C'pd8o, KojU :J/CU6e y ByzapcKoj u HCTO.tH.f)j Py.lfe.fuju.

Y oyo!}lie ce 6uwe He MO.)f(·b HtL 3aMUCAtlTU 6~PT PYCKO aOAUTUKe y 'fCopUCT Byzap8o, 8 H8 WTeTY rpK8 U Cp1a •. OBO cy,l(06po caauaxe JIYKaBe, JIam.;'bHBe H KOpHCTO.l>YOH8e Bo~e 6yrapcKe, KOjl1 cy ce OTprJlH '0,1( Pyerje H KOjH HHCJle ca,l( ,l(a JIa-'KOM H HenpaB,I{OM, a OCO(iHTO jaBHHM HenpHjaTeJbCTBOM npexa PYCHjH 3a)(06njy aa CBOjy CTpaHY AyCTPHjy H a.eae caseaauae, H npeao JbHX )(a ,l(06Hjy. ORO, mTO HM Huje HCnaJIO sa pYKOM,I(a )(OOHjy 0,1( Pycaje. HeaplIj8oTeA»CKO Op.JlCII16e ()yzapcKe 6.18.0e apeun Py euju, oceAL OIlUZAeOHO U(.TeTe !.L paaOpe168" nUULT8. opyzo 00 08uaC nuje 6oapwt'e.w oy:apCKOMe Hapooy, a !I oyoyfie ooapuHelie jow lope lU~06e. .

CJ[060,l(HHM Kpa.'beBHHaMa: rpuso], PYMYHCKOj II cpn CKOj OCTaJIO je caxo ,l(a ce OpHHy 0 CHOjOj opaliH, Roja ce naaaae nox Ty~UHCKHM HrOM, H ,l(a HX rrpunpevajy sa

6y)(yhe yje,l(HILeILe ca COOOM. •

I

\.

(

,

Digitized byGoogl~

,

'I. I ,

[

J

. .

[:

ITpKcTpaCHOCT, KO,iy CMO Mn nOKa.3a.1(K npeaa oyrapCKOKe aapoay Y paTy 1877-78 1'0,ll;UHC, oUJla je UlTel'H8. He oaxo no onnrry CTBap, Beh H no eaae Byrape. I'psxa H CpoHja, Koje cy oz uaparpazcse ROH4>epeHUHje 18.'7'6 ro AKHe nparnze HaupTfI y ROPBCT Byrapa, ()exy 1'01'080 ca CBHM HeYTpa.IHe y noeaem.ea paTy Pycaje C TYPCKOM. Me~y THM, ,lI;a cy OHe crynaxe y paT y BCTO speae ea PYCUjOH rrpOl'HBy Typcse, paT on CC CBPUIHO (jap sa 4 Mcccua pannje B H30erJIH 011 ce 3HaTHK ry('jHl~H II y .1>YAHMa B y HOOUy. eaMa aKUHjaPp"'YHuje rrpoTHBy TypCKe, y speae oncaae Ilaenae, ,l;eCHJl8.· ce nocre ,lI;OCTa AYrora nperoaaparsa H aesojax 06eliaILa name ,lI;Rn.loMauje PyHyHKjU, He rosopeha 0 neJlHHH rseae reparopuje, qKjy CKO HcnpKKOCHoneHOCT rapaHTORlUK nojaox KOHBeHI~njoM ArrpKJl3 1877 rOAIIHe.

Henoseperse npeaa PYCHjH, uoje je y noc·.'1c~lbe' npexe rrOHHltJIO Me!)y UaJlKaHCKKM napoxnaa, rrocejara cy HC caxo aama 3ana~RII HC'npHjaTaJbH, neh U MU ca.lLlt., YapoR, lIlTO cy HCTOqHa Hamil. 6paha mmenH,JIII cnojy Ha,ll;y na PYCHjy, OUO je He TOJIHKO HCTOQHa ROjH3t 1853 - 56 roaaae, Roja je npHHy,lI;IIJIa PYCIfjy ,lI;a yqUHII sese yCT)rrrKe, ROJIIIIW Hna ,l;HrrJlOHaTCItKx rrorpeuraaa, noje cy O,ll; 1860 I'O~~HC jeaaa aa ,lI;PyroM C.lIC,lI;08aJIC 33 QUTaBIlX ~na.l.eCeT rO,ll;HHa. IIocJIe paTa 185~-56 rO~IIHe, IWjll ce HHje ,lI;o()Vo CBpmuo, pycsa ny6~uKa, noz yrlfI\ajeM JlaiKHe JIn6epa~H~ II CJlaBeHO- 4>HJICKe mraxne, rrpeueaa je cne caoje caxnamje aa CJJaBCHe, oc06H1'0 na Byrape, 0 ltojHMa ,lI;0 rora ,1;0080 Ha.lO K~)l'O,ll; ~a je llyO. 1858 roaune, y MocKBlI, OTBOPCH je C.!IoneHCItH ,lI;OOPOTBOPHH 1t0HUTCT, C 0J\eJbnHM3 CBOjH)I y Ilerporpaay, a 380 TUM Y KujeBy U Oaeca. CJlaB(,HCltH KOMlfTeTK )lOCKOBCR.R H nerporpaacna, KOju cy rrpOMeHRJIH HMe ~876 roaaae H Ha3BaJIH CC CJlaBeHCR.a zpyneraa, yje;J.HO C oyrapcKIlM "H8cTojaT8.bCT60.lt" y OAeCK, r01'OBO cy cne esoje CIIJIe yrroTpe6K.1IR aa 1I0,JJ;u3alLe 6yra.pCltora aapoaa. MHorH cy 6yrapCItH HJIa,JJ;HhH OTHIILIH y PYCKjy ,lI;a ce aacnarajy 110 rHMHa3K-

1-

J

Digitized by Google

•

I' ,

j&Ha, CellBRapHjaM& R YHHBepCHTeTHMa Ha paqyH C.lOBeHCRRX ROHRTeTa, MHHHCTapCTBa HapOAHe npocsere, MRHHCTapCTBa cnOJLHHX nOCJIOBa .R CB. CHROAa. Y HHROJIajeBY OTBOpea je UCK""Y'lU60 sa Byrape jYZRO-CJIOBeHCRH naHCHOH

(r. MRlLROBa Byrapaaa). MJIaAR Mafl.6()oncKu Csoeeuu; zeJL- # HH o6pasoBalLa, O)l,Jla3R.1IR oy TaRo~ep Y PYCHjy Aa ce

yqe Y BHDIRII PYCRHM YQe6HRM 3aBOAHMa U atJU1TO je y , TO 8peA1S 6U.A.O Kopucno ua()a8aTU ce6e 38 nyzapuna, Roje

cy .D;OCTa B3AamHO MaTepHjaJIHO nomoxarara r. r. A. H. KOmeJLeB, H. C. ARcaKoB, H. M. KaTKoB, II 'B. <1>. Caxa-

pHH R HeRH MOCROBCRH rprosna mneRYJlaHTR, ROj H II AaH )(alhll nS)(paBCTByjy·, TO cyMaJie)(OHCRR CJIOBeHII IIMa.lR AOCTa n06YAa Aa ce BSAajy aa Byrape. Tauo ce CTBapaJI:l oyrapcsa HHTe.lHreH~Hja, Koja Huje HU Y WTa eep08U8, xoja

ce C8!1()a AefJO ua6A8'lu..t.a, u.uaZ8Aa, .7RaJlHJIa CBHMa II CBa-

ROlle lIa nparennsaaaa.a H yrlLeTaBaEba, Roja Tpnu oyrapCRII lIapo~ He TOJlHItO 0)( Typasa ROJlHRO OA J»Ra a

y ReROJlHKO II 0)( Cpoa, Roja je H3MaMHJIa 0)( npHBaTRHX

I ·J1Hna xaoro cpeerasa II I!P~BAaJI 1 npezaaaa Byrapa y Ra-

I ~ . _ _

! TOJlHq~y R npoTecTaHcRY Bepy. Ocex Byrapa, ROjH cy ce

BacriBT&JIH y PYCHjH, Byrapa cy ynehaJIH CBOjy HHTeJIHreHnRjy II 6yrapcRHM BacnHTaHHnHMa e_BrJIeQRo-aMepHKaHCRe P06epToBe aoaeraje y Ilaparpaxy, H3 Roje je )(0 1890

rOA· _ 113HWJlO same 0)( ~O_O Byrapa, BeJiRHoM nporeeraaara, 1

ByzapcKoj A801CU 8ep06aAU cy y Pycuju C6U, aO'leaUl.U

o() 6J1WUX HaY'lenUX ""!J()U, ua ()o onux KOjU Htley HUWTa -

Y'lUAU. MOCKOBCKH MHTpOnOJIRT <l>BJJapeT, KOjB je jaso yBa.1K&BaO 3H&MeHHTOra TpY)(OeHHK& npsaeaor Bt'J1HKOr notiop

RRIta n0607KHOCTH BaCHOHCKora narpajapxa Tpnropnja VI,

6.0 je Y cTalLY )(a npoxeaa csoje MHm.'belbe 0 npBOCBeTRTUY - HHPOTBOP1ty, nomro je nosepoaao peQHMa caxo SBaRe 6yrapcKc )(enYTanHje, soja ce cacrojaaa 0)( "'HJlBnOnO.LCKOr sane - ROH3YJla Byrapaaa - I'eposa R )(Ba uyrapcsa aerouajanra : Illonoaa H I'eoprnjeea, Y .II.Ba pceoepaTa • O~HOCHO CTalLa npaaocaaaae npaae aa RCTORY",

Digitized by Google

t

I

,

5

MHTpOnOJIHT <JlHJIapeT BeJlH )J;a y D;ap.rpa,](y, y ROHe I'pna )

- Hfrlajy nnure 0,]( 50 ~PRaBa, ILHX, T. j. "rpM HHa 1.500 no- I ..,-W'l"'1'_. ; I

pO,](tl~a (.lI;aue OROJlO 7.500 ,](yma) a Byrapa 60.000 ,](yma", L ,,"

IblajyftH TO aa YHY, MHTPOnO~HT <l>H.1lapeT ,n;pzao je

)(a Ilopra oam saro H mTHTH Byrape, R.1l0HeftH ce Hal

I CTpaHY sehaae, H qYAHO ce mTO ey 60.000 Byrapa A~ , caAa J1HmeH~ rrpasa oorocJlyzelba Ha je3HKY, aa ILHX pa-l , 3YM.1J,HBOM. Meljy THM no nocJleAlLoj CTaTHCTH~H J~apHrpaAa. I'psa HMa name OJJ; 280.0()0 JLYAH 0,]( ROjHX cy ,n;o 110.000

rpqltH no,](aHHD;H; a Byrapa C68za ueT xU.,b;Jna; InpOHeHJLRBH 6poj Byaapa y I~apHrpa,](y H OKOJIHHH CTHze,n;o 15.000*).;

,1(o~HHje je BeJIHRH HOCltOBCltH npBoCBeTHT6JL npasaao y ROJlHRO cy Byrapa CBOjOH HenpaB,](oH nOApHlIUR aerOBO ncsepeae H, KaAa Hy je no ApyrH nyT ,](Olli.1l& 6yrapcsa AenyTa~Hja, MHTpOnOJlUT <l>HJlapeT "rOTOBO je eaCBHM ftYTao". lliTO Byrapa H y ca,n;aH.e speae HHajy y

" PyCOjH ,n;OCTa JLYJJ;H, ROjH cy rOTOBH Aa Bepyjy ILHXOBHH 6ajltaMa CJlyZH npomaoroaarmsa pasrosop jeAHora Hamer

· apxanaempa C je'](HHM rpqltHM MHTpOnOJlHTOK. PYCKH apXHnaCTHp Ra3aO je OBOMe: ,](a cy I'pna RpBBB sa oyrapcIty illH3MY H Aa rpetia ,](a CRHHY aHaTeHY C Byrapa.. Ha OBO je rpusa jepa.px oaroeopao : nMu, rp~u, 8H.aMO Byza-pe

~.I. ,Ma •• to tjO..be xeao 8U: 500 zOdUHa MU CMo yapS8.h8.All Hlu .. ia, . OOP:HCSAU CMO UX Y apa80CAa8..bY U CattY8aAU HJuxoey HapOd'HOCT. eao CTe UX 8U ya6Au UOOC60jy aaULTUTY U 008eAU CTe

I UX 00 [epecu. nOO IiSPUZPSOCKUM aaTpujapX.M m.tje tjUAO ; ~"', ': "

I Syzspa "pOTeCT4HaTS S caOl! caMO y CA06ooHoj 6yzapcKoj .

U HCTQttHoj PYMeAUjU UMS UX He MRHJe Od 10.000, U jow.:

JteKOAUKO xU..baoa 1 iyzapa, U.tTO je apuMuAO YHujy u pu.l.Oxal'O.lUttaHCT80. Cad je' 8aU.te da aD8p4TUT6' 6yzape y ap.'i80

• c.raa..be, a 6eAUKa l(PKIJa XPUCT088 uetie ce yltuaitru; da 800U txpezoeope C 6YH.T08HUl~UMa, Heal)ujaT6..bUMa apa80CAa8 •• w..s'

• .) 1888. ro ... Y UapurpaAY ($H.lO je; lIyxaJle.J;aHaua 88500'\ rpKa 16OJOO,

rp'lKIIX DO,;u&HBKa 110.000, JepHI'Ha 146.000, Byrapa '.[)OII, Jelpeja ~6.000, JIeRaHtllHa~ rpKo-YHlljaTa 1.200, PIIJlOK&'fO.lIlKA ~.600. DpoTecTaBATa 1.500, cTpaIII1X uOAaHHu 22.' 00 (lie pa'lYH~yt.1I 1 ORe rpJ:e ••

Digitized by Google

Byrapcsa ~aUH r Py.CHjR, nOnpHllepy crapajera CDOl'a, pYltOHoba ,iKHH:m~OBa, nomro cspme mKOJIY aehaHOM OCT8:jaJJH cy y Pycnja ; HeKH O~ ILHX npHMUJlH cy ce ~Y?KHQCTH yqHTCJLa, ~HpeKTOpa H qaK npoeecopa yHHBepCHTCTa, y KojHMa cy npeAaBajyhH 3eK.TLOIIHC UJlH IIOBiCHH~y, pasunjara Me~y yqeHHUUMa. csoje oyrapcltc lI~eje, Ha~apa~yjyhH nOBcCHHUY I[ ysehaaajyha 6pojHOC'r oyrapcsora IIJJCMCHa. KaltO H'~y Byrapaaa, KOjH cy Y TO npeae OCTUH y Pycaja, TaKO II He~y ORUHa, KOjH ey ce BpaTHJlH y OTaI;10IlHy, HJlH ey OTHmJlH. y Ilaparpaz, Huje 6H.1IO, Mo~e' ce PCliH, HH jeaaora, KOjH He OH OUO capaAHHK Hallie urraxne. ;ByzapcK8 azuTal~uja OC1'aeUA8 je ceo] Tpaz y uoz . .r.e,oIlMa pYCKoza uapooa U P!lCKe OI1lIAo,,\ta~uje Ha ZP'HCO- 6yzapclw "W16eno IIHTalLe, C rora je U ~O ,l(aHae y pyeROj mraxnn sehaaa HIl CTpaHU Byrapa ; OCOOIITO ee y TOMe O}(Jl~KyjC opraa a8Tp')~pa()CKoza ('.,.r.08eHC/WUl ...tooporeopuoz 0p,/w:r68 - ,J' .. tlJ6j·ltiCKuja HoJ6jecruja.", KOMC HHItO aaje TaKO MIlO, KaO oyrapcKe 6pal'YIlIKe,

BepyjyhH 6yrapcKoj JlaJRH H UeBel' II npOTUBY rplta H Qp6a, IIpOl'llBy naparpaacse narpajapmaje H ILCHHX apxnjepeja, ypC~HlIllll HaIlIUX JlHCl'OBa H mypHua He caxo ~a cy PMO ~aBaJIlf HCCTa 6yrapcltoj KopeCIIO;J.CHI~lIjH, lIyROj Jl~1I II aenpaaae, Bp-h nrra BUIIIe nocaehasaza HM

I yBo~He lIJlaHKC, ft.!JmchH crpaay Byrapaxa H npaB.l.ajyhll

, n.axone anrasauoncse 1l0CTyuRe npO'l'UB BaCeJlCHCKe na- ~ 'I rpajapmaje H npaBOCJlaBHe UpKBC. Al'lITyjyhH npexo name

, I1IT~Mne, Byrapa cy mCJlCJlll ,1(80 Hac aasaae 'Ca BCJlHKOM

uapnrpaaouoa UPltBOM II OCTaJIHM IIpa.BOCJlaBHHM upanaaa, 1Il'l'0 11M Y MaJIO HC acnaae aa PYROM.

Ilourro cy oyrapcKe Bo~e OHJlH HOCHOllH paaOPJLHBHX lI~eja, a BaCCJICHClta narpajapuraja ca COHMa COOjllM apxajepejuxa, IIpaTHOIl npasora ROH3epoaTH3Ha U qyoap

npanocaausa, TO je .lIaRO pa3YHeTIl 3amTO je JI&atHO - •

JlHOepa:llfa. I1I1'a~lUa 6RJlIJ. 'H 3amTO je .. aaac y HeKOJlHItO"

sa crpaHIl 6yrapCKHl: H.eupaS£OH.tfX reaasa,

Digitized by Google

7

Tpeoaao ce qy~HTH He TOJlHKO aaCJIenJbeHOCTH PYCKe nrraxne, KOJlHKO nosepersy, npocTo~yIHHOCTH H Ho.HBHOCTH C~MUX ype~HHKo. BOBHHa H mypHa.J1a, U3M'e~y KOjHX je GHJlO ~OC1'o..'by,AH yueaax H npocseheaax, n03Ho.'l'HX C HC' TOPHjOM Oo.JlKaHCKUX aapoza H KojuMo. je 6HJlO caCBHM Hen03HaTO, mra ce ,AemaBaJIO aa 6aJlKaHCKOM' nOJlyocTpBy H3Meljy Byrapa C je.nre, H I'psa H Cptia C ,Apyre crpaae. Depyjyfi.u y C6eMY GYZ8PUM8, Haw.8 W:l'ILHaa oopefj'~68A8. je, c.f.eoyjyfi.u OYZ8PCKU It Ul.06UH.UCT8Jlt8, 6poj'H.OCT 6yzapcKe H.a-

-"

poouocru, apesssetu: ce08M u ao MU.f.UjYH.8 u Oaeua je ,..

B!JZ8pUMa Y 'H.'IC.f.efje euw.e 00 ao.waUrle OaAKl.I'H.CI(OZ8. ao- i .f.IJOCTp68. aa U C8.M IJ,apuzpac' II Aap')a'H.e.f.e.

Pa3YMe ce, ,Aa To.KBO ,Apmalbe pYCKe uepaoxanne urraxne rrpexa Byrapaaa, .f.8J1CH.U u.aaac)lJ. Ha Fpne u Cp~e

H y HeKOJlHKO PyMyBe H y HCTO )(ooa npeliYTKHBalLe

CBHjy 3JlIfX aanaaa H KJIeBeTa aa PYCHjy, Koje je .lIB4>eposaaa 6yrapcKo. mraxna y D;o.pHrpa,ll;y H HHOCTpaBCTBY,

BHje MOI'JlO OC1'aTII nenpaaebeao na npaBOCJIaBHOM HCTOKY. Besue H nemrancse HOBHHe npemraanaaare cy 1IJlaHKe PYCKHX HOBHBa, soje cy npezaarare, ,Aa ce ByrapHlla ";30 Malte.n.oHHja H Tpaeaja, ca caMIlM IJ;apurpa,AOH H CKpeT8Jle namlbY I'psa aa OBO. Ha OBaKBe qJIo.BKe rpqKa mraana oaro- f sapaaa Je rp,AIbO)( H yspezaaa, YCJIe,l; nera BehJlHK rpq-/.< '

KJlX BOBHHa Geme 3aGpaILeB npHcTyn .y PYCHjy. r

Ilpe aero mTO he co pemaaara nararse 0 npaBy Byrap a na Mahe)l;oBHjy, 'fpeGa ce OOp~'fHTH He eTHOrpa4>CKBM sapraaa OaJIKaHCKOr noayocrpaa H CJlOBeHCKHX BapO,AHOera, xoje H3,l1;ajy mOBHHHCTH H C.lIOBeHCKa Apym'rno., een ucropuja H.apOOa Oa.f.K8H.CKOZ aO.f.YOCTpe8., Koja lie HU( aoxasaru, lW.WKO C!I Uyzapu e,,(80a.f.U' MalieooH.ujoM, je cy .f.U ce a8UCr8. apeCe.ba88.AU Y Qey ,ae.WA>y U xaoa U T, O.

Gro.pOCe)(HO~H Oo.JlKo.HCKOro. nOJIYOCTpBo. GII~H cy 'rpa· .,:,) ~~!!..H H IbHp~H. Y BpCMe Be.lHKC ceotie aapoza OHH cYCe cxemaaa Co. Tpuaaa, Ilepeajaaunxa, 'BepMo.HllHMa., ro.JlliMo., i PHHJbo.HBMa, <I>paH~HMo., Bo.H,I,o.JIHMa, rOTHHa, ABo.pHHa B:

! ) c:

.', v- ...

" .,

'. " I •• ,~ ~

Digitized by Google

\ -,

8

OC06HTO oa C.1IOBeBCKHK IUe)(eHH)(a. Y VI BeRY, rOTOBO ~eAO OaAKaH.c.'(o UOAYOCTpao, uaY3UM.ajyliu cadalbY rp'lKY U Eaup, uaC8AUAU cy C • .ta6eH.U, KOju cy aOTaaAU UOo 6AaCT 6Uaa"TujcKe uMaepuje. CaM.O CpouyoaH8UL'tboj Cp6uju, CTapoj Cp6uju. U BOCHU oOpJICII.ULe ceojy C8.ltOCT8AKOCT, xao ULTO lie MO 08AJe 6UOe'l'U. C..u16BH.t!K4 U~eMeH.a uace.IUULe Muaujy, MalieooH.ujy u !iHeKOAUKo u Tp8KUjy. 08UM. ce o6jaUL'tbaaa, aaULTO MaKeaOHCKU C.18.6enU UpedCTa6.t1ajy CA86eH.e 'lUCTe KPSU, oe3 ceaxe upUM.ece ca CTpaH8 u aa ULTO ce ao jeaUK!} UpUOAUJlCyjy auULS CpOUMa. IIoq.IL yhH 0)( VI. 8eK8 C..f.8aeUU CY a/tULe UYT8 HaaaOaAU xa Bu.,aH.Tujy U 0080aUAU je 'leCTO y KPUTUltKO Cl'a'tb8 i 587 r. CJlOBeHH aanaaome aa Ileaonoaea H aerpetianre BeliH aeo ILerOBHX CT&HOBHHKa. Je.na)(y cy OHR ,ll;P.2RaJIH Y CBOjUIrI PYKaH& 218 rO,ll;HHa, T. j. ,1;0 805. 1'0)(OHe. I\paje.w. VII. sexa OOlbY Muaujy, T. j. ceaepl!-u 060 aaOYHaaClce BYZ8pCKe, lt8CeAUAO je cef)8M .\taAUX CAOaeltCKUX UAeM.SH.8j y eUOUH.CKO.lt OKpyZY OICuaeAU cy TuMO'l8HUj xa UCTOllH.UM 06aJl&H& jy.2RHe H aanaaae MopaBe aaceaaure ce MOpaB.lbaHH a 3arr8.,II;HO O~ MopaBe - CpOR.

. MaRe)I;OHCRO C.nOBeHH )l,eJlIIJlR cy ce aa HeROJJlltO meHeRa, Roja cy ce pa3JlHROBaJla jeaao 0)( ,l;pyrora rOBopOH H H3rOBopOK, a TaRo~e H o;.(ebOK j CAOeeltClca llAe.lteH8, Roja cy 6u.na noa ynpasoa CBOjHX BojBO)(a H.nH RHe.2RHha, 6exy OBaRO paapehena: M8AeULe81~U - aa CTPYHR, y MaJlemeBCRHM 6p,ll;HMa; CupflKoau,u - C )l,eCHe crpaae Crpyae )(0 cepecse paBHHI~e, O)J, Bje.nacH~e )1.0 MeJbHHRa; neje8aH.~U, nlJjaHI~1l UK LIujmtu - aa pena BpnraJIHI\H, H3Me~y manaae Puse " BUTOULR, r,ll;e cy ca,ll;a rpa)l.OBH: KpaTOBO, Kpaea-Ilaaaasa " 'RYCTeH,lJ;H.lj ,4UOpSHU ORO pese ,lJ;pHHe H RO,ll; Ospmcxora jesepa: Mujaru,u ".nIl Muj8KU - y illap·IIJaHHHH, .u;PHOj ,lJ;PHHH, PaJJ.Hlty H BHCTPH~H; IIIorroBB - aa ropILeM TORY peKe CTPYHe; Boj~H HJlH BojeMu14u - aa JlCBOj crpana Bapaapa, r,ll;e ey )(aBac rpazosa : Poooaufi, M8Ae~o60, nO'l8UU H WTUUj BepxuTu - y ZOpH oj MafieooH.uju j CYPJ/MeHuliu - HCTOllHO 0)1. ILUX, no pena CTpyM.·

Digitized by Google

9

nul,{u, Roja 'PHlle y ('TPYMY; CMO.wHU - no ,ll;OlLeH'TOKY pese MeCTe; PUHXUHU - na 06&.1aHa 0pfP8nCKOZ8 3aAU68; Ca.zy~aTu UAU B81tOBl.4U - OKO COAYH8; ca,ll;a OHU ZHDe H3ke~y pese UPH8 H B'tCTPUl.4e. r).te cy rp(\.II;ODH~ MOZA8H, OCTPl60, Or06, Ileus; RoCTYP, Csxoc ; ,4paz06uliu - y eeaepoaanamox yrJly 'I'pasaje R()~ poacncsora rpeoeaa; BpCUj8~U - Ha ,ll;OILeH Bapaapy, C 06e aerone CTpaH6, RO,ll; nJIaHHHe Batiyue II Ilpsora Pora, r,ll;e cy rpazosa j Ilpusea, Besec, BUTO.h U TUK68W j llo.witu,u - Y eopt6oj Au6pu; Ea6YHU - Ha Ba6yHu nJIaHHHH'~ KYM8H08U,U- 6JIHSY CXOCZ..ba H Ky.\t8HOa8; UOAu6aHoau,u' - RO;r; MozA~Ha, OCTpoea, Booeus, lbezywa, (jJlU3Y Bap~apa - JeHHJ;Ia; Apuae8HOOl,{u - RO).t jesepa BYT?<061i,' Mp6au,u R.lIH MepeeHqu - H3He~y Cepeca, Bexoeuuir« H Heepowm« j ApujaHu,u - B3Me~y lleeponoue H TIlTap-Uaa8pl,l'.tKa; lleAaZOHU,U (IIo~ozaHH) RO).t Buro.es.

OCeM MaKe~onuje, Csoeeuu lUl<cMUwe TecaAujy U Euup;

y npaoj je ZHBe.110 CJIaBeHCKO WIeHe Besetocrutiu, a y noCJIe;r;lLeM - BojHufi.U. 06a OBa IIJIeHeHa ;r;aDHO cy ce CJlHJIa /~_. C rpllKHM RaCeJbeRH~HHa ROjH BJIa;r;ajy y Emtpo-T'eca- , JJuju H jom ;r;o nponacra cpncsora napcrsa npH~HJIU cy 1 rpllR.H je3HR.

Jom sa ;r;yro npe nojaae Byrapa aa 6aJIKaHCKOHDO-

, ,

JIyOCTPDy Me~y Tpasaaaaa H Malie).tOHCKHH C.lIODeHIIHa, a

TaKo~ep H Cp6UHa, oeme nocejaao ceae aepe npasoczaaae, s.» Roja ).taje Jby;r;HHa MoryhHocTH, ).ta,. ce HOJIe Bory aa CDOM po~eBOM je3HKY. ORO 680-985 r. y apexe COJlYBcKora HUTpOnOJIUTa Josana, xpamhanerao ce rrosezo CHJlHO .paenpoerapara He~y MaRe,ll;OHCKHH C.lOBeHUHa, ROjH )(0 rora .l.06a RUCY HHaJiH OCO()HTHX nHCHeBa. Y TO speae je;r;aR yqeHU 'lOBeR. CD. Kapu, pO;r;OH H3 KaUa,ll;ORHje, JtOjH je 6uo YIIHTeJb Y ,n;aHaClty, aa TUM y A.leKCauApHjH, ',ll;o~e y Coaya H crnone npeaoxara npsaeae KILHre H CDeTO nUCHO Ha Mahe;r;OHCRO-CJIOBeHCKU jeaaa, npUHeHUBmH aa TO 24 rpuso-joaajoea CJIOBa, a OCTaJIHX 11 y3eo je HS 836YRe

Digitized by Google

10

. ,

. f

I rJlarOJlCKe, KOjy cy ,l(OCTa ynoTpe6;LaBaJlR CJlOBeRR Xl R XII B~.Ka.. Iloauaro je TaKo~ep, Aa cy R npBH PYCKR XPHW liaHR y KHjeBY, - KOjR npaxame xpanrhaacrso 3 \ apexe {na1'plljapxa cI>oTHja, KOjH je nOCJIao PYCHHa MH'rpOnOJUl'ra CB. AneKcuja ca ABa caenrreaasa: KHPHJlOM (AOUHHje enacsonoa RaTaHCKHH, y CHUHJlHj-u) H ATaHacHjeM, - AOOHJllI TaKo~ep (0./1: upecsarepa CB. KHpHJla) upasene xa.are na CJlOBeHCItOH jesHKy C HcumpOM Aa CI.! He norpne It Aa He

. OUa,ll,HH y IbHHa O,lJ;aHOCT H peBHO('T npeaa CB. npanoCJl3UHoj aepa.

'BJJameHH MeToAHje H KHPHJI, KOjH npesexcure CB.

'IlHcMO MopaBUIiHa H lJ:ecHHa aa, CJIOBeHCItJl jeaas, ynoTpe6.lbaBaJIH cy aa TO, Itao WTO ce C nOY3AaHomhy Mome peha, rJlarOJLCK3 nHCHeHa, Roja cy OUH H3Me~y OC1'aaora :BH)I,eJlH r XepCOHCCY. Ilpe lbHXOBor AOJlaCKa y Mopa~~y, Mopsacsu CJlOBeHH BpmWIH cy oorocJlymclLe aa JlaTH~CKOH iCSIIKY, Hcpa3YM.JblfBOM sa lbllX, na H eaao xpHm~aHCTUO cJlaoo je XBaT3J10 sopeaa KOA lbHX. Y AYXOBHOX OAHOCY Mopaacsa je 33UHCHJla OA nane, KOjH je 890 rO,ll,HHC (apyre roaane nocre CMpTH OJiameHoI'a RHpasa) nOCBeTHO M~ToAHja sa ApxHjenHcKoua naHOHCKor· Y CKOPO nOCJIe CHpTH MeToAHja, lberOB npejeHHHK emrcson BRKHHr, no HOBO je YBelt y MopaBujH oorOCJJymclLe na JlaTHHCKOH jesaay H JlaTHHHua je SaMeHUJla CJlOBCHClta nackeaa, MeToAHjeBH yqeUH.l\H y)l,aJLHllIe ce H3 Mopaseje y 3a,ll,YHaBClty Byrapcsy rae je HapO,lJ; npe serspr croxeha npHHHO xpmukaacrao. Taao cy yqeHHl(B OJiameHOra Me'rOAHia npO,ll,yzHJlH CBOj pa,lJ; Ha npeBOAY 6orocJlym6cHB" KlLHra Ha ~PItBCHO-CJlOBeHcKHjeSHIt, saMclLyjyliH rJlarOJlHl\Y rpqKo-jOHCKHH II YHeKOJlHKO rJlarOJbCKHH UHCMCHHMa. JC3UIt aa KOjH je 6HJlO upesezeao CB. llHCMO, 6HO je jesus MaKC,ll,OHCKHX CJ(OBeHa, &JIR He jeaas 6yrapCKR. J eAaR OA Haj· nosHaTRjHx yqeHHKa 6J1ameHOra MeToAHja H KHpHJla, KOjH ce ,ll,OCTa nOTpY,ll,RO npesozeba Klbure, CB, ItJIHHeHT MHTpOnO.lHT BMH'IKH, yMpO je y OXPHAY 916 rO)l,RHC.

Digitized by Google

11

H3 oaora sparaor nperaeaa n01JeTKa mapea,a XPBWhaacrsa Me~y MaKe,!{OHCKHM H TpaK~jcKHH CJlOBeHaHa BB)!;H ee, ,!{a rrpocaeheaa Tpua, 6J1ruKeHH KHPHJI II MeTO)J;Hje, He eaao IIITO HBCy 6HJfH Byrapa, seh cy n01JeJIB cnoj pa,ll; aa DpeDO).l.Y CB. IIHc)(a paaa]c, HAl'O WTO cy ce Byrapa B nOltpCTBJJH.

IIpDU nyT cy Byrapa paaopma H onycTOIIIHJIH Ma.Re)l.oHHjy 811 rOJ{HHe. ODR Hyrapn HHCY BHaJJH aasera sajeAHHlIltOra ca CJIOBeHHMa H IlCnOBeAaJIH cy KyxaHeAaH-

•

CTBO, AOK cy Malte).l.OHCItH CJIOBeHH y TO BpCKe Beli 6HJIIi

npanOCJIaOHH. IIolDTO cy onycTOWHJIH MaKe)J;oHHjy oraex H HalleM, Byrapa cy nOXH1'aJIH ).1.80 ce 83 lLe y,ltue j 850 rOJ{. OUH oner pa30pHweMalieAoHHjy.a918ro.lt. aayaeJiH cy je H BJlaAaJIH 1L0Me ).1.0 960 rOARHe. Ilocze rora Byrapa cy ,ll.Ba ny1', H TO 380 KpaT1\:O speae, BJiaAaJIH MaKeAoHHjoH, H '1'0 OA 1197 ,!{O 1207 H 0).1. 1230 AO 1246 roxaae, Csera nas Byrapn cy BJIaAaJlH MaKe,ll.OHHjoH, y CBa 'rpH nepaoaa, 71 rO,ll.IIHY, H 1'0 ApYI'ora nepaoaa, T. j.OA 1197 ,!{o ~207 rOA. OHH cy BJIa,ll.aJIH TeK je,ll.HHH ,ltCJIOH lLeHHH, ).1.0 -pese Bapaapa j a OCTaJIR ,!{eo OCBOjHJlH cy 1204 roz; KPCTOHOCUH, O)f. KOjHX je aHaTHH Aeo 01'60 oyrapcKH uap JOMH 1207 1'0,11.. j aeros HaCJIe,!{HllK YCTynHo je MalteAoHHjy rp1JItOH HMnepaTopy Toaopy JIacKapy. Cp6H cy' BJla){.aJIH MaKe'!{OHHjOH same O)f. 140 rozaaa.

Malie,ltOHCltO naperso, aoje je OCHOBao CaMYHJlO IIIHmMau, HHje HMaJIO aauera 3aje){.HH1JltOl' ca 6yrapcKHH napCTBOM, Roje cy OCHOBaJIH Byrapa H3Me~y ,lI;YHaBa H BaJIxaaa, lty).l.a cy ce aaacra npeCeJlHJJH OHJIH Byrapa,

Ilojaaa epncaax meaeaa y CpOHjU H Malie,ll.oHHjH\ O)f.HOCH ce aa rO).l.HHY 635-640. Cp6H cy ce npeceaaaa i {

ca Kapuara, ?-,-OWJIH ,lt0 COJlYHa H TeCaJIHje a aa jyro-3a-1 .","1 ~'" i.,: na).l.y ).1.0 pexe EHCTpHue, aa ROjOj cy OCHOBaJIU rpa).l. Cp \ ' .. 6Hl~y. Y nOJlOBBHH VII aesa cpncsa cy mexeaa 38.BpmHJla· .~ ;. : ..... Hace.'haMlLe. 676, 678 H 685 rOAHHC cpnCKO-CJlOBeHcKa:

DJIeMeHa: Caryaara, ,lI;paroBHIiH, Bpcnjaua (Bapsjaaa), Bel

Digitized by Coogle

,,~---

---------- ------~- ..

12

.leroeTB.B (UB Be.lecHliu), BojHBuhB (U~II Bareaerejs), nanaAaxy aa Co.tyB, alB Be MoraODIB ra OCBOjBTU paeeasme ce no MaKeAOHBjH.

fOABHe 687 cpncso lUeMe Orpyau.aBH, aoje je zuBe.t0 ORO CO~yHa, nOROpH.lB cy I'pna. Burne 0,1; 208.000 C~OB6Ra RClloryhH Aa CHOCK BanaAaa.a 6yrapcKux rarapCRHX OPA& npCCCl:H ee y BBTHHBjy, Y Muy A3ujy. Byrapu, nYCTornehu MaKe",oHujy 774 rOAHHe, OWH cy naMepRB A& npeeeze MaKe)J,oHcKe Caoaeae y Byrapesy, HO UK TO He ... onYCTH rpqKH nap KOHCTaH'fHB V. rOTOBO )10 caae 940 rO",HHe MaKe,l;OBCKH CJIOOeHH npH3BaBaxy Ba ... COOOH B.1aCT rpU. 923 1'0",HBe TpaRujy H MaKe){OHujy CHJlHO cy onYCTowuH B paaopaaa Byrapa j 927, H 933 1'0A. Byrapu pasopaure jYZHy (rpusy) MaKe,l;OBHjy u ynaAorne y Enap j 963 r. ,- MaKe",oHcKu BojBO)(a lliHmKaB aerepa I Byrape HS MaKe",oHHje H A.JIoaHHje H oC~OOO"'R IIX 0... Byrapcsora ara. 976 roz. nap CaMYHJlo lIIHwHaB saa)J,ao je OBUM rpa ... oBHHa y MaKe",oHHju: HOJJ,eHoH, OCTPOBOH, MelHuitolf, MOI·.JIeHOH, CTPYHHHUOH, OXPHJJ,OH, Ilparenoa, CKOILJbeH. MaheAoHcKoHe YCTaHKY )J,onHuje ce npu ... py.: znwe rpa",oBH: CO~Hja, BUJJ,RH H Ilpecaaa j CBa MaKe,l(OHHja. HSy3uMajyliH COJlyu,oeme y CaMyK~oBHH pYKaKa.

/Y nOJl6BHKH X BeKa CpOK ocaoooaanre caoje 3eH"be H ( paerepaure HS ILHX Byrape. 1018 rO)(HHe cpncse aacetiae ItHeZ6BKHe noma ... ome no)J, BHsaHTHjy H CBa CpoHja Oil ncaepeaa ynpaBK HaHecHKKa rpnsora napa. OKO 1040 roz. cpncsa RHea Creeaa Bojacaaa ,l(06pOCJlaB ooanH BJlaAY I'pse, na sa TpK 1'O"'KHe OJJ,6Kjame IbHXOBe aanaae, Y speae R&Aa Cp6H o.l.6Rjaxy sacpraje Tpsa, I'pua pastianre 40.000 Cpoo MaKe"'OHCKHX CJlOBeH3 no)J, COJlYHOH K roa. 1041 CacBIIH yrymHUle CJlOBeHCItH YCTaHaK y MaKe)J,ouHjH. I'oAHHe 1065 Jleseaeaa npehoure ,l(yuaB H onycroumme MaKe,l;OHHjy ... 0 J eJla)J,e; YCKOPO aa THM IbHX cy I'pua zeCTORO nOTyKJIH; je,ll,aH )J,eo IbHXOB, sante O)J, 60.000_ WI> C8&I· ... a ee HaCTaHU y MaKe)J,oHujH. O)J, 1073-1091 rOAUHe

Digitized by Google

IS

Cp60.CJlOBeHH paTOBaJlB cy C rpIUI~a same. ny.Ta - Ka )J,a HM H"je YBeR Hcna)J,aJIO sa PYROM. I'ozaae 1153 Cp6HI nOCJIe aeepehae 6HTRe C I'pnaxa, npasaame ILHIOBY lUaCT H nJlaliaxy HM )J,aBaR )J,O Rpaja XII aeaa, Y TO spexe BJla)J,ao je y Cp6HjH CB. CTeBaB Heaaaa, ROjH je ca6pao opncse 3eM.Jbe yje)J,HO. IIpe lLera rpaaane cpncse )J,pmaBe 6HJle cy OBe: na aanaay -- ca)J,alLa U;p~a I'opa, Tpe6HILCRH oRpyr H peaa ,lI;pIIBa, aa cesepy - JlRBuja, nOByqeHa O)J, ,ll.OlLe Caae )J,ym ,lI;yHana )J,O BeJlHKe MopaBe i Ha cesepoHCTORY BeJlHRa H jymna Mopasa )J,o ymh.a pese Hamaae, Roja y lLy YTH1Je i na HCTORY - JlHHifja nOByqeHa. O,ll. pese Haruane )J,O aa jymHy Mopaay i sa THM JlHHBja nOByqCHa OJ( pese TOIIJIHll.e J(O aa ceeeposanazaa yrao KOCOBa nO;La J(O MHTPOSHll.ei Ha jyro-3ana.a;y - peaa H6ap rope OJ( MlITpOBHll.e )J,O CSOjH~ nasopa, )J,aJbe - JlBaaja, nOByqeHa O)l.aB,ll.e ,ll.0 orpasse .peae .JIBMa B nanOC.1Iel'RY JlHHHJ8., nOByqena 0'-; orpaaasa pese JIHMa. J(O na )J,OILH BeJlHKH ,lI;pHnj o)J,aR.1Ie je na jYl' HmJla. JlHHHja na jyroaerosaa yrao ca)J,alLe Ilpue I'ope ao pese Bojaae, CTeBaH HeMa.ILHIi (npnoaessaaa) y caseay C Bo~eM MaRe)J,OHCRHX CJlOBeHa, RHe30M ,lI;06pO)(HPOM CTpesOM. nporepao je Byrape C roprsera Bapzapa H roz, 1207 sayseo je aaporn Ilpoces j a aeron oran jour paaaje, 1180 rO)J,HHe, IIiTBn, :CROnJbe H Iloaor (reroscsa naIHja). nOIllTO je OCJlO(0)J,HO CBOjy 3eM,I,y O)J, I'pea, on nOBpaTH Cp6HjH .l1J~~R.~!tiy H~R_ a~!:I.(ca)J,~ILY, Ilpay I'opy) C rpa)J,oBRHa CKa;l(PO)(, BaPOM, ROTOPOM, jeaau J(eo Al6aHlfje, noaaar no,l{ BMeHOH IIHJloTa, ROjH ce npoerape C )J,eCHe crpaae BeJlHKOra ,lI;pHHaj 06J1aCTB: XBoCTOBO H IIO)J,pBMJbe, BeliH aeo Kocosa noaa, Iloaopaaae H ,ll.p. JIa6a C JIHnJlaHOM, rJbe60BlIll.a, Peaa, 3a,rpJlal'a, JIeB1Ja, EjeJlBu.a, JIeIlCHBll.a, Ilahxoeo, XBOCTBO, KoCTPIl., ,l(pmKoBHBa, CHTHHu.a, 0YIlIKO, Hum, Humasa, Bparse, )J,eo Ilosora - CDe TO nOCTa.,lO je caojaaa Cp6a.

Oryrrarsea na cpncsa npecro Rpu.a Creaaaa MHJIYTHBa Ypoma II, rOJ(HBe 1275 nOHOBHJIO ee UIHpeIL6 cpncse

Digitized by Google

i .,l\r,r.,; -~ ~:"

14 ~-; .. : ..... -.. ..

~) ~~ (I' "~1#-!' !'., .. ;~~~j.'~1.

)l.pmaoc. CpnCKO-CJlOBCHCKa nxexeaa, soja cy HaCC.JLaBaJla MaKc)l.oHHjy, ;jC)l.HO aa )l.pyrHM CJIHBaXY cc ca CPO)l.HOM 11M Cp6HjOltl, OCJI060~aBajyhH ee 0)1. I'psa H 6yrapcKora ara, 1281 r. KpaJt. MHJIyTHR 'oTeo jc 0)1. I'psa Y CCBCPHOj MaKC)l.OHHjH: Haaor, CKOn.JLe, TCl'OBO, IIpH3peH, Onne nO.JLe 3JICTOBO, IIHjaHaQ H )l.omao je )1.0 Beaeca j sa THM je npa cajC)l.HHHO CBOjHM 3C)f.JLaMa ,n;u6ap, Tlopesje, KHqeBO j 1296 r.OTCO je ,1(paq (,11; ypano] H zeo A.JI6a.u.je. Y rserono )(06a rpaaaue Cp6uje OUJIC cy panrapeae )1.0 Eparosa H pese Bperaz.ane, H:cTu6a; Beaeea, IIpHJIcna H Oxpaxa. Ha ItCTOKY Cp6Hja je nOOpaTHJIa 0)1. Byrapa CJIOOeHcKY oOJIac-r 6paHUQCOcKY (H3MC~y ,n;yuaoa H )l.eCRC 06aJIe OCJlHK6 Mopase), Koja je aacaaraa OCTaJla cpncxa ca CTOJIUQOM_J'

y.rr..p.u.~~y. 1330 r. CPIlCKH Itpa.'L Cresaa YpoIiI 'nr ,n;c-

r".· qaHCKH paatiao je Byrape KO,lJ, BCJloym)l.a (RYCTCR)l.HJla) U '1. aa TUM ce KpCHyO npoTuoy fpKa~-o)i"-KOJHX jc 3aY3CO: Beaec, npOCCK H illTUII, a 0,2( Byrapa 'RYCTeH)l.HJI. ,1(YOHHUY, CaMOKOBO H .lIxTHMaR. HacJle,2(HUK Creeana ,n;eqaHCKOr, CUR aeron CTe4>aR ,n;ymaR CHJlHH, sOaQUBlIIU cnor ona

C III CCTOJla ,lJ;OOCO je CPIICKO uaperno ,2(0 aajeehe CUJlC U csaae. IIORODHBlllU, YCKOPO nocae crynarsa cnora ua napCTOO,'oOjHY c I'puaaa, OR ie aa npexe ,2(BajccTOrO,2(RmlbC cooje BJla,lJ;e oreo 0)1. IbHX r. 1i333 OXPH)I., Ilpaaan, ltOCTYP, erpYMHHQY, cf>JlOPUH (XJIepBH) ~C~l(l3HHK (caaa ACMUP'

"f.·f) ~Bcap) BO)l.CHY H qCMPCHj 1336 r. ,1I;paq, KOjHM je OUO aasxaaao HCanOJlHTaHCltH Kpa.o P06epTj 1i337 r. ,n;ymaH je npecajeaaaao It Cp6HjH AO.JIOHY H KaHHHY, y Enapy 1334 r. 3HXHY j Y jyroncrouaoj MaKC)l.OHujIl 1345 r. - Kcaarajy H Poaon H na 1l0cJleTKY Cepea, ,lJ;altJIC He CMIO CIIA Ma.h.C,llOHSja.)l.O Cepeaa, 3I1XHe, ,n;paqa. II KOB&lIa, oceM

r

COJlYHa, HO H CM 'Tpasaja )1.0 pese Mapane, A.JI6aHuja,

rOTOOO neo EIIHP C AKapHaHHjoM H CBa Tecaraja I1pUna..l.aJle cy Cp6HMa. Ilonrro je nponrapao coojy .llpmaoy na paqyH I'psa, ,n;ymaH ce noueo HaaHoaTH napex Cp6a H I'paa. Byrapcse My jc naahaaa )J,aHaK. Ocsojea.a rpnsax

t

(

,

Digitized by Google

15

aeMaJba CBpJUHJla cy ce 1349 rO~HHe 1354 r')I;ymaHje nomao npOTHB Ma~apa; ueliH )J;eo Boese, CpeMa H Basse npanao je Cp6HjH, npexaa If 380 RpaTItO speae. IIOCJIe ,l(ymaHoBe CMpTH cpncso u,apCTBO, Roje je OH jom 3!L csora mHBOTa paszenro na .mynaHHje HJlH HaMeCH"fJ,lTBa, pacnaao oe H8 HeROJlHItO nOJlYHe38BHCHHX RHe.meBHHa, xoje cy. ce )J;pm3.11e ~OTJIe, ~Olt HX HHCY TypU,H noaopam.

Ooa nOJlycaMocT~lH8·),(ecnOCTB8 C8MO cy npH3HaBa~a aa napa HaCJle~HHRa ,l(ymaHosa, HO rOTOBO Hy ce HUGO HHje nosopaaao. Je~aH O~ cpncsaj; )'(ecpOT8, Baamah, ynpaBJbaO je KOCTYPOM H· BepaTO'4; MapKo KpaJbeBHIi ynpaasao je ~eJlOM MaRe~oHHje ),(0 ·1394' r. ca CTOJlHU,O)( y IIpHJIeny;' OCTaJIH cy BJl3).(aJlH ~pyrHM 06J1l1.CTHM8 HCTOqHe MaRe~oHHje .. 1367 r, cpncsa ,a;ecnOT, KpaJb. BysamHH y680 jo u,apa Y pOIp'a H ceo noexe Ibera aa npecro Heaaaaha ; 1371 r. yMpO je 6paT napa )I;ymlLH8 CIIHHma

HJlH CHHeYH IIaJlXOr Ypom,· rocnozap 'I'eearaje, Enapa ~ ) H Eroaaje. lIcie·~roi1lHe 26 CenTeH6pa y6HJlH' cy Bysa-

mana MplbaqeBHlia Ha. peua Ma.PIHIR nocze H3ry6.JLeHe

OHTlte C Typnaxa, H HeCTO· rae je 6HTlta 6na ROll lJepMeHa TYPI(H cy nocxe 60ja np03BaJiH Cp6-CHH)J;H~,!: j._cpn~~a . V"-.) nponacr. IIoCJIe Bysamaaa, RHe3 JIasap, je~aH 0),( ,l(eenOTa Bysaumaoaa uapcrua, ea CTOJlHU,O)( y KpymeBUY, saa ... ao

je CPOHjOM, ~OCTa neb y.mOM, y speaeaa remsa no cpn-

CItH aapoz, Bera, ca~alba :qpHa I'opa, HHje npaaaasaaa a.eroey BJlaCT j 3eMJbe Jlaaapese npOCTHPaJIe cy ce H8 jyry

,IlO BeJlHKOra ,lI;pHoa, a H3 HCTORY - AO jy.2KHe Mopaae, IIpeCTOHHu,e opncae IIpH3peH H CROnJbe jom 6exy y py-

saaa Cp6a j Caxoxoao, lIxTHMaH II 'RycTeH)J;H.lI 1371 I" :1aY3eJlH cy TYPU,H HaBaJIHBmH Ha' 6~JIKaHCItO nozyocrpno;

1373 r. OHH nouopume ~ne )falte)J,oHcRo-cpncKe RHemeBHHe saaarae, soje cy JIemaJIe H3)re~y rpaaa ItoB8J1e H )I;paMe

C HCTOIJHe crpaae H pese llap)f.a.pa C8 eanazae: 1375 TypU,H aaysenre HHm, a sa TUM nocrynao rpazoae lICTH6, Ilpmcn, MOHaCTUp HJIH BUTOJb. H3ry6HBmH MHore 3eHJbe

Digitized by Google

i) e.t.rt. Ma1-( I-"~{' •

I

.16

~i

I

I t

KHe3laaap 6erne .npHHy~eH HOJlBTH cY.1TaHa 3& HHp H

DJlaliaTH HY' ~aHaK. 1389 r. RHe3 .JIaaap pema ce ~a OCJI060.lf;H eDojy aeHJL y ()JJ; Typasa, &JIH Ba KoeoBY DOJL Y 15 Jy •• yC.1e~ H3)1;aje [ezaora CBOra Bo~e H aera, npoKJIeTOr By~ Pp~HR.ODH.u., TYP~H ra n06e)l;Hme H y6ume. Y OBOti aecperaox 60jy, KOjH je yqUHHO Kpaj He3aBUC-

I .

BOCTH epncsora napersa, nao je H TypCKH cYJlTaH MypaT I.

IIoCJIe CHpTH CD. KHe3a.:J.Iaaapa CPUCKO ~apCTBO 'I'pajazo j~,lJ;O 1459 r. a.ln Beh ae caMOCTaJIHO, neh RaO B333l1HP H nJIaliaJIo je TYPCKOj ,lJ;aHaR. HaCJIe)l;HHK .JIaaapa, .,erOB CRH· ,lJ;eCnOT Cresaa nORyma 1443. r. )l;a ce OCJI060,ll.H 0,lJ; Typasa H y caDe3Y' C Ma~apHMa. . notie)l;H HX &JIB YQKOPO npaayae ra na nORopHOCT. Me~y THM TYV~H HHCY opTaB.i'bUH Cp6e aa HHPY, OCO()HTO aa npaax )l;eceT roABua B.1a,lJ;e CUHa ByIta BpaHKOBBlia, ,lJ;ecnOTa '.Byp~a Bpaa-

I

KOBHlil\, KOjH je B.1a)l;ao Cp6HjOH 0,lJ; 1427 ,lJ;0 1457 r. 1430

r. 29 ~apTa, cY.lTaH AHypaT II. nOCJIe spsaae 6uTRe aayseo j~ COJlyH; 1429 r. 29 aarycra, nOCJIe rpoaecerae oncaae, MypaT je 331'3eo CMe)l;epeBO, Ha ,lJ;YHaBY, Koje ce npeA3l:p noeae rora, nonrro je BeliH zeo CT3HOBHHIta noyHHpaQ, 0)1; r:a:a)l;H. ITa)l;OH CHe)l;epeB3 TYP~H cy aayseza CBY Cp6Bjy, HO 1449 r. noCJIC rpoxecenae onoaae, CyJIT3H MypaT Il 33Y3eo je Caerarpaa, y roprsoj ,lJ;H6pH, ROjOH je BJ(alaO CReHAep6er. Y CHJLaBalLa Cseaaep-tieroaa J{a nOBpaTH 0)1; Typaaa rpa,l; He aonaaonre My sa PYKOM. 1454 r. epncsa )J,ecnOT '.Byp~e Oaezepeaau, nOCJIe spaase 6HTRe ca cYJlTaHOH MyxaMe)J;oH IT, yCTynH TYJlHHMa TonJlH~Y H 06DOO3 ce Aa HH nJlalia )l;aHaK; 1455. r. nocre meCTOHe)J,eJbHe onca)l;e Typua cy 3aY3eJlH HOBO-Bp){o; 21 JyHa Te rO)J,HHe CYATaH MyxaHe)l; II OCBOjH Ilpuapea H CDe epncse rpazoae na peua CUTHH~H H C ){eCHe crpaae MopaBe; 1459. r. 20 jyna oreo je CHe){epeBO H C IbUt( je. ca CDRH nasa H cpncsa ){pmaBa; BHUle O){ 10.0000 Cp6a TYP~R cy O.J;BeJlJ! y ponerso j 1467 r. Typua cy npece-

Digitized by Google

17

JIHJIH CTaHOBHHRe Honora Bpxa (')JIHme I(apHrpa,lJ;Y. Haj,lJ;yme

ee o.n;pma.:r0 __ 9ROIL'be, Roje cy Typl(~ _ 3~y~CJlll_1:!63 'r. - '/\'-;1\~;:

~--C-iia~oM -Cpoii]e'MHoi;oO}lOjHC' nopoxsne cpncsora Ha-I "'\ '.

poaa noxeme CC npeceaaaara Y aeaace.seae aeM.'b!? jymHe!

Y rapcse, OC06H'fO y CpeM H BaqKY H y aanaana BaH aT.)

TaMO cy OHH y npao apexe, no ,lJ;OnymTelbY yrapc~H~

Kpa.lbeBa, HMaJIH caoje ,lJ;CCIIOTe }lJIH, KHcmeBe. 1689 roa.,

Ka,lJ; je aycrpajcsa sojcaa ,lJ;OlIlJla ,lJ;0 pene KaqaHUKa;

CpOH H3 CKOnJbaHCKOra rramaaysa C OCTaJlHM CpoHMa ycm-;

raaome sa opymjc H noxarame aycrpajcsoj BOjCl(H. Ka~

ce aycrpajcaa aojcsa nosparara y AYCTPHjy. TYPl(H c)4.

YCTaJiH nporas Cp6a H mCCTOKO HX rOHHJIH. 'I'aaa ce CpoHI

upeaapeaa 06chalbHMa aycrpajcse 8JItl,lJ;e, peUlH11Ie, ,lJ;a c~ I

(l~~_!Jl~~~ _ynya~~~ __ ~~or_~._na_Tp_HJ"1pxa_,A~ce.HHja ,qapi I, '- Jr:;,,:, , H.2J~B~h3, IICCJIe ~13 - T3KO 3BaHe Crape CponJe j nmue 0,lQ.· .•

,- - -- - - - - - - _ .... - - I

37.000 CPRCKHX nOpO,lJ;HI\a IIpeCeJIHO je .ApceHuje y jymHY\

Y rapclty H HaCCJlHO HX je • y j ymHoMc CpCMY, BaqKoj, RaHaTY II npehaunsoj BOjHll11KOj rpaHHl(H. OBO Hcpa3MHUI-

.. seao npCLe.1Le~ Cp6a CKy~ je CTa~ ,lJ;Ol(HHj_~ CPIICK:';II. -I.) Hapo~.j OBO je, y rJIaBHOMe, OIlJlO yapoK, mTO cy ce y cpu-

CKHM 3eMJbaMa, xoje cy OCTaJle npaane, BaCTaHD.1fe ,lJ;lfBJue

opae apuayrcae, Koje'O,lJ;Bajajy Cp6e Illyaaxaane 0,lJ; Cpoa- __ - \ .\.. .. Mahe,lJ;OHal(a. 1698 r, aycTpHjcKH sojcsonoha UpUHl( EB-'

~'eHuje Caeojcsn, KOjH je ynao C aycTplljcKoM' BOjCKOM y If BOCHY, H3Beo jc Jl3 lbe 40.000 Bounsaaa: 1738 r. HeKO-

JlIIRO XH.1La,lJ;a cpncaax llopo',lJ;;ila--caiYIIHo [e y EOCHII

nehea narpajapx Apceaaje IV JOBaHoBuh, H cnpeaao ce

,lJ;a IIX HaCCJlH y CJlaBoHHjH II jymHoj Ma~apcKoj (BOjHHqKOj rpaaaua). Je,lJ;aH zeo HCTHX C Apcenaje« JOBaHoBHheM

ycneo je npeha npelto Cane II ,lJ;011l30 na MeCTO, a BehIlRY,

80.000 na opojy, 3aycTaBHJlH cy 1'YPItH H BpaTIIJlII na-

rpar y oTaI;louHY, H Ta,lJ;a je name XH.'La,lJ;a Cpria norHHYJlo

0,lJ; Maqa TYpcKor. Y epeue 1~8pu~e Rsrepuue 11 (}o 100.000 Cpoa, apeceAu ce y Pycujy (cA86eH,o-cpaclw OliPYZ). Y ca,lJ;albe speae nOTOMU;lIMa OHHX Cp6a, KOjH ce npeCCJIHlIIe y

Iv

2

Digitized by Google

. ~ .

- ---=- ~-~ -

~~---~~~ ........

. 18

jyZHy YrapCRY, o~ 1389 r. 1·~j. o~ RocoBcRe ()HTRe, rrpnna~a name oa 1,350.000 ~yma, KOjR cy, C HeaHaTHHM Hayaennxa, O~TaJIO oepHH lIpaBOCJIaBHoj sepa. ,.u;ocTa Cp6a 83 BOCHe H Xepneronaae yCJIe~ TypCKora ara, npecezn ce y paaao npexe y CpO~Hy UM ,.u;aJIMaIJ,Hjy, y KOjOj, O~ 300.()00 Cprio-Xpsara, OCTa~e ca~a caxo xo ~Q.OOO npaaocaaaaux. ,

Byrapa, Hapo~ TaTapCltOra HJIU oI>HHCKO-yPaJICK01'3 lIJIeMeBa H MyxaMe~oBe nepe, KOjR cy 1'0BOPRJIH je3HRoM, npxo ~pO~HRM C 'rypcKRM H YOUjaJIH qaJIMY oso raaae, y ..nOqeTKY cy 2KRBeJiH na oOa..laMa. pese Beare H Ba.'iRBaJIR

ce Bozrapa ; a nocae TeR, 1I0DITO cy npemm sa jyr, OBH

ce nouenre 30aTH Byxrap«. rO~HHe 679 Byrap», non npezBO~HHIIrrBOM coora taRa Ac~!!>py.xa;- npe~ome pesy ,.u;YHaB

H sayaeme MR3ujy (ca~a'Iby :-Ja~yHaBcKy Byrapcay) ~o peae Hamane, I10ROpROrnR ce,/\aM CJlOOeHCltHX naexeaa, Roja uexy onae aacrarseaa. O,ll TO ,/\oua OHO noueme one Burne

H BOIlIe llJIaOHTH MH3J1jy CBOjRM HaCeJLaOalbJlMa; y 110- qeTRY VIII aesa OHR sayaeme ;;aropje T. j. yrao, KojH llUHR CJlJlOHa, Bapaa 0 Byprac. 755 rO,/\IIBe noaosea] Byrapa y MJl30jJl ueme OpJIO maJIOCTaH: OHR a3MOJHlrne 31), MRp I'pue, 1t0jR y TO )l.oua aacnocranmne coojy OJJaCT y Matle)l.OHRju; 0,/\ 763 ~o 771 rO,/\RHe I'pua rocnoaapame y Byrapcsoj H ca COOM je paaopame: aa TUM Kp03 nernpa rO,/\UHe YCJIe,/\ OOjHHQltHX HaMepa' Byrapa, I'pua nocranre

y Byl'apclty 80.000 BojHHKa, ROjH paarianre oyrapclty BOj-

city. Taaa ce Byrapcsa rpaHlltlRJla MH3HjOM, T. j. 3a,llyHaBCKOM Byrapcsoa, H ,.u;06pY'IOM. 809 rO~HHe 6yrapCltH

xaa KpyM ocnoia COol>Hjy H orrycronnr ,/\eo Tpasaje, HO nororse rO~UHe 810) l'pllltH I~ap HuhBoI>OP onycroma By.""'__' rapcRy II aape OIlOIlIY npecToHHuy Ilpecxaa. 811 1'0,/\88e 6yl'apCltH xaa I\ppf, nOIllTO paaopa Tpasajy, y~e C HCKHM CJlOneHCKIIM IIJleMeHUMa y Mahe~oHHjy, orrycroum je n xnore CJIOBeHe H I'pse o,/\oe,/\e y porrerao. 812 rO,/\8He Byraplf OCJlOOO.lJ,HlIIe CBOj spaj 0,/\ I'psa, OCOOjHUlC rpazone:

II pono)J, (OJlJl3y Bapac), AHxnjaJI, )~eue."bT (KO,l; Bypraca),

Digitized by Google

19

\

• >

MHCHMBPHjy; 813 rO~HHe, MHHyBmH <PHJIHnOnOJb H Jezpeae, \.. .I:, OHH ce npHOJIIDKHlIIe l~apH['pa)(YI HO y CKOPO ce MOpa)(Ome

nonyhn aasan. RCTe rO,1J;HHC oyrapcKo UaPCTBO Kpy~a

(t813) npocruparue ce c jy3ltHe crpaae 0)( CO<l>uje )(o-Eyp-

raca.,· cenepua rpaHUI\a 6eme )I.YHaR, HCTOlJHa - UPHO-

xopcsa otiaaa (6ea Bapae), sanaaaa - JlHHHja 0)( CO<l>uje

)\0 BHJJ.ItHa. 3a ,1J;pyry Byrapcay, OCHM nanpex cnoaenyre, ncropuja HC 3Ha, H3y3HMajyliH 3ap TCH)(CHUH03HY HCTOPHjy uyrapcKllx JllOBHHHCTa: BCHCJIHHa. ,n;pHHoBa, 04>ejKoBa-Illonona H ':Jexa U peueaa K~jH je ,1J;OOpO aarpahea 6yrap-

ClUIM :lJlaTOM. RCTHHa je, ,1I;a cy--Eyrapn Hana)(aJIH Ha rpa-

ionc 1'paKHje, Matl{',1I;OHuje, caaannse Pyxyanje, Cpoujc, l\la~apcKe, ocsajam HX H !:Ja TIIM ce Up30 H3 n.ax y,1l;aJba-

BaJJl{. CDa OBa ocnajaisa aucy OHJla raasa aa cy YU3HJla

y onurm ,1J;pmaBHH oprannaaa. I'pna nan lJHHJIIIIC C 6yrap-

CKHM rpaxosnaa ,1I;pyralJe, [ep OH", YUHIIIT3BajyhH Byrapcso uapcrno, BIIIIIC nYTa nocransaxy y rpaaonaaa H caoje 1JHHOBHHKe.

1I0KOPIIBIIIH no,1l; cnojy BJIaCT paaaa CJlOBeHCKa nJleM~Ua, Ilyrapn HM ,1J;a)J.olllc nOJlHTHQKH nOJIOiKaj 11 caoje aae, aJJH y HCTO BpeMe rrlHlMHlllc 0,11; IbJlX ounlJaje H jeaax, HC H3- l'yOllBIlIH rrpll TOM csoj 4>H3HOJIOIIIKH Turr, KOjH H ca,1l; nosaayje CMeIllY 4>HHCKo-ypaJICIW KpBH. Byrapa rrpH3HaBaxy BUlIIe nyTa II caxa npCKO CBOjUX jaaaax l'JIaCHJIa, ,1I;a cy ona je,1J;HOra rrJICMeHa ca TYPUIlMa, mTO He xory nopauarn uu CJ10BeHCKil uarlHlIUH.

Byrapn ,1I;yro He Moraxy YCBOjH1'H CJIOBeHCKH je3HK, sao IIlTO CC Home BH,1J;eTIf 113 pYKonHca X, XI If XII sesa. EBO ItaKO cy nncam Byrapn y XI DeKY: "ABHro OJI 3ItHT JICT 300, PO,1l; ieMY ,n;YJIO, a JIeT :eMY ,1I;HJlOM TBHpeM" .... "EcnepHx ItH'a 60 H O,1l;HHO JICTO, pO,1l; ieMY ,n;YJlO, a aer iexy BCpCU UaJleM u .... ,,1'epBeJl, a JIeT TCKYlJCTCM TBHpeH" ... A MC~Y TUM, HalIIH HCToputlaplf ,1I;pmc, ,1I;a cy Byrapa 3aJJ.YHanCKIi aa MaJlO rra HaDlR rrpOCBeTHTeJDU, 0,11; KOjUX CMO Mil, PYCIl, JlI)lfMHJIU 6ajam Csero lIUCMO H Itlbllre; a HCKH

;I"

Digitized by Google

"

20

)(pme )(a je qaR II OpBH PYCltH MHTpOOOJInT CB. MHXaHJIO, ROjH je PO}l;OM I'pR H3 Cnpnje, - Byrapa«, II za cy npBn pyCRII enHCKOnH - Byrapa, AKO je;H OH.1IOY PYCKOj'U.PIWII eUII-

¢KOna. Ryrapa, TO y. KOJlHKO je 1I03HaTO - CBCra Cal\1O -/)(Ba, H TO MRTpOnOJlHT K~jC.BCK", .iKRJlOCRIl HCII)(OP, noju :' je nR_HMHO YR"jy II cnpexao CC Aa nO)(Bl)l'HC PYCKy' u.pKny

. -- -~..... .

noraaa paxcsora nane, H n.eron HaC.llC)(HIlK na IIPCCTO.1JY

KlJjCBCKO -' JIIITORCItC MIIT_llon.OJIHjel. I'puropnje, yHHjaT sora _je X"POTOHHcao YHRjaTcKH narpnjapx y PUMY 14;')8 :! ' • .l/n,i 1.1\ ... -- ·rO)(HHc·1.9,4 rO)(HHC Byrapa oexy KpUITeHIt y npanocsan-

I HOj. aepn: nOCJIC )(Be rO)(IIRC OrrapCKH Hap Bopuc-Mnxau», none BO)(HTH nperosope C PHMOM II nOCJIa y PUM nocaaHHKe; 869 rca, Byrap» cc oner 30JlIl.iKHWe C Busaarajox II nOTlIlIHRUIe ce uaparpazcsoj U.pKBH. 912 rO)(IIHC Byrapu yna,2(ollie y MaliC)(oHltjy H pasopaure xaore rpaaose ; 913 rO)(UHe npH6JIlfmHlUe ce Ilaparpaay ; 914 roaune yna)(ome y TpaKujy, OnCa)(HlIIe J ezpeae It nourro on:ballKalllC If isera II OItOJIHC rpaaose II ceaa, npaTlllIIc ce y Hyrapesy: 917 rO)l.1tHC Byrap« ocaojame Byprac, MUCltMBpUjy, AHxajaa, aJH YCKOPO npaTIfUIe ItX I'punxa ; 918 rO,l(JlHC uyrapcsa l~ap CUMeOIt OTe 0)( I'pna MailC,l(OHojy, oea Hpn$ropja. Malie)(ORltjoM cy BJlaJJ.UJlU uapeun uyrapCltll )1.0 9G3 1'O)l.IIRe, saza Malic)(OHCKU CJlOBCHII npoTepame Byrape H

. ..

}" ocaosame csoje l{apCTBO, soje je TpajaJIO)(o 1019 1'0;1;.

I Ih 'I'paenje nan Tpua ncrepaure Byrape 9G2 rO,2(IIHC. 9G7 roanue PYCKH KHC3 Cnerocaau npehe ;~yRan, pa301l ·oy·. rapcsy nojClty, OCBOjH 80 rpa)J.oBa II OC.lIaUH Byrapcxy TOJlHKO. )l.R Y Iboj nocraae auapxnja. Mci)ycooHa 60pua II paaaopn HC )l;a)l.OlllC Byrapnxa xoryhnocr« )l.a paryjy C BU3aHTlljoM. ~H)9 rO)l.IIHe Cueroc.raa 00 )l.pyl'u OyT npehe

I ,n;YHaB, a !l70 rO,2(OHC H BaJIKa.H, ocnojn (1)11.1110000.1., ann ce YCKOPO BpaTIf y Pycnjy. IIOIlITO Pyclm nojcna OCTaUII Byrapcxy, aayaerue je 97 i rO)\IlHC I'pun, IWJII If npernoPHIllC ByrapcKY y rpqKy npoauauujy.

Digitized by Google

21

Byrapa, RaO IIITO peKOCMO, BJIa).\axy Malie).\OBHjoM 0).\ 918 ).\0 963 rO).\IIHe. Te rO)l,HHeBJIaCTeJlHH CucYU..f.O Illuw..~~!, ).\Hroe ce npoTHB oyrapcltora napa IIeTpa--u-o-Ciio(0)l,H Mahe;r.oHujy H AJIOaHHjy 0).\ Byrapa. CJlOBeOO xahezoncsoae uapcTBy npunaaome rpaaona: CO<l>I1ja, JIeCltOBaU, Hanr, Ilpaapea, IIpuIlITHHa, MHTpoBHUa - na ceBepy j OXPH)I" 'RynpH.'b, Ilpncaa - na jyro-sanaay. II;ap CaMYHJlO Hlaurxan ca CBOjOM BOjCKOM yna)l,e y TeCaJIHjy, ocuoja ,n;palI y AJIoaHHjH, ORO je y Je:ra)l,H H Ileaonoaeay,

987 roznne rpqltH I~ap Bacaraje II n()~e Ha' Mahe)l,OHlfjy H )l;o~e )1,0 Caaosoea, aan onae, no)l, Iflrnnoa, y TeCHaI\Y lI:me~y lIxTHMaH3 H CaMOltOBa pa30H ra CaMYHJlo Il.lauuraa, nap c.'10BeHO-Mahe)l;OHCltH, H je)l;Ba ce enace oemalbeM j 99G roanae CaMYHJlo noeae nOoe)l;e, Itojy je oapmao Ha)l, I'puaxa non COJlYHOM, nperpneo je O)l; HCTHX IIOp&:!: ,n;pa'l n CBa jymHa ooaJIa jaapaacaora Mopa OTrraaonre O;i. Mahc)J,OHCltIlX CJlOBeHa; 1001 ronaue I'pua cy BJIa,ll;3JIII seh COOM Tecaanjox, Bepajox, CpORI\OM.H Bo,lI;eHoM. :\Iahe,ll;OHCltO U.aPCTHO OrpaHHQHJlO ce 'baMo aa _CCBepHy Maheaoanj y, jYl'OHCTOIIHY AJloaBHjy B Coenjcaa oKpyr. 1002 roanne fPI{H ocsojame CKOnJbe. 1014 roz; HaMe~y I'psa II Mahe)l;OHCKJfX Csaaeua nOHH11e rpeha aojaa, Itoja ce caputa B}.'10 p~'tIlOl n'); napcra i ('aMYBJla IIIHIIIsraaa. OH ie npel')lrreo acecroan nopas KO)l; op)l;a BjexaCHIle 29 JYHa 1014 roa; name O,ll; 15000 CJIOBeBa oeme OCJIeII.DeHO. 10151'0)l; rpusn uap Bacaruje II OCBOjR OXPH,lJ;, IIpJlJIen, BO)l;eHY, UUTO.o, OCTPOBO, Pa)J,oMHp, MorJleH It llITnII; 1017 1'0)1,. - Hocryp ; 1018 roz, -- -CO<l>Hjy.

Ca na)l,OM Coeuje H cMphy Mahe)l,OHCItOra uap~ ~JI~)J,UCJI303 ca CBUM nponane Mahexoncso uapcrnon 1019 ron- ..i- -nocraze BHsaHTJljclt3 npoaununja. Ilpn TOM Bacnanje II OqYBa HeaaBUCHOCT oxpacse apxajenacsonaje (1020 rox.) ,

Itojy je OHa )l;OouJIa 535 1'0,lJ;. I'pun cy BJla)l;aJIH MaheaoHlljOM 150 roz, 1040 rO)l,lIHC Malie)l;OHCltH CJIOBeHH YCTamc npoTHBy I'paa, aau no)l, COJIYHOM; npeTpnHlIIe crpauraa QO-

Digitized by Google

"

"f\' ...... // "'~ .. '

" ,1'-,

\ t

22

\ pas: TO ce 36HJIO H 1073 roz. Y npanox CMHC.lIY Mahe\ AOHCKora napcraa Ta~a He 6eme same.

1186 r. Byrapa (1'. j. 3a~yHaBcKH) ce oCJl060~uUle 0,1( rpuae BJIaCTH'j y oyzapCKO.M YCT8Jmy .'ttafi.eooHcKU Csoeenu, KOju Taoa oexyaoo rpU,UJK8 ca C6U.\" He y'tacT606aw.e rOT06U c~a a8oYHlWCK8 B!I~apCK8 Cit ususernos« Co¢uje aOCT80e C8U· jU'H8 Syzapa. Y Malie~oHHjH Byrapu aanraxame TepHTopHjOM ~O Hpaaena H II~~r.onHje (Baro.sa). 1204 1'0)1;. Byrapa npacajeaaaame C;OjHM B.JIa~aBHHaMa opaHulleBcKY OOJlaCT

. H pamapame cnoje BJIa~aBHHe ~o Bepaje a y Tpasaja - ~o Je~peHa H ,lI;HMOTHXY j npu TOM AHxHjaJI oeraae y pYKaMa I'paa j 1207 Byrapa ocsojanre Cepes, aJiH UX re rO~UHe acrepa 8S Ilpoeesa sa penn Bapaapy Bot,a Mahe,lJ.OHCltHX CJIOBeHa KHe.1 ,lI;06puMHp,noMoliy cpncsor DeJlHKOI' myrraHa CTeBaHa Hexaaaha H O,lJ.MaX sa 'fUM H3rYOHme neha )(eo MalielloHBje, ltOjH 3ayae enupcsa ~ecnoT Toxop. IIo)( CoJIYHOM noru6e oyrapCltH KpaJD HBaHHI\a .

. 0)( 1218-1241 roa. )(YHaBcKa Byrapcsa nose ce CltYOJDaTH y O)(eJIHT nOJIUTUqltU 0pl'aHU3aM. Hajseha 0)( 6yrapcsax BJIa)(apa BJIax J OBaH Acea II o~ 1230 r. aaBJIa,ll;a BeliHM )(eJIOM Tpanaje, Malie;IJ.oHHje C ATOHOM, COJIYHOM, Tecaaajox, AJI6aHujoM )(0 ,lI;YHaBa u ceBepoHcToIIHOM CpOHjOM )(0 Beorpaaa. Y TO )(06a Ilaparpaaoa H OKOJIHHOM B~a)(axy .JIaTHHH, aJIH ra jauana Byrapcsa He oeme ~yra Delta. He npohe HU ner rO~HHa nocae CMpTH Aeena II (t 1241) a Byrapcsa nose ~a ryoH, mTO ie aayseaa, Ilocxe rora, nonrro EnHpcKo-COJlYHCKH I~ap .Ionan oeUie npHHyt,eR 1242 1'0)(. ~a npaaaa Ha~ C060M BJJacT nmcejcsora napa .Ioaaaa III Baraua, H npuMH aaarse ~ecnOTa, none ee pacnaaara uyrapcKo naperno. 1245 roa. nap Baran oayae o~ Byrapa Cepes, Me.1bHHK, Poxon, Crauna.an, cny .Malie,aoHHjy ca Cson.sea, TeToBoM, CTOOOM, Ho.recox, 00- qUjUM IIo.'bCM, Ilpocesoa j ltpajeM 124G ro.t. Tpn.r OB.:Ja,aallle COJIYHOM, OCTaBUBIIIII enupcxonc ,lI;eCnoTY )(C.'IOBe aarraxue ~Iahe,aoHHje C BO,ll;eHOM U OCTPOBOM H AJIOaHlljoM j 12541'0/"('

Digitized by Google

23

6yrapcKH uap MHXaHJI AceH noeyma )\a OBJIa,1(a MaKe,1(OHHjOM, aJIR nOCJIe rporoaaunse oopoe xopaae O,1(YCTaTR 0,1( onoje aaaepe. OBe rO,1(HHe I'pua rrpacajeaaaame CBOjHM BJI3,1(aBHHaMa BO,1(eHY, ROTop, EJlOaCaH, OXPH}.{ H Ilpaaen. 1263 roz, 6yrapcKR nap ROBcTaHTRH Acea aay3e CKOIIJbe, Ilopes, IToJIor, H 3eMJbe ,1(0 Tlparena, aJIH yCKOpO CBe OBe :JaY3eTe aeMJLe nonpara I'puaaa ; 1280 1'0)1,. Byrapa jour ryoHme CBe cnoje aeM.be y Tpaaeja ; Malie,1(OHHja H3- paaaje (')ellle noze.seaa HaMe~y I'pxa H Cptia H l;yzapu HJOMe 8Utue HU1~ac) He 8Al1()axy. 1323 1'011. Byrapa orenre

0)1, I'psa npORHHl(Hjy <l>HJlRnOnOJbCKY H Poaoncsy, aJlH ycKOpO aa THM xopazome ce OOPHTH ca CpORMa H I'punaa, J'cryaU8tuu oeo repuropuje Fpuuse«, C;yzapu uazYDUtue A!I()HU~Y, CaMOK08, HxruMaH, Huui, Kojll H8 C8azoa saooou Cpouja. Cpou aax 1330 zoouHe OTetue oc) rpKa_ Besec, Ilpocex It Illrun. 1333 roz, Byrapa no )lpyrR nyT npHcajeanaame It CBOjRM BJIa)laBHHaMa zeo Tpasnje ,1(0 <l>HJIHrrorro.sa, 1365 rozmre Byrapcaa ce pacnaaa na ,1(Be xp- \ aeaae : HCTOqHY R aanaaay. TIpBa HMahame all. rrpeCTOHHI{Y TpHOBO H azaaame RCTOqHOM Byrapcsoe, C ,1(eJIOM Tpa- )' ItHje, a y aanaaao] npecronnua 6eme BR}.{HH H ynpaB-, .same 3ana,1(HOM Byrapcsox,

He npohe HR G roaana, a na Byrapcsy Bana,1(OIlIC Typnu. Byrapa rOTOBO 6e3 60p6e YCTynHUIe ']'yp1lHMa ,1(eo CBOjRx aeMa~ba; y HCTO )looa6yrapcKH nap JOBaH illHUIMaH, ,1(a OR aaapaeao nO)l C060M OCTaJIY reparopajy, sojy TYPIlH He aayaenre, .ll..a,1(e CBOjy ceerpy CYJITaHY MypaTy aa aceay. AJiH OBO He aa,1(pma Typite; 1393 naae TPHOBO H C H.HMC .... npccTa oyrapcKo HCTOqBO napc;so,'a 13961'0,1(., 1I0mTU TYPuH aayacUIe H BH,1(HH, na,1(He H sanaaao uyrapcKo napcrao.

Us ucropuje HyzapcKe 8Uc)U ce HeMO:HCe Aeatue DUTil, 0& OU6w.e 00 !393-t396 zo~. oyzapcKo ~apcT8o ,WKaOa He apeA83atue 3eM..bUw.Te c)YH8IlCKe 6YZ8pCKe, Koja ce zpaHU~ILA:l A!fHa8OM u HaAK8HOM, QPHUM MopeM, 1:UMOKOM u aeM..bO.H zc)e UCTUtte jYJICHa Mopa8a. C8R. OC80j888HJa Byzapa, K81<0

Digitized by Google

24

y Tpalwju TaKO U Y M8Iie~OH!lju, u.w.a~8xy KapaKTep yaZpeOHe Uoha'llCe, KOjO.W. cy Byzaplt 8Aa08.lU eps» KpaTKO epeue, U C roes xe MOZY xa 'H»U upAazaTU C8t)ja UCTOpujCK8 upaea. 0 eTHOrpa<l>CKHM naa npaaaaa Byrapa na Mahe,l{OHujy H Tpasajy, rosopaheao ,l{OI\HHje.

Ilponacr 6yrapCltOra H cpncxor napcrsa Geme He y je,!{HO HCTO ,l{ooa. CpnCKO l\apCTBO npeaease GyrapcKo aa 66 roaaaa, Ilpe NO 1.U.TO lie C8C8U.\t U3ZY()UTU C8(}jy UB.1aeUCNOCT, Cp()U ce ZOT08,) 80 e. ()OpUW,B c Typqu.w.a, ()paueliu C80jy oTaV.()uuy 00 Ut)CAeO'H»e KaUU Kp8U j jYN8'lKU ()paueliu C8()ja tipse«, OHU cy XU.b80aMa y.\tUPaA1t 00 ZA80U uo Tep~88aJlfll U uaOSAU o~ TypCKoza JK8'la. JyHa'lK8 a81.U.TUTa Cp()8 ceoje 3e.w..be aayaeA8 je H8jceeTAuje AucTulie y UCTOp,!jU CpUCKoza uapooa U ·ue080e uu jeoaN Oeo 3eM.be epucxe, oa za ca ceUM U01'Aa'le Typu,u. CpGH, KOjH cy naCe.1lHJlII 3eTy UJiH U;pHy I'opy, onysaure CBOjy HC3aBHCHOCT qaK H raaa, Ka,/\a I\C.1IO 6aJIKaHCKO nOJIyocTPBO nornaae nox BJIaCT· TypCKy.

A.JIH je ea CBHM ,/\pyratluja acropaja 6yrapcKora aapoaa, IIpe,JiBo,/\HTe.'bH H Bo~e Byrapa caCBHM He yqaCTBooame y 60p6H cnoje 6pahe Cp6a C Typuaaa, HCTpe6.'baBajyIiH y nOqeTRY GopGe jezan ,/\pyrora, a neh nOCJIe rora, Ka,/\a IbHXOBY 3CM.'bY aayseme Typua, CTYIIHllIC C H.IIMa y OpH-

. jaTeJLCTBo. I\a,/\ 1396 1'0,/\. yrapcKH KpaJL .lliHI'MyH,I{ no~e L ua 'I'ypse, OH,/\a Byrapa C Typuaaa 6paHHJlIe BH,/\HH •

.113 KpaTKora xpoaoxorajcsora nperaeaa ncropuje 6yrapcxora H cpncsor napoaa BH,I{H ce, ,l{a cy npasa na 1\IaIiC,/\OHHjy cpncsora a He 6yrapcKora aapoaa, pa3YMe ce ceBCpHy aJIH He jymHy, y KOjOj npeBJIa~yje rpqKH CJIeMeHaT.

Je3HK Malie,/\OHCKIIX H ,/\CJlHMIIQe TpaKHjcRHX C.1IOBeHa rOTOBO ca CBHM HC JlHqH na je3HK, ROjHM roaope Byrapa H3 3a)J.YHaBCKe Byrapcse, KOjH )J.oJl.ajy rOTOBO cnaso] pesa qJIaH ,,:!,Q." llJIII "Ta". CCBCPHOM TpaRujoM H:III caAamlLoM PYMCJInjoM, Byrajnr, sao mTO ce 3Ha, BJIa,/\ax y, y speae 6yrapcltOra I\apCTBa, apxo RpaTKo speae. ITa H ra BJla}ta

Digitized by Google

Roja rpajame 70 - 80 rOAHHa orpaaauaaame ce eaao na

caAalboj enapxaja C)BJlRnOnOJLCKoj a OCTaJlHM 3eMJbdMa

Tpasaje H Ilpaaopja Byrapa BJlaAaxy BpJIO MaJlO. IlqaK

aa TO, ~tc~~_aBaIb~ BI~apa y cesepay TpaKujy, \,

aK~ H. He .aa.npeae 6yraP~~ora l.\~pCTBa, TO iIO~~~ _~~()Be) nponac!~L 6exy .,!,aKo BeJIH~a, Aa. I. ~AaUIlbe BpeMe ~o~ 1 ,....~~ .' BeHCKH eJIeMeiiaT llcToqHe P'YMe~~je rOBopH rOBopoM ro- ' 124 TOBO CJiHqHHM C ·.6Yr~pcKHM, npexza ce y lbeMY HaJl~:i~

iocTa pesa H 06.llHM, ROjl1 ra qHHe CPO)(HHM C je3HKo~ MafieAOHCItO epncsna. Byrapa 3aAYRaucKH Ha3HBajy eerie .,p.u~pUlf,", ,l(OK HCTOqRO PYMP.JIHjCRH - ,,1·~ezapuH.", a

--------.. ..

Cp6H H MaheAoHcRR CJlOBeHH ropae A.lIoaHllje ollYBaJiH cy

H AO AaHac cpnesa je3HK H aaroaop peua ca cpncaax aal.\eHTOM, mTO yqHTe.1LH 6yrapcKo MaReAOHCltHX maoza .meJle

)(a HCTHCHY 83 ynorperie. CBaKH Cp6RH Moze ce CJl060AHO CnOpa3YMeTH c Mafie,l(OHCKRM C.lIOBeHHHOM, H TO xaoro C.ll060,l(HHje, Hero .lIH TpaKHjcRH CJlOBeHHH C ByrapIIHO)I.

Ocea jesasa, ROjH cje,l(HlbaBa Mahe,l(OHCKe CJlOBeHe ca CpoHMa H3 illYMa.1\Hje, Orape Cp6Rje, Bocae, Xepueroaaae, Ilpae Tope, ,l{uMaUHje H Ma~a}lCRC Cp6Hje, Cp6H H3 RpaJLeBHHe HMajy H ,l(pyra npaaa aa reparcpnjy ceBepHe Mah.e,l(OHHje, l~oja HM ce He Mory OAY3eTH. ,l(pyro noese eraorpaecsora rrpaBa na Mah.eAoHHjy, jecre npaao UCTOPUjCKO. OHO CBeAOqH, Aa cy Cp6H. BJla)(aJIH ceBepHOl\f a ,l(eJlflMflqHO H Cpe,l(IbOM Mah.eAoHujoM name O,l( 150 roaaaa, a rOTOBO TOJIHRO HCTO ynpaBJLaxy Mah.eAoHHjoM H lbeHH BJiaCTHTH BJIa,l(apH, aKO He ypaqYHaMO BpeMe O,l( 58~')(o 805 rOAHHe, M,l(a cy Mah.e)(OHCKH CJIOBeHH )(PmaJlH, no,ll; CBOjOM BJlaIllhy JeJla)(y. Tpehe npaso jeere I.\pRBeHO-HCTOPHjCKO. Enapxaje y Mah.eAoHHjH, CROII.LaHCKa H 6HBPla IIlTHrrCK&: TeTOBCKa, a TaKo~ep H 'errapxHje y ca,l(aIlllboj Byrapcsoj, casroaoncaa II hycrCH,,(II:JCJta, npanaaaae ty )(0 1767 rO)(HHC nehcao epncaoj narpajapnraja j OCTue cy naK enapxuje y Mahc)(OH IIj II , y RojHMa cronene-cpncsa eaeaenar npeoarahyje BaA rpqKUM, OBe: neasroacsa (6H-

I ... ,.

J

t:

Hl ~. !.

Digitized by Google

26

TO~CKa) CTPYMHHqK3, OXpH~CKa, ~H6paHCKa 'MOr~eHC&a, caeaaajcsa H neaecaa. OBO Ce~aM enapxaja ~o 1767 ro~HHe npHna~Mo je cacraay oxpaacse aesaaacae apxajenncaonaje; y Iby yJlaJRaxy H nese no cTaHoBHHillTBY qHCTO rpuse H a~6aHcKc enapxaje. Me~y TUM, 3axB~yjyhH nonycT~HBOCTH uaparpaacse narpajapmaje, Koja y speae rpQKO-oyrapcKe npsseae 60p6e, nornaae nox yTHUaj KpaTKOBH~HX rpqRHX narpaora, KOjH Mllill~axy )!;a nYTeM HenpaBHqHHX YCTynalha cpnCRHX enapxaja (y TOM opejy II errapxaja y Cr. CPOHjU, BOCIIH H Xepueroemra) RyrapUMa, oapaee noa B~aillliy uaparpaacse narpnjapmaje nexe CJIOBeHCRe enapxaje, 6yrapcltH ersapxar ycneo je He caxo ~a orua~a IbUMa, 80 a ~a y HeltHMa ?)!; IbHX nOCTaBH cnoje apxajepeje, sao y namsoj, aauraacao-nuporcaoj, CItOn~aHCKOj, . OXPH~CItOj, ne~arOHCKo-6HTo~CKoj, caaoaoncaoj II liYCTeH)!;HJlcltoj: IIoc~c PYCKO-TypCKora paTa 1877-187i r. npse .~Be enapxaje say3e Cp6Hja, 83 Cson.sa, OXPJl~a H ~HTo.'ba 6yrapclte apxnjepeje acrepanre, HO sa TO enapxHje caMOKOBCKa JI hYCTeH)!;UJICKa (He CBa) npaaoaarne ce 6yrapcKoj RHemeBHHH H ocraaome noa nJl am li y eraapxara.

i II raso CPPII, saxBa."byjyliH CaH-CTetl>aHCROM, a sa THM I 6ep~HHCKOM yroBOpy, H3rYOHme H l caaraa enapxaje, aoje \ je, no upRBeDO-HcTopujCKOM rrpasy, CBaKaRO TpeOaJIO Bpa, THTH CpoujH, a HIIRaKO Byrapcsoj.

CJIOBeHCK~-Ma.he)!;OHCKO CTaROBHHillTBO HOCH Ha}lO)!;Hy o~eliy - ~OJIaMy, sojy R OCTa~H CPOH, H QYBa "~O )(aH3C OHe RCTe aapoaae OOHQaje, sao H OCTMH Cp6H na Illyaaaaje, Crape Cp6Hje, H OCTaJJIIX cprrcsnx seMa."ba; oOHlJajH cy OBH: crasa H~H npaaaosan,e xpcaor HMeHa CBOjHX npe~aKa; osa] OOHQaj HMajy caxo CPOH, H sa aera He aaajy HH Byrapa, HH I'pna, HH PYCII, DH )(pyrn naPO)!;H. Y Byrapcso] c~aBy ,llpme caxo notiyrapeaa Cp61l

'y enapxnjaxn : caaoeoacsoj, hycTeH~HJICRoj, COeJ'HjCROj H BU)(HHCIWj, HO TaMO ce oyrapcltH apxajepeja crapajy, )(a

Digitized by Google

27

.T

CJlaBY YHHmTe. Byrapaa ,l(PHHOB,*) 'meJlehH MaKap KaKO )l.a )l.OKame, ,l);a y Malie)l.OHHju mUBe Byrapa, lie MapeliH IIITO ce H3Bptly HCTOPHjCKa easra, ronopu, )l.a CJlaBY IIMajy II PYCH. Oaaasa je 6yrapcKa JlOrHKa: aKO ce Beli He Mome aosaaaru C pa3JlOrOM, TO aa mTO )l.a ce He ynoTpe6H Jam, alto Bor )l.a HeKO he 1I0BepHTH, KaO nrro nosepoaame Jla.atHUM HCTOPHjCKHM pa)l.OHHMa 0 6yrapClwj HapO)l.BOCTH r, r, ,l(pHHoBa, BeHeJlHHa, Ilae KaJlO aa, Illorroaa - Oeejsosa H )l.pyrHx 6yrapcltHx mOBHHHcra, KOju ,!;Ie YMe)l.Ome 1011(CJIHTH oea .1JaiKlI. Oeejeoa - Ilfonos, cesperap ;6yrap-',

csor ersapxara, 3HaMe~HT je THMe, nrro nrraxnajyb« csoja ';:1. t.J ... <t(;;

)l.cJla noz HMeHOM o <I> cj soaa, sparaayje ax H xsaJiu noa : \.

HMeHOM Illonosa H nonesaz H3)1.aje neae KIDHre nOBO)l.OM:

)l.eJla O<l>ej 1t0Ba.

l\falie)l.OHCKU CJlOneHH HMajy oaa CJlOBeHClta HHeRa, uoja H Cp6H, KaO l\fHJlOIlI, ,1.(paryrHH, Masocaa, ,1.I;ymaH, ,1I;o6pOCJlaB, l\fHJJYTHU, MHJlaH, MHJlHl.\a, 30plta, Bopaana, MHJleHa, ur.)I.. CJlaBY Y Malie)l.OHHjH )l.p.me y 08U~1 Kaca6aMa:

Beaeoy, CKOILIbY, IIpHJJeny, ,l(H6py, OXPH)l.y, BH'fO.lLY, 'rCTaBY, ItYMaHOSY, Ityltywy, BaILCItOM, ,l(ojpaMY, IIITHIlY, Kpyrueey, na )1.0 KOBaJIa II Cepesa ; Y 3arra)l.Hoj Byrapcsoj: Y Tpay, BP::JHHKY, BCPKOBl.\y, CaMOKOBY, 'RYCTeH,ll;HJlY, CO<l>HjU, BUllHHY. CBU OBH Croseao-Cptla U ,l);aH )l.aILu nesajy cpucse necae, ouesajvha y ILUMa cpncse uapeae

..., .

H JYHaItC, aJlu sa ovrapcae necae HHlIITa He 3HaJY, na H

o lleMY 6u neSaJIH y IbUMa, 0 CRJlOBalLY CBOjHX meHa H :.lCI\C, noxapa cnora IIMalba, naJbeBHHH CBOjHX Kylia, YOHjCTBY CBOjHX orana H MaTepa. Ocex 3J1a, Byrapu HHmTa )I.}lyl'o HC YHamaxy If He ynenre y Malie)l.OHHjy. ITo caoj ceaepaoj II cpeaao] Malie)l;OHHjH reorpaeexn Ha3HBH MCCTa II rpaaona cprrcsn cy, no CBOj roj !-JeM~bll pacejaaa cy

. cpncnu neropnjcnn cnO:\fCHIII{II, y nH)I;y MaHaCTHpa H sa)I,ymo:1 ua CpnCItHX uapesa.

*) Hpoeecop Xapuoacsor YHKHCIH:IITem y PYClIjIl, (Ilpes.)

Digitized by Google

.. ~ £ .......

28

,1l;a CnOMeHeMO aese O~ ILUX: MaUaCTUp BalLCKU CDe TOra Oreeana y 'RycTeH~UJIy, y Byrapesoj, 3a){ymouHa KpUa MBJlYTHHa, nO){UruyT y a.eroaoj npeCTOUUUH; CS. COcI>Hja, y CTapOM CprrCKOM rpa){y Cpemy (cazama.o] COcI>uj II), - 3a)l;ymoHoa oner Rpa.Jba MHJlYTHua. Y CO<l)UjCROj ca- 60pHOj I\pRBU H ){O ){aHaC nOqUBajy MOmTH. cpucxora Kpa.'ba CB. Oreeaaa Y poma II MUJIYTHHa. )l;paroMaHCItH MaHaCTHP CB. ApaH~eJIa, y COcI>UjCKOM oltpyry, - 3a,!.ymonHa je cpncsora napa Hexarsaha ; MaHaCTHpn: y TPUCROU oKpyry, y Byrapcsoj : Pyjaacs« CB. .Ieporaja, - 3J.)l;ym- 6HHa Rpua MHJIY'rHHa; MHCJIOTHHCKH CB. BOrOpO){Hu.e, ,1l;e6peuIeBCKH J OBaHa BOrOCJIOBa, - 3a){ym6uHa Rpa.'La Ypoma BeJIHKOra; CB. Boroponane - y Bje~rpa){qHKy, y BH~HHCROj enapxaja, - 3a){ym6uHs Heaaa.aha: BojaaosCRH CB. BOrOpO){HI~e, - y CO<l>HiCKOM oKpyry, - 3S){ym- 6HRa Hexaaaha ; ~lqHUCKH CB. IIpoxopa, y KYMaHoBClwj uaxuju, y Malie){ORHjH, 3a){ym6HHa xpa.sa MIIJlYTHHa B I~a}Ja JIasapa; MaTejeBatlltH CB. EOrOpO){Hue, oner TaMO, KOjH je caaaaao Hexaaah, II OOHOBUO Y BeJIHIIaHCTBeHOM OOJIURY u.ap Ypom; y cariopao] UpKBH OBe OOUTeJbU KpyHucao ce KpaJL MHJlYTUH; JIecRoBcKU ApXaH~CJICKH y KPSTOBCItOj uaxuju, - 3a){ymouHa napa ,1l;ymaua; y U.pKBH je Maaacrnpcsoj ){eBeT rpOOHuua H3 poaa Hexauaha ; KoqaHCKH IIaHTCJIeHMOHOB, - y KOqSHCItOj usxuj H, - aa.lymouua Oresaaa Heaaanha: OUBillU Osseno.scan HHKOJIajeBcKH MauaCTHp, y nrrancsoj Haxuju, - 3a)l;ymoHHa Creeaaa Heaauaha ; 6JIH3Y je MaHaCTHpa ){O 50 npeasa U MaHacTHpa (y pa3BaJIHHaMa), Roje noaarome Heaaaaha ; Bouraacxn Y cneacsa, y TultBeDIltoj aaxaju, - 3a){ymoHHa. cpncsora Rpua Pa){OCJIaBa, caaa Creeaaa Ilpaoaenuaaora; Ilosonrsa ApaH~eJla MHXaHJIa, y THKBemKoj HaxHju, - 3aJJ;ymoHHa CTecI>SHa. Heaarse ; y aeaecsoj cy HaxujlI OBH MsuacTupu, a Koje cy Ca3a){aJlII cpncan BJla){aOUu: CB .. IISHTeJlIIje - Sa){ymoHHa Creeaaa Heaaaaha ; CB. ,ll;IIMHTpuja - 3a){ymoHHa H npecroaana BeJlHKOrS zynaH& If

Digitized by Google

29

opSTa HCMa!bHh~ Crparaaapa ; CD. llpcooPaJRe!bS (Cnaca) -- 3a~y:atUHHa MapKa Kpa.lLeDHha j BCTPCKH J ODaHa IlpeTCqC - aaJ\ymoHHa CTCcI>aHa ,lJ;CqaHCKOra; EH.lLCKH (EorOMHJICltH) CB. Boropoaaue - 3a~ymoHHa Ypoma BeJlHxora j TOnJIHqKH cu, HHKOJIC, y OHTOJLCltOj HaxH.tH - aa)I,ymoHHa Kpa;ba Y ponra BCJIIIKOraj CJlCnqCDCKH J ODaHa Hperene, y HCToj HaxHjH - aa,i;ymoHHa KpaJLa CTe4>aHa ~CqaHCKOra; CD. JOBaHa Ilperese, y CCPCCKOj cuapxHjH - 3a~ymuHHa napa Oreeaaa ,l(ymaHa; y HCTOj enapxaja KOBUHCKII CD. ApaH~eJla - aa~ymooHa ~apa )(ymaHa; CTPYMHOqKH, Y CTPYMHIIllKOj aaxaia - aa~ym6HHa KPaJLa CTC4>aHa Ypoma )(eqaHCKOra; JIHCaJIOjCKH CD. EOrOpO,lJ;H~e - y OHTO.'LCKOj HaxujH - aa~y.mOHHa Kpua cpncsora P&AOCJlaDa j CB. Ihuje oner TaMO - 3a~y.mOHua Kpua BysaDlHHa; YJIHmKH Y cneHCKH. -- y UCTOPCKOj HaxHjH, - 3a~ymulfHa cprrcsora Kpua MHXalJJlaj CD. IIJlBjf', Y HCTOj naxaja, - aa~y.m()HHa Kpaaenaha Mapu; TIlJDKyllKH CB. Ilerpa H Ilasaa, y aopauaacsoj aaxaja, - sa~y.mOnHa cpncsora spasa ITeTpnCJIaDa j 30paHHQKH CD. )(yxoDa, y y eJloacaHcKoj naxnja, y AJIOaHojH, - 3a~ymoHHa KPU& JOBaHa BJIa~HMHpa, y MaHaCTHpy nOqODajy MomTH aerosa OCHODaqa - napa, soje cy npeaeceae as !berODe npCCTOHo~e IIpecne; Barapcsa, y ,l(HoapcKoj HaxHjH, - 3aAymoHHa CD. J ODaHa BJIa,lJ;OMHp&; KaJIqHCTqKH CD. Eoropoanne, na cesepo-aanaanoj crpana jesepa oxpaaesora, - 3a~y.mooHa cpncxora Kpa.lLa MHxajJIa; JIemaHCKlJ CDHjy CBCTHX, Y OXpo~CKOj HaxHjH - OJI03Y pasaaaaaa Beorpsza, sojn je OCHODao cprrcaa KP;u, BJIa,1l;HHHp, - 3a)J;yzoHHa cpncse Kpa.'LHI\e AHrCJIHHC; cu. Boropoaaue, na ceaepy 0)1; rpaxa Oxpaaa, - 3a~y.m.oHHa Mape, shepa 'nyp~a BpaaROBHlia; KPlblJHCKH CB Boropoaaue, y KHqejeDCItoj saxHjH - 3a~y.m.oHHa Kpa."La MHJIYTHHa; Ilopensa CD. Boropoxane, y KHqcjeDcKoj HaxHjH - aa~y.m6Hna CTe4>aHa Ypoma BeJlHKOra; .JIemaBcKH CD. AHacTscHjc, y TeTOBCKOj naxHjH - 3a~y.moHHa Creeaaa HeMamma B KHe3~

•

Digitized by Google

30

JIasapa; 3J1aTOBpXOBCKH - TpeCKOBaqKH, CB. Boropoasrrrc, Y Ilpnxencsoj HaxHjH, - 3a)J.ym6HHa Creeana Ypoma II MHJlYTHHa; CJlenqenCKH CB. HHKOJle, Y HCTOj aaxaja, -- 3a)J.ym6HHa KpaJLa CTCt1>aHa Yporua III; IIpHJlencKH CR. ApaH~e.<a, - Sa,lJ,ym6I1Ha, KpaJLcnnlia MapKa H acene My Kpa.lbH~e Jeaeae ; 0psaCKH, - Y HCTOj npaxencaoj naxHj H, aa,lJ,ymoHHa cpncsora KpaJJa BojHCJIaBa; Cyaopenau CD. )1:HMHTpHja, Y oxonaaaeso] naxuja, - 3a)lymonHa H pe- 3H.1\CHl~Hja KPaJLa BYKaIIlHna, Y caon.saacsoj naxnja cy H OBH ManaCTHpH: HCpCCKH CB. IIaHTcJIHjc - 3a,lJ,ymultHa CTC<I>aHa HCMaILC; CB. lbujc -- 3a,lJ,ymoHua cpncae KpaJLUI(e Heae ; rOJICMOpCqKK CB. AH,lJ,pnje - 3a)lymonHa "pa.ba AHApujc MplL'3.QeBUlia; TpCltOBaqKH CB BaClIJIHja, - saAymOH'Ha CHHa spaaa Bysaumna ,ll;IlMuTpnja MPlbR1ICBRha; q yqapCKH, CB. HUKRTe, - aa,lJ,ym6uHa uapa Creeaaa YpOlIla MIlJIYTuHa; KyqeBHqKH CB. Apan~eJIa - sa)J.ymouHa napa Creeaaa Ypoma Hejasora: IIooyulIm C8. BOrOp0,lJ,HUe -

. sa)J.ymfiliHa cprrcsora KPaJLa Creeaaa HCMalLCj Baa.ancsu CB. IIJIuje - aaAymoHHa cprrcsora )J.ccnOTa Creeana HH' cosora H ,lJ,p.

Y CBHMa OBHM MaHaCTHpUMa sao n y CJIOnCHCKHM - MaKe,lJ,OHCKIIH ~pKBaMa paeejaae cy y BCJIIIKOM 6pojy cpncse pYKonHCHC, a rasohep H I~pKBeHO - CJIOBeHCl~e KlbHrp., soje cy aaurraanane C 6JJarOCJIOBOM nebcaux H 0PXH,lJ,CRHX apxnjenacsona; CTapHX .oyrapcKux pYKonnCHHX KlbHra HK Y MRMaHaCTHpHMa,!HH y upeaaxa no l\iahc,lJ,OHHju nexa, xao mTO HeMa HH jeznora MaHaCTHpa, HH jeanora ucropajcsora cnoMeHHKa, KOjH cy nO,lJ;UrJlH HJlH CaaJl,lJ,aJIH 6yrapClm HapCBH. A Me~y THM 6yrapcKH KILHmeBHHHU, a C ILIIXOBIIX pe'm JI nama (PyCKII) 6yrapOcl>HJIH, jOIII aenpecrano npnuajy, KaIW je je Malie,lJ;OHHja - 6yra. CRa aCMjba, RaKO raxo mUBe Byrap», KojH, na ILHXOBY maJIOCT, BpJIO TClIIItO paaYMCBajy je:nm, IWjHM rOBoreMalic.lJ.OHCKHCJIOBCHH.3anocJIC.lJ.lbUX.lJ.sa;leccT H ner rO)J.UHa MHorH CJIOBeHo.CpOH Mahe .J.OH"jc, noz yrnuajex 6yrapcKe npanarame, soja CC OCJIalLa HR norryurran,e II

Digitized by Google

f "'"

~,. \. :'

.. ~ & ' ,,:

•• ' L

31

aamTHTY TypC&HX nama, xoja TO 1JHHe aa JbyuaB (oa&mama) narrojmrua, npOMeRHJI~ oy noczeza.a CJlOBa CBOjHX n pC3HMeHa: uti iI~ ... ~8 .

..._.__. .

J\ p.)

Byrapcsa npanaranaa y MahMoHuju H TpaKHjH noueaa je npe osora nesa. Y speae l\aJJ; cy TYPIlU, noKopaBajyhH rpqlte H cpncse seMJ'be, MOpaJlH rOTORO CBaRY cTony 3eM.JLe OTHMaTU opy.mjeM y pyu«, Byrapu cy )(0- UpO)l.yIllHO npH3HaJlH Ha)l. COOOM BJIaCT rypcsy. Cp6HMa jom OJJ; caM ora noxopea.a u,HXOBa Il3pCTBa Typun HHCY BepOBaJIlI H CHaTpaJIH cy HX aa 0YHTOBHulte. Y onmre CPUH 0,lJ. caae ROCOUCRe 6HTKe HHCY npecrajam Y:1HeMHpaBaTH 'I'ypae, qac y I(pHOj I'opa, sac y ca)l.amu,0J Crapoj CPOHjH, .BOCHH H XepuerOBHRH, 1Jac Ha nocsetay y IIIYMa,lJ.HjH.

. Hpaoropcaa CPOH, alto cy noaexaz H npU3HaJlH BJIaCT

TypClty, TO caxo HOMHRaJIHO, 0)( nonerxa XVI-or )(0 npaja XVII BeRa j sa CBe OBO speae J~pHOI'OPUR cy aenpecrano Hana)(aJIH na Typae, H OBH cy aanaaa OHJIU CBaRe rO)(HHe, H aa nocseray, IIomTO cy HCTpeUH.lH CBe nOTyp1Jeu,aRe H

HSarHaJIH Typse H3 Ilpne Tope, HaCBaI')(a ~y OCJI<?OO)(HJIH, .' \!

!~96 rO)(HHe, CBOjy 3eM.:bY 0)( TypcRora syJlyMa .. Ilospa-

THUmH ceoH nOTnyHy CJIOOO)(y, Ilpaoropnu He xorome .muueTH aa MHpy. CBa acropnja Ilpne Tope CBe)(OIIH, )(a

xpaopH H jYHa1JHH CpOH Ilpae I'ope UJiB TypcRora Ka- .\. ~ , paaara, He rJIC)(axy paBHO)(YDIHO na rocnOCT8O MyxaMe-

)(aHaua Ha)( csojo» pO~eHO)f 6pahoM. llHTaB HH3 parosa,

ROjH ce He npeaazame )(0 nOJIOBHHe ca)(albera XIX sesa,

Geme nporeer Ilpaoropana npoTuBY rocnoersa Typclta Ha)( OCTa.1IUM CpouMa. Cnu CPOH, He:la)(OBO.JLHH TypCItHM ype)(-

GaMa, a raaohep U OHU, Roje TYPUH rarsaxy, YBCR Y D;p-

HOj fOPB 6cxy paao )(01JeItHna~H H YJIa.maxy y pe)(OBe upaoropcxax COItOJlOBa - snreaa. Bame nyT8 B Xepnero-

BUHa H Crapa Cponja, Roje oexy cyce)(He e D;pHOM I'o-

Digitized by COOS l e

-~ - ~

32

POM, a C ILIIMa U BOCRa, nOJ{ yTRllajeM upHoropCKux no- 6eAa, yCTajaxy na Typse. PaTOBH, Koje je BOABJIa Aycrpnja nporas Typcse H KOjH ce cBpIIIHIIIe 1699 rOAHHe ItapJIOBaqKHM, 1718 rOA. nomapeBaqKUM, 1739 r. oeorpaACKUM, 1791 rOA. CBUIIITOBCKHM' MHPOM, saAaAome CpOBMa. MoryhHocTu, Aa jYHaqKU yqeCTByjy y 60pon npoTuB Typasa, Y CTaHaK Cp6a 1 715 rOA. 1 YPUH yrymulIJe, aaxsaJLyjyhll Crapo] CpoujH, Koja. OCTaAe nycra RaA ce H3 1M Burne OA 200.000 CpO a UCfJIU y jymHy Ma~apcKy. CPOB, KOjH ee npeceaanre HS Crape CpoJlje H Booae y jyatHY Ma~apcKy, OCHOBame BOjHUqKY rpaHHUY, Koja je noaohy CpHCRU~ paroriopaax rpaaasapa , cyaoHjaJla aanaze Typasa na Ma~apclty. 1804 YCTaAoIIIe aa 'I'ypse Cpou us illYMaAHje, AaoaIIIlLe Cp6Hje, no)l, ynpaBoM Eapa-Bopha; 1807 rO)l,-RHe OBB oCJ(ooo)(ume CBOj Itpaj 0)1, ,1I;puHe)l,O THMORa H SA ,n;YHaBa zo Hanra H Honora Ilasapa ; 1809 roaaue yeraaoure CpOH BOUllLaUH, KojHMa npnrpna cpncaa BOjCRa; CjeHHua, Bamerpax, Bjeaaaa, JalLRoa (y BOCHO), Cpe6pHH~a OCJIOOO)(;HUle ce 0)1, 'I'ypasa ; 1809 1"0)l,HHe oaao lllYMa)(;RHJ.J,H acraxorue 100.000 BojHHlta nporany Typalta "sa KpCT qaCHU U cJ(OOO)lY 3JJaTHY". Oaasan opoj caezova, )1,30 ce can HapOA jYHaqltR Aurao na aore aa CJIooo)l,y; 1810 rO)(;UHe 'I'ypna cy MOpaJiH OCTaBHTIl CpOHjy H )l,a1'H joj 181'2 ro'AuHe yHyTpamlLy caMoynpaoy. 1813 roaaae TYPUH ce KpeHyme nporaa Cpoa ca aanaaa (U3 Boese), jyra (0)(; Hama) H BCTOIta (0)(; BU)I,BHa), B C MHoroopojHoM BOjCROM 3ayselle Cpoujy; 1815 roaane CpUH ce orrer UPHXBaTHme opymja U ,1.(0 1817 roaune OqUCTUIIIe CBOj Itpaj OA Typaaa, KOjH caao ocranre 110 Top,1.(RlbaMa. Je)l.peHCltllM MHpOM 1829 rO)(;OHe Pycaja npaaopa Typcsy aa IIpH3Ha HeaaBHCHOCT Cpooje, KOjy cy CpGu seh Sa)l,OOHJlH 110 J~eHy cnoje KpBH. Ilpaxepa caaonoacprnoaaa.a Cpoa, CBe)l,O oaUHIX AaHa, ycneme neh sayaera najceeraaje JIucTulie y HC'rOPUjll cpncsora oapo)(;a H yqHHUme Typae KpBHBM cpncRIIM HcnpujaTeJLUMa. Ma C RBMe 'I'ypua BojeBaJIU Y

Digitized by Google

,

33

EnpOIIH, ca PYCHjOM, AYC1'PHjOM .HJIH ca TpqltOH,- TypnH cy MOI'JlU OH1'1I .yOCpCUH, Jla CpOll nehe ~CTa.TH panaoaynrHH npeMa uop6n H Jla he CTa1'H y 60jHe pezoae nenpajaresa r ypcaax.

Pa3YMe ce, ,l(a cpncso HMe TYPI\H HC ~OI'r Tpnel'H, OC06HTO nocae nnranore. aasa nopaaa H CJIaBHHX noneza, Itoje Ha,l( TypCKOM BOjClWM Y XVIII H XIX nexy o.apacame: CpOH 113 II,pHC rope, Xepneronnne II ill yMaJlllje. OBO II jecy J'J1aBHH Y3pOnn, IIITO TyplUI paauje nplIcTaiy aa CTpaHY uyrapcKc nponarauae. Bojeh« ce ('p6a, nao ItPBHHX, uenpajare.sa- cnojnx, Kojn cy ~npeMHII yaelt Jla HM re ~CHeTe aa nponacr cpncnora uapersa, 'I'ypna cy nalbKaJlII Cpfie aa paaae HaqUHC, uae Jla ce OHU cnpexajy ua YCTaHaK H Jla cy y aorosopy ca TajHuM nocaaHOI\HMa CJlOOOJlIHIX cpncsnx Jlpmana: Ilpne rop-e H IIIyMaJlHje~ sac Jla Hpe~ajy Myx8MeJlaHcRY IIrpy. II cyxraua,

H T. Jl . .lI,a 6H pa:1JlBojHJlu Cp6e, (fa Crape CpoJtje If MaheJlOHnje 0,1\ HeaaHHCHIlX Cpoa, Tn,HIt cy 113MItCJlIi.1(lf Jla. npexujy Cprie y Byrape, JlITO je IfIIIJlO.Ha pylty BOl)lIMa ~y- .: rapcse HapOJlH,OCTH. Ilpeanpyhu Ilyrape ItaO mllnoTfllbc, Typun cy l'JH'Jla.1JH y IbIlMa HapO)l" Iwju 1m jc YBCK .nepaH If nOKopaH, H c rora He xoronre a Jla HC 1I0mCJlC,,I(a

II ,l(pyre xpaurhaae y Typeuoj Y'IIUlC TaKO aero. nOKOp' HII M porionuva, sao nrro cy Byrapn. IIOlllTO co upeceaa-v, me CTOTHH.e XJfJbaJlct Cpoa y jYjKHY, Mal)apcKy II Pycnjy, Typna paaanajaxy MahcJlOHCKC Cpue OJl myMa)l,RHa~. 'CliMe, IIITO HaCCJIIiDIC Crapy Cp6uj y op,l(ar.m )l,JlB.'bHX H parotiopaax AJIOaHaua - MyxaMeJlOnana. Y caxaae npeae , y jeJlHOrtf npnapeacnox na1II3,.1Iyl~y HJlII My{reCapH<I>JJYKY j (uaxuje: CJl6aCaHCKa, npnspeacsa, ~aKoncKa,,: ,rItH.1JRIfC'l,ta~ ;' UPIIDlTHHCKR, nchcsa, BYIIHTpHcKa, aononaaapcsa, COHHq-' ", 1m, poaeajcna H rYCHIbCKa) liMa A,lIuaHaua - . r.~yxaM.C.- ,

\

JlOBaI\R umne O,ll; 11.500 nOltO,l(III{R II :~~: 199, ,nOp'O,ll;II~\a, ,1-

Cpoa MyxRMe,1\OBaua H TO qJlHII 235,000 MyxaMCJlOna.l\a.;,i OHH ce nOHRmajy senpajare.scan npcxa npaBocJ:RBH"M .:

3

, \ ~,

Digitized by Google

!

~l

,

cpnCKOM CTSHOBBumTny, SSOC18J.tOM y Crapo] Cp6HjU, itO ra HM3 OKOJlO 245,000 Cp()a H 30.000 npaBOCJIaBHHX Ax~aHe3a, cprrcsax npajareaa. AKo MyxaHcAaucKoMe CTa· HOBliilwTBY . npaapeacsora MYTacepHcI»a AO)(aMO jow OKOJIO 10.000 Typasa, KOjU TaMO mHBe, TYPCKY BOjCKY H OKOJIO 18.000 KaTOJlBKa, UCKJbYlIUBO A.lOaHe3a, H3UliB lie, )(a ce, uaraaa nO.IOBBOa CTSHOBHBmTBa Crape CpGBje nonaura HeupujaTeJbCKH npeaa crapoceaeaaseoa npaBOCJInBHOH CTaHOBHHmTBY. PaS)(BojBBmB Cp6e llIYMaABHue 0)( Cptia MaIte)(OHaua AlI6aHesRMa, KOjC HacTaHIlIIIe Y Crapo] Cp6Rju, TyPUH noseure YJICBaTB Y yllm Halic)(oHcKHM CJlOBeHOCp()uMa Aa ORH HHCY Cpou, Beli Byrapa U )(a je;JHK, ROj"M OHB rosope, aaje cpncsa, neb 6yrapcKfI. HenpesaaHU npHTHcUH H ynI>eTaBalL3 Cp6a, npeceaaaaae y MaJIY A3Rjy u- ct>eusH, npaaopanre H8 nOCJIeTKY MalieAoHcKe Cp6e Aa ee nosmpe C HMCHOM Byrapa, lIBMe ce He HOJ'Y nOHOCH'fU, npexaa aa I1UTalLe: KO cy? Halie)(OH(~KH Cp61l OArOBap.ajy YBClt: nMBjaUH. IIo.'LaHH, KYMaHOBUU, -Bpcje UR, BOK)(OBUH, Iljesaaa, Iloxoaeaaa, ,n;u6pjaHu" H )(1'.

YCKOpO nOCJIe PYCKO-'fypCKora para 1828-1829 I .. npo()y)(uJlS ee aaponaa caMOCBCCT RO)( Byrapa, Rojll)l,O Ta)(a cnaBaxy MpTBRH CHOM, OCTaB.:LajyliB TYPUBMa, AS OHU H caMUM mCHaMa H shepaxa ~HXOBBM pacnOJJamy, He .csereha UM ce sa cpaMory, RSO nrro cy TO lIHHH.1IK I'pnu, Cp()B U AJl6SHCSB, lIyBajyliu 0)( 'I'ypasa cBeTKILY caora nOpO)(HlIHOr Ol'ILHmTa.

Y pary Pycuje nporan Typeae 1828-1829 rOARHC, Byrapn HHCY YlICCTBOBaJIH. Ha YCTaH&R Cp6a U T'paa, HII noticAc pycse BOjCKC, HHmTa BC xcraure noaeraha Byrape H YJlIlTIl 11M xacao 0 C.llOOO)(B. Y caaaae spexe 6yrapcKu nacua caxa npu3Hajy,)(S OUU HC xreaome nOTnoxoha YCTsuaK I'psa U Opria, jep cr meJlCJIu,n.a OBH Gy)(y no()c~eH", S THMC Byrapa Morome )(Ocra )(O()UTB, mTO ce )(OUHHje H nOTBp)(B.lIO. CaHO cy CP- )(pyre roaaae paTOBaILS, U TO 1829 r, na ()aJIKaHCKUM ropaaa uojasaaa

Digitized by Google

35

X~i,ll;YIlH, aJJR cy Jt ORR BeliHROM OHJlH CpOH H3 COq,Hjcaora caauasa, K.oj.u jom He H3ryoume CBeCTH,lI;a cy CpOH. A Byrapa y HCTOqHOj Byrapcsoj, Y K.ojoj ce Kpe,.~ T8JIa pycKa nojcsa, soja H~ame II,apHI'pa)(y, npe cy oTe-r' " maBaJIH, Hero Jln nOMaraJIH KpeTafb y pYCKe sojese. OCTa- " jylill no aaaa, K.OpHC'l'nJIH cy ce nparennsenomhy TypaRa, KOjH cy . .mUBHJIO y :3a.l1.YHaBclwj Byrapcso], n ' sa-' " naxaaa cy na IbHXOBa" ceaa, rpatieha 0 npaneha HaCH.ia:

T '

a nonexaz npesaaeaxy aa crpany ypCKy H yaHeMHpa-]

Baxy pyCf~y pe3epBY, xau vurro oeme noz llIy:~fJIoM. 110- CJl(',lI;~H cpncso-rypcsa, a sa IbHMe H PYCKO" TYPCRO par nOCBe.l1.01lHO je, .l1.a cy Byrapn, He l'Jle,ll;.Jjyhn na ocehaje aa- " " PO,ll;HOCTIf, Koju ce npotiyaaure KO.l1. !LUX II no,ll; y'l'lIl~aieM. \

caaax CBOjO~ Bo~a, nehuaox lWPHCTOJbyoHBnx H HeOO"- ' ,"

Ul'reHHX 1 OCTajaJIO POBHO,ll;ymHH npexa 00p60, KOjy je nonnraa Pycnja aa 1b0XOBY cJlooo,ll;y. BpJIO" je renneo 00-

JIO sa pyc~e sojcaonohe, ,lI;a oopa1yj y mec r O.l1.eJIefba oy:' rapcse BojcKe HC!(JbyqUBO O,ll; xaj.l1.YKa (Pyca 0 Cp6a),;. KOjO cy ce OOpH.lIU y .Cpooju H U;PHOj rOpII, a TaKoljep I

II O,ll; oecapancKHx Byrapa , KOjH cy ce, non YllpaBoM ; xpatipux pyCl~nx BHlUHX II Hn.mHX O<l>Hl~lfpa, OOpHJlH c/ Typnasra MymKII II jYHaIlItH. A caMII Byrap», )(OqeKyjy-

IiH C BeJlHKHl\f oaannjaaa napa OC.lI000,ll;lfOlla, y IICTO apexe

lta,ll; ce aanra Boj~Jta sperara, KPIlJlH cy cc B3a KOMope

a 33 TIIM, OCTajyliH noaaxn, JIahaJIH cy ce npehaunsera aanara - ,lI;0 xapajy 'I'ypae, ltOjH cy ocraxa y aeM.'bH.

Y TO 006a A.(HOW OD }bUX 6u.f.1J. cy T~JpCl\e yxooe • Macro f Byrapa sa OBaKBe nocrynxe nporany CBOjHX OCJlOOO,ll;u-

aaua, OCY,ll;HO je BOjHHlIKlI cy)( H nporepao l!~ _ ocrpno CaXaJIHH. Y epeue CPUCIW-TypClwza psr« 187{; zodii,ie Cp6u;' npouramna rpanUl\y KO,ll; IIHpoTa, paa,ll;aJIH cy opymje; Byrapaxa, no OBR He npOMHIUJb.ajyfiH MlloronpC.l1.a,ll;ome ra :

Typnaxa H oapeecme cecaasora CY,ll;CJIOBalha y yCTaHKy. 3a l)yHHcr~H nop~3 CpOO He Tpeoa ,lJ;a aaxsaxe HUKOM ~ ){pyroM, Hero oyrapcKHM YXO,ll;aMa, KOjH cy na.bCBHHoM

i

,

3*

Digitized by Google

DOAeHHlle HSAaJlH TYPllHMa aperaae cpnese nojcae. HeKOJIHKO 6yl'apcKHX YXOAa CT}>eJLaJIH cy CpOH 1876 roa Caxo y speae cpncno-tiyrapcaora paTa, soja je ItSaSBaO RpaJL MHJlaH 1886 rOAHHe, Byrapa cy ce jYHaq&H noxaSUH. Hsuxoe« 60jCK8, 'Kojy cy pYCKe 6oicK08o~e oot5po WJY'lUAU tL OUC~UllAWto68 .. W, A8Ka. je MOMa oop3lCaTU ao- 6edy Hac) Heype~eHQ.lf. cpacxo .. lf 60jC1(O .. 't(, .1(oja je HepaOo Ut.UA8 !I par apOTU6Y Byzapa, xao cfJoje t5palie, a c 0p!lze erpene, YCTyaajyltu C;yzapu.Mll ao t5pojUOCTU U uaopy;JlCll}tOCTU, CPOH, Roje npeasoaanre phaae nojcxouohe , xpeaType MHJIaHOBe, sao ,lla cy eaaa ceoe OCY,llOJIH na KJIaH.e. OAp.maBOIH cjajHc nooeAe BaA cpnCKOM BOjCKOlrf, Byrapa nccraaome npaBH SBepODH. Tpaa JIilPOT H eeza, Koja Byrapa sayaenre, nOABprHYTa cy npasoxe paaopclLy H rpa- 6emYi MHoro HeMoliHIIX crapaua ca CBOjOH mCHalla nOOHme, meHe H HenYHOJLCTHY ,D.eny CHJJOnalIle. OHO mTO cy qHnHJIH oamHoosy~H)I qCPKCCII y AOJlHHaHa Tyune H MapHIlC 1877 rO,D.HnC, TO cy qHHHJlH Byrapa ca CBOjOH HeMohHOM 6pah.oM CpoBMa 1885 roa., a sa THM, nocae rOAH· Hy ,D.ana, crpasam cy csoje jynaKc H cnaCBTCJLC OTaJ,lOHne .

. I'pnso-tiyrapcso npKBeHO naraae, Roje noanse yCROpo nocae HCTOllHOra pam 1853-1854 r. oMoryliH BO~HMa 6yrapcKora HapO,D.a,D.a ys BeJlBKY npanoaoh TypC&e ynpase B naura 3HaTHO noja.qajy oyrapCKY nponaraH,D.y y MaheAoHRjH H TpaKHjH H .n.a.n.y MoryliHoCTH 6yrapRSMY Aa o.Ilpmn TaMO sHa'fHY nooe.n.y.

IIOOCAY 6yrapHsMa Ha,D. CPIICItHM CTaHOUHnmTnOH y MaKeJJ;OHHju H y HeKO.lHKO Ha,D. rpqKHM y TpaRBju B y Malie,qOHHjH T~eoa ,D.OCTa npnnacara BPJIO HCIIpOMHmJLeHHH R JIaKOMHCJICHHM nOKpeTHMa BacCJICHCKe narpajapnraje, Roja je oojeliH ce 6yrapQcILa nOJIyrpqKHX H nOJIYBJIamKHx. cnap xHja y Malie.n.OHHjR H TpaKHjH, y paSMCHY 380 ILHX Y CTynHJIa Byrapaxa cpncse enapxaje, He caxo y Malie,D.OHHjH, seh H y Crapo] Cp6HjH, BOCHR H XepncrOBBHH-

Byrapcsa eaarpaaaja, OJ{ TpB,D.CCeTe rO,D.HHe 080ra

Digitized by Google

37

DeKa, YTBP,IJ,HBWH ce noaajsame y PyMyROjU B Y HeKOJlHKO y Becapalioju, nYTeM nrraxne H npeso CBOjUX are-.

nara B38.3BaJla je cayxemhe jaaaora MHeiba y .Ienpoua H y PYCHjH. CJlOBeHC~B ~~li"p9!!l0yHH !tOHH~!l_~TI!~~.1! 1858 rOAHHe, y Mo'c'KBii~ rOTOBO cas coo} ila,i'-ynpaBBo je na no-/I )lB3albp. Byrapa. MHorH 6yrapC!tH npaaua, ROjB cy ee h /

nonaaam sao RenpHjaTCJLB Pycaje, BeliHHOM cy liUJlH CTU- \ ,t~(~~"

neH,IJ,HCTe MOCROBCKora CJlOBeHCKor ROMBTeTa )

IIoWTO je 6yrapC1t3 nponaraaza y Malie,lJ,OHHju B TpaKujH Y recaoj sean ca rpqKO-oyrapcKHH upaneaaa naTaH.eM, TO ApmBHO sa HymHo peha 0 lLeHY HeKOJlHKO peua,

)1,0 1393 rO,lJ,UBe. T. j. ,lJ,onpOnacTB 6yrapcKo~a napcrsa, aa OaJIRaHCKOMe nOJlyoCTpny 6HJle cy nesaaacae npxse , oyrapcKa BIB TPRODCKa narpajapmaja, cpncsa naTpHjapIIlHja HJlIl nehcaa U CJlOBCHO-rp1IKa apxnjenacsoneja

OxpH,IJ,CRa. •

TPHOBCRa oyrapcKa narpnjapmaja cspmaaa je CBoj mHBOT 1393 rOAHHe. Ka,lJ,a cy TYPUB 3aY3eJlH Byrapesy H OCBOjllJlH TPHOBO 1I0CJlC,!I;lbera Byrapcaor narpnjapxa JetllTuMHja II TYPUII nocaame U3. TpHOB~, ReRY)l.a y Mahe,lJ,OHHjy. OR je yMpO 1400 r. y <PHJlunOlIOJbY. YCROpO nOCJIe Ibera, 6yrapclta ce upsaa 06paTH C MOJlOOM I~apHrpaacsoxe narpajapxy AHTOHUjy IV H rpsaoae uapy MaHyHJly II IIaJleOJIOry )l.a je y3My no)l. CBOjy 3amTBTy. Be~BRa II;apHrpa)l.CRa npsna nOXHTa )l.a aaspnra meJLY oyrapcKejepapxaje B 1393 rO,lJ,BHe TPROBCRK apxajenacsoncsa npecro, nOCTaBmH HHTpOnOJlBja, 3aY3He HKTpOnOJlBT HOJl)l.aBCItOBJlamKH, I'ps Jepeaaja. YBepeHoC1: 6yrapcKHx naeana, )l.a je TpHOBCKa narpajapmaja HaCBJIHO R nporasy me.'Le 6yrapesora HapO)l.a H rseroee jepapxaje nOT'IHILeHa naparpa)l.CROMe npecTo.!y, onpospraaa ce Beta TRMe, WTO narpajapx Ilaparpaxcna Y TO spexe Huje 3anHCHO OA TypCKora CYJITaHa. na p8.3YMe ce ,lJ,a HHje xcrao HR YTUn;aTB aa pa)l. TYpCRe ynpaBe O)l.HOCHO oyrapclte npsse B nOKopBTB je BOA CBOjy BJIaCT. TaRO BCTO .lIaataB je H assenrraj 0 npo-

Digitized by Google

38

rHalhY oyrapCItOra narpajapxa JeBTBMuja y MaJIY A3ujy, ,Ka.o IDTO BeJIe CaBp~MeHU 6yrapcRB nacua, ROjH OBO npD-

, nucyjy II;apUrpa.1\CKOMe narpajapxy. Cpncso-Ilehsa na-rpHjapmaja 3aBplUUJIa je CBOj .iKHBOT 1766' rO.1\HHe. ,IJ;oBe.1\eHa, nOCJIe. npece.sersa Cpoa H3 Crape CpoJJje, .1\0 spajtser-a <l>IIHaHclijcKora pacrpojersa U onrepebeaa npHBaTHuM AYrosaxa, xo]e . HU' narpajapx, HH cpncsa . MUTpOnOJIHTII II emrcsorm, He 'oexy y CTaIhY HCOJIaTHTU, nehua narpajap ruaja MOpaJia je na nOCJfeTKY B3ryuUTU CBOjy ucaaBHCROCT' IIocJI(, rora BaCeJIeHCKU uarpajapx, CaMYUJIO, nOlUTO My ce otipara Beli H .1\eo CPDCKUX apxajepeja c nBCMeHOM MOJlOOM .1\a "PUMU iLUXOBY narpajapmuj'y y KPBJIO BeJlUKe XPRCTOBe npsae, llJIaTH .1\yr sa nebcay narpniapmajy cYJITaHOBOj RaCH U O.1\MaX nOCJIC rora oU' cYJlTaHCKHM <J!HpMaHoM cjezmseaa ca IJ;apHrpa.1\CROM narpnjapmnjoa a narpajapxona KaTe.1\pll. y Ileha oemc sarsopeaa H ~jC.1\UlbeHa ca II pnapeacaox MUTponoJlujoM.

,lI;pyre rO.1\UHC noeae "pHcaje.1\UR,elha nehae narpajap'I1IlIjC BaCeJlCHCKOMC ,npCCTOJlY, saspma csoj mBBOT B oxIHf.1\CKa apxujenucnonaja.

Heaanucnoer OXPU,1{CKC apxajenacnonsje nOQUIhC 0)( f>35 roaaae, Ka.1\a je aa MecTY csora po~clha nap JYCTR. unjaa OCHOBao rpaa, aaanao ra no CBOMe HMeHY H OCROnao 01\ rsera H OJIIICKUX OKOJIHHX enapxuja O.1\eJlHTY HC3aBJlcHY apxnjernrcuonajy. IIpBe JYCTaHujaHe, soja je II OIlJIa Y cpexoaeaaoj )~aKHju, na MecTY .1\aHallIlbera 1\yCTeH)I;II.m, II nocaexa.n nyT cnosnuse ee y noueray VII neua. Y IX Belty Ha OXPH.1\CKOj narezpa OJUU cy apxlljcnucnonn ; .JOCII<J! (HiO 1'0)(.) H 'Bop~c (878 1'0)1;) 1020 ron. 1'plll\.l1 Hap BaCIIJlHjc, ocnojaanm l\IaIiC)(OHujy, rrOTBp.1\Ho je . npaBa HC:laBflCHC OXPJI)I;CKC apxajenacaonajc ; 1055 ro.1\UHC aa OXPU.1\CKY apxujenacxorrajy nouexa cy nOCTaB.l>aTH apxajennceorre rpKe. 1272 1'O.1\IIHC l~ap ~fHxaH.1JO III. IIaaeoaor nOROBO je nOTnp,llIfO npaBa Rc3aBHCHOCTH. -971 ro-

Digitized by Google

){,HRC apxajenacsoaa cy CraHOBa.JIH y Ilpecna, OA.aRJIc je xarezpa RpajeM X sesa npenemeaa y OXpH~.

A pXBjenocRonHja OXpB){CKa 6nJIa je CJlOBeBCRO-rpllIt3, jep je 06yxBaTBJIa enapxaje He caao OBe, y RojuKa 6exy CJIOBeHH, aeh II OBe, Y RojHMa ZIlBJbaxy I'pua, 380 speae }LeHOra ZllBOTa 06.1aCT apmjerracaonaje npeaasaaa je 'lac nOJ{ BJiaCT rpIJRHX, lIac epncsax n;apeoa, ROjR Be ABpaxy y lI>eHY Hca8BHCHOCT H HC nosopaaaxy ~eBC enapm]e BJiaCTII uaparpsacaora HJlB rpsscr rrarpajapxa. Y KHHyhcu 1767 rOJ{RHe oxpaacae, apxajenacsonaje HHje ce XTCJIO An. HalfCCC YAapa 6yrapcRoj napoaaoj npRBO, RaO ~TO caAa AORa3yjy y CBojHM 6pOlllHpaMa GyrapcKH ORCnH qy~aRoB, ,Il;PHHOB, O<l>CjKOB - IIIolIOB, PH30B H J{p. lis HCTOPHjCKHX aRTa BHAH ce, A8 cy, C H3Y3CTKOH HCKHX apxajenacsona - MahfAOHCRBX C.lODeHa, KOjlf cy 6HJlB AO 1078 rO,lf.BHC, H sa THM apxnjennexona JOBaHa, xaporoaaeaaora 1183 rO~HHe, JoaRBRuja H Ceprnja, ROjH cy 6BJIB y apexe napa Aeeaa II (OA 1230 AO 1245 r.) CBR OCTa.JIH OXPHACRR apxajenacsona 6HJlR cy I'pua ; a enapxajama apxajepeja BehllBOM cy 6UJlR I'pna UJIH Cp60, aJlH HRRaKO Byrspa,

CaMO YRHHyhe OXPIIACRC apxnjenaesonaje Huje 60.10 aa aaxren BaCeJleHCKe narpnjapnraje, seh YCJleA crapaaa aaccaeacsora narpajapxa CaMYRJla 0 n;pRBeBOH J{06POM ype~elby, nOlIlTO cy ee rypcse name xemare aenpeeraao y Hn.HMeHOBaH>a OXPHJ{CRRX apxajenaesona H apxajepeja OXpHACRora npeCTOJIa. ,Il;ocTa je Aa ce Raze, ,lJ;a je 00- cJle~lLcra crozeha, npe yKIfHyha Re3aBUCROCTH O:XP0.J;CKC apxajenacsonaje sa II>CHOj npBOCBeIDTeBRtlItoj KaTC,IJ;pH 6HllO 24 apxsjenacsona, iJaXBaJbyjyhH necroj enacsoncaoj npoMeRH, CTBapH OXpRJJ;CKC npase AOlIlJlC cy AO spao 2Ka.1[OCHa CTall>a. ApxujcnHCltOnR, JJ;06UBlIIU RaTe,lf.py RynoBuBoM, CTapaJIU QY ce mTO npe ,If.a rrospare CBOj HOBan; H ,.;a CTeRRYi na, 38XOaJLyjyliH OBOMe, apXUenRCItOnnja je IIa.la y AyroBe, ROju ee He xorame RClIJlaTRTH. lIM8j yho TO R')'My, rrocaersn !beH 8PXHjClIRCltOll Apeeaaje, oa C80jltltl

Digitized by Coogle

40

MHTpono.1JHTHMa, .u;ao je nucaeay MO.'10y BaCe.'IeOCltOMe· na-

._, rpajapxy CaHYHJIY, MOJIchH ra, .u;a 6y.u;e nouycrauu npeaa TeDlROH H· BpJlO maJIOCROM CTalLY apxRjcIIIfCltOllHje H .u;a npHHH ltJlHP H naCTBY He3aBHCHe oxpaacxe upsne- no.u; CBOjy 3aJlITHTY H .u;a TUMe nonpaBII isea noaoaeaj; npH TOM Ca.M apxaerracaon oapeaao ce npasa aYTOlte<l>aJlHHX. CTaHOBHHDlTBO oxpaacse epxajenucxonaje, itoje ce eacrojaao 83 I'pxa,' CJlOBeHO-Cpoa H "I\.YUOBJIaxa, pa.u;OCHO je n03Apa.BHJlO npexaaan- nox BJlaCT Bacc:rCHCKC narpajapUIHje; Bu.u;ehH Y IbOj BeJIHRY 3aIUTHTy. lfijTpnre H cxertse TypCRHX, nama, ROjU yRRHyheM aYTORe4>aJlRje Oxpnaese a. :IHjcuHCltOnnje Hsry6HDle BeJlHlte npuxoae (6aKmHme) He ycoomey onoxe. IIpaBocJlaBHO Mahe.u;OHCRO CTaHOBHHI1lTBO, aoje ce )(Oca~a MUPHJlO ca CBOjOM 6ecnpaBHomhy H CHOCHJlO TYPCltO HI'O, Y3.u;aHyJto je CJlOOo.u;HHje. Ilpa npaaaaa

, nosenre OTBapaTH III ROJIe, soje ,lJ.elUf YJIHBaxy JI,lJ.~je sa-

- PO,lJ.HOCfU II CJIooo)J,e. OBaKO jeOHJlO y caMoj craapn, aJI" . )lpyKlJHje 'npullajy 0 TOMe 6yrapcKH JlamHII ncropallapH H ~yrapoMaHH. Mahe)lOHClm I'pmr He ooraaorue paBHO.n;yllIHH y nopOH aa aeaanacuocr .Iexaae; neao Xa.lIltlJ)J,CRO nOJlYOCTPBO, Cozya, Bepnja, K03aH, KUTpOC, KOJIaItHja, Cepes, HeBpOKOII, Konaaa, ,2I;paMa II JJ.pyl'H I'pa)J,OBR y rp'lKoj MaJie)J,OHHjH jyna'llm cy YlleCl'IlOBaJlH y 60p6H 31\· C3I060,lJ.Y .Ienaae, a:m C,10nCHCltO craHOBHUUlTBO y Mat.C,lJ.OHlljU sa cue npexe 60p6c OCTa.:J.e paBHo.u;YUIHO. Ilox YTHIJ.ajC"l uyrapoMaHHjc, HCKII 0)1. HalIlUX HCTOpHQapa aa nOCJIC)(lhllX Tpll.u;CCCT rOJJ.HHa., xao 1' •• rr. )l.ooron, naaana oop6y I'pan :la' HcaaOIlCHOCl' 18~1-1829 1'0)1. ... 6op60M Byrapo I'pxa c TyplUfMa (nn)~H ,.JymnH CJJOBeHH" C1')). G2i;.,) a 1' •• 1IllupaH)J,lf, rosopehu 0 nojaan 'I:'Ta xn:j)(Y'IItIIX Ha Ga:lI\aHy If Po.u;onCI\,U~I II.'laHUHaMa, ;I.(»)~;!.i(': •. F.t.m 1I~.i("f,1I!H.ia uera IIO)l ynpaBoM Mapxa !;(},:~;)·i('a ),'111- u 'f.'Ia je H~' ~Ia,.'ly YC;lyry r"HllrtJa. }(OnIaSIJIH y J bCIIOHca II (Jopclin ce Ta~fO c TypIUI~Ia. ,; (BII)1.11 BOCT(JlJII!1 Bonpoce II lio.trapnjn, ItT:(. IHI;~) Ilo Mapuo Ilouapuc {;110 je I'pu

Digitized by Coogle

) "- , .

"- e_.- rc ~ tJ..r " ~ \

I V· ,. ~<.... I • ~~~ ". '. I ..... I

41

CYJJROT R3 Enapa R Hltlta)(a ce He nojaaa.naanre C nesaKBRM xaj)(yu.HMa na Poaony HJlB Baasauy.

RpnncliH naTpHjapllIHjy aa npaeajema.erse OXPJf,llCKC apxajenacnonuje, oyrapcltR mrcua y cBOMe U.RHH3MY R)(Y ,

.lI.OTJIC, )(a cMaTpajy aa jYHamTBO npeaaaas Byrapa y J' h'\( K)

MyxaMe,llaflCTBO, )(a OR TRMC R30erJlR nosopeae cnoje rpn- ;A / '

Itoj narpnjapnmja, EBO nrra R3MC~y OCTaJIOra H8.Jla3BMO '

y )({',JIy C. 11. BepROBRba: "Tonorpatl>HqeCKO-eTHOrpa4'll-

necsa oxepuo MaKe)(OHHR" BT)(. 1889. r. y Ilerporpaay. Ilpexeraasajybn y JlaatHoM 06J1RKy cje)l.HlLelLe He3aBIICHe OXpH)l,CKe apxajenaesorraje ca uaparpaxcsoa narpajapmn-

JOM BepKoBR'" BeJlH: Bojasaa )(aHe nO)(Ua)(HY noz BJlaCT I'psa

ORJla je rauo CRJlHa, )(a cy ce MHorH pemam )(a' npaxe MyxaMe)(aHCTBO jom npe )(OJiaCKa TypCItHX 'qeTa, a ')(pyrH

He3KeJleh~ OCTaBRTR npa)(e)(OBclty' Bepy; paaaje cy OTB-

llIJIR Y naaaaae. MOrJIeHCItOra MHTpOnOJlRTa IbapR'oHa TOJIRKO je OmaJIOCTRO II 3aQY)(1I00e300mHR(?) noerynaa narpnjapxa CaMYH.1Ia, )(a je neepebnas pa)(Hje R3a6pao,lla OCTaBH xpulIIhaHCTHO, Hero JlU )(a oae no,ll BJlaCT uapHrp:",.i~

?ltUX eaaapaora. OBO mlfBOTHO pemea,e MRTpOnOJlHT je ocrsapao npaora )(aHa Y cspca, nonrro ce cspnmaa Jln-, rypruja BJla)(HRa je )(OlUaO y U.pltBy BpJlO y36y~eR, a Ta-

KO nCTO pacrroxoaceae oelUe n RO)( cseurrenasa , KOjB cy 3HaJln aa HaMepy MHTponOJlHTOBY. Oxpeayeura ce aapozy JbapHOH peve: .,,n;a Oil ce RaOerJla MyqelLa II semasa, II

,lI;a OR ce enacao HapUJ( (y MyxaMC)(aHCTBY?) eaaeryjex

BaM )l,a. yltJloHItTe O)l, Harne enapxnje KaTacTp0tl>y npaaa-

lheM MyxaM(')~aHCKe nepe. Helm sa OBY BeJlRlty necpe-

by 11 IlITCTY, Y11HILCHY XpHC ronoj U.pKBR, oaronapa npea Borosr lUI, rpHjn.il~: Cn.MYIUO ..•. ,n;altJl(> , 6paho,. ja caM npuayhe», ,lJ,a noiiomHII 11 l'a)(OCHH nosapaa: "XPRCTOC Baexpc", :WjHM cuo )l,0 )taHac n'):I)(paBJLaJIH j!")(aH )(pyrol', !la.MeH""1 noaapasoa: noaj paM ~allpOJIcyH!" Ha OBalW HCO -~t. 1-\

. .- ".

Ilel~HnaHII nompau HapO)( O)l,rOROpR ymacHIB( n.1aQOM 11 jeuau.ea, o)t uora cy ce TpCCJIC 3R)(RHe xpaMa. Ka)(a

\ Digitized by Google

42

: cy ce R3a6paHH eaKynRJlH y. MHTI10nO.lIHjR )J.a ce CaBeTy.' jy, peWRIIIe, ));a cTerHYBWH cpne, ytlHHe no MHTpOnOJlHTOBy caBeTY H npHMe MyxaMe.llaHCTBO CBH,)J.a 6H ce H36erae MyRe H HCTpeOJbelLa. Kao WTO yqDHH MHTponOlHT, T8KO YQHHHWe rOTOBO CBa ceaa MOrJleHCKe enapxnje .... '

Caonmraaajyh« CJlHqHY Jlam PYCKHM rrOBepJLHBlfM

,tfHTaOQHMa, r. BepRoBHIi, je 6e3 cYMlLe nOTDYHo YBepeR, )J.a lie PYCH nOmaJIIITH necpehae Byrape, KOjH cy ce .ll.3 He 08 caao norrraaa 'no)); aaacr ~apHrpa)J.CRHX 4>aHapHOTa, peWUJlH .l\a npH¥e UCJl8M. Me~y TUM TH ~apurpa)tCKR 4>aHapHOTH, 60peliH ce aa He3aBlIcHoc:r I'psa H Cp6a, He noseaaame noaoaeam )J.ymy sa naCTBY CBOjy. ,1I,OCTOjHII CBaRe ocyze nocTyrraK MOrJleHCROra MHTpOnOJlHTa H aerose naerne He rroTBp~yje HII HCTOPHja, HH aRTa narpajapxara H RaRO H3rJIe,1!a H3MHCJlHO ra je r. Bepsoaah aa cpaMoTY 6yrapcKe Hapo,iHoCTH. TaKo~e ce He Mome noTBP)J.IITH,HH caonnrrean r. Bepxoaahea xerese Byrapa, KOjH je nOHUKaO oajarH 1767 rO));BHe O)J.Max noexe yKuHylia oxpH));CRe apxajenacsonaje. IIo penaaa r. Bepsosaba, "Olle CJlaBeHCRe ClymoeHe RIbHre oexy oaneceae H3 3aCeOKa II eeaa y enacaonaje, 8 y HaRHa)J,y sa IbUX oexy .l106UBeHe rpsae aa TPHOYT Beliy IlCHY.-" ,,01t0 300 ROJla pYRonuca

\ 6eme npoaaao ra3));aMa TypCItHX RynaTRJI8 y BBTOJbY H OxpH.lly ••. ·, Je)J.Ro je r. HCPROBHli aafiopanan, .l\a ce CJl8BeHCRe npsaeao oorocJlymoeHe RILHre H pyltonl{CH H ca));a. qyoajy y CJlaOeHCltuM ~pRoaMa npe~aDllbe OXpHllCRe apxujerracsonnje, 0 tfeMY caezoso pyCRH rrYTHH1lU, KaO r. I'aaropoaab H PYCKH KOHCYJlH: .Iacrperioe, rHJb4>ep));HHI' H )J.p. Ha nocreTRY, RaRO cy ce Mor.ltH cJlymHTH rpQItHM ~pItBeHHM ItIbHralila lIIaJlO-OOpa30B8HH CJlaBeHCItH CBemTeHHQH npehannse OXpH)J,CKe apxajenecsonnje, ROjH He 3Ha~axy rpusa jeaaaa ? Y Malie,IJ.oHujlf, KaO H npehe, TaRO II Ca,IJ.8, C8Ma nacrsa H3- tiHpa CBeDITeHHRa H 6e3 cyxae, CJl8neHCK8 rracraa He lie 6HpaTil I'paa, ROj" He SHa jeaaaa, aeh Cp6HHa HJlB ByrapURa, H Helie My ));OnycTHTH )J.a BpIlla 60roc.rymelbe aa je-

Digitized by Google

43

31llty sa Iby HepaaYM.'LJfBY. He ozroeapajyhn HCTHRD 4»aKTa, xojecaomuraea r, Bepnoaah, BpJIO je OIJHrJle).l;HO, KOJlHKO HM cc Mome nOKJ[OHHTR noaepea,e. .

3a. caoje urapea,e xpmuhancrso je 06aBeaaHO CR. Myneaauaaa H HCnODe).l;HHl\HMa, xoje ae Morome n~m.JIaJUIlTIl nn ymacHe MYKe, HH aaaae. Me~y TUM MOrJleHCRH npaaocaaaHH ByrapR(?), sa ceojeacnoneaaa.e npaBOCJIaBHe nepe, He srorome OQCKHBaTlf O)J. rpIJRlfX jepapxa He Ca"O Ra3He, seh II crpaaarsa, Y caaarse speae Mar.JIeHCKY enapxajy nace.saBajy nehunox Mahc).I;OHCRII CJlaBeHR H KYI\OBJIaCRj nOCJIc)J.IbR IJHHe 10% cTaHoBHHllITBaj 1I0Mal{R OItOJlO 300/0' Caera Iloaasa y Malic)J.oHHjll HMit ).1;0 145.000 )J.YlHa ooa noaa.

O)J. rpuaeeere rO)J.RHe onora nesa 6yrapcltH aapoz, na

uosnn jeaaora O)J. CBOjHX narpaora, 'Bop~a BeHeJiRHa, Itao "\

).I;a ce npooY)J.RO IfB JleTaprUIJHOI'a CHao CBa' Byrapcsa, 0).1; THMolta ).1;0 U:pHOI'a Mopa II O)J. ,1I;YHaBa ).1;0 Bamaaa, nOIJe )J.ooHjaTH 6yrapcKc IJIIt0JIC, y KojuMa ce npexasaac aa oyrapcxoa jeauay. IlpanOCJlaBHH apxnjepeja, Koje je nOCTa-

BRJla HCJlHKa Hpsna, aa tleJIY oyl'apcltHx enapxaja, He caao

He caeraxy OTBapalbY oyrapcltux JUItOJla, aeh )J.OCTa ra sanrrnhaaaxy, OCOORTO ce OBO' )J.ora~aJlo y nearpy 6yrapcRe

l\pltBC - MHTpOllo.mjH TPBOBCIWj. ,11;0 1256 roanae, r.]. ).1;0 cepmersa PYCRO'TypcRora para, eraaparse oyrapclte aaPO).l;HOCTH 1I1H.'10 je MHPHO, a cyzapa H3MC~y rpuse jepap-

xaje H Ryrapa rOTOBO He 6cJUe. AltO cy y . Byrapcsoj

H UlIJIH. 1I0Cl'an.'baHH BeliHHoM rptlRII, apxnjepeja, H,lIalt aa

TO URJlU ,cy OOaBe3Hlf nplHUTR oorocJlymCILe sa CJlOneHCROMe je:UfRYj a Y HrIIPC"UJJ.HY JJ.O)J.IIP¥ ca CBOjOM lIaCTBOM, 0- OH.1Ja3Chu je ua.p )lna nym rO)J.RJI[lbe, CTapaJIlI cr ce ).I;a

JUTO npe 1I,IytlC 0rrapCRII jeamc, It!ljllM cy MHorH rOBOpHJlU

Bp.lO ,'1.0 Gpo.- Ca~1O ()ol'OCJIymclbc HecaMO y npaaoj Byrapcxoj, Bch II y cpeaa.oj H ceecpnoj Malic)J.oRuju, Crapoj CPOlljH, BOCHR R Xepueromrau yucit je UUJlO na CJlOBCHCItOMC jeaaay; caao Y HeltUM rpa)J.cRuM npKnaMa OOl'oc.JIYmelbe je OUJIO na rptlltOM, alto je y rpa)J.y UHJlO BeliHH3

Digitized by Google

44

I'psa, RJlR nas na rpqKOM H CJIOBeHCKOM yje,J{oo. MHpHH ~pKoeOH JKHOOl' I'psa H Byrapa no,J{ je,J{ooM npaBOCJI8000M ~pKBeHoH jepapxHjoM HRje ee ,J{onao Hen03BaHHM oo~aMa 6yrapcKora HapO)l;a, ROjH A06Hme otipaaosaae aa crpaaaa

YHuBepcHTeTHMa, a TaKo~e H PRMCKOj KypnjH Roja je ,J{aBRO Beli nOMRmJLaJla ,J{a 06paTH oyrapcKH Hapo)J, -y R8TOJIRUHSaM.- ITOqeTaK nenopeaaaa y uapnrpaacso] narpajapmaja, ROjH je ,ltOBe)J,ome )J,O ,J{anamlbera JKaJlOCHa HaTepHjaJIHora.

nOJIo:acaja R KOjH n06yHHDIe npoTHoy a,e Byrape, yqHOHO je B3,IJ.ailH 1856 rO";HHe cYJlTaHcKH ryTRryM8jyo: nOoaj .llalRHH u AOCTa aeaeurro CaCTaBJbeR aKT, - BeJiH -y je,ltROM COOM pe4>epaTY MHHRCTPY cnOJLBRX nocrosa OeJIUK~ noasaaaaan HCTOKa PYCKU nOCJIaBHK y ~apurpa)J,y A. IT. Byreaea, KOjH cy USMHCJIHJIe II aaroaapaae Typuaaa sa spar 3ana)J,He ApataBe, BRUle H3 MplRlLe npeaa Pycujli R onacOOCTH O,lt nesor nOJIUTHqKOr H npsaeaor ynJlHBaRa HCTOKY

, Hero YCJIe,lt npaoe opHre 0 xpamhaacaoa cTaHoBRHDITBY OTOMaRCKe RMnepuje, Tpe6a ,i{a nOCJIy3tH Kao noseras BeJlHKHX HenOpe,IJ.aR8 y naparpaaeao] narpejapnmj«. H sanCTa YCKOPO nOCJIe osora peeepara Byrap«, non yTD~ajeM CBOjHX uellOBepJLUBRX oo~a norpaaeasa cy, )J,a apxRjep~jH ueMajy rrpasa YSRH8TU 0)J, !LUX xa KaRoy ~apuRy HJlR HaMeT, ROju 6ajaru xopaaoure y oy)J,ylie 3aMeHHTH IIJlaTOM, O,ltpe~eHOH CYJlTaHCKoM BJla,ltOM. RaJ{ je narpajapmaja O,ltpesxa Byrapaxa ooaj nporas ltaHOHa 3aXTeB, TO cy ORR, HJlH 60JLe peha ILIIHH I BO~H oojaOHJlU, )J,a aehe anure 0- CTaTU y POIICTBY 1t0)J, I'paa, sao )J,a cy Tpna, KOju cy no,lt TypCRHH aroa nozjexaaso )J,eJlH.'1H cy,ltouuy ca Byrapaaa R -y caMoj CTBapH HOrJIH 08TH oyrapcltH yrlLeTaqH. OBaj aaxres aaje)l;HO ca 38XTeoOM 6yrapcKHX oo~a ,Ita ce ByrapHMa ,lta,lty apxajepeja O,lt IIpa08X Byrapa H )J,a ce 060000 6yrapcKa narpajapnraja, 600 je npeacraasea narpaiapmaja 1857 r. Ilarpejapursja raaa He 06paT8 HRltaltOe naacae

jep jo DOJ{eJIa, KO ynpaOJb8 oyrapcKo~1 npnartaaa, 1861 r. I'pna cy ca CBHM 4>0PMYJIHcaJlU cnojc 3aX'fCOe 8 Ta-

- -

, ~." ;

Digitized by Google

--

45

qaRa 3aXTeBajyliH H3Me~y OCTaJlOra Jl.OnymTelLe, Jl.a' CaMH oapajy apxajepeje OJI. Byrapa, Jl.a npH H360py narpajapxe,

H ORH HMajy nO,ztieJl.HalWr yqerulia ca I'pnaaa, ).I;a ee CBeTH uaparpaacaa CHHOJI. cacroja noxa OJI. oyrapcKHX apxajepeja, KaRO 6H Byrapa MOrJlH 06paaOBaTH y Ilaparpeay 3ace6HH oyrapcKH HapOJl.HH caner, Jl.a ce ILUXOBHM apxajepejuMa O)lpeJl.H mara, llaTpHjapruHja je pa3r.IeJl.aJla y CHHO)J,CKOj CeJl.HOUH U y HapOJl.CROM CaB6Ty saxrese Byrapa, Burne nyTa je npasaaaaa ILHXOBe Bo~e y TaKO 3BaHe MemOBHTe KOMHcHje, y KojHMa cy Byrapa CBaRH nyT -reZRJlH )J,a yBeliajy csoje saxreae, qHM cy caao BUJl.HJIH nonYJIITalbe OJI. crpaae I'psa. Ha nOCJIeTKY cy re KOMHcHje pasaaasnae H CBe j e oc ra.j'bo, sao m ro je II 611J10 " TaKO ce np0Jl.ymaBaJlo Jl.OK HHje 1867 r. CTYUHO na BaCeJbeHCKH npeero jeaan 011 najsehax jepapxa nocaeaaera )J.06a, KO-

jH je mOBHO O)J. 1840' r- ycaMJLeHO y MHPY, sao erporo aCKeTHqKH rrO,llBHmHHK, uajCB6TRjH narpajapx Taaropaje IV. AJiH npe Hero UlTO ce Jl.OTaKHeMO paaa narpajapxa - ~ MHPOTBOPI\3, MopaMO ce BpaTHTH Ha craae 6yrapcKe I\pRBe nOCJIe 1860 r. IToA yTHuajeM caojax HH y IIITa HeBepyjyliux Bo~a y Byrapcsoj je rOCnOJl.3pH.Da npsaeaa aaap- - xuja. MHorH OJI. apxajepeja, Koje je ni>CTaBHJIa I\pKOeHa BJI3CT, oexy HCTepaHH U3 Byrapcse, HCMejaHH H yspehe-

an 'OJI. crpaae 6YHToBHHQKe Hace; ea HeKHX y apexe 60- rocayaeersa, 6exy HaCHAHO CKRHYTH- - caKocl1 H naaaraje

H CaM" CBC'fHTe.'bH oexy HsrypaHH U3 upKBej y I\pKBaMa Maca je 3aOpaHHJIa Jl.a ee CnOM,H1be HMe narpajapxa H apxajepeja, xojeje OH nocraeao; apxujepeju KOjH cy OCTa.IH y Byrapceoj, 6exy JlHmeHH CBaKUX MaTepHjaJIHHX cpecrasa

H MOpaJl.Ome noaohy TypCKe rrOJIHURje Aa CKyJIJbajy 0).1; HapOJl.a uapHHy.

Y OBO no npaBOCJIaBBY UpKBy TymHo apexe, MAa je Bo~e oyrapcKe PYKOBOJl.HJIa pHMCKa KypHja, KaJl.a HX je aanrrahaaaaa no pra, soja je . nOJl.pmaBaJI,a ca CBOjHX: anrepeca pacnpy ABa jeaaosepaa aapoaa, CBa pyCKa ne-

.. ,

. ~' '. ", ! f: ~

.J

...

~-- -_

'\",' ,

, ,.

~. ,

, '\ . , . ',\" . .,:: ~. ,~

\ ','

" .J.

','

t •

. , .. ',~

46

PBO~HqHa mraana oeme sa CTpaHH oyrapcltHX aaxrena, sa Koje cy paTOBaJlH: aa npeaenney maJIOCT, H HeltH qJlaHOBH CB. C"HO~a " pYCKa ~UIIJloMaI~Hja.

3a jeaao OH eaxo MOrJIU npaB~aTH Byrape U 1'0 aa saxrea ~a ce y IhHXOBHM, rrpssaaa BpmH' oorOCJlymelbe He CJIaBeHCItOM jesmcy. Ilpnrennsaaara y OBOY CJIyqajy jeaHIt craHOBHHlUTBa u npaxopasara ra ~a ee MOJIU na TyljeM H aa Ihera Hepa3YMJ"bHBOM je3HKY, jecre HajBeJiH rpex; aaa y OBO~te rpexy TeUiItO ~a he OHTH npaBHlJHO Itpn-

'BO:I'II BaCCJLeHClty narpajapurajy. ~y~ytt~ HaCJbe~HlIKOM anOCTOJICKC sareape Ilpaoanaaora AH~PHj~l ItOjH je ca CBOj~~ ,naJl~nOM OOHmao cne spajene H aeM.:be,· y ~KojHMa ro . ~.~~~~PH rrpaeocaauaa nepa, Bac!IIOHCKa uapnrpaacaa narpnjapmnja, sao WTO CBe)l.Ol1H CBa IncHa acropaja, HHKa~a i.e npurennsaname je3HIt CTaHO'BHHID'fBa. MCTHHa, )l.a je OHa nrapnaa rpuaa je3HK, aa ROft-le rOBopaxy IIJlaToH H OMHP,

I

, ,lI;cMocTeH n ApHcToTeJlo; EnaMHHOH)I. H AP"CTJ[)I., Ilepn-

KJIO H TyRH.z(U~, KOHCTaHTUH. BeJlHKU n npeMy)l.pn JycTHHujaH, YlJuJIa lJHTalbY ~eJla oOrO)lyxHoBeHora Bacnmja BeJlHKOra, OOrOrJIal'OJlHBOl'a I'anropaja Boroeaoua, xaoro~apoB~Tor( JOBaHa 3JlaToycTa, I'paropaja Haejeorat Josana ,l(aMacKHHa u )l.pyrHx BeJIHKUX cryrioaa II CBeTHJla

BaC8.'beHCKe ~pItBe,aJilf OHa nnje HH je,J,aH napon norp-

QHJIa, RaO WTO CMO pa~uJlu Mil C MHO rUM nJleMelHlMa II HapOAHMa. Je JIB MHorQ OCTaJIO I'psa y THM spajeaaaa, y RojuMa. cy OHH mUBHJlII aa npcxe KOHCTa:HTHHa Bexnsora ? CBy MaJlY Aaajy Hace.'baBaxy fl ua, a caxa ' OHII mUBe:caMO na lheHHM OOaJIaMaj y CHPHjU, rze je I'pqKIl jeaaa OHO rocnoaapehne, aa ROMe cy H 3JlaTOYCT, II' JeBpeH CHPHH H ,II;aMaCItHH, nnCaJIII caoja )l.CJla, ca~ ce jeaaa qyje nopea CHPC":HX ouaJla, I( ouynao ce jour Y CD. I'paxy, RO~ CB. mHBOHOCHora rporia, HO " TaMO HeRH Danll~ 3alliTHTH"~H Apana, no)l. yTHl\ajeM aenpajare.r.crna npeMa I'pnuxa, aaxresajy npexo urraane ora ce OH IICTIfCHC "3 xpaxa aa CBe'rOMe rpooy U aaMeHII apanCKHM H CJlOBCR-

Digitized by Google

;

47

CItHM. 3aHCTa, TpeUa npH3HaTH, xa R:l.KO 6HJlO .mUOCHO

sa Tpse, ~a IbUXOoa Ha~Rja, He 063HpyliR ce aa CBe y-

cayre soje yqHHH npocsera H l\IfBRJlU3a~RjlI, Koje· je OHa

yqUHHJla He caao CJIOneHHMa, seh H CBOj .Iespona, Haje

YBeliaJIa CBOjy HapO~HOCT, HO je 3HaTHO CMalbHJla. Y ape-

Me, 'Ka~ cy Byrapu H CJIOBeHH y TpaRHjH H Malie~OHa~

j R 3tHBeJiH MOPHO noz TypCRHM rocnoxcraox, 1'Pl\H

Y a e n p e a a a a o j 60p6H sa HesaBHCHOCT

Hsry6ume Burne MUJIIlOHa CBOjuX CHHOBa. 1'OTOBO 700.000

T'pua 001'80e y 60pou sa He3aBIlCHoeT o~ 1821-1829 ro~·

Csa Mopeja, .JIHBa~uja, EUHP, Tecamja, CBa oerpsa Ap-

xnnesara C jYHatlKHM Eparoa, HHaTHH zeo Malie~oHHjc

'I'ypua 00YC1'oUIHUle H paaopaure; BaCeJleHCRH narpajapx caemreaoayvennu ~'JluropBje Y. (aeroae cy CB. MOWTH Y caoop:··UpRBlI MlI'rpouoJrlije ATHHcKe) H aaure o~ 80 MU- \ I/~ ,11, i

.. I ~jj-M'L-

TP0I!?J1HTa H enacsona Typua y TO . speae nosearanre H. \

Ka:mRme. Hesra aapoxa y CDeTY, ROjH je TOJlHRO crpaza-. \

iha. noaseo, sao I'puu, Ocsoja« Haparpaaa MyxaMe,lJ; II.

OpHMBO je OCTllDO Ey6ejy C 450.000 cTaHoBHHRa, a cYJl·

Ta~ MyxaMe.lJ; npeaao ra j~ l'pqItoj 1828 rO~HHe c 36.000;

y npexe Bajaaaroso y Ileaonoaeay oeme 1,400.000 CTa-

HOBHuKa, a 1828 r. Ka)J.a cy ce I'Pl\H OCJl060~HJlH o~ Ty-

pasa, HalUJlO ce y lbeMY csera 380.000; CYJl'l'aH COJla-

MaH OCBOjUO je Poaoe o~ 280.000 ~yma, a caa je TaMO

caera 50.000; y KRopy, Ita~ ra OCBOjHlIIC TYPl\H, 6eme

540000, a caa je y lbeMY 170.000 ,lJ;yma; Ha OCTpBy

KpuTy 6eme Burne o~ 680.000, a. ca~ je 285.000 CTaHOB.

Y CIIPHjH H IIaJIecTHHH Typna, sa CBe apeae csora 1'0-

CDO~CTBa, HCTpeOHJlH cy 1,700.000 npaaocsaanax, II npo-

• 1 ••

THB OBe JrlyqeHHqIte rpnse aauaje, ROJa Je ~aJ[a npaao-

CJlaBHOMe CBeTY ~eo COItM. CB. MyqeHHIta, CBeTHTeJLa, npoDOBe~HHIta H yqHTeJLa, BeJlHKHX IIo60pHHIta OOOO.mHOCTH H MOHaWItOra acxeraaxa, H ~pyre BeJiHItaHe, RaKO aa upKBeHOM, TaKO H Ha rpaljaHCKOM IIO.1LY, YCTaO je 6yrapCKH - XyHO - TaTapCKH uapoa, sora oo~6a)J.ajy aeva-

Digitized by Google

CTHBn· H, aerrpajarexa npsae If IIopeTKa. OTKY,lla ~a OBHj aapoa cacBojoM HeqaCTHBHM, OCHOBaHHlrl Jla Jla.mll H ltJIeBeTII 3aXTeSHMa ,Halje Y PYCHjH 3aUIl'lfl'HIIIUTBO, 0 TOMe 3Hajy namn pYKonO~HOI~H Byrapa H HallIH JI~~~II _=.!!!.- 6ep8.!H .. :1ua ee, JJ;a ce naCeJLeHCKa narpajapnmja Ka.KO 'npelje, TaKO H caaa, caarpa sa HOCHoua SeJlHKOra KOBcepaarnaaa, H C rora ce ,Ita IlasYMeTH, ca nera Q.~_~.~~ ~,~H,a_..~, C~y.mH ueJb Y Ht~IIpHjaT(>JLa • caaoaepacanaja" H IIOpCTKa. "IIPH'H1lHII CaMO,llep.maBHja H npnauun narpnjapnreeraa", nao UIToce aroaao Hapa3Ho je)taH 0,1( HaIIIHX IIy(SJlHn"~Ta, K. H. ~eOH1:jeB. jeJI;HO 10 HeTO. ,.CTalhe craapa, xoje je 'CTBOPHO Tlerap I. JIHWHJIO jc jepapxujy Tor MOpaJIHOr aYTopUTCTa, ItaKas saXTCBa ll)lHHI\HII a,llMHHIICTpaTHBue H C>HHaHcnjcKe aYTOHoMHje." Hcropaja C "RaMCHOM sepe'' TeO<l>HJlaKTa JIoIIaTHHCKor C86.l1.0QU, )(a je upsaa, 6J1aro)J;apeIiB lIeTPY, JIHllICHa OHJIa npana opanHTl1 caoje )(OrtfaTe. Ilerap, otlpahajyhn UPKBY y oprau ,llpmaBHe BJiacTH, H&mljawe aa yMY JI;a Cl'BOPH 0)( apxnnaCTHpa II naerupa )(pmaBUe BCJIHKame H IHlHOBHHKe. lIo Ha30)>HMa )(YXOBRe 6HpORpaI~Hje, aa napoxnje aaje nOTpeGno JJ;YXORHHIIITBO Hero napoxaje sa AYXODHHUITno II OBe Tpe6a )(a cJlyme sao opylje n060JbUIafba eras-a naCTHpa, HCTO TaKO B UPKDOM Tpe6a)(a ynpas.l>a Hfl Hesa-. BOCHa jepapxaja, Beli jepapxuja y cnopaaysry C llUHonHHURMa. Oaaxae aaaope npOBOAIIO jeJ,l~pKoBHH OomqeCTBeHH BjecTHBK"... AJIII He rpetia sauopaBHTH,,1J;a y KOJlHRO jc CHJlHHjU yTHl~aj jepapxnje na HapOA, y KO.1HIlW ce CTJlomBje OHa O,1J;HOCB npeaa CBOjH~f ooaBe3aMa, y TO:lHItO je cHJlHHja H .mHBJLa Bepa y HapOJJ;Y. IlJIo,aODe neTpOBCKe npsaeae pe«lOpMCHH mafbeMO Y caxan.e speae, y apexe paBHOJl.YllIHOCTH aapoaa npeaa Bepl{ II jom MalO na H pacsoxa H3Heljy nacrne H nacrnpa, BHJIO je speae Ka,1J;a cy Bepy, upaaene noperxe, HCIIYlb('fbe YCTana, )laQYH3.l1H aa CTBap caae naCTBC, a caaa ce CDe ono aazplKaJIO eaao KOJI. TaKO 3BaHUX ,.jeAHoBepaua" H .crapooti-

Digitized by Google

49

rnro ee tiopUJIa ca cyjeBjepujeM U jepec jy, seh je U C OCOtiUTOH BellTHHOII ullua HorylioocTu ~a 06paTU xa XpUCTy qUTaBe HOJlOOHe oe30a60.ma~a U MyxaMe~aHa~a·

y 06J18.CTulla, Koje je Pycoja nOKOpDJla. Y Teu~~. B~~~e- 'J<J.~ e-C __ . r aa aasaae rarapcse .U nO~~Ke I~pKB~,le TaKolje .. PYKOBO-I r; ., J~-:-·F.~(ij (-.,.

~Ha.po'~iiuH nOKpeTOII. CJly.moa sehane lbeHUX apxu- .--

riacTifpa K nacrapa 6eme Ta~a OCKpCHa cJly.m6a no npll-

'3BaIbY, npaso ocnOBe)l,HUIUTBO, soje je no HeKa~ ~OJla3H-

JlO )(0 npaaora eaxonoaepraoaaaa H MyqeHHllTBa. 380 ra-

RBO CJlymelbe CB. ~PKBU us 3eMJLH He OqeKyjy HH aa-

rpa~a HO nOqaCTO, HO noxsaaa, HK cnonojersa, HK MaTepajaaaora 06e36eljelba. IIoRoJle6aTH peJloritjy _ y HapO)l,y (

_-, .. .' I

crsap je ,lJ;OCTa .lIaRa. Y qeMY ce 3altJb yqaBa, na npoMep:

3aXTeB 6yrapcKux HU y mTa.. He ~~_~yjy~~~. ~olja ~~HO~ CHO csoje npsae? M6me OHTH y O)l,peljelb y naare cseurre-'

HU~KM:a., ~a OK eaxo 0,11; 1I>OX Ha1JHHHJlO qHHOB¥UKe, nOT-

'qOlbeHe rpaljaocKoj BJIaCTH, K TUHe HapYlllHJJO )l,06pe, 0)1,-

noce H311eljy nacrue 0 nacrapa. Ilpa TOM Byrapcaa HHje Pycoja, y 'KOjoj cy jom jaKe oCROBe pemraje •.. Y Byrapesoj ee nacraa He lie npeBpaTOTO y YMopeHO eraao, soje je 06Be3a,HO )(a ce 6pHHe caao 0 MaTeplfjaJlBOM OO~3- 6elje1l>y csora .nacrapa. Taao ce Hapo~ H TaKO noaama

. .

caspmeao paBHo~yllUo npeaa pemrsjn, a. aKO My Ramy, )l.a sepa H ~pKBeHU noperna UHCY a.erosa CTBap, )1.80 OK aeaa npaaa caM H36upaTO csoje nacrnpe, jep OH, H noCTOjH pa)l.H ~yxoBHHmTBa, a He ~yXOBHKDITBO pa~~ Ibera, TO lie HaJIO Byrapa OCTaTH y ~pKBK.

A propos 0 narpajapmaja: je)l.aH o~ PyCRlIX. ny6JIH~H9T~, aa qJlaOKe ~ojera y "H080.U Bpe~~HY" He je~HoM 6eme cspeayra 036~JLHa naJK~a pYCRe nyo~illte, y KIbK- 3H, ,KOjy je U3,11;aO 1889 rO~HHe nOJJ;·_uaCJlOBOM "CoBpeMeHaja Pocaje u, o3J1aseliu KaO npoTKBIUIK narpajapmaje, U3· Heljy OCTaJIOra BeJlH: "0)1., Ilerpa I. KOjO je namao, JJ;a "CHJla no orrpe)(jeJleHojy ~jeJla 60JLllIOe 3)1.je jeer, , nOHelRC BjaWqaja no yBjepeHojy K noaaaoaeaajy npeKJIolbajeT

~i9itized by Google

nparoaop C060PHUj, HemeJlH eAUUOJlHqaHj •.. (I "CaBCCRO IISyqaBalLe acropaje Hasoaa MO.&te nOCJIy.mHTH 60JLHM A0Ka30M H npaltTHqHOCTH K HeCYBpCMeOOCTII OBaRBOr3 npeodpaaeaja ...... Alto je uarpajapxar npH30aT RaO Henoaecaa H onaeaa y XVll. Belty, TO y ROJlHItO cy OBe HeYAOOOOCTH nopacae CHSHeOOH namax ApyrnTBeoux nopeaaaa H OOuq~a? Y OBOH CJIyqajy . sosernja AYXODHHX J1Una, Itap mTO je Ham 'CUOOA, pasyMe ce, xoaee OHTII aeaaaacaaja OA' nparncaa CBeTCKe BJla,'TH' II C BeliHM AOcrojanernoa 0.n.p.maB8TH ayroparer upaaeae BJlacTII, y KOJ1UKO ce nOCJleAlLa HUpU caA C BPXOBHHM npanaaa AP.&taBe. u OCTaBJL~jylill aa erpaay Haxoaa, KOMe je caM nap AJleKcnje MHxajJloBuli .n.ao BpJlO BeJIHK8 npana, qy.n.HOBaTO H3rJIe.n.ajy VOTHBH naeua, KOjH .n.p.mu .n.a jc YCJle,l( HSMe!,e aaruax nopeaasa H OOHqaja, OOHOBJLelLe narpajaprnuje aecaspeaeao H neyroaao. KaRBe cueae.nea c TUM .oecdBpeM.eHOCT, aey.aoncrao," ,,"SMeUa nopeaasa H OOuqaja", remso je paSYMeTH. Ka.n. 611 nacau 6ap MUO noaaaaao upxseae ItaHOHe U ype~elLe CUHO)la..IHe ynpaae 'y BCJlUKOj Ilaparpnaceoj npKBH, TO OU OH .n.ornao .n.o S8- K.lbyqIta, .n.a upRBeHU KaHOHu He )l8AY narpajapxy HUKaRBa OCOOUTanpaBa, )(a je OH aamra Burne seh npBII apxajepe] HSHe~y enaesona, npeaceaaas CUOO)la, ROju HMa pemaaajyha rJIaC UCKJLyqHBO y paDOOM 6pojy raaCOBa. Ilarpajapx He Moze aaurra qUHH'rI1 ,l(01t ce ne nocaaeryje ea CBOj 8M enacaonaaa sao mro II enacsona y BazHUM craapnxa aamra He qUHe oe3 npncraasa caora npBoCBeTUTe.'L8, YCJIe)( uera Y UpKBH H nocroja XapMORIIja. II;apUrp&){CRH CUHOA eacroja ce us 12 MUTpOnOJlHT8, KOjB ce n03uBajy aa ABe rOAUHe, Me~y TUM meCTopHUY CB8Ke roaaae cMea.yjYAPyrH. ,lI,p.mHMO, )(8 cacraa CHOOza, ROju ce CBaRe rOAHOC OOHaBJLa, YHOCU same .mHBOTa y CIIHO)laJJHY ynpaBy U npUHOCH UpRBU Beliy KOPHCT, Hero JIB noerojaaa H HUOOpOjHU C8CTaB CHHO)la, Roj" qeCTO saBHCH 0,1( qHHOBHHIt& - 6apoRpaTuje. Ilpa TOM

Digitized by Google

- )'

'1/ ". .. .

-. v';<:' .. ~ ' .... , .... u •. )._£.I." ,

51

Tpe(')a npHMeTHTH, ,!(a ,l(YXOBHO-ROJIerHja.naa ynpaBa 06- JI3CHOM ~PRBOM Moze paaaarpar« caao TeRylia )J.eJla O)J. MaILe BaxtHOCTH, )lOR CBaOCTaJIa, RaO na np. 0 TOMe, ,lI;3 ce CKHRe KJIeTBa HJIH )J.a ce npaae y saje)J.RH~y nIHSMaTH~H, 0 cy~elLy apxajepeja, 0 nperzeay npaneno 6;0- cJlyz6eHHx RlLHra .HT)J., xopa pacaarpara ca60p, ~TO MH

1.\

.I

,1(0 ,l(aHaC BH)J.HMO y ~apHrpa,l(CRoJ~PRBH, npexza ce TaMO nox iIpeACe)lHHnITBOM narpajapxa R HaJIa3H CHHO,l( OA ABaHaeCTOpH~e HHTpOnOJlHTa. KO)l Hac, y PYCHjH, CB.

CHHOA HMa eaxo BJlaCT jeAHOJlHqaOra naTpHjapxa.· .

KO.1HRO je n03HaTO , pYCRa AHDJIOMa~Hja . H ~BeTH

C RHO ,!(, . He r JI e A e Ii R H a 6yrapcRH MpaltRoj H

je noapanao ,Maore pycRe YHOBe H npHM.OpaO HX, Aa nosepyjy ,6yrapcRHM 6ajRaMa, HHCY ce HaJIa3HJIH 6anI

y MpaRy He aaarsa, CYH~e same npaae, MHTpOnOJIHT <DHaaper, npe 0)( ApyrHx ynoSH&O ce ca 6yrapcRHM JIa~aMa. Orapenraaa name upane npa nOCJIaHCTBY Y D;apuf.paAY, apXHMaH)(pHT IIeT~l!.rpOR~RH, R.OjH je_ nocaaa :raMo 1858 .. rOA. H KOju je -iiMao IIBHCOqajury" 3anOBeCT Aa no)(pma· V ,'_ ..

. . I ,,~~ I •

J\a je~HHC~~? RCT?_q~e npanocxaaae upsee, xoja 6eme aa- 1\.. -F 11.· .••

x_Baheaa paaaopaaa H3Me~y I'psa H Byrapa II. Koja ce \1\: r. I .i, '

---.t ! / •

~o~~praBawe Ha~~)(HHa. _O~ ~TpaHe PH, MClte H npOTeCTaH- \ <, ': •

TCRe nponaranae , yoPS\) Je noaaao oyrapCKY aruTa~IIiy' ) .

H- za..n6e Byrapa y npaaou ILHXOBOM 06JIHRy. 06paTUBnIH

ce naTpBjaplIlIIjll B npe;l.CTa8H~HJfa 6yrapcKora aapoaa,

KOjH cy ZHOeJIH y D;apHrpa)ly,R paarosapajyhuce opaT-

CRR c ILHMa, apXHMaHApHT Ilerap ,ll;03RaO je, Aa .,CBa

Byrapcsa cJlyma cJl.ym6y 60zojy, R ae KlJRnIOM, aa

CJIOBeHCKQM, CP0jll;ROM joj jesHRy" 1) IIOA HMCHOM Byrap-

cse, apXHMaHApHT Ilerap pasyaeo je ae caxo caAaH,y..

Byrapcsy, O)l ,1I;YHaBa,l(O Ba,JI.MRa, neh H MaheAO-.

RUjy H neha zeo 'I'pasaje, jep je 6poj 6yrapcKRX jenap-

xRja OApe~BBao )(0 50, HSy3HKajyhH 5-7 jenapxaja y .

• 1

1) BIIAJI RC'l'Op. BjecTR. 1887. rO~IIHe.

Digitized by Google

52

Malie,ll;OHHju, y ltOj8Ma mUBe I'pnn, Mucao: ,!{a I'pua CMerajy apurea.y cJlym6e aa CJIOBeHCKOMe je3HKY, nopoaaaa ce YCJLeA' "JIa.7KHUX AOCT3Ba npHBaTRHX JIHna, KOj8 3,110- ynoTpeOJLaOaxy nosepea.e, " CaMO y HeKHM rpaAOBHHa, sao mTOBeli peROCMO, OorOCJIymelLe BpmUJIO ce Ha rpqKOM jean)ty, HO TaMO cy cna Byrapu - aapomaaa 3 HaJlR, KaO mTO caMu Byrapa rooopaxy apxuMasApRTY TIeTVY , "rpIJKR jP.3RK." JeJInHO(lOO r. BepKOBHIi, ROjH je nraroaao Heljy Mat.eAOHC1tIfM CJIOBeHBMa II nORpcTRO 8X je y CBOjHM ,!{eJlHMa y Byrape, na npaxertiy, YIJHlbeHY M3- Ke,ll;()HCRUM CJlOBeHHMa "samTo ce y lbllXOBHM npsaaaa 60roc.lIymelbe BpIUH ua rpuaox, a He aa CTapOCJlOBCHCKOM jC3HKy/' '!{06HO je o,!{ IbRX osauaa oarosop : ,,3amTO H& crapOCJIaneHCKOM je3HKY, Hnje .liD je,!{KO aero HJIH na rpIJKOM, UJJH aa CJlaBeHCKOM." Pasyae ce, ~a,ll; CT3HOB· nana jymHc Mahe).{OHHje He 08 3HaJlII rpqK~ jesuit, cyMlba ce Aa 6H OHH BPWH.lIH na lLeMY 60rOCJlymelbe. Y rpaaoaaaa, YCJle,ll; xeurarsa, KOMe cr Byrapn BOJleJIll 8 ,ll;aH ).{albH BOJle nparierasarn y naraa.aaa pelHnlje, 1101'Ta je BanOBeA8JJa, jom meeere roanae "y napoxnjaaa, r).{c O,ll; 40 ,lI,OHOBa HMa 25 6yrapcKHx, npnnrnr (iorocJlymelbe na C.lIaBeHCKOM jcsuKy" .,,11;a ce 60roc.lIymeibe Ha CJlaBeHCKOM je3nKY Byrapaxa nnje HHKa,!{a KpaTHJlO, ,!{Oltas je lUTO cy AO caaora paaaeaeaa 6yrapcRe npane o).{ npa· BOCJlaBHe nepsrpaacse U otipaaoaaa,a oyrapcKora essapxara 1872 r. "no CBOj Byrapcso] II Malie).{oHHjH CBemTeHHKe H30HPaJIH 83 cpeaaae caMOl'a aapoaa 8 caMUM sapO).{OM ..• " y IJeMY cy apxajepeja caao nOTBpljaB8..IU H3- 60p jeaaora o).{ ).(Bojnl~e KaH).{U,l(aTa, aoje aapoa npe}.(.lOmH, ae Melllajyfi8 ce U He npareunsaaajyha u360p aapoaua. Apxnjepej If - Byrapa TaKolje cy OHJlU Y uaparpaacsoj narpujapunriu AO 1872 rO).{HHe, 8 He caxo OKO mecere ro).{HHC oaora sesa, Hero H xuoro paaaje, He caao ).{a cy Y 6YI'apcKuM uJin CJlOBeHO-cpncKuM enapxajaxa nOCTaB.'LaHn no HeKa,ll; apx.ujepeju - Byrapu, aeh 8 y enapxsja-

Digitized by Google

,

53

M3 qHCTO rpqKHM. Ilarpajapmaja y TOM cJlyqajy ~~_ CKpe- _ , t_ TaQle I;ia~iLe' na Ha~1l0Ha.lIHOCT apxajepeja, seh HS IbC-

rO!le OpJlHHe. Jeey-iil -6yrapcKiI apxHjepejH OUJlH )J;o6pn

H~H He, )fa aahexo )J;YJLIITII rOBOp. II03HaTo je caao

jeaao , ,lJ;a cy apxajepeja - Byrapn, Koje cy CJlaJlH y enapxaje Crape Cp6Hje, Bocae H Xepueroaaae, 6".IH 61111

no cpncso CTaHOOHIfIUTBO H pa)J;UJlH 3aje)J;Ho c Typunae npOl'Hoy aera,

O.ll;HOCHO HOB1laHUX npaxoaa y KOIHfcT .IlYXORHHDlTBa,

'IRMe cy Eyrapu 6UJlH 6ajarn OpJlO onrepebeaa, 0 qeMY

cy ce maJlUJlH npeso HaWHX HOHURa, nOI~a3aJIO ce, no p.e-

'IIiMa apxaMaRApHTa Ilerpa, ,lJ;a ce ,jcY,lJ;eliu no 60raCTBY

Kpaja H ra3,1{DHcTBY cTaHooHHDlTBa, cKynol'Lalbe 6Hpa y KOPHCT ,l{YXOBHH)IlTBa, Mome Ha.3naTH RHIUTaBHuM, HO cy-

,l{eliR 110 TopAHqea.y y HOB~y, OpJlO 3HaTHHM, •. " " Hapoa-

HH CTapaOI\H (Byrapa), napajyliH I!apo,l{ ,ll.a lie ra OCJlO(0)l.H1'H 0,lJ; Hacu.'La(?:) Tpaa, cKynJLajy 0,1{ a.ers HOBan H 3rO,lJ;HO ra 3Rajy ynoTpe6HTH y CBOjy KOpHCT." Ha llUj cy paqy" mHBeJle 6yrapcKe Bolje y Ilaparpaay ~_:g~~-_

KOOt CT. lJYMaROB, TOnqHJleIUTOB, MHTpOnOJlHT .IIaHapeT

.~--. .

H caM eK3apx AHTUM, C MHorHMa ,lJ;pyrHM, aKO He na

_ pallyH HOBaI\a, Roje cy JlaCKalbeM, npenapox II ooeliaa.lIHa )J;06HjUH oa HapO,l{a ?

jRCJleliH nOHHpHTH Byrape C I'pnaaa, apXHMaH,lJ;pHT Herap ynYCTH ce Y nperosope C oyrapcKHM npOTIIBHUunxa; OBU 06jaBHwe npeso aera narpnjapmaja cJle,!J;elie 3SXTeoe:

1. Bpurea,e 60rocJIy.meILa na CJlaBCHCROM je3Hlty rae 6u OHR caxo nOmeJleJlH, II 2. He cnpeuaaara 3aooljelby InKOJl8i 3. He YHHWTaBaTH 6yrapclty HaI\HOHaJlHOCTj 4. AaTH 6yrapcKHM enapxajaxa HeltOJlHKO erracsorra Byrapa HJlH 6ap TaRBHx, ROjH saajy 6yrapcRH. Ilarpajapx ooelia AS he aa,lJ;OOO.'LBTH npsa TpH aaxresa 6yrapclta 11 norpaaea naqHRa. APXHMaH.ltPHT Ilerap o6paTH ce OH)J;a 6yrapcKHM npsauaaa paAll AOKaosa H oojaIUlbelba H "Telt Ta)J;a' OD

Digitized by Google

. ,_,_

54

caaaaze ,1J;a cy ra OHH npozaaa". HH je,llaH 0)1; Byrapa He caao mTO Huje aoaaeao, HO Buje HH nosasao SPXHMaH)I;pUTY Ilerpy "UMa JIU r,1J;e ro,1J; nera CJIuquor;" OBH cy 'C~MO nORa3aJlR Ba BOBUHe, &JIU ce TSMO aamra Hexoranre aaha, OCRM paaaax ltJIeBeTa R aarpara," O)l;HOCHO lIPB~ TaqKe, orau Ilerap .u;o6uo je nUCMeHO YBepeJl.e 0)( ApXUMaH)I;pHTS AS'fUMa ()l.Ou;uuje cYJITaHcRor esaapxa y Byrapexo] sera je' O,1J;HerOBaJIa H o6acyJIa HHJIOCTUMa BeJIHKa naparpaacaa :u;pKBa U ROjU je . HCTY CJIaBHO Hs.u;ao), ,ll;a ;, aKO no HeRa,!!; rpnae BJIa,1J;UKe H He )l;OSBOJLaBajy Byrapaxa spnreae 60rocJIymea.a aa CJlaBeHCKOM jesuKy, TO OBO 6UBa y rpa,1J;OBBMa, r,1J;e je name UJIU 6ap He Ma,lLe y napoxaja Tpsa. IIpu TOM OBO 6uBa. BeliHHOM 'He 0)1; CTpa~e BJla,1J;Ulta, aeh aapoaa." Ko,ll .u;pyre Taq&e BH,!!;eJlO ce ,1J;arpqKU nacrapa He eaao He sa6paa.UBaxy Byrapaaa noaaaaae UJIU O,1J;pZaBalbe msora 6yrapcKux, Deli H caMU nomoaaraxy orsapaae UCTUX; ,,&lHOrH MUTponoJIUTU caxa no6y~uBaxy Byrape)(a nO,ll.umy msoae H OqHHCKU ce remame, Ra)); cy ux Byrapu no,!!;u3aJ1U U Ita,ll; cy ce CTapaJIU 0 lbUXOBOM 60JLUTKy" .... "yquTeJLU 6yrapcRu ,ll.OOUBmH 'oopaaOBalbe na sana,1J;Y, ,ll06UJlH cy no pequva caMUX Byrapa "onpas,1J;HOBaHUe" T. j. usry6uJlB cy CBa. OQUHCKa ,D06pa y6e~elba" ••. Ilfro ce TUqe rpehe TaqKe 'f. j. YHH.atelba 6yrapcKe HaU;UOHaJlHOCTH, narpajapx je H3jaBHo apXHMaH,1J;pHTY Ilerpy: "ByrapH nocrynajy npeMa aaaa aao qHBYTH. qHBYTUH paaeha rpyaa ));pyrora tlBM OHJIO, YBeK BHtie aa rsera, 3amTO He oHjem? KaRO TH exem ? HT,1J; ... Ka,1J; ce narpajapmaje He 6H CTap8.1a to oyrapcKoj HaU;RjH, TO TemKO ,1J;a 6H Byrapa Jrfa Ra,lla ao tICJtaJiU poheae esoje HaI~HOHaJIHOCTU, xoja ce ocaaaaa aa pa.tlyH I'psa U Cptia, nofiyrapasnra UX, B YBeliaBWR ILHMa. CHOjy HaU;HOHaJIHOCT.

Y paaaeaersy oyrapcKe U;pKBe 0)1, naparpaxeae, apXllMUH-,PllT Ilerap BH)I,UO je )l,OCTa BeJIURY mTery, jep oyrapCKa U;PKB& HOWTa THMe He )1;0 611j a, ry6elia 3aje)J;BO

Digitized by Google

C TBMe H CBe OHO mTO H npsea I'pnsa: ry6B YSBHWHOCT Y KOJlHJtO, KaO HOBa, HeMa y6e~elbe H jaQHHt'j ry6H Macy y KOJlHKO ocraje ca CBOjO)( caapmeao BeOTeCaBOM ... " "lIpaB3 n.apHrpa}J.CKe narpujapnraje He M01'y 6HTH yesojeaa, HB 0)( crpaae cynaHa aa ymTp6 npaaa BaCHOHCKor naTpnjapxa, BH O}J. crpaae KaBOHa. He MHCJlH JIB: OHa Aa ce OCBJlH yje}J.HlbelLeM ca PYCKOM npKBOM? Onaeao H no je.-HY H no APY1'Y. Ilfro ee Mome OnpOCTHTH PYClwj npltBH, 6yrapcKoj ce Helie onpOCTIITH"... "a KO lie YCTaTH n_poTHBy nponaraaae pIlMOKaTo.lIHq~e~ __ iipoTe¢_Ta~cie:'- aK~pH: ita-HCKe f AKO· cy H ca}J.a nocejaaa ymacHa eeseaa aecarJiacH~~H 'y ·nepR orana, nrra he 6HTH .nocae KaA naCTIIiH---KJlOHy?... O}J.roBopHTH aa OBe MBCJlH H. nBTalLa apxaM8.HAPHTa ileTpa. Koje je OR aeaaaao npe 30 rOAHHa ca)( aaje TemKO. Byrapcsa npsna AO YSBBmeaocTH jom Baje MOrJla )(a zopecre, npexaa cy lbeRH rzaaapa H MHCJlHJlR Aa jc yqRHe BaCHOHCKOM, sao mTO je PHKCKO'KaTOJlHqKa, nOKopHBmH CBe Byrape, Mao rae OHH mHBHJlH, noraaaapcTBy"eraapxa Byrapcse. IJ.paB~, Koia. j_~._ 6yrapcKoj npKBH CTaBH.Q_ na pacnoJlomelbe aexpanrhaacaa BJla.llaon, HHCY npB- 3uru.~ npaaocxanne HesaBBCHe npsse, H caMa 6yrapcKa IipKBa nanraa ce y paCKOJlY ca CBOM OCTaJlOM npaeocaaaHOM npKBoM II rroz ynpaDoM cYJITaHCKOra ersap.xa. Y CBJJ.aBalbeM HamBX 6yrapoMaHa }J.a npHHy,ll;e CD. CUHaA .B;a O.llrOBOpH DaCeJLeRCKOMe naTplljapxy no nODoJJ.Y lberOBe ataJI(')e npOTHD aHTHKaHORHQKOra cJlymelLa PYCKHX nYKODCKHX caeurreaaaa y Byrapcaoj 1877-1879, y .B;yxy 6yrapesax HaJJ.a, He YBeRqame ee ycnexoll. OArOBOp narpBjapxy, Kojn My TaAa cnpexa otiepnpoaypopcea KaHnezapaja, y ROMe ce rosopa , }J.Bo cy Byrapa OKpHBJLeHH HeKaHORllqKH H Aa pYCKa npsaa aexa HHKaKBOra OCnoaa npeaparara C IbHMa 0}J.80ce, He Ha~e 0JJ.3RB qaK 8H y M3JlO(')POjHOH JJ.YXOBHOM KOJlerlr.jYMY, y KOMe HalLHHa 00- jaaa, }J.a nperaaa Ha CTpaRY narpajapxa, jep ce 60jH, .B;a he Ta~BoR O)\rQBOp npaxopara MaTep·npKBY, TC he ODa

55

Digitized by Google

i>"

. ..(

;~

.) "

...

56

npeKHHyTH CBaKe Q,lJ;HOCe C PYCKOM npKBOM H »;a ce aa nOC~eTK'y, TaKBO peurea,e CB. OHHO)J;a, ,lJ;OB~CeHO 6e3. npHCTaHKa CBe pYCKe jepapxnje, He Home CHaTPaTH .RaO 83- paa CBe pYCKe upese 8 Home'H3a3BaTH y lLoj caao pacKO~. OT~3aBm". ce O)J; 'np83HalLaRaHOHHqHOCTB H eaaoCTaJIHOCTH oyrapcKe npsae pYClta npltBa aanrza je sa 60JLe ,lJ.a. OCTaHe Y JbyoaBH C BeJlRlt<>H npKBOM napUrpaJJ;CKOM, mTO jy je .1IHIJIHJIO HoryliHocTH ,lJ;a CTOjH y ,lJ;OOpHH O)J;BOCHMa C oyrapcKoM npKBOM, npaaaaroa aa mH3MaTHqq. JIBnreaa OCJIOHna H sanrrare Be~HKe; xpBcioB~ naparpaacse npane, oyrapcKa npKBa. 01'Kp-H.l!a je ~.l!pORO nOJLe nporecraacso]' B . PHMOKaTOJlHqROj nponaraaaa, ,IJ;eceTHHe XHJLa~~ Byrapa nocrame npOTeCTaHTB, yHBjaTH H PHHOKa. TOJIOnH, ,lI;OCTa BeJIHRH opoj Byrapa nORoJle6ao ce i--Be- 1m H' y ca~alLe . spexe noaama ce npeaa 1L0j u"OTHyBO BH,lJ;n~epeHTHO, xBaJIeliH ce,,lI;a He acnoaeaa HBItaKBY Bepy. KOJIHKO cy ce Byrapn ataJIHJlB aa nparennsaaan,a H ,1{aI~Hje rpqKRX apxajepeja, TOJIHRO, alto He B same, :acue ce OHH aa cnoje .pohene Byrape. ITa B KaRO ,lI;a C~ Be maJIe,Ka,ll; oyrapcKH apxajepej« He Hory YJIHTH HapO,ll;y ynamelLe npexa ceOH, ROjH cy OHH .6yHHJlB nporaay apxajepeja rpsxax. Cexe aeeepoaaaa, aoje cy nocejaJIH oyrapcRH npnanH y Byrapcaoj, neh je YPO,ll;HJIO nJlO,ll;OH a y oY,ll;ylie OHO yrpo.mana ,lJ;a nornyno Home nponacra npaBOCJlaB.'LC y 3eMJbR, jep je npezaaaae BepOHaYRe y maoJlaMa nOCTaJIO aeotianeaao. Y HanHOHaJlHHM 6yrapcRHJI IJIItOJIaMa nporroneaa ce jaaao nesepoaaae, H aTeH33.)1. Eno J1ITa ce R3Me~y oerarora nrraana y o«l>HnHjuHHM noanaaaa 6yrapcltRM "OBOOO,ll;a" (1890.): "Je,ll;HO Bamno IIIIT3H>e 0 :maqajy reopaje ,lI;apBHHa." HHXHJIIICTHqRe nouuae )l,OJIaae ,lI;0 3aKJbYQRa ,lI;a je cTapR saaer - HH BRme, "If MaIbe, )1,0 "RCTOqHa CItaCRa" y sojo] CC aaaaae llPOTIIHOpeQHja, qeMY ce Mome yBepHTH CllaKR yqeHHR 1'I0lHa:lHje "llOMOhy yI;IoeHHRa «I>HSRKe H xeHBje" ... Ha )(Ba xamoaa npanOCJI3BHUX CTaHOBHHK3 nocroja je,n:H3 ,n:YXQB-

Digitized by Google

57

na cesranapaja (.~pyra y CaMOltOBY SaTBOpeHa), y sojo] je aehana yqeHUIta S~P~!'.'~_ ~~?!e~!~H!~~?H._

HUROMe Huje 6HJla TOJlUltO O~ ROPHCTU pacnpa Byrapa H I'psa, sao PHMCltOj RypUjH U earzecao-axepaaaaCKOj . nponaraaaa. IIpBa, Mome ce peha, pyKoBO~HJIa je . caMY CTBaP, jep 6yrapcRn npe~CTaBHBI\U, ltOjH mUBe y n:apH~pa~y U cnpexajy nenarse oyrapcKe IlpRBe o.z. naparpazcse, HenpeCTaHO cy ~p.maJIB canere RO.z. aoa~a Rope H y nOCJIaHCTBUMa PHMORaTOJlHqRBX ~pmaBa, ca qUjOM ~OSBOJIOM OHn H paaame.

. PUMClta nponaraH.z.a,·Koja je neh ozaeno nouera ~a ce mHpH Ha 6UltaHCKOMe nOJlyocTPBY, OCBJlHJla ee Me~y Byrapaxa H Malie~oHcKuMCJIoBe HBMa jom o~ qeTp~eCeTe ro ~UHe OBora aesa, Ra~ je noxeo YMHU B HalluOHUHU nosper RO~ Byrapa, 6.uaro.z.apeliu OHBM M.ua~uM Byrapaaa, Kojn ce. aparanre us Hexauee H AYCTpo-YrapcRe U ROjU ce TaMO o6pasoBaxy. OBU MJla.z.u 6yrapcRu yquTe.JLH npBB nyT crame y.uUBaTu Byrapaaa MHcao 0 IlAnalLY o.z. naparpazcse npsae, qHMe cy ce YCROPO ROPUCTB!I!. je3¥JU.B, ROjH y nOqeTRY mecere roaaae OCHoB~Dle y IJ;apBrpa.z.y Jo_f..!!£n_O~~P.Q~Y ~T.a!,H~r., Ha qeJIY soje oeme aQ~T. ']3opi U3 KOHrperalloje JIasapHcTa; sa qJIaHOBe JrlHcBje 6exy y npao apexe 1.IS!'~P!1:P~ qq.JLa~B. Y npe.z.rpa~Y' IJ;apHrpa.z.a - Ba-. GeRY, JIa3ap~~TH OCHOB,~me CBOjy, .KOJlerHjy, Y ROjOj ee y C~~I!~~~ BpeMe noyqaBa .z.o 250 ~yrapcKux MYlllltapalla H AeBojqBIl~.

'-, ,1I;a' 6B onopuje usjaBBJlu nporecr nporas BJlaCTB na-

rpajapxose, H C Apyre crpaae, ~a 6H noruannua PYCHjy I H npHHy.z.HJIH je ~a CTaHe aa crpaay Byrapa, nOC.1Ie.z.lbH I (Byrap«) nonperanre yHujOM C PUMOJrl. Y TOj lleiLu y IJ;apHrpa.-y noneme aaaaaarajeayarcse HOBDHe "ByrapcRa" y npao apexe aa epaanycsox je3UItY. Jeaaa OA r.uaBHUX capa.z.HuKa 6BO je npemaama y PUMORaTOJlHUBSaM, n03HaTH 6yrapcRu npaas ,1I;p. IJ;aHKiB, ROjU ce je aacnarao y mROJlII je3yuTcKoj. IIpBH nORymajH D;aHKOB.jbeBH .z.a aaneae By ..

Digitized by Google

""" . ~ .

I,· ,,' I

v,., ... " , ... , .

,·\to•k_'

I

.....

"

._ -,

,

.-~ c..-_- ...

\ :',

I

:-._ .. '

._\ .

, " \ I'·

r

I

~" r

\

-'

- '.

~ . -,

,

.....

':.

58

,.'

rape y yHujy ~aTllpajy ce OJJ; 1860 rOA., KaA je OR aarosopao "HapO,l{RO c06palbe" Aa ce 06paTu saWTUTU nane JIuja IX U Ra~ My je UOCJIao aRT 0 upelaCRY Byrapa y yHHjy. MOJl6a 6eme npeaaaa nancsoae BUKaPUjy y IJ;apHrpaJ(Y, BpYHOHR 0 ,meJLR uaparpazcae 6yrapclte onmraae (ltoja ce caerojara BeliuHOK U3 ROlLywapa U 6aDITOB&HJ,luja a as 6yrnpClte HB y mra He Bepyjylie UHTe~RreBuaje), J{a ce noaope nanesoj BJiaCTR H Aa npUBOJIe aa TO U OCTaJle Byrape. Henaa,e caoje Byrapa norspename AP.atalbelrf "MoJIe6Ha" y KaTOJlRtIltoj ~PItBR, ItOjB je oTcJlymHo jepxeacao - ItaTOJIII'IItR enacsou XacYH. Oaora nyTa yHuja He UMa~ame OCOORTa ycnexa, npexxa je IJ;auKOBY U HCIIUO sa PYKOH ));a npeKJIOHR y yHRjy apXRMaH~JlHTa CORO.lUUcsora MaHaCTBpa, J OCB4>a, 'IOBeRa BpJIO neotipaaoaaaa, aeorecaaa, Roja He 3Ha~ame HB nacara, H osora "npoCTaKa" nOCTaBH nana Ibje IX sa apxajenaeaona 6yrapcso- YRHjaTcKc npsse, nOJlOmRBmB OCBOBY YRHjaTcltoj jepapxHja y Byrapcsoj. Oraparse IJ;aRRoBa ));a OCRJlR 6yrapcso - YHRjaTcKY jcpapxRjy npeJIaCKOM y yRBjy Mal£apRynOJLCKOra enacsona HJlaplfOHa, nora je narpajapx DOcxao y SaTOIJClbe y MaJIY Asajy, HC YBcH'Ia ceo

CKJIOHHBWa 1860 ro));. .Iocaea CORO.lLCKOra ));a npe~e y YHHjy, 0 ROjOj ouaj RCHa~ame HURaItBa 1I0jH&, IJ;aUItOB, C npacraasoa 4>paH~yCKora nOCJIanCTBa B BCJlnROM noMohy jC3YIITa, O));BC));e Jocu4>a y PHM, rae OH JlaCRaILCM llaja U jeayara 6ewe CBe'laHO noenehea 8 ArrpHJla 1861 roa. sa apxajenacaona 6yrapcKor. 3ajC));HO ca COItOJlCRHM npaaaure yHujy HCItOJlRKO JIR~a 83 6yrapcKora ~yXOBHHIUTBa, sao apxaaaaapar Maltap8jc, ));Ba caemreaasa, ~aItOR Pa4>aRJlO H same 0)); 200 6yrapcltux TprOB&I\&. Ita)); ce J OCH4> COKOJICItH nOBpaTR y Ilaparpaz, BJlaCTH Typclte npaaaame ra sao rJIaBY 6yrapcKo-YRRjaTclte onmTHHe 8 OH 9 jYHa RCTe rO));HRC )(.ooa 6epaT. Caaaaama aa npeaapy, COROJICRU, Be 06aanpylia ce aa cTpamy )(0· Many, Kojy noeraaame je3YHTC, 113aeRa~a HCIJe3He 18 Jy-

Digitized by Google

59

aa, T. j. noeae 9 )J.3Ba nomro je )J.OOHO eepaan; II jaaa DmB ce y narpajapmajy, naae npea Bore narpajapxy. T'ynreha ce y cysaMa OH SaMOJIU y !Lera -onpomraja, CItH.n,e ca eerie apxnjepejcay naaarajy H KPCT, soje je .n,06uo o)J. flBja IX. O)J.Max sa THM oa y O)J.ellt,l(H paaexora , npeaara OTH)J.e y PYCKO !l0c.naacTBo, o)J.aKJIe o)J.eayB ce y KaJly~epcKe Xa.JLUHe, acrora .lI.aaa oeme Jla~·oM nOCJIaT y , Oaecy: a sa THM no )J.03BOJIH aacoxajuroj rsers upesexo-: me y KHjeBcKO-neqepcKY JlaBpy, y KOjOj je yHpO 1879. ro,1l;. RlrfajyliH aaure OJ{ 100 roauaa. Y O)J.ecR II KHjeBY J OCR4> COKOJlCKR je J{Ba nyTa )J.O-OHO )J.03BOJIY .lI.a CJlylltH aa apxajepejcsoj CJlylltOR, ao sa THM My HCTO 3aopaHH CD. CBHO)J., no npezcraana MOCKOBCKora MHTpOnOJlRTa cI>R-' J1apeTa. Taao je Hm.1l0 )J.O 1873. roz.; OBe B H)J.ylie 1874 rOA. J OCH4> COKOJICKB aa nOSHB BJla,I(e OTR.lI.e y XOJllf paAB pYRonoralLa YHHaTcKRx CBeUlTeHRKa H sa speae JlHTyprHje cnoaeay paacaora nany, O)J. sora ce aesaaa ORO' oxpeseo. Caparsea je aa J1aBpCKOM rpOO.1by H oneaaa sao n10CT HOHax. BerCTBOM COKOJICKOr y PYCBjy yHUj11 6ellle' HaHeT 3HaT3JI nopaa, Bpoj YHHjaTa, KOjH 1860 ro,!{. RSnomame )J.o 14.000, y jezaa nyT enaze aa 2000 JbYJ{H.

OCTaJiH Byrapa yHujaTH ornpananre y M8JIY ASHjy 3&TOQeHOM oyrapcKoM MHTpOnOJIHTY AKceHTBjy, npehe BeJIeCKOM, )J.enyraUBjy O)J. rJIaBHHX TpY)J.oeHHKa Ba nOJbY yRHje )J.p. IJ;aHKoBa R I,IejKoBa, )J.a ra xoxe ,lla oy)J.e na lleJIY oyrapcKo-YHHjaTcKe npsse, aJIB ce AKceRTBje He rJle)J.eliH aa t)oraTa ooeliaJLa, . OTKa3ao )J.a aaaenepa Be-' panpaoraua: 1875 roz; pHMcKa xypaja npe)J.JIOlltR apxajepejcrso ooraToMe oyrapcKoM YHHjaTcIwl[ nony Pa4>aHJIY Ilonosy, sora H nOCBeTHme sa oyrapcKora enncaona 19 Hoseaopa Y uaparpaacaoj KaTOJIHqKoj UpKBH J osaaa XpaCOCTO){a, ca qBH,OM anOCTOJICKOra a)J.MBHHCTpaTOpa, KOMe Ilopra nOXHTa )J.a B3J{a oepaT. Paol>aHJIO, CaataJbeIL8 ;J;OCTOjHB ~aKOH JOCB4>a COKOJICKOr, TaKO nCTO ofipaaoeaa, sao B !LerOB OBBmB apXUJrfaH)J.pHT, asatipa CeOH 380 peSH)J.eH-

Digitized by Google

'--.

,.

... f ... ........

............

. _

· ...

''. ,-

I

60

\ (

UHjy Je)l;peHe, O)l;aRJle H none 06HJlaaHTB OKOJlHa ceaa H npesaarsara 6yrapcKe CeJLaKe, )l;a npaae YHHjy. 1873 roz. enacson CMOJleHCKH HRJI: sora je nOCJIao 6yrapcKIt: esaapx y COJlyH, npHMH yHRjy H YBe)l;e y ILy )l;OCTa Halie)l;OIlCKUX CJlOBeH8, nehnaox nOJL8HCKe HJlB RyRyDlRe enapxnje, ROjH lorn 1859 roa, npHMume YHBjy H nOTnHcame aRT 0 TO)le,HO Ta)l;a HX YCKOPO noupaTU y npaBOCJIaBJbe 6yrapcRH nOJLaHCRH enacxon Ilapreaaje Mepe Roje je npe)l;y3eo ersapx AHTHM, H osora nyTa nospaTHme 3HaTaH 6poj RyRymaHa y npaeocaaase &.lID enacaon HHJI C )l;eJlOM caoje nacrse (aame 0)1; 100 - Ryha.) oeraae YHHjaT_

O)l;eJIeILeM 6yrapcKe npese O.ll. naparpaacee pUHCRa, npOTeCTaHTCRa, OC06HTO earaeexo-axepasaacsa nponaraa)l;a 3a)l;06ume cetia onmHpo nOJLe paaa.

ROJlHKH je 6poj pHMOKa'rOJlHRa YHHjaTa H nporecraaara y Byrapcsoj H Malie)l;oHHjH, TeDIRO je O)lpe)l;HTHj Hyl'apR ce crapajy )l;a CMaILe oaaj 6poj H oApe~yjy 6pOjHOCT Byrapa. plIMOKaTOJlHIta H YHHjaTa y Byrapcsoj H HCTOqHOj PYHeJlHjH 2540 nopomna HJlH 18905. Ayma a nporeeraaara csera 470 nopoaaua "JiH 1958 )l;yma, HO osaj je 6poj MHoro MalLU 0)1; onora no pallYHalLY pHMCRe If npOTeCTaHTCKe npanaranae. Ca)l;a Byrapa HMaj y TpH YHHjaTcRa enacsona, y I~apHrpa)l;y -- apxajemrcsona HUJla H3BopoBa, y Jeapeay - enacsnua MHxaaaa IIeTRoBa U y COJlyHy - JIaaapa MJIaAeHOBa, enacsona CTa.'LCRora. OCJlO(0)l;RBIIIH peJIHrH03He ocehaje Byrapa, oyrapcKu npaana H caMII noseme CRJlalLaTU Byrape y )l;pyry Bepy, aehaaou y npoTecTaHcTBo, Roje je y nOCJIe)l;ILe npeae ycneao oKymHTH 3HaTHU )l;eo CTaHOBHHIIITBa jyro-acrouae Byrapcae. IIo3HaTH 6yrapcRR neCHUR CJJaBejKoB, no HapYI,IOHHH eHrJleCltO-aMepHKaHCRHX MHCHOHapa, nncao je AYXOBHe 6pomype na 6yrapcKoM jeaasy. Ilporecraareea nparraraaaa, Roja je H3AaBaJIa 1860

roxaae BpJlO pacnpoCTpalbclly ~OA Byrapa ,,30PUHUy",

Digitized by Google

•

!!!!!!!!! •• II!!!!~" :,... = .¥

61

pa.1tH HHOrO ycnemHHje Ot! "pHHOK~:r9JrH1!lte; OHa He eaxo no uapomaaa, Beh H no BehHM CeJlHH& OCHHB& nporecrraHCKe msoae, qHTaOHHue, 60JlHHne, rUMH&3uje ceaanapaje, BTO CBe OeCnJlaTHO. Y Mahe,l(oHHjH rrocroje qH'raBa CeJI&, Koja cy npenrza y nparecraacrao; annre 0,1( nOJlOBHHe rpa)J,.OBa CaMoKoBa H Paszora oltymHJlo je~npoTecTaHcTBo. OCHM CaMoKoBa cpeaanrra earaecao-eaepasaacse upanaraaa e jecy rpaaoaa. CBHWTOBO, PymqYK, TPHOBO, C04>Hja, CJlHBHO,. <l>HJlHnO 0 0.lL, Ja&160JlH HAp .. Y <PUJlHnOnO.lLY Byrapa HMajy pHHORaTOJIHqltOra enacsona I'anaarepa, ltOju 3HaTHO YBehan8r caoje crazo; Y OBOM rpa){y pHMOltaTO.lUUU HMaj y ceMHHapHj y, rHMHa311jy u jom He[tOJlHItO OCHOBHHX WItO . .lIa; na II y CTOJlUUU Byrapcse - 004>H18' PHMCKa npa-. naraH,l(a nOMohy KHe3a nanaera H aerose MaTepe 110).l;H~Jla.' je qHTaB KBapT ·pa:J.iHilHHX 6-oroyrO,l(HHX' 3aBO)(a y . . KojHHa cy JlaTHHClt8 K8oJIy~epHj ORH cy H BaCnHTaqH y xernpa OCHOHHe IIlK.OJle, Koje ee H3)(pmaBajy aa paqyH npanaraaae. ~ .O~W.T~ .. pH&!~~a. H ~pOTeCTaHT.CKa. npana raH)(a y Byrapcsoj H HCTOqHoj PYMeJlHjR )(ejcTByje ca CORM jasao y3 BE.'JIHKy OPH~OMoli caaora JlamHOra KHe3a }!~ lberOBHX HHHHCTapa .. Y H6,l{e.lLHe H npaaaanae ,l(aDe JIa· 'l'IlHCItH narepa B MUJlOCp)(He cecrpe nponoseaajy no YJlHJ\aH& C04>Hje, <l>HJlHOOnO.lLa, PYWqYKa H )(p. rpaaosa rAe HX HMa, yq~~e 0 nOItJlOlbelbY I~anR. Y Mahe)(OHuju B Tpasa-

j H O!~~J:I~~U OA n paBOCJlau.'b& . cn~,:s.'b~lY. .. ~~ ... I_I_O)( .~!L_!IIT~_~r_ UHOC'l'paHHX KOHCY-!l~, U aopacre ce He CSMO IbUXOHOM 380- mTHTO"J, Beh no HeKaA H MaTepHjaJIHO)l noxoha. ITo H3BCIlITajHMa paaese npanaraaae caao y Mahe,l(OHHju HMa 20.000 YHujsTa. Beha zeo 06pa30B8.HHX Byrapa )(06HBWn 06pa3~~albe Y: Potieproaoj 1t0Jleruju y Ilaparpaay (ca,l(a ce'TaMo sacmrrasa OKO 80 Byrapa) HJIH y raaonnsoj Be- 6eltoBoj JlaTHHcKoj WKOJIH, TaltO~e y Ilapasy, PHMY (aa paqya npanarauae), y repaaacaaa, aycrpajcsa» na 11 aMepHltaHCRHM YHHBepcH'reTBMa, BeliHHoM ce npaha y OT&J,l6HHY, H3ryoHBwH CBaltY Bepy. HoaR aa TO, OBH 06- "

...... ,

Digitized by Google

,-

.. _

, )

,.~~

--..

, ...... , -.

'''''..:, ~

62

\:

,

I

paaosaaa ByrapH, HH)I;H~epeHTHH npexa npRBH, jaBJLajy ,

ce, H3 Mpm.lI>e npeaa npaBOCJIaBJbY, RaO BeJIHKH nouoh- i,

HHnH H opymje npanaraaae JIaTHHCRe H aMepHKaHCRC. Y OnWTe ca)l;aWILH 6yrapcRH npsaua RaO )l;a cy H3a6paJIR

aa neJL )l;a nORoJle6ajy peJIHrH03Ha y6e~eILa H BepOB8.ILa. Byrapa He caao WItOJIaMa, seh mapeaex paaJIHqHHX 6pomypa; no IbBXOBHM peqHHa pemraja je - y)l;eo' HeBaCnHTaILa.

Bohe B yrapa, ROj H cy y apexe Ra)l; ce paaaaaa rpqlto·6yrapcRa npaseaa pacnpa, mHBeJIH y Ilaparpaay, Bysypeurry, H RO)l; Hac y O)l;eCH (r)l;e ce H )1;0 )l;aH8.C aa.1Ia3H 6yraicRo HacTojaTeJLCTBO), ynpaBJLaJIH cy 6yrapcRHM apxajep. H PYROBO,)(HJIH 6yrapcRH nosper. ITo ,)(oCTaBH apxaMaR)I;pHTa Ilerpa, "RacTojaTeJLH (T. j. B0ge Byrapa) ,lJ;aBHO cy seh HaBHKJlH ,)(a ynpaBJLajy )l;yXOM aapoza (H OBO He he HcnycTHTH H3 CBOjHX pyay) H ,)(& ra My3y Aa 6H ce OHH 3aCHTH.1IH, axa, RaItO BeJIe, sa lLerOBO s)I;paB..'be H 6.11arOCTaibe .• .': "HHKa)l;a He hy sa60paBHTH, - BeJlH OH ,)(aJLe,. - WTa cy OHH Ra3aJlH na cRyny: "MB lieMO HX (T. j. csoje apxajepeje) OCY,)(HTH Ha XJIe6 H BO)l;y, na )l;a ORH He MHCJle 0 ceria, RaltO lie iKlfBeTH H ymHBaTH, Bet. )l.a paze caao OHO Wl'O je nOTpe6HO, T.j. WTa OHH38.nOBMe." CBe IIITO je nacaao 1859-1860 r. ~ y C8.)I;aIbe apexe ocraje y TOM IICTOM HeH3MeibeHOM 00':1IHRY, He rJle)l;eliH aa paazeseae 6yrapcRe npsae 0)( naparpazcse H na nOJlH1'HqRY HesaBHCHOC1' Byrapcse, ')(OOHBeHY PYCROM RPBJLy. Ko ynpaBJba y ,)(aHaWlLe speae 6yrapCBOIf jepapxajoa ? Te HCTe. B(}~e Byrapa: O1'aM6Y.1l0BH, My-f-

. KypOBH, O~ejKoBH, qYMaROBH, ,)(p. II;aHROBH H ,)(p. Roje je apxHMaH.zipH1' Ilerap csapasrepacao pesaaa ~,ym.aCHH xajamapa" . . • "OBe, WTO ,)(aje Pycaja, - BeJIH nHcan - Byrapcsa O,)(Max nporyTa, H.'ba)l;y ny1'a name R.'baMqH, xaoro ce JLyTH .res raso, aa CHaRH .CJIyqaj), BPJIO qeCTO H p~aBO paqYHa, aJiH YCJIe,)( 6ecK pajuora 3aBH,)(JLHBOra H H3')(ajHHQltOra BepOJIOMCTBa, nyaH H YHHmana ce He 'npe)l

"

Digitized by Google

. __

63

Be.KaQRROH PYCRjC, aeh CaKO yCJle~ crpaxa, JJ;a He J(03RaJ(Y !LeHe 3aJJ;lLe KKelH" )l;apyjyhH MBoro GyrapHlrIa, PYCBja je ra.jH .. a HaJJ;y 6ap Ha 6J1arOAapBOCT 6yrapcRora BapOJ(a, &JIB Byrapcsa, no peqHJda acrora oua apXHKaB,lJ.pRTa, RUjR je AO()pO paayaeo 6yrapcKy HRTelRreHnHjy: "npKJdaiyhH CBe C OOCROHaqHUJd yCJdt'BHIrI R nRCJdCHHJd JlaCK&ILCM, BHjC jom M3ua B Bsje aanneaaa caJdO OBO: ",lJ,06po qOBHTC, AO()pOTBOpH, Gpaho po~cHa! BH HC 3HaTC Ry,lJ,a CBOjC 6J1aro AeB&TC, caKO HC MHCJlHTC RynHTB TOMe RR.my cJl060J(Y; MH heMo ce Mope H SaKJIeTH,,II;a heHo y TOM CJlyqajy YTehH OJ( oac Be caKO q>paKnYSHHa,BC caMO nanH, Beh liello ce H y TYPKe nperonara, ,lJ;patBMO, J(a PYCM ny- 6J1HK& [om HHje 3&(')opaRRJla Ha 1I0MOh, ROjy cy J>yrapa 1867 rO,lJ.HBC IIpC,lJ.Jlal'8JIH Typuaaa IIpOTllB KpHliaHa, KA: I

- - ~

Aa je PYCKH KapoA, Ha 1I03HR CBOI'a npoenerareaa Mo- -

CKOBCRora KHTpOnO.lHTa. cl>uapcTa, CJI&O CBOjy J1enry OJJ;BaatHBH MyqCHHUHJda ocrpsa KpHTa, sao WTO Bajc saf)opaBHJla HII ~6e.:' ~:IZ8pCXf)-:rypc..cu, ROjH ce je cnpexao ... ·i 1885 rOARHc, EaAa je 20 jaHyapa GyrapcKR MHHBcTap HHO-' ~ c'rpa'HBx JJ;c.la OOTIiRcao ca BCJlHKHH BC3HpeH y l(apBrpaAY n03RaTil npacrana«, no ROMe ee Byrapcsa 06aBcsua JJ;a Y c.:Iyqajy Hana,lta C nOJLa Ha .a:pyre BRJlajcTe PYJdeJlHjc (T. j. Eaponcse 'fYPCRC) ,ltaje, ROJlHRoje norpetiae 6yrapcKe BojcRe . Roja Lc, nOJJ; ynpaBOJd uapcsera BOjeROBO~C J(ejcTBoBaTH \ 3aje.a:Ho C OTOHaHCROK BOjCROM." B.larOAapehH caMO npo- i TecTY pycaore HHIIepaTopCRor K&6BHCTa TypClw.(jyrapcRH I

cnopa.sYK OCTao je 6cs nOCleABua. .

Pesa, Roje eso )lH BaOe.JR H3 peeepara apXRMaHJl.pRTa Herpa, C.lyze RaO npearosop aa A8.JLH .&3HC rpq· Ko-6yrapcKora UpRRCHor nHTan.a.. OBC OTBopeHO CBCAOqc Aa oe je jow npn Kpajy 1850 rOA. 6uo Horylle YBepHTH, J(a naparpaacaa naTpBjapmHja npR CBOj lKCoLH ,lJ,a Aa.a:c cBcHoryha npasa Byrapaxa, BC he GHTH y cTalL), AI' HX 3a.a:oBO..'LH, [ep cy Byrapa 3axresa.1H CBe name II aaure, ocBHoajyltB OBe cooje aaXTeBC Ba BeRaRBO .. KCTO-

Digitized by Google

64

PHCKOM npaDy Byrapa na MalieAoBajy a Tpaaajy, ORKpyliR ce aa BP~O c.laoe eraorpaecse nOAaTKe, mapeha CBaKBM )!;aROM a YABojaBajyliH csoje 3aXTeBe, KOjH yrpoataBaxy Aa ce oa CBBM pacaaaae DaCHOHCM narpsjap-

mHja H npersopa y Byrapcxy, .

Ilarpajapx T'paropaje :LV. ROjH je cTynHo aa BaCDORCRH npecro 1867 fO,l(. ROPRCTHO ce KO,JJ; Tpsa np.lo Be.IHKHM yoamelbeMj aYTopHTeT ILefOB 6ao je TaRO Be~aKH, )!;a je OR, Be 60jeliH ce, xorao ByrapHMa.lia npe.uO:lKH TaKBC 3HaTHe YCTynKe, Iwje ReoB HMao RyPaJRH aapeha HII je)l;aH lberoB npe1Xo,1{HHK. Y npojesry cnopasyea, AaTOM ITOpTR 1867 rOARHe, narpajapx TPHl'OpHje VI. YCTYnao je Byrapaaa 13. enapxaja, H 0,8; THX 6 cpncsax: IIpH- 3peHcKY, Bocaucao-capajescsy Xepueroeaney, 3BOPBHqRY, HalUKY H 7oyrapcRHx: TPBOBCRY, )l;apOCTO~'LCKy, BHABHCRY, .I0BqaaCKY, BpaqaRcKY, H qepBeBcRY. CB~ OBe enapxaje 'fpeoa.n:e cy )1;80 00pa3yjy 6yrapcKB ~pKBeHR ORpyr, y ROMe oa npBH jepapx HMao 3BaIM eK3apxa nexe Byrapcse; aa aeroao BpeMe· otipaaoeao OH ce 06~acBH CHBO)!;, KOMe OH, a3Me~y OCTa.BOfa, 6HJlO OC'faB.lLeHO npaso JI~oopa apxajepeja ua ynpamiLeHe sarezpe. Byrapa He npaaanre oBaj npojesr, ROjBM ce nponrapara lLHXOB:\ ~pRBeRa OO.laCT H )!;a.n:a lLaxoBoj ~pKBa )l;OCTa~BeJlHKa npaBa. ARO xohexo )l;a CMO Ha upxeeao-acropacaoa H KaBORBqROM npaay, TO YCTynalba, xoja je qBHHO narpnjapx I'PHropaje VI.· Byrapaea, rpeda erporo OCYAHTH. CTaBmH je,lJ.aH nyT aa He aaRORHTY ,oCH08Y, narpajapx I'paropaje VI. H aeroaa npejeaaaua He xoronre je aeh name OAPmaTH noz COOOM. Byrapa, H.la OO.Jbe pehn B,HXOBH naPO)!;BB ,Tpy,l(6eHH~B 3&XTeBa.BB cy caMOCTaJIHO ,ypegeffie lLHXOBe npxae, xora cy ce )J.06pOBOJLHO JIHlUHJIa 1393 r. Ra)!; je naJIO IbHX080 napernn H Ka)!; je lbaXOBa aesaaaCRa narpajapnraja yje)!;HlLeaa C ~apHrpa)!;CKoM. AltO ce je TypCKa BJla)!;a HaRJIOaO nonamaaa npeaa 3aXTeBHM& Byrapa H BHje ce IIpO'fHBHJIa OOHO~'Lelb Y MaKap a UOJIyHe-

Digitized by Google

---~-~.---

65

.'1,11 je IlMCl.lHt nOBO)J.a o.apehu y osox ·HapO)J.y, ROjH je .me.lIUO He caxo )J.a ce IwpnCTn I\PKBCHOM aYTOHoMHjOM, neh )J.a IDUt II cnoje aanuuaaxae jepapxe, A.lIlf mra je en. CBOjltM ClIlIOil.OM YllIHIIIO narpajapx I'paropaje V I. Ilospahajyha oyrnpclwj nplmll, If.lIH npchannso] TPHOBCKOj narpujapnmju, HU:1aIlJlCHOCT, OR aaapaeananre nox CBOjy aracr enapxlljy CO(I'HjCI\.Y. IWjit oeIlle y I1pe~e.lIlIMa npehannsera TPROIlCIW1' narpujapxara, H Y nCTO ,1(06a ue3 cnaaora noBO;I.:l. YCTynao je II npnripajao oyrapclwM esaapxary cprrcxe

\ cnapxnje . npm.lpCHClty, oocaHCKY, HIIDlKy. ep3el~HjcKy ·11 :mopHHIIKy. Ha Taj na-nnr OU je )J.ao Byrapaaa OHO III TO ml HIIKa~a nuje npnnaaaao: Byrapa, paayxe ce, yxnarnnre ce an. OBO H O)lPCKCl.BIIIH ce )J.a npHMe npojesr narpujnpxa I'pnropnja VI. uoneme aeh noexe rora lI3- I'.H.'-1.31'1I ena p xuje, rcoje cy,1(O 1767 rO,1(IIAe npunazaae cpucso-anbeaoncuoa uarpnjapxary J{ OXPU,1(CIWMe apxajenucuonary.

Heall)l(Ino:LlIIllllli ce, )l.aItJIe, npojeerox narpnjapxa I'paropnja \T Hyrapu IloTpaiKlIllle )J.a ce 0,1( uaceaeacsora lI}lp(,To:la O,1(C.lIC enapxuje y Mahc)l.OHlljll, soje c'y ,1(0 17.67 1'0;1,. npllllu)J,tUC OXPU)J,CIWM H nebcxoa npecTo.llY a TaKOh(~ II neue enapxuje y Tpasnju, soje cy npunaaaae naeC.I,enCJWl\W T}HlHy. Ilocranr.ea Y reacas noxoaeaj aHTHl\aIHHleIWM :laXTCHIIMa Byrapa, narpnjapx Tpnropsje IV. ,-(11<1 fiym ce otipahao CBlIMa. RC:.IaOKCHHM npsaaaa ,1(a paau ca.nma uaoo.r.encuora cafiopa nOUI.lLY csoje npeacran-: "1I1~('. )la 011 ce npCI'.1C;la.1H saxreuu Byrapa, HO yc."be)J. Tora III 1'0 jc pyclm CB. C'1II0_:( crsasao )J.a CY)J.C.lIyjc, OH CC pennr :l<l .!I,a oc ralll~y. H nO_PTa 0)1. CBOjC CTpaHe, He .iKe.lI e 1111 ,"(;1. cc caoop caaonc, IH' npecraae nOTnOMarCl.TH eaxrene l lyrupa, ()OChaHajyhn !meHOM cY.lITaHa,1(a H:l,1(a cJ>cpMaH () ypel)clLY oyl'apclwra csaapxara, IIIIM ce cauo 6yrap('1;.11 cuucsonu cal~ync y Hapnrpaa. IIpc)lcTaSHHnH cTpanux. :q)l(,aBa, aa n:JY:lcTIWlfl l'P'IKC, rasohe otiehatue Byra- 1'IImt CBOjy uoxoh, iep cy cc cTapa.m ,1(a no Ma RaKny neuy

"

• Digitized by Google

Digitized by Google

66

\

f\ .... '? ~. 'l ocaatie BCJlHKY ~apHrpa.l.Clty ~pKBy 8 THMe UOTUOMorHY

~ .... : ,\ / ycncxe pHMOICaTOJIHqKC H npOTeCTaHCKe nponaraaze.

Byrapcsa HHTpOnOJIHTH, KOjl1 ce HCKynHwe y IJ;a. pHrpa)J,y, OBH cy: AHTBH BH)UIHCKH,' ,llopoTej C04>HjCKH, IbaPHOH JIOBllaHCKH, HJJapHOH MaKapHynOJbCRJI, IIajcHje 6. <l>HJJHnonO.lbCKH H Ry~OBJJaX Hanaper 4>8J1HnOIIO.'bCRH. If OBH OyHTOBHB~H apxajepejn, ROjH ,lJ.O~OlllC Y Haparpaa 6e.1 )J,03BOJle cnora BpXOBHor apxanacrapa, npeaaaonre narpnjapxy axr, y KOMe 1t3Me~y OCTaJlOra 06jaBHme, )J,a ce OHU yltJlalbajy O)J, cJly.m6e napurpaacsora npecroza H )J,a ce apahsjy y crapy 6yrai ,CKY ~PKBY, KOjy npaaaaje cas 6yrapcKIf Hapo)J, B R.mp. Ilarpnjapx nosparu HO.l6y enucsona C YKOPOH H nOTpa..mH )J,a ee y)J.a.Jle H3 Ilaparpaaa nperehn aa nOCJleTKY )J,a lie npH6eliu npnsenaa Ra3HaHa.

Y npexe, Ita)J, cy Byrapa Tpa..mUJlH eaoja npaaa aa cpneae enapxuje y Malic)J,oHHjH, soje ey .1.0 1767. roa. npnnazaxe nebceox H OXPH)J,CKOM npeCTOJlY, cpncsa aaa)J,a y Ilapnrpaay otijanu aa IbHX H csoja npasa, rpaaeeha )l.a 0", aKO (iH ce OHe O)l,eJlHJIe 0)1, BaCeJbCHCROra TpOHa, uaBMCHOBalhC enncaona y cpnCKHM enapxajaaa Crape Cp6nje H Mahc)I,OHRje IIpHna)l,aJIO cpncsoae MHTpOnO.1lH1"y, BJIB (jap y npOTHBHOM cJlyqajy, )J,a ce OOHOBH nelieKH narpajapxar na Hattap TO 6HJlO H Y BH)J,y esaapxara, Ho CBR Tpy)l.H r. PHcTHha nponaaome, jep je npOTIIBOJl~jCl'BOBaO PYCKH nOCJIflHHK y II;apBrp:1)J,y, rpo4> H. H. Hrlba.THjeB, ItOjH jc nocaaerosao HopTH )J,a OTKJIOHH aaXTCBe epncae

',BJIa)J.c H y HCTO apeue npllHy)J,RO fa )J,a rprae eaoje aax\TCnC aarpar.

HCMajyhH Hn MaJlO jltCJbC CarJlaCHTH ce )J.n. ce H8pHO ~)cUlH rp'lItO-6yrapcKo ItpKBeHO nuraae, nopra CC na noCJlc'my penman )J,a 113)J,a 4>CpMaH 0 ypc~eff,y (iyrapCltora esaapxara. CaM eepvan CaCTaBHO je naucuu Ifyll~"je y I~apnrpa)J.y, atiar Ilope, soju ra je CJIao 83 I.J;apHrpaAa y PitH na oxoripeu,e nann Ilnjy IX. Pasyxe ce. .Il.a npojear, ROjR je O)l.o6pHJla PHMCKa Kyvuja, Huje npuHH~a 8R

~: 2

-'s _.

67

jeaaa, 8ft ~pyra crpana; I'pna II Byrapn OCTaJJ.ome ae- 3a~OOOJLHH cyuaHcKIIM cl>lIpMaHOM, R pacnpa II:1Mrl,y ~Ra je.aaoaepna HapOJJ.a yaeha ce; 3iL TO PHMClt3 I(YPlfjiL I1ojatI.a ~ .. ~~oj_p~A.. H 1{)la~a7rre ~ocm' ·ycnixa.~·· !tao UITO

hOMO ORJJ.CTH JJ.a.1Le.

Mem31bC IIopTC y npuseno naraa,e He caao WTO je 6HJIO noru YHO HC3al('OHIiTO c nrKDCHO ItaHOHClte erpane, HO je 611.110 Tal('o~c II noaymajea na HeaaDHCHOCT 03CCJLCHCKor npecroaa, YHlfmeIbcH npaoa II upaaeaernja narpujapuraje, soja joj je rapaaronao oceojan I1;apHrpa)(iL, M yxaMe~ II.

28. <PeGjiyaj)a '1870 roa, Ilopra jc npeaaaa rp'lltHH

II 6yrapcKHM npCCTaOHRIUIHa cYJITaHcKH 4>epMaH 0 06pa- 30DafbY 6yrapcltOI'a essapxara y 'IHjH cacras rperianre Aa y~y: a) enapxujc npC~allllbCl' TPHOBCKOI' HJlH 6Yl'apcltol" narpaja PX3Ta: TpHoBcKa, npccraacaa, JJ.OPOCTOJLCKa, CO- 4> IIjClta, UIIJJ.I~lIcKa, nepneacsa, HlIllJaOCKa, JIOOqaHClta H Bpa11aHC1t3, enncaouaja TYJLQUHCKa; 0) enapxaje rrpe~. nehcso-cpncsor narpujapxara : tycTeH~luc&a, caMoJtOoc~a, HHIIIKa. ; c) enapxsje npeh. OpII~CltOr apajenacsouara, 00- JIeCltlt, II) enapxaje, uoje cy Y8CI(' npnnaaaae BaCeJLeHCKOM . 1'rOHY: cJ>HJIRnonO.'bCK3 H cacranseaa o~ rse H cyce~HHx, npaxopcsux enapxnja CJlIIBeHCRa H zeo C030nOJLCK{'. .

Ilocaauns nant y D;apH rpa)J.y, rpoe lfrfbaTRjeB, !taKO 8C.1II r. 1'enJlOB (KOjH je cJlymHo ou~a y uapHI'paJJ.CKOM: nOCJlancTBY), KOjlI je nornoaorao H3~3Balby 4'HpHaHa "no1'- ; uoxarao je TypCKy lIJ1a~y, u3cTojaBajyhH Jl.a ce mTO npe 06HapOJl.yje 4>HpMaH, II yorrwTc je 6HO HaltJlOlbeH· ByrapHMaj y <l.npHaHY OU je BH~HO saserau 6YJJ.yhe He3aBHCBOCTH Byrapa", mTO ce, sao mro 3HaHO, H3BpmHJlO, aJlH caCDHM IIC y KOPHCT Pycaje. Byrapa ce yoa'rHwe aa, cy JlTaHCIUI cl>JlpHaH, npenaa cy ILHXOBH enHCItOnH 3H3J1B Jto6po, JJ.a cl>lIp~aH,- H3)l3H HexpHDlhaHcKHM DJla)l.aO~eM, Be Mome y-itaHoHcKOH O)l.HOCY HHaTH HHKaKBor aHaqaja B onTH rrpUHJLeH npaBOCJIaBHOH ~pKBOM. He ~o()HBmH ()J1aro-

8.

......

,

~~

<C ./

<'

~-..

U

<::._ .... !_-:

-,

Digitized by Google

. Digitized by Google

.68

CJlOBa OA ~aTepe-upKBe sa oOpa30B.afhe aaceriae jepapxnjByraVII, ce nahonre. H3saH UpK~~ -.

- •• - ._.___...__ .... __ ._ ". _.. I

.,n;eceTJ:I naparpa<l> CYJITaHCKQ-ra' cf>npMaHa - ooGpa. 3QBalbY oyp~,pcKora narpajapxara, HaMe~y OCTaJIol'a, )la.Hal' je Byrapnaa npaao Aa aaxresajy npacajeauu.ea,e C uyrapCKHM easapxaroa ~ ApyrHX. enapxnja H MCCTa, y KOjHMa ".mHTeJbIl, KOjH HCnOBC)(ajy,npaBOc.lIaBH"Y BCPY, n.tn cBit: je)(HOl'JIaCHO noaceae, 'HJIH (lap, ABe TPChHHC, ){a ('I' noxope 6yrapcKo~e eK3apX~TY, It' alto nOCJIC H.CTp.are 0Y.:tl' AOKaaaHO, . .lI.a je 'To npaso, ,!rloJl6a ~opa 6u;1'u yaaaeeaa> ...

. Osaj" naparpae jomsame qCHa.mH 'paa)(9pe H3I1Ie~y Tpna

W H~:~Yr.~P~, mTO .~Y.: TYPUH .~. H~faJiH Y,' Blt)(y.. .

,--' r , Iloinro cy y T.O HCTO spcxe CpOH 611JII1 YBpei)eHII

':AanalbeM cpnCKUX enapxaja 6yrapcKoMC e~JapxaTy H. cnpeMa.B:H ce )J.an.foTccTyjy npOTHB T,ora) T~ IIopTay aeeaehu CnpeQHTH yTHUaj cpncse KHe~eBHHe na cpncso CTaHOHHHIJITBO y CTaPOj'Cp6HjH H MalieAoHHjH, CTaHe na CTpaHY Byrapa. Opraaasarop nO.ll.YHaBCKora BIIJlajeTa MHJJ.xaTnama, a nocae I?era II A6)(y'paXMaH-n~llla peunnne ce "a nOMorHY 6yrapcKoMe eK3apxy, KOjH naje noaeamo "oaKmanra- H oora'fo' narpahuuao name H TYPCI).C· QHHOBH~ I~C. KOCOBCKH renepaa-rytiepaarop aajcrpoacaje je aaopaHIlO npH3peHCKHM CpOHMa )(a ce 30BY CpOH; osaj npliMCp HII.it' OHO je)J.HHCTBeH: CBe CJlaBeHCKe CTaHOBHHKe l\ia:heJJ.OHlljt' TYPUH nORpCTHme HMCHOM Byrapa, a raxo H CTaHoBHIIiUTM ''}to'COBCRora BIIJIajeTa Ii aononaaapcsora ol~pyra. Oearypaannr ce nOMoliy oaKIIlHUIa 0)(' yrnuaja Cp6a 11:1 RHe.ilteSlfue, 6yrapcKH esaapx npcJJ.yaeo· je IlOCTaB.baTIi apxujepeje y Maile)(OHHjll. CPUCKIJ rpazoea : Hnnr, II II pOT. CaMOKOB, r.R YCTeH)J;IIJ1, Csona.e, OXPH)l, BUTo.r, (cpucuoDJiaIllltlf) )(06HUIe oYl'apCRe apxnjepeje, npeM;~ l cy II Ma_'1II caoje concrneuc, 3altOHII'f0 nocrauseae 0).1, CTP<lH(,: naTp"japmsje . .Ha npBIIX ner rpaaoua rrpauocaanau MII1:pono.lII1TII xopaaoure ce .ncemrra, ocrauuunm uoaepeay 11M nac'my BJlaCTH IIlH3MaTIIQK1fX apxHjepeja.,n;a Oil npHMOpaJlII cpu-

CIW cranosmunrno ,lJ.a ce itOKOPH Gyl'apCKHM apxujepejHMa, CI~:1apX nyrapcKH AilrHM. C jeane erpaae paaaUlH.1l.aO ·"jft· iiol'aTa ooclialba CpOIIMa. ,lJ.a esaapxar H{,: H~e I1.PQhs ' IhIlXO~O~ j~3HKa" nf}ana, oOH1mja, npH~Ha~a.j~~i~~, ~.~ :Ta~o" ., acuue CPOIJ, a' 'He GyrapHj C ,lJ.pyre nan erpaae, no rpa;~OBH~-a' H' Ce51HMa, y iwjHMa .mHBC CPOII, O,~. noq~.,<.!..1.:na'pa!r!_l.

- ·.·.'1· '.'

oyrapC~te IJlltOJI~, U1aJbyliH TaMi;> yqHTe.JbC __: Byrape, OCJIO- .

oaJ)ajyhll npH,!oM YlleHIIKe._· ox CBa.Ke IIlIt0Jlaplt,ie,: jep ",

• '. __ • _ ... • _. • ,. ' • t • ~ ,

lI:l;~pjKalbe rieHIIKa npnaura je na eeoe caMa eKa~p¥uja. "

Byrapcan caenrrenuuu H':yqHTe_'bIf, na miTiuha: jCRPO.nCKRX . nyTHHKa II 6TI101'pMa,' Kojn ).{oJla.maxy· y Matle)108Hjy~';'

rcatcue jc Hapo,l{'HocTR Cr3.HOBHlilUTno, <J).{rclBa:paxy .,(iyrap.

cse ".. 1I0IlITO H necmaTHo' noyqanalbC ae: nOCTHl'aBauie' \

uc.r.n, jep- CpGH jonr aenpecraao .lI.allaxy . CDOjy ).{eIi.y y'

cpncne 1lI1t0JlC, TO GyrapcKH Tp'y)l,oeHHl(lf uoqCllIe U1ifHjy~

HHcaTH. OHH nouerue nararn KO).{ TypCKHX BJIaCTH, ).{a cy :

cpncltu Y1IHTe.l.J1 - rajan Jl3aCJIaHHUB, xoje je IIOClua ' .' Cponja 11 Iwja ux If:l).{pmana. TYPI\H, UJIaro).{apeliH ,,6alt •.

11111111)''' IIO'fllYHO ueponaxy TiyrapllMa. Cpncue ntsoae," l;,oj~ cy ao 1876 roz 'nocrojaae y KYMaHony, CKon1lLY,:· Terouy, JI:Hopy,KH1ICBY, BH'ro.iLY, OXPII).{Y, Kpal'oiry,::!"

Tpuy, Bp:mlllty, Beaecy H y lhllXOBHM OIWJlnHaMa, oexy:~:'; :~aTBopeHe, MHore HCBIIHe YlllITeJbC -- CpGe , no. Hir08?- ,I' .; j))lMa TIympa.' noeaame y' saronea.e y MaJJY A3Hjy II ':, 1\"'})IIKY j 'HelW naa oTpoHalflo (sao y BpaIbH). caMR By- :' rapll. Cpncsa paT 1876 ro)l,. 'iwju "iIiijeHcnao sa 'l)ykOM,·· . sruoro je ).{onpJlHeO -ycnccHM:a6yrapClte eK3apxHje.·e rp·· .;

1~II~ta Jl3 6yrapcltc elwapxujeGeme' resee, jep 'cy O,!li:.·,:: ~

-",001'.0 naaaan na csasu sopaa esaapxaje H Iii-icy "'O«iI'H t» •.•.

rauo aeaanrruhean sao CPOH, I~()jH HHCY HMain . HHltOra

1.0 011 lICnHTaO npana lbHXOBa' y IXapnrpaiy; a: H' TyPI~'H

cy r.1c).{a.m na Cpoe, uao na caoje nenpajarea.e O~ JlCK~ . .lilf. '

Pa).{yjylill ce rpqKo·oyrapciwj pac~pu,1I no).{oa;(ajyh,n liyrape nporRB narpnjapnruj.r, TypCltll ).{pmaBHI!IlH; .lIipmaxy ,1.a he TItMe OCHJlII'rIf BJIaCT cynaHa Ha).{· Xpaurhanaaa, I

Digitized by Google

II

-.~::-

_._

, ....

.... e

x: '.

"

-,

70

jep I'pnu H Cp6u y MKMa Typasa, yeeK cy 6UJlH 6ya-

· 'rOBHHl.\H, a Byrapn "CMupCHe oaquue". Byrapese . Bolje.

· 6HJ16 cy, paayMc CC. ,l(pyrOl'a MUmJbelLa. npanpeua] yhll

· aKO He csoje 3eM:.lDaKC, a OHO pyCK)'I nr~JI~~_~t__TH ~e, KOjH 6ajaru IIS,I(Hmy tioit,'" DrOM: Typaxa II rJJI~. Ryrapu cy yqllltllJlU csoje II npesapaau Ha caao TYPCite MHHRCTPC, seh H paaeanee HaJURX CJlOBeHCKHX RO-

· M:HTeTa, ROjR no CBOjOj rrpOCTOTH (sao B3,1(aBaQ CaaBjaHC~(HX HSBjCCTllj r. B. !{aMapoB) Bepyjy r. r. II;aHKOOHM3, 3apjaHlwBllMa, BOOqeBUMa, Bepsouabnaa, Pu- 30BUMll, )J;PHHoBHMa, )J;aHoBuMa H ,l(p. 6yrapCJtHM nBCUHM3.

Ilocae na-rpBjapxa I'puropaja VI BaCCJbeHCKU npecro eayaeo je narpajapx AHTHM •. Iloaohy rpo<l>a HrILaTHjeBa, oner ce ornoseme rrperosopn C 6yrapCK.HM npaanaaa II C ILUXOBHM HCBepyjyhllM enHCKOUHMa. Ilarpnjapx AHTH M YBcha 6poj enapxuja esaapxara, Koje 6exy 113pe~aHe y CYJlTaHCROM 4tHpMaHY, yC1'ynajyhH Byl'apuMa jenapxaje :

OXPH,I(CKY, 4tHJlUnonO.ibCKY (1I3y3HMaj yhn <PUJlHnOnOJb, OraHHHaK, II HaxHjy KOHYc), II 3aTHM ,lI.e.JOBe enapxaja : HC· cexapajcae, aHxujaJICK.C. [ezpeacee H scaamjcse, 0,1( )l.e}lOBa OBIIX enapxaja npe,l(Jla.l'all je cacras HOBe enapxaje -CJlHBeHCKe; OCHM rora, narpajapx je HsjaBHo ,l(a je r01'OB yCTynll'fU zeo enapxnje neaaroaajcee (T. j. 6UTOJbCKC). HajYKcpeHujH Byrapu XTeJIl1 cy ,l.(a npUCT:lHy aa OBa eaCOUM He MaJla norrymraa.a narpnjapuraje, aau TypCKH MRHHCTPU H HcnOMII}JJDHOH oyrapCltH npaaua nO,l.(oo)l.omc Byrape ,1(3 aaxreaajy BUlDe, YC.DC)I. sera Byrapa norpaaeume ,l.(a ce enaapxary yCTynll caa rpa)l. <PnJlunonOJb, CBa enap'iiija 6uro.DCKa II enapxaje CTPYMHllqKa, MOl'JleHCKa H rpaa Bapaa. Ilpu TOM xopa ce npUMeTHTH, ,l.(a je r1'a)l. Bapsa C npaaopje» 680 T8.)(a Hace;LCH y orpoaaoj nehaan rpnOMa H r~l'~y311Ma, noja He 3Ha~axy 6yrapcKII, a errapxHja 6HTO;LClm, no CTaHODHUW'fDY 6cme npe cpncsa, rpqKa H KynOBJIaUIKa, HCI'O JlH oyl'apcKa.

,1I;pmcliH, Aa cc nOCJIC aaxrena, nO,l.(HeTHX narpajapIIIHjll, C.l0DOM HC rpeoa YCTpyqaDaT8, 6yrapcKe Bobe aa-

Digitized by Google

r-o ao pante CBOjO apxajepeje, KOjH .atHB.'Laxy y D;apnrpa)J.y A3 6 Ja.Ryapa 1872, ro.lJ; 6e3 KaROHRlIlte .lJ;03BOJIC nal'pHja.PXOBe OTCJIy.ate JlHTyprHjy y oyrapCltOj I{PKOJJ, y Ilapnrp3AY, ~_ 6JIarO.lJ;~pefbeH sa azpaase cyJITaH~. O;vmx 33THH D;ai)RrpaAcKR· CHHOi - JlHIOH ceeurrenausora qlfRa Tl arrapera 4>RJlRI!OnOJbCltor H IbapHoHa .JIoBlI8oHCltOr, a IIJlapROHa MaKapHynOJbCltor, JIHmeHOr lIRHa jour paanjc O)l,JlyqH OA npese. 2 A.npRJIfl. MHTpOnOJlHT BlJ.llIHCKH AHTHM, teor'a cy 6yrapcltH apxajepej« H cnercsa BJIaCT Ge:J 0»801'0- CJlOBa. npase H3a6paJIu sa esaapxa, AOOH cYJITaHCltH oepa'r, KOjUM ee yTBp~yje. y TOM: 1I11Hy. Ilarpnjapx AHTHM O,D;H3X ce OAP~~C J:I HeXTe )J.a npasna AHTHMa:ii"' C·I~a-pxa, KOjll ce OA esoje crpane peunro )J.a npesnae cnana cnoma] C BeJlHKOM XPRCTOBOM npxsox I~apHI·pa)J.CItOM, H 11 Maja na ,l(aH OJIa..ateHOl'a MeTO,l(Hja tJ KnpuJla OTCJIY.iKRO je Gc:!. i03BOJIe narpajapxese cJlY.iK0y y oyrapcKoj UpKBH, II Y npexe CJly.iKOe He caxo mTO HHjC CnO~I('HyO HMe naTpHjapxosa, neb nOCJIeJeBaH~eJba: npounrao je npc)J. H8opO)J.OM 31tT, UOTnHcaH oeaaopnnoa oyrapCltHX enucsona, IWjllM ce je oQ~~~~ . ~~~~Uf.CHOCT oyr.apcltc upaae.

Ilarpujapx caaose CI-1HO)J., ItOjH penra, Aa ce AHTIlM BR,lI;HHCKU JIRmH lIUHa, )J.a C~ HCTepaHIl Hanaper <PUJlUUOnO.JLCItH II HJlapHOH JIoBQaHCKH o,!(Jlyqe 0)1; npsse, nonebaomH ozroaepajyhe . upsaeae tta:JHe 380 1t.IIHP H aapoz, alto 6y,lI;y CTyUaJIR Y O,ll;HOCC C enacuonuaa, KOjH cy JlHlIIeHR lIRHa. Me~y TIIM CYJITaHCltn esaa-x AHTHM, He ouaaupyliH ce Ha TO mTO cy ra JlHDIHJIR 1I11Ha, noueo je ynpao.l>aTH 6yrapcltoM HapoARoM npltBOJrl H xaporoaacam oyrapcJte apxajepeje aa y,!(oBe sarenpe, Itao JUTO cy CaMolwBclm R HBmK&, seh "uoBHHHaro reenje oraeaaoj H BjeqHoj ana reaje" H.lIapHoHa Maeapaynoacuor, nauaeaouao je sa 1'PHOBCItOr MKTpOnOJlHTa. Ilopra aoja jc OIlJIa CBe BJlCMe ua CTp3RR Byrapa H nOTna.'LHBaJIa pacnpy, nOXHTa Te )J.a.n.e 6yrapCKHM: apxajepejnaa OepaTej 3aKOHHTO nOCTaB.'LCHII MHTpOnOJlHTH H3 Tpnosa, Huma H CaJrlOKOBa yCIWpO MO·

71

---.

..

...

_,

....... ,

Digitized by Google

\ "

, ,

. ~

paaome OT"11H Y Llapnrpaa, jep je oyrapCKJlM noJ)~iMa IICnaJlO sa PYKOM ,l(a lhHXOUY naCTUY n06YHe n}lOTlIBY fLUX.

BeJlIlKH MeCHH eatiop, KOjU ce je 12 CCUTcMopa 1872 roz. cacrao Y ~ap"l'pa,l(y, 0,1( nCT lIa'i'plljap~ apxujcnu-

/

csona Kanapcsor H 26 MUTpOrrO)IHT:t, GyrapcKy 1I.PKUY, aa.

TO IJITO- je ~3MHCJlHJIa 1I0Bn )(OnmT "q>IIJIeTII:JMa " '1'. j. n.reMeHCItOl'a ,neJbelha 0(ija~aTlI1IKY, uoja CC OTy~"Jla o,n npaneeaaune 1I.pIWC. O,nJIY'ICHII cy 011.1111 0)( 'Illume JIHIIICHII nuna MH'l'}lonoJlltTH: AHTIIM RH,nItIlCIW, Ilaaaper '1'11' aanono.scuu, IbaplloH MaKapnynoJLClat, };I,mlllloH JIOB'JaHCKH, ,Il;OpOTCj COoJ>HJcrm, Ilaprennje HIIJII<lnCIW,' I'enaanjc BeJleCKH II apxujepeju, jepeju H 1)al\'o II 11, Iwjc cy OHn pynOJIo»cHJIII, H can jC)lHOMHCJICHIII(II lwju CC C IhllMa naaaac Y O).lHOCY, 11 OHIt, Kojn npHMajy H,UXOR OJJ:ll'OCJlOn II CHemreaopaaa,e aa IICTIIHUTC II KaHOHIIQltc; ImlW Mllpj.au II TaKO H ,nYXOBeHCTBO,

, <h TOI'a )l.06a Gyrapclta npnna, xoja ee je nonopn.ta

. ! / 6yrapcKoMe' ei;ap'xaty, . H~UU311 ce aajc)vici ca cuuxra CliO· I { JHM apxujepejaaa,' nonOUJIMa H ~fHpjaHIIMa Y paclwJlY en : l nCJIOM rrpaBOCJIaBHOM upasoa.

Cpncsa xnrpcno.mr; Maxanr H cpnclta BJI:t)(a y npc~l(, nporaauren,a oyrapcKe rnasxc, C'I:apaJIII cy cc ,l(a noGy)(c nace.seucay narpajapnmjy II IWMC1)y ocraaora MO;lII.'1II cy nilrpnjapxa, IlITO II ca)l MOJIC, J~a o.ltpei)yjc Cptie aa cnUCI\OIl(' Y enapxnje Grape Cpollje II cenepHe Mahexounje, 3.1:1 ua »CflJIOCT nOeJb<')lH,C OHn HC sroraure ;~OOllTH .. ~;II nOCJI~UHlt y I~aplfl'pa)ly rpo<l' Hru.arujeu, yncpllo je cpu CKO~; ~~~eCHHKa .1;. Pacruha ,l(a He neayje cefie oGcha·H,n~m C narpajapmnjoa, neh ,na YQIlUIl )(a ce I10C'I-YIllW cpnCKe npKBC caraace C nOCTYI;I\iiMa··pyc"c. Y I~HlmYJIapy, KojH je OBHM nOBO,l(OM pa3aCJIaO qlO<I> II: II. lIrU,UTJlj.'B PYCKHM KOHcpHMa Y Eaponcso] 'l'YPCKOj, rOBOplIJlO ce: ,.0 nehcaoj cpncaoj narpnjaprunjn He MOlliC onTn ca.ta HH PC'IH", ,,0 IbOj CC He xoaee caz rOBopnTII .. " .. Onaj ee nupKyJlap nojanno Ta,na, Ka)la cy 1I:l CBIIJY cpnCRUx cnap-

Digitized by Google

7~

-.;; ,

xuja nOC.lIaHC OIl.1C MOJlOC rpo.,'y IhH.aTujcuy 0 OOHOBJbClbY uchcse narpujapmuje y npC.1I.CJlIlMa, xoju cyoaHa'ICHII'"

y npOTOKO.TIIIMa '(:qmfl':l)lCItC narpnjapnmje. ",

PaUHO "poa nCT ro.anna, ·,11 TO Anpnaa 187(i mllHHe," CK!lapXa AHTIfJ\ora cuproure caaa Byrapu .. na IM~';'OBO \ M(,C1'O Itaaopame aesora .Iocnea .J1(~~~'.~!f~!tora, !tojl! je Y'lIw \

- .. _' - "-- .----··1 (_ •

npana y _lIa)!n~)\ J\o~~:1J~ . npe.ll.~!!OI~a " IlJHWH" ~P~.~o.~~~~~~. ) ~>

JI~i~~ojor co 01{ Hll.CIIIITanao Y J(Yxy Henpll.iaTe_MI\o~fe !' }

iijj("J;c -5' u'P(!'i;C('T3HCIW,i 1 )o0('J!j.o'il~f ,IW:1JCI,:Hj II, Y 'l~ai'~'pa)~y /. '.'; _(

a:m 'i'liM y lla.pH!lY. .v.:

TIj)im pa':{o;lIi sonora Gympcl\ora cl\:lapxa ,r 1(3PII-0 .: ; ~~ rpa)ly 011.111 cy O:IHll'ICHH TIIM(', IIITO .ie 011 nexurao. '. ,

" • • .. ' ..... - ,;",.. t

uanucaru OI~ppltHm(y °rrapCI\IfM apx".H:~pcJ"Ma, Y KOJIma· .. I

11M je <,(anan O:InJ'C "cii'ii"rre:-J(a 'c-r- ;,i).l)(S:;··)l1t ·rri)J:·.~·il.9,m.~c .

T)'i)l(,nm )la: o,'(PJl~C ~o,~?;'I.Y _H.~(·))~~CI;l\~·a. ",.. . '.' .,.

,.l\[If.'IOCP,'(HIl Bor -";eJlIl cc Y OItpy~HlIl,n. CK:!~W~a.~: .

- y:mllello je cJlany ChOMllHCIW .np.iRunc, IIy'!lajyl;lI!jc~ '.' ~1II0I'O., HCIWHa pa)l1I cpehe, Mnpa. _II npol')wca HapO.ll.a.,. I$,Qjll~. i

cc IIa..'Ia:!C Y II.l'HOj u.1a.I'O)(C'THOj noruntseaoorn, A.~lR )l,a Cill.: ncnurao CJuy' name nepe npc,ia lbCMy, J\fUJlOCpJ(HU' J)o~ -..:........ ..

'ICeT!) nra.r.o IICI\.ylllclha CBOj Hl\t naOpaHlfI(JlMa. ", _ ., O~H)ra ~

TpcHywia, I"HAn. cc IhCI'OBO BC,:tU'Ia.HCTBO, CpITaH AO)l¥Jl.Xa. ~

MJI)(, Ham MJUOCTIIHII aallOBC)I,HlfK II. oran (.1I.a My ])01' Jla .-.0:'

) ~

,1lyrifwBoT II .nn. yllllHIf n.erono napCTIIO CU:IHIIM, ,~oCTa· ~

pa.ro, J(a yKpcnll Ha.'I('.1a jC}(Halw6JI; (,paTCKe Jbyoann,' Mnpa" ~_,.

cpehe H Ilpol'peca cnojnx rrO;(aHIII:a OC3 oo:iHpa. na pa:l- · \

.llmy pace II peaurnje, l(apcTny npcrn nenpajare.s, IWjll l-i.pnjyhn ce aa xornne, "al~o 113l'JIC;(a, nC.JIHRO)l,YIllHC, ,~o,hc ,.'1.<1 IlX yHHIHTIl II )lOTCpa .11.0 Itpaja cnoje pa30p."bIIBC TC.iRlbC

. , , )

npoTllBy naperaa II napo.ra". .. /l,a."bC TypKO<l'HJI cl\.3apx ' .: '.

caneryjc Byrapnva ~.1I.a ce KOHI(eTpiIIIIY OKO' riPC·cTo.la,·' '...J ;J,a cc o.ll.ynienc ocehajnxa BCPHOC1'1I II npe.1l.auocl·1I1f )(;1.,

.,., " .

He nOIllTC;I,C HlmalmliX m]lTana, JCP oyl'apcKII napOA,II -. ,.,.

IDIa Ty CBCl'Y ooanC:lY .. -. 3a Tlni citaapx nosaaa n.y~

rape, )l,a· cc J\lO.'IC y ,'(OMOBUM<1 II upitBaMa )la "l'ocno.tt )(a

e,

" :

.'

•

Digitized by Google

74

CR~y II no(')cJr.Y jynaqltoj H caanao] apMHjH oroaancsoj, Jr.a yqHHH YCHJL&BalLa H uoeynraje aenpnjareaa Y3&JIYJr.nRMa .• It. II TaKOH ORpylitHHIlOM, ynpaaseaox aa Byrape, npeaycpeo je npBOCBeTHTeJL cuoje OCJl060,l(HOne.

Peha he ce, HOlite 6HTh, ,l(a je nocaanana 6HJla H3Hy~eHa TaRO HCTO xao H O,l( OaCeJLeHCROra narpnjapxa JoaltHHa II. A.lIIf narpajapx J08RHH II aaje ,l(03BOJIHO ce6H Jr.a y CBOjOj nOCJI8HHIUI K apxajepejaaa HCKalite 'rOJlRItO Jfa~H H OOnpaB,lI;H H TaRO BeJlHKY DCPHOCT TypCItOMe CYJITaHY, sao WTO yqllHH WH3HaTH'11t1i nepsojepax BYI'apCKe. 3a sepHOCT cyJITaHy. BJla,ll;a Hopraaa He caxo ,lI;a je Harpa,l(HJla eaaapxa J OCHlta 0p,ll;eHHK8, Deli ra H O,l(pmaJJa. zo ,l(8.H8ma.er Jr.aHa na 6yrapcltoHe essapcsoa npecrozy.

Hehexo onHCHDaTH ym8cHa ,lI;cJla Byrapa aa apeae PYCKO-Typcltora para H 1'0, KaKO je PYCM BOjCKa 3aY3cJla IICTOqHY PYHeJlHjy H Byrapcay, HaCHJL8, I(oja cY. Byrapa qRHHJIH Ha,l( HeMoliHHK rpqltHM CTaHOBHHIUTBOH y IICTOqHOj PYMCJlHjn H Ilpaaopjy, CKpCHyWC Ta,l(a nama.y PYCKHX oRynanHoHHX BJiaCTH, YCJLC,l( Tyllta6a eaaora narpajapxa J08ltHM3 II. I'psse npltBe H III KOJle. aoje creme Byrapa, 6exy nospahene I'pnuaa ; a caaa HX RyrapH OTHK~y y IICTOqHOj PYKc .. njn 6e3 npenpesa.

C OCJl060~CILCK Byrapcae O,l( TypcKora nra HOpaJlO CC penrara H rpqRo-6yrapcKo UPKBCHO narau,e, nOOlTO cy Byrapa, ,lI;06HBWH nOJlHl'HQlty aeaaaacaocr, HKaJJH npasa

. \ H aa upKBeHy. B_!ceJLCHCKa narpajapnrsja HH HaJIO ee nRje npOTHBHJla TOKe H He je,l(aH nyT HajaBJLHBaWC, ,l(8 je rorosa, alto je caao 6yrapcRH apxajepeja 3aMOJle sa onpomraj, ,lI;a nOBpaTH HeaaOHCHOCT IUH ayrose ... aJlHOCT 6yrapcltoj UpKBH y npeaexaaa TpHOBCKe narpajapmaje, OCTaBHBUlH joj H cje,ll;HlLelLe C 6yrapcltoK KHemeBHHOH cpncse euapxaje : caKOKOBCKY H zeo liYCTCH,l(HJlCKe.

KOHCTHTYllHj8, soja je aspaheaa 1879 rO,l(HHC TpHOOCItOIi cayunrraaoa, ozpemra je, ,l(a 6yrapcKH essapx 6y,ll;c

Digitized by Google

75

AYXOBBH noraanap Byrapa, Ma rAe OUR acnse.lU, W'I'O je !

I

npo'rHBHO I(}JKseHHH KaHOHHMa. '

I

[£fL83 ,1I;YH)l.YK08 - RopoaROD, KOjR je T80,l;a. 6RO BPXOBHK \

KOMeoap Byrapcse, 003Bao je easapxa, ,l;a R36epe cTa~Hy pe3HAeHQHjy y TpHOBY HJlR Ca.,HjH j a.I(H eK.1ap,. J OCII." noejeraanra Ha KpaTKO BpeKO ODe rpaaoae, npeeera CC y «{) HJlH no nO.1L , a HAylie _!~~~ roAR He ~ODpa'rH oe 'y I~apH

, 'I

rpaA no MHJlOCTR CYJlraHa H IbcrOIlRX MRIIRCTapa . .»tuDchH

y 1l;apurpa)l.y, 6yrapcKR essapx KOPHOTU ce npaDHMa II HarepHjaJIHHM epecrunxa Y xaoro Dclioj KOPH, HO Dace- I .LeHCKH narpujapx. Iloz IDerOnOI( ynpanoM croje' CBH By. rapa KaKO cesepae It jYJRHe Byrapcae, TaKO H Tpaan]e, II i MHorH CJlaDeHII H3 Malie)l.OHuje, Koja je esaapxaja, DOHOhy o()ehaIDa H nOKJIOHa,' npnHaMHJla aa CBOjy orpaay. Esaapx

ce He YCTpyqana C 6yrapcKoM BJlaAOM H npe,l;Jlaace joj: t TaKDC aaxreae, soje, xrexa He XTeJlR, '6yrapcKH W:IIHHCTPH~ GHBajy npHRy~eHn:HcnyIDaBaTH, DK)l.ehH y eKlJaXpy, BeJIHK~' , cnJly. Ha IDerOBO pecnososeeae 6yrapcKa HapO)l.Ra cKyn nrrnaa CBaKe rO)J.HHe CTaBJba Cl:'0THH~ XH~aAa JUIHapa, ~oj • ' ozaaae sa 6yrapcKy npanal'aHAY y Malie)l,OHHj u. Ib,l;pacalb6 essapxa KOWTa oyrapCKY BJa)J.y l'OTOBO 50. 000 )(RHapai )f.OK aa JIHqHO 1I~)J.pacaBalLe BaCeJLeRCKOr narpajapxa .l.aje

ce HC sanre OA 24 000 )l,uRapa. jKHBCliu y IJ;apurpaJ(Y; aajeAHo 0 6yrapcKKM npaauaaa H crapenraaaaa, KaO qYHa.' KOBOM, Oee] KOBOM • IIIonoBoM, RapaKt),HHoBCKIIM, BYJlIJe.l, BRtleM HAp. esaapx .Iocae pesaocno BOAH )l,eJlo ()yrapn3Ka \

y MalieAoHllj II: HO npoxaau HK rO)J,HHa, 80 A3 OR He TpamH \ o,n; nOPTe 6epaTe S3 6yraJ;cltO apxHjepeje y MalieAoHHjHj \ Koj~je OH OApeAHO, Aa ee He ,maJlH na rpsae apxHjep~je K \ T, A. Ilopra ~ C80Ma y nOAeCHHM CJyqajHMa nOA6a.A3 Byrspe \ ,n;8. ce acaJIe essapx Y ua rpse, npeaaa H HUjC Y CTalL y Aa , 8X 3a)l.OBOJLR. Tpe6a npHMcTIITK. Aa ce same nyra yBR,I;e-

.10, Aa caxe neraueje easapxy K IIOpTH CacTaB.JLaXY csae (iyrapcKe crapemnae, RojH JRHBe y Ilaparpaay, a ,l;a oy

ax nOTnHCaJlH no IbHXOBOH aaroaopy Ha.J83ehH ce y rpa .. y

• Digitized by Google

76

oyrapcKIf KOlbYUHl.PU H oam'I'oHaHI.mic. Haje CaMO je,l\aHnp' Ilopra CltpentJJa na*'fuY" ~~--~lJe neTHI~uje,. Hapebunaaa IICJbel)CH)e, KOjJlM ce OTKpHBil.lIa·· oyrapcKa K~eBeTa .. Oraparse CKaapXOIJO ).I.a3aRJla)\a y Mailc)lOHuju 'rpqltUM npuuassa, IhHXOBIfM Henolqi~THllM HlIfalber.l n HOBIleM 'K ,MHOl"HM)(PYI'KM, ocraje U )l0' cana OC3' ycnexa .

. HCOTHtJHO nOT",H~ nUT'aILC: HITa cy )(OOllJIH Byrapn CROjOM cua~OM c MaTepOM-u;pRHO~I, soja je OOHI)BIIJla, Ok ra].ua··ll BUCDHTaJIa H'>uxouy Jq)l~By II aauajy ? II penopo )(lua lIX je o6paTuBIim Jl~ V 'Xpnmhaaern. 11 ')(aiIlIIH 11M uorOCJIymelbe aa CJlOHeHCKO~' je311Ky; o)(rajuJla: II ynehaaa - npnaaaa.ex HC3aBHCHOC'I'Ii' T(JHOBCltC apxajenncaonnje, 11 na . nOC:ICTKY y remsa : 'i11lCMcHa fiyrapcaora napona, ltoj It jc' nao. nO)l uro Typ'a'i\.a; l(apiirllR)\CKa upsna one'!'

-, ;

je OTBOpUJla lJIlllJOM Bpa'ra;'o)~'ral)c'wMe HapO)(Y,' npnxuxa

ra je y csoje KPUJIO,' RmtrtK{) [e 0Yl'apcKux apxHjepeja

,"_' , - • 4

aa cne ro npeae na Ka:tc.iqnula crapajnx MlI'rpono.lIIlja·

napnrpaacse npsne.. KOJlHRO 113Me~y IbUX oemc YllelfUx Mymcna 11 KaIW jc HcrrpaUlI1lua'loicnCTa Byrapa, )(a HCJIUlta nap"rpa)(CKa u,pltBa najo liocraB.l.a)uiByrapc aa eriucuone;

MCTUHa, )(a! cy Byrapu; pa:~;'e:i.CII.CM 6YI:apcJW HP.KI~e 0)( npaaocsasue BaCC.'LCHCKe, anarao yje)(IIHHJIlI CHOjy TepJl~ ropujy If )(OUHJm, 6J1a i'o)l.apehll caao ,PYCHjll, nOJIU'I'H'I&Y CJI060)l.y, ltOjOM cc )(0 )laHaC ,Hney M~rJl'1I IWIHlCTJ(TH ua )\OOPO csora HapO)la~ Raj( ceo rplmo-()yraJlCJ~a pacnpa uajacemhe nO)l.HJIa, ~o~e' Byr~p~ jauHo cy 1I;~jaBlf.1re, ,l\a IJ,'HXOBa pacnpa HMa aa ne,s, )(a O,l\C.1f1l fiyrapc .. y HRI(Ho.Ha.llHOCT y OCOUHTY ou.aacT, soja 011 npno ~OOJI.1Ia aYToHoMujy, .a nOCJI€: n'o~!aJI~ oyrapcl\.IlM 1(~l;CTllO~I. A J\a)(. Byrapmta )(OOU CJIOOO)(Y, TO 6yi'apclte no~e', uoptiauuje It lJIIHOBHIHUi caarpaxy OCJIOOOJ)CILC Ilyrapceeua .UlllHy CBOjy necpehy -, CucnpeMe 0)( )(aHa cnora oc.louol)~.H.a Byrapu 'nl'0nc;l,oJllc y paannx mrrpnraxa, CMCHlIIIJC BIIIlIC OJ~ )(eCCTRlt MJlHIIcrapa, oojamlllle nojHy jC;(HOBCPHOj Cprinj If; soja y' TOlty. xnorux 1'0)UHla' y',\a;mnalllc' Ilyrapcsoj opaTClty .'LyoaB y

Digitized by Google

·lJIIUY CBOjUX KHCmeBa M,uo}ua I" Maxaana, Koja HHKa)l.a HC. ornasnuanre ])Yl'apHMa I'OCTOn}lUMCTBO Y BPCr-1C 'l'yp CKOl'a 1'0CnOCTBa II soja Je aacnnraaa DUlIIe xJlJ1J3)J,a

"I)yrapa, -IlCTcpamc H3' lIcT01J~e PY_MCJlllje reaepaa;'yoepHaTopa I'aupnaa KpCCWBII La, K,ora CMaTpaxy: .aa U11,-

I • .' .

TlHIOTY 11 .cnora )l.OUpOTBopa, a O)l.Max ,3a ·IhllM II oeora

ItHC~a, H aa rrOC.1ICTlty )I.0QCKa.lJH cy TO" ;i~ jexan jiyrapCKH aBaHTypHCl'a, HC )),onpmHBlIIRY'lCfLC CCMllHapnCT, OKl)HB.JhCH :J~ pa:lH~ a~~.a'~H_ !,J~al)y',.!.i~I~'-I· 'C'Ta~(,yJlO}l,

. y3Me-y·.-cB9jc _.J_:Jloa,n.el:l.c __ l)y_J\c_ 'ynpani_, n~·1J~ _BYI:~WCI\c II pyi[o~\~))),CTB9 Ha)),_ (I)ep)!nH~'H)\?M .!\'OOYPCKIfM, . Kor~ .. OH~ ,'If

,i~'mGpa1lie aa KHeaa Byrapclte,. . -, ... ' , '

-r ' Ca~H 'uyrallcIm apxHjej;cj,lI, cMaTpajyhH TenIIWM ca, )I.albH . HCHOPMaJIHIl cBojuOJlOma,j ". ca:jHaB~jyhlf, )l8 ·Ha IbIn.Ja: JI cat li l~ejKKa IJ.pKBeHa aaaaa, RojY., Home }J,a 0-

npOCTIi (CKllHC) caao jCJJ.HHH narpajapx aaceaeacsa II caoop eIIJlCIWna, nnure ny:ra llajaH.l>HBaxy )(a' cy :G.npeMHH )(3 ce 1l0Mupe C BC.'lUIWM upl~nOM lI,ap.Ul'p.a,)lCKQ.~; a HCKII o;i ILllX, HajoJlai'opa3YMHlfjlf, pallO Oll CC, Jl30aBlfJIII n 0)), rrbnlllLcHocr'u Hcncpyjyhill' oYI~~pcKor. exaapxa .Iocaea, a.ru y a.uxoeoj nsacru HHje, )(a 6n. TO ~OrJlH UOCTHhlf. T>ytapClta" BJla~a nouoaetiaaa je jep~pxlfjy . ,II rroraonaaa CBalW ynameIhc KO)l HapO)la npeaa ffiOj. Ilxara uyrapCIOIX apxajepeja, )locm necnrypaa, RaO .. ,.H.· rrpc~e (3601' 'fBp,1(H~.~y!~a 6yr<l:p(;Kor) 0,1( 1880 1'0,1(HHe aa'y3ItM~'LnBolllhy MIfHllCTapCTna I~almoB.'LCBa cxpal.eua je naure 0,1( noxo'BIlHe, )lP, on HX caxo JlIUilHJIII )"I'IlI~aja aa naCTBY, nOTl\OoaJI:1 uSt: yn:tiW,'ihC nyii.'lIIiW II yonmre )la UH 11M o)),yae.HI cpecma aa .iKHBOT. .JC,2IJW caxo exaapx JOCII<l>, It oj II ~UIHI Y I~ajllJrpa.)ly . .l.,);)!"j:t nC,HlltC' .CYMe, soje ce Tpome na npanaran)),y ~yra.p!l;lMa y Mahe,l,OHllj.l .

. '. . . .'

IIpc~f:v~ y ~Iah(';tolllljll II TpalmjH (II:Jy3U:twjyhH

.JC)(peH~) H~!\m y caaan.e npCMC oyrapClnIX enn csona, nnas aa TO rrpaOaraH;(a 6yrapJl:JMa, nor-why ,TYIJCKUX B.lJaCTH II lIllHoB~lIIta; xoje cy nornynma arCH1'1I uyrapcKe

Digitized by Google

77

r -'~, .....

78

6R3apxHje, II KOjll rJl6,]t6 apoa npCT6 Ha ILHXOB pa,]t, B,]t6 JleOMa y~nemHO. O ... e .. yjyhH ue.lbH, K"jy cy 03HaQHJlH jexHOM 6yrlJopCKR Tpy .. f5CHHUH, eK3apxHja noeae rora, nOIllTO cy 1871, ro.. JlCTCpaHB lI3 Malie"oHHjc 6yrapcKH apxHjepeja, qreCTO nonaasame MOJlf5e IIopTH, .lta ce R:J,.I(,a..l.Y

.. '

f5epau ~yrapcRB" "HTpono~RTnlla, Roje je essapx aeaaa-

'IBO y OROnJLY, OXPHAY, Beaecy H BRTOJLY. Ha npoe ,.I(,Be enapmje eaaapx je pyaonoxossao 6yrapcKe apxajepeje jom 18~7 1'0.... Teozoce]a 8 OHHeaHja, HO OHlI ,1(0 1890 1'0". He ... 061f1lle Cy~T~HcKe 6epaTe );a aayaMY enapxaje, y KOjIlK~ ce Ha.taae I'P'II"8 apxajepeia. HHT6peeaHTaH je y ODoKe; c~yQajy H360p rpaaoaa HJlH enapxaja y Malie)J.oHHjn. 01,on.'baaCR8 jenapxaja, npt"ljaullba npoa npeeroaana nehcao-cpncee narpujapnreje, HaCt'JLeHa je HCR .. 1.Y'lHOO Cp- 61111a, C 'fora je H nOTpe6HO JIITO ape ooy enapxHjy nooyraPllTS; e~apxllje jymRllje 0.- ODe Helie npeCTaDRTH oc06RTe Teml,olie' as 6YJ,:JJpHaaM 'InM 6y .. e notiyrapeaa -CRon.YRCKa eoapXHjl) j 6HTO.LC"a H~H neaarouesa enapxnja sa H8JlO na ..1.& 6Y..l.e Jla nO.llOBHHY rpI1Ko-KYUOO.laWlt&, a H CTaHORHHnITBO lLe:iRHO, y orpoMHoj BehuHH, as crpaau je lIaTp" japmaje, C..Le"OBaTe.lHO, Hy,'apHMa je HymHo )J,a oBJIaAaj y H OBOM enapxlljqM, .. a 6H ce y lLoj YTBP,l(HJIR j OXPH'-CRa enapxsja TaKo~e (10 CTaHoBHHIllTBY, Malbe je CJIODeHCKa, a jow MaILe 6'yrapClca j ... e~y THH. OBa enapxnja 611J1a. je npecToHII~a: OXPH"CI'HX, 6yrapcKllx (sao urro OH OHK XTeJlH) He:130HCfiHl: apxujenacaona, na C rora ,l(aIUC, Byrapa Tpc6a ..I.a ce H.~Me aopacre JIITO npe. OCTa.'1e enapxnje y Mahe,]tOBHjH, no Ha30pHI(:\ (';yra.pcRc esaapxaje, O,.l(,}be nehe YTehu, aKO Hcna)J,He :Ia PYKOH AI), nOCTaBH 6Yl'apCKe apxajcpeje y rope-cnOMCHYTHH enapxajaaa, a TaKO~c H aa CO.lYHCKOj. Ha nOC..1.CJUbY, Ma If I'p'my, Byrap« seh )J.aBHO naiauyjy cBoja npasa Y OO.lylfy 6yrapcKa eK3apxHja 1873 ro .. , nOCTaBHJla je caora enncnona, uesora HHJl8 IbBopoBa, HO osa] je .. IlCJlRO ,ll;a je CioJLe npeha y YHlljy. Y Itojy yBylie He HaJlO Byrapa. Iloexe osora lllKaH-

Digitized by Google

,l(aJla, 6yrapcKa ossapxaja Huje xreaa same pa~RTH sa nomUJLaILY y COJlyH oyrapcKora apxajepeja, Beh ce 330- Y3eJla Aa OA COJlYHa CTBOPH nearap 6yrapu3Ha. If aancra, y caaaa,e BpCMe COJlyH cJly.mu 'Y nOTrrYHOM CMUC_'1Y nenTpOM oyrapu3Ma y MalieAoHHja, Ma Aa y caxoxe COJJyny CJlOBeHU IIHHe jeABa 1/10 ACO CTaHOBRHllITBa.·Y COJlyRy ceaa reacpaa-rytepaarop H a")l.MHHHCTpaUllja COJlYHCRora BHJlajeTa, H nocpecraox ILHX eK3apxBja HMa nomyHy MOryhaocr AejcTBoBaTH Ha CBC OCTaJlC enapxaje y MalieAOHUjU. Y caaaae je BpeMC CBa MalieAoHuja npenpaaena 6yrapcKHM IIIltOJIaMa, U aa ILHXOBO B3Ap.maILe II YOOUlTe Hao 6yrapcKy rrpanaraHAY y MahcAoHBjll 6yrapcKa BJl8)J.a CBaKe rOAIIHC CT8BJLa aa pacuoaoseeae elt3apxHjH same 0)1; MUJIHOHa AUHapa. Y COJlyHy Byrapa HMajy )l.06pe rHHaasaje, MyDIKy H meHCKY, C oaaCBOHaTBMa. Byrapcsa Hyllllt8 rRHHasHja y COJlyHy HajDeita je H HajDc.lII:qaH. crseneja OA CBUjy, soje ce HaJI83e y MalicAouHjH na II y Byrapcsoj. Y ILoj cy npatipaaa OOJLU YQHl'eJLII, KOjRX UMa )1;0 20. Y rUMHasujH ce BaCnHTaBa BUIllC 0,lJ; '400 yuenasa, caltynJLeHIIX ca CBHjy KpajeBa Malie)J.oHHje pa)J.R nehera eeesra. CaM oJlecalt I'HHHasHje o.u;p.maBa ce opeCTBHMa, Roja 6yrapc1t8 BJIa)J.a CTa8JLa aa pacnoaoaeeae esaapxa. ,1I;l'peKTOp rHMH83Hje, npoeecop ,l(paraHoB, OA· JlH(IHH aaaaau eraorpaeaje Mahc)J.OHHje, caM npaaaaje, ,na OR Mopa C BeJIHROM HyROM ou'pahaTH Cpoe y Byrape Is HUCJIHTH, Aa y Malie)J.OHHjH acaae Byrapn, 6Hlie npesapa. Y COJlyHy nocroja H 6yrapcRH YQHTCJLCltH BHDlTHryT, Kojn eupeaa oyrapCIte Y1IRI'C.'be y Ma.li.e)l;OHHjn. Yje.u;HO C OTBaplllheM Oyt'apCltHx lURO.lla y MalieAoHHjH, eeaapxaja je HaXel'HYJla C.1fOBCHo-cpn. upunaaa csoje CBemTeHHKe, BeliHHoM Byrape, uoje pynonoaaace caM eK3apx~~y . U;apHrpai'y. )311.110 je caysajeua, ;"a cy Ma.hc)J.OHCKH Cp6u (Panmana If .u;pyrH) HajaBJLHBaJlH, Aa cy cnpeaaa ,B.8 ce spare nOA BJlaCT csojax 3aROHHTHX HHTpOnOJIHTa, aaa cy Ta.)I;a oyl'apCltH areara OJJ.Max rryCl'HJIH)I;& paae .. 6aRUlHWH··,

Digitized by Google

..... ,",:'. ,f,'

80

, ,

I

t

. - OlqHIIJ.l\f\.Sa;1If CpOC, rwjH ceHUCY nOIWpaBilJIIi oyrapclwMC CK:Il1PXY, 'Aa ;cy QH1I Y .llOJ'OBOpy II aanepn ca C.lI000.llHJlM ,CpO.IIMa:Jta. llIy~Ul.llHjc It HaTcIHlI a.1J" nx, .1I.1l. ocrajy 'n()~ 'UJuuully euaapxa ; Y npOTlIThlOM C.'l)'llajy .'LYAII OJ( ';Hajuehcl'a . Y'l'lIJ(aja 1.0;( Cpua JlQJIa:lII,Hf cy Y TYPCl~y TaMHAtllY iH:m .:y :la'WIJI%C y l\faJly Aalljy. Onal\BIIX c.1JY'lajeBa

__ :' OH.10 je . MHOl'O. ~.~OAll,~~ aecnno cnon.i.aacna, Be.1IC·CKa,. AIJoapClm, eaxonuucsn, hYCTC)I,IlHCI:a enapxuja Bell JI,:lHl1TIIUjU N'O CO'I,lfjCKC, pallYHaTe cY cacaux sa cprrcne no cTaHOBHJlIIlTBY, a cana CIl.;\1O y npllllM 'qlluia Mome ce JOIll 'IYTH cpneiar jeanx, n TO o.lmro)lapelilt TO:\1(' , IIITO C('

• Rd.'·' cuera re!bCl~IIMlw:re.lIHtMa na.taae apxnjepeja I'pna, a ; '6'Yr'alH~lm cy' IIcTcpmrn.· .J om 25-iW rO)I,HHa TIH'(')a .lla je 6ympcI\It -npannraum Y Malic)J,oHllju - 11 CBa OBit oi:i.lacT \ -, MOiK'C- ce VaQYHl1TU ll:lI·yO.M'lIa sa CpOC, uao mro c1' ('pon '. H:lrYOIf.im-enapxlljc: CIl.;\IOIWBCK¥, 11YCTCH)J,U.1JCKY, 811llHHCKY .. 1lCO(l'HjCKY, v lWj II sra je mlluit:lo ;~O auo.ooo Cpua, calla.

"" "Bch}fHOM ,nQ6J.r~~_H.!!X .

. ·Ha~la tl(' ,;0 peliu: sanrro ce nare y :\Iah(,;~ollll.in ('pUll II TPIUI r l:{o 11M csrera ll<1 cnpenauajv oyrapcr;y npana, l'aH){Y'?

Hpuo cMcmjy r ypcee naacru, soje, o.mro,J'l,apchll oy rapCl\itM ''.lloc'i'amula II 6aKIIlIiJlJII~Ht, r.'(,,'~C na cnasora CP"elwi; Y'IIlT(,:ba, xao ua (,MJICapa, noc.tauora .ta oY"" l\fahcj~oflel\e CTaHonHII"C npoTllBy 'I'ypana, :\1\0 CC Y )Iah(','l,oHlfjll, na IIp'. "nojaue llIajl~c r~IC<l"I'1~, :l,a. n:r.;l,1l1\ajy TypClm ce.lll,' TO ByniJlII ,. O;OIaX llOCTl1B.;,a.jy ._,'~a ce one m.rjse cacroje O)~rplm II A':loaHana, 11.111' n;t!~ 0,1, ('}loa.

TaKo )l<l.I\.,:rc, C"OIl ce ('a~1O tlH}l,a nojanr.yj v r }Iahc')l<tlBljlf, l\all '1'llCoa oyltllTII crnnonnnur mo npoTllBy Typaim; II oynl}icli'a. opalla )"11('1\ ocrnjy ]I('I'IIa. TYPI~II~Ia 11 C"'I·Tp.ij Y i'l x an (,BOj y opall Y: 1I 1'.1(', o.mI"O;Iapf'llil TbMC, CBa '.:\1ahe';I,OIl·1ija., rtao IIITO C~1O rope (·f1()~lelly.1", I11)('l\jlH.h"IIa. jc o~Tap·(·lmM 1III\O.1aM<l. Y lI.oj y eU;(alhP np{'~rc !DIll :;.~(l OCHOBHIIX Gyrlt)lCl\lIX 1IlIW.1:t ell ;;!l;) )"IIlT('.('a ]{ npcuo

Digitized by Google

- - ~-

81

t?§QQ_y'~eBHRa; CPMIbHX mlto~s _ 17 ca 1085_ y~~~~~.Ka q meHcRB~ HHm~x H cpeAIbHx 1lI1t0Jla ~2 ca::J1KQ. yqeHIU(a. Y I je,ll;pc'HcROMC CaHJ,ISRY - cnera je 6yrapcKHx msoaa, ROjC I H3,l1;pmaB8 essapxaja, 106 MymltHx H 9 meBCl\HX ca 5450, YQ6HHRa-1Ul. Alto ce Mome noaeposaru 6yrspcKHH HOBlll HaMa, TO OBH HHajy, 6ajarH y jeaao] MaheAOH~J.H _~? iooq JIlKOJla ca30.000 yqeHHKa. TIOBCPOBSTB: 'OBOHe TCIIIltO je~

. TIoltymSBaJIH cy Cp6a OTBapaTH y noceezae BpCMe

cpnese macae y MshC.ztOHHjIf, aJIH 6esycrrelllHo. He pa-, HHjC, Beh npomre 1889 roz, cpncsa yqHTeJLK 6Hmc HCTC- \ paaa, rro .ztOCTSBaus· Byrapa, HS BHTOJLa. Ca.zta je OTBa- "

- :

parse H nacnocraeaane cpncaax mKOJrS npezyseaa caxa cpncsa BJlaAS, 6Jlaro.ztapeliH cpecraaaa (300.000 .ztHH.), rwja : je sa OBY craap 0.zt06PHJl8 cpncsa cKyrrIDTHHs H .ztPYlliTBO CB. CSBe, HO KOJIHKO he rrJlOA8 .zt0HCTH pa.zt cpncsax yqH-. Te.'ba y MalieAoHHjH rrpH cnpenasaay o.zt crpaae TYPCKUX;'

BJlaCTH H 6yrapcKora IUIIllyH~lbS, rrorspensaaanax 6aK'f _~~

IIlHmCH, TcmKO je peha. Je~HoMe ce Mome nosepara, .zt~

ce cpncsa yqUTeJLH He he CJIymHTH llIrrHjYHcTBOH If 6alt~ UlHIDBMa, H .zt8 he ce cpncsa MHTpOnOJlH'l' noaaurarn

qaCHuje npexa .ztCJIy aapoaaora otipaaosaaa, Hero JIB Hft

Y nrra aeaepyjyha, aJIH BCIDT Y HHTpHraMa If npanaraam, 6yrapcltH esaapx, HOBO .ztaje MoryhHOCTH npernocraana,

.zta he Byrapa, noxohy TypCRHX BJiaCTH, pa.ztHTH ycnenr-

nuje, Hero Jill Cp6H. CaMH TYJl~R_ I:JI~~~jy_!f8 CJlaBcl!~KO CTaH<?BHIIIDTBO MalieAoHHjc, sao aa oyrapcRo,) aasaaajyha

lla~- ¢p6e H3' npaspeacsora B~JJajeTa H noaonaaapcsora , CalfJ,IaKS Byrapaaa. Tlocae rora .zta ce paSYHeTH, aa -mTO MalicAOHCKU CJJaBeHIf, meJJeliH H36eliu nparennsaeaaa B

He meJleliH Aa TYP~H rJle.ztajy sa ILHX, sao Ha 6YHTOB.

URlte, 3aBCpCBHRe u caynecaaae CJI060AHHX Cp6a, no-

'leu cy ce 3BaTB Byrapnaa OA oaaa, vA ItaAa cy ce

y Malie)l.OHHjH OAOMaliBJlH 6yrapcRH apxajepa H nneoae," YonIIITe Tpe6a npaaaara, .zta je n06yrapaBalbe CTaHOB-~

HBillTBa y Malie,1l;OtIuja 0,11; 185G r. yqHHHJlO BeJlHKe ycnexe.: - --

6 .

Digitized byC;oogle

82

KO~HRO 6yrapcRH tpy~6eHH~B ~HHHqHO BO~e 6yrapCRY nponaramy y Malie~oHBjB, ~OJta,'1 je He~aBHH nocrynas npe~CTaBHBRa Byrapcse y Beorpaay. Y npeCTOHH~B CpoBje ,lJ;OOPOTBOPHO ,lJ;pymTBo CB. Cane npaor cpnesor apajenacROna sacmrraaa Y BeJIHKoj H yqBTeJLCRoj mltOJIR aame O,lJ; 50 CTapo-Cpoa R3 CKOnJLa, Terona, Ilfrana H ,JJ;p. HeCTa ceBepHeMalie)(oHRje.HoyrapcKa.BJIa..IJ;a sanOBe,JJ;R CBOMe JJ.lIllJIOMaTCKOMe areHTY y CpOHjH, MHHqeBKliy, ,JJ;a OBe Cp6e npHMaMB 83 oeOrpa,lJ;CRHX nrsoaa 8 ~a ox cHa6,1J;e HOBI(eM II 6yrapcRHM naCOUI8Ma j OBO nocaeaa-e 6yrapcKH areHT. yqHHHO je no npHCTaHKY TypClwr noeaaH8Ra y Bcorpaay, ltOjH je no, MOJIOJ{ 6yrapcRora arenra BH3Hpao nacome Y'IeHH~HMa, TypCKHM nO)(aHH~HHa. Csera yqeHHlta nOTRynJLeHHX oyrapcRHM 3JIaTOM, noferao je y CO<l>Hjy ,lJ;O 20. Heoraue norane naraa,e, WTa Mory CpOH )(a yqHHe y Malie)(oHHjH, ,lJ;a OH OqYBaJIB CBOjy HapO,lJ;HOCT, Ra,lJ; Eyrapu 8 I'puu paae yje)(HO H He saYCTaBJLajy ce HH npez 'IHM.

Ca,lJ; ,lJ;a npebeMo na I'pse. lfMajyhH y caaaoj xabe)(OHCIWj enapxajn caora MHTpOnOJlHTa, I'pua Oil MOrJIH,

'I nOMoliy. rpqKBX CHJIOrOCa, ,lJ;a ,lJ;ejcTByjy MHoro ycnenrsaje

~ O)J. oyrapcKe elt3apxHje. AJIH aa .ataJIOCT, MH TO He BH,JJ;IIMO.

IJpeM)J.a ce Byrapa B maJIe npCKO aanmx nepHOJJ.HqltHX .lIHCTOOa H mypHaJIa H y H3)(aILHMa CJJaBeHCltOr )J.o6porsopaor )J.pYlllToa ")(a 6yrapcKoM· rrpocaernoa nOKpC'l'Y najnehe H Hajo:-JoHJLHuje npenpese 'IHHII jeaaacaa npanantll)~a II ... asap", JJ.a cy Fpuu yc.1>e)( rora cTynH~H 'Jalt Y cnopaaya ca CpoHMa, )(a IhHXOBH cl_!.~~r~cJI. "no CHHMa rpa)(OBIfMa Malic)J.oHHje lIoTnoMamy yqHTe.oe, arenre ", ItOjll "y HMe HaYlte )(p.mc DIICOKO oapjaK jemucae npanaraH)(c", arras aa ro I'pnaaa HC aenaaa sa PYROM ~a xahC)J.OHCltC Caonene norpqe, llITO npaaaajy H caHH Byrapa.

i . UTBap jc y TOMe, ,lla rp'lItH Y'IHTe.'blf He npnrieranajy, sac . , ~:' ByrapH, npanaraaaaxa }JUMCKOj H npOTCCTaHcKoj, nOT-

Digitized by Google

83

K~~.~.)J .. ~?~T~Ba~.a _ ~_ ~PYI.I!~ .. j~~CKUlll CpCCT8~Ma ~1_.H_!t.!!!,H!.I~~. I'pua ce HHCY aa.1>y6HJlH y Mahc.Il.OHuju- y

HeltH HaBeCHH spaj, neh cy lbHXOBC ursoxe pacejaae no

CROj 3eM.lhll, O.ll. Csoua.a, Beaeca, ,Il;Hopa II uan Crape Cptiaje. npCM.Il.a ua CDC OBe npeaexe OHII He noaaacy Hit HajMalLe npaaa. KpHBIlTH HX' Y TOMC, .Il.a OHH crnapajy

y Malic.Il.OHIfj11 UIKOJIC C U.C.lhY nOl'p'lanalba CTaHOBHHUlTBa,

neaa ce HH HajMalbc OCHOBe. Q'fBapajyhH .. <!l!C.Il. caaneu- " CIt91':'_~1.:~HO~HHUlTna HlKOJle, 1l!!.~~?r.i.~~~_~~.K_Jl)'y'q"BO \. : .... ; C n_POC~.~TH~M. I_leJJ~y Jf.'y' n~e_ HayK.e,. .)l.Olt .f>.yI'~PH 01'Ba-!. ;/~ I raJ~_~~ .. ~C!t-"by.IIHBO.r HMO ~y.rapcKe .np~naraH.Il.~: Hajnetl" 1

opOJ 6yrapCl\HX mKOJIa HU.1C TaMO, r.ll.e je nHlUC Cranena,

neh TaMO, I'.Il.C je jom jas rpqKH eJlCMCHaT H r.ll.e uyl'apH'

aaM jom uaje ' ycneo .Il.a Cpuc noriyrap» II .Il.a 3arYIlIH. y

IbHMa Hau.HOHaJlHe oeehaje. JC.Il.aH uyrapCltH mOBIIHHCT,

C. BOOlleB, Capa.ll.HJtK KOMa: onseuax "C;ranjaHC'KIIX lhnjecraj" - oaora "OOJlr~I)O-iJl~CT.n'ylll.'lllro" oprana, l\OjH <)

aa MaJIO lIITO He .Il.OOHj; CY~CH.Il.Hjf oi,- uyrapCltc naaae,

y "JIHcMlfMa 0 MaltC)1.0HHjl{ n MaKC)1.0HCKOM nHTaIbY". n:oja

cy nrraanaua 1889 1'0)1.. Y "C.II~\BjaHCltHX Ihnjccl'ujax". II

aa THM nsnuraa ItaO saceriaa Klblffa, can I1pm~lIajc }J,a rpnua npanaraaaa ullje TaKO onacaa, jep nnje ynorpcrcsanara

Ta KyJlTypHa cpecrsa (IfHaqC jcaYUTCKa, HCMOpaJlHa), IwjllMa

cy nOIIt"JlR pacnoaararu y ca}J,albC "}lCMe", pnayMc ce,

fipaha Byrapa. 0 npaBIIM KyJITypHHM cpeCTRUMa r. bOUlIeR,

pa3YMe ce, HC MRCJlH ronopWfH. l\fa KO.:mI~O )l.a cy My

)l.parJI iserona 3eMJbaUH - Byrapa, Ma KOJlJlltO ra narpa-

~HBaJlR 3JIaTOM, unaa na TO OH HHje TOJIHItO HaHBaH, }J,a

I

yaepana pyclty nYUJlHlty, .Il.a }J,OCKopamfhH CBlIIbapH BJla}J,ajy •.

Bn'mOM KyJrrypOM, Hero JIH I'pna, Y OCTaJlOM, aa }J,pyroM '._ MCCTY'- "opalia· ce .1KaJIC aa " 6e33alllTlf'fHOCT " , na "OT-· BopeHY HCMOhHY oopoy C Ky.nypHoM CH.1JHOM jeJlIIHciwM npariaranaoxe , npcM}J,a cy oca samrnre y .Mailc}J,oHujH caCHHM HC Byrapa, jep lbHX II arenre oyrapcKc esaapxllje H .11;0 .11;aHac opaHe 0.11; rrtrltll~ BJIa.11;Hlta He caao Typ·

6·

......

Digitized ~yGoogle

84

CKe BJlaCTH, seh B !famH KOHCYJlH, KOjH cy HX no peqMa r. .Iacrperiosa, BHlUe nyTa OCJlOOa~aJIR H3 aarsopa, y KOju cy ~ODlJlB aa yaoyHy CTaHOBHHmTBa npoTHBy 3aROHHTRX apxnnacrapa B yBpe~a, HaHeceHHX IbBMa. Ho KO mTRTH y Malie~ciHHjll Cpoe H Tpse ? HH y je~HoM O~ CTpaHUX ROHCYJla HH I'pna, HH· CpOH He he HaliH HHRa~ 3amTHTe, jep Typua y CBaROMe I'pay H CpOHHY BH~e aasaerora aenpajare.sa.

y Mahe~oHHjH .mUBe He caao CJlaBCHO.CpOU, aoie Ha3UBaJy Typna H I'pun "ByrapHMa", Ta)(O aeaae, xao JU1'0 ce 3Ha, II RYI\OB.IIaCH, BchHHOM Y OHTOJLCKOM, KOCTypCKOM B O~PH~CKOM oKpyry, ~o 7 5000 ayma, .mHBe, Ha nocJleTRY H I'pua He eaao DO Malic~OHCROMe npaxopjy H XaJIKH~CKOM rrOJlYOCTPBY, KaO IIITO ce crapajy ~a ~OKamy Byrapn, aeh no CBOj jy.mHOj H cpeza.oj MaheaoHHjH, sao IIITO, B3Me~y OCTaJIOra, CBC~OqH B ca~aWIbIl PYCRH reaepaaaa KOHCYJl y COJIYuy, rocn. .Iaerpenoa. A.lIB, ua DCKas ytICH"X ernorpaea ~a y jy.mHOj Malic~Otflfjlf npeonrahyjy I'pua, oyrapcKH IIIOBHHHCTH, y JlIlny r. r. )J.pHHoBa, Oeejsoea-Illonosa, BoolfeBa, PH30Ba, BepROBHlia H ~ptrHx oarosapajy HaM: "OBH OCTaI\H rplfRora eaexeara (B. RO~ BOOqeBa), ROjH ce H ~o caza npaxehyjy y rrpHMopCRHM rpa~oDHMa H CCJlHMa, jl~Cy jC)lHHCTBeHO rptlRO CTA.HOBHHWTBO y Malie)l.OHHjH. Y cpeaaaa a.eao] aeaa HHr)le I'pea, lIMa Byrapa, AJloaHaua II KynoHJIaxa, ROju roaope rptIKH; DMa upsasa, Y KojRMa ce BpUIH 601'0- cJlymelbc aa l'ptIKO!d; HMa III ROJI a , y ltOjHMa B3ytlaBajy aa ,rplIRoM TyRH~H~a H ApHCTOTeJIa, am neaa rpRa ... ·• A ItO 3Ha OO.lbC MatlMoHltjy o~ r. BoolfeBa, Taj he no r-

,nyHo paaYMeTII H 811JJ.eTH, ~a cy CBH OBH HC.rp1tR,-IWjR ronope 1'}lllltH, BpDIe y CBOjIlM l\pRR3Ma oorOCJlymcH,l\ na r}lIIlwM jeaaay, aayuaaajy TyKH~H~a II Apacrorexa sa rplfRoM, - JeJlRHH; 6ap OH" eeoc sa TaRDe rrpH:majy. H He aeexe ~a 6y,lty Byrapa.

Digitized by Google

85

Y OBOMe cJlyqajy easpureao oea CBaKHX zosaaa npana r. BOOlleB y C.18aeUCKU.lt fl3aeu.diuMll, ){a Byrapn Mory "rpOMOBUTO yCIUHKHyTH: O){ Jereje ){O Illape xoje je". Y onurre, BepOBaTH oyrapcKBM CTaTBCTUIIKUM TaUJlUuaMa, soje H3)(ajy Gyrap0<l>UJlH, MU HeHaMO HU HajMalbe OCHOBa. Hpaaeruheao, u:JMehy OCTaJIOra,){a ce y je){Hoj UPOIU"PH, Itojy je H:~)(aO uyrapcKH .e1t!lapXaT'O,l(HOCHO BUTOJLa, Be.ito, ){a je OH C o KO.lIHHM, CeJlHMa, caCBHM, norpuea ; Me~y TUM y CTaTHCTHlIKOM ){eJlY OBe GpollIype BH,l{U ce, ,l{a y BHTOJLY H iserono] OKOJIHHIf neaa HH jenaora Tpaa, - oy-' KRaJIHO HII jezaora oz 55.000 ,l{yma. IIo CTaTHC'fUlUf r. r. O ... ejsoaa R PU30Ba y BHTOJbY RMa cnera 5 rpuunx noPO)(RUa; no CTaTHCTBIJ.H r. Bepsoaaha y BHTO.1LY Tpsa caCBHM HeMa, a r. 'I'enaos o)l.pe~yje ltX Gpojelll 12 na 88.562 craaoaaaaa ; CpUHH MHJlojeBHh y OBOM: cJlyqajy MHOro je nOllITeHHjH 0,1( r. r. oyrapOM8.Ha; on BeJlR ){a raao I'paa liMa 1513 MYllIKora noaa, )fe~y THM aKO ce cpaaae I(H<I>pe yqeHRKa, KOjU rioxa~ajy UIKOJle y OHTO.'bCKOM canl,laKy.. ro he ce HH,l{HTH, ){a, TaKO 3BanH, Byrap« YCJLe,l{ aesera paasje R){Y sajexao C KYI(OBJIaCHMa (ItOjH TaKo~e HMajy esoje IUKOJIe, Itoje H3,l{pmaB3 PYMYHclta BJla.lla) y rpxse-uncoxe, y IwjllMa, 6ea CYMlhe, He npexajy oy rapcsu je3HK, jep I'pna pallYHajy, OllTDJLCKH CaHJ;IaK sa CBOj. Y lbeMY RMa rpuaax UIKOJIa 160 ca 10120 yqeHHKa (y oBaj opoj )(OJIaae: 1 cexnaapaja , 1 rUMHaaaja, 4 HHme I'HMHa3Hje H 13' )(eBojall sux IUIt0Jla); a Gyrapexax uneoaa y 'CBOM ORTOJ'bCltoM BH.1IajeTY HMa 110 MYlUKHX, 13 meHCRnx ca 6700 yxeaasa H 1010 YlIeHHna. To 08 ce RCTO MOrJlO peha R 0 6yrapcKHM UIItOJIaMa y COJIYHCItOM U je,l{pCHCKOM HHJlajeTY; y JWjUMa. GyrapcRIIX IIIROJla liMa MHoro M8lbe O){ rpusax ; y ,lI;paMCItOM H KOPHuancsoa CaHJ;IaKY, aa Koje Byrapa Taltolje uMajy naraeaa. 6yrapcltux IIIKOJIa eacnua HeMa, a y cepecsox OHU {IHHe 1/3 )(eo y cpaBHelbY C rpqKHM. CaMO y CKOnJLaHCKOM BB-

Digitized by Google

xajery GyrapcRe maoae rocnoaspe, jep TaMO I'pxa rOT08O HCMa, a HMa Cpoa H AJlOaHaL\a.

Ilpexaaehu K cyceJf.HOM c MaLeJf.ORHjoM EnHPY. RojH Ryrapn llyuajy aa HCK:llrBO' GYJf.ylie KpaJhenC1'BO aJlOaHeRO, Mopa CC npnuemrn, Jf.a ce aeha Jf.eo Enopa, oco- 6111'0 jymHH, cacroja 1'01'OBOCaCBHM H3 I'psa; liMa y

(~, Enupy HCKO.llIlKO )(eCCTIIHa XH.baJf.a npaBOCJlaUHHX .~K:l.

:> . y IWjUMil. reue aJIOaHCl'a ItpB,' HO OBe ~Re TaKO cy OJlIICltIf II C)lOJf.HII C I'pUHMa, )(a aso H 3Hajy Y HCIWJlJlltO aJlOaHCKIi je:iHlt, TO JlIITepa'l'YPY H caaa nucaena O)(ailHa cY neb rrpIUIUJlII 0)( I'pua, Y CpeJf.lLeM H ceaepnox Ennpy, Y ROMe aa MaJlO na OOJIOBIIHY 1JlfHC I'pU,H, rp1JKH je jC:lHlt Y nOTnYHOM CMIICJlY BJlaJf.aiybH, H CaMJI TypU,H ronope HC asaue HO rplllt,HM jC3I1ltOM. AJIH r. Boo'lcn, 83 Mpmlhe n}leMa I'punsra, JIIHlI)Q1JO Ennp AJloaHHjHj no a,erOBHM peuaa, AJIGaHlUf 83 EUII)la MHCJIe 0 HJf.eju (sic I) "aYToHoMHje, CaMOCmJHOCTlI AJloallllje 11 Ennpa ... " .AJIoaHu,uMa je 6ajal'II cy~eHo IIrpH1'H yJlOry y pemelLY (i;1JIKaHCKora naraisa.: OH" Gaj81'1l jC.1I.8HnyT cy H:Jjan8J11l .n.a cy H OHH jKlIBII 3HaMeHIITa je euoneja ILHXOBC GopGe y npexe Csenaep-tiera, sa 1'H)1 aanrrura Cy.ue H Hau,HOH8.JIHII nOKpcTH MltpJUl.1lCKHX ,1i;O.lf.a, na .nOCJleTKY TC.2R1ba aa H3.1f.e.1>ClheM aJI;;aHCltC IIIIWJlC, JUITCpaTYpC n qaR npaae, - cue cy ono oajarn ueocnopaa ... aKTa ..• II A Y caMOj CTBaplI:

OBO HHCY "'altTa, ndl npocra Maca PC1JH sa aaua, xoja Ma.1JO anajy 0 8J10aHCKJIM nonpemxa H noja cneMY sepyjy. CRCH.lf.Cp·or.r, y n}lCMC Iwra A.1J6aHI(1I )tooHme HCTOPHjCItH I'J18C, 0110 je I'plt1 ItacTpHoTHC. Cases H3Me~y aJlOaHCItJlX lI.llCMCHa je HCOCTnap.],JIII, jep MyxaMe.lf.alicltH AJI6aHIlH npeallpy Xpumhaae II "a CYIlPOT, I1.llaBOCJlanHIf TORce CMa'r-. TJmjy AJ(OaHL\C plll'rIOKaTOJlJIKC ua CBOjC acnpnjarca,e. qal~

" n MyxaMC.lf.aHIur - A.1JUaHe:1H Y nenpujare.scray cy 113· Meljy cetie : TalCO 12Qp! npeaHpy TOCKe. Je3HK, napasu, II OOHIJa:jll ~l.JIOaHCIWX meaena : Tocua, Mup.lf.JI)J.a, Tera,

Digitized by Google

I) He rpK uero <.'p6811, CoH )(yUl3Hoaor uojao,J;e HIlaHR. llpHxeA6a npea,

ll;aMHCTa H ~p. CaCBHM CY Pa3Jl8IJ88. IIOJIYA8BJL8 AJIOaUu,8, 0,1( ROj8X je BHOIe o~ 7 50.000 MyxaMe~auau,a, ROju ce 33uHMajy l'aaoojuHOITBOM 8 apaaea, MHCJIe' 0 CaMOCTaJI'BOCTH AJlOaHllje, y IJ8jH CKJIOn OHU npH~oAajy cny CTaPY

Cpoujy C IIpH3peHoM H IIehu? M~EJIe He AJlOaUu,H, KOjH, 1

oea CBaKe saane paariojaase 8 apajy y-O~ap-of CPOHjH, / ~

seh HTaJI'HjaHcKH naTp~,~!.!I, .K~jH IlyBajy AJIOaRHjy aa;

~~ __ ii,~¥?6pa'maBajy BJIaAaTJI ooe~a o6aJ1'_aMaJ~~I?aHciwra: )~~,:a. Mopa. AK'O 'cy lI'faJIHjaHcKH naTpHOTH MHCHOHapH H yc- I ~

.re~,; , 'y JIHTH HeKOMe . MH~ao ~. iie3~BHCHOCTH AJI6aHnje,' "

T-O caxo TaKO aBaRUM MHp~H'fHMa, - KaTOJlHI~HMa, KOjH

.milBe no nerrpaerynaaa nJIaHHHaM"a;-itoje 'ce r'pail-HIJe U;p-

HOM rOpOM H KOPUCTC auaTHOM aYTOHoMHjOM. MHPAHTa

8Ma csera 20 xHJLMa 8 OHH ueMajy HIlKaKBor 'yTuu,aja

aa OC1'aJI'e AJI6aHeae. AJl6aHCKHM n9.~pe!~~ pyKoBo~e _IITaJlHji\~U,11 j lLeMY ~OCTa ~~acT;yry rrypU,H;-' ItO-Jii" ;KeJIe Aa iiooyue npaBOCJIaBUe 'I'ocae npornny T'paa, aJIH CBe OBO crapaa,e remso Aa he ee, aa pa.aocr Byrapa, yaeasaru

Ma IJUMe. ,lI;aHu TYPCKOj ua6pojaHH cy, U Enapora, aajeaao C Mahe~oHcKuM I'pnaaa, He he ce OAeJlHTII OA CJlO- 60~UHX I'psa. C1'aHOBUHu,H Cy;m, Ilapra, JalbHHe H ~pyrHX MeC1'a U rpazcaa Enapa, npOCJIaBHBlllH ce !JaOITHTOM y OOpOH sa rpllRY HeaaBHCHOCT, uHKa)l,a He palJYHame eerie aa AJI6aHu,e, m1'O OU TpeOaJl'H 3Ha1'11 r. r. 6yrapOcJ>HJIH~ Koja jynaIJKora 6opu,a, CYJIHOTCKOra I'psa, MapKa BOIJapaca, npersopmne y UYI'apIIH"'. J1a CyJIe ce 1821 roz, o){jeKHBaxy npne nYOIKe, aa Koje je spoa Ce,II;aM rOAHHa J espona O)l,rOBOpHJIa HaBapHHCKOM OHTKOM j 83 J alLuue HaH~OOIe u,eJIH JlerHOHH npoeecopa, KOjH TaKO MohHO nOTnOMaraxy mHpelLy npOCBCTe KO~ I'paa. BOJbH . yI,10eHII aaaoaa H ~OOp01'BopHe YCTaHOne y Al'8HH ofiaesaae cy EnupOTIIMa. Ilfro ce THlle aJIOaHCKe msoae, JIHTepaTYpc na II upaae, TO He anant, rAe hem 8X HaliH, 83ya8MajyhH sap y y06pamelLy oyrapcKnx narpaora H nenpajare.sa I'psa jep can Ennp, npCKpHBeH jeJIHHCKUM illKOJIaM3 aoje

87

Digitized by Google

....

I

~

, ,

.... -_

• ,,,<

\; . _)

"0-

,. '"

, .. (

..;

,-I " ,.)

CY OCHOBaJiH HerOnHaHTH - CTaHOBHH~H, ueMa HR jexne aJroaHCKe JIIKOJIe, sao nrro HeMa aJlUaHClte aareparype, IlpaaoCJlaB~e Toese He nOMnru.'Lajy HH 0 Kaltoj saceoHoj mROJl~, H TIIM name 0 sacetiacj IWKBH H JIRTepaTypH. CTBOPHTH JlRTepaTYPY HapO)(Y, ItOjR je aexa, ,lI.OCTa je remao j a aaaeua rpIJltora jeaaaa 6aJlKaHCRHM je3HKoM Y upsaaaa EIIHpa- MorJra OR H3a3BaTH aapoaaa iteTe.m

IIhR1'ehH Y CBeMY Byrape, OTOMaHCKa nopra noCJoeJ\IbIlX rO,ll.HHa O,ll.HOCHO cpncse II rpsee HapO,ll.HOCTH noueaa je pa)(IITR r01'OBO HSa3JlBajyliHM UaIJIlUOM. Y EnRpy TYPUR YBO)(e Y CY,ll.OBe 'rypCltll je3HK, 1t0jR He 3Ha eraHOBHHIIlTBO; rpIJK.2.. MHTpOnOJIHT!, Itojll opaHe HHTepece CTaaoaauaa npOTHB)'" pasHRX IfHOC1'paHHX npanaraaaaera, HCrepyj Y TypCltC BJiaCTH 1m enapxnja, ua npeKOp npasaae-

- .- -

I'lIjaMa RaCeJLeHCKOra npecroaa, H npeM,lI.a ce ua nocJleTlty

yBld)a ,lI.a HHCY HII Y tlCMY ItpHBH, HnaK sa TO He }lory ce npal'HTII na CBOjC xareape, jep HM cnpeuaaa rypesa BJIa,ll.a. IIpOTeCTII narpnjapmaje nporas MeruaILa TypCKHX BJiaCTH Y upasena ,lI.cJla, sacrynnaurrao rpIJKHX KORcYJla. - CBe 1'0 Ilopra OCTaBJLa oca CBaKC naaeae. MHora npasa n npanaremje, soja cy, He OC3 CY,ll.CJlOBalba eBponCKHX ,lI.}lmaBa., )(apOBaHa 08J1a CTaHOBUHIIITBY apxaneaaniaax ocrpna, KpH1'a II Enapa, y ca,ll.aILe spexe ,lI.eJlOJrl cy naJlymcHa, ,lI.eJlOM o,ll.yaeTa R HR jeaaa 0)( ,lI.pmaBa, Koje cy nomncaxe napacan II UepJlHHCKJI TpaKTaT, Huje npOTCCTOBaJIa, sao II caaarsa CHl'JIeCK04>HJlCKa BJIa,ll.a rpsse. Iloaoaea] cpncsora CTaHOBHHllITBa y Malie,ll.ouHjH H Orapoj Cpouju jour je maJJocHHjU. Y Malie,ll.OHHjH CpOHJrla je 380- upafbCHO ,lI.a ce aOBY Cpon, a Y Crapoj CpOHjH ILHX "POCTO apajy H y611jajy AJ10auUII cpez oeJlora ,lI.aHa, pasopanajy ILHXOBe upKne - II CDC ce OBO IJHHB aeaaacrseao. YoullC ce iuerajy y CJlOOO,ll.R H He nO,ll.BpraBajy ce ansaKBOj O,ll.rOBOpHOCTH; XRJoa)J.e cpnCKRX nopoaana. YCJLe,ll. 'rora HCeJlHJIC cy ce Y CPORjy.

Digitized by Google

8V

1875 rOAHHe,- He 6ea nOAOa.llau,a OA erpaae AYCTpHje, GYKHC YCTaHalt Y HcneCHlLY, KojH oe 6pHO pamapuo no CROj XepucrOBHHH H pacnpocrpo ce no Bocnn. IbyiJe 1876 ]'1l)J.lIRe Y 3aIIll'HTY CBOjC upahe, no~c 'C BOjCKoM nporas Typaaa Cp6uja II I~pHa. I'opa, XH .... aae PYCltilX )J.06p080~LaUa. C l'CHCPaJlOM M. I', qepfbll.jcBoM na qeJIY npH'l'eKOUIC Y nOMoh CpOIJMa, aJlH osu Mupa)J.olllc YC'PYlID I'U npea HaBaJlOM; MHOI'ooPOjHC l'ypCKC sojcse . .l30jHHqlta xparipocr II jyaamrno Cpoa llIYMa.).luHal(a, KOjll cy roroao neaecer rO.JlHHa mUUH.lII Ha MHPY, 3H<l.1'HO CC yracasa, a II MlIJIOOpOjH<l. cpncsn uojcua nuje oJl.m eupcaaa 3il. paT ea eIlJIHH ... nenpajare.sea. CaMO cuaaa H jYHaqtta peq usmeparopa AJleltCaHApa £1. ~JayCTa811J1a jc xperna.e Typasa Y YHYTpaWJbOCT Cptiaje 1l0CJIC ~YHHCltOra. nopasa •.

PYltOBO~aMa II Boi)UMa 6ympcltOl'a HapO)l.a )(p. I(aRROBY, CT. q YMaltOHY II ).(1'. IhllXOBHM 'l'py).(OCHIIIlHMa caCBRM He 6ewe no no.sn oocaHclto-xepuel'Una1mll ycraaas H cY)J.eJlOBalLe I(pHc rope H CI'0uje y pa:ry C 'l'YPCIWM. Y AonHCHMa na I(a.pHI'pa).(a ltujll cc 1~75 1'0)(. IJITa)maxy

y Journal de ~. Pdcrlwrg, MOcltu. BC).(OMOCT. H ).(p. (ltoje cY nHcaJIH OC3 cyMlhe Byrapu, IIJIIl I~~jll cy HalllllJlII 113 pycsora nOCJlaHCTBa), Xepucrusne II EOJIIH:.al~e HHaqC HC 1180- 3HBaXY, aeh "Uyll'l'OUHHl.(H II paauojHIIUII". Ilojehu ce no(JC,lJ;OHOCHOr YJla.cKa Cpoa. y Mat.e)J.oHHj y oyrapcltII -rpy)(OCHHl(R npeao CBOjuX areaara cTapaxy CC, }~a Hal'OIlOl)C Byrape, KOjH cy )1.0 rpanaua CPOlljC, ,l.lI.L. HC' yqac·ruyjy y -60p6H, ,lJ;a IIpeAaAY opyssje, noje 0,lJ; Cpoa 1l00HJIlC, TYPl.(HMa H yonuITc, ,lJ;a ILHMa (TYPl.(HMa) nOMamy nrro .Qiune. iKeJba je Byrapa OHJla, Aa PpuHja. oy)l;c n06e~eHa (~!O ce H AeCHJlO nOA 'BYHHCOM GJlarO)l.apChR oyrapcKHM WHHoHHMa) H ).(a aa THM Pycuja oojaBH paT TYPCKoj, y KOMe Cp6H He OK MOl'JlR CYACJlOBaTH. Tasan par UHO GR KopH~TaH no Byrape, jep JlHffiRBIUH Cpne II I'pse (uoju 36m' Byrapa He BCP0BaXY PYCHjH) MOJ'yt.HOCTR cY)l;eJIOBalLa y paT!, Byrapa cy MOl'JlR paqYHaTH aa 0(Jpa300alLe -,

Digitized by Google

90

6yrapcKora naperaa zo caHHX BpaTa U;apurpa)l;a R ,1(0 eJ;ejc~ora Mopa. Y TO apeae 6yrapcKu TpY)l;oeHunH )tOOpO 3Ha~axy 0 cY)I;fiuuu, Koja ce cnpexanre jYHaqKUM cpncxaa DpoBuHnlljaMa, BOCHR H XepnerOBRRR, H MOrJlU cy )l;a ce He 60je Y 6y)tylie uu Op6uje, HR I'psae. "II Y ca)t~u:.e speae, - ,roRopR ce H3Me~y OCTaJlOra Y, opraHy GTaM- 6yJlOl!~1b~BOM; ,,080(0)(.a", - Byrapu he ee ~~~l~:r~\ C~!.WI ~!~~, AOKt ce .~~c~a .. 11 . ~.e'pu.eroBmm··. aaaaae y pYKaMa. ~¥C!Pujell·. pa)J.u YBeliau:.3, sa y 6y)(.ylie Byrapcse npncaje)(.uHeu:.e~ Malie)l;OHIJje 'R Tpasaje, Byrapu II caaa H3jaB~ .'byjy cnpeay (y JlHny COOl'a JlYKaBOra Bo~e ,lI;2: .. JlaHKoBa, y

on03hnuju .p.yco4>lIJ1a, y BJiaCTH pyco~(.)6~), )l;a y BpeHe PaTa-- Py'cdje C TYPCROM, CHaO)le pyCKy BOjCKy jeqMOM H ceROM, a R paHOM, aa 1I11'a lie ce Byrapa YMeTU TpunyT

HanJlaTHTII, Rao H 1877-78 rO)(.RHe. .

/ PYCKO-TypCKU paT 3OOUTUO je &eJbe oyrapcKux mo-

_. 'BUHHCTa. aJlH ~e sa )(.)'TO. OMYTlba Y.QHlbeHa OaH-OTe-

,J, '-01.., 4>aHCRHM yroBopoM H3Me~y Cpoa, Pyayaa }f I'paa, ROjH

.\ \~ ~~: ee 06paTuwe 3ac'rYOHUWTBY Eupoue, 0PUHY,llUJIa je pyCRy

\ " \\', \ ~,IIa)ty, ,Ita ra npeza aa npersen KOHrpecy caRyn.beHOM

. t": '. y Bepaaay ."

\,. \ -, ' 3a C&MY Pycnjy OepJllfHCRII 'J'paRTaT OUO je mreraa

jep Hac je IUIIIUO aaaruora ,IleJia reparopaje y AsujaTcRoj TYPCROj, aenpajaran je 6uo It sa I~pHy ropy, O)t Roje cy 0)tCC11ene :JCM.be y Xcp1lerOBHHU, Koje je OHa aaY3eJJa aJllI je 3aTO Cpollja }J;OOUJla aenrro same ; Huje OCT&JIa He narpabeaa Hn Fpnsa, ,ltO,llaTKOM 3/4. Tecaanje ; Can-Ore- 4>aHCKa Byrapcsa nas 3HaTHO je CMalbena; oz ae cy OUJlC oaysere SeMJbC, xoje cy DO HCTOpujCKOM u ernorpaeCROM npaay neupaaavno 6uJle ymJle y aea CKJlOIJ, npeaaa Mopa CC npUMeTUTU, cacsaa He CBe. Byrapcso] cy oap )taTe epncse enapxaje (no cTaHOBHHlllTBY): caMOKOBCKa u )(.eo IiYCTeH)(.UJlCKe, C rpa)(.OBUMa K~je CpOU ocsojaure J[ aayaeme H TO: liycTen)tRJlOM, CaMOKOBOM, TPHOM, Bp3. HBKOII, Bjelrpa)tHlIKOM U )l;p. )to eaaora BU)tHHa H 00-

Digitized by Google

4>Hje, a. l'alt(J~C 11 H3CeJLene Tpnaaa raraY311Ma o(jaJIe ~

.. - ......

upaora )fOP a , WTO II ,11;0 caaa H3a3HD3 He3a,ll;ODOJLCTDO I

rplta H Cpoa. Oa 600 RD. MHJLa, Roje cy OCDOjHJlH H aay3<.'JlR Cp6H, 10611J1H cy oaa esera 200 RD. MHJLa. BepJlHHCKlI rpasrar, AROUlH AYC'J'PHjH C HaUlUM CarJlacHjeM, EOCHY II Xepueronuuy, HoaK jc 3HaTHO yuonuo nODO)l, aeecroao] Y3ajaMHoj OopOU aapona, aoja OH ce nopoaaaa npll nOJlJI'rt1qKOM nOl'JI30apCTBY Byrapa aa reparcpaja, I',lJ,C OHH 00 aajaaa,e uuae CTHOrpa4tCRH eseaenar.

Byrapu, noje cy pYCKe pYKe 113UYKJIe H:. pOnCTBa, ' HHCY HaM )1.)'1'0 OCTaJlII OJlarO)l,apHH Hsuxoae 80~<.', yMy. )(peHH HCKYCTDOM I )l,oopO cy pa3YMeJIII, )l,a CC Pyeuja He r.lJc.l(e~1I Ha TO, 111'1'0 cy BJla)l,C CYC<')l.HHX Byrapcnoj RpaJbeBHHa CpUHjC II PyMyHUjC, nocrase I;OTOBO saeamaa Il1Bao~.!!_ Ma~apa, - .. ~H1UlC nehe- npaTIITICCaH Ure-;wLH-

- . ._--- ... . . .'--' .- ....

cKo~e yroBopy. Ma.KC)I,OHJija, 'aria saso QHJlO, aa IbHX je

il:-iryu:bcHa, jep he jc sayaeru HJlH Aycrpnja, HJlJI he je pa3)1,CJlHTR I'puna II CpolJja, A 0, '3 ynpaDe Ha,ll Malie)l,o. HltjOM II Ilapurpa.ao», aaae nciH-Kitx ·-6 Yl'i'pcK u-i -naTpH-oTa

_.__...--._-..._ .... ' . . ~

He_~?I~y ,~e OCTDapUTII.

MH&jylin OBO Y DII)I,y, Bo~e oYl'a,pclte 1I0JlHTUKC peIUHJle c·y ce )(a II:lMClle csoje oanoce npeua PYCHjU. OHU

cy ,ll;OOpO BH,II;CJIII }la HX Pycaja ache :laMOJIIlTH ,ll;a npHMC J~aJlHrpa)l H )l,a aool' Byrapa, oua Helie no )l,pyl'H nyT pa- 1'OBaTH, C TYPIlIIMa. C rora Tpeoa YP{')I,H1'1f TaKO,,l(& PycHjacaMa MO.'[,al\.3 Byrapesy, ~a UII OHa sa npajaTC.-bCKO paCDOJl03WlhC npexa PyCHj~ yseha.Ja Byrapclty MabeAoHlljOM'1I TpaKlljoM C I~apHrpa.D.OM,AeJlOM jyroHCTOQHe Cp6l1je, ,2I;oopyllOM - H )l,a CDe TO noauece (~~. T.~IbHpy) Beameo] Byrapcso] 3& eases IbCH C Pycejoa, Ero urra rosopc Byl'apn npeso cooj HX 3BaHHQHHX .IUCTOBa: \ ,,~HaQC, - seJlc ORII, -..... MH ce Hp.hf:MO IJIIKa)l, carla , CHTII H3 caaee C PYClljOM H upernocraeabeao caaes C /,

AYC1'lmjoM. U / ' :

Digitized by Google

"

'--<

.• It: , , .

... ....

"

92

I Y BepUBIUR ce nornyao , ~a Pycuja ~lHje saxepaa

nOTnOMaraTH 6yrapCita aenpaaanna uerpaacaaaaa rpqlWCpncKo-pyMyHCltHX 3eMa.iLa, uyrapcltu TpY,lJ,UeHuu.H nosem

. cy nOJIHTUlty, He caao aenpajarezcsy npeaa Pycuju, seb ynpano Bpe~aj yh y. cI»'!-!1~nonO.ILCItIf npespar, yje,lJ,HH1I81l1H !!.ci~~~¥._!?1.~_eJIHjy C RyrapcKo~, Y1uilheH je iipOTHB .ilt~:ie J:>yc;!I.i~ npeaaa je H ono nO:3,1J,paOJbeH 0,lJ,. crpaae :ma"THnjera ,lJ,CJIa Hallie nrraxne TaKO HCTO aao " O,lJ,MaX sa THM

. aanosera cpncao-tiyrapcaa par H Ta)).a je cayueurhe PYCRC nyoJllfltc OHJlO ua CTpaHH Byrapa, am He na crpaaa CY,lJ,uHHa ynpet)CHHX Cpria, xoje jc nO,lJ,HO na ltacaOHHUY K ByrapuMa cpncxa Rpa.iL MHJIaH.

11 ,lJ,0 ,lJ,aHalDlhera )).aHa,. He rreaehn na aenpujareaCKe O)).HlIce 1'01'080 C8C t'iyrapcKe nareaarennaje npesa PYClfjH, He rJle,lJ,elm aa IhCHe najane, ,lJ,a ByrapH unsera

" ;OIIIJITer HeMajy, na H He jKCJle HMaTH C :pycnjoM," ,lJ,a-

I, ; I , 1(· : ,I -. ! .' -. .' .

,! :. . .,. " . "ByrapH HIICy ,lJ,YjKHH OJlaro)).aplITII. PYCHjU sa OCJlOOO-

( f I 1-' . • , r:

. ! I)elhe 0,lJ, rypcsora nra, KOJe OK OHH npe . HJlH noese sua-

. .ItHJla COIICTBCHHM CHlaMa" ,IJ,::t ua IIOCJlC'l'Ity, OHH "H!~ ..... ( '" . . ; r C . .lIaOCHII, aeh Tarapn, Roj II ey )).OIlIJlH ca oOaJIe BOJlre .~f . . ';" ··,1.,·t Kojn cy CpO,lJ,HH C TYPuHMa," )).a cy OHH, O,lJ,eJUIOlllU ce

r '. ~ •. !.B.7~ rO,lJ,HHe 0)). npasocaaaae upuae, npelmHYJIH II )).y-

• l -_._-

t( •. .u ~.,.; .• xonHY Be3Y C PYCHjOM," TO unax nama CJlaBeHO<l>HJIll

.~.,~!( '<....trJ.~. cy 1I )la.iLe y3 Byrape. Oaa nenana 6paha- ona jaran.n«

\

KOjll cy lS87 1'0)J,HHC CTpe.1LaJIII cnojc jYHalte H cnacn-

re.se OTaI,lOHHC (YaaHona, Tlaaona, <l>II.l10Ba, Kpecresa II ,lJ,p.) xao H npehe npezcrauaajy CC Haj60JLII II HaJBepHlljK npajarea.n PYCHje. Y 3M are , narrpuxep , opran Ilerporpaacsora Cmaencecr APYIUTBa C.A86jaH.CKuja usejecrujn H H3,1J,aTY nOMeHYTHM ,lJ,PYIlITBOM cTHOrpa<l>CKY RapTY CJIa· BeHCRUX HapO,lJ,HOCTH, KOjy je )).PYIIIlno HapyqHJlO ,lJ,a escTaBII HeltH Byrapan 3apjaHRo. no oyrapoMaHY BepaeBohy, qexy Bal\JlHKY H ype)J,HHKy H3ujeCTllj, rpso H - cp{)O<l>ooy B. KOMapoBY. II03HaTo je, ,lJ,a r. KOMapoB y CBOM noaaaroa JIOCTY Csjer, ,lJ,aBHO Deli npOOO~H xacao, ,l(a

Digitized by Google

93

PYCHja xopa npe,l(aTH Malie)J.oHujy, jerejcso Mope, ,l.(apll.a· HCJle K Hapnrpaa Byrapcsoj, aoja he OHTH najaepaaja caseaaaua Pycnje.

II C 080111 I\C.'bY, C MHJlOCTHBOM )J.o:-JnOJlOM eauora TBOpUa CaH·CTe4>aHClWra yroBopa 11 npexceaanna Caaaencsora ,n:pYDlTBa, H .. 1T. MrlhaTHjcna,-- iipjiJi~e--ce K C.ui6ja}~C~UM 1I3ojecTujaM rOi>ccnOMeUYTa KapTa. Hn)J.H ee Ii )J.a He roeopeha seh 0 BympCKoj II lfCTOqHOj PYMe.lIujH, CM 'rpaKBj~ H Malic)J.OHnja HaCeJLCHC cy Byrapnxa , caao y He3HaTBOM ,!(eJIY jy.iKHe Malie'!(OHHje, CCBCPHO O,l(. I TeC8JlHje, na xaJlKH,!(CKOM nOJrYOCTpOBY H rae - rne no Tpaeaja, aafiperoaaxa upuora Mopa, Byrapn He uane rJI8BHO CTaHOBHHIlITBO. Y Hapnrpaay nan If _'paclty y ,llap'!(aReJIe, rocnoaapeh H ~.-jf·3·rJi~aCYByrapH-~IIom~0

fe '-H3'!(am sapra Y1JHRUJIa y ClloHjK ,!(OCTa neJlHlty yaoyHy

II He3a)J.OBOJLCTBO, B cpncsa IDTaMna nosasaaa na OTBOpeuyH HenpaBHqHY npHCTpaCHOCT CJIOneHCItOm .lI.pYlliTna npexa Byrapasa , TO- je OHO nOXHTaJIO ,ll;a y HeKOJIlIrW npepa)J.H KapTy. Y jeaaanyr C. Ilerporpaxcso CJIOneHCItO APYJllTBO aanoseau, Aa ce Malie,l(.OHuja n ,l(.CO Enapa 0:)HaqH O,l(.eJlHTOM o.9jOM, sao 3eM.'ba. tIRjH ernorpaecna caCTaB jom HHjC AOCTa paapahea, II C rora H3a.-11tBa He cauo ~O,!( Byrapa II Cpria, Beli H KOA Apyrnx CJlOBCHa H zo .1!~!'~c aepeuteae cnoposc." OBaltBY orijasy caoeencuora ,lI;pymTBa He MomeMO a ,l(.a He HaaOBeMO ,!(JlBHOM .. Baure

0)1.. 30 rOAHHa pa,l(.H CJIOBeHCItO _ApyIIl~B6 y KOPBCT CJlO- ,I seaa B nnaa )1,0 aaaae He ana, KOjB HapO,l(. nace.saea ! Mahe,l(.OHBjy, cpnclm nau oyrapclm, BJIB jom KaitaB Apym ~JlOBeHcKIl. He MaILe cy narepecaarne H Y HeKOJIHKO KypH03Re nJ)]fJIO.iKeHe Ka})TH TaO.HIl\e CJlOBeHCKUX HapOAHOCTH. Taxo, Byrapa BMa y Byrapcaoj 1,346000 Ayma, y lIe'fOtIHOj Pyaexnju - 57 ·.wOO, y Typesoj - 1,000000,

Y PYCUjH - 122000 U 1'. A. Cpria II Xpnara HMa y , Byrapcsoj 2000, y T'ypcsoj (1'. j. Crapo] CpOUjll, HOBOuaaapcsox CaHI,IaItY H MaKc'!(oHnjH) - HCMa IIX. Ilfro

Digitized by Google

t

(~)--~( .. ; ,,~.~: ~~t .. (:) ,...: .... " ~~i..J.j."",,'

...... ... ~

94

6yrapcRH mODJIHHCTH II!-J)tajy sapre, y KojuMa je 0:1H:\'IOHO )ta cno 6a.J1KallCKO nOJlYO(,T)lUO Jm(,(,;baDnj~ Byrapn, Hlije HUlIITa 'JY)J.HOBll.TO, &.'1.( UJTO· ce ouasne Geaoupa:JHC, BP~O rpyoe ernorpae-eue xapre 113.llajy C. IICTporpa)J.CIWl\1 CJlOBCHCKIlM ,lI;PYillTBOM, Y KOMe "Ma HC MaJlO HaY'IClhnl.a KOju CC nOTpY)J.J1IllC Hn CJIaBCHCltoMC no.ay :rcnm0.lla je Moryhe O'IC It It HaTJI. Til. aap r. CTC<I>aH Bepnouah, ItOjH

. caCHHM HC 6(':) 1\.OpnCTn c.lIymH lle";.,·IIMa. Byrapa; "JIIHII all.

TPY)J.UCHIIltC C. Ilerporpazcnor' CJlOBCHCltOr .llpylllTJI:\ TalOll.n .. aYl'OpHTC'f, )J.a OHII .llpmll all. MOl'yhc 0)J,6aI{Hl'lf CDC)tO . catf,~. nosnare 'CT'Ho-ri1a";CKC xapre, a TaKobc Ii nerpaacu; Bao,a. ncropujcaa II cTaTiIC/HtIKa,' rOTOnO O)tIHl'Iyi.n )J,a ua

6a..lltaHCKO)fC nOJI'YOCTpony mltBC I'pua, r. BCPKOBHb Y HCTO speae nOJlOBHHY cpnesora Itpcl...'b(,BC·foa u nQJlOllltHY Orape Cp6Hje .llllje Byrapaaa, jep, no IbCl'OBHM peqHMa caao CC Byrapu HUJla.3C y OKpY3HMa: HHI1IIWM, nHpOTCKOM JleCKOOa'IKOH, ItpymeDa'lltOM, aJICltCHHa'lKOM, upaopens M " bynpHjCltOM, l1a H y. easroj npCCTOHHUH UHBUlCJ'a cpnCltOl: l{apCTBa - y IIpH!JpeHY' -_ H TaMO jc (iajal'll "CTaHOBHIIIII'!'BO HO cpncsora, seh UYl'apCKOl'a nopei • aa.: _I.~BO ~I~~a xoaee Y'lIIHH'fn 6yrapClto :uaTO: npc'foUIHl'fll

)(.! Cpouua)' Byrapaaa ; UH 0110 'fCmKO .lla he 6U1'II Y eraa.y npllHy)J.H1'U npocneheae .'L YAC )(,\ nepy] Y CTHOl'PM'CKHM HCnll'fHD8fhHMa r. BepIWOHha, Koja 1l0'rnYHO ",\ltapa~yjy IIC1'OI'''j r OUKaHCKnx aapoza,

Mopa ce npHMeTIlTH, ~a 6puj Byrapa Hnjc BpJlO De.lInKH. Byrapa na 6ll..1JKaHCKOMe nOJlYOCTPODY H)fa Malbe Hero JIM I'psa HJlH Cp6a, He rouopehu BCt. 0 PpfYHIIMa. Y BpeKe KPHTCKOl'a YCTaHKa 18G7 I'O){. Byrapu cy aaUJTaHnaJiH y ~apHrpa~y CYJlTaHY aapecy, Y KOjOj cy rOBOpBJlH 0 HeonXO)J.HOCTII ~a ce crnopa 6yraJlClm ayToHOMHa 06J1aCT, r neaa C OCTUHK TypCltHM oGJlaCl'lfMa, aa OCHOBaMa cl>C.llepaTHBHIIM, C oyrapcKuM HapO){HHM npecrasHHWTBOM y Ilaparpaay. Cyarany je OCraB.JbaHO npaao Ha3HBaTH ce H ItpaJbelrl Byrapcse, Ocy~yjyhH YCTaHaK

Digitized by Google

Kpuhana, nearpaaua 6yrapCltH ltOMnTeT HCKa3HBaO je. ro.-) TOBHOCT 06pa3o.OaTH uarane aeraoae .llo.6po.BOJbana sa 6o.P6y f) npoTHoy KpnhaHa. Y OBOj azpeca 6poj Byrapa, ROjR HI\ ceaaeajy TYPCKy, o){pe~eu je y 7,500.000.

1881 roa.,: no DonHcy yqHlbeHOMC y Byrapcxoj, 6HJlO je' CTaHOOHHKa '2007910, 0,lJ; OBUX Byrapaje 6HJlO 1.345507, Cp6a. 2000, Pyayaa 49070, Typass 527.284, Tarapa 12366, Tpaa 11552, OCTaJlHX 60122. rIo sepn : npaooCJlaOHHX ORO 1,400.000 j MyxaMe,ll;aHana 569.000, o.CT8J1HX ,11;0. 39.000.

Y I1CTo.qHOj PYHeJlHju 6HJlo. je no nonaey yqUIbCHOMe 1880 rO}(HHe: Byrapa 573.231, Typasa 174.579, Tpsa 42516, IJ;Hraua 19.524, -Iespeja 4177 H JepM8Ha 1306, a cnera 815.513 o.6a noxa,

Meljy THM', aa 8 roxana noese ~qHIheHo.ra nonaca, 6po.j naceseaa cesepae u jyatHe Byrapcee, CY.2l;ehu no. .2I;aTHMa, Ro.je ja oriaapoaosao y 1888 ro..2I;HHU CTaTHCTHQKH 6HpO y Co.4>UjH, nopacrao je .21;0 3,145.375 )lyma o.6a noaa; 0..21; IbHX: Byrapa 3,121.284, Typasa 11.165, I'psa 5.813. Pyxyaa 1322, Cp6a 781, AycTpHja.uana (?) 4045 o.CTaJlHX 5965, aaa npn TOM rpetia npHMeTHTH, ,lJ.a ce no. H30emhHMa .BHCTa ('''(8ejaUUH., aa nOCJLe.2l;lbHX meer rO,ll;HHa (T. j.) O,lJ. 1881 ,11;0. 1890 r.) HaCCJLeu.e Byrapeae CHalbHJlo. same. no aa 200.000, o.,ll Ro.jHX je,lJ.aH aeo .2I;OJlaaH na ace.'beHRKC Typse , a jenaa aa upapo.ano CMaIhHDllIC ce yoehalbe ruro ce o.6jamlbaoa p~aBHM eKo.Ho.MCKHM CTalbeM aapoza. ITo. sepoacnoeecnr nMa: npaDOCJIaOHHX 2,424.371, MyxaMe,llaHana 676.215, PHM'ORaTOJl"Ka 18505. nporecraaara 1358, .Iespeja 24352,. OCTaJlUX. oePOHCIIO' DeCTH 7300, aenosaare aeponcnouecra 2274. AKo. cspenexo 030UJLHY naatu.y aa nonace JLY.2l;CTOa y 1880 H 1888 rO,llJlHII, TO. II HCOTJlIIHO rra)(a y OqH aesaaraa 6poj TYPCIWI'3 " rpqKOr cTaHoBHHllITBa. CMaJLHBmer ce 0)( 1884 rO)(HHe, H y OCTO npexe HaTDp"pO,lJ;Ho. ynehaannr CC 6poj Byrapa, Bpoj o.HUX, KOjH rOBo.pe TypCKU, Byrapa o,ll;pe~yjy

95

'\ ,1 ! (

, I

I \

,

i i

I

(

Digitized by Google

96

o

(

- '-

Y 607 331 06a noaa, ,l(al~JlC OHC. Koju He ronope 6yrapeKIf HeMa HHKaJUJora ocsona npnfipajaTlf nyr~pHMa Beh Tpc6a patlyuaTll y Typne j 6poj OHIIX, KojH ronopc caaneHeKItM (He 6yl'apc't'm) .ie:lHlto~{, ByrapJl o)tf.e~yjy y 571)8, IIlTO je npxo Ml\}f() j n031fa1'0 je, ,l(a nnarau .'tCO C1'aH!)OUnUlTBa :mlla),IlC Byrnpcae ronopn cpneun. I~a,l(a cy Cpfin '1H78 I'O)J,IIHC ocnaja.JfJI 3ana,l(uy BYl'apc,cy, TO je y lLoj on.lIo ~4 ceaa, Hace.'LCHlfX H.lJaCIIHa, 21 Cp611M3, 13 - Cl,oHMa H ByraJlIllf3 H 8 - Byl'apltMa. l'Plta II PYMYHa y ooe~f3 Ilyrapcsaaa afHOI'O je nume: npnux je lie Malbe 0)1, HO.OOO, a ('3 I~l.;~I~.~a (lwjJf mllRe y napK('ltoj jeuapxnju), uoju l'OUO[lC TYPCIUf )1,0 70.000, PYMyua n» .. HM'a HC Mafhe 0,1( 50 000, uehnaosr Y UIf,l(IIHCltOlf, PYIll1IYlCCKOM II CIIJIUCT})njclwM oltpyry.

AKo Byl'apJf c:aTpajy:u neonxonuo caCTaR..:'baTI[ .1aatKe Ta6.Hlllc . H3CC.,'('C1f>a cuoje concmeue :lC~f.:be na l£Ojy HllltO He UO.1J3mC npnua , TO JIlTa ,l(a CC ){lICJlII 0 6yt'apCKHM CTal'HCTlltIKlfM no.aanuna, IWjll ce THtl)' CTaHOBJIIllIITBa l\faJle,l(OHlljc H Tpaxaje. l\fo".e J1H ce UepOBaTlI Byra JIll am, ,l(a ce CTaHOBHItIUHI() Byrapcue II l1CTOtllle PYMC.llHjC yBchaJIO 0)( 18tH ,1(0 1888 1'0,1(. T. j. ail 8 1'0,1(. ,1(0 310.000 nOCJIe rope cnuxenyrora ncuasa oyrapclwl'a .mCTa II nome ){CC.l,ltIlUJhU Typalm If:l ae)f.'bC, uoie HC npecraje, O.ll.II0CHO CTllIlORIIHllITna Y MaJ.C)(OHlljH, Mil ItM8llO Y p)'l~aMa CTa'J'JIC ruuue Ta6J1Hlle r.r. Temosa. Be puos If ha, PH30Ba, Oeejsuna H aenojnx JJ.pyrHx 6yrapoMIlHa, TaKolye 0p611H8 MII.1l0jt'BH ha II H3BcUlTaj c narpujapxnje, II pnRO){JfTR llX cne, Jl.IHKHMO JJ.a HJljP- HymHo. I{.aKo )'0,1( rocn. 'I'emosn, TIlKO H KO,l( )J,pY1'Hx, CTaHOllHHUlTBO M; heaoanje HHje noaaaano y CD}(){a saaaaa, C rora je ncaoryhe caecra onurry CyMy Ilo 6pojaH.y I'. I'.'leHH, j~,I(HOl' CHrJlCCKOI' HaytH.'Ihtllta, y Mahe,I1.0Hnju uaa 1,780.000 mHTe.'ba, 0,1( IWjHX je Belin ,l(CO xpmuhaua, soja 3HaTHO npennurasa MyxaMe){aHlle j JeBl,eja HC xas.e 0,1( 100 xa.r.aaa, Uo Ocl>HllJljaJIHOj CTaTIICTJU~II, aaaeeeaoj y "CalHaMY" (y TypCIWltl KaJ1eH){apy), y Co-

Digitized by Google

; J

.JIYHCKOllfC BH.1JajeTY HMa 505470 )1.yma, Y UIITO.;'bCKOM

-, 4!l7630, Y IWCOBCltOM 622282 (nocseaa,n He npHna)1.a

:Ma.bC.lI.OHlljH). ,

;l,a 011 'llOKa:la.111f, RalW CC je TeIlIIW pasaripar« Y cramcruuanu TaO.1IHl(aMa CTaHOBHlIlIl'l'Ba Mahr .lI.OH IIjC, IWjl~ IlHIUY Ilyrapa, MH pa.ll.lI rrpaxepa yauMaMo Aue sane.

[;tl'l'OA>C1C8 1;8a8 lIpaSOC.JIaUHllx:

Byrapn, I'pxn, T\ylt 1:.'11 XII,

lW)I. 1". Tenxona - 77550 12 21000.

" "PHilona!) - 6210(l' 10 17722.

" "Hepl\olUlha 75887 24861.

" "MIIJlojesnha2) 49182 13026 16152.

" "JaKyoollcIWra:l) 80000 17800.

II 0 naneurraj lJP,ta narpnjapmnje, .,.. OHTO.1hCltoj Jta:JD upanocaananx HMa 115,000, IIlH:JMaTlilta 20 OQO.

~---, '

MI'.'bUlttt',8 '<8a8. IT paBOCJIaIlHHx:

110 u:mcmliHMa: Byrapa, I'psa

lW,J\ r, Tenaona . . 38100 11;00.

P 4) . "0'122 1120

n " Haona ••• iJ iJ •

" " Bepsoanha . . . 35845

OnuRBH necaraacan UpOjCBH Ha.JIaaC ce IT no CBIIMa OCTaJIHM xnaasra Mahe.ll.OHlfjc.

ITo CTaTIICTlfD;II r. Oeejsona H lfexa Hpc1ma y Malle.lI.OHIf.iIf, y CaHI,IaD;IIMa: COJlYHCKOM, CROIU,aHCItOM H 6UTOJh('ltOM ByJ'apa liMa He MalbC 0)1. jeanora MHJIHOHa; no era TIiCTHI(H rocn, Mnxojeuuha Y OHTO.'bCIW){ H CROn,1haHCKOM caHI,IaKY IIpanOCJIaBHIIX CpGa HMa 153.848 MYIllKor IIOJIaj a 110 CTCl.TJfCTHD;H f. PmWB1l - 226.222 Byrapnna, Y .\I0(;J(f)8CI>Il.If, lleeeiutiu.u« (1882 1'0,1(. op. 127) HeItO je H3-

I) I', 1'113011 j. 1101(113:10 ('lUI!) CTIlIIOHIIIIWT80 !IYIIJKora 110.111, 1,;(,Me IlJlO ~III 1I1111)\O)la.111 pamlll r;p"j )J(eIWKIIX,

2) TaRol, .. II 1:0" I', MIIJlojeHIIt.a, KO)I, sora je CHPX TOI a IIOICII:JaHO 218 1I1':III,I(',lHPIII1X It111'311:l (lUll 436 ,II, no.ia.

3) 1\0)\ 11118 KOII(·pA 1' •• JaKy(ioiwlwl' 1I01:1l3UHO C XJllIlIIt. 1111 ~(),i,OO (HI! 6poj ,10K xynouaaxe) l1a~lel)y IIoU)( 1II01'.1O jc (iIlTu U fpKI\

4) BK,II.II 1 IIpll.lI.

7

Digitized by Google

9R

pa'lynao, )l.a y CaHJ,laIUIMa: COJlYHCltOM, CepCCIWM, OUl'O.lLCItOM H eaon.saacao» Cpoa n Byrapa ,HMa 918.883 ofia noaa, a ItO)I. r. Tenaona y TP" caauaaa.: COJlYHCItOM', 0"l'OJbCItOM II clton.'hanCIWM - 940.000 Byrapa ·ooa nOJIa H na nOCJIeTlty KO)l. r. Bepnonnha 848 220 Byrapa 'falto~e 06a noxa,

Paaaje CMO KaSaJlH, sa 1I1T0 C.1JaBeHCItO CTaHOBHHlII'fBO Mahe)l.OHHje rperia palJYHaTH !:JJ. cpncao, a He 6yrapclto, Jf3YSHMajyhn onaj H,CH aeo, ROjH ce HaJla31{ sa p. Mecroa I\apa-cy .J[ IWjH ce I'paHnQH MCTOqHOM PPfeHHjOM. Tasso, na cenepo-acrouaaa )l.eJIOBHMa aasa: paasomse H nenpoKonCKC, Byrapa liMa 40.000, Typasa H 1I0MaKa, 10.300, Baaxa H I'pna )1.0 1900 H Ilnraaa )1.0 2000, a cnera 54.200 ofia noxa.

Bpoj Byrapa na 6a.maHCltoM nOJIyocTpBy )l.OCTa BepHO O)l.peryeH je y PYCROM KaJIeH)l.apy CynopHHoBOM sa 18HO 1'0)1.. (CT. 2711) n TO y 2,865.000, Me~y TUM, no CBe}lOJ,lOaMa CTaTHCTHlJlWr oupoa y 00<l>1IjH, caxo y Byrapcso] UMa Byrapa 3,121.284, HO 0)1. OSHX caxo 2,326.2[)O rOBoIHl oyrapCKI{ He sepyjyh« uyrapclulM CTaTHC,),UlJHHM cneaou- 6aMa renmo je O)l.PC)l.lfTlf opnj ];yrapa H y 'rp.umjH, ROjl1 y CBaROM cayuajy, HHjC 1'O.1HI\.O BeJlHItH, KaKO ra oapetJyjy Byrapn, sa )~OKa:J uera CJlyJKIf neaaaran opoj raxom"'(IX 6yrapcltliX III1WJla. O}lPC)l.IITH B(,PHO rpaaune 6yrapcsora JlJlCMCHa, soje ra )l.C.1C OJ~ rpuuor, rorono je HCMoryhc nOlUTO cy Y cen. )l.c.1J"Y Tpasnje, HMeHO Y jexpencso] jenapxaja, Hyrapu npJIo rroxeuranu C Tpunaa; rpHII npe· BJlaryyjy npexo PCIW Apxe, no cnoj jYiltHOj Tpauujn U no CReMY npllMopjy.

I~p1'y, I\oja )(c.'III rplmy Ha.PO)l.HOCT 0)1. CJlaBCHCKC' y MahC')l.OHltjlf, I'puu nponoxe rano, }la ocram.njy ceou can OIlTO.'bCIOf, CCpCCKIf " 1I.paMCItIl cannas, HC rOTlO pehll Bch o COJlYHCIWM.

IIo rp'lItllM CRe)I,OJ,loaMa, y OHO~f }lC:lY :Mat.e)l.OHHje, Y KmlC rp'"m exexeaar npcB.ml)yjc, I'psa "Ma HC Malhe

Digitized by Google