Вы находитесь на странице: 1из 44

<> siqgur pRswid]

BweI id`q isMG p`iqRkw


mu`K sRpRsq: s. mihMdr isMG ig`l

swl:4

jnvrI:2013

mu`K sMpwdk:
ipRM.nsIb isMG syvk

(mwisk, pMjwbI)

AMk 37

sZseok
9465216530 ;zgkdeh

jspwl isMG kMvl,


sMpwdk

8968968397

s Avqwr isMG mihqpurI, aup sMpwdk


9316133498

sih sMpwdk ieMj surjn isMG j`sl (AwnryrI)


9815549523

i;gkb f;zx eztb

;tL GkJh fdZs f;zx frnkBh ih 4

fisBh Gh j' r'fpzd eh skohc

vka jouzd f;zx ;ofjzdh

r[o{ r'fpzd f;zx d/ jwdod w[;bwkB

;ta frnkBh GrtkB f;zx

uko w{J/ s' fenk GfJnk-bVhtko

;L w/tk f;zx

ftnzr u"e/

1. fw. suKijMdr isMG XogI (cyArmYn)


2. s. SmSyr isMG cMfIgVH
3. s. jspwl isMG klOV
4. s. qrlocn isMG drdI bsI pTwnw
5. s. dysrwj isMG pitAwlw

mwieAw Byjx leI pqw:BweI id`q isMG p`iqRkw


A/C No. 65139724105,
styt bYNk AwP pitAwlw,SwKw kjhyVI, cMfIgVH[

cMidAW dw vyrvw
smW

dyS ivc

ivdyS ivc

swlwnw
pMj swl
lweIP mYNbr

250/1100/10,000/-

$ 60
$ 300
$ 2500

website:- www.bhaiditsinghpatrika.com
www.mehatpurias.com

12
16

18

gq'a i;tzs f;zx e


?bth

ekft-fenkoh

20

;L nwohe f;zx sbtzvh s/ j'o

21

r[o{ rzqE ih wkfBU

phph ;sBkw e"o

23

15 Btzpo, d' fJfsjk;e xNBktK

phph okiftzdo e"o ykb;k

24

gq'H nihs f;zx ekjb'A

26

g{oh dh :ksok

vkH ;kfjp f;zx no;h

29

pfbjkoh e[dos tf;nk

gq'H jwdodtho B"fjoth

inaUj AYfItr:;qh jfowzdo ;kfjp n;EkB dh


hrikrn isMG in`pI
fJfsjk;e wjZssk
Po t o g R w Pr:nYb isMG (9417374619) r[o{ BkBe d/t ih dh irBBkE
slwhkwr bo r f

r[Zrk rg"Vk-bVhtko

31

gyzvh pkfpnK fto[ZX ;oekoK dh


;ki;h u[Zg feT[A<

;H ;[whs f;zx

33

pj[ ozr d/fy G[bkfJnk

;H ow/ f;zx iw/dg[o

jZv phshnK e[M iZr phshnK

fgqza B;hp f;zx ;/te

;ot ;KMk fsUjko b'jVh

;H oDihs f;zx gqhs

36

;fj:'rhnK d/ gZso

39
41
43

lyKkW dIAW rcnwvW/lgW mwqrW nwl sMpwdk dw sihmq hoxw jrUrI nhIN hY[ lyKkW
dy ivcwr aunWH dy Awpxy injI hn[ iksy vI kwnUMnI kwrvweI dw inptwrw isrP
cMfIgVH hI kIqw jw skygw[
sMpwdk

ie`k
kwpI
25/-

rcnwvW Byjx leI pqw

BweI id`q isMG p`iqRkw


# 712, AnMdpur kMplYks, kjhyVI,
XU.tI. cMfIgVH[160036
Pon:- 0172-2623163,
9465216530
E-Mail:- bhaiditsinghpatrika@yahoo.com

Cwpk, Awr. ky. Srmw Aqy pRkwSk s. nsIb isMG syvk ny mwlk s. nsIb isMG syvk dy qOr qy durgw ipRMt-E-pYk kjhyVI cMfIgVH
Pon:- 0172-2667070 qoN Cpvw ky #712,AnMdpur kMplYks kjhyVI (cMfIgVH) qoN pRkwiSq kIqw[ sMpwdk nsIb isMG syvk[

BweI id`q isMG p`iqRkw

jnvrI 2013

sMpwdkI

nkU` f;yh bV ihtB bkJhJ/.


jspwl isMG kMvl

f;Zy e"w dk fJfsjk; d{i/ XowK d/ ipR


w[eM nsIb
kpb/
ftu pZuk fojk j?, go pu{zrVk th BjhA fejk ik
;edk.gzdothA ;dh d/ fgSb/ nZX ftu r[o{ BkBe
;kfjp d/ gqekP Bkb f;Zyh dk w[ZY pZfMnk. gzith
gksPkjh sZe f;Zyh B/ iVQK wIp{s ehshnK. r[ow[yh
fbZgh dk ftek; j'fJnk. r[opkDh nkw b'eK dh I[pkB
s/ P[;'ps j'Jh ns/ ezBK ftZu r[ziD bZrh. }[ow[yh
gVQB, fbyD s/ f;ZyD tkfbnK dh Gowko bZr rJh.
gzuw gksPkj B/ eb:[Zr d/ p'j/, nkfd r[o{ rqzE ;kfjp
ih dhnK phVK fsnko eotkJhnK. r[o{ ;kfjpkB B/
Xow d/ T[EkB bJh pkT[bhnK, XowPkbktK, Xkofwe
fJwkosK, ;o'to ns/ ;qh jowzfdo ;kfjp dh T[;koh
eotkJh. wkBtsk ;jh fdPk d/D ns/ uj[z^toBk
fJe^fwe eoB d/ T[dP
/ d/ Bkb^Bkb ;zrs s/ gzrs dh
gqEk ubkJh. r[opkDh d/ gquko ns/ gq;ko bJh jo^;zGt
T[gokbk ehsk. S/t/A gksPkj B/ Ikpo d/ w[ekpb/ bJh
ns/ wIb{wK dh oZfynk s/ PKsh dk ;zdP
/ d/D bJh whoh
s/ ghoh dhnK d' sbtkoK gfjBhnK. f;Zy e"w dh
;[szsosk d/ gqshe ;qh nekb s\s ;kfjp dh T[;koh
eotkJh. I[bw d/ fto[ZX nktkI T[mkJh. fiZE/ r[o{
;kfjpkB B/ ;Zuh ;[Zuh feos, tzv SeD ns/ Bkw^igD
d/ f;XKsK dk gquko ehsk, ;KMhtkbsk d/ T[gd/P d[nkok
;ops d/ Gb/ dh rZb ejh. r[o{ s/r pjkdo B/
fsbe^izM{* dh oZfynk bJh nkgDh ikB dh nj{sh
fdZsh. Xow j/s[ ;kek fifB ehnk ;h; dhnk go
f;oo[ B dhnk.* go f;de BjhA jkfonk. fjzd dh
ukdo* nytkJ/. nkg ih d/ fgnko/ fszB f;Zy^GkJh
wsh dk;, GkJh ;sh dk; ns/ GkJh fdnkbk ih th

BweI id`q isMG p`iqRkw

isM
G syihvkd/ Bkb Pjkds dk ikw gh rJ/. nkg ih B/
nkg
f;Zy Xow d/ i' ;oB nkJ/ fs; ezm bkJ/* d/ tke

;Zu eoe/ ftykfJnk. ebrhXo gksPkj B/ B" ;kb dh


T[wo ftu jh nkgD/ fgsk ePwhoh gzvsK dh w[rb
pkdPkj s'A oZfynk bJh Pjkds d/D bJh fdZbh G/
fink. GkJh i?sk ih, fi;B/ B't/A r[o{ ih dk ;h;
fdZbhUA nkBzdg[o ;kfjp fty/ b? e/ nKdk, fjZe Bkb
bk e/ ozro/N/ r[o{ e/ p/N/* dk f\skp p\fPnk.
r[o{ ;kfjp B/ IkbwK s'A wIb{wK dh oZfynk
eoB ns/ fjzd{ Xow ysw j'D s'A pukT[D bJh
ykb;k gzE* dh ;kiBk ehsh. gzi fgnkfonK nzfwqs
SekfJnk ns/ fco nkg T[BQK s'A nzfwqs SZfenk.
nkg/ r[o{ u/bk* ns/ J/e; e/ jw pkoe* d/ tkeK
n;bh ikwk gfjBkfJnk. Xow, jZe, ;Zu ns/ fJB;k|
bJh w[rb IkpoK dk vZN e/ w[ekpbk ehsk. Xow s'A
;opz; tkfonk ns/ nB/eK nkgDh ikB s'A fgnko/
f;zx e[opkB ehs/. nkg ih B/ eJh :[ZX fiZs/. d;w/
P fgsk B/ r[o{ s/r pjkdo ih d/ tke G? ekj{ e' d/fs
Bfj, B G? wkBs nkfB* dk o;sk nyfsnko ehsk
ns/ r[o{ BkBe d/ wkBtsk bJh nfXnkswe ns/
fJbkjh ;zdP
/ ^pokpoh, ;Zu, Xow ns/ fJe gqwP
/ o dk
gquko s/ gq;ko ehsk. i'sh i's ;wkT[D s'A gfjbk Pqh
r[o{ rzqE ;kfjp r[orZdh p\Ph ns/ wZEk N/fenk.
;G f;yB[ e' j[ew j? r[o{ wkfBU rzqE* Ppd r[o{ dk
BtK gq;zr ;Ekfgs ehsk ns/ r[o{ gzE* r[o{ rzqE*
dh skfpnk eo fdZsk.
r[o{ wjkoki ih dh rohpK s/ th w/jo j'Jh,
fJBQK ftu'A n?;/ eoBh tkb/ pjkdo, wjK^;{opho,

jnvrI 2013

r[o{ ;kfjpkB d/ fJbkjh T[gd/PK tZb BIo wkod/ jK


ns/ r[opkDh d/ f;XKsK ftukod/ jK sK ;k nkgD/
nkg Bkb jh B|os j'D brdh j?. PkfJd fJj jo
wB[Zy B/ BjhA ftukfonk j'J/rk.
nkU e[ZM w[ZYb/ sZEK s/ BIo wkohJ/. f;qPNh
dh ouBk fJZe ns/ e/tb fJZe nekb g[oy B/ ehsh
j?. T[;B/ wB[y
Z , gP{, gzSh,dfonk, ;w[d
z o nkfd pDkJ/
, go wB[Zy ;G s'A T[dw gdth fdZsh^ T[; p[ZXh
ns/ u/sBk p\Ph. j/mbk Ppd fJ; j'o ;gPN
eodk j?L
GJh gokgfs wkB[y d/j[ohnk. r'fpzd fwbD
eh fJj s/oh pohnk]*(nzr 378)
fJ; d/jh eT[ f;wofj d/t] ;' d/jh Gi[ jfo
eh ;/t] (nzr 1159)
fJ;s'A ;k ;/X fwbdh j? fe wB[Zy fej'
fijk ihtB fiT[Dk ukjhdk j?. d;w gksPkj B/
c[owkfJnk^ ofjDh oj? ;'Jh f;Zy w/ok.
go ni'e/ :[Zr ftu wB[yh foPfsnK s'A tZX
g?;/ dh wjZssk j?. Gok Gok dk esb eo fojk j?,
b[ZN^y;[ZN ns/ foPts y'oh i'oK s/ j?. ;tkoE bJh
\{B^\okpk j' fojk j?. iroks/ j[zd/ jB, nkyzv gkm
nkfd eotkJ/ ik oj/ jB. fJj ;G e[ZM fInkdkso
XB dk ftyktk j?^s/ Xowh gkyzv.
B"itkB ghVh, r[zwokj j' ojh j? s/ Gzpb G{;/
ftu gJh j'Jh j?. Xow, don;b, ofjws j?, fJB;k|
j?, ;Zu j?, fgnko j?, fBot?osk, fBoG?sk, fJBk;hns
j?, r[o{ ;wogD ns/ ;KMhtkbsk j?.* ;' tkfjr[o{
dh p/nzs wfjwk, T[;dh f;fynk, ;/XK i' r[opkDh s'A
fwbdhnK jB, nkgD/ ihtB ftZu T[skohJ/. nkU`
n;b wkfBnK ftZu f;Zyh bV ihtB bkJhJ/* ns/
dfbZodsk d/ jB/o/ s'A gqekP tb edw gZNhJ/. r[o{ d/
uoBK dh X{V pDhJ/ ns/ fJZe nZS/ fJB;kB j'D dk
;p{s d/JhJ/.
8968968397

f;nkD/ s/ f;deh ;ZiD g?dk j'J/, fiBQK dk f;Zy e"w dh


fe;ws pBkD ftu pVk Gkoh jZE j?.
d;t/A gksPkj ih s'A T[gozs pkoK fw;bK sZe
dk ftuekobk ;wK f;ZyK bJh pVk fGnkBe fojk go
r[of;Zy nBwsK s'A pu/ oj/. pkoK fw;bK s'A pknd
f;Zy e"w ftu pqkjwDtkd dk fco jwbk j'fJnk ns/
f;Z y h fco pq k jwD tkdh eowK^eKvK, c' e /
tfjwk^GowK, iks^gks, S{s^Sks torhnK e[ohshnK
B/ ieV fbnk. fi; th fe;/ wjKg[oP B/ fJ;d/ fto'X
ftu ntkI T[mkJh, T[;dh pqkjwDtkd B/ uZbD BjhA
fdZsh.
id'A n;hA ftPt d/ tZyo/^tZyo/ XowK ns/
XowK d/ gqukoeK s/ fJe gzSh Mks gkT[Ad/ jK sK f;o
Pow Bkb M[Ze iKdk j?. n;b'A fJj Xow, Xow BjhA
bZrdk ns/ Xowh pzd/$ gqukoe nkfd Xkofwe BjhA
bZrd/. i/eo fJj Xow j[zdkL^
(1)
f;ZyK ftu tZyo/^tZyo/ iE/, ;zsK d/ N'b/ s/ j'o
v/fonK tkb/ ;kX nkgD/ nkg T[Zuk dZ;D
bJh d{i/ f;ZyK ed/ Bk fBzdd/ ns/ Bk jh
T[gdqt yVk eod/.
(2)
Jh;kJhnK ftZu'A o'wB e?E'fbe, gq'N?;N?AN,
nkoE'vke; s/ j'o eJh tZyo/ fcoe/ (Sect)
fJe d{i/ p[ok Gbk Bk efjzd/.
(3)
w[;bwkBK ftu ;[B
z h, PhnK, nfjwdhnk nkfd,
jIos w[jzwd ;kfjp d/ uoBK ftu i[V e/
fJZe d{i/ d/ B[e; Bk fBekbd/.
nkw s"o s/ t/yD ftZu nkfJnk j? fe ftPt
Go ftu fInkdk so w;b/ B;bh G/d, r'o/ s/ ekb/ dk
G/d s/ Xkofwe eZNVsk ekoB g?dk j[zd/ nkJ/ jB.
20thA ;dh ftu n;hA nkgD/ nkg ;[szso ;fGnk
ns/ nkIkd^;'u oZyD tkb/ b'e ;wMD bZr/ jK.
\[droIh w[Zy oZy e/ pkjoh ftyktk, nkeV ns/
bkbu d/ fgZS/ bZr e/ fJB;kB fJB;kB ftu B|os dh
Ifjo x'b oj/ jK. go nZi d/ jbksK ftZu id'A n;hA

