Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
yHEk ydS rf w
S w
f rf;
rmwdum
tdE,
d´ rSm omoemuG,jf cif;taMumif;&if; 80 tcef; (8)
odum© yk'jf yifqifcsuf 10 rsK;d 83 omoemESihf ewfu;kd uG,rf I
ax&0g'onf [De,mer[kwf 87 ememow¬m&Oav’mueab; 111
r[mya'omac: yd#u d wfawmfpnf;rsO;f 87 usr;f *efvm omoemzsuef wfrsm; 112
temxydPEf iS hf omoemzsuef wf 113
tcef; (6) ewfxufomaom tpGr;f owård sm; 114
omoemESihf *E¨m&Dynm odMum;rif;&Scd ;kd &aomvl 115
Ak'o ¨ moem tnpftaMu;rsm; 89 &Scd ;kd olEiS hf &Scd ;kd cHol 115
vSnphf m;ír&aom aomwmyef 92 ewfuaMumuf&aomvlom; 117
rdpmä 0g'umuG,ef nf; 93 vlowfí ewfao 119
ausmufp&pfyikd &f iS f 94 trsm;xufomaom pOf;pm;awG;ac:ÓPf 120
*E¨m&Dxu G &f yft"dymÜ ,f 94 owåu d Ekd ;dI qGay;jcif; 120
*E¨m&Dynm\ tBu;D qH;k &&SEd ikd af omtusK;d 95 owåu d v
kd rf;rSeo f Ukd wnfah y;jcif; 120
0dZmÆ ynmoH;k rsK;d 95 tvdrcf &H olEpS Of ;D 122
olawmfaumif;ESihf ol,w k rf m 95 bmoma&;vkyBf urH I 124
owå0gawG u,fcsi&f if 99 w&m;twkta,mifZif 125
edAmÁ ef&rnfh &nf&, G cf suEf iS t
hf usihf 99
xGu&f yfy*k Kd¾ vEf iS t
hf &d,mwdUk \
pdw"f mwfujJG ym;yHk 100
owå0gawGukd apmifah &Smufcsi&f if 100
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
pma&;ol\cH,lcsuf
rSm;,Gi;f rI[o l nf
arm[ruif;ol vlwdkif;ESifhqufqH\/
olwpfyg;rSm;vQif
trSefa&mufatmif igjyifrnf/
igrSm;vQif
olwpfyg;tjyifudk igcHrnf/
ighujkd yKjyifou l kd
ighq&m[k todtrSwfjyKrnf/
olwpfyg;tusKd;udk igvdkvm;rS
ightusKd;udk olwpfyg;u vdkvm;rnf/
ighwm0efukd igud, k w f ikd o
f í
d
aqmif&u G rf nf/
ightvdkodkUom wpfzufowfvdkufolrSm
ighrw d af qGr[kw/f
okc\rsKd;aphjzpfaom 'ku©udk
&J0HhpGm igcH,lrnf/
'ku©\ rsKd;aphjzpfaom okcudk
&J0phH mG iga&Smif&mS ;rnf/
ightvkyfESifhwlaom tusKd;udk
rcRwf ig&rnf/
pma&;ol\taMumif;jyed'gef;
vGecf ahJ om (15)ESpcf efU 1343 ckEpS ?f jymodv k \ wpfcak omnçwpfn tcsed t f m;jzifh n (11)em&D
ausmaf eNyrD Ukd jrif;NccH ½dik ?f awmifomNrKd U\ usuo f a&aqmif omoemhrv l ud m&mr? ausmif;opfausmif;? pmoif
wku d Bf u;D twGi;f rS pmcs? pmoifoC H mawmft&Sijf rwf (70)ausmw f Ukd rdrw
d Ukd tdy&f mtoD;oD;wGif used ;f pufawmf
rlaeMuNyD jzpfonf/
xdktcsdefrSmyif ½kwfw&uf jrif;cGmoHrsm; Mum;vdkuf&ojzifh pma&;olu tdyf,mrS xxdkifum
em;udktompGifh xm;vdkufrdonf/ tcsdefrawmf jrif;vSnf;0ifvmNyDqdkonfESifh aoG;tvSLcHvmjcif;qdkonf
udkawmh wyftyfodvdkufygNyD/ awmifomNrdKUav;rSm c½dkifxJwGifyg0ifaom e,fNrdKUav;wpfNrdKUom jzpfaom
aMumifh vlodawmhodyfrrsm;vSyg/
odUk aomf NrKd UolNrKd Uom;rsm;\ apwem? ausmif;opfausmif;pmoifwu kd rf S y"meem,uq&mawmf
ESifh pmcsq&mawmfrsm;\ arwåmaMumifh pma&;oluJhodkU rEÅav;NrdKUay:rS &Sifjzpfaom pmoifom; tcsKdUyif
þausmif;wdu k of Ukd vma&mufynmoifMum;&onftxd olUtwdik ;f twmESio hf al wmh xif&mS ;aomNrKd UwpfNrKd Uyif/
&efuek ?f rEÅav;aq;½HBk u;D rsm;uJo h Ukd acwfryD pön;f rsm; tjynft h pHrk &Sad o;aomaMumifh awmifom
NrKd Ue,faq;½Hrk mS aoG;vSL&Si&f adS omfvnf; aoG;rsm;BudKwiftvSLcHNy;D odrk ;DS odr;f qnf;xm;Edik pf rG ;f r&Syd g/ xdUk aMumifh
vnf; aoG;vdak om ta&;ay:vlem a&mufvmaomtcgwGirf S OD;a&rsm;rsm; aoG;vSLavh&adS om pma&;olwUkd
ausmif;wdkufESifh NrdKUe,frD;owfwyfzGJUodkU aoG;tvSLvmcHavh&Sdonf/
ausmif;wdu k rf S 0gawmftBu;D qH;k pmcsq&mawmfjzpfaom q&mawmf OD;eaE´mbmo\ enf;ay;
vrf;jyrIaMumifh pma&;olwUkd onfvnf; (18)ESpo f m;t&G,rf S pwifaoG;vSLcJ&h m ,ckqv kd Qit
f Burd af ygif; (39)
Burd f &Scd ahJ vNy/D aoG;vSLwwf&ef enf;ay;vrf;jytm;ay;wku d w
f eG ;f cJah om q&mawmfO;D eaE´mbmo\ aus;Zl;udk
b,faomtcgrS arhEdkifpGrf;&Sdrnf r[kwfyg/
q&mawmfu, kd wf ikd v f nf; tBurd f (20)ausmaf oG;vSLcJNh y;D use;f rma&;aMumifh aemufyikd ;f vSLcGihf
r&awmhjcif;jzpfaMumif; od&ygonf/ em&D0ufcefU&SNd yjD zpfaomfvnf; aoG;tvSLcHvmaomjrif;vSn;f jyefxu G f
oGm;wm rawGU&aomaMumifh aoG;tvSL&Sirf &ao;aMumif;udk xyfqifo h vd u kd &f jyefonf/ oHCm (70)ausmw f iG f
aoG;vSLEdik af om oHCm (40)avmuf&adS omaMumifh wpfyg;r[kww f pfyg;awmh&&rnf[k pma&;olu wGuq f
xm;onf/
pma&;ol csufcsif;xroGm;jcif;rSm yxrtBudrfvSLNyD;wm av;vtwdtus rjynfhao;aom
aMumifyh if/ MumMum0g;rnfo h mG ; t½d;k Munfah &Smif [laompum;twdik ;f tNrw J rf;aoG;vSLaernfo h w l pfa,muf
taejzifh rdrdusef;rma&;udkvnf; *½kpdkuf&rnfqdkonfh todw&m;u vTrf;rdk;xm;aomaMumifhvnf; tjcm;
av;vjynfhNyD;olrsm;udk arQmfudk;í csufcsif;xroGm;jcif;yg/
odUk aomf em&D0uf&o dS nftxd aoG;tvSL&Sif r&ao;bl;qdak wmh vlemtwGuf touftEÅ&m,f
pk;d &dr&f onf/ 'Dvakd eaevdUk rjzpfawmh[al om tawG;ESit hf wl pma&;olajcvSr;f rsm;u ausmif;wHcg;aygufqo D Ukd
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
OD;wnfvu kd o
f nf/ wHcg;aygufu yGiahf eNy;D om;? [kww f maygh q&mawmf OD;eaE´mbmouawmh ajcmuf{ucefU
us,faom ausmif;wdkuf0if;BuD;twGif;vSnfhywfí aoG;vSL&Sif&SmaeavmufayNyD/
ausmif;aqmifa&SUta&mufrSmyif udk&if£E´0Houdk toifhawGUvdkufonfESifh -
]] udk&if£E´0Ho aoG;vSL&Sif r&ao;bl;wJhvm; }}
]] r&wm r[kwb f ;l ? aoG;vSL&Siu f ,kd af wmfawGu 'Dvel mrsK;d udk aoG;rvSLcsiv f Ukd &Smr&jzpfaewm}}
]] [m ..bmjzpfvdkU rvSLcsifMuwmwJhvJ }}
]] vlemu ud, k uhf ,kd u f kd aoaMumif;BuNH y;D aq;aomufwmwJ?h tJ'gaMumifh toufaocsiv f Ukd
aoaMumif;BuHwJhvlemudk toufjyef&Sifatmif vSLaep&mrvdkygbl;qdkNyD; rvSLMuwmaygh }}
]] tJ'Dt,ltqudk wynfhawmfvufrcHbl;? t&Sifbk&m;a&m vufcHovm; udk&if£E´0Ho }}
]] wynfhawmfawmh vufcHw,f? 'gaMumifh wynfhawmfvnf; vdkufrvSLwm }}
]] 'gqdk t&Sifbk&m;udk wpfckar;yg&ap? wavmu &yfuGufxJu a&Tyef;wdrftdrf wpftdrfu
vom;t&G,f uav;av;wpfa,muf a&ToefUpifwJh i&JrD;awGudkaomufrdvdkU toufqHk;oGm;&w,f/ tJ'D
uav; aooGm;&wm[m i&Jr;D awGuakd omufwhJ uav;&JUtjypfvm;? i&Jr;D udk uav;eJU vGw&f muRw&f mrSm
rxm;wJh vlBuD;rdbawG&JUtjypfvm;}}
]] ud&k if Z0euvJ 'guawmh vlBu;D awG&UJ tjypfaygh? [dv k om;t&G,u f av;uawmh bmodwm
rSwv f Ukd }}
]] tJ'gqdk&if tckaoaMumif;BuHwJh vlemudpörSmvnf; aoaMumif;BuHwJhvlemrSm bmrStjypf
r&Sdbl;? t&Sifbk&m;wdkU? wynfhawmfwdkU oHCmawGeJU rdbawGrSmyJ tjypf&Sdw,f }}
]] a[mAsm ..ud&k ifZ0e Munfv h v J yk Of ;D ? bke;f Bu;D trI &GmywfvUkd om Mum;zl;w,f? t&Sib f &k m;
vkyfrS &GmtrI bkef;BuD;ywf jzpfaeygvm; }}
]] 'gvJ jzpfoifhvdkU jzpfwmvdkUyJ rSwfMu&atmif? t&Sifbk&m; w½kwfynm&SdBuD; uGefjzL;&Syf&JU
tqdktrdefUav;wpfck Mum;zl;vm;rodbl; }}
]] qdkprf;ygOD; }}
]] uGefjzL;&Syfu ajymw,f? oabmxm; rjynfh0wJhol[m olwpfyg;tjypfudkyJ jrifavh&Sdw,f/
oabmxm; jynf0h wJo h u l sawmh? ud, k uhf ,kd yf J tjypfjrifw,f/ ydNk y;D oabmxm;jynf0h wJo h ul sawmh b,foUl udrk S
tjypfrjrifawmhbl;wJh/ tJ'Dawmh t&Sifbk&m;wdkU wynfhawmfwdkUvnf; oabmxm;jynfh0wJholxJygatmif
ud,k thf jypfuykd J &SmMunfMh u&atmif? tckaoaMumif;Buw H u
hJ pd rö mS aoaMumif;Buw H vhJ el m[m b0wefz;kd ?b0
tESpo f m&? bmomwefz;kd ? bmomtESpo f m& bmrSrod&mS bl;? 'gaMumifh vlUb0wpfcu k kd vG,v f ,G jf yef&r,fvUkd
xifvdkUom udk,fhudk,fudk aoaMumif;BuHwmaygh }}
]] 'ghaMumifh aoaMumif;BuHwJhvlemrSm tjypfr&Sdbl;vdkU ajymcJhwmaygh? oHCmrsm;eJU rdbrsm;u
bmhaMumifh tjypf&SdovJqdkawmh 'Dvlemudk tckvdk aoaMumif;rBuHpnfrD tcsdefwkef;uwnf;u b0wefzdk;?
omomwefzdk;? b0tESpfom&? bmomtESpfom&udk aoaocsmcsmem;vnfatmif AdkufxJrSmbk&m;wnf
ray;rdwJh twGufyJ }}
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
]] wynfah wmfwUkd odwt hJ csed uf sawmh yg;pyfutjrK§ yaf wGawmif xGuaf eNy?D 'geJU aq;½Hu k ckd sucf si;f
ajy;vmMuwmygyJbk&m;? aq;½Hku aoG;vdkw,f? aoG;oGif;uk&r,fvdkUqdkwmeJU t&Sifbk&m;wdkUausmif;udk
aoG;tvSLcH a&mufvmcJhwmyg/ aemufrSod&wmu orD;av;pmar;yGJuswm taysmftyg;aMumifhr[kwfbJ
pmar;yGJajzcgeD; uyfNyD;aeraumif;vdkUwJhbk&m;/ rpl;prf;rqifjcifbJ vla&SUola&SUrSm ½dkufESufqHk;rwJh wynfh
awmf&JU tjypfygyJbk&m; }}
ajymae&if;yif 'umBuD;\rsufvHk;rS rsuf&nfrsm;pD;usvmonfudk awGUvdkuf&ojzifh pum;
vrf;aMumif;udk wpfae&modkU ajymif;ay;vdkuf&onf/
]] tqd;k xJu taumif;aygh 'umBu;D &,f? aemuf om;orD;awGq;kH rwJt h cg 'Dvrkd jzpfzUkd twGuf
oifcef;pm ,l&rSmaygh? pdwyf nmusr;f awG&UJ tqdt k & vl[mud, k u hf ,kd u
f kd txiftBu;D qH;k yJw?hJ uav;oli,f
awG&UJ wvlvw l ufaewJt h ñGeUf udk rdbq&mawGu csKd;rdovdrk jzpfatmif tNrw J rf;*½kpu kd Mf u&r,f? 'gaMumifh
a&S;q&mrsm;u rdrdwynfhom;orD;udk qHk;rwmawmif tqHk;rwwfzdkUtwGuf enf;vrf;awGay;xm;w,f }}
]] w&Hwqpf? tjypftem? awGYaomcg0,f? uG,f&mac:í? qHk;ravh\/
olUa&SUolUarSmuf? yGJjyifa&mufaomf? ajr§mufajr§mufpm;pm;?
om;tm;ydkufjzL;? rdbusL;odkU? aus;Zl;udkom? &Smícsnf;qdk/ }}
]] t"dymÜ ,fu wynfo h m;orD;udk tjypfajymNy;D qH;k rp&m&S&d if uG,&f mrSmac:Ny;D ? wd;k wd;k wdww f wd f
qH;k rygwJ?h vlUa&SUolUa&SUrSmqd&k ifawmh wynfo h m;orD;&JU aumif;uGuu f okd m&SmNy;D cs;D rGr;f ygwJ?h rdbq&mawG
twGuf rSwfom;p&maygh 'umBuD; }}
]] t&ifuom 'Denf;vrf;av;odxm;&if wynfah wmforD;av; 'Dtjzpfq;kd rsK;d b,fBuKH &rSmwH;k
bk&m;/}} b,fvykd if pum;vrf;aMumif;ajymif;ay;aomfvnf; 'umBu;D \rsu&f nfwUkd u b,fvrkd pS rJ oGm;cJyh g/
odUk ESiyhf if aq;½H0k if;xJoUkd jrif;vSn;f a&mufonfEiS hf pma&;olu aoG;azmufaomtcef;xJ cyfou G o f u G 0f ifomG ;
vdu k o f nf/ aoG;azmufaeqJtcsed rf mS vnf; tmedoify&kd &dS ef aoG;uaq;uJo h Ukd tpGr;f xuf&ef vlemodUk rSe;f Ny;D
arwåmydkUaevdkufonf/ aoG;azmufNyD;onfESifh apmpmu'umBuD; tcef;xJodkU0ifvmum -
]] t&Sib f &k m; orD;av;tjzpfu aor,f&iS rf ,fqw kd m wyftyfaocsm rajymEdik af wmh jzpfEikd &f if
vlemaqmifxJacwå<uNyD; odoifhodxdkufwJh w&m;av;rsm;udk a[mMum;ay;ygbk&m; }}
pma&;ol acgif;ndrjhf yNy;D vlem&Si'f umBu;D ESit hf wl oGm;vdu k o f nf/ vlemaqmifxaJ &mufawmh
pma&;olxrH S xkw, f ol mG ;aomaoG;rsm;udk vlemtm;csucf si;f jyefoiG ;f ay;aeonfukd awGU&onf/ xl;jcm;aom
jrifuiG ;f u pma&;ol rsupf x d rJ rS xGu?f aovkajrmyg; a0'emcHpm;ae&aomfvnf; vlemrde;f uav;\rsuEf mS u
wif;rmcufxefoa,mif &Sdaeonf/
pum;awmh rajymEdik &f mS awmhyg/ aoG;vSL&Sif ud&k if<uvmonf[k rdbrsm;uajymvdu k o f nfEiS hf
rsuv f ;kH udak wmh tm;,lNy;D zGiMhf unfv h ukd o f nfukd awGU&onf/ tcsed u f odyw f efz;kd &Sad eonf/ pma&;olu tcsed f
rqGaJ wmh? vlemtm; acwåpu kd Nf y;D pdwx f rJ aS rwåmydUk vdu
k Nf y;D aemuf vlUb0tygt0if &cJjcif;w&m;ig;yg;? b0
wefzdk;? bmomwefzdk;? b0tESpfom&? bmomtESpfom&/
xdUk aemuf ykxZk Ofwikd ;f tm;ud;k tm;xm;jyK&rnfh tyg,frvm;apaomukov kd rf sm;? aocgeD;wGif
*wdaumif;&ef pdwx f m;yHrk pS í wpfem&DcefUMumatmif w&m;tvSLudk ay;vSLvdu k yf gonf/ w&m;tqH;k wGif
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
vlem&Sirf sm;a&m? aq;½H0k efxrf;rsm;yg tm;vH;k 0rf;omtm;& om"kac:Muonf/ xl;jcm;onfu a'got&Sed jf zifh
wif;rmoa,mif&adS eaom q,fwef;ausmif;olav;\rsuEf mS rSm El;nHah ysmah ysmif;vmNy;D vuftyk cf su D efawmh
csifonfh trlt&mudkjyojzifh rdbrsm;u ol\vufudkvuftkyfcsDNyD; &ifbwfay:wifay;vdkufMujcif;yif/
rsupf u d kd tm;,lziG &hf if; pma&;oluu kd efawmh&if;uyif 0rf;omMunfE;l aeaom rsuEf mS toGirf S
wzef 0rf;enf;aMuuGJaomrsufESmodkU csufcsif;ajymif;oGm;NyD; rsuf&nfrsm; ydk;ydk;aygufayguf vSdrfhqif;vm
Muonf/
trlt&mjzifhom ajymjyEdkif&Smaom q,fwef;ausmif;olav;\pum;udk pma&;ol b,fvdkrS
em;rvnfEikd cf /hJ olajymjyvdak om pum;rsm;\t"dymÜ ,fukd aemufo;kH &ufMumrS od&onf/ vlem&Si'f umBu;D
ausmif;odkUa&mufvmNyD; -
]] t&Sib f &k m; wynfah wmforD;av; qH;k oGm;ygNyb D &k m;? oufomovdak wmh jzpfomG ;ao;w,f
bk&m;? tJ't D csed af v;rSm renf;tm;,lNy;D t&Sib f &k m;udk avQmufcikd ;f wmav;vJ&v dS Ukd vmavQmufwmygbk&m;/
orD;av; ajymoGm;wmuawmh b0wefz;kd ? bmomwefz;kd ? b0tESpo f m&? bmomtESpo f m&udk raocifrmS
odoGm;&vdkU olodyfNyD;0rf;omygowJh bk&m;/ }}
]] t&Sib f &k m;udv k J aoG;wifru w&m;ygvSLwJt h wGuf aus;Zl;wif&adS Mumif;udk aocsmavQmuf
xm;cdkif;ygw,f/ w&m;qHk;wJhaemuf olUrsufESmMunfvifoGm;wmu raocifrSm odoifhodxdkufwJhw&m;udk
od&vdUk ygwJ?h olUrsuEf mS n§Kd ;oGm;Ny;D rsu&f nfuswmudv k J wpfrsK;d rxifygeJUwJ?h tJ'guawmh &cJwv hJ Ul b0xJuae
b0tESpfom& bmwpfckrS xkwfr,lEdkifawmhwJhtwGuf 0rf;enf;NyD; idkrdwmygwJhbk&m; }}
[k avQmufxm;oGm;&m 'umBuD;\avQmufxm;oHu em;xJurxGuf/ aMomf .. q,fwef;
ausmif;olav;um; b0wefz;kd ? bmomwefz;kd ? b0tESpo f m&? bmomtESpo f m&udk rsu&f nfusNy;D rS odomG ;
wmygvm;? usefaom 'um? 'umrrsm; b0wefzdk;? bmomwefzdk;? b0tESpfom&? bmomtESpfom&udk
q,fwef;ausmif;olav;uJo h Ukd rsu&f nfusNy;D rodapcsiyf g? rsu&f nfruscifuyif b0wefz;kd ? bmomwefz;kd ?
b0tESpfom&? bmomtESpfom&udk odapcsifvSygonf/
xdUk aMumifv h nf; þusr;f pmudk ]] rsuf&nfruscif odapcsif }} [k trnfay;&jcif;jzpfaMumif;
&Si;f vif;wifjyvdu k &f ygonf/
csrf;omudk,fpdwf NrJMuygap
uyf o H k ; yg;ud k z ef w D ; ol
Moumobk&m;&Scd ;kd olwikd ;f tyg,fav;yg;? uyfo;kH yg;ponfjzifq h í
kd uyfo;kH yg;rSvw G yf g&ap[k
qkawmif;wwfMu\/ odUk aomf rdru d ,
kd w
f ikd f 4if;uyfo;kH yg;udk zefw;D olwpfa,muf jzpfreS ;f rodjzpfaewwfonf/
tb,fah Mumifeh nf;/ Ak'u
¨ 0doravmb"mwftm;Bu;D vQif 'kAu Çd © Eå&uyf-tiwfab;qdu k rf nf/ 0dora'go
"mwftm;Bu;D vQif ow¬E&Å uyf-vufeufab;qdu k rf nf/ 0dorarm[ "mwftm;Bu;D vQif a&m*EÅ&uyf-tem
a&m*gab;qdu k rf nf[k a[mMum;awmfrx l m;&m avmb? a'go? arm[w&m;rsm; Bu;D rm;aeorQ uyfo;kH yg;udk
zefwD;ol pm&if;xJwGif rdrdudk,fwdkif yg0ifaeouJhodkU ax&0g'Ak'¨bmomESifh rudkufnDaom usifhxHk;rsm;udk
usifhoHk;aeorQ rdrdudk,fwdkif omoemuG,faysmufatmifjyKvkyfol jzpfrSef;rod jzpfaeygvdrhfrnf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
trkef;cHNyD; cspfyg&ap
pma&;olwUkd pmoifom;b0u pmcsq&mawmfEpS yf g;udk Oyrmxm;í þusr;f pma&;om;&jcif;
taMumif;udk pm½IolwdkUtm;wifjyyg&ap/ 4if;pmcsq&mawmfESpfyg;wGif wpfyg;utrkef;cHNyD; b,fawmhrS
pmroif/ olpmcscsed f vmwufcsiw f uf? rwufcsiaf e? bmrSrajym? pmcspOftyd af ysmaf eonfvnf; *½krpdu k ?f
olUpmolom Ny;D atmifcsomG ;onf/ wpfyg;uawmh xdo k Ukd r[kw?f aeraumif;vdUk pmrwufcsiaf wmif olu, kd f
wdkifvmNyD; apmifNcHKay;um pmcsaomae&mwGif xdkifíem;axmifaponf/
pmcsaepOf tdyif u kd af evQiv
f nf; acgif;acgufumowday;Ny;D pmvdu k af ponf/ todÓPfr&ifh
ao;cift&G,frSmawmh yxrpmcsq&mawmfudkom txifBuD;av;pm;rdonf/ ae&mwumryg? olUae&mol
aeonf[í l wvGq J yH ifaumif;um txifBu;D aejcif;yif/ aeraumif;wmawmif tem;rSmxdik Nf y;D pmcswmudk
em;axmifcdkif;aom 'kwd, pmcsq&mawmfudkum; taumif;rjrifrd/ csKyfcs,fonf/ ae&mwumygonf[k
jrifum trke;f yGm;rdonf/ twef;tawmfatmifí toufuav;&vmaomtcgüum; tjrifrsm;ajymif;vJ
oGm;cJhavNyD/
'kw, d pmcsq&mawmfonfom wynfrh sm;tay: trke;f cHíoifMum;ay;jcif;ygvm;/ wenf;
tm;jzifh trkef;cHí cspfcJhjcif;ygvm;[líyif/ ,ckvnf; pma&;oltaejzifh OD;Z0e (awmifom)? t&SifZ0e
(rEÅav;)? arwåm&Sif (vIid )f ? arwåm&Sif (a&Tjynfom)[laom uavmiftrnfrsm;jzifh "r®&wem? Ak'"¨ r®avmu?
jrwfrGef&wem? jrwfqkrGef? "r®&HoD? omoemha&mifjcnfr*¾Zif;rsm;wGif pm½Iolrsm;trkef;rcHaom aqmif;yg;
rsK;d pHak &;cJyh gonf/ >cif;csutf aejzifh 1992 ckEpS u
f usi;f yaom jrwfqrk eG rf *¾Zif; Ak'b¨ momESix
hf u
G &f yfayguf
yk*¾dKvftrnf&Sd aqmif;yg;NydKifyGJwGifum; trkef;cHaqmif;yg;wpfyk'ftaejzifh yxrqk &&SdcJhzl;ygonf/
xdkrQa&;om;cJhorQwdkUonf yxrpmcsq&mawmf\ apwemtqifhavmufom&Sdao;í rdrd
wm0efrausyeG af o;[k ,lqygonf/ xdUk aMumifh 'kw, d pmcsq&mawmf\ apwemrsK;d jzifh þrsu&f nfruscif
odapcsiftrnf&Sd usrf;pmudka&;om;í pm½IoltcsKdU\trkef;udkcH,lum arwåmxm;jcif;jzpfaMumif; tod
ay;yg&ap/
½dkufNyD; oifay;yg&ap
wpfcgu jrif;NcHNrdKUay:uolaX;wpfOD;onf cspfvGef;ojzifhtvdkvdkufum wpfOD;wnf;aom
om;uav;udk i,fpOfuynmoifray;cJ&h ay/ om;av;t&G,af &mufcsed w f iG f rdrw
d Ukd uvnf; ta&mif;t0,f
udk OD;pD;írvkyEf ikd ?f cdik ;f xm;aom vl,u
kH vnf; opömazmufojzifh Opömpnf;pdrrf sm; wpfaeUwjcm;avsmyh g;um
qif;&JoGm;&&Smonf/ xdktcgusrS rdbrsm;rSm pmrwwfayrwwf wpfOD;wnf;aomom;uav;udkMunfhum
(rdcif) om;&,f? om;om pmwwfr,fqdk&if tarwdkU ckvdk rqif;&Jbl;/
(om;) tJ'gqdk tarwdkUu om;udkbmvdkU ausmif;xm;ray;wmvJ/
(rdcif) om;u pmroifcsifbl;qdkawmh tarwdkUu b,fxm;ay;awmhrvJ/
(om;) [mAsm? tJ'g tarwdkUrSm;wmyJ? tJ'Dtcsdefwkef;u uRefawmfu uav;yJ&Sdao;wm
b,fow d wfyghrvJ? wu,fqakd wmh uReaf wmfu h wkd w
k ef UJ ½du
k Nf y;D ausmif;ydUk ay;&rSm? tckuReaf wmf ynmrwwf
jcif;&JU t"duw&m;cH[m tarwdkUyJ/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
vnfacsmif;xJu t½dk;p
i,f&, G af omom;orD;rsm; xrif;pm;&ifvnfacsmif;rSm t½d;k pwpfcck k rsuaf eNyq D v kd Qi?f touf
tEÅ&m,fEiS ehf ;D pyfaomaMumifh rdbrsm;uacwåcPemusirf I aoG;tenf;i,fxu G rf u
I *kd ½krpdu
k yf J vnfacsmif;
xJut½d;k pudk r&ç&atmif enf;rsK;d pHjk zifzh ,f&mS ;ay;Mu&onf/ t½d;k pudrk &rcsi;f ½ke;f uefaeaomom;i,fukd
rvIyEf ikd af tmif 'l;jzifn h y§ í f tmacgifuNkd zu J m xkw, f al ecdu
k tf csed rf mS awmh a0'em&Sio f m;i,frmS ightay:
&ufpufavjcif;[k rdbtay:wvGJxifygvdrfhrnf/
odUk aomf xdo k Ukd wvGxJ if½jkH zifh rdbuawmh aemufqw k v f rd rhf nfr[kwyf g/ wvGx J if½rkH u t½d;k pudk
z,fray;ygeJU[k wm;jrpfvQifvnf; vufcHrnfr[kwfyg/ tb,fhaMumifhenf;/ t½dk;pudk z,f&Sm;ray;vQif
toufaoEdik o f nf qdo k nfukd om;i,furod? rdbuodaeaomaMumifyh gwnf;/ ,ckvnf; tcsed u f ek v
f yl ef;?
ukov kd w f pfy?J i&Jwpfyó d mjzpfaponfh bmoma&;twkta,mifrsm;udk vufawGUususazmfxw k jf y&ef &[ef;
awmfwdkif;wGif wm0ef&Sdygonf/
wm0ef&Sdonfhtwdkif; acwftqufqufu q&mawmfBuD;rsm;uvnf; wwfEdkifonfhbufu
aeí ax&0g'Ak'b ¨ mom0ifwUkd \ bmoma&;vnfacsmif;0wGirf suaf eaom bmoma&;twkta,mif t½d;k p
wdUk udk pGr;f Edik o
f avmuf xkwaf y;Muygonf/ xdo k Ukd xkwaf y;cJMh uonft h wGuf tjrifus,o f wl Ukd u aus;Zl;wif
cs;D rGr;f Muovdk bmoma&;tjrifusO;f olwUkd u tjypfwifu&hJ UJ Muonf/ a&S;acwfrS ,ckacwfwikd af tmif bk&m;yG?J
bkef;BuD;ysHyGJ? tvSLyGJrsm;wGif yGJvrf;obifrsm;u xdyfqHk;uae&m,lvmMuonf/
bk&m;yGv J yk rf nfqo kd nfEiS hf b,fZmwf? b,ftNird u hf ikd mS ;rnfqo kd nfukd a&S;OD;pGmpnf;a0;wdik yf if
Mu&onf/ wavmu rEÅav;rSmaeaom pm;a&;ol\nDu pma&;olxH rmaMumif;? omaMumif; pmwpfapmif
a&;ydUk vdu k o
f nf/ ola&;aompmxJrS pmyd'k w f pfcu k akd wmh pma&;olawmfawmfoabmusomG ;rdonf/ xdpk myd'k u f
]] OD;yOöi;f bk&m;? 'DEpS w f ynfah wmfwUkd &yfuu G b f &k m;yGv J nf;tawmfpnfw,f/ i&JjynfrmS vlrsm;OD;rSmyJ bk&m;}}
[l\/ 'Dpmom;udk pma&;olnDu taMumif;rJha&;[efawmhrwl/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
vl r d k u f i g;OD ;
tvSLay;&m? yGJxnfhyg? wdkufwGef;vmol vlrdkufwpfa,muf/
vlrdkufpum;? em;a,mifrSm;? yGJiSm;tvSL&Sif vlrdkufwpfa,muf/
vlrsm;tv,fwGif uckef&Sif obifonf vlrdkufwpfa,muf/
vmvdkufcJhAsKdU? MunfhacspdkU? tazmfwdkU vlrdkufwpfa,muf/
ttdyftpm;ysuf? yGJudkruf? Munfh½Icsuf vlrdkufwpfa,muf/
ig;OD;vHk;twGuf? cH&csuf? wdkufwGef;vsuf a&S;OD;aumuf?
t[dAmvw&? ac:qdk&? t*kFwå&musrf;udkaxmuf?
y[mornf? ed&,fjynf? (i&Jjynf)? a&mufrnf tacgufacguf/
wmvyk#? *grPd? qHk;rbd? rSwfodtvGefaMumuf/
usr;f odxuf usr;f n§cd ufonf [laompum;onf þae&mü ta&;wBu;D vkt d yfvmygojzifh
tenf;i,f&Sif;ygrnf/ y&d0gygVdawmf pmrsuEf mS 231 wGif ukov kd rf jzpfbJ tukov kd jf zpfapaom tykn'ge
ig;rsK;d udk Ak'a¨ [mMum;awmfrx l m;onfrmS rl;,pfaq;0g;tvSL? yGo J biftvSL? rde;f rtvSL? EGm;vm;Oóbudk
rsK;d ay;aomtvSL? udavomx<uapaom a,mufsm;rde;f r½kyyf ef;csaD q;a&;tvSLwdUk jzpfayonf/
0denf;w&m;awmft& twD;? trIw?f tu? tckerf vSL&[k ynwfxm;aomfvnf; tbd"r®m
w&m;awmft& tvSL'geonf ½ly-tqif;? o'¨-toH? *E¨-teHU? &o-t&om? azm|AÁ-tawGUtxd? "r®-
w&m; [lí ajcmufrsK;d &S&d m tuonf ½lytvSLü yg0ifovd?k twD;trIwt f qdo k nf o'¨tvSLü yg0ifaejyef&m
a&SUaemufqefUusio f uJo h Ukd jzpfaeyg\/ wpfzef tawG;tac:&So d w l csKUd u tqdt k wD;tu[m umr*kPu f kd
tm;ay;vdUk rylaZmfoifb h ;l ? rvSLoifb h ;l qd&k if qGr;f ? cJz,G af bmZOfawGuakd &m umr*kPu f kd tm;ray;bl;vm;/
ouFe;f wdUk *Gr;f apmifwUkd uJo h Ukd El;nHw
h t hJ awGUtxd? azm|AÁua&m umr*kPu f t
kd m;ray;bl;vm;qdak om ar;cGe;f
awGar;vmEdik yf gonf/
tawG;tac:omru usr;f *efygESUH pyfot l csKUd u Ak'0¨ o H t|uxm 189 rSm bk&m;tavmif;awmf
twkve*g;rif; jzpfpOfwek ;f u okrebk&m;&SiEf iS w hf uG oHCmawmfrsm;udk e*g;wdUk &JU twD;trIwf tutckeaf wG
eJU bmjzpfvUkd ylaZmfco hJ vJ? tyg'gefygVdawmf 18 rSm {uocØ, rax&ftavmif;[m 0dyóDb&k m;&Si&f UJ r[m
aAm"dyal ZmfyrJG mS wpfaeUwmvH;k c½koif;rIwNf y;D ylaZmfcw hJ ahJ umif;rIaMumifh ewfjynfa&mufwt hJ cg wl&, d majcmuf
aomif;eJU ajzazsmcf cH &hJ wJt h jyif jzpfwikd ;f jzpfwikd ;f aom vlUb0? ewfb0awGrmS wl&, d moHrsm; 0ef;&Hjcif;cH&Ny;D
aemufq;kH a*gwrbk&m;&Sio f moemawmfrmS uRww f ef;0if&wm[m wl&, d moHeUJ vSLcJw h u hJ o k v
kd af Mumifh r[kwf
bl;vm;/
ponfjzifh ar;jref;vmEdik yf gonf/ tajztusO;f um; o'¨gjzpfatmif ylaZmfvQif ukov kd jf zpfrnf/
wPSmjzpfatmif ylaZmfvQif tukov kd jf zpfrnf[k ajz&ygrnf/ odUk aomf qef;ppfzUkd awmhv\ kd / ,ckacwf Zmwf
tNird yhf rJG sm;onf &wemoH;k yg;udk ylaZmfzUkd oufouf zGUJ pnf;xm;jcif;r[kwb f J 0rf;0zdUk twGuo f m zGUJ pnf;xm;jcif;
jzpfyg\/ 0rf;0zdUk twGuu f vnf; y&dowfBuKd urf jS zpf\/ y&dowftrsm;pkuvnf; wPSmtom;ay;jyuGuu f okd m
BuKd uMf uonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
odUk twGuf tEkynm&Siw f Ukd uvnf; y&dowftBuKd uaf zsmaf jzMu&mrS o'¨gtm;ay;xuf wPSm
tm;ay;bufukd tav;omcJMh u&onf/ wu,fawmh tEkynmqdo k nfrmS bmoma&;e,fy,frmS vnf; oH;k wwf
vQif aq;yifjzpfyg\/ tvSLyGw J iG f oHCmawmfrsm; oHCmpifoUkd <uvmaomtcg? "r®uxduq&mawmf "r®m
oeyv’io f Ukd <uvmaomtcgwdUk wGif aAsmoHav;Mum;vdu k &f ygu w&m;emy&dowfwUkd \ MunfE;l 0rf;omaom
o'¨gpdwo f nf tacgiftxGwaf &mufonftxd jzpfMu&ygonf/
roH;k wwfvQiaf b;? oH;k wwfvQiaf q;[kyJ qd&k ygvdrrhf nf/ wPSm"mwfcBH u;D rm;aom ykxZk Of
rsm;yDyD aq;xufab;jzpfzUkd rsm;onfuawmh aocsmygonf/ wpfcgu txuftnmu&Gmwpf&mG wGif ud;k awmif
jynfh apwDav;wpfql&Sd&m bk&m;yGJwGif &Gmol&Gmom;wdkUu ZmwfyGJxnfhvdkMuonf/ ausmif;xdkifbkef;BuD;u
w&m;yGo J mxnfv h okd nf/ Zmwfyq JG vkd Qif xde;f rEdik o
f rd ;f r&ESihf &Gmemrnfysurf mS pd;k í wm;jrpfonf/ b,fvrkd rS &/
aemufqHk; &Gmom;wdkU\qE´twdkif; ZmwfyGJxnfh&awmhonf/
yxrnrSmyif rif;orD;udyk ;kd &if; pum;rsm;&efjzpfMuojzifh &Gmom;oH;k q,fausmf acgif;uGu J m
&JXmerSm tcsKyfcHMu&onf/ olUpum; em;raxmifíjzpf&ojzifh q&mawmfuaemifrSwfrdatmif atmufyg
uAsmav;a&;NyD; wpf&GmvHk; urf;xm;vdkuf&aom[l\/ uAsmav;rSm -
bk&m;av;i,fi,f? udk;awmifjynfhw,f (wnf)
i,fomi,f? w,fwG,fwJhbk&m;
vloHk;q,f acgif;awGuGJw,f? &JXmeoGm;/
bmoma&;vnfacsmif;0rS w&m;twkta,mif t½dk;perlemwpfckudk xkwfjya0zefjcif;u@
onf þrQjzifh tweftoifjh ynfph akH yNy/D erlemrSm tao;pm;ig;½d;k pavmufuo kd m xkwjf yjcif;jzpf\/ aemufq;kH
tcef;wGifum; tBuD;pm;Muuf½dk;p? 0uf½dk;prsm;udkyif xkwfjy&ygOD;rnf/ bmoma&;tawG;tac: ESpfckudk
ay;aom refvnfq&mawmf\ udk,fawGUjzpf&yfudk azmfjy&if;jzifh þtcef;udk ed*Hk;csKyfygawmhrnf/
refvnfq&mawmfBu;D bke;f rD;aevawmufyaom tcsed yf ifjzpfonf/ wpf&ufwiG f rEÅav;rS
oHCmhOaoQmifq&mawmfBuD;rsm; <ua&mufvmNyD; omoema&;udpöwpfckudk azmfjyygtwdkif; aqG;aEG;awmf
rlMuygonf/
]] OD;Z0e&JU refvnfe,fxrJ mS q&mawmfwpfyg; ud, k w
f ikd af iGtvSLcHNy;D bk&m;wnfaew,fvUkd
od&ygw,f/ OD;Z0etaeeJU ac:,lwm;jrpfNyD; qHk;rMo0g'ray;bl;vm; }}
]] tjynfhtpHkavQmufxm;Edkifatmif wynfhawmfudk &uftenf;i,f pkHprf;cGifhay;ygbk&m; }}
pHkprf;NyD; &uftenf;i,ftMumrSmyif refvnfq&mawmfu oHCmhOaoQmif q&mawmfBuD;
rsm;tm; atmufygtwdkif; jyefvnfavQmufxm;ygonf/
]] wynfhawmf pHkprf;od&Sd&oavmufuawmh bk&m;wnfaewJhq&mawmf[m udk,fusKd;rzuf?
trsm;jynfot l wGuf bk&m;wnfwmtrSeyf gyJ bk&m;? ud, k w f ikd t
f vSLcHw,fqw kd ahJ e&mrSmvJ tvSL&Sirf sm;&JU
o'¨gudik NhJ y;D tvSLcHy;kH udv k ufeUJ xd½ykH xJ x d m;wmygbk&m;? q&mawmfu'Dvx kd x
d m;rSvJ tvSL&Sirf sm;utvSLaiG
xnfMh uw,fvUkd vJ avhvmod&&dS ygw,fb&k m;? 0ifaiGxu G af iGrsm;udv k J pm&if;ppfeUJ aeUpOfppfaq;wm awGU&
ygw,f/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
tcef; (2)
b0wefzdk;ESifh bmomwefzdk;
ax&0g' Ak'¨bmom\ &nf&G,fcsufyef;wdkif
ax&0g'Ak'¨bmom\ &nf&G,fcsufyef;wdkifum; r*fÓPfzdkvfÓPfudk&um edAÁmefudkrsuf
arSmufjyKa&;yif jzpfyg\/ avmuü bk&m;yGiahf wmfrjl cif;uvnf; 4if;&nf&, G cf suaf Mumifyh ifjzpf\/ xdUk aMumifh
vnf; pvif;uefv,fq&mawmfbk&m;MuD;u -
tdk vltrsm;wdUk ? bk&m;ocifEiS hf ud, k w f ikd rf awGUvdu
k Mf u&í bm0rf;enf;p&m&So d vJ? ,cktcg
"r®u©E¨mbk&m;awG trsm;BuD;&Sdao;\/ uH? yg&rD&SdvQif &vdrhfrnf[líom at;at;pufpuf aeMuvQif
trsm;Bu;D epfemMuayvdrrfh nf/ pmrwwfvUkd bmrwwfvUkd vJ rvkyMf uygESi?hf q&maumif;ESiahf wGUvQif &Ekid f
ygonf/ odUk twGuf tdk ..vlrsm;wdUk ,cktcg uHyg&rDukd ar;&efrvdyk g/ &Sib f &k ifom;jzpfNy;D tdraf &SUrif;om;
onf &Sifbk&ifjzpf&ef aA'ifar;zdkUrvdk/
rkwq f w d yf sm;pGo
J o l nf wjcm;oGm;Ny;D ysm;rsm;zGw&f efrvd?k &efo0l ikd ;f xm;cH&olonf xGuaf yguf
odvsufeJU rxGufaomf? uHyg&rDcszG,frvdk? tnpftaMu;vl;olonf a&pif&SdvQufraq;aomf a&ütjypf
qdzk ,
G &f mrvd?k rdrud om zsi;f vdUk ? tçvdUk ? eçvdUk jzpfonf/ taoenf;ao;w,fvUkd om qdzk , G af umif;awmh\/
aMumufMu? vefUMu? xdwfMu/tdk ..vlrsm;wdkU? odkUtwGuf w&m;tm;xkwfMuygukefavmh/
[lí r*fÓPfzÓ kd Pf &aMumif;vrf;jzpfonfh 0dyóemw&m;udk tm;xkwMf u&ef ta&;wBu;D
wkdufwGef;awmfrlcJhygonf/ r*fÓPfzdkÓPf&zdkU tm;xkwfjcif;rSm &vmaomvlUb0rS tESpfom&xkwfjcif;
wpfcyk ifjzpf\/ xdu k ohJ Ukd tESpo f m& xkwcf sivf mzdUk &ef a&S;OD;pGm vlUb0wefz;kd ? Ak'b ¨ momjzpf&jcif;\ wefz;kd
wdkUudk od&efvdktyfygonf/
&cJjcif;w&m; ig;yg;
vlUb0enf;wl &zdUk cJ,Of;aomt&mig;rsK;d udk t*kw F Kdå &yf gVdawmfü jrwfA'k a¨ [mMum;xm;onfrmS
bk&m;&Sif yGiahf wmfral omtcgudk &cJjcif;? vlUb0udk &cJjcif;? o'¨gw&m;&Sad omyk*Kd¾ vt f jzpfukd &cJjcif;? &[ef;
b0udk &cJjcif;? olawmfaumif;w&m;udk Mum;em&cJjcif;wdkU jzpfayonf/ þae&mwGif vlUb0&cJyHkudkom
pm½Iolrsm; em;vnfonftxd BudK;pm;a&;om;ygrnf/ t*kFwådK&fygVdawmfü a[mMum;csufudk ydkNyD;oabm
ayguf&ef? oH,w k yf gVdawmf? ecoDcyl rokwu f kd qufíavhvm&ygrnf/ xdo k wk üf Ak'a¨ [mMum;xm;onfrmS
]] cspo f m; cspof rD;wdUk ? igbk&m;\vufonf;ay:rSm&Sad om ajrrIeEf iS hf a[m'Datmufu yx0D
ajrBuD; b,f[mursm;oenf; }}
]] atmufrSm&SdwJh r[myx0DajrBuD;u tqrwefatmif rsm;jym;vSygonfbk&m; }}
]] cspof m; cspof rD;wdUk ? a[m'DOyrmtwdik ;f yJ? vlUb0uaeaoNy;D awmh vlUb0udjk yefa&muf&wJh
yk*Kd¾ vq
f w
kd m igbk&m;vufonf;cGaH y:u ajrrIeaf vmufy&J w dS ,f? vlUb0uaoNy;D tyg,fav;bHu k sa&muf&wJh
yk*¾dKvfrsm;uawmh a[m'Dr[myx0DajrBuD; txkavmuf&Sdw,f }} [lí jzpfygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
Ak'¨w&m;ESifh w½kwfjynfvlOD;a&
þae&mwGif avmuDavmukwå&m twefi,fA[kokw&Sdaom &[ef;wpfyg;u atmufyg
ar;cGef;udk pma&;oltm; ar;vmcJhygonf/
]] t&Sifbk&m;? jrwfpGmbk&m;u t*kFwådK&fygVdawmfrSm vlUb0&cJw,fvdkU a[mMum;xm;wmvJ
wynfhawmfawGUzl;ygw,f? 'gayr,fh ,ckw½kwfjynfrSmusawmh rdom;pkwpfckrSm uav;wpfa,mufxuf
ydrk ,lzUkd vlO;D a&uefUowfaewmudk wynfah wmf owif;pmrSm zwf&w,fb&k m;? tJ'aD wmh vlUb0&cJw,fqw kd hJ
Ak'¨a[mMum;csuf[m ,ckacwftaeeJU rSefygOD;rvm;bk&m; }}
xdk&[ef;awmf\ ar;cGef;udk pma&;olu ,ckuJhodkU ajzqdkcJhygonf/
]] jrwfpmG bk&m;&JU ygVdawmfa[mpOfwikd ;f rSm au0vy&dyP k HÖ y&do'k ?H¨ w&m;awmfreS o f rQ tNrw
J rf;
tvH;k pHk jynfph pkH ifMu,fw,fqw kd hJ a[mMum;csuu f av; tNrv J v
kd ykd gygw,f? qdv k w kd mu Ak'&¨ UJ a[mMum;csuf
wdkif;[m b,facwfudk a&mufa&muf rSefuefaerSmyJ? ,ckvJ oHk;oyfMunhfMu&atmif? avmurSm tenf;
trsm;qdkwm ab;ut&meJU EIdif;,SOfMunfhrS ay:vGifxif&Sm; trSefudka&mufygw,f/ Oyrm a':vmoef;
wpf&mcsrf;omwJh vlwpfa,mufudkomawGUzl;&if 'DvlomvQiftcsrf;omqHk;vdkU xifrdaerSm? aemufawmh
a':vmbDv, D H axmifeUJ csND y;D csr;f omwJh oluakd wGUawmhrS a':vmoef;wpf&mqdw k m enf;enf;av;ygvm;vdUk
0efcH&ovdk tckvJ urÇmhvlOD;a&wpfckxJ Munfhr,fqdk&ifawmh vlawGtrsm;BuD;aygh/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
EIdif;,SOfíMunfh enf;rSef;od
vlUbHk? ewfbHk? jA[®bHk[laom ok*wd 27 bHkrS owå0gwpfa,mufvQif tyg,fav;bHkrS
owå0gtoacFsusxm;í EIdif;,SOfonf&Sdaomf ok*wd 27 bHkü owå0gawGukefav&m\/ tyg,fav;bHk&Sd
owå0gum; rukefav&m? þrQavmuf tyg,fav;bHkonf todkufttHk BuD;rm;vS\ wJh/ oHk;EIef;oGm;wJh
toacFs&UJ ta&twGuu f kd tenf;i,fajymjyygr,f/ toacFs&UJ t"dymÜ ,fuu kd a&wGuv f Ukd r&atmifrsm;jym;
w,fvdkU t"dyÜm,f&ygw,f/
toacFs&UJ ta&twGuu f kd rSe;f qvdUk &atmif a&S;q&mrsm;u ,ckvkd a&;om;xm;Muygw,f/
tvsm; 12 rdkif? teH 12 rdkif? tjrifh 12 rdkif&SdwJh *dkaxmifBuD;xJudk ao;i,fwJh rkefnif;aphav;rsm;udk
tjynfjh znfx h m;&ygr,f? tESpw f pf&maerS rkenf if;aphwpfaphuo kd m xkyyf pf&ygrnf/ tJ'v D x kd wk yf pfwt
hJ cgrSm
*dak xmifBu;D xJu rken f if;aphawG omukeof mG ;r,f/ toacFs&UJ ta&twGu[ f m rukeaf o;bl;vdUk qdyk gw,f/
'gaMumifh tyg,fav;bHkom;awGeJU ,SOfMunfhrS vlUb0&cJyHk[m ay:vGifvmygw,f[k 4if;&[ef;awmftm;
ajzMum;cJ&h ygw,f/
þae&mwGif 0drme0w¬Kt|uxmvm vlwikd ;f odoifah om vlav;rsK;d udv k nf; azmfjy&efoifh
ojzifh pmt&om ydrk akd y:vGiaf p&ef &Jpcef;rSL;wpfO;D \ ud,k af wGUjzpf&yfEiS t
hf wl yl;wGaJ zmfjyvdu k yf gonf/
vlwdkif;odoifhaom vlav;rsKd;
wpfaeUwGif pcef;rSL;wpfa,mufonf w&m;cHwpfO;D udzk rf;&eftwGuf tdrw f pftrd \
f ab;wGif
toifah pmifah e&if; tdraf y:qGr;f auR;rS a[mMum;aeaom &[ef;awmfwpfyg;\ vlav;rsK;d w&m;udk tvdv k kd
em,lrdvsufom; jzpfaeygawmhonf/ 4if;vlav;rsKd;rSm -
1/ vlUi&Jom; 2/ vlUwd&pämef 3/ vlUNydwåm 4/ vlUy&rw¬ wdkUjzpfayonf/
vlUi&Jom;qdkonfum; i&JodkUusa&mufaeMu&aomolrsm;onf 'ge? oDv? bm0em wpfckrS
tm;xkwfcGifhr&yJ? ESdyfpufn§if;yef;rIudk puúefUrvyfcHaeMu&ouJhodkU wcsKdUvlum;jzpf&yg\/ odkUaomf 'ge?
oDv? bm0emwpfcrk S tm;xkwcf iG rhf &bJ owfr?I cd;k rI ponfrsm;aMumifh axmifwef;usum aeUpOftESyd pf uf
tn§if;yef; cHaeMu&aomolrsm;udk vlUi&Jom;[k ac:&onf/
vlUwd&pämef[lonf wd&pämefrsm;onf 'ge? oDv? bm0emwpfckrSrjyKvkyfbJ tdyf? pm;? umr
oH;k rsK;d udo
k m tm;xkwjf yKvyk &f if; wpfb0qH;k oGm;ouJo
h Ukd wcsKUd vlum;jzpf&yg\/ odUk aomf 'ge? oDv? bm0em
wpfckrSrjyKvkyfbJ tdyf? pm;? umr oHk;rsKd;jzifh wpfb0qHk;oGm;&aomolrsm;udk vlUwd&pämef[k ac:&onf/
vlUNyw
d må [lonfum; o&Jwapä[k ac:qdak eMuaom Nyw d må rsm;onf 'ge? oDv? bm0emwpfcrk S
tm;rxkwfEdkifyJ 0rf;a&;av;twGuf &SmazGpm;aomuf&if; wpfb0qHk;&ouJhodkU wcsKdUvlum; jzpf&yg\/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
odUk aomf 'ge? oDv? bm0em wpfcrk S tm;rxkwEf ikd yf J 0rf;a&;av;twGuf &SmazGpm;aomuf&if; wpfb0qH;k &
olrsm;udk vlUNydwåm[k ac:&onf/
vlUy&rw¬ qdkonfum; olrsm;wef;wl? pD;yGm;a&;udkvnf; tweftoifh &SmEdkif\/ 'ge? oDv?
bm0emoH;k yg;udv k nf; wwfEikd o f avmuf BuKd ;pm;tm;xkwEf ikd o f ul okd mvQif vlUy&rw¬ vlppfppf[k qd&k onf/
w&m;emy&dowfrsm;vnf; rdru d , dk uf v kd al v;rsK;d xJwiG f rnfonfx h üJ yg0ifaeonfukd oH;k oyfqifjcifí vlUy&
rw¬xyJ gatmif BuKd ;pm;MuzdUk wdu k w f eG ;f &if; atmufygvuFmav;jzifh w&m;a[mq&mawmfu w&m;udek *d ;kH csKyf
vdkufygonf/
]] vleJUwd&pämef? jcm;em;[ef? ESpfwefod&rnf/
tdyfpm;umr? od½HkrQ? rSwfMuvlryD/
tukodkvfy,f? ukodkvfqG,f? wu,fvlyDonf/
vlryDu? tyg,fus? 'ku©rvGwfNyD?
vlyDavu? csrf;om&? a&muf&edAÁmefqD/ }}
w&m;a[mq&mawmfu w&m;ed*;kH csKyí f Ny;D oGm;aomfvnf;? tawG;e,fcsUJ í rNy;D ao;olum;
tdraf tmufrS w&m;emrdomG ;aom pcef;rSL;yif/ rdru d , kd u
f kd qef;ppfMunf&h mrS vlUwd&pämefxyJ g0ifaeaMumif;
&Sif;&Sif;BuD; odoGm;&m? oHa0*ÓPfrsm;&NyD; xdkaeUupí taomuftpm; taysmftyg;rsm;udkjzwfum 'ge?
oDv? bm0emrsm;udk pGr;f Edik of rQ BuKd ;pm;tm;xkwaf omtcgrSyif Ak'b ¨ mom0ifwikd ;f odoifah om bmoma&;
jyóemBuD;wpfck ay:aygufvmygawmhonf/
ukodkvfvkyfrS &mxl;us
xdkodkU ukodkvfw&m;rsm;udk jyKpktm;xkwf&if;rS wpfaeUwGiftjypfwpfckjzifh pcef;rSL;&mxl;rS
avsmusoGm;ygawmhonf/ xdktcg pcef;rSL;\pdwfxJwGif tawG;tac:rSm;rsm; 0ifa&mufvmygawmhonf/
]]ig[m t&ifu wd&pämefwpfaumifvakd ewke;f uawmh bmrSrjzpfb?J tckvkd ukov kd w
f &m;rsm;udk BuKd ;pm;tm;
xkwfrS &mxl;usw,f? ig&mxl;uswm 'Dukodkvfw&m;awGaMumifhrsm; jzpfaervm; }} pcef;rSL;\ tawG;rSm;
jyóemum; ES,Ef , S &f &r[kwaf y? obm0usus pdwaf useyfatmifom tajzray;Edik v f Qif bmomt,lyif
ajymif;oGm;Edkifayonf/
xdkpcef;rSL; uHaumif;yg\/ y&d,wf? y#dywf? pG,fpHk&aom "r®'lw t&SifynmaZmwudk ar;
avQmufvsufom; jzpfoGm;aomaMumifhom pcef;rSL;twGufa&m? usefAk'¨bmom0ifrsm;twGufyg rSwfom;
p&maumif;aom tajzwpfckudk &cJhjcif;yif/ q&mawmf\tajzudk þütjynfhtpHkazmfjytyfygonf/
]] pcef;rSL; 'g,umBuD;&JUar;cGef;udk bkef;BuD;u pmum;yHkav;wpfckeJU EIdif;,SOfNyD;ajzygr,f?
tJ'Dpum;yHkav;u aAm"dyifysKd;awmh ajcusKd;&? aAm"dudkif;csKd;awmh a&Ttdk;&wJh/ aAm"dyifysKd;awmh ajcusKd;&
qdkwm trsKd;om;wpfa,muf[m trsm;oligukodkvfyGm;zdkUtwGuf aAm"dyifpdkufysKd;w,f? tJ'Dvdk aAm"dyif
ysKd;wJhtcgusrS wdkifwpfvHk; ajcaxmufay:ydusNyD; ajcusKd;oGm;&w,f? tay:,Htjrifawmh ukodkvfvkyfvdkU
ajcaxmuf usKd;&ovdk jzpfoGm;wmaygh? wu,fusawmh 'Dvdkr[kwfbl;/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
tJ't D rsK;d om;[m wu,fvUkd aAm"dyifysK;d wJh ukov kd of m rvkyb f ;l qd&k if ol[m aoudak o&rSm?
ao&r,fhtukodkvfuH &Sdaew,f? 'gayr,fh aAm"dyifysKd;wJhukodkvfudk tm;xkwfvdkufwJhtwGuf ao&r,fh
qd;k usK;d uae ajcaxmufusK;d &wJq h ;kd usK;d udk avsmo h mG ;wmaygh/ tck pcef;rSL;'g,umBu;D vnf; ukov kd w f &m;
awGurkd BuKd ;pm;bJ t&iftwdik ;f om qufaer,fqv kd Qif toufaoavmufatmif qd;k usK;d cHpm;&rSm aocsm
aeNy/D
'gayr,fh vlav;rsK;d w&m;udk ½kww f &uf emMum;vdu k &f wmaMumifh ukov kd wf &m;awGukd tcsed rf D
tm;xkwfEdkifvdkU aor,fhqdk;usKd;uae &mxl;uswJhqdk;usKd;xd avsmhoGm;wmaygh/ aAm"dudkif;csKd;awmh a&Ttdk;&
qdw
k phJ um;udk quf&iS ;f ygOD;r,f/ trsK;d om;wpfa,muf[m bk&m;eJUrjcm; trsm;ud;k uG,af eMuwJh aAm"dyifu
tudik ;f wpfuikd ;f udk csK;d ypfvu kd w
f ,f/ tJ'v D kd csK;d ypfvu kd cf grS aAm"dyifay:u a&Tt;kd wpfv;kH usvmNy;D &oGm;vdUk
csr;f omoGm;owJ?h 'Dpum;yHak v;rSmvnf; tay:,HMunfrh ,fqv kd Qiaf wmh tukov kd v f yk cf grSaumif;usK;d ay;Ny;D
csrf;omoGm;ovdk jzpfaewmaygh/ trSefusawmh 'Dvdkr[kwfbl;/
tJ't D rsK;d om;[m wu,fvUkd aAm"dyifuikd ;f csK;d wJh tukov kd o
f m rvkyb f ;l qdv k Qif a&Tt;kd tvH;k
aygif;ra&rwGuEf ikd af tmif&&Srd ,fh ukov kd uf aH wG&adS ew,f? 'gayr,fh aAm"duikd ;f udck sK;d wJt h ukov kd u
f kd jyKvyk f
rdwJhtwGuf ukodkvftusKd;awG avsmhoGm;NyD; a&Ttdk;tvHk;rsm;pGm r&awmhbJ? wpfvHk;om &awmhwmaygh/
tukodkvfeJU tusKd;ay;w,f qdkwJholrsm; 'D'kwd,pum;yHkav;udk oifcef;pmrsm;rsm;,loifhygw,f/ }}
q&mawmf\ obm0usvSaomtajzaMumifh pcef;rSL;BuD;vnf; wpfoufywfvHk; vlUy&rw¬
jzpf&ef BuKd ;pm;aexdik o f mG ;cJyh gonf/ uH\tusK;d ay;yHt k us,u f kd aA'ifeu©EiS hf ur®óuwm? or®m'd|t d cef;
wGif pmawGUvufawGU enf;rsK;d pHjk zifh &Si;f vif;ygOD;rnf/ þrQavmufqv kd Qif pm½Iorl sm;vlUb0wefz;kd udk ususee
oabmayguf vufcaH vmufayNy/D þae&mü aemufusro S &d aom wefz;kd oH;k ckuv kd nf; odxm;oifjh yefyg\/
4if;oH;k ckrmS -
aemufusrSod&aom wefzdk;oHk;ck
usef;rma&;wefzdk;udk rusef;rmaomtcgusrS odonf/
vGwfvyfa&;wefzdk;udk olUuRefb0a&mufrS odonf/
vlUb0wefzdk;udk i&Jjynfa&mufrS odonf/
vlUb0wefzdk;udk i&Jjynfa&mufrSodonf [kqdkjcif;rSm 'k? o? e? aom i&Jom;rsm;aMumifh[k
qd&k ygrnf/ aumovrif;Bu;D onf wpfaeUwGif vif&rdS ,m;wpfa,mufukd rw&m;aomenf;jzif&h &ef BupH nf
ae&m noef;acgif,Hxd a&mufoGm;awmhonf/ noef;acgifa&mufonfESifh 'k? o? e? aom [laom toH
BuD;av;rsdK;udk Mum;&ojzifh wpfnvHk;tdyfraysmfEdkifjzpfcJh&ygonf/ rdk;vif;aomtcgrS rvd’uma'0D\tBuH
ay;rIjzifh bk&m;xHarSmuf ta&mufoGm;um nutoHeufBuD;rsm;taMumif;udk ar;avQmufygonf/
xdktcgAk'¨u -
þtoHeufBu;D av;ckonf toifrif;Bu;D \ touftEÅ&m,ftwGuf r[kw?f vlUb0u umar
okrpd mä pm&uH usL;vGeMf uaom olaX;om;av;a,muf avm[ukriDÇ &Jt;kd odUk usa&muf&m ESpaf ygif;rsm;pGmMumrS
td;k EIwcf rf;ay:odUk acgif;av;wpfcgomay:Edik o f nf/ xko
d Ukd ay:csed u
f av;wGif rdrw
d Ukd \rdu
k jf ypfrsm;? vlUb0
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
i&JjynfrS aemifwoH
]] aom[HeEk£awm*EÅm? a,medv'¨germEkoð/
0'nLoDv orÜaEém? um[mrdukovHA[Hk/ }}
igonf þi&Jab;BuD;rSvGwfajrmufí tvGef&cJaomvlUb0udk jyefírsm;&cJhvQif olawmf
aumif;rsm;\w&m;udv k nf; aumif;pGmem,lyghr,f/ ig;yg;oDv? &Spyf g;oDvudv k nf;jynfph akH tmif apmifx h ed ;f
ygawmhr,f? ukodkvfw&m; rSeforQtvHk;pHk BudK;pm;tm;xkwfygawmhrnf/
bk&m;&Sif\ aus;Zl;aMumifh i&JjynfrSaemifwoHudk zwf½IMum;emMu&aom pm½Iolrsm;onf
vlUb0wefzdk;udk vlUb0rSmyif apmapmpD;pD;od&ojzifh aus;Zl;rsm;vSygonf/ xdkUaMumifhvnf; tr&yl&NrdKU?
r[m*E¨m½Hkq&m awmfBuD;u -
]] tu,fíom? jrwfAk'¨onf? vlU&Gmxif&Sm;? ryGihfjim;u
þum;ukodkvf? tukodkvfESifh? xdkxdkbHkb0? rod&? rsm;vStjypfawG
,ckcgaomf? jrwfZdaemfonf? yGifhay:xif&Sm;? a[mnTefMum;í
þum;ukodkvf? tukodkvfESifh? xdkxdkbHkb0? odMu&? rsm;vSaus;Zl;ay/ }}
[k pyfqdkawmfrlcJhygonf/ þrQjzifhqdkvQif vlUb0wefzdk;udk aumif;pGmodEdkifayNyD/ vlUb0
wefzdk;udk odNyD;aemuf Ak'¨bmomjzpf&jcif;\ wefzdk;udkvnf; odzdkUvdktyfygonf/ t&m0w¬KwpfpHkwpf&m\
wefz;kd tBu;D tao;rSm rdrod ed m;vnfrI twdik ;f twmudMk unfí h uGjJ ym;oGm;&onf/ pma&;olwUkd tr&yl&e,frS
,morm;wpfa,mufonf OoQpfoD;tvHk;BuD;cefU&Sdaom ausmufpdrf;wpfvHk;udk wpGef;wpay:aeojzifh
vSnf;vrf;rS wl;azmf&&SdoGm;cJhonf/
xdak usmufprd ;f udk ausmufypJG m;u ig;ode;f ay;um0,fomG ;cJ&h m aiGwefz;kd &Sad omtcsed jf zpfojzifh
xd,
k morm;rSm ½l;rwwf0rf;omcJ&h onf/ wzefausmufypJG m;u ausmif;wGi;f ydik &f iS u f kd jyefa&mif;&m ode;f ig;
q,f&oGm;jyefonf/ xdkausmufwGif;ydkif&Sifu wzufEdkifiHodkUjyefa&mif;aomtcgüum; odef;ig;&mxd&oGm;
aMumif; Mum;odMu&onf/ xdUk aMumifh t&m0w¬Kwpfpw kH pf&m wefz;kd tBu;D tao;rSm rdro d ed m;vnfrI twdik ;f
twmudkMunfhí uGJjym;&onf[k qdkcJhjcif; jzpfyg\/
xdktcsufudkMunfhí refvnfq&mawmfBuD;u rCa'0vuFmopfwGif -
]] &wem[lwHk? wpfpHkwpfck? 0w¬KtrsKd;? zdk;te*fjynfh
jynfwefrSnfhvnf;? oHk;rnfholu? oHk;rusvQif
ajrrSxifpGm? Muuf,uf&mü? &wemywåjrm;?
ay:aomfvm;odkU? oHk;pm;r0if? uJrxifbl;/ }}
[k pyfqdkawmfrlcJhygonf/ ywåjrm;&wemu jynfwefvSatmif wefzdk;&Sdygaomfvnf; awGU&Sd
aomolu wd&pämef Muufwpfaumifjzpfae&m jynfwefywåjrm;udkajcESifh,ufuefypfNyD; qefuGJaphudkom
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
&Sdoifhaom bmoma&;cH,lcsuf
ud, k bhf mom xGe;f um;apvdv k Qif olUbmoma&;udk rESyd pf ufEiS ?hf olUpum;ESihf olUbmomw&m;udk
em;vnfrS ud, k bhf momw&m; xGe;f um;&efvyk Ef ikd \ f / ud,
k b
hf momw&m;rSm ud, k phf ;D yGm;a&;ESihf ud,
k u
hf suo
f a&
wnfae\/ (z&ifuvif)
bmomw&m;[lorQonf wpfrsKd;r[kwf wpfrsKd;aomtaMumif;rsm;aMumifh MunfndKav;pm;
xduk o
f nfcsn;f jzpf\/ odUk &mwGif bmom0ifwpfO;D wpfa,mufonf rdr\ d bmomw&m;udk txGwt f xdyo
f Ukd
a&mufatmifaqmif&GufpOf tjcm;bmom0ifrsm;\ bmomw&m;rsm;udkvnf; jrifhrm;atmifaqmif&GufcGifh
jyK&\/ (taomurif;BuD;\ ausmufpmydk'fwpfckudk tdE´d,0efBuD;csKyf ae½l; bmomjyefonf)
oa0[daw (ygoH#m) oH,rHp? b0ok"ð p£qHwd/
trSet f m;jzifh tm;vH;k aom bmomt,l0g'wdUk onf raumif;rIukd rjyKrad p&ef apmifph nf;jcif;?
pdwf\pifMu,fjcif;udk tvdk&SdMu (nTefjyMu) onfomjzpf\/
(taomurif;BuD;\ausmufpmydk'fwpfckudk t&Sif tm'dpö0Ho bmomjyefonf)
azmfjyyg vrf;ñTecf suw f Ukd udk &&Sx
d m;ojzifv
h nf; pma&;ol\ bmoma&;cH,cl surf mS bmomt,l
0g'[lorQ tenf;ESit hf rsm; owå0gawGaumif;usK;d twGuf ay:xGe;f vmonf[í l yif jzpfonf/ þae&mü
bmomw&m;wpfc\ k wefz;kd udk wkid ;f wmaomaywH odUk r[kwf pHwpfcu k akd zmfjyygrnf/ bmomw&m;wpfc\ k
wefzdk;wdkif;enf;udk q&mBuD; OD;a&Tatmifu ol\ax&0g' tkwfjrpfrsm;usrf;pm? pmrsufESm 17 wGif þodkU
azmfjyxm;onf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
aemufqHk;usefrnfh urÇmhbmom
urÇmb h moma&;ordik ;f udk jyefMunfv h Qif tprf;oyfcEH ikd qf ;kH aom vlUb0ESiv hf nf; ttyfpyfq;kH
vufawGUydkif;vnf;tusqHk;aom bmomBuD;rsm;om aemufqHk;qefumwif usef&pfzG,f&Sdaeyg\/ tb,fh
aMumifq h akd omf aeUpOfEiS t hf rQ wd;k wufvmaeaom vlom;wdUk \twwfynmrsm;onf wpfBurd af omtcgu
wefcdk;&Sifrsm;om jyKvkyfEdkifpGrf;&Sdonfqdkaom udpö&yfrsm;udkyif ,aeUjyKvkyfEdkifMuNyDjzpf&m awmf½Hkwef½Hk
tajccHrQom&Sdaom bmomrsKd;onf wpfaeUaomtcg þurÇmajrrS aysmufuG,foGm;rnf jzpfyg\/
NAdwdefEdkifiHrS ,xmblwynm&Sif bmx&ef&yfqJvfonf urÇmausmf usrf;jyKyk*¾dKvfwpfOD;
jzpfygonf/ oljyKpak omusr;f rsm;teuf odyaHÜ vmutwGuf tvGet f usK;d jyKcahJ omusr;f Bu;D rSm tdepf wde\f
ed,mrtjrifqikd &f m uBu;D cauG;ac: tPkjrLaA'acwfO;D udk wHcg;zGiahf y;olvnf;jzpf tPkjrLaA'ay:ayguf
vmap&ef pwiftkwfjrpfcs cJhol ydokumvnf;jzpfaom urÇmausmfodyÜHynm&Sif tdefpwdef\ tPkjrLaA'
oabmw&m; a[mudef;taMumif; &Sif;vif;csufusrf;BuD; jzpfyg\/
xdkrQtxd acwfodyÜHynmudk 'dk;vdkarT a&vdkaESmufEdkifaom bmx&ef&yfqJvfonf olUacwf
olUumvu tdefpwdef\ oabmw&m;opftaMumif; em;vnfEdkifpGrf;&Sdol urÇmay:&Sd vufcsKd;a&wGufEdkif
avmufonfh tenf;pkü wpfOD;tygt0ifjzpfcJholyifwnf;/ xdkrQtxd acwfodyÜHbufrS uRrf;usifEHSYpyfaom
q&mwpfqljzpfaom bmx&ef&yfqJvfonfvnf; olUacwfESifhol tvGefacwfrDvSpGmyif bmoma&;ydkif;ü
cH,lcsuf xl;qef;cJhol jzpfygonf/
xdak cwf xdu k mvrSm 1910 ckEpS 0f ef;usijf zpfonf/ xku
d mv acwfoyd yHÜ nmrSmvnf; ,aeUodyHÜ
acwfOD;qDodkU pwif0ifa&mufpyifjzpfonf/ xdktcsdefxdkumvu bmx&ef&yfqJvf\ bmoma&;qdkif&m
cH,cl suEf iS hf yufoufí bmx&ef&yfqv J uf ,kd w
f ikd u
f pmtkyw f pftyk wf iG f zGi[
hf a&;om;cJo h nf/ xdpk mtkyrf mS
udk,fa&;ordkif;rS u@BuD;tcsKdUtrnf&Sd pmtkyfjzpf\/ xdkpmtkyfxJwGif uREkfyftb,fhaMumifh c&pf,mef
bmom0ifrjzpfoenf;qdkaom tcef;wpfckygonf/ xdktcef;wpfae&mü -
]] c&pf,mefbmomudk vufcH,HkMunfEdkifjcif;r&Sdyg/
odkUaomf urÇmhbmomBuD;rsm;teuf wpfpHkwpf&maom
bmomudkvufcH&ef taMumif;rsm;ay:aygufvmcJhaomf
rdrdvufcHEdkifrnfhbmomrSm Ak'¨bmomjzpfonf[k xkwfazmfa&;om;cJhzl;yg\/ }}
[lí jzpfygonf/ xdkUaMumifh xifyg\/ odyÜHynm&Sif tdefpwdefu bmoma&;rygaom odyÜH
ynmonf tuef;ESifhwlonf/ odyÜHynmrygaom bmoma&;onf tusKd;ESifhwlonf[kajymcJhjcif; jzpfay
vdrfhrnf/ wpfenf;tm;jzifh rsufpdrSdwf,HkMunfrIudk vufrcHbJ udk,fydkifÓPfjzifh cGJjcm;a0zefusifhoHk;NyD;rS
vufc, H MkH unf&aom 0dbZÆ0g'udk vufuikd x f m;aomaMumifv h nf; Ak'0¨ g'udk urÇmyh nm&Sirf sm;u vufcv H m
&jcif;jzpfonf[k oHk;oyf&yg\/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
Ak'¨\ 0dbZÆ0g'w&m;awmf
À tdk . . tcsi;f umvmrtEG,w f Ukd oifwUkd onf t,l0g'wpfcu k kd wqifMh um;jzifv h nf; trSev f Ukd
r,lMueJU?
À a&S;tpOftvm pum;jzpf½HkESifhvnf; trSefvdkU r,lMueJU?
À þodkUjzpfzl;owJh qdkojzifhvnf; trSefvdkU r,lMueJU?
À usrf;*efESifhnDnGwfonfqdk½Hkjzifhvnf; trSefvdkU r,lMueJU?
À enf;rSDí ,ljcif;rsKd;jzifhvnf; trSefvdkU r,lMueJU?
À taMumif;jcif;t&mudk &SmBuHaxmufjy nDnGwfonfqdk½Hkjzifhvnf; trSefvdkU r,lMueJU?
À rdrdwdkU BuHpnfESpfouf vufcHxm;aomt,lESifh udkufnDonfqdk½HkESifh trSefvdkU r,lMueJU?
À vufcHxdkufaom yk*¾dKvf\pum;jzpf½Hkjzifh trSefvdkU r,lMueJU?
À rdrw d Ukd av;pm;tyfaom q&m\pum;jzpf½jkH zifh trSev f Ukd r,lMueJU? oifwUkd onf rdrw d Ukd ud,
k w
f ikd f
þw&m;wdUdk onf tukov kd wf &m;wdUk wnf;? þw&m;wdUk onf tjypf&adS omw&m;wdUk wnf;? þw&m;wdUk onf
ynm&SdwdkU uJh&JUtyfaom w&m;wdkUwnf;? þw&m;wdkUESifhjynfhpHkvQif þw&m;wdkUudkaqmufwnfvQif tusKd;
rJjh cif; qif;&Jjcif;iSm jzpfuek \f [k odMuaomtcg? xdw k &m;wdUk udk y,fMuukeaf vmh/ þw&m;wdUk onf ukov kd f
w&m;wdUk wnf;? þw&m;wdUk onf tjypfr&Sad omw&m;wdUk wnf;? þw&m;wdUk onf ynm&Sw d Ukd cs;D rGr;f tyfaom
w&m;wdkUwnf;? þw&m;wdkUESifhjynfhpHkvQif þw&m;wdkUudkaqmufwnfvQif tusKd;&Sdjcif;iSm? csrf;omjcif;iSm
jzpf\[k odMuaomtcg xdkw&m;wdkUudk aqmufwnfusifhoHk;Muukefavmh [lí a[mMum;awmfrlcJhygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
0g'vGJaMumifh udk,fusKd;enf;cJhMuolrsm;
azmfjyyg? jrwfA'k \¨ t,l0g'qef;ppfa0zefenf;udk rodcMhJ uaomaMumifh urÇmESit hf 0Sr;f tpkvu kd f
tNyKH vu
dk f bmoma&; Aef;jyowfaorIrsm; rMumcPjzpfc&hJ ygonf/ 1978 ckEpS u f *dik ,
f memwGif *si*f sK;H ESiw hf uG
aemufvkdufudk;&mausmfwdkUonf pnfayygBuD;rsm;ESihf tqdyf&nfrsm;azsmfaomufNyD; rdrdudk,frdrd tqHk;pD&if
vdkufMuonf/ taMumif;jycsufu ,cktcsdefaojcif;onf jrihfjrwfNyD; xm0&bk&m;ocif tvdkus jzpfaom
aMumifh [líyg\/
(22-9-85) aeUxkwf jrefrmhtvif;owif;pmü zdvpfyikd Ef ikd if ?H reDvmNrKd Uawmifbuf? rdik af jcmuf
&mcefUtuGm 'gAdjk ynfe,f? 0krw D efaus;&GmwGif vlrsK;d pktBu;D tuJwpfO;D u bk&m;ocifuakd wGU&rnf[ak jymNy;D
vlaygif; 70udk ydk;owfaq;cwfxm;aom ,m*kudkwkdufauR;&mrS tm;vHk;aoMu&aMumif; azmfjyxm;onf/
1993 ckEpS cf efUuvnf; tar&duefjynfaxmifp?k wyfqyfjynfe,frS a';Apfu&kd uf&o fS nfvnf;
BuD;rm;aom NcH0ef;BuD;wpfckudk ppfXmecsKyfBuD;wpfckuJhodkU vHkNcHKatmifpDrHNyD; bmoma&;Aef;jyum qGJaqmif
ojzifh rde;f r? a,mufsm; tawmfrsm;rsm;pkro d nf/ xdXk mecsKyx f aJ &mufvmaom trsK;d orD;rSeo f rQ olEiS v hf w G f
uif;aomol cyf&Sm;&Sm;[lyg\/
aemufwpfqifw h ufNy;D vufeufrsm;yg pkaqmif;vmojzifh tar&duef vHNk cKH a&;t&m&Srd sm;u
ppfaq;cGijhf yK&ef awmif;aomfvnf; r&bJ a';Apfu&kd uf&w fS Ukd bufrS pwifypfcwfojzifh vHNk cKH a&;t&m&Srd sm;rSm
vufeufoHk;NyD; twif;0ifodrf;Mu&awmhonf/ xkdtcgolUudk,fol arwåm&Sif u½kPm&Sif[k 0efcHxm;aom
a';Apfudk&uf&Sfu XmecsKyfBuD;udktvHkydwfNyD; rD;wif½IdUum txJrStrsKd;om;? trsKd;orD;rsm;udk xGufrajy;bJ
rD;avmifcaH o&ef ajymMum;ygowwf? raeEdik í f xGuaf jy;olrsm;om touf&iS Nf y;D a';Apfu&kd uf&t fS ygt0if
85 a,mufwdkUrSm rD;avmifcHNyD; aoMu&onf/
(8-10-1994) xkwf jrefrmhtvif;owif;pmwGiv f nf; bmoma&;t,lrmS ;rIaMumifh tpkvu kd f
tNyHKvdkuf aoqHk;&aom owif;wpfckudk zwf&jyefonf/ qGpfZmvefEdkifiHwGif bmoma&;t,lvGJrIaMumifh
rD;avmifuRr;f aoqH;k olrsm;\ tavmif; 48 avmif;udk awGU&S&d aMumif; atyDuazmfjyonf/ aoqH;k olrsm;rSm
ca&mhtif½Ukd pfbmoma&;toif;rS toif;0if 48 OD;jzpfonfukd awGU&S&d Ny;D ajratmufb&k m;ausmif;ESihf tjcm;
taqmufttHkrsm;twGif; tavmif;rsm;udk awGU&jcif;jzpfaMumif; od&onf/
aoqHk;olrsm;\ acgif;aqmif vrf;jyjzpfolrSm touf 46 ESpf&Sd q&m0efESifh uae'gEdkifiH?
uGDbufrS atmf'gatmhzfqdkvm bk&m;ausmif;0wftoif; wnfaxmifol vyf*sL;euf jzpfonf[k,lqonf/
4if;rSm vufeufrIjzifh qGpfZmvefEdkifiHodkU ,refESpfu wdrf;a&Smifvmoljzpfonf[lí azmfjyxm;onf/
0g'rSm;ra&muf&ef w&m;ESpfwef
þuJhodkU tjzpfqdk;rsm;ESifh BuHK&jcif;\ t"dutaMumif;Zmpfjrpfum; tb,fygenf;/ ,HkMunf
MunfndKrI o'¨grsm;í cGJjcm;a0zefydkif;jcm;rI ynmenf;aomaMumifhygwnf;/ þae&mü bmomt,l0g'
&So
d w l ikd ;f twGuf wefz;kd jzwfír&aom o'¨g? ynmqdik &f m Mo0g'av;rsm;udk tenf;i,f &Si;f vif;wifjyygrnf/
refvnfq&mawmfBu;D u rCa'0 vuFmopfwiG f o'¨g? ynmESiphf yfvsO;f í ,ckuo hJ Ukd a&;pyfowday;awmfrl
cJyh gonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
rsuaf rSmufrjyK&ao;rcsi;f vdu k Nf y;D tusK;d ay;onf/ pdwaf pwem xufoefrrI &Sb d J bmodbmomjyKvu kd af om
uHrsm; &[EÅmjzpfomG ;ojzifh tusK;d ay;cGirhf &awmhaomuHrsm;udk ta[modu[ H k ac:onf/
yxraZmu tusK;d ay;vdu k o f jzifh tusK;d ay;cGirhf &awmhaom owåraZmESihf tv,faZmig;csu?f
owåraZmu tusK;d ayvdu k o
f jzifh tusKad y;cGirhf &awmhaom yxraZmESit hf v,faZmig;csu?f tv,faZm
ig;csuf tusK;d ay;vduk o f jzifh tusK;d ay;cGirhf &aom yxraZmESio hf wåraZm wdUk udv
k nf; ta[moduüH oGi;f Edik f
ygao;onf/ wpfcgwGif urm&Gwrf S 'g,dumrBu;D wpfO;D u 0rf;enf;yef;enf;jzifh ar;cGe;f wpfcu k kd ar;vmzl;
ygonf/ olar;vdu k of nfu -
]]q&mawmfwUkd w&m;a[mawmh 'geawmabm*0g? 'ge[m jzpf&mb0 pnf;pdrcf sr;f omudk &ap
w,fvUkd a[mMuw,f/ tckwynfah wmf wwfEikd o f avmuf vSL'gef;vmwm MumvSNyb D &k m;/ toufawmif
av;q,fausmNf y?D bmrSvJ odoo d mom rcsr;f omao;ygvm;bk&m;}} [l\/ þar;cGe;f \tajzudk azmfjycJNh y;D aom
uHav;rsK;d tusK;d ay;yHuk Mkd unfíh odEikd af vmufayNy/D wpfco k xd m;&efum; 'd|"r®a0'eeD,uHjzifh ,ckb0tusK;d
ay;&ef t*Fgav;csuv f akd Mumif; "r®y'ü a[mMum;xm;csu&f o dS nf/
,ckb0tusKd;ay;&ef t*Fgav;wef
4if;t*Fgrsm;rSm tvSL&Sifu rvSLcif? vSLqJ? vSLNyD; apwemoHk;wefpvHk; aumif;rGefaejcif;?
vSLzG,0f w¬Ku "r®, d v'¨? w&m;ojzifh &wmjzpfjcif;? tvSLcHy*k Kd¾ vu f bk&m;? yapöuAk'g¨ ? &[EÅmwpfyg;yg;jzpfjcif;
xdt
k vSLcHy*k Kd¾ vf wdUk onfvnf; omrmeftcsed rf [kwb f J eda&m"ormywfu xvmumpjzpfjcif;wdUk jzpfayonf/
þae&mwGif Ak'¨bmom0ifrsm; ta&;wBuD; odxm;oifhaom r[mem'& Zmwfawmfvm t*Fwdrif;BuD;
taMumif;udk tusO;f csKyf azmfjyygrnf/ 0da'[wdik ;f ? rdxv d mNrKd UwGif t*Fwrd if;Bu;D pd;k pHawmfrpl Ofujzpfonf/
olUwGif ½kpmtrnf&adS om orD;vdrm® wpfa,muf&o dS nf/ o'¨gw&m;&Sad om rif;jzpfaomaMumifh
ud,k wf ikd v
f nf;vSL'gef;ovdk orD;awmfuv kd nf; vdo
k vdv k LS 'gef;Edik &f eftwGuf 14 &ufwpfBurd f aiGwpfaxmif
ay;aeus jzpfonf/ wpfckaom wefaqmifrkef;vjynfhnwpfnwGif rSL;rwfrsm;\tBuHay;csuft& t0wf
r0wfaom ynm&SdtrnfcH wdw¬dq&mBuD; OD;*kPxHodkUa&muf&SdoGm;avonf/ y&dowfrsm;tv,fwGif ½dk½dk
aoaoxdik v f suf t*Fwrd if;Bu;D u ok*wda&mufaMumif; tusiahf umif;rsm;? 'k*w ¾ ad &mufaMumif; raumif;
aomtusifhrsm;tm; cGJjcm;íajzMum;ay;&ef ar;jref;avonf/
t*Fwdrif;BuD;u olawmfaumif;w&m;udka[mMum;&ef awmif;yefaomfvnf; wdw¬dq&mBuD;
a[mMum;vdu k of nfu aumif;usK;d qd;k usK;d [lonf r&S?d wrvGeb f 0[lonf r&S?d rdbq&m[lonf r&S?d ,Ofaus;
csiaf omol ,Ofaus;í ½dik ;f csiaf omol ½dik ;f onf? 'getusK;d ? 0D&, d tusK;d qdwk m r&S?d rduk af omolu vSL'gef;í
vlyg;vleyfwUkd u tvSLcHMuonf/ urÇmBu;D &Spaf omif;av;axmif rjynfrh csi;f rnforl Q rpifMu,froefU&Si;f /
urÇmBuD; &Spfaomif;av;axmifjynfhaom tcgusrSomvQif tvdkvdk pifMu,foGm;Muonf/
b,fb0NyD;vQif b,fb0jzpf&rnf[k urÇmBuD;&Spfaomif; av;axmiftwGif; owå0gwdkif;twGuf tNrJ
owfrw S cf suf &SNd y;D om;jzpfonf/ xdUk aMumifh aumif;wmvkyv f Qif aumif;usK;d r&S?d qd;k wmvkyv f Qif qd;k usK;d r&S?d
[lí jzpfavonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
rqHk;ao;aom trSefrsm;
w&m;tqH;k wGif t*Fwrd if;Bu;D u [kwEf ikd ?f r[kwEf ikd f pdu k Nf y;D pOf;pm;aecdu k f w&m;emy&dowf
xJwGifygaom tvmwppfolBuD;u -
]] q&mBu;D a[mwm odyrf eS w f ,f? usKyrf mS a&SUb0udt k rSw&f wJh Zmwdó&ÓPf&w dS ,f? usKy[
f m
vGefcJhaomb0u yd*FvqdkwJh EGm;owform;jzpfcJhw,f? EGm;wifru taumifbavmifrsKd;pHk owfcJhw,f?
'gayr,fh q&mBu;D a[movdk qd;k wmvkyw f mvJ qd;k usK;d r&Sqd w kd thJ wdik ;f usKy[ f mi&Jruswt hJ jyif tckppfoBl u;D
jzpfvmNy;D csr;f omae&Ny[ D ak jymvdu k &f m ppfoBl u;D pum;tqH;k wGif y&dowfrsm;enf;wl t*Fwrd if;Bu;D \ pdwf
xJwGif qdk;wmvkyfvnf; qdk;usKd;r&bl;qdkwm [kwfEdkifw,f[laom rdpämt,lonf pwifuyfNidoGm;avNyD/
xdktcsdefwGif y&dowftpGeftzsm;u ADZuuRefuvnf; ½IdufBuD;wiif idka<u;vmjyefojzifh
taMumif;pHkudk pHkprf;vdkuf&m ADZuuRefu -
]] q&mBu;D a[mwm rSev f eG ;f vdUk yg? usKyv
f J a&S;b0udt k rSw&f Edik w f hJ yk*Kd¾ vyf g/ usKy[f m t&if
b0u 'ge? oDvpwJh ukodkvfaumif;rIawG trsm;BuD;jyKvkyfcJhwJh ola|;wpfa,muf jzpfcJhygw,f/ tJovdk
jyKcahJ yr,fh tckb0usawmh bmaumif;usK;d rS rcHpm;&bJ uRerf 0rf;rSm y#doaE¨aeNy;D tvGeq f if;&Jae&ygw,f?
'ghaMumifh q&mBu;D a[mwm rSev f eG ;f vdUk idw
k myg[k ajymvdu k o f nft h qH;k wGif t*Fwrd if;Bu;D \ rdpmä t,lonf
ydkícdkifrmoGm;ygawmhonf/
þae&mü tvmwppfoBl u;D ESihf ADZuuRew f Ukd \ jynfph akH omtrSeu f rkd a&;om;rD t*Fwrd if;Bu;D
rdpäm'd|d jzpfomG ;&jcif;\ taMumif;&if;udk oH;k oyfMu&ygrnf/
avmukwå&mq&m*kPft*Fg
yxrtcsut f aejzifh t*Fwrd if;Bu;D rdpäm'd|jd zpfomG ;&jcif;\taMumif;&if;rSm -
]] ½dak ocspx f u dk ?f cs;D rGr;f xdu
k Ef iS ?hf vGrJ u
kd q
f ;kH r?
ar;orQc?H "r®eH ufe?J a[mEdik Nf rí J ? usK;d eJrwef;?
ckepfcef;ESi?hf jynfv h Qr;f nDnm? þq&m? &SmazGwynfch H }}
[laom rCa'0vuFm nTejf ycsut f wdik ;f avmukw&å mq&m&SmazG&mü ½dak oxdu k af om *g&0
*kP&f jdS cif;? cspu
f Rr;f 0ifxu kd af om yD,*kP&f jdS cif;? cs;D rGr;f xdu k af om yo|*kP&f jdS cif;? rdu
k rf v
J rJG mS ;aom udp&ö yf
rsm;udk qHk;rEdkifjcif;? ar;jref;orQ auseyfatmifajzqdkEdkifjcif;? eufeJaom w&m;pum;udk a[majymEdkifjcif;?
ypöKyÜef oHo&mESpfjzmvHk; aumif;usKd;&Sd&m nTefjyEdkifjcif;? þt*FgckepfcsufESifh nDñGwfaom olawmfaumif;
q&mudkr&SmazGbJ OD;*kPuJhodkU wdw¬dq&mrdkuf? q&m,kwfudk aygif;oif;rSD0JaomaMumifhyif jzpfyg\/
xdkUaMumifhvnf; rCa'0ü refvnfq&mawmfu -
]] aumif;qdk;ppfí? usKd;jypf½IarQmf? odjrifarQmfavmh?
olawmfr[kwf? ol,kwfwdkUü? wpfcdkufrQjzifh?
aygif;rdoifhu? pdefESifhorÜ&m? tqdyfpmodkU?
rdpämwdrf;yg? ,lazmufjym;í? w&m;ravsmf?
rSm;,Gif;acsmf\ }} [k a&;pyfawmfrlcJhayonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
NyD;jynfhpHkaomtrSef
tvmwppfoBl u;D onf twdwb f 0wpfcu k yd*v F trnfjzifh EGm;owfco hJ nfrmS rSeyf g\/ odUk aomf
EGm;owfaom tukodkvfuHrsm;onf ty&my&d,a0'eD, [laomtrnfjzifh wwd,b0rSpí &[EÅm
rjzpfrcsi;f tusK;d ay;&ef apmifah eavNy/D tusK;d ray;&ao;yg/ ,ck tvmwppfoBl u;D tjzpf csr;f omatmif
tusKd;ay;vdkufonfu [dk;vGefcJhaom b0wpfcku uóyjrwfpGmbk&m;\ "mwfawmfudk Xmyemxm;aom
apwDawmfudk taemfZmyef;uHk;jzifh ylaZmfcJhaomukodkvfuHu EGm;owform;b0 aocgeD;wGif tmoEéuH
taejzifh tm½Hküxifvmum tusKd;ay;aomaMumifh ,ckuJhodkU ppfolBuD;b0jzifh csrf;csrf;omom ae&jcif;
jzpfyg\/
ADZu uRefonfvnf; twdwfb0u ola|;tjzpfjzifh aumif;rIuo k v kd rf sm; jyKvyk cf o
hJ nfrmS
rSeyf g\/ odUk aomf xdjk yKcahJ omukov kd uf rH sm;u ty&my&d,a0'eD, [laomtrnfjzifh wwd,b0rSpí &[EÅm
rjzpfrcsi;f tusK;d ay;&efapmifah eavNy/D tusK;d ray;&ao;yg/ ,ck ADZuuRet f jzpfqif;&Jatmif tusK;d
ay;vdu k of nfu uóybk&m; vufxufawmftcg vljzpfpOfu tdru f EGm;aysmufvUkd vdu k tf &Sm rsupf v d nfí
vrf;rSm;ae&Smaom &[ef;wpfyg;u vrf;ar;onfukd pdwq f ;kd Ny;D ]] oifwUkd &[ef;awG uReaf wGvykd pJ um;rsm;
w,f }} [k 0pDujH zifah pmfum;cJah om tukov kd uf aH Mumifyh if jzpfyg\/
þodUk b0uHtaMumif;udk *CPe rod&mS aom t*Fwrd if;Bu;D onf rdpmä t,lukd pGpJ NJG rNJ r, J rl d
um eef;awmfa&mufonfEiS hf rif;rIa&;&mrsm;udk trwfBu;D rsm;tm;vTt J yfum vif&rdS ,m;rsm;udyk iford ;f ydu k Nf y;D
umr*kPt f m½Hrk sm;udk twdik ;f tqr&Sd cHpm;aeygawmhonf/ tvSL'gevnf; wpfcrk rS vkyaf wmhay/ wpfwidk ;f
jynfv;kH pdwq f if;&JMu&um ynm&Srd sm;\ uJ&h UJ ½Iwcf sjcif;udv k nf; cH&awmhonf/ t*Fwrd if;Bu;D um; bmudrk S
*½krpdu k af wmh/
raocif umr*kPt f m½Hrk sm; rsm;pGmcHpm;a&;onfomvQif olUb0\ &nfreS ;f csuyf ef;wdik t f jzpf
xm;vdu k af yNy/D þae&mü vlom;wdik ;f t*Fwrd if;Bu;D uJo h Ukd rjzpfap&ef&nfoefí rZÑrd y@moygVdawmf tyPÖ
okww f iG f jrwfA'k u ¨ wrvGeb f 0ESihf yufoufí -
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
wrvGefb0udk vufrcHvQif
wrvGeb f 0 &S?d r&Spd aom jyóemrsm;udk r,Hv k okd wl Ukd r,Hb
k J aeEdik yf gonf/ odUk &mwGif aovQif
Ny;D Ny?D aemufb0qdw k m r&Syd gbl;[k cH,x l m;olonf vuf&b dS 0wGiv f nf; xif&mvkyaf yawmhrnf/ xdUk aMumifh
ywf0ef;usif ynm&SdwdkU\ uJh&JU½IwfcscH&jcif;paom vufiif;tjypfrsm;ESifh &ifqdkif&ayawmhrnfrSm rvGJay/
csucf si;f yif t½I;H ay:aeacsNy/D olxifonft h wdik ;f r[kwb f J wrvGeb f 0&Sad evQiu f m; xko d ol nft,lrmS ;aeol
jzpfí i&JrSvGwf&efr&Sd/ xdkUaMumifh ESpfzufpvHk;½IH;onf rnf\/
wrvGefb0udk vufcHxm;aomolum; aumif;wmvkyfvQif aumif;aomb0 a&mufrnf/
raumif;wmvkyv f Qif raumif;aomb0a&mufrnf[k vufcx H m;aomaMumifh ,ckb0 raumif;wmrvkyrf d
jcif;? ynm&Srd sm; cs;D rGr;f Mujcif;uyif ,ckcsucf si;f tjrwfay:aeacsNy/D olxifonft h wkid ;f wrvGeb f 0r&Scd hJ
vQiv f nf; udprö &S/d tu,fí &Scd v hJ Qiv
f nf; aumif;aomb0udk a&mufrnfjzpfí ESpzf ufv;kH tjrwfxu G o f nf
rnf\ - [lí a[mMum;awmfrlcJhayNyD/
t*Fwrd if;Bu;D \t,lrmS ;udk acszsuaf y;&ef ½kpmrif;orD;onf vjynfOh ykorf wdik cf if wpf&uf
wGif t*Fwrd if;Bu;D xHoUkd tcpm;0ifNy;D tvSL'gejyK&ef aiGwpfaxmifawmif;&m t*Fwrd if;Bu;D u wdwq då &mBu;D
OD;*kP\ Mo0g'? tvmwESihf ADZuwdUk \ ud, k af wGUrsm;udak jymjyum tvSL'gerjyK&ef ydwyf ifavawmhonf/
xdktcgusrS ½kpmrif;orD;u -
]] crnf;awmf? tvmwwdUk ADZuwdUk twdwb f 0udo k w d ,fqw kd m wpfb0wnf;yg/ orD;awmfu
twdwf tem*wfb0aygif; 14 b0wdwu d kd trSw&f Edik yf gw,f/ orD;awmf[m wpfcak omb0rSm &mZN*Kd [Nf rKd Uu
a&Tyef;xdro f nf&UJ om;wpfa,mufjzpfczhJ ;l ygw,f/ raumif;wJh rdwaf qG,w k rf sm;aMumifh tJ'b D 0rSm olwpfyg;&JU
r,m;awGudk jypfrSm;apmfum;wJh y&'g&uHawG usL;vGefcJhygw,f/
tJ'b D 0aoawmh umarokrpd mä pm&uHawGu tusK;d ay;vdUk a&m½k0i&Jukd usa&muf&ygw,f/
a&m½k0 i&JuvGwjf yefawmh odEmé *wwdik ;f rSm qdwx f ;D Bu;D jzpf&ygw,f/ 'gayr,fh umarokrpd mä pm& tukov kd f
uHaMumifh txD;t*Fgudk oif;uGycf &H ygw,f/ qdwx f ;D b0 uaovGeaf wmh awmBu;D wpfawmrSm arsmufjzpf&
ygw,f? 'gayr,fh tkyfcsKyfwJharsmufBuD;u t*FgudkudkufazmufypfvdkU oif;uGyfNyD;om; jzpfoGm;jyefw,f/
arsmufb0uae aovGeaf wmh ok'óewdik ;f rSm EGm;xD;Bu;D jzpf&jyefygw,f/ umarokrpd mä pm&
uHaMumifh t*Fgudt k xkc&H wmygyJ/ EGm;b0uaovGeaf wmh 0dZmÆ wdik ;f rSm a,mufsm;r[kwf rde;f rr[kww f ehJ yke;f
b0a&muf&jyefygw,f/ eyke;f b0upkawawmh odMum;rif; rdz&k m;b0av;Burd f jzpf&jyefygw,f/ tJ'aD emuf
Z0eewfom;&JU rdz&k m;b0 wpfBurd jf zpfNy;D awmh ,ckcrnf;awmf&UJ orD;awmf½pk mqdw k thJ rnfeUJ jzpf&jyefygw,f/
'Db0u pkawvQifawmh wm0wðomewfjynfrSm ewfom;jzpf&rSmyg/ orD;awmf&JU udk,fawGU
jzpf&yfawGukd axmufxm;Ny;D aumif;uH? qd;k uHawG&UJ aumif;usK;d ? qd;k usK;d qdw k m trSe&f ydS gw,f crnf;awmf/
tJ'gaMumifh crnf;awmftaeeJU raumif;wJh tukodkvfuHrsm;udk rjyKvkyfbJ aumif;wJh ukodkvfuHrsm;om
jyKvkyfzdkU awmif;yefyg&ap crnf;awmfbk&m;/}}
(rSwfcsuf/ ½kpmrif;orD;onf t&SiftmeE´mtavmif;jzpfonf/)
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
tqif;? toH? teHU? t&om? tawGUtxd[k qdt k yfaom tm½Hik g;yg; rpiftnpftaMu;rsm;udk
oHk;aqmifcHpm;vsuf arhavsmhaevQif tyg,fav;bHkwGif arsm&vdrfhrnf/ rdkufrJaom b0a&mufí yÍöeEÅ
&d,uH ig;yg;wpfyg;yg;udk usL;vGefrdvQif t0Dpdi&JrSm acgif;rjyLEdkifatmif cH&rnfudk arQmfrSef;Munfh&rnf/
tyg,fvGwfaMumif; r*fzdkvfa'oem aumif;rsm;&Sdygvsuf eifzsif; tç aeaomaMumifhom tm;rxkwfjcif;
jzpfonf/
b0udk wyfrufaomwPSmavmbudk 0dyóemr*fÓPfjzifh y,fowf&ef jyifqifoifNh y/D xdo k Ukd rS
rBudK;pm;vQif oifonftrdkufqHk;? tvGJqHk;? t½IH;qHk; jzpfvdrfhrnf[k qdkvdkygonf/
]] usD;eufrdkufacgif? qifaoaumifxuf? aomifudkrvSrf;?
urf;udkrouf? tykyfrufí? pD;vsufpm;um? vdkufavygu?
ork'´&ma&mufqdkuf? vIdif;0J½dkufí? a&ürGef;epf? ig;pmjzpfodkU?
pifppfrSwfaqmif? vlwdkUabmif0,f? tdrfaxmif0#fxJ? aoatmifpGJí
tNrJaejim;? om;r,m;ESihf? cHpm;umr?vlxdkrQudk?
umuynm? usD;yrm[k?r[m0dok'f? jrwforÁK'fwdkU? a&TEIwfvSpfacR? a[mcJhay\/ }}
(refvnfq&mawmf)
tykyfrufaom usD;wpfaumifonf qifaoaumifxufodkUwufum tpm;tpmtwGuf
wpfoufvHk;ylp&m rvdkawmh [laomtawG;jzifh jrpftwGif;arsmygvdkufoGm;cJhonf/ aomifwdkUurf;wkdUudk
jrifae&ao;aomfvnf; vSr;f wufNy;D ae&pfzUkd rBuKd ;pm;cJ/h ork'&´ mtwGi;f a&mufaomtcg vIid ;f ½du k ?f 0Jpyk í
f
qifaoaumifEiS t hf wl ysupf ;D qH;k ½I;kH &aom us;D rdu
k uf ohJ Ukd rdu
k rf aJ omolrsm;onfvnf; om;r,m; tdraf xmif
0#fxJu ½kef;rxGufEdkifbJ umr*kPfcHpm;&if; wpfb0qHk;&olrsm;udk usD;rdkufESifhwlaMumif; bk&m;a[mxm;
onf[k t"dyÜg,f&ygonf/
]] c&D;u&Snf? t½l;awG
pm;a&;uodk;? tazmfuqdk;oeJU
trsKd;rsKd; umr*kPf?
tm½HkawGtvGef aESmufwmaMumifh
tyg,fbHk tcgcga&mufaomfvnf;
vGwfajrmufzdkUa0; }}
(tr&yl&NrdKU? r[m*E¨m½Hkq&mawmf)
ykxZk Ofrsm;\ oGm;&rnfo h o H &mc&D;um; &Snv f sm;vSonf/ vlUb0u rjzpfpavmuf tm;xkwf
cJhaom avmuDukodkvfuHrsm;uvnf; cPoHk;pm;½HkESifh ukefoGm;Edkifonf/ (odk;onf[k wifpm;xm;onf)
teD;uyftazmfuvnf; avmb? a'go? arm[ OD;pD;aom udavomqdk;rsm;? ½lyg½Hkpaom tm½Hkrsm;u
ykxZk Ofb0jzpfwidk ;f vdu
k íf aESmuf,u S af eaomaMumifh tyg,fbakH &mufaomfvnf; vGwaf jrmufzUkd a0;onf[k
qdkvdkygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
toufxufAk'¨bmomudk jrwfEdk;ol
wpfcguvnf; 0rf;Adu k rf mS jzpf&aom a&m*gwpfcak Mumifh cGpJ w d u
f ok &ef tDwvDoUkd acwåjyef<u
&onf/ a&m*gaysmufí jyefrnfjyKaomtcg bmomjcm;jzpfaom OD;av;ESiahf qGrsK;d wpfpu k olwUkd bmomudk
pGeUf ypfonft h jyif wjcm;bmom\ &[ef;tjzpfoUkd yif wufa&mufjcif;udk rauseyfojzifh Ak'b ¨ momEdik if rH sm;odUk
jyefoGm;cGifhrjyKEdkif tDwvDrSmyif ae&rnf[k tusyfudkifMuavonf/ xdktcg OD;avmuemx wpfjzpfvJ
tDwvDbek ;f Bu;D av;u Ak'b ¨ mom &[ef;tjzpfEiS hf omoemrjyK&vQif aojcif;urSjrwfao;onf[k t"d|mef
jyKum tpm;tpmrsm; vH;k vH;k rpm;awmhjcif;jzifh aqGrsK;d rsm;udk tEkenf;jzifh wkeUf jyefvu kd yf gonf/
av;ig;&uf&í dS vlvnf;arsmah rsmh useaf omtcgusrS aqGrsK;d rsm;vnf; tavsmah y;Ny;D jyefciG hf
ay;&ygawmh onf/ xdo k Ukd jyefciG ahf y;aomfvnf; vrf;p&dwrf ay;ojzifh tDwvD? jyifopf? qGpZf mvef? MopaMw;vs?
,l*pkd vm;AD;,m;? blvaf *;&D;,m;? wl&uD? qD;&D;,m;? ygvufpwdik ;f ? tdE, d´ [laom Edik if q H ,fEidk if uH kd &Spv
f
ausmMf um ajcvsijf zwfoef;í jrefrmEdik if o H Ukd ta&muf jyefvmcJyh gonf/ "lwif 13 yg;udv k nf; tNraJ qmifum
b,faomtcgrS zdeyfrpD;? xD;raqmif;ygay/
tom;ig;udv k nf; toufxufq;kH a&SmifMuOfí oAÁwu ¬ r®|mef;ac:arwåmbm0emudk txl;
wvnf yGm;rsm;awmfryl gonf/ q&mawmf\ arwåmOD;pD;aom tqH;k traMumifh Ak'b ¨ mom jzpfcMhJ u&aom
bmomjcm;rsm;rSm renf;vSay/ q&mawmf OD;avmuemx\ tusit hf BuH pdwaf epdwx f m;udk rSe;f qMunfnKd
Edik &f ef q&myg&*l\ r[mc&D;onfpmtkyrf S w½kwb f ek ;f awmfBu;D ,dusi\ f "r®uAsmav;udk azmfjyvdu k yf gonf/
y&[dworm;\pdwx f m;[lí pma&;oltvdu k s trnfay;vku d yf g&ap/
y&[dworm;\pdwfxm;
vl\b0ü tpmESit hf 0wftxnfonf ta&;tBu;D qH;k aom t&mjzpfaeonf/ ,if;ESprf sK;d onf
vlwiG f aESmifBuKd ;jzpfonf/ vlukd oHo&mESichf snaf ESmifxm;onf/ rGejf rwfaom w&m;tqH;k trudk vdu k ef mvQif
oifhxH Nidrf;csrf;rI? vGwfNidrf;rI a&mufvmvdrfhrnf/ ½THUEGHxJüyif MunfvifoefUpifaeonfh &wemuJhodkUyif
tpOfoefUpifaeyg/ Mum&Gufay:wGif wifaeonfh ESif;aygufuJhodkU Munfvifaeyg/ oif\ cE¨mudk,fvHkvQif
t0wfonf vHak vmufygNy/D oifiwfNy;D raovQif tpm;tpmonf vHak vmufygNy/D vGwNf ird ;f rI (armu©) udk
om&Smyg/ vludk r&SmygESifh? ewfudkr&SmygESifh? "kwiftusifhudk usifhyg/ ouf&o dS wå0grsm;udk umuG,af pmifh
a&Smuf&if; oif\ESprf sm;udk ukeq f ;kH yg/
(w½kwb f ek ;f awmfMu;D ,dusi)f
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
wefzdk;xm;rIuGJjym;yHk
'g,umBuD;? &Sifbk&if&JUom;[m crnf;awmfewf&GmpHNyD; tvdkvdk bk&ifht½dkuft&mudk &&Sd
vmawmh bk&ifjzpf&wJh wefz;kd udv k nf;rodb;l / 'Dvykd J 'g,umBu;D ? arG;uwnf;u Ak'b ¨ momjzpfvmwJo h al wG
[mvnf; &wemoH;k yg;&JU wefz;kd ? odum© oH;k &yf&UJ wefz;kd eJUtpGr;f owåad wGukd em;rvnfMubl;/
qif;&Jom;u &Sib f &k ifjzpfomG ;wJv
h u
l sawmh bk&ifwh efz;kd ydok w
d maygh/ b0rSm o'¨g? owd? 0D&, d ?
orm"d? ynmpwJh pdu k x f wk cf &hJ wJh wefz;kd awG b,favmufBu;D rm;w,fqw kd m ud,k w
f ikd o
f jd rifc&hJ wJh tcgusawmh
rdu
k pf &m&Sad wmif rrdu
k cf siaf wmhb;l / tepfemcHc&hJ wmawG? qH;k ½I;H cJ&h wmawG? pGeUf vTwcf &hJ wmawG b,favmuf
rsm;w,fqdkwm olyJodw,f/
'Dawmh &wemoHk;yg;udk MunfndK&wdkif; yDwdjzpfwmaygh/ 'DvdkyJ 'g,umBuD; wjcm;bmom
t,l 0g'uae ax&0g'Ak'¨bmom0iftjzpfudk ul;ajymif;a&muf&Sdvmolwdkif;[m qif;&Jom;u oef;<u,f
olaX;jzpfwJhvlvdkyJ cHpm;&w,f/
(tDwvD bkef;awmfBuD; OD;avmuemx)
tcef; (3)
b0tESpfom&ESifh bmomtESpfom&
vlUb0wefz;kd ESihf Ak'b¨ momwefz;kd udk odNy;D aemuf xd&k cJaomvlUb0udk &&Sad ecsed t
f wGi;f b0
tESpo f m&udk xkw, f w
l wf&efyifjzpfonf/ b0\tESpo f m&[lonf ukov kd w
f &m;yifjzpf\/ ykxZk Of\ pdwf
onf tdyfaysmfaeaom tcsdefrSwpfyg; ukodkvfpdwf odkUr[kwf tukodkvfpdwf þESpfrsKd;wGif wpfrsKd;rsKd;u
tNrw J rf; jzpfae&onf/ ukov kd pf wd rf sm;rsm; jzpfjcif;onf b0tESprf sm;rsm; &jcif;yifjzpf\/ oeyfcg;yifonf
ESpfMumav tESpfrsm;NyD;tzdk;wefav jzpfouJhodkUyif rdrdb0udkvnf; xkdUtwljzpfatmif BudK;pm;&rnf/
b0\ tESpo f m&rsm;udk azmfjy&if;yif ax&0g'Ak'b ¨ mom\ azmfaqmifcsu?f tajccHtcsuf
tvufrsm; wpfqufwnf;yg0ifoGm;ygvdrfhrnf/ b0\ tESpfom&oHk;yg;udk -
b0\tESpfom&oHk;yg;
]] pnf;pdrfOpöm tESpf&SmjyKyg 'gerSwf
rdrdcE¨m tESpf&Sm? apmifhygoDvrSwf
toufZD0g? tESpf&Sm? bm0em[krSwf
vSLyg? apmifhyg? yGm;rsm;yg? oHk;jzmtESpfrSwf }}
[laom vuFmav;twdkif; rSwfom;&ygrnf/ xdkoHk;yg;wdkUwGif pnf;pdrf\tESpfom&um; 'ge
jyKjcif;jzpfonf/ wcsKdUu 'geudk oHo&m&Snfapwwfaomw&m;[k ajymwwfMu\/ 'geum; oHo&mr&Snf?
b0udk wyfrufaom wPSmonfomvQif oHo&mud&k n S af pwwfyg\/ 'geonf avmbwPSmudk yg;oxuf
yg;apaom tpGr;f owå&d \ dS / aiGwpfaxmifukd ay;vSLvdu k af om tvSL&Sio f nf xdak iGwpfaxmiftay: wG,w f m
wyfrufaom avmbwPSmudk y,fowfEdkifaomaMumifhjzpf\/
vlwpfzufcefU&Sad om opfyifBu;D wpfyifujkd zwfMu&mü tqifjh rifah om pufvET iS jhf zwfvQif jrefjref
jywf\/ pufvTrajymESifh iref;pG,fvTawmif r0,fEdkifaom awmolawmifom;rsm;um; &J'if;jzifhomvQif
jznf;jznf;csi;f jzwfMu&\/ pufvo T rm;a&m? &J'if;orm;a&m opfyifujkd ywfatmif jzwfMuwmcsi;f twlwl
yifjzpfonf/ vufeuf\ pGr;f &nftvdu k f taES;ESit hf jrefum; uGmjcm;ayvdrrfh nf/ xdUk twl wPSmavmbac:
ork',opömudk y,fowfMu&mü &J'if;ESifhwlaom'gejzifh y,fowfolvnf;&Sdonf/
pufvET iS w hf al om r*fw&m;jzifyh ,fowfov l nf; &So
d nf/ 'gejzifah vmbudk y,fowfaeolukd
r*fw&m;jzifh ry,fowf&aumif;vm;[k tjypfwifz, G rf vdak y/ tjypf&odS u
l o
kd mvQif tjypfwif&onf/ uJ&h UJ
&onf/ jypfwifu&hJ UJ vQiyf if 'Dy*k Kd¾ v&f UJ oEÅmefrmS &Sw d hJ rpä&, d w&m;[m tifrwefpufqyk zf Ukd aumif;w,f paom
tm;jzifh "r®"d|mefjzifh uJ&h UJ ½Iwcf s&onf/ 'Dy*k Kd¾ v[ f m ESajrmw,fpaomtm;jzifh yk*v ¾ "d|mef rajymaumif;ay/
cs;D rGr;f p&mqdvk Qivf nf; xdUk twlomvQif ajymqkcd s;D rGr;f &rnf/
jypfwifu&hJ UJ p&mr[kwb f J jypfwifu&hJ UJ cJvh Qif y&0rÇeoabmygoGm;ayNy/D y&0rÇe oabmjzifh
ajymqdrk v d Qif rdru
d ,kd u
f ckd s;D ajrm§ ufaom twåKuo Hú eoabmodUk csO;f uyfNy;D jzpfaewwfonf/ xdUk aMumifh ynm&Sd
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
vSLícsrf;omvmaomolaX;rsm;
rEÅav;NrdKUtaemufjyifwGif rpdk;&drfwdkufa[mif;? rpdk;&drfwdkufopf[lí ygVdwuúodkvf pmoif
wduk Bf u;D ESpw
f udk &f o
dS nf/ ,cka&;om;rnfrmS wdu k af [mif;taMumif;jzpfonf/ xdrk pd;k &drw f u
kd Bf u;D onf av;{u
us,0f ef;í ckepfaytjrifh tkww f w
H ikd ;f Bu;D udk av;bufav;wefcwfxm;onf/ tv,fajruGuw f nfw h nfw
h iG f
146-142 ay &Sad om avSum;ESppf if;wyf ESpx f yfwu kd Bf u;D udk twGi;f rsuEf mS usurf sm;? wdik rf sm;? cef;qD;vdu k f
umrsm;tm;vHk;udk rSefpDa&Tcsaqmufvkyfxm;onf/
wduk Bf u;D acgif;&if;wGif wpf&yfuu G v f ;kH Mum;Edik af om em&DpifjrifBh u;D ? tv,fwu kd Bf u;D ywfywf
vnfwiG f ESpx f yfwu kd u f ;kd vH;k ? wpfxyfwu dk af jcmufv;kH wdUk udv k nf; tm;vH;k rSepf aD &Tyed ;f cs aqmufvyk x f m;onf/
qefwpfwif;oH;k usyf (1269) acwfavmufu aqmufvyk w f myifvQif ode;f ESpq f ,fcefUukeu f s&m ,ckacwf
taejzifh rnfrQavmuf wefzdk;&Sdrnfudk cefUrSef;MunfhEdkifayonf/
jyqdck ahJ om ausmif;0dik ;f ESiw hf u
kd t
f m;vH;k \tvSL&Sirf mS wpfO;D wnf;[kqv kd Qif ,ckacwfvrl sm;u
,Hwk rf;pum;vm;[k ar;vQiaf r;ayvdrrfh nf/ wu,fv h ufawGUjzpfaMumif; tenf;i,f&iS ;f jyygrnf/ 4if;ausmif;
wkdufBuD;\tvSL&Sifum; rEÅav;c½dkif? jrpfi,fNrdKUe,f O,smOfawmf&Gmom; OD;ouf&Snfyif jzpfygonf/
jrpfi,frS rEÅav;odUk aeUpOfvma&mufum zuf&u G ?f [if;oD;[if;&Gurf sm;udk ykc;kH xrf;ía&mif;cs
&onf/ wpfaeUvH;k a&mif;ygrS &onfv h yk t f m;cu ig;jym;rSajcmufjym;cefUom &So d nf/ om;armifausmf tazmf
&vmaomtcg om;tzESpaf ,mufa&mif;MuNy;D wpfjym;ay;&aom rkeUf jym;Bu;D (rkeUf ysm;ovuf) udk om;tz
ESpfa,muf wpfa,mufwpf0ufpDcGJpm;um vrf;ab;a&tkd;pifrS a&udkt0aomufNyD; eHeufpm? npmNyD;
Mu&onf/ aemufukefpdrf;yGJ½HkwpfckwGif awmufwdkr,f& txrf;tydk;tvkyfwpfckudk om;tzESpfa,muf
vkyMf u&onf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
txufwef;pm;pdwfESifh atmufwef;pm;pdwf
xdkpdwfxm;ESpfckESifhpyfí rSwfom;zG,faumif;aom e,fydkifESpfa,muf\ udk,fawGUjzpf&yfudk
awmifwef;q&mawmfBu;D \ ud, k af wGUrSww
f rf; aqmif;yg;wpfy'k w f iG f rSwo f m;vduk &f onf/ yxre,fyikd rf mS
atmufwef;pm;pdwf&Sdojzifh tvkyfudkvnf;0wfauswef;ausom vkyfonf/ wm0efNyD;qHk;í e,fwpfckodkU
ajymif;a&TU&awmhrnf[k od&onfqdkonfESifh tdrf0dkif;twGif;rSm pdkufxm;aom oD;yifpm;yifrsm;udk tukef
zsuq f ;D ypfonf/ pm&if;tif;rsm;udv k nf; wpfcrk S rudik af wmhbJ aemufv'l u k a© &mufatmif tyHv k u
dk x
f m;ypf
cJo
h nf/
aemufa&mufvmaom e,fyikd u f m; txufwef;pm;pdw&f o dS nf/ tvkyu f v kd nf; aumif;oxuf
aumif;atmif BuKd ;pm;onft h jyif rdrw d m0efNy;D qH;k í e,fajymif;&awmhrnfqo kd nfEiS hf aemufa&mufvmrnfh
yk*¾dKvf ryifyef;atmif pm&if;tif;rsm;udk jywfatmifvkyfxm;vdkufonf/ pm;yifoD;yifrsm;udkvnf; wdk;csJU
pdkufysKd;um aexdkifaomwkdufudkyif aq;tvSrsm; okwfay;cJhao;onf/
4if;yk*¾dKvfESpfOD;\ tem*wfjzpf&yfrsm;udkvnf; q&mawmfBuD;u qufvufpHkprf;avhvm&m
atmufwef;pm;pdwf&Sdaom yxre,fydkifrSm &mxl;usumqif;qif;&J&J aoqHk;oGm;&aMumif;od&NyD;? txuf
wef;pm;pdwf&Sdaom 'kwd,e,fydkifrSm wqifhNyD;wqifh &mxl;wufum 0efBuD;wpfae&mxd &&SdoGm;aMumif;
rSwfom;&ygonf/ þae&mü olwpfyg;csrf;omapvdkaompdwfudkom &atmifarG;yg/ rdrdwpfu,fcsrf;om
vmygvdrfhr,f[laom armfvNrdKifNrdKUe,f? aumvS&Gm ausmif;q&mawmf\ Mo0g'av;rSmvnf; wpfoufpm
rSwfom;zdkU aumif;vSygonf/
xdkodkU txufwef;pm;pdwfjzifh BudK;pm;&SmazGae&if;rS aus;Zl;odwwfaom OD;ouf&SnfwdkU
om;tzudk yG½J ykH ikd &f iS uf , kd w
f ikd u
f yif armifouf&n S wf Ukd om;tz\ pkaiGux kd yfaqmif;í yG½J w kH pfcak xmifay;
vkud yf gonf/ bk&m;0wfwuf0wfuyfEiS hf ig;yg;oDv[laom tZÑwt å m;? xx<u<u&SmazGaom OXmeorÜ'g?
rukefoifhwmrukefatmif apmifha&Smufaom tm&u©orÜ'g? t0iftxGufrQwatmifoHk;pGJaom orZD0dw
orÜ'g? rdwfaumif;aqGaumif;&Sdjcif; [laom uvsmPrdwå orÜ'gpaom A[d'¨tm;ESpfrsKd;wdkUjzifh BudK;pm;
&SmazGMu&m ESpftenf;i,ftwGif; aiGtawmfpkrdMuavonf/
]] ighom;? wdUk rSm b0oHo&mu tvSL'geenf;cJv h Ukd qif;&JraJG wcJ&h w,f/ r&Sv d Ukd rvSL? rvSLvdUk
r&S/d wdUk ausmif;aqmufvLS &atmif aiGuMkd unfo h ;kH 'Db0wdUk vky&f wm omoemtwGuyf J }} [k om;jzpfot l m;
ajymqdq k ;kH rNy;D pkaqmif;Mu&m ausmif;aqmufvLS Edik o f nftxd jynfph v kH mMuavonf/ jrpfi,f&dS aus;Zl;&Sif
i,fq&mtm; ausmif;aqmuf vSLvdak Mumif;avQmufxm;&m q&mawmfu vufrcHcahJ y/ tb,fah Mumifeh nf;/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
twk,lp&m ax&fq&mESpfyg;
aus;&GmrSmausmif;aqmufvSLwmxuf pmoifom;oHCm wpfaxmifausmf&Sdaom rEÅav;NrdKU
bk&m;Bu;D wku d w
f iG f aqmufvLS jcif;u omoemtwGuyf í kd tusK;d &Sad Mumif; wdu k wf eG ;f awmfrcl yhJ gonf/ &[ef;
awmfrsm; twk,pl &maumif;aypG/ xdek nf;wl rif;uGe;f wdy#d u q&mawmfBu;D vnf; rif;uGe;f rSmausmif;aqmuf
csifaom AE¨KvOD;qdkifudk omoemrSm ydkíaus;Zl;rsm;Edkifaom rEÅav;NrdKU a&Ta&;aqmiftv,fwdkufBuD;udk
jyifqif aqmufvkyfapawmfrlcJhygonf/
ykxZk Ofrsm; Edik zf Ukd cJ,
h Of;aomrpä&,
d w&m;udk tEdik ,
f El ikd jf cif;yif jzpfyg\/ ESajrmap;ESjJ cif; rpä&,d
ig;rsKd;udk "r®o*FPDygVdawmfwGif a[mMum;awmfrlxm;NyD; t|omvdet D |uxmjzifh tus,cf sUJ jyawmfrx l m;
ygonf/ 4if;rpä&, d ig;rsK;d rSm -
1/ tm0gorpä&,
d - rdrad usmif;ü rdrrd w S pfyg; rnfonf&h [ef;oHCmudrk S
rvmapcsi?f raeapcsijf cif;/
2/ ukvrdp&ä ,
d - rdr'd g,umrsm;udk wjcm;&[ef;aumif;wdUk xH
qnf;uyfrmS udk pd;k &drjf cif;/
3/ vmbrpä&,
d - wjcm;&[ef;awmfrsm;udk ypön;f av;yg;
vmbfvmb r&apvdjk cif;/
4/ 0PÖrpä&,
d - olwpfyg;\ vSywifw h ,fjcif;ESihf *kPaf us;Zl;udk
rajymEdik ?f rcs;D rGr;f Edik jf cif;/
5/ "r®pä&d, - pmay y&d,wåEd iS hf w&m;todtrsK;d rsK;d udk
rdrod od vdk olwpfyg;rodapvdjk cif; wdUk jzpfonf/
xdik g;yg;wdUk wGif tm0gorpä&, d aMumifh aoaomtcg rdrpd v JG rf;aomausmif;wGif bDv;l aomf
vnf;aumif;? Nyw d må aomfvnf;aumif; jzpf&wwfonf/ odUk r[kwf avm[ukriDÇ &Jüvnf; us&wwfonf/
ukvrpä&, d aMumifh ,ckb0rSmyif yGuyf u G qf al om aoG;rsm;udt k ef&wwfNy;D jzpfav&mb0wGif ypön;f av;yg;
vmbfvmb &Sm;yg;onf/ Ak'v ¨ ufxufawmfu odÍn ö ;f ac: (oÍö,aAv|ykw)å wdwq då &mBu;D onf wynfh
(250)wdUk onf Ak'\ ¨ wynft h jzpf cH,o l mG ;aomaMumifv h nf;aumif;? ed*@em# ykww å w
d då q&mawmfBu;D onf
vnf; ol\'g,umt&if; Oygvdo<l u,fu Ak'\ ¨ t&d,mwynfo h m0u jzpfomG ;aomaMumifh aoG;yGuyf u G f
tefxu G cf MhJ uzl;ygonf/
vmbrpä&, d aMumifh bDv;l aomfvnf;aumif;? Nyw d må aomfvnf;aumif; jzpf&onf/ xdrk w
S pfyg;
bifyyk if &JoUkd vnf; usa&mufwwfonf/ 0PÖrpä&, d aMumifh jzpf&mb0wGif tqif;rvSjcif;? qGUH tjcif;rsm;jzpf
wwfygonf/ "r®rpä&, d aMumifv h nf; 0PÖrpä&, d enf;wl qd;k usK;d rsm;udk cHpm;&ygonf/
b0wufvrf;udk ydwyf ifwm;jrpfjcif;[laom remvdjk cif; £ómESihf ESajrmjcif; rpä&, d wdUk \
qd;k usK;d rsm;udk wpfoufwm rSwrf o d &d dS a&SmifMuOfEikd &f ef tbd"Zr[m&|*k½k a&T[oFmq&mawmfb&k m;Bu;D u
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
rk'dwm yGm;Edkifolrsm;
1331 ck? uqkev f qkwf 10 &ufaeUwGif r[mpnfq&mawmfb&k m;Bu;D tjzpf emrnfBu;D vmrnfh
"r®mp&d,q&mawmfav; OD;aombPu q&mawmfBu;D \wdu k w f eG ;f csujf zifh a&;om;Ny;D aom 0do'k rd¨ *f r[m
#Dum edó,udk anmifuef t&Si£ f E´uudk qufuyfcikd ;f vdu k yf gonf/ t&Si£ f E´u qyfuyfaom 0do'k rd¨ *f
r[m#Dum edó,BuD;udkMunfhvsuf rpdk;&drfq&mawmfbk&m;BuD;u -
r[mpnfq&mawmf[m wdkUrsm;xuf ÓPfomw,f? wdkUrsm;rjrifwJh pm;rSm;ayrSm;rsm;udk jrif
atmifMunfhEdkifw,f/ t&SiftEk½k'¨gwdkU #Dumausmfq&mwdkU tjcm;usrf;jyKq&mawmfwdkUrjrifwJh trSm;rsm;
udkawmif jrifatmifMunfhEdkifw,f/ oN*ØK[fur®|mef; 'd|0d o d 'k cd¨ ef;rSm emrf½yk w f Ukd udk vu©P? &o? ypöK|mef?
y'|mefjzifh ydik ;f jcm;od&rnfq&kd m y'|mefukd 'd|0d o d 'k cd¨ ef;rSm rqko d ifah o;bJ? ucFg0dw&P 0do'k cd¨ ef;rSmrS qdo k ifh
aMumif;udk q|o*Fg,emwifpOfu r[mpnfq&mawmfu axmufjyEdik cf o hJ nf/ 'Dua&SU r[mpnfq&mawmf
xufomolurkd ajymeJU wef;wly*k Kd¾ vu f akd wmif awGU&zdUk rvG,b f ;l / r[mpnfq&mawmf&UJ pGr;f &nfowåu d kd odvUkd vJ
'D0o d 'k rd¨ *f r[m#Dum edó,jyKpzk Ukd wdUk rsm;uwdu k wf eG ;f &w,f[k tm;&0rf;om cs;D rGr;f awmfrcl yhJ gonf/ wcsKUd u
cs;D rGr;f wmESihf ajrm§ ufyifw
h mudk a&maxG;aewwfonf/ t&Su d tkd &St d wdik ;f bmrSarQmu f ;kd jcif;r&Sb
d J ½d;k ½d;k om;om;
rk'w d mw&m;jzifh ajymqdjk cif;udk cs;D rGr;f jcif;? r&Su d kd t&Sv d yk Nf y;D ajymqdjk cif;udk ajrm§ ufyifjh cif;[k cGjJ cm;xm;oifyh gonf/
ykxZk Ofrsm;yDyD rsm;aomtm;jzifh ud, k ahf tmuferd v hf Qif oem;jcif;? u½kPm jzpfv, G of avmuf ud, k xhf ufomvQif
0rf;ajrmufjcif; rk'w d m jzpfEikd cf MJ uonf/ tpydik ;f rSm a&;cJo h vdk ykxZk Ofpw d o f nf 0rf;ajrmufjcif; rk'w d mukov kd f
w&m;ESirhf aevQif remvdjk cif; £ómtukov kd o f Ukd a&mufomG ;ayvdrrfh nf/ Ak'b ¨ mom0ifrsm;yDyD t&nfr&
tzwfr&wmcsi;f twlwl tukov kd t f jzpfrcHbJ ukov kd jf zpfatmif BuKd ;pm;zdUk ta&;Bu;D vSayonf/
ykxZk Ofrsm;yDyD raumif;rIü aysmw f wfaompdwu f kd ukov kd af umif;rIü aysmEf ikd &f ef &nfoefí
rpd;k &drq f &mawmfBu;D u atmufygMo0g'udk ay;oem;awmfrcl yhJ gonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
ckid ;f aprS jyKvyk w f wfou l kd uRerf sK;d rSw?f tcgtcGiu hf Mkd unfNh y;D rdrt d vdv k kd vkyo f ifoh rQtvkyu f kd
vkyw f wfou l kd ocifrsK;d rSw?f vkyif ef;t&yf&yfü om,mp&mtóm'ESihf tjypfwifp&m tm'De0ESprf sK;d &Sw d wf
onf/ toift h wifh ESv;kH oGi;f jcif;wdUk jzifh xdEk pS rf sK;d vH;k udk onf;cHEikd af tmif usi&hf rnf/ rdru d o kd rl sm;u cs;D ajrm§ uf
apvdv k Qif rdrdutvsifOD;atmif olrsm;udk csD;ajr§mufygav/
rdrdudk olrsm;uav;pm;apvdkvQif rdrdutvsifOD;atmif olwpfyg;udkav;pm;ygav/ rdrdudk
olrsm;u ylaZmfapvdkvQif rdrdutvsifOD;atmif olrsm;udkylaZmfygav/ rdrdudkolrsm;u &Sdcdk;usKd;EGHapvdkvQif
rdrdutvsifOD;atmif olrsm;udk&Sdckd;usKd;EGHygav/ rdrdu rauseyfaom um,uH? 0pDuHrsm;udk tjcm;olrsm;
uvnf; auseyfvdrhfrnf r[kwf[k udk,fcsif;pmyg/
taumif;BudKufvQif olrsm;xuftyifyef;cH&rnfudk raMumufygESifh/ bk&m;0wfwufvdkpdwf
r&SdvQif ayí0wfwuf? 0wfuyfjyKyg/ wHjrufvSnf;jcif;paom aoemoe0wfrsm;udk jyKvkyfvdkpdwfr&SdvQif
ayí tqdkyg0wfrsm;udk jyKyg/ pmtH? pmusuf? pmMunfhvdkpdwfr&SdvQif ayí pmtH? pmusuf? pmMunfhusifhudk
usifhyg/ tcsKyftm;jzifh ukodkvfa&;&m tvkyf[lorQudk vkyfvkdpdwfr&Sdaomfvnf; ayívkyfygav/
(aus;Zl;&Sif yxrrpdk;&drfq&mawmfbk&m;BuD;)
q&mawmfBu;D \ Mo0g'vd&k if;tcsKyrf mS ukov kd wf &m;udk rjzpfjzpfatmif ayíBuKd ;pm;&rnf[k
qdkvdkyg\/ ukodkvfyg&rDqdkonfrSm rdk;usa&Tudk,fr[kwf vkyf,lrS&onf[laom pum;&yfonfvnf; Ak'¨
bmom0ifwikd ;f tav;rloifo h nfom jzpfyg\/ aemufwpfO;D rSm t*FvefEikd if ?H atmufpzf Ukd wuúov kd rf S q&m
wpfO;D yif/ pmoifae&if;jzifh ausmif;om;wpfO;D u q&myifowdrxm;rdaom vdt k yfcsuu f av;udk taxmuf
txm; tcsuftvuftpHkjzifh wifjyavonf/
rk'w d mryGm;Edik o f ql v kd Qif rif;uq&mvm; iguq&mvm; [laomar;cGe;f jzifh &efpum;ajymzdUk &m
aocsmaeayonf/ odUk aomf xdq k &mum; &efpum;rajymbJ vufqEJG w I q
f ufNy;D cs;D rGr;f pum;ajymqkcd yhJ gonf/
oludk,fwdkif q&mjzpfaomfvnf; þrQxdrawG;rdaMumif; 0efcHavonf/ aemufwpf&ufwGif wuúodkvf&Sd
tBu;D qH;k t&m&Sx d o H Ukd 4if;q&m\ EIwx f u G pf m a&muf&v dS mygonf/ EIwx f u G pf mwGif rdro d ifonfb h mom&yfü
rdrdoifaernfhtpm; rdrd\vdktyfcsufudkyif axmufjyEdkifaom ausmif;om;? armif ........oifvQif
ausmif;olausmif;om;rsm; ,ckxufydkí ynmwdk;wufp&m&SdaMumif; axmufcHcsufudkyg awGU&Sd&avonf/
xdkUaMumifhvnf; refvnfq&mawmfBuD;u rCa'0vuFmopfwGif -
]] aemif&if;nD&if;? EG,fruif;om;? om;csif;rsKd;azmf
tausmfxif&Sm;? aqGawmfrsm;udk? w&m;rysuf
arwåmqufí? rzsufqD;rI? csD;ajr§mufjyKavmh
olUudkcsD;ajr§muf? udk,fh*kPfajrmuf\? ,Gif;azmuftvdk
0efrwdkESifh? olUudk*kPfESdrf? udk,fh*kPfedrfh\/ }}
[kpyfqadk wmf rlcahJ yonf/ refvnfq&mawmfBu;D pyfqakd wmfro l nft h wdik ;f olwpfyg;\ t&Sd
*kPu f kd 0rf;ajrmufcs;D usL;Edik af om rk'w d mw&m;aMumifh yxrrpd;k &drq f &mawmfb&k m;Bu;D rSm trsm;jynforl sm;
ESiw
hf uG ok"r®m? a&Tusi?f r[m'Gg&? rlv'Gg&? taemufacsmif'gG &? a0VK0ef pwkbrk u d® iSuw f iG ;f ? *P0drw k u f ;l wdUk ?
r[m&if [kqakd om *dP k ;f Bu;D ud;k *dP
k ;f wdUk rS oHCmawmftm;vH;k wdUk \ MunfnKd ? cs;D usL;? *kPjf yKru I kd &&Sad wmfrl
ygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
{nfhomvmvQif qefrukefapeJU
{nfhonfvmvQif qefrukefapeJU[lonf {nfhonfudk xrif;csufrauR;&ef ajymaompum;
r[kwaf y/ a&muf&v dS maom{nfo h nfukd tvSLcHtjzpfoabmxm;Ny;D apwemo'¨gw&m;jynf0h pGmjzifh auR;
arG;rS ukodkvftjynfh&NyD; qefukef&usKd;eyfonf/ xdkodkUr[kwfbJ 0wfauswrf;aus rjzpfvdkUauR;&aom
oabmESiahf uR;vQif qefuek w f mom tzwfwifrnf/ xdUk aMumifh {nho f nfvmvQif qefrukeaf pESi[ hf k owday;
xm;jcif;jzpfonf/
vlysHawmfywåjrm; aoG;aq;qdkvQif jrefrmwpfjynfvHk; odaeMuavNyD/ xdkvlysHawmfywåjrm;
aoG;aq;ydik &f iS f OD;armifarmifrmS &[ef;b0rSvx l u
G Nf y;D aemuf &efuek Nf rKd U? uyÜvu
D u
G o
f pf (,ckawmfveS af &;
yef;jct
H eD;) wGif "edr;kd x&Humjzifh b0udpk wifc&hJ aom vlwpfa,mufyif/ ypön;f rGaJ omfvnf; o'¨grrGaJ om
OD;armifarmifwUkd ZeD;armifEo HS nf tdru f v
kd maom {nfo h nfreS of rQ xrif;rpm;bJ b,fawmhrrS jyefapcJah y/
toifah uR;p&mr&Sv d Qif t0wftxnfav;rsm;udk aygifEí HS auR;jzpfatmif auR;vdu k Mf uonf/
xdkrSwqifh omoemjyKrnf[laom &nf&G,fcsufuav;xm;vdkufonfESifh aq;udkNrdKUxJwGif armif;xka&mif;
ae&mrS ud, k yf ikd *f spu
f m;wpfpif;jzifh a&mif;Edik o
f nftxd tusK;d ay;uoefvmcJo h nf/ odUk jzifyh if yckuLú ? rEÅav;
taemufjyif? awmifjyif&Sd pmoifwkdufBuD;rsm;wGif pufa&wGif;? awmifNrdKU (tr&yl&) wl;armif;wkdufwGif
pufa&wGif;ESifh uk#D? rEÅav; r[mjrwfrked taemuf 45 wmwGif bk&m;zl;rsm;wnf;cdk&ef ESpfxyfwdkuf o'¨g
"du"r®m½HkBuD;wdkUudk aqmufvkyfvSL'gef;EdkifcJhygonf/
&wemoHk;yg;ESifh omoemawmf\tm;um; EdIif;p&mr&Sdatmif BuD;rm;vSygonf/ xdk&wem
oHk;yg;ESifh omoemtm;aMumifh OD;armifarmifwpfa,muf rnfodkUrnfyHk xif&Sm;aomomoemh 'g,umBuD;
jzpfvm&yHkudk "r®mp&d,OD;aX;vIdifu &wemoHk;yg;aus;Zl; udk,fawGU0w¬Krsm;pmtkyfwGif atmufygacgif;pOf
av;jzifh wcrf;wem;azmfjycJhygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
OD;armifarmif aiGvkyfwJhpuf
uREykf Ef iS hf &if;ES;D pGmod&aomtcsed rf mS olaX;OD;armifarmifb0rS omoemh'g,um OD;armifarmif
jzpfaeayNy/D tbd"Zr[m&|*k½?k yxrrpd;k &drq f &mawmfb&k m;Bu;D tm; oufawmf 95 ESpt f & wm0gvde;f &SNd cx H üJ
aemufygoHCm ig;yg;ESit hf wlyifí h aeUpOfqrG ;f uGr;f a0,sm0pörsm; vkyaf ecsed jf zpf\/ q&mawmfBu;D \ qE´?
OD;armifarmif\ o'¨gw&m;t& edum,fomoemxGe;f um;a&;toif;Bu;D udyk if zGUJ pnf;í edum,fpmoifwu kd Bf u;D
aqmufvyk &f ef ode;f oH;k q,fausmw f ef ]] ausmufpm"r®apwDawmf }} wnf&ef taumiftxnfazmfvsu&f adS e\/
omoemydik q f &mawmfb&k m;Bu;D <ua&mufow D if;oH;k aeNyjD zpf&m &[ef;&Siv f {l nfo h nfrsm; omo
ema&;pnf;a0;yGrJ sm;um; rjywfrvyfjzpf\/ tpnf;ta0;yGrJ mS ,aeUbmauR;& aumif;rvJ[k tNrBJ uaH eolrmS
OD;armifarmif jzpfonf/ Ncx H w J iG f q&mawmfrsm;tNro J wD if;oH;k &ef 0denf;awmft& tyftyfpyfpyf&zdS Ukd oD;oefU
wdu k Bf u;D wpfv;kH udyk if tylwjyif;aqmufvyk v f LS 'gef;avonf/ xdw k u kd t
f w
k jf rpfcs wl;azmfaecdu k f tpnf;
ta0;&Sí d uREykf af &mufomG ;&m vlo;kH a,mufu tkwjf rpfrsm;udk wl;aeMuonf/ OD;armifarmifum; aeylusu J sJ
NcpH nf;½d;k 0g;½Hck sKaH tmufü carmufaqmif;Ny;D tvkyo f rm;rsm;udk pDraH e&if; yg;pyfuwwGww f w G Ef iS hf y&dw&f w G f
aeonfukd awGU& onf/
]] udak X;vIid f vmygOD;As }}[kac:í a&SUqufvyk &f rnfh omoema&;udprö sm;udk aqG;aEG;ajymqdMk u\/
OD;armifarmifu -
]] vlawGcufwmyJAsm? ckq&kd if owif;pmxJrmS OD;armifarmifu ode;f oH;k q,fausmw f ef ausmufpm
"r®apwDawmfBu;D wnfr,fqw kd mzwfMu&awmh uReaf wmfu h kd ode;f wpf&m? ESp&f mcsr;f omaeNyv D Ukd xifMuw,f/
olwUkd eJU ud, k cf si;f pmMuwmayghAsm/ vlawG[m wpfq,f&rdS S tvGeq f ;kH wpfusyf vSLMuwmuvm;/ }}
]] uReaf wmfu h v kd nf; olwUkd vdx k ifNy;D wu,frv D QeH molaX;Bu;D atmufarhaeMuovm; rodb;l /
uReaf wmfu vlwpfrsK;d As? tckuReaf wmfvyk w f m omoemtwGuv f yk w f m olwUkd vdZk rd cf zH Ukd *kPjf 'yfBu;D zdUk r[kwf
ygbl;/ }}
]] wu,fvnf; uReaf wmfv h ufxrJ mS ig;aomif;jynfah tmif r&Syd gbl;/ ajym&if,rkH mS r[kwb f ;l As?
cufwmu ode;f oH;k q,fausmq f w kd m avQmah jymwm udak X;vIid af &? uReaf wmfvyk cf siw f m ode;f wpf&mtenf;qH;k ?
pdwx f &J wdS majym&if vlawGu olwUkd vdu k , kd cf si;f pmNy;D 'kua© y;MurSmpd;k vdUk ? &aohBu;D OD;cE¨v D kd aiGvyk w f phJ uf&dS
vm;vdUk pHpk rf;cHae&OD;r,fAs }}
]] uReaf wmfu ud, k u hf ,
kd uf dk ,HMk unfw,favAsm? igvky&f ifjzpfw,fqw kd m 'gpdwu f ;l ,Ofwm
r[kwb f ;l / tBurd Bf urd f uReaf wmfv h ufawGUyJ/ aA'ifa[mvdUk ,Hpk m;wmrsK;d vnf;r[kwb f ;l / aeUpOfy&dw&f w G f
oAsm? *kPaf wmfymG ; w&m;xdik o f Asm? 'gawGukd uReaf wmftm;ud;k Ny;D vkyaf ewmAs/ uReaf wmfh aiGvyk w f phJ ufu
&wemoH;k yg;yJ/ }}
]]uReaf wmf abmufaxmfpeG ;f vGe;f &dyo f m o'¨g"du"r®m½Hak qmufzUkd q&mawmfuo kd mG ;Ny;D wm0efcH
avQmufxm;vdu k w f ,f/ tenf;qH;k ig;ode;f wefaqmufzUkd qH;k jzwfw,f/ 'gayr,fh tJ't D csed u f vufxrJ mS
aomif;ud;k axmifavmufyJ &Srd ,fxifw,f/ wu,fyg/ 'geJU vufx&J w dS mav;eJUpNy;D oJ0,f? tkw0f ,f? wpfpwpfp
vkyv f mwm? rMumygbl; uReaf wmfh aiGvyk w f phJ ufu ig;ode;f wef"r®m½HBk u;D Ny;D oGm;wmygyJ/ vlawGu &wemoH;k yg;
aus;Zl;udk r,HMk ubl;As }}
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
vG J r S m ;aomt,l t q
]] avmuwGif ud, k uf sK;d pD;yGm;udck sn;f Munfjh cif;onf oljrwfwUkd \vkyif ef;r[kw?f olwpfyg;\
tusKd;pD;yGm;udk Munfhjcif;onfom oljrwfwdkU\vkyfief;jzpf\/ oljrwfwdkU\ vkyfief;r[kwfvQif yg&rDrjzpf?
yg&rDrjzpfvQiv f nf; ax&0g'ESirhf nD/ jA[®P0g'om jzpfawmh\/ jA[®P0g'uvnf; uHEiS u hf \H tusK;d udk
ouf0if,MkH unfonfyif jzpfonf/ odUk &mwGif jA[®P0g'u twå[w d udak &S;½Ium oHo&mcsr;f omudk OD;pm;
ay;\/
ax&0g'u y&[dwudka&S;½Ium oHo&mvGefcsrf;omudk OD;pm;ay;\/ þodkUjcm;em;\/ þ
jcm;em;csufum; ES,fES,f&&r[kwf? BuD;us,faom jcm;em;csufjzpf\/ odkUjzpfav&m rdrd\ ykpöKyÜef? wrvGef
aumif;usK;d udo k m&nfp;l Ny;D bk&m;udyk w J nfwnf ausmif;udyk aJ qmufaqmuf xdo k Ukd bk&m;wnfjcif;ESihf ausmif;
aqmufjcif;onf jA[®P0g't& bk&m;wnfjcif;ESifh ausmif;aqmufjcif;om jzpf\/ ,aeU jrefrmEdkifiHü
jA[®P0g'udk ax&0g'tjzpf vGJrSm;pGm ,laeMuolrsm;pGm&Sd\/
'geudyk jJ zpfjzpf? oDvudyk jJ zpfjzpf? bm0emudyk jJ zpfjzpf jyKvyk &f mü twå[w d udk jirf;tjzpfc,
H Nl y;D
y&[dwudk xD;tjzpfcH,l&\/ jirf;r&SdbJ xD;wifír&ovdk twå[dwrygbJ y&[dwudkaqmif&Gufí r&
aumif;/ xdkUaMumifh twå[dw oufoufvnf; tpGef;a&muftusifhyifjzpf\/ y&[dw oufoufvnf;
tpGe;f a&muf tusiyhf ifjzpf\/ twå[w d vnf;ygrS y&[dwvnf;ygrS rZÑrd y#dy'gusaomtusihf jzpfav\/
trSet f m;jzifh jA[®P0g'onfvnf; twå[w d oufouf usiahf om0g'jzpf\/ r[m,me0g'
onfvnf; y&[dwoufouf usifhaom0g'jzpf\/ ax&0g'onfomvQif twå[dwudk jirf;tjzpfxm;NyD;
y&[dwudk xD;tjzpfxm;aom rZÑdry#dy'gusus usifhaom0g'jzpf\ }} [lí a&;om;azmfjycJhygonf/
ax&0g'ESihf nDnw G af tmif y&[dwudk OD;pm;ay;Ny;D oHo&mcsr;f omudk rawmifw h bJ ukov kd f
jyKcv
hJ Qif ukov
kd \ f tusK;d udk tjynft h 0 cHpm;&rnfavm[laom ar;cGe;f udk ar;csio f t
l awmfrsm; ayvdrrfh nf/
tb,fah Mumifq h akd omf owå0gwdik ;f y#doaE¨wnfuwnf;u avmbESihf pcJah omaMumifyh gwnf;/ tajzum;
oHo&mcsrf;omudk awmifhwaompdwfonf avmbpdwfjzpf\/ avmbonf tukodkvfjzpf\/ oHo&m
csrf;omudk rawmifhw rvdkcsifaompdwfonf tavmbjzpf\/ tavmbonf ukodkvfjzpf\/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
xdUk aMumifh tukov kd pf wd jf zifjh yKaom aumif;rIxuf ukov kd pf w d jf zifjh yKaomaumif;rIu omvGeí f
tusKd;ay;EdkifyHkudk Ak'¨bmom0ifrsm;yDyD udk,fydkifÓPfjzifh cGJjcm;a0zefEdkifavmufayNyD/ av;oacsFESifh urÇm
wpfodef; umvywfvHk; oHo&mcsrf;omudk rvdkcsifaom tavmb ukodkvfpdwfjzifh jyKcJhaom aumif;rIrsm;
aMumifh od'w ¨ r¬ if;om;b0wGif avmuDcsr;f omrsm;udk olwpfyg;wdUk vdu k rf rDatmifcpH m;&Ny;D bk&m;jzpfaom
tcgwGifvnf; vmbfvmbrsm; tqrwefaygrsm;yHkwdkUudk axmufxm;aomtm;jzifhvnf; ukodkvfpdwfjzifh
jyKaom aumif;rIu tukodkvfpdwfjzifhjyKaom aumif;rIxufomvGefyHkudk em;vnfvufcHavmufayNyD/
oHo&mcsr;f omBu;D rm;rIukd tav;xm;Ny;D tpmtm[m&jywfvyfraI Mumifh tdy&f mxJvaJ eaom
tdref ;D csi;f qif;&Jom;udak wmh wpf&mzd;k avmuf"mwfpmav;udrk S 0,frauR;Edik b f J emrnfBu;D tvSLcHy*k Kd¾ vu f kd
aomif;eJUodef;eJUcsDNyD; vSL'gef;aomtvSLrsKd;onfvnf; jrwfAk'¨ESpfoufonfh yg&rDxdkufaomukodkvf r[kwf
aMumif; v,fwDq&mawmfu Owåryk&do'DyeDü -
]] tusKd;udkvdkvm;aompdwfjzifh tvSLcHyk*¾dKvfudk t,kwftjrwfa&G;cs,frI tusKd;BuD;&maom
vrf;udk a&G;cs,rf w I Ukd ESihf jyKaomukov kd o f nf yg&rDuo k vkd rf sK;d r[kw?f vSL'gef;rIuo kd m tav;*½ktxl;jyKonf/
tusKd;udkrl trIrpdkuf/ þodkUESvHk;xm;í vSL'gef;aomukodkvfonfom yg&rDukodkvfrsKd;jzpf\}} [k rdefUawmf
rlxm;ygonf/
v,fwDq&mawmfBuD; rdefUMum;awmfrlcsufESifhtnD jrefrmjynfrS apwem&Sifrsm; umv'ge
tvSLrsK;d udk ajymif;ívSLoifMh uygNy/D umv'geqdo k nfrmS tvSLcHy*k Kd¾ vv f t kd yfaomtcgrSm vdt k yfaomt&mudk
vSL'gef;jcif;yif jzpfygonf/ tvSLcHyk*¾dKvfonf or®morÁK'¨bk&m;&Sif? yapöuAk'¨bk&m;i,f? t&d,m yk*¾dKvf
&Spaf ,muf? omoemy&aoh? oDv&Sad omvl? oDvr&Sad omol? wd&pämef[í l 14 a,muf&&dS m tnHq h ;kH wd&pämef
wpfaumifukd ay;vSLvQiyf if b0wpf&m csr;f omaMumif; a[mxm;&m wd&pämefxufomaom vly*k Kd¾ vrf sm;udk
ay;vSLvQifydkí tusKd;&yHkudk awG;Munfh½Hkjzifh odEdkifayonf/
jrefrmwdkU\ tvSLtwef; jyifqifoifhyHkESifhyufoufí rav;&Sm;EdkifiHwGif wm0efxrf;aqmif
aeaom Ak'b ¨ mom0if jrefrmq&m0efwpfO;D u ol\ud, k af wGUav;rsm;udk "r®&o H rD *¾Zif;ü a&;om;cJzh ;l onf/
rav;&Sm;rsm; vSLaomtcg jrefrmrsm;uJo h Ukd rsuEf mS Bu;D &m [if;zwfygoabmrsK;d wul;wuzdwrf jH cif;r&Sb d J
t,kwfçtvwfçtjrwfra&G; vmvmorQudk auR;arG;vSL'gef;MuaMumif; olwdkUbmom\ nTefMum;csuft&
ypön;f &Sod rl sm;u rdrOd pömq,fyw kH pfyu kH kd ypön;f EGr;f yg;olrsm;tm; wpfEpS w f pfBurd f ay;vSL&aMumif;? xdu k o
hJ Ukd
pepfwus vdt k yfovdv k LS 'gef;wwfraI Mumifh rav;&Sm;Edik if w H iG f jruf&wd af &mif;olyif wdu k w
f pfv;kH ? um;wpfp;D
&Sad Mumif;ponfjzifh a&;om;xm;onfukd zwf&&I ayonf/ bmomcsi;f rwlaomfvnf; vlUavmuudk aumif;usK;d
jyKaomusifhpOfrsm;udkum; ,ltyfonfyifjzpfyg\/ xdkUaMumifhvnf; vHk;awmfq&mawmfu ysm;udk&Smaom
olonf ysm;udk&cJhvQif Muufqlyifyifjzpfaomfvnf; awmwGiftjrwf rSwf&monf/ ynm&Sdaomolonf
a[mMum;jyoqHk;roljzpfvQif 'Gef;p@m;yifjzpfaomfvnf; vlwGiftjrwfrSwf&monf[lí qHk;rMo0g'ay;
awmfrcl yhJ gonf/
þae&mwGif ynm0efOD;zdk;usm;\ udk,fawGU0w¬Kwpfyk'fjzpfaom bk&m;zl;oGm;jcif;[laom
Zmwfvrf;av;rSmvnf; ax&0g'ESit hf nD vSL'gef;wwfzUkd oifay;ouJo h Ukd yif jzpfaeygonf/ ausmif;ol ausmif;
om;rsm;aiGpkNyD; usKdufxD;½dk; bk&m;zl;oGm;Mu&m OD;zdk;usm;ESifhwuG ausmif;olausmif;om;rsm; usKdufxD;½dk;
bk&m;ay: tukefa&mufoGm;aomfvnf; armifxGef;armiftrnf&Sd ausmif;om;wpfa,mufrSm ygrvmcJhay/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
umv'geola|; OD;pD
azmfjyyg umv'ge\ukov kd pf rG ;f aMumifh ,ckb0rSmyif ola|;jzpfomG ;&aom jrawmifoal X;rif;
OD;pDtaMumif;udk "r®mp&d,OD;aX;vIdifa&;om;aom "r®'lwyxrwGJwGif zwf½I&onfrSm -
jrawmifNrKd U? azmifawmfO;D apwDawmf\&ifjyifü ausmufpmESpcf syf pdu k x
f v
l su&f \
dS / ta&SUbuf
ausmufpmrSm bk&m;'g,umBuD; ola|;rif;OD;pD\ ukodkvfawmfausmufpm jzpfygonf/ xdkausmufpmü -
]] jrawmifNrKd U&yf XmewGif yÍö*t F |*D? usi0hf oDbm*ud?k cgedprö a&TU? pm&dwt å avhjzif?h wpfaeUrjywf
olawmfjrwfwUdk ? uGyn f y§ q
f ;kH r? Mo0g'oif;MuL? csK,
d eHUrÍöLud?k cH,u l siohf ;kH í? aeavh&ydS gaom
bk&m;'g,umBu;D OD;pD? bk&m;tra':csK?d om;armifu?H orD;raiGwUkd onf? oHo&m ab;'kur© S
vGwfajrmufMu&ef? &nfoefaom o'¨gw&m;jzifh ajrpdkufapwDawmf wpfql? &yfawmfrl oHk;ql?
wifysOaf cGEpS qf ?l &[ef;awmfq,fyg;? omraPig;yg;? wHwm;Bu;D ESppf if;? odrjf yom'fwpfaqmif?
Z&yfBu;D oH;k aqmif? ausmif;Bu;D av;aqmif? rSepf aD &Tcs wHceG w f ikd Ef pS cf ?k a&wGi;f wpfwiG ;f ? bk&m;a&TouFe;f
uyf&ef a&Tqdkif; 3387 qdkif;? uxdeftwGuf 'GdpHkwdkufouFef; 333 pHk? wdpd0&dufouFef; 156 pHk?
uxderf w S pfyg; oHCu d ouFe;f aygif; 170? "r®uE© m¨ a&Tpmayt*Fgaygif; 1416 t*Fg? uwåyD gouFe;f
wpfxnf? ouúvyfouFe;f 7 xnf? aMu;pnfBu;D ESpv f ;kH ? a&Tyed ;f csom;½d;k ur®0g 7 ql? acgif;avmif;Bu;D 1?
oHoydwf 7 vHk;? tm;vHk;ukefusaiGaygif; ESpfaomif; ckepfaxmifo h ;kH &m&Spq f ,fo
h ;kH usyw
f Ukd udk eef;tr
edAÁmefudk &nfoefjy|mef;í vSL'gef;ylaZmfcahJ Mumif;}} [lí a&;xd;k xm;onf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
aomufa&ESihf 'efy?l ZeD;jzpfou l qGr;f vSL&aomaumif;rIaMumifh xGe, f ufaom v,fuu G t f wGi;f rS v,fxeG pf m
(xGeaf cs;wH;k ) ajrpdik af jrcJrsm;tm;vH;k a&Tjzpfvmonf[&k \ dS / 'd|"r®a0'ed, vufiif;tusK;d ay;jcif;[k usr;f *efü
qdo k nf/
,cif armifyP k EÖ iS hf ,ck armifp\ D jzpf&yfrmS tvGew f al e\/ odUk aomf armifp\ D v,fxeG pf mrsm;
a&Tjzpfvmonfawmh r[kwaf cs/ aemufwpfaeU armifpv D ,fxeG o f mG ;aomtcg EGm;rsm;tarmajy em;aeap&ef
xGeef m;cku d f v,fuu G t f v,f½dS awmifyUkd Bu;D udk wpfpwpfpaeUpOfyifw;l NzKd vsuf v,fuu G uf ckd sUJ xGicf ahJ v&m
awmifydkUurlBuD;rSm ajyoavmuf &SdoGm;\/ xdkaeUwGif NzdK&if;NzdK&if;ESifh vlyguRHoGm;&m &wemodkufBuD;
jzpfaeavawmhonf/
ajrudk,ufí aoaocsmcsmMunfhaomtcg a&T? aiG? ausmufoHywåjrm; tjynfhtESufjzpfae
onfukd awGU&av\/ odUk aomf armifprD mS ½d;k om;olyyD D &wemodu k Bf u;D udk vuf&mrysuf zH;k zdNy;D aemuf tdro f Ukd
jyefvmum ZeD;rcsKdESifhwdkifyif\/ rcsKdvnf; rdrdcifyGef;\ tvdkqE´twdkif; vdkufavsmum rlvv,fydkif&Sif
c½dkiftkyfrif;xH taMumif;Mum;av\/ vufawGUwGif xdkpdwfrsKd;xm;EdkifcJpG/
c½dkiftkyfrif;vnf; &if;ESD;olrsm;tm;qifhac:í &wemodkufBuD;udkwl;azmfMu&m vSnf;ckepfpD;
jynfhrQ wdkuf,l&av\/ xdkowif;rSm ½kwfw&ufjyefUoGm;&m rdkif;wdkif? e,fole,fom;rsm;rSm qif;&Jom;
armifpx D rH S c½dik ;f tkyrf if;u &wemrsm;odr;f ,ljcif;rSm vGepf mG rw&m;aMumif; ajymqdMk u&m aemufq;kH jrawmif
rif;Bu;D xH wdik Mf um;onftxd a&mufomG ;\/ jrawmifrif;Bu;D vnf; ormorwfpOf;pm;av&m rlvv,fajr
cGJa0pOfuyif jyefUjyefUjyL;jyL;&Sdaom v,fuGufr[kwf/
v,fuGufv,fü awmifylpmawmifydkUBuD;ESifh udkUvdkUuefUvefUtuGufudk ay;jcif;jzpf&m rlv
apwemonfyif tm;enf;aeaMumif; pOf;pm;rdav\/ rnfoUdk jzpfap vuf&t dS ajctaet& armifpo D mvQif
&wemtm;vHk; ydkifqdkifxdkufaMumif;qHk;jzwfum c½dkiftkyfrif;u armifpDtm;jyefay;&ef qHk;jzwfay;vdkuf
avonf/ armifpDwdkU ZeD;armifESHonf 'gewefcdk;aMumifh aeUcsif;ncsif; ola|;jzpfvmum yxrqH;k rdik ;f wdik f
NrKd UwGif tkwaf vSum;ESppf if;wyfaom a&Tausmif;Bu;D udk pwifaqmufvLS Mu\/
(,ckxakd usmif;Bu;D xdak cwfoyl ek af Mumifh rD;avmifavNy)D
rdik ;f wdik f 12 jyifonf xdak cwfjynfwiG ;f a&; rNird ;f at;ojzifh OD;pDonf rdik ;f wdik Nf rKd UrS jrawmif
NrKd UodUk ajymif;a&TUaecJ\ h / jrawmifoUkd a&mufvQiv f nf; tvSLBu;D ay;um urÜnf;xd;k aMunmcJ\ h / a&SUem;ujy
cJah om aumif;rIpm&if;rsm;rSm 1240 jynfEh pS f jrawmifoUkd a&mufpujyKvyk af om 'gepm&if;rQomwnf;/
(wnfawmq&mawmfBu;D a&;aom xD;csKid Nhf rKd Ue,fordik ;f pmtkyw f iG f tus,Mf unf½h EI ikd yf gao;onf/)
jrawmifoal |;OD;pDuo hJ Ukd yif tvSLcHy*k Kd¾ vv f tkd yfaomtcgwGif vdt k yfaomt&mudk vSL'gef;Mu
aom tvSL&Sit f csKUd \ 'gersm;udak zmfjy&if; Opöm\tESpo f m& 'gew&m;udk azmfjy&mtcef;udk ed*;kH csKyv f ukd f
ygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
urÜnf;rxdk;wJh tvSL&Sif
ok"r®rPdaZmw"&bGJU& apwem&Sif OD;pef;armifudk bkwvifNrdKUe,f? armif;axmiftydkif
0Hw&kH mG ü 1294 ckEpS ?f waygif;vjynfah usmf 1 &uf? paeaeUwGif zGm;jrifcyhJ gonf/ touf 39 ESprf S ,cktouf
60 ESpf txd 22 ESpfaom umvtwGif; t&yf&yftvSLaiGaygif; 102 odef;ausmfoGm;ayNyD/ xif&Sm;aom
aumif;rIrsm;rSm-
- aqmufvkyfvSL'gef;NyD; bkef;BuD;ausmif; (3) ausmif;
- wnfNyD;aom apwDaygif; (11) ql
- aqmufvkyfay;cJhaom rlvwef;ausmif; (1) ausmif;
- jyKjyifay;cJhonfh rlvwef;ausmif; (2) ausmif;
- wHwm;aygif; (12)ck? (ukefusp&dwf tenf;qHk;ig;axmifrS wpfodef;cJGtxd)
- pufa&wGif;aygif; (12) ck? vufiifa&wGif; (16) wGif; wdkUjzpfayonf/
aqmufvkyfvSL'gef;aom bkef;BuD;ausmif; (3)ausmif;wGif yxrarmif;axmif q&mawmf
bk&m;Bu;D oDwif;oH;k awmfrcl ahJ om ausmif;awmfBu;D udk jyKjyifaqmufvyk í f omoemtwGut f a&;Bu;D vSaom
pmoifwdkufBuD;wpfck wnfaxmifay;EkdifcJhjcif;yif jzpfygonf/ jruGrf;awmifpmoifwkduf [laomtrnfjzifh
pmcspmoif oHCmawmftyg; 50 wdkU *EÅ"l&wm0efudk ausyGefpGmxr;faqmifawmfrlaeMuavNyD/ aumif;rI
ukodkvf 10 ckavmuf&SdvQif &Spfckavmufu ukodkvf&Siftrnfpm&if; rwyfonfursm;onf/
ukodkvf&Siftrnfrwyfjcif; taMumif;udk OD;pef;armifu ,ckuJhodkU &Sif;jyygonf/
]] OyrmAsm uRefawmfaqmufwJhausmif;? jyifxm;wJhZ&yfu a[mif;EGrf;aqG;jrnfhoGm;ygNyDwJh/
aemufxyf ukov kd &f iS u
f uReaf wmfv
h ykd J jyKjyifcsiw
f q
hJ E´ay:vmygNyw
D /hJ tJ ..uReaf wmfq
h vD m cGiahf wmif;&?
oabmwlnDrI,l&eJU tvkyf½Iyfwm0efrBuD;aybl;vm;/ a[m ..bmemrnf? bmurÁnf;rS rxdk;xm;cJhawmh
jyKjyifzdkU rGrf;rHzdkU b,fukodkvf&SifrS vufrwGefUEdkifawmhbl; }} [k&Sif;jycJhygonf/
(1995 rwfvxkwf? jrwfr*Fvmpmapmifudk Moo"\ xl;jcm;aom apwem&Sif aqmif;yg;rS)
y&[dwapmiftvSL&Sif
rHk&GmNrdKU? ov’m&yfuGuf ay 80 vrf;&Sd y&[dwausmif;wkduf q&mawmfOD;Zedwonf rdbrJh
uav;rsm;udk apmifah &SmufauR;arG;½Hw k if rubJ rH&k mG NrKd UrS qif;&JErG ;f yg;aom yk*Kd¾ vrf sm;udk pm&if;aumufí
aqmif;&moDa&mufwikd ;f apmifvLS cJoh nfrmS 1994 ckEpS t f xdqv kd Qif ajcmufBurd af jrmufcNhJ y/D wjcm;umv'ge
tvSL&Sifrsm;yg yg0ifvSL'gef;vsuf&Sd&m ,ckqdkvQif tvSLcHyk*¾dKvfig;&mtxd wdk;jr§ifhívSL'gef;EdkifcJhygonf/
(1995 ZGefv? jrefr*Fvmpmapmif a'gufwmcifjrifh&D\ aqmif;yg;rS)
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
acG;iwfudktpmauR;aom trwf
tb,rax&fonf xdka'0wm&Gmüyif a'0rnfaom trwfBuD;wpfa,muf jzpfcJhzl;\/
a'0'wfrif;BuD;onf &yfa&;&Gma&; pDrHcefUcGJ&efudpö&Sdí &yf&Gmrsm;udk vSnfhvnfoGm;vm&pOf udpöNyD;pD;í
a'0wm&GmodUk jyefvmcJoh nf/ vrf;ckvyfü xrif;qmvSojzifh aemufygtrIxrf;rsm;tm; xrif;yGJjyif&ef
apcdik ;f í xrif;pm;rnftjyK acG;ydeaf cG;iwfwpfaumifonf tl,m;zm;,m; ajy;vTm;vmum oGm;&nfwrsm;
rsm;ESifh tem;odkUa&mufvm\/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
vlom;pm;ESifh tb,rax&f
tb,rax&fonf aeUpOfewfok'¨g qGrf;rsm;udkcsnf; bkOf;ay;ae&ojzifh oyÜg,f,rQum
wifwh ,fqNl zKd ;ae\/ apwD? aAm"dyifrsm;\ 0wfBu;D 0wfi,fEiS hf &[ef;w&m;wdUk udk raMumifrh Mu aqmif&u G f
vmEdik \f / wpfaeUaomtcg rax&fonf bk&m;y&d0P k tf wGi;f wHjrufvn S ;f Ny;D í y&d0P k t f jyifoUkd xGuvf mpOf
ausmif;0if;\ av;bufav;wefrS ]] 0dik ;f a[h ..zrf;a[h .. }} paom qlno H rH sm;udMk um;í Munfv h ukd &f m
wkwfrsm;"m;rsm; udk,fpDudkifaqmifí ausmif;qDodkU OD;wnfajy;vmaeMuaom vltkyfBuD;udk jrifawmfrl\/
vlwUkd onf qmavmifiwfrw G v
f eG ;f vSojzifh vlvcl si;f owfjzwf pm;aomuforl sm; jzpfMuav
onf/ ewfqGrf;pm;&ojzifh qlNzdK;wifhw,faeaom rax&ftm; owfjzwfpm;aomuf&ef vmMujcif;jzpf\/
vlq;kd rsm; ausmif;0if;av;bufav;wefr0S ifum ausmif;xJoUkd yifa&mufvmNy;D rax&fukd olUxufig &SmazG
aeMuavonf/ rax&fonf ,ciftrwfb0u acG;ydefacG;iwftm; ½dkufykwfrnfholudk [efUwm;cJhzl;aom
ukodkvfaMumifh ausmif;0if;tv,fü ½kwfw&uf awmifBuD;wpfawmif ay:aygufvmav\/
rax&fonf xdkawmifBuD;\ vdIPfacgif;xJodkU tvdkvdka&mufoGm;í vlqdk;rsm;&SmrawGUEdkif
Muawmhay/ ½kww f &uf awmifBu;D ay:vmonfukd jrif&vQif &[EÅmjzpfayvdrrfh nf[k ,lqum aMumufvefU
xGuaf jy;Muavonf/ rax&fum; 12 ESpyf wfv;kH ykxZk OfrQom &Sad o;\/ oHo&m'kuu © kd oHa0*jzpfawmfrí l
0dyóemw&m;½IymG ;&m &[EÅmjzpfawmfr\ l / 24 ESpw f ikd w
f ikd f ewfqrG ;f bkO;f ay;um xdak usmif;üyif y&deAd mÁ ef
jyKawmfral vonf/
("r®mp&d, OD;aX;vIdif\ oD[dkVfacwf pHawmf0if t&d,mrsm; ESm - 555 rS 558)
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
qDa0aom'ge&Sif
ompnfrS [HZm;NrKd UodUk rD;&xm;ckw&f mwGif [HZm;NrKd Uta&SUawmifbuf oH;k rdik t f &yfwiG f om*&
ac: &GmBuD;wpf&Gm&Sdonf/ a&S;jrefrmrif;rsm; vufxufu NrdKUpm;&Gmpm;rsm;aeaom NrdKUwpfNrdKUjzpfí tkwf½dk;
wHwikd ;f usK;H rsm;yif&o dS nf/ ,if;&GmBu;D wGif ta&mif;t0,fvyk í f pdu
k yf sK;d jcif;udyk g vkyu f ikd af eaom OD;ausmZf ?H
a':OD;qdak om ZeD;armifE&HS o dS nf/ (a':OD;rSm zqyvacwfu 0efBu;D jzpfcahJ om Adv k rf LS ;atmif\ tpfrt&if;
jzpfonf) xdkOD;ausmfZH? a':OD;wdkUonf tvGefyif bk&m;w&m;MunfndKí o'¨gw&m;aumif;onf/
olwpfyg;uJhodkU bk&m;awGausmif;awG aqmufvkyfrvSLEdkifaomfvnf; olwdkUtwwfEdkifqHk;
'gejyKonf/ &GmwGif;&Sd rnfolrqdk rD;zdkaqmifwGif oHk;&efjzpfaom qef? qD? qm;? yJ ponf tvdk&Sdwdkif;
tcuftcJ&w dS ikd ;f olwUkd tdro f mG ;í ,lEikd o
f nf/ wpf&mG vH;k udk aMumfjimí ay;urf;onf/ xdUk aMumifh qefjywf
olwdkif; 'ku©a&mufwdkif; rdbrusef;rrmaomtcg pm;a&;cufaom om;orD;rsm;rSpí olwdkUapwemudk
,HkMunfonfhtwdkif; qefvdkvQif qef? qDvdkvQif qD ponfjzifh olwdkUxHrSvmí ,lonf/
olwUkd onf tvGe0f rf;ompGmjzifh 'gejyKonf/ þodUk ESpaf ygif;rsm;pGm 15 ESpf ausmv f maomtcg
wpfaeUaom aeUvnfwiG f olwUkd tdraf &SUwGix f m;í trsm;twGuf vSL&efxm;aom qDt;kd Bu;D rSm yGuí f vmNy;D
vQif qDawGzdwfvQHusvmonf/ a&S;uvnf; þuJhodkU xHk;wrf;wpfck &SdcJhonf/ r[m0if0w¬Kudk Munfhyg/
aygifom;vSD;í vSLrnfhol
jA[®Pwdó qdkaom cdk;olBuD;onf wjznf;jznf;vlpkí olcdk;b0rS "m;jy? "m;jyb0rS olykef
jzpfí aemufvdkuftiftm; rsm;vmaomtcg &Sifbk&ifudkwdkufcdkufí udk,fwdkif &Sifbk&ifvkyfavonf/
ol&Sifbk&ifjzpfí vltrsm; w&m;rapmifhaomtcg rdk;av0oacgif;yg;NyD;vQif vlawGiwfrGwfjcif;rsm;
jzpfvmcJoh nf/ qefa&pyg; &Sm;yg;onf/ rd;k av0oacgif;yg;í qefa&pyg;&Sm;yg;aomaMumifh uHtm;avsmpf mG
&[EÅmESpfaomif; y&ddedAÁmefjyKawmfrlcJhonf/ rsm;pGmukefaom &[ef;wdkUonf oD[dkVfuRef;rS tdE´d,odkU ul;
oGm;cJhonf/ awmxJawmifxJwGif [if;&Gufudkpm;í wcsKdUwavaom oHCmawmfrsm;om usef&pfcJhonf/
xdrk if;onf ud;k ESpwf w d d wdik ;f jynfut
kd yk cf sKy&f m wdik ;f jynfwiG f tvGeif wfrw
G af cgif;yg;í vlawG
aoMuonf/ xdkUaemuf vlrsm;u rcHEdkifawmhí xdkbk&ifudk jyefvnfwdkufcdkufNyD;vQif owfypfMuonf/
odkU&mwGif rdk;av0o raumif;ao;? qefa&pyg;vnf; csufcsif;aygrvmao;acs/ xdktcg NrdKUpGeftzsm;wGif
aeaom qif;&Jom; vifr,m;ESpfa,muf &Sdonf/ wpfaeUaomtcg &[ef;awmfwpfyg; olwdkU\tdrfa&SUudk
qGrf;cH<uawmfrlonf/ xdkvifr,m;rSmvnf; pm;p&mr&SdaomaMumifh tm[m&jywfí xrif;iwfaeonfrSm
udk;&ufavmuf&SdNyD; vSLp&m[lí pm;aumif;aomypönf; tdrfxJwGif vHk;0r&Sdacs/
xdktcg rdef;rjzpfolu þodkUawG;awmonf igwdkUonf pm;p&mr&SdonfrSm udk;&uf&SdNyD?
aemifav;ig;&ufaevQif ao&awmhrnf/ ao&rnft h wlwl þ&[ef;awmf omoemjyKEikd af p&ef touf&n S f
ap&ef ig\aygifom;udk "m;ESiv hf ;DS í aMumfNy;D vQif trJaMumfvyk í f vSLvdu k rf nf[k qifjcifNy;D vQif rD;zdak csmifrS
"m;udk,lí aemufaz;buf&Sd NcHxJodkUxGufoGm;onf/ aygifom;vSD;&ef jzpfonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
a,usmf ;jzpfou l vnf; olUrde;f ruJo h Ukd yif igvnf;aoawmhrnf? xl;rnfr[kw/f &[ef;awmftm;
omoemqufí jyKEdkifap&ef? touf&Snfap&ef ig\aygifom;udk "m;ESifhjzwfí trJaMumfvkyfívSLrnf[k
rdrd\ tjcm;buf&SdNcHxJodkU "m;wpfacsmif;ESifh xGufoGm;onf/ olwdkU\ o'¨gw&m; xl;jcm;jyif;xefvSaom
aMumifh odMum;rif;\ y@KurÁvm wif;onf/ tvGeEf ;l nHah om y@KurÁvmrSm ausmufuo hJ Ukd rmíaeonf/
xdkUaMumifh odMum;rif;onf vlUjynfodkU Munfhvdkuf&m þvifr,m;udk oGm;íawGUonf/
csufcsif;yif odMum;rif;onf olwdkU\tdrfa&SUü ay:vmonf/ tbdk;BuD; a,mifaqmifí
vmonf/ xdUk aemuf tdraf &SUrSaeí ]] om;wdUk ? orD;wdUk }} [kvrS ;f íac:onf/ xdt k cg odMum;rif; toHMum;í
vifr,m; ESpfa,mufonf "m;udkcsNyD; tdrfa&SUodkUajy;xGufvmMuonf/ xdktcg vlolawmf a,mifaqmif
xm;aom odMum;rif;onf ol\vufxJwGif wpfjynfcsufEdkifaom xrif;tdk;udk,lí ]] oHCmawmfudkvnf;
avmif;yg? oifwdkUvnf; pm;Muyg? tdrfeD;csif;rsm;udkvnf; a0iSyg }} [kajymí xGufoGm;onf/
xdUk aMumifh tdr&f iS vf ifr,m;onf qGr;f udck ;l í qGr;f cHoC
H mawmf\ oydwx f o
J Ukd xnf&h m xrif;
onf jyefíjynfo h mG ;onf/ xdUk aMumifh oydwjf ynfah tmif tm;&yg;&vSL'gef;onf/ olwUkd vnf; pm;aomufonf/
tdref ;D csi;f rsm;udvk nf; a0iSonf/ xrif;td;k rSm odMum;rif;\ t"d|mefaMumifh oH;k vcefU jyefíjynfv h monf/
xdtk cg vlrsm;onf ig;yg;oDv tusK;d aMumif[ h k ig;yg;oDvudk apmifxh ed ;f Muonf/ 'ge? oDv jyKMuonf/
xdUk aMumifh oD;ESrH sm; a&S;uxufjzpfxeG ;f Ny;D rd;k av0oaumif;vmaomaMumihf vlawGvnf; use;f rmaysm&f iT f
Muonf/
tdE, ´d jynfoUkd xGuo f mG ;aom &[ef;awmfrsm;vnf; jyefvmMuonf/ xdUk aemuf oD[Vkd u f Re;f wGif
pwkw¬ o*Fg,emwifco hJ nf/ þonfrmS vufawGUoifcef;pmjzpfonf/ ypön;f &Sm&mwGif igpm;zdUk &Smrnfqkd
onfxuf vSLrnf wef;rnf? ighom;av;pmwwfzUkd ponfjzifh olwpfyg;tay: arwåmapwemxm;í&Smu
ydí
k atmifjrifwwfonf/ o'¨gw&m; aumif;avav Bu;D yGm;avavjzpfvrd rhf nf/ 'Db0wGio f m r[kwyf g/
edAmÁ efa&mufonfw h ikd af tmif csr;f omvdrrhf nf/
xrif;wpfeyftiwfcHívSLol
tjcm;wpfOD;rSm [oFmwNrdKU? abm*vrf; pdefA[dk&f pOfhtdk;NcH vkyfief;ydkif&Sif a':at;Munf
jzpfonf/ vGecf ahJ om 1976 ckEpS af vmufu rd;k av0oazmufjyefí qeftvGe&f mS ;oGm;onf/ vlawGawmfawmf
'kua© &mufMuonf/ xdt k cg a':at;Munfonf olpm;rnfn h pmudk vH;k 0rpm;awmhb?J npmtwGuf qefrsm;
udpk í
k oDv&Siaf usmif;rsm;odUk ay;vSLonf/ ,aeUtxdjzpfonf/ npmrpm;awmhyJ ,aeUtxd vSLaeonf/
ausmif;vnf; aqmufonf/ &[ef;trvnf; jzpfonf/
odUk &mwGif ausmif;aqmufjcif;? &[ef;trjyKjcif;xuf rdru d ,
kd u
f t
kd iwfcNH y;D o'¨gw&m; tm;Bu;D
pGmjzifh rdrdpm;rnfhqefudk vSL'gef;onfrSm omrmefo'¨gw&m;rsKd; r[kwf? tvGeftm;BuD;aom o'¨gw&m;rsKd;
jzpfonf/ tHhMoavmufaom apwem&Sifjzpfonf/ tvGefMunfndKp&m aumif;avonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
aeUpOfqGrf;BuD;avmif;csifol
ucsifjynfe,f? [dkyifNrdKU&Sd aq;trsKd;rsKd;a&mif;aom jroDwmaq;wdkufydkif&Sif OD;uHqufESifh
ZeD; a':apmcifwUkd jzpfonf/ rEÅav;NrKd UodUk ajymif;vmonfrmS 10 ESpaf usmNf y/D ppfBu;D Ny;D aomtcg olwUkd onf
rdbrsm;vufxufu aq;usrf;rsm;udk MunfhNyD;vQif qD;? 0rf;? avaq;? rcspfOESifhazmfaom rcspfaq;ac:
raoaq;? yef;emaysmufaq;? awmifqdwfqDrSpí aq;trsKd;rsKd;a&mif;cJhonf/ tvGefpD;yGm;jzpfcJhonf/
aq;rsm;vnf; ajymonfhtwdkif; a&m*grsm;udkaysmufapaomaMumifh a&mif;ravmufatmifjzpfonf/
ykvif;ravmufaomaMumifh aMumfjimudkyif rsm;rsm;rxnfhacs/ olwdkU&aomaiGrsm;udk bk&m;
wnfonf/ ausmif;aqmufonf/ ,ckqdkvQif av;ig;odef;zdk;&Sdonf/ þuJhodkU vSL'gef;Edkifaomfvnf;
um;0,fí rpD;acs/ ½dk;½dk; at;at;yifaeonf/ tvGefo'¨gw&m; jyif;xefonf/ txufyg qef&Sm;aom
ESpfwkef;u rEÅav;NrdKUwGif oHCmawmfrsm; rsm;jym;aomaMumifh oHCmawmfrsm;wGif qGrf;rjynfhpHkjzpfonf/
xdtk cg tcsKUd oHCmawmfrsm;onf olwUkd \wdu k x
f oJ Ukd 0ifí 'umBu;D ? 'umrBu;D wdUk qGr;f uav;&vQif awmfyg
NyD[k qGrf;cH<uMuonf/
þuJoh Ukd tvSLcHvmaomtcg Ak'b ¨ momjzpfonft h wdik ;f wwfEikd o
f rQvLS cJ&h mu wpfaeUxuf
wpfaeU oHCmawmfawG rsm;vmojzifh oHCm 470 xd qefrsm;udk r&&atmif0,fí qGr;f vnf;avmif;onf/
[if;vnf;vSLonf/ eHeuf 2 em&Dupí wpftdrfvHk;xí csufMujyKwfMuonf/ aemufqHk; vHk;0qefrsm;
0,f,lí r&aomtcgrSom rvSLbJae&awmhonf/ rvSL&ojzifh olwdkUtvGefpdwfraumif;jzpfMuonf/
þuJhodkU o'¨gw&m;rsKd;vnf; tvGef&Sm;onf/
'ge\rsufarSmuftusKd; 5 yg;
tvSL'ge0w¬KvSL'gef;aom tvSL&Sifonf -
1/ vltrsm;wdkUrsufESmjrifvQif cspfcifESpfoufjcif;
2/ olawmfaumif;wdkU rSDcdkqnf;uyfvmjcif;
3/ *kPfaus;Zl;owif;ysHUESHUausmfMum;jcif;
4/ y&dwfowfav;yg;odkU &GH&Smjcif;uif;? &Jwif;pGm csOf;uyfEdkifjcif;
5/ aoonf\tjcm;rJhü ewfjynfodkUvm;a&muf&jcif;
[laomtusKd;xl;wdkUudk &&SdcHpm;&onf/ (tH?2/ 33-5)
]] txkyfuav;wjyifjyif? txkyf&SifrSm aovdkUoGm;?
usefwJholawG a0umpm;? txkyf&SifrSm tvum;?
bmurSvnf;ygroGm;? ao&Gmusawmh tyg,fvm;?
edAÁmefa&mufzdkU tcufom;? ukodkvfyknjyKrSawmf?
tazmfygrS pdwfrSmat;? b0zefcg &du©maq;?
½kyfemrfESpfjzm 'ku©a0; }}
(wdyd#u"&q&mawmf OD;aumov’)
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
jrifhjrwfaomaojcif;qdkwm
vlwpfa,muf[m olwpfyg;udk axmufy?hH uln?D ay;urf;Edik pf rG ;f &Syd gvsuf raxmufryH?h ruln?D
ray;urf;bJ aoqHk;oGm;cJhvQif xdkuJhodkUaom aoqHk;jcif;onf rjrwfaomaoqHk;jcif;jzpfonf/
(tar&duef oHrPdola|;Bu;D tif'½l;umeuf*s)D
rSwcf su/f aoqH;k csed w
f iG f csr;f omaom a':vmoef;aygif; 500 rS 300 ausmu f kd urÇmt&yf&yf&dS aq;½H?k
ausmif;? okawoeXmersm;odUk vSL'gef;cJo h jl zpfonf/
b0atmifjrifrIqdkwm
b0atmifjrifrq
I w
kd m wdu
k af wG? um;awG? 0wfaumif;pm;vSawGeUJ rwdik ;f wmrowfrw
S Mf uygeJU?
wu,fh b0atmifjrifrIqdkwmudk rdrd[mtrsm;twGuf b,favmufvkyfudkif aqmif&Gufay;cJhovJqdkwJh
tcsufeJUyJ wdkif;wm&w,f/
(tar&duef vlrnf;wdkU\ u½kPm&Sif a*smh0g&SifwefumAm)
rSwcf su/f toufqHk;onftxd vlrnf;wdkU\ b0wdk;wufa&;udk BudK;pm;tm;xkwfcJhol jzpfonf/
ajrESifha&TaiGwdkU jyuf&,fjyKjcif;
ighv,f? igh,m? ighajrwm[k? OpömcifrifqdkjyefvQifvnf;? t&SifrJhyg? igwdkUrSmum;? urÇmraus
rjcif;ae\/ azmufaoG,Gif;,dk? oifwdkUudk,frS? vdkrydkifbJ zGwfo&J[k usdefqJaomES,f ajru&,f\/
igh0,f igha&T ighaMu;aiG[k pdwaf pMunfom qdjk yefygvnf; Mur®maqmfwu kd f aumif;awmfcu
kd u
f kd
{nfq h ukd rf Qom wnf;cdyk g&Si?hf ig;jzm&efo?l ,lvn
S w
hf Ukd yg? aorif;cGmvnf;? oif&h mtavQmuf? wdUk a&mufonfyif
wdkUt&SifvQif jzpfcsifvGef;vS? vGefrif;pGmh[k a'gocsDcs,f? a&TaiG&,f\/
(pdEÅausmfol-Mo0g'xl;ysKdU)
tcef; (4)
tm;udk;&mtrSef
cE¨m\tESpfom&
cE¨m\ tESpo f m&um; oDvapmifx h ed ;f jcif;omjzpfaMumif; usr;f tpü azmfjycJah yonf/ oDv
taMumif;ESit hf wl xyfwx l yfrQ ta&;wBu;D azmfjyoifah om tjcm;taMumif;t&mwpfck &Sad o;\/ xdt k &m
um; t,l0g'pifMu,frIyif jzpfyg\/ xdkUaMumifh r[m0*¾oH,kwf Amwd,okwfü Ak'¨u -
Am[d, ]] oifonf ukodkvfw&m;wdkU\tpudk okwfoifavmh/ ukodkvfw&m;wdkU\ tpum;
tb,fenf; aumif;pGmpifMu,faom oDvESiahf jzmifrh eS af om t,lyifwnf; }} [lí a[mMum;awmfrcl yhJ gonf/
þü ajzmifrh eS af omt,l[o l nf &wem;oH;k yg;ESihf uH? uH\tusK;d w&m;udk rwkerf vIyf ouf0if,MkH unfryI if
jzpf\/ uHESihfuH\tusKd;w&m;udk txdkuftavsmuf ouf0if,HkMunftm;&SdMuygaomfvnf; &wemoHk;yg;
tay: tm;xm;,HkMunfrIum; enf;aeMuao;onf/
o&P*HknpfEGrf;aMumif; oHk;rsKd;
tb,fhaMumifhenf;/ o&P*HknpfEGrf;aejcif;aMumifhyif jzpfyg\/ o&P*Hk npfEGrf;aMumif;
oHk;rsKd;&Sd\/ rlvyPÖmot|uxmü tÓPoHo,rdpmä ÓP 'D[o d u H v
d ó d wd [lízGijhf yonf/ tÓP
- &wem oH;k yg;tay: aocsmusepGmrodjcif;? oHo, - &wemoH;k yg;tay:rSm ,Hrk mS ;vmjcif;? rdpmä ÓP -
&wemoH;k yg;tay:ü rSm;,Gi;f aom t,ltq jzpfjcif;wdUk yif/
4if;oH;k rsK;d wGif tÓP? oHo,ESpyf g;udk &wemoH;k yg;taMumif;odatmif tm;xkw&f if; y,f
azsmuf&onf/ rdpmä ÓPudk &wemoH;k yg;tay: o'¨gw&m;,HMk unfÓPfukd cdik cf ikd rf mrmxm;Ny;D y,fazsmuf
&onf/ xdu k o hJ Ukd ry,fazsmufEikd v f Qif tjypf&adS om o&P*Hyk supf ;D jcif;odUk a&muf&awmhonf/ t&d,mwdUk \
o&P*Hu k kd avmukw&å mo&P*Hk [kac:onf/ ajrxJtawmifrsm;rsm;0ifatmif ½du k of iG ;f xm;aom oHwikd ?f
ausmufwikd o f nf t&yfav;rsuEf mS rS wdu k cf wfvmaom avaMumifh b,fawmhrS rwkev f yI o
f uJo h Ukd t&d,mwdUk \
&wemoH;k yg;tay: ,HMk unfro I '¨gonfvnf; b,fb0a&mufa&muf rysupf ;D awmhay/
ykxZk OfwUkd \ &wemoH;k yg;tay: ,HMk unfro I nfum; zGyJ akH y:uav;wpfa,muf ua&mfurnf
pdu
k x
f m;aom 0g;jcrf;jym;ESihf bmrSrjcm;ay/ avjyif;av;wpfcsuf a0SUvdu k ½f jkH zifyh if vJomG ;Edik af yonf/ wpfcgu
{&m0wDjrpfxJ vltjynfjh zifah vSmcf wfvmaom avSwpfpif;onf yk*aH nmifO;D em;ta&muf vIid ;f ykwNf y;D avSarSmuf
awmhonf/ epfoel pf ud, k vf wG u
f ;l olu;l ESihf 0½ke;f oke;f um;jzpfaepOf vlav;a,mufavmufrmS uHaumif;
axmufrpGm arSmufaeaomavSukd jyefíwG,zf ufrMd uonf/ vIid ;f uvnf;xef urf;uvnf; tawmfa0;ao;
ojzifh aornfç&Sirf nf rajymEdik af o;ay/ xdt k cg xdak v;a,mufxu J toufBu;D Bu;D wpfa,mufonf urf;
ay:rS a&Tpnf;cHb k &k m;Bu;D udk vSr;f tm½Hjk yKí -
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
]] a&Tpnf;cHb
k &k m;Bu;D ? bk&m;wynfah wmfwUkd \ toufuu kd ,fawmfryl g/ wynfah wmf toufab;
rSvwG cf v hJ Qif &Sod rQOpömtm;vH;k xkcí JG a&TouFe;f uyfvLS ygrnfb&k m; }} [k toHus,u f s,jf zifh t"d|mefjyKvu kd &f m
wdu
k wf u kd q f ikd q
f ikd yf if olt"d|mefjyKNy;D onfEiS hf wpfNyKd ief uf arSmufaeaomavSBu;D rSm urf;bufoUkd wjznf;jznf;
ajrmygoGm;awmhonf/ urf;odUk a&muf&ef wpfac:omomavmuf tvdw k iG u
f m; xdv
k Bl u;D \ t"d|mefonfrmS
wpfrsK;d ajymif;oGm;onf/
]] wynfah wmf r&Sq d if;&Jom;rdUk &So
d rQOpömxJu wpf0ufavmufeUJ yJ a&Tcsyg&apbk&m; }} urf;odUk
a&muf&ef 0g;oH;k jyefavmuftvdw k iG uf m; -
]] pdwfEdkifudk,fEdkif a&Tqdkif;wpfqdkif;avmufyJ vSLyg&apawmhbk&m; }} aemufqHk; urf;ay:odkU
av;a,mufom; 0rf;omtm;&wufNyD;aomtcgü xkdvlBuD;ajymvdkufaom pum;onfum; -
]] tif; ..usKyfvnf; aMumuftm;vefUtm; bmawGajymrdrSef;awmif rodawmhygbl;Asm }}
[l\/ ykxkZOfwdkU\ &wemoHk;yg;tay: tm;xm;,HkMunfrIum; þrQavmufxd atmufusaemufusEdkifvS
ygonf/ xdkUaMumifh t&d,myk*¾dKvfwdkU\ avmukwå&mo&P*Hkonf ysufpD;jcif;r&Sdaomfvnf; ykxkZOfwdkU\
avmuD o&P*Hu k m; ysupf ;D jcif;&Sv d mcJ&h onf/ avmuDo&P*Ho k nf tjypf&adS om ysupf ;D jcif;? tjypfr&Sad om
ysufpD;jcif;[lí ESpfrsKd;&Sdonf/
o&P*HkysufpD;jcif;ESpfrsKd;
]] umvud&d,m aba'gte0ZÆaba'gwd 0kpöwd
tn ow¬m&m'Dok t[Htw¬meH y&dpöZmrDwd
{0H tnow¬m ½ka'´o0aoe
o&P*reóaba'g 0kpöwd }}
[k rlvyPÖo t|uxmü zGijhf yxm;onf/ t"dymÜ ,frmS aoqH;k ío&P*Hyk sujf cif;onf tjypf
r&Sod m ysupf ;D jcif;/ bk&m;? w&m;? oHCmrSwpfyg; tjcm;bd;k awmf? r,fawmf? ewf ponfwUkd ü wynfah wmf\
toufEiS chf E¨mud, k u f kd tyfEiS ;f vSL'gef;yg\/ þodUk wjcm;rSm q&m&SmNy;D ud;k uG,of jzifh o&P*Hyk sujf cif;onf
tjypf &Sad om tukov kd jf zpfaom o&P*Hyk supf ;D jcif; jzpfonf/
o&P*Hyk supf ;D jcif;\ yxrtaMumif;&if;um; o&P*Hk n§Kd ;EGr;f aMumif; oH;k yg;aMumifh jzpf
aMumif;awGU&\/ wzef xdo k &P*Hk n§Kd ;EGr;f jcif;\ taMumif;udq
k ufí &Smvdu k af omtcg o&P*Ho k ;kH yg;\
pGr;f &nf? owård sm;udk ususee aoaocsmcsm rodjcif;[laomtcsuf awGU&onf/ odUk twGuf þae&mwGif
bk&m;? w&m;? oHCm&wemoH;k yg;\ wefc;kd owård sm;udk tm;ud;k tm;xm;jyKp&m w&m;rsm;ygvm;[laom tod
0ifvmonftxd a&;om;&ayvdrrhf nf/
]] o&Pw¬awm wm0o&P*wmeH b,HoEÅmoH 'kuH©
'k*w
¾ d y&duad voH [ðowd 0demaowDwd taw¬m
&wew¬,aóa0wH t"d0peH }}
(rlvyPÖmo t|uxm)
&wemoH;k yg;udk ,HMk unfqnf;uyforl sm; tusK;d ig;rsK;d &Edik of nf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
o&P*Hkwnf&usKd; ig;rsKd;
b, - awGUBuKH &rnfh ab;rSeo f rQukd y,fazsmufay;onf/ oEÅmo- ud, k pf w
d Ef pS yf g;ylavmifrI
rSeforQudkvnf; y,fazsmufay;onf/ 'ku©- udk,fqif;&Jpdwfqif;&JrIudkvnf; y,fazsmufay;onf/ 'k*¾wd -
tyg,fav;bHk rusatmifvnf; apmifha&Smufonf/ y&dudavo - npfnL;rI rSeforQudkvnf; y,fazsmuf
ay;onf/
raumif;aom ab;'kur© sm;udk y,fazsmufay;onfq&kd mü &wemoH;k yg;u wku d ½f ukd yf ,fazsmuf
ay;jcif;r[kwf? &wemoHk;yg;\ *kPfowådudk ,HkMunfaom o'¨g? &wemoHk;yg;omvQif tm;udk;&myJ wjcm;
tm;udk;&mr&Sd[k qHk;jzwfaom or®m'd|?d þw&m;ESpyf g;aMumihyf if jzpfyg\/ wpfenf;tm;jzifh &wemoH;k yg;udk
wpfpw kH pfa,mufurS 'kua© y;í r&Edik o f uJo h Ukd xdUk twl &wemoH;k yg;ude;f 0yfou l vkd nf; rnfou l rQ 'ku©
ray;Edik jf cif; [lívnf; rSwEf ikd yf g\/
o&P*re[laom yg|drq S if;oufvmaom o&P*Ho k ;kH yg;onfum; Ak'b ¨ momodUk 0if&m wHcg;
aygufBu;D wpfco k zG,f tifrwefta&;Bu;D vSygonf/ wHcg;aygufr&Sad om tdrw f iG ;f odUk 0if&ef rjzpfEidk o f uJo
h Ukd
bk&m;? w&m;? oHCm[kqt kd yfaom o&P*Ho k ;kH yg;udk rodem;rvnfbJ Ak'b ¨ mom0if wpfa,mufjzpfzUkd rjzpf
Edik af y/ xdUk aMumifv h nf; Ak'b ¨ momodUk ul;ajymif;ump yk*Kd¾ vw f Ukd taejzifh yxrqH;k cH,al qmufwnf&aom
w&m;rSmvnf; o&P*Hk oHk;yg;yif jzpfayonf/
o&P*HkoHk;yg;onf vlom;wdkU Ak'¨bmomjzpfa&;wGif t"duus½Hkom ruao;bJ bk&m;
om;awmf &Si&f [ef;jzpfa&;wGiv f nf; t"duusaomw&m;tjzpf wnf&v dS suyf if &Syd gao;onf/ xdo k &P*Hk
oHk;yg;udk rm*'ac: ygVdawmfbmomjzifh |mefu½dP k ;f usus EIw>f ruf &Gwq f vkd u
kd v f Qif &Sio f mraPtjzpf
omru Ak'c¨ iG jhf yKczhJ ;l aom &[ef;&Sprf sK;d wGif o&P*re&[ef; tjzpfoUkd yif a&mufEikd yf gonf/
þae&mü t"duxm;í wifjycsio f nfrmS ta0pöyoEé rwkerf vIyf ouf0if,MkH unfaom
pdwjf zifh o&P*Hu k kd wu,fwnfNy;D xdo k &P*Hu k ykd if pGr;f Edik o
f rQ &Gwzf wfo&ZÑm,faeaom yk*Kd¾ vrf sm;twGuf
o&P*Hu k ay;aom tHrh cef;aom tpGr;f tprsm;udk vufawGUtaxmuftxm;? ordik ;f taxmuftxm;? usr;f *ef
taxmuftxm;wdUk jzifh wdwu d sus wifjyvdjk cif;jzpfygonf/
o&P*Hu k ay;aom tHrh cef;aomtpGr;f tprsm;udrk azmfjyrD OD;pGmodoifah om o&P*Hk aqmuf
wnfenf; av;enf;udk azmfjyygrnf/
]] tZÆtm'ðuwGm t[HtwåmeH Ak'ó ¨ ed,smawrd
tZÆtm'ðuwGm t[HtwåmeH "r®óed,smawrd
tZÆtm'ðuwGm t[HtwåmeH oHCóed,smawrd }}
,aeUupí tuREykf o f nf jrwfpmG bk&m;tm; rdru d , kd uf kd tyfEiS ;f vSL'gef;yg\/ ,aeUupí
tuREykf o f nf jrwfw&m;tm; rdru d , kd u f kd tyfEiS ;f vSL'gef;yg\/ ,aeUupí tuREykf o f nf jrwfoC H mtm;
rdru d ,
kd uf kd tyfEiS ;f vSL'gef;yg\ [líjzpfap/
]] ZD0w d y&d,EÅu d H Ak'o H¨ &PH *pämrd
ZD0w d y&d,EÅu d H "r®o H &PH *pämrd
ZD0w d y&d,EÅu d H oHCo H &PH *pämrd }}
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
toufq;kH onfw h ikd af tmif jrwfpmG bk&m;udk ud;k uG,q f nf;uyfyg\/ toufq;kH onfw h ikd af tmif
w&m;awmfjrwfukd ud;k uG,q f nf;uyfyg\/ toufq;kH onfw h ikd af tmif oHCmawmfjrwfukd ud;k uG,q f nf;uyf
yg\ ponfjzifjh zpfap? rdru d ,kd u
f kd &wemoH;k yg;odUk tyfEiS ;f ud;k uG,q f nf;uyfjcif;udk twåoEé, d smwe o&P*Hk
[kac:onf/
]] tZÆtm'ðuwGm t[H Ak'y¨ &m,aPm wdr"H ma&mx
tZÆtm'ðuwGm t[H "r®yH &m,aPm wdr"H ma&mx
tZÆtm'ðuwGm t[H oHCyH &m,aPm wdr"H ma&mx }}
,aeUupí tuREykf o f nf jrwfpmG bk&m;omvQif vJavsmif;&m&S\ d [lí tuREykf u f kd rSw, f Ml u
ukeaf vmh/ ,aeUupí tuREykf o f nf jrwfw&m;omvQif vJavsmif;&m&S\ d [lí tuREykf u f kd rSw, f Ml uukeaf vmh/
,aeUupí tuREykf o f nf jrwfoC H momvQif vJavsmif;&m&S\ d [lí tuREykf u f kd rSw, f Ml uukeaf vmh [lí
avQmufxm; aqmufwnfjcif;udk wyÜ&m,eo&P*Hk [kac:onf/
]] tZÆtm'ðuwGm t[H Ak'ó ¨ taEÅ 0godaum
tZÆtm'ðuwGm t[H "r®ó taEÅ 0godaum
tZÆtm'ðuwGm t[H oHCó taEÅ 0godaum }}
,aeUurSpí tuREyfk u f kd jrwfpmG bk&m;\ wynf[ h í l rSwaf wmfrMl u ukeaf vmh/ ,aeUupí
tuREyfk u f kd jrwfw&m;\ wynf[ h í l rSwaf wmfrMl uukeaf vmh/ ,aeUupí tuREyfk u f kd jrwfoC H m\wynf[ h í l
rSwaf wmfrMl uukeaf vmh [lí wynft h jzpfc, H al qmufwnfjcif;udk odóbm0ly*reo&P*Hk [kac:onf/
]] tZÆtm'ðuwGmt[H tbd0g'e ypöKy|me tÍövu d r®
omrdpu
d r®H Ak'g¨ 'DeH a,0 wdPHÖ 0w¬LeH ua&mrDwd rH"ma&x }}
,aeUrSpí tuREykf u f kd &wemoH;k yg;tm; &Scd ;kd jcif;? c&D;OD;BuKd jcif;? vGepf mG t½dt k aojyKjcif; &Sw d hJ
ol[k rSw, f Ml uukeaf vmh [kavQmufxm;í ud;k uG,q f nf;uyfjcif;udk yPdygwo&P*Hk [kac:onf/ rdrw d Ukd
ESpof uf&m wpfenf;enf;jzifh cH,laqmufwnfEdkifygonf/ ,ckumv oDv,laepOf &[ef;awmfrsm;a&SUu
qdak y;aom Ak'H¨ o&PH*pämrd paomenf;twdik ;f aqmufwnfuvnf; jzpfEikd af yonf/ 4if; o&P*H, k el nf;udk
twåoEéd,smwe o&P*HkwGif xnfhoGif;Edkifygonf/ t*FkwådK&f t|uxmwGif tyg,frvm;avmufatmif
ukov kd tf m; Bu;D rm;vSojzifh aomwmyefEiS w hf ol nf [líyif zGiq hf x kd m;aom ukov kd af jcmufrsK;d &Syd gonf/
4if;wdUk rSm -
tyg,frvm;aom ukodkvfrsm;
1/ o&P*HkoHk;yg;udk rwkefrvIyfouf0if,HkMunfí o&P*Hkwnfol
2/ ig;yg;oDvNrJol
3/ rnfonfh&uf[kowfrSwfí pma&;wHrJjzifh qGrf;tNrJwrf;vSLol
4/ 0gqdkouFef;vSLol
5/ a&wGif;a&uefwl;í vSLaomol
6/ ausmif;aqmufvSLaomol wdkUyifjzpfygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
o&P*Hkjzifh ewfjynfa&mufaomolrsm;
csif;jynfe,f? cEÅdefomrefawmifay:wGif oDwif;oHk;aeawmfrlaom awmifwef;q&mawmf
bk&m;Bu;D xHoUkd wpfaeUwGif pmwdu k rf pS mwpfapmifa&mufvmonf/ pmxJüa&;xm;onfu q&mawmfb&k m;Bu;D
xHwiG f oH;k ESpcf efUaexdik cf iG jhf yKNy;D tyg,fab;rSu,fwifaom tvG,u f q
l ;kH ur®|mef;wpfcu k kd yGm;rsm;tm;xkwf
cGijhf yK&ef cGiahf wmif;cHjcif;wdUk yif jzpfonf/ arwåm&Siq f &mawmfb&k m;Bu;D u cGijhf yKvu kd o
f nfEiS hf cGiahf wmif;olrmS
&ufrMumrD a&mufvmavonf/ toufav;q,fcefU&SNd y;D wyfMuyfBu;D vSa&T [kac:aMumif;od&onf/ odwwf
aomtcsed rf pS í ppfx0J ifc&hJ ojzifh bmoma&;taMumif;udk bmrSem;rvnf&mS yg/
aovQif tyg,frusvQiaf wmfNy[ D k oabmydu k íf q&mawmfBu;D xH ta&mufvmcJjh cif;yif/
rGef trsK;d orD;wpfO;D ESihf tdraf xmifusum uav;wpfa,muf &zl;aomfvnf; xdZk eD;ESio hf m;rSm wdu k yf w
JG pfcw
k iG f
aoqH;k oGm;ojzifh ,cktcsed w f iG rf mS awmh vlvw G w f pfa,muf jzpfaeygonf/ q&mawmfBu;D oifjyay;aom
o&P*H?k ig;yg; oDvESifh tmemygewdUk udk useaocsmpGmtm;xkwNf y;D oH;k ESpcf efUtMumwGif q&mawmfBu;D xH
cGiahf wmif;í olUZmwdNrKd UodUk jyefomG ;cJo h nf/
olaeaomNrKd UodUk a&mufíodyrf Mum a&SUwef;xGucf phJ Ofu&cJah om iSuzf sm;yd;k OD;aESmufx0J ifojzifh
&ufrsm;rMumrD aoqH;k oGm;&Smonf/ OD;vSa&TaoqH;k pOfu teD;uyfjyKpck ahJ om trsK;d om;wpfO;D u ol\ ud, k f
awGUudk q&mawmftm; jyefíavQmufxm;onf/ OD;vSa&Tonf ZufusK;d usí aocgeD;tcsed t f xd o&P*Hu k kd
&Gwq f akd eaMumif; aemufq;kH o&P*Hk &Gwq f &kd if;yif 0dÓOfcsKyo f mG ;aMumif;? aocsmpGmavQmufxm;aomtcg
usrS wyfMuyfBu;D vSa&T\ vm;&m*wdukd rSe;f qoGm;Edik o f jzifh q&mawmfBu;D auseyfr&I oGm;avonf/
aemufwpfaeUwGif wyfMuyfBu;D vSa&T raocifu awmfawmfMumaexdik o f mG ;zl;aomtdrrf S 'um
wpfa,mufu tdyrf ufxw J iG f wyfMuyfBu;D vSa&Tu ewf0wfewfpm; NyKd ;NyKd ;jyufjyufrsm;0wfqifNy;D NyKH ;NyKH ;&Ti&f iT jf zifh
vma&muf EIwq f ufomG ;aMumif; avQmufxm;aomtcgwGirf S aumif;&mok*wdoUkd {uefrck sa&mufomG ;NyD jzpf
aMumif; qH;k jzwfEikd af vawmhonf/
ewfjynfa&muft&uform;
uydv0wfNrdKUawmfwGif t&ufvnf;aomufaom o&P*Hkvnf;wnfaom trsKd;om;
wpfa,muf &Sdavonf/ o&P*HkoHk;yg;udk pGJpGJNrJNrJ,HkMunfjcif;? tNrJ&Gwfzwfo&ZÑm,fjcif;wdkUaMumifh rlv
trnf&if;aysmufí o&P Oygoum[lí trnfwGifavonf/ o&P*HkNrJaomfjim;vnf; wpfcgwpf&H
t𝔲l aomtcgvnf; &Sad omaMumifh uydv0wfNrKd Uom;trsm;wdUk u ESmacgif;½IUH Muonf/ zdeyfMum;u ewf
pum;xGuo f nf ponfjzifu h &hJ UJ Muonf/ t&ufaomufou l o&P*Hw k nfjcif;udk vufrcHEikd jf zpfaeMuonf/
wpfaeU o&POygoumaoqHk;oGm;&m trsm;pkutyg,fusrnf[k xifaeMuaomfvnf;
Ak'u
¨ ewfjynfa&mufomG ;Ny[D k a[maomtcg trsm;pku vufrcHjzpfaeMuonf/ xdpk um;pkrsm;udk ,laqmifí
Ak'¨\aemifawmfBuD; r[memrfu ,ckuJhodkU vma&mufavQmufxm;ygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
Ak'¨bmom0ifwdkif;odoifhaom uHav;rsKd;
a&S;üazmfjycJhaomuHav;rsKd;udk yguumv[kac:í ,ckazmfjyrnfh uHav;rsKd;udk ygu'gey&d
um, tusK;d ay;&mtpOf [kac:onf/ 4if;uHav;rsK;d rSm *½ku-H Bu;D av;í aemufb0wGif {uefrck stusK;d ay;
rnfuh /H tukovkd t
f &mwGif yÍöeEÅ&, d uHu, kd í
l ukov kd t
f &mwGif jA[®bo kH Ukd a&mufapEdik o
f nfh r[*¾Kwpf smef
rsm;udk ,l&onf/
tmoEéuH - *½kurH &Sv
d Qif aocgeD;rSuyfíjyKvyk t f m;xkwaf om tmoEéuu H tusK;d ay;onf/
tmpdPÖuH - tmoHEu é H tusK;d ay;p&mr&Sv d Qif tNraJ vhusihf tm;xkwt f yfaom tmpdPu Ö uH
tusKd;ay;onf/
u#wåmuH - a&S;uHoHk;rsKd;r&SdvQif jyKumrwå u#wåmuHu tusKd;ay;onf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
o&P*HkwpfcP ewfjynfrSmwpfb0
jrwfpmG bk&m;ocif aZw0efa&Tausmif;awmfwiG f oDwif;oH;k aeawmfrpl Of aowAsNrKd UrS ykPmÖ ;
wpfa,muf\ om;jzpfaom qwåvkvifonf zcif\vrf;nTefcsuftwdkif; aygu©&omwd ykPÖm;BuD;xHwGif
ykPÖm;wdkUwwftyfaom rEÅmef? 0dZÆmtwwfrsm;udk qHk;cef;wdkifoif,lNyD;vQif rdrdNrdKUodkUjyefvmcJhavonf/
rdbrsm;xHrS q&muefawmh&ef aiGwpfaxmifawmif;Ny;D aowAsNrKd UrSxu G cf &hJ m vrf;c&D;tMum;
opfyif&if;wGif toifhapmifhaeaomAk'¨u qwåvkviftm; o&P*HkESifhig;yg;oDv\ tusKd;aus;Zl;udk
a[mMum;Ny;D o&P*HEk iS ihf g;yg;oDvudk aqmufwnfapygonf/ jrwfpmG bk&m;onf rnfonft h usK;d aus;Zl;udk
jrifí ,ckuJhodkU o&P*HkESifhig;yg;oDvudk ta&;ay:aqmufwnfapygoenf;/ jrwfpGmbk&m;jyef<uawmf
rlonfEiS hf qwåvv k ifonf aiGxyk u
f ykd ukd Nf y;D awmwpfct k wGi;f odUk t0ifwiG f toifah pmifah eMuaom cd;k om;
wdkU\ jrm;csufjzifh aocJh&&Smonf/
odUk aomf aocgeD;rSuyfNy;D aqmufwnfc&hJ aom o&P*HEk iS ifh g;yg;oDv wefc;kd aMumifh vloufjzifh
ESpaf ygif; oH;k ua#ajcmufoef; touf&n S af om wm0wðomewfjynfoUkd a&mufc&hJ ygonf/ þtusK;d aus;Zl;udk
jrifawmfral omaMumifh wpfavmuvH;k \ u½kPm&Si?f arwåm&Sif jzpfawmfral om Ak'u ¨ bmomjcm;jzpfaom
qwåvkvifudk o&P*HkESifh ig;yg;oDvudk aqmufwnfawmfrlcJhapjcif; jzpfygonf/
(0drme0w¬Kt|uxm-qw¬rmP0okw)f
]] igbk&m;tay: ,HMk unf½rkH Q cspjf rwfE;kd ½Hrk Qjzifh ewf&mG ok*wdoUkd a&mufEikd \f }}
(rlvyPÖo? tv*'´Kyrokw)f
oabFmom;ewfom;ckepf&m
Ak'¨vufxufawmftcgu oabFmom;ukefonf ckepf&mausmfcefUwdkUonf oabFmwpfpD;jzifh
ukefa&mif;xGufMu&m c&D;vrf;wGifrkefwdkif;rdNyD; oabFmBuD;pwifepfavawmhonf/ oabFmom;ckepf&m
ausmw f Ukd aqmufwnf&m r&Edik b f J rdrw
d Ukd ud;k uG,&f m bk&m;rsK;d pHu
k kd wçum oabFmay:wGif [dak jy;'Dajy;jzifh
yGuaf vm½du k f aeawmhonf/ xdt k xJwiG f Ak'b ¨ mom0if Oygoumwpfa,mufonfum; aMumufvefUwkev f yI rf I
tvsi;f r&Sb d J Nird o
f ufpmG xdik af e&m ajy;vTm;vIy&f mS ; aeMuaom oabFmom;ukeo f nfcek pf&mvH;k owdxm;rd
oGm;Muonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
wpfurÇmvHk;aumif;pm;apcsifvQif
'umrsm;bufuvnf; trsKd;bmom? omoemudk jrefrmEdkifiHü wnfaqmuf&mwGif rdrdwdkU\
oEÅmefü "r®0ed ,udo k m tajccHtw k jf rpftaejzifh cH,rl xm;bJ uGejf rLepf0g'? qd&k ,
S v
f pf0g'? t&if;&Si0f g'
ponfjzifhcH,lNyD; trsKd;bmom omoemudkwnfaqmufrnfqdkygu jrefrmEdkifiHü ppfrSefaomNidrf;csrf;rIESifh
ppfrSefaom csrf;ajrUrIudk&&Sd&ef cufcJyg\/
tb,fah Mumifq h akd omf uGejf rLepf0g'? qd&k ,
S v
f pf0g'? t&if;&Si0f g' ponfwUkd onf ud, k u
f sihf
odu©mjrifhrm;rItay:ü tajcrcHbJ pdwf"mwfcdkifrmrIESifh todynm <u,f0rItay:üom tajccHaom
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
ESv;kH aoG;yGuyf u G f tefxu G cf &hJ &Smonf/ aemuf xdak &m*gESiyhf if t,l0g'vGBJ u;D vufuikd pf v JG suf aoyG0J ifc&hJ
avonf/
]] ,kwfrmqdk;aumif;? usifhraumif;udk? rSm;aMumif;wpd?
odvQifodcsif;? pGefUy,fvQif;avmh? twif;,lpGJ? zm;a>rcJodkU?
tNrJrSwfodk? rpGefUvdku? þudk,fokc? aemifr&bl; }}
(rCa'0)
1954 ckESpfu qdkAD,uf0efBuD;csKyfu½l;&Suf jrefrmjynfodkUtvnfa&mufvm&m a&Twd*HkapwD
odkU ydkUcdkif;ojzifh jrefrmEdkifiH acgif;aqmifBuD;udk,fwdkif OD;aqmifNyD; ydkUay;&ygonf/ &ifjyifawmfay:wGif
vSnv hf nfMunf½h &I if; wpfae&mta&mufwiG f rpöwmu½l;&Suu f vuftyk cf sv
D ukd o
f jzifh jrefrmEdik if aH cgif;aqmif
BuD;u ]] 0efBuD;csKyf Ak'¨udkMunfndK ygovm; }} [k ar;vdkuf&m xdktcg rpöwmu½l;&Sufu -
]] urÇmoY rdik ;f rSm ESpaf ygif; 2500 ausmv
f monftxd olU0g'atmifjrifpmG pnf;½H;k Ekid cf w hJ mudak wmh
usKyfwdkU tav;tjrwfjyK&r,f }} [k jyefajymcJhavonf/ rpöwmu½l;&Sufajymovdk urÇmwpf0ef;rS vlom;
rsm;onf ESpaf ygif; 2500 ausmo f nftxd tb,faMumifh Ak'0¨ g'udk vufcu H sio hf ;kH aeMuoenf;/ vlrsK;d ra&G;
bmomra&G; ppfrSefaom csrf;omudk ay;pGrf;EdkifaomaMumifhygaywnf;/
o&P*Hkjzifh ab;&efvHkcJholrsm;
taemufwdkif;rS t*FvdyfvlrsKd;ordkif;q&m *sDtD;[mab;udk,fwdkif wtHhwMo rSwfwrf;wifcJh
&aom rGeftvSr,f wvaxmfac: bj'ma'0D\ wu,fhjzpf&yfudkum; a&SUqHk;uwifjy&ayvdrfhrnf/ at'D
1043 cefU uyif jzpfygonf/ rGefwdkUXmeD [Hom0wDwGif eef;pdk;pHaeonfu Ak'¨bmom0if wdórif;?
teD;uyf cpm;aeMuaom trwftrsm;pku jA[®Pbmom0ifrsm;/ wpfaeUwGif jA[®Pbmom0if trwfwUkd \
aoG;aqmifzsm;a,mif;rIaMumifh rd½dk;zvm Ak'¨bmom0if tqifhom&Sdaom wdóbk&ifonf Ak'¨bmomudk
pGefUvTwfí jA[®Pt,ludk ,lvdkufavawmhonf/
jA[®PwdUk \ aoG;xd;k vIUH aqmfrjI zifh NrKd Uxuf0ef;usiaf v;jyifav;&yfv;kH Ak'q¨ if;wkawmfrsm;udk
pGeUf ypfzsupf ;D Mu&efEiS hf ud;k uG,qf nf;uyfjcif;udak wGU&Syd gu ao'Pftxday;rnfjzpfaMumif;udk armif;aMu;
eif;cwfxm;aom tcsed v f nf;jzpfayonf/ wvaxmftrnf&adS om rGerf av;wpfa,muf ta>ct&H toif;
tyif;rsm;ESihftwl jrpftwGif; a&csKd;qif;vsuf&SdpOf? jrpfa&tvdkufarsmygvmaom a&Ta&mifw0if;0if;ESifh
Ak'¨qif;wkawmfrsm;um; [dkwpfql'DwpfqlESifh rsm;jym;pGm &Sdavawmhonf/
w&m;ocifr[k t"dymÜ ,f&aom wvaxmfav;um; o&P*Ho k ;kH yg;udk toufay;,HMk unfol
jzpfonfESihftnD ta>ct&Hrsm;aMumufvefUwMum; wm;aeonfhMum;rSyif qif;wkawmfrsm;udk rdrdudk,fwdkif
vnf;q,fí tazmfrsm;udkvnf; tm;vHk;vdkufq,fckdif;avonf/ qif;wkawmftm;vHk;udk ½dk½dkaoao
a&oyÜm,fNyD;vQif tarT;eHUomrsm;yufjzef;í tdrf0dkif;twGif; ausmif;aqmifaqmufvkyfum udk;uG,fxm;
vdkufygawmhonf/
Ak'¨qif;wkawmfrsm;udk udk;uG,fqnf;uyfygu owfrnf[laom wpfcsufvTwftrdefUudk *½k
rxm;bJ o&P*Ho k ;kH yg;ü ta0pöyoEé - rwkerf vIyf ouf0if,MkH unfaom wvaxmf\pdwx f m;rsK;d pm½Io\
l
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
oEÅmefüvnf; wu,fjzpfrnfqykd gvQif wvaxmf ausmef if;cJ&h aom azmfjyawmhvwåUH aom touftEÅ&m,f
toG,foG,fudk pm½Iolvnf; ausmfeif;Edkifrnfyif jzpfygonf/ taxmufawmfwdkU\ owif;ay;csufjzifh
aemufwpfaeU reufüyif wvaxmfum; eef;&ifjyifwGif qifeif;ítowfcH&ef tqifoifhjzpfaeavNyD/
wvaxmfum; rdr\ d pdwt f pOfwiG f rnfonft h ukov kd rf S 0ifciG rhf ay;bJ o&P*Ho k ;kH yg;udo k m
,Hk,HkMunfMunf jrwfjrwfEdk;Edk;jzifh &Gwfzwfo&ZÑm,f aevdkufonf/ t&uftdk;aygif;rsm;pGmwdkufNyD; a'go
jzpfap&ef acgif;wpfckvHk; cRef;jzifhtpdkufcHxm;&aom qifqdk;BuD;um; wvaxmf&Sd&modkU url;½SL;xdk;a&muf
cJah vNy/D wvaxmfukd eif;&ef[efjyifvu kd af om qifq;kd Bu;D udk wpfpw kH pfa,mufaomu qGNJ y;D ypfvu kd o f uJo h Ukd
jzpfum aMumufvefUwMum; atmf[pfNyD; aemufaMumif;odkU w&Murf;jyefvSnfhajy;ygawmhonf/
eif;owfcdkif;&ef ac:vmaomqifwdkif; aemufaMumif;jyefvSnfh ajy;vsuf&Sd&m wif;ukyfxJrS
qifrsm;tm;vH;k om ukeo f mG ;onf/ eif;owf&aJ om qifwpfaumifrrS &S/d vlujkd rifae&aomaMumifh aMumuf
vefUNyD; reif;&Jjcif;jzpfrnf txifESifh wvaxmfudk zsmrsm;tkyfNyD; eif;cdkif;Munfhaomfvnf; tcsnf;ESD;om/
bk&ifEiS jhf A[®PwdUk acR;rsm;jyefvmMuonf/ o&P*Ht k pGr;f aMumifh qifreif;&Jonfukd rodMuaom jA[®P
wdkUu wvaxmfudk pkef;rjzpfav[ef BuHzefavQmufxm;NyD; rD;½IdUowf&ef avQmufwifMujyefaomaMumifh
txyfxyf qifNh y;D xm;aom avmifpmxif;wH;k rsm;tv,fwiG f wvaxmfwpfa,muf a&mufae&jyefavNy/D
w[kef;[kef; avmifuRrf;vsuf&Sdaom rD;awmufrsm;Mum;wGif o&P*Hk\orD;ysKdum; rdk;qef;
yef;uJhodkU vef;qef;vsufyif/ avmifpmxif;rsm; jymusoGm;aomfvnf; wvaxmf\ arG;nif;wpfyifudkrQ
rD;ravmifEikd cf ahJ cs/ wdórif;um; o&P*H\ k pGr;f &nfowåu d kd owdrjyKbaJ eí r&awmh/ aemufq;kH owfjcif;
taejzifh ajrzdkUtowfcH&ef usif;xJa&mufaeaom wvaxmfxHodkU oGm;um -
]] tdk . . tHzh , G rf ed ;f rysK?d o&P*Ho k ;kH yg;tay: oif\tm;xm;,HMk unfcsuu f m; tHzh , G &f adS vpG/
oifhudk tcGifhta&;wpfck ay;ygtHh/ oifudk;uG,fxm;aom Ak'¨qif;wkawmfrsm;udk aumif;uifc&D;uae
ig\eef;awmfxJ <ua&muf vmatmifyifEh ikd &f if oift h oufukd csr;f omay;r,f? igvnf; Ak't ¨ ,lukd jyef,yl gh
r,f }}
t&Sifbk&if\ pum;qHk;onfESifh csDxm;aom vuftkyfuav;udk ESzl;ay:wifum wvaxmf
wpfa,muf Ak'¨qif;wkawmfrsm;udk opömjyKíyifhavNyD/
twkrNhJ ird ;f at;&m r[my&deAd mÁ efpv H eG af wmfrNl y;D bke;f awmfBu;D aomjrwfpmG bk&m;? bk&m;wynfh
awmfronf t&Sijf rwfu, kd pf m; ½kyyf mG ;qif;wkawmfrsm;udk aumuf,al q;aMumíyif ud;k uG,yf al ZmfcyhJ gonf/
]] Ak'¨*kaPm teaEÅm
"r®*kaPm teaEÅm
oHCmh*kaPm teaEÅm }}
bkef;awmfBuD;aom jrwfpGmbk&m;? bk&m;? w&m;? oHCm &wemjrwfoHk;yg;onf ydkif;jcm;rxif
*kPftif teEÅ bkefwefcdk;awaZmf BuD;jrwfawmfrlvSygonfbk&m;/
þrSeu f efaom opömqd&k jcif;aMumifh t&Sijf rwfu, kd af wmfpm; ½kyyf mG ;awmf&pS q f wl Ukd onf wdó
bk&if eef;&ifjyifay:ü aumif;uifxufrS <uvmpHy,fwnfaeawmfrl vSnhfMuygapom; t&Sifbk&m;/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
rdzk&m;apmvHkESifh o&P*Hk
ouú&mZf 617 ckESpf? yk*Hjynf\aemufqHk;rif;quf e&yawhrif; vufxufuyifjzpfygonf/
rdzk&m;rsm;ESifh jrpftwGif;a&csKd;qif;pOf toufti,fqHk; rdzk&m;apmvHkudkusDpm;vdkojzifh bk&ifESifhwuG
usefrdzk&m;rsm;u a&jzifhrGrf;oGm;atmif 0dkif;yufMuonf/ tusDpm;oefu &efrsm;onf [laompum;onf
rSefavpG/ usDpm;onfudkyif onf;rcHEdkifaom apmvHku pm;zdkrSL;ESifhwkdifyifNyD; bk&ifpm;rnfh yGJawmftkyfwGif
tqdyfcwfvdkufawmhonf/
a'gaomtw¬H eZmemwd - trsufa'go[lonf tusKd;taMumif; tqdk;taumif;udk odem;
vnfEikd pf rG ;f r&Syd gacs/ bk&ifbek ;f uHwufcsed rf Ukd xif?h w½kwjf ynfrS qufoxm;aom yef;uefBu;D wpfv;kH &So d nf/
tqdyt f awmuf jzpfapaom tpm;tpmudk xdyk ef;uefxx J nfyh gu yef;uefta&mifajymif;oGm;avh &So d nf/
xdyk ef;uef\tpGr;f jzifh bk&iftqdyrf rdbJ apmvHo k mvQif &J&n J ;D aeaom oHjym;ay:wGif raorcsi;f rD;uifí
owf&ef trdefUcscH&onf/
rD;uif&ef oHusyfpifaqmufaom tmPmom;rsm;udk wHpdk;vufaqmifay;NyD; ckepf&ufcefU
Mumatmif &ufqNJG y;D aqmufvyk cf ikd ;f onf/ xdck ek pf&uftwGi;f q&mawmfwpfyg;yifí h w&m;emNy;D vQif o&P*Hk
oHk;yg;udkomvQif rtdyfrae &GwfqdkyGm;rsm; aeawmhonf/ towfcH&rnfhaeUum; a&mufcJhavNyD/ &J&JnD;
aeaom oHjym;xlBuD;ay:odkUrnfol\ tultnDudkrSr,lbJ at;aq;wnfNidrfpGmwufoGm;aom apmvHk\
owådudkum; bk&ifESifhwuG MunfhaeMuoltm;vHk; wtHhwMo jzpfMu&onf/
xdUk xufyí kd tHMh op&maumif;onfum; o&P*Hu k kd &Gwq
f ykd mG ;rsm;aeaom apmvHw k pfa,muf
rD;xawmufcref;eD;yg; ylusuaf eaom oHjym;Bu;D ay:odUk vSv J u kd of nfEiS hf oHjym;atmufrrS ;D rsm;rSm csucf si;f
aoí oHjym;Bu;D rSmvnf; ESpaf ygif;rsm;pGm a&atmufa&mufaeaom ausmufjym;Bu;D yrm csucf si;f at;qif;
oGm;ygawmhonf/ oHk;Budrfwdwd xdkodkUjzpfNyD;aemuf aoatmifrowfEdkifygu taopm; taocH&rnfudk
aMumuf&GHUxdwfvefUaeMuaom tmPmom;rsm;\ oem;pzG,f awmif;yefuefawmhrIaMumifh pwkw¬tBudrf
oHjym;ay:twufwiG f ]] 0#fa<u;&Sí d vGwzf Ukd &ef tcGit hf vrf;r&Svd Qif csucf si;f jymusygapom; }} [k t"d|mefum
o&P*Hu k rkd &Gwb f J aevduk af wmhrS csucf si;f jymusomG ;cJ&h ygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
o&P*Hkwefcdk; "m;rwdk;
'DyJ&if;NrdKUe,f? uRef;&if;&Gmausmif; q&mawmf OD;0g,ronfvnf; o&P*Hkwefcdk;aMumifh
omvQif toufab;rS oDoDuav;vGwfcJh&onf/ wpfaeUwGif twGif;'umrsm;ygaom "m;jytzGJU ausmif;
wGi;f odUk 0ifí "m;jywku d Mf uonf/ bk&m;cef;rS tzd;k wefypön;f rsm;udk ,l½w kH ifrubJ olwUkd tzGUJ xJrS twGi;f vl
wpfa,mufukd bke;f Bu;D uodomG ;onft h wGuf vufpvufeazsmufonft h aejzifh bke;f Bu;D udyk g owfypf&ef
vufjyefBudK;wkyfNyD; ausmif;aemufzuf vQKdBuD;xJodkU ac:oGm;ygawmhonf/
toem;cHvdkU r&awmhr,fhtwlwl bmrSajymraeawmhbJ bk&m;&Sdcdk;cGifh tcsdefuav;awmif;
vdkufNyD; &Gwfzwfo&ZÑm,faeus o&P*HkoHk;yg;udk ,Hk,HkMunfMunfjzifh &Gwfqdkuefawmh vkdufygawmhonf/
o&P*HkoHk;yg; qHk;onfESifhwNydKifeuf rdk;arSmifBuD; csufcsif;usvmNyD; vQyfpD;rsm;vufum "g;jywdkU\ywf0ef;
usifwGif rdk;BudK;rsm; tqufrjywf ypfcwfygawmhonf/ bkef;BuD;udk rowfEdkif½HkwifrubJ xkyfydk;xm;aom
ypön;f rsm;ESihf vufeufrsm;udyk ifxm;cJu h m "m;jyrsm;ud,
k vf w
G ½f ek ;f um tvefUwMum; xGuaf jy;&ygawmhonf/
OD;0g,rudw k yk x
f m;aom BuKd ;rsm;vnf; tvdvk ykd ifajzNy;D om; jzpfomG ;cJ&h ygonf/ "ar®m[a0
&u©wd"r®pm&D pifppfw&m;awmfudk usifhBuHaomyk*¾dKvftm; w&m;awmfonf jyefvnfapmifha&Smufayonf
wum;/
o&P*Hktppfa&repf
1296 ckESpf? awmfovif;vqkwf ESpf&ufaeU? rmefatmifuRef;rS atmifvSjyif ul;wdkUqdyfodkU
avSorm;ESpOf ;D ESit hf wl 11 ESpt f &G,f c&D;onfred ;f uav;ESpOf ;D wdUk yifv,fut kd efwu k m wtdtjd zifu h ;l cwf
aeaomtcsed yf if jzpfygonf/ urf;ESiahf 0;í c&D;tawmfa&mufonfEiS hf rm,my&d,m,frsm;vSaom yifv,f\
p½dkufqdk;wdkUum; bl;ay:ovdk ay:cJhayNyD/ qdyfurf;rS xGufcgptcsdefu rdk;om;wdrfvdyf uif;pifaeaom
aumif;uifjyifonf csufcsif;rdk;arSmifusvmum yifv,frkefwdkif;u pwifavNyD/
tdrif ,fwrQBu;D rm;aom vIid ;f vH;k wdUk \ tv,fwiG af &mufaeaom avSi,fuav;um; pkb;l
xJwiG x f nfí h cavmufcaH e&aom ta<uaphav;ozG,f jzpfaeawmhonf/ rde;f uav;ESpOf ;D wGif rpden f eG Uf
qdak om rde;f uav;onfum; ig;ESpo f rD;t&G,u f wnf;u tNr&J w G zf wfo&ZÑm,fcahJ om o&P*Ho k ;kH yg;udok m
rsufpdrSdwf &Gwfzwfo&ZÑm,f&if; rkefwkdif;udk tHwkaevkdufygonf/
rkefwkdif;ESifho&P*Hkum; xdyfwkdufawGUMuavNyD/ wpfcsDwGif jyif;xefpGm ½dkufykwfvdkufaom
vIid ;f vH;k 'PfaMumifh avSEiS v hf al v;a,mufrmS wjcm;pDjzpfomG ;avawmhonf/ rpden f eG Uf rSwyg; a&ul;wwfaom
useo f ;kH a,mufum; yifv,fatmufoUkd tNy;D wdik jf rKyo f mG ;Muaomfvnf; o&P*Hk ud, k v f ;kH xHx
k m;aom a&rul;
wwfonfh rpden f eG Uf um; rnfonfh tudik t f wG,rf rS &Syd gbJEiS hf a&ay:wGiaf jcmufem&Dww d d aygavmarsmae
NyD;rS oJaomifwpfckay:wGif tvdktavsmufwifum toufcsrf;om&m &cJhygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
ya,m*&efvHk o&P*Hk
jrifueG ;f NrKd U? ayyifprf;&GmrS OD;Bu;D wpfa,mufonf odwwfaomtcsed rf pS í tpm;pm;cgeD;wdik ;f
o&P*Hk udk;acguf&GwfqdkNyD;rS pm;aomtusifhudk usifhvmcJhonfrSm ,ckqdkvQif touf 50 ausmfcJhavNyD/
wpfaeUNrdKUwufNyD; vSnf;tydkypönf;rsm; 0,faeusqdkifwGif0if0,f&m tqrwefaps;wifxm;ojzifh qdkif&Sif
vifr,m;ESifh tqifrajy jzpfMu&onf/ twdkuftcH ajymNyD;aomtcg olwdkUbufrSyif tavsmhay;ojzifh
ta&mif;t0,f wnfhoGm;Muavonf/
jyefcgeD;wGif xdv k ifr,m;u xrif;ac:auR;ojzifh 0ifpm;vdu k af vonf/ cgwdik ;f vnf; rMum
cPauR;aeusrUkd txl;tqef;awmhr[kwaf y/ xrif;yGüJ xdik Nf y;D o&P*Hu k ;kd acguf&w G Nf y;D onfEiS hf xrif;jzL
wpfvkyfudk 0g;NyD;rsKdtcsvdkufwGif xrif;vkyfrSm 0rf;xJodkUrusbJ vnfacsmif;xJwGif wpfaeygawmhonf/
xdu k ohJ Ukd wpfcgrSrjzpfb;l ojzifh tdraf emufaz;oGm;um vufnK§ ;d xd;k Ny;D tefcsvu kd &f m <uufaoBu;D wpfaumif
xGufusvmygawmhonf/
xdt k cgusrS pke;f ynmjzifh vkyx f m;rSe;f odojzifh xrif;qufrpm;awmhbJ rdryd pön;f rsm;odr;f um
&GmodUk jyefvmcJyh gawmhonf/ aemufwpfaeUwGif xdq k idk &f iS t
f rsK;d orD;onf uefawmhyw JG pfcEk iS hf vdu
k v
f mum
jypfrmS ;rdaomtjypfukd cGiv hf wT &f efawmif;yef&mS onf/ olonf 0rf;wGi;f pke;f wpfa,mufjzpfaMumif;? þuJo h Ukd
aomenf;jzifh rauseyfaomolrsm;udk rMumcP owfjzwfrad Mumif;? olUynmjzifah wGUvQif aooGm;Muonfom
rsm;aMumif;? ,ck OD;BuD;wpfa,mufomvQif bmrSrjzpfbJ olUynmudk tEdkif,lEdkifaMumif;? xdkUaMumifh OD;BuD;
taejzifh rnfonfhaq;rsm;xkd;í rnfonfh*dkPf;rsm; 0ifxm;onfudk odvdkaMumif; ar;jref;&m 4if;OD;BuD;u
bmaq;rSvnf;rxd;k ? bm*dP k ;f rSvnf;0ifrxm;aMumif;? odwwfaomtcsed rf pS í tpmpm;cgeD;wdik ;f o&P*Hk
ud;k acguf&w G q
f akd Mumif;rsm;udk &Si;f jy&m &wemoH;k yg;udk twkid ;f xuftvGef MunfnKd um 0rf;wGi;f ygynmrsm;udk
bk&m;tm;vSLí toufxufqHk; o&P*HkESifh ig;yg;oDvNrJolwpfa,muf jzpfoGm;cJhygonf/
wpfcguvnf; trsKd;om;wpfa,muf 4if;OD;BuD;\vSnf;udk tBuHKpD;NyD;vdkufvmcJh&m OD;BuD;\
tdrx f o J Ukd vSn;f t0ifwiG f vlBuKH vu kd yf gvmaomtrsK;d om;rSm tdraf yguf0wGif vSn;f ay:rS uRr;f jyefusomG ;
ygawmhonf/ OD;Bu;D u b,fvjkd zpfwmygvdr[ hf k uln&D eftoGm;wGif vdru hf somG ;aomtrsK;d om;u ajrBu;D ay:
uyif OD;uke;f csvu kd u
f m ]] OD;Bu;D uReaf wmfu h kd cGiv
hf wT yf g? atmufvrf;enf;ESihf 'kua© y;&atmif OD;Bu;D tdru f kd
vduk cf w hJ m tdrx f aJ wmif 0ifvUkd r&cJyh gbl;/ wjcm;olawG ajymovdk OD;Bu;D udb k ,fya,m*rS vkyv f Ukd r&bl;qdw
k m
uRefawmfh udk,fawGUrdkU ,HkoGm;ygNyD }} [k ajymum xGufoGm;avawmhonf/
raumif;qdk;0g;&efvHk o&P*Hk
tyg,fav;bHw k iG f i&Jbo
kH nfom olUbHEk iS ohf &l adS omfvnf; wd&pämef? Nyw
d må ? tol&um,fwUkd rSm
bHo
k ;D oefU r&Sb
d J vlUbHrk mS omvQif a&maESmaexdik Mf uonf/ xdNk yw d må ? tol&um,fwUkd udyk if vlwUkd u wapä?
o&J? rSipf m? usyf ponfjzifh ac:a0:aeMujcif; jzpfonf/ qdv k o kd nfrmS wapäo&Jac: Nyw d må rsm;onf vlwUkd
twGuf txl;tqef;r[kwfay/ rjrif&aom twlaeowå0grsm;om[k odapvdkjcif;yifjzpfonf/
taMumufvGefaomol? a&m*gonf;í tm;enf;aeaomolrsm;qdkvQif olwdkUu yl;uyfí
'kua© y;wwfonf/ raMumufwwforl sm; o&P*HNk ro J rl sm;qdvk Qiaf wmh olwUkd uyifajy;Muonf/ o&Jacsmufí
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
vefUaoolrsm; taMumif;udak wmh rMumcPMum;zl;ygonf/ odUk aomf vlUcE¨mud, k Bf u;D wpfcv k ;kH pm;oGm;onf
qkw d mudak wmh wpfcgrSrMum;zl;yg/ ud, k af wGUBuKH cahJ om &[ef;wpfyg;\ ajymjycsut f & o&Jwpfaumifv;kH udk
vlupm;ypfvdkufjcif;udkawmh Mum;zl;cJhygonf/
uome,fwGif yg0ifaom rdwfaqG&[ef;aeaomausmif;rSm ocFsKdif;ESifh ausmcsif;uyfvsuf
&Sdonf/ ausmif;rS ausmif;om;rsm;vnf; ntcg &GmxJrSMuufrsm;udkcdk;í ocFsKdif;xJwGif rMumcPcsufpm;
Muonf/ ocFsKid ;f wGi;f &Sd o&Jrsm;rSmvnf; olwUkd wawGEiS hf todyifjzpfaeawmhonf/ ausmif;om;rsm;uvnf;
vma&mufarQmfaeMuaom o&Jwapärsm;udk rdrdwdkUpm;rnfhxJu oem;ojzifh cGJa0auR;arG;wwfMuonf/
Mumvmaomtcg ausmif;om;rsm;pdwfxJwGif o&Jwapäqdkonfudk aMumufp&mtjzpf rjrif
Muawmh/ olwdkU auR;aomtcgusrS r0a&pmpm;Mu&&Smaom oem;p&mowå0grsm;tjzpf jrifvmMuonf/
þtjrifomvQif tjrifrSefjzpfayonf/ NydwåmwdkUonf aMumufp&mr[kwf oem;p&momjzpfonf/ pm;&rJh
aomuf&rJhjzifh vlwdkU\ tnpftaMu;rsm;ESifhwuG todk;tykwf pGefUypfypönf;rsm;udk &SmazGpm;aomufMu&
aomolrsm; jzpfaomaMumifhyif/
olwUkd wawGukd arwåmydUk í &&Sad omukov kd t f zdUk udk trQay;jcif;onfomvQif oem;&ma&muf
ygonf/ wpfaeUwGif xdo k cFsKid ;f odUk o&Jtopfrav;wpfa,muf a&mufvmcJo h nf/ wdu k w
f u kd qf ikd q
f ikd f xdak eU
rSyif touf 16ESpf 17 ESpfcefU&Sdaom ausmif;om;BuD;BuD;wpfa,muf &GmxJrScdk;vmaomMuufudk ocFsKdif;
xJwGifvmí aMumfpm;Muav&m 4if;o&Jrav;u vlqdkvQif o&JaMumufwmyJ[laomtodjzifh Muufom;
aMumfudk xm;NyD;ajy;&ef cE¨mudk,f rJrJvHk;vHk;BuD;udkjyum ajcmufvSefUvdkufygawmhonf/
ausmif;om;Bu;D um; aMumufzUkd a0;pG? Muufom;aMumfuykd if tpm;rysu/f xdt k cg o&Jrav;rSm
taMumuftvefUr&Sad om ausmif;om;Bu;D udk tHMh oai;armaepOf ausmif;om;Bu;D u ]] pm;csi&f if at;at;
xdik af wmif;wm r[kwb f eJ UJ vlyg;0wJo h &Jr aozdUk omjyif }} [k Burd ;f 0g;um wkww f pfacsmif;udu k ikd í
f vku d ½f ukd f
ygawmhonf/ o&Jrav;vnf; aMumufvefUwMum;ajy;&if;jzifh vGwyf rkH &ojzifh ab;em;&Sw d iG ;f wpfwiG ;f xJoUkd
ykwfoifndKa,mif zefqif;í 0ifoGm;ygonf/
a'gorajyaom ausmif;om;BuD;u usif;udkoHwl&Gif;jzifhwl;um ajy;xGufvmaom ykwfoif
ndKukd ½du
k of wfí Muufom;enf;wl aMumfípm;vdu k yf gawmhonf/ ausmif;om;Bu;D tpm;udck &H ojzifh aoqH;k
oGm;&aom o&Jrav;rSm xdk&GmrSmyif vljyefjzpf&Smygonf/ uav;rav; ig;ESpfajcmufESpf t&G,fa&mufí
xdkausmif;om;BuD;udk jrifonfESifh ighudkpm;wJhvlBuD; [katmfum xGufxGufajy;wwfaMumif; ajymjyonfukd
rSwfom;cJh&ygonf/
pm½Iorl sm;udk odapvdo k nfrmS wapäo&Jqo kd nfrmS txl;tqef;r[kw/f bHt k wlaeowå0g[k
odapvdjk cif;yif/ ur®Z'd d¨ - uHuay;aom wefc;kd av; wpfcak Mumifo h m vlwUkd uolwUkd udk rjrif&jcif; jzpfonf/
odUk aomf rdrwd Ukd bufu o&P*Hv k nf; arhavsmah ecsed ?f a&m*gBu;D í tm;enf;aecsed rf sK;d qdv k Qiaf wmh raumif;
qdk;0g;wdkUu vpfvQifvpfovdk 'ku©ay;wwfMuonf/
udkBuD;trnf&Sd trsKd;om;av;rSm rdcifrkqdk;rBuD;udk jyKpkvkyfauR;aeaom om;vdr®mav;
wpfa,mufyif/ olwdkU\tdrfonf yJcl;a&Tarma"mbk&m;BuD;ESifh rsufapmif;xdk;avmufwGifusonf/ olae
aomtcef;rS MunfhvdkufvQif a&Tarma"mapwDBuD;udk twdkif;om;zl;awGUEdkifonf/ wpfaeUwGif udkBuD;rSm
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
tcef; (5)
omoemnpfEGrf;jcif;tp
cE¨m\ tESpfom&jzpfaom oDvESifh pdwf0dÓOf\ tESpfom&jzpfaom bm0emw&m;wdkUudk
tus,fra&;om;rD o&P*HkysufpD;apEdkifaom ax&0g'Ak'¨bmomudk uG,faysmufapEdkifaom t,l0g'
usifhpOfrsm;udk OD;pGma&;om;wifjyygrnf/ jrefrmEdkifiHü ax&0g'Ak'¨bmom ruG,faysmufapcsifvQif bk&m;
yGiahf wmfr&l m rZÑra'o tdE, d´ Edik if w
H iG f Ak'o
¨ moemuG,&f jcif;\ taMumif;rsm;udk a&S;OD;pGm avhvmoH;k oyf
Mu&ayrnf/
tdE,d´ Edik if üH Ak'o¨ moem uG,af ysmuf&jcif;\taMumif;rSm oH;k rsK;d &So d nf/ Ak'b
¨ mom &[ef;
awmfrsm; oDv? orm"d? ynmtm;enf;jcif;/ [dE´L? jA[®PwdkU twGif;tjyif wdkufcdkufjcif;? wl&uDtEG,fwdkU
tjrpfjyKwf wdkufcdkufjcif;wdkU jzpfayonf/ Ak'¨bmom &[ef;awmfrsm; oDv? orm"d? ynm tm;enf;jcif;
taMumif;onf omoemuG,fjcif;\ t"dutaMumif; jzpfayonf/ xdktcsufESifh yufoufí &m[kvm
oHupön;f u 1973 ckEpS x f wk f r[maAm"d*sme,f 81^9 wGif ,ckuo hJ Ukd &Si;f vif;axmufjya0zefcahJ yonf/
tdE´d,rSm omoemuG,fjcif;taMumif;&if;
c&pf 5 &mpk aemufyikd ;f rSpí bk&ifoal |;rsm; ud;k uG,í f crf;em;aomausmif;rsm; aqmufvyk f
um tvSLtwef;rsm; &ufa&mMuav&m t&nftcsi;f rrDaom tnHph m;yk*Kd¾ vrf sm; omoemhabmifoUkd 0ifa&muf
vmMuonf/ 4if; tnHhpm; &[ef;awmfwdkUom tm;aumif;vmaomtcg 0denf;udk ayghayghwefwef vkyfypf
Mu\/
*E¦"&k 0dyóem"kukd rvdu k ef mMu? pm;umaomufum aevmMu\/ xd&k [ef;rsm;wdUk yif rEÅmef
pkyjf cif;? tif;cs? arSm0f if? aq;ukjcif;? orxtm½Hjk yKjcif;paom avmuDupd ö od'rd¨ sm;udjk yum vlNyed ;f rsm;tm;
odr;f oGi;f qGaJ qmifMu\/ &[ef;awmfwUkd ü twGi;f omoem tiftm;avsmn h v
hH maomtcg tcsKUd &[ef;rsm;
*E¨m&D 0dZÆmvrf;pOfrsm;qDodkU tm½HkpdkufoGm;Muonf/
0denf;awmfEiS t hf nDaexdik af om &[ef;aumif;rsm; qif;&JNiKd jiifum tm;enf;onfxuf enf;yg;
oGm;Muav\/ &efolrsm;0ifvmMuaomtcg 0dZÆmaZmf*sD*dkPf;0ifrsm; olwdkU\wefckd;£'¨dwdkUjzifh ckcHumuG,f
Muaomfvnf; tcsn;f ES;D omjzpfc&hJ \/ 0dZmÆ *dP k ;f Bu;D ay:xGe;f í &[ef;wkUd ü twGi;f omoem tiftm;ysujf ym;
jcif;onf tdE´d,ü omoemuG,fy&jcif;\ t"dutaMumif;BuD;aywnf;/
[dE´L? jA[®PwdkU twGif;wdkufckdufjcif;[lonf Ak'¨ay:xGef;vmonfESifh oaAÁ"r®m tewåm
w&m;tm;vHk; udk,frydkiftpdk;r& tewå[lí a[mMum;vdkuf&m twåudktrSDjyKí tnGefUcl;pm;&aom [dE´L
jA[®PwdUk pm;aygufyw d cf &hJ onf/ wzef oD&"d r®maomurif;Bu;D vufxufwiG f owå0grsm;udk owfjzwfí
,ZfrylaZmf&[k Oya'jzift h rdeUf xkwjf yef&m ,Zfyu JG rkd í
DS qDpckd &hJ aom [dEL´ jA[®PwdUk EIwcf rf;rSm ajcmufaoGU
cJMh u&jyefonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
odu©myk'fjyifqifcsuf 10 rsKd;
1/ o*ÐavmPuyÜ - om;csKüd xnfí h aqmifxm;aomqm;udk aeUpOfqrG ;f pm;wdik ;f a&maESmpm;Ekid f
onf[k qdkMuonf/
&[ef;awmfrsm; cJzG,fabmZOfwdkUudk tuyfcHNyD;ygu aemufaeUtwGuf odkrSD;odrf;qnf;í
rpm;&acs/ wpfxyfpmtwGufom tuyfcHpm;aomuf&\/ qm;udkaq;tjzpf oHk;aqmif&ef tuyfcHygrl
wpfBudrf tuyfcHNyD;ygu wpfoufvHk; oHk;aqmifcGifh&Sd\/ odkU&mwGif eHeufydkif; cJzG,fabmZOfESifh a&maESm
pm;oHk;&ef tuyfcHygrl aemufwpf&uf qufvufpm;oHk;cGifhr&Sd/
rGrf;rwnfhrD vlomraPwdkUtm; ay;pGefU&\/ xdkodkUr[kwfbJ rdrdbmom odrf;qnf;xm;í
aemufwpf&uf qGrf;ESifha&míoHk;aqmifygvQif ygpdwftmywfoifh\/ 0ZdÆwdkif;om;&[ef;rsm;onf xdkodu©m
yk'fudk jyifqifonfhtaejzifh om;csKdjzifh jyKvkyfxm;aom qm;Al;üxnfhí aqmifxm;vQif aeUpOfqGrf;ESifh
a&maESmpm;aomfvnf; tmywfroifh[kqdk\/
trSefpifppf om;csKdüxnfhxm;aom qm;onfvnf; qm;omvQifjzpfí bmrQxl;jcm;rIr&Sd/
wrif tqef;xGifjcif;rQomjzpfí tmywfoifhjcif;rS rvGwfEdkif/
2/ 'G*FkvuyÜ - rGef;vGJNyD;aemuf aet&dyf vufESpfopfvGefonftxd &[ef;rsm;qGrf;pm;EkdifcGifh
&Sdonf qdk\/
(trSepf ifppf &[ef;awmfrsm;onf aerGe;f wnfNh y;D aemuf qGr;f cJz,
G af bmZOfwUkd udk pm;aomuf
vQif ygpdwf tmywfoifh\/)
3/ tm0gouyÜ - tvGefus,f0ef;aom r[modrfBuD;wpfcktwGif; ausmif;taqmufttHk
rsm;pGm&Sd&m wpfcsdefwnf;ü wpfausmif;pDwGif oHCmpnf;a0;í OykofuHpaom oHCmhuHrsm;udk jyKedkifonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
tcef; (6)
omoemESifh *E¨m&Dynm
Ak'¨omoem tnpftaMu;rsm;
Ak'¨omoemudk n§dK;rSdefuG,faysmufapEdkifaom tnpftaMursm;udk yk*Hacwf wEÅ&tEG,f0if
t&nf;Bu;D wdUk u jrefrmEdik if H Ak'b ¨ mom0ifrsm;twGuf xkEiS x hf nfEiS hf xm;cJMh uayonf/ xdt k &nf;Bu;D wdUk \
tavhtusifhrsm;rSm-
xdr;f jrm;r*FvmjyKtahH om trsK;d orD;wdUk \ yef;OD;vTwjf cif;[laom tylaZmfuckd , H jl cif;? jrif;arG;
jcif;? jrif;pD;jcif;? vufa0SU owfjcif;? pkef;ua0 twwfwdkUudk avhvmjcif;? aA'ifa[mjcif;? aq;ukojcif;?
ewfylaZmfyojcif;? 0dZÆmr[d'¨dtwwfudk vdkufpm;jcif;? odkuf? wabmif? penf;? ba0g? twdwfedrdwfwdkUudk
,HkMunfvdkufemjcif;wdkU jzpfayonf/
azmfjyyg tavhtusifhrsm;teuf 0dZÆmr[d'¨dac: xGuf&yfvrf;udkvdkufjcif;? aA'ifeu©wfudk
tav;xm;,HMk unfjcif;? ewfyal Zmfyojcif;rsm;um; ,cktcsed x f d jrefrmAk'b ¨ mom &[ef;&Siv f wl Ukd \ tm;ud;k
av;pm;rIudk &&Sdwkef;yif&Sdao;onf/ xdkwGif xGuf&yf0dZÆmynmtaMumif;udk OD;pGmwifjy&ayrnf/
tb,fah Mumifq h akd omf 4if;ynmudk vly*k Kd¾ vrf sm;xuf bk&m;om;awmf &[ef;rsm;u trsm;qH;k
vdkufpm;aeaomaMumifh ygwnf;/
]] oHom&0¥ 'kua© wm armpew¬m, }} oHo&mwnf;[laom 0#fqif;&JrS xGuaf jrmufyg&jcif;
tusK;d iSm [kqí kd &[ef;jyKvmMuaom oHCmawmfwcsKUd onf oHo&m0#fqif;&Jü vnfoxuf vnfapaom
0dZmÆ xGu&f yfvrf;udk tb,faMumifh þrQavmuf vdu k pf m;aeMuygoenf;/ 0dZmÆ xGu&f yfvrf;\ tjrifq h ;kH tusK;d
aus;Zl;um; tb,fwUkd yg enf;/ ax&0g'Ak'b ¨ momESihf rnfuo hJ Ukd aom uGmjcm;csurf sm; &Syd goenf;/ azmfjyyg
ar;cGef;wdkU\ tajzrsm;onf azmfjyvwåHUaom xGuf&yfvrf; 0dZÆmusifhpOfrsm;udk oHk;oyfjy&if;jzifh ygoGm;yg
vdrrhf nf/
yd;k avmufvef;rsm;onf jcifaumifjzpfcgeD;aomtcg wpfae&mwGif Nird o f ufpmG aeMu&onf/
xdktcg udk,fay:wGif tajr§;yg;uav;rsm; zHk;tkyfvmonf/ tajr§;yg;uav;rsm; vHkvHkNcHKNcHKjzpfonfESifh ydk;
avmufvef;onf t&nfb0odkU ajymif;vJoGm;&onf/ t&nfb0rS wpfpwpfprmausmNyD; tawmif? ajc?
vufrsm;xGuv f mum jcifaumifb0odUk a&muf&ydS gawmhonf/ ,ifwUkd vdyjf ymwdUk vnf; xdek nf;4if;yifjzpfonf/
þum; tif;qufydk;wdkU\ ADZvu©Pmyif jzpfonf/
xdt k if;pufy;kd wdUk \ ADZvu©PmudMk unfí h ÓPfomG ;aom vlwpfcsKUd u vlom;rsm;onfvnf;
ydkavmufvef;vdk zdk0ifEdkifvQif ydk;avmufvef;rsm;u aumif;uifysHEdkifaom jcif? ,if? vdyfjym jzpfouJhodkU
vlom;rsm;onfvnf; od'ad¨ yguf yk*Kd¾ vjf zpfEikd o f nf [laomtawG;udt k pjyKí zd0k ifaom xGu&f yfvrf;tusihf
onf pwifay:aygufcJh&ayonf/ &mZ0ifwGifvnf; Aswf0d? AswåwdkU rD;uifpm;aom vlom;onf aZmf*sD
zdk0ifom;[k qdkMuonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
vSnfhpm;ír&aom aomwyef
wdw¬dwdkU\wynfhjzpfaom ok&rÁw¬wpfa,muf aomwyefjzpfrnfhta&;udk jrifaomaMumifh
bk&m;&Siu f ,kd af wmfjrwf ok&rÁw\ ¬ tdro f Ukd qGr;f cH<uawmfrol nf/ o'¨g"mwfc&H adS om ok&rÁwu ¬ tdrx f x J yd ifíh
qGrf;uyfNyD; w&m;em&m w&m;tqHk;rSmyif aomwyefjzpfoGm;avonf/ 0dyóemw&m; tm;xkwfzl;aom
tusK;d aus;Zl;yif jzpfonf/ Ak'j¨ yef<uonfEiS fh rm&fewfu Ak'E¨ iS w hf al tmifzefqif;Ny;D ok&rÁwt ¬ rd o
f Ukd csO;f uyf
vmonf/
ok&rÁwu ¬ vnf; bk&m;jyef<uvmonftrSwEf iS hf ae&may;Ny;D <uvmjcif;taMumif;udk ar;jref;
avQmufxm;&m bk&m;ta,mifaqmifrm&fewfu -
]] ok&rÁw¬ igw&m;a[mcJph Ofu w&m;wpfcu k kd owdrxm; trSwrf ahJ [mcJrh o d nf/ cE¨ig;yg;vH;k udk
tedpö? 'ku©? tewå[k a[mcJhrd\/ odkUaomf cE¨mawGtukefvHk;vnf; onfoabmcsnf;r[kwf? rysufrpJ
ckdifNrJaom cE¨mtcsKdU &Sdao;onf }} [kqdk\/ udk,fawGU w&m;r&SdolqdkvQif bk&m;yJ[ktwnfjyKí rm&fewf
pum;ukd vufcHvdkufrnfom jzpfonf/ w&m;udk,fawGUjzpfNyD; ,HkMunfqHk;jzwfNyD;jzpfaeaom ok&rÁw¬um;
xdktcsufudk vufrcHEdkif/ xdkUaMumifh pOf;pm;onfrSm
þpum;onf tvGe0f efav;aom pum;jzpf\/ bk&m;wdUk rnfonf trSww f rJah [mjcif; r&SEd ikd /f
bk&m;&Si\ f qefUusib f ufrmS rm&fewfjzpfí þolonf rm&fewfjzpf&rnf[k pOf;pm;Ny;D vQif oifrm&fewfr[kwf
avm[kar;vdkuf&m rm&fewfonf ruG,fr0Sufom [kwfaMumif;0efcH&avonf/ xdktcg ok&rÁw¬u -
]] tdk rm&fewf? oifhvdkrm&fewfrsKd; t&mwpfaxmifvmzsufaomfvnf; ig\o'¨gudk vIyf&Sm;
apEkid rf nf r[kw?f r[ma*gwrbk&m;&Sio f nf oaAÁocFg&m tedpu ö kd Mum;½Hrk Qr[kw?f ud,k af wGUodonftxd
jzpfatmif a[mMum;cJNh y;D jzpf&m oifvn S phf m;í&rnfr[kw?f ightrd w f cH g;rSm raeESiahf wmh }} [k ESix f w k v f ukd f
avonf/
þtaMumif;t&mudk bk&m;&Siftm; avQmufxm;avaomf þtaMumif; tw¬KyÜwft&yif
ok&rÁw¬tm; t0pöyoEé {w'*f - rwkefrvIyf ouf0if,HkMunfolrsm;wGif txl;cRefqHk; yk*¾dKvft&mjzifh
ajr§mufpm; csD;usL;awmfrlonf/
(t*Fkwå&)
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
rdpäm0g' umuG,fenf;
ausmif;rsm;wGifvnf; rlvyPÖmoygVdawmf &x0deDwokwfüvmaom 0dyóem bm0emudk
yGm;rsm; tm;xkwf&m\/ tpjzpfaom 'd|0d o d 'k ?d¨ ucFg0dw&P0do'k ?d¨ r*¾gr*¾ÓP'óe0do'k ?d¨ xdo k ;kH yg;udk
oifMum;ay;ygu 'ge? oDv? orxbm0em wdUk xufjrwfaom 'ge? oDv? orxbm0emwdUk xuf &Siaf wmfb&k m;
ydí
k tvd&k adS wmfral om 0dyóem bm0emyGm;enf; vkyif ef;Bu;D udk ausmif;om;wdik ;f ausmif;om;wkid ;f od&o dS mG ;
Mu&jcif;wdUk aMumifh xkjd yKral qmif&u G cf suu f kd Ak'b¨ mom omoemawmfjrwfBu;D \ t"GeUf &Snaf &;wGif a&SUajy;
edrw d Bf u;D wpfc[ k k ac:qdt k yfavonf/
rlyPÖoygVdawmf &x0dew D okwüf vmaom 'd|0d o d 'k ?d¨ ucFg0dw&P 0do'k ?d¨ r*¾gr*¾ÓP'óe
0do'k d¨ oH;k yg;udk rlwnfjcif;taMumif;&if;rSm 0do'k rd¨ *f t|uxm ucFg&0dw&P 0do'k d¨ tcef;qH;k ü -
]] £rdemyeÓaPeo rEém*awm 0dyóaum
Ak'o¨ moae v'¨ó aom v'¨ywda|m
ed,w*wdaum plVaomwmyaEémemra[mwd }}
[lí &Sv d monfh t"dymÜ ,fum; -
þ 'd|0d o d 'k ?d¨ ucFg0dw&P 0do'k Ó d¨ PfEiS hf jynfph akH om 0dyóem ur®|mef;udk yGm;rsm;tm;xkwf
aomyk*Kd¾ vo f nf &Siaf wmfb&k m;omoemawmfü oufom&m&&Sad om? aqmufwnf&m&&Sad om? NraJ omok*wd
&Sad om yk*Kd¾ vjf zpfí plVaomwyef rnf\/
[lí vm&Sad vonf/ xdUk aMumifh r*¾gr*¾ÓP 'óe 0do'k t d¨ xd þoH;k cef;udk oifMum;ay;vdu k f
&ygu ausmif;rSxu G af omtcg tusio hf v D aumif;jcif;? olawmfaumif;Opöm ckepfyg;ud&k mS azG&mü vG,u f jl cif;?
twkty rdpäm0g'rsm; r0ifa&mufEdkifonfomru rdrduyif wpfyg;oltm; oifMum;jyoay;Edkifaom tajc
taeodUk &&S?d a&muf&o dS mG ;&avNy/D aocgeD;üvnf; plVaomwyefjzpfEidk yf u kH kd pmrsuEf mS 64 ü azmfjycJah vNy/D
xdak usmif;oH;k pmtkyrf mS ygVdawmft|uxmwdUk ü vm&So d uJo h Ukd rcufrcJap&bJ Ak'0¨ g'tqD
tESprf sm;jzpfaom 0dyóem bm0emyGm;rsm;enf; tppftrSeu f kd tvG,q f ;kH enf;jzifh ausmif;o al usmif;om;rsm;
udk oabmaygufEikd Mf uap&ef taumif;qH;k pm&Guu f kd t*Fvyd u f sr;f pm (bdik b f v
J )f uJo h Ukd taygqH;k aps;jzifh
a&mif;cs&ef jzpfavonf/
xdu k sr;f udk jyKp&k mü y&d,wåEd idk ef if;ol oH;k yHw k pfy?kH pmayusr;f *efwwfprG ;f í 0dyóembm0emudk
BuKd ;pm;tm;xkwo f l oH;k yHw k pfy?kH ynma&;XmerS ausmif;q&mynmudk &&SNd y;D vQif Ak'0¨ g'ü ouf0ifvu kd pf m;ol
oH;k yHw
k pfy?kH þodUk vQif tcsK;d usyg0ifaom tzGUJ wpfzUJG udk zGUJ pnf;apvsuf xdak usmif;oH;k usr;f udk jyKpt k yfav
onf/ xdak usmif;oH;k pmtkyu f vkd nf; wpfwef;wnf;wGif oH;k ydik ;f tukerf oifapbJ oifah vsmaf om twef;rSpí
wpfwef;vQif wpfyikd ;f uspD oifMum;jyoay;oifah vonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
q&mBu;D OD;A*siD \
kd wifjycsuo f nf jrefrmEdik if üH ax&0g'Ak'b¨ momtkwjf rpfukd cdik rf matmif
csenf;wpfrsK;d yif jzpfygonf/ pGr;f Ekid o
f rl sm;twGuf tzd;k rjzwfEikd af om tBuaH y;wifjycsuw
f pfcyk if jzpfonf/
ausmufp&pfydkif&Sif
ywåjrm;? pdef paom tzd;k wef&wemrsm; ayg<u,faom a0bm&awmifay:odUk a&mufvmaom
olonf ausmufp&pfuo kd maumuf,Nl y;D jyefroGm;oifo h uJoh Ukd &cJvaS omvlUb0udk &ae&aom vlom;rsm;
onfvnf; r*fÓPf zdÓ k Pf[q k tkd yfaom tzd;k wefausmufrsu&f wemrsm;udk &atmifr,lbJ ausmufp&pfcJ
ESiwhf al om xGu&f yfayguf *E¨m&Dynmudo k m &atmif,Nl y;D tzd;k wefvaS om vlUb0av;udk jzKe;f wD;rypfoifah y/
xku d o hJ Ukd jzKe;f wD;ypfjcif;onf tpGr;f xufjrufvaS om 0&Zdev f ufeufukd rkq;kd vdu
k ½f rkH Q toH;k
jyKaom vlru kd Ef iS whf al Mumif;udk v,fwq D &mawmfb&k m;Bu;D Mo0g'ay;cJzh ;l ygonf/ &Sm;yg;Ny;D tzd;k wefvaS om
xdkMo0g'udk þusrf;pm\wpfae&mü tjynfhtpHkazmfjyay;ygrnf/
*E¨m&DxGuf&yf t"dyÜm,f
0dZmÆ xGu&f yfaygufynmrSm omoemytcgüyifvQif &&SEd ikd af om avmuDynm&yf wpfrsK;d om
jzpfygonf/ xdkxGuf&yfaygufynmudk trnftm;jzifhoHk;pGJvQif avmuD*E¨m&Dynm[k oHk;pGJygonf/ xdk*E¨m&D
[laom trnf&yHkudk oDvu©E¨ t|uxmü -
]] *E¨m&Dwd *E¨ma&e emr £odem?
*E¨m& &a|0g OyÜE0é Zd mÆ }} [k zGijhf yxm;ygonf/
t"dymÜ ,fum; - *E¨m&trnf&adS om &aohonf pD&ifjyKpck ahJ omaMumifv h nf;aumif;? *E¨m&wdik ;f ü
jzpfaom twwfynmjzpfaomaMumifv h nf;aumif; *E¨m&Dynmrnfonf[k qdv k ykd gonf/ *E¨m&Dynm\ tpGr;f
owåt d csKUd udk odvu©ef #Duma[mif;ESihf #DumopfwUkd ü -
xd*k E¨m&Dynmudk wwfajrmufaomyk*Kd¾ vo f nf xko d Ukd oabm&Sad oma'oü vnf;aumif;? umvü
vnf;aumif; rEÅmefu&kd w G í f rsm;aomtm;jzifv h nf; rdru d , kd u
f jkd y\/ qif tp&So d nfuv kd nf;jy\/ (zefqif;jcif;)
rjriftyfonfvnf; jzpf\/ (uk, d af ,mifazsmufjcif;) rD;wdik v f ;kH udv k nf; jyK\/ a&wdik v f ;kH udv
k nf; jyK\/
aumif;uifüvnf; rdru d ,kd uf kd jy\/ (rd;k ysjH cif;) tvH;k pHu
k kd rsuv f n S Ehf iS thf vm;wl rSwt f yf\[lí jyxm;ygonf/
xd*k E¨m&Dynmukd oH;k ESpaf usmu f aocJNh y;D aom owå0gwdUk \ jzpf&mbHXk meudk odaom plV*E¨m&D
ynm? oH;k ESpaf usmu f aocJNh y;D aom owå0g\ jzpf&mbHXk meudv k nf;od? xdUk xuf tvGev f nf;odaom r[m
*E¨m&Dynm[lí ESprf sK;d cGjJ cm; xm;Muygonf/ xd*k E¨m&Dynmudk aumif;pGmwwfajrmufNy;D ygu tBu;D qH;k &&SEd ikd f
aomtusK;d oH;k ckrmS -
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
*E¨m&Dynm\ tBuD;qHk;&&SdEdkifaomtusKd;
aumif;uifodkU ysHwufoGm;vmEdkifjcif;? olwpfyg;pdwfudk odEdkifjcif;? oufwrf;&Snf&Snf aeEdkif
jcif;wdkU jzpfayonf/ xdkxl;uJaom tusKd;oHk;ckaMumifhvnf; *E¨&DynmrSm avmuDynmwdkUwGif tjrifhqHk;
tqifx h J yg0ifaejcif; jzpfyg onf/ odUk aomf tawmif 60 &Sad om0g;udk olUcsn;f xm;ygu tvGe&f n S o
f nf[k
todtrSwfjyK&rnf jzpfaomfvnf; tawmifwpf&m&Sdaom 0g;vHk;ESifh EIdif;,SOfMunfhygu tvGefwdkoGm;&
ouJhodkU/ xdkUtwl-
*E¨m&D0Zd mÆ ynmrSm olUcsn;f xm;ygu tvGet
f qifjh rifo
h nf[k qd&k rnfjzpfaomfvnf; bk&m;a[m
pseo f rmywf[k qdt k yfaom avmuD0Zd mÆ ynm? r*fÓPf? zdv k Ó
f Pf[q k t
kd yfaom avmukw&å m 0dZmÆ ynmwdUk ESifh
EIdif;,SOfvkdufygu xdk*E¨m&DynmrSm atmufxpfqHk;odkU a&mufoGm;&ygonf/
0dZÆmynmoHk;rsKd;
0dZÆmynmoHk;rsKd;udk jrifhjrwfyHktvdkuf pOf&ygvQif -
1/ r*fÓPf? zdkvfÓPf[kqdktyfaom avmukwå&m 0dZÆmynmonf taumif;qHk; tjrwf
qHk;jzpfí bk&m;omoemwGif;jzpfrSom tm;xkwfí &Edkifygonf/ xdkynmudk&NyD;ygu edAÁmefudk&NyD[k ac:&
ygonf/ b0tqufqufu jyKcahJ om tyg,fqcJG srnfh tukov kd u
f rH sm;udk r*fÓPfu y,fowfay;vdu k í
f
b0oHo&m wpfavQmufvHk; tyg,fav;yg;odkU rusa&mufawmhyg/
2/ psmeformywfavmuD0dZÆmynmrSm 'kwd,taumif;qHk;jzpfygonf/ tNrJwrf;pdwfxm;
jrifhjrwfjzLpifrS xdkynmudk&ygonf/ ,kwfrmaomif;usef;aompdwf 0ifvmrdonfESifh psmeformywfrsm;
uG,af ysmuf&ygonf/
4if;ynmudk&NyD; raysmufysufygu jA[®mhbHkodkU {uefrkcs a&muf&ygonf/ ½lyg0p&pkwd,m
ta[wk&[d wmod,kH - [laom tbd"r®wo ¬ *F[ygVduakd xmufí tyg,fav;yg;odUk wdu k ½f u
kd rf usa&muf
Edkifawmhyg/ ajrvQKd;? rdk;ysH? tenf;? trsm; zefqif;jcif;tukefjyKEdkifonf/
3/ xGu&f yfayguf *E¨m&D0Zd mÆ ynmum; atmufq;kH ynmyif jzpfygonf/ omoemytcgü
vnf; &Edkifygonf/ 4if;ynmudk&&Sdygu aumif;uifysHwufEdkifjcif;? olwpfyg;pdwfudk odjcif;? rD;xHk? a&xHk
ul;Ny;D ygu oufwrf;&mcsD aeEdik jf cif;paom tusK;d wdUk ud&k ygonf/ 4if;ynm&Sirf sm;twGuf tyg,fwcH g;um;
tNrJ[if;vif; yGifhaeygonf/ taMumif;um; -
olawmfaumif;ESifh ol,kwfrm
4if;avmuD*E¨m&Dynm&Sifrsm;rSm olawmfaumif;rsm;&Sdovdk ol,kwfrmrsm;vnf; &Sdaeaom
aMumifh jzpfyg onf/ 550 vm ZmwfawmftcsKUd udk azmfjyygrnf/ ork*Z¾ mwfü *E¨m&D0Zd "Æ &kd f wpfa,mufonf
a&TMuKww f iG x
f nfuh m 0rf;xJwiG rf sKx
d m;aom wmaem,u©bv
D ;l \ r,m;tm; r&ç&atmif aeUpOf0ifa&muf
usL;vGefaecJhonf/ wpfaeUwGif wmaem,u©bDvl;BuD;u bk&m;avmif;&aohtm; vma&muf&Sdcdk;pOf bk&m;
avmif;&aohu oifwdkUoHk;OD;vHk; usef;rmcsrf;omygap[k qkay;vdkuf&m wmae,u©bDvl; Za0Z0gjzpfoGm;
cJo
h nf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
'umrsm;u tHMh oum ]]t&Sib f &k m;? b,fvrf;u <uvmawmfryl govJ }} [k ar;MuvQif ]] tm..rodcsiyf geJU?
&[ef;wdkU oGm;wJhvrf;udk rar;aumif;bl;? 'DvdkyJ &[ef;qdkwm tvdk&Sd&mvrf;udk <uwwfMuwmyJ }} [k rdefU
awmfrlvdkufonf/ aemufwpfa,mufu r,HkouFmjzpfípHkprf;&m taMumif;pHkawGUjrif&ojzifh tqdkyg
jrpfysOf;BuD;udk wnf;wnf;av; usefonftxd jzwfí rodvdkufbmom e*dkaeNrJtwdkif; xm;vdkufonf/
bke;f Bu;D vnf; wpfaeUwGif xH;k pHtwdik ;f wefc;kd jy&ef jrpfysO;f Bu;D ay:odUk wufav&m Adik ;f ueJ acsmufxv J rd u hf s
oGm;av\/ ajroydwfvnf; uGJoGm;onf/
xdkaeUrSpí ightaMumif; 'umawGodoGm;NyD[kqdkum ausmif;uav;rS xGufajy;oGm;ygawmh
onf/ þtcsuw f Ukd udk axmufxm;í txl;tqef;MunfnKd rrI mS wif &yfraebJ wu,fo h v D ? orm"d? ynmudk
MunfnKd wwfonf txda&muf&adS tmif BuKd ;pm;oifyh gonf/ BuKd ;pm;ojzifh edru hf svaS om avmuD *E¨m&DynmrS
r*fÓPf? zdv k Ó f Pf[q k t kd yfaom jrifjh rwfvo S nfh avmukw&å m0dZmÆ ynmodUk wufa&mufomG ;aom yk*Kd¾ vx f ;l
wpfa,muftaMumif; azmfjyygOD;rnf/ xdyk *k Kd¾ vu f m; wjcm;r[kw/f Ak'v ¨ ufxufawmftcgu xif&mS ;ausmf
Mum;awmfrlvSaom t&SifydvdE´a0pä rax&fBuD;yif jzpfygawmhonf/
xkdrax&fBuD;rSm jrwfpGmbk&m;ESifhrawGUrDu *E¨m&D0dZÆmynm&Sif wpfa,mufyifjzpfygonf/
wpfaeU r*fÓPf zdkvfÓPf 0dZÆmynm&Sifjzpfawmfrlaom jrwfpGmbk&m; &mZN*dK[fNrdKUodkU <ua&mufawmfrlvm
ygonf/ xdo k Ukd jrwfpmG bk&m; &mZN*Kd [Nf rKd UodUk a&mufawmfro l nfEiS hf wNyKd ief uf t&Siyf v d Ed a´ 0rärax&f tavmif;
tvsm *E¨m&D0Zd mÆ ynm&Sirf mS aumif;uifysrH &? olwpfyg;pdwo f rd &ESihf csucf si;f tusy½f u kd of mG ;ygawmhonf/
ighxuf omvGejf rifjh rwfaom 0dZmÆ ynm&Si&f adS eíom ightpGr;f tprsm; oH;k r&jzpfaewm jzpf&
r,f/ xdyk nm&Six f H wynfch í H qufvufusiBhf urH nf[al om tBuEH iS t hf wl Ak'x ¨ aH rSmuf a&mufatmifvmcJNh y;D
ur®|mef;wpfc, k u l m usiBhf ut H m;xkw&f mrS wu,fo h v
D ? orm"d? ynmESijhf ynfph akH om r*fÓPfzv kd Óf Pf 0dZmÆ
ynm&SiBf u;D jzpfc&hJ jcif; jzpfygonf/
xdx k u G &f yfayguf *E¨m&Dynm&Sirf sm;ESihf yufoufí tcsKad y:oumavmif;p&m rvdak vmufatmif
aumif;rGejf ynfph v kH aS om v,fwq D &mawmfb&k m;Bu;D \ Mo0g'udk aemufq;kH azmfjy&if; 0dZmÆ rsm;taMumif;udk
ed*;kH csKyyf gawmhrnf/ aus;Zl;&Sif v,fwq D &mawmfb&k m;Bu;D onf 1260 ckEpS u f aou©sawmifq&mawmf OD;wd
avmu\ yifah vQmufcsut f & usKu d xf okd Ukd <uawmfryl gonf/ xdrk w S qifh bD;vif;NrKd U? ukoed m½Hb k &k m;udzk ;l &if;
nusdef;pufawmfrlygonf/ bk&m;wGif om;owfvGwf? rD;vGwfpm;&if; xGuf&yfvrf;udk vdkufaeMuaom
&aohrsm;u q&mawmfBuD;udk 0wfjznfh&if;jzifh -
]] q&mawmfbk&m;? wynfhawmfwdkUu owå0gawGudk u,fwifzdkU &nfrSef;NyD; om;owfvGwf?
rD;vGwfpm;NyD; oDv? opömw&m;rsm;udk BudK;pm;Muygw,fbk&m;? bk&m;a[mwJh tmeygeusifhpOfudkvnf;
vufrvTwfMuygbl;bk&m;/ wynfhawmfrsm; rSwfom;vdkufemMuzdkU oifhavsmfwJhMo0g'w&m;rsm; csD;jr§ifh
awmfrlygbk&m; }} [k avQmufxm;Muavonf/ xdktcg v,fwDq&mawmfu atmufygMo0g'udk
ay;oem;awmfryl gonf/ &aohrsm;u ravQmufxm;aomfvnf; q&mawmfu xGu&f yfvrf;vdu k af omolrsm;
jzpfaMumif; odaeawmfrlygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
owå0gawG u,fcsif&if
]] at; ..aumif;ayw,f? owå0gawGuu kd ,fzUkd txl;vkyaf e&wm r[kwb f ;l / ud,
k u
hf ,
kd u
f kd
ukef;ay:t&ifa&mufatmif u,fwiful;ajrmufNyD;rS epfaewJhvludk u,fEdkifwm? ckvdk udk,fhw&m;udk,f
tm;xkwaf ewm[m owå0gawGukd u,faewmyJ? 'gayr,fh enf;vrf;tajccH rSezf Ukd vdw k ,f/ 'um&aohajymwJh
oDv? opömtp&Sw d w
hJ &m;awG[m tajccHy"me yg&rDw&m;aumif;awGy?J trnfwal omfvnf; tppftrSejf zpfzUkd
rvG,fbl;? tppftrSefjzpfapOD; awmifhwcsuf yPd[dw rrSef&ifvnf; tusKd;rrsm;bl;? yP[dwqdkwm
&nfrSef;xm;wmudk ajymwm? edAÁmefudk &nfrSef;NyD;vkyfrSom aumif;aomawmifhwcsuf or®myPd[dwjzpfNyD;
'ku©cH&usKd;? omoemeJUawGU&usKd;eyfw,f }}
owå0gawGtwGuf[kqdkí jrifhjrwfwJhoabmvu©Pm aqmifapumrl 0#füarGUaysmfaom
0¥bd&wavm ud,e,füom wpfpHkwpfckaom wefcdk;txl;jzifh NidwG,fapNyD; 0#fEG,f&Snfaprnfh oDv?
opöm? arwåm? t"d|mefeUJ tmemygeawGjzpfae&if 0#fb0ul;ajrmufaMumif; yg&rDw&m;eJU wjc;pDjzpfw,f/
edAÁef&rnfh &nf&G,fcsufESifhtusifh
toHrQomwlw,f OD;&aoh? tpGrf;xufvSwJh 0&Zdefvufeufudk rkqdk;vdkuf½HkrQ oHk;ovdk
jzpfaew,f/ om;owfvGwf? rD;vGwfpm;wJh tusifhvnf; omoemawmfusifhxHk; r[kwfbl;/ oDvu tp
orm"d ynmtqHk; 'gawGtm;vHk;[m p&PyJ/ 'Dp&PrrSef&if 0dZÆmÓPfr&Edkifbl;/ 'Dp&P yg&rDrSefrSefeJU
oufpeG Uf BuKd ;yrf; ur®|mef; tm;xkwo f rl sm;yifvQif edAmÁ efukd vdck siu f mrwåeUJ r&Edik bf ;l / y[dwawåm edAmÁ efoUkd
apvTwaf ompdwf tNr&J adS e&r,fvUkd a[mawmfrw l m/
'Db0eJU 'Dtvkyyf v J Ukd wpfcgwnf; ikw½f u kd xf m;wmudk y[dwwåac:wmyJ/ "mwfv;kH 0goemoefwhJ
yk*Kd¾ v[
f m oGm;vnf;'Dpw d ?f tdyv
f nf;'Dpw d &f adS eovdk &Sad e&r,fuUJG / tajcyg 'p&Puvnf; rcdik rf m? &nf&, G f
rSe;f xm;csuu f vnf; or®myPd[w d rjzpf? y[dwwåpw d v f nf; rpGNJ rv J Qif rnfoUkd yif NcKd ;NcaH cgif;yg;pGm tESpf
t&mtaxmif usiBhf uaH omfvnf; y#da0'odUk rqdu k af &mufEikd b f ;l /
ud,k Ef iS t
hf oufukd riJu h uG b f J omoemawmf½;kd &mpm;0wfae NcKd ;Ncw H mawGyifvQif w'*Fy [ef
rQomjzpfí Oyg'gefxu G af jrmufEikd af om t&mrsK;d r[kw?f awmcsKyH w k uf kd ckwx
f iG jf cif;onf topfwpfzef
pnfyif&efjzpfovdk aemifb0twGuf Oyg'gefcsKyH w k Bf u;D ydNk y;D pnfum;&ef jyKovdjk zpfaew,f/ }}
q&mawmftrdeUf &So d nfukd txl;pdw0f ifpm;um em,laeaom q&m&aohu -
]]q&mawmf trdeUf &Sad wmfrv l &kd if;udk wynfah wmf oabmusauseyfygw,fb&k m;/ trSet f wdik ;f
0efc&H ygvQif toufaxmifEiS chf sí D &Snu f m owå0gawGuu kd ,fwif&if; t&d,mjzpfw0hJ Zd mÆ Bu;D rsm;udk oabmus
aerdygw,f bk&m;}}[k ½d;k om;pGm 0efcaH vQmufxm;\/ q&mawmfu -
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
xGuf&yfyk*¾dKvfESihft&d,mwdkU\ pdwf"mwfuGJjym;yHk
]] tif; ..touf axmifeUJ csND y;D &Snw f ehJ nf;uawmh omomejyifyrSmvnf; &SEd ikd w f ,f/ omoem
awmfrmS vnf; £'¨yd g'fqw kd m &Sw d ,f/ 'gayr,fh opömav;yg;udjk rifMuwJh t&d,molawmfaumif;Bu;D awG[m
wpf&ufae&&if wpf&uf'u k c© &H wmyJvUkd jrifawmfrMl uvdUk y&deAd mÁ efp0H if&wmudyk J tvGe0f rf;omavh&MdS uw,f/
touf&Snfwmudk vdkvm;awmfrrlMubl;/
qHcsnrf Qi[ f m vuf0g;ay:rSmuyfae&if rodomayr,fv h Ukd rufpx d 0J if&if tvGeo f od movdk
ykxkZOfeJU t&d,mawG[m ocFg&'ku©udkjrif&mrSm onfrQruuGmjcm;w,f/ touf&SnfcsifwJh0g'? t&darwå
,sxd tcsdefqGJwJh0g'[mvnf; rrSefuefbl;? t&d,m0dZÆmqdkwmvnf; a0g[m&wlayr,fh 0dZÆm? aZmf*sDawG
vrf;pOfeJU jzpfEdkifwmrsKd;r[kwfbl;/
]] ydvEd 0´ päeUJ wjcm;pDyg/ ra,mifeUJ tif;eJU aq;eJU "mwfeUJ xGuMf uwJh 0dZmÆ Bu;D awG&UJ avmurSm
t&d,mjzpfzUkd qdw k m tvGerf tyfpyfwhJ pum;yJ/ 'gayr,fh olwUkd udt k &d,mvdUk txifcv H Mkd uw,f/ 'gonfyif
t&d,mvdkU xifaewmvnf; jzpfEkdifw,f/ }}
]] ur®|mef;awGvnf; a[mwwfMuw,f/ orxavmufyJ olwUkd vdck siw f ,f/ oHo&mu xGurf mS udk
ud, k wf ikd v
f nf; aMumufw,f? olrsm;xGurf mS vnf; rvdv k m;Mubl;/ pifppfawmh OD;&aoh ..jrwfpmG bk&m;&JU
tewå omoemawmfBu;D udk arS;rSed af tmif owå0gawGtBuKd uf Aef;jyNy;D qGaJ qmifaeMuwJh twå0g'Bu;D yJ/
t&d,m 0dZmÆ qdw k m r*fÓPf? zdÓ k Pfuo kd m ac:w,f/}}
]] wu,fo h v D udk tajccHro S m&wm? wefc;kd jywJah e&mrSm qifw, l ;kd rSm;&Sad omfvnf; tajccHutp
vH;k 0 rwlMubl;/ twå0g'kyg'gefBu;D wef;vef;eJU aeMuwJv h wl ikd ;f touf&n S f wefc;kd jywJh avmum,w- oHo&m
e,fcsUJ vrf;pOfrmS ;Bu;D udk y&d,wftodÓPf enf;vQief nf;oavmuf tm;ud;k rSm;rdMu&Smw,f }} [k Mo0g'
ay;oem;awmfrcl yhJ gonf/
owå0gawGudk apmifha&Smufcsif&if
r[m0*¾ oH,kwfygVdawmfrSm q&mwynfh 0g;vHk;axmifwufwJh OyrmjyNyD; jrwfpGmbk&m;
a[mawmfrw l m &Swd ,f/ 0g;vH;k udk ykc;kH ay:axmufNy;D xde;f ay;wJh q&ma&m? wufwhJ wynfah &m ud, k t
hf vkyf
ud,k ½f akd oNy;D ud,
k u hf ,kd u f kd apmifah &Smuf&if olrsm;udv k nf;apmifah &SmufNy;D om; jzpfw,fw/hJ tJ'D Oyrmtwdik ;f
rdrdur®|mef;udk rdrt d m;xkwaf ewm[m owå0gawGukd apmifah &Smufaew,fvUkd rSw&f r,f/
(twåme &u©aEÅmy&H &u©w)d /
onf;cHwm? arwåm? u½kPm? rk'w d myGm;rsm;aewmvnf; (y&H&u©aEÅm twåmeH &u©w)d olrsm;udk
apmifah &Smuf&if; ud, k u hf ,kd uf kd apmifah &SmufNy;D om;jzpfw,f/ odyaf us;Zl;Bu;D wJh tvkyuf UJG /
(oufawmf 100 &Snaf om &[EÅmOD;om&Ge;f ac: OD;u0dE\ ´ Mo0g')
tcef; (7)
omoemESifh eu©wfaA'if
Ak'¨ESifhaA'if tvGefyifqefUusif
yk*jH ynfwiG f tkycf sKycf zhJ ;l aom ykygÜ ;apm&[ef;rif;onf t&nf;Bu;D vlxu G jf zpfí aA'ifEiS hf arSmf
ynmudk uRrf;usifvdr®monf/ ewfESifhe*g;udkvnf; udk;uG,fonf/ olUvufxufrSpí aA'ifESifharSmfynm
txGwt f xdyo f Ukd a&mufí ewfEiS ehf *g;ud;k uG,rf rI mS vnf; ,ckxufwikd f wGiu f s,v f mcJo h nf/ e*g;ud;k uG,rf I
onf ykygÜ ;bufwiG f tBu;D tus,f jzpfaeojzifh aESmif;acwfb&k ifrsm;u wd&pämefe*g;udk ud;k uG,w f mESiphf mvQif
vlujzpfaom ewfprd ;f uku d ;kd uG,w f mu awmfao;onf[, k ql um yef;yJarmifwifw h ,f armifErS taMumif;
xdk;Zmwfwpfcka&;NyD; ½kyfwkESifhwuG azmifjzifharQmvdkuf&mrS tpjyKí e*g;udk;uG,frItpm; ewfudk;uG,frI
0ifa&mufvmaMumif; ppfudkif;OD;bkd;oif;\ olUtjrifolUtawG; pmtkyfwGif zwf½Ivdkuf&ygonf/
taemf&xmrif;vufxufrpS í uG,af ysmufc&hJ aom e*g;ud;k uG,rf o I nf ,cktcsed t f xd tjrpf
jywfjcif; r&Sdao;acs/ tb,fhaMumifhqdkaomf txufjrefrmjynf&Sd tcsKdUaus;&Gmrsm;onf &SifjyKonfhtcg
e*g;udk&Sifavmif;jyonf [kqdkum &GmtaemufbufwHcg;odkU oGm;avhoGm;x&Sdonfudk awGUae&ao;aom
aMumifhyif/ txif&Sm;qHk;aom tcsufwpfckonfum; c&D;oGm;? tdrftajymif;ta&TU vkyfMuonfhtcg e*g;
cHwGif;r0ifrd&ef wwfEdkiforQ a&SmifMuOfMujcif;yif jzpf\/
e*g;udk;uG,folwdkU\ t,ltqt& e*g;onf wpfae&mü oHk;vaeNyD; t&yfav;rsufESmodkU
vuf,m&pf vSnahf eonf/ e*g;acgif;onf waygif;? wefc;l ? uqkef oH;k vwdUk ü taemufbufoUkd vSnahf eonf/
e,ke?f 0gqd?k 0gacgif oH;k vwdUk ü ajrmufbufoUkd vSnahf eonf/ ewfawmf? jymod?k wydUk wGJ oH;k vwdUk ü awmifbuf
odkU acgif;vSnfhaeonf/
wpfpw kH pfa,mufaomolonf e*g;cHwiG ;f odUk 0ifomG ;ygu qif;&J'u k E© iS hf awGU&vdrrhf nf/ e*g;
taMu;cGHudk vSefoGm;ygu uHqkd;rdk;arSmifESifh awGU&vdrfhrnf/ e*g;\ 0rf;udkazmufí oGm;rSomvQif uHqdk;rS
vGwNf y;D csr;f omokcESihf awGU&vdrrhf nf/ Oyrmtm;jzifh e*g;acgif; ta&SUbufoUkd vSnahf eaom awmfovif;?
oDwif;uRw?f wefaqmifrek ;f vwdUk ü ta&SUrStaemufoUkd oGm;jcif;ESihf taemufrt S a&SUodUk oGm;jcif;udk a&Smif
&rnf/
awmifrSajrmufodkUvnf;aumif;? ajrmufrSawmifodkUvnf;aumif; oGm;jcif;udkum; jyKvkyfEdkif
onf/ tawG;tac:&Sdaom Ak'¨bmom0ifrsm;\ &,f&TifzG,faumif;aom t,ltqjzpfygonf/ xdkUtwl
aumif;usK;d qd;k usK;d udk aumif;uH? raumif;uHu zefw;D ray;bJ udwNf *Kd [rf w S pfyg; N*Kd [Bf u;D &Spv f ;kH u zefw;D ay;
onf[laom aA'if? eu©wf t,ltqonfvnf; Ak'¨ESifh tvGefyifqefUusifvSyg\/
xdu k ohJ Ukd qefUusiyf u
kH kd xif&mS ;odomap&ef ucsijf ynfe,f? er®m;NrKd U? r*Fvm&mrausmif;q&mawmf
OD;ÓPu w&m;ppfwrf; aqG;aEG;cef;pmtkyfwGif atmufygtwkdif; today;a&;om;awmfrlcJhygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
ESpfb0tvdrfcH&olrsm;
jrwfpGmbk&m; om0w¬djynf aZw0efausmif;ü oDwif;oHk;awmfrlaepOf om0w¬djynfüaeaom
trsK;d orD;wpfa,mufukd Zeyk'üf aeaom aqGrsK;d rdbrsm;u rdrw d Ukd om;twGuf aphpyfaMumif;vrf;í r*Fvm
&ufowfrSwfum ae&yfodkU jyefcJhMuavonf/
ae&yfodkU a&mufaomtcg rdrdwdkUq&m tmZD0uudk owfrSwfvmaom r*FvmaeU&ufonf
eu©wf aumif;-raumif; ar;jref;avonf/ xdktcg tmZD0uçu tpuawmhrar;bJ olwdkUpdwfBudKuf &uf
owfNy;D rS ighuv kd mar;Muw,f[k trsuaf 'gojzpfNy;D r*FvmyGyJ suaf p&eftBuEH iS hf 4if;aeU vufxyfr*FvmyGJ
jyKvkyfvQif BuD;pGmaomysufpD;jcif;ESifh awGUBuHKMu&rnf[k a[mMum;vdkufavonf/ udk,fydkifÓPfr&Sdaom
trsKd;wdkUonf q&mjzpfoltmZD0u\ pum;udk,Hkum r*Fvmaqmifrnfh&ufwGif roGm;bJaeMuavonf/
om0w¬djynfrS owdkUorD; rdbrsm;uvnf; r*Fvmtcrf;tem; jyifqifNyD;rS owdkUom;bufrS
rvmaomtcg r*FvmyGu J t
kd ysurf cHbJ wjcm;trsK;d om;wpfO;D ESihf vufxyfay;vdu k af vawmhonf/ aemuf
&ufrS owdUk om;rdbrsm; oGm;Muaomtcg trsK;d jrwfíwifw h ,fvyS aom trsK;d orD;udrk &awmhbJ om0w¬d
NrKd Uom;rsm;ESifh ckud &f efjzpfum vmvrf;wdik ;f jyefcMhJ u&avawmhonf/ xdt k jzpfukd &[ef;rsm;pka0;í ajymaepOf
jrwfpGmbk&m; <ua&mufawmfrlvmNyD; þtmZD0uonf ,ckrSom xdktrsKd;wdkU\ r*FvmudkzsufqD;onf
r[kwfao;? ,cifb0uvnf; zsufqD;cJhzl;onfom[k rdefUawmfrlNyD; twdwfudkaqmifawmfrlygonf/
vGefcJhNyD;aom twdwfb0wpfcku ,ckowdkUom;rdbrsm;ESifh tmZD0uwdkUonf Am&mPoD
jynfrmS jzpfcMhJ uzl;onf/ wpfaeUwGif Zeyk'w f pfcrk S trsK;d orD;wpfa,mufukd om;twGuf aphpyfaMumif;vrf;
&ufowfrSwfNyD; q&mjzpfol tmZD0uudkyif owfrSwfxm;aom&uf? eu©wf aumif;-raumif; ar;jref;&m
&ufowfrw S Nf y;D rS vmar;&rnfavm[k trsux f u G u
f m r*FvmyGyJ suaf p&eftBuEH iS hf eu©wrf aumifaMumif;?
þ&ufü r*FvmyGJjyKvkyfvQif BuD;pGmysufpD;rnf[k a[mMum;vdkufavonf/ tmZD0u\pum;udk ,HkMunf
Muaom owdkUom;rdbrsm;onf r*FvmaeU&ufwGif owdkUorD;&Sd&m Zeyk'fodkU roGm;Muawmhacs/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
aA'ifESifh uHw&m;wdkUppfyGJ
aA'ifq&mu olajymcsif&m ajymNyD;onfESifh OD;csNyD;jyefoGm;onf/ aA'ifq&m\ twdtus
a[mMum;csuaf Mumifh wynfrh sm;u pd;k &dro f jzifh ,Mwmacs&ef twif;tusyaf vQmufxm;Mu&m pmcsbek ;f Bu;D
u ]] igtNrw J rf; ,Mwmacsaewm rif;wdUk rawGUMubl;vm; }} [kjyefar;vdu k &f m wynfrh sm;rSm rtlçrvnfjzifh
]]awGUygw,f bk&m; }} [k avQmufum jyefcJhMu&ygawmhonf/ aA'ifq&m a[maomvrsm;odkU a&mufvm
onfESihf wynfhtrsm;pkrSm ydkíyifpdk;&drfaeMuonf/
odkUaomf tEÅ&m,fvrsm;udk ukefvGefatmif ausmfvmonftxd q&mawmfum; bma&m*g?
toufab;rS rjzpfonft h jyif pmcsbek ;f Bu;D b0rS ausmif;xdik b f ek ;f Bu;D tjzpfoUkd yif a&mufomG ;ygawmhonf/
ausmif;xdkifq&mawmf jzpfaomtcgusrSyif aA'ifq&ma[mcJhovdk tb,fhaMumifh toufab;tEÅ&m,f
rjzpf&aMumif; aoaocsmcsm ar;Munfh&ygawmhonf/
]] &[ef;csi;f qdak wmh ajymjyvdUk aumif;wmaygh/ 'umç'umrqd&k ifawmh odyaf jymvdUk raumif;bl;?
MunfnKd atmif <um;jyovdk jzpfaerSmpd;k &w,f/ t&Sib f &k m; pOf;pm;Munfah v/ aA'ifynm&Siaf wGqw kd mvnf;
ykxkZOfawGyJ/ tJ'Dawmh trSm;qdkwm b,fuif;yghrvJ/ tnmodaum@n rax&favmufawmfwJh aA'if
ynm&Sif aemufxyfray:avmufao;bl; xifygw,f/ olUavmufawmfwhJ ynm&Siw f pfa,mufawmifrS ud, k hf
a[mMum;csuu f kd ud, k jf yefNy;D oHo,0ifczhJ ;l w,f r[kwv f m;/ bmvJqakd wmh olu, kd w f ikd yf J od'w ¨ ¬ rif;om;
av;udk vufn§dK;wpfacsmif;axmifNyD; bk&m; {uefrkcs jzpf&r,fvdkU a[mcJhw,f }}
bk&m;urSm;aewJh 'ku&ú p&d,mudpk eG Uf Ny;D tm[m& oyÜg,rQatmif tpm;taomufawGjyefNy;D
bkO;f ay; oH;k aqmif&wJt h cg olu, kd wf idk yf J bk&m;rjzpfEikd af wmhb;l vdUk ,lqNy;D bk&m;avmif;udk pGeUf ypfcw hJ ,f
r[kwv f m;/ bk&m;jzpfNy;D vdUk "r®pMumw&m; vma[mwmudak wmif r,Hrk MunfjzpfaeMuao;vdUk aocsm&Si;f jy
Ny;D rS a[m&w,f/ qdv k w kd mu aA'ifq&mud, k wf ikd af wmif ola[mwmudk olu, kd wf ikd f tjynft h 0 r,Hb k ;l vdUk
qdv k wkd m aA'ifeu©wyf nmqdw k m aumif;usK;d qd;k usK;d udk BuKd wifoEd ikd pf rG ;f &Sw d hJ ynmwpfrsK;d rdUk av;pm;tyfwhJ
avmuDynmwpfcyk g/ 'gayr,fh vdr;f aq;udk pm;aq;tjzpfo;kH vdu k &f if touftEÅ&m,fjzpfEikd o f vdk 'DN*Kd [x f J
a&mufaevdUk om 'Dvjkd zpf&wm? twdwu f H ykpyö eÜ uf eH UJ bmrSrqdik bf ;l vdUk ,lqvdu k &f ifawmh Ak'0¨ g'udk zsuq f ;D wJh
t"dutEÅ&m,fBuD; jzpfoGm;Edkifw,f/
]]aA'ifq&m? vu©Pmq&m? eu©wq f &m ta[mrSm;jcif; taMumif;ESpcf &k w dS ,f/ yxrtcsuf
u olwUkd ud, k wf ikd f ykxZk OfyyD D twGut f csurf mS ;Ny;D ta[mrSm;wm? 'kw, d tcsuu f ta[mcH&olu aumif;wJh
uHopfawG tNrrJ jywfjyKvyk af evdUk a[mMum;csuf rSm;oGm;wmaygh/ wynfah wmftay: a[mMum;csurf mS ;wm
'kw, d tcsuaf Mumifyh aJ ygh/ ola[mwJt h csed rf mS wjcm;b,fq&mvmwGuw f uG f cE¨mysuu f ed ;f yJxu G rf mS yJ/ 'gqdk
bmaMumifh wynfhawmf cE¨mrysuf&ovJ? toufu,f*gxmav; wpf*gxmaMumifhyJaygh }}
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
toufu,f*gxm qdo k nfEiS hf pma&;olu rSwpf pk mtkyx f wk íf toifjh yifvu kd &f m q&mawmfu
]] 'Dtoufu,f*gxmu wjcm;bmoma&; r*¾Zif;awGrSmygovdk? t&usufNyD; &Gwfae&r,fh
*gxmrsKd;r[kwfbl;? *gxm nTefjycsuftwkdif; vkdufemusifhBuH&r,fh *gxmrsKd;yJ/}}
*gxmav;u -
]] "em yknm "dvmabe
umvHcd,swd y@dawm?
uDVaeep 'kar® a"m?
ed'´g, uva[e0g }} wJh/ t"dyÜm,fu -
ynm&Sd olawmfaumif;[m Opöm&,f? ukodkvf&,f? ynmA[kokw&,f wpfckckudk&jcif;jzifh
tcsdefumvudk ukefvGefapw,f/ ynmrJh vlrdkufuawmh jrL;wl;aysmfyg;upm;jcif;? tdyfjcif;? jiif;ckefcdkuf&ef
pum;rsm;jcif;jzifh tcsed uf mvudk ukev f eG af pw,fw/hJ tcsed rf eS of rQxu J Opöm&,f? ynmA[kow k &ç&atmif
,lwmawmh [kwfygNyD? ukodkvfw&m;udka&m b,fvdk&atmif,lrvJvdkU ar;p&m&Sdvmw,f/
'um? 'umrrsm;[m rsm;aomtm;jzifh ukodkvfqdk&if 'geeJUoDvvdkUyJ owdxm;rdwwfw,f/
bm0emudk owdrxm;rdMubl;/ wu,fusawmh bm0emukov kd [f m 'ge? oDvxufomw,f/ oGm;&if;vm&if;?
csuf&if;jyKwf&if;eJU vlewfjA[®m owå0gtm;vHk; pdwfcsrf;om? udk,fusef;rmMuygapvdkU yGm;rsm;vdkufwmeJU
arwåmbm0emukodkvfjzpfwmyJ/ t&[H vlewfjA[®m owå0gtm;vHk;wdkU\ ylaZmftxl;udk cH,lawmfrlxdkuf
ygay\vdkU tm½HkjyKvdkufwmeJU Ak'¨gEkówd bm0emyGm;rsm;NyD;om; jzpfoGm;wmyJ/
tJ'D 'ge? oDv? bm0em ukov kd u
f aH wGaMumifh wynfah wmf cE¨mysuu f ed ;f u vGwcf &hJ wmaygh/
vlawGurodMuvdUk ? uHqw kd m aumif;atmifvyk v f Ukd &w,f/ 'ge? oDv? bm0emvkyw f m[m uHaumif;atmif
vkyfwmyJ/ raumif;usKd;awG ay;r&atmif taumif;qHk;,MwmawG acscsifw,fqdk&ifvnf; 'ge? oDv?
bm0emawG BudK;pm;tm;xkwfzdkUyJ vdkygw,f }}
q&mawmf\ Mo0g'qdkvdk&if;rSm ukodkvfuHopfrsm;udk rarhravsmh BudK;pm;tm;xkwfaeorQ
tukov kd uf q
H ;kd rsm; acgif;axmifrvmEdik b f J aemufqw k o
f mG ;&rnf[k qdv k ykd gonf/ tukov kd uf rH sm; aemuf
qkwfoGm;&eftwGuf ukodkvfuHrsm;udk rarhravsmhzdkU ta&;BuD;vSygonf/ xdkUaMumifh pHausmif; q&mawmf
BuD;u -
]] ukodkvfudk udk,fuarhvQif ukodkvfu udk,fhudkarhvdrfhrnf/ ukodkvfu udk,fhudkarhvQif ab;
awGUvdrrfh nf }} [k Mo0g'ay;awmfrcl jhJ cif; jzpfayvdrrhf nf/ aA'if? eu©w?f twdw?f edrw d ?f wabmifponfukd
aumwk[vr*Fvm [kac:onf/ xkdaumwk[vr*Fvmudk ,HkMunfjcif;udk rdrdukd,ftnhHqHk;? tnpfqHk;
OygoumxJ qGJcsvdkufjcif;ESifh wlayonf/ Ak'¨u t*Fkwå&edum,f yÍöuedygw? p@vokwfü -
1/ ,HkMunfrI o'¨gw&m;vnf;r&Sd/
2/ apmifhxdef;rI oDvr&Sd/
3/ aumwk[wr*Fvmudk ,HkMunf\/
4/ r*Fvmudk ,HkMunfí uHudkr,HkMunf/
5/ þomoemawmfrS tjyifbufüvnf; tvSLcHyk*¾dKvfudk &SmrSD;\/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
4/ r*Fvmud, k MkH unfí uHurkd ,HMk unf[al om pwkwt ¬ *Fg& Oygoum'Ge;f p@m;onf jyó'g;?
&uf&ufZm ponfwUkd udk taotvJ ,HMk unfpv JG rf;vsuf arSmt f wwfpaom wEÅ&0g'? rEÅ&0g'wdUk udk avhvm
vduk pf m;ae&ojzifh uHuakd v;av;pm;pm; r,HMk unftm;awmhay/ ukov kd u
f o H nf aumif;aomtusK;d udk jzpfap
onf/ tukov kd uf o H nf raumif;aomtusK;d udk jzpfaponf[al om uHEiS u fh \
H tusK;d oGm;udk jywfjywfom;
om; r,HMk unfawmhbJ &uf&mZmaeUonf aumif;usK;d csr;f om r*Fvmjzpfap\/ jyó'g;aeUonf qif;&J rGaJ w
tr*Fvm jzpfap\/
paom aumwk[vr*Fvmudk 'd|Kyg'gefjzifh tjyif;txefpv JG rf;ae\/ olonf tvSLr@yfukd
aqmuf&mupí &uf&mZma&G;Ny;D ewfyaJG y;ae\/ wrmaphrS o&ufyifaygufvrd rhf nf[k txiftjrif rSm;ae
aomoluo hJ Ukd olonf tukov kd f 'kp½duk t f vkyrf S ewf? 0dZmÆ ? aZmf*sD ponfwUkd \wefc;kd aMumifh aumif;usK;d csr;f om
r*Fvmrsm; jzpfymG ;vmvdrrhf nf[k arQmv f ifah pmifph m; t,lrmS ;ae\/ xdUk aMumifh olUtm; Oygoum 'Ge;f p@m;
pm&if;xJoUkd xnfo h iG ;f xm;&jcif; jzpfayonf/
5/ þomoemawmf jyifbufüvnf; tvSLcHy*k Kd¾ vu f kd &SmrS;D \/ xdo k moem tjyifbufüvnf;
a&S;OD;pGm aumif;rIujkd yK\[laom yÍört*Fgt& Oygoum 'Ge;f p@m;onf tif;? tdik ?f vufzUJG ? *gxm? rEÅ&m;?
ewf? 0dZmÆ ? aZmf*sD ponfwUkd \ wefc;kd £'¨rd sm;udk ,HMk unfav;pm; tm;ud;k tm;xm; jyKvyk af e&ojzifh rdru d ,kd yf ikd f
jzpfaom qE´'d yd¨ g'f? 0D&, d 'd y¨d g'f? pdw'åd y¨d g'f? 0Dro H 'd yd¨ g'f wnf;[laom £'¨yd g'fav;yg;wdUk onf tm;enf;oGm;Mu
awmh\/ jrwfpmG bk&m;u ]] twå'yD g0d[&w twåo&Pm teno&Pm }} [lí rdru d , kd u
f o
kd mvQif rScD tkd m;
xm;&ef a[mMum;cJah omfvnf; rdru d , kd u f t
kd m;rud;k bJ olwpfyg;omtm;ud;k ae\/
olonf &[EÅm&Spfyg;ESifh jrwfpGmbk&m;\ ½kyfyGm;awmfrsm;udk a&SUuxm;NyD; tumtuG,fjyK
vkyu f m N*Kd [u f ;kd vH;k ESihf ol&ówD? r[mydE?Jé ydóEd;k wnf;[laom [dEL´ ewfBu;D ig;OD;wdUk udk aemufuxm;vsuf
bk&m;udk;qlylaZmfyGJ[k trnfwyfNyD; N*dK[fESifhewfrsm;udk ylaZmfyo\/ xdkewfBuD;ig;OD;xJu ol&ówD ewf
orD;udk txl;a&G;cs,Nf y;D bk&m;\teD;tyg;wGif oD;jcm;pifjyKvyk u f m ylaZmfyo c,0yfwmG ;ae\/ Oygoum
'Ge;f p@m;onf þomoemawmfEiS hf bmrSroufqikd b f J omoemhtjyifbufü jzpfMuukeaf om 37 rif;wdUk udk
vnf;aumif;? tdrw f iG ;f r[m*D&ed wfuv kd nf;aumif;? a&iHyikd f OD;&SiBf u;D udv k nf;aumif;? a'otvdu k f ewfrsm;
udv k nf;aumif;? 0dZmÆ ? aZmf*sD xGu&f yfaygufwUkd udv k nf;aumif;? ½dak ojrwfE;kd vufprkH ;kd um &Scd ;kd 0yfwmG ; toem;
cHwwf\/ xrif;? [if;? rkefU? aomufawmfa&csrf;? yef;eHUom? qDrD;? za,mif;wdkif? tarT;wdkif ponfwdkUjzifh
ylaZmfyouúm&jyKMu\/ xdUk aMumifh olUtm; Oygoum'Ge;f p@m;pm&if;xJoUkd xnfo h iG ;f xm;&jcif; jzpfygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
Oygoum&wem
Oygoum 'Ge;f p@m;tjzpfrcHbJ Oygoum&wem jzpfvo kd rl sm;twGuf xdo k w k üf yif jrefA'k u¨
qufvufía[mMum;xm;onfrSm -
1/ ,HkMunfrI o'¨gw&m;&Sdjcif;/
2/ apmifhxdef;rI oDv&Sdjcif;/
3/ aumwk[vr*Fvmudk ,HkMunfrIr&Sd/
4/ uHudk ,HkMunfí r*Fvmudk,HkMunfrIr&Sd/
5/ þomoemawmfrS jyifbufü tvSLcHy*k Kd¾ vu f kd r&SmrS;D wwf/ þomoemawmfüom a&S;OD;pGm
aumif;rIudkjyK\/ þw&m;ig;rsKd;ESifh jynfhpHkaom Oygoumonf Oygoum &wemvnf;rnf\/ Oygoum
y'krmvnf; rnf\/ Oygoum yk@&dumvnf;rnf\ [líjzpf\/ xdkUaMumifh azmfjyyg t*Fgig;csufESihftnD
Oygoum &wemjzpfatmifBudK;pm;Mu&ef pm½IolwdkUtm; av;av;pm;pm;wkdufwGef;&ygonf/
trIdufup jyom'frD;avmif [laompum;twkdif; tao;tzGJ twdwf? edrdwf? eu©wfponf
,HMk unfrrI pS í Ak'b ¨ momwnf;[laom jyom'fBu;D yg rD;avmifomG ;Edik yf u kH kd wnfawmq&mawmfb&k m;Bu;D u
r*Fvdu'd|u d sr;f pm pmrsuEf mS 137 wGif atmufygtwdik ;f a&;om;owday;awmfrcl yhJ gonf/
bk&m;yGi&hf m rZÑrd wdik ;f rSm bmaMumifrh Ukd omoemuG,w f mvJvUkd ppfaq;Munfch v hJ Qif tajccHuawmh
(r*Fvu d 'd|)d ayghu, G ?f r*Fvu d 'd|[ d m rlvuawmh ½d;k ½d;k r*Fvmt,l&w dS mygyJ/ uHurkd vGwaf o;bl;/ aemuf
usawmh 'DjrifrI Mum;rIaMumifh 'Dvakd umif;usK;d ? raumif;usK;d jzpf&w,fvUkd uHuykd ,fvu kd w
f ,f/ uHuykd ,fvu kd f
awmh ur®móuxm or®m'd|d uif;vGww f maygh/ r*¾i&f pS yf g;rSmtajccH ur®óuwmor®'|d d uif;vGwo f mG ;vQif
usew f hJ r*¾iw f &m;awGvnf; r&Sad wmhb;l /
r*¾iw f &m;r&Sv d Qif Ak'b ¨ momygvdUk b,fvykd if used w f ,G íf ajymapOD;awmh ppfreS w f hJ Ak'b
¨ mom
r[kwaf wmhb;l / ppfreS w f hJ Ak'b¨ mom r[kwcf v hJ Qif bk&m;&Si&f UJ pum;awmfjzpfwhJ y&d,wåd omoemawmfukd
riJah rQmcf v
hJ Qif ,ckb0 aumif;pm;zdUk twGuf vkycf si&f mudk vkyrf mS yJaygh/ 'ghaMumifh r*Fvu d 'd|[d m tprlvuawmh
tao;trTm; ta&;rxm;avmufp&mvdv k Ekd iS hf aemufyikd ;f usawmh Ak'o ¨ moemawmfEiS hf qefUusiw f hJ edrw
d zf wf
wmawG aA'ifa[m? vu©Pma[mwmawG? ewfa[mwmawG? ewfyal ZmfwmawGupNy;D rsm;jym;vSwhJ wEÅ&?
0dZmÆ ,me twwftrsK;d rsK;d awG jzpfay:vmNy;D tdE, d´ jynfBu;D rSmvdk omoemuG,af ysmufomG ;apEdik w f ,f/
q&mawmfBu;D owday;a&;om;awmfro l vdk Ak'b ¨ mom ruG,af ysmufapvdak om Oygoum
&wem jzpfvakd om pm½Iorl sm;onf aA'if? eu©w?f twdw?f edrw d rf sm;udk ,HMk unfu;kd pm; raeMubJ uH? uH\
tusK;d udo k m ,HMk unfu;kd pm;Muyg&ef wku d wf eG ;f &if; 'kw, d ajrmuf omoemh tnpftaMu;rsm;udk azmfjy&m
tcef;udk ed*;Hk csKy&f ygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
todÓPf&Sdr&Sd csdefMunfhenf;
&[ef;awmfrsm;\ ynmwnf;[laom tvif;a&mifonf 'um? 'umrsm;\ tarSmifxu k kd ciG ;f rd
aomtcg trSm;MumítrSejf zpfaeMuaom jyó'g;? &uf&mZm? 0g&rdwLå ? e*g;vSn?hf ajrcH? ud;k e0if;? tif;tdik ?f
vufzUJG ? cg;vSn?hf rEÅmef paomtrSm;rsm;onf bmrQt"dymÜ ,fr&Sad om t&mrsm;[k jywfom;xif&mS ; vmMu
ayvdrrfh nf/ vlwpfa,muftm; olawmfaumif; [kwçf r[kwf csed x f ;kd aomtcg ud, k cf si;f pmw&m; arwåm"mwf
cdk? rckd tm;jzifh csdefxdk;&ouJhodkU/
xdUk twlyif todÓPf&?dS r&Su
d kd csed x
f ;kd aomtcg ,kwu då if;rJí
h t"dymÜ ,fr&Sad om t&mrsm;udk
,Hk? r,Hk tm;jzifh csdefxdk;&ayrnf/
(t&SifyndE´mbd0Ho? yxrausmf? "r®mp&d,? bDat)
tcef; (8)
omoemESifh ewfudk;uG,frI
ememow¬m&Oav’mueab;
6-9-89 aeUxkwf vkyfom;owif;pmyg BudKwifqifjcifyg trnf&Sdaqmmif;yg;ü pma&;q&m
rPdaZmwu? jrefrmEdkifiH&Sd bmomtoD;oD;rS bmom0ifta&twGufudk þuJhodkU wGufjyxm;ygonf/
usrf;*efvm omoemzsufewfrsm;
ewf[q k v kd u kd of nfEiS hf Ak'b
¨ mom0iftrsm;pku ud;k uG,q f nf;uyfp&m olawmfaumif;ewfrsm;
[kom xifaeMuonf/ wu,fusawmh omoemzsuf ol,w k rf mewfrsm; trsm;tjym;&So d nf/ om"uESpcf k
xkwfjyygrnf/ yg&mZduPf ygVdawmf? wwd,yg&mZdu? pmrsufESm 86-87 wkdUwGif omoemzsuf ol,kwfrm
ewfwpfa,muftaMumif; awGU&onf/ jrwfpmG bk&m; a0omvDjynf? r[m0keaf wm jyom'faqmifaygufaom
ausmif;Bu;D wGif oDwif;oH;k aeawmfrpl Ofuyif jzpfygonf/ &[ef;rsm;tm; cE¨mud, k u
f kd rwifw h ,faom npf
nrf;zG,&f mtjzpf ½Iqifjcif&aom tokbur®|mef;udk a[mMum;Ny;D aomaeUwpfaeUwGif qGr;f ydUk aom &[ef;rS
wpfyg; rnfoUl udrk t S awGUrcHbJ wpfyg;wnf;awmwGi;f odUk 0ifí 15 &ufcefU oDwif;oH;k aexdik af wmfryl gonf/
xdt k csed w
f iG f twdwb f 0wpfcu k rkq;kd b0jzifh olwpfyg;wdUk \toufukd owfjzwfcMhJ uaom
&[ef;ig;&mwdUk onf rdru d , kd rf rd v d nf; owfMuonf/ tcsi;f csi;f vnf; owfMuonf/ &[ef;wdUk udu k yfí pm;ae
aom rd*v@dutrnf&dS vlMurf;Bu;D udv k nf; ouFe;f y&du&© mrsm;ay;í owfcikd ;f Muonf/ &[ef;tenf;
i,fukd owfNy;D aomtcg 0*¾Kr'k gjrpfurf;wGif oefvsuu f akd q;aMumaeaom r*v@duBu;D onf aemifw
w&m;rsm; 0ifvmum igawmh&[ef;aumif;awGukd owfrNd y?D Bu;D rm;rsm;jym;aom tukov kd af wGukd qnf;yl;rdNyD
ig&wJh vlUb0Bu;D uawmh raumif;awmhygbl;[k awG;awmum pdwrf aumif;jzpfae&Smavonf/
xdpk OfrmS yif a&ay:wGi&f yfvsuo f m; ewfom;wpfa,mufay:vmum ]]tcsi;f rd*v@du pdwrf
aumif; jzpfraeeJU? oif[m rsm;pGmaom ukov kd af wGukd qnf;yl;rdNyD oHo&mu rul;ajrmuf&ao;wJh &[ef;awG
udk oifu ul;ajrmufay;vku d Nf y?D oif[m vlUb0udk t&awmfomG ;Ny/D oif\ tvkyrf sm;onfum; aumif;avpG?
aumif;avpG}} [k t&[EÅCmwuuHukd usL;vGerf ad om rd*v@dutm; qufíusL;vGe&f ef ajrm§ ufay;vdu k f
ygawmhonf/
omoemzsuef wf\ tm;ay;rI? ewfqv kd Qif ud;k uG,&f m[kom xifjrifaom rd*v@du\ trSm;
,HMk unfrw
I Ukd aygif;pyfvu kd af omtcg r[m0kef awmBu;D twGi;f &Sd &[ef;aygif; ig;&mwdUk \ vnfacsmif;aoG;
rsm;rSm acsmif;pD;cJ&h ygawmhonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
temxydPfESihf omoemzsufewf
ck'´uedum,f? "r®y't|uxm temxyd@du ao|d0w¬KwGifvnf; omoemzsufewf wpf
a,mufukd awGU&jyefonf/ yifv,fxo J mG ;aomolreS of rQ wpfBurd rf [kww f pfBurd f avmu"Hrek w f ikd ;f ESihf awGU
Mu&onfom/ ,ckvnf; aZw0efausmif;'umBu;D tjzpf xif&mS ;ausmaf pmvSaom temxydPo f al |;Bu;D rSm
acs;vdkuf&aom 18 uka#aom aiGwdkUuvnf; jyefr&? jrpfurf;yg;ü jr§Kyfxm;aom 18 uka#aom aiGwdkU
uvnf; ork'´&mxJ a&wkdufpm; arsmygoGm;jcif;[laom taMumif;ESpfckwkdUaMumifh qif;&Jae&&SmavNyD/
qGrf;cH<uaeus oHCmawmfrsm;udkvnf; qefuGJxrif;ESifh ykef;&nf[if;udkom avmif;vSLEdkif
ygawmhonf/ xdt k cGithf a&;ud, k í l rdpmä 'd|o
d moemzsuf wHcg;rkcaf pmifeh wfu wpfaeUaomtcgwGif tem
xydPo f al |;Bu;D tm; ud, k xf ifjyum &wemoH;k yg;udpk eG Uf Ny;D tvSL'geudrk vkyb f aJ eygu t&ifuo hJ Ukd csr;f om
atmif rçprnfjzpfaMumif; aoG;aqmifjzm;a,mif; ajymqdyk gawmhonf/ temxydP\ f ae&mwGif ewfEiS Ahf 'k ¨
bmomudk a&maMumfvkyfNyD; udk;uG,folwpfOD;OD;om jzpfcJhrnfqdkvQif pGefUypfzdkU&m aocsmaeacsNyD/
Ak'¨wifpm;aom Oyrmpum;jzifh ajym&ygvQif 'Gef;p@m; OygoumrsKd;om jzpfcJhvQif? &wem
oH;k yg;udk {uefrck s pGeUf ayvdrrhf nf/ odUk aomf temxydPu f m; &wemoH;k yg;rSwpfyg; tjcm;bmudrk S rud;k uG,f
aom Oygoum &wemjzpfavaomaMumifh Ak'b ¨ momppfppftrd rf mS rS vmaeaom bmomjcm; rdpmä 'd|d om
oemzsuf ewf,kwfudk ,ckuJhodkU ajymqdkESifxkwfvdkufygawmhonf/
]] *päçem[H wm'doDeH oaweyd o[aóeyd owo[
aóeyd ouúm uarÜwHk t,kwåH aw 0kwåH? uð w,m
rr a*a[ 0ormem,? oDCH oDCH ar C&medu©rm[d }}
]] jrefjrefomG ;avmh Oygoum &wemjzpfaom ighukd oifewfuo hJ Ukd ,kwrf maom oabm&Sad om
olwUkd \ t&mçtaxmifçtode;f jzifv h nf; aMumufvefUwkev f yI af pjcif;iSm rwwfEikd ?f oifonf Ak'b ¨ momwkUd \
em;ESirfh oifah om pum;wdUk udak jymqd\ k / ig\tdrüf oifaejcif;jzifh bmrStusK;d r&Sd vsiv f sijf refjref ightrd rf S
xGufoGm;avmh }}
temxydPfudk Oygoum 'Gef;p@m;trSwfESifh qGJaqmifcJhaom tdrfapmifhewfrSm rdrdonf
omvQif tdrrf ES iS x f w
k cf &H Ny;D om;i,forD;i,fwUkd udk vufqu JG m om0w¬Nd rKd UxJwiG f aep&m&Sm&if; w0Jvnf
vnf jzpfaeygawmhonf/ Oygoum&wem\ pum;wpfcGef;udk ewfuyif ry,fr&Sm;vdkufem&onfudk þ
ae&mü pm½Iolrsm; twk,lMu&ygrnf/ b,fvdkrS aep&m&Smr&onfhtqHk;wGif om0w¬dNrdKUapmifh ewfBuD;xH
oGm;NyD; tultnDawmif;&onf/
NrKd Uapmifeh wfBu;D uvnf; temxydPo f al |;Bu;D udk vdu
k Nf y;D ajymray;&Jacs/ wzef pwkr[m&mZf
ewfrif;BuD;av;yg;udk tultnDawmif;Munfhaomfvnf; wpfyg;rS temxydPfola|;BuD;udk vdkufajymray;
&JMu/ aemufq;kH wGif ewfwUkd t&Sif odMum;rif;xHxo d mG ;um toem;cH&ygawmhonf/ xdt k cg odMum;rif;u
]] oifonf rdu k rf aJ vpG? jrwfpmG bk&m;\ om0ut&if;udrk S oGm;Ny;D zsuq f ;D avw,f? igvnf;
oifhudk temxydPfola|;BuD;u jyefvufcHatmifawmh wm0efr,lEdkif? odkUaomf vufcHEdkifrnfh tBuHwpfck
udkawmh ay;vdkufrnf/ ola|;BuD;xHrS acs;xm;aom 18 uka#aom aiGtojymrsm;udk jyefqyfMuatmif
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
ewfxufomaom tpGrf;owådrsm;
&J&ifhjcif; ol&w&m;
atmufarhqifjcifEdkifjcif; owdw&m;
jrwfaomtusifhudk usifhoHk;Edkifjcif; - jA[®p&d,w&m;oHk;yg;wdkUjzifh omvGefjrifhjrwf
aMumif; a[mMum;xm;awmfrlygonf/
atmufwef;pm; Oygoum 'Ge;f p@m;wdUk u ewfwUkd tm; &Scd ;kd ylaZmfaecsed w f iG f txufwef;pm;
Oygoum &wemwdkUum; ewfwdkU\t&Sifocif odMum;rif;\ &Sdcdk;uefawmhjcif;udk cH,laeonf[k qdkvQif
ewfu;kd uG,o f wl Ukd u ,Hck sirf S ,HMk uayvdrrhf nf/ xdyk *k Kd¾ vrf sm;twGuf o*gxm0*¾o, H wk yf gVdawmf *[|0E´em
okwfudk tusOf;csKyf odom½HkrQ wifjyygrnf/
tcgwpfyg;wGif odMum;rif;onf O,smOfNcaH jrodUk oGm;&eftwGuf rmwvdewfom;tm; tmZm
enfjrif; wpfaxmifuaom&xm;udk jyifqifcidk ;f vdu k af vonf/ jyifqifNy;D aMumif; rmwvdewfom;u avQmuf
xm;aomtcg a0Z,EÅmjymom'frS qif;oufvmaom odMum;rif;onf vuftkyfcsDí t&yfav;rsufESmudk
&Sdcdk;vdkufavonf/ odMum;rif;uyif &Sdcdk;&aom yk*¾dKvfonf b,fvdkyk*¾dKvfrsKd;rsm; jzpfrnfenf;[k odcsifvS
ojzifh rmwvdewfom;u atmufygtwdkif; ar;jref;vdkufygonf/
]] odMum;rif;? aA'ifo;kH yHw k wfol jA[®PwdUk onf vnf;aumif;? ajrjyifüaeol tm;vH;k wdUk onf
vnf;aumif;? rif;wdkUonf vnf;aumif;? ewfrif;BuD; av;a,mufwdkUonf vnf;aumif;? ta>ct&Hrsm;pGm
&Sad om wm0wðomewfwUkd onf vnf;aumif;? t&Sio f Md um;rif;udk &Scd ;kd Muyg\/ odMum;rif; xdo k Ukd jzpfygvsuf
t&SifodMum;rif;&Sdcdk;aom ewfrif;um; tb,ftrnf&Sdaom ewfrif;jzpfygoenf;}} xdktcg odMum;rif;u
]] rmwvd? igonfum; oDvESijhf ynfph í kH aeU&ufrsm;pGm wnfMunfaomorm"d&adS om jrwfaom
tusifhudkomvQif vJavsmif;&m&Sdaom &[ef;awmfwdkUudk aumif;pGm&Sdcdk;yg\/ xdkrSwpfyg; -
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
odMum;rif;&Sdcdk;aomvl
a,*[|m yknum&m?
oDv0aEÅm Oygoum?
"ar®eH 'g&H aygaoEÅd?
aw? erómrd rmwvd/
ypönf;av;yg;udkvSLjcif; tp&Sdaom aumif;rIudkjyKaom? &wemoHk;yg;udkomvQif qnf;uyf
ud;k uG,af om? ig;yg;oDvudk cg;0wfyq k ;kd vdNk raJ om? or®mtmZD0jzifh om;r,m;udk vkyaf uR;aom vl0wfaMumif
yk*Kd¾ vrf sm;udv
k nf; ig&Scd ;kd \[k jyefvnfajzvdu k &f m odMum;rif;\tajzudk oabmusvo S jzifh rmwvdewfom;
uvnf; odMum;rif;enf;wl vdkufí&Sdcdk;ygonf/ þ*[|0E´emokwfudk axmufxm;í t&SifyndE´mbd0Ho
rax&fu jrefrmEdkifiH ax&0g'Ak'¨bmomppfwrf; pmtkyfwGif atmufygtwdkif; EIdif;,SOf? a0zefjyawmfrlcJh
ygonf/
&Sdcdk;olESihf &Sdcdk;cHol
þodkUvQif vlaumif;? olaumif;wdkUonf odMum;çpaom ewfrsm;\ &Sdckd;ylaZmfjcif;udk cHMu&
uke\f / vlq;kd vlnpfwUkd onfum; ewfwUkd \ &Scd ;kd ylaZmfjcif;udk rcH&½Hrk Qru ewfrsm;udyk ifjyefvnfí &Scd ;kd ylaZmf
aeMu&uke\ f / ck;d 0Suw
f ukd cf u
kd f vk,ufowfjzwfjcif;? rk'ed ;f usijhf cif;? jyefay;qGjJ cif;paom avmuütqd;k &Gm;
t,kwrf mqH;k aom t"r®trIrsm;udk rjyKvyk rf D vlq;kd "m;jywdUk onf ewfwifMuuke\ f / ewfukd ylaZmfyoMuukef
\/ þodkUaom tjyKtrlrsm;udk axmufqí ewfylaZmfyoolrsm;\ tqifhtwef;udk cefUrSef;Edkifayonf/
t&SifyndE´mbd0Ho rax&fenf;wl t&Sifr[m&|om&uvnf; bl&d'wfZmwfawmfysKdUwGif -
]] &wemoHk;yg;? tjrwftm;udk? rsm;rsm;r,Hk?
tm½HkaESmifhaES;? ESpfcGawG;í ema&;zsm;wm?
&SdomcgvQif? Mur®mxHk;a[mif;? tdrfraumif;udk?
NrJaMumif;yifhul? axmufwdk[lom;? tvSLoDwif;?
qnf;yl;jcif;udk pif;pif;rjyK? pkef;rIewf&G,f?
tu,fu,fodkU? &,fbG,ftdk;BuD; r&SufoD;bJ?
uEém;yGJESifh 0wfvJjzLeD? yef;qDyef;ESpf?
qifhum&GwfvQuf? vuf,Sufvuf0ef;? wjzifhoef;vsuf?
oGrf;rSef;rod? rsufpdqHvnf;? ewf½l;onf[k
rwnfrwefU? vGifhjyefUESvHk;? olrdkufxHk;udk pGJoHk;avhvm
rusifh&monf rdpäma,mif,D; a,mif,rf;wnf;/ }} [k zGJUqdk owday;awmfrlcJhygonf/
vuFmtcsKyrf mS &wemoH;k yg;udk aocsm,HMk unfrrI xm;bJ tvSLoDwif; aqmufwnfjcif;vnf;
r&Sb
d ?J ema&;zsm;wm ponf&adS omtcgwdik ;f ewfuEém;ay;aom tavhtxonf olru kd w
f Ukd \ usix
hf ;kH om
jzpfaMumif; odapvdkjcif;jzpfygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
ewfuaMumuf&aom vlom;
yka&m[dwu f 'Dvq kd v
kd Qio
f mG ;awmh[ak jymí &xm;ay:rSqif;um anmifyif&if;oGm;í anmif
udkif;udk udkifvIyfNyD;vQif ]] [,f anmifyifapmifhewf oifonf igwdkUrif;qDrS bmr&wm&SdvdkUvJ/ rif;onf
oiht f m; ESppf OfEpS w
f ikd ;f wpfEpS wf pfBurd f wpfaxmiftuket f uscí H ylaZmfyo\/ xd;k rif;awmh b,ftwGuf
aMumifh om;ray;ovJ? 'Dolqif;&Jru oifhtm; bmaus;Zl;jyKvdkUvJ? bmylaZmfvdkUvJ? olqif;&Jr usawmh
om;ckepfa,mufay;NyD; igwdkUrif;tm; tu,fíom;ray;vQif 'DaeUrS aemufckepf&ufajrmufaeUrSm oifh
anmifyifudk tjrpfygwl;azmfí tydkif;ydkif;jywfatmif jzwfypfrnf }} [k ½ku©pdk;ewfudk Ncdrf;ajcmufNyD; jyef
avonf/
yka&m[dwo f nf þenf;twdik ;f aeUpOfaeUwdik ;f oGm;a&mufNcrd ;f ajcmufavonf/ ajcmuf&uf
ajrmufaeUa&mufvQif anmifudkif;udk udkifí ]] ½ku©pdk;ewf aemufwpf&ufom usefawmhonf/ tu,fí
igwdUk rif;tm; om;ray;vQif eufjzeftqH;k pD&ifayrnf }}[k Ncrd ;f ajcmufjyefavonf/ ½kup© ;kd ewfonf qifjcif
Munfv h Qif ajymonft h wdik ;f wu,fvyk af wmhrnfukd odí ]] 'Dyak &m[dwf ykPmÖ ;onf om;r&vQif ighArd mefukd
zsufqD;ypfawmhrnf/ b,fenf;jzifh om;ay;oifhovJ }} [k BuH\/
BuNH y;D aemuf pwkr[m&mZfewfrif;Bu;D av;a,mufwUkd xH xdt k aMumif;udak jymjyí tultnD
awmif;avonf/ ewfrif;BuD;av;a,mufwdkUu igwdkUom;ay;EdkifpGrf;r&Sd[k ajymvGwfavvQif ewfppfAdkvf
csKyfBuD; 28 a,mufxHoGm;a&mufí tultnDawmif;jyefavonf/ ewfppfAdkvfcsKyfBuD;rsm;uvnf; rwwf
Edik af Mumif;ajymavvQif ewfwUkd \rif;jzpfaom odMu;rif;xHomG ;a&muf tultnDawmif;avonf/ odMum;
rif;onf rif;ESio hf ifah vsmo f nfh om;&Edik çf r&Edik f qifjcifMunf½h aI vvQif bke;f uH&adS om ewfom;av;a,muf
wdkUudk jrifavonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
vl o wf í ewf a o
pwkuúedygwf? plVumvd*FZmwfwGifvnf; vlowfíewfao&aom om"uwpfckukd awGU&yg
onf/ umvd*w F ikd ;f ? 'EÅy&l NrKd UwGif uvd*rF if; rif;jyKaeaomtcsed 0f ,f tóuwdik ;f ? yg#vdNrKd Uü tóurif;
rif;jyK\/ umvd*Frif;onf ppfonfAdkvfyg jynfhpHk½Hkomru qifajymiftm;udk aqmifEdkifavmufatmif tm;
aumif;\/ olUudpk pfwu kd &f oJ rl &S[
d k ajym&avmufatmif Edik if t H oD;oD;u aMumufvefUMuonf/ umvd*rF if;ESihf
ppfwdkuf&JonfhEdkifiH r&Sdoavmufyif jzpfaeonf/
ppfrwdu k &f raeEdik af om umvd*rF if;Bu;D onf wpfaeUwGif acsmarmvSyaom orD;awmfçav;
OD;udk ,mOfwpfp;D ay:wifí twdik ;f wdik ;f tjynfjynfoUkd vSnv hf nfaponf/ umvd*rF if;ESihf ppfwu kd v
f akd om
EdkifiHonf orD;awmfçav;yg;udk odrf;ydkufEdkifonf[laom trdefUawmfudkvnf; wpfcgwnf; rSwfay;vdkuf&m
b,fEikd if rH S rodr;f ydu k &f b J J vufaqmifyPÖmqufoíom jyefvw T Mf uavonf/ tóuwdik ;f ? yg#dvNd rKd UodUk
a&mufaomtcgwGiv f nf; ppfrwdu k &f aJ om tóubk&ifonf vufaqmifay;í orD;awmfwUkd udk jyefvw T f
avonf/
xdt k csed u f tóubk&ifwiG f ynm&Sí d vdrm® yg;eyfaom ppfy&d,m,fuRr;f usiaf om eE´ad oe
trnf&Sd trwfwpfa,muf &Sdonf/ þrif;orD;wdkUonf twdkif;wdkif;tjynfjynfodkU vSnfhvnfaomfvnf;
ppfxdk;bufEdkifiHudk r&vQif ZrÁL'dyfuRef;onf tcsnf;tESD;tvm; jzpfvdrfhrnf/ igonfum; umvd*Frif;ESifh
ppfx;kd tH[ h k BupH nfNy;D vQif rif;orD;av;a,mufwUkd udv k nf; tóubk&iftm; qufovdu k af vonf/ twl
ygvmaom rif;csif;wdkUudkvnf; orD;awmfav;ygvHk;udk rdzk&m;ajr§mufaMumif; umvd*Frif;tm; taMumif;
Mum;cdkif;vdkufavonf/
taMumif;udo k &d onfEiS hf ppfaoG;qmaeaom umvd*rF if;onf ppfonfAv kd yf gtjynft h pHEk iS hf
w&Murf; csw D ufvmavawmhonf/ umvd*rF if; csw D ufvmonfukd od&onfEiS fh eE´ad oetrwfu wpfO;D \
EdkifiHtydkif;tjcm; twGif;odkU wpfOD;ur0ifbJ ESpfEdkifiHMum;ü ppfxdk;rnfjzpfaMumif;? taMumif;Mum;apvdkuf
onf/ ESpfzufjynfolrsm; rxdckdufap&ef jzpfonf/ rif;ESpfyg;wdkUonf ESpfEdkifiHe,fpyfü ppfudktoifhjyifMu
avonf/ xdktcg bk&m;avmif;onf &aohjyKí xdkrif;ESpfyg;wdkU\ wdkif;tMum;ü ausmif;aqmufíaeav
onf/
umvd*rF if;onf ppfrwdu k rf pD yfMum; t½I;H tEdik Bf uKd o&d ef bk&m;avmif;&aohtm; oGm;ar;&m
bk&m;avmif;&aohu odMum;rif;udw k qifah r;&m umvd*rF if;Edik Nf y;D tóurif; ½I;H rnfjzpfaMumif; ajzMum;
vdkufavonf/ t½IH;tEdkifudk BudKwifodEdkifonfh ykAÁedrdwfponfudk rar;awmhbJ umvd*Frif;onf 0rf;om
tm;& jyefomG ;avawmhonf/ xdo k wif;onf ESpb f ufppfonfwUkd tMum;odUk ysUH ESUH oGm;av&m tóubk&ifu
eE´daoetrwfudkac:í umvd*Frif;Edkifum igwdkU½IH;rnf[k qdkonf/ b,fvdk vkyfMurnfenf;[k ar;jref;
wdik yf ifavonf/
eE´ad oetrwfu t&Sirf if;Bu;D ? t½I;H tEdik u f kd rnfoo l nf BuKd wifoEd ikd rf nfenf;/ t&Sirf if;Bu;D
rpd;k &drEf iS ?hf taMumif;pHo k v d Qif tuREykf pf pkH rf;rnf[k avQmufxm;Ny;D vQif bk&m;avmif;&aohBu;D xHoUkd oGm;um
taMumif;pHkudk aocsmar;avonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
trsm;xufomaom pOf;pm;awG;ac:ÓPf
]] t&Sib f &k m;? Edik t
f çhH ½I;H tHah omrif;wdUk \ ykAeÁ rd w
d o
f nf b,fvx kd ifygoenf; }} bke;f Bu;D aom
'g,um? ppfEdkifvwåHUaomrif;\ tapmifhta&Smufewfonf jzLaom EGm;vm;Oóbtjzpf zefqif;um
ppfx;kd rnf/ ppf½;HI vwåUH aom rif;\tapmift h a&Smufewfonf rnf;eufaom EGm;vm;Oóbtjzpf zefqif;í
ppfx;kd rnf/ OD;pGmppfx;kd aom ewfwUkd \t½I;H tEdik o f nf rif;ESpyf g;wdUk \ t½I;H tEdik jf zpfayvdrrhf nf/ &aohqrD S
ta&;Bu;D aom pum;ud&k onfEiS hf eE´ad oetrwfonf rdrpd pfwyfqo D Ukd jyefcu
hJ m rif;udck spu
f Rr;f 0ifí taqG
cifyeG ;f jzpfMuaom ol&aJ umif;wpfaxmifukd ac:xkwu f m jrifrh m;aomawmifwpfcak y:odUk ac:oGm;avonf/
owådudk EId;qGay;jcif;
awmifxdyfodkUa&mufonfESifh ]] ol&Jaumif;wdkU? oifwdkUonf tóurif;twGuf toufudk
pGefU&JMuoavm}} [kar;jref;vdkuf&m ]]pGefU&Jygonf}} [laom ajzoHonf rdk;Ncdrf;oHtvm; ay:vmavonf/
]]onfvdkqdkvQif oifwdkUonf þawmifxdyfrS ckefcsum udk,fhudk,fudk tqHk;pD&ifMuavmh}} eEd́aoe\ pum;
qHk;onfESifh EId;qGcHvdkuf&aom owåd\t&SdefaMumifh ol&Jaumif;wpfaxmifwdkUonf acsmufxJodkU ckefqif;
Mu&ef tajy;oGm;Muavawmhonf/
owådudk vrf;rSefodkUwnfhay;jcif;
awmifatmufacsmufxo J Ukd ckeq
f if;cgeD;qJqt
J csed rf mS yif eEda´ oetrwf\ atmifjrifcn hH m;
aomtoHBuD;u aemufbufrS ay:xGufvmavonf/
]] [dk; ..&yfvdkufMu? oifwdkU&JUtoufudk tJ'Dvdktcsnf;tESD; ao&rnfhtpm; tóubk&if
twGuf ppfwdkuf&if; ao&wmu rjrwfoavm? vmcJhMu? oifwdkUonf igESifhtwl tóubk&iftwGuf
a&SUqHk;uaeí wdkufcdkufMupdkU }}
wduk yf pJG &ef tcsuaf y;vdu
k af om ppfarmif;oH? wHy;kd oH? c&moHwUkd ESit hf wl rif;ESpyf g;OD;aqmif
aom ppfonfwdkUonf ESpfEkdifiHMum;&Sd ppfwvif;odkU xGufvmMuavNyD/ odkUaomf ESpfbufppfwyf\ csDwuf
vmyHrk mS uGmjcm;aeonf/ tóubk&if\ ppfonfwUkd rSm ol&aJ umif;wpfaxmifEiS t hf wl eE´aoetrwf\
OD;aqmifrIjzifh pepfwus &J0HhpGmcsDwufvmaomfvnf; umvd*Frif;\ ppfonfwdkUrSm wdkUEdkifrSmwJh [laom
tawG;u vTr;f rd;k aeaomaMumifh pepfwustm;BuKd ;rmefwuf csw D ufrrI &Sb d J tdrw
f pftrd of Ukd tvnftywf
oGm;aom {nfhonfrsm;vdk [dkwpfpk 'DwpfzGJUjzifh jzpfovdk csDwufvmMuavonf/
ppfwvif;odUk a&mufonfEiS fh tapmift h a&Smuf ewfEpS yf g;rSmvnf; EGm;vm;Oób toGijf zifh
ppfxdk;&ef apmifhaeMuavonf/ xdktapmifhta&Smuf ewfrsm;udk rif;ESpfyg;rSwpfyg; rnfolrS rjrif&ay/ eE´
aoetrwfu -
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
tvdrfcH&olESpfOD;
yxr tvdrfcH&olrsm;rSm ewfudk;uG,frdolrsm; jzpfonf/ rsKd;aphrrSef yifroef[laom pum;
twdik ;f ewfuawmfrsm;rSm rsm;aomtm;jzifh twdwb f 0u yg&'ge-olwpfyg;r,m;udk jypfrmS ;cJah om tukov kd f
tusKd;qufaMumifh a,ufsm;r[kwf? rdef;rr[kwfrsm;om rsm;yg\/ odkUtwGuf olwdkUonf &if;ESD;cifrifrIjzifh
trsK;d orD;xkxJ aygufa&mufatmif wd;k 0ifEikd cf o hJ nf/ a,mufsm;tppftrSef r[kwo f jzifh cifyeG ;f jzpfowl Ukd u
vnf; tomwMunfvTwfxm;um aemufqHk;rjzpfoifhwmawG jzpfukefonf/
a&TjynfomNrKd UrS yifpifpm; wyfMuyfBu;D wpfO;D ? ajruGuaf v;wpfuu G f a&mif;&aomaiGukd vif
jzpfou l oHCmawGqrG ;f uyfNy;D w&m;emcsio f nf/ r,m;jzpfou l ewfuEém;ay;csio f nf/ vifr,m; oabm
xm;uGMJ uonf/ aemufawmh Mum;vlzseaf jzay;csut f & aiGo;kH yHEk pS yf ukH kd ewfuEém;twGuf ay;&onf/ usef
wpfyHkudk wyfMuyfBuD;u oHCmqGrf;uyfzdkUtwGuf &&Sdonf/
aemufwpfaeUwGif wyfMuyfBuD;u tdrftay:xyfwGif oHCmawmfrsm; qGrf;uyfaepOf tdrf
atmufxyf ewfuEém;uvnf; r,m;\qE´twdkif; wjAKef;jAKef;wD;vsuf uçvsuf&SdMuonf/ a,mufsm;jzpf
oluvnf; tdraf tmufxyf ewfuEém;yGo J Ukd qif;rvmovdk rde;f rjzpfou l vnf; tdrt f ay:xyf oHCmqGr;f
uyf&modkU armfíyif rMunfh/ ewfuEém;yGJNyD;aemuf wpf&ufrSmyif wyfMuyfBuD;wdkU rdom;pkudk ewfu rçpyg
awmhonf/
wjcm;r[kwf/ wyfMuyfBuD;uawmfudk uEém;pD;ewfuawmfu ckd;ajy;oGm;jcif;yif jzpfonf/
wyfMuyfBuD;um; tdrfaxmifpkuvnf; NydKuGJ? &Sdaeaom om;orD;wdkUuvnf; rMunfh½Iojzifh tdrfav;udk
&orQESifha&mif;um ,cktcsdefwGif bdk;bGm;&dyfomodkU a&mufaeavNyD/ ewfuawmfudk tm;udk;wBuD;jyKNyD;
vkud of mG ;aom wyfMuyfBu;D uawmfrmS vnf; oH;k av;vtMumwGif ti,ftaESmif;wdUk xH;k pHtwdik ;f tcsed w f ef
awmh tdrfjyefcJh&ygonf/
tm;udk;p&m cifyGef;ESihf tdrfuvnf;r&Sd? tdrfaxmifa&; azmufjym;aomrdcifrdkU om;orD;awG
uvnf; rMunfjzL jzpfaeaom þtrsKd;orD;\aemifa&;udk awG;íomMunfhygav/ wpfcguvnf; vIdifNrdKU
e,f? 5 -&yfuu G w
f iG f vufymG ;jrifOh ;D trnf&dS tajcmufewfuawmfwpfa,mufonf raumif;qd;k 0g;rsm;ESiw hf uG
vufvSnfhçrsufvSnfhrsm;udk toHk;jyKNyD; tcsDBuD;vdrfoGm;cJhzl;onf/
ppcsi;f &mwefuav;wpf&u G u f kd yk0gESit
hf yk v
f u
kd of nf/ yk0gudv k eS vf ukd af omtcg &mwefrsm;
tyHv k u kd f jzpfaeonf/ xd&k mwefrsm;udk y&dowfxJ tm;vH;k BuyJ pfvu kd o f nf/ wpfzef uefawmhyrJG S iSuaf ysmoD;
rsm;udk a0ay;jyefonf uHaumif;olwcsKUd iSuaf ysmoD;xJu a&Tpav;rsm;udk &Muonf/ ig;udk wDwyfxm;aom
ig;rQm;csdwfjzpfaMumif; b,folrSr&dyfrd/ odef;*Pef;jrifí axmif*Pef;pGefUaejcif;jzpfaMumif; wpfOD;rSowd
rxm;rdMu/
y&dowfrsm; ,HkavmufNyD[laom tcsdefusrS a&Twdk;csifaomolrsm; &SdwJha&T,lvmcJhMu? uaeU
nyJ vkyfay;Edkifonf[k ajymvdkufaomtcg Edk;xaeaomavmb\ wdkufwGef;csufaMumifh &SdorQa&Txnf
av;rsm;udk,lí ewfuawmfa&SU a&mufvmMuonf/ a&Txnfav;rsm;udk vufxJrSmudkifNyD; wdk;vnf;vdkcsif?
vdrrf mS vnf;aMumufjzpfaeaom wcsKUd y&dowfrsm;xHoUkd atmufygpum;vH;k tcsKUd udk ypfoiG ;f ay;vdu k o
f nf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
bmoma&;vkyfBuHrI
EdkifiHa&;avmuwGif tacsmiform;wdkU ae&mvdkcsifaomtcg acgif;aqmifudk owf&
ouJhodkU bmoma&; avmuwGifvnf; ae&mvdkcsifaomtcg bmoma&;acgif;aqmifudk owf&ayonf/
Ak'¨udk vkyfBuHowfjzwfaom a'0'wfudk owd&vdkufyg/ Ak'¨r&Sdawmhonfhaemuf Ak'¨bmom\ bmoma&;
acgif;aqmifrsm;rSm oHCmawmf t&Sijf rwfrsm;yif jzpfonf/ ,ck oHCmawmfwUkd \ae&mudk bmoma&;tacsmif
orm; ay:vmcJhavNyD/ olum; ol&ówDewforD;/
Ak'a¨ [mMum;awmfro l nfh yd#uwfw&m;awmfrsm;udk oHCmawmfrsm;u yxro*Fg,emrS q|
o*Fg,emwdkifatmif qif;&JrsKd;pHkMum;rS raysmufrysufatmif apmifha&Smufxdef;odrf;cJhMuonf/ ,ckvnf;
apmifah &Smufxed ;f odr;f qJ? aemifvnf; apmifah &Smufxed ;f odr;f aernfom jzpfonf/ ,ckawmh touftaocH
&Gwt f o H &ZÑm,fNy;D yd#uwfukd xde;f odr;f apmifah &SmufcahJ om oHCmawmfrsm; rsuEf mS udrk rS axmufbJ yd#uwf
oH;k yHk ol&ówDapmifo h nfqu kd m pdwu f ;l ,OfavmurS [dEL´ ewforD;½kyu f kd bk&m;½kyyf mG ;awmf a&SUwnfw h nfrh mS
vmxm;Muonf/ txm;cHonfh a*gyuuvnf; txm;cHMuonf/ bk&m;rsuEf mS ? oHCmawmfawGrsuEf mS xuf
aiGrsufESmudk MunfhMu[efwlonf/
tdEd´EdkifiHü ol&oGwDtrnf&Sdaom jrpfuav;wpfpif; &Sdonf/ aEGtcgwGif aomifrsm;ay:
aomtcg xdkaomifrsm;ay:wGif ukvm;rsm;u oD;yifpm;yifrsm; pdkufMu&m tvGefjzpfxGef;onf/ 'gavmuf
jzpfxGef;&if 'DjrpfudkapmihfwJhewfu rçwmjzpfr,f[laom pdwful;,OftawG;ay:vmMuonf/ om,mnif;
aysmif;pGm pD;qif;aom jrpfa&udMk unfí h ewforD;om jzpf&rnf[k qH;k jzwfMuum jrpfurf;em;wGif ewforD;½kyf
wpf½kyfxkvkyfNyD; udk;uG,fMuavawmhonf/
aemufwjznf;jznf; e,fus,v f m&mrS aA'ifo;kH yHu
k kd ol&ówDvufxJ xnfah y;vdu k af omtcg
ol&ówDonf [dEL´ bmom0iftm;vH;k wdUk \ txGwt f jrwfxm;&m ewforD;tjzpfoUkd a&mufomG ;awmhonf/
xdrk w S qifh jrefrmEdik if o H Ukd 0ifvmaomtcg bmoma&;vkyBf uv H okd wl pfpu k aA'ifo;kH yHak pmihwf mqdv k Qif Ak'¨
bmomrsm;u tav;xm; udk;uG,frnfr[kwf? odkUtwGuf Ak'¨bmomrsm;u tav;xm; udk;uG,fMuap&ef
aA'ifo;kH yHt k pm; yd#uwfo;kH yHak pmiho f nf[q k ukd m ol&ówDvufxo J Ukd Ak'b
¨ mom\ w&m;&wem yd#uwf
oHk;yHkudk xnfhay;vdkufMuygawmhonf/
odUk aomf jrefrmEdik if &H dS Ak'b¨ momtrsm;pkum; oHCm&wemudk apmfum;aom bmoma&;vkyBf urH I
[lí rod½Hkomru acgif;&if;cef;wifí udk;uG,fyifxm;vdkufMuao;onf/ ol&ówDum; ax&0g'Ak'¨
usr;f *efrsm;wGif vH;k 0rygaom bmoma&;vkyBf urH I ppfppfomjzpfonf/ OHK yd#u d wå,orÜKPpHÖ aom ol&ówD
*gxmrSmvnf; ygVdbmomwwf wpfa,mufa,mufu wDxGifa&;om;csufomjzpfonf/ wu,f yd#uwf
oH;k yHuk akd pmifah om ewfom;? ewforD;wdUk udk awGUvdyk gu jrefrmjynft&yf&yf&dS &[ef;? oDv&Si?f pmoifwu kd Bf u;D
rsm;odkU oGm;a&mufzl;ajrmfEdkifaMumif; tBuHay;&ygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
w&m;twkta,mifZif
r[m,meESifh w½kwfa&S;a[mif; wmtdk0g'wdkUrS qif;oufvmaom Zif0g'onf taemuf
EdkifiHtcsKdUtxd ysHUESHUae&mrS topftqef; BudKufolwdkU\qE´t& jrefrmEdkifiHwGif;odkU Ak'¨0g'rsufESmzHk;pGyfí
0ifvmcJhonf/ pmayvrf;nTefrygaomtusifhonf tuef;ESihfwlí tusifhrygaom pmayvrf;nTefonf
tusK;d ESiw hf o
l nf [laompum;twkid ;f pmayvrf;ñTef wpfcrk rS ygaom Zif0g'udv k nf; tuef;wdUk \tusihf
[kyif qd&k ygrnf/ r[m,mewdUk \ 0g'rsm;onf e*du k rS uef;aeaom0g'rsm; jzpfonf/ tb,fah Mumifq h akd omf
bk&m;a[m yd#uwfusr;f pmrl&if; wpfcrk rS &Sad wmhbJ ud, k vf &kd mqGaJ &;aom t[Hrck usr;f rsm;udo k m tm;ud;k
&aom0g' jzpfaeaomaMumifhyif/
Oyrmtm;jzifh uef;aeaomolrsm;onf BudK;wef;udkom tm;jyKoGm;vm&ouJhodkU r[m,me
Ak'b¨ mom0ifrsm;onfvnf; bk&m;a[mtppfr[kwaf wmhaomfvnf; bk&m;a[mt,ltqav; wpfcEk pS cf k
ygaom r[m,me vufjzpfusr;f pmrsm;udo k m tm;ud;k aeMu&onf/ ,ckacwfpm;aeaom Zif0g'onfum;
e*dk&furS uef;aeonfhMum;xJ wef;xm;onfhBudK;wef;udk ½Iyfonf[kqdkum qGJjzKwfxm;aom 0g'rsKd;jzpf&m
tb,frSm rSefuefaomtusifh jzpfEdkifygawmhrnfenf;/
3-6-96 &ufaeUu ,cka&;om;aeaom usrf;pmESifhyufoufí awmifomNrdKUe,fodkU a&muf
oGm;&m Zif0g'udak vhvmzl;aom 'umwpfO;D u Zif0g'wGiv f nf; aumif;aomtcsuu f av;tcsKUd udk awGU&
aMumif;ajymvmojzifh Ak'a¨ [mMum;aom Oyrmjzifyh if jyefvnfajz&Si;f cJ&h ygonf/ wpfcgu tcsKUd aom wdwd¬
q&mBu;D wdUk \t,l0g'wGif aumif;aomtcsuu f av;rsm;udk awGU&aMumif; yk*Kd¾ vwf pfO;D u Ak't
¨ m; avQmuf
xm;cJh&m Ak'¨u xdrdvSaom ½l;vG,ftdwfOyrmjzifh ajzawmfrlygonf/ qdkvdkonfrSm t½l;onf vG,ftdwf
xJoUkd aumif;wma&m qd;k wma&m awGUu&m aumufxnfx h m;ojzifh aumif;wmwpfck awGUonfEiS hf usew f m
awGudkyg tukeftaumif;[kxifvQif rSm;rnfjzpfaMumif; qHk;rawmfrlvdk&if;jzpfonf/ 4if;ZifusifhpOfESifh
yufoufí 1996 ckESpf? azazmf0g&Dvxkwf pmay*sme,füyg&Sdaom q&mBuD;OD;a&Tatmif\ Zif0g'aqmif;
yg;rS rSwfom;zG,ftcsKdUudk xkwfjy&if; rsuf&nfruscifodapcsif usrf;pmudk ed*Hk;csKyfvdkuf&ygonf/ þusrf;
pm\tquf cE¨mtESpfom& oDvESifh pdwf0dÓOf\tESpfom& bm0emtaMumif;udk pmtkyfqufvuf
a&;om;rnfjzpfaMumif; odaptyfygonf/
rMumao;rDu *E¨Dcef;raqmif a[majymyGJwpfckü rdk;ukwfq&mawmf OD;yndE´mbd0Hou Zif
0g'onf jrefrmjynfü r&SdoihfaMumif; a[majymoGm;onf[k qdkygonf/ r[mpnf q&mawmfBuD;uvnf;
Zif0g'onf rnfonfh enf;ESifhrQ Ak'¨0g' r[kwfaMumif; trdefU&Sdzl;onf[k qdkygonf/ þonfrSm Zif0g'
twGuf aumif;aom t&dyfedrdwfrsm; r[kwfyg/ vGwfvyfpGm ,HkMunfudk;uG,fcGifht& jzpfap? todÓPf
<u,f0zGHUNzdK;a&;twGuf jzpfap? Zif0g'? Zifpmayudk yHkESdyfxkwfa0cGifh jyKoifhç rjyKoifh pOf;pm;vQif Zif0g'?
Zifpmayonf Ak'¨bmom0ifrsm;twGuf cGifhrjyKoifhonfh0g'ESifh pmayjzpfaMumif; awGU&Sd&onf/ tb,fh
aMumifq h akd omf Zif0g'ESihf Zifpmayonf Ak'0¨ g'r[kwbf vJ suf Ak'0¨ g'a,mifaqmifonfh Ak'0¨ g'twk (o'¨r®
y#d½lyu) jzpfaomaMumifh jzpfygonf/
rs uf & nf r us c if od a p cs if a r wå m &S if ( a &T jy nf o m )
bmoma&;owd&SdMuygap/
þpmtkyfrSDjirf;udk;um;&m usrf;pmrsm;
u/ ygVdawmfrsm;
c/ t|uxmrsm;
*/ #Dumrsm;
C/ i,fvwfBuD; "r®mp&d,qdkif&m usrf;pmi,frsm;
usrf;pmtrnf jyKpka&;om;ol
1/ jrefrmEkdifiHax&0g' Ak'¨bmomppfwrf; t&Siyf ndEm´ bd0o
H
2/ vufawGUAk'b ¨ mom t&Siyf ndEm´ bd0o
H
3/ pifMu,faomAk'b ¨ mom t&Siyf ndEm´ bd0o
H
4/ ]] Ak'¨ }} avmuom;wdkU\ tEIdif;rJhaus;Zl;&Sif (udk,fusifhAk'¨0if) OD;a&Tatmif
5/ twå0g'rS tewå0g'odkUc&D;pOf OD;a&Tatmif
6/ ax&0g'tkwjf rpf OD;a&Tatmif
7/ b0tjrifopf OD;a&Tatmif
8/ tjrifrsm;ajymif;vJjcif;ESifh tawG;tjrifpmpkrsm; OD;a&Tatmif
9/ ,aeUAk'¨0g'qdkif&m tar;tajzrsm; (4) wnfawmq&mawmf
10/ r*Fvu d 'd|d wnfawmq&mawmf
11/ refvnfq&mawmf\ pum;tnGefUtzl;rsm; wnfawmq&mawmf
12/ &[EÅmESiyhf *k Kd¾ vx
f ;l rsm; "r®p&d,OD;aX;vIdif
13/ oD[dkVfacwf pHawmf0ift&d,mrsm; "r®p&d,OD;aX;vIdif
14/ arwåm0g' "r®p&d,OD;aX;vIdif
15/ "r®'lw (1) "r®p&d,OD;aX;vIdif
16/ "r®'lw (2) "r®p&d,OD;aX;vIdif
17/ &wemoHk;yg;aus;Zl; udk,fawGU0w¬Krsm; "r®p&d,OD;aX;vIdif
18/ arwåmtpGrf;tHhrcef; jzpf&yfqef;rsm; (vufa&;rl) arwåm&Sif (a&Tjynfom)
19/ b0udkjyKjyifay;aom Mo0g'rsm; (vufa&;rl) arwåm&Sif (a&Tjynfom)
20/ taxGaxGA[kokw rSwfpkrsm; (1) (vufa&;rl) arwåm&Sif (a&Tjynfom)
21/ taxGaxGA[kokw rSwfpkrsm; (2) (vufa&;rl) arwåm&Sif (a&Tjynfom)
22/ taxGaxGA[kokw rSwfpkrsm; (3) (vufa&;rl) arwåm&Sif (a&Tjynfom)
23/ vpOfxkwf "r®&HoDr*¾Zif;rsm;
24/ "r®&otvSrsK;d pHpk mrsK;d pHk OD;okc
25/ pmay*sme,f 1996 azazmf0g&Dv
26/ "r®½kyfpHkr*¾Zif; 1992 ZGefv
27/ tajcjyKy|mef;w&m;awmf t&SiZf eumbd0o
H