Matematika 5º Primaria

Matematika 5
LEHEN
HEZKUNTZA
Zubia
5antillana
Lehen Hezkuntzako bosgarren mailarako Matematika 5, liburua
Zubia Editoriala, S. L.ren eta Santillana Educacin, S. L.ren
Lehen Hezkuntzako Sailean Joseba Santxo Uriarteren eta Jos Toms Henaoren
zuzendaritzapean sortu, taxutu eta gauzaturiko talde-lana da.
Testua: Jos A. Almodvar eta Pilar Garca
Irudiak: Eduardo Fuentes eta Jos M Valera
Edizioa: Ainhoa Basterretxea, Jos A. Almodvar eta Pilar Garca
Liburu honetako ariketak aparteko koaderno batean egitekoak dira.
Ez dira inola ere liburuan bertan idatzi behar.
Liburu hau JAKINTZAREN ETXEA proiektuaren baitan dago. Hezkuntza
eremu horretan, ikasleek behar dituzten gaitasunak landuko dituzte,
nork bere garapen pertsonala eta gizarte-garapena lor dezan.
Horretarako, Matematikako liburuen bidez, ikasleek helburu hauek
erdiestea lortu nahi dugu:
Bigarren Hezkuntzarako prestatzea. Helburu horrekin, Ikasten
ikasteko programa garatu dugu, oinarrizko ezaguerak finkatzen
laguntzeko eta ikasleak eskolako lanean autonomoak izan
daitezen bultzatzeko.
Ikasitakoa eguneroko bizitzara aplikatzea. Matematika eguneroko
bizitzarako egoeretan aplikatzeko hainbat aukera ematen dira liburuan.
Horixe da, hain zuzen, liburu honen ardatz nagusia. Ariketei, problemak
ebazteko programari eta Gai naiz... izeneko programari esker, besteak beste,
ikasitakoa eguneroko bizitzako egoeretan aplikatu beharko dute ikasleek.
Matematika behar bezala eta modu globalean lantzea. Liburuek
hainbat ebazpen-adibide eskaintzen dituzte, ikasleek garbi izan
dezaten zer egin eta nola jokatu, jardute eraginkorra errazteko.
Arrazoiketa, Grafikoak, Buruzko kalkulua eta Geometria-lantegia
programek Matematikaren alderdi guztiak globalki jorratzen
laguntzen dute.
Ikasketa esanguratsua finkatzea. Ikasleek behar bezala ikas dezaten,
unitate bakoitzean, landuko diren gaiekin loturiko aurreko ikasturteetako
edo aurreko unitateetako edukiak biltzen dira.
Gainera, berrikusketa-ariketak datoz unitate
guztietan, bai eta hiruhilekoaren
berrikusketa-orrialdeetan ere.
JAKINTZAREN ETXEA proiektuan guztiontzako
lekua dago. Proiektu horri esker, ikasleek beren
gizarteko kultura-aniztasuna ezagut eta onar
dezakete, eta balioetan hezten ere
laguntzen die.
Aurkezpena
4
UNITATEA INFORMAZIOA ETA ARIKETAK
1
Zenbaki-sistemak 6
Zazpi zifrako zenbakiak
Zazpi zifra baino gehiagoko zenbakiak
Erromatar zenbakiak
2
Zenbaki arrunten
batuketak, kenketak
eta biderketak 18
Bi zifrako edo gehiagoko zenbakiez
biderkatzea
Biderketaren banatze-propietatea
Eragiketa konbinatuak
Iritzirako kalkuluak
3 Zenbaki arrunten
arteko zatiketa 32
Bi zifrako zatitzailea duten zatikiak
Hiru zifrako zatitzailea duten zatikiak
Aldaketak zatiketa baten gaietan
Bi eragiketako edo gehiagoko problemak
4
Zatikiak 48
Zatikiak: gaiak, irakurtzea eta idaztea
Zenbaki baten zatikia
Zatikiak banaketak egiteko
Zatikiak alderatzea.
Zatikiak batekoarekin alderatzea
5
Zatikien arteko
batuketak eta
kenketak 62
Izendatzaile bereko zatikien arteko
batuketak eta kenketak
Zenbaki arrunt baten zatiki baliokideak
Zatiki baliokideak
HIRUHILEKOAREN BERRIKUSKETA
6 Zenbaki
hamartarrak 78
Unitate hamartarrak
Zenbaki hamartarrak
Zenbaki hamartarrak alderatzea
7 Zatiki hamartarrak.
Ehunekoak 90
Zatiki hamartarrak
Ehunekoak
Ehuneko-problemak
8
Zenbaki
hamartarren arteko
eragiketak 102
Zenbaki hamartarren arteko batuketak
Zenbaki hamartarren arteko kenketak
Hamartarrak zenbaki arruntez
biderkatzea
Zenbakiak 10ez, 100ez, 1.000z... zatitzea
Problemak
9
Angeluak 118
Angeluak neurtzea. Angelu laua eta
osoa
Angeluak marraztea
Angelu auzokideak eta ondoz ondokoak
Angeluak eta 90-ko biraketak
Zuzenki baten erdibitzailea eta angelu
baten erdikaria
10
Irudi lauak 132
Poligonoen sailkapena
Poligono erregularrak eta irregularrak
Zirkunferentzia eta zirkulua. Elementuak
Triangeluen sailkapena.
Laukien eta paralelogramoen sailkapena
Simetria eta translazioa
Antzekotasuna
11
Luzera 152
Metroaren multiploak. Erlazioak
Metroaren azpimultiploak. Erlazioak
Luzera-unitateen arteko erlazioak
12
Edukiera eta masa 164
Litroaren multiploak.
Litroaren azpimultiploak
Edukiera-unitateen arteko erlazioak
Gramoaren multiploak.
Gramoaren azpimultiploak
Masa-unitateen arteko erlazioak
Neurri-unitateen problemak
13
Irudi lauen azalera 180
Irudi baten azalera, karratu bat unitatea
dela
Azalera-unitateak
Karratuaren eta laukizuzenaren azalera
Irudi konposatuen azalera
14
Denbora eta dirua 196
Erlojua
Orduak, minutuak eta segundoak
Diru-problemak
15 Probabilitatea eta
estatistika 208
Aukera gehiago eta gutxiago
Probabilitatea
Batez bestekoa
5
BURUZKO KALKULUA PROBLEMAK GRAFIKOAK BERRIKUSTEN
Hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak batzea
Hamarrekoen, ehunekoen eta milakoen arteko
kenketak egitea
Problemak ebazteko
urratsak
Zenbaki arruntak
Eragiketak
11, 21, 31 batzea
12, 13, 14 batzea
9, 19, 29 batzea
18, 17, 16 batzea
Testu batean eta
grafiko batean datuak
bilatzea
Zenbaki arruntak
Eragiketak
11, 21, 31 kentzea
12, 13, 14 kentzea
9, 19, 29 kentzea
18, 17, 16 kentzea
Taula batean eta
grafiko batean datuak
bilatzea
Hiru ezaugarriko
barra-grafikoak
Zenbaki arruntak
Eragiketak
101, 201, 301 batzea
102, 103, 104 batzea
99, 199, 299 batzea
98, 97, 96 batzea
Saiakuntza eta
errorea
Zenbaki arruntak
Biderketak eta zatiketak
101, 201, 301 kentzea
102, 103, 104 kentzea
99, 199, 299 kentzea
98, 97, 96 kentzea
Egoera adieraztea
Zenbaki arruntak
Zatikiak
Zenbaki arrunt bat 10ez, 100ez eta 1.000z
biderkatzea.
Zenbaki arrunt bat hamarrekoez, ehunekoez
eta milakoez biderkatzea.
Problemak atzekoz
aurrera ebaztea
Zenbaki arruntak
Biderketak eta zatiketak
Zatikiak
Hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak 10ez,
100ez edo 1.000z zatitzea
Hamarrekoz, milakoz eta ehunekoz zatitzea
Datuak grafiko bidez
adieraztea
Zatikien arteko batuketa eta kenketak
Zatikiak eta hamartarrak
Zenbaki hamartarrak
Batuketak egitea, kontuan izanda bi zenbakiren
batura ehunekoa dela
Arau bat bilatzea
Bi ezaugarriko
grafiko linealak
Zenbaki arruntak
Zenbaki hamartarrak
Ehunekoak
Zeroz amaitutako bi zenbaki biderkatzea
Hiru zenbaki biderkatzea, horietako biren
biderkadura hamarrekoa edo ehunekoa izanik
Marrazki bat egitea
Zenbaki hamartarrak
Hamartarren arteko eragiketak
Zenbaki hamartarrak 10ez, 100ez edo 1.000z
biderkatzea
Zenbaki arrunt bat edo hamartar bat 10ez,
100ez edo 1.000z zatitzea
Problema ebatzia
imajinatu
Zatikien arteko eragiketak
Hamartarren arteko eragiketak
Angelu motak
Hamarrekoak eta ehunekoak 2z zatitzea
Zifra guztiak bikoitiak dituzten zenbakiak 2z
zatitzea
Egoera bat grafikoki
adieraztea
Zenbaki arruntak
Zifra guztiak bikoitiak ez dituzten zenbakiak
20z zatitzea
Zenbakiak 20z zatitzea
Taula bat egitea
Triangeluen sailkapena
Luzera
5ez biderkatzea.
50ez biderkatzea
5ez zatitzea.
50ez zatitzea
Problema soiletara
murriztuz problemak
ebaztea
Piktogramak
Zenbaki arruntak
Paralelogramoen sailkapena
Edukiera eta masa
Zenbaki baten zatikia kalkulatzea,
zenbakitzailea 1 dela
Zenbaki baten zatikia kalkulatzea,
zenbakitzailea 1 baino handiagoa dela
Gutxi gorabeherako
ebazpena kalkulatzea
Luzera, edukiera, masa eta azalera
Irudi lauen azalera
Zenbaki baten %10 kalkulatzea
Zenbaki baten ehunekoak kalkulatzea, %9a arte
Zuhaitz-diagrama bat
egitea
Zenbakiak eta eragiketak
Denbora eta dirua
6
Zenbaki-sistemak
Non dago munduko estadiorik

handiena?
Zenbat lagun sar daitezke
estadio horretan?
Non dago munduko bigarren

estadiorik handiena?
Zenbat lagun sartzen dira
estadio horretan?
Munduko futbol-zelairik handiena Rungrado
May Day da. Rungrado May Day estadioa Ipar Korean
dago eta, 150.000 lagunentzako lekua izateaz gain,
atletismo-pista handia du.
Munduko bigarren estadiorik handiena
Salt Lake Stadium da. Indian dago, eta estadio
horretan, 120.000 lagun sartzen dira.
1
7
GOGORATU IKASITAKOA
Nola irakurtzen,
idazten eta
deskonposatzen diren
bederatzi zifrarainoko
zenbakiak.
Nola alderatzen diren

bederatzi zifrarainoko
zenbakiak.
Nola irakurtzen eta

idazten diren erromatar
zenbakiak.
HAU IKASIKO DUZU
Unitate-mailen arteko baliokidetasuna
1 bateko 1 B
1 hamarreko 1 H 5 10 B
1 ehuneko 1 E 5 10 H 5 100 B
1 milako 1 M 5 10 H 5 1.000 B
1 hamar milako 1 HM 5 10 M 5 10.000 B
1 ehun milako 1 EM 5 10 HM 5 100.000 B
EM HM M E H B
Sei zifrako zenbakiak deskonposatzea eta irakurtzea
EM HM M E H B
2 3 4 6 1 5
234.615
234.615 5 2 EM 1 3 HM 1 4 M 1 6 E 1 1 H 1 5 B 5
5 200.000 1 30.000 1 4.000 1 600 1 10 1 5
Honela irakurtzen da 234.615: berrehun eta hogeita hamalau mila seiehun eta hamabost.
1. Erantzun.
Zenbat hamarreko dira ehuneko bat? Eta zenbat bateko?
Zenbat ehuneko dira milako bat? Eta zenbat bateko?
Zenbat bateko dira hamar milako bat?
Zenbat bateko dira ehun milako bat?
2. Idatzi nola deskonposatzen eta irakurtzen diren zenbaki hauek.

24.987

32.065
56.894
173.904

480.431
792.880
3. Idatzi zenbaki hauek zure koadernoan.
5 zifraren balioa 500 bateko duena.
7 zifraren balioa 7.000 bateko duena.
8
100.000
100.000
100.000
100.000 100.000
100.000
100.000
100.000
100.000
100.000
Zazpi zifrako zenbakiak
Zazpi zifrako zenbakiek milioikoak, ehun milakoak, hamar milakoak, milakoak,
ehunekoak, hamarrekoak eta batekoak izaten dituzte.
1. Osatu.
10 EM 5 ... milioiko 5 ... B 50 EM 5 ... milioiko 5 ... B
20 EM 5 ... milioiko 5 ... B 70 EM 5 ... milioiko 5 ... B
2. Idatzi zenbat bateko dituen zenbaki bakoitzak eta nola irakurtzen den.
Adibidea: 3 milioiko 5 3.000.000 B Honela irakurtzen da: hiru milioi.
4 milioiko

6 milioiko
8 milioiko
5 milioiko

7 milioiko
9 milioiko
3. Idatzi zenbaki bakoitzaren aurrekoa eta ondorengoa.
... 1.000.000 ... ... 4.000.000 ... ... 8.000.000 ... ... 9.000.000 ...
4. Osatu segida hauek.
120.000, 220.000, 920.000 arte.
1.000.000, 2.000.000, 9.000.000 arte.
Bideo-jokoak egiten dituen enpresa batek
100.000 bideo-jokoko 10 kutxa prestatu ditu.
10 ehun milako 5 1 milioiko
1 milioiko 5 1.000.000 B
1.000.000 milioi bat irakurtzen da
10 EM 5 1 milioiko 5 1.000.000 B
1.264.985 5 1 milioiko 1 2 EM 1 6 HM 1 4 M 1 9 E 1 8 H 1 5 B
1.264.985 5 1.000.000 1 200.000 1 60.000 1 4.000 1 900 1 80 1 5
Honela irakurtzen da 1.264.985 zenbakia: milioi bat berrehun eta hirurogeita lau mila
bederatziehun eta laurogeita bost.
Milioikoak EM HM M E H B
1 2 6 4 9 8 5
Batu milako bat aldi bakoitzean
Batu ehun milako bat aldi bakoitzean
Planeta erregea bideo-jokoa da salduena. 1.264.985 ale saldu dira.
9
1
5. Deskonposatu zenbaki bakoitza.
1.267.395 5.032.762 7.370.109 8.600.061
3.645.643 6.108.127 9.005.210 4.000.100
6. Idatzi zenbaki bakoitzaren 7 zifraren balioa batekotan.
Adibidea:
7.234.790
1.789.879
7.732.146
7 E 5 700 B
7.178.065
6.172.715
7 milioiko 5 7.000.000 B
9.727.104
2.017.572
7. Idatzi.
Glaziarreko
bizimodua
filmak
2.130.000
bildu zituen.
Iaz, 1.250.000
lagunek ikusi
zuten
Pirata
bat espazioan
filma
9. Irakurri albisteak eta erantzun.
Zenbat pertsonak ikusi
zuten Pirata bat espazioan

filma?
Zenbat diru bildu zuen
Glaziarreko bizimodua
filmak?
NOLA IRAKURTZEN DIREN
3.456.987 7.700.986
5.432.064 8.000.543
6.009.865 9.140.009
ZIFRAZ
Bi milioi bostehun mila ehun eta hamasei.
Lau milioi hogei mila bostehun eta hogeita bat.
Zazpi milioi ehun eta hamar mila eta hogei.
8. Alderatu zenbakiak eta idatzi dagokion ikurra.
2.367.800 2.387.800
8.900.900 8.900.090
7.650.000 7.560.000
6.900.000 6.900.010
5.890.890 5.890.800
3.467.700 3.467.070
4.080.900 4.080.909
9.900.090 9.900.009
, txikiagoa irakurtzen da
. handiagoa irakurtzen da
GOGORATU
Batu hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak.
300 1 500
600 1 700
2.000 1 4.000
5.000 1 8.000
380 1 10
540 1 30
670 1 50
290 1 90
2.500 1 300
3.700 1 200
7.600 1 700
5.800 1 900
BURUZKO KALKULUA
5.800 1 300 5 6.100
10
Zazpi zifra baino gehiagoko zenbakiak
10 milioiko 5 1 hamar milioiko 5 10.000.000 B 10.000.000 hamar milioi irakurtzen da.
10 hamar milioiko 5 1 ehun milioiko 5 100.000.000 B 100.000.000 ehun milioi irakurtzen da.
Ehun milioikoak Hamar milioikoak Milioikoak EM HM M E H B
100.000.000 B 10.000.000 B 1.000.000 B
Iaz, hiri batean, hogei milioi (20.000.000) pertsonak
baino gehiagok bidaiatu zuten autobusez.
20.000.000 zenbakiak zortzi zifra ditu.
Begiratu nola eratzen diren milioikotik gorako
mailak.
Ohartu maila bateko 10 unitatek hurrengo maila
handiagoko unitate bat osatzen dutela.
1 hamar milioiko 5 10.000.000 B 10.000.000 hamar milioi irakurtzen da
1 ehun milioiko 5 100.000.000 B 100.000.000 ehun milioi irakurtzen da
1. Idatzi zenbat bateko diren eta nola irakurtzen diren.
3 hamar milioiko 6 hamar milioiko 4 ehun milioiko 7 ehun milioiko
4 hamar milioiko 8 hamar milioiko 5 ehun milioiko 8 ehun milioiko
2. Deskonposatu zenbaki bakoitza eta idatzi nola irakurtzen den.
EGIN HONELA
134.673.924 5
5 1 ehun milioiko 1 3 hamar milioiko 1 4 milioiko 1 6 EM 1 7 HM 1 3 M 1 9 E 1 2 H 1 4 B 5
5 100.000.000 1 30.000.000 1 4.000.000 1 600.000 1 70.000 1 3.000 1 900 1 20 1 4
134 . 673 . 924
ehun eta hogeita hamalau milioi mila seiehun eta hirurogeita hamahiru bederatziehun eta hogeita lau
12.876.457 35.075.043 70.943.218 60.020.105
654.875.932 803.321.745 940.213.650 502.100.036
10 hamar milioiko 10 milioiko
11
1
3. Idatzi zenbaki bakoitzaren 5 zifraren balioa batekotan.
753.532.408 598.651.760 325.763.957 538.001.605
4. Aukeratu baldintza bakoitza betetzen duten zenbakiak eta idatzi nola irakurtzen diren.
Hamahiru milioi baino
zenbaki txikiagoak dira.

Hirurehun milioi baino
zenbaki handiagoak dira.

5. Hiri bateko biztanleek hondakin kantitate hauek birziklatu dituzte azken bost urteetan.
Papera: 210.345.000 kg Beira: 88.800.900 kg Plastikoa: 13.250.989 kg
Zer hondakinetatik birziklatu dira berrehun milioi kilo baino gehiago?
Zer hondakinetatik birziklatu dira laurogei milioi kilo baino gehiago?
Zer hondakinetatik birziklatu dira hamalau milioi kilo baino gutxiago?
6. Idatzi 5. ariketako zenbaki bakoitzaren aurreko eta ondorengo zenbakiak.

7. Pentsatu eta idatzi.
Lau zenbaki, 9 zifraren balioa 900.000 bateko dutenak.
Lau zenbaki, 3 zifraren balioa 3.000.000 bateko dutenak.
8. ARRAZOIKETA. Idatzi baldintza hauek guztiak betetzen dituen zenbakia.

Zortzi zifrako zenbakia da.
Hamar milioikoen eta batekoen zifren batura 1 da.
Milioikoak hamar milioikoak halako bi dira.
Ehun milakoen kopurua milioiko kopuruaren bikoitza da.
Gainerako zifrak zero dira.
H. milioikoak Milioikoak EM HM M E H B
1.249.365 399.000.100
7.353.942 12.725.418
340.350.400 14.098.126
30.900.820 506.095.056
12
1. Aplikatu arau horiek eta adierazi zer balio duten erromatar zenbaki hauek.
Batuketaren araua
VI CL DC
XVI CXX MDC
Kenketaren araua
IV IX XL
XC CD CM
Biderketaren araua
X VI IX
L XV XC
Erromatar zenbakiak
2. Aplikatu arauak eta idatzi zenbaki bakoitzaren balioa.
CMLXII MMDCCVI CXCIII XXCL XIVXXX
CDXL CMLXIX CMXLII IXD XIXCD
3. Idatzi erromatar zenbakiak erabiliz.
1, 2, 3 9
I, II, III
10, 20, 30 90
X, XX, XXX
100, 200, 300 900
C, CC, CCC
1.000, 2.000, 3.000 9.000
M, MM, MMM
Ez ahaztu errepikapenaren
araua.
JARRI ARRETA
Batuketaren araua
Letra bat balio bereko edo balio handiagoko
baten eskuinean badago, bi letren balioak
batu egiten dira.
LX 50 1 10 5 60
CLI 100 1 50 1 1 5 151
Kenketaren araua
I, X eta C letrak balio handiagoko ondorengo
bi letretako bakoitzaren ezkerrean badaude,
eskuinekoei haien balioa kendu behar zaie.
IV 5 2 1 5 4
XL 50 2 10 5 40
Errepikapenaren araua
I, X, C eta M letrak errepikatu egin daitezke,
hiru aldiz gehienez ere. V, L eta D letrak ezin
dira errepikatu.
III 1 1 1 1 1 5 3
CCC 100 1 100 1 100 5 300
Biderketaren araua
Letra baten edo letra multzo baten gaineko
marrak milaz biderkatzen du balioa. 4.000 edo
zenbaki handiagoak idazteko erabiltzen da.
V 5 3 1.000 5 5.000
XI 11 3 1.000 5 11.000
Erromatarrek zazpi letra larri erabiltzen
zituzten zenbakiak idazteko.
Begiratu letra bakoitzak zer balio duen.
Letrak konbinatuz idazten zituzten zenbakiak,
arau hauei jarraituz:
I V X L C D M
1 5 10 50 100 500 1.000
13
1

54
345
1.234
10.000

63
467
4.842
20.000

86
584
5.876
30.000

99
890
7.651
60.000
5. Irakurri zenbaki bakoitzaren deskribapena eta esan zer letra dagoen estalita.
6. Begiratu eta erantzun.
Zer balio du M letrak?
Zer gertatzen da letra baten gainean marra bat idazten dugunean?
Zer balio du
M letrak?
7. Idatzi zer urtetan gertatu zen gertaera bakoitza.
Egin hamarrekoen, ehunekoen eta milakoen kenketak
800 2 500
600 2 300
7.000 2 4.000
5.000 2 2.000
270 2 10
580 2 30
620 2 50
450 2 80
2.500 2 300
4.600 2 500
5.200 2 400
6.400 2 600
BURUZKO KALKULUA
4.100 2 600 5 3.500
EGIN HONELA
1.769 5 1.000 1 700 1 60 1 9

M DCC LX IX
1.769 MDCCLXIX
MDCCCLXXIX
Thomas Alva
Edisonek bonbilla bat
48 orduz piztuta
egotea lortu
zuen.
MCDXCII
Kolon Amerikako
kontinentera iritsi zen.
MCMLXIX
Gizakia Ilargiraino
iritsi zen.
Zifren batura
10 da.

XXVII
M
4 zifrako
zenbakia da.
XXXI
Zifra guztiak
berdinak dira.
IV DXLIV
14
Ariketak
1. Deskonposatu zenbaki hauek.
1.345.087 67.109.075
6.098.890 154.321.965
32.154.931 823.007.500
2. Idatzi zenbakiak koadernoan eta inguratu
eskatutako koloreez. Ondoren, erantzun.
8 zifraren balioa 8.000.000 bateko duten
zenbakiak.
7 zifraren balioa 70.000.000 bateko
duten zenbakiak.
9 zifraren balioa 900.000.000 bateko
duten zenbakiak.
Zein zenbaki inguratu duzu gorriz, urdinez
eta berdez?
Zer balio du batekotan zenbaki horren ehun
milakoaren zifrak?
3. Idatzi nola idazten diren esaldi hauetako
zenbakiak.
Urteko lehen sei hiletan,
23.458.900 turista etorri dira.

Europar Batasunean,
494.655.000 pertsona bizi dira.

2007an, 155.230.050 web-orri zeuden
Interneten.
Telebistan eman zuten futbol-partidua
72.000.000 lagunek ikusi zuten.

4. Idatzi zifraz.
Bost milioi berrehun eta laurogeita hamabi
mila zortziehun eta hirurogeita hamar.

Hemezortzi milioi hogeita bost mila
hirurehun eta berrogeita hamar.

Hirurogeita bederatzi milioi bostehun eta
bost mila ehun eta laurogeita hamar.

Bederatziehun milioi zazpiehun eta hogei
mila berrehun eta berrogeita hamar.

5. Kopiatu eta osatu taula hau.
Aurrekoa Zenbakia Ondorengoa
1.899.000
3.657.599
85.405.999
876.128.000
943.599.000
6. Pentsatu eta idatzi zer zenbaki den.
Bederatzi zifrako zenbakirik handiena.
Zortzi zifrako zenbakirik txikiena.
1 eta 9 arteko zifrekin eta zifrarik errepikatu
gabe idatz daitekeen zenbakirik handiena.

0 eta 8 arteko zifrekin eta zifrarik errepikatu
gabe idatz daitekeen zenbakirik txikiena.

7. Pentsatu eta erantzun.
Loreak zazpi zifrako zenbaki
bat irakurri du zuzen, eta ez
du mila hitza esan. Izan al
ditzake zenbaki horrek bi zero
soilik?
8. Begiratu taulari eta ordenatu planetak
diametrorik txikienekotik handienekora.
Planeta Diametroa m-tan
Lurra 12.756.000
Marte 6.786.000
Jupiter 142.984.000
8.720.490
72.930.800 675.800.090
98.500.700
920.780.000 978.500.200
15
1
Hiri bateko udalak argi-sarea
aldatu nahi du eta, hori jakinarazte
aldera, iragarki bat argitaratu du,
nahi duten enpresek aurrekontua
bidal dezaten.
Orain arte, udalak aurrekontu hauek
jaso ditu:
Udalekoek kalkulatu dute obraren kostua bi milioi eta ehun mila
eurokoa dela, obra ondo egingo bada.

Zein aurrekontu baztertuko dituzte, ondorioztatutako kostua baino txikiagoak izateagatik?
Zein aurrekontu onartuko dituzte?
Onartutako aurrekontuetatik, zein da garestiena? Eta zein da merkeena?
Zure ustez, zein aurrekontu aukeratuko du udalak? Zergatik?
9. Ordenatu.
TXIKIENETIK HANDIENERA
29.168.019 1.250.000 30.000.000
1.250.009 28.978.190
HANDIENETIK TXIKIENERA
475.963.200 476.000
50.210.850 475.200.000
10. Idatzi zenbaki hauen balioa.
LXXXV XLIX
DCXXXI CDXCII
MCCLIII VCMXX
XXVIII XDCXXX
29 345 1.267
47 569 2.542
68 718 4.850
96 854 6.984
12. Osatu erromatar zenbakiak, bi adierazpenak
berdinak izan daitezen.
MC L V 1.954
XDC X 9.810
398 CC C III
4.036 VXX V
13. IKASTEN IKASTEKO. Irakurri 8., 10. eta
12. orrialdeetako izenburuak. Zure ustez,
zer izan da zailena unitate honetan?
Berrikusi.
GAI NAIZ Aurrekontu bat aukeratzeko
1. enpresa............2.200.000
2. enpresa............2.099.600
3. enpresa............2.200.500
4. enpresa............2.050.900
5. enpresa............2.201.000
16
Problemak ebazten
Problemak ebazteko urratsak
Problemak ebazteko, jarraitu beti urrats hauei.
Jokinek 105 argazki egin ditu, eta haren arreba
Argiek 28 gehiago egin ditu.
Zenbat argazki egin dituzte bien artean?
ULERTU.
Galdera Zenbat argazki egin dituzte bien artean?

Datuak Jokinek 105 argazki egin ditu.
Argiek 28 gehiago egin ditu Jokinek baino.
PENTSATU.
1. Argiek zenbat argazki egin dituen kalkulatu behar da.

28 batuko diogu Jokinek egindako argazki kopuruari.
2. Guztira zenbat argazki egin dituzten kalkulatu behar da.
Biek egindako argazkiak batuko ditugu.
KALKULATU.
1. 105 1 28 5 133 2. 105 1 133 5 238

Ebazpena: Bien artean 238 argazki egin dituzte.
EGIAZTATU.
133 2 28 5 105 Jokinek 28 argazki gutxiago egin ditu Argiek baino.

105 1 133 5 238 Bien artean 238 argazki egin dituzte.
1. Atzo, kafetegi batean, 9 pack freskagarri jaso zituzten, eta pack bakoitzean,
24 freskagarri daude. Gaur goizean, 15 freskagarri zerbitzatu dituzte.
Zenbat freskagarri geratzen dira?
2. Anderrek, saskibaloi-partidu batean, 8 hirukoitz eta 26 saskiratze egin ditu.
Zenbat puntu lortu ditu Anderrek guztira?
3. Haitzulo batera 16 auto iritsi dira, eta auto horietako bakoitzean,
5 pertsona zihoazen. Horrez gain, 150 pertsona iritsi dira autobusez.
Zenbat pertsona gehiago iritsi dira autobusez autoz baino?
4. ASMATU. Idatzi problema bat eta eskatu ikaskide bati problema hori lau urratsei
jarraituz ebazteko.
17
1
ARIKETAK
1. Deskonposatu zenbaki hauek eta idatzi nola
irakurtzen diren.
6.408

85.021
460.003
5.030

70.900
820.104
2. Idatzi zifraz.
Hiru mila eta laurehun.
Hamabi mila hirurehun eta hirurogeita hamar.
Laurogei mila eta hamalau.
Seiehun eta zazpi mila ehun eta hogeita bi.
Zortziehun eta hamahiru mila eta hogeita bat.
3. Ordenatu txikienetik handienera.

73.012, 8.976, 74.005, 73.120
19.110, 18.640, 16.480, 19.200
4. Idatzi zenbaki bakoitzaren 9 zifraren balioa

batekotan.
9.093 91.916 975.090
5. Kalkulatu.
19.740
1 24.989
30.958
1 9.106
76.104
1 875
36.920
2 18.975
40.037
2 8.856
96.102
2 777
6. IKASTEN IKASTEKO. Azaldu zure hitzak
erabiliz nola egiten diren biderketa hauek
(zifra bateko zenbaki batez).
634
3 2
5.870 3 6
7. Egin zatiketa hauek.
329 : 7

1.576 : 8
405 : 4

7.012 : 9
PROBLEMAK
8. Enekok 675 aurreztu ditu, eta ordenagailu
bat eta inprimagailu bat erosi nahi ditu.
Zenbat diru falta du?
9. Tren batean, 512 bidaiarirentzako lekua
dago. Trena geltokitik irten denean,
241 bidaiari zeuden. Zenbat jarleku gehiago
daude libre beteta baino?
10. Mirenek bere fruta-dendan zenbat pertsona
sartu diren idatzi du.
Goizean Arratsaldean
Gizonak 6 14
Emakumeak 8 21
Zenbat pertsona gehiago joan dira
arratsaldean goizean baino?

Gizon baino zenbat emakume gehiago
joan dira?
11. Peruk 3 hegazkin-txartel erosi ditu Internet
bidez. Txartel bakoitzak 275 balio du,
eta kudeaketa egiteagatik, 2 kobratu
dizkiote. Zenbat ordaindu du Peruk guztira?
12. Aste honetan, 685 pinu landatu dituzte
sute batek erretako mendi batean. Pasa
den astean, 97 pinu gutxiago landatu
zituzten. Zenbat pinu landatu dira guztira?
895
125
Berrikusten
18
Zenbaki arrunten arteko
batuketak, kenketak
eta biderketak
Zenbat irabazi dute

saldutako kanarioengatik?
Eta perikitoengatik?
Zenbat irabazi dute guztira

guakamaioa eta loroak salduta?
Zenbat irabazi dute guztira?

Pertsona askok konpainiako animaliak dituzte
etxean. Txoriak, bereziki, oso maskota preziatuak
dira. Aste honetan, Oihana izeneko
animalia-dendan, taula honetako hegaztiak
saldu dituzte:
Hegazti mota Kanarioa Perikitoa Loroa Guak amaioa
Ale kopurua 4 5 3 1
2
Oihana maskotak
KANARIOA
18
GUAKAMAIOA
329
PERIKITOA
21
LOROA
89
19
GOGORATU IKASITAKOA
Bi zifrako edo
gehiagoko zenbakiez
biderkatzen.
Biderketaren
banatze-propietatea
aplikatzen.
Batuketa, kenketa eta

biderketen eragiketa
konbinatuak egiten.
Baturak, kendurak eta

biderkadurak iritzira
kalkulatzen.
HAU IKASIKO DUZU
Batuketaren eta biderketaren trukatze-propietatea
Batuketaren eta biderketaren elkartze-propietatea
Hurbilketak
Batuketa
Batuketa
Biderketa
Biderketa
1. Osatu zure koadernoan.
97
1 132 5 ... 1 97
59 3 6 5 6 3 ...
76
1 85 5 85 1 ...
652 3 8 5 ... 3 652

(12
1 7) 1 9 5 12 1 (... 1 ...)
(24
1 8) 1 6 5 ... 1 ( 8 1 ...)
(14
3 6) 3 9 5 14 3 (... 3 ...)
(27
3 3) 3 5 5 ... 3 (... 3 5)
2. Egin adierazitako hurbilketak.
Hamarrekoetara: 26 32 342 786
Ehunekoetara: 478 519 2.618 1.867
Milakoetara: 3.674 2.902 4.329
3. Idatzi hiru zifrako bi zenbaki, ehunekoetara hurbilduta

300 direnak.
43 1 28 5 28 1 43 5 71
batugaiak batura
(21 1 37) 1 42 5 21 1 (37 1 42)
58 1 42 5 21 1 79
100 5 100
(12 3 5) 3 9 5 12 3 (5 3 9)
60 3 9 5 12 3 45
540 5 540
14 3 35 5 35 3 14 5 490
biderkagaiak biderkadura
Bi zenbaki batzeko edo biderkatzeko ordenak ez du emaitzan eraginik.
Hiru zenbaki batzeko edo biderkatzeko ordenak ez du eraginik emaitzan.
3 , 5
73 70
6 . 5
376 380
Hamarrekoetara
8 . 5
181 200
2 , 5
4.126 4.100
Ehunekoetara
7 . 5
3.712 4.000
1 , 5
6.199 6.000
Milakoetara
20
Bi zifrako edo gehiagoko zenbakiez
biderkatzea
1. Kokatu zenbakiak eta biderkatu.
678 3 63 1.452 3 92 345 3 326 4.982 3 531
543 3 75 3.742 3 86 654 3 427 7.329 3 654
2. Biderkatu. Kontuan izan bigarren biderkagaiak zeroak dituela.
Hegazkin batek Tenerife eta Lugo arteko
bidaia egiten du egunean behin (958 km).
Zenbat kilometro egingo ditu urtebetean?
253 3 450 1.453 3 390 671 3 308 1.453 3 206
348 3 600 2.765 3 800 276 3 509 5.372 3 407
Urtebetean, 349.670 kilometro egingo ditu.
Egin 958 x 365 biderketa
1. Egin 958 bider 5.
Idatzi biderkaduraren
unitateak biderkagaien
unitateen azpian.
Idatzi biderkadura
aurrekoaren azpian,
eskuinean hutsune
bat utzita.
Idatzi biderkadura
aurrekoaren azpian,
eskuinean hutsune
bat utzita.
4. Egin biderkadura
guztien arteko
batuketa.
9 5 8
3 3 6 5
4 7 9 0
9 5 8
3 3 6 5
4 7 9 0
5 7 4 8
9 5 8
3 3 6 5
4 7 9 0
5 7 4 8
2 8 7 4
9 5 8
3 3 6 5
4 7 9 0
5 7 4 8
2 8 7 4
3 4 9 6 7 0
EGIN HONELA
Zeroak bukaeran daudenean
Ez biderkatu 0z. Gehitu zeroak
biderkaduraren bukaeran.
3 4 9
3 7 8 0
2 7 9 2
2 4 4 3
2 7 2 2 2 0
1 2 5
3 7 0 0
8 7 5 0 0
EGIN HONELA
Zeroa erdian dagoenean
Ez biderkatu 0z. Idatzi 0 eta jarraitu
hurrengo zifraz biderkatzen.
3 4 9
3 2 0 5
1 7 4 5
6 9 8 0
7 1 5 4 5
21
2
3. Begiratu zenbat pertsona igo daitezkeen aldi berean atrakzio bakoitzean eta kalkulatu.
Meatzeko trenak 36 bidaia egin ditu jarleku
guztiak beteta. Zenbat pertsona igo dira guztira?

Bidaia batean, zenbat pertsona gehiago igo
daitezke Zizare zoroan Meatzeko trenean

baino?
Zenbat pertsona igo daitezke guztira Zizare
zoroan 128 bidaiatan?

Zenbat pertsona igo daitezke guztira Noria
erraldoian 30 bidaiatan?
Zenbat pertsona igo daitezke guztira hiru
atrakzio horietan bidaia batean?

4. Biderkatu eta idatzi falta diren zenbakiak.
4 1
3 4
3 7 8 9
1 6 8 4
2 0 6 2 9
5 7
3 8
4 2 9 6
2 6 8 5
3 1 1 4 6
5 4 3
3 6
3 3 2 5 8
2 7 7 1 5
3 1 0 4 0 8
3 5
3 4
1 4 2 8
2 1 4 2
2 2 8 4 8
5. Ebatzi.
Akuario batean, 8 izurde daude. Izurde bakoitzak 20 kilo arrain
jaten ditu egunero. Zenbat kilo arrain jango dituzte 8 izurdeek

hilabetean?
Gimnasio batean, 85 haurrek judo egiten dute, eta 42k, karate.
Ikasle bakoitzak 32 ordaintzen ditu hilean. Zenbat diru biltzen

du gimnasioak guztira hilean?
Ikastetxe batek aulki berriak erosi ditu. 85 aulki erosi ditu
Haur Hezkuntzarako, eta 120, Lehen Hezkuntzarako.

Aulki bakoitzak 20 balio ditu. Zenbat gehiago balio izan dute
Lehen Hezkuntzako aulkiek Haur Hezkuntzakoek baino?
BURUZKO KALKULUA
64 1 11 52 1 41 46 1 61
45 1 31 13 1 61 59 1 81
Batu 11, 21, 31...
1 21
47 67 68
1 20 1 1
1 13
25 35 38
1 10 1 3
64 1 12 32 1 13 56 1 14
73 1 14 51 1 12 78 1 12
Batu 12, 13, 14...
Nola egingo zenuke 34 gehi 2 zifrako zenbaki bat? Eta 52 gehi 2 zifrako zenbaki bat?
Zizare zoroa, 105 pertsona

Noria erraldoia,
220 pertsona
Meatzeko trena, 90 pertsona
22
1. Begiratu eta erantzun.

Zer zenbaki idatzi behar da orban

gorrian? Eta orban urdinean?

Zer propietate aplikatzen da?

2. Aplikatu banatze-propietatea eta kalkulatu.
2
3 (7 1 5) 5 2 3 ... 1 2 3 ... 5 ...
(3 1 8) 3 4 5 3 3 ... 1 8 3 ... 5 ...

6
3 (9 2 4) 5 ... 3 ... 2 ... 3 ... 5 ...
(5 2 2) 3 6 5 ... 3 ... 2 ... 3 ... 5 ...

9
3 (8 1 3) 5 ...
(8 1 2) 3 5 5 ...
4
3 (6 2 1) 5 ...
(7 2 4) 3 2 5 ...
3. Begiratu adibideari eta kalkulatu modu berean zure koadernoan.
Adibidea: 12 3 25 5 12 3 (20 1 5) 5 12 3 20 1 12 3 5 5 240 1 60 5 300
15
3 54
32 3 65
76 3 23
51
3 89
18 3 76
85 3 44
4. Kalkulatu adibidean bezala.
Adibidea: 3 3 4 1 3 3 5 5 3 3 (4 1 5) 5 3 3 9 5 27
3
3 6 1 3 3 2 5 ... 3 (... 1 ...) 5 ...
9 3 7 1 9 3 6
8 3 6 1 8 3 3
5
3 4 2 5 3 1 5 ... 3 (... 2 ...) 5 ...
4 3 3 2 4 3 2
6 3 5 2 6 3 4
Biderketaren banatze-propietatea
Trukatze- eta elkartze-propietateez gain, beste propietate bat du biderketak:
banatze-propietatea, batuketarekiko eta kenketarekiko.
3 3 (6 1 4) 5 3 3 6 1 3 3 4
3 3 10 5 18 1 12
30 5 30
Batuketarekiko
2 3 (6 2 1) 5 2 3 6 2 2 3 1
2 3 5 5 12 2 2
10 5 10
Kenketarekiko
5 3 (2 1 3 ) 5 5 3 1 5 3
Trukatze-,
elkartze-
eta banatze-
propietateak
Biderketaren banatze-propietatea, batuketarekiko eta kenketarekiko
Zenbaki bat batuketa (edo kenketa) batez biderkatzen badugu, eta zenbaki hori
eragiketako gai bakoitzaz biderkatu eta biderkaduren arteko batuketa (edo kenketa)
egiten badugu, emaitza bera lortuko dugu.
23
2
7. Ebatzi bi modutan.
Anek 4 arrosa sorta egin ditu. Sorta
bakoitzean, 4 arrosa zuri eta 2 arrosa gorri

daude. Zenbat arrosa erabili ditu guztira?
4 3 (... 1 ...) 5 ...
... 3 ... 1 ... 3 ... 5 ...
Antzoki batean, 15 ilara daude, eta ilara
bakoitzean, 12 besaulki. Bart gaueko

saioan, 3 besaulki geratu ziren libre ilara
bakoitzean. Zenbat besaulki bete ziren
saio horretan?
8. ARRAZOIKETA. Zenbat puxtarri daude kutxa bakoitzean? Lotu kutxak eta eragiketak, eta kalkulatu.
5. Idatzi eragiketa bakoitzean zer propietate aplikatzen den.
18
1 12 5 12 1 18 Batuketaren trukatze-prop.
4 3 (9 3 10) 5 (4 3 9) 3 10
(13
1 25) 1 10 5 13 1 (25 1 10)
32 3 9 5 9 3 32
2
3 (7 1 9) 5 2 3 7 1 2 3 9
5 3 (10 2 2) 5 5 3 10 2 5 3 2
(8
2 2) 3 4 5 8 3 4 2 2 3 4
(4 1 1) 3 2 5 4 3 2 1 1 3 2
21
1 73 5 73 1 21
9 1 (8 1 7) 5 (9 1 8) 1 7
6. Lotu esaldi bakoitza dagokion eragiketarekin. Ondoren, kalkulatu.
5 bider 4ren eta 6ren arteko batuketa. 4 3 (6 2 5)
4 bider 6ren eta 5en arteko kenketa. 5 3 (4 1 6)
2 bider 7ren eta 4ren arteko batuketa. 3 3 (9 2 3)
3 bider 9ren eta 3ren arteko kenketa. 2 3 (7 1 4)
4 bider 2ren eta 3ren arteko biderketa. 4 3 (2 3 3)
Liburutegian, 5 apalategi daude, eta bakoitzean,
10 liburu. Apalategi bakoitzetik, 2 liburu hartu

dituzte. Zenbat liburu geratzen dira?
... 3 (... 2 ...) 5 ...
... 3 ... 2 ... 3 ... 5 ...
Parke batean, 5 pinuko 10 ilara daude.
Ilara bakoitzetik, 2 pinu inausi dituzte.

Zenbat pinu geratzen dira parkean
inausi gabe?
3 3 (2 1 7) 3 3 (2 1 5) 3 3 (4 1 5)
24
1. Osatu.
6
2 3 1 2 5 ... 1 ... 5 ...
15 1 8 2 2 2 6
8
2 (5 2 4) 5 ... 2 ... 5 ...
9 2 2 3 4 1 12
7
1 2 3 3 5 ... 1 ... 5 ...
12 2 (5 2 3) 1 8
9
2 (2 3 4) 5 ... 2 ... 5 ...
3 3 6 2 (9 2 2)
4
3 3 2 6
9
2 6 1 2
(3
3 7) 1 5
8
2 (3 3 2)
18
2 (4 3 3) 2 2
3
3 4 1 5 3 6
9
2 2 2 5 1 15
7
2 4 2 (6 2 3)
2. Osatu eta kalkulatu.
Parentesirik gabeko adierazpen batean,
biderketak egin behar ditugu lehenengo, eta
ondoren, batuketak eta kenketak, dauden
ordenan, ezkerretik eskuinera.
Parentesidun adierazpenetan, ordena
honetan egin behar dira eragiketak:
parentesi barruko eragiketak, biderketak
eta, azkenik, batuketak eta kenketak.
Ikusi nola kalkulatzen den eragiketa konbinatuen segida bakoitza.
Eragiketa konbinatuen segida bat egiteko, urrats hauei jarraitu behar diegu:
Lehenenengo, parentesi barruko eragiketak egin behar dira.
Ondoren, biderketak egin behar dira.
Azkenik, batuketak eta kenketak egin behar dira, dauden ordenan.
8 2 3 3 2 1 4
8 2 6 1 4
2 1 4
6
7 2 3 1 2
4 1 2
6

Parentesirik gabe
(8 2 3) 3 2 1 4
5 3 2 1 4
10 1 4
14
7 2 (3 1 2)
7 2 5
2
5 3 2 1 3
... 1 ...
...
6 2 (7 2 1)
... 2 ...
...
7 2 3 3 2 1 1
... 2 ... 1 ...
... 1 ...
...
8 2 3 1 4 1 6
... 1 ... 1 ...
... 1 ...
...
Parentesiekin
25
2
3. Lotu problema bakoitza eta hura ebazten duen adierazpena.
Ondoren egin eragiketa.
Ikerrek 32
zituen itsulapikoan. Astelehenean, liburu bat

erosi zuen 5 -an, eta asteartean, karpeta bat, 6 -an.
Zenbat diru geratzen zaio itsulapikoan?
Karmelek 32 km egiten ditu egunero bizikletaz.
Gaur, 5 bira eman dizkio 6 km-ko zirkuitu bati.

Zenbat kilometro falta zaizkio?
Gabirelek, bere urtebetetze-egunean, 5 lagun gonbidatu zituen
zinemara eta askaria hartzera. Sarrera bakoitzak 6 balio zuen,

eta askariak, 32 . Zenbat diru gastatu zuen guztira?
4. Ebatzi problemak. Ondoren, idatzi problema bakoitza ebazteko egindako eragiketa guztiak
adierazpen batean.
Unaik 56 argazkiko 2 album ditu, eta beste 10 argazki.
Zenbat argazki ditu guztira?

Mirenek 56 argazkiko 2 album ditu. Album bakoitzetik
10 argazki atera eta amonari eman dizkio. Zenbat argazki

geratzen zaizkio albumetan?
Enekok 500
zeuzkan bankuan. Astelehenean,

245 sartu zituen, eta asteartean, 98 atera.
Zenbat diru geratzen zaio kontuan?
Gotzonek 16 botila zuku erosi ditu, eta botila bakoitzak
2 balio ditu. Ordaindu du, eta 3 itzuli dizkiote.

Zenbat diru eman du ordaintzeko?
Plastikako klaserako, Maiderrek 12 argizariko
4 kutxa eta 24 argizariko 2 kutxa erosi ditu.

Zenbat argizari erosi ditu?
Amaiak bilduma bateko 4 liburu erosi ditu.
Liburu bakoitzak 14 balio ditu, eta ordaintzeko,

70 eman ditu Amaiak. Zenbat itzuli diote?
BURUZKO KALKULUA
32 1 9 52 1 39 64 1 59
45 1 19 26 1 49 71 1 89
Batu 9, 19, 29...
1 19
43 63 62
1 20 2 1
14 1 18 41 1 17 52 1 18
23 1 16 32 1 16 63 1 17
Batu 18, 17, 16...
1 17
43 63 60
1 20 2 3
32 2 5 3 6
5 3 6 1 32
32 2 5 2 6
26
Zenbat kostatu zaizkio oinetakoak eta
erraketak, gutxi gorabehera?
Kalkulatu iritzira 876 1 72
Batugairik txikienak 2 zifra dituenez,
hurbildu batugai bakoitza hamarrekoetara,
eta ondoren, batu hurbilketak.
950 kostatu zaizkio gutxi gorabehera.
Iritzirako kalkuluak
Koldok zenbait bidalketa jaso ditu bere kirol-dendan.
Kiroletako
oinetakoak
876
Erraketak
72
Lozakuak
690
Lozakuak
690
Lozakuak
690
1. Begiratu kenketari eta erantzun.
Zenbat zifra ditu kentzaileak?
Ehunekoetara ala milakoetara hurbildu behar ditugu
kenketaren bi gaiak?
Zein da hurbilketa bakoitzaren emaitza?
Eta zenbatekoa da kendura, iritzira kalkulatuta?

Kalkulatu iritzira: 4.316 267
4.316 2 267

... 2 ... 5 ...
Zenbat kostatu zaizkio lozakuak,
gutxi gorabehera?
Kalkulatu iritzira 690 3 3
Hurbildu 690 ehunekoetara,
3 zifra baititu, eta ondoren,
biderkatu 3z.
2.100 kostatu zaizkio gutxi gorabehera.
876 1 72

880 1 70 = 950
690 3 3

700 3 3 = 2.100
2. Egin hurbilketak eta kalkulatu iritzira.
34 1 78 192 1 53
76 2 52 379 2 38
638 1 29 682 3 7
273 2 16 47 3 5
Hamarrekoetara
123 1 278 670 2 432
7.691 2 4.231 8.427 1 146
3.782 1 538 842 3 3
6.235 2 491 4.392 3 4
Ehunekoetara
2.890 1 1.456
3.720 2 1.860
4.280 3 2
5.810 3 8
Milakoetara
27
2
3. Hurbildu eragiketak hamarrekoetara, ehunekoetara edo milakoetara eta kalkulatu iritzira.
Batuketak

Kenketak

Biderketak

362 1 47 96 2 38 3.021 3 4
835 1 293 6.375 2 392 38 3 5
921 1 4.188 127 2 39 291 3 3
4. Kalkulatu iritzira eta erantzun.
289ren eta 412ren batura 871 izan al daiteke?
879ren eta 325en kendura 464 izan al daiteke?
1.234ren eta 6.780ren batura 7.134 izan al daiteke?
215ren eta 6ren biderkadura 2.000 izan al daiteke?
5. Pentsatu zer eragiketa kalkulatu behar duzun iritzira eta ebatzi.

Eraikuntza-joko bat piezaz betetako 5 poltsaz
osatuta dago. Poltsa bakoitzak 115 pieza ditu.

Zenbat pieza dira guztira, gutxi gorabehera?
Astelehenean, Jonek bere irakurlibururik gustukoeneko
82 orrialde irakurri zituen, eta asteartean, 57.

Zenbat orrialde irakurri zituen bi egunetan gutxi
gorabehera?
Ikastetxe batean, 780 ikaslek mendiko kanpamentu
bat egiteko eman dute izena, eta 615ek, hondartzako

kanpamentu bat egiteko. Zenbat ikasle gutxiagok
eman dute izena hondartzako kanpamentuan
mendiko kanpamentuan baino?
Ikerrek autoa erosi du eta 9 hilean ordainduko du.
Hilero 1.475 ordaindu behar ditu.

Zenbat balio du autoak gutxi gorabehera?
Supermerkatu bateko kutxan, 2 zentimoko
347 txanpon, 5 zentimoko 290 txanpon eta

zentimo bateko 86 txanpon bildu dituzte.
Zenbat txanpon bildu dituzte gutxi gorabehera?
6. ARRAZOIKETA. Kalkulatu iritzira eta esan zein den eskaintzarik onena.
Erreparatu gai bakoitzaren
zifra kopuruari.
JARRI ARRETA
Etxetresna
elektrikoen
jauregia
ORDAINDU 7 HILEAN!
Hilero, 92
Dena telebista
ORDAINDU 9 HILEAN!
Hilero, 76
28
1. Kalkulatu.
236
3 45
158 3 325
897
3 63
243 3 416
2.864
3 72
5.374 3 627
3.576
3 84
7.562 3 864
2. Biderkatu. Erreparatu bigarren biderkagaiko
zeroaren posizioari.
542
3 350
2.387 3 508
876
3 206
3.875 3 740
925
3 400
4.643 3 900
Nola egingo zenuke zenbaki bat bider tartean
bi zero dituen zenbaki bat?
Egin biderketa hau: 27 3 3.004.
4. Aplikatu propietatea eta kalkulatu.
Trukatze-propietatea
923 1 1.345 5 1 5
2.654 1 987 5 1 5
132 3 54 5 3 5
67 3 2.421 5 3 5
Elkartze-propietatea
(45 1 123) 1 18 5 1 ( 1 ) 5 ...
(278 1 564) 1 43 5 1 ( 1 ) 5 ...
(34 3 6) 3 5 5 3 ( 3 ) 5 ...
(7 3 95) 3 13 5 3 ( 3 ) 5 ...
Banatze-propietatea
3 3 (9 1 11) 5 3 1 3 5 ...
(14 1 8) 3 5 5 3 1 3 5 ...
2 3 (15 2 7) 5 3 2 3 5 ...
(20 2 15) 3 6 5 3 2 3 5 ...
Ariketak
5. Osatu.
4
3 5 1 4 3 3 5 4 3 ( 1 ) 5
7
3 9 2 7 3 2 5 7 3 ( 2 ) 5
8
3 6 1 8 3 4 5 3 ( 1 ) 5
5
3 4 2 5 3 3 5 3 ( 2 ) 5
6. Kalkulatu adibidean bezala.
Adibidea:
5 3 429 5 5 3 (400 1 20 1 9) 5
5 5 3 400 1 5 3 20 1 5 3 9 5
5 2.000 1 100 1 45 5 2.145
2
3 254
3 3 341
4
3 495
5 3 617
7. Kalkulatu.
4
1 5 2 7
17 2 6 3 2
9
2 (5 2 3)
(8 2 4) 2 1
9
2 5 2 3
6 3 5 2 9
4
3 (3 2 2)
7 2 (2 3 3)
4
1 3 3 5 2 8
11 2 1 2 3 3 3
(2
1 3) 3 5 2 8
4 3 6 2 9 3 2
2
3 (3 1 5 2 2)
(2 1 3) 3 (4 2 1)
6
3 5 2 (8 2 4)
2 3 3 3 4 2 8
8. Eragiketa hauek guztiak oker ebatzita daude.
Idatzi zuzen zure koadernoan.
9
2 4 3 2 5 5 3 2 5 10
11
2 (5 2 3) 5 6 2 3 5 3
8
1 3 3 2 2 1 5 8 1 3 3 1 5 8 1 3 5 11
3
3 4 2 5 3 2 5 12 2 5 3 2 5 7 3 2 5 14
9. Kalkulatu iritzira.
5.104
1 687
94 3 7
327
1 86
472 3 6
4.670
2 915
612 3 9
9.345
2 1.394
5.486 3 3
29
2
Ibilaldi zikloturista bat antolatu dute auzoan. 230 lagunek eman dute izena, eta arduradunek
lagun bakoitzarentzat domina bat erosi nahi dute.
400 euro gasta ditzakete gehienez ere, eta bi aukera dituzte:
10. Irakurri problema bakoitza, lotu hura ebazten
duen adierazpenarekin eta kalkulatu.
A. 125 2 2 3 48
B. (125 2 2) 3 48
C. 125 3 2 3 48
Obra bat egiteko, etxebizitza-bloke bateko
125 auzokoetako bakoitzak 48 -ko bi

kuota ordaindu behar ditu. Zenbat balio
du obrak?
Altzari-denda bateko biltegian, 125 aulki
zeuden. 2 aulki apurtu ziren, eta

gainerakoak saldu egin ziren, bakoitza
48 -an. Zenbat diru bildu zuten?
Antzoki batean, 125 jarleku daude.
Ikastetxe bateko bi autobus iritsi ziren, eta

autobus bakoitzean, 48 ikasle zihoazen.
Zenbat jarleku geratu ziren bete gabe?
erabiliz nola kalkulatzen diren iritzira
batuketak eta biderketak.
12. Ebatzi.
Zine-aldizkari berri baten 8.950 ale saldu
ziren lehen astean, 7.430 bigarrenean

eta 9.210 hirugarrenean. Zenbat ale
saldu ziren hiru asteetan gutxi
gorabehera?
Behiak bazkatzeko, Jokinek 49 kiloko
65 zaku gari zituen. Gutxi gorabehera,

zenbat kilo gari zituen Jokinek?
Ekainek 18 igeriketa-klase hartuko ditu.
Matrikulak 23 balio ditu, eta klase

bakoitzak, 13 . Zenbat ordainduko du
guztira?
Saioaren loradendan, 90 arrosa daude
otarre batean. Saioak 8 arrosako

12 sorta egin behar ditu. Zenbat arrosa
falta zaizkio?
Enpresa bat 12 solairuko bloke bateko
instalazio elektrikoa egiten ari da. Solairu

bakoitzean, 137 metro kable behar dira,
eta langileek 1.700 metroko bobina dute.
Zenbat metro kable izango dituzte sobera?
GAI NAIZ Erosketa bat erabakitzeko
2. aukera
24 dominako 9 kutxa eta
14 domina solte.
Kutxa bakoitza: 40 .
Domina solte bakoitza: 2 .
Antolatzailea izango bazina, zein aukera
hautatuko zenuke? Zergatik?
1. aukera
12 dominako 20 kutxa.
Kutxa bakoitza: 20 .
30
Zenbat bisitari gehiago joan ziren parkera
ostiral, larunbat eta igandean asteko gainerako
egunetan baino?
OL LR IG: 350 1 500 1 300 5 1.150
AL AR AZ OG: 150 1 200 1 250 1 200 5 800
Bisitari kopuruen arteko kenketa: 1.150 2 800 5 350
Ebazpena: 350 bisitari gehiago.
Problemak ebazten
Testu batean eta grafiko batean datuak bilatzea
Bilatu behar dituzun datuak testuan edo grafikoan, eta ebatzi problemak.
Atrakzio-parke batean, bisitariei buruzko ikerketa
egin dute, zerbitzua hobetze aldera.
Parkera astebetean zenbat pertsona joan ziren
adierazi dute grafiko batean.
Parkeko zuzendaritzak badaki parkera aste
horretan joandako bisitarien herenak 18 urte
baino gehiago zituela.
Parkean, 50 atrakzio daude guztira. 12 urtetik
beherakoentzako sarrerak 15 balio ditu,
eta 12 urtetik gorakoek 6 gehiago ordaindu
behar dituzte.
20 pertsona baino gehiagoko taldeetako kideek
1 gutxiago ordaintzen dute sarreraren prezioan.
1. Zenbat balioko dute 16 pertsonako talde
baten sarrerek, kontuan izanda 12 urtetik
beherakoak direla denak?
2. Ostiralean, 12 urtetik beherakoen
225 sarrera saldu ziren, eta gainerakoak,
12 urtetik gorakoenak. Zenbat diru bildu
zen 12 urtetik gorakoen sarrerengatik?
3. Asteartean saldutako sarreren erdiak
12 urtetik beherakoenak izan ziren.
Zenbat diru bildu zen egun horretan
sarrera horiengatik?
4. Zenbat aurreztuko du 12 urtetik gorako
24 pertsonako talde batek parkeak egiten
duen deskontuari esker?
5. ASMATU. Idatzi eta ebatzi:
Problema bat, testuko zenbait datu erabiliz.
Problema bat, grafikoko zenbait datu erabiliz.
B
i
s
i
t
a
r
i

k
o
p
u
r
u
a
AL AR AZ OG OL LR IG
Asteko egunak
BISITAK
550
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
31
2
ARIKETAK
1. Deskonposatu zenbaki hauek eta idatzi nola
irakurtzen diren.
670.123

4.103.670
4.051.030
500.036

7.006.900
8.126.002
2. Idatzi zifraz.
Bederatziehun eta hamabi mila ehun eta bi.
Hirurehun mila hirurehun eta laurogei.
Zazpi milioi hogei mila eta hogeita hamaika.
Bost milioi bi mila eta bederatzi.
Lau milioi berrehun eta laurogeita hamar
mila laurehun eta hiru.

3. Idatzi.
8 zifraren balioa 800.000 bateko duen
zenbaki bat.
4 zifraren balioa 4.000.000 bateko duen
zenbaki bat.
Zazpi zifrako zenbakirik txikiena, 6 zifraren
balioa 6.000.000 bateko duena.

Sei zifrako zenbakirik handiena, 7 zifraren
balioa 700.000 bateko duena.

4. Ordenatu txikienetik handienera.
701.012, 676.114, 675.280, 680.003
2.306.015, 3.012.678, 2.400.114,
2.340.127, 350.326
5. Kalkulatu.
675.209
1 124.903
1.305 3 7
306.158
1 92.989
81.321 3 4
763.806
2 335.891
23.017 3 8
961.102
2 44.066
406.321 3 3
erabiliz nola egiten diren zatiketa hauek,
zatitzailea zifra batekoa dela.
289 : 7

7.576 : 5
Berrikusten
PROBLEMAK
7. Hizkuntza-eskola batean, zenbat ikasle
joaten diren aztertu dute.
Ingelesa Frantsesa
Mutilak 47 20
Neskak 58 19
Zenbat neska gehiagok ikasten dute
ingelesa mutilek baino?

Zenbat mutil gehiagok ikasten dute
ingelesa frantsesa baino?

Zenbat neska gehiago joaten dira
hizkuntza-eskolara mutil baino?

Zenbat neska-mutil gehiagok ikasten dute
ingelesa frantsesa baino?

8. Tren batek 5 bagoi ditu. Bagoi bakoitzean,
87 jarleku daude. 420 pertsonak
erreserbatu dute jarlekua.
Zenbat jarleku daude bete gabe?
9. Pintura-erakusketa batera 1.796 pertsona
joan ziren lehen astean, eta bigarren
astean, aurrekoan baino 874 pertsona
gehiago. Zenbat pertsona joan ziren
erakusketara guztira?
10. Maitek 3 praka pare erosi nahi ditu. Praka
pare bakoitzak 75 balio ditu. Beherapenak
daudenez, 8 merkatu diote praka pare
bakoitza. Zenbat kostatuko zaio erosketa?
11. Mirenek 256 argazki inprimatu ditu.
8 argazki izebari bidali dizkio postaz, eta
gainerakoak 2 albumetan erdibanatu ditu.
Zenbat argazki sartu ditu album bakoitzean?
32
Zenbaki arrunten arteko
zatiketa
Demagun behatokia beteta

dagoela eta igogailu bakoitzean
pertsona kopuru bera igo dela.
Zenbat pertsona igo dira igogailu
bakoitzean?
Zenbat segundoan iritsiko

dira igogailu espres horiek
behatokiraino?
Jin Mao dorrea munduko etxe orratzik altuenetako
bat da. 421 m-ko altuera du eta Xangain dago, Txinan.
88. solairuan, azken solairuan, behatokia du, eta han,
1.000 lagun sartzen dira.
Behatokira igotzeko, bi igogailu espres erabiltzen dira.
Igogailu horiek bi segundoan igarotzen dira solairu
batetik bestera.
3
33
1. Egin zatiketa bakoitzaren froga eta esan zein dauden gaizki
eginda.
2. Kalkulatu zatiketa bakoitzaren zatikizuna.
zatitzailea
5 3, zatidura 5 8
zatitzailea
5 8, zatidura 5 15, hondarra 5 6

3. Kalkulatu eta osatu taula.
Zatikizuna Zatitzailea Zatidura Hondarra
2.346 4
3.672 6
8.425 7
9.252 9
4. Esan zehatza ala osoa den 3. ariketako zatiketetako
bakoitza.
Zatidura 2 duen zatiketa zehatz bat.
Zatitzailea 5 duen zatiketa zehatz bat.
Zatikizuna 167 duen zatiketa oso bat.
GOGORATU IKASITAKOA
Nola kalkulatzen diren

bi edo hiru zifrako
zatitzailea duten
zatiketak.
Zatiketen gaiak nola

aldatzen diren.
Bi eragiketa edo
gehiagoko problemak
ebazten.
HAU IKASIKO DUZU
Zatiketaren froga
Zatiketa zehatza eta zatiketa osoa
Hondarra zero bada, zatiketa zehatza izango da.
Hondarra zero ez den beste zenbaki bat bada, zatiketa osoa izango da.
Zatiketa bat ondo eginda dagoen jakiteko, bi erlazio hauek egiaztatu behar dira:
Hondarra zatitzailea baino txikiagoa da; h , zt.
Zatikizuna zatitzailea bider zatidura gehi hondarraren berdina da; zt 3 zd 1 h 5 zk.
5 , 6 6 3 8 1 5 5 48 1 5 5 53
Zatiketa ondo eginda dago.
zatikizuna 5 3 6 zatitzailea
hondarra 5 8 zatidura
4 7 2
0 7 2 3
1
5 4 3
2 4 1 5
9
6 8 6
0 8 1 1
3
8 5 7
1 5 1 2
1
34
1. Zatikizunaren lehen bi zifrek osatzen duten zenbakia
12 baino handiagoa denez, egin 33 zati 12. Bilatu zenbaki bat,
bider 12 eginda biderkadura 33 duena edo 33tik hurbilen dagoen
biderkadura duena, eta 33 baino txikiagoa.
2. Jaitsi zatikizunaren hurrengo zifra eta egin 96 zati 12.
Bilatu zatiduraren zifra, aurreko prozedurari jarraituz.
28 kutxa erabili dituzte.
Ez da ohikoa zatiketak egitean
kenketak idaztea.
Bi zifrako zatitzailea duten zatiketak
Granja honetan, 336 arrautza bildu dituzte.
12 arrautzako kutxatan sartu dituzte.
Zenbat kutxa erabili behar izan
dituzte?
Idatzi 2 zatiduran eta
biderkatu: 12 3 2 5 24,
ondoren, kendu: 33 2 24 5 9.
12 3 3 5 36; 36 . 33
12 3 2 5 24; 24 , 33
Egin 336 zati 12
336 12
096 28
00
1. Erantzun zatiketa bakoitzerako. Ondoren, egin zatiketak.
Zatikizunaren lehen bi zifrek osatzen duten zenbakia
handiagoa ala txikiagoa da zatitzailea baino?

Zatikizunaren zer zifra aukeratuko dituzu zatiketa egiten hasteko?
2. Egin kenketak eta erantzun.

4.578 : 21 5.893 : 43 24.965 : 37 41.256 : 54
2.748 : 32 4.312 : 56 61.375 : 74 82.901 : 91
Aurreko zatiketetatik, zein dira zehatzak? Eta zein dira osoak?
3. Begiratu zatiketei eta erantzun. Ondoren, egin zatiketak eta egiaztatu emandako erantzunak.
Zein gai da berdina bi zatiketetan?
Zein zatiketak izango du zatidurarik handiena?
1934 23 2487 16 3432 52 61712 76

4.500 : 19 4.500 : 31
3 3 6 1 2
2 2 4 2
0 9
1.
3 3 6 1 2
2 2 4 2 8
0 9 6
2 9 6
0 0
2.
35
3
4. Zatiketa hauen zatidurek zeroak dituzte. Egin zatiketak eta, ondoren, egin zatiketaren froga.
2.415 : 23 7.215 : 35 4.830 : 46
11.730 : 51 19.990 : 83 65.263 : 65
5. Kalkulatu falta den biderkagaia.
Adibidea: 3 26 5 884
3 12 5 972
25 3 5 1.150

3 38 5 1.520
49 3 5 2.401

3 45 5 5.535
52 3 5 5.668
6. Ebatzi.
Kanpamentu batean, 624 haur daude.
12 laguneko etxoletan eman diete ostatu.

Zenbat etxola behar izan dituzte guztira?
Hiri bateko udalak 446 tulipa zuri eta 589 tulipa gorri erosi
ditu. 15 lorategitan landatuko dituzte; lorategi bakoitzean,

tulipa mota bakoitzaren kopuru bera landatuko dute.
Zenbat tulipa landatuko dituzte lorategi bakoitzean?
Jonek 1.260 edalontzi sartu behar ditu 24 edalontziko
kutxatan. 60 edalontzik akatsa dutenez, bota egin ditu.

Zenbat kutxa beharko ditu guztira?
Andonik minikate bat erosi zuen 348
-an,
eta 15 MP3, elkarren berdinak. Guztira, 1.293 ordaindu
zituen. Zenbat balio zuen MP3 bakoitzak?
Museo baterako bisita antolatu dute Lehen Hezkuntzako
6. mailako ikasleentzat. 53 mutilek eta 39 neskak eman dute

izena. Bisitak 1.380 -ko kostua du. Zenbat ordaindu beharko
du ikasle bakoitzak?
8 8 4 2 6
1 0 4 3 4
0 0
BURUZKO KALKULUA
64 2 11 52 2 41 71 2 61
45 2 31 73 2 51 90 2 71
Kendu 11, 21, 31...
2 21
35 15 14
2 20 2 1
64 2 12 58 2 13 46 2 14
45 2 14 79 2 12 59 2 13
Kendu 12, 13, 14...
2 13
47 37 34
2 10 2 3
Nola egingo zenuke bi zifrako zenbaki bat ken 34? Eta bi zifrako zenbaki bat ken 52?
Zatiketa batzuek zero bat

baino gehiago dute zatiduran.
JARRI ARRETA
36
1. Zatikizunaren lehen hiru zifrek 579 baino zenbaki handiagoa osatzen
dutenez, egin 752 zati 579.
2. Jaitsi zatikizunaren hurrengo zifra eta egin 1.737 zati 579,
azaldutako prozesu berari jarraituz.
13 pertsonak aukeratu dute itsas bidaia.
Hiru zifrako zatitzailea duten zatiketak
Bidaia-agentzia batek eskaintza hauek ditu:
Itsas bidaiagatik 7.527 bildu dituzte.
Zenbat pertsonak aukeratu dute itsas bidaia?
6.050 : 242 7.905 : 815 23.965 : 423 765.789 : 634
4.560 : 316 9.972 : 902 55.648 : 512 543.921 : 705
2. Egin zatiketa hauek eta bete taula. Ondoren, egin zatiketaren froga.
3. Kalkulatu eta erantzun.
Kepak 32.234 zenbakia txartel hauetako bateko
zenbakiaz zatitu eta zatiketa zehatza lortu du.
Zein zenbakiz zatitu du Kepak 32.234?
Safaria . 860
Herriak 425
Itsas bidaia . 579
Idatzi 1 zatiduran eta
biderkatu: 579 3 1 5 579.
Ondoren, egin kenketa: 752 2 579 5 173.
579 3 1 5 579 579 , 752
579 3 2 5 1.158 1.158 . 752
Egin 7.527 zati 579
65
142
135
7 5 2 7 5 7 9
1 7 3 1
7 5 2 7 5 7 9
1 7 3 7 1 3
0 0 0
Zatikizuna
Zatitzailea
Zatidura
Hondarra
4.893 : 234
54.970 : 306
27.729 : 351
107.952 : 173
1.
2.
37
3
4. Osatu taula.
Zatikizuna zatitzailea bider zatidura
gehi hondarraren berdina da.
GOGORATU

5. Begiratu zaku bakoitzaren pisuari eta ebatzi.
Kamioi batek 15.000 kiloko karga eraman dezake gehienez
ere. Zenbat zaku arroz garraia ditzake?

Gurdi batek 9 zaku gari, 12 zaku arroz eta 24 zaku garagar
garraiatzen ditu. Zenbat kilo daramatza guztira?

Traktore baten gehienezko karga 9.000 kilokoa da.
Garraia al ditzake 75 zaku gari eta zaku bete garagar?

Furgoneta baten gehienezko karga 9.900 kilokoa da.
Zenbat zaku gari garraia ditzake gehienez ere?

Zenbat kilo gehiago karga daitezke furgonetan?
6. Ebatzi.
Mintegi batean, 250 gaztainondo eta 134 makal
daude. Haiek batetik bestera eramateko,

16 zuhaitzentzako lekua duen furgoneta bat
erabiltzen da. Zenbat joan-etorri egin beharko du
furgonetak mintegiko zuhaitz guztiak eramateko?
Fruta-saltzaile batek 15 kutxa laranja saldu ditu eta,
guztira, 1.125 irabazi ditu. Kutxa bakoitzak

25 kiloko pisua zuela jakinda, zenbat balio zuen kilo bakoitzak?
Paulak materiala erosi zuen bere enpresarako.
Inprimagailu bat erosi zuen, 250 -an, eta 18 sakelako

telefono, berdin-berdinak. Guztira, 3.580 ordaindu zituen.
Zenbat balio du sakelako telefono bakoitzak?
Fabrika batean, iaz, 81.920 automobil egin zituzten.
Egunero, 256 automobil egin zituzten. Zenbat egunetan

egin zuten lan iaz fabrika horretan?
Zinema bateko 250 jarlekuak bete egin dira
emanaldi guztietan. Guztira 403 haur eta 347 heldu joan dira
zinema horretara. Zenbat emanaldi egin dira?
7. ARRAZOIKETA. Begiratu irudiari eta erantzun.
Bonboi bakoitzak 10 gramoko pisua du.
Pastelek pisu bera dute.
Zenbat gramoko pisua du
pastel bakoitzak?
458 25 6
519 123 0
106 104 2
690 g
Arroza
120 kg
Garia
115 kg
Garagarra
95 kg
38
Zatiketa berriaren zatidura berbera da, ez da aldatzen,
baina hondarra bider 2 eginda geratzen da.
Zatikizuna eta zatitzailea 2z zatitu eta berriro egin du zatiketa.
Zatidura berdin geratzen da, baina hondarra 2z zatituta.

Aldaketak zatiketa baten gaietan
2. Begiratu ebatzitako zatiketari eta osatu taula.
Zatiketa baten zatikizuna eta zatitzailea zenbaki berberaz biderkatzean,
zatidura ez da aldatzen, baina hondarra zenbaki horrez biderkatuta geratzen da.

Zatiketa baten zatikizuna eta zatitzailea zenbaki berberaz zatitzean,
zatidura ez da aldatzen, baina hondarra zenbaki horrez zatituta geratzen da.

258 3 5 12 3 5
258 3 4 12 3 4
258 : 2 12 : 2
258 : 3 12 : 3
Egin zatikizuna eta
zatitzailea bider 2
Egin zatikizuna eta
zatitzailea zati 3
426 4

942 6

852 8

314 2

Aldatu al da zatiketaren
zatidura?
Nola aldatu da hondarra?
2 5 8 1 2
0 1 8 2 1
0 6
9 9 6 2 4
0 3 6 4 1
1 2
498 3 2 12 3 2
Zatidura 5 41 Hondarra 5 12 5 6 3 2
2 4 9 6
0 9 4 1
3
498 : 2 12 : 2
Zatidura 5 41 Hondarra 5 3 5 6 : 2
4 9 8 1 2
0 1 8 4 1
6
Zatidura 5 41
Hondarra 5 6
Begiratu zer egiten duen Nekanek 498 : 12 zatiketarekin.

Zatikizuna eta zatitzailea 2z biderkatu eta berriro egin du zatiketa.
39
3
3. Egin zatiketa bakoitzaren zatikizuna eta zatitzailea zati 10, 100 edo 1.000, eta kalkulatu.
1.495 : 23 zatiketa zehatza da.
Jatorrizko zatiketaren zatidura eta hondarra
berberak dira.
149.500 : 2.300 zd 5 65, h 5 0
5.260 : 15 zatiketa osoa da.
Jatorrizko zatiketaren zatidura berbera da, eta
hondarra bider 10 egin behar da.
52.600 : 150 zd 5 35, h 5 2 3 10 5 20
2.880 : 20 15.600 : 800 6.900 : 460 42.000 : 320
4.800 : 400 97.200 : 5.400 37.300 : 230 36.000 : 500
4. Begiratu zatiketari eta idatzi.
Zatidura bera eta hondarra bikoitza duen zatiketa bat.
Zatidura bera eta hondarra erdia duen zatiketa bat.
5. Ebatzi eta azaldu nola egin duzun.

Gimnasio batean 250 bazkide daude,
eta 10 laguneko taldeak osatu dira.
Bazkideak halako bi izango balira
eta taldeak 20 lagunekoak izango balira,

zenbat talde osatuko lirateke?
Bazkide kopurua erdia izango balitz
eta taldeak 5 lagunekoak izango balira,

zenbat talde osatuko lirateke?
EGIN HORRELA
BURUZKO KALKULUA
32 2 9 53 2 39 82 2 59
45 2 19 76 2 49 90 2 69
Kendu 9, 19, 29...
2 29
65 35 36
2 30 1 1
54 2 18 32 2 16 34 2 16
63 2 17 81 2 18 70 2 17
Kendu 18, 17, 16...
2 17
74 54 57
2 20 1 3
Nola egingo zenuke bi zifrako zenbaki bat ken 28? Eta bi zifrako zenbaki bat ken 37?
1 4 6 6
2 6 2 4
2
1 4 9 5 2 3
1 1 5 6 5
0 0
1 4 9 5 0 0 2 3 0 0
5 2 6 0 1 5
0 7 7 3 5
0 2
5 2 6 0 0 1 5 0

100ez zatituko dugu

10ez zatituko dugu
40
1. Begiratu taulari eta ebatzi.
Taula honetan, asteartetik larunbatera bitartean ile-apaindegi batean ilea moztu zieten bezeroak daude.
Gizonak Emakumeak
Asteartea 15 20
Asteazkena 12 25
Osteguna 16 34
Ostirala 23 40
Larunbata 19 30
2. Ebatzi.
Martxoan, 2.590 lagun joan ziren museo batera. Apirilean, 3.210 joan ziren,
eta maiatzean, apirilean baino 560 pertsona gutxiago. Zenbat pertsona

joan ziren museora hiru hil horietan guztira?
Gaur goizean, Martinek 5 buelta eman ditu 450 metroko zirkuitu batean,
eta 100 metroko 5 lasterketa egin ditu. Zenbat metro egin ditu
Martinek guztira?
Igogailu batean, 1.200 kiloko pisua igo daiteke gehienez ere.
Mikelek 35 kiloko 25 kutxa sartu ditu igogailuan.

Zenbat kilo gehiago sar daitezke?
Bi eragiketako edo gehiagoko problemak
Kanpamentu batean 128 pertsona daude.
Laurdena igerilekuan dago orain,
eta gainerakoek txangoa egingo dute,
8 laguneko taldetan.
Zenbat talde osatuko dira?
12 talde osatuko dira.
1. Kalkulatu zenbat pertsona
dauden igerilekuan.
2. Kalkulatu zenbat pertsonak
egingo duten txangoa.
3. Kalkulatu zenbat talde osatuko
diren.
1 2 8 4
0 8 3 2
0
9 6 8
1 6 1 2
0
1 2 8
2 3 2
9 6
Zenbat emakume gehiago joan ziren
ile-apaindegira gizonak baino?

Zenbat pertsona gutxiago joan ziren asteartean
larunbatean baino?
Gizonei 10
kentzen diete ilea mozteagatik,

eta emakumeei, 20 . Zenbat diru bildu zuen
ile-apaindegiak asteartean?
Osteguneko bezeroen erdiak goizez joan ziren
ilea moztera. Zenbat bezero joan ziren ostegun

arratsaldean?
41
3
4. ARRAZOIKETA. Pentsatu eta erantzun.
Paulak 3 dardo jaurti ditu itu honetara,
eta 90 puntu lortu ditu.

Non jo dute Paularen dardoek?
Anderrek 3 dardo jaurti ditu itu honetara

Non jo dute Anderren dardoek?
Mirenek 4 dardo jaurti ditu itu honetara,

Non jo dute Mirenen dardoek?
3. Begiratu irudiari eta ebatzi.
100 20 50
Eskiak 130
Botak . 164
Prakak 98
Dendako arduradunak faktura hau egin
behar du. Osatu.

Gaiak
Ale
kopurua
Ale baten
prezioa
Guztira
Botak 12
Prakak 21
Dendan, egun batean, 1.476
bildu
zituzten boten salmentagatik, eta 686 ,
praken salmentagatik. Zer saldu zuten
gehien, botak ala prakak?
Arduradunak 6 kutxa jaso ditu, eta kutxa
bakoitzean, 25 praka pare daude. Prakak

apalategietan ipini ditu; 15 praka pare
jarri ditu apal bakoitzean. Zenbat apal
behar izan ditu?
Pasa den hilean, 1.430
bildu zituzten
eskien salmentagatik.
Horrez gain, 14 praka pare saldu zituzten.
Zerengatik bildu zuten diru gehien,
eskiengatik edo prakengatik?
Zenbat euro gehiago?
Gaur goizean, arduradunak eski batzuk eta
zenbait praka saldu ditu eta 1.012 -ko

faktura kobratu du. Zenbat praka kobratu
ditu fakturan?
Aste honetan, botak eskaintzan
daude. Hain zuzen ere, 12 gutxiago

balio dute.
Asteko lehen hiru egunetan,
5.320 bildu dituzte boten
salmentagatik. Zenbat bota pare
saldu dituzte?
Ordaintzeko guztira
42
Ariketak
1. Egin zatiketa hauek eta egin zatiketaren
froga, ondo egin dituzula egiaztatzeko.
2.430 : 18

3.256 : 74
5.197 : 35

6.529 : 81
7.253 : 62

8.280 : 92
2. Kalkulatu zatiketak eta esan zehatzak
ala osoak diren.
42.729 : 243

37.008 : 514
51.012 : 327

63.448 : 721
64.128 : 421

72.421 : 853
3. Kalkulatu, zatiduran zeroak idatzi behar
dituzula kontuan hartuta.
24.128 : 23

51.100 : 425
96.864 : 96

68.779 : 631
4. Kalkulatu zein den zatiketa bakoitzaren
zatikizuna eta osatu taula.
23 120 0
125 24 0
34 76 4
246 43 6
5. Aztertu zatiketa bakoitza. Ondoren, idatzi
kasu bakoitzean lortzen duzun zatiketaren
zatidura eta hondarra.

Biderkatu zatikizuna eta zatitzailea 4z.
Zatitu zatikizuna eta zatitzailea 3z.
Biderkatu zatikizuna eta zatitzailea 5ez.
Zatitu zatikizuna eta zatitzailea 6z.
6. Kendu zero kopuru bera zatikizunari eta

zatitzaileari, eta kalkulatu.
7.560 : 420

11.170 : 900
67.800 : 2.100

54.000 : 720
50.400 : 560

435.000 : 4.800
7. Begiratu irudiari eta kalkulatu.
80 litroko zenbat tanga bete daitezke
lehen kamioiaren zisternarekin? Eta

bigarren kamioiaren zisternarekin?
175 litroko zenbat tanga bete daitezke
lehen kamioiaren zisternarekin?

Eta bigarren kamioiaren zisternarekin?
Zenbat litro egongo dira sobera?
8. Begiratu zatiketa honi eta idatzi.
Zatidura bera eta hondarra bikoitza dituen
zatiketa bat.
Zatidura bera eta hondarra herena dituen
zatiketa bat.
Zatidura bera eta zatitzailea hirukoitza
dituen zatiketa bat.

Zatidura bera eta zatikizuna herena dituen
zatiketa bat.
9. Kalkulatu falta den gaia.

3 46 5 1.150
123 3 5 5.535

3 53 5 11.448
416 3 5 4.992

: 32 5 19
288 : 16 5

: 15 5 1.020
1.875 : 5 75
3 7 5 2 1
1 6 5 1 7
1 8
14.000 24.000
7 8 2 4
0 6 3
9 0 1 8
0 0 5
43
3
10. Begiratu irudiari eta ebatzi.
Gotzonek disko batzuk erosi ditu.
Ordaintzeko, 100 eman ditu, eta 4

itzuli dizkiote. Zenbat disko erosi ditu?
Martak 9 disko erosi nahi ditu
eta 50 -ko bi billete ditu diru-zorroan.

Nahikoa diru izango al du?
Zenbat falta edo geratuko zaio?
Gaur goizean, 1.044
bildu dituzte
saldutako diskoengatik, eta arratsaldean,
1.740 . Zenbat disko saldu dituzte gaur?
Asteartean, 460 disko saldu zituzten.
Asteazkenean, 5.604 bildu zituzten

saldutako diskoengatik. Zein egunetan
saldu zituzten disko gehien? Zenbat
gehiago?
11. Ebatzi.
14 lagun afaltzera joan dira.
254 ordaindu dituzte pizzengatik,

eta 96 , edariengatik. Denen artean
ordaindu dute. Zenbati diru ipini behar izan
du bakoitzak?
Maitek auto bat erosi du 14.600
-an.
Hasieran, 2.000 ordaindu ditu eta
gainerakoa hileko 14 kuota berdinetan
ordainduko du. Zenbat ordainduko du
hilero?
Mintegi batean, 25 landareko 18 kutxa
erosi dituzte 900 -an. Ondoren, 3 -an

saldu dute landare bakoitza. Zenbat irabazi
dute landare bakoitzagatik?
312 pertsonak aintzira bat gurutzatu nahi
dute. Herenak itsasontziz gurutzatuko du,

eta besteek, 13 lagun har ditzaketen
txalupatan. Zenbat txalupa behar dira?
12. IKASTEN IKASTEKO. Ikasi al duzu lehendik
egiten ez zenekien zatiketarik egiten unitate
honetan? Zer zatiketa mota ikasi duzu?
Eman bi adibide eta ebatzi.
GAI NAIZ Eskaintzarik onena aukeratzeko
Beherapenak
Disko bat 12
Xabierren familia kostaldeko herri batera joan da egun batzuk pasatzera. Xabierren gurasoek auto
bat alokatu nahi dute. Agentzian, eskaintza hauek dituzte:
Kalkulatu zenbat ordainduko duten autoa
egun bakoitzeko, 3 egunez alokatzen badute.

Eta astebetez alokatzen badute? Eta 15 egunez alokatzen badute?
Xabierren familiak uste du 9 egunez beharko duela autoa. Zer da merkeena,
astebetez eta 2 egun soltez alokatzea ala 3 aldiz 3 egunez alokatzea?

AUTO-ALOKAIRUA
Egun bat ............... 50
3 egun .... 120
Astebete 252
15 egun .. 375
44
Astelehenean liburuak atera zituzten pertsonen herenak umorezko liburuak hartu zituen.
Zenbat pertsonak atera zituzten umorezko liburuak astelehenean?
Astelehenean liburuak atera zituzten pertsonak: 75 1 75 5 150
Astelehenean umorezko liburuak atera zituzten pertsonak: 150 : 3 5 50
Ebazpena: 50 pertsonak atera zituzten umorezko liburuak astelehenean.
Problemak ebazten
Taula batean eta grafiko batean datuak bilatzea
Bilatu behar dituzun datuak taulan edo grafikoan eta ebatzi problemak.
Liburutegi batean, astero erregistratzen dute helduei eta haurrei zenbat liburu eman zaizkien
maileguz, eta liburu horiek zeri buruzkoak diren. Taulan, irakurle motaren arabera adierazi
dira maileguz emandako liburuak, eta grafikoan, berriz, gaiaren arabera.
AL AR AZ OG OL
Haurrak 75 40 40 80 100
Helduak 75 50 60 30 50
1. Astean zehar, misteriozko eta abenturazko liburu guztien laurdena helduek
atera zuten. Misteriozko eta abenturazko zenbat liburu atera zituzten
helduek astean zehar?
2. Umorezko liburu guztien herena ostiralean atera zuten. Umorezko zenbat liburu
atera zituzten irakurleek asteko gainerako egunetan?
3. Ostegunean, 20 haurrek eta 10 helduk zientziei buruzko liburuak atera zituzten.
Zientziei buruzkoak alde batera utzita, zenbat liburu atera ziren ostegunean?
4. ASMATU. Idatzi eta ebatzi:
Problema bat, taulako zenbait datu erabiliz.
Problema bat, grafikoko zenbait datu erabiliz.
L
i
b
u
r
u

k
o
p
u
r
u
a
Liburuen gaiak
Umorea
250
200
150
100
50
0
Misterioa Abentura Zientziak
MAILEGUZ EMANDAKO LIBURUAK
45
3
ARIKETAK
5.003.712

3.100.908
81.104.670

70.060.103
197.051.030

802.160.007
2. Idatzi zifraz.
Sei milioi ehun eta bi mila eta hogei.
Hogeita hamar milioi mila eta hamazazpi.
Hamabost milioi berrehun mila eta lau.
Ehun eta zortzi milioi laurehun eta
bederatzi mila seiehun eta bederatzi.

Hirurehun milioi bost mila zazpiehun eta
berrogeita zortzi.
3. Idatzi nola irakurtzen diren.
2.019.704

6.501.013
40.020.815

72.136.974
380.460.010

500.200.004
4. Kalkulatu.
189.234
1 675.008
1.099 3 6
691.030
1 78.897
15.213 3 5
345.345
2 298.456
4.368 : 7
870.900
2 55.689
15.062 : 8
5. IKASTEN IKASTEKO. Azaldu zer ordenatan
egin behar diren adierazpen hauetako
eragiketak.
7
2 2 3 3
6 2 (3 2 2)
6. Kalkulatu.
8
1 3 2 5
6 1 2 3 5 2 9
(7
2 4) 2 1
(6 1 2) 3 5 2 9
7
2 4 2 1
(4 1 1) 3 3 2 7
6
3 3 2 8
15 2 5 2 4 3 2
2
3 (5 2 4)
2 3 9 2 3 3 6
PROBLEMAK
7. Agurtzanek geranio gorriak landatu ditu,
18 ilaratan: 120 geranio ilara bakoitzean.
Geroago, 76 geranio zuri landatu ditu.
Zenbat geranio landatu ditu guztira?
8. Ikastetxean, egunkariak eta potoak jaso
dituzte, birziklatzeko.
Zenbat egunkari eta poto jaso dituzte
gutxi gorabehera?
9. Autobus batek 6 joan-etorri egin zituen
egunero pasa den astean. Joan-etorri
bakoitzean, 46 pertsona eraman zituen.
Zenbat bidaiari eraman zituen guztira?
10. Ordenagailu-joko batean, Ikerrek 135 puntu
lortu ditu, Mirenek Ikerrek halako bi, eta
Jonek Mirenek halako hiru. Zenbat puntu
lortu dituzte hiruren artean?
11. Denda batean, 8 praka pare berdin saldu
dituzte, 536 -an. Hemendik aurrera, 4
garestiago salduko dute praka pare bakoitza.
Zenbatean salduko dute praka pare bakoitza?
12. Fabrika batean, 1.800 paparreko
dituzte. 9 paparrekoko kutxatan
sartu dituzte, eta kutxak, berriz,
5 kutxako paketetan.
Zenbat pakete lortu dituzte?
13. Bideoklub batek 50 CDko 12 kutxa jaso
ditu. Bideoklubeko arduradunak
15 apaletan ipini ditu CD horiek,
CD kopuru bera apal bakoitzean.
Zenbat CD ipini ditu apal bakoitzean?
578 125
Berrikusten
46
Informazioaren trataera
Hiru ezaugarriko barra-grafikoak
Matematikako irakasleak iazko eguraldiari buruzko grafiko hau aurkitu du egunkarian,
eta ikasleei erakutsi die. Zenbat egun eguzkitsu egin
zituen urtarrilean? Zenbat hodeitsu? Zenbat euritsu?
Barra-grafikoetan laukizuzenak erabiltzen dira datuak adierazteko.
1. Erreparatu goiko grafikoari eta erantzun.
Zenbat egun eguzkitsu egin zituen otsailean? Zenbat egunetan egin zuen euria martxoan?
Zein hiletan egin zuen egun lainotsu gehien? Zenbat izan ziren?
Zein hiletan egin zuen egun eguzkitsu gutxiago lainotsu baino? Zenbat izan ziren?

Zenbat txakur artatu zituen guztira?
Zenbat animalia artatu zituen, guztira, astelehenean eta asteartean?
Asteko zein egunetan artatu zuen txakur gehien? Zeinetan loro gutxien?

2. Grafiko honetan adierazi da albaitari batek aste batean artatutako mota
bakoitzeko animalia kopurua. Erreparatu eta erantzun.
Urtarrilean, 5 egun eguzkitsu, 16 egun hodeitsu eta 10 egun euritsu egin zituen.
Urtarrila Otsaila Martxoa Apirila
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
E
g
u
n

k
o
p
u
r
u
a
Eguzkitsu Hodeitsu Euritsu
Txakurrak
Katuak
Loroak
Ostirala
Osteguna
Asteazkena
Asteartea
Astelehena
0 5 10 15 20
Animalia kopurua
47
3. Kopiatu eta osatu taula, testuko datuak erabiliz eta grafikoan adieraziz.
4. Kopiatu eta osatu taula, testuko datuak erabiliz eta grafikoan adieraziz.
Gaur arratsaldean, Alainek eskaera bat jaso du bere
arropa-dendan. Hauek osatzen zuten eskaera:
Elastiko gorri kutxa bat: 12 handi, 8 ertain eta
16 txiki.
Elastiko berde kutxa bat: 8 handi, 6 ertain eta
8 txiki.
Elastiko hori kutxa bat: 10 handi, 9 ertain eta
12 txiki.
Hauek dira Lehen Hezkuntzako 5. mailako lau ikaslek lortutako
emaitzak azkeneko hizkuntza-, musika- eta ingeles-azterketetan.
Alaine: Hizkuntzan 5, Musikan 6 eta Ingelesean 7.
Erramun: Hizkuntzan 4, Musikan 7 eta Ingelesean 5.
Lorea: Hizkuntzan 8, Musikan 9 eta Ingelesean 5.
Jagoba: Hizkuntzan 3, Musikan 6 eta Ingelesean 8.
Hizkuntza Musika Ingelesa
Alaine
Erramun
Lorea
Jagoba
Handia Ertaina Txikia
Gorriak 12
Berdeak
Horiak
Hizkuntza Musika Ingelesa
Handia Ertaina Txikia
Alaine Erramun Lorea Jagoba
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Gorriak Berdeak Horiak
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
E
l
a
s
t
i
k
o

k
o
p
u
r
u
a
E
m
a
i
t
z
a
k
48
Zatikiak
Zenbat guppy arrain daude

akuarioan?
Zenbat molly arrain daude

akuarioan?
Zenbat neon arrain daude

akuarioan?
Mireni izugarri gustatzen zaizkio arrainak. 28 arrain ditu
etxean, akuario handi batean. Akuarioan, hiru arrain
mota daude: guppyak, mollyak eta neon arrainak.
Mirenen akuarioko arrainen erdiak guppy arrainak dira,
eta laurdenak, molly arrainak. Gainerakoak neon
arrainak dira.
4
49
GOGORATU IKASI DUZUNA
Zatikiak nola
interpretatzen diren.
Zatikiak nola irakurtzen

eta idazten diren.

kalkulatzen.
Zatikiak banaketak
egiteko erabiltzen.
Zatikiak elkarren
artean eta
batekoarekin
alderatzen.
HAU IKASIKO DUZU
Zatikiak interpretatzea
Zatikiak irakurtzea
1. Idatzi zer zatikik adierazten duen koloreztatutako zatia.
2. Kalkatu eta margotu zatiki bakoitza.
2
5

3
7

5
8

8
9

2
4

1
3

1
2

4
6

4. Idatzi zatiki hauek.
Hiru bosten.

Bost seiren.
Bost zazpiren.

Sei bederatziren.
5. Kalkatu eta margotu.
Hiru zortziren.
Lau zortziren.

1
2

2
4

3
8

4
6
1
2
erdia

2
3
bi heren
3
4
hiru laurden

3
5
hiru bosten
5
6
bost seiren

4
7
lau zazpiren

6
8
sei zortziren

7
9
zazpi bederatziren
3
5

5
9

7
10
50
1. Idatzi nola irakurtzen den zatiki bakoitza.
7
12

8
14

11
16

15
19

13
20

17
25

18
34

24
39

2. Idatzi irudi bakoitzean margotutako zatikia. Ondoren, idatzi nola irakurtzen den.
Zatikiak: gaiak, irakurtzea eta idaztea
Izendatzailea
: batekoa zenbat zati berdinetan zatituta

dagoen. Probeta 5 zati berdinetan banatuta dago.
Zenbakitzailea
: batekotik zenbat zati hartzen diren.

Urak 2 zati hartzen ditu.
Anek ura sartu du probeta baten barruan.
Probeta 5 zati berdinetan banatuta dago,
eta ura 2 zatitan dago.
Zatiki baten gaiak zenbakitzailea eta izendatzailea dira.
Izendatzaileak adierazten du batekoa zenbat zati berdinetan zatituta dagoen.
Zenbakitzaileak adierazten du batekotik zenbat zati hartzen diren.

2
5

2
5
honela irakurtzen da: bi bosten.
Gogoratu nola esaten zaien zatikien gaiei, eta zer esan nahi duten.

2
5

Zenbakitzailea

Izendatzailea
EGIN HONELA
Zatiki bat irakurtzeko, zenbakitzaileko
zenbakia esan behar dugu lehendabizi, eta
gero, izendatzaileko zenbakia gehi -(r)en
atzizkia. Izendatzailea 3 edo 4 bada, heren
eta laurden irakurtzen da, hurrenez hurren.
4
11
lau hamaikaren irakurtzen da.
5
13
bost hamahiruren irakurtzen da.
51
4
3. Kopiatu eta margotu irudi bakoitzean adierazitako zatikia. Ondoren, idatzi zifraz.
Bederatzi hamabiren Hamaika hogeiren Zazpi zortziren Zortzi hamabosten
4. Kasu bakoitzean, idatzi bi zatiki. Ondoren, idatzi nola irakurtzen diren.
Izendatzailea 10etik gorakoa dutenak.
Zenbakitzailea 9tik beherakoa dutenak.
Zenbakitzailea izendatzailea baino txikiagoa dutenak.
Bi gaiak 10etik beherakoak dituztenak.
5. Kopiatu, margotu eta erantzun.

Irudiaren bost hamabiren gorriak dira.
Lau hamabiren urdinak dira,
eta gainerakoak, berdeak.
Irudiaren zer zatiki da berdea?
6. Zer zatiki dagokie kolore bakoitzeko puxikei? Begiratu irudiei eta idatzi.
Puxika gorriak

Puxika berdeak

Puxika urdinak

Puxika horiak

Puxika laranjak

Puxika arrosak

Puxika marroiak

Puxika zuriak

1 201
147 347 348
1 200 1 1
BURUZKO KALKULUA
164 1 101 382 1 401 463 1 601
245 1 301 413 1 501 529 1 801
Batu 101, 201, 301... Batu 102, 103, 104...
264 1 102 432 1 103 586 1 104
371 1 104 653 1 102 817 1 103
1 103
325 425 428
1 100 1 3
52
Alexen ikastetxean, 602 ikasle daude.
Ikasleen hiru zazpirenek igeriketa egiten dute.
Zenbat ikaslek egiten dute igeriketa?
1. Kalkulatu.
75en
3
5

147ren
2
7

160ren
5
8

1.056ren
4
11

1.746ren
7
18

2. Ebatzi.
Anek sorta bat egin du 24 lore erabiliz.
Loreen seirena bitxiloreak dira, eta bi heren, arrosak.

Zenbat bitxilore daude sortan? Eta zenbat arrosa?
Parke batean, 120 zuhaitz daude. Zuhaitzen bi bosten pinuak
dira, eta besteak, makalak. Zenbat makal daude parkean?

Gela bateko 28 ikasleen lau zazpiren mutilak dira,
eta gainerakoak, neskak. Mutil ala neska gehiago daude?

Zenbat gehiago?
Supermerkatu batek 1.200 botila zuku eskatu ditu.
Astelehenean, botilen bostena iritsi da; asteartean,

hiru zortziren; eta asteazkenean, gainerakoak.
Zenbat botila jaso zituen asteazkenean?
Zenbat gramo dira 3 kilo laurden?
Zenbat gramo dira 2 kilo eta laurden?
Zenbat minutu dira 4 ordu eta 3 laurden?
1 kilo 5 1.000 gramo

1 ordu 5 60 minutu
GOGORATU
Kalkulatu 602 zenbakiaren
3
7
zenbat den.
Zenbaki baten zatikia kalkulatzeko, zenbakia bider zenbakitzailea egin behar da,
eta ondoren, lortutako biderkadura zati izendatzailea.
1. 602 bider zenbakitzailea
(3) egingo dugu.
602 3 3 5 1.806
2. Biderkadura izendatzaileaz
(7) zatituko dugu.
1.806 : 7 5 258

602ren

3
7

5 258
258 ikaslek egiten dute igeriketa.
53
4
3. ARRAZOIKETA. Irakurri eta erantzun.
Urtebetetze-festa batean, 2 tarta banatu dituzte
zati berdinetan gonbidatu guztien artean.
Gonbidatu bakoitzak tartaren

2
7

jan ditu.
Zenbat gonbidatu zeuden festan?
1. Osatu koadernoan.
Saioak, Jonek eta Lorenak 2 bizkotxo zati berdinetan
banatu nahi dituzte 3ren artean.
Bizkotxoaren zer zati dagokio bakoitzari?
1. Bizkotxo bakoitza zatituko dute. Guztira, daude.
2. artean banatuko dituzte.
Bizkotxoaren dagozkio bakoitzari.
2. Egin marrazki bat eta idatzi zer zatiki dagokion pertsona bakoitzari.
Banatu 3 pizza zati berdinetan
5 lagunen artean.
5 lagunen artean.
6 lagunen artean.
8 lagunen artean.
3 : 4 zatiketa zehatza ez denez,
hau egingo dute:
Zatikiak banaketak egiteko
4 lagunek 3 pizza dituzte afaltzeko,
eta zati berdinetan banatu nahi dituzte.
Pizzaren zer zati dagokio lagun
bakoitzari?
Lagun bakoitzari pizzaren

3
4

dagozkio.
4 laurden 4 laurden 4 laurden
1. Pizza bakoitza 4 zati berdinetan zatituko
dute; hau da, laurdenetan.
Guztira, 12 laurden daude.
2. 12 laurdenak 4ren artean banatuko dituzte.
12 laurden : 4 5 3 laurden
3
4

54
2. Idatzi ikur egokia (< edo >).
1. Idatzi zer zatiki dagokion irudi bakoitzean koloreztatutako zatiari.
Ondoren, erantzun eta egin biribil bat pare bakoitzeko zatikirik handienaren inguruan.
Berdinak al dira izendatzaileak?

Berdinak al dira zenbakitzaileak?
Zatikiak alderatzea
3
4

1
4

4
10

4
15

1
9

7
9
2
6

4
6

8
13

7
13

6
8

6
12
2
9

2
5

5
11

5
7

12
15

12
17
3
4

3
9

9
14

9
20

7
14

3
14
Zatikiak alderatzean,
begiratu lehendabizi pare
bakoitzeko bi zatikiek zer
gai (zenbakitzailea edo
izendatzailea) duten berdina.
JARRI ARRETA
Begiratu:
9 5 9 Izendatzaileak berdinak dira.
6 . 4 Zenbakitzailerik handiena duen

zatikia da handiena.
Begiratu:
5 5 5 Zenbakitzaileak berdinak dira.
12 . 8 Izendatzailerik txikiena duen

zatikia da handiena.
Begiratu irudi pare bakoitzean koloreztatutako zatiari dagokion zatikiari.
Bi zatikik edo gehiagok izendatzaile bera badute, zenbakitzailerik handienekoa
da handiena.
Bi zatikik edo gehiagok zenbakitzaile berbera badute, izendatzailerik txikienekoa
da handiena.

6
9

4
9
Lehen irudiak du margotutako zatirik handiena.

6
9
.
4
9

5
12

5
8
Bigarrenak du margotutako zatirik handiena.

5
8
.
5
12

55
4
Lau zatiki,
3
8
baino handiagoak eta izendatzailea 8 dutenak.
Lau zatiki,
7
9
baino txikiagoak eta zenbakitzailea 7 dutenak.
Lau zatiki,
1
10
baino handiagoak eta
1
2
baino txikiagoak.
4. Ordenatu zatiki multzo bakoitza. Ez ahaztu ikur egokia erabiltzea.
5. Ebatzi.
Gaur, izozki-denda batean, lau izozki-barra berdin hauek zatitu dituzte.
Oierrek marrubizko barraren hiru zortziren
eta txokolatezkoaren bost zortziren erosi ditu.

Zeinetatik erosi du zatirik handiena?
Junek mendazko barraren bi seiren eta
limoizkoaren bi laurden erosi ditu.

Zeinetatik erosi du gutxien?
Anerrek Oierrek baino marrubizko izozki gehiago
erosi du, baina barra bat baino gutxiago.

Barraren zer zatiki erosi ahal izan ditu?
TXIKIENETIK HANDIENERA
3
5

1
5

4
5

7
8

3
8

5
8

2
8
5
7

5
6

5
8

6
4

6
8

6
7

6
5
HANDIENETIK TXIKIENERA
5
6

5
7

5
4

7
9

7
5

7
8

2
8

5
8

4
8

3
8

6
9

2
9

3
9

7
9
BURUZKO KALKULUA
432 1 99 173 1 399 429 1 599
647 1 199 286 1 499 781 1 899
Batu 99, 199, 299...
1 199
236 436 435
1 200 2 1
1 97
248 348 345
1 100 2 3
314 1 98 647 1 97 153 1 96
428 1 96 289 1 98 762 1 97
Batu 98, 97, 96...
56
Karmelek enpanada zatiak saltzen ditu.
Enpanada bakoitza 6 zati berdinetan zatitzen
du; hots, 6 seirenetan.
Begiratu enpanada mota bakoitzetik zenbat duen.
1. Idatzi zer zatiki adierazten duten margotutako zatiek eta alderatu batekoarekin.
3
7
1
6
5
1
9
9
1
9
15
1
11
11
1
13
10
1
24
24
1
3. Alderatu eta idatzi ikur egokia.
2. Adierazi zatiki bakoitza. Ondoren, alderatu batekoarekin.
3
5

9
5

5
5

1; izan ere, 1; izan ere, 1; izan ere,
Hegaluzea Okela Barazkiak
Enpanada 1 baino gehiago du.
10
6
. 1; izan ere, 10 . 6
Enpanada 1 du.
6
6
5 1; izan ere, 6 5 6
Enpanada 1 baino gutxiago du.
4
6
, 1; izan ere, 4 , 6
6
6
5 1
4
6
, 1
10
6
. 1
Zatiki baten zenbakitzailea eta izendatzailea berdinak badira, zatikiak bat balio du.
Zenbakitzailea izendatzailea baino txikiagoa bada, zatikiak bat baino gutxiago balio du.
Zenbakitzailea izendatzailea baino handiagoa bada, zatikiak bat baino gehiago balio du.
57
4
6. Lotu esaldi bakoitza dagokion irudiarekin.
A. Tartaren sei seiren tarta bat dira.
B. Tartaren zazpi seiren tarta bat eta tartaren
seirena dira.
C. Tartaren hamabi seiren bi tarta dira.
D. Tartaren zortzi seiren tarta bat eta tartaren bi
seiren dira.
4. Sailkatu zatikiak.
Bat balio duten zatikiak.
Bat baino txikiagoak.
Bat baino handiagoak.
5. Idatzi falta den zenbakia alderaketa bakoitza zuzena izan dadin.

2

, 1

8

. 1

7

5 1

6
, 1

17
5 1

10
. 1
7. Idatzi esaldi bakoitzeko zatikia eta alderatu batekoarekin.
Adibidea: Martak horma baten bi bosten margotu ditu.
2
5
, 1
Laurak ogitartekoaren hiru laurden jan ditu.
Soniak bost laranja erdi erabili ditu zukua egiteko.
Peruk bere mineral-kutxaren zortzi zatiak bete ditu.
Anek puzzle bateko piezen bost seiren jarri ditu.
8. Ebatzi.
Junek, Jokinek eta Ainarak 2na txokolatina erosi
dituzte. Txokolatina bakoitza 10 zati berdinetan
banatuta dago. Junek zazpi hamarren jan ditu;
Jokinek, hamar hamarren; eta Ainarak, berriz,
hamabi hamarren.
Zeinek jan du gehien? Eta zeinek jan du gutxien?
Zeinek jan du txokolatina bat baino gehiago?
Zeinek jan du txokolatina bat? Eta bat baino gutxiago?
Mikelek eta Alba arrebak botila bana zuku dute.
Mikelek dio bere botilaren hiru laurden edan dituela,
eta Albak dio berearen bost laurden edan dituela.
Zein dago oker? Zergatik?

1

2

3

4
7
7
4
9
6
8
5
4
9
2
9
9
11
11
3
10
10
3
58
1. Idatzi zer zatiki adierazten duen irudi
bakoitzean margotutako zatiak.
2. Adierazi zatikiak.
5
8

4
9

7
10

6
11

3. Idatzi nola irakurtzen diren zatiki hauek.
5
7

6
11

3
5

14
8

21
45

20
13

9
17

4
9

7
12

31
10
4. Idatzi zifraz.
Hamar hemeretziren.
Hamabost zazpiren.
Hogeita hamar berrogeiren.
Hogeita bost hirurogeita hamabosten.
Berrogei laurogeita hamarren.
5. Kalkulatu.
27ren
2
3

50en
4
5

66ren
5
6

280ren
1
7

800en
5
8

189ren
3
9

Ariketak
24ren erdiaren laurdena
4ren berdina al da?

18ren erdiaren herena,
18ren seirenaren berdina al da?

7. Idatzi gaztaren zer zati dagokion lagun
bakoitzari.
Banatu 2 gazta 5 lagunen artean.
8. Ordenatu.
Txikienetik handienera:
9
14

5
14

7
14

3
14

Handienetik txikienera:
8
10

8
9

8
7

8
15
9. IKASTEN IKASTEKO. Osatu eskema hau
zure koadernoan.
ZATIKI BAT BATEKOAREKIN ALDERATZEA
Zenbakitzailea eta izendatzailea
berdinak badira, zatikia da.
Zenbakitzailea izendatzailea baino
handiagoa bada,
Zenbakitzailea baino txikiagoa
bada, zatikia da.
6
5
1
3
3
1
7
11
1
13
12
1
7
8
1
15
15
1
9
9
1
12
11
1
9
6
1
59
4
Miren egunkari bateko erredaktorea da, eta testu honetan dauden zatikiak
irudi bidez adierazi behar ditu.
11. Ebatzi.
Bizikletaz ibiltzeko zirkuitu bat 15 km luze
da. Igonek zirkuituaren bostena egin du,

eta Aintzane lehengusinak, bi heren.
Zeinek egin ditu kilometro gehien?
Besteak baino zenbat gehiago?
Alexek 60
zituen itsulapikoan.
Diruaren laurdena gastatu zuen liburu
batean, eta bostena, kamiseta batean.
Zenbat diru geratu zaio?
Nataliaren biberoiak 25 zentilitroko
edukiera du. Egunero, Nataliak biberoi

oso bat hartzen du, eta beste baten hiru
bosten. Zenbat zentilitro esne hartzen
ditu Nataliak egunean?
Kamioi batek 5.000 kg-ko pisua du
kargatuta dagoenean. Kamioiak pisuaren bi

zortzireneko pisua du. Zer pisu du zamak?
Laurak bi pizza berdin egin ditu: bata
hegaluzeduna eta bestea barazkiduna.

Hegaluzeduna 6 zati berdinetan zatitu du,
eta barazkiduna, 10 zati berdinetan.
Pizza bakoitzaren 4 zati jan ditu.
Pizza bakoitzaren zer zatiki jan du Laurak?
Zein pizzatatik jan du zatirik handiena?
Anderren aitak bi enpanada berdin egin
ditu: bata okelez betea eta bestea

arrainez betea. Bi enpanadak 8 zati
berdinetan zatitu ditu. Anderrek okelezko
enpanadaren 3 zati eta arrainezkoaren
2 zati jan ditu. Enpanada bakoitzaren zer
zatiki jan du? Zeinetatik jan du gehien?
Nekanek txokolatinak erosi ditu.
Txokolatina bakoitza 16 zati berdinetan

banatuta dago. 18 zati jan ditu.
Txokolatina bat baino gehiago ala
gutxiago jan du?
GAI NAIZ Albisteetan zatikiekin lan egiteko
Zer grafikok adierazten du gure planetako
uraren banaketa? Azaldu zergatik.

Ura Lehorra
Zatitu laukizuzen bat hiru zati berdinetan
eta adierazi Lurreko ur geza nola banatuta

dagoen.
Gure planetan, gainazalaren hiru laurden
urez estalita daude, eta gainerakoa
lehorra da.
Lurreko ur gezaren bi heren izoztuta
daude, eta gainerakoa, izoztu gabe.
60
Problemak ebazten
Saiakuntza eta errorea
Ebatzi problema hauek, ondoz ondoko probak eginez. Proba bat egin baino lehen,
begiratu aurrekoen emaitzari.
Elenek ondoz ondoko hiru zenbaki idatzi ditu paper batean.
Lagunei zenbaki horiek asmatzeko erronka egin die.
Laguntza gisa, hiru zenbaki horien arteko batura 27 dela
esan die. Zer zenbaki dira?
Hasteko, 3, 4 eta 5 zenbakiekin probatuko dugu.
3 1 4 1 5 5 12
Batura hori (12) 27 baino txikiagoa denez, zenbaki
handiagoekin probatuko dugu; adibidez, 11, 12 eta 13rekin.
11 1 12 1 13 5 36
Orain, batura 27 baino handiagoa da. Beste zenbaki
batzuekin probatuko dugu, 11, 12 eta 13 baino txikiagoekin
eta 3, 4 eta 5 baino handiagoekin.
8, 9 eta 10 zenbakiekin probatuko dugu.
8 1 9 1 10 5 27
Emaitza 27 da, lortu nahi genuen batura.
Ebazpena: Zenbakiak 8, 9 eta 10 dira.
1. Edurneren hiru neba-arreben adinak elkarren segidako hiru zenbaki dira, zifra batekoak. Zenbaki
horien biderkadura 210 da. Zenbat urte dituzte?
2. Martinek hiru kalabaza bildu ditu bere baratzean, hirurak 6 kg-tik gorakoak.
Kalabazarik handienak 11 kg-ko pisua du, eta hirurek, guztira, 26 kg-ko pisua dute.
Zer pisu du kalabaza bakoitzak? Ebazpen bat baino gehiago al dago?
3. Hiru lagunek lasterketa batean egin dute korrika, eta guztira, 20 lasterkarik hartu dute parte.
Lagun horien dortsalak ondoz ondoko zenbakiak dira, bi zifrakoak, eta haien biderkadura 2.730 da.
Zer zenbaki zeramatzaten dortsaletan?
4. Agurtzanek hiru zatiki idatzi ditu, izendatzailea 8 dutenak. Hiru zatiki horiek batekoa
baino txikiagoak dira, eta zenbakitzaileen batura 13 da. Zer zatiki idatzi ditu Agurtzanek? Ebazpen
bat baino gehiago al dago?
5. ASMATU. Idatzi saiakuntza eta errore bidez ebatz daitekeen problema bat.
Orrialde honetako problemak har ditzakezu adibidetzat.
61
4
ARIKETAK
1. Idatzi zenbaki bakoitzaren 7 zifraren balioa
batekotan.
72.093.476

87.042.127
677.369.124

751.170.284
2. Idatzi.
8 zifraren 80.000.000 bateko duen
zenbaki bikoitirik handiena.

zenbaki bakoitirik txikiena.

zortzi zifrako zenbakirik txikiena.

zazpi zifrako zenbakirik txikiena.

3. Ordenatu handienetik txikienera.
6.100.250, 6.102.089, 7.006.112,
7.008.000
37.048.265, 38.002.687, 37.048.270,
500.000, 40.000.031
615.748.092, 620.321.075, 616.027.911,
700.003.614, 615.801.206
4. Bete hutsune bakoitza zifra bat erabiliz.
89.756.148
, 1.003.126

97.897.321 . 997.048.156

76.000.459 , 34 .125.687
5. Kalkulatu.
340.289
1 89.057
2.160 : 72
201.240
2 34.898
55.536 : 45
1.257
3 410
23.017 : 123
3.684
3 902
50.715 : 245
6. IKASTEN IKASTEKO. Aztertu berriro
5. ariketan egin dituzun zatiketak.
Bat al datoz zure emaitzak ikaskideak
lortutakoekin?
PROBLEMAK
7. Marisak 16 m lokarri gorri erosi ditu,
eta halako hiru lokarri urdin.
Metro bakoitzak 3 balio ditu.
Zenbat ordaindu du guztira?
8. Supermerkatu bateko biltegian,
16 sagar-zukuko 125 kutxa daude,
eta 12 anana-zukuko 80 kutxa.
Zenbat zuku daude biltegian guztira?
Zenbat sagar-zuku gehiago daude
anana-zuku baino?
9. Jonek 9 ordenagailu-joko erosi ditu
261 -an, beherapenetan. Beherapenak
baino lehen, joko bakoitzak 30 balio
zuen. Zenbat aurreztu du Jonek guztira?
10. Olgak 1.500 ditu aurreztuta,
eta Jokin nebak, berriz, diru kantitate
horren herena aurreztu du.
Zenbat euro gehiago aurreztu du
Olgak Jokinek baino?
11. Gaur, txokolate-fabrika batean,
7.350 kg kakao jaso dituzte, kamioiek
eramanda. Goizean, 5 kamioi iritsi dira,
eta arratsaldean, berriz, goizean baino
3 kamioi gutxiago. Kamioi guztiek kakao
kantitate bera eraman dute. Zenbat
kilogramo kakao garraiatu ditu kamioi
bakoitzak?
12. Bideoklub batean, 312 film dituzte.
Film horien herena abenturazkoak dira,
laurdena beldurrezkoak dira, eta
gainerakoak, komediak. Mota bakoitzeko
zenbat film daude?
Berrikusten
62
Zatikien arteko batuketak
eta kenketak
Zer zatiki adierazten dute berdeguneek

Harizti auzoan? Eta ospitaleak?
Eta ikastetxeak?
Zer zatiki adierazten dute ikastetxeak eta

ospitaleak elkarrekin? Eta berdeguneek
eta ikastetxeak?
Hiriak aldatu egiten dira denboraren poderioz.
Udalek, hirietako auzo berrien plangintza egitean,
berdeguneak, ospitaleak eta ikastetxeak ipintzeko
lekua gordetzen dute. Horri esker, auzo berri
horietan biziko den jendeak zerbitzu guztiak
izango ditu eskura.
5
HARIZTI AUZOA
Berdeguneak
Ikastetxea
Ospitalea
63
1. Idatzi > edo < ikurra.
4
7

5
7

6
8

6
9

7
15

9
15
3
4

1
4

8
10

8
9

11
17

11
20
9
11

7
11

9
11

9
14

11
12

10
12
2. Sailkatu zatikiak: bat balio dutenak, bat baino txikiagoak
eta bat baino handiagoak.
Bat baino gutxiago balio duten hiru zatiki,
izendatzailea 5 dutenak.
Bat balio duten hiru zatiki.

8
8
5 1; izan ere, 8 5 8
6
8
, 1; izan ere, 6 , 8
12
8
. 1; izan ere, 12 . 8
Nola egin izendatzaile

bereko zatikien arteko
batuketak.
Nola egin izendatzaile

bereko zatikien arteko
kenketak.
Nola kalkulatzen den

zatiki baten zenbaki
arrunt baliokidea.
Nola jakin bi zatiki

baliokideak diren ala
ez, eta nola lortzen
diren emandako zatiki
baten zatiki
baliokideak.
HAU IKASIKO DUZU
Zatikiak alderatzea

3
10

5
10

4
8

4
10
7
7
9
6
17
15
15
18
3
14
11
11
12
11
19
3
7
13
Izendatzaile berekoak Zenbakitzaile berekoak
10 5 10

3
10

,

5
10
3 , 5
4 5 4

4
8

.

4
10
8 , 10
64
2. Kalkulatu kenketa baten bidez zer zatikik adierazten duen zenbat zati gehiago dauden horiz
margotuta horiz margotuta eta marratuta baino.
Izendatzaile bereko zatikien arteko
batuketak eta kenketak
Izendatzaile bereko bi zatikiren edo gehiagoren arteko batuketa egiteko,
zenbakitzaileen arteko batuketa egin eta izendatzaile bera utzi behar da.
Izendatzaile bereko bi zatikiren edo gehiagoren arteko kenketa egiteko,
zenbakitzaileen arteko kenketa egin eta izendatzaile bera utzi behar da.
Guztira, tartaren
3
8
jan dituzte. Tartaren
5
8
geratu dira.
Tartaren zer zatiki jan dute guztira? Tartaren zer zatiki geratu da?
Anek eta Jonek tarta bat erosi dute,
eta 8 zati berdinetan zatitu dute.
Anek
1
8
jan du, eta Jonek,
2
8
.

5
10

5
10

2
3
10

5

1. Kalkulatu batuketa baten bidez zer zatikik adierazten duen irudi bakoitzean margotutako zatia.

5
10

1
4
10

5

1
8
1
2
8
5
1 1 2
8
5
3
8

Ane Jon Guztira

8
8
2
3
8
5
8 2 3
8
5
5
8

Zegoen Jan dute Geratu da
65
5
3. Kalkulatu eta idatzi eragiketen emaitzak bat balio duen, bat baino gutxiago edo bat baino gehiago.
3
7
1
2
7

5
9
1
11
9

5
6
1
4
6

15
13
1
14
13
9
11
2
2
11

13
10
2
6
10

14
5
2
3
5

14
11
2
3
11
4. Kalkulatu.
Adibidea:
3
10
1
2
10
1
4
10
5
3 1 2 1 4
10
5
9
10

5. Idatzi.
Izendatzailea 10 duten bi zatiki,

Izendatzailea 12 duten bi zatiki,
batura
8
10
dutenak. kendura
1
12
dutenak.
6. Ebatzi.
Albak hiru litro laurden esne edan ditu gaur,
eta Koldo nebak, litro laurdena gehiago.

Zenbat esne edan du Koldok?
Asierrek gereziak eta marrubiak erosi ditu; guztira,
kiloaren lau bosten. Gereziek kiloaren bosteneko pisua dute.

Zer pisu dute marrubiek, kiloaren zatikitan?
Aintzanek bere diruaren bi zortziren gastatu ditu
lepoko bat erosten, eta hiru zortziren, bufanda batean.

Diruaren zer zatiki gastatu du guztira?
Zenbat zatiki gehiago gastatu du bufanda erosten
lepokoa erosten baino?
Martak lan baten hiru zazpiren pasatu zituen garbira
astelehenean, eta bi zazpiren, asteartean. Zein egunetan

egin zuen lan gehien? Lanaren zer zati gehiago pasatu zuen
garbira astelehenean asteartean baino?
BURUZKO KALKULUA
375 2 101 687 2 401 821 2 601
432 2 301 729 2 501 970 2 801
Kendu 101, 201, 301...
2 201
547 347 346
2 200 2 1
Kendu 102, 103, 104...
264 2 102 438 2 103 586 2 104
375 2 104 653 2 102 972 2 103
2 103
596 496 493
2 100 2 3
Nola egingo zenuke 3 zifrako zenbaki bat ken 402? Eta 3 zifrako zenbaki bat ken 503?
2
7
1
3
7
1
1
7

3
10
1
5
10
1
4
10

1
9
1
2
9
1
4
9

6
12
1
7
12
1
5
12

66
1. Adierazi zatiki baten eta haren zenbaki arrunt baliokidearen bidez.
Adibidea:
4
2
5 4 : 2 5 2
2. Kalkulatu zatiki bakoitzaren zenbaki arrunt baliokidea.
14
2

16
8

Hamabi heren.
Hamasei laurden.
20
5

45
9

Hogeita hamar seiren.
Hogeita zortzi zazpiren.

3. Bilatu eta idatzi.
3ren zatiki baliokideak.
5en zatiki baliokideak.
Zenbaki arrunt baten

zatiki baliokideak
Auzoko okindegian, bizkotxoak 6 zati
berdinetan zatitzen dituzte, saltzeko.
Martinek 12 bizkotxo zati erosi ditu.
Zenbat bizkotxo erosi ditu?
Zatiki baten zenbakitzailea zati izendatzailea egitean zatidura zehatza bada,
zatiki hori zenbaki arrunt baten baliokidea izango da. Zenbaki arrunt baliokidea,
hain zuzen, zatidura da.
Martinek

12
6
erosi ditu.
Zenbat bizkotxo erosi dituen kalkulatzeko, 12 zati 6 egingo dugu:
12
6
5 12 : 6 5 2
12
6
zatikia 2ren baliokidea da

12
6
5 2
Martinek 2 bizkotxo erosi ditu.
20
4
15
5
35
7
27
9
15
3
18
6
67
5
4. Idatzi zenbaki arrunt bakoitzaren bi zatiki baliokide.

5. Kopiatu eta adierazi dagokion koloreaz.
Zenbaki arrunt baten zatiki
baliokideak.
Zenbaki arrunten baliokideak
ez diren zatikiak.
6. Ebatzi.
Lorazain batek litro erdiko 12 ureztontzi
erabiltzen ditu egunero bere lorategia ureztatzeko.

Zenbat litro ur erabiltzen ditu egunero?
Anderrek zazpi kilo laurden haragi txikitu
erosi ditu, eta Susanak, zortzi kilo laurden.

Zeinek erosi du gehien? Zenbat kilo erosi ditu?
Lagun talde bat pizzeria batera joan zen
afaltzera. Pizza guztiak 8 zati berdinetan zatituta

zeuden. Hogeita lau zortziren jan zituzten
guztira. Zenbat pizza jan zituzten?
Mikelek 7 botila ur edaten ditu astebetean.
Botila bakoitzak zortzi litro laurden dauzka.

Zenbat litrokoa da botila bakoitza?
Zenbat litro ur edaten ditu Mikelek astebetean?
Enpresa bateko jantokian, zuku hauek zerbitzatu
ziren: 27 tetrabrik anana-zuku, 24 tetrabrik

sagar-zuku eta 12 tetrabrik laranja-zuku.
Tetrabrik bakoitza litro herenekoa da.
Zuku bakoitzeko zenbat litro zerbitzatu ziren?
7. ARRAZOIKETA. Begiratu poltsei eta erantzun.
Zein poltsak du 3 kiloko pisua?
Zein poltsak du 4 kiloko pisua?
Zeinek du 3 kilotik beherako pisua?
Zeinek du 4 kilotik gorakoa?
2 3 3 5 6 2 5
6
3

2 3 5 5 10 2 5
10
5

2
12
2
kg
12
3
kg
12
5
kg
EGIN HONELA
3
5
4 6
9
15
2

15
3

30
4

40
4

42
7

63
9

62
8

81
9
12
4
kg
68
Zatiki baliokideak
2. Aztertu zer zatiki diren emandako zatiki bakoitzaren zatiki baliokideak.
Ohartu hiru paneletan kartel zatiek zati berbera estaltzen dutela.
Horrenbestez,
1
4
,
2
8
eta
3
12
zatikiak zatiki baliokideak dira. Honela idazten da:
1
4
5
2
8
5
3
12
.
Miren publizitate-kartelak jartzen ari da
hiru panel berdinetan. Begiratu panel bakoitzean
zer zati bete duen.
Bi zatikik edo gehiagok batekoaren zati bera adierazten badute, zatiki baliokideak dira.

1
4
2
8

3
12
EGIN HONELA
Bi zatiki baliokideak diren aztertzeko, gaiak gurutzatuta
biderkatu behar dira.
Lortutako biderkadurak berdinak badira, zatikiak
baliokideak izango dira.
2
4

3
6

2 3 6 5 12
Biderkadurak berdinak dira.

4 3 3 5 12
Zatikiak baliokideak dira.

2
4

5
3
6
10
18

15
27

10
36

9
27

5
9
16
21

24
33

16
22

32
44

8
11
1. Osatu eta idatzi pare bakoitzeko zatikiak baliokideak diren ala ez.

1
3

Baliokideak al dira? Baliokideak al dira? Baliokideak al dira?
69
5
3. Kalkulatu zatiki bakoitzaren hiru zatiki baliokide.
5
6

3
7

5
8

7
9

1
10

9
16

3
10
zatikiaren zatiki baliokide bat, zenbakitzailea 12 duena.

6
9
zatikiaren zatiki baliokide bat, izendatzailea 27 duena.

5. Ebatzi.
Anerrek kilo erdi txokolatezko pastel
eta bi kilo laurden kremazko pastel erosi ditu.

Mota bakoitzeko pastel kantitate bera erosi al du?
Pitxer batean, hiru litro laurden esne daude,
eta botila batean, litro baten bost bosten.

Esne kantitate bera al dago bi ontzi horietan?
Nekane pizza baten bost seiren jan ditu,
eta Albertok, beste pizza baten hamar hamabiren.

Pizza kantitate bera jan al dute?
Mikelek, Koldok eta Aingeruk puzzle bera erosi dute.
Mikelek piezen herena jarri du, Koldok bi seiren,

eta Aingeruk, berriz, lau hamabiren.
Puzzlearen pieza kopuru bera jarri al dute?
Zatiki baten zatiki baliokide bat lortzeko, zatikiaren
zenbakitzailea eta izendatzailea zenbaki beraz
biderkatu behar dira. Lortutako zatikia emandako
zatikiaren baliokidea da.

3
5

3 3 2
5 3 2
5
6
10

Zatiki baliokideak
BURUZKO KALKULUA
456 2 99 573 2 399 780 2 599
647 2 199 686 2 499 989 2 899
Kendu 99, 199, 299...
2 199
436 236 237
2 200 1 1
2 97
782 682 685
2 100 1 3
314 2 98 642 2 97 183 2 96
423 2 96 251 2 98 742 2 97
Kendu 98, 97, 96...
Nola egingo zenuke 3 zifrako zenbaki bat ken 198? Eta 3 zifrako zenbaki bat ken 297?
EGIN HONELA
Emandako
zatikia
Lortutako
zatikia
3 2
3 2
70
Ariketak
1. Kalkulatu.
1
3

1

1
3

7
2

2

1
2

2
5

1

3
5

12
7

2

5
7
12
6

1

5
6

8
9

2

5
9

3
11

1

4
11

1

2
11

4
13

1

6
13

1

5
13
2
15

1

10
15

1

3
15

12
19

1

7
19

1

8
19
2. Begiratu 1. ariketako eragiketen
emaitzei. Zer zatikik dute bat
balioa?
3. IKASTEN IKASTEKO. Eragiketa hauek oker
ebatzi dira. Azaldu zergatik eta egin zuzen
zure koadernoan.
3
4

1

2
4

5

5
8

4
5

1

4
5

5

4
10

6
7

2

5
7

5

11
7

2
9

1

4
9

1

7
9

5

15
9
4. Idatzi zatiki hauetan falta diren gaiak.
Eragiketa bakoitzeko zatikiek izendatzaile
bera dute.
2
7

1

7

5

11

9

2

4

5

3

8

1

6

5

15

13

2

5

5

7

5
8

1

5

9
8

2

7
4

5

9
4

5. Kasu bakoitzean, idatzi izendatzaile bereko
bi zatiki.
Haien batura bat da.
Batura bat baino txikiagoa da.
Kendura bat da.
Kendura bat baino handiagoa da.
6. Kalkatu, adierazi eta erantzun.

8
4

12
4

9
3

6
3

Zein zatiki dira 2ren zatiki baliokideak?
Zein zatiki dira 3ren zatiki baliokideak?
7. Aukeratu zatiki bakoitzaren zatiki baliokideak.

3
8

4
5
.
6
16
15
16
9
24
12
15
20
30
12
32
6
20
16
20
8
10

8. Kasu bakoitzean, idatzi bi zatiki.
4ren baliokideak.

5en baliokideak.
7ren baliokideak.

9ren baliokideak.
Anek zatiki bat idatzi du,
izendatzailea 9 duena
eta 10 zenbakiaren
baliokidea.
Zer zatiki idatzi du?
10. Kasu bakoitzean, idatzi bi zatiki.
6
5

en baliokideak.
3
8

en baliokideak.
71
5
Onintzak gozotegi bat du eta, egunero, txokolatezko
tartak egiten ditu. 8 zati berdinetan zatitzen ditu
tarta batzuk. Zati bakoitza 1 -ean saltzen du,
eta norbaitek tarta bat baino gehiago erosten badu,
Onintzak 2 -ko deskontua egiten dio.
Hauek dira Onintzak gaur saldu dituen tartak:
11. Ebatzi.
Askarian, Jakuek amak egindako
bizkotxoaren bi seiren jan ditu, eta

arrebak, berriz, hiru seiren. Bizkotxoaren
zer zatiki jan dute bien artean?
Josebak indabak landatu ditu baratzearen
zazpi zortzirenetan. Hiru zortziren indaba

pikartak ziren, eta gainerakoak, indaba
zuriak. Baratzearen zer zatitan erein
zituen indaba zuriak?
Martak tomateak landatu ditu
baratzearen bost hamabirenetan,

letxugak hiru hamabirenetan, eta indabak
bi hamabirenetan. Baratzearen zer zatiki
landatu du Martak?
Eneko bidaia bat egiten ari da autoz.
Ibilbidearen herena egin duenean,

geldialdia egin du. Berriro bidean hasi
denean, bidearen zer zatiki falta zaio?
Ainhoak hamabi kilo laurden garbantzu
erosi ditu, eta Maddik, sei kilo erdi.

Zenbat kilo erosi ditu bakoitzak?
Nork erosi du garbantzu gehien?
Peruk urtarrilean jasotako mezu
elektronikoen hiru hamarren

publizitate-mezuak izan dira, eta
otsailean, bost hogeiren izan dira.
Publizitate-mezuen kopuru bera jaso
al du bi hiletan?
Enara eta Maider liburu bera irakurtzen
ari dira. Enarak zazpi bederatziren irakurri

ditu, eta Maiderrek, bost bederatziren.
Nork irakurri du zatirik handiena?
Zenbat gehiago?
Martinek horma baten bi zazpiren
margotu zituen atzo, eta gaur, lau

zazpiren margotu ditu. Zenbat margotu
du guztira? Hormaren zer zati falta du
oraindik margotzeko?
GAI NAIZ Erosketetan zatikiak erabiltzeko
TXOKOLATEZKO TARTAK
Mendizabal familia ..................6 zati
Kikara Gozo kafetegia ..............8 zati
Lertxundi familia .....................7 zati
Koilara Bete jatetxea ..............11 zati

Zer tarta zatiki erosi du bezero bakoitzak?
Zeinek erosi du tarta bat baino gutxiago?
Eta tarta bat? Eta tarta bat baino gehiago?

Zenbat tarta saldu ditu gaur Onintzak?
Zenbat diru lortu du guztira?
72
Problemak ebazten
Egoera adieraztea
Adierazi problema bakoitzaren enuntziatua. Problema hobeto ulertzen lagunduko dizu
horrek. Ondoren, ebatzi.
Martak bi bizkotxo berdin zituen
eta haietako baten hiru bosten jan ditu.
Zenbat bizkotxo geratu zaio?
Egoera marrazki baten bidez adieraziko dugu,
problema hobeto ulertze aldera.
2 bizkotxoak adieraziko ditugu, bakoitza 5 zati
berdinetan zatituta. Haietako batean, Martak
jan dituen 3 zatiak ezabatuko ditugu.

10
5
zituen.

3
5
jan ditu.
Ondoren, zenbat bizkotxo geratu zaion kalkulatuko dugu:

10
5
2
3
5
5
10 2 3
5
5
7
5
Ebazpena: Bizkotxoaren
7
5

geratu zaizkio.
1. Angiek belar gaiztoak kendu zituen atzo
bere lursailaren zazpi bederatzirenetan.
Lursailaren zer zati dago oraindik belar
gaiztoek hartuta?
2. Mirenek bi litro laranja-zuku prestatu
nahi ditu. Litroaren sei zortziren prestatu ditu
dagoeneko. Zenbat zuku falta zaio oraindik
prestatzeko?
3. Andonik bezero batek egindako eskaerako
argazkien lau bosten inprimatu ditu.
Argazki-eskaera horren zer zati ez du
inprimatu oraindik?
4. Jokinek bi ogi erosi ditu etxera bidean.
Ogi horietako baten hiru laurden
marmeladaz igurtzi ditu. Ogiaren zer zati
dago igurtzi gabe?
5. Lagun talde batek hiru pizza egin zituen
festa baterako. Pizza horietako baten
bi seiren geratu ziren. Zenbat pizza jan zuten
festa horretan?
6. ASMATU. Idatzi problema bat, egoera
adieraziz ebatz daitekeena.
Orrialde honetako problemen antzera
egin dezakezu.

73
5
ARIKETAK
7.010.540

9.106.725
40.003.229

62.531.814
2. Idatzi zifraz.
Bi milioi eta berrogei mila.
Hamahiru milioi bostehun eta hamabi mila
eta berrogeita zazpi.

Milioi bat hamaika mila eta hogeita hamasei.
Laurehun eta hamabi milioi mila eta bat.

8.126.037

16.032.509
7.042.008

917.345.008
50.106.340

302.102.304
4. Kalkulatu.
3
3 4 2
12 2 3 2 2 3 4
6
1 7 3 4
7 1 4 3 6 2 8
9
3 (6 2 1)
2 3 9 2 3 3 5
7
2 (4 2 3)
(6 1 4) 3 2 2 3
5. IKASTEN IKASTEKO. Kopiatu eta osatu
eskema hau.

6. Kalkatu eta adierazi zatiki bakoitza.
4
6

5
3

7. IKASTEN IKASTEKO. Azaldu nola
kalkulatzen diren zenbaki baten zatikiak.
30en
2
5

49ren
3
7
PROBLEMAK
8. Mirenek 80 argazki egin zituen atzo.
Hiru laurden erretratuak dira, eta besteak,
paisaiak. Zenbat argazki egin zien paisaiei?
9. Martinek eta Laurak bi pizza berdin erosi
dituzte. Martinek bere pizzaren hiru bosten
jan ditu, eta Laurak, berearen hiru seiren.
Nork jan zuen pizza zatirik handiena?
10. 3 heldu eta 2 haur zirkura joan dira.
Sarrerak 150 -rekin ordaindu dituzte.
Helduaren sarrerak 24 balio du, eta
haurrarenak, 18 . Zenbat diru itzuli diete?
11. Ikerrek 36 tren-maketa ditu. Anek Ikerrek
halako bi ditu, eta Agurtzanek, berriz,
herena. Zenbat maketa dituzte hiruren
artean?
12. Akademia batean, 280 ikasle daude.
Ikasle horien sei zazpiren 12 ikasleko
taldetan daude. 12 ikasleko zenbat talde
daude?
13. Kooperatiba batean, 1.324 kg intxaur bildu
dituzte. 39 kg baztertu dituzte, akatsen bat
zutelako, eta gainerakoak 5 kg-ko poltsatan
sartu dituzte. Zenbat poltsa lortu dituzte?
Berrikusten
ZATIKIAK IRAKURTZEA
1. Zenbakitzailea irakurtzea.
2. irakurtzea.
10etik beherakoa bada: erdi,
10etik gorakoa bada:
74
Hiruhilekoaren berrikusketa
4.865.900 34.870.654 135.090.654
7.876.430 96.084.542 765.460.832
4. Idatzi 5eko zifra bakoitzaren balioa batekotan.
4.735.253 25.429.580 754.250.800
3.538.527 42.505.340 215.570.960
5.250.389 51.358.900 582.265.800
5. Idatzi.

Idatzi zenbaki hauen balioa

Idatzi erromatar zenbakitan
CDLXXV MMCMLXXXII 349 1.237 4.296
DCCCXLIX VICL 896 2.745 9.571
MCDLXXVI XVDCCCL 987 3.980 20.138
2. Idatzi letraz.
2.650.792 48.109.200 127.560.000
9.076.084 74.067.080 876.050.200
ZENBAKIAK
3. Idatzi zifraz.
Milioi bat berrehun mila eta hogeita bost.
Hogeita bost milioi seiehun eta hirurogeita hamabi mila berrehun eta laurogeita hamar.
Laurogeita hamahiru milioi ehun mila berrehun eta laurogeita bi.
Berrehun eta berrogeita bederatzi milioi berrogeita hamar mila ehun eta hogei.
Bostehun eta laurogei milioi zortziehun eta hogeita hamar mila berrehun eta hogei.
7. Kalkatu irudia eta koloreztatu.
Zazpi hogeiren Bederatzi hogeiren
Zer zatiki adierazten du koloreztatu gabeko zatiak?
6. Idatzi koloreztatutako zatiak adierazten duen zatikia. Gero, idatzi nola irakurtzen den.
75
8. Alderatu eta idatzi ikur hauetako bat: < edo >.
3
7

1
7

5
8

7
8

9
10

5
10

7
11

10
11
6
4

6
5

8
9

8
7

9
5

9
10

10
12

10
11
10. Kalkulatu eta idatzi.

3
7
en hiru zatiki baliokide.
4
10
en hiru zatiki baliokide.
3ren hiru zatiki baliokide. 12ren hiru zatiki baliokide.
9. Asmatu zein zatiki diren emandakoen baliokideak.
ERAGIKETAK
1. Egin biderketa eta zatiketa hauek.
5.673 3 307 2.845 3 405 5.842 3 760
86.614 : 341 83.906 : 276 92.890 : 450
58 35 0
73 123 24
135 46 52
472 203 0

3 28 5 1.624
34 3 5 2.448
52 3 5 4.680
241
3 5 56.394
3 132 5 16.500
3 503 5 61.869
11. Idatzi koloreztatutako zatiak adierazten duen zatikia.
12. Idatzi batekoa baino handiagoak diren 11. ariketako zatikien lau zatiki
baliokide.
6
10

9
10

12
20

15
30

30
50

3
5
8
28

10
70

6
21

16
56

12
42

2
7
76
4. Erreparatu ebatzitako zatiketari eta osatu taula.
328 3 2 24 3 2
328 3 3 24 3 3
328 : 2 24 : 2
328 : 4 24 : 4
6. Kalkulatu.
75en
3
5

90en
4
6

147ren
5
7

256ren
6
8
8. Kalkulatu.
2
5
1
1
5

3
7
1
2
7

1
8
1
3
8
1
4
8

2
9
1
4
9
1
5
9
7
9
2
2
9

8
11
2
3
11

19
13
2
6
13

19
15
2
3
15
9. Kalkulatu eragiketa bakoitzean falta den gaia.
3
9
1

9
5
7
9

11
1
9
11
5
15
11

12
10
2

10
5
8
10

17
15
2

15
5
8
15
7. Kalkulatu.
Banatu, zati berdinetan, 2 pizza 4 lagunen artean.
Zer pizza zatiki dagokio bakoitzari?
Banatu, zati berdinetan, 3 pizza 5 lagunen artean.
Zer pizza zatiki dagokio bakoitzari?
5. Kalkulatu.
2 3 (4 1 7) 6 1 4 2 2 2 5 (8 2 2) 3 2 1 5
5 3 (9 1 6) 9 3 3 1 2 3 5 10 2 2 3 (3 2 1)
4 3 (10 2 3) 8 2 3 3 2 2 1 15 2 (2 1 3) 3 2
BURUZKO KALKULUA
64 1 10 543 1 201 78 2 10 683 2 201
25 1 21 671 1 102 65 2 21 417 2 102
36 1 12 436 1 99 49 2 12 536 2 99
42 1 9 124 1 199 54 2 2 318 2 199
51 1 18 395 1 98 67 2 18 813 2 98
361 1 30 712 1 97 372 2 50 234 2 97
3 2 8 2 4
0 8 8 1 3
1 6
77
1. Erreparatu grafikoari eta erantzun.
Kiroldegi bateko arduradunek grafiko honetan adierazi
dute azken lau urteotan, urtez urte, kiroldegiak izandako
bazkide kopurua.
Azken bi urteotan, zenbat heldu gehiago izan dira bazkide haur baino?
Lau urteotan, zenbat haur gehiago izan dira bazkide heldu baino?
Bazkide heldu bakoitzak 100 -ko kuota ordaintzen du urteko.
Azken bi urteotan, zenbat diru bildu du kiroldegiak helduen kuotei esker?
Zenbat diru bildu du lau urteotan helduen kuotei esker?
Haur bakoitzak 80 -ko kuota ordaintzen du urteko.
Lau urteotan, zenbat diru bildu du kiroldegiak haurren kuotei esker?
2. Ebatzi.
Onintzak 1.530 gastatu zituen bulegorako materiala
erosten. Fotokopiagailu bat erosi zuen, 990 ordainduta,
eta 12 aulki berdin. Zenbat ordaindu zuen aulki bakoitza?
Inkesta batean kirol gogokoenari buruz galdetu diote 2.000 laguni.
Hiru bostenek saskibaloia erantzun dute, zortziren batek tenisa,
eta gainerakoek, futbola. Zenbatek aukeratu dute futbola?
Margolari batek pintura-nahasketa bat egin du, hiru kilo laurden
pintura zuri, kilo laurden bat pintura hori eta kilo laurden bat
pintura urdin erabiliz. Zenbat pintura lortu du? Kilo bat pintura
baino gehiago ala gutxiago lortu du?
Erramunek sofa bat erosi du 1.250 -an, mahai bat 416 -an,
eta apalategi bat 950 -an. 4 hileko kuota berdinetan ordaindu
behar ditu. Zenbat ordaindu beharko du hileko?
Ander eta haren arreba Karla eskulan bat egiten ari dira
koloretako zintak erabiliz. Metro laurden bat zinta gorri, metro
laurden bat zinta urdin eta hiru metro laurden zinta berde erabili
dituzte. Zenbat zinta berde gehiago erabili dute zinta gorri eta
urdin baino?
PROBLEMAK
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Haurrak
Helduak
1. urtea 2. urtea 3. urtea 4. urtea
B
a
z
k
i
d
e

k
o
p
u
r
u
a
78
Zenbaki hamartarrak
Denbora doitasun handiz neurtzeko tresna da kronometroa.
Zenbait kirol-lehiaketatan ohikoa da kronometroa erabiltzea, denbora zehaztasun handiz neurtu
behar baita. Atletismo-probetan, esate baterako, segundo hamarrenetan edo ehunenetan ematen
dira markak.
Zer marrazkik adierazten du

1
10
segundo?
Zer marrazkik adierazten du

1
100
segundo?
Zein da handiena,
1
10
edo
1
100
? Zergatik?
6
1 segundo
79
1. Zenbatu eta esan zer zatiki adierazten duen koloredun zatiak.
Adibidea:
2. Adierazi.
2 bateko

7 bateko
5 bateko

9 bateko
3 bateko

4 bateko
6 bateko

8 bateko
3. Kopiatu eta koloreztatu.
Hiru hamarren.

Hogeita hamar ehunen.

Bi hamarren.

Hamar ehunen.
Zenbat ehunen gelditu dira koloreztatu gabe?
Zenbat hamarren dira?

Unitate
hamartarrak,
milarenak arte.
Unitate hamartarren
arteko baliokidetasuna
erabiltzen.
Zenbaki hamartarrak
irakurtzen eta idazten.
Zenbaki hamartarrak
alderatzen.
HAU IKASIKO DUZU
Hamarrenak eta ehunenak interpretatzea
Batekoa 10 zati berdinetan banatzen
badugu, zati bakoitza hamarrena da.

1 bateko = 10 hamarren
Batekoa 100 zati berdinetan banatzen
badugu, zati bakoitza ehunena da.

1 bateko = 100 ehunen
4
10
5 4 hamarren
12
100
5 12 ehunen
3
10
5 3 hamarren
Hamarrenetan
Ehunenetan
80
Unitate hamartarrak
Unitate hamartarrak dira hamarrena, ehunena eta milarena.
1 bateko = 10 hamarren = 100 ehunen = 1.000 milaren
1. Idatzi zatiki gisa eta hamartar gisa.
Adibideak: 1 hamarren 5
1
10
5 0,1 3 ehunen 5
3
100
5 0,03 2 milaren 5
2
1.000
5 0,002
2 hamarren

5 ehunen
4 milaren
4 hamarren

7 ehunen
5 milaren
5 hamarren

25 ehunen
17 milaren
9 hamarren

36 ehunen
382 milaren
2. Kopiatu eta osatu taula.
Unitate hamartarrak 13 ehunen 7 milaren
Zatiki gisa
13
100
9
10
9
100
Hamartar gisa 0,13 0,039
Unitate hamartarrak lortuko ditugu batekoa 10 zati berdinetan
banatzen badugu, bai eta 100, 1000... zati berdinetan
banatzen badugu ere.
Batekoa 10 zati berdinetan
banatzen badugu, zati

bakoitza hamarrena da.
Batekoa 1.000 zati berdinetan banatzen
badugu, zati bakoitza milarena da.

1 bateko 5 10 hamarren
1 hamarren 5
1
10
5 0,1
Zatiki gisa
Hamartar gisa
Batekoa 100 zati berdinetan
banatzen badugu, zati

bakoitza ehunena da.
1 bateko 5 100 ehunen
1 ehunen 5
1
100
5 0,01
Zatiki gisa
Hamartar gisa
1 bateko 5 1.000 milaren
1 milaren 5
1
1.000
5 0,001
Zatiki gisa
Hamartar gisa
81
6
3. Irakurri eta osatu.
2 bateko = hamarren
4 bateko = hamarren
3 hamarren = ehunen
9 hamarren = ehunen
6 ehunen = milaren
8 ehunen = milaren
4. Adierazi esandako unitateetan.

2 bateko eta 7 hamarren


5 bateko eta 1 ehunen

9 hamarren eta 8 ehunen


8 bateko eta 4 milaren

6 ehunen eta 25 milaren


5. Erreparatu Petrak egindako marrazkiari eta osatu.
ehunen
ehunen = hamarren
ehunen = hamarren
ehunen = hamarren eta ehunen
Zenbat ehunen gelditu dira koloreztatu gabe?
Zenbat hamarren eta ehunen dira?
34 3 100 5 3.400
Biderkatu zenbaki arrunt bat 10ez, 100ez eta 1.000z
30 3 10
70 3 10
85 3 10
64 3 10
500 3 100
320 3 100
479 3 100
296 3 100
6.000 3 1.000
4.800 3 1.000
7.150 3 1.000
3.129 3 1.000
BURUZKO KALKULUAK
Hauek dira unitateen arteko baliokidetasunak:
1 bateko = 10 hamarren
1 hamarren = 10 ehunen
1 ehunen = 10 milaren
IKASI
Hamarrenetan
Ehunenetan
Milarenetan
82
Zenbaki hamartarrak
1,2 honela irakurtzen da: 1 bateko eta 2 hamarren edo 1 koma 2.
2,05 honela irakurtzen da: 2 bateko eta 5 ehunen edo 2 koma 05.
Marko mosaikoak egiten ari da.

Gorriz 1 bateko eta 2 hamarren 5 1,2 egin ditu
Berdez 2 bateko eta 5 ehunen 5 2,05 egin ditu
1,2 eta 2,05 zenbaki hamartarrak dira.
Zenbaki hamartarrek bi zati dituzte, komaz bereizita:
Zati osoa Zati hamartarra
E H B h e m
1 2
2 0 5
Zenbaki hamartar batek bi zati ditu: zati osoa, komatik ezkerrera, eta zati hamartarra,
komatik eskuinera.
1. Kopiatu zenbaki hamartarrak; eta, ondoren, inguratu gorriz zati osoa eta urdinez zati hamartarra.
12,9

7,12

134,19

8,007

456,092
Zer zenbakik ditu 12 bateko zati osoan? Eta 12 ehunen zati hamartarrean?
Zer zenbakik ditu 9 hamarren zati hamartarrean? Eta 7 milaren?
2. Idatzi nola irakurtzen diren zenbaki hauek.

3,7

13,8
129,5
39,022
2,26

24,31
675,07
5,08
6,123

67,875
482,109
12,006
3. Idatzi zifraz zenbaki hamartar hauek.

43 koma 8

2 koma 07

7 koma 135
4. Idatzi zati osoan zenbaki bera duten hiru zenbaki hamartar.
Zati osoa,
komatik
ezkerrera.
Zati hamartarra,
komatik
eskuinera.
Ez ahaztu zeroak idaztea
beharrezkoak direnean.
JARRI ARRETA
,
,
83
6
3,8

26,05
67,12

34,506
9,479

241,017
521,6

89,009
6. Idatzi zer balio duen 5 zifrak zenbaki bakoitzean.
Adibidea:
1,54
4,75
3,51
7,045
5 hamarren 5 0,5
15,78
50,82
63,951
7. Adierazi, zenbaki hamartar batez, zenbat diru dagoen.
eta zentimo 5 eta zentimo 5 eta zentimo 5
E H B h e m
7 6 4 3
7,643

EGIN HONELA
7,643 5 7 bateko 1 6 hamarren 1 4 ehunen 1 3 milaren
5 7 1 0,6 1 0,04 1 0,003
8. Pentsatu eta osatu.
Rubenek 12 segundo behar izan zituen helmugara iristeko,
Karlosek Rubenek baino 9 hamarren gehiago, eta Lorenak
Rubenek baino 45 ehunen gehiago. Idatzi zenbaki hamartar
batez bakoitzak behar izan zuen denbora, eta osatu taula.
Denbora segundotan
Ruben
Karlos
Lorena
9. ARRAZOIKETA. Irakurri, eta asmatu haur bakoitzak idatzitako zenbakia.
Soniak idatzitakoak 3 zifra du zati osoan.
Pauloren zenbakiak Soniarenak baino handiagoa du
zati osoa.
Koldoren zenbakiak du, guztien artean, zati hamartarrik
handiena.
4,12
3,06
4,25
,
84
1. Erreparatu zenbakiei eta erantzun.
Berdinak al dira zati
osoak?
Zein da handiena?

2. Alderatu eta idatzi ikur egokia kasu bakoitzean.
2,6 5,4 21,63 21,54 6,345 6,349
32,3 19,3 9,58 9,59 0,873 0,872
6,75 6,86 75,46 75,42 4,63 4,621
Bart gauean, bi haur jaio
dira ospitale batean,
Jon eta Luzia.
Nork du pisu handiena?
Alderatu 3,125 eta 3,145 zenbaki hamartarrak.
Zenbaki hamartarrak alderatzean, lehenik eta behin, zati osoei erreparatuko diegu;
berdinak badira, hamarrenak alderatuko ditugu, eta horrela, hurrenez hurren, ehunenak,
milarenak...
Luziak du pisu handiena.
, txikiago
. handiago
GOGORATU
3. Ordenatu zenbakiak eta idatzi ikur egokia kasu bakoitzean.
4,89 12,789
8,89 4,99
Txikienetik handienera
18,674 18,764
18,467 18,782
Handienetik txikienera

1. Alderatu zenbakien
zati osoak.
2. Zati osoa berdina da
bi zenbakietan.
Alderatu hamarrenak.
3. Hamarrenak berdinak dira
bi zenbakietan.
Alderatu ehunenak.
3,125
3 5 3
3,145
3,125
1 5 1
3,145
3,125
2 , 4

3,145

3,125 , 3,145
34,9
43,9
51,72
51,82
Berdinak al dira zati
osoak? Eta hamarrenak?

Zein da handiena?
Jon
3,125 kg 3,145 kg
Luzia
85
6
4 3 700 5 2.800
4. Zer zenbaki adierazten du puntu bakoitzak? Osatu eta erantzun.
Zein da lau zenbaki horietan handiena?
Zein dago zuzenaren eskuin-eskuinean?
5. Idatzi hiru zenbaki kasu bakoitzean.

1,2 baino handiagoak eta zati osoa 1 dutenak.

3,5 baino handiagoak eta 3,9 baino txikiagoak.
2,9 baino txikiagoak eta zati osoa 2 dutenak.

7,25 baino handiagoak eta 7,65 baino txikiagoak.
6. Ebatzi.
Saskibaloi-talde bateko entrenatzailea zarenez, taula honetan
idatzi dituzu bost jokalariren pisua eta garaiera.

Zein jokalarik dute 1,95 baino garaiera txikiagoa?
Zeinek dute 92 kilo baino pisu handiagoa?
Ordenatu jokalariak garaieraren arabera, txikienetik
handienera.
Ordenatu jokalariak pisuaren arabera, astunenetik
arinenera.
Mirenek salneurriaren arabera multzokatu behar ditu zenbait gai.
Erreparatu gaien salneurriei eta lagundu multzoak behar bezala egiten.

Biderkatu zenbaki arrunt bat hamarrekoez, ehunekoez eta milakoez
3 3 70
9 3 60
12 3 40
30 3 50
5 3 700
7 3 400
24 3 200
60 3 300
6 3 9.000
8 3 7.000
21 3 4.000
30 3 5.000
BURUZKO KALKULUA
Garaiera
metrotan
Pisua
kilotan
Eneko 1,95 86,5
Koldo 1,89 92,3
Gotzon 2,01 95,9
Erramun 1,87 91,7
Xabier 2,12 94,2
1,1

1. multzoa
15 baino merkeagoak
2. multzoa
15 baino garestiagoak
eta 25 baino merkeagoak
3. multzoa
25 baino garestiagoak
14,99 29,30 25,75 15,75 12,50
1 1,2 1,3 1,5 1,7 1,8 2
18,90
86
Ariketak
1. Adierazi koloreztatutako zatia zatiki gisa eta
zenbaki hamartar gisa.
2. Idatzi zatiki bakoitza zenbaki hamartar
gisa.
8
10

4
100

4
1.000

5
10

32
100

78
1.000
3. Idatzi zenbaki hamartar bakoitza zatiki
gisa.
0,3

0,17
0,345
0,7

0,09
0,102
0,5

0,42
0,009
4. Adierazi.
Hamarrenetan:

Ehunenetan:

Milarenetan:

Zenbat ehunen dira 2 bateko,
3 hamarren eta 5 ehunen?

Zenbat ehunen dira 4 bateko,
2 hamarren eta 9 ehunen?

Zenbat milaren dira 3 bateko,
5 ehunen eta 2 milaren?

Zenbaki
hamartarra
Zati
osoa
Zati
hamartarra
Honela
irakurtzen da
1,02 1 02
25,9
8,34
0,542
3,029
7,005
7. Idatzi zenbaki hamartar hauek.
65 ehunen
94 milaren
12 koma 06
327 koma 14
8. Deskonposatu zenbaki bakoitza eta idatzi

nola irakurtzen den.
12,7

6,32
0,06
4,963

43,094
0,003
8,01

7,102
0,014
9. Idatzi zenbaki bakoitza.
1 bateko
1 3 hamarren 1 5 milaren
2 bateko
1 2 ehunen 1 9 milaren
6 hamarren
1 7 ehunen
8 ehunen
1 3 milaren
8 bateko
1 6 milaren
10. Adierazi salneurri bakoitza eurotan, zenbaki
hamartar gisa.
Adibidea: 14 zentimo = 0,14
7 zentimo

2 eta 19 zentimo
29 zentimo

8 eta 3 zentimo
80 zentimo

19 eta 50 zentimo
87
6
Josunek Ilargira bidaia jokoa erosi nahi du.
Hiriko zenbait dendatan ibili da, bateko eta
besteko salneurriak alderatzeko.
Hauek dira joko horren salneurriak denda
bakoitzean, bai eta haren etxetik dendara
dagoen distantzia ere:
Zein da salneurririk garestiena?
Eta merkeena?
Zein denda dago haren etxetik urrunen?
Eta hurbilen?
Josunek ez du gastatu nahi 13,70
baino
gehiago, ez eta oso urrun joan ere.
Zein denda gomendatuko zenioke?
11. Idatzi termometro bakoitzak adierazten
duen tenperatura.
12. Ordenatu zenbaki multzo bakoitza.
Txikienetik
handienera
Handienetik
txikienera
13. IKASTEN IKASTEKO. Idatzi bost zenbaki
hamartar eta esan ikaskide bati txikienetik
handienera ordenatzeko.
Berrikusi haren lana, amaitu ostean.
14. Ebatzi.
Enekok 10
-ko billete bat eta

50 zentimoko bi txanpon dauzka patrikan.
Eros al dezake 10,95 balio duen jertse
bat? Eta 11,10 balio duen bat?
Markok 5 minutu eta 4 hamarren behar
izan ditu, lasterketa batean, helmugara

iristeko; Jagobak, 5 minutu eta 4 ehunen;
Onintzak, aldiz, 5 minutu eta 4 milaren.
Nor iritsi da lehenengo postuan? Eta nor
azkenekoan?
Sunuki taldeko motorrak 2,8 litro behar
izan ditu zirkuitu bati bira emateko; Taiko

taldekoak, 2,91 litro; Johns taldekoak,
aldiz, 2,875 litro.
Zer motorrek gastatu du erregai gutxien eta
zeinek gehien?
Luzera-jauziko lehiaketa batean, marka hauek
egin dira: Eiderrek, 2,12 m; Susanak, 1,95 m;

Asierrek, 2,02m. Andonik Susanak baino jauzi
handiagoa egin du, baina Asierrek baino
txikiagoa. Zenbateko jauzia egin du Andonik?
3,9 3,09
3,19 3,91
0,07 0,70
0,007 0,707
GAI NAIZ Aukera egokiena hautatzeko
Puxika
denda
13,95
2 km
Gorritxo
denda
13,25
2,7 km
Jokotegi
denda
13,50
0,3 km
37 38 39 40
37 38 39 40
37 38 39 40
88
Problemak ebazten
Problemak atzekoz aurrera ebaztea
Batzuetan, amaierako datuak erabili behar ditugu lehenik, problemak ebazteko; eta
gero, atzera egin, hasierara arte. Ebatzi, modu horretan, problema hauek.
Idazle batek liburu kopuru jakin bat saldu zuen argitaratu
zuen hilabetean bertan.
Bigarren hilabetean, lehenengoan baino 8.000 liburu
gehiago saldu zituen; eta hirugarrenean 30.000, hots,
bigarrenean saldutako kopuruaren hirukoitza.
Zenbat liburu saldu zituen lehenengo hilabetean?
Eskema bat egingo dugu, eta bertan, datuak idatziko:

Amaieratik hasi eta atzeraka joango gara. Lehenik eta behin,
bigarren hilabetean saldutako kopurua kalkulatuko dugu (30.000
zati 3 eginez), eta gero, lehenengokoa (10.000ri 8.000 kenduz).
Erantzuna: Lehenengo hilabetean 2.000 liburu saldu zituen.
1. Koldok aurrezki batzuk zituen kontu korrontean. Atzo, 653 gastatu zituen; baina, gaur,
700 -ko diru-sarrera egin diote. Orain 1.326 ditu kontu korrontean.
Zenbat diru zuen Koldok bere kontuan herenegun?
2. Maitek marrubi-poltsa bat erosi zuen atzo, eta irabiatu bat egin zuen 200 gramo marrubi erabiliz.
Gaur 350 gramo geratzen zaizkio: irabiatua egin eta gero geratutakoen laurdena.
Zenbat gramo marrubi erosi zituen?
3. Astelehenean, pertsona kopuru jakin batek zuen sekretu baten berri. Astelehenetik ostiralera
bitartean, kopuru hori hirukoiztu egin zen egunetik egunera. Ostiralean 729 pertsonak zuten
sekretuaren berri. Zenbat pertsonak zuten sekretuaren berri astelehenean?
4. ASMATU. Idatzi problema bat, amaierako datuetatik abiatuta ebatz daitekeena.
Orrialde honetako problemen antzera egin dezakezu.
30.000
1. hilabetea 3. hilabetea 2. hilabetea
1 8.000 3 3
2.000 10.000 30.000
1. hilabetea 3. hilabetea 2. hilabetea
1 8.000
2 8.000
3 3
: 3
89
6
ARIKETAK
1. Idatzi letraz.
7.120.005

8.890.037
32.009.100

65.270.090
605.129.304

400.213.650
2. Idatzi zifraz.
Sei milioi ehun eta zazpi mila eta zortzi.
Bederatzi milioi hirurehun eta bi.
Zortziehun eta hamalau milioi seiehun eta
bat mila eta hamalau.

Seiehun eta lau milioi eta hamaika mila.
3. Kalkulatu.
672
3 304
7.625 : 86
1.295
3 890
33.150 : 325
4. Idatzi nola irakurtzen den zatiki bakoitza.
7
9

14
11

8
7

4
13

6
15
5. Adierazi zifraz zatiki bakoitza.
Lau hamarren.
Bost hogeiren.
Hamahiru seiren.
Hamaika hamalauren.
6. IKASTEN IKASTEKO. Osatu zatikiak

alderatzeari buruzko esaldi hauek.
Bi zatikik zenbakitzaile bera izanik, ...
izango da handiena.
Bi zenbakik izendatzaile bera izanik, ...
izango da txikiena.
Zatikia batekoa baino handiagoa da, ... bada.
Zatiki batek bat balio du, ... bada.
Zatikia batekoa baino txikiagoa da, ... bada.
7. Aztertu zatiki pare hauek baliokideak ote

diren.
2
5
eta
8
20

3
4
eta
4
3

3
7
eta
15
35
PROBLEMAK
8. Ihintzak lorategi baten sei bederatziren
ongarritu zituen atzo, eta gaur, bi bederatziren.
Zenbat ongarritu du guztira? Gaur baino
zenbat gehiago ongarritu zuen atzo?
9. Enpresa batean, 200 langilek egiten dute lan.
Hiru bosten autobusez iristen dira, laurdena
oinez eta gainerakoak autoz. Zenbat lagun
iristen dira garraiobide bakoitzean?
10. Gozotegi batean 40 dozena pastel egin
zituzten. Horietatik 180 banan-banan
saldu zituzten, eta gainerako guztiak 6ko
erretilutan jarri.
Zenbat pastel-erretilu prestatu zituzten?
11. Kanpaleku batera hirurehun lagun iritsi
ziren, 15 laguneko mikrobusetan. Mikrobus
bakoitza alokatzea 95 kostatu bazitzaien,
zenbat kostatu zitzaien mikrobus haiek
guztiak alokatzea?
12. Mirarik, hiru zortziren litro zuku zituen pitxer
batean. Zortziren bat edalontzi batera bota
zuen, eta ondoren, lau zortziren erantsi
pitxerrera. Amaieran, zenbat zuku zuen
Mirarik pitxerrean?
Berrikusten
90
Zatiki hamartarrak.
Ehunekoak
Komeni da kirola
sarri-sarri egitea, osasuntsu
egoteko.
Gure herrian, txirrindularitza
da, zalantzarik gabe, kirolik
gogokoenetako bat.
Batez beste, 100 pertsonatik
19 ibiltzen da maiz
bizikletaz.
Tenisa ere oso kirol
ezaguna da gure herrian,
eta jende askok jokatzen
du.
Batez beste, 100 pertsonatik
8k jokatzen du maiz
tenisean.
Zer zatikik adierazten du gure herrian txirrindularitza egiten duten pertsonen kopurua?
Zer zatikik adierazten du tenisean jokatzen duten pertsonen kopurua?
Zer zenbaki da zatiki horien bien izendatzailea?
Zein da zatiki horien artean handiena?

7
91
Zatiki hamartarrak
bereizten.
Zatiki hamartar bat

zenbaki hamartar
gisa adierazten,
eta alderantziz.
Ehuneko bat zer den eta

nola kalkulatzen den.
Ehunekoak nola
erabiltzen diren, ohiko
problemak ebazteko.
HAU IKASIKO DUZU
Izendatzailea 10, 100 edo 1.000 duten zatikiak
7 hamarren 64 ehunen 749 milaren
7
10
5 0,7
64
100
5 0,64
749
1.000
5 0,749
1. Adierazi koloreztatutako zatia zatiki gisa
eta hamartar gisa.
2. Osatu taula.
Zatiki gisa
4
10
72
1.000
Hamartar gisa 0,18 0,412
3. Irakurri esaldi bakoitza eta adierazi zatiki gisa.
100 pertsonatik 65ek fruta jaten du egunero.
10 haurretik 2k futbolean jokatzen du jolas-orduan.
100 pertsonatik 37k egunero irakurtzen du.
1.000 pertsonatik 4k ehun urte baino gehiago ditu.

210,4

16,58
0,218
7,965
Zatiki gisa
Hamartar
gisa
Zatiki gisa
Hamartar
gisa
Zatiki gisa
Hamartar
gisa
Zenbaki hamartarrak deskonposatzea
E H B h e m
4 7 6 1 9 4
476,194 5 4 E 1 7 H 1 6 B 1 1 h 1 9 e 1 4 m 5
5 400 1 70 1 6 1 0,1 1 0,09 1 0,004
,
92
1. Kopiatu koadernoan zatiki hamartarrak bakarrik, eta idatzi nola irakurtzen diren.
2
7

7
10

21
100

15
32

328
1.000

89
1.000
2. Idatzi zatiki hamartar bakoitza zenbaki hamartar gisa.
8
10

12
10

93
100

659
100

946
1.000

264
100
39
1.000

4.182
1.000

3. Alderatu zatiki hamartar hauek. Lehenik eta behin, adierazi zenbaki hamartar gisa.
Adibidea:
15
10
eta
123
100

1,5 . 1,23
15
10

.

123
100

85
10
eta
904
100

785
100
eta
7.799
1.000

274
10
eta
2.812
1.000

Zatiki hamartarrak
Zatiki hamartarrak dira izendatzailean batekoa eta haren atzetik zero bat edo
gehiago duten zenbakiak dituztenak: 10, 100, 1.000...
Zer zatiki osatzen dute kubo gorriek kutxa bakoitzean?
3
10
5 3 hamarren
37
100
5 37 ehunen
260
1.000
5 260 milaren
3
10
,
37
100
eta
260
1.000
zatikiak zatiki hamartarrak dira.
EGIN HONELA
Hau egin behar dugu, zatiki hamartarrak zenbaki hamartar gisa
idazteko: lehenik, zenbakitzailea idatzi behar da, eta jarraian,
komaz bereizi izendatzaileko zero kopurua adina zifra, eskuinetik
hasita. Hala behar izanez gero, zeroak eransten dira, ezkerrean.
673
100
5 6,73
2 zero 2 zifra hamartar
25
1.000
5 0,025
1.000 kubo
260 gorri
100 kubo
37 gorri
10 kubo
3 gorri
93
7
4. Idatzi zatiki hamartar bakoitza zenbaki hamartar gisa, eta
kokatu zenbaki bakoitza honen antzeko zuzen batean.
27
10

34
10

16
10

130
100

390
100

260
100

5. Adierazi zatiki hamartar gisa.
3,2

15,7
0,15

23,002
8,09

46,04
0,036

712,9
4,321

6,001
6. Osatu hutsuneak.
32
10
5

16,8 5

10

1,68 5

100

256
100
5
3,912 5

1.000
7. Ordenatu zenbaki multzo bakoitza txikienetik handienera.
Lehenik eta behin, adierazi zatiki hamartarrak zenbaki hamartar gisa.
8. Pentsatu eta ebatzi.
Mirenek 35 segundo hamarren behar izan zituen ikusmen-test bat egiteko; Karlosek, aldiz,
349 ehunen. Nork egin zuen testa azkarren?
4,91 4,906
487
100
49
10
EGIN HONELA
Hau egin behar dugu, zatiki hamartarrak zenbaki hamartar gisa idazteko:
lehenik eta behin, zenbaki hamartarra idazten da, koma gabe,
zenbakitzaile gisa; eta ondoren, zenbakitzailean, batekoa eta koma
atzetik dagoen zifra kopurua adina zero.
0,09 5
9
100

2 zifra hamartar 2 zero
2,014 5
2.014
1.000

3 zifra hamartar 3 zero
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4
3,501
3,49
35
10
2,795
281
100
278
100
Zatitu hamarrekoak, ehunekoak eta milakoak 10ez, 100ez edo 1.000z
400 : 10 800 : 100 6.000 : 1.000
750 : 10 5.000 : 100 12.000 : 1.000
8.000 : 10 3.600 : 100 400.000 : 1.000
6.700 : 10 7.100 : 100 375.000 : 1.000
BURUZKO KALKULUAK
3.400 : 100 5 34
94
1. Adierazi zatiki bakoitza ehuneko gisa eta idatzi nola irakurtzen den.
9
100

23
100

7
100

69
100

84
100

50
100
2. Zenbatu karratuak eta idatzi kolore bakoitzeko ehunekoa.

20
100
5 %20

5

5

5

5

5
3. Adierazi esaldi bakoitza ehuneko gisa.
100 pertsonatik 68k kirola egiten dute
Pertsonen % k kirola egiten du.
Parkean, 100 zuhaitzetik 34 pinuak dira.

Liburutegian, 100 liburutik 45 eleberriak dira.
Dendetan saltzen diren 100 DVDtik 52 jokoak dira.

Ehunekoa %10 %29
Irakurketa ehuneko 10 ehuneko 39
Zatikia
10
100
47
100
Zenbaki hamartarra 0,1 0,70
Esanahia 100etik 10 100etik 6
Ehunekoak
200 pertsona joan dira antzerki bat ikustera.
Horien artean, 100etik 35 haurrak ziren; hots,
35
100
.
Izendatzailea 100 duten zatikiei ehunekoak
esaten zaie.
Ehunekoak izendatzailea 100 duten zatikiak dira.
35
100
5 % 35 ehuneko 35
Zatikia Ehunekoa Irakurketa
95
7
5. Idatzi, irudi bakoitzeko, koloreztatutako zatia adieraziko duten zatiki hamartarra, ehunekoa,
zenbaki hamartarra eta laurden kopurua.
6. Kalkulatu.
40ren %5.
50en %6.
150en %8.
860ren %15.
950en %32.
7. Ebatzi.
5. mailako 80 ikasleetatik %25ek xake-eskoletan
izena eman du. Zenbat ikaslek eman dute izena

xake-eskoletan?
Parke batean 600 zuhaitz daude. %30 pinua da.
Zenbat pinu daude parkean?

Alaitzek 80 komiki ditu, eta Martinek, 90.
Bien komikien %30 superheroiei buruzkoa da.

Superheroiei buruzko zenbat komiki ditu bakoitzak?
Urmael batean koloretako 850 arrain daude.
%36 urdina da, eta %50, berdea.

Zenbat arrain urdin dago? Eta zenbat berde?
Lehen Hezkuntzako 5. mailako 45 ikasleen %20
ilehoria da, eta gainerakoek ile beltza dute.

Zenbat ikaslek dute ile horia? Eta zenbatek beltza?
Koldok eta Mirenek ez dute fruta-arbola kopuru bera beren baratzetan.
Jakin al dezakezu nork duen laranjondo gehien? Zergatik?
EGIN HONELA
Gauza bera dira zenbaki baten ehunekoa kalkulatzea eta
zenbaki horren zatikia kalkulatzea.
500en %12 5 500en
12
100
5
12 3 500
100
5
6.000
100
5 60
500en %12 60 da.

100
5 % ... 5 0,25
Laurden bat
Nire zuhaitzen %15
laranjondoa da.
Nire zuhaitzen %30
laranjondoa da.
96
1. Irakurri problema bakoitza eta erantzun. Ondoren, ebatzi.
Kamioi batek 1.200 kilo fruta eta barazki daramatza.
Zama osoaren %35 barazkia da, eta gainerakoa, fruta.

Zenbat kilo fruta daramatza kamioiak?
Zer kalkulatu behar duzu lehenik?
Nola kalkulatuko dituzu fruta kiloak?
Iaz, automobil baten salneurria 24.000
-koa
zen. Aurten, prezioa %6 igo da.
Zenbat balio du automobilak aurten?
Zer kalkulatu behar duzu lehenik?
Nola kalkulatuko duzu egungo salneurria?
2. Kalkulatu eta idatzi salneurri berriak zure koadernoan.
Lorenak %15 jaitsi du bere dendako gai guztien salneurria.
Kalkulatu eta idatzi bakoitzaren salneurri berria.
Ehunekodun problemak
Alexanderrek 250 gramoko marmelada-poto bat erosi
du; Mertxek, aldiz, %20 gehiago duen poto bat.
Zer pisu du Mertxek erositako
marmelada-potoak?
Mertxeren potoan 300 gramo marmelada daude.
1. Mertxeren potoan zenbat gramo gehiago dauden
kalkulatuko dugu.
2. Mertxeren potoan guztira zenbat gramo
marmelada dauden kalkulatuko dugu.
250en %20 5
20 3 250
100
5
5.000
100
5 50 250 1 50 5 300
LEHEN 60
ORAIN
LEHEN 80
ORAIN
LEHEN 360
ORAIN
LEHEN 500
ORAIN
97
7
3. Kalkulatu eta ebatzi. Ondoren, osatu taula.
Taulan, zenbait herritako biztanle kopurua adierazten da.
Herria 2007. urtea 2008. urtea
Hergoitia 3.500 biztanle
Herbeitia 6.800 biztanle
Usurrun 10.000 biztanle
Gorrio 25.000 biztanle
2007tik 2008ra artean, Hergoitiako
biztanle kopurua %12 hazi zen.

2007an baino zenbat biztanle gehiago
bizi ziren Hergoitian 2008an?
2007tik 2008ra artean, Herbeitiako
biztanle kopurua %21 hazi zen.

Zenbat biztanle zituen Herbeitiak
2008an?
4. Ebatzi problema hauek.
Lehen Hezkuntzako 5. mailako 120 ikasleak museora joan dira.
Sarrera bakoitzak 5 balio du, baina %6ko deskontua egiten diete,

talde handia izateagatik. Zenbat ordaindu behar dute guztira?
Andonik hilero 1.200
-ko letra bat ordaintzen du. Joan den hilean,

ez zuen ordaindu horretarako epean, eta %4ko errekargua ordaindu
behar izan zuen. Zenbat ordaindu behar izan zuen guztira?
Liernik 50 aulki eta sofa bat erosi ditu bere dendarako.
Aulki bakoitzak 45 balio du, eta sofak 150 . %12ko

deskontua egin diote. Zenbat ordaindu du Liernik?
Hegazkin bateko bidaiarien %35 gizonezkoa da, %42 emakumea,
eta gainerakoak, haurrak. Hegazkinean 300 bidaiari doaz.

Zenbat haur doaz hegazkinean?
Zer ehuneko osatzen dute?
Nekanek 99,50
-ko argazki-kamera eta 79,50 -ko mp3 aparatua

erosi ditu. %10eko deskontua egin diote. Zenbat ordaindu behar du?
2007tik 2008ra artean, Usurruneko
biztanle kopurua %8 txikitu zen.

2007an baino zenbat biztanle gutxiago
bizi ziren Usurrunen 2008an?
2007tik 2008ra artean, Gorrioko
biztanle kopurua %18 txikitu zen.

Zenbat biztanle zituen Gorriok
2008an?
400 : 200
900 : 300
4.200 : 700
12.000 : 400
16.000 : 8.000
15.000 : 3.000
21.000 : 7.000
360.000 : 6.000
Zatitu hamarrekoz, ehunekoz eta milakoz.
60 : 20
180 : 30
160 : 40
3.500 : 50
BURUZKO KALKULUAK
: 40
800 80 20
: 10 : 4
98
Ariketak
1. IKASTEN IKASTEKO. Erantzun.
Zer da zatiki hamartar bat?
Nola adierazten dira zatiki hamartarrak
zenbaki hamartar gisa? Eta zenbaki

hamartarrak zatiki hamartar gisa?
Eman adibide bana.
Zer da ehuneko bat?
Nola kalkulatzen da zenbaki baten
ehunekoa? Eman adibide bat.

2. Adierazi zatiki bakoitza zenbaki
hamartar gisa.
12
10

35
100

74
1.000

304
10

978
100

6.009
1.000
3. Adierazi zatiki eta zenbaki hamartar
gisa txirrindulari bakoitzak egindako
bide zatia.
4. Idatzi zenbaki hamartar bakoitza zatiki
hamartar gisa.
4,7

15 koma 9
5,32

12 ehunen
2,567

145 milaren
290,18

5. Idatzi zenbakitzailea 3 duten hiru zatiki
hamartar.
Nola ordenatuko zenituzke txikienetik
handienera? Azaldu eta ordenatu.
6. Osatu taula.
Ehunekoa Zatikia Hamartarra
% 9
37
100
0,72
7. Kopiatu eta koloreztatu.
%25.
%30.
%40.
Gainerakoa.
Irudiaren zer ehuneko koloreztatu duzu
arrosaz?
8. Kalkulatu.
250en %8.

4.000ren %32.
360ren %25.

5.300en %58.
9. Erreparatu eta kalkulatu.
Saioak zein urte-sasoi duten gustukoen
galdetu die 200 ikasleri, eta datuak grafiko
batean adierazi ditu.
Zenbat ikaslek du gustukoen urtaro
bakoitza?
Zenbat ikasle gutxiagok dute gustukoago
negua uda baino?

Zenbat ikasle gehiagok dute gustukoago
udaberria udazkena baino?

Uda %30
Negua %12
Udazkena %18
Udaberria %40
8 km
10 km
100 km
74 km
950 m
1.000 m
99
7
Hauek Markok eta Anek egunkarian aurkitutako bi albiste dira.
Markok dio aurten 130.000 etxebizitza salduko direla.
Arrazoia al du? Zergatik?

Anek uste du Erroan 900 pertsonak eman zutela berdegune gehiago eraikitzearen aldeko
botoa. Oker al dago? Zergatik?

10. Erreparatu irudiari eta erantzun.
Jonen lantegian zenbait metalezko pieza
angeluzuzen egin behar dituzte.
2. pieza 1. pieza baino %15 luzeagoa
da eta zabalera bera du.
3. pieza 1. pieza baino %8 estuagoa da
eta luzera bera du.
4. pieza 1. pieza baino %20 luzeagoa
eta zabalagoa da.
Zer neurri ditu, zehazki, pieza
bakoitzak?
11. Ebatzi.
Ainhoak 125 galderako azterketa bateko
erantzunen %76 asmatu zuen. Zenbat

galdera erantzun zituen gaizki?
450 ikasleko ikastetxe bateko ikasleen
%42 bertan gelditzen da bazkaltzen.

Zenbat ikasle joaten dira etxera
bazkaltzera?
Markok 100
zeuzkan. %45 praka pare

bat erosten gastatu zuen, eta %40 jaka
bat erosten. Zein kostatu zaio diru gehien?
Denda bateko biltegian bi elastiko-kutxa
daude. Kutxa batean 200 elastiko daude

eta haien %25 gorriak dira. Beste kutxan
300 elastiko daude eta haien %30 da
gorria. Zein kutxatan daude elastiko gorri
gehien?
GAI NAIZ Ehunekodun albisteak ulertzeko
Tienda
El Globo
13,95
2 km
1. PIEZA
25 cm
80 cm
Iaz, 150.000 etxebizitza saldu ziren gure
hirian. Aurten, etxebizitzen salmenta
%20 jaitsiko da.
10.000 biztanleko Erroako auzo bateko
biztanleen %90ek berdegune gehiago
egitearen alde bozkatu zuen atzo.
100
Problemak ebazten
Datuak grafiko bidez adieraztea
Datuak grafikoki adierazteak zatikidun eta ehunekodun problemak ebazten
lagunduko digu. Ebatzi problema hauek horrela.
Eguzkik 5 jaurtiketatik 3 saskiratzen ditu; Irunek,
10etik 4; eta Pellok, 20 jaurtiketatik 11.
Nor da saskiratzailerik onena?
Problema ebatzi nahi badugu, eskura ditugun datuak alderatu
behar ditugu, hots, hiru zatiki:
3
5
,
4
10
eta
11
20
.
Datuak luzera bereko hiru barratan adieraziko ditugu,
lauki-sare bat erabiliz.
Barra bakoitzak 20 karratutxo hartuko ditu, 20 zenbakia
izendatzaile horietako bakoitzaz zatituta emaitza zenbaki
oso bat delako (20 : 5, 20 : 10 eta 20 : 20).
Eguzki
3
5
20 : 5 = 4. Lau karratuz osatutako 5 zati egingo ditugu, eta 3 koloreztatuko.
Irune
4
10
20 : 10 = 2. Bi karratuz osatutako 10 zati egingo ditugu, eta 4 koloreztatuko.
Pello
11
20
20 : 20 = 1. Karratu bakarraz osatutako 20 zati egingo ditugu, eta 11 koloreztatuko.
Eguzkirena da koloreztatutako
zatirik handiena.
Ebazpena: Eguzki da saskiratzailerik onena.
1. Usoak azterketa batean 10 galderatik 8 erantzun ditu ongi; Sarak, 5etik 4;
eta Loreak, 20tik 17. Nork egin du azterketa ondoen?
2. Inkesta baten arabera, bi pertsonatik batek jaten du arraina egunero;
4tik 3k, fruta; eta 8tik 2k, haragia.
Zein jaki mota jaten du pertsona kopuru handienak egunero?
3. ASMATU. Idatzi problema bat, datuak grafikoki adieraziz ebatz daitekeena.
Orrialde honetako problemen antzekoren bat egin dezakezu.
Pello
Irune
Eguzki
101
7
ARIKETAK
eskema zure koadernoan.
2. Kalkulatu.
6
7
1
5
7

11
4
1
3
4

2
5
1
4
5
1
6
5
5
9
2
3
9

13
8
2
7
8

12
5
2
9
5
Unitate
hamartarra
Zatikia
Zenbaki
hamartarra
5 hamarren
29
100
0,714
0,07
38
1.000
4. Adierazi zifraz.
Hirurogeita hamar eta bi ehunen.
Hamabi milaren.
Lau bateko eta hogei milaren.
Hogei bateko eta hiru ehunen.
Zortzi bateko eta bi milaren.

0,25

0,7
0,346
0,029
7,8

11,04
9,102
15,19
7,35

3,279
12,105
8,06
7. Ordenatu txikienetik handienera multzo hauek.
8,6
9 8,591 8,7
3,65
3,7 3,68 3,654 3,661

PROBLEMAK
8. Erramunek hesi baten hiru zortziren
margotu zituen atzo. Gaur, atzo baino
zortziren bat gehiago margotu du. Zenbat
margotu du gaur? Eta guztira?
9. Ikastetxe batean 3na
zumo-tetrabrikeko 47 pack
erosi dituzte jangelarako. Dagoeneko
87 tetrabrik banatu dituzte. Zenbat pack
geratzen zaizkie?
10. Loreak 28na croissanteko 15 erretilu
prestatu zituen. Ondoren, 3na croissanteko
poltsetan jarri zituen, eta poltsa bakoitza
6 -an saldu.
Zenbat diru lortu zuen?
11. Eraikin batean 60 etxebizitza daude.
Etxebizitzen seitik lauk bi logela dituzte,
eta gainerakoek hiru logela. Mota
bakoitzeko zenbat etxebizitza daude
eraikin horretan?
12. Denda batean 25 hozkailu erosi zituzten,
9.375 -an. Hurrengo hilean, 18 saldu
zituzten. Hozkailu bakoitza erosi baino
40 garestiago saldu zuten.
Zenbat diru lortu zuten?
Berrikusten
IZENDATZAILE BERA DUTEN ZATIKIEN
ARTEKO BATUKETA ETA KENKETA
Batuketa Batu egiten dira
Kenketa
102
Zenbaki hamartarren
arteko eragiketak
Zer pisu zuen Anderrek jaiotzean? Eta Naiarak? Zeinek zuen kilo gehien?
Zer pisu zuen Anderrek jaio eta hiru egunera? Eta Naiarak?
Zer pisu zuen Anderrek jaio eta astebetera? Eta Naiarak?

Haurrek, 2,5 eta 4,5 kilo arteko pisua izaten dute jaiotzean. Ondorengo bi edo hiru
egunetan, pisua galtzen dute; baina, hortik aurrera, azkar-azkar irabazten dituzte kiloak.
Joera hori bera ikus daiteke Anderren eta Naiararen fitxetan.
8
Naiararen pisua 2,4 kg-koa zen jaiotzean. Handik hiru egunera, 0,2 kg galdu zituen.
Jaio eta astebetera 0,6 kg irabazi zituen, 3 egunera zuen pisuarekiko.
NAIARAREN FITXA
NAIARAREN PISUAREN BILAKERA
Anderren pisua 3,1 kg-koa zen jaiotzean. Handik hiru egunera, 0,1 kg galdu zituen.
Jaio eta astebetera 0,6 kg irabazi zituen, 3 egunera zuen pisuarekiko.
P
i
s
u
a

k
i
l
o
t
a
n

3,1
3
3,6
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
Jaiotzean 3 egunera 7 egunera
P
i
s
u
a

k
i
l
o
t
a
n

2,4
2,2
2,8 3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
Jaiotzean 3 egunera 7 egunera
ANDERREN FITXA
ANDERREN PISUAREN BILAKAERA
103
Zatiki hamartarrak dira izendatzailean batekoa eta haren
atzetik zero bat edo gehiago duten zenbakiak dituztenak.
Zatiki hamartarrak zenbaki hamartar gisa adieraz ditzakegu, eta alderantziz.
9
100

5 0,09 6,125 5
6.125
1.000
2 zero 2 zifra hamartar 3 zifra hamartar 3 zero
Hamartarren batuketak
eta kenketak egiten.
Zenbaki hamartarrak
biderkatzen, zenbaki
arruntez eta 10ez,
100ez, 1.000z...
Zenbaki arruntak eta

zenbaki hamartarrak
zatitzen, 10ez, 100ez,
1.000z...
HAU IKASIKO DUZU
Zatiki hamartarrak eta zenbaki hamartarrak
Zenbaki hamartarrak alderatzean, lehenik eta behin, zati osoei erreparatuko diegu; berdinak
badira, hamarrenak alderatuko ditugu; eta horrela, hurrenez hurren, ehunenak, milarenak...

7,4 8,4
5,43 5,38
5,52 5,58
0,051 0,021
7,063 7,036
32,843 32,834
2. Idatzi bost zenbaki hamartar 0,045 baino
handiagoak eta 0,049 baino txikiagoak.
3. Idatzi hiruna zatiki hamartar.
Zenbakitzaile desberdinekoak
Izendatzaile desberdinekoak.
4. Adierazi eskatzen den bezala.
Zenbaki hamartar gisa

Zatiki hamartar gisa

915
100

7.296
1.000
4,25 6,025

398
10

1.402
100

13,8 27,16
3,9 eta 3,72 2,457 eta 2,49
8
10

127
100

45
1.000
Zatiki
hamartarrak
3 5 3
9 . 7

3,9 . 3,72
2 5 2 eta 4 5 4
5 , 9

2,457 , 2,49
104
Zenbaki hamartarren arteko batuketak
1. Kopiatu eta kalkulatu.
8 7, 3 6 9
1 4, 9 8

4 3 5, 6 1
1 2 8 7, 4

6 5, 8
1 1 6 8, 0 5

6 0 4, 7 5
1 9 2, 2 6 8
2. Kokatu zenbakiak eta kalkulatu.
3,9 1 12,97
45,06 1 8,432
7,12 1 472,325
12,06 1 7,345 1 9,76
0,57 1 68,274 1 5,4
51,9 1 0,876 1 152,12

3. Batu zatiki hauek. Lehenik eta behin, adierazi zenbaki hamartar gisa.

18
10

1

236
100

578
100

1

9
10

71
100

1

4.185
1.000

369
10

1

806
1.000
4. Ebatzi.
Joan den hilabetean, Iratxek 23,54 gastatu zituen sakelako telefonoan; hilabete honetan,
5,25 gehiago. Zenbat diru gastatu du Iratxek?
Amanek hiru azterketatan 2,5 puntu, 1,6 puntu eta 2,3 puntu lortu ditu, hurrenez hurren.
Zenbat puntu lortu ditu guztira?
Maitek 12,50 -ko elastiko bat eta 9,85 -ko
prakamotz pare bat erosi ditu.
Zenbat diru gastatu du guztira?
12,50 gehi 9,85 egingo dugu
22,35 gastatu ditu Maitek.
1. Zenbaki bat bestearen azpian jarriko
dugu, maila bereko zifrak zutabean bat
datozela.
H B h e
1 2, 5 0
1 9, 8 5
2. Batuketa zenbaki arruntak balira bezala egingo
dugu, eta emaitzan koma jarriko dugu komen
zutabean.
H B h e
1 2, 5 0
1 9, 8 5
2 2, 3 5
Zenbaki hamartarren arteko batuketak egiteko, zenbakiak bata bestearen azpian
jarri behar dira, maila bereko zifrak zutabean bat datozela. Gero, batuketa zenbaki
arruntak balira bezala egin, eta koma batugaien komen zutabean jarri behar da.
105
1. Kopiatu eta gehitu zeroak behar diren zifra hamartarren lekuan. Ondoren, kalkulatu.
9 5, 3 7 1
2 2 4, 9 8

2 9 1, 4
2 3 8, 9 7

3 1 0, 8 4
2 2 8 6, 0 5 3

1 3 7
2 4 5, 2 9
53,8 2 9,35
213,34 2 45,129
67,4 2 9,156
26,3 2 8,469
3. Ebatzi.
Manexek 2,740 kg sagar eta 3,5 kg laranja erosi ditu.
Zer pisu du, guztira, erosketak? Zenbat kilo laranja gehiago erosi ditu sagar baino?
Markok 12,5 km egiten ditu korrika
egunero. Gaur, 8,65 km egin ditu jada.
Zenbat kilometro falta
zaizkio?
8,65 ken 12,5 egingo dugu
Markori 3,85 km falta zaizkio egiteko.
8
Batu hiru zenbaki (batura ehunekoa da)
196 1 4 1 8 692 1 8 1 21 397 1 6 1 3
295 1 8 1 5 593 1 69 1 7 2 1 34 1 198
6 1 491 1 9 29 1 794 1 6 499 1 72 1 1
BURUZKO KALKULUA
198 1 37 1 2 5 200 1 37 5 237
1. Zenbaki bat bestearen azpian jarriko dugu,
maila bereko zifrak zutabean bat datozela.
Beharrezkoa bada, gehitu zeroak.
H B h e
1 2, 5 0
2 8, 6 5
2. Kenketa zenbaki arruntak balira bezala
egingo dugu, eta emaitzan koma jarriko
komen zutabean.
H B h e
1 2, 5 0
2 8, 6 5
3, 8 5
Zenbaki hamartarren arteko kenketak
Zenbaki hamartarren arteko kenketak egiteko, zenbakiak bata bestearen azpian jarri
behar dira, maila bereko zifrak zutabean bat datozela. Beharrezkoa bada, gehitu zeroak.
Gero, kenketa zenbaki arruntak balira bezala egin, eta koma zenbakien komen zutabean
jarri behar da.
106
Hamartarrak zenbaki arruntez biderkatzea
1. Zenbat zifra hamartar izango ditu biderkadurak?
Jarri koma behar den lekuan.
12,67 3 18 5 22806

0,095 3 23 5 2185

5,342 3 39 5 208338
2. Kalkulatu.
7,4 3 9 0,95 3 7 0,125 3 16 14,092 3 17
16,5 3 12 32,75 3 24 30,961 3 614 0,73 3 325
3. Biderkatu 10ez, 100ez, 1.000z...
2,89 3 10
8,5 3 1.000
7,9 3 10
4,32 3 1.000
45,897 3 10
0,04 3 1.000
5,4 3 100
0,152 3 1.000
2,84 3 100
0,802 3 10.000
0,07 3 100
7,3 3 10.000
25 zuku-botila eskatu dituzte, ikastetxeko
jangelarako. Bakoitzak 1,27 balio du.
Zenbat ordaindu dute guztira?
1,27 bider 25 egingo dugu
31,75 ordaindu dituzte guztira.
1. Biderketa zenbaki arruntak balira bezala
egingo dugu.
1, 2 7
3 2 5
6 3 5
2 5 4
3 1 7 5
2. Emaitzari koma jartzean, zenbaki hamartarrak
dituen adina zifra hamartar utzi behar dira
komaren eskuinean.
1, 2 7
3 2 5
6 3 5
2 5 4
3 1, 7 5
Zenbaki hamartar bat zenbaki arrunt batez biderkatzeko, biderketa zenbaki arruntak
balira bezala egin behar da. Gero, emaitzari koma jartzean, zenbaki hamartarrak dituen
adina zifra hamartar utzi behar dira komaren eskuinean.
2 zifra hamartar
2 zifra hamartar
EGIN HONELA
Zenbaki hamartar bat 10ez, 100ez, 1.000z... biderkatzeko,
koma eskuinera mugitu behar da, batekoaren atzetik
dagoen zero kopurua adina leku.
69,87 3 10 5 698,7 3,5 3 100 5 350
1 zero 1 leku 2 zero 2 leku
eskuinera eskuinera
107
4. Idatzi zifraz eta kalkulatu.
Lau bateko eta zazpi ehunen gehi bederatzi bateko eta hamalau milaren.
Hogeita hamasei koma bederatzi ken hogeita bederatzi koma hemezortzi.
Berrogeita hemezortzi milaren bider ehun eta sei.
Hogei koma hogeita hamazazpi bider berrogeita bederatzi.

5. Kalkulatu eta adierazi eurotan, kutxa bakoitzeko diru kantitatea.
6. Kalkulatu.
10,5 2 3,62 1 4,3
6 3 (9 1 2,68)
7,5 2 (4 2 2,6)
47,82 1 3,5 3 10
3,687 1 2,9 1 4,75
9 2 2,176 3 4
7. Ebatzi. Pentsatu ondo zer eragiketa egingo dituzun.
Merkantzia-tren baten bagoi bakoitza 7,15 m luze da;

tren-makina, aldiz, 6,3 m.
Zenbat luzeago da tren-makina bagoiak baino?
Ainhoak 4 bolaluma urdin eta 3 gorri erosi ditu. Bakoitzak

1,95 balio du. Zenbat ordaindu ditu guztira?
Karenek bere jatetxerako ogi-barra batzuk erosten ditu

18,25 -an,ogi biribil bat 7,95 -an eta poltsa bat opil
9,90 -an. Zenbat ordaintzen du guztira?
Koldok zaku bat patata zeukan, 95 kg-koa. 2,5 kg-ko hamar

poltsa saldu ditu. Zenbat kilo patata geratzen zaizkio?
Maiteren fruta-dendan, kilo bat piper eros daiteke 2,35 -an,

eta kilo bat azenario 1,05 -an. Itxasok bi kilo piper eta kilo
bat azenario erosi ditu. Zenbat ordaindu du guztira?
Supermerkatuko biltegian 0,5 -ko 100 botila zuku daude,

eta 0,25 -ko 200 tetrabrik. Zenbat litro zuku daude guztira
biltegian?
8. ARRAZOIKETA. Erantzun eta idatzi.
Olaiak zenbaki hamartar bat 10ez biderkatu du, eta emaitza zenbaki arrunt bat da.
Zenbat zifra hamartar zituen zenbaki hamartarrak? Azaldu, hiru adibide emanez.
8
5 zentimoko
625 txanpon
10 zentimoko
125 txanpon
50 zentimoko
76 txanpon
Eragiketa konbinatuak egitean,
lehenik eta behin, parentesi arteko
eragiketak egingo ditugu; gero,
biderketak; eta, azkenik, batuketak
eta kenketak, ageri diren ordenan.
GOGORATU
108
Zenbakiak 10ez, 100ez, 1.000z... zatitzea
1. Erreparatu eta erantzun eragiketa bakoitzeko.
234 : 10

234 : 100

Zer zenbakiz zatitu behar da?
1.475 : 100

38 : 1.000

Zenbat zifra hamartar izango ditu
emaitzak? Zenbat da?
2. Kalkulatu.
6 : 10 780 : 10 7 : 100 402 : 100 8 : 1.000 983 : 1.000
43 : 10 3.006 : 10 92 : 100 3.913 : 100 73 : 1.000 1.067 : 1.000
Zenbat balio du kilo bat patatak?
Zenbat balio du freskagarri batek?
Zenbat balio du orri batek?

Bulego batean material sorta bat erosi dute
langileentzat.
Sorta 10 kalkulagailuk eta 100 pintzak osatzen
dute. Kalkulagailu guztiak 247 ordaindu dituzte,
eta pintzak, 95 .
Zenbat balio du kalkulagailu batek?

247 zati 10 egingo dugu
Bereizi 247 zenbakian, eskuinetik
hasita, zifra hamartar bat,
10 zenbakiak zero bakarra baitu
batekoaren atzetik.
247 : 10 5 24,7
Kalkulagailu bakoitzak 24,70 balio du.
Zenbat balio du pintza batek?

95 zati 100 egingo dugu
Bereizi 95 zenbakian, eskuinetik
hasita, 2 zifra hamartar,
100 zenbakiak bi zero baititu
batekoaren atzetik.
Gehitu zero bat ezkerrean.
95 : 100 5 0,95
Pintza bakoitzak 0,95 balio du.
Zenbaki arrunt bat 10ez, 100ez, 1.000z... zatitzeko, zenbakian komaz bereizi behar
dira, eskuinetik hasita, batekoaren atzetik dagoen zero kopurua adina zifra hamartar.
10 kg
4
10 poto
8
100 orri
20
109
4. Kalkulatu.
2,8 : 10
8,58 : 10
7,92 : 10
4,312 : 10
45,9 : 100
0,04 : 100
132,4 : 100
28,15 : 100
2,8 : 1.000
39,56 : 1.000
0,7 : 1.000
187,32 : 1.000
5. Osatu koadernoan.
125

2,5

15,5

6. Erreparatu salneurriei eta ebatzi.
Markelek auto bat erosi nahi du.

Lehenik 540 ordaindu behar ditu, eta
gainerakoa 10 hileko kuotatan.
Zenbat ordaindu beharko du hilero?
Motorra ordaintzeko, Loreak 220 -ko

txeke bat eman du, eta gainerakoa,
100 -ko billetetan.
100 -ko zenbat billete eman ditu?
7. Ebatzi.
Jonek berogailurako 1.000 litroko gasolio-andela bete du.

Guztira, 1.079 ordaindu du. Zenbat ordaindu du litroko?
Ikastetxeko idazkaritzarako, 100 orriko 6 pakete ekarri dituzte.

Guztira, 18 ordaindu dituzte. Zenbat ordaindu dute paketeko?
Zenbat balio du horri bakoitzak?
3 1.000
3 2
3 1.000
3 10
: 1.000
2 95,5
3 100
1 0,25
: 100
: 10
: 10
3 2
8
EGIN HONELA
Zenbaki hamartar bat 10ez, 100ez, 1.000z... zatitzeko,
koma ezkerrera mugitu behar da, batekoaren atzetik
dagoen zero kopurua adina leku.
17,6 : 10 5 1,76 17,6 : 100 5 0,176
1 zero 1 leku 2 zero 2 leku
ezkerrera ezkerrera
Egin batuketa hauek kontuan izanda bi zenbakiren batura ehunekoa dela
390 1 7 1 10 670 1 18 1 30 530 1 21 1 70
60 1 8 1 240 520 1 80 1 36 40 1 39 1 160
6 1 450 1 50 90 1 25 1 410 72 1 10 1 590
BURUZKO KALKULUAK
170 1 67 1 30 5 200 1 67 5 267
Motorra 620
Automobila
18.990
110
Problemak
1. Ebatzi.
Yarda bat Ingalaterran erabiltzen duten luzera-unitate bat da eta 0,914 metro luze da.
Zer neurri du, metrotan, zirkuitu bakoitzak?
Zenbat luzeagoa da B zirkuitua A zirkuitua baino?
Egun batean, Olatzek bost itzuli eman zizkion C zirkuituari bizikletaz. Zenbat metro egin zituen?
Eta zenbat kilometro?
Markelek zirkuitu bakoitzari itzuli bana eman zien egun batean. Zenbat kilometro egin zituen?
2. Ebatzi.
Manexek euroak dolarren truke aldatu zituen egunean,

euro bakoitzeko 1,425 dolar ematen zituzten. Manexek
200 -ko bi billete eta 50 -ko 3 billete aldatu zituen.
Zenbat dolar eman zizkioten?
Usoak 600 dolar aldatu zituen atzo euroen truke, eta

gaur, beste 600 dolar.
Dolar bakoitzeko 0,725 euro ematen zituzten atzo; gaur,
aldiz, 0,035 euro gehiago.
Zenbat euro eman zizkioten Usoari atzo?
Zenbat euro eman dizkiote Usoari gaur?
Zenbat euro eman dizkiote guztira?
Ikastetxe bateko sukaldean, 10 litroko
5 bidoi-olio eta litro bateko 3 botila daude.
Olio litro batek 0,92 kg-ko pisua du.
Zer pisu du, guztira, sukaldeko olioak?
Sukaldeko olioak 48,76 kg-ko pisua du.
1. Kalkulatu sukaldean guztira dagoen
litro kopurua.
Bidoiak 5 3 10 5 50
Botilak 3 3 1 5 3
Guztira 50 1 3 5 53
2. Kalkulatu, kilotan, zer pisu duten litro horiek
guztiek.
0,9 2
3 5 3
2 7 6
4 6 0
4 8,7 6
A zirkuitua
1.500 yarda
B zirkuitua
2.800 yarda
C zirkuitua
10.000 yarda
111
8
3. Erreparatu grafkoari eta ebatzi.
4. Ebatzi.
Berdaitzen automobilak 0,075 litro gasolina behar ditu kilometro bat egiteko.
Aste honetan, Berdaitzek hiru bidaia egin ditu, bat 125 km-koa, beste bat 264 km-koa
eta hirugarrena 59 km-koa. Zenbat litro gasolina gastatu ditu?
Medikuak dieta jarri dio Joni, eta egunean 1.800 kilokaloria jan ditzake gehienez.
Zenbait jakiren gramo bakoitzak zenbat kilokaloria duen adierazten duen taula
bat eman dio.
Zenbat kilokaloria ditu 130 gramo ogiz eta 150 gramo haragiz egindako ogitarteko batek?
Jan al ditzake Jonek egunean 100 g ogi, 250 g haragi, 300 g sagar eta 250 g gazta?
5. ARRAZOIKETA. Kokatu komak, emaitza zuzena izan dadin.
Komak batugaietan 593 1 1204 5 17,97
Komak kenkizunean eta kentzailean 7142 2 136 5 57,82
Komak biderkagaietan 34 3 156 5 53,04
Zenbat gehiago balio zuen gasolio litro

batek uztailean urtarrilean baino?
Eta gasolina litroak?
Zenbat garestiago zen

automobil bateko 40 litroko
andela betetzea ekainean
otsailean baino?
Zenbat ordaindu behar ziren

10 litro gasolina apirilean?
Eta maiatzean?
Zenbat ordaindu behar zuen kamioi-gidari

batek 100 litro martxoan? Zenbat euro
gehiago ordaindu beharko luke kamioia
gasolinaz ibiliko balitz?
Jakiak Ogia Haragia Sagarra Gazta zuria
Kilokaloria
gramoko
2,3 1,97 0,46 1,7
E
u
r
o

l
i
t
r
o
k
o
1
,
1
0
1
,
1
0
1
,
1
3
1
,
1
4
1
,
2
3
1
,
2
9
1
,
3
1
1
,
0
7
1
,
1
2
1
,
1
3
1
,
1
9
1
,
2
4
1
,
2
6
1
,
0
6
ERREGAIEN SALNEURRIAREN BILAKAERA 2008an
1,40
1,20
1,00
0,80
0,60
0,40
0,20
0
Urtarrila Apirila Otsaila Maiatza Martxoa Ekaina Uztaila
Gasolioa 95 Gasolina
112
Ariketak
1. Egin batuketa eta kenketa hauek.
23,8 1 9,56
3,89 1 12,054 1 321,5
21,09 1 8,295 1 325,6
35,9 2 7,45
276,53 2 28,6
823,4 2 8,374
Adibideak:
3,2 + = 12,6 = 12,6 3,2 = 9,4
9,4 = 8,1 = 9,4 8,1 = 1,3
8,21 1 5 11,9
35,8 1 5 90,12
1 115,7 5 200
9,2 2 5 1,23
21,12 2 5 3,15
2 39 5 45,7
3. Erreparatu pisuari eta kalkulatu.
Zer pisu dute, biek batera, pakete gorriak

eta pakete urdinak?
Zenbat hiru paketeek batera?
Zenbat gutxiago pakete gorriak horiak

baino?
Zenbat gehiago pakete urdinak gorriak

baino?
4. Kalkulatu.
45,9 3 15
6,438 3 32
605 3 3,82
0,042 3 1.234
5. Egin biderketa hauek.
1,876 3 10 0,53 3 10 1,4 3 10
0,72 3 100 12,4 3 100 0,03 3 100
3,705 3 1.000 4,67 3 1.000 0,9 3 1.000
6. Kalkulatu.
34 : 10
32,9 : 10
123 : 10
0,06 : 10
345 : 100
642,3 : 100
89 : 100
0,5 : 100
125 : 1.000
0,8 : 1.000
67 : 1.000
19,3 : 1.000
7. Osatu.
9,8

21,4

99,63

215,28

8. Pentsatu eta asmatu zer zenbaki falta den.
Gogoratu nola biderkatzen eta zatitzen den
zenbaki bat 10ez, 100ez, 1.000z...
3 10 5 35 : 10 5 1,7
3 100 5 194 : 100 5 3,82
3 1.000 5 4.675 : 1.000 5 2,815
9. IKASTEN IKASTEKO. Eman hamartarrekin
egiten ikasi dituzun eragiketen adibide bana.
Berrikusi ikaskideren batek emandako
adibideak.
10. Kalkulatu. Gogoratu zer ordenatan egin behar
diren eragiketak.
6,2 1 3,45 2 2,23
5 3 (6,2 2 5,46)
5,2 3 34 1 7,19
7,96 2 (3,18 2 1,9)

1 3,45
2 9,05
1 12,9
3 5
2 7,165
3 4
: 100
: 1.000
23,8
1 9,56
4,250 kg
6,085 kg
10,025 kg
113
Karmelek bere auzoko harategira telefonoz
deitu eta eskaera bat egin du:
2 kg lukainka
0,750 kg saltxitxa
3 kg txahal-xerra
0,250 kg kroketa
Hauek dira salneurriak:
Kalkulatu zenbat ordaindu beharko duen.
8
11. Irakurri errezeta eta kalkulatu.
Zenbat gramo dira tartako banana eta

mahaspasak, biak batera?
Korok 3 tarta egin nahi ditu. Zenbat

kilo irin behar ditu?
Anek 5 tarta egin nahi ditu. Zenbat

kilo azukre behar ditu? Zenbat gramo
dira?
Manexek 4 kilo banana dauzka. Nahikoa

al dira 10 tarta egiteko?
Pellok 10 tarta egin ditu. Zenbat gramo

irin gehiago erabili ditu gramo azukre
baino?
12. Ebatzi.
Esterrek, hiru gimnasia-probatan,

6,78; 8,4 eta 9,350 puntu lortu ditu,
hurrenez hurren. Zenbat puntu lortu
ditu guztira?
Igorrek 3,25 -ko koaderno bat eta

4,50 -ko portamina erosi ditu.
Ordaintzeko, 10 -ko billetea erabili du.
Zenbat diru itzuliko diote?
Amaiaren fruta-dendan 45 kiloko

2 zaku limoi utzi dituzte. Limoi kiloak
0,25 balio du. Zenbat ordaindu
beharko ditu Amaiak limoi horiek?
Koldok 40 metro kable elektriko zeuzkan

bere burdindegian. Gaur, 2,5 metroko
10 zati saldu dizkio bezero bati.
Zenbat metro gelditzen zaizkio?
Jatetxe batek 12.300 -ko hozkailu

bat erosi zuen. Lehenik 850
ordaindu zuen, eta gainerakoa,
hamar hileko kuota berdinetan.
Zenbat ordaindu zuen jatetxeak
hileko?
GAI NAIZ Eskaera baten zenbatekoa kalkulatzeko
BANANA-TARTA
0,150 kg gurin
0,300 kg irin
0,150 kg azukre
0,025 kg mahaspasa
0,450 kg banana
2 arrautza
SALNEURRIAK
LUKAINKA .. 8,90 / kg
SALTXITXAK .. 6 / kg
TXAHAL-XERRAK ..... 12,65 / kg
KROKETAK . 4 / kg
114
Problemak ebazten
Arau bat bilatzea
Batzuetan, datuen arteko erlazioak aztertu, eta zer arauri jarraitzen dion aurkitu behar da, problema
batzuk ebazteko. Ebatzi horrela problema hauek.
Arantzazu eta haren adiskide Aimar eta Idoia
hamartarren arteko eragiketak berrikusten ari
dira, hurrengo azterketarako.
Arantzazuk zenbaki hamartarren segida bat idatzi du.
Adiskideek segida horretako hurrengo zenbakia
asmatu behar dute:
6,1 8,6 11,1 13,6
Segida baten araua asmatzeko, zenbaki batetik
abiatuta hurrengoa lortzeko zer eragiketa egin
behar dugun aztertu behar dugu.
Zenbakiak gero eta handiagoak direnez, segidako
zenbaki bakoitzaren eta haren aurrekoaren arteko
kenketa egingo dugu.
8,6 2 6,1 5 2,5 11,1 2 8,6 5 2,5 13,6 2 11,1 5 2,5
Emaitza bera da hiru kasuetan.
Zenbaki bat lortzeko, aurrekoari 2,5 batzea da segida
horren araua.
6,1 8,6 11,1 13,6
Ebazpena: segidako hurrengo zenbakia 16,1 da;
eta 13,6ri 2,5 batuz lortzen da.
1. Aimarrek zenbaki hamartarren segida hau
idatzi du:
27,4 22,3 17,2 12,1
Zer arauri jarraitzen dio segidak?
Idatzi hurrengo bi zenbakiak.
2. Hau da Idoiak idatzitako zenbaki hamartarren
segida:
0,379 3,79 37,9 379
Idatzi hurrengo hiru zenbakiak.
3. Arantzazuk zenbaki hamartarren beste segida
bat idatzi du:
2,75 4,70 6,65 8,60 10,55
Laguntza: alderatu, bakoitza bere
aldetik, zenbakien zati osoak eta zati
hamartarrak.
Idatzi hurrengo hiru zenbakiak.
4. ASMATU. Idatzi bi segida eta eskatu
ikaskide bati segidako zenbaki batzuk
gehiago idazteko.
1 2,5 1 2,5 1 2,5
115
8
ARIKETAK
1. Deskonposatu zenbaki bakoitza eta idatzi nola
irakurtzen den.
8.104.306
30.760.050
65.007.800
490.213.002
2. Bete hutsuneak zifra bat idatziz.
3.9 5.004 , 3.912.706
.675.123 , 2.000.000
27.81 .090 . 27.818.999
35.2 7.450 . 35.286.126

3. Kalkulatu.
392 3 602
8.921 : 76
4.237 3 520
62.628 : 614
4. IKASTEN IKASTEKO. Azaldu, zure hitzez, nola
egiten den eta eman adibide bana.
Zatiki hamartarrak zenbaki
hamartar gisa adieraztea.
Zenbaki hamartarrak zatiki
hamartar gisa adieraztea.
Zenbaki baten ehuenkoa
kalkulatzea.
5. Adierazi zatiki hamartar gisa.
26 ehunen.
8 bateko eta 4 hamarren.
7 bateko eta 9 ehunen.
12 bateko eta 314 milaren.
25 bateko eta 62 milaren.

6. Adierazi zenbaki hamartar gisa.
7
10

417
100

3.012
1.000

2.951
100

98
10
7. Kalkulatu.
180ren %5.
360ren %20.
120ren %5.
360ren %45.
PROBLEMAK
8. Denda batean 90 kontserba-lata saldu
dituzte. Bi seiren atun-kontserbak ziren eta
lau bederatziren muskuilu-kontserbak. Zer
kontserba mota saldu zuten gehien?
9. Etxepekoen bilera batera 120 pertsona
joan ziren. Horietatik %65 emakumeak
ziren. Zenbat gizon joan ziren bilerara?
10. Maitek komun baten hiru bosten alikatatu
zituen atzo; eta, gaur, bosten bat.
Zenbat alikatatu du guztira? Gaur baino
zenbat gehiago alikatatu zuen atzo?
11. Mertxe banketxera doa, txanponak billeteen
truke aldatzera. 20 zentimoko 80 txanpon
eta 50 zentimoko 28 eraman ditu. 5 -ko
billeteak eman dizkiote. Zenbat?
12. Liernik 2.100 kobratzen zuen, eta
Karenek, 1.800 . Lierniri soldata %4
igo zioten, eta Kareni, %15. Nork kobratzen
du gehien igoera eta gero?
13. Denda batean 25 motor zeuzkaten. Motor
bakoitzak 1.200 balio zuen. Zazpi izan
ezik gainerako guztiak saldu zituzten,
bakoitzari 120 -ko beherapena eginez.
Berrikusten
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala
80
70
60
50
40
30
20
10
0
116
Bi ezaugarriko grafiko linealak
Kattalinek animaliei buruzko lan bat egin du. Grafiko lineal bat marraztu du, foka baten eta
orein baten pisuaren bilakaera adierazteko, jaiotzen direnetik 20 egunera arte.
Grafiko linealetan puntuak eta horiek lotzen dituzten lerroak erabiltzen dira.
1. Erreparatu goiko grafikoari eta erantzun.
Zenbat pisu irabazten du fokak jaio eta bost egunean?
Zenbat pisu irabazten du oreinak jaio eta hamar egunean?
Zenbat kilo gehiago pisatzen du fokak, jaio eta hamabost egunera, oreinak baino?

Asteko zein egunetan pasatu zen kamioi gutxien? Eta automobil gutxien?
Zein egunetan ibili zen aurrekoan baino automobil gutxiago?
Zein egunetan ibili zen aurrekoan baino kamioi gehiago?
Zenbat ibilgailu pasatu ziren guztira asteazkenean?

2. Grafiko honetan adierazi da errepide batetik egunero pasatzen den mota bakoitzeko
ibilgailu kopurua. Erreparatu grafikoari eta erantzun.
Zer pisu du foka batek jaio eta 10 egunera?
22 kg-ko pisua du.

Zeinek du pisu txikiena 15 egunera?
Oreinak.
Foka Oreina
Kamioiak
Automobilak
P
i
s
u
a

k
i
l
o
t
a
n
20 egun Jaiotzean
25
45
20
40
15
35
10
30
5
0
10
15
22
32
40
5
7
11
15
20
5 egun 10 egun 15 egun
I
b
i
l
g
a
i
l
u

k
o
p
u
r
u
a
Gorkak arropa-konponketako lantegi bat du, eta datorren asteko
egun bakoitzean eman behar duen mota bakoitzeko arropa
kopurua idatzi du.
ASTELEHENA 12 galtza pare eta 8 alkandora
ASTEARTEA 10 galtza pare eta 6 alkandora
ASTEAZKENA 12 galtza pare eta 10 alkandora
OSTEGUNA 8 galtza pare eta 12 alkandora
OSTIRALA 10 galtza pare eta 6 alkandora
117
3. Kopiatu eta osatu taula testuko datuak erabiliz eta grafikoan adieraziz.
4. Kopiatu eta osatu taula testuko datuak erabiliz eta grafikoan adieraziz.
Alexander sakelakoa aztertzen ari da, hilero egindako
deien eta bidalitako mezuen kopurua berrikusteko.
URTARRILA 35 dei eta 45 mezu
OTSAILA 20 dei eta 35 mezu
MARTXOA 25 dei eta 30 mezu
APIRILA 30 dei eta 20 mezu
MAIATZA 40 dei eta 45 mezu
EKAINA 45 dei eta 25 mezu
Galtzak Alkandorak
Astelehena
Asteartea
Asteazkena
Osteguna
Ostirala
Deiak Mezuak
Urtarrila 35 45
Otsaila
Martxoa
Apirila
Maiatza
Ekaina
Deiak Mezuak
urt. ots. mar. api. mai. eka.
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Galtzak Alkandorak
al. ar. az. og. ol.
14
12
10
8
6
4
2
0
A
r
r
o
p
a

k
o
p
u
r
u
a
118
Angeluak
Zer urtetan eraiki zuten Pisako dorrea?
Irudi hauetako zeinek adierazten ditu Pisako dorreari buruzko datu zuzenak?
Pisako dorrea, izatez,
hiri italiar horretako
katedraleko
kanpandorrea da.
1173. urtean eraiki
zuten, eta eraikitzen
hasi orduko hasi zen
okertzen.
Dorreak 55,7 m-ko
garaiera du, eta
14.700 tonako pisua.
Dorrearen ardatzak
4 gradu inguruko
inklinazioa du
bertikalarekiko,
eta urtero handituz
doa.
Italiako gobernuak
eraberritze-lanak
egin ditu dorrean
berriki, inklinazio
hori murrizteko,
eta hala, dorrea ez
erortzeko.
9
4
55,7 m
4
55,7 m
4
55,7 m
119
Angeluak nola
neurtzen diren.
Angeluak nola
marrazten diren.
Ondoz ondoko
angeluak eta angelu
auzokideak bereizten.
90-ko biraketekin lan

egiten.
Zuzenkien erdibitzaileak
eta angeluen erdikariak
zer diren, eta nola
marrazten diren.
HAU IKASIKO DUZU
Zuzenerdia eta zuzenkia
P puntuak bi zuzenerditan banatzen
du r zuzena.
P puntua da bi zuzenerdi horien
jatorria.
Zuzenki esaten zaio zuzen bateko bi punturen
arteko zatiari.
AB zuzenkiaren muturrak dira A eta B
puntuak.
Angelu motak eta angeluen elementuak
Angelu zuzena Angelu zorrotza Angelu kamutsa
erpina
aldea
aldea
aldea
aldea
erpina
aldea
aldea
erpina
zuzenerdia
zuzenerdia
jatorria
r
P
A
B
s
zuzenkia
muturrak
1. Kopiatu eta marraztu.
Jatorria A puntuan duen zuzenerdi bat.
Jatorria B puntuan izanik, C-tik pasatzen den zuzenerdia.
Muturrak C eta A dituen zuzenkia.

2. Esan zer motatakoa den, poligono hauetan, markatutako angelua.
3. Esan zer motatakoa den kolore bakoitzeko angelua.
A B
C
120
Angeluak neurtzea. Angelu laua eta osoa
1. Kalkatu eta neurtu, angelu-garraiagailua erabiliz, angelu bakoitza. Ondoren, idatzi, azpian,
zer motatako angelua den (zorrotza, zuzena, kamutsa edo laua).
Erreparatu angelu-garraiagailua erabiliz A
angelua neurtzeko moduari:

1. Kokatu angelu-garraiagailua zuzenerdietako baten gainean.
Zentroak eta angeluaren erpinak, hots, A puntuak, bat egin
behar dute, eta zuzenerdiak 0 graduko markatik pasa.
2. Erreparatu, garraiagailuan, zer zenbakitatik pasatzen den
angeluaren beste zuzenerdia. Zenbaki horrek adierazten
du zuzenerdi horien arteko angelua.
A
angeluak 45 gradu ditu A
5 45
Erreparatu angelu hauei eta esan zer neurri duten.

Angelu laua. 180 ditu eta aldeak zuzen Angelu osoa. 360 ditu eta aldeek bat
berean daude. egiten dute.
Gogoratu angelu zuzen batek 90 dituela; angelu zorrotz batek 90 baino gutxiago, eta angelu
kamuts batek, 90 baino gehiago eta 180 baino gutxiago.
Angelu lauak 180 ditu, eta angelu osoak 360.
Baliteke angeluen aldeak
luzatu behar izatea, angeluak
neurtzeko.
GOGORATU
A
121
9
2. Neurtu angelu hauek angelu-garraiagailua erabiliz. Ondoren, erantzun.
ditu. ditu. ditu. ditu. ditu. ditu.

ditu. ditu. ditu. ditu.
Zein angelu da laua? Eta osoa?
Zein angelu da laua? Eta osoa?

3. Neurtu, angelu garraiagailua erabiliz, poligono hauen angelu bakoitza eta erantzun.
Zenbat gradu ditu, guztira, triangeluaren angeluen baturak?
Zenbat gradu ditu, guztira, laukizuzenaren angeluen baturak?
Zenbat gradu ditu, guztira, erronboaren angeluen baturak?

4. Erreparatu planoari, neurtu eta erantzun.
Manex Bixigu kalean gora doa, eta kale

horrekin 60-ko angelua osatzen duen
kalera hartu du.
Nola du izena kale horrek?
Zer angelu osatzen dute Bixigu kaleak eta

Arrosa kaleak?
Zer bi kalek osatzen dute angelu zuzena?
Zer kalek osatzen du Zumar kalearekin

angelu kamutsa? Zer neurri du angelu
horrek?
Biderkatu zeroz amaitutako bi zenbaki
40 3 600
900 3 20
800 3 90
500 3 300
700 3 600
400 3 900
90 3 3.000
2.000 3 80
70 3 5.000
BURUZKO KALKULUA
70 3 300 5 21.000
A
r
r
o
s
a
k
a
le
a
E
p
e
r

k
a
l
e
a
Zumar kalea
B
i
x
i
g
u

k
a
l
e
a
U
s
o

k
a
l
e
a
L
i
l
i

k
a
l
e
a
122
1. Erreparatu marrazkiari eta erantzun.
Zein da marraztuko dugun angeluaren erpina?
Zer neurri izango du angelu horrek?
Zer motatako angelua da, zorrotza ala kamutsa?

2. Marraztu zure koadernoan neurri hauetako angeluak.
D
5 30 E
5 45 H
5 80 I
5 105 K
5 135 G
5 160
3. Kalkatu marrazkia eta marraztu angelu hauek:
70 ditu, eta erpina A puntuan.
85 ditu, eta erpina C puntuan.
40 ditu, eta erpina B puntuan.
175 ditu, eta erpina D puntuan.

A
B
C
D
Angeluak marraztea
Angeluak marraztuko ditugu, erregelaz eta
angelu-garraiagailuaz.
Erreparatu 70-ko angelua marrazteko urratsei.
B
1. Marraztu, erregelaz, jatorria A puntuan duen
zuzenerdi bat.

3. Bilatu, angelu garraiagailuan, marraztu nahi
den angelua, kasu honetan 70-koa; eta egin
marka txiki bat.
2. Kokatu angelu-garraiagailua, zentroa A puntuan
duela eta zuzenerdia 0 graduko markatik
pasatzen dela.
4. Marraztu beste zuzenerdi bat, jatorria A puntuan
duena eta markatik pasatzen dena.
A
A
70
A
A Marraztutako angeluak 70 ditu.
123
4. Kalkatu zuzenerdiok eta marraztu angelu hauek.
50 ditu, eta erpina P puntuan.

Zuzenerdi gorria da aldeetako bat.
125 ditu, eta erpina R puntuan.

Zuzenerdi urdina da aldeetako bat.
7. ARRAZOIKETA. Erreparatu eta marraztu.
Angelu zorrotzok baino handiagoa den angelu zorrotz bat.
Angelu kamutsok baino txikiagoa den angelu kamuts bat.

Hiru angeluak 60 gradukoak dira triangelu aldeberdinetan.
Jarraitu urrats hauei, 3 cm-ko aldedun triangelu aldeberdina marrazteko:
5. Marraztu bi triangelu aldeberdin, hurrenez hurren, 5 cm-ko eta 6 cm-ko aldedunak.
Neurtu angeluak eta egiaztatu 60 dituztela.
6. Marraztu 4 cm-ko aldea duten bi triangelu aldeberdin,
alde bat komuna dutela.
9
P
R
A
B
C
A
60
LANTEGIA Triangelu aldeberdina marraztea, aldearen neurria jakinda
1. Marraztu 60-ko angelu bat
eta jarri A izena erpinari.
2. Markatu angeluaren aldeetako
batean 3 cm-ko AB zuzenkia,
eta, bestean, 3 cm-ko
AC zuzenkia.
3. Lotu B eta C puntuak eta
koloreztatu barrualdea.
ABC triangelua aldeberdina
da, eta alde bakoitzak
3 cm-ko luzera du.
3

c
m

C
A B
124
Angelu auzokideak eta ondoz ondokoak
Erreparatu angelu pare bakoitzaren kokapenari eta bat datozen elementuei.
Ondoz ondoko angeluak
A
eta B
angeluek erpina eta alde bat

komunak dituzte.
Angelu auzokideak
C
eta D
angeluek ere erpina eta alde bat

komunak dituzte, eta komunak ez diren
aldeak zuzen berean dituzte.
Ondoz ondoko angeluek erpina eta alde bat komunak dituzte.
Angelu auzokideak, izatez, ondoz ondoko angeluak dira, komunak ez diren aldeak zuzen
berean dituztenak.
1. Esan angeluok auzokideak ala ondoz ondokoak diren eta azaldu zergatik.
2. Erreparatu angelu pare bakoitzari eta esan auzokideak ala ondoz ondokoak diren.
eta B
eta D
eta C
eta E
eta E

3. Azaldu zein den esaldi zuzena eta kopiatu zure koadernoan.
Angelu auzokide guztiak ondoz ondokoak ere badira.
Ondoz ondoko angelu guztiak auzokideak ere badira.

4. Marraztu.
Bi angelu auzokide, bietako batek 80
Ondoz ondoko bi angelu, batek 40 dituela,

dituela. eta besteak 60.
C
125
9
Angeluak eta 90-ko biraketak
Erreparatu Leirek haizemailea
zabaltzen ari dela osatzen
dituen angeluei.
90 biratu. 180 (2 3 90) biratu. 270 (3 3 90) biratu. 360 (4 3 90) biratu.

Angelu zuzena. Angelu laua. Angelu osoa.
1. Zer ordu adieraziko du orratzak biraketa hauek egin ondoren?
90 ezkerrera biratu.
180 eskuinera biratu.

2. Erreparatu geziari eta marraztu nola geldituko den biraketa hauek egin ondoren.

3. Erreparatu eta erantzun.
Zenbat graduko bira egin du A-k

eskuinera?
Zenbat graduko bira egin du T-k

ezkerrera?
Biderkatu hiru zenbaki, horietako biren biderkadura hamarrekoa edo ehunekoa izanik
6 3 9 3 5 5 3 3 3 4 20 3 5 3 8
8 3 3 3 5 6 3 7 3 5 9 3 40 3 5
7 3 2 3 5 2 3 5 3 9 5 3 60 3 7
BURUZKO KALKULUA
5 3 7 3 8 5 40 3 7 5 280
126
Zuzenki baten erdiko puntutik pasatzen den zuzen zuta
da erdibitzailea.
Erdibitzaileak bi zati berdinetan banatzen du zuzenkia:
bi aldeek neurri bera dute.
Jarraitu urrats hauei, AB zuzenkiaren erdibitzailea
marrazteko:
A B C D
1. Zuzenki hauen erdibitzaileak al dira zuzen gorriak? Azaldu zergatik.
2. Marraztu 10 cm luze den zuzenki bat eta haren erdibitzailea.
3. Kalkatu triangelu hauek eta marraztu aldeen erdibitzaileak.
4. Marraztu eta erantzun.
Marraztu 8 cm luze den zuzenki bat eta haren erdibitzailea.
Bertan, markatu P puntu bat eta neurtu A eta B puntuetarako distantzia.
Distantzia bera al dago A eta B puntuetara?
Gauza bera gertatuko al da erdibitzaileko gainerako puntuekin?
Zuzenki baten erdibitzailea
1. Ireki konpasa AB zuzenkiaren
luzeraren erdia baino gehiago,
eta jarraian, marraztu arku bat
zentroa A-n duzula.
2. Konpasa neurri berean irekita,
marraztu arku bat zentroa B-n
duzula.
Arkuak C-n eta D-n moztuko dira.
3. Marraztu, erregelaz, C-tik eta
D-tik pasatzen den zuzena.
Zuzen hori AB zuzenkiaren
erdibitzailea da.
A B P
A B A B A B
C
D
A B
P
erdibitzailea
erdiko puntua
127
9
Angelu baten erdikaria
Angelu baten erpinetik pasa eta angelua
bi zati berdinetan banatzen duen zuzenerdia
da erdikaria.
Jarraitu urrats hauei erdikaria marrazteko:
1. Konpasa erabiliz, marraztu arku bat zentroa
angeluaren erpinean duzula, hots, A puntuan.
Eman P eta Q izenak arkua eta angeluaren
aldeak mozten diren puntuei.
3. Konpasa neurri berean irekita, marraztu beste

arku bat, zentroa Q puntuan duzula. Azken bi arku
horiek R puntuan elkartuko dira.
2. Ireki konpasa eta marraztu arku bat, zentroa
P puntuan duzula.

4. Marraztu, erregelaz, angeluaren A erpinetik
eta R puntutik pasatzen den zuzenerdia.
Zuzenerdi hori da angeluaren erdikaria.
A
P
Q
erdikaria
P
Q
A
R
P
Q
A
R
A
1. Marraztu angelu bakoitzaren erdikaria, erregela eta konpasa erabiliz.
1. Marraztu 120-ko angelu bat, eta ondoren, haren erdikaria.
2. Marraztu sortu den angelu berri bakoitzaren erdikaria.
Zenbat angelu berdinetan banatu dugu 120-ko angelu hori?

Zer neurri du angelu berri bakoitzak?
Maitek angelu zorrotz baten erdikaria marraztu du, eta
angelua 45-ko bi angelutan banatu du.
Posible al da? Zergatik?
128
Ariketak
neurriaren araberako angelu motei buruzko
eskema hau.
2. Erreparatu eta esan zer motatakoa den
angelu bakoitza (zorrotza, laua, zuzena...).
3. Neurtu, angelu-garraiagailua erabiliz, eta
erantzun.
Zenbat gradu ditu angelu zorrotzenak?
Eta kamutsenak?
4. Neurtu adierazitako angeluak.
5. Marraztu neurri hauek dituzten
angeluak.
80
95
39
130
175
6. Kalkatu puntu hauek eta marraztu
adierazitako angeluak.
75 ditu, eta erpina A puntuan.
130 ditu, eta erpina B puntuan.
100 ditu, erpina A puntuan du eta

aldeetako bat C-tik pasatzen da.
7. Gogoratu nola marrazten den triangelu
aldeberdina eta marraztu triangelu hauek
zure koadernoan.

8. Erreparatu irudiari eta idatzi.
Bi ondoz ondoko angelu pare.
Bi angelu auzokide pare.

Bi ondoz ondoko angelu, hurrenez hurren,

60 eta 120 gradukoak. Auzokideak al dira?
Bi angelu auzokide. Batek 50 ditu.

Zenbat gradu ditu besteak?
Zorrotzak izan behar al dute bi angeluk,

ondoz ondokoak izateko?
Kamutsak izan al daitezke bi angelu,

auzokideak badira?
ANGELU MOTAK
Zorrotza baino txikiagoa da.
Zuzena ditu.
Laua ditu.
A
B
C
3 cm 4 cm
4 cm
6 cm
60 45
J

N
129
9
11. Erreparatu mikrouhin-
labearen etengailuari
eta erantzun.
Zer angelu biratu behar da eskuinera

1 potentzian jartzeko? Eta 3 potentzian
jartzeko?
Zer angelu biratu behar da ezkerrera

3 potentzian jartzeko? Eta 2 potentzian
jartzeko?
12. Marraztu biraketa hauek egin ondoren.
Biratu 90 eskuinera.
Biratu 180 ezkerrera.
Biratu 270 eskuinera.
Biratu 270 ezkerrera.

13. Marraztu 9 cm-ko zuzenki bat eta haren
erdibitzailea.
14. Marraztu 140-ko angelua eta haren
erdikaria.
1. Marraztu 6 cm-ko aldedun triangelu
aldeberdina, eta gero, aldeetako baten
erdibitzailea. Triangeluaren erpinen
batetik pasatzen al da?
2. Marraztu 1. pausoko erdibitzaileak
mozten duen angeluaren erdikaria.
Bat al datoz erdibitzailea eta erdikaria?
Mirenek zurezko listoi bat dauka eta
erditik moztu nahi du, zerra erabiliz.
Ez dauka metrorik eskura, baina bai
arkatz bat, soka eta txintxeta bat.
Nola jakin dezake Mirenek nondik
moztu behar duen listoia, bi zatiak
berdin-berdinak izateko?
GAI NAIZ Itsasontzi baten ibilbidea adierazteko
Itsasontzi bat uhartedi batean dabil nabigatzen.
Ibilbide honi jarraitzea erabaki du, uharteak ez jotzeko:
4 milia aurrera eta 90-ko bira eskuinera.
2 milia aurrera eta 90-ko bira ezkerrera.
2 milia aurrera, 90-ko bira eskuinera eta
2 milia aurrera.
Kopiatu lauki-sarea eta adierazi itsasontziaren
ibilbidea. Lauki bakoitzaren aldeak milia bat
adierazten du.
1 milia
130
Problemak ebazten
Marrazki bat egitea
Geometria-problema batzuetan, komeni da enuntziatua adieraziko duen marrazki bat egitea.
Ebatzi problema hauek modu horretara.
Xabatek auzokideak diren bi angelu
zuzen marraztu ditu.
Ondoren, bi angelu horien erdikariak
marraztu ditu.
Zer neurri du erdikariek osatutako
angeluak?
Marrazkia egingo dugu, enuntziatuari
jarraituz.
Ebazpena: Bi erdikarien arteko angeluak 90 ditu.
1. Arantzazuk bi angelu auzokide marraztu ditu, 60-koa eta 120-koa.
Ondoren angelu horien erdikariak marraztu ditu. Zer angelu osatzen
dute erdikariek? Angelu mota horretakoak al dira angelu auzokide
guztien erdikariak?
2. Argiek triangelu zuzen bat marraztu du. Angelu zuzenaren alde
bakoitza 8 cm-koa da. Ondoren, alde horietako baten erdibitzailea
eta angelu zuzenaren erdikaria marraztu ditu.
Elkar ebakitzen al dute zuzen horiek biek?
1. Marraztu 90-ko angelu bat.
3. Marraztu bi angelu horien erdikariak.
2. Marraztu 90-ko angelu auzokidea.
4. Neurtu erdikari horiek biek osatzen duten
angelua (berdez): 90 ditu.
90
90
90
131
9
ARIKETAK
1. Adierazi zifraz.
Zazpi bosten.
Hiru hamarren.
Hamabi hogeiren.
Hamalau hamabiren.
34 ehunen.
26 bateko eta 8 hamarren.
2 bateko eta 3 ehunen.
Hamabi koma zero lau.

2. Ordenatu txikienetik handienera zenbaki
multzo bakoitza.
8,75 9 8,749 8,8 8,750
16 15,4 15,399 15,05 15,5

eragiketa bakoitzean egiten dena.
Bi zenbaki hamartar batzeko,
Bi zenbaki hamartar kentzeko,
Zenbaki hamartar bat eta zenbaki arrunt

bat biderkatzeko,
Zenbaki hamartar bat 10ez, 100ez,

1.000z... biderkatzeko,
Zenbaki hamartar bat 10ez, 100ez,

1.000z... zatitzeko,
4. Kalkulatu.
3,95 1 0,978
15,4 2 9,76
42,56 1 192,7
9,82 2 1,675
15,08 1 6,9 1 2,156
47,26 2 8,9
5. Kalkulatu.
6,7 3 15
154 : 10
4,76 3 29
4,7 : 100
1,508 3 100
297 : 1.000
23,8 3 1.000
31,59 : 100
PROBLEMAK
6. Mirarik 15,78 zeuzkan. Bi liburu erosi
zituen, batek, 9,75 balio zituen; eta,
besteak, 4,99 .
Zenbat diru gelditu zitzaion?
7. Zirko emanaldi batera 340 pertsona joan
ziren. %45 neskatoak ziren, %40 mutikoak,
eta gainerakoak, helduak.
Zenbat pertsona heldu joan ziren?
8. Usoak 100 borragoma erosi zituen,
bere paper-dendan saltzeko.
Guztira, 38 ordaindu zituen. Gero,
bakoitza 0,95 -an saldu zuen. Zenbat diru
irabazi zuen guztiak saltzean?
9. Bulego batean 120 telefono-dei egin
dituzte gaur. Hiru bosten herrikoak izan
dira, 15 nazionalak, eta gainerakoak
nazioartekoak. Zer motatako deiak egin
dituzte gehien?
10. Matxinsalto batek hiru jauzi egin ditu jarraian.
Lehenengoan 0,25 m egin ditu, eta hurrengo
bietako bakoitzean, aurrekoan baino 0,09 cm
gehiago. Zer distantzia egin du guztira?
11. Hozkailu batek 650 balio zituen.
Otsailean, %2 merkatu zuten, eta
martxoan, %5. Zenbat balio du
beherapenak egin eta gero?
12. Maitek

4
5
litro ur dituen botila bat eta
bi litro ur dituen pitxer bat hustu ditu
3 litroko edukiera duen balde batean.
Zenbat ur gehiago bota behar da baldea
guztiz betetzeko?
Berrikusten
132
Irudi lauak 10
Udalerriko laborantza-lurrei buruzko azterketa bat egiteko eskatu dio udal batek enpresa bati.
Hegazkin txiki batean, lur-sailen gainetik hegaldi bat egin dute, gero lanean erabiliko dituzten
argazkiak ateratzeko.
Zer poligono bereizten dituzu soro horietako formetan?

Zenbat alde ditu poligono mota bakoitzak?
Zer poligono da lursailen forma ohikoena?

Zure iritziz, zergatik gertatzen da hori horrela?
133
1. Zenbatu eta idatzi poligono bakoitzaren alde, erpin eta
angelu kopurua.

2. Neurtu aldeak eta kalkulatu poligono bakoitzaren perimetroa.

3. Ebatzi.
Karratu batek 20cm-ko perimetroa du.

Zer neurri du alde bakoitzak?
Soro batek pentagono forma du eta aldeak, hurrenez hurren,

12 m, 9 m, 10 m, 7 m eta 5 m luze dira.
Inguruan hesi bat jarri behar diogu.
Zenbat metro hesi beharko ditugu?
Poligonoak sailkatzen.
Poligono erregularrak
eta irregularrak
bereizten.
Zirkulu baten
elementuak
bereizten.
Triangelu, lauki
eta paralelogramo
motak bereizten.
Simetriak eta
translazioak bereizten
eta egiten.
HAU IKASIKO DUZU
Poligonoak eta haien elementuak
Poligono baten perimetroa
Lerro poligonal itxi batek eta hark mugatutako eremuak osatutako irudi laua da poligonoa.
Hauek dira poligono baten elementuak:
Aldeak. Lerro poligonala osatzen duten

zuzenkiak dira.
Erpinak. Aldeak bat egiten duten puntuak dira.
Angeluak. Aldeek osatzen dituzten angeluak dira.

Poligono bateko aldeen luzera guztien batura da
perimetroa.
Hau da irudiko triangeluaren perimetroa:
2 cm 1 4 cm 1 5 cm 5 11 cm
A B C D
erpina
aldea
angelua
4 cm
2 cm
5 cm
A B C
134
1. Zenbatu alde kopurua eta sailkatu poligono hauek. Ondoren, erantzun.
Zenbat erpin ditu heptagono batek? Eta eneagono batek?
Zenbat angelu ditu dekagono batek? Eta hexagono batek?

2. Marraztu poligono bakoitzaren diagonalak. Ondoren, erantzun.
Zenbat diagonal ditu lauki batek? Zenbat diagonal abiatzen dira erpin bakoitzetik?
Zenbat diagonal ditu pentagono batek? Zenbat diagonal abiatzen dira erpin bakoitzetik?
3. Ba al du diagonalik triangelu batek? Arrazoitu erantzuna.
Plastikako klasean, zenbait poligono egin
dituzte kartoi mehea erabiliz.
Gero, alde kopuruaren arabera sailkatu
dituzte.
Triangelua
3 alde.

Heptagonoa
7 alde.
Laukia
4 alde.
Oktogonoa
8 alde.
Pentagonoa
5 alde.
Eneagonoa
9 alde.
Hexagonoa
6 alde.
Dekagonoa
10 alde.
Elkarren segidan ez dauden bi erpin lotzen
dituen zuzenkia da poligono baten diagonala.
IKASI
diagonala
diagonala
A B C D
135
10
1. Neurtu poligono bakoitzaren aldeak eta angeluak, eta esan erregularrak ala irregularrak diren.
2. Ebatzi.
Jagobaren lorategiak 10 m-ko aldeko hexagono erregularraren

forma du eta burdin haria jarri dio bueltan.
Zenbat metro burdin hari erabili ditu?
Ainarak lauki bat marraztu du. Hiru aldeen neurriak 2 cm,

4 cm eta 5 cm dira, eta perimetroa, 14 cm.
Zer neurri du laugarren aldeak?
Lur-sail batek triangelu aldeberdinaren forma du,

eta 30 m-ko perimetroa.
Zer neurri du alde bakoitzak?
Biderkatu zenbaki hamartarrak 10ez, 100ez edo 1.000z
4,7 3 10 8,6 3 100 7,3 3 1.000
3,50 3 10 1,345 3 100 8,12 3 1.000
8,512 3 10 3,20 3 100 9,340 3 1.000
BURUZKO KALKULUA
Poligono erregularrak eta irregularrak
Jonek poligono hauen aldeak eta angeluak
neurtu ditu.
Egiaztatu egin du:
Irudiko triangeluan eta pentagonoan, alde guztiak
zein angelu guztiak berdinak direla.
Irudiko erronboak angeluak irregularrak ditu.
Hexagonoak, berriz, angeluak ez ezik,
aldeak ere irregularrak ditu.
Erronbo eta hexagono hauek poligono irregularrak dira.
Poligono erregularrek alde guztiak eta angelu guztiak berdinak dituzte.
Poligono irregularrek, aldiz, aldeak edo angeluak desberdinak dituzte.
3,452 3 100 5 345,2
2 zero 2 leku eskuinera
A B C D E F
136
1. Neurtu eta erantzun.
Zer neurri du zirkunferentziaren erradioak?
Zer neurri du zirkuluaren diametroak?
Zer neurri du zirkuluan adierazitako kordak?
Zer neurri du zirkunferentzian adierazitako kordak?

2. Egin 3 cm-ko erradiodun zirkunferentzia bat eta marraztu.
Bi erradio. Bi diametro.
Bi korda. Bi arku.
Zer neurri dute marraztutako erradioek?

Neurri berdina al dute guztiek?
Zer neurri du diametro bakoitzak?

Neurri berdina al dute guztiek?
Zer neurri du korda bakoitzak? Neurri berdina al dute guztiek?

Korda bat al da erradioa? Zergatik?
Diametro bat al da korda? Zergatik?

Zirkunferentzia eta zirkulua. Elementuak
Gogoratu zirkuluaren eta zirkunferentziaren arteko aldea.
Zirkunferentzia lerro makur eta itxi bat da;
zirkulua, aldiz, zirkunferentzia batek mugatutako
irudi laua.
Hauek dira zirkuluen eta zirkunferentzien elementuak:
Zentroa. Zirkunferentziako edozein puntutatik distantzia
berera dagoen puntua da.
Erradioa. Zirkunferentziako edozein puntu
zentroarekin lotzen duen zuzenkia da.
Diametroa. Zentrotik pasa eta zirkunferentziako
bi puntu lotzen dituen zuzenkia da.
Korda. Zirkunferentziako bi puntu lotzen
dituen zuzenkia da.
Arkua. Bi punturen arteko zirkunferentzia
zatia da.
a
r
k
u
a
e
r
r
a
d
i
o
a
zentroa
diam
etroa
k
o
r
d
a
Zirkunferentzia Zirkulua
137
10
Anek hainbat korda marraztu ditu, 4 cm-ko erradiodun
zirkunferentzia bateko puntu batetik abiatuta.
Zein korda da luzeena?
Zirkunferentziako zer elementurekin bat egiten du?
Zer neurri du korda horrek?

8. ARRAZOIKETA. Erreparatu marrazkiari eta erantzun.
Imajinatu zirkunferentzia gorriaren diametroa 6 cm-koa dela.
Zer neurri du zirkunferentzia urdinaren diametroak?
Zer neurri du zirkunferentzia berdearen diametroak?

Jarraitu urrats hauei, A eta B puntuetatik pasatzen den zirkunferentzia marrazteko:
5. Erreparatu zuzenki bakoitzari eta marraztu haren muturretatik pasatzen den zirkunferentzia.
7 cm-ko zuzenkia.
11 cm-ko zuzenkia.
6. Kalkatu eta marraztu puntu pare bakoitzetik pasatzen diren zirkunferentziak.
Kontuan hartu hiru zirkunferentzia direla.
7. Marraztu. Ondoren, erantzun.
1. Marraztu triangelu angeluzuzen bat, angelu zuzena osatzen duten bi aldeek neurri berdina
izanda.
2. Marraztu triangeluaren alde handienaren muturretatik pasatzen den zirkunferentzia.
Triangeluaren hiru erpinetatik pasatzen al da marraztutako zirkunferentzia?

B A C
1. Marraztu, erregelaz,
A eta B lotzen dituen
zuzenkia.
2. Marraztu AB zuzenkiaren
erdibitzailea, erregela eta
konpasa erabiliz. Erdibitzaileak
zuzenkia O puntuan mozten du.
A
B B
O
A
B
O
A
LANTEGIA Bi puntutatik pasatzen den zirkunferentzia marraztea
3. Marraztu OA erradiodun
zirkunferentzia, zentroa O puntuan
duela. Zirkunferentzia A-tik eta B-tik
pasatzen da.
138
1. Neurtu triangelu bakoitzaren aldeak eta sailkatu aldeak kontuan hartuta.
2. Sailkatu triangelu hauek, angeluak kontuan hartuta.
Aldeak kontua hartuta, triangeluak honela sailkatzen dira:
Angeluak kontua hartuta, triangeluak honela sailkatzen dira:
Aldeberdina
3 aldeak berdinak.
Isoszelea
2 alde berdinak.
Eskalenoa
3 aldeak
desberdinak.
Angeluzuzena
Angelu zuzen 1.
Zorrotza
3 angeluak
zorrotzak.
Kamutsa
Angelu kamuts 1.
Angeluak eta aldeak kontuan hartuta sailkatzen dira triangeluak.
Aldeak kontuan hartuta aldeberdinak, isoszeleak edo eskalenoak izan daitezke.
Angeluak kontuan hartua angeluzuzenak, zorrotzak edo kamutsak izan daitezke.
A
B
C
D
E
F
A
B
C
D
E
F
139
31,4 : 100 5 0,314
2 zero 2 leku ezkerrera
Jarraitu urrats hauei, 35-ko angelu bat eta 2 cm-ko eta 3 cm-ko bi alde dituen triangelu bat
marrazteko:
5. Marraztu triangelu hauek. Jarraian, sailkatu aldeen eta angeluen arabera.
110-ko angelu bat du, eta angelu horren aldeek 2 cm-ko eta 5 cm-ko luzera dute.
3. Sailkatu triangelu hauek aldeak kontuan hartuta eta angeluak kontuan hartuta.
4. Pentsatu eta esan zer triangelu existitzen diren eta zein ez.
Zorrotza eta eskalenoa.
Kamutsa eta aldeberdina.
Angeluzuzena eta aldeberdina.
Zorrotza eta eskalenoa.
Kamutsa eta isoszelea.
Angeluzuzena eta isoszelea.

10
Zatitu zenbaki arrunt bat edo hamartar bat 10ez, 100ez edo 1.000z
134 : 10 475 : 100 6.325 : 1.000
7,8 : 10 36,2 : 100 715,2 : 1.000
4,92 : 10 61,3 : 100 5.327,6 : 1.000
BURUZKO KALKULUA
1. Marraztu 35-ko angelua eta
izendatu A erpina.
2. Markatu alde batean
2 cm luze den AB zuzenkia,
eta bestean, 3 cm-ko
AC zuzenkia.
3. Lotu B eta C, eta ondoren,
koloreztatu triangelua.
35
A A
B
C
3

c
m

2 cm
35
A
B
C
2 cm
3

c
m

A
B
C
D
E
F
G
LANTEGIA Angelu bat eta bi alde emanda triangelu bat marraztea
140
1. Sailkatu lauki hauek.
2. Sailkatu 1. ariketako paralelogramoak.
3. Pentsatu eta erantzun. Arrazoitu zure erantzuna.
Laukiak al dira paralelogramo guztiak?
Laukiak al dira trapezoide guztiak?
Paralelogramoak al dira lauki guztiak?
Paralelogramoak al dira trapezoide guztiak?

A
B
C
D
E
F
H
J
G I
Laukien eta paralelogramoen sailkapena
Laukiak trapezoideak, trapezioak edo paralelogramoak izan daitezke.
Paralelogramoak karratuak, laukizuzenak, erronboak edo erronboideak izan daitezke.
Aldeak kontua hartuta, laukiak honela sailkatzen dira:
Paralelogramoak aldeak eta angeluak kontuan hartuta sailkatzen dira:
Karratuak
4 aldeak berdinak.
4 angeluak zuzenak.
Laukizuzenak
Aldeak binaka
berdinak.
4 angeluak zuzenak.
Erronboak
4 aldeak berdinak.
Angeluak binaka
berdinak.
Erronboideak
Aldeak eta
angeluak binaka
berdinak.
Trapezoideak
Ez dute alde paralelorik.
Trapezioak
Bi alde paralelo.
Paralelogramoak
Aldeak binaka paraleloak dira.
141
10
4. Kalkatu paralelogramo hauek. Idatzi bakoitzaren izena eta osatu aldeen neurriak eta adierazitako
angeluak.
Nola asmatu dituzu falta diren aldeen luzerak? Eta angeluen neurriak?
7. ARRAZOIKETA. Kalkatu trapezio hauek. Marraztu trapezioa erronboide batean eta triangelu batean
banatuko dituen zuzen bana.
Jarraitu urrats hauei, 5 cm-ko eta 2 cm-ko aldeak dituen laukizuzen bat marrazteko:
5. Marraztu 2 cm-ko eta 7 cm-ko aldeak dituen laukizuzen bat.
6. Nola marraztuko zenuke 5 cm-ko aldeak dituen karratu bat? Marraztu.
1. Marraztu, eskuairaz, 90-ko angelu bat.
Markatu 5 cm-ko AB zuzenkia aldeetako
batean, eta 2 cm-ko AD zuzenkia
bestean.
3. Ireki konpasa 2 cm, eta marraztu arku bat
zentroa B puntuan jarrita. Bi arkuek C puntuan
moztuko dute elkar.
2. Ireki konpasa 5 cm, eta marraztu arku bat
zentroa D puntuan jarrita.

4. Lotu B eta D puntuak C-rekin, laukizuzenaren
aldeak marrazteko. Jarraian, koloreztatu
barrualdea.
90
3 cm
8 cm
120
90
140
4 cm
7 cm 3 cm
7 cm
A
D
B
2 cm
5 cm
A
D
B
2 cm
5 cm
A
D
B
2 cm
5 cm
C
A
D
B
2 cm
5 cm
C
LANTEGIA Bi alde emanda laukizuzen bat marraztea
142
Simetria eta translazioa
1. Asmatu irudi pare hauetako zein ez den simetrikoa zuzen gorriarekiko, eta azaldu zergatik.
2. Kalkatu irudi hauek eta gainmarratu simetria-ardatzak diren zuzenak.
Zenbat zuzen gainmarratu dituzu irudi bakoitzean?
Marraztu al ditzakezu zirkuluan simetria-ardatz diren zuzen gehiago?
Zenbat simetria ardatz ditu zirkuluak?

3. Kalkatu eta marraztu.
Irudi berdearen simetrikoa, zuzen Irudi laranja ezkerrera 10 karratu mugituta
gorriarekiko. lortuko dugun irudia.
Irudia zuzen gorritik tolesten badugu,
bi eskuek bat egingo dute. Simetria bat da.
Zuzen gorria simetria-ardatza da, eta
bi eskuak simetrikoak.
Irudia zuzen gorritik edo zuzen urdinetik
tolesten badugu, irudiaren bi zatiek bat
egingo dute. Zuzen gorria eta urdina
irudiaren simetria-ardatzak dira.
A irudia eskuinera 8 karratutxo mugitzen badugu,
B irudia lortuko dugu.
Translazio bat egin dugu.
A B
143
10
1. Kopiatu 2. eta 3. lauki-sareak eta marraztu irudi horia bertan.
2. Neurtu 1. ariketako irudi bakoitza eta osatu taula. Ondoren, erantzun.
Zer neurri du AB zuzenkiak 1. irudian? Eta 2. irudian?

Zer erlazio dago bi neurrien artean?
Zer erlazio aurkitu duzu 1. irudiko eta 3. irudiko CD zuzenkien

neurrien artean?
Zer neurri du A
angeluak 1. irudian? Eta 2. irudian? Eta 3. irudian?
Neurri berdina al du A
angeluak hiru irudietan? Eta B

angeluak?
3. ARRAZOIKETA. Pentsatu eta erantzun.
Aizpeak irudian ageri diren antzeko bi irudiak marraztu
zituen.
Zer neurri du triangelu gorriaren alde luzeenak?
Marraztu neurri horiek dituen triangelu bat eta
egiaztatu emandako erantzuna.
Antzekotasuna
Manexek lauki gorri bat zuen lauki-sare txikian
eta lauki-sare handian kopiatu du.
Irudi horiek biek forma bera dute,
baina neurri desberdina.
Antzeko irudiak dira.
Manexek antzeko irudi bat egin du.
AB zuzenkia CD zuzenkia A

angelua B

angelua
1. irudia
2. irudia
3. irudia
1. irudia
2. irudia
A
B
A
B
C D
F
E
3. irudia
3 cm
5 cm
6 cm
4 cm 8 cm
144
6. Sailkatu triangelu hauek aldeak eta
angeluak kontuan hartuta.
7. Sailkatu lauki hauek. Jarraian, sailkatu
paralelogramoak direnak.
8. Pentsatu eta idatzi zer antzekotasun eta zer
desberdintasun dituzten irudi pare hauek.
Triangelu aldeberdin batek eta isoszele

batek.
Triangelu angeluzuzen batek eta zorrotz

batek.
Trapezio batek eta trapezoide batek.
Karratu batek eta erronbo batek.

9. Marraztu 4 cm-ko erradiodun zirkunferentzia
bat, eta bertan, marraztu erradio bat,
diametro bat, korda bat eta arku bat.
10. Kalkatu eta, gero, marraztu
zirkunferentzia hauek.
A-tik eta D-tik pasatzen dena.
C-tik eta D-tik pasatzen dena.
B-tik eta D-tik pasatzen dena.

Ariketak
1. Sailkatu poligono bakoitza alde kopuruaren
arabera eta idatzi zenbat alde, erpin eta
angelu dituen.
2. Kalkatu poligono hau eta marraztu P erpinetik
abiatzen diren diagonal guztiak.

Zenbat diagonal abiatzen dira P erpinetik?
Zenbat erpin ditu poligono horrek?
Zenbat diagonal ditu poligono horrek?

Arreta jarri, diagonal bera bi aldiz ez
zenbatzeko.
3. Erreparatu 1. ariketako poligonoei eta esan
poligono erregularrak ala irregularrak diren.
4. Erantzun. Arrazoitu erantzuna.
Poligono erregularra al da alde guztiak

berdinak dituen poligono bat?
Poligono erregularra al da angelu guztiak

berdinak dituen poligono bat?
5. Kalkulatu.
Mosaiko batek 5 m-ko aldeko oktogono

erregularraren forma du. Zer neurri du
mosaikoaren perimetroak? Alde bakoitza
halako bi balitz, bikoitza izango al litzateke
perimetroa ere?
Hexagono erregularraren forma duten bi

lur-sailen perimetroak 24 m eta 42 m dira,
hurrenez hurren.
Zer neurri dute bakoitzaren aldeek?
P
A B C D
E F G H
D
C
E
F
G
A
B
B
D
C
A
A
E
C
B
D
145
10
11. Marraztu.
75-ko angelu bat eta hori osatzen duten

aldeak, hurrenez hurren, 5 cm-koak eta
4 cm-koak dituen triangelu bat.
5 cm-ko eta 4 cm-ko aldeak dituen

laukizuzen bat.
12. Marraztu zuzen gorriarekiko irudi simetrikoa.
Gero, mugitu irudi berri hori 6 karratutxo
eskuinera.
13. Ebatzi.
Koldok hiru itzuli eman dizkio 125 m-ko

aldedun lur-sail karratu bati. Zenbat
metro egin ditu Koldok?
Maitek hesi bat jarri du pentagono

formako ortu baten inguruan. Aldeak
5 m, 4 m, 9 m, 3 m eta 10 m luze dira,
hurrenez hurren. Hesia 279 ordaindu
du guztira. Zenbat balio du hesi metro
bakoitzak?
Paulok lokarri bat itsatsi du kartoizko

erronboide baten inguruan. Aldeak
7 cm eta 8 cm luze dira hurrenez hurren.
Zenbat ordaindu zuen Paulok lokarria,
metroak 2 balio bazuen?
GAI NAIZ Bide-seinaleak deskribatzeko
Bide-seinaleek irudi geometrikoen formak dituzte.
Forma errazak eta ezagunak ematen saiatu ziren
diseinatzean.
Esate baterako, utzi pasatzen seinaleak triangelu
aldeberdinaren forma du, erpin bat behean duela.
Deskribatu modu berean seinale hauek,
Geometriako terminoak erabiliz.
14. IKASTEN IKASTEKO. Bukatu eskema marrazten eta osatu.
Poligonoen sailkapena,
aldeak kontuan hartuta


Laukien sailkapena
Triangeluak 3 alde Aldeak kontuan hartuta Paralelogramoak
Laukiak Aldeberdinak Karratuak
IRUDI LAUEN SAILKAPENA
Nahitaezko
geldialdia
Lehentasundun
bidea
Noranzko
debekatua
Lehentasuna
aurkako noranzkoak
Utzi pasatzen
146
Problemak ebazten
Problema ebatzita imajinatu
Geometria-problema batzuetan, komeni da marraztu nahi dugun irudiaren hurbilketa bat egitea,
hura eraikitzeko metodoa asmatzeko.
Ebatzi problema hauek modu horretan.
1. Leirek AB zuzenkia marraztu du.
Triangelu aldeberdin bat marraztu nahi du,
zuzenki hori alde gisa oinarri hartuta. Nola
egin dezake?
2. Andonik A, B, C eta D erpineko karratu bat
marraztu du. Lau erpinetatik pasatuko den
zirkunferentzia marraztu nahi du. Nola
egin dezake?
B A
B
D C
A
Unaik zuzenki bat marraztu du eta triangelu
isoszele bat egin nahi du, marraztutako aldea
neurri horretako alde bakarra izanik.
Nola marraztu dezake triangelu hori?
Eraiki nahi dugun triangeluaren hurbilketa bat marraztuko dugu.
Triangelu isoszelea izanik,
badakigu AC eta BC aldeek
luzera berdina dutela.
Beraz, baldintza hori bete behar
da, triangelua marrazteko.
Hau egingo dugu, triangelua marrazteko:
1. Marraztu AB zuzenkia.
2. Ireki konpasa AB zuzenkiaren luzera ez duen eta bere erdia baino handiagoa den neurri batean.
Luzera hori AC eta BC aldeenaren berdina izango da. Egin arku bat, zentroa A-n duena.
3. Luzera horrekin berarekin, marraztu aurrekoa moztuko duen beste arku bat, zentroa B-n duela.
4. Lotu arkuen ebaketa-puntua, hots, C puntua, A eta B erpinekin.
Eraiki irudia koadernoan eta egiaztatu metodo zuzena dela.
C
B A
2 cm
147
10
ARIKETAK
1. Idatzi nola irakurtzen den zenbaki bakoitza.

9
4

11
7

5
16

20
18
6,172
8,21
189,06
15,4
9,075
47,001
0,07
4,62
23,08
0,5
5,103
96,041
3. Kalkulatu.

140ren

6
7

1.818ren

2
9

195en

2
13

1.650en

9
11

4. Kalkulatu.

3
4

1

5
4

6
9

1

2
9

2
7

1

4
7

1

3
7

9
11

2

7
11

15
8

2

9
8

17
5

2

11
5
5. Bete hutsuneak.

6
7

1

4
7

5

7

11
4

1

4

5

15
4

9

2

1
9

5

4
9

7
8

2

8

5

2
8

6. IKASTEN IKASTEKO. Defnitu angelu mota
hauek.
Angelu zorrotza.
Angelu zuzena.
Angelu kamutsa.
Angelu laua.
Angelu osoa.
Ondoz ondoko angeluak.
Angelu auzokideak.
PROBLEMAK
7. Manexek 120 egunkari jasotzen ditu
bere kioskoan. Goizean, hiru laurden
saldu ditu, eta arratsaldean, geratzen
direnen erdiak. Zenbat egunkari saldu
ditu guztira?
8. Ontzi-garbigailu batek 680 balio du
bi dendatan. Batean, %12ko beherapena
eskaini digute, eta bestean, 80 -koa.
Nork egin digu eskaintza onena?
9. Denda batean, 100 elastiko jaso zituzten,
985 ordainduta. Bakoitzaren salneurria
3,75 garestitu zuten, eta guzti-guztiak
saldu astebetean. Zenbat diru lortu zuten?
10. Maitek zirkorako sarrerak erosi zituen.
Bi helduentzat ziren eta 12,95 balio
zuen bakoitzak. Beste lau haurrentzat ziren
eta 9,75 balio zuen bakoitzak. Zenbat
ordaindu zituen sarrera horiek guztiak?

11. Maddik 10 -ko bi billete zeuzkan. 3,75
gastatu zituen fruta erosten, eta 13,20
oinetakoak erosten. Zenbat diru gelditzen zaio?
12. Koldok eta Paulek 330 orrialdeko liburu
bat irakurri behar dute. Koldok %30
irakurri du, eta Paulek 150 orrialde.
Koldok baino zenbat orrialde gehiago
irakurri ditu Paulek?
13. Kermanek 8,92 eta 9,5 puntu lortu ditu,
hurrenez hurren, bi gimnasia probatan.
Zenbat puntu falta izan zaizkio guztira
20 puntu lortzeko?
Berrikusten
148
1. Idatzi kolore bakoitzak adierazten duen zatia, zatiki gisa eta
zenbaki hamartar gisa.

5 hamarren

5 ehunen

4. Deskonposatu zenbaki bakoitza, eta gero, idatzi nola irakurtzen den.
12,7 3,34 9,05 24,456
Zer zenbakik du zati osorik handiena? Eta zati hamartarrik txikiena?
2. Idatzi zatiki gisa eta zenbaki hamartar gisa.
3 hamarren 5

5 2 ehunen 5

5 4 milaren 5

5
5 hamarren 5

5 4 ehunen 5

5 26 milaren 5

5
7 hamarren 5

5 38 ehunen 5

5 189 milaren 5

5
ZENBAKIAK
3. Idatzi adierazitako unitatean.
3 bateko eta 8 hamarren 8 bateko eta 9 hamarren
4 bateko eta 7 hamarren 9 bateko eta 5 hamarren
2 bateko eta 5 ehunen 4 bateko eta 15 ehunen
5 bateko eta 7 ehunen 8 bateko eta 39 ehunen
3 bateko eta 4 milaren 7 bateko eta 26 milaren
6 bateko eta 8 milaren 9 bateko eta 124 milaren
Hamarrenetan
Ehunenetan
Milarenetan
5. Ordenatu zenbaki multzo bakoitza. Erabili dagokion ikurra.

Txikienetik handienera

Handienetik txikienera
4,23; 4,13; 5,23; 4,03 0,45; 4,045; 4,45; 0,454
12,1; 12,01; 12,11; 12,0016 6,07; 7,06; 6,007; 7,006
149
Zatiki hamartarra
3
10
18
100
175
1.000
9
10.000
Zenbaki hamartarra 0,9 0,064 0,0072
Nola irakurtzen den
Taulako zenbakien artean, zein da handiena? Eta txikiena?
Ehunekoa Nola irakurtzen den Zatiki hamartarra Zenbaki hamartarra Esanahia
%14 100etik 14
ehuneko 6
25
100
0,84
100etik 9
ERAGIKETAK
1. Kalkulatu.
650en %16 800en %34 1.200en %25 4.350en %42
BURUZKO KALKULUA
14 3 20 2,76 3 100 45 : 10 60 : 20
23 3 30 1,34 3 1.000 370 : 10 800 : 400
40 3 600 45,7 : 10 378 : 100 5 3 7 3 8
30 3 700 86,2 : 100 7.200 : 100 9 3 2 3 5
12 3 3.000 276,4 : 1.000 234 : 1.000 198 1 37 1 2
3. Egin biderketa eta zatiketa hauek.
34,6
3 12 3,9 3 10 28 : 10 56,9 : 10
123,4
3 26 4,75 3 100 167 : 100 8,32 : 10

0,042
3 123 5,4 3 1.000 59 : 1.000 23,6 : 100

1,047
3 245 0,126 3 1.000 852 : 1.000 6,54 : 100

34,5 1 123,9
8,6 1 45,94
4,9 1 12,36 1 3,735
7,18 1 3,4 1 0,154
45,9 8,34
6,3 2,175
150
1. Kalkatu, eta angelu-garraiagailuaz, neurtu angelu hauek.
3. Idatzi ondoz ondoko angeluak ala auzokideak diren.
4. Kalkatu lauki hau eta marraztu.
Alde luzeenaren erdibitzailea.
Angelu txikienaren erdikaria.
GEOMETRIA
5. Sailkatu poligono hauek alde kopuruaren arabera.
Poligono hauetako zein da erregularra?
2. Kalkatu puntu hauek eta marraztu.
Erpina A puntuan duen 90-ko angelu bat.
Erpina B puntuan duen 65-ko angelu bat.
Erpina C puntuan duen 125-ko angelu bat. B
C
A
B C D A
6. Erabili paper laukiduna eta marraztu.
A irudiaren simetrikoa, lerro gorriarekiko.
B irudiaren simetrikoa, lerro berdearekiko.
Zenbat koadro mugitu behar da A irudia C lortzeko?
A IRUDIA
B IRUDIA C IRUDIA
C
151
1. Erreparatu udako egun batean zenbait hiritan jasotako
tenperaturei eta osatu taula. Gero, ebatzi.
Hiria Tenperatura
Sevilla
Cceres
Murtzia
Madril
Bartzelona
Zenbat gradu gutxiago jaso ziren Madrilen Cceresen baino?
Zenbat gradu gehiago jaso ziren Sevillan Murtzian baino?
Zenbat gradu falta izan ziren Bartzelonan, 30 izateko?
Zenbat gradu falta izan ziren Cceresen, 35 izateko?
Iragarpenaren arabera, hurrengo egunean, tenperaturak 2,5 igoko ziren.
Iragarpena bete bazen, zein hiritan izan ziren 31 baino tenperatura altuagoak?
2. Ebatzi.
Pitxer bat eta hamar edalontzi berdineko kutxa batek
975 g-ko pisua du. Pitxerrak 350 g-ko pisua badu,
zenbateko pisua du edalontzi bakoitzak?
Informatika-eskoletarako 10na CDko 8 kutxa erosi
dituzte. Kutxa bakoitzak 6 balio du
Zenbat ordaindu dute guztira? Eta CD bakoitzeko?
Maitek 5 kilo laranja erosi ditu, kiloko 0,75
ordainduta; eta 2 kilo banana, kiloa 1,25 -an. Zenbat
diru gastatu du guztira?
Alainek tenisean jokatzeko bonu bat erosi nahi du.
10 partidako bonu bat dago, 35 -an; eta 30 partidako
beste bat, 90 -an. Zenbat ordaindu behar da partida
bakoitza bonu bakoitzarekin? Zenbat diru aurreztuko du
bigarren motako bonuekin, 90 partida jokatzen baditu?
Karlosen automobilak 6,5 litro gasolina behar ditu
100 km egiteko. Zenbat litro behar du kilometroko?
Eta 200 km egiteko?
Garazik pintura-poto bat eta hamar brotxa berdin erosi
ditu 40 -an. Pinturak 12,50 balio bazuen, zenbat
ordaindu zuen brotxa bakoitzeko?
PROBLEMAK
32
Sevilla
31
Cceres
30
Murtzia
29 Madril
28
Bartzelona
152
Luzera 11
Ilargia da Lurraren berezko satelite bakarra. Lurraren eta Ilargiaren arteko distantzia
384.000 km-koa da gutxi gorabehera.
Ilargia Lurra baino txikiagoa da. Lurraren diametroa 12.750 km-koa da; Ilargiarena, aldiz,
Lurraren diametroaren herena.
Zenbat kilometro daude Lurretik Ilargira? Zenbat metro dira?
Zenbat kilometro ditu Lurraren diametroak? Eta Ilargiarenak?

153
Metroaren eta haren

multiploen eta
azpimultiploen arteko
erlazioak, eta horiek
erabiltzen.
Luzera-unitateen
arteko erlazioak,
eta horiek erabiltzen.
Luzerak iritzira
kalkulatzen.
Ohiko luzera-problemak
ebazten.
HAU IKASIKO DUZU
Zenbaki arruntak eta hamartarrak 10ez, 100ez, 1.000z biderkatzea.
Zenbaki arruntak eta hamartarrak 10ez, 100ez, 1.000z zatitzea.
Zenbaki arrunta
Zenbaki arruntari batekoaren atzetik dagoen
adina zero eransten zaizkio.
23 3 100 5 2.300
760 3 1.000 5 760.000
Zenbaki hamartarra
Koma eskuinera mugitu behar da, batekoaren
atzetik dagoen zero kopurua adina leku.
1,5 3 10 5 15
1,5 3 100 5 150
Zenbaki arrunta
Komaz bereizi behar dira, eskuinetik hasita,
batekoaren atzetik dagoen zero kopurua adina
zifra hamartar. Beharrezkoa bada, gehitu zeroak.
59 : 100 5 0,59
26 : 1.000 5 0,026
Zenbaki hamartarra
Koma ezkerrera mugitu behar da, batekoaren
atzetik dagoen zero kopurua adina leku.
1,5 : 10 5 0,15
4,9 : 100 5 0,049
1. Egin biderketa hauek.
34 3 10
158 3 10
2,6 3 10
1,78 3 10
9 3 100
467 3 100
21,4 3 100
2,8 3 100
12 3 1.000
256 3 1.000
0,84 3 1.000
2,7 3 1.000
164 : 10
59 : 10
8,4 : 10
54,3 : 10
67 : 100
652 : 100
8,6 : 100
0,4 : 100
43 : 1.000
1.235 : 1.000
76,2 : 1.000
29,54 : 1.000
3 100 5 4.200
3 1.000 5 125.000
6,43 3 5 643
0,75 3 5 75
: 10 5 7,5
: 100 5 4,82
5 : 5 0,05
542 : 5 0,542
154
Metroaren multiploak. Erlazioak
1. Erreparatu goiko taulari eta erantzun.
Zer eragiketa egingo zenuke km-ak dam-tan adierazteko? Eta km-ak m-tan adierazteko?
Zer eragiketa egingo zenuke m-ak dam-tan adierazteko? Eta m-ak km-tan adierazteko?
2. Osatu.
9 dam 5 m
0,5 dam 5 m
7,16 dam 5 m
6 hm 5 m
5,2 hm 5 m
4,98 hm 5 m
14 km 5 m
3,6 km 5 m
24,5 km 5 m
3. Adierazi metrotan.
Adibidea: 2 km eta 12 m 5 2.000 m 1 12 m 5 2.012 m
4 dam eta 7 m
5 dam eta 3 m
26 dam eta 5 m
2 hm eta 78 m
8 hm eta 3 m
7 hm eta 4 m
8 km eta 75 m
4 km eta 9 m
2 km eta 9 m
Metroa da luzera-unitate nagusia. Luzera handiak neurtu
nahi baditugu, metroa baino unitate handiagoak erabiliko
ditugu: metroaren multiploak.
Dekametroa, hektometroa eta kilometroa dira
metroa baino unitate handiagoak.
1 dekametro 5 10 metro 1 dam 5 10 m
1 hektometro 5 100 metro 1 hm 5 100 m
1 kilometro 5 1.000 metro 1 km 5 1.000 m
Erreparatu metroaren eta haren multiploen arteko erlazioei.
Dekametroa, hektometroa eta kilometroa dira metroaren multiploak.
1 dam 5 10 m 1 hm 5 100 m 1 km 5 1.000 m
Unitate txikiago batean adierazteko, egin biderketa
3 10 3 10 3 10
km hm dam m
: 10 : 10 : 10
Unitate handiago batean adierazteko, egin zatiketa
155
11
Zatitu hamarrekoak eta ehunekoak 2z
10 : 2 60 : 2
20 : 2 70 : 2
30 : 2 80 : 2
40 : 2 90 : 2
100 : 2 600 : 2
200 : 2 700 : 2
400 : 2 800 : 2
500 : 2 900 : 2
BURUZKO KALKULUA

50 : 2 5 25

Adibidea: 89 m km-tan 89 : 1.000 5 0,089 km

dam-tan

hm-tan

km-tan
90 m
7,4 m
85 m
14,2 m
6 m
0,8 m
300 m
8 dam
614 m
4,3 dam
92 m
0,6 dam
8.000 m
3 hm
7.314 m
8,4 hm
965 m
0,9 hm
5. Kalkulatu iritzira luzera bakoitza eta lotu dagokion luzera-unitatearekin.
Leiho baten altuera.
1 hm
Dorre baten altuera.
1 dam
Futbol-zelai baten luzera.
1 m
10 minutuan oinez egindako distantzia.
1 km
6. Erreparatu eta ebatzi. Adierazi distantziak metrotan, eragiketak egiten hasi aurretik.
Itsaso etxetik irten eta Jagobarenera joan da.

Handik, kiroldegira joan dira elkarrekin.
Zenbat metro egin ditu Jagobak?
Zenbat metro egin ditu Itsasok?
Zenbat metro gehiago egin ditu Itsasok Jagobak baino?
Ihintzak egunero egiten du etxetik kiroldegirako

joan-etorria oinez.
Zenbat metro egiten ditu Ihintzak astean?
Zenbat kilometro dira?
Jagoba kiroldegira joan da; eta, handik, Ihintzaren

etxera.
Gero, etxera itzuli da bide beretik.
Zenbat metro egin ditu guztira Jagobak, joan-etorria
eginda?
Itsaso Ihintzaren etxera joan da, Jagobaren etxetik

eta kiroldegitik pasatuz. Zer distantzia egin du,
metrotan?

300 : 2 5 150

3
h
m
e
ta
5
0
m
ITSASO
JAGOBA
KIROLDEGIA
IHINTZA
5 km eta 75 m
4 km eta 25 m
9 dam eta 5 m
156
1. Erreparatu goiko taulari, eta esan esaldi hauek zuzenak ala okerrak diren:
m-ak dm-tan adierazteko, 10ez biderkatu behar dira.
m-ak cm-tan adierazteko, 1.000z biderkatu behar dira.
cm-ak dm-tan adierazteko, 10ez zatitu behar dira.
mm-ak dm-tan adierazteko, 100ez zatitu behar dira.

2. Osatu.
31 m 5 dm
8,4 m 5 dm
9,32 m 5 dm
14 m 5 cm
1,38 m 5 cm
2,6 m 5 cm
45 m 5 mm
7,2 m 5 mm
0,98 m 5 mm
3. Zein biribilkitan dago zinta gehien? Adierazi zentimetrotan eta erantzun.
Metroaren azpimultiploak. Erlazioak
Luzera txikiak neurtu nahi baditugu, metroa baino unitate
txikiagoak erabiliko ditugu: metroaren azpimultiploak.
Dezimetroa, zentimetroa eta milimetroa dira
metroa baino unitate txikiagoak.
1 metro 5 10 dezimetro 1 m 5 10 dm
1 metro 5 100 zentimetro 1 m 5 100 cm
1 metro 5 1.000 milimetro 1 m 5 1.000 mm
Erreparatu metroaren eta haren azpimultiploen arteko
erlazioei.
Dezimetroa, zentimetroa eta milimetroa dira metroaren azpimultiploak.
1 m 5 10 dm 1 m 5 100 cm 1 m 5 1.000 mm
3 10 3 10 3 10
m dm cm mm
: 10 : 10 : 10
1 m eta 81 cm
1 m eta 8 dm 1 m, 7 dm eta 9 cm
157
11
Adibidea: 75 cm m-tan 75 : 100 5 0,75 m

m-tan

dm-tan

cm-tan
90 dm
714 cm
8 dm
1.826 mm
600 cm
329 mm
300 cm
8 cm
925 cm
19,5 cm
37 cm
3,1 cm
80 mm
8,9 mm
73 mm
16,2 mm
314 mm
4,5 mm

Metrotan
5 m eta 6 dm
7 m eta 29 cm
2 m eta 4 mm

Dezimetrotan
3 dm eta 4 cm
4 m, 1 dm eta 6 cm
5 m, 4 cm eta 12 mm

Zentimetrotan
9 cm eta 8 mm
7 dm, 9 cm eta 4 mm
3 m, 2 dm eta 7 mm
6. Kalkulatu iritzira eta lotu.
Mahai baten zabalera.
1 m
Txanpon baten lodiera.
1 dm
Azazkal baten zabalera.
1 cm
Sakelako telefono baten luzera.
1 mm
7. Ebatzi. Azaldu zer unitatetan adierazi dituzun datuak, eragiketak egiteko.
Kartoi mehe orri bat 70 cm luze eta 47,5 cm zabal da.

Jonek zabalera bereko 10 zerrendatan moztu du, eskuineko
marrazkian adierazten den bezala.
Adierazi zerrenda bakoitzaren luzera eta zabalera milimetrotan.
500 orriko folio-pakete batek 5 cm-ko lodiera du.

Zer lodiera du, milimetrotan, orri bakoitzak?
25 zati berdinetan moztu dugu 2 m luze den zinta bat.

Zenbat zentimetro ditu, luzeran, zati bakoitzak?
Karmelek argazki-marko baten luzera neurtu du; eta metrotan, dezimetrotan eta zentimetrotan
adierazi.
Zein unitateri dagokio zenbaki handiena?
158
Luzera-unitateen arteko erlazioak
1. Idatzi zer eragiketa erabili behar den unitate-aldaketa hauek egiteko.
dam-ak cm-tan.
km-ak dm-tan.
mm-ak m-tan.
dm-ak km-tan.
hm-ak dm-tan.
2. Osatu taula koadernoan eta erantzun.
Zer zenbakiz biderkatu behar dituzu km-ak, hm-tan adierazteko? Eta hm-ak, m-tan adierazteko?
Zer zenbakiz zatitu behar dituzu hm-ak, km-tan adierazteko? Eta dm-ak, hm-tan adierazteko?
m-tan

dam-tan

dm-tan

hm-tan

7 dam 9 km 6 dam 5,3 km
4,5 hm 3,7 hm 3,8 hm 9,4 dam
6,3 km 7,4 m 58 mm 126,5 m
Taula honetan adierazten dira ikasitako luzera-unitate guztiak eta haien arteko erlazioak.
Begiratu nola egiten dugun unitate-aldaketa adibide hauetan.
Dekametroak dezimetrotan.
Dekametroak kilometrotan.
5 dam 5 5 3 100 5 500 dm 12 dam 5 12 : 100 5 0,12 km

: 10 : 10

: 100
km hm dam
3 100
3 10 3 10

dam m dm
3 10 3 10 3 10 3 10 3 10 3 10
km hm dam m dm cm mm
: 10 : 10 : 10 : 10 : 10 : 10
3 10
km m cm
: 10
159
4. Erabili unitate-taula hau eta idatzi neurri bakoitza adierazitako unitatean.
6,45 m mm-tan
12,05 dm hm-tan
3.125 mm m-tan
31,8 dam dm-tan
915 cm dam-tan
453 dm hm-tan

125 m eta 79 dm
14 cm eta 35 mm
hm-tan
4 km eta 25 dam dm-tan
6 dam eta 4 m

65 dm eta 84 m
12 cm eta 24 mm
6. Ebatzi.
Atletismo-pista bat 400 m luze da.

Zenbat itzuli oso eman behar zaizkio 10 km-ko lasterketa batean?
Iaz, Loreak 1,58 m-ko altuera zuen; aurten, 1,65 m-koa.

Zenbat zentimetro hazi da Lorea?
Ane eskolatik 1,25 km-ra bizi da; haren adiskide Miren, aldiz, Ane
baino 450 m urrunago.
Eskolatik zenbat kilometrora bizi da Miren?
Manexek 235 m-ko perimetroa duen lur-sail bat du, eta alanbre-hesi
bat jarri nahi dio inguruan. Alanbre-hesia 2 dam-ko biribilkitan
saltzen da. Zenbat biribilki erosi beharko ditu? Zenbat metro hesi
geratuko zaizkio?
Plastikako irakasleak 10,5 cm-ko 12 zatitan moztu du zinta bat.

Zer neurri zuen zintak, metrotan, moztu aurretik?
11
Zatitu 2z zifra guztiak bikoitiak dituzten zenbaki hauek
64 : 2 460 : 2 2.406 : 2
40 : 2 824 : 2 4.486 : 2
86 : 2 246 : 2 8.062 : 2
26 : 2 608 : 2 6.428 : 2
BURUZKO KALKULUA
648 : 2 5 324
EGIN HONELA
Marra gorriak hasierako unitatea adierazten du; marra berdeak, aldiz, bukaerakoa.
23,12 m cm-tan 2.312 cm
76,5 dm dam-tan 0,765 dam
8,2 hm m-tan 820 m
km hm dam m dm cm mm
2 3 1 2
0 7 6 5
8 2 0
160
Ariketak
1. Adierazi metrotan.
3 km
12 hm
9 dam
1,6 km
0,5 hm
3,45 dam
6 dm
435 cm
175 mm
3,9 dm
67,8 cm
60,5 mm
2. Adierazi neurri hauek metrotan, eta ordenatu
txikienetik handienera.
0,1 dam

25 dm

0,02 hm

350 cm
laburpen hau zure koadernoan.
5. Osatu.
0,03 km 5 ... dam 4.700 cm 5 ... dam
2,6 hm 5 ... dm 25,72 dam 5 ... km
3,54 dm 5 ... mm 615 dm 5 ... hm
67 cm 5 ... dam 97,5 mm 5 ... cm
0,004 hm 5 ... dm 15,4 dam 5 ... dm
6. Erreparatu taulan adierazitako luzerei eta
erantzun.
Zenbat dekametro luze da zinta urdina?

Zenbat metro dira?
Zenbat dezimetro?
Zenbat metro luze da zinta gorria?

Zenbat dezimetro dira?
Zenbat dekametro?
Zenbat dezimetro luze da zinta berdea?

Zenbat zentimetro dira? Zenbat metro?
7. Pentsatu eta idatzi zein den luzera-unitate
egokiena.
Zuhaitz baten altuera 3 -koa da.
Nire arreba txikiak 95 -ko altuera du.
Gure etxetik eskolarako distantzia 2 -koa

da.
Inurri baten luzera 6 -koa da.
Ibai baten luzera 128 -koa da.

8. Irakurri eta erantzun.

Zenbat metroko garaiera du mendi

bakoitzak?
Zein da Mont Blanc mendiaren garaiera,

hektometrotan adierazita?
Zenbat metro gehiago ditu Everestek,

Teidek baino? Zenbat dekametro dira?
Zenbat metro falta zaizkio Teideri 8 km-ko

garaiera izateko?
Hauek dira luzera-unitateak, handienetik
txikienera ordenatuta: ...
Unitate bat txikiagoa den beste batean
adierazteko, behar dugu.
Unitate bat handiagoa den beste batean
adierazteko, behar dugu.
11 km 9 hm 20 dam 75 m
km-tan 11
hm-tan 110 9
dam-tan 20
m-tan 75
dam m dm cm mm
3 1 2
1 4 5
7 4
MONT BLANC 4 km, 8 hm eta 1 dam
EVEREST 8 km, 8 hm, 4 dam eta 8 m
TEIDE 3 km, 7 hm eta 18 m
161
11
9. Erreparatu eta ebatzi.
Markelek hesi bat jarri du bere lur-sailaren

inguruan.
Zenbat ordaindu du hesia, metroak 21
balio badu?
Udal batek eraiki behar duen parke baten

krokisa da hau.
Zer neurri du, metrotan, berdegunearen
perimetroak? Eta jolas-parkearenak?
Zer neurri du, metrotan, parkearen
perimetroak? Eta dekametrotan?
Zenbat kilometro egingo ditugu, parkeari
bost itzuli ematen badizkiogu?
10. Ebatzi.
Tren batek 180 km egiten ditu orduko.

Zenbat metro egingo ditu 3 orduan?
Zenbat ordu erdian?
Gaur goizean, Olatzen autoaren

kilometro-kontagailuak 543 km eta 7 hm
markatzen zituen. Herrira joan ostean,
600 km markatzen zituen. Zenbat metro
egin zituen? Zenbat kilometro dira?
Yarda Ingalaterrako luzera-unitate bat da,

eta 91 cm eta 4 mm-ko luzera du.
Zer luzera du metrotan?
Zenbat metro dira 100 yarda?
Lokarri batek 4 m-ko luzera du. 100

zati berdinetan banatu dugu. Zenbat
zentimetro ditu zati bakoitzak?
Zenbat milimetro dira?
Lasterketa batean, parte-hartzaileek

14 km egin behar dituzte oinez, 15 hm
igerian, eta 12.000 m bizikletaz.
Zenbat kilometroko luzera du lasterketak
guztira?
Zenbat kilometro gehiago egin behar dira
oinez bizikletaz baino?
GAI NAIZ Errepide-mapa bat interpretatzeko
Lagun talde batek Granadan egin zuen hitzordua,
asteburuan, bertatik Sierra Nevadako parke
naturala ikustera joateko.
Mario Sevillatik irten, Mlagaraino jaitsi, Motriletik pasatu, eta Granadara igo zen.
Zenbat kilometro egin zituen?
Soraya Kordobatik irten, Bailnetik eta Janetik pasatu, eta Granadara iritsi zen.
Zenbat kilometro egin zituen?
6 dam
2 hm
3 dam
2 hm 2 dam
4 dam
4

d
a
m

3 dam eta 15 m 2 hm eta 5 m
Crdoba
Granada
Mlaga
Sevilla
Jan
Bailn
Motril
97
133
37
87
58
62
202
162
Problemak ebazten
Egoera bat grafikoki adieraztea
Problema askotan, enuntziatua hobeto ulertuko duzu, grafkoki adierazten baduzu.
Ebatzi problema hauek, enuntziatuaren gutxi gorabeherako marrazki bat eginez.
Hiri bateko pasealeku batean, 6 kale-argi jarri dituzte.
Pasealekuak 230 m-ko luzera du eta kale-argiak 35 m-an
behin kokatzen dira.
Lehenengoa pasealekuaren hasieratik 30 m-ra dago.
Pasealekuaren bukaeratik zer distantziatara dago azken
kale-argia?
Egoeraren marrazki bat egingo dugu, problema nola ebatzi
hobeto jakiteko.
Gutxi gorabeherako marrazki bat egingo dugu, eta bertan,
enuntziatuko datuak idatziko.

1. Kalkulatu lehenengo kale-argitik azkenekora

35 3 5 5 175 m

dagoen tartea.
2. Kalkulatu pasealekuaren hasieratik azkeneko

30 1 175 5 205 m

kale-argira dagoen distantzia.
3. Kendu kalkulatu berri dugun balio hori

230 2 205 5 25 m

pasealekuaren luzera osoari.
Ebazpena: Pasealekuaren bukaeratik 25 m-ra dago azkeneko kale-argia.
1. Oztopo-lasterketa batean bost hesi jarri dituzte.
Hesien arteko distantzia 1.200 m-koa da.
Azkeneko hesia helmugatik 250 m-ra dago eta lasterketa osoaren luzera 6.600 m-koa da.
Hasieratik zer distantziatara dago lehenengo hesia?
2. Maiderrek 3 marra egin ditu 6 m-ko listoi batean, lau zati berdinetan mozteko.
Listoiaren hasieratik zer distantziatara dago marra bakoitza?
3. ASMATU. Idatzi problema bat, egoera marraztuz errazago ebatz daitekeena. Orrialde honetako
problemen antzera egin dezakezu.
30 m
230 m
35 m 35 m 35 m 35 m 35 m ?
163
11
ARIKETAK
1. Idatzi.
Eskuinetik hasita 7. zifra 9 duen zazpi

zifrako zenbaki handiena.
Eskuinetik hasita 6. zifra 5 duen zortzi

zifrako zenbaki handiena.
Eskuinetik hasita 8. zifra 7 duen bederatzi

zifrako zenbaki txikiena.
2. Alderatu.

2
6

5
6

11
7

11
9

7
8

1

8
3

1

8
5

9
5

2
7

2
3

4
9

4
12

7
7

1

5
8

3
8

3. IKASTEN IKASTEKO. Azaldu, zure hitzez, nola
alderatzen diren zenbaki hamartarrak. Eman
adibide bat.
4. Ordenatu multzoak txikienetik handienera.
4,02 4 4,158 4,2 4,16
12,5 12,51 11,999 12,49 12,489

5. Kalkulatu.
2,76 1 0,129
1,58 3 1.000
38,7 2 2,064
0,236 3 100
0,29 3 34
19,2 : 100
4,126 3 17
324,7 : 1.000
6. IKASTEN IKASTEKO. Eman poligono hauen
defnizioa.
Laukia.
Heptagonoa.
Dekagonoa.
Poligono erregularra.
Poligono irregularra.
PROBLEMAK
7. Imanolek 15 zeuzkan. 3 pakete jogurt
erosi zituen, bakoitza 2,75 -an.
Zenbat diru gelditu zitzaion?
8. Paper-denda batean 100 koadernoko sorta
bat erosi zuten, bakoitza 1,40 -an.
Ondoren, koaderno bakoitzaren salneurria
0,35 igo, eta guztiak saldu zituzten.
9. 120 laguneko mendizale talde bat
mendira igo zen. %65 emakumezkoa
zen, eta gainerakoa, gizonezkoa. Zenbat
emakume gehiago igo ziren mendira
gizon baino?
10. Ile-apaindegi batean 81 bezero izan
zituzten atzo. Bi heren ilea moztera
joan ziren, bederatziren bat orraztera,
eta gainerakoak tindatzera. Zenbat
bezero joan ziren ilea tindatzera?
11. GKE bateko mila bazkidek 12,50
eman dute bakoitzak, putzu bat egiteko.
Eraikuntza-enpresak %10eko beherapena
egin dio gobernuz kanpoko erakunde
horri. Zenbat diru gutxiago kobratuko du
eraikuntza-enpresak?
12. Liburutegi batean 1.200 liburu daude.
Hiru bosten eleberriak dira, eta hiru
zortziren kontsulta-liburuak.
Zer liburu mota da ugariena, eleberria ala
kontsultarakoa? Zenbat gehiago?
Berrikusten
164
Edukiera eta masa 12
Suhiltzaileen ibilgailuak suari aurre egiteko prestatuta daude.
Kargarik gabe, 15.000 eta 20.000 kilo arteko pisua dute.
Ur-andela izan ohi dute, eta haren edukiera 60.000 litrokoa izatera irits daiteke.
Litro bat urek kilo bateko pisua du. Zer pisu du 18.000 kg-ko suhiltzaileen ibilgailuak, andelean
40.000 litro ur badaramatza?
40.000 litroko andela duen kamioi bateko mahukak 200 litro ur isurtzen ditu minutuko. Zenbat
minutuan hustuko du andela?
165
Litroaren, kiloaren eta

haien multiploen eta
azpimultiploen arteko
erlazioak, eta horiek
erabiltzen.
Edukiera-unitateen
eta masa-unitateen
arteko erlazioak,
eta horiek nola
erabiltzen diren.
Edukierak eta pisuak

iritzira kalkulatzen.
Neurri-unitateak erabiliz
eguneroko bizitzako
problemak ebazten.
HAU IKASIKO DUZU
Litroaren, litro erdiaren eta litro
laurdenaren arteko erlazioa
Kiloaren, kilo erdiaren eta kilo
laurdenaren arteko erlazioa
Tonaren eta kilogramoaren arteko erlazioa
1 litro 5 2 litro erdi 5 4 litro laurden
1 5
1
2

1
1
2

5
1
4

1
1
4

1
1
4

1
1
4

1 kilo 5 2 kilo erdi 5 4 kilo laurden

1 kg 5
1
2

kg 1
1
2

kg 5
1
4

kg 1
1
4

kg 1
1
4

kg 1
1
4

kg
1 tona 1.000 kilo dira 1 t 5 1.000 kg
1. Osatu taula.

2. Kalkulatu zenbat litro dauden guztira kasu bakoitzean.
1
1
2

1
4

3. Adierazi kilotan.
3 t
1,5 t
4 t eta 78 kg
12 t eta 160 kg
14 t
14,6 t
9 t eta 250 kg
45 t eta 960 kg
4. Ebatzi.
Imanolek litro eta erdiko esne-botila bat ireki du, eta litro
laurdeneko 4 edalontzi bete.
Zenbat esne geratu da botilan?
Kamioi batek 9 tonako zama eraman dezake gehienez.

12 habe daramatza, bakoitza 650 kilokoa.
Zenbat kilo gehiago garraia ditzake kamioiak?
Kiloak 3 4
Kilo erdiak 6 8 10 12
Kilo laurdenak 12 20
166
Litroaren multiploak
1. Erreparatu goiko taulari eta erantzun.
Zer eragiketa egingo zenuke kl-ak dal-tan adierazteko? Eta dal-ak kl-tan adierazteko?
Zer eragiketa egingo zenuke -ak dal-tan adierazteko? Eta hal-ak -tan adierazteko?
2. Adierazi litrotan.
4,25 dal
2 dal eta 9
4 hl eta 35
5 kl eta 609
7,6 hl
5 dal eta 1
9 hl eta 2
8 kl eta 2
9,278 kl
16 dal eta 8
3 hl eta 7 dal
6 kl eta 4 hl

dal-tan

hl-tan

kl-tan
90
29,7
85
0,5
136
0,09
700
18 dal
996
1,4 dal
34
0,03 dal
3.000
67 hl
6.270
9 hl
123
5,1 hl
Litroa da edukiera-unitate nagusia.
Ontzi handien edukiera neurtu nahi badugu, litroa baino
unitate handiagoak erabiliko ditugu: litroaren multiploak.
Dekalitroa, hektolitroa eta kilolitroa dira metroa baino
unitate handiagoak.
1 dekalitro 5 10 litro 1 dal 5 10
1 hektolitro 5 100 litro 1 hl 5 100
1 kilolitro 5 1.000 litro 1 kl 5 1.000
Erreparatu litroaren eta haren multiploen arteko erlazioei.
Dekalitroa, hektolitroa eta kilolitroa dira litroaren multiploak.
1 dal 5 10 1 hl 5 100 1 kl 5 1.000
3 10 3 10 3 10
kl hl dal
: 10 : 10 : 10

167
dl-tan 35 450 cl 99 cl 5 eta 9 dl 2 eta 4 cl
cl-tan 670 95 dl 680 ml 7 eta 3 dl 4 dl eta 2 ml
2. Ebatzi.
Botila batean 2 zuku daude. 250 cl-ko zenbat edalontzi bete ditzakegu?
Ibanek 12 dal-ko edukiera duen andela bete du, urez betetako 15 balde berdin erabiliz.
Zer edukiera du balde bakoitzak, litrotan?
74 : 2
70 : 2 5 35; 4 : 2 5 2
37
35 1 2 5 37
12
Zatitu 2z zifra guztiak bikoitiak ez dituzten zenbaki hauek
36 : 2 72 : 2 302 : 2
52 : 2 78 : 2 524 : 2
58 : 2 94 : 2 768 : 2
BURUZKO KALKULUA
Litroaren azpimultiploak
Dezilitroa, zentilitroa eta mililitroa dira litroaren azpimultiploak.
1 5 10 dl 1 5 100 cl 1 5 1.000 ml
Edukiera txikiak neurtu nahi baditugu, litroa baino unitate
txikiagoak erabiliko ditugu: litroaren azpimultiploak.
Dezilitroa, zentilitroa eta mililitroa dira litroa baino
unitate txikiagoak.
1 litro 5 10 dezilitro 1 5 10 dl
1 litro 5 100 zentilitro 1 5 100 cl
1 litro 5 1.000 mililitro 1 5 1.000 ml
Erreparatu litroaren eta haren azpimultiploen arteko erlazioei.
3 10 3 10 3 10
dl cl ml
: 10 : 10 : 10
168
Taula honetan adierazten dira ikasitako edukiera-unitate guztiak eta haien arteko erlazioak.
6 dal cl-tan 6 dal 5 6 3 1.000 5 6.000 cl
48 dl hl-tan 48 dl 5 48 : 1.000 5 0,048 hl

3 10 3 10 3 10 3 10 3 10 3 10
kl hl dal
dl cl ml
: 10 : 10 : 10 : 10 : 10 : 10
1. Osatu taula hau koadernoan eta erantzun.
Zer egin behar da hl-ak dl-tan adierazteko? Eta dal-ak ml-tan adierazteko?
Zer egin behar da dal-ak kl-tan adierazteko? Eta ml-ak dal-tan adierazteko?
cl-tan

-tan

dal-tan

kl-tan

1,5 0,7 dal 0,67 kl 12,7 hl
23,1 dal 5,28 hl 32,5 hl 453,1 dal
9,5 dl 12,4 cl 5,7 678
3,2 ml 76,3 ml 93 dl 972 dl
3. Adierazi litrotan.
3 kl, 7 hl eta 5 dal
5 dal, 46 cl eta 978 ml
4 hl, 6 dal eta 750 cl
35 dl, 98 cl eta 70 ml
2 kl, 79 dl eta 6.200 ml
9 hl, 82 cl eta 315 ml

Edukiera-unitateen arteko erlazioak
3 1.000
3 10 3 10 3 10

: 10 : 10 : 10

: 1.000

dal
dal
hl
dl

cl
dl

hl ml

169
4. Erabili taula hau eta idatzi neurri bakoitza adierazitako unitatetan.
5. Kalkulatu iritzira ontzi bakoitzaren edukiera eta lotu dagokion unitatearekin. Errazago egingo duzu,
txikienetik handienera ordenatzen badituzu.
Esne-tetrabrika.
1 kl Zopa-koilara.
1 dl
Bainuontzia.
1 hl Kafe-koilara txikia.
1 cl
Baldea.
1 dal Ur tanta.
1 ml
Igerilekua.
1 Zuku-botila.
1
6. Ebatzi.
Andel batean 1,8 kl ur biltzen ziren. Bonba

baten bidez, 750 litroko bi zisterna bete ziren.
Zenbat litro ur gelditu ziren andelean?
Markok 8 dal-ko arrain-ontzia bete nahi du 5 -ko

balde bat erabiliz. Zenbat baldekada isuri behar
ditu arrain-ontzia betetzeko?
Pitxer bateko zukuaz 8 edalontzi bete ziren.

Edalontzi bakoitzak 25 cl-ko edukiera zuen.
Zenbat litro zuku zeuden pitxerrean?
Andel batean 1 hl eta 5 dal olio biltzen ziren.

Olio hori guztia 30 bidoi berdinetan banatu dute.
Zenbat litro olio ditu bidoi bakoitzak?
Zisterna-kamioi batek 1,2 kl ur daramatza.

Andel batean 3,2 hl hustu ditu, eta beste batean, 0,5 hl.
Zenbat litro ur gelditzen dira kamioian?
Argiek irabiatu bat egin du. Horretarako, 0,5 esne,

60 cl marrubi-zuku eta 1,5 dl banana-zuku erabili ditu.
25 cl-ko zenbat edalontzi bete ditzake?
7. ARRAZOIKETA. Kalkulatu botila bakoitzaren edukiera
litrotan eta asmatu zerez beteta dagoen.
Botila batean zukua dago.
Ur-botilaren edukiera olio-botilarenaren

bikoitza da.
Botila txikienean ozpina

dago.
12
45,5 ml-tan
7,54 dl ml-tan
8,54 hl-tan
37,8 dal kl-tan
kl hl dal
dl cl ml
4 5 5
75 cl 300 cl 150 cl 250 cl
170
Gramoaren multiploak
1. Adierazi gramotan.
9,4 dag
7 dag eta 1 g
2 hg eta 94 g
3 kg eta 175 g
5,12 hg
8 dag eta 5 g
15 hg eta 17 g
9 kg eta 72 g
2,35 kg
23 dag eta 8 g
8 hg eta 6 dag
6 kg eta 8 hg
2. Adierazi kilotan eta ordenatu multzo bakoitza txikienetik handienera.
25 hg

2.000 g

125 hg

1,5 kg

18 g

4.000 g

3. Erreparatu zaku bakoitzaren pisuari eta erantzun.
Zenbat gramo falta zaizkio zaku gorriari

2 kg-ko pisua izateko?
Zenbat gramo falta zaizkio zaku urdinari

3 kg-ko pisua izateko?
Zenbat gramo dituzte bien artean?

Kilogramoa da masa unitate-nagusia.
Gramoa gehien erabiltzen dugun unitateetako bat da.
Dekagramoa, hektogramoa eta kilogramoa dira gramoa
baino unitate handiagoak.
1 dekagramo 5 10 gramo 1 dag 5 10 g
1 hektogramo 5 100 gramo 1 hg 5 100 g
1 kilogramo 5 1.000 gramo 1 kg 5 1.000 g
Erreparatu gramoaren eta haren multiploen arteko erlazioei.
Dekagramoa, hektogramoa eta kilogramoa dira gramoaren multiploak.
1 dag 5 10 g 1 hg 5 100 g 1 kg 5 1.000 g
3 10 3 10 3 10
kg hg dag g
: 10 : 10 : 10
550 g
2 hg

171
12
Gramoaren azpimultiploak
Dezigramoa, zentigramoa eta miligramoa dira gramoa
baino unitate txikiagoak.
1 gramo 5 10 dezigramo 1 g 5 10 dg
1 gramo 5 100 zentigramo 1 g 5 100 cg
1 gramo 5 1.000 miligramo 1 g 5 1.000 mg
Erreparatu gramoaren eta haren azpimultiploen arteko erlazioei.
Dezigramoa, zentigramoa eta miligramoa dira gramoaren azpimultiploak.
1 g 5 10 dg 1 g 5 100 cg 1 g 5 1.000 mg
g-tan 17 dg 134 cg 2.500 mg 25 g eta 7 dg 6 g, 9 dg eta 145 mg
cg-tan 48 dg 95 mg 305 mg 20 dg eta 8 cg 7 g, 7 dg eta 42 mg
2. Ebatzi.
Nekanek 0,2 kg urdaiazpiko egosi erosi eta lau ogitarteko berdin

prestatu ditu. Zenbat gramo urdaiazpiko jarri du ogitarteko bakoitzean?
Jogurt batek 125 g-ko pisua du. Jagobak 8na jogurteko 2 pakete
erosi ditu. Kiloa osatzen al dute?
3 10 3 10 3 10
g dg cg mg
: 10 : 10 : 10
460 : 20 640 : 20 4.620 : 20
480 : 20 620 : 20 6.240 : 20
220 : 20 860 : 20 8.240 : 20
Zatitu zenbakiak 20z: lehenik zatitu 10ez, eta gero, 2z
BURUZKO KALKULUA
: 20
840
: 10
84
: 2
42
172
Taula honetan adierazten dira ikasitako masa-unitate guztiak eta haien arteko erlazioak.
9 dag dg-tan 9 dag 5 9 3 100 5 900 dg
7 cg dag-tan 7 cg 5 7 : 1.000 5 0,007 dag

Masa-unitateen arteko erlazioak
dg-tan 35 g 6,7 hg 54 dag 1,3 g
g-tan 0,249 kg 12,6 dag 45 dg 196 cg
dag-tan 1,5 kg 34,5 g 6,27 hg 32,8 dg
2. Adierazi gramotan.
2 kg, 3 hg eta 1 dag
11 hg, 12 dag eta 13 cg
5 kg, 8 dg eta 9.250 mg
73 dg, 9 cg eta 25 mg
9 dag, 11 cg eta 750 mg
7 hg, 640 cg eta 739 mg

3. Erabili unitate-taula hau eta idatzi neurri bakoitza adierazitako unitatean.
3,12 hg dg-tan
4,9 dag cg-tan
75 cg dag-tan
81 mg g-tan
0,62 kg g-tan
kg hg dag g dg cg mg
3 100
3 10 3 10

: 10 : 10 : 10

: 1.000
g
g
dag
dag
dg
dg cg

3 10 3 10 3 10 3 10 3 10 3 10
kg hg dag g dg cg mg
: 10 : 10 : 10 : 10 : 10 : 10
173
12
4. Adierazi pisu hauek gramotan eta ordenatu txikienetik handienera.
0,5 kg

50 dg

50 hg

5.000 cg

2 q eta 75 kg
1 t eta 2 q
2 t, 1 q eta 65 kg
4 q eta 64 kg
2 t eta 4 q
3 t, 2 q eta 20 kg
7 t eta 916 kg
6 t eta 5 q
6 t, 4 q eta 3 kg
6. Aukeratu eta idatzi zein unitatetan adieraziko zenukeen pisu bakoitza.
Zaku bat sagarren pisua.
Mahai baten pisua.
Elefante baten pisua.
Arkatz baten pisua.
Txori baten pisua.
Kamioi baten pisua.
Pertsona baten pisua.
Sagu baten pisua.

7. Ebatzi.
Kamioi batek hiru automobil berdin garraiatzen ditu.

Guztira 2 t eta 7 q-ko zama darama.
Zenbat kiloko pisua du automobil bakoitzak?
75 ogiz betetako saski bat utzi dute kafetegi batean. Ogi

bakoitzak 250 g-ko pisua du. Zenbat kilo dira guztira?
Loreak 16 gazta-xerrako pakete bat erosi du. Paketeak 240 g-ko

pisua du. Zenbat gramoko pisua du xerra bakoitzak?
Garbigarri-ontzi batek 5 kg-ko pisua du, eta 40 ikuzketa egin daitezke.

Ikuzketa bakoitzean kantitate bera erabiltzen badugu, zenbat gramo
garbigarri erabiltzen ditugu aldi bakoitzean?
Karlosek kilo laurden bat kakao behar du, tarta bat egiteko.
Supermerkatuan 125 g-ko poltsak saltzen dituzte.
Zenbat poltsa erosi behar ditu?
8. ARRAZOIKETA. Erreparatu balantza bakoitzari eta asmatu zer pisu duen pakete urdinak.
Kintala kiloaren multiplo bat da.
1 kintal 5 100 kilo
1 q 5 100 kg
IKASI
Tona
Kilogramoa
Gramoa
750 g
2 kg eta
400 g
950 g
3 kg eta
125 g
174
Lehen Hezkuntzako 5. mailako ikasleek litro bat ur eta litro bat
olio pisatu dituzte.
Zenbat gramo dira litro bat ur eta bi litro olio?
2.800 gramoko pisua dute guztira.
Neurri-unitateen problemak
1. Erreparatu marrazkiari eta ebatzi.
Zenbat gramo dira 2 alkohol?
Zenbat kiloko pisua izango du 5 alkohol dituen bidoi batek?
Zenbat gramo izango da litro erdi alkohol?
Zenbat gramoko pisua izango du litro laurden bat alkoholek?

2. Ebatzi.
Xabierrek paperezko zerrenda apaingarri bat jarri du bere

gelako sabaiaren inguruan. Gela karratua da eta
4,5 m-ko aldea du.
Zenbat metro paper erabili ditu?
Nekanek mozorro batzuk egin nahi ditu. 5,5 m oihal gorri

erosi ditu, metroko 4 ordainduta; eta 4,3 m oihal berde,
metroko 3 ordainduta. Zenbat diru gastatu du guztira?
Amaiak bi kolonia-fasko bete ditu litro bateko poto bat

erabiliz; bata, 120 cl-koa, eta bestea, 250 cl-koa.
Zenbat kolonia geratzen zaio potoan?
Gozotegi batean 2 kg marrubizko mermelada egin dituzte,

eta 250 g-ko potoetan sartu.
Zenbat poto erabili dituzte?
350 g irin behar dira bizkotxo bat egiteko.

Zenbat kilo irin erabili beharko dira lau bizkotxo egiteko?
1. Kalkulatu, banan-banan, zer pisu duten litro bat
urek eta bi litro oliok.
1 ur 5 1 kg 5 1.000 g
2 olio 900 3 2 5 1.800 g
2. Kalkulatu zer pisu duten, guztira, litro bat urek eta
bi litro oliok.
1.000 g 1 1.800 g 5 2.800 g
1 1
1 kg
900 g
ALKOHOLA
1
175
12
3. Erreparatu luzera-, edukiera- eta masa-unitate hauei eta ebatzi.
Unitate hauetako batzuk aspalditik erabili izan dira gure herrian; beste batzuk, berriz, kanpoko
herrialdeetan erabiltzen dituzte.
LUZERA

EDUKIERA

MASA
1 hazbete 5 2,54 cm 1 txopin 5 116 cl 1 libra 5 453,6 g
1 itsas milia 5 1,85 km 1 lakari 5 4,625 1 arroa 5 11,502 kg
Zenbat zentimetro dira 8 hazbete? Zenbat kilometro dira 10 itsas milia?
Zenbat zentilitro dira 4 txopin? Zenbat litro dira?
Zenbat gramo dira 5 libra? Zenbat kilo dira?

4. Erreparatu marrazkiei eta ebatzi.
Ferminek zenbait lakari eta txopin

bete ditu gariz, bere oiloei jaten
emateko. Zenbat gari prestatu du
Ferminek?
5. Ebatzi problema hauek.
6. ARRAZOIKETA. Asmatu zer kutxatan dauden urrezko txanponak,
eta zeinetan, kobrezkoak.
Urrezko txanponak dauden kutxa

da astunena.
21 eta 21,01 kg arteko pisua duen

kutxan daude kobrezko txanponak.
Pantailaren diagonalaren luzera

erabiltzen da, hazbetetan adierazita,
telebista baten neurria emateko. Zer
neurri du, zentimetrotan, telebista
hauetako bakoitzaren diagonalak?
Gaur, bi txerri saldu dituzte Lierniren

baserrian. Batek 11 arroako pisua du,
eta besteak, 9 arroakoa. Zenbat kiloko
pisua du txerri bakoitzak? Zenbat kilo
dira biak batera?
Itziarrek 4 gasolina erabili ditu 100 km-ko ibilbidea egiteko; Xabierrek,

aldiz, 3 . Gasolina litroak 98 zentimo balio du.
Zenbat euro gastatu du bakoitzak?
Amaiak 125 g-ko jogurt batzuk eta 250 cl-ko zuku-botila batzuk erosi ditu.
Zenbat jogurt erosi ditu, kilo bat jogurt eraman badu? Zenbat botila zuku
erosi ditu, bi litro eraman baditu?
1
4

h
a
z
b
e
t
e
4
2

h
a
z
b
e
t
e
Lakariak
Txopinak
21.090 g 219 hg 21 kg eta 9 g
A B C
176
Ariketak
1. IKASTEN IKASTEKO. Idatzi.
Edukiera-unitateak, handienetik txikienera

ordenatuta.
Masa-unitateak, handienetik txikienera

ordenatuta.
Zer eragiketa egin behar den, neurri bat

edukiera-unitate batetik txikiagoko batera
pasatzeko.
Zer eragiketa egin behar den, neurri bat

masa-unitate batetik handiagoko batera
pasatzeko.
2. Aukeratu, multzo bakoitzean, adierazten diren
neurriak.
3. Idatzi adierazten den unitatean.

-tan
17 dal eta 2 3 hl eta 2 dal
15 dl eta 37 cl 9 cl eta 49 ml

g-tan
6 hg eta 56 g 7 dag eta 25 cg
3 kg eta 12 dg 8 g eta 197 mg
4. Adierazi unitate berean eta ordenatu
txikienetik handienera.
260 dag

24,5 hg

2,5 kg
0,5

49 dl

490 ml
9,1 t

90,1 q

9.101 kg
5. Osatu unitate-taula bakoitza eta idatzi neurri
bakoitza adierazten den unitatean.
kl
27 hl dal-tan
31 kl -tan
124 cl -tan
25 cl -tan
g cg
124 g dg-tan
32 dag cg-tan
28 dg g-tan
75 cg dag-tan
4 t eta 90 kg
11 t eta 13 q
5 q eta 87 kg
6 t, 3 q eta 15 kg
17 t eta 604 kg
9 t, 9 q eta 978 kg
7. Aukeratu unitate aproposena eta osatu.
Kamioi baten zisternak 4 -ko edukiera

du.
Kattalinen bizikletak 15 -ko pisua du.
Lapiko batek 5 -ko edukiera du.
Jon Anderrek 100 gazta jan ditu

askaltzeko.
Xarabe-poto batek 125 -ko edukiera

du.
Elefante batek 2 -ko pisua du.

8. Erreparatu marrazkiei eta erantzun.
3 -ko zenbat bidoi bete daitezke andeleko

zukuaz?
Litro erdiko zenbat botila bete daitezke

andeleko zukuaz?
250 g-ko zenbat erretilu bete daitezke

kutxako laranjez? Eta hiru kilo laurdeneko
zenbat poltsa?
9 kg eta 750 g
1 dal eta 5
0,002 kl 0,01 hl 9 dl
170 cl 926 ml
1 litro baino txikiagoak
120 cg 0,34 dag 895 mg
0,084 hg 0,34 dag
1 gramo baino handiagoak
177
12
9. Taula honetan, lau saskibaloi-jokalariren
pisua eta altuera adierazten dira.
Zenbat kilo gehiago da Xabi Oskar baino?
Zenbat gramo astunago da Alex Xabi

baino?
Zenbat metro altuago da Oskar Dani

baino?
Zenbat zentimetro altuago da Dani Xabi

baino?
10. Ebatzi.
Maialenek 24 pastel berdineko erretilu bat

erosi du. Pastelek 1,2 kg-ko pisua dute
guztira. Zenbat gramo da pastel bakoitza?
Erramunek 5 ml-ko koilarakada bat xarabe

hartu beharra du 8 ordutik behin. Potoak
125 cl-ko edukiera du. 5 ml-ko zenbat
koilarakada sartzen dira potoan?
11. Erreparatu grafkoari eta kalkulatu.
Taxi-gidari batek astelehenetik ostiralera
egindako kilometro kopurua adierazten da
grafko honetan.
Zenbat kilometro falta izan zitzaizkion

ostegunean 500 km osatzeko?
Joan den astelehenean astelehen honetan

baino 12.000 m gutxiago egin zituen.
Zenbat kilometro egin zituen joan den
astelehenean?
Ostegunean eta ostiralean 36 gasolio

erabili zituen, egin zituen kilometroak
zirela-eta. Zenbat zentilitro gasolio erabili
zituen kilometroko? Zenbat litro dira?
Zenbat litro gasolio gastatu zituen asteko

lehenengo hiru egunetan, kilometroko
0,07 litro kontsumitzen baditu?
GAI NAIZ Kilo baten prezioa kalkulatzeko
Alazne gurasoekin joan da erosketak egitera.
Urdaitegian gelditu dira, hestebeteak eta
gazta erosteko. Erreparatu eskaintzei.

Zenbat ordaindu behar da kilo laurden urdaiazpiko?

Zenbatean dago kiloa?
Zenbat balio du kilo laurden lukainkak?

Zenbat ordaindu beharko da kilo eta laurden?
Zenbat ordaindu beharko dugu kilo eta erdiko gazta?

Xabi Alex Dani Oskar
Pisua kg-tan 89,5 90,2 88,5 79,6
Altuera m-tan 1,86 2,15 1,95 2,05
400
300
200
100
0
al. ar. az. og. ol.
346
269
325
290
310
URDAI-
AZPIKOA
1
4
kg
10,50
LUKAINKA
1
4
kg 8,75
GAZTA
1
2
kg 11,50
178
Problemak ebazten
Taula bat egitea
Problema batzuetan, komeni da taula bat egitea, lortzen ditugun ebazpenak txukun-txukun
jasotzeko.
Ebatzi problema hauek taula bat eginez.
Karmelek hiru pisu ditu, 1 kg-koa, 2 kg-koa eta
5 kg-koa. Telazko poltsa bat eta zaku bat irin
ere baditu. Pisuak, poltsa, irina eta balantza
bat erabiliz, kilotan zer pisu neur ditzakeen
asmatu nahi du.
Taula bat egingo dugu, neur ditzakeen kantitateak
idazteko. Pausoz pauso joango gara. Lehenik eta behin,
kilo bat neur ote dezakeen egiaztatuko dugu, eta gero,
hurrenez hurren, 2 kilo
Kilo bat pisatzeko, kilo bateko pisua jarriko dugu
ezkerreko platertxoan, eta poltsa hutsa eskuinekoan.
Irina botako dugu, balantza orekatu arte.
Antzeko zerbait egingo dugu 2 kg neurtzeko.
3 kilo pisatzeko, aldiz, 1 kiloko eta 2 kiloko pisuak, biak jarriko ditugu
ezkerreko platertxoan, eta poltsa hutsa eskuinekoan. Irina botako dugu,
balantza orekatu arte.
Jarraitu zuk zeuk, eta idatzi neur daitezkeen kantitate guztiak taulan. Aztarna bat: 8 kg-rainoko
pisuak neur daitezke.
1. Zer kantitate neurtu ahal izango lituzke Karmelek, kilotan, 1 kg-ko, 3 kg-ko eta 9 kg-ko pisuak balitu?
2. Markok itxura berdineko 3 bola ditu balantza batean. Bi bolak pisu bera dute; hirugarrenak, aldiz,
pisu handiagoa du. Zenbat aldiz erabili beharko du balantza Markok, bola astunena zein den
jakiteko? Eta lau bola izan balitu?
3. ASMATU. Idatzi problema bat, taula bat eginez errazago ebatz daitekeena. Orrialde honetako
Ezkerreko platertxoa Eskuineko platertxoa
Kiloak Pisuak Pisuak Irina
1 1 kg-ko pisua 1 kg
2 2 kg-ko pisua 2 kg
3 1 eta 2 kg-ko pisuak 3 kg
2 kg
5 kg
2 kg
1
kg
1
kg
179
12
Ariketak
1. Idatzi zifraz.
Zazpi zortziren.
Hamabi bosten.
Hiru biren.
Lau zazpiren.
Sei bateko eta bederatzi ehunen.
Hamalau bateko eta zazpi hamarren.
Bi bateko eta ehun milaren.
Hiru bateko eta hamabost ehunen.

2. Kalkulatu.
7
3

1

6
3

8
5

1

3
5

9
6

1

1
6

1

2
6
15
7

2

13
7

9
8

2

5
8

17
9

2

11
9
3. Adierazi.
Zenbaki hamartar gisa:

2
10

145
100

6.025
1.000

11
100
Zatiki hamartar gisa:

3,75 9,8 1,09 7,026
4. Ordenatu multzoak txikienetik handienera.
7,1 7,09 7,101 7,2 7,109
24,2 24,01 24,099 25 24,9

5. Kalkulatu.
3,4 1 6,725
2,06 3 1.000
9,07 2 8,999
1,028 3 100
6,14 3 26
37,4 : 100
0,179 3 34
1.679,5 : 1.000
6. IKASTEN IKASTEKO. Osatu laburpena.
Triangeluak aldeberdinak, edo izan
daitezke, aldeak nolakoak diren arabera.
Triangeluak angeluzuzenak, edo izan
daitezke, aldeak nolakoak diren arabera.
7. Osatu.
3 km 5 dam 3.500 cm 5 dam
2,6 m 5 mm 60 mm 5 dm
0,75 hm 5 dm 54 dam 5 km
9,4 dam 5 cm 810 m 5 hm
PROBLEMAK
8. Denda batean, 12na balio zuten elastiko
batzuk %20 merkatu dituzte. Imanolek
4 elastiko erosi ditu, eta 50 -ko billetea
erabili du ordaintzeko. Zenbat diru itzuli
diote?
9. Izozmendi bat itsasoan dagoenean,
altueraren bederatzi hamarren urpean
gelditzen dira, eta gainerakoa, ur gainean.
Izozmendi batek 40 metroko altuera badu,
zenbat metro geratuko dira ur gainean?

10. Kafetegi batean 162 gosari eman zituzten.
Bi herenek kafea eta ogi txigortua hartu
zituzten, bi bederatzirenek kafea eta opila.
Zenbat bezerok hartu zuten ogi txigortua?
11. Mirenek 8 km eta 348 m-ko mendi-ibili bat
egin behar du. Lau zati berdinetan egingo
du, hiru aldiz atseden hartuz. Zenbat metro
egingo ditu etapa bakoitzean?
12. Maitek 3 kg marrubi erosi zituen, kiloko
3,79 ordainduta; 2 kg sagar, kiloko
1,95 ordainduta; eta 10 kg patata, kiloko
1,78 kilo ordainduta. 35 eman zituen
ordaintzeko. Zenbat diru itzuli zioten?
Berrikusten
180
Irudi lauen azalerak 13
Tangrama txinatar jatorriko antzinako puzzle bat da. Bere izenak jakinduriaren zazpi taulak
esan nahi du txineraz. Forma karratua du eta zazpi piezaz osatuta dago. Pieza horiek guztiak
poligonoak dira.
Zer poligonok osatzen dute tangrama?
Zer pieza dira handienak? Eta zein txikienak?
Karratu morearen diagonaletako bat marraztuko bagenu, zer bi pieza sortuko lirateke? Tangrameko zer
piezaren antza izango lukete?
181
Karratu bat unitatea

dela, irudi baten
azalera kalkulatzen.
Azalera-unitateak
eta haien arteko
baliokidetasun-erlazioak
erabiltzen.
Karratuen, laukien
eta haiez osatutako
irudien azalerak
kalkulatzen.
HAU IKASIKO DUZU
Irudi baten azalera, karratu bat unitatea dela
Azalera 5 16 Azalera 5 11 Azalera 5 16 Azalera 5 28
1. Idatzi irudi bakoitzaren azalera eta erantzun.
Azalera 5 Azalera 5 Azalera 5
Zein bi irudik dute azalera bera?

Forma bera al dute?
Azalera bera al dute, beti, forma bereko irudiek?

Azaldu zergatik.
2. Erreparatu irudiei eta erantzun.

Karratu kopuru beraz osatuta al daude?

Azalera berdina al dute?
Perimetro bera al dute?
Perimetro bera al dute, beti, azalera bereko irudiek?

3. Marraztu paper laukidunean.
Azalera 12 duen irudi bat.
Azalera 20

duen irudi bat.
182
Azalera kalkulatzeko, karratu
osoak eta karratu erdiak
zenbatuko ditugu.
Azalera 5 10 eta 4

10 1 2

12

Irudi baten azalera, karratu bat unitatea dela

Saioak lauki-sare batean marraztu ditu irudi berdea eta laranja.
Zer azalera du bakoitzak?
Irudi baten azalera kalkulatzeko, karratu bat unitate gisa hartu eta irudiak duen karratu
kopurua zenbatuko dugu. Neurri hori da irudiaren azalera.
1. Zenbatu eta idatzi karratu bakoitzaren azalera.
Azalera 5 Azalera 5
Forma eta neurri berdinak al dituzte bi irudiek?
Azalera bera al dute? Zergatik?

2. Zenbatu eta idatzi irudi bakoitzaren azalera.

eta eta
Azalera 5 Azalera 5
eta eta
Azalera 5 Azalera 5
Zer irudik du azalera handiena? Zeinek txikiena?

Azalera kalkulatzeko, azalera bera duen irudi
bat marraztuko dugu, karratuak errazago
zenbatzeko aukera emango diguna.
Azalera 5 12
183
3. Kalkulatu irudi bakoitzaren azalera.
4. Marraztu lauki-sare batean.
Karratu erdiak dituen irudi bat, azalera 10 karratu duena.
Zirkulu erdiak dituen irudi bat, azalera 15 karratu duena.
Ertz makurrak dituen irudi bat, azalera 18 karratu duena.

5. Erreparatu apartamentu baten plano honi, hartu karratu bat unitate gisa eta erantzun.
Zer azalera du gela bakoitzak?
Zer azalera du korridoreak?
Zein da gelarik handiena?
Zer azalera du apartamentu osoak?

13
EGIN HONELA
Biderkatu 5ez: biderkatu 10ez
eta zatitu 2z
46 3 5 84 3 5 246 3 5
28 3 5 62 3 5 862 3 5
Biderkatu 50ez: biderkatu 100ez
eta zatitu 2z
64 3 50 42 3 50 262 3 50
88 3 50 28 3 50 428 3 50
BURUZKO KALKULUA
3 5
24 240 120
3 10 : 2
3 50
24 2.400 1.200
3 100 : 2
Egongela
Korridorea
Sukaldea Logela Bainua
Marraztu azalera bera duen beste irudi bat eta kalkulatu.

Azalera 5 22
184
1. Osatu.
Adibideak: 3,6 m
2
5 3,6 3 100 5 360 dm
2
40.000 cm
2
5 40.000 : 10.000 5 4 m
2
2 m
2

5 dm
2

8 dm
2

5 cm
2

2 m
2

5 cm
2
4,8 m
2

5 dm
2

11,3 dm
2

5 cm
2

3,5 m
2

5 cm
2
3,25 m
2

5 dm
2

6,42 dm
2

5 cm
2

7,841 m
2

5 cm
2
800 dm
2

5 m
2

900 cm
2

5 dm
2

70.000 cm
2

5 m
2
1.356 dm
2

5 m
2

675 cm
2

5 dm
2

6.900 cm
2

5 m
2
14 dm
2

5 m
2

83 cm
2

5 dm
2

125.000 cm
2

5 m
2
Azalera-unitateak
Irudi lauen azalerak neurtzeko, azalera-unitateak
erabiltzen ditugu: metro koadroa, dezimetro
koadroa eta zentimetro koadroa.
Karratu gorriaren aldea 1 cm-ekoa da.

Azalera zentimetro koadro batekoa da.
1 zentimetro koadro 1 cm
2
Karratu grisaren aldea 1 dm-ekoa da.

Azalera dezimetro koadro batekoa da.
1 dezimetro koadro 1 dm
2
1 metroko aldea duen karratu baten

azalera 1 metro koadrokoa da.
1 metro koadro 1 m
2
Erreparatu handienetik txikienera
ordenatutako azalera-unitate hauei
eta haien arteko baliokidetasunei.
Metro koadroa, dezimetro koadroa eta zentimetro koadroa
azalera-unitateak dira.
1 m
2

5 100 dm
2
1 dm
2

5 100 cm
2
1 m
2

5 10.000 cm
2
: 10.000
3 10.000
1 cm
1 dm
1

d
m

3 100 3 100
m
2
dm
2
cm
2
: 100 : 100
185
2. Ordenatu multzo bakoitza txikienetik handienera. Lehenik, adierazi neurriak metro koadrotan.
3. Egiaztatu lauki-sareko karratuaren aldea 1 cm-ekoa dela eta idatzi irudi bakoitzaren azalera
zentimetro koadrotan.
4. Kalkatu lauki-sarea eta marraztu.

Azalera 5 cm
2
duen irudi bat.

Azalera 7 cm
2
duen irudi bat.

Azalera 6,5 cm
2
duen irudi bat.
5. Irakurri iragarkia eta kalkulatu.
Zenbat balio du Zumardi urbanizazioko

etxebizitzako metro koadro bakoitzak?
Zenbat balio du Ibarra urbanizazioko

etxebizitzako metro koadro bakoitzak?
Zenbat balioko du 115 m

2
-ko etxebizitza batek,
metro koadroa 3.500 -an saltzen bada?
6. ARRAZOIKETA. Erabili pieza guztiak eta eraiki
16 karratuko azalera duen karratu bat.
13
120 m
2
-ko
etxebizitza.
IBARRA
urbanizazioa
426.000
100 m
2
-ko
etxebizitza.
ZUMARDI
urbanizazioa
350.000
0,4 m
2
43 dm
2
0,399 m
2
42,1 dm
2
615 cm
2
6,1 dm
2
6,09 dm
2
620 cm
2
186
1. Erreparatu irudiei eta erantzun.
Zer luzera du?
Zer zabalera du?
Zer azalera du?

2. Neurtu eta kalkulatu irudi bakoitzaren azalera.
3. Neurtu eta erantzun.
Perimetro berdina al dute

karratuak eta laukizuzenak?
Zein poligonok du azalera

handiena?
Zenbatekoa da laukizuzenaren azalera?
Laukizuzenak 5 zutabe ditu, bakoitza
3 cm
2
-koa.
Laukizuzenaren azalera 5 5 3 3 cm
2
5 15 cm
2
Honela ere egin dezakegu:
Luze Zabal
Azalera 5 5 cm 3 3 cm 5 15 cm
2
Zenbatekoa da karratuaren azalera?
Karratuak 3 zutabe ditu, bakoitza
3 cm
2
-koa.
Karratuaren azalera 5 3 3 3 cm
2
5 9 cm
2
Honela ere egin dezakegu:
Aldea Aldea
Azalera 5 3 cm 3 3 cm 5 9 cm
2
Karratuaren eta laukizuzenaren azalera
Laukizuzenaren azalera luzera bider zabalera da.
Karratuaren azalera aldea bider aldea da.
2 cm
2 cm 2 cm
4 cm
3 cm
5 cm
3 cm
3 cm
187
4. Kalkulatu triangeluen azalera, dagokion karratuaren edo laukizuzenaren azaleratik abiatuta.

5. Ebatzi.
Kartoi mehe batek 70 cm-ko luzera eta 50 cm-ko zabalera du.

Plastikako irakasleak 25 zati berdinetan moztu du.
Zenbateko azalera du zati bakoitzak?
Eiderrek bi poster jarri nahi ditu 45 cm-ko luzera eta 30 cm-ko

zabalera duen artelazki-orri batean. Poster bat karratua da eta
15 cm-ko aldea du, bestea laukizuzena da eta 20 cm-ko luzera
eta 12 cm-ko zabalera ditu. Zer azalera du agerian geratzen
den artelazki zatiak?
Baratze batek 35m-ko luzera du, eta 20 m-ko zabalera.

Lur-sailaren laurdenean tomatea erein da, eta gainerakoan,
patata. Zer azalera du patata ereindako zatiak?
13
EGIN HONELA
Laukizuzenaren azalera 5 3 cm 3 2 cm 5 6 cm
2
Laukizuzenaren azaleraren erdia da triangeluarena.
Triangeluaren azalera 5
Laukizuzenaren azalera
2

5
6 cm
2
2
5 3 cm
2
BURUZKO KALKULUA
3 cm
2 cm
3 cm
2 cm
4 cm
2 cm
3 cm
3 cm
10 cm
4 cm
4 cm
4 cm
2 cm
12 cm
: 5
310 31 62
: 10 3 2
Zatitu 5ez: lehenik, zatitu 10ez, eta gero,
biderkatu 2z
80 : 5
90 : 5
140 : 5
420 : 5
Zatitu 50ez: lehenik, zatitu 100ez, eta gero,
biderkatu 2z
600 : 50
700 : 50
2.400 : 50
1.300 : 50
: 50
4.200 42 84
: 100 3 2
188
Herri bateko udalak lur-sail hau erosi du,
jolas-parke bat eraikitzeko.
Zer azalera du lur-sailak?
Azalera kalkulatzeko, irudia deskonposatu eta azalera kalkulatzeko moduko bi irudi lortuko ditugu.
Kasu honetan, karratu batean eta laukizuzen batean deskonposatuko dugu irudia.
Karratuaren azalera 5 9 m 3 9 m 5 81 m
2
Laukizuzenaren azalera 5 12 m 3 9 m 5 108 m
2
Karratuaren eta laukizuzenaren azaleren batura da
lur-sailaren azalera.
Lur-sailaren azalera 5 81 m
2
1 108 m
2

5 189 m
2
Jolas-parkearen azalera 189 m
2
-koa da.
Nola kalkulatuko zenuke irudi honen azalera?
Zer azalera du karratuak?
Zer azalera du laukizuzenak?
Zenbatekoa da irudiaren azalera?

2. Kalkulatu irudi bakoitzaren azalera.
Irudi konposatuen azalera
9 m
9 m
1
2

m

9

m

9 m
9 m
1
2

m

9

m

1 cm
1 cm
1 cm
1 cm
8 cm
4

c
m

4

c
m

4

c
m

1 cm
6 cm
5 cm
5 cm 4 cm
8 cm
2 cm
2

c
m

2 cm
2

c
m

2 cm
8

c
m

189
13
3. Kalkulatu irudi hauen azalera.
4. Egin gutxi gorabeherako marrazki bat eta ebatzi.
Alainek panpina bat egin du kartoi mehea erabiliz.

Hiru pieza erabili ditu horretarako: 10 cm-ko aldea duen karratu
bat, 15 cm-ko luzera eta 6 cm-ko zabalera duen laukizuzen bat,
eta 9 cm luze eta 5 cm zabal den beste laukizuzen bat.
Zer azalera du erabilitako kartoi mehe zatiak?
Urbanizazio batean 20 m luze eta 15 m zabal den lur-sail bat

dago. Erdian, 10 m-ko aldea duen igerileku karratu bat dago;
gainerakoan belarra erein da.
Zenbatekoa da belarrez ereindako zatiaren azalera?
Horma batek 6 m-ko luzera eta 3 m-ko altuera du. Gorkak

2 m-ko aldea duen artelazki-orri karratu bat jarri du. Zenbatekoa
da agerian geratu den horma zatiaren azalera?
5. ARRAZOIKETA. Zein irudik dute azalera bera?
Azaldu nola asmatu duzun.
EGIN HONELA
Irudi honen azalera kalkulatzeko, laukizuzenaren azalerari karratuarena
kenduko diogu.
Laukizuzenaren azalera:
12 cm 3 9 cm 5 108 cm
2
Karratuaren azalera:
6 cm 3 6 cm 5 36 cm
2
Irudiaren azalera 5 108 cm
2
2 36 cm
2
5 72 cm
2
12 cm
6 cm
9

c
m

6

c
m

10 cm
7 cm
16 cm
12 cm
5

c
m

5

c
m

12 cm
18 cm
4 cm
1
0

c
m

12 cm
5

c
m

7

c
m

190
Ariketak
1. Kalkulatu irudi bakoitzaren azalera. Erabili
lauki-sareko karratua unitate gisa.

2. Adierazi irudiaren azalera bi
modutara.
Karratutan.
Karratu erditan.
3. Erreparatu 2. ariketako ebazpenei eta
osatu.
Irudiaren azalera ... da, karratu erdia

unitate hartu beharrean karratua hartzen
badugu.
Irudiaren azalera ... da, karratua unitate

hartu beharrean karratu erdia hartzen
badugu.
4. Marraztu lauki-sare batean.
Laukizuzen bat, azalera 18 duena.
Beste laukizuzen bat, azalera 18 duena.
Karratu bat, azalera 16 duena.
Marraztu al dezakezu azalera bera duen

karratu desberdin bat?
5. IKASTEN IKASTEKO. Kopiatu eta osatu zure
koadernoan.

Zer egin behar duzu dm

2
-ak cm
2
-tan
adierazteko? Eta m
2
-ak cm
2
-tan adierazteko?
Zer egin behar duzu dm

2
-ak m
2
-tan
adierazteko? Eta cm
2
-ak m
2
-tan adierazteko?
cm
2
-tan
45 dm
2
eta 7,5 m
2

0,2 m
2
eta 2.300 dm
2
2,18 m
2
eta 820 dm
2
m
2
-tan
740 dm
2
eta 96 cm
2

30.000 cm
2
eta 4 dm
2

1.500 cm
2
eta 7.720 dm
2
7. Kalkulatu.
16 cm luze eta 4 cm zabal den

laukizuzen baten azalera.
8 cm-ko aldea duen karratu baten

azalera.
8. Neurtu eta kalkulatu.

Eremu arrosaren azalera.
Eremu urdinaren azalera.
Eremu berdearen azalera.

Nola kalkulatu dituzu?

m
2
dm
2
cm
2

3 ...
191
13
9. Kalkulatu irudi bakoitzaren azalera. Jarri
arreta zer unitatetan adierazten dituzun.
10. Ebatzi.
Alexek 75 cm luze eta 40 cm zabal

den akuarela bat dauka eta beira
jarri nahi dio.
Zenbatekoa da erosi behar duen
beira zatiaren azalera?
Loreak 5 m luze eta 2 m zabal den oihal

zati bat erosi du, neurri bereko bi errezel
egiteko. Zenbateko azalera izango du
errezel bakoitzak?
Mirenek 4 m-ko luzera eta 3 m-ko altuera

duen horma bat margotu nahi du.
Horman 1 m-ko aldea duten hiru leiho
karratu daude. Zenbatekoa da Mirenek
margotu behar duen hormaren azalera?
Pellok mozorro bat egin du. Horretarako,

30 cm-ko aldea duen paper karratu bat
hartu du; eta 8 cm luze eta 3 cm zabal
den laukizuzen bat moztu, ikusi ahal
izateko. Zer azalera du mozorroak?
Igeltseroak lauzak jarri behar ditu 2 m-ko

zabalera eta 2,5 m-ko altuera duen horma
batean. Lauzak karratuak dira eta 25 cm-ko
aldea dute. Zenbat beharko ditu?
GAI NAIZ Eraberritzetarako azalerak kalkulatzeko
Anek eta Andonik zura jarri nahi dute gela bateko
zoruan, eta zenbat xafa erosi behar dituzten
kalkulatu behar dute.
Hau da gela adierazteko egin duten planoa.

Zer azalera du gelak?
Zenbat xafa erosi beharko dituzte, xafak

50 cm-ko aldea duten karratuak badira?
Zenbat ordaindu beharko dituzte, bakoitzak

12,50 balio badu?
5 m
9 m
4

m

4 m
3

m

70 cm
10 cm
50 cm
10 cm
4
0

c
m

10 cm
4

c
m

2 cm
2

c
m

2

c
m

4 cm
9 m
3

m

3 m
5 m
3

m

3 m
192
Problemak ebazten
Problema soiletara murriztuz problemak ebaztea
Ebatzi problemak, zuk ebazteko moduko problema soiletara murriztuz.
Zientzialari batek landareak erein ditu haztegi
batean. Haztegia lur-sail karratuz osatuta
dago. Karratu bakoitzean, lurrez estalitako
eremu laukizuzen bat dago. Marrazkian
dituzu neurriak. Zenbatekoa da lurrez estali
gabeko haztegi-eremuaren azalera?
Komeni da problema guk ebazteko moduko
batera murriztea, ebatzi ahal izateko.
Horretarako, haztegiko lur-sail bakoitzaren
lurrez estali gabeko eremuaren azalera
kalkulatuko dugu.
Lurrez estali gabeko eremuaren azalera
kalkulatzeko, karratuaren azalerari

laukizuzenarena kenduko diogu.
Karratuaren azalera 5 2 m 3 2 m 5 4 m
2
Laukizuzenaren azalera 5 1,5 m 3 1 m 5 1,5 m
2
Lurrez estali gabeko eremuaren azalera 5 4 m
2
2 1,5 m
2
5 2,5 m
2
Haztegian 20 lur-sail daudenez, partzela bakoitzaren lurrez estali gabeko eremuaren azalera 20z
biderkatu behar dugu, haztegiko lurrez estali gabeko eremuaren azalera kalkulatzeko.
Haztegiko lurrez estali gabeko eremuaren azalera 5 20 3 2,5 m
2
5 50 m
2
Ebazpena: Haztegian 50 m
2
daude lurrez estali gabe.
1. Paulok tapiz bat egin du.
Zer azalera du tapizaren eremu
moreak?
2. Itziarrek logotipo bat marraztu du.
Zer azalera du koloreztatutako zatiak?
3. ASMATU. Idatzi problema bat, problema soiletara murriztuz ebatz daitekeena. Orrialde honetako
15 cm
1
5

c
m

10 cm
1
0

c
m

6 cm
8

c
m

4 cm
6

c
m

1 m
1
,
5

m

2 m
2 m
193
13
ARIKETAK
1. Deskonposatu eta idatzi nola irakurtzen diren.
5.200.367
90.070.003
34.120.708
675.250.104
2. Adierazi zifraz.
Ehun eta bi mila eta hogeita hamalau
Hirurogeita hamar milioi eta ehun mila.
Berrehun eta bederatzi milioi ehun eta

zazpi mila laurehun eta bederatzi.
Ehun milioi hirurogeita hamar mila eta

hogeita hamar.
3. Osatu hutsuneak, zifra bat idatziz.
15.70.134 . 15.708.674
4.91.026 , 4.910.000
78.69.400 . 78.691.026
.123.456 , 2.099.299
4. Kalkulatu.
7
8

1

3
8

12
5

1

6
5

6
10

1

5
10

1

2
10

8
9

2

2
9

15
16

2

9
16

11
18

2

4
18

5. Kalkulatu.
8,3 1 6,079
3,06 3 100
15,62 2 1,038
0,7 3 1.000
7,6 3 35
87,4 : 10
9,35 3 18
412,6 : 100
6. IKASTEN IKASTEKO. Azaldu nolakoa den
irudi bakoitza.
Laukia.
Trapezioa.
Trapezoidea.
Paralelogramoa.
Karratua.
Erronboa.
Laukizuzena.
Erronboidea.
7. Osatu.
5 kl 5 dal 800 5 hl
0,7 5 ml 60 ml 5 dl
4,2 hl 5 cl 54 dal 5 kl
54 kg 5 hg 3.000 g 5 hg
1,9 cg 5 mg 63,1 cg 5 dag
63,2 g 5 cg 27 dag 5 kg
PROBLEMAK
8. Fabrika batean 2,5 t irin sartu dituzte
500 g-ko poltsetan. Zenbat poltsa bete
dituzte?
9. Idoiak hileko 1.900 irabazten zuen duela
bi urte. Urte batean soldata %2 igo zioten,
eta hurrengoan, %5. Zenbateko soldata
zuen Idoiak bi igoerak egin eta gero?
10. Ainhoaren pausoa 80 cm luze da. Ainhoak
275 pauso ematen ditu amonaren etxera
joateko. Zenbat kilometro egiten ditu?
11. Pellok motorraren bi gurpilak aldatu zituen.
Bakoitzak 37,50 balio zuen eta 25
kobratu zioten eskulanagatik. 100 -ko
billeteaz ordaindu zuen. Zenbat itzuli zioten?
12. Manexek litro eta erdiko botila bat esne
dauka. 150 ml-ko edalontzi batzuk bete
nahi ditu. Zenbat edalontzi bete ditzake?
13. Koldok 14 segundo eta 3 hamarren behar
izan ditu 100 m egiteko; Kattalinek, aldiz,
8 ehunen gutxiago. Zenbat denbora behar
izan du guztira Kattalinek?
Berrikusten
194
Piktogramak
Diskoetxe batek piktograma bidez adierazi du musika-talde baten azken diskoaren
salmenta. Zenbat disko saldu zituzten urtarrilean?
Piktogrametan, marrazki bidez adierazten ditugu datuak.
1. Erreparatu goiko grafikoari eta osatu taula.
Urtarrila Otsaila Martxoa Apirila Maiatza Ekaina
Disko kopurua
2. Piktograma honetan adierazi da hiri bateko plangintzan bost urtez zenbat etxe eraiki
diren.
1.000 disko 500 disko
1.000
500
250
1.

urtea 2. urtea 3.

urtea 4. urtea 5. urtea
Zenbat etxebizitza eraiki ziren lehen urtean? Eta bosgarrenean?
Zenbat etxebizitza eraiki ziren, guztira, lehen bi urteetan?
Zenbat etxebizitza gehiago eraiki ziren hirugarren urtean bigarrenean baino?
Urtarrilean 4.500 disko saldu zituzten.

ots.
eka.
urt.
mai.
api.
mar.
4 3 1.000 1 500 5 4.500
195
3. Kopiatu piktograma eta adierazi bertan testuko datuak. Lehenik eta behin, kalkulatu
zenbat marrazki jarri behar dituzun kasu bakoitzean.
4. Irakurri eta osatu piktograma testuko datuak erabiliz.
Markel denda handi bateko gerentea da.
Atzo, denda itxi ondoren, lau kutxetako dirua
zenbatu zuen.
1. KUTXA 20 -ko 6 billete, 10 -ko 4 eta 5 -ko 2.
al. ar. az. og. ol.
4. kutxa
3. kutxa
2. kutxa
1. kutxa
Pauleren gozotegian 5 eta 10 sagar-tartako erretiluak
prestatzen dituzte. Paulek koadernoan idatzi du datorren
asteko egun bakoitzerako eskatutako erretilu kopurua.
ASTELEHENA 10eko 4 eta 5eko 2
ASTEARTEA 10eko 6 eta 5eko 4
ASTEAZKENA 10eko 5 eta 5eko 3
OSTEGUNA 10eko 3 eta 5eko 4
OSTIRALA 10eko 7 eta 5eko 6
10eko erretilua
5eko erretilua
20
10
5
196
Denbora eta dirua 14
Zortzi laguneko talde batek zinera joan nahi du gaur arratsaldean. Ez dakite zer film aukeratu:
Azti-ikaslea ala Beirazko uhartea.
Zer ordutan ikus daiteke Azti-ikaslea? Eta Beirazko uhartea?

Idatzi nola irakurtzen diren erloju analogikoan.
Zenbat minutu irauten du Azti-ikaslea flmak? Eta Beirazko uhartea flmak?
Sarrera bakoitzak 6,50 balio du; gaur, ikuslearen eguna izateagatik, 75 zentimo gutxiago balio du.
Zenbat balio du sarrera bakoitzak gaur? Zenbat ordaindu beharko dituzte sarrera guztiak?
1
. A
R
E
T
O
A

A
zti-ikaslea
E
M
A
N
A
L
D
IA
K

18 : 00 20 : 15 22 : 30
IR
A
U
P
E
N
A

1 o
rd
u
eta 50 m
in
u
tu

2
. A
R
E
T
O
A

B
eirazko u
h
artea
E
M
A
N
A
L
D
IA
K

16 : 15 18 : 45 22 : 30
IR
A
U
P
E
N
A
2 o
rd
u
eta 12 m
in
u
tu

197
1. Idatzi erloju bakoitzak adierazten duen ordua.
l0
lS

0

0
3S

09
SS

2. Kopiatu erloju hauek eta adierazi, bietan,
aipatzen diren orduak.
Goizeko 5ak hogei gutxi.
Gaueko 10ak eta hogeita bost.
Goizeko 9ak laurden gutxi.
Arratsaldeko 3rak eta hamar.
Marko bostak laurden gutxian irten zen etxetik, eta kalean egon
zen ordu eta laurden. Zer ordutan itzuli zen etxera?
Leire goizeko 9 eta erdietan sartu zen azterketa bat egitera.

Bi ordu eta erdi behar izan zituen azterketa egiteko. Zer ordutan
irten zen?
Erloju digitalekin nahiz

analogikoekin, orduak
eta iraupenak lantzen.
Orduen hurbilketak
egiten.
Orduen, minutuen
eta segundoen
baliokidetasunak, eta
horiek erabiltzen.
Diru kantitateen
problemak ebazten.
HAU IKASIKO DUZU
Erloju digitalean orduak irakurtzea
Goizeko bederatziak
eta laurden.
Goizeko lau
eta erdiak.
Arratsaldeko ordu bata
eta hogei.
Gaueko hamarrak hogei
gutxi.
09
lS
0!
30 l
!0
l3
0
Arratsaldeko laurak eta hogeita bost.

Goizeko bostak hamar gutxi.

Erloju digitaletan eta analogikoetan orduak adieraztea
lS
S 0!
S0
198
1. Irakurri eta osatu erloju bakoitza.

2. Zer ordutan irten zen tren bakoitza? Erreparatu helduera-orduari eta kalkulatu.
Erlojua
Gaur goizean, Maitek autobusa hartu du, beste herri batean
bizi diren osaba-izebei bisita egiteko. Autobusa goizeko hamar
eta erdietan irten da, eta ordu bata laurden gutxian iritsi
osaba-izeben herrira. Zenbat iraun du bidaiak?

Bidaiak bi ordu eta laurden iraun du.
lS
!0
l9
!S
l7
0
l
S
Irteera Helduera
35 minutu
geroago
3 ordu eta
laurden
geroago
2 ordu eta
25 minutu
geroago
Ordu 1 eta
20 minutu
geroago
20 minutu
lehenago
2 ordu
eta erdi
lehenago
Ordu 1 eta
35 minutu
lehenago
2 ordu eta
40 minutu
lehenago
Bidaiak ordu bat eta

laurden iraun zuen.
Trena 12 : 30etan
iritsi zen.
Bidaiak 45 minutu
iraun zuen.
Trena 16 : 15etan
iritsi zen.
Bidaiak bi ordu eta

20 minutu iraun zuen.
Trena 20 : 00etan
iritsi zen.
l0
30 l
!S
199
3. Idatzi kasu bakoitzean zenbat denbora pasatu den adierazitako bi orduen artean.
Adibidea:
4 ordu eta 45 minutu
pasatu dira.
4. Marraztu erloju digital bakoitzari dagokion erloju analogikoa eta egin ordu bakoitzaren hurbilketa.
Amane lauretan sartu zen zinemara, eta seiak laurden gutxitan irten. Gero,
45 minutu eman zituen lagunekin askaltzen.
Zenbat denbora eman zuen, guztira, zineman eta askaltzen?
Koldo hamarrak hamar gutxian iritsi zen udaletxera. 25 minutu behar izan
zituen gestio batzuk egiteko, eta gero, ordu laurden oinez ibili zen etxera
bidean. Zer ordutan iritsi zen etxera?
Lagunentzako afaria prestatu zuen atzo Pellok. Arratsaldeko bostetan hasi zen.
45 minutu behar izan zituen lehenengo platera prestatzeko; eta bigarrena
prestatzeko, aurrekoa baino 10 minutu gehiago. Zer ordutan amaitu zuen?
14
Kalkulatu zenbaki baten zatikia, zenbakitzailea 1 dela
48ren
1
2
36ren
1
4
360ren
1
6
320ren
1
8

27ren
1
3
35en
1
5
490en
1
7
180ren
1
9

BURUZKO KALKULUA
1 3 12 5 12
12ren
1
4
3
12 : 4 5 3
09
lS lS
30 l
3! 3
0
EGIN HONELA
Bilatu, erloju analogikoan adierazten diren zenbakien artean, erloju
digitalak adierazten dituen minutuetatik hurbilen dagoena.

Bederatziak eta bostera hurbiltzen dugu.
Bederatziak eta bost pasatxo dira.

Ordu biak hamar gutxira hurbiltzen dugu.
Ordu biak hamar gutxi eskas dira.
09
0S
00
l9
l
0S
ll
30
0
!7
l3
!9
200
Orduak, minutuak eta segundoak
Minututan 9 h 12 h 7 h eta 5 min 8 h eta 16 min 15 h eta 43 min
Segundotan 3 h 16 min 4 min eta 17 s 3 h eta 48 s 2 h, 7 min eta 9 s

Minututan

Ordutan

120 s
360 s
4.800 s
5.040 s
5.400 s
5.700 s
300 min
7.200 s
780 min
14.400 s
7.200 min
28.800 s
Zenbat minutu dira ordu eta laurden?
Zenbat segundo dira ordu erdi?
Zenbat segundo dira ordu bat eta 10 minutu?

Ordua (h), minutua (min) eta segundoa (s) denbora-unitateak dira.
Erreparatu, beheko taulan, haien arteko erlazioei.
Ikusi nola ebatzi ditugun adibide hauek.
1 ordu = 60 minutu
1 minutu = 60 segundo
Zenbat minutu dira 4 ordu eta 11 minutu?
3 60
h

min
4 h 5 4 3 60 5 240 min
4 h eta 11 min 5 240 min 1 11 min 5 251 min
Zenbat ordu dira 18.000 segundo?
: 60 : 60
h

min

s
: 3.600
18.000 : 3.600 180 : 36 5 5
18.000 s 5 5 h
3 60 3 60
ordu minutu segundo
: 60 : 60
201
4. Kalkulatu zenbat ordu eta minutu diren.
230 min
379 min
567 min
800 min
1.240 min
2.500 min
7.000 min
8.900 min
5. Kalkulatu zenbat minutu eta segundo diren.
430 s
1.280 s
754 s
3.400 s
920 s
6.543 s
6. Ebatzi.
Aneren erlojua 2 minutu eta 3 segundo atzeratzen da egunero.

Zenbat atzeratuko da astebetean?
Makina batek 180 zuku-botila betetzen ditu orduko.

Zenbat botila beteko ditu 2 orduan? Eta minutu batean?
Film batek 175 minutu irauten du. Zenbat ordu eta minutu dira?
Txorrota batek 25 litro ur botatzen ditu minutuko. Zenbat litro ur

botako ditu ordu eta erdian?
Iragarki batek 82 segundo irauten du, eta egunean lau aldiz

ematen dute telebistan. Egunean zenbat segundoan ematen
dute? Zenbat minutu eta segundo dira?
Hegazkin-pilotu batek 3 ordu eta 45 minutuko hegaldi bat egin zuen

astelehenean, eta asteartean, 4 ordu eta 38 minutuko beste bat.
Zenbat hegaldi-minutu egin zituen bi egun horietan?
7. ARRAZOIKETA. Irakurri eta kalkulatu.
Txirrindulari bat 10 : 30etan abiatu zen Erroatik Hergoitiara.
Erroatik Herbeitiara iristeko 12 minutu eta 35 segundo behar izan zituen, eta Herbeitiatik
Hergoitiara iristeko, 5 minutu eta 25 segundo. Zer ordutan iritsi zen Hergoitiara?
14
EGIN HONELA
Zenbat ordu eta minutu dira 140 minutu?
minutuak orduak
140 min = 2 h eta 20 min
Adibidea: 532 s
segundoak minutuak
532 s = 8 min eta 52 s
140 60
20 2
532 60
52 8
ERROA HERBEITIA HERGOITIA
l0
30
ERROA
HERBEITIA
HERGOITIA
202
1 dolar = 0,7974
1 dolar = 96,20 yen
Diru-problemak
1. Ebatzi.
Gaur, banketxean, bezero batek 300 euro aldatu

ditu euroen truke, eta 500 euro, yenen truke.
Zenbat euro eta zenbat yen eman dizkiote?
Mirenek patin batzuk erosi ditu 23,50 -ren truke, idazluma

bat 12 -ren truke eta bizkar-zorro bat 18,90 -ren truke.
Ordaintzean, 60 eman ditu. Zenbat itzuli behar diote?
Begoak 57,90 ordaindu ditu 2 elastiko berdin eta praka

pare bat. Praka pareak 33,90 balio du.
Zenbat kosta zaio elastiko bakoitza?
Ugutzek ordenagailu bat erosi nahi du.

1.200 balio duen ordenagailu bat aukeratu
du eta %15eko beherapena egin diote. Zenbat
ordaindu behako du ordenagailua Ugutzek?
Kattalin igeriketa-eskoletara joaten da,

45 minutuz astearteetan eta ordu bat eta laurdenez
ostegunetan. Ordu bakoitzak 10,50 balio badu,
zenbat ordaintzen du Kattalinek asteko?
Markok banketxe batean egiten du lan.
Gaur, zenbait bezerok eskatuta, dibisa-truke
batzuk prestatu ditu.
Hau da dibisa-trukeen taula:
Euroak eman ditu, 250 dolarren truke.

Zenbat euro eman dizkio bezeroari?
Egin 0,7974 bider 250
0,7 9 7 4
3 2 5 0
3 9 8 7 0
1 5 9 4 8
1 9 9,3 5 0 0
Markok 199,35 eman dizkio.
100 dolar eman ditu, 9.620 yenen truke.

Ongi kalkulatu al du dibisa-trukea?
Egin 9.620 zati 100
9.620 : 100 = 96,20
Bai, Markok ongi kalkulatu du dibisa-trukea.
203
14
2. Irakurri eskaintzak eta ebatzi.
3. Ebatzi.
Ihintzak 25na metroko lau oihal pieza jaso ditu bere

dendan. Piezen truke 875 ordaindu du guztira.
Pieza guztiek berdin balio dute. Zenbat balio du
oihal metroak?
Pello Internetera konektatu zen, ordu eta erdiz

astelehenean eta 40 minutuz asteartean.
Minutuko 0,05 ordaintzen du.
Zenbat ordaindu beharko du bi egun horietan
Internet erabili zuen denboragatik?
Adrianek gidatzeko baimena atera du. 56 ordaindu

zuen matrikula eta 25 klase praktiko jaso zituen
automobilean. Klase praktiko bakoitza 27 ordaindu
du. Zenbat ordaindu du, guztira, gidatzeko baimena?
Anderrek 12 artxibategi, 9 portamina

eta 6 zorrozkailu erosi ditu eskolako
liburutegirako.
Zenbat ordaindu du guztira?
Xabierrek ikuzgailu bat erosi du.

Lehenik salneurriaren herena ordaindu
du, eta gainerakoa, 7 zati berdinetan.
Zenbat ordaindu behar du Xabierrek
zati bakoitza?
Itsasok marrazketa-joko bat eta portamina

bat erosi ditu, bere nebari oparitzeko.
Ordaindu eta gero, 7,60 geratu zaizkio.
Zenbat diru zeukan Itsasok?
Karlosek hiru telebista erosi ditu bere

jatetxerako. Telebista bakoitzaren salneurria
%20 merkatu diote.
Zenbat ordaindu behar izan ditu Karlosek
hiru telebistak?
4,75
1,75
2,50
9,90
525
475
350
Kalkulatu zenbaki baten zatikia, zenbakitzailea 1 baino handiagoa dela
15en
2
3
12ren
3
4
18ren
2
6
16ren
3
8

20ren
2
5
10en
3
5
14ren
2
7
90en
4
9

BURUZKO KALKULUA
2 3 12 5 24
12ren
2
3
8
24 : 3 5 8
204
Ariketak
1. Kopiatu erloju hauek eta adierazi, bietan,
aipatzen diren orduak.
Goizeko seiak hamar
gutxi.

Arratsaldeko bostak
eta hogeita bost.

Gaueko hamaikak
hogei gutxi.

Goizeko hamarrak
bost gutxi.
2. Kalkulatu zenbat denbora pasatu den bi ordu
pareen artean.
3. Osatu taula orduak erloju digitalean bezala
adieraziz eta erantzun.
Okindegia goizeko 8ak laurden gutxian

irekitzen da, eta arratsaldeko 4etan ixten.
Botika goizeko 9ak hamar gutxian irekitzen

dute, eta arratsaldeko 7etan ixten.
Liburu-denda goizeko 10ak eta laurdenean

irekitzen dute, eta 8ak eta laurdenean ixten.
Zenbat denboraz dago irekita denda bakoitza?
4. Egin ordu bakoitzaren hurbilketa.
5. IKASTEN IKASTEKO. Osatu taula,
unitateak eta eragiketak idatziz.

Minututan
2 ordu eta 5 minutu.
3 ordu eta 36 minutu.
4 ordu eta 3 ordu laurden.

Segundotan
2 minutu eta 15 segundo.
12 minutu eta 40 segundo.
2 ordu, 8 minutu eta 15 segundo.

7. Kalkulatu zenbat ordu eta minutu irauten
duen flm bakoitzak.

8. Kalkulatu zenbat minutu eta segundo irauten
duen abesti bakoitzak.
1. 102 segundo
2. 215 segundo
3. 129 segundo
4. 336 segundo
9. Pentsatu eta kalkulatu.
Erramunek 25,79 ordaindu ditu, hiru billete
eta ahalik eta txanpon gutxien emanez. Zer
txanpon eta billete erabili ditu?
l0
l9 0!
0 l
30
00
0S l0
3S
Ireki Itxi
Okindegia
Botika
Liburu-denda

3
ordu segundo
Urrezko itsasaldia 110 minutu
Hegazkin eroa 138 minutu
Ahate basatia 205 minutu
l7
SS l9
l0
205
14
10. Ebatzi.
Antzerki batek 115 minutu irauten du.

Lehenengo emanaldia arratsaldeko 8etan
hasi da. Zer ordutan amaituko da?
Manexek seiak hamar gutxian amaitu du

entrenamendua, ordu eta erdiz jardun eta
gero. Zer ordutan hasi du entrenamendua
Manexek?
Saioak lan bat egin du ordenagailua

erabiliz. Astelehenean 35 minutuz egin
zuen lan; asteartean, 40 minutuz; eta
asteazkenean, 55 minutuz. Zenbat orduz
eta minutuz egin zuen lan guztira?
Segundoko 9 litro botatzen duen txorrota

bat ireki da, 18.000 litroko andel bat
betetzeko. Zenbat minutu eta segundo
behar dira andela betetzeko?
Fruta-saltzaile batek bi kutxa sagar erosi

ditu. Bakoitzean 225 kg daude, eta
kiloko 1,25 ordaindu du. Gero, kiloa
1,75 -an saldu du. Zenbat irabazi du?
11. Erreparatu taulari eta erantzun.
Karmelek 6 orduko pintura-ikastaroa egin

zuen. Zenbat ordaindu zuen guztira?
8 pertsonak eman zuten izena zeramika-

ikastaroan. Bakoitzak 5 eskola-ordu jaso
zituen. Zenbat diru bildu zen guztira?
Informatika ikastaroan 8 mutikok eta

9 neskatok eman zuten izena. Bakoitzak
10 eskola-ordu jaso zituen. Zenbat diru
bildu zen guztira?
Datorren hilera begira, 10 pertsonak

eman du izena ikastaro bakoitzean.
Bakoitzak 8 eskola-ordu jasoko ditu. Zerk
emango du diru gehien, matrikulek ala
eskola-orduek? Zenbat gehiago?
GAI NAIZ Alokairu egokiena aukeratzeko
Enpresa batek bulegoko zorua aldatu nahi du, eta altzari-gordeleku bat alokatzea erabaki du,
altzariak bertan uzteko. Hauek dira aurkitu zituzten eskaintzetako batzuk.
Zenbat ordaindu behar da, eguneko, altzari-gordeleku

mota bakoitza alokatzea? Eta 15 eguneko?
Zer da merkeena 4 asterako, 40 m

2
-ko altzari-gordeleku
bat alokatzea ala 20 m
2
-ko bi?
Maila
Matrikularen
prezioa
Eskola-ordu
baten prezioa
Pintura
10 8,50
Zeramika
11 9,50
Informatika
9 11,50
10 m
2
-ko altzari-gordelekua
84 4 aste
20 m
2
98 2 aste
40 m
2
91 1 aste
206
Problemak ebazten
Gutxi gorabeherako ebazpena kalkulatzea
Kalkulatu problema bakoitzaren gutxi gorabeherako ebazpena. Jarraian, ebatzi
eta egiaztatu ebazpen zehatza eta gutxi gorabeherakoa bat datozela.
Karmelek elektronika-denda bat du.
Gaur 7 mp3 eta 5 argazki-kamera jaso
ditu. Argazki-kamera bakoitza 82
ordaindu du, eta mp3 bakoitza, 49 .
Zenbat ordaindu du eskaera guztia?
Lehenik eta behin gutxi gorabeherako ebazpena
kalkulatuko dugu, geroago kalkulatuko dugun
ebazpen zehatzera hurbilketa bat egiteko.
Gutxi gorabeherako ebazpena
1. Salneurriak hamarrekoetara 2.Gutxi gorabeherako ebazpena kalkulatuko dugu:
hurbilduko ditugu:
Mp3: 49 50 7 3 50 1 5 3 80 5 350 1 400 5 750
Kamera: 82 80
Eskaera osoak 750 balio du gutxi gorabehera.
Ebazpen zehatza
7 3 49 1 5 3 82 5 343 1 410 5 753 Eskaerak 753 balio du
Ebazpen zehatza eta gutxi gorabeherakoa oso antzekoak dira.
1. Burdindegi batean 9 kutxa zulagailu dituzte, 28na zulagailukoak, eta 7 kutxa
bihurkin elektriko, bakoitza 51 bihurkinekoa. Zenbat bihurkin gehiago dituzte
zulagailu baino?
2. Udalak landareak erein zituen hiriko pasealeku batean. Lore horidun 579
landare eta lore zuridun 126 landare erein zituzten. Landare batzuk hondatu,
eta hilabeteren buruan 479 landare geratzen ziren.
Zenbat landare hondatu ziren?
3. Kiosko batean 7 pakete aldizkari jaso zituzten, bakoitza 37 aldizkarikoa. Eguerdirako
128 aldizkari saldu zituzten. Zenbat aldizkari geratu zitzaizkien arratsaldean saltzeko?
4. Maitek hozkailu bat erosi zuen. Lehenik 385 -ko zati bat ordaindu zuen, eta gero,
178na -ko hiru zati. Zenbat ordaindu zuen, guztira, Maitek hozkailua?
5. ASMATU. Idazti problema bat, gutxi gorabeherako ebazpena kalkulatzeko aukera ematen duena.
Orrialde honetako problemen antzera egin dezakezu.
207
14
ARIKETAK

12
7

3
8

15
21

17
4
3,025
0,027
152,68
5,8
2. Kalkulatu.

8
11

1

7
11

13
7

1

9
7

5
12

1
4
12

1
1
12

6
10

2

4
10

17
8

2

16
8

14
9

2
8
9
3. Kalkulatu.
8,06 1 1,99
31,45 3 1.000
4,108 2 3,906
0,79 3 100
12,8 3 35
4,12 : 100
4,129 3 18
894,3 : 1.000
4. Osatu.
4,1 km = dam 2.400 dm = hm
0,75 m = mm 71 mm = dm
81 hl = kl 2,7 dal = dl
3,12 dal = cl 970 5 hl
4,5 dag = kg 3,28 hg = dg
35 g = hg 0,94 dag = mg
5. IKASTEN IKASTEKO. Osatu azalera-unitateen
taula hau.

6. Osatu.
8 m
2
= dm
2
3.500 cm
2
= m
2
135 cm
2
= dm
2
0,12 dm
2
= cm
2
91 dm
2
= m
2
1,378 m
2
= cm
2
PROBLEMAK
7. Olatzek 10 itzuli eman dizkio, oinez, bere
lur-sailari. Lur-sailak 3 hm eta 45 m-ko
perimetroa du. Zenbat kilometro egin
ditu guztira?
8. Igerileku baten edukiera 50 kl-koa da.
Jada, 429 hl ur isuri dira igerilekura.
Zenbat litro gehiago isuri behar dira
igerilekua guztiz betetzeko?
9. Iaz, Saioak hileko 720 ordaintzen zuen
alokairua. Aurten, %4 igo diote. Zenbat
ordaindu beharko du, aurten, Saioak urte
guztiko alokairua?
10. Kutxa batean 6 marmelada-poto berdin
daude eta 1 kg eta 850 g-ko pisua du;
kutxa hutsak, aldiz, 2 hg-koa. Zer pisu du
poto bakoitzak?
11. Parke baten luzera 2 hm-koa da, eta
zabalera 5 dam-koa. Zenbat metro koadro
ditu parkeak?
12. Liburu-denda batean 4.750 bildu dituzte
hil honetan. Irabazien lau bosten dendan
bertan eginiko salmenta da, eta gainerakoa,
Internet bidez eginikoa. Zenbat diru gehiago
bildu dute dendan eginiko salmentetan
Interneten eginikoetan baino?
13. 10 bolalumako poltsa batek 15 balio du.
Hiru poltsa erosiz gero, 0,20 merkatuko
digute bolaluma bakoitza. Zenbat ordaindu
behar dira 3 poltsa bolaluma?
Berrikusten
3
m
2

208
Probabilitatea eta estatistika 15
Sarritan, inkestak egiten dira, pertsonek
zenbait gairi buruz duten iritzia jakiteko.
Ezkerreko irudian ageri diren emaitzak
lortu ziren jendeari ingurumena zaintzen
zuen galdetuta.
Zenbat pertsona adierazten ditu ikurrak?
Zenbat pertsonak zaintzen dute asko ingurumena?

Zenbatek hala-moduz? Zenbatek gutxi?
Zenbat pertsonari egin zaie galdera bera?

Asko

Hala-m
oduz

Gutxi

209
1. Erreparatu poltsa bakoitzari eta erantzun.
1. poltsako puxtarri bat begiratu gabe ateratzen baduzu,

zer koloretakoa izango da?
Ziurra al da puxtarri gorria ateratzea? Zergatik?
2. poltsako puxtarri bat begiratu gabe ateratzen baduzu,

zer koloretakoa izango da?
Ziurra al da puxtarri berdea ateratzea? Ala posiblea?
Gertakari posiblea al da puxtarri horia ateratzea?
2. Marraztu puxtarriak zure koadernoan, eta koloreztatu, esaldi
bakoitza zuzena izan dadin.
Ezinezko gertakaria da
puxtarri urdina ateratzea.

Gertakari posiblea da

Gertakari ziurra da

3. Idatzi ziurra, posiblea edo ezinezkoa esaldi bakoitzean.
Txanpona jaurti eta aurpegia ateratzea.
Zure familiako kide baten edozeinen telefono-zenbakia

aukeratu eta zenbaki horrek 9 zifra izatea.
Dadoa jaurti eta 6 baino zenbaki handiagoa ateratzea.

Gertakari bat jazotzeko

probabilitatea beste
bat jazotzekoarekin
alderatzen.
Gertakari baten
probabilitatea
kalkulatzen eta zatiki
gisa adierazten.
Datu multzo baten

batez besteko
aritmetikoa
kalkulatzen.
HAU IKASIKO DUZU
Gertakari ziurra, posiblea eta ezinezkoa
Gertakari bat ziurra da beti gertatzen bada.

Gertakari ziurra da dadoa jaurti eta 7 baino zenbaki txikiagoa ateratzea.
Gertakari bat posiblea da batzuetan gertatzen bada.

Gertakari posiblea da dadoa jaurti eta 5 ateratzea.
Gertakari bat ezinezkoa da inoiz gertatzen ez bada.

Gertakari ezinezkoa da dadoa jaurti eta 10 ateratzea.
1.
2.
210
Aukera gehiago eta gutxiago
1. Erreparatu kolore bakoitzeko puxtarri kopuruari eta osatu esaldi bakoitza adierazpen egokia idatziz.
aukera gehiago

aukera bera

aukera gutxiago
Puxtarri gorria ateratzeko dago urdina ateratzeko baino.
Puxtarri berdea ateratzeko dago horia ateratzeko baino.
dago puxtarri urdina edo berdea ateratzeko.
Puxtarri horia ateratzeko dago urdina ateratzeko baino.

Eiderrek marrubizko, kremazko eta txokolatezko pastelak ditu erretilu batean.
Batzuk karratuak dira, eta besteak, borobilak. Pastel bat hartu behar du begiratu gabe.
Zer pastel mota ateratzeko dago aukera gehien,

borobila ala karratua?
Zerk du aukera gehien, marrubizko pastel karratua

edo kremazko pastel borobila ateratzeak?
Zer zapore ateratzeko dago aukera gehien?
Zer forma ateratzeko dago aukera gutxien?

3. Marraztu txartelak zure koadernoan, eta
koloreztatu, baldintza hauek bete ditzaten.
Txartel berdeak eta horiak daude.
Txartel berdea ateratzeko aukera gehiago

dago txartel horia ateratzeko baino.
Manexek erruletari eragin dio. Ez daki zer kolore
aterako den erruleta geratzen denean.
Zati more gehiago dago (2) hori baino (1);

beraz, kolore morea ateratzeko aukera gehiago
dago, horia ateratzeko baino.
Zati berde gehiago dago (2) gorri baino (3);

beraz, kolore berdea ateratzeko aukera gutxiago
dago, gorria ateratzeko baino.
Zati more kopurua (2) zati berde kopuruaren berdina

da (2). Aukera bera dago kolore horietako edozein
ateratzeko.
Kolore gorriak du ateratzeko aukera gehien, erruletako

zati gehienak gorriak baitira.
211
4. Kalkatu eta koloreztatu erruleta bakoitza, baieztapen guztiak zuzenak izan daitezen.

5. Ebatzi.
Ainara, Edorta eta Andoni azterketetarako ikasten ari dira.
Galderak txarteletan idatzi, eta hiru pilotan banatu dituzte. Bakoitzak
pilo bat aukeratu, eta begiratu gabe, txartel bat hartu behar du.
Galderari zuzen erantzuten dionak irabaziko du.

Ainarak Hizkuntzako galdera bati erantzun nahi dio. Zein pilo

aukeratu beharko luke? Zergatik?
Edortak Matematikako galdera bati erantzun nahi dio. Zein pilo

aukeratu beharko luke? Zergatik?
Andonik Ingurunearen Ezaguerako galdera bati erantzun nahi dio.

Zein pilo aukeratu beharko luke? Zergatik?
Zein multzotan dago aukera gutxien Matematikako galdera

bat hartzeko?
Zein multzotan dago aukera gehien Hizkuntzako galdera bat hartzeko?
Erruletan zati berdeak, gorriak, urdinak eta

horiak daude.
Aukera bera dago kolore berdea edo kolore

gorria ateratzeko.
Aukera bera dago kolore horia edo urdina

ateratzeko.
Erruletan zati berdeak, gorriak, urdinak eta

horiak daude.
Kolore urdina ateratzeko aukera gutxiago

dago gorria ateratzekoa baino.
Aukera bera dago kolore berdea edo horia

ateratzeko.
15
40ren %10 400en %10 3.000ren %10
20ren %10 800ren %10 2.630ren %10
78ren %10 674ren %10 4.715ren %10
Kalkulatu zenbaki baten %10: zatitu 10ez
BURUZKO KALKULUA
85 : 10 5 8,5
85en %10 8,5
1. PILOA
10 txartel
3 Hizkuntzakoak
4 Matematikakoak
3 Ing. Ezaguerakoak
2. PILOA
10 txartel
5 Hizkuntzakoak
3 Matematikakoak
2 Ing. Ezaguerakoak
3. PILOA
10 txartel
3 Hizkuntzakoak
1 Matematikakoak
6 Ing. Ezaguerakoak
212
Probabilitatea
1. Erreparatu loteria-ontziko bola kopuruari eta erantzun.
Zenbat bola daude guztira? Kolore bakoitzeko zenbat bola daude?
Zenbatekoa da gorria ateratzeko probabilitatea? Eta berdea ateratzekoa?
Zein kolorek du ateratzeko probabilitate handiena?

2. Erreparatu erruleta hauei eta kalkulatu zenbatekoa den kolore bakoitza ateratzeko probabilitatea.

3
9

Loteria-ontzi batean bola gorriak, berdeak eta urdinak daude. Guztira 5 bola daude.
Bola gorri bat ateratzeko probabilitatea bosten batekoa da eta bola berde bat ateratzekoa hiru
bostenekoa. Zenbatekoa da bola urdin bat ateratzeko probabilitatea?
Ihintzak loteria-ontziari eragin, eta bola bat atera du.
Zenbatekoa da bola gorria ateratzeko probabilitatea?
Loteria-ontzian 10 bola daude eta horietatik
5 gorriak dira.
Bola gorria ateratzeko probabilitatea
5
10

da.
5
10

Bola gorri kopurua
Bola kopuru osoa
Erreparatu beste kolore bateko bola ateratzeko probabilitateei.
Bola horia ateratzeko probabilitatea

3
10

Bola hori kopurua
Bola kopuru osoa
Bola urdina ateratzeko probabilitatea

2
10

Bola urdin kopurua
Bola kopuru osoa
Kolore gorriak du probabilitate handiena, izan ere
5
10
.
3
10
.
2
10
.

213
4. Kalkulatu dadoa jaurtitzean emaitza hauek ateratzeko probabilitatea.
4 baino zenbaki handiago bat.
5 baino zenbaki txikiago bat.
Zenbaki bikoiti bat.
Zenbaki bakoiti bat.
6 baino txikiagoa den zenbaki bikoiti bat.
1 edo 2.
5. Erreparatu eta kalkulatu.
Zenbatekoa da, eskuineko erruletan, gorria

ateratzeko probabilitatea? Eta ezkerrekoan?
Zein erruletatan da handiena kolore gorria

ateratzeko probabilitatea?
Zein erruletatan da handiena kolore berdea

Zein erruletatan da txikiena kolore horia

6. Ebatzi.
Kutxa batean 20 flm daude, bakoitza CD batean.

9 abenturazkoak dira, 4 akziozkoak eta 7 historiazkoak.
Ugutzek bat hartu du begiratu gabe. Zer flm mota
hartzeko du probabilitate handiena? Eta txikiena?
Koldo eta Karla zenbakiak asmatzera jolasten ari dira. Koldok

10 baino txikiago den zenbaki bat pentsatu eta Karlak zer
zenbaki den asmatu behar du. Zenbatekoa da Koldok 5 baino
txikiagoa den zenbaki bat pentsatzeko probabilitatea?
Lehen Hezkuntzako 5. mailako ikasgelan 21 ikasle daude.

11k ile beltza dute, 7 ilehoriak dira, eta 3, ilegorriak.
Irakasleak ikasle bat atera du arbelera.
Zenbatekoa da ilehoria izateko probabilitatea? Eta ile beltza
izatekoa? Eta ilegorria izatekoa?
7. ARRAZOIKETA. Marraztu bolak, eta koloreztatu, deskribapena zuzena izan dadin.
Poltsan bola gorriak, berdeak eta urdinak daude.

Guztira 10 bola dira.
Bola gorri bat ateratzeko probabilitatea

5
10
da.
Bola urdin bat ateratzeko probabilitatea bola

berde bat ateratzekoa baino handiagoa da.
15
EGIN HONELA
Zenbatekoa da dadoa jaurti eta 4 baino zenbaki
txikiago bat ateratzeko probabilitatea?
Emaitza posibleak: 1, 2, 3, 4, 5 eta 6 6 daude.
4 baino txikiagoak: 1, 2 eta 3 3 daude.

Probabilitatea
3
6

4 baino txikiagoak
Emaitza posibleak
214
Batez bestekoa
1. Erreparatu flmen iraupenari eta erantzun.

Ba al dago errepikatzen den daturik?

Zure ustez, batez besteko iraupena 100
minutu baino luzeagoa al da? Zergatik?

Zenbatekoa da batez besteko iraupena?
2. Ebatzi.
Anek emaitza hauek lortu ditu Matematikako bost azterketatan: 6, 7, 6, 7 eta 9.

Bere adiskide Teresak batez beste 8ko emaitza lortu du azterketa horietan.
Nork lortu du batez besteko handiena?
Hauek dira 10 lagunen pisuak: 32, 25, 32, 27, 27, 25, 25, 32, 25 eta 25.
Zenbatekoa da lagun horien batez besteko pisua?
Denda batean 8 bizikleta dituzte saltzeko. Hauek dira salneurriak eurotan: 206, 95, 180, 75, 95,
75, 180 eta 70. Zenbatekoa da bizikleta baten batez besteko salneurria?
Eiderrek bere gustuko saskibaloi-taldeari buruzko artikulu
bat irakurri du. Bertan ikusi du hauek direla taldeko jokalarien
altuerak zentimetrotan:
193 190 196 200 200 200 193
Zenbatekoa da altueren batez bestekoa?
Altueren batez bestekoa kalkulatu nahi badugu, lehenik guztiak
batu behar ditugu; eta gero, jokalari kopuruaz zatitu, alegia, 7z.
Errepikatzen diren zenbakiak daudenez, komeni da taula batean
biltzea eta zenbat aldiz errepikatzen diren idaztea.
Lehenik eta behin altuera bakoitza errepikatzen den aldi kopuruaz biderkatuko dugu, eta jarraian,
biderkadura guztiak batu.
190 3 1 1 193 3 2 1 196 3 1 1 200 3 3 5 190 1 386 1 196 1 600 5 1.372
Batura jokalari kopuruaz zatituko dugu, alegia, 7z.
1.372 : 7 = 196 Jokalarien altueren batez bestekoa 196 cm-koa da.
Datu multzo baten batez bestekoa kalkulatzeko, lehenik datu bakoitza errepikatzen den
aldi kopuruaz biderkatu behar dugu, eta jarraian, biderkadura guztiak batu. Gero, batura
hori datu kopuruaz zatitu behar da.
Altuera 190 193 196 200
Zenbat aldiz 1 2 1 3
95
minutu
120
minutu
124
minutu
215
15
3. Grafiko honetan adierazten da, egunez egun, auzo bateko kirol-ekintzetan parte hartu zuten
pertsonen kopurua.

Zenbat pertsonak hartu zuten parte, guztira, astelehenean? Eta ostiralean?
Zenbatekoa izan zen asteko lehen lau egunetan parte hartu zuten gizonen batez bestekoa?
Udalak emakumeentzako ekintza gehiago antolatuko ditu, egunero parte hartzen duen emakume
kopuruaren batez bestekoa 28 baino handiagoa bada.
Emakumeentzako ekintza gehiago antolatuko al ditu udalak?
4. Ebatzi.
Paulo meteorologoa da eta aste bateko egun bakoitzeko tenperatura maximoa eta minimoa
idatzi ditu. Gero, batez bestekoak kalkulatu ditu.
Zenbatekoa izan zen tenperatura maximoen batez bestekoa? Eta minimoena?
Loreak batez beste eguneko 100 minutu baino gehiagoz ikasi nahi du, nota onak lortzeko.
Astelehenean, ordu 1 eta 45 minutuz ikasi zuen; asteartean, ordu 1 eta 30 minutuz; eta
asteazkenean, 2 orduz. Bete al du Loreak bere helburua?
Aimarrek batez beste 2.000 km egin zituen hileko, urtarrila eta martxoa artean.
Urtarrilean 1.000 km egin zituen, eta otsailean, 2.000 km.
Zenbat kilometro egin zituen Aimarrek martxoan?
Kalkulatu zenbaki baten ehunekoak, %9a arte
9ren %2 40ren %7 200en %3 2.000ren %5
6ren %3 20ren %5 300en %6 7.000ren %4
8ren %4 60ren %9 400en %8 3.000ren %9
7ren %6 30en %8 600en %7 4.000ren %8
BURUZKO KALKULUA

7 3 8 5 56
8ren %7 0,56
56 : 100 5 0,56
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
Maximoa 21 24 21 18 18 21 24
Minimoa 15 17 12 10 12 15 17
al. ar. az. og. ol. lr. ig.
Gizonak Emakumeak
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
P
a
r
t
e

h
a
r
t
z
a
i
l
e

k
o
p
u
r
u
a
216
5. Ebatzi.
Anek 1etik 20ra bitarteko zenbaki bat

aukeratu du. Zenbatekoa da 8 baino
txikiagoa izateko probabilitatea? Eta
13 baino handiagoa izatekoa?
Xantik bokalen txartelak eta 6

kontsonanterenak sartu ditu poltsan. Zer
probabilitate dago bokala ateratzeko? Eta
kontsonantea ateratzeko? Zein da handiagoa?
Eliri marrubizko gozokiak gustatzen zaizkio.

Karlak kutxa hauek erakutsi dizkio, bat
aukeratu eta, begiratu gabe, bat atera dezan.
Zein aukeratu beharko luke? Zergatik?
Argiek ehun puxika erosi ditu bere

urtebetetze-festarako. 50 gorriak dira,
35 urdinak, eta gainerakoak, berdeak. Puxika
bat hartu du begiratu gabe. Zenbatekoa da
berdea izateko probabilitatea?
Poltsa batean 10 bola gorri eta urdin daude.

Bola gorri bat aukeratzeko probabilitatea
hiru hamarren da. Zenbatekoa da bola
urdina aukeratzeko probabilitatea?
6. IKASTEN IKASTEKO. Osatu eskema zure
koadernoan.
7. Kalkulatu batez besteko hauek.
Adinak: 23, 45, 51, 75, 81
Telefono-deien kopurua: 6, 8, 8, 6, 6, 7, 8, 7
Azterketako emaitzak: 7,5; 7,5; 6,5; 6,5; 7

Ariketak
1. Erreparatu erruletari eta erantzun.
Zeinek du ateratzeko
aukera gehien, gorriak
ala berdeak? Zergatik?
Zeinek du ateratzeko
probabilitate gutxien,
gorriak ala horiak?
Zergatik?
2. Pentsatu eta aukeratu, zeinek duen
ateratzeko aukera gehien dadoa jaurtitzean.
5 ateratzea ala 5 baino zenbaki txikiago

bat ateratzea.
Zenbaki bikoiti bat ateratzea a la 4 baino

zenbaki handiago bat ateratzea.
2 baino zenbaki handiago bat ateratzea ala

2 baino txikiago bat ateratzea.
Zenbaki bikoiti bat ala bakoiti ateratzea.

3. Idatzi zenbakiak boletan, deskribapena
zuzena izan dadin.
Bolek 1etik 9rako zenbakiak dituzte.
Zenbakiak ez dira errepikatzen.
Zenbaki bikoitia ateratzeko probabilitatea
handiagoa da bakoitia ateratzekoa baino.
Ebazpen bat baino gehiago al dago? Idatzi

posible diren beste bi ebazpen.
4. Kalkulatu eta idatzi.
Kutxa batean 4 zapi gorri, 5 zapi berde eta
3 zapi hori daude. Anek zapi bat atera du
begiratu gabe. Kalkulatu honelako zapi bat
ateratzeko probabilitatea:
Gorria. Gorria edo berdea.
Berdea. Gorria edo horia.
Horia. Berdea edo horia.
Egiaztatu lehen hiru probabilitateen batura

1 dela.
BATEZ BESTEKOA KALKULATZEA
Errepikatzen ez diren datuak
Errepikatzen direnak
217
15
8. Arrazoitu esaldiok zuzenak ala okerrak
diren. Gero, egiaztatu kalkulatuz.
15, 23 eta 30en batez bestekoa 10 da.

9. Erreparatu 8. ariketako emaitzei eta
erantzun.
Zenbaki batzuen batez bestekoa zenbaki

handiena baino handiagoa izan al
daiteke? Eta txikiena baino txikiagoa?
10. Ebatzi.
Oinetako-enpresa batean lanpostu

bat betetzeko elkarrizketak egin
zituzten. Astelehenean, asteazkenean
eta ostegunean 75na elkarrizketa;
eta asteartean eta ostiralean, 90na.
Eguneko, batez beste, 85 elkarrizketa
egin nahi zituzten. Bete al dute beraien
helburua?
Asteburu honetan, Aingeruren familiak

bideo-joko bat alokatu du. Ostiralean,
ordu 1 eta 12 minutuz jokatu zuten;
larunbatean, 2 ordu eta 6 minutuz; eta
igandean, 45 minutuz. Zenbat minutuz
jokatu zuten, batez beste, egunero?
Taula honetan adierazten dira, eurotan,

Arregitarrek eta Beitiatarrek urteko lehen
lau hiletan eginiko gastuak.

Zenbat gastatu zuen hileko, batez beste,
familia bakoitzak?
Familia biek, batez beste, hileko 1.200
baino gutxiago gastatu nahi zuten.
Lortu al zuten beraien helburua?
Lau lagunen adinen batura 44 da. Haietako

batek 14 urte ditu. Zenbatekoa da besteen
batez besteko adina?
GAI NAIZ Batez besteko gastua kalkulatzeko
Kattalinek etxeko gastuak kontrolatu nahi
ditu, aurrezteko. Erreparatu grafkoari eta ikusi
zenbat ordaindu zuen gasa iaz eta aurten,
urteko lehenengo sei hiletan.
Zenbat ordaindu zuen hileko, batez beste,

iaz, lehen sei hiletan? Zenbat ordaindu
du hileko, batez beste, aurten urtarriletik
ekainera?
Zenbat gehiago ordaindu du, batez beste?

urt. ots. mar. api.
Arregitarrak 1.298 1.150 1.300 1.300
Beitiatarrak 980 1.050 1.100 990
Iaz Aurten
urt. ots. mar. api. mai. eka.
50
45
40
35
25
30
20
15
10
5
0
G
a
s
t
u
a
k

e
u
r
o
t
a
n
218
Problemak ebazten
Zuhaitz-diagrama bat egitea
Zuhaitz-diagramak oso erabilgarriak dira problemak txukun ebazteko eta emaitza posiblerik ez
ahazteko. Ebatzi problema hauek zuhaitz diagrama bat eginez.
Mirenek bi kutxa ditu. Lehenengo kutxan bola gorri bat eta
bola berde bat ditu, eta bigarrenean, bi bola urdin eta bola
more bat. Begiratu gabe, kutxa bakoitzeko bola bat atera du.
Zenbatekoa da atera dituen bi boletako bat morea izateko
probabilitatea?
Zuhaitz-diagrama bat egingo dugu, emaitza posible guztiak
ikusteko, bat bera ere ahaztu gabe.
Gero, bila gabiltzan probabilitatea kalkulatuko dugu. Horretarako,
bola morea irteten den aldi kopurua zatitu egingo dugu, emaitza
posible kopuruaz.
1. bola 2.bola Emaitza
Urdina Gorria eta urdina
Gorria Urdina Gorria eta urdina
Morea Gorria eta morea
Urdina Berdea eta urdina
Berdea Urdina Berdea eta urdina
Morea Berdea eta morea
6 emaitza posible daude eta 2 aukera bola morea ateratzeko:
gorria-morea eta berdea-morea bola pareak.
Ebazpena: Bola more bat ateratzeko probabilitatea
2
6

da.
1. Goiko egoeran, kalkulatu Mirenek bola hauek ateratzeko probabilitateak:
Bola berde bat.
Bola urdin bat.
Bola gorri bat eta urdin bat.
Bola berderik ez ateratzekoa.

2. Paulek jertse gorri bat, urdin bat eta berde bat ditu armairuan. Horrez gain, praka pare urdin bat,
marroi bat eta gona arrosa bat ere baditu.
Zenbat modu desberdinetara jantz daiteke Paule?
Arropa ausaz aukeratuko balu, zenbatekoa izango litzateke gona arrosa janzteko probabilitatea?
3. ASMATU. Idatzi problema bat, zuhaitz-diagrama bat eginez ebatz daitekeena. Orrialde honetako
219
15
ARIKETAK
1. IKASTEN IKASTEKO. Osatu eskema eta
eman eragiketa bakoitzaren adibide bana.
ZENBAKIAK ETA ERAGIKETAK
ZENBAKI ARRUNTAK

Batuketa 12 + 35 = 47

Kenketa
ZATIKIAK

Batuketa

HAMARTARRAK

Batuketa

7.092.004
320.067.908

7
12

6
5

14
19

10
3
1,75
0,427
32,49
0,045
3. Deskonposatu 2. ariketako zenbaki arruntak
eta zenbaki hamartarrak.
4. Kalkulatu.

4
9

1

8
9

12
5

2

4
5

4,12 1 1,097
1,65 3 1.000
13,5 2 8,764
42,3 : 10
37,92 3 46
7,13 : 100
Segundotan: 3 h eta 7 s 4 h eta 8 min
Minututan: 2 h eta 15 min 375 s
Ordu eta minututan: 94 min 715 min

PROBLEMAK
6. Maitek olio-pintura bat margotu du. Mihise
laukizuzena erabili du. Mihisea 5 dm luze
eta 32 cm zabal da. Zenbat zentimetro
koadro ditu Maitek erabilitako mihiseak?
7. Ikasgela batean 25 ikasle daude. Eskolaz
kanpo, hiru bosten ingelesera doaz, eta
%40 saskibaloira. Zer ekintzatara joaten da
ikasle gehien? Zenbat gehiago?
8. Kamioi huts batek 3.400 kg-ko pisua du.
Orain, lau automobil berdineko zama
darama eta 7.000 kg-ko pisua du. Zenbat
kiloko pisua du automobil bakoitzak?
9. 2 zentimoko txanpon batek 3,06 g-ko pisua
du; 5 zentimoko batek, aldiz, 3,92 g-koa.
Poltsa batean 2 zentimoko 500 txanpon
dauzkagu; eta, beste batean, 5 zentimoko
200 txanpon. Zenbat kilo gehiago da
lehenengo poltsa bigarrena baino?
10. Karmelo 8 km-ko mendi-ibili bat egiten ari
da. Irteeratik hasita, ibilbidea markatzen
duen gezi bat dago 3 hm-tik behin.
12. gezira iritsi berri da. Zenbat metro
falta zaizkio bukatzeko?

11. Kontzertu bateko entzuleen hiru
zazpiren mutikoak dira, eta hiru zortziren,
neskatoak. Zer dira gehienak, neskatoak
ala mutikoak?
12. Liburu batek 15 balio zuen joan den
hilean. Lehenik salneurria %20 garestitu
zuten, eta orain, 1,75 merkatu dute.
Zenbat balio du orain liburu horrek?
Berrikusten
220

Metrotan

Litrotan

Gramotan
6 dam eta 4 m
2 hm eta 19 m
7 dm eta 25 cm
23 dal eta 5
7 eta 9 dl
46 cl eta 123 ml
5 dag eta 9 g
12 cg eta 75 mg
7 kg eta 218 g
4. Zenbatu eta idatzi irudi bakoitzaren azalera.
2 hm, 8 dam eta 20 m 5 m, 37 dm eta 420 cm
8 dal, 4 eta 79 cl 1 hl, 15 cl eta 365 ml
7 kg, 23 dag eta 7 g 4 dag, 18 g eta 136 cg
NEURRIA
3. Irakurri albiste hauek eta erantzun.
Zenbat kilo altzairu erabili
zituzten, GH497 hegazkina
egiteko?
Zenbat kilo zekale bil daitezke
silo bakoitzean?
Eta zenbat lauretan?
5. Kopiatu eta osatu.
5 m
2
5 dm
2

2,3 m
2
5 dm
2

700 dm
2
5 m
2

2.345 dm
2
5 m
2

7 dm
2
5 cm
2

10,2 dm
2
5 cm
2

700 cm
2
5 dm
2

235 cm
2
5 dm
2
9 m
2
5 cm
2

4,8 m
2
5 cm
2

20.000 cm
2
5 m
2

3.700 cm
2
5 m
2
Dezilitrotan
Hektogramotan
Dekametrotan
16.000 tona
altzairu erabili
ziren, GH497
hegazkina egiteko.
Carent enpresak
4 silo ditu, zekaleak
biltzeko. Bakoitzean,
3 t eta 5 q
zekale bil
daitezke.
221
6. Neurtu eta kalkulatu irudi arrosa bakoitzaren azalera.
Azaldu zer egin duzun triangeluen azalera neurtzeko.
7. Deskonposatu irudi bakoitza, neurtu eta kalkulatu azalera.
BURUZKO KALKULUA
12 3 5 30 : 2 120 : 5 30en %10
64 3 5 96 : 2 240 : 5 500en %10
86 3 5 500 : 2 460 : 5 580ren %10
24 3 50 4.268 : 2 1.200 : 50 60ren %5
42 3 50 800 : 20 2.500 : 50 500en %6
64 3 50 6.240 : 20 3.400 : 50 900en %7
2 h eta 15 min 4 h eta 25 min 7 h eta 57 min
14 min eta 8 s 23 min eta 16 s 2 h, 35 min eta 29 s
Zenbat ordu dira 720 minutu?
Zenbat minutu dira 3.600 segundo?
Zenbat ordu dira 7.200 segundo?
Zenbat ordu eta minutu dira 910 minutu?
Zenbat minutu eta segundo dira 1.000 segundo?
Segundotan
Minututan
B
B
C
C
D
A
A
222
1. Kalkatu eta koloreztatu bolak, esaldiak zuzenak izan daitezen
Bola gorri bat ateratzeko probabilitatea
bost hamabiren da.
Bola urdin bat ateratzeko probabilitatea bola
berde bat ateratzekoa baino handiagoa da.
3. Erreparatu hitzei eta ebatzi.
Maitek ausaz aukeratu du GRAPAGAILU hitzeko letra bat.
Zenbatekoa da letra hori U izateko probabilitatea?
Zenbatekoa da letra hori bokal bat izateko probabilitatea?
Eta kontsonante bat izatekoa?
Alexanderrek ausaz aukeratu du ORDENAGAILU hitzeko
letra bat.
Zer da probableagoa: bokala izatea ala kontsonantea
izatea?
PROBABILITATEA ETA ESTATISTIKA
4. Ebatzi.
Azken bost saskibaloi-partidetan, Ferminek 25, 30, 24, 18 eta
38 puntu egin ditu, hurrenez hurren. Zenbat puntu egin ditu, batez
beste, partiduko?
Egunero-egunero 45 minutuz oinez ibiltzeko gomendatu zion
medikuak Olatzi. Aste honetan, 40 minutuz ibili da astelehenean,
asteazkenean eta ostiralean; 55 minutuz asteartean eta
ostegunean; 70 minutuz larunbatean; eta 50 minutuz igandean.
Medikuak gomendatu adina ibili al da?
Urteko lehen lau hiletan, Paulok 21 , 18 , 33 eta 28
gastatu zituen, hurrenez hurren, sakelako telefonoan.
Zenbat gastatu zuen, batez beste, hileko?
Astelehenean, Manexek 12 kiloko 8 zaku gari gastatu zituen;
asteartean, 8 kiloko 15 zaku; eta asteazkenean, 9 kiloko 20
zaku.
Zenbat kilo gari gastatu du, batez beste, eguneko?
2. Erreparatu txarteletako zenbakiei eta kalkulatu.
Zenbatekoa da, begiratu gabe, zenbaki bikoitidun txartel bat ateratzeko probabilitatea?
Zenbatekoa, begiratu gabe, 50 baino zenbaki handiagoa duen txartel bat ateratzekoa?
Zenbatekoa da, begiratu gabe, 60 eta 90 arteko zenbaki bat duen txartel bat ateratzeko
probabilitatea?
GRAPAGAILU
ORDENAGAILU
21
30
46 53 67 72 85 94 10 22
223
1. Erreparatu piktogramari eta ebatzi.
Piktograman adierazten dira enpresa bateko zenbait kamioik
garraiatzen dituzten fruta kiloak.
2. Ebatzi.
Itsasok 4,5 km egin zituen korrika astelehenean; asteartean,
5.200 m; eta asteazkenean, astelehenean baino 1,5 km
gehiago. Zenbat metro egin zituen guztira?
Bere jatetxeko sukalderako, Josuk dekalitro bateko 8 bidoi
olio erosi ditu, 5 litroko 4 bidoi, eta litro erdiko 24 botila. Zenbat
litro olio erosi ditu? Zenbat ordaindu du guztira, litro bat oliok
3,25 balio badu?
Loreak 4 m luze eta 1,5 m zabal den oihal pieza bat erosi du.
25 cm-ko aldea duten karratu berdinetan moztu du. Zenbat
karratu lortu ditu?
Gorkak orduka lan egiten du supermerkatuan. Astelehenean,
3 ordu eta 25 minutuz egin zuen lan; asteartean, 4 ordu eta
35 minutuz; eta asteazkenean, 3 ordu eta erdiz. Orduko 9
jasotzen ditu. Zenbat diru jaso zuen ordu horiengatik?
Abereei buruzko entziklopedia batek 15 liburuki ditu. Salneurri
osoa 600 -koa da; orain, %15eko beherapena du. Zenbat
ordaindu behar da liburuki bakoitza beherapen horrekin eta guzti?
PROBLEMAK
Zenbat kilo garraiatzen ditu 1. kamioiak?
Eta 2. kamioiak?
3. kamioiak garraiatzen duen zamaren hiru
bosten patata da; hiru bederatziren piperra,
eta gainerakoa, tipula. Zenbat kilo tipula
garraiatzen ditu kamioi horrek?
Zenbat kilo gehiago garraiatzen ditu
5. kamioiak 3.ak baino?
1. kamioiak laranjak, limoiak eta mahatsa
garraiatzen ditu. Zamaren %45 laranja da,
%15 limoia, eta gainerakoa, mahatsa.
Zenbat kilo mahats garraiatzen ditu?
1. kamioia 2. kamioia 3. kamioia 4. kamioia 5. kamioia
500 kg 250 kg

Matematika 5º Primaria

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Matematika 5º Primaria

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Matematika 5

Non dago munduko estadiorik

Non dago munduko bigarren

Nola alderatzen diren

Nola irakurtzen eta

Zenbat ehuneko dira milako bat? Eta zenbat bateko?

Zenbat bateko dira hamar milako bat?

Zenbat bateko dira ehun milako bat?

2. Idatzi nola deskonposatzen eta irakurtzen diren zenbaki hauek.

7 zifraren balioa 7.000 bateko duena.

8 zifraren balioa 80.000 bateko duena.

9 zifraren balioa 900.000 bateko duena.

zuten Pirata bat espazioan

zenbaki txikiagoak dira.

zenbaki handiagoak dira.

Zer hondakinetatik birziklatu dira laurogei milioi kilo baino gehiago?

Zer hondakinetatik birziklatu dira hamalau milioi kilo baino gutxiago?

6. Idatzi 5. ariketako zenbaki bakoitzaren aurreko eta ondorengo zenbakiak.

Lau zenbaki, 3 zifraren balioa 3.000.000 bateko dutenak.

Lau zenbaki, 4 zifraren balioa 40.000.000 bateko dutenak.

Lau zenbaki, 5 zifraren balioa 500.000.000 bateko dutenak.

8. ARRAZOIKETA. Idatzi baldintza hauek guztiak betetzen dituen zenbakia.

Hamar milioikoen eta batekoen zifren batura 1 da.

Milioikoak hamar milioikoak halako bi dira.

Ehun milakoen kopurua milioiko kopuruaren bikoitza da.

Gainerako zifrak zero dira.

Zer gertatzen da letra baten gainean marra bat idazten dugunean?

23.458.900 turista etorri dira.

494.655.000 pertsona bizi dira.

72.000.000 lagunek ikusi zuten.

mila zortziehun eta hirurogeita hamar.

hirurehun eta berrogeita hamar.

bost mila ehun eta laurogeita hamar.

mila berrehun eta berrogeita hamar.

Zortzi zifrako zenbakirik txikiena.

1 eta 9 arteko zifrekin eta zifrarik errepikatu

gabe idatz daitekeen zenbakirik handiena.

gabe idatz daitekeen zenbakirik txikiena.

eurokoa dela, obra ondo egingo bada.

Zure ustez, zein aurrekontu aukeratuko du udalak? Zergatik?

Galdera Zenbat argazki egin dituzte bien artean?

1. Argiek zenbat argazki egin dituen kalkulatu behar da.

1. 105 1 28 5 133 2. 105 1 133 5 238

133 2 28 5 105 Jokinek 28 argazki gutxiago egin ditu Argiek baino.

Hamabi mila hirurehun eta hirurogeita hamar.

Laurogei mila eta hamalau.

Seiehun eta zazpi mila ehun eta hogeita bi.

Zortziehun eta hamahiru mila eta hogeita bat.

3. Ordenatu txikienetik handienera.

19.110, 18.640, 16.480, 19.200

4. Idatzi zenbaki bakoitzaren 9 zifraren balioa

arratsaldean goizean baino?

Zenbat irabazi dute

Zenbat irabazi dute guztira

Zenbat irabazi dute guztira?

Batuketa, kenketa eta

Baturak, kendurak eta

652 3 8 5 ... 3 652

Ehunekoetara: 478 519 2.618 1.867

Milakoetara: 3.674 2.902 4.329

3. Idatzi hiru zifrako bi zenbaki, ehunekoetara hurbilduta

guztiak beteta. Zenbat pertsona igo dira guztira?

daitezke Zizare zoroan Meatzeko trenean