BweI id`q isMG p`iqRkw

jnvrI 2013

lVIvwr

gu`gw gpOVw
gurpur invwsI BweI id`q isMG jI igAwnI

BweI id`q isMG p`iqRkw dw Asl mksd sRI gurU gRMQ swihb jI dIAW isiKAwvW qy clx,
AMD ivSvwSW qy Poky krm-kwfW qoN dUr rihx dI vkwlq krn dy nwl nwl BweI id`q isMG jI
dIAW iek sdI qoN v`D vwlIAW v`K v``K rUpW vwlIAW lyKxIAW qoN jwxU krvwauxw vI hY[
AMqW dI KuSI huMdI hY ieh jwxky ik pwTk igAwnI jI dIAW rcnwvW pVHn dI qIbr ie`Cw
r`Kdy hn[ hr mhIny l`gBg 10 Ajyhy Pon AwauNdy hn ijhnW rwhIN igAwnI jI dIAW rcnwvW
dI mMg kIqI geI huMdI hY qy auh qurMq pUrI kr id`qI jWdI hY[ Adwrw BweI id`q isMG p`iqRkw ieh
mihsUs krdw hY ik 111 swl bwAd vI is`K sMgqW v`loN igAwnI jI dI soc pRqI sMjIdgI hY[
pihlW FweI swl Kwlsw A^bwr qy iPr myrw qy swDU dXw nMd dw sMbwd pwTkW dy rU-b-rU
kr cu`ky hW[ iesy lVI qihq gu`gw gpOVw AkqUbr 2012 AMk qoN SurU kIqw igAw [
mu`K sMpwdk
<> siqgur pRswid

d;'A s[;hA p[bkfJnk feZs. eh j? ftu s[jkv/ fuZs]]

wB wZs f;zx

r[ o pbG f;z x

d'jok]nkgK sK ;odko jK wB ;[y g[o dk tk; ]

d'jok^fJj sK rZbK f;zx ih y{p ;[DkJhnK s[ZX]

gzi o[gJhJ/ ukVB/ nkJ/ r[Zr/ gk; ]]

ni eb dk ykb;k oydk J/' p[[ZX ]]

u"gJh]n;hA f;zx jK uzr/ xo d/] ikrho dko Gkoh

u"gJh^bJhnK s[;hA irhoK ;Zu. ;odkoh d/ ftu BkjhA

:P Xod/]

eZu]

w/b/ go eh ;kvk ezw. ou b?Ad/ w/bk bk dzw]

fSzM gtkJh wb x[bkJ/. e[s/ v{zw^s[;hA w[fj bkJ/]

eJh t/o j? fSzM gtkJh. wZbK dh e[Psh eotkJh]

y/v/ y{p Peko pBkfJ. dko{ ghsh w?j|b ikJ/]

ezw eko ;k e[S BkjhA. y/v Peko izrbK wkjh]

go fi; r[o{ dh poes Bkb. ni s[;hA j' BjhA

;zM gJh xo iKd/ nkfJ. fwqik ;[DfdnK o?D ftjkfJ]

ezrkb]

oj/ BP/ dk uzrk ozr] wjcb ehsh ed/ Bk Gzr]

no ;odko ejkU uzr/. bJh ikrhoK XB w[y wzr/]

w'm{ id'A wok;h nkt/. rbK eo eo pj[s j;kt/]

xo s/ frnk G[y dk d[y. ;kok NZpo t;dk ;[y]

e[fsnK dh ;kv/ xo w"i. G"eD t/b/ fd;dh c"i]

T[; r[o dk Bk b?Ad/ Bkw. v{zwK Bkb jZ;Bk ekw]

j'o n;k b'V B e'Jh. fJe f;o ghVk j'Jh]

no fJe f;o dh dod jNk e/. fdZs/ r[Zr/ gzi fbnk

T[; t/b/ ;h gho wBkfJnk. ;[y T[j' jK d/tB nkfJnk]

BweI id`q isMG p`iqRkw

e/ ]
4

jnvrI 2013

go T[; r[o dh b? ;odkoh. BoeK jh eoh fsnkoh]

;' fdsk j? oy ;wkX. ej' J/; wfj e"B T[gkX]

r[o sK wVh g{iB'A o'e/. G/ eo i{s/ w[y go m'e/]

go i' s[;hA ;[DkJh pks. ;' Gh p[oh BjhA j? Goks]

go Bk s[;hA w[V' T[; rb'A. r[o{ jNktj? fi; tb'A ]

id ;k ;G fJe' i/j/. t?o fto'X ej' fco e/j/

r"o wVh wN G{b B wkB?] ykb;k skfj Bk ykb:

]]

;? b kBh f;z x

ikB?]
n?;k r[o ih ej/ T[dko. fi; s[;hA B eoh ftuko]

d'jok^tvk rzqEh j' frnk no frnkBh gqXkB]

Bkw ykb;k f;zx ;dk e/. wVhnK r'oK g{i' nk e/]

ngB/ wB ftu J/esk eo bhsh ;[r:kB]]

fenk fJj rb neb dh Gkoh. e[fsnK fpb:k B/ wfs

u"gJh^i/ w/oh pksK jB ;Zu. sK s{z e:"A sI j[zdk yZu]

wkoh]

Bkb/ nky/A brh bhe. fco w[V w[V e/ uN/A ghe.

:k j? T[vh izrb G"AfdnK. :k j? fprVh gh e/ ;"AfdnK]

d; Gbk fJj fenk tfvnkJh. i' j? ngBh p[X rtkJh]

T[BQK f;zxK dk g[s ;dk e/. wko/ feb/ fiBK B/ ik e/]

no i' s?A ;G fJe' i/j/. op pBkJ/ w[y s/ e/j/]

r[r/ whoK d/ xo Ykj. b'rK df;nk uzrk okj]

fJ; :[esh eo ;GBK Bkb. s?A ehsk fjs uzr/ Gkb]

b'e gqb'e fty/ :; gkJ/. T[j tv/ jB go/ jNkJ/]

fJj sK tvk nj r[D g:ko/. i/ tos?Ark s{z ;z;ko/]

fJj r[rk fi; u{jV/ rkT[B. v'A v'A eo v'o{ vwekT[B]

rXk rT{ ;w id'A fBjko?. sK fco tzv rX/ uko?]

nkfJ U; d/ g?ohA g?Ad/. ;h; BtkfJ w[okdK b?Ad/]

s'sk eT{nk by fJe o{g. eo d'BK dk fJe' T{g]

Pow B nkJh fdzd:k G/N. n?t/A tfXnk n?vk g/N]

fpPNk gkJh s's/ skJhA. no ektK u{oh e[NtkJh]

dZ; Gbk eh bhsk nk e/. gzi o[gJhJ/ Bed r[tk e/]

go s? ngB/ xo jh ykXk. w[;bwkB dk xo Bk

fenk r[rk ;h tvk jehw. ikD? fjews tvk w[ehw]

bkXk]

j[D s{z d; nkgBk jkb. nkgB/ w{zj'A BkjhA pkb]

i/ ;wfdqPN s[wkoh GJh. sK n?;h e:'A pks B eJh]

J/j i' ehsh rb nt?Vh. j? uzrh e/ vkYh G?Vh]

r[o xo no r[rk sK fJe. j'o pks fJe nky:k

i?;h j? s?;h ;wMkT[. i/ j? f;zx d/o Bk bkT[]]

fcZe]

wB wZs f;zx

ej/ fBeb/ ir ftu Gkok. tkj tkj fr:kBh ;odkok]

d'jok^puB s[;kv/ T[go'A bZrB e"V/ mhe.

i/ j? r[Zrk op pBkfJnk. sK ehVk fe; B? T[gikfJnk]

go n;bh i' ;'uhJ/ bZrh ;k bhe]]

by u[ok;h iBw/ iht. T[j feB ;ki/ ej[ d[y ;ht]

u"gJh^ephbdko j'J/ id Gko/. sK fJj NzN/ jB rb

fco s{z Gh j?A op pBkfJnk. no J/E/ j?A e:' eo

;ko/]

nkfJnk]

d[y^;[y d/ ftu wB vo iKdk . i' j? wVhnK

fJ;dk T[so gjb/ dZ;. nZr/ jh xo Bk BZ;]

fgnk wBKdk]

no i' nky/A J/j[ bp/Vk. irs ohs dk j? ;G M/Vk]

go fJe fd;dk j'o ftuko. i' ;k eodk ;funko]

fJj Gh s/oh j[Zis pkih] w?B' eoBK ukj/ okih]

gho g[oy ;G op pBkJ/. fco e:{ Bk ir fJBK wBkJ/

tvh j?okBh dh j? rZb. Nkb?A bk e/ J/j[ iNZb]

dZ; Gbk ir s? fbnkfJnk. r[Zr/ dh ik epo

fJ;/ \nkb eo w?A jK XkfJnk. fsb no c[b gEk

pmkfJnk]

pzB nkfJnk]

go r[od[nko/ Bk b? frnk. r[o{ rzqE s/ p/w[y G:k]

BweI id`q isMG p`iqRkw

jnvrI 2013

i/ s?A irs oyBk j[zdk. sK fJXo e:k ;h ws e[zdk]

w/o/ tKr[o gho s/, go/ go/v/ B;]]

iKdk r[o d/ r[o{ d[nko/. no nodk;/ eodk Gko/]

u"gJh] w?A Gh ni/ pkg{ Bkb. s[fonk pDe/ fBek

s[ w mke[ o s[ w w? A nodk;. ihT[ fgz v ;G

pkb]

s[ w oh ok;]

id fJ; f;zx BIo fJe bhsh. sd/ n;kvh oy:k

s[w wkfs fgsk jw pkoe s/o/ s[woh feqgk wfj

ehsh]

;{ y xB/ o / ]

i' ;h n?E/ d/Dk xhT[. ykfJ U; y[; ehsk ihT[]

e'fJ Bk ikB/ s[wok nzs. T{u/ s/ T{uk Grtzs]

fco w?A ;[De/ puB pbk;k.wB ftu Xo e/ nXe

;rb ;wroh s[wo/ ;{so Xkoh. s[w s/ j'fJ ;[

j[bk;k]

nkfrnk ekoh]

J/E/ Bkb fJBK d/ nkfJnk. c/o s[;kvk doPB gkfJnk]

s[ w oh rs fws s[ w jh ikBh. BkBe dk; ;dk

;' j[D w/o/ tKr B;zr. j' ikt/ wB eo' B szr]

e[opkBh]**

eo' r[o{ d/ puB gqshs. fB; fdB rkU T[; d/ rhs]

n?;h p/Bsh id s{z eodk. fenk T[j r[o{ ghV BK

e[fsnK dk j[D Sv' g:ko.oy' Bkfj wok;h :ko]

jodk]

j[D r[o r[zE ;[D' wB bke/. goT[geko r[o{ e/ ik e/

no wB j[zdk Bkfj gfts. jNdk Bk pd eow'A fus.

fco s? ikrs e[EkUA oy:kA nzfwqs fsnkr Ijo

gV'Q rz[EK ftu'A ;ko/. ikr gJ/ jB Gkr s[wko/]

ufynk]

pD/ oj' uzr/ ;odko. fenk r[Zrk j? s[S r[tko]

d/y wVh g{iB d/ yko/. eh nr:k r[od/t Uuko/.

fi; go ejh sd'A wB ws. GkJh pkbe j? sK ;Zs.

d[pdk Bk gVT[ jfo fpB nto B g{iT[ wVh w;kD

go r[Zr/ dk i' gosktk. ;' Gh j? wB dk gouktk]


n;hA G[Zbe/ wzBB br/. fJsBh ;wM Bk nkJh nr/]

B iKJh]
fsq;Bk oku B go xo iktT[ fsq;Bk wVh w;kD B

go j[D fejk f;zx B/ i?;k. xo ftu ike/ eo;K

iKJh]

s?;k]]

fsq;Bk oku B go xo iktT[ fsq;Bk Bkw p[MkJh]


d/y ftuko j{ew r[o e/ok. ;kok Gow y'Atdk s/ok]

;? b kBh f;z x
d'jok]wB ws f;zx fgnkfonk, b? j[D r[o dh wZs]

d[pXk ftu B gV' fgnko/. wVh w;kD B g{i" iko/]

wB ws dh egZs , r[ows dJ/ ;gZs]]

fJj xo j?B fprkB/ i'fJ. JhPto fJB go \[P Bfj

u"gJh]Sv d/j ;G M{m/ gkI. oy fod/ fi; d/ jE

j'fJ]

pki]

ig' Bkw fJe g[oy nekb. fsqPBK dk i' jo/ izikb]

ebrh ;h; fiVkT{ ;'j/. firk d/y fi;dh wB w'j/]

fJj d/y' r[o eh psbkfJnk. fi; j? s?A wB' G[bkfJnk]

XBy pkB dk i' ;h XBh. s/r tv/ ;{fonK rDh]

X'ph d/ e[s/ ;w GkJh. p?mk d'B'A EkT[ rtkJh]

T[; dk g[s ;dk e/ fgnkok. fenk r[Zr/ go frok

sK s/ Sv^pjkB/ ;ko/. fJj jB T[io Bezw/ Eko/

Bekok]

]]

Gbk dZ; T[j j? ;h e"D. no T[;dk fe; BZrq G"D]

fpp/ e f;z x

e:k ;h T[;dk ezw Bekok. i' j? s/ok r[Zrk g:kok]

d'jok]ekj p'b' f;zx ih, nr'A oy' p;.

BweI id`q isMG p`iqRkw

jnvrI 2013

fi;dk ;[D b/tK w?A jkb. wro'A ;'uK Xhoi Bkb]]

s?A ;k i' eEk ;BkJh. vkuh fgnkoh brdh GkJh]

wB wZs f;zx

d; Grs B/ e:k ;wMkfJnk. id s{z gk; U; d/

d'jok^S'N/ jz[dk fJj' j?, ;[fDnk r[Zrk gho]

nkfJnk]

;k sK e[S ypo Bk, ;h T[j e"D ;oho]]

gjb/ fee[Zo uZbh rZb. bkfJnk s?A GrsK ;Zb]]

;? b kBh f;z x

u"gJh^fJj wkVh j? ;kE'A nr/. fi;dk gsk B ;k br/


]

d'jok^w?A no wB wZs f;zx Gh, shik f;zx fpp/e]

fJBQK fdBK ftu Godk w/bk. b'e uVkT[B g?;k X/bk]

wkVh nzdo XZ; rJ/, w'Y/ ;G d/ ;/e]]

wro'A ;[zBK ;kok ;kb. u'oK d/ tzvB wkb]

u"gJh^fJsBh GhV yVh ;h Gkoh. bzxB dh Bk nkt/

:k frZdV e[Zs? jB ofjzd/. nkJ/ rJ/ w[;kco pfjzd/]

tkoh]

fe;/ ;w: id poyk t;/. sd'A pb/dh w[zv/ BZ;/]

sd w?A fejk fpp/e fwqfrzdk. XZek e:'A BjhA b'eK

nkfJ J/; e'm/ ftu ;ko/. whAj tokfj j' ikB eBko/]

fdzdk.

ed/ ed/ e'Jh nk ikt/. u"Aeh Go eo xo Xkt/]

fjzws Bkb pBk d/ okj. ;G d/ nr/ s{j/ ikj]

fJsBk jh j? ;k :kd. j'o BjhA ;[DkJ/ co:kd]

sd T[j j?;h skes tkbk. rZGo{nK dk ehsk ukbk]

i/ e[S gsk b?D dh b'V. rb uVkT[B ukj/A s'V]

wkfonk XZek fJe ni/jk. nr/ yVk B e'Jh o/jk]

sK ub' T[; Grs wbktK. fi; ;kok jkb ;[DktK]

sd ;G nzdo ik e/ p?m/. ngBh nkeV ftu j' n?m/

T[j dZ;{rk ;G' G/s. fee[o izw:k j? fJj y/s]]

;? b kBh f;z x

;k d/y Grs B/ ejk. g[ZS/ g[fSnK i' wB ujk]

d'jok^uZb GkJh s{z U; fYr, eZY gsk e[S mhe.

sd w?A ejh g[ZS;K i'Jh. T[Zso d/Bk j';h ;'Jh]

fi;s/ w?A ;wMK fod/ feZe[o ubh bhe]]

fi; go T[;B/ ejh T[uko. dZ;{zrk w?A tko jIko]

u"gJh^go w?A g[ZSK i' Jh pks. oZyhA :kd Bk G[ZbhA

i/ w?A T[Zso s[;K B d/tK. sK pD Grs ej' e:k b/tK]

Goks]

sd w?A g[fSnK ;[B ih pks. fJj i' Ikjo gho psks]

no i' T[j T[Zso e[S nky/. T[; ;[De/ d/thA ;ky/]

;' ;h e"D pkg i' fJ;dk. d;' ;h fenk g/Pk fs;dk.

r[ZN w[ZN Bk p?mhA T[E/. ukjV bt/A w{zj skJhA r[E/.

id w? A fejk U; n? ; k. brk nkyD ;[ f Dnk

;kok gsk br sd ikT{. id T[j Grs ejkDh rkT{]

i?;k]]

uZ b d/ o eoBh fe; ekoB. i/ s{ z ukj/ nkg

r[ o pbG f;z x
d'jok^pkg J/;dk j? B ;h, eZbh jh ;h wkfJ]

T[XkoB]]

r[ o pbG f;z x
d'jok^s{z sK g[fink f;zx M{m/ d/ xo she]

ezBK dh j? w?b s/, r[Zrk pfDnk ukfJ]]

ekp{ ehsk T{s s?A T[; t/b/ mhe]]

fi;dk tko B ykbh iKdk. fi;s/ vodk irs wBKdk]

u"gJh^w?A sK ;wM bJh j? ;koh. s?A ehsh j? e[M

;ZgK dk j? Uj ;odko. Ijo Gfonk no tvk ejko]

y[nkoh]

fJ;dh Pes Bk g[ShA w{b. n?t/A gkt/ fYZvh ;{b.

fi;s/ r[Zr/ dk i' gki. y[b:k j';h gkgK oki]

i/ fJ;dk eo dJ/ Bokdo. Bkfj p[bKd/ eoe/ nkdo]

go j[D S/sh ;G ;[BkT[. ;[BD/ dk j? wB ftu ukT[]

sd jh b?Adk ieV wB[y.vkYk fdzdk j? fco d[y]

BweI id`q isMG p`iqRkw

u"gJh^GkJh f;y fJj sK gho. eokwks d/ wko/ sho]

jnvrI 2013

J/j' i/jh eodk c/o. w[V e/ M[edk j? fpB d/o]

fJ;/ soQK eodh ;/tk. bZrk e[dos dk ;h N/tk]

i/ j? eokwks fJ; ftu. sK ;ko/ bhs/ jB fyu]

j'fJ nBzd BkE ih p'b/. T[;d/ ;ZG wB'oE c'b/]

sK s/ b?Dk j? g[ZS. jZE B gkT[ P/o dh w[ZS]]

br/ nkyB ;[B j/ Bkoh. s?A ehsh j? ;/t jwkoh]

;? b kBh f;z x

s/o/ go w?A j'fJnk okIh. g[sq izwB s/o/ rkIh]

d'jok^w?A sK g[Sh j? BjhA eokwks dh pks]

nkJhA eb ;t/o/ sVe/. eohA p/Bsh n?E/ yVe/]

fJj sK ;ko/ N'Ne/ tkX{ bkJ/ Goks]]

w?A d/tKrk to fco s?. dJhA eokfJ :kd sd w?]

u"gJh^eokwks j? T[;dh i'Jh. w? b'V B T[;dh

;[De/ s[mk r'oy BkE. p/Bsh eoh i'V eo jkE]

e'Jh]

xo nkJh ukJh ukJh. ;wM fbnk j[D s[Zmk ;KJh]

uzrh j? :k wzdh Uj. w?A B b?Dh T[;E'A y'j]

id T[;dh i' S'Nh G?D. nke/ fvmh p'bh p?D]

w?A sK g[Sdk ;h T[j e"D. no ;h feE/ T[;dk G"D]

;[D G?D/ s? pkoK ;kb. eofdnK bkJ/ BkEK xkb]

sKs/ J/j[ ;[DkT[ Pskph. n?vh ekj eo/A yokph]

fco BK ni/ she e[S ;fonk. s/ok BjhA wB'oE

go s?A gjb/ fJj j? dZ;h.n?;h pks foVe fiT[A bZ;h]

efonk]

fe T[; dk Bk e'Jh pkg. izw fgnk ;h nkg/ nkg]

fi; ;[Be/ T[;B/ fejk. uko gjo j? pkeh fojk]

fJ;dh ;wM B nkJh oZsh. fJj sK fd;dh pks e[gs


Z h]

sVe/ ikwK T[;d/ e'b. b/tKrh to nIws N'b]

fi;s/ BK T[;dh tfvnkJh. ;r'A fJj sK j? p[fonkJh]

fi; go T[;B? j? cowkfJnk. tv ;t/o fdnK wB

fi; dk pkg B j't/ e'Jh. T[; dh ;'Gk fes/ Bk j'Jh]

GkfJnk]

;r'A fJj sK j[zdh rkb. nkgB b'r e'qg d/ Bkb]

fJj ;[De/ jh S'Nh G?D. ojh ikrdh ;koh o?D]

sks/A ;Zu ;[Bkd/ GkJh. n;bh i' r[Zr/ r[o:kJh]

id oks pj[s ;h ojh. sd fsD wB n?;h ejh]

w?A pj[sh pksK B ukjK. ngBk ;z;k s?E'A bkjK]

ub s{z eo b? nkg/ d"V. fJ;dk M[Zrk eo;K u"V]

fi; ;[D fsB J/j[ T[ukoh. w?A dZ;dk jK T[sgs

BkEK e'b'A to b? nkT[A. nkgB/ w[zvk nkfJ iwkT{A]

;koh]]

fJsBK ;'u rJh T[j ozvh. ;h gkgB i' tvh x[wzvh]

r[Zr/ dk Grs

sd r'oy ;h; BtkfJnk. BkE sd'A wkfJnk

u"gJh^pkrV BkT[ rkT[A dk efjzd/. fiE/ J/j[ gho ;B

GowkfJnk]

ofjzd/]

;e:k BjhA gSkB jB/o/. feT[A i' gj[uh pj[s ;t/o/]

fJ;dh wK dk tk;b Bkw. fJe G?D fJ;dh T[; Ekw]

sd nkyh j/ ;tkbB Bkoh. d/ts j'A to s[we' Gkoh]

ekSb Bkw U;dk dZ;B. fJe' xo fJj d'B'A tZ;B]

fJj b? d' i"A dk s{z i'Vk. s/o/ ekoB Bkjh E'Vk]

go d'BK d/ B ;h T[bkd. fuzsk B/ ehsh popkd]

xo ike/ s{z b/thA ykfJ. w/ok wB ftu Bkw fXnkfJ]

sd izrb ftu r'oyBkE. T[sfonk b? i'rh ;kE]

j'fJ g[ZsqK dh fJe i'Vh. ;'Gk gkt/rh Bfj E'Vh]

sd fJj tvh tk;b i'Jh. r[Zr/ nZr/ ikeo o'Jh

id to bhs/ ekSb d'fJ. fcosK y[;h p/jZdh j'fJ]

nky/ g[Zso BkE i/ j't/. w?A i'VK j[D jE ;[ d'J/]

nke/ ;[Zsh Bkb nkBzd. ngBk G/s oye/ pzd]

go Bk ohfMnk BkE ozrhbk. eodh ojh pj[s T[j

fi; go fco tk;b Gh ikr. s[o gJh U;' nzdo

jhbk]

bkr]

fBZs B/w s/ T[E/ ikJ/. r'oyBkE d/ g?o g[ikJ/]

rJh BkE d/ s[os jI{o. p'b:k i'rh j'fJ ro{o]

BweI id`q isMG p`iqRkw

jnvrI 2013

j/ bzvh s{z feT[A fco nkJh. ni/ ;Ks Bfj wB ftu

s[;hA T[; BjhA gSksk. i' ;/t/ ;'Jh to gksk]]

gkJh]

;? b kBh f;z x

w?A s[w e' p/N/ d' dhB?. ;' s[w B? ej[ e:k eo dhB/]

d'jok^w? g[SB s/ tvk j'fJnk bkG ;[ikB]

tj[ s' i"A i' jw B/ dhJ/. ;' g[Zsq s/o/ :/ ehJ/]

;kok ;wfMnk jkb w?A fi; go s{z e[opkB]]

fco sz{ ;po B eosh oKv. e:k jw d/y/ s[wB/ GKv]

u"gJh^;[D yK Grsk d/ e/ ezB. GKvk neb B n?t/A

fi; go o'fJ tk;bk. nr/ nkJh BK fJj r'bh]

Gz B ]

w? ypo B i"A dh e'Jh. fJj sK pks nuzGk j'Jh]

i' s?A T[;dk jkb ;[BkfJnk. ;' sK jk;h i'r fdykfJnk]

sd ;uh id rb gSksh. ezp rJh i'rh dh Sksh]

gjb/ T[;dk pkg B e'Jh. i/ j? sK BK T[;dk ;'Jh]

g[fSnk s/o/ xo ftu e'Jh. j'o Bko Gh j? ;h i'Jh]

feT[A i' s?A ezBK dh w?b. fdsh r'oy B? fjs r?b]

ikD? s/ok ;kok G/s. f;b/ jko j' b[ZN/ y/s]

T[; r'bh e'A g?dk j'fJnk. fJj s?E'A j? gqrN j'fJnk]

sd fJB ejh pjB j? w/oh. w/o/ i?;h ;{os j/oh]

no T[;d/ i' i'V/ GkJh. d' dkfDnK s/ izw/ GkJh]

sd sK ejh BkE B/ ikj[. Uj' j? fi; eo/A p;kj[]

d'B'A G?DK pkrV tZ;B. i/jVh rb b'r ;G dZ;B]

b? rJh wko d'fJ T[j p/N/. s/o/ Bkb gkfJ nb;/N/]

j[D fJ;dk s{z gsk pskT[. fe;/ sohy'A y'i fdykT[

w?A sK j[B e[M eo Bfj ;ZeK. pkp pko p'bB s/ nZeK]

fenk T[j ;B xopko p;ktB. :k n?t/A jh MN

id fJj ;[Bh tk;b rZb. rb ftu gkfJnk sd jh

bzxktB]

gZb]

i/ ;B gsh T[BK d/ gk;. fiB eh j'eo oj;B dk;]

ejh fdnk eo/ j/ ir BkE. w? jK tvh rohp nBkE]

fco e:"A i"A s/ g?dk j'J/. no r'bh dh w?b pr'J/]

pkoK ;kb eoh w?A ;/tk. id gqf;zB GJ/ r[od/tk]

fi;s/ ;kps j[zdk J/j. Bjh pkg s/ fsB eh d/j]

id nkeo Sb rJhnk j'o. b[ZN/ yIkBk b? rJh u'o]

d{i/ g[oy'A w[zv/ bhs/. fi;s/ f;X wB'oE ehs/]

go w/ok ngokX B e'Jh. fJj pdBhsh T[; s'A j'Jh]

j[D s{z ;'u Iok wB bke/. no w? d;hA ;wMke/]

fi; go r'oy wB so;kfJnk. T[; nkdo Bkb

fenk i' gsh fpBk ;B BkoK. w[zv/ ukj[B tKr y[nkoK]

pmkfJnk]

fJj ;'Gk dh Bkjh rZb. ;r' ykBdkB ;Zb]

d[j ezBK s/ eYh w?b. r'bh tNh jZEK r?b]

nkgK j[doh fcodh tk;b. ukj/ w[zvk eoBk jk;b]

d/ e/ ejh ykj fJ; t/b/. s/o/ ikr/ Gkr ;[t/b/]

pkoK ;kb BkE d/ gk;. iKdh ojh oy wB nk;]

izw/rk fJe izrh P/o. T[B d'BK wko{ x/o]

fco id to dk w"ek nkfJnk. ek;b B? ;h T[;/

sd b?eo T[j xo go nkJh. Uj' r'bh b? eo ykJh]

BjokfJnk]

sd S'Nh d/ izw/ i'V/. e"Vh p/b br/ cb e"V/]

fi; go fco gSsktk d/y. so; efonk i'rh d/

no fJj r'bh s/ T[gikfJnk. r[Zrk Bkw fJ;/ s/

G/ y ]

rkfJnk]

fco Gh ezBk ftu'A w?b. fdsh eY y[Ph d/ r?b]

sKs/ fJj T[sgsh dZ;B. fi; s/ b'r ;[yh j' t;B]

izw gJ/ fco r[Zr/ Pkj. izwB dk e:k f;y:k okj]

r'bh s/ izwB d/ ekoB. r[Zrk T[; eoB T[ukoB]

;'u Gb/ g[oyk wB bke/. w[zv/ pDd/ w?b fbnke/]

d;' s[;hA g[S eh bhs/. e"B wB'oE g{ok ehsk]

:k i"A dkD/ wz[v/ xVd/. ekj Y'b/ rkj[ B gVd/]

fJj sK ;G' ikBB b'r. ;h T[j tbh tvk nfs i'r]

fJsB/ ftu ;wM b? ;koh. j'o Bk nkyK rkEk ;koh]

BweI id`q isMG p`iqRkw

jnvrI 2013

id T[j w?b'A pfDnk GkJh. r'oy s/ i' tk;b gkJh]

tk;b d/ wkg/ ;/ i'Jh. ;?B u[jkD BkBe/ e'Jh]

sK T[j g[Zs ej' j? fe;dk. pkg e"B wzBr/ fs;dk]

:k tk;b d/ ;j[o/ i'fJ. ;?B u[jkD ej' fJj ;'fJ]

fJj sK g:k py/Vk j'o. r[Zrk nj/ pkg dk u'o]

i/;/ ;j[o/ T[;/ u[jkD. fco wK dk e:k r's pykB]

sKs/ s{z e:k b';/A GkJh. p?mk nzdo tKr ;[dkJh]

i?;h wkfJ u[jkDk p/Nh. sK pkg{ dh j? nb;/Nh]

fJsBh rb ikD e/ G[Zbk. ikw/ ftu B w/t/ c[bk]

fJ; s/ gsk B brdk GkJh. fe;dh iks u[jkD pskJh.

Gbk d; i/ s? e'Jh. g[ZS? pks ej' e:k ;'Jh[

fco fJe g[ZSK s? j'o. T[j Gh d; B gkJhA P'o]

tk;b dk wkbe ;k e'D. ;h T[j p;dh fid/ G"D]

r[Zrk ;h fe; wiQp'A g:ko/. fjzd{ :k w'wB wB Xko/]

:k r[Zr/ dk dZ;' Ekg. fco sK s? uV;/ skg]

go i' gsk BkT[A s/ fwbdk. no ;'u/rk si jm

UVe j'eo Pofwzdk. fco w?A J/j' T[sq fdzdk]

fdbdk]

Bjh Ekg dh ypo g:ko/. r'oy w?b'A ejd/ ;ko/.

sK T[j j?;h w[;bwkB. fi; s/ g?Adk j'o s[ckB]

fenk T[;dh fco ;'Gk j'T{. eowK fco p?mk o'T{]

j[B w?A d;K s? Uj. go s{z ;[De/ eohA B o'j]

go s{z ;wM d/y fBi fws. e:k J/j brdh s/o/ fus]

tk;b ek;b Bkw pskJ/. wK no wk;h d/ psbkJ/]

;u'A jh T[j s/ok p/bh. izfwnk yke/ w?b r[b/bh]

fJj ;ko/ jB w[;bwkB/. jo fJe g[oy fod/ wfj

:k id ek;[b d' i"A ykJ/. d' w[zv/ sd pD eo nkJ/]

ikB?]

go j[D s{z fJj d; g:ko/. ykB dkB i' fs;j T[uko/

fco i' r[r


Z k Bkw pskfJnk. ;' Gh w[;bwkB ;k gkfJnk]

no i' T[; nky/A gho. ;Gh d;/ s[oe ;oho]

fi; s/ ;wM fbnk w??A ;koh. fee[o T[gih J/j

fi; s/ j'T{ ;' okig{s. gjb/ fjzd{ Xowh ;{s]

y[nkoh]]

go T[;d/ i' tv/ tv/o/. w[;bwkB s/r d/ x/o/]

r[ Z r k Grs
d'jok^r's U;dk d;d/ ;k okig{s u[jkD]

j'J/ j';B w[b;wkB. Mb B ;e/ Uj s[ckB]

rkT[D tkb/ u{jV/ J/j' eoB pykD]]

j?B g[okD/ BktK T[s/. GZNh, ;zX{, wkB, ftr[s/]

w? sK jK nBgV no f;ZXk. GrsgD/ B/ j? wB fpZXk]

fJ;h soQK dk brdk jkb. id s{z d/y/A nBGt Bkb]

go id v'o{ b? e/ rkT[B. u{jV/ T[;dh tko ;[BkT[B]

go j[D Sv ejkDh ;koh. nr/ dZ; jehes Gkoh]

sK T[j d;B b'e u[jkD. J/j' rkT[D y'b nykD]

gho ej' fe; rb'A pfDnk. fi; go s?A j? szp{

fJ;s/ gsk r"s dk gke/. nky/ n;hA u[jkD p[bke/]

sfDnk]]

i?;/ ni she jB fwbd/. w[b;wkB xokD/ fybd/]

r[ Z r k Grs

j' o ypo w? Bfj e' J h. fee[ o T[ ; dh uouk


j'Jh]]

d'jok] fJj sK w? gsk Bk ;h fenk T[;dh e"w]

;? b kBh f;z x
d/jok^fJj sK y{j/ Yhw j? gsk Bk fi;dk e[M]

ebw' gVB/jko ;k :k ;h eodk j'w]]

fe;dk r's u[jkD ;k fJsBh dZ;' p[M]]

gSksk]

u"gJh^r[Zrk s[X u[jkD pskfJnk. ykBdkB okig{s

fJ;/ wjhB/ Gkd'A ftu . w/b/ dh nK g?Adh fyZu]

pskfJnk]

sd nke/ n?E/ pfj ikJhJ/]epo egfVnK Bkb ;ikJhJ/

go w?A g[ZSK s? GkJh. fi;dh g?Adh ;wM B ekJh]

BweI id`q isMG p`iqRkw

u"gJh] ni she sK n;hA B iksk. e"w Xow Bk eZ[M

10

jnvrI 2013

;kok fdB fco uVB uVkt/. fJe nkt/ fJe b? eo

fJ; s'A sK i' f;zx pjkdo. gzE ftu jB gkT[B

ikt/]
go fJj gsk B

nkdo]

brdk w?. fi; dk jkb ;[BktK

no ;oeko Pbkxk eodh. swfrnK Bkb SkshnK

s?]

Godh]

Gbk ed/ i/ fwb:k y'i] s[os ;[BkT{A U;/ o'i]]

eod/ izr id'A pb Xo e/. nkT[B d[PwB dk E/j[ eoe/

(gzBk ns/ b[gs jB)

u"gJh]gjb/ sK s{z ;'u f;nkD/. fJj sK ;wM B pkb

fJj fJe ;" ;" wko/. rkio tKro ;h; T[sko/]

fJnkD/]

;ojdh i' pV/ gmkB. eu/ wkB; yk ikB]

d' GkJh i' i" j? ;B i"V/. ;' brd/ ;B T[; e"V/]

fJe gmkB jE b? s/r] yVk j'fJ i/ eoe/ p/rk]

nkg; dk i' ;Jh ;ohek. ;dk irs ftu fJj' sohek]

pkrV e/ i' ojB/ tkb/. j?B pKro{ ozr'A ekb/]

GkJhnK Bkb bV/Ad/ GkJh. eZN tZY eo woB ;[dkJh]

wko wko e/ ;[N/ n?;/. fsbhno fNZv wkodk i?;/]

fi; go jkb T[BK dk n?;k. d[PwB dk j[zdk j? i?;k]

fco n?;/ ykBK GkJh. f;zxK J/j' i/jh fdykJh]

fi;s/ n?E'A se ;k t?o. BjhA r[Iko/ e'Jh y?o]

ni she jB EoEo eod/. ;Bw[y j'B B w"s'A vod/

p:kj ftu Gh B ;h pbkJ/.fi; s/ r[Z;/ d/ ftu nkJ/]

wro'A dkT[ fiBK B? bk:k. ;KfGnK wkb pkr g[Ntk:k]

joh f;zx Bb{nk ;odko. fi;B/ ehs/ izr jIko]

T[; r[Zr/ B/ fbnKdk v'bk. i"fVnK B/ rkJhnK dk N'bk]

wko wko ;ojZdh b'r. ehs/ Bk; fit/A j' o'r]

fbnk b[ZN no g[fNnk pkr.bkfJnk ;hB/ T[;d/ dkr]

ni she j? wuh d[jkJh. y?po d/ ftu fi;dh GkJh]

id xo nkfJnk pj[Nh Bkb. fdsk wK B/ sd'A ;ykb]

wksk g[ZsK id'A voktB. nkfJnk johnk sd'A ;[BktB]

i' ;h pks wro s/ j'Jh. ejh u"rBh eoe/ ;'Jh]

fi;s/ w[zvk o'D'A jNdk. BkT[A ;[DfdnK e'b'A Bmdk]

fi; s/ fojk B T[; s/ frnk. GkJhnK ik tYB

d; Gbk T[; r[Zr/ ikJh. fenk ehsk i/ wko/ GkJh]

fgnk]

joh f;zx ;odko pjkdo. eJh r[ZDK j? bkfJe nkdo]

bVd/ bVd/ j'Jh wko. i"V/ rJ/ U; E'A jko]

fco s?A fJj e:k neb fdykJh. wVh u[e fJ; dh

fi;s/ d'BK d/ f;o tZY/. t?o gokD/ ngB/ eZY/]

pDtkJh]

;' fJj e'Jh rZb B n?;h. ghoK r'uo j[zdh i?;h]

i' Bk s/oh iks iwks. skfJnk ukuk B ;h Goks]

nZi eZb fJ; d'P wMkoh . g? rJ/ t?o GoktK Gkoh]

no Bk s/ok Xowh GkJh. fi; go s?A b[Zvh j? gkJh]

fJe iDk eJhnK tZY/. Bkb rzvk;/ fwZMK eY/]

sK s/ ni/ ;wM e[S ;ko. fJ; gyzv s/ eo' feBko]

d; d; y{B fJe B/ ehs/. r[Zr/ tKro[ pdb/ bhs/]

oy r[o{ go s{z Go';k. fi;s/ gkts ;G ;[y ok;k]

tKr g[NB/ torh ejkDh. bVe/ wod/ yksq gkDh]

eokwks s?A e[M B dZ;h. n?t/A gJh pb'Jh bZ;h]

id'A ;ohek w'xk tY/. ngB/ e:ko/ Go eo eY/]

fi; ;[ D e/ fco T[ j GkJh. eoB br:k T[ ;

sd d{i/ brdh nZr. ;[De/ g?Adk xo u'A Gr]

tfvnkJh]]

wko rzvk;/ eodk y{B. uVe/ cK;h uy/ b{B]


:k ekb/ gkDh iKd/. fJj cb wkoB d/ jB gKd/]

bwkI Agly AMk c

fco r[Zr/ i/ wko/ d'fJ] fenk tfvnkJh fJ; s/ j'fJ]

BweI id`q isMG p`iqRkw

11

jnvrI 2013

ijqnI BI ho goibMd kI qwrI& voh km hY.....


jW
AxK, gOrv qy cVHdI klw dy pRqIk-gurU goibMd isMG jI
vkH jouzd f;zx ;ofjzdh
r[o{ r'fpzd f;zx dh nd[Zsh P\;hns pj[s
;ko/ r[DK dk ;[wb
/ ;h. T[B
Z thA ;dh dk gqf;ZX fJfsjk;eko
;Z:d w[jZwd bsh| fbydk j? fe r[o{ r'fpzd f;zx izr
d/ w?dkB ftu fJZe i/s{ :'Xk, w;Bd T[Zs/ PfjBPkj,
r[o{ o{g ftu frnkB dk dksk ns/ \kb;/ dh ;zrs ftu
|eho ;h. rZb eh, r[o{ ;kfjp ftu fJe' ;w/A
nfXnksfwe B/sk, T[Zu e'Nh d/ ;zrmBeosk, iwKdo{
;?Bk BkfJe, gqfsGkPkbh ftdtkB ns/ ;Zu/ ;[Xkoe d/
r[D ftdwkB ;B. PkfJd jh e'Jh nfijh fJB;kBh
\{ph j't/ i' T[BQK dh P\;hns d/ ftPkb x/o/ ftu Bk
nkT[Adh j't/. skjhT[A r[o{ ;kfjp dh fBokbh P\;hns
;kX{ NhHn?bHtk;tkBh B/ ;sozrh ghAx* Bkb s[bBk
fdZsh j?.
r[o{ r'fpzd f;zx dh ftbZyD s/ pj[^gZyh
P\;hns ebw dh pzfdP ftu fbnkT[Dk fJe pVk
efmB ezw j?, feT[Afe jo b/ye$eth dh nkgDh fJZe
;hwk j[d
z h j?. nZbkQ :ko \K i'rh tork T[;skd PkfJo
th r[o{ ;kfjp dh pj[^gZyh P\;hns fpnkB eoB
bJh PpdK dh xkN wfj;{; eodk j? ns/ nkgDh
;wZoEk *s/ PZe eodk j'fJnk fbydk j?L
eosko eh ;"rzX, BkBe eh e;w j?.
fisBh Gh j' r'fpzd eh skoh| ew j?.
jo uzd w/o/ jkE w/A g[oI'o ebw j?.
;fsr[o{ e/ fbyz{ t;c ejK skfp oew j?.
don;b, r[o{ ;kfjp pko/ fbyD tkbk brGr
jo b/ye$eth r[o{ ih dh P\;hns d/ T[BQK gZyK jh
T[xkVdk j?, fijV/ gZy T[; d/ wB *s/ v{zxk gqGkt SZvd/

BweI id`q isMG p`iqRkw

jB.
T[AM sK r[o{ ;kfjp pj[^gZyh tfvnkJh d/
wkbe jB go i/eo T[BQK dh P\;hns pj[s jh
;zy/g ftu fpnkB eoBk j't/ sK efj ;ed/ jK fe r[o{
r'fpzd f;zx fJe' ;w/A pkdPkj s/ dot/P ns/ ;zs s/
f;gkjh jB. fJj rZb tZyoh j? fe f;Zy nkgD/ wjkB
BkfJe ;zs Bkb'A f;gkjh ti'A tZX wkBsk fdzd/ jB.
skjhT[A f;ZyK s/ }?o^f;ZyK B/ th T[BQK :[ZX d/ w?dkB
iKd/ jh fuZsfonk j?, x'V/ *s/ ;tko ns/ jZE ftu
sbtko j?. t?;/, r[o{ r'fpzd f;zx d/ eZd^ekm e/tb
T[BKQ dhnK izrh gqkgshnK d/ okI Bkb BjhA wkfgnk ik
;edk, feT[Afe T[BQK dhnK gqkgshnK ;op^gZyh jB.
r[o{ r'fpzd f;zx jo gZy s'A fJe wjkB ftnesh ;B,
fiBQK B/ f;o| 42 ;kbK d/ nkgD/ ihtB ekb
(1666^1708 JhH) d"okB tZvhnK wZbK wkohnK. T[BQK
B/ T[Zsoh Gkos dh, g{oh dh g{oh, stkoh\ jh pdb e/
oZy fdZsh.** y[Ptzs f;zx. rZb eh, r[o{ r'fpzd f;zx,
;w/A dh fjZe *s/ ed/ Bk^fwND tkbhnK g?VK gk rJ/
jB, fiBQK s'A nkT[D tkbhnK B;bK ;/X b?AdhnK
ofjDrhnK. fJj' ekoB j? fe r[o{ r'fpzd f;zx gzikp
d/ fJfsjk; d/ ;G s'A wjkB ns/ nkeoPe ftneshnK
ftu'A gqw[Zy wzB/ iKd/ jB. fBo;zd/j, r[o{ r'fpzd f;zx
dh ;G :[ZrK d/ ;ZG s'A wjkB GkoshnK ftu frDsh
ehsh ikDh ukjhdh j?.**^vkH fJzd{G{PB p?Boih.
p/PZe r[o{ ;kfjp pko/ fbyD tkfbnK B/ r[o{
;kfjp dh P\;hns d/ tZy^tZy gfjbn{K *s/ Gog{o
o"PBh gkJh j?, fco th r[o{ ;kfjp dh P\;hns d/ e[M
Z
12

jnvrI 2013

gfjb{, ikD/^nDikD/, nDr"b/ jh ofj rJ/ jB. b/ye


B/ nkgD/ nfXn?B d"okB fJj rZb B'N ehsh j? fe r[o{
;kfjp fJe wjkB f|bk;|o, wB'ftfrnkBh ns/
wB'^ftPb/Pe th ;B (r[o{ f;zx f;zx dh P\;hns d/
fJj gfjb{, s[;hA w/o/ Bkb ;fjws j't'r/, nDr"b/ jh
ofj rJ/ jB). r[o{ r'fpzd f;zx dk ihtB :[Zr^gbNkT{
xNBktK dh ejkDh j?. s[;hA t/y'r/ fe jo wjZstg{oB
xNBk d/ fgZS/ r[o{ ;kfjp dh wB'ftfrnkfBe ;{M iK
e'Jh v{Zxk |b;ck ezw eodk BIo nkT[Adk j? (pPos/
s[jkv/ e'b t/yD tkbh nZy j't)/ . r[o{ ;kfjp dh f|b;k|h,
i'P d/ Bkb j'P s'A ezw b?D dh rZb eodh j?. fw;kb
ti'A, r[o{ ;kfjp B/ nkgD/ ;zxoPwJh ihtB d/ nkozGe
gVkn d"okB nkgD/^nkg , tkj brdh, gjkVh okfinK
Bkb S'N/^w'N/ MrfVnK ftu T[bMD s'A pukJh oZfynk,
feT[Afe T[j nfij/ MrfVnK ftu nkgDh ;?fBe Pesh
ewI'o BjhA ;B eoBk ukj[zd/, pbfe e[M tfoQnk
sZe tZv/ g?wkB/ *s/ w[rbK fto[ZX ;?fBe fsnkohnK
eoBk ukj[zd/ ;B.;', tes dh BIkes fXnkB ftZu
oZyfdnK, r[o{ ;kfjp nkgD/ gfotko s/ ;?fBeK ;fjs
BkjB fonk;s d/ fJbke/ ftu ub/ rJ/ ns/ gkT[ANk
;kfjp nkgDhnK ;orowhnK dk e/Ado pDkfJnk.
fJZE/ ofjzfdnK jh, ;zB 1688 JhH ftu GzrkDh dh izr
bVh ns/ gjkVh okfinK Pe;s fdZsh. fJ; soQK
i'P s/ j'P dk ;zs[bB ekfJw oZyfdnK, r[o{ ;kfjp B/
e/tb 22 tfonk dh T[wo ftu gjkVh okfinK bZe
s'VthA jko fdZsh. GzrkDh dh fiZs s'A pknd r[o{ ;kfjp
B/ w[V nkBzdg[o ;kfjp nkgDhnK ;orowhnK dk
w[Zy e/Ado pDk fbnk ns/ w"e/ s'A bkG T[mkfJnk,
nkBzdg[o ;kfjp *fi; dk BK T[d'A wky'tkb ;h) fty/
nkBzdrVQ, e/;rVQ, b'jrVQ, |fsjrVQ ns/ j'brVQ Bkwh
gzi fefbQnK dh T[;koh eotkJh. r[o{ ;kfjp J/Bh
shyD p[ZXh d/ wkbe ;B fe T[BQK B/ jZE nkJ/ fe;/ th
nt;o ed/ nikJhA BjhA rtkfJnk.
r[o{ ;kfjp B/ ihtB Go i'P d/ Bkb j'P s'A

BweI id`q isMG p`iqRkw

ezw b?D d/ |;;|/ *s/ vN e/ gfjok fdZsk ns/ PkBdko


Bshi/ ;kjwD/ nkJ/. B'N eo'` nkgD/ ihtB ftu bVh
nk\oh izr (w[es;o dh izr) s'A pknd r[o{ ;kfjp B/
j'P i'P T[Zs/ Gko{ oZyfdnK, f;Zy Pesh BPN j'D
s'A pukn fbnk ns/ fJ;/ d"okB f;ZyK w[rbK Bkb
NZeo b?D bJh wkBf;e s/ iE/pzde s"o s/ fsnko
eod/ oj/. fco, f;Zy gzE dh ofjB[wkJh eoB bJh
pV/ BkNeh Yzr Bkb pkpk pzdk f;zx pjkdo dh u'D
ehsh ns/ w[}bK Bkb ;kjwfDUA NZeo b?D bJh gzikp
tZb G/fink. ewkb dh rZb sK fJj fe r[o{ ;kfjp B/
pzdk pjkdo T[; ;w/A w?dkB ftu T[skfonk id'A
b'jk row* ;h ns/ pzdk pjkdo dh fJe' ;ZN) B/
w[}b je{ws dhnK BhjK fjbk e/ oZy fdZshnk. fJ;
r[o{ r'fpzd f;zx dh wB'ftfrnkfBe s/ izrh ;{M dk
f;yo fejk ik ;edk j?. t?;,/ i/ rj[ Bkb t/fynk ikt/
sK r[o{ ;kfjp dh jo izrh ;orowh, T[BQK dh
wB'ftfrnkfBe s/ izrh ;{M dh w{zj p'bdh s;tho g/P
eodh j?. nkBzdg[o ;kfjp tor/ YZ[et/ ;EkB
nkgDhnK w[y
Z ;orowhnK dk e/Ado pDkT[Dk, T[BKQ dh
izrh ;{M tZb ;zes
/ eodk j?. f|o nkBzdg[o ;kfjp dk
febQk SZvD T[gozs, fgZSk eo ojh fNZvh db, w[}b c"i
mZbQD bJh sZs^GVZs ftu T[Zuh EK *s/ ;fEs fJe
eZuh jt/bh (uwe"o dh rVQh) ftu w'ou/ ;zGkb b?Dk
ns/ d[PwD d/ GhV/ x/o/ uho e/ PgZ;N fBeb ikDk,
T[BQK dh |"ih ;{M dh fJe pj[s jh PKBdko fw;kb g/
P eodk j?. fJ; s'A fJj th ;gZPN j' iKdk j? fe r[o{
;kfjp wB;{pkpzdh eoB ftu ewkb dh w[jkos oZyd/
;B.
r[o{ r'fpzd f;zx v{zxh ;'u s'A pknd jh fe;/
ezw jZE gkT[Ad/ ;B ns/ T[BQK dk BIohnk fJedw
ftfrnkBe ;h.T[BKQ dh ftfrnkBe$wB'ftfrnkBe ;{M
do;kT[AdhnK eZ[M fJe fw;kbK s[jkvh BIo eo
fojk jK.
13

jnvrI 2013

Gkos d/ fJfsjk; ftu r[o{ r'fpzd f;zx uVQdh


ebk d/ ntsko wzB/ iKd/ jB. r[o{ ;kfjp B/ nkgD/
f;ZyK uVQdh ebk dk Bknok fdZsk ns/ fB;u? eo
nkgDh ihs eo'A]** dk ;pe ezm eotkfJnk, feT[Afe
;t? Go';/ Bkb jh e'Jh ezw B/go/ uVQdk j?.**
(ftofib). ;' fbskVh s/ ;kj; r[nk u[Zeh Gkosh
iBsk uVqdh ebk dk Bknok d/Dk ;w/A dh wzr ;h,
feT[Afe Yfjzdh ebk *u ik ojh e"w s'A fe;/ m'; gqkgsh
dh nk; BjhA ;h ehsh ik ;edh. d{ik, jkbks ns/ w"e/
nB[;ko r[o{ ;kfjp B/ f;Zy ;wki bJh e[ZM Bt/A f;XKs
xVQ/ ns/ T[BQK s/ nwb eoBk th f;ykfJnk. fJBQK
f;XKsK, i' pknd ftu otkfJsK dk o{g XkoB eo rJ/
, dh ;[d
z o wkbk ftu nodk;K ;'XD* dk ehwsh wDek
ftP/P wjZst oZydk j?. (T[AM nekb g[oy nZr/ pzXBk
eoB iK nodk; eoB dh ohs f;Zy irs ftu UBh jh
g[okDh j? fizBk f;Zy Xow, gonodk;k ;'XD* dh
gogzok fJ; Bkb'A |oe tkbh j? ns/ ;jh wknfBnK
ftu r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ ;w/A j'Ad ftu nkJh).
nodk;K ;'XD* dh f;Zyh otkfJs, ftfrnkBe
;'u *s/ nkXkos j?. s[;hA g[ZS'r/, fet/A< fJ; sZE
n;odko Yzr Bkb ;wMD bJh rZb E'VQk x[zwk e/
fbnkT[Dk gt/rk. d[fpXk s/ d[fuZsh ftu cf;nk ftnesh
nkgDh wzfIb *s/ BjhA gj[zu ;edk, id'Afe |?;bk b? e/
fdqVsk Bkb nkgD/ fBPkB/ tZb tXD tkbk ftnesh
;fji/ jh ;|bsk gkqgs eo b?Adk j?. fJ; ;zpzX ftu
r[opyP f;zx gqhsbVh d/ fJj Ppd fezB/ Gktg{oB
jB^e'Jh w[fPeb J/vh w[fPeb BjhA j[d
z h, i/vh d[fuZsh.
xpokjN th ;koh d[fuZsh ftZu j[d
z h j?.**. d[fush ftu
gJ/ ftnesh dhnK ;wZf;nktK, c?;b/ y[D'A fiTA dhnK
fsT[A gJhnK ofjzdhnK jB. ;', tZvk d[yhnk T[j j?,
;' ;bkjh g? ikt/.** ekobkJhb. GrtkB feqPB dk
fJj gqtuB^;z;/ ftu v[p
Z / nkdwh dk ftBkP ntZP j[d
z k
j?.** ^gZEo *s/ beho fyZudk j'fJnk ;kvk wkor

BweI id`q isMG p`iqRkw

doPB eodk j?. r[o{ r'fpzd f;zx fJ; rZb dk


frnkB ;h fe vktKv'b wB e/tb Bhu ;zgsh j?.**
(:{ohgvNhI). ;' r[o{ ;kfjp B/ d[fpXk s/ d[fuZsh
\sw eoB bJh nodk;K ;'XD* dh uwsekoh f;Zyh
otkfJs gquZbs ehsh.
nkU` fJ; otkfJs dh p[Zeb ftu ezw eo
oj/ |b;|/ E'Vk j'o B/fVUA t/yD s/ ;wMD dh e'fPP
eohJ/. rZb fJj fe r[o{ r'fpzd f;zx, n;zGt ;zGt
pDkT[Dk ukj[d
z / ;B, :kBh ;tk bZy Bkb fJe GVkT[Dk
ukj[d
z / ;B ns/ fuVhU ;/ w?A pki s[VkUA[] sph r'fpzd
f;zx Bkw ejkT[A]** nwbh ikwk gfjBkT[Dk ukj[zd/
;B. fJ; ;G ek;/ bJh fe;/ uwsekoh bzx dh b'V
;h. nodk;K ;'XD dk f;XKs, e;tZNh *s/ yok T[sodk
BIo nkfJnk. ;' r[o{ ;kfjp B/ fJ; f;XKs s/ nkgDh
w'jo brk fdZsh, :kBh fJ; f;Zy ofjs wo:kdk dk
fJe nzr pDk fdZsk ns/ nodk;k ;'X e/* GZiD
f;Zyh otkfJsK d/ fto[ZX eoko fdZsh. (s[jk PkfJd
gsk j't/rk fe wk;No skok f;zx tor/ wzB/^gqwzB/ f;Zy
B/sk th fJ; ofjs wo:kdk dh T[bzxDk eoB pdb/
;qh nekb s\s tZb'A sBykJhnk eoko fdZsk frnk
;h.
rZb ;w/NfdnK, d[fpXk s/ d[fuZsh ;t?^ftPtk;
dh xkN s'A T[gidh j?. nodk;k ;'XD* dh gozgok,
;t?^ftPtk; s/ uVQdh ebK dk gqshe j?. rZb eh, fJ;
dh gkbDk eoB Bkb d[fuZsh w[Ze iKdh j? ns/ |?;bk b?
e/ fdVQsk Bkb wzfIb tZb tZXD Bkb ekw:kph g?o
u[zwdh j?. fJ; soQK fJj uwsekoh otkfJs, gkbDk
eoB tkb/ f;Zy d[fpXk s/ d[fuZsh dh dbdb *u' eZY
e/, fdVQsk s/ f;defdbh Bkb fBPkB/ tZb tXD bJh
gqf/ os eodh j?. fJfsjk; rtkj j? fe fJj ohs, f;ZyK
bJh Pesh dk fJe ;'wk j' fBpVh. f;ZyK B/ fJ; s'A pb
gqkgs eoe/ nB/eK ni'V s/ n;kthnK izrK bVhnK
ns/ fiZsK gqkgs ehshnK. nekbh c{bk f;zx tZb'A
14

jnvrI 2013

nodk;k ;'X e/ izr bJh e{u eoB Tgozs, wjkokik


oDihs f;zx tZb'A fBwosk ;fjs p/Bsh eoB *s/ th
fgSKj Bk jNDk ns/ gmkDK fto[X
Z fJe ni'V izr ftu
fiZs gqkgs eoB dh pj[^uofus xNBk, fJfjsk; d/
gzfBnK *s/ ;[Bfjoh nZyoK ftu doI j?.\?o`
r[o{ r'fpzd f;zx dh wB'ftfrnkBe ;{M ns/
d{onzdP
/ h do;kT[AdhnK eJh j'o fw;kbK fdZshnK ik
;edhnK jB, go fJZE/ EK dh E[VQ ekoB, fJBQK ;kohnK
dk fIeo eoBk ;zGt BjhA j?. ;', b/ye B/ s[jkv/ Bkb
fJe nfijh u'DthA fw;kb ;KMh eoB dk wB pDkfJnk
j?, i' jkEh dh g?V ftu ;kohnK g?VK nk ikD* dh
j?;hns oZydh j?.
fJfsjk; dZ;dk j? fe 1696^1699 JhH d"okB
r[o{ ;kfjp Bk w[}bK ns/ Bk jh gjkVh okfinK s'A
e'Jh \sok fojk. ;', fJ; no;/ d"okB T[BQK B/ nkgDh
;{Mp{M s/ Pesh g{oB o{g ftu nkgD/ ihtB d/
n;bh T[d/P dh g{osh tZb w'fVnk.
r[o{ ;kfjp d/ ihtB dk wZ[y wB'oE fJj ;h fe
b'eK I[bw ns/ pdh d/ fybk| w[ekpbk eoB d/
;woZE pDkfJnk ikt/ ns/ ;wK nkT[D *s/ fJBebkp
dk Mzvk p[bzd ehsk ikt/.r[o{ ;kfjp nkgD/ ihtB d/
T[d/P pko/ pfusq BkNe* ftu fbyd/ jB^d[PN
d'yhnfB gefo gSko'] :kjh eki Xok jw iBwz]**
;' , fJ; we;d dh g{osh bJh fJe nfijh f;obZE
e"w dk fBowkD eoB dh b'V ;h, i' w[}b je{ws
;kjwfDU bbeko ;e/. go fJe PeshPkbh je{ws
fto[ZX fJbebkp dk Mzvk p[bzd eoBk e'Jh nk;kB ezw
BjhA ;h. ;', nfij/ n;zGt ekoi ;zGt pDkT[D
bJh d{o^nzd/P ;B T[ZE/ fJe wjkB fuzse s/
wB'ftfrnkBh th ;B. r[o{ ;kfjp dh wB'ftfrnkBe
;{M B/ fJe v{x
z h u[G
Z h wkoh ns/ fuVhnK pkIK d/ yzG
B'uD* d/ ;woZE pDkT[D tkbh fJe uwsekoh ftXh Y{v
z
fbnKdh. fJj ftXh ;h^yzv/ dk gj[b* :kBh nzfwqs

BweI id`q isMG p`iqRkw

SekT[D dk f;XKs. fJ; f;XKs X[ok fwE e/, ;zB


1699 JhH ftu r[o{ ;kfjp B/ \kb;/ dh ;kiBk ehsh
ns/ f|o ykb;/ T[; dh pko{dh Pesh dk nfj;k;
eokT[Afdnk fejkL
fgnkohU fuVhU` j[D s[;ha T[j BjhA
\kb;k w/o' o{g j? \k;] \kb;/ wfj jT[ eo' fBtk;]
ikU, pkIK d/ yzG s'V'.** (;zs'y f;zx Xho)
fJfsjk; rtkj j? fe fuVhnK* B/ pkIK* d/
yzG s'V.
/ fJj r[o{ ;kfjp dh w'BftfrnkBe ;{M dk jh
feqPwk ;h fe id'A r[o{ dk ;kfink fBtkfInK \kb;k
jZEK ftu PwPho b? e/ w?dkB ftu fBZsfonK sK s\sK
s/ skiK B/ T[BKQ gqDkw ehsk. fco fJe ;wK nkfJnk
id'A \kb;/ B/ ;dhnK dh }[bkwh s'A pknd w[}bK *s/
|sfj jk;b eoe/ }IBth, s?w{o s/ pkpo d/ \kBdkBK
ftu'A nytkT[D tkfbnK dh nkB s/ PkB fwZNh ftu
fwbk e/ oZy fdZsk. d{ik, \kb;/ dh ;EkgBk Bkb f;Zy
;wki ftu b'eszsoh sZsK (Democratic Elements)
dk ;zukbD j'fJnk, feT[Afe ykb;/ r[o{ rqzE ;kfjp
dh jI{oh ftu f;ZyK d/ ;ko/ |?;b/ eoB dk nfXeko d/
fdZsk frnk.
j[D fJ; rZb ftu e'Jh PZe BjhA ofj iKdk fe
fJBQK :[r
Z gbNkT{ xNBktK d/ fgZS,/ j'o rZbK s'A fJbktk,
r[o{ ;kfjp dh wB'ftfrnkB ;{M iK e'Jh v{zxk |b;|k
ezw eo fojk j[zdk j?. i/ rj[ Bkb t/fynk ikt/ sK gzi
fgnkfonK dh f;oiDK s'A b? e/ pkpk pzdk f;zx pjkdo
dh u'D eoB t/b/ sZe r[o{ ;kfjp dh ftfrnkBe s/
wB'ftfrnkB ;{M jo EK T[Go e/ ;kjwD/ nkT[Adh j?.
fJ; soQK r[o{ r'fpzd f;zx, fBo;zd/j, d[BhnK d/ wjkB
wB'ftfrnkBhnK s/ fuzseK ftu frDsh ehsh ikDh
ukjhdh j?.
mo:92178-45812

15

jnvrI 2013

gurU goibMd isMG jI dy hmdrd muslmwn

lVIvwr

gurpur invwsI igAwnI Bgvwn isMG SwhAbwdI

o'vk ibkbh
nBzdg[o d/ ftu fiE/ f;y ;zrsK d{oA' ^d{oA' r[o{
ih d/ doPBK nkT[AdhnK ;B. UE/ ws wsKsoK d/
;kX{, gzvs, mkeoK s/ gho, ceho, w"bth, ekih nkfd
th pj[s nkT[Ad/ ;B. i' nkg'^nkgD/ wB d/ Pze/ s/
Gow d{o eok e/ iKd/, eJh r[MhnK owiK ns/ nekPh
T[vkohnK d/ ikD{z j[zd/. eJh fJekrosk, fbtbhBsk d/
okjh PKsh d/ Y{vkT{, gqG{ dh nG/dsk d/ nGbkyh wB
dhnK w[okdK g{ohnK eoe/ r[D rkT[Ad/ iKd/ ;B.
fJe t/oK fJe w[;bwkB ceho nkgD/ nkg
g[fink j'fJnk ;wM jT[w/A ftu wZsk j'fJnk nBzdg[o
nkfJnk. rbhnK ftu f;o'A Bzrk o'vk x'vk d'^uko
fdB rbhnK ftu fcodk fojk. g'j ;[dh ;swh B/V/ jh
;h. fJe fdB fJj Pkjh pkr ftu frnk. ;?b eod/
e[o[s/ c[b t/y e/ fdb w'fjnk frnk. fJj c[b okJ/
g[o okDh ftu'A fJe nkJ/ i'V/ B/ e/;ok f;zx wkbh dh
nkfrnk Bkb fsnko ehs/ ;B fJj i'Vk (w'jD s/
;'jDk) fe;/ r[Mh u'N Bkb cZN/ j'J/ nkJ/ ;B. nkgD/
r[M/ cZNK dk fJbkI fJBQK e[o[s/ c[bK d/ t;hb/ Bkb
eokT[Dk ukj[zd/ ;B. fJ; o'v/ ceho (fi;dk BkT[A
ibkbh ;h) B/ jB/o ;w/A fi; t/b/ ;[ofyns ;kXB GzB
s'V e/ c[b s'V fbnk e/ ebrhXo ih d/ g/P ehs/.
;fsr[o ih B/ g[fSnk. U ibkbh` gbkbh`` fJj c[b
feT[A fbnkfJnk j?. U; nkfynk jI{o d/ doPBK
nktK sK ykbh jZE fet/A nktK< cehoK gk; wkfJnk sK
j? Bjh.
;fsr[oK B/ GkJh wBh f;zx fJPkok ehsk.
GkJh ;kfjp B/ ibkbh dh N'gh T[skoh sK d'' nPochnK
s/ d' o[g? ftu'A fvr gJ/. ibkbh Pofwzdk j' e/ r[o

BweI id`q isMG p`iqRkw

uoBK *u Yfj fgnk. nkfynk xN xN dh ikBD jko/


. w/oh G[b w[nkc eo'. jI{o B/ Iok fsy/ j' nkfynk
U gbkbhnk. ekdo dh edo efonk eo. ekdo dh
feos d[ykfJnk Bk eo. s/o/ ni d/ fJ; ezw Bkb
d' nkswK s/ Bkb gqwkswK th d[yh j'fJnk p?mk j?.
Iok ik e/ t/y fe jkb'A p/jkb j'J/ gJ/ jB. nk ubhJ/
. jI{o ekjbh Bkb T[m/, pkr tb/ rJ/, ;zrsK th fgS/
^fgS/ rJhnK. ik e/ t/fynk. d't/A dwgsh p/j'P gJ/
jB ;fsr[o nkg sbhnK MZ;D bZr/ f;Zy th sbhnK
MZ;D bZr/. o'vk ibkbh t/y gP/wkB j'fJnk. fJj th
sbhnK MZ;D bZrk. e[M ;w/A fgS'A fJBQK j'P nkJh.
;fsr[oK j"A;bk s/ Xhoi fdsk. ibkbh dh ;[os ;'Mh
nkJh uoBhA YZmk wk|h wzrh. nZrA' ;[X j'D d/ tkfjd/
ehs/. dksko ih B/ fszBK s/ fwjo dh BIo eoe/ fejk
fBjkb` fBjkb`` fBjkb```
x[b{ Pkj
;ojzd ;{p/ d/ Btkp dk pDkfJnk j'fJnk pkr
th gzikp d/ Pkjh pkrK ftu'A fJPos edk** fJe
Bw{B/ dk pkr ;h fJ; pkr dk wkbh x[b{ Pkj ;h. fJj
;{ch |ehoK dk w/bh r/bh ;h. fJ; d/ xo tkbh
wfjskp* gho p[X{ Pkj ;Y"o/ tkfbnK d/ fJe w[ohd
dh bVeh ;h. fi; s/ gho ih dh ;'jps dk Gkoh n;o
;h. fJj i'Vk fBwkI, o'I/, Ieks d/ XkoBh j'D dk
nkdh ;h.
gho p[X{ Pkj ih, fJe t/oK ;ojzd c/oh s/
nkJ/. nkJ/ th fe;/ fBih ezw bJh ;h. ;' fJBQK oks
;ojzd ofjD dk ;wK fwb frnk. T[j oks gho ih
fJ; x[b{ Pkj wkbh d/ xo jh oj/. oks x[b{ Pkj s/
16

jnvrI 2013

wfjskp gqwkoE dhnK rZbK eoB dk ;wK fwbD s/


fJBQK B/ gho ih dk P[eohnK ndk ehsk.
gho ih x[b{ B/ g[fSnk gho ih` oZp
gkT[D dk sohek sK feogk eoe/ dZ;'. ns/ BIks
fet/A gkJhdh j?. gho ih B/ dZf;nk. fe GkJh oZp dk
gkT[Dk s/ BIks b?D dk Yzr i/ f;yDk j? sK E'Vh fjzws
eohA s/o/ B/V/ jh nBzdg[o j?. UE/ BkBe tbh dh rZdh
s/ r[o{ r'fpzd f;zx j?. T[j pVk ;fjbk Yzr dZ;Dr/.
bU w?A s[jk fJe r[o{ BkBe dh ebkw fby d/BK jK
T[; fdB^oks jh gVQd/ ofjDk. gho ih B/ cko;h
nZyoK ftu Ppd fby fdZskL
doPB d/y ihtK r[o s/ok, g{oB eow j't? gqG w/ok]
fJj fpBzsh ;[D gqG[ w/o/ d/j' Bkw eo ngD/ u/o/]
ngDh PoB oky gqG dks/, r[o{ gq;kfd feB ftob/
iks]
;[B' fpB' gqG w/o/ whsk, uoB etb t;/ w/o/ uhsk]
BkBe J/e ej/ nodk;, ft;o BjhA g{oB r[D sk;]
fdB uVQ/ gho ih ;Y"o/ ukb/ gk rJ/. fJBQK
d'jK j[D r[o fwbB dh u/Ne br rJh. nkJ/ r[o
f;Zy dh ;/tk eoBh J/jBk nkgDk gfjbk coI pDk
fbnk. pkr dh ;/tk eod/^eod/ T[gob/ Ppd dk gkm
eod/. wfjskp c[ZbK d/ jko, rIo/ s/ r[b d;s/ nkfd
pDk e/ Btkp d/ wfjbK ftu p/rwK d/D dk nt;o
fwbdk jh ofjzdk ;h. fJBQK p/rwK ftu fJe dk Bkw
i?Bk ;h. wfjskp dk i?Bk Bkb yk; fgnko g? u[ek
;h. fi; eoe/ i?Bk s/ wfjskp nkgD/ d[y^;[y ;KM/
eo b?AdhnK ;B. fJe d{i/ d/ r[M/ G/dK dh ;KM fJBQK
j'o th fJe d{i/ d/ B/V/ b? nKdk ;h. i?BK B/ nkgDh
ftfEnk fi; soQK Btkp B/ ipod;sh xo gkfJnk ;h
;koh ejkDh efj ;[DkJh ;h. ;"AeD ;dhnk sebhcK,
Btkp dk Pokph ;[GkU ni/jhnK ;kohnK rZbK ;KMhnK
j' u[ZehnK ;B. fJ; bJh fJe d{i/ s'A ;ze'u dh e'Jh

BweI id`q isMG p`iqRkw

r[zikfJP BjhA.
fJe fdB i?B/ B/ wfjskp p[bkfJnk. wfjskp
B/ g[fSnk` feT[A ;[y sK j?< i?Bk B/ nkfynk ;[y
ekjdk j?. n"j t/y (nzdo b? ike/ fdykfJnk) fJe
GkrK ;Vh w/o/ torh i{Vh B{Vh gJh j?. fJ; ftukoh
dh ftfEnk fJ; soQK j?. fJe f;Zy bVeh ;i ftnkjh
v'bh ftu ni/ nk jh ojh ;h. fe fJe ekIh B/ v'bk
o'e fbnk s/ Btkp d/ jtkb/ eo J/E/ w/o/ xo G/i
fdZsh. oks id Btkp ih nkJ/ sK T[BQK B/ nkgD/
epI/ ftu eoB bJh pE/o/ bkbu fdZs/ XwehnK s/
vokt/ fdZs/ go fJ; Gbh e[y B/ fJe Bk wzBh. id
Btkp B/ fejk J/E/ s/ok e"D j?. w?A i' woIh j? eo
;edk jK sK T[;B/ fejk w/ok r[o{ w/o/ Bkb j?. fJj
efjD dh d/o ;h fe r'bhnK gk;'A g{oh e[NkJh rJh.
Btkp BP/ u{o j' e/ wzi/ s/ ik b/N/. fJ; pzBQ B{V e/
fJ; nzdo ;[N rJhnK jB. wfjskp j[D s{z jh dZ; fe
eh eoBk ukjhJ/.
wfjskp B/ nkfynk fe p/rw ;kfjpk fJ;
dhnK i{VhnK j'JhnK bZsK s/ pkjtK sK y'jbhJ/ fco
;'uKrhnK. fJj nky oZ;hnK dhnK rzYK y'jb fdZshnK.
fco T[; phph T[; d/ xo gj[zukT[D dh ftT[As pD
rJh. ;' wfjskp T[; phph Bkb b? ike/ nkgDh
e'mVh ftu ofynk. ;t/o/ i?Bk B/ Btkp nkfynk
fe T[j e[Vh wko dh wkoh pZXh j'Jh wo rJh ;h ;' w?A
pkjo ;[Nk fdZsh.
UXo x[b{ Pkj B/ ;koh rZb ;[De/ s/ f;Zy phph
s'A ;kok xo nkfd dk gsk eoe/ T[BQK d/ xo ;koh
ejkDh ik ;[DkJh s/ Pkw phph dh ;Z; p[oe/ nzdo
fbnk e/ phph T[; d/ jtkb/ ehsh. d{ik p[oek phph
gtk e/ x[b{ Pkj pkr'A pkjo SZv nkfJnk. nZr'A
phph dk ;j[ok T[BQK xo b? frnk. s/ y[PhnK Bkb
PhoDhnK tzvhnK.
17

jnvrI 2013

Bwg qIjw

lVIvwr mhW kwiv

kWf dUjw

cwr mUey qo ikAw BieAw


s. myvw isMG sYNtrl AYksweIz qy kstm kimSnr (syvw mukq)
9855559193

kWf dUjw
swihbzwdy zorwvr isMG qy &qih isMG dI ShIdI
w'sh wfjo/ tb'A d[ZX b? e/ mzv/ p[oi gk;
gj[ z u Dk

row d[ZX rbk;K d/ ftu gk e/,

b? e/ UN nekb dh ikJ/ N[fonk,

dkdh g'fsnK skJhA SekfJ fdZsk.

r[D r[o{ r'fpzd d/ rkT[Adk ;h.

rd^rd j'fJ T[mh wksk r[ioh,

Bk e' o'e s/ N'e Bk nkJh nZr/,

s/ok pZfunk iBw ;keko j'fJnk.

p|Ifb^JhIdh ;|o w[ekT[Adk ;h.

s/oh fwjo^J/^t|k d/ ;deV/ sz{,

ikfJ gj[zfunk p[oi d/ gk; w'sh,

Xo{ gdth dk jZedko j'fJnk.

;kok y'bQ jtkb ;[DkfJ fdZsk.

gb gb ;kfjp dk Bkw fXnkT[Adk ;h.


gfjo/dko d' jkb th ikrd/ ;h,

dZ[X gh e/ nokw eoBk

nzdo ikD dh pDs pDkT[Adk ;h.

row d[ZX EhA d{o EekB j'Jh,

fJe d{i/ fszB/ jh ikDd/ ;h,

fszB/ iD/ nkokw |owkT[D bZr/.

w'sh fdb dh rZb ;[DkfJ fdZsh.

w'sh N'fonk bZy n;h; d/ e/,

eZY g'Nbh i/p *u' rfjfDnK dh,

fJe d{i/ dk wB goukT[D bZr/.

gfjo/dkoK d/ jZE cVkfJ fdZsh.

puD bJh eVke/ dh mzv gk;'A,


tkfjr[o{` tkfjr[o{` p?m nbkT[D bZr/.

w'sh wfjo/ tb'A d[ZX fgnkT[Dk

eoB tk;s/ oks pshs bzwh,

geV g'Nbh d't/A jh ikfJ ;[Zs/,

nkg phshnK rZbK ;[BkT[D bZr/.

w'sh wbQeV/ p{jk yVekfJ fdZsk.

ed/ ;"A iKd/, ed/ ikr g?Ad/,

wksk r[ioh B/ p{jk y'fbQnk iK,

b? b? eotNK oks fpskJh iKd/.

uoBhA f;Zy B/ ;h; M[ekfJ fdZsk

eo eo :kd wksk, fgsk, thoBK

p{jk pzd eo e/ nzdo ikfJ p?mk,

S[g S[g nZyhUA nPe tjkJh iKd/.

BweI id`q isMG p`iqRkw

18

jnvrI 2013

;t/o j'D *s/ ;kfjpIkfdnK eufjoh ftu


jkIo j'D bJh j[ew fwbDk
;[Zs/, ikrd/ oks pshs j'Jh,
Pj/^wPfoe nkfJ I[j{o j'fJnk
o[\;s j'J/ f;sko/ n;wkB ftu'A,
uko/ gk;/ y[oPhd dk B{o j'fJnk.
j"b/ j"b/ B;hw th j'Jh fBZxh,
E'Vk mzY dk dpdpk d{o j'fJnk.
G[Zy/ fgnk;/ Bk e'Jh th ;zrh ;kEh,
e?;k \[dk y/v wBI{o j'fJnk.
gj[zu/ nkD do'r/ Btkp tZb'A,
wksk r[ioh skJhA |[owkT[D bZr/.
G/i' ftu eufjoh d/ pZfunK ,
jZE i'Ve/ j[ew ;[BkT[D bZr/.

f;oK T[Zs/ d;sko ;ikfJ fdZsh,


w[Zy u[zw e/ pj[s fgnko ehsk.
\[Ph^\[Ph n;h; d/j N'o fdZs/,
n?go BjhA j?:ks fJIjko ehsk.
ikU w/o/ r'fpzd d/ d{fbU t/`
d/y d[ZyK dh GhV xpoktDk Bk.
bkI oZyDk tZv/ tv/fonK dh,
nZr/ I[bw d/ ;h; M[ektDk Bk
eufjoh d/ gk; gj[zuDk
N[o/ d't/A |oIzd, p[bzd i/o/,
BjhA fujfonK T[Zs/ wbkb e'Jh.
pZu/ P/o d/ P/oK dh N'o N[od/,
o'e N'e Bk eo/ Prkb e'Jh.
uko/ gkf;UA x/fonk nfjb ekoK,
fBo ikgd/, o{g nekb e'Jh.
t/y t/y w{zj T[ArbK b'e gkT[Ad/,
BjhA sZfenk n?;k iwkb e'Jh.
gj[zu pkjo eufjoh d/ pZfunK B/,
;fs Pqh nekb` p[bkfJ fdZsk.
GrdV wu*rh e/oK dopko nzdo
Ikfbw ;{p/ dk s\s fjbkfJ fdZsk.
eufjoh ftu b'eK ns/ nfjbekoK dh
xpokjN
;[De/ n?vh bbeko gotkfBnK dh,
nfjbekoK d/ ;kj ;h ;[Ze rJ/.
nkJh ;wM e/ f;ZyK dh |"i e'Jh,
eJh GZir/ s/ eJh b[e rJ/.
;wM d'jK oZp dk o{g e'Jh,
eoB bJh dhdko pj[ o[e rJ/.
t/y t/y e/ B?D Bk oZid/ ;h,
jZE i'V e/ ndp EhA M[e rJ/.
fe;/ d'jK dk ;h; M[ekT[D \kfso,
e'Jh tZyok y/b oukfJ fdZsk.
tZvk p{jk eufjoh dk pzd eoe/,
pkoh y'bQ e/ p{jk pDkfJ fdZsk.

wksk r[ioh dk j?okB j'Dk


ehsk j[ew iK n?v do'frnk B/,
wksk r[ioh nfs j?okB j'Jh.
feT[A eo ftu eufjoh d/ ;Zfdnk J/,
;'u ;'u e/ ;h go/PkB j'Jh.
ehsk I[bw eh pkb fJzRkfDnK B/,
}[Z;/ ftu ;h Gy e/ GkB j'Jh.
sZsh tkU Bk fJBQK bZrD d/tK,
dkdh g'fsnK T[Zs/ e[opkB j'Jh.
jZE i'V do'r/ ;h noI eod/,
n;K J/buh oki dopko d/ jK.
j[ew wzBDk ;{p/ dk, Xow ;kvk,
jZE i'V e/ noI r[Ikod/ jK.
;kfjpIkdk I'okto f;zx s/ |sfj f;zx dk
eufjoh tZb ikDk
t/y n?vh nXhBrh ukeoK dh,
E'Vk dkdh B/ fdb T[dko ehsk.
gZEo oZy eb/i/ *s/ pj[s tZvk,
d'jK g'fsnK skJhA fsnko ehsk.

BweI id`q isMG p`iqRkw

19

jnvrI 2013

BweI id`q isMG p`iqRkw


leI ivSyS

ivAMg cOky
poR.jsvMq isMG kYlvI, iProzpur

soZ e h
ikr/ oky/ ekB d/ P'o wZfunk,

SkbK wko soZeh gzikp ehsh

bj{ fbZpVh U; dh bkP b? rJ/.

SkbK wko eoIk t/y' :ko tfXnk.

ezw e?bth eo pjkdoh dk,

pIN g/P j'fJn tfXnk ftsh xkNk,

okPNogsh s'A w?vb, PkpkP` b? rJ/.

f;o ;GBK d/ j'o j? Gko tfXnk.


;kvh nkwdB d/ ;G ;'qs ;[Ze/

gs/ dh rZb

w{b ns/ ftnki ;oeko tfXnk.

Ekj pzd/ dh gkT[Dh j? pj[s n"yh,

f;js, f;fynk e?bth fwb/ wfjzrh,

n"yk Ppd fbyDk trd/ Bho T[Zs/,

w{b YKuk Bk fes/ o[Irko tfXnk.

fiD; Bkb j? nkdwh nZi ftedk

d[ZX dh okyh

wD^wD uVQh j? w?b Iwho T[Zs/,


fbPe g[Pe e/ ftuodk ftu d[BhnK

ehsk c?;bk p?m e/ fpZbhnK B/,

sknB/ e';dk oZp, ceh T[Zs/,

okj fjz;k d/ n;K j[D iktDk BjhA.

s? e?bth gs/ dh rb dZ;KL

Gkt/A G[ZyhnK ofj e/ wo ikJhJ/

gkthA gZr Bk X' e/, eoho T[Zs/.

u{jk geVBk, wkoBk yktDk BjhA.


fbnk rKXh r[o{ pDk nZi s'A,

yho$yz v

fdb fe;/ dk nk d[yktDk BjhA.

:'Xk pD, ;zrqkw bV fIdzrh dk

okyh d[ZX dh eoBh j? p?m fpZbh

eo fIdzrh tb Bk ezv whnK,

jZi eoB th e?bth iktBk BjhA.

U; y/s ftu phi Bk ed/ T[Zrdk,


j' iKdk i' y/s eozv whnK,

nrtk

NkjoK wkfonk BjhA ftek; j[zdk,

fdB fdjkV/ nIkdh nrtk eoe/,

J/jd/ tk;s/ T[whdK czv whnK,

Bkb'A tkb'A cV x;hN pdwkP b? rJ/.

wzr fgzBQ e/ e?bth yho fozBQh,

fe;/ o'fenk Bk, fe;/ N'fenk Bk,

e"D gkT{ go, yho ftu yzv whnK<

u[Ze i[nkohJ/ skP b? rJ/.

9878381474

BweI id`q isMG p`iqRkw

20

jnvrI 2013

kwiv ikAwrI
foPs/ Bk
ns/ fcZe/ j'J/
Bkns/

Pjhd f;o fJBQK d/ nkT[D bZr/


nzfwqs SZe e/ rkso/ gkJ/ Gkt/A
sK th, \'N/ eow ewkT[D bZr/.
G{s^gq/s eZYd/ b'eK ftu'A
f;Zy r[o{ d/ u"AehnK bkT[D bZr/.
pkDh gVQe/ Xkr/ skthI eod/
w'pkfJb T[go jE"b/ gkT[D bZr/.
e/; y'be/ w/bd/ ;Zg tKr{z
Pjhd f;o fJBQK d/ nkT[D bZr/.
wkBf;e o'rh fJBQK Y"ArhnK *s'A
whAj wkfJnk dk to;kT[D bZr/.
prbh,, tkfbnk Bt/A ykb;/ fJj
r[b Bt/A Bt/A fyVkT[D bZr/.
jopz; f;zx PkB,, prbh ebK
w'pkH 98785^73068

fJzM bZrdk fit//A Xos d/ T[Zs'


T[vkoh wko frnk J/ fgnko.
foPs/ Bkns/ fcZe/ j'J/,
fcZek j'fJnk ;G ;z;ko.
fgnko d/ noE ;wMD tkb/,
s[o rJ/ eZb/^eZb/ j'e/.
GkJhuko/ oZyd/ ;h i',
fgnko d/ Xkr/ ftu go'e/.
;kV/ dk P/o eo frnk,
fgnko d/ fjoB dk fPeko.
foPs/ Bkns/ fcZe/ j'J/HHHHHHHHHHH.
fJe d{i/ xo d/ ihn,
d/ye/ BjhAU ;ZuhA okIh.
Bcos c?bkT[D tkb/ b'ehA,
bZrdk fit/A wko rJ/ pkIh.
T[go'A fijV/ fJe fwZe fd;d/
nzdo'A yKd/ t/y/ yko.
foPs/ Bkns/ fcZe/ j'J/HHHHHHHHHHH.
;[nkoE Bkb r[nKY i[fVnk,
fpB ;[nkoE d/ e'Jh Bk g[ZS/.
fpBQK b'V s'A e"D wBkT[Adk,
fijVk woIh Gkt/A o[Z;/.
w?A fe;/ s'A eh j? b?Dk,
pzdk Gfonk Bkb jzeko.
foPs/ Bkns/ fcZe/ j'J/HHHHHHHHHHH.
eh pD/rk ;wM BjhA nkT[Adh,
;'uhA gJ/ B/ ;G ftdtkB.
n?vh tZvh frDsh ftu,
fd;dk BjhUA e'Jh fJB;kB.
sbtzvh** dh ebw th skJhU,
ofjzdh j? ;dk nktkIko.

BweI id`q isMG p`iqRkw

;w{j gkmeK bJh ;{uBk


;w
;w{{ j gkmeK bJh y[ ypoh j? fe d;z p o
2012 s'A GkJh fdZs f;zx gZfsqek wkf;e gzikph
j[ D brksko j/ m fbyhnK d' ;kJhNK s/ gVQ h
ik ;edh j? . gZfsq e k 1-1-10 s' A [ o { j' J h ;h,
fJ; bJh 1-1-10 s' A ;ko/ wjhfBnK dhnK
gZfsq e ktK ;w/ s frnkBh fdZs f;z x ;pz X h
fbysK T[jBK d[nkok fbyhnK g[;seK s/ T[jBK
dh ihtBh th gVQh ik ;edh j?. frnkBh fdZs
f;zx ih ;pzXh jo soQK dhnK j' ojhnK
;o
rowhnK dh th ikDekoh gVQh ik ;edh j?.
;orowhnK

www.bhaiditsinghpatrika.com
www.mehatpurias.com

21

jnvrI 2013

T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHH (ftnzr)


gurU kOx?
;ko/ w[zfvnK dh YkDh dk ekek ;kvk w'joh.
hr koeI eyQy gurU khwvy, QW QW bYTy bwby[
r[ow[Zy f;zx sK ;kfonK Bkb'A go brd? j? N"joh.
Awpo- Awpxw sOdw vycx, Awpo Awpxy Cwby[
wkVh ;zrs d/ ftZu c; frn? d;' fet/A jNkJhJ/.
T[zi sK ekek f;zx J/ g{ok eh^eh f;|s ;[DkJhJ/<
BolI- BwlI jnqw swfI, bwibAW ny hY vMfI,
fJe fdB ik e/ Pfjo *u T[;B/ tXhnk bZfGnk BkJh.
QW- QW auqy bx gey fyry, Awwpo AwpxI JMfI[
dkVQh^w[ZS ;G uNw eokfJnk, N'ND th orVkJh.
;kvh sK e'Jh rZb Bk ;[Ddk, pVk n;hA ;wMkJhJ/.
guru Aswfw bVw hI pUrw, klw klyS imtwvy,
T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH<
myhr nzr dI ijs qy pY jwey, du`K nw nyVy Awvy[
i/p d/ ftu jw/Pk oZy/ w'o Skg dk Iodk.
efjzdk fijVk o'I jh bkt/, ;" ;kb BjhA wodk. moh mwieAw dw moh nw r`Ky, A`gy ip`Cy mwieAw,
sbhnK ftu'A w[Pe wkodk, (Gkt/A) fezB/ jZE XtkJhJ/ swfy Gr qW brkq Aw geI, crn auhnW ny pwieAw[
T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH<
fyry jw ky dyK qW rOxk, l`KW sMgq ip`Cy,
ed/ BkrBh Sedk feXo/ G[Zeh x'b e/ ght/.
jIhdy koloN mrzI sux lY, sMqW vwly ik`sy[
Pokp, r'bhnK, e?g;{b s/ NhfenK pkM Bk iht/.
xo ftu u{j/ G[Zy/ wod/, d;' feE'A ykJhJ/<
v`fy v`fy lIfr vI ny, crnI sIs invWdy,
T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH<
AYvyN qW nhIN hr vwrI auh, coxW ij`qI jWdy[
u'oh dh th nkds g? rJh, BPK Bk g{ok j't/.
g[fb; tkb/ pVh ;/tk eod/, ;kok NZpo o't/.
v`fIAW v`fIAW g`fIAW dy iv`c, bwbw jI ny GuMmdy,
go fJj GV{nk ioK Bk ;wM/ eh fJbkI pDkJhJ/ < klXug ivc Avqwr DwirAw, pYr ny lokI cuMmdy[
T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH<
n;hA pV/ jh uktK Bkb ;h, r[ow[Zy f;zx Bk oZfynk. krn leI pRcwr Drm dw, iv`c ivdySIN jWdy,
ikDk sK fJe gk;/ ofj frnk, r[odtkok Bk sZfenk. l`KW fwlr lok aunHW dy, crnW qy Dr jWdy[
efjzdk GkJh tZvk mr j?, b[Zgoh feT[A b[jkJhJ/.
gRihsq dy iv`c nw bwby pYNdy, nwm dI cVHI KumwrI,
T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH<
fJ; f;Zyh bJh ebrhXo B/ ;ZG e[M nkgDk tkfonk. igx nhIN huMdI A`j qk aunHW, ijMnI sMgq qwrI[
eh^eh dZ;K fejVk BjhA T[BQK B/ ePN ;jkfonk.
c`l nI DIey,c`l nI BYxy, drSn auhdy krIey,
feT[A J/B/ nfeqsxD pDe/, T[; G[bd/ ikJhJ/.
pu`qW dIAW auh dwqW vMfy, kwhqoN du`KVy jrIey[
T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH<
wk;No ;[yd/t f;zx ikue*
swfy Gr vI pqw nI BYxy, iPr geI pu`TI cwbI,
w'pkH 94640^05685
muMfw vI koeI kMm nw krdw, ipau auhdw SrwbI[

BweI id`q isMG p`iqRkw

22

jnvrI 2013

poqy dw vI mUMh nhIN q`ikAw, QW QW n`k vI rgVy,


lY jw fyry bwbw jI dy, mu`k jwvx sB JgVy[

dk, tehb dk, i'sPh nkfd d/ ;ko/ frnkB nX{o/ j'


;ed/ jB feT[Afe T[j wB[ZyK dh y'IK w[skfpe jB, i'
gqG{ dh ngozgkosk fpnkB BjhA eo ;ed/. T[; ftu
G[Zb j' iKdh j? go Pqh r[o{ rzqE ;kfjp dh pkDh ;zg{oB
nUMhW, DIAW, BYxW dy sMg, bIbI phuMcI fyry,
j?, fJ; d/ frnkB Bkb n;hA nkgDk b'e ;[yh s/ gqbe
'
subHw svyry jw phuMcdI, AwauNdI mUMh hnHyry[
;[j/bk eo ;ed/ jK.
Pqh r[o{ rzqE ;kfjp ftu T[Zu/ gZXo dk frnkB
gihxW-g`tw, pYsw-Dylw, fyry jw cVHwieAw,
j? fi; ;wMD s/ ewkT[D Bkb iBw^woB dk r/V
Gr iv`c hor grIbI Aw geI, pr poqw Gr
eZfNnk ik ;edk j?.
AwieAw[
Pqh r[o{ rzqE ;kfjp dh pkDh jo gZXo dk
wB[Zy ;wM e/ ngDk ;edk j?. fJ; ftu ;ob s'A
BYxy ieh qW rUp sMq dw, poqw lgdw qyrw,
;ob pkDh ;"yh ;wM nkT[D tkbh j? ns/ efmB s'A
nUMh dy mUMh qy l`gw qwlw, d`sx dw nw jyrw[
efmB v{zx/ frnkB dh pkDh th Pkwb j?.
DI khy mYN fyry hI rihxW, vwips Gr nhIN Awauxw, (;ob pkDh dh T[dkjoD)
iT[ ;[y eT[ ukj? ;dk ;ofB okw eh b/j]
pqw nhIN swfI AMnHI SrDw, kI kI rMg ivKwauxw[
(nzr )
(efmB pkDh dh T[dkjoD)
myrIE BYxoN- ikhVI g`loN, QW QW BtkI jwE,
j[efw oikJh ubDk BkBe fbfynk Bkfb]
Sbd- gurU hY gurU Aswfw, ies qy mn itkwE[
(nzr )
gqG{ e/ f;wofB ewb fprkB]
ikrq hY krnI, nwm hY jpxw, vMf AsW hY CkxW,
(nzr )
s`cw su`cw Drm Aswfw, kwhqoN ikDry q`kxw[
fJ; pkDh dh ;G s'A tZvh wfjwk fJj j? fe i/eo fJ;
;wM ns/ gq/w Bkb gVQhJ/ sK jo Pze/ dk fBtkoB
Ajy vI vylw sMBl jweIey, dIS nw vkq guAweIey,
j[zdk j?.
gurU-gRMQ 'qy r`K Brosw, jIvn sPl bxweIey[
r[opkDh dk ;zd/P
pkDh ;wM e/ GkT[ (gq/w) Bkb gVQBk Io{oh j?. e/
gurdIS kOr gryvwl tb s's/ oZNh pkDh Bkb e[M
Z BjhA pDdk. ;uw[u
Z nzdo'A
604-496-1323 (knyfw) fJj fJbkjh pkDh j? ns/ fJ; wB d/ Bkb w/ok gko
98728-60488 (ieMfIAw) T[skok j't/rk.

fJj fdqV eohJ/ fe fisBk j' ;e/ nkg gkm eohJ/,


r[o{ wkfBU rzqE]
noE Gkt ;wMhJ/ s/ fJ; nBw'b \ikB/ ;
' ;
z ko ftu
r[o{ rzqE ;kfjp dk frnkB ;zg{oB j?L
tzvhJ/.
;z;ko d/ d{;o/ ;ko/ frnkB nX{o/ jB. nkgD/ ftP/ d/
phph ;sBkw e"o, w[zpJh
wkfjoK e'b'A th rbsh j' iKdh j?.
w'H 098193^93357
f;nkD/ s'A f;nkD/ vkeNo dk, fJzihBhno

BweI id`q isMG p`iqRkw

23

jnvrI 2013

(15 nvMbr, do ieiqhwisk GtnwvW)


hYN! kI ho irhw hY?
rwjivMdr kOr Kwlsw
pYNdy hn pr ieh BWfy rsoeI ivc hI Tihkdy sohxy
l`gdy hn,glI-muh`ly ivc nhIN, "iPr ieh g`l,AwgU
vIr ikauN Bu`l bYTy!kI kursI dI lwlsw ieMnI v`D geI
ik,kursI c`uk ky hI isr ivc mwr id`qI,hux tu`tI
kursI qy bYTx dw kI Pwiedw,pr ieh Pwiedw koeI
qIsrw zrUr lY jwaU.Xwd r`iKE!jdoN ijMmv
y wr ivAkqIAW
dw ieh hwl hY qW Awm jnqw dw kI bxMU?
hwlwq bhuq ivgVdy nzr Aw rhy hn[is`KI dy
bUtynMU gurU nwnk pwqSwh qoN lYky sRI guru goibd isMG
swihb Aqy auprMq hor isMGW,isMGxIAW,sUrbIrW bhwdr
XoiDAW dIAW kurbwnIAW sdkw is`KI dw ieh bUtw v`D
P`ul sikAw,keI hnyrIAW AweIAW,qUPwn Awey,Bucwl
Awey pr ieh bUtw ihilAw q`k nhIN pr hux jd ies
dI hor pRP`ulq hox dI iqAwrI krnI cwhIdI hY ieh
ipAwrw,inAwrw Aqy qwkqvr bUtw if`ky-foly ikauN qy
ikhVI hnyrI-qUPwn dy ieSwry qy auKwVx leI iqAwrbr-iqAwr hY zrw soco!ikauN Bu`l bYTy ny ies dy mwlI
auhnW gurA
U W dIAW kurbwnIAW nM,U swihbzwidAW dIAW
ShwdqW nMU.16 qrIk dI rwq q`k jsivMdr isMG(XUQ
AkwlI dl)isrsw Aqy blvMq isMG rwmUvwlIAw dy
ibAwn hirAwxw inaUz ivc suxy[
iek dUsry qy ielzwm,bihs-bsweI pr Awi^r
qy auhI SWqI bxweI r`Kx dI pRyrnw[sMgq qW Swied
SWqI bxw lvygI,pr Dwrimk AwgUAW nMU ikhVI dvweI
ipAwEgy SWqI bxweI r`Kx leI[
bhuq d`uK huMdw hY ik`Qy A`j qoN kuJ swl pihlW
is`KW nMU lokweI dy drdI, srb`q dy Bly dy cwhvwn,DIAW
BYxW dI ie`zq dy rwKy,sUrbIr XoDy Aqy infr Kwlsw
dI pdvI nwl invwijAw jWdw irhw hY qy ikQy hux

15 nvMbr dI gl hY,mYN hirmMdr swihb jI dy


drSn dIdwr krky Gr vwips Aw rhI sW ik mYnUM
dubeI qoN vIr suirMdr isMGjI dw Pon Aw igAw jo kuJ
idn pihlW hI myrw spoksmYn ivc l`gw AwrtIkl
pVHky myry nwl Awm qOr qy gurmiq vIcwrW krdy rihMdy
sn[auhnW ny mYnMU tI.vI. lgw ky ^brW suxn leI
ikhw, mYN ikhw vIr jI "mYN Gr vwips prq rhI hW,
Gry phuMc ky dyKdI hW[jd mYN Gr phuMcI tI.vI. lgw
ky dyiKAw kuJ
` icr bwAd jo ^br ivc qsvIrW dyKIAW
mn ro ipAw qy Srm nwl isr Juk igAw[^br dw muK
hYifMg sI "gurduAwrw rkwb gMj id`lI ivKy do DiVAW
ivc JVp", "gurduAwry ivc dMgy vrgw mwhOl"[donW
gr`upW dy vIrW dy kys iKlry, lhU-luhwn,p`gW l`QIAW,
h`QW ivc qlvwrW, fMfy, ie`tW roVy zubwn qy iBAwnk
SbdW dy vwr Aqy llkwry iksy vI DrmIN drdI vIr
dIAW DwhW k`Fx vwlw mwhOl ieh Sbd Awp muhwry
mUMh ivcoN inkl AwauNdy ik "hy s`cy pwqSwh,gurU nwnk
pwqSwh qyrw jnm idhwVw(gurpurb) Aw irhw hY is`K
Drm qy imhr kr["ijnHW ijMmyvwr gru`pW ivc JVp
hoeI, auh koeI mwmUlI ,glI-nu`kr dy nhIN sn auh qW
nYSnl lYvl Aqy rwj p`DrI lYvl qy izMmv
y wr hsqIAW
dy gr`up sn,ijnWH koloN kdy vI ieho ijhI hrkq dI
aumId vI nhIN kIqI jw skdI[iek gru`p dUjy gr`up
leI "guMifAW", guMfw, A`qvwdI Awid lPz vrq irhw
sI[
hy!gurU nwnk pwqSwh qyry b`icAW nMU kI ho igAw
hY? iks dI nzr l`g geI hY? grIb-gaU dI r`iKAw
krn vwly hux Awpo-Awpxy au`qy hI hiQAwr cu`k rhy
hn[isAwxy kihMdy hn ik do BWfy AwiKr Tihk hI

BweI id`q isMG p`iqRkw

24

jnvrI 2013

SryAwm mIfIAw ivc pUrI dunIAW dy swhmxy,guf


M y kihky
pukwirAw jw irhw hY[is`K DrmIAW qy drdIAW leI
ieh smW bhuq Asih hY[swry pwsy du`KdweI Aqy
icMqwjnk mwhOl bixAw ipAw hY[
AwiKr swfy is`K Drm nMU hI ikauN inSwny qy
r`iKAw jw irhw hY[Ajy 1984 dy zKm Bry nhI qy
iehnW ny hor P`t mwrny SurU kr id`qy hn[AsIN mMndy
hW is`KW ivc lohVy dI qwkq hY pr mzlUmW dI shwieqw
krn leI nW ik AwpxI brbwdI krn leI[ijQy is`K
AMqW dy qwkqvr hn auQy loV qoN v`D zzbwqI vI hn
iesy leI zzbwq ivc Aw ky gurU Gr dI mirAwdw dI
aulMGxw kr id`qI[ieh tI.vI.qy lweIv SoA dyKky
Awm jnqw qW iehnW qoN BYA-BIq ho rhI hovygI[jo
aus vyly auQoN dI sMgq dw hwl hovygw auh Awp sB ny
ibAwnW rwhIN sux hI ilAw hovygw[
kihx nMU qW AsIN gurU nwnk pwqSwh jI dw
mhwn gurpurb mnwaux dIAW iqAwrIAW ivc hW,pr
ieh ikho ijhIAW swizSW dy iSkwr ho rhy hW[ijnHW ny
ieh JVpW kIqIAW jW krvweIAW,ienwmdwrI nwl
soicE kI auh gurpurb ivc Biv`K ivc vI Swiml hox
dy lwiek hn[TIk hY, koeI au`nI-ie`kI ho geI aus nMU
smwpq kro,iksy dI jwn ilAW jW lVweI JgVy kIiqAW
kdy musIbqW dw h`l nhI hoieAw[mYN AwpxI eynI aumr
ivc kdy Aijhw kWf nhI dyiKAw[pihlI vwr dyiKAw,
s`c jwixau mYN qW Pu`t-Pu`t ro peI ik ieh kI ho irhw
hY?
dUsry pwsy mYN 16 nvMbr dI A^bwr ivc lgpg
hr A^bwr ivc ieh ^br pVH leI ik 'so dr' dy pwT
ivc hY`f gRMQI 'cOpeI' swihb jI dw pwT krnW hI Bu`l
igAw[ieh kI ho irhw hY[prMqU swfy Dwrimk AsQwnW
dI ies kdr mIfIAw ivc bdnwmI icMqw dw ivSw
hY[kI iksy hor pwsy koeI glqI nhI huMdI? isrP is`K
Drm ivc Awm glqI nMU vI mswlw ^br bxw ky ikauN
pyS kIqw jWdw hY,ieh swijS nhI qW hor kI hY[

BweI id`q isMG p`iqRkw

guru nwnk pwqSwh jI dw jnm idhwVw nyVy Aw


irhw hY pr swfI hwlq idn pRqI idn hor in`Gr rhI
hY[AYqkIN styzW qy FwfI jiQAW v`loN ikhVw ivSw
hykW lw ky gwieAw jwvygw,ikhVy KuSI vwly Sbd gwey
jwxgy,ikhVIAW is`K Drm dI bhwdrI dIAW khwxIAW
suxweIAW jwxgIAW,pihlIAW jW hux vwlIAW ikMnI
mwVI g`l hY AsIN Awpxy-Awp nwl vI TIk FMg nwl
iensw& nhI kr pw rhy[
mMinAw msly huMdy ny, keI msly bhuq gMBIr huMdy
ny,pr hr msly dw h`l hY,ies pRkwr Awpw Ko ky
rwkSSI pRivrqI vwly hoky msly inbyVWgy qW Drm dI
aun`qI ikvyN krWgy[mIfIey dw kMm hY mIfIey ny hr
jwxkwrI lokW q`k phuc
M wauxI hY ieh lokW dI izMmv
y wrI
hY ik auhnW ies jwxkwrI dw shI mulWkx ikvyN krnw
hY[
cwry pwsy bwby nwnk dy Gr dIAW sMgqW prySwn
hn[Swied sMgqW ny kdy soicAw vI nhI hovygw ik
AYqkIN gurpurb qy Dwrimk AwgU ieh qohPy dyxgy[hux
swirAW nMU isAwsI rotIAW sykx dw mOkw iml igAw
hY[
auh idn vI sn,jdoN sIR guru qyg bhwdr jI
ny ( nO N vI pwqSwhI jI) id` l I ivKy , mzlU m W qy
byshwrw(kSmIrI pMfqW) lokweI leI ShIdI id`qI[qy
A`j ausy id`lI ivKy,ieh Gtnw ny ijQy duSmxW nMU gdgd kIqw auQy Akwl nMU vI iek vwrI socx leI
mzbUr kIqw hovygw ik ieh auhI is`KI dw bUtw ijs nMU
myrw dsvW nwnk (sRI guru goibMd isMG jI) Kwlsy dy
hvwly krky AwieAw sI[Srm AwauxI cwhIdI hY
AijhIAW koJIAW hrkqW krn l`igAW,pr pqw nhI
ikauN iehnW ny qW.[
sRI gurU nwnk swihb jI ny iqMn aupdyS dyNidAW
ikhw sI, "ikrq kro,nwm jpo qy vMf Cko "ieh nhI
sI ikhw, "ivhly rho KrmsqI kro qy Koh ky Kwau["
HHHHHHHHHHH(pkeh ;ck 28 s/ )
25

jnvrI 2013

sRI hirmMdr swihb AsQwn


dI ieiqhwisk mh`qqw

pRo:AjIq isMG kwhloN

is`K Drm Aqy siBAqw ijs ie`ko-ie`k ibMdU qy


kwiem Aqy kyNdirq hY auh hrI mMdr, hrI kIrqn,

iqsu ivic saudw eyku nwm gurmuiK lYin svwir]


iehnW ivSvivAwpI guxW krky hI vIhvIN sdI dy
mhwn dwrSink qy ieiqhwskwr Arnwlf twienbI
nMU ausdy siBAqwvW dy qulnwqimk AiDAYn dOrwn

hrI AsQwn, ie`ko Akwl purK dw A`Ty pihr ismrn


dw itkwxw,pRmwqmw dI pUjw dw sQwn,sRI drbwr swihb
AMimRqsr ivKy rwmdws srovr iv`c suSoiBq hY[

ies gRMQ dy pYrokwr is`K m`q iv`c Universal Chuch


and Universal State dy bIj nzr AwauNdy hn[ ies
sRI hirmMdr swihb qoN hI is`K m`q ivAkqIgq,

BwvyN jOhn klwrk Awrcrjy eys nMU 'hryk dw


mMdr'grdwinAw hY pr ieh iesqoN vI hor aucyrI
ivSv-ivAwpI Aqy ivSv ihqwieSI pRiqBw vwlw AwpxI

srbjink, smwijk,AiDAwqmk,AwriQk Aqy


rwjnIiqk kilAwx dI duAw mMgdw hY[Bwv smu`cw
inAW eys sMswr dy hr Coty v`fy leI Aqy sMswr dy

iksm dw pihlw Dwrimk sQl hY ijsnMU nypry cwVHn


leI v`Ko-v`K DrmW dy pYrokwrW ny Xogdwn id`qw[ieh
jgwh mugl bwdSwh Akbr ny ByNt kIqI, mIr muhMmd

kilAwx leI ArzoeI iesdw kyNdrI mudw qy AwSw hYjgqu jlMdw riK lY AwpxI ikrpw Dwir](Awid
gRMQ,pMnw831)

muAeInaul ieslwm sUPI ny ies dI nINh DrI Aqy


pMjvyN gurU Arjn swihb jI ny eys dI auswrI mukMml
krvweI[

Aqy ikrpw kirkY


sunhu pRB sB j`g mwih vrsY myhu](pMnw 622)
ivSv snyh dI suMdrqw Aqy Swn pRdwn krn vwly

sRI hirmMdr swihb iv`c 31 Agsq (1isqMbr)


1604 eI: nMU pRkwiSq 'poQI swihb', rwmsr ivKy, gurU
Arjn dyv jI ny 1602 qoN 15 Agsq 1604 q`k BweI

sRI hirmMdr swihb dw ieiqhws Awpxy AMdr AnykW


idlcsp Aqy KUn nwl l`Q p`Q G`lUGwry smoeI bYTw
hY[ikauNik ies cwnx munwry Aqy Dury ny is`K jgq dy

gurdws jI kolNo ilKvw ky,AYsw Aduq


` I,Amr Aqy Am`l
u w
gRMQ iqAwr krvwieAw ijsnMU 1604 qoN pihlW 'poQI
swihb'qy 104 swlW q`k 'Awid gRMQ' qy iPr dsvyN

ieiqhws ,ivcwDwrw, swihq, siBAwcwr Aqy


rwjnIiqk ivrsy nMU hr Xug
` iv`c pRBwivq kIqw hY[pMnw
1362 qy pMjvyN pwqSwh dw kQn-

pwqSwh duAwrw nMdV


y ivKy 1708 nMU gurU dI pdvI bKS
ky 'gurU gRMQ swihb'dw ruqbw bKiSAw[ieh gurU swihb
AwpxI srb ivAwpI ivdmwnqw krky Adu`qI ikRq

'ifTy s`By Qwn nhIN quD jyihAw'


Awpxy ip`Cy ikqnI Tos BivSbwxI lukweI bYTw
hY[Bwv ieh sQwn ihMdU Drm dy bnwrs,ieslwm dy

sI[AwdrSW nMU pRcwrn dy ivSyS AwSy nMU muK


` r`K ky sB
DrmW dy lyKkW dIAW is`iKAvW dw suXg
o imSrx,AMDivSvwsI sMswrIAW dy is`Dy qy su`cy jIvn jugq ih`q pyS

m`kw mdInw qy boDIAW dy bu`D gieAw Awid sB sQwnW


qoN invyklw,auqSwh Aqy AnMd dw kyNdr bxygw[
pRq
M U aupmw dy nwl guru swihb rmz vI fwFI mwr gey

kIqw igAw hY ijvyN AMg 1346 qy auqSwh id`qw hY ikhirmMdru hir kw hwtu hY riKAw sbid svwir]

BweI id`q isMG p`iqRkw

26

jnvrI 2013

jwpdy hn ik is`K m`q nMU Awpxy ies Dwrimk sony dI

jwgirq kIqw jw sky[A`j dy auc


` qknIkI Aqy vYSivk
pdwrQvwdI smwj nMU ies Koj Aqy joiKm leI rwjnIiqk
G`Vm`s dy huMidAW vkq k`Fxw idnoN idn muSikl huMdw
jwvygw Aqy qkrIbn hux vI ho hI cu`kw hY[
ieiqhwskwr muhm
M d lqIP,AwpxI pusqk 'ihstrI
AwP dI pMjwb'dy pMnw 252 qy ies QW dw nw 'c`k
rwmdws' ilKdw hY[ikauNik ies tukVy dI Skl gol
sI[auh A`gy ilKdw hY ik rwmdws ny ie`k purwxy C`pV
nMU cMgI qrHW punr sQwpq krky ausdw nwm "AMimRqsr
Bwv Amrqv jW AivnwSqw dw qlwb" r`iKAw[ie`k
bdySI lyKk stInbYk jo 1836 qoN 44 q`k is`K sYnw dw
APsr irhw sI,ny AwpxI pusqk qy "is`KW dy dyviqAW
iv`coN ie`k ivSnMU dyvqy dw mMdr iliKAw hY[
ies jgq dI Dwrimk pivqrqw bwry keI rvwieqW
pRclq hn[purwxW iv`c AMikq Aqy rmwiex Xu`g q`k
ipCy joVI geI ie`k ihMdU rvwieq Anuswr pUrv
ieiqhwskwl iv`c eyQy ieko AMimRq kuMf sI jo cwry
pwisauN jMgl nwl iGirAw ipAw sI[(kysr isMGbMswvlInwmw dsW pwqSwhIAW kw,1769)eyQy eYkWq
Aqy Swq vwqwvrn iv`c dunIAWdwrI dy sqwey irSImunI qy jogI qp`isAw krdy sn[
sRI rwm cMdr dI kul dy ie`k rwjy ieKsvwk ny eyQy
sPlqw pUrvk XojnwvW kIqIAW[ivSnMU jI ny KuS ho
ky ies sQwn nMU qIrQ AsQwn hox dw vr bKiSAw
Aqy eyQy rwjy dy nwm nwl ies sQwn nMU 'ieKsvwk
sr'ikhw jwx l`gw[
AMimRqsr dy kol rwmqIrQ ivKy sIqw ny rwm cMdr
jI duAwrw iqAwg dyx auprMq irSI bwlmIk pws idn
ibqwey sn Aqy lv kuS pu`qrW ny rwm cMdr jI nMU Xu`D
iv`c zKmI kIqw sI ijQy d`uK BMjnI byrI sI[jd sIqw
ny rwm cMdr jI bwry pu`qrW nMU jwxMU krvwieAw qW anHW
AMimRq ilAw ky ipqw nMU jIvwieAw Aqy bwkI AMimRq
lwglI C`pVI ivc plt id`qw ij`Qy kwly kW hMs bxn

r`iKAw leI hr vwrI qy Biv`K iv`c v`D qoN v`D


kurbwnIAW vI dyxIAW pYxgIAW[ies kyNdr dy sQwpk
krqw qoN hI Drm qy AzwdI leI kurbwnIAW dI lVI
AwrMB hoeI sI jdoN aunWH ny kudrq dw Bwxw im`Tw jwxdy
hoey is`KW nMU hr kurbwnI h`sdy Aqy SWq ihrdy dw rwh
idKwieAw Aqy kurbwnI dw irvwz pwieAw[brP dI
gyNd vWg kurbwnIAW dw Awkwr vDdw hI igAw BwvyN
1675 iv`c cWdnI cOk hovy qy BwvyN 1704 dI srihMd
ivKy mwsUmW dI kurbwnI qy iPr 1716 dw bMdw bhwdur
qy swQIAW dw kql,id`lI iv`c hov,y BwvyN musilm qS`dd
dw 1746 dw Cotw G`lUGwrw Aqy iPr ku`p-rhIVw iv`c
AbdwlI dw 35 hzwr is`KW dI nslkuSI AkwlI
moricAW dOrwn AkwlIAW dI mhMqW qy AMgryz srkwr
qoN gWDIvwdI qrIky nwl gurduAwry mukq krvwx dI
kurbwnI dI lMmI gwQw[qy iPr 1919 dw jilAWvwlw
nrsMhwr qy iPr Azwd Bwrq iv`c swkw nIlw qwrw
Aqy 84 dI dyS Br iv`c is`KW dI vYhSI qrIikAW nwl
srkwr duAwrw inXojq nslkuSI,jo isvl srkwr
duAwrw AwpxI inrdoS pRjw dy inrsMhwr dI AwpxI
iksm dI pihlI imswl sdIAW q`k hukmrwnW nMU
lwhnqW pWdI rhygI[
ies lyK iv`c sRI hirmMdr swihb dI siQqI vwly
AsQwn dI cox Aqy mh`qqw bwry phylI nMU sulJwaux dw
inmwxw Xqn jo is`K jgq Aqy hor Kojvwn ieiqhwskwrW
qy bu`DIjIvI sucyq vrg nMU ies ivSy qy cwnxw pwaux
vwsqy pR y i rAw jw sky q W jo vkq rihM d y is` K
ieiqhws,Dwrimk swihq Aqy pRclq suxIAW suxweIAW
rvwieqW bwry AwpxI Awaux vwLIAW nslW leI
ivigAwnk lIhW qy s`cy qy imiQhws rihq,vYdWiqk
AsrW qoN mukq Dwrimk p`Kpwq qoN rihq,inrol gurmiq
isDWqW qy ADwirq swihq Aqy ieiqhws dI punr
isrjnw krky ivsrdy jw rhy is`K ivrsy nMU punr

BweI id`q isMG p`iqRkw

27

jnvrI 2013

l`g pey sn[


goieMdvwl swihb gey qW gurU Amr dws jI ny vrqmwn
mhwqmw bu`D ny vI iesy QW dI au`qmqw bwry ikhw srovr dI KudweI leI ikhw sI[so igAwnI igAwn
sI ik "ieh sQwn iBkSUAW dI inrvwx pRwpqI leI isMG jo 'Amr srovr'jW 'Amrsr' byrIAW nwl iGry
s`B qoN au`qm hY pr pRis`DI eys nMU hwlI dyr bwAd hoey toBy vwlI QW qy Sukrvwr 6nvMbr 1573 eI: nMU
imlygI"[ipCoN boDIAW dI monwstrI vI eyQy kwiem Kudvwxw ArMB hoieAw[pRMqU mnmohn kOr 'grmiq
rhI[('qwrIKy AMimRqsr dy cMd mwKwj',pMnw 34)
pRkwS'dy pMnw 66 (sqMbr 2011)muqwibk ies srovr
ieiqhwskwr hrI rwm gupqw Anuswr iskMdr dI KudweI 1577 eI: nMU SurU hoeI[
dy hmly smyN eys QW qy ie`k Cotw ijhw durg sI jo vrqoN
bwkI Agly AMk c
iv`c nw hox krky KMfrwq dI Skl iv`c hOlI hOlI
(;ck 25 dk pkeh)
Alop huMdw igAw[
(dwn kIqw hoieAw Kwxw, gurU koloN qy jnqw koloN Kohky
is`K irvwieqW muqwibk gurU nwnk dyv jI 1502
Kwx dy brwbr hY) KYr mYnMU ies nwl koeI vwsqw
eI: iv`c AwpxIAW audwsIAW smyN ies sQwn qy ibrwjy
nhI,is`K sMgqW nMU vI koeI ikMqU-pRMqU nhI ikauNik
sn[BweI bu`Fw jI ny fMgr cwridAW ie`k vwrI gurU
imhnq krn qy r`j ky Kwx!
nwnk jI nMU iesy C`pVI coN ilAw ky jl nwl aunHW dI
zrUrI nhI ik AsIN ikMqU-pRMqU krnW hI jwxdy
ipAws buJweI sI[BweI lihxw jI nwl vI gurU nwnk hW,keI Aijhy is`K SrDwlU, mrjIvVy, prcwrk,
jI eys jgwh qy Awey sn[
gRQ
M I Aqy kOm dy sRps
R q auNglIAW qy igxn jogy Aijhy
ies AsQwn dI mShUrI ies krky vI vDI ikauNik vI hn ijMnW krky Aws dI ikrn b`JdI hY qy ivSvws
M w hY ik Swied auhnW dy zrIey hI Drm dw byVw pwr
gurU Amr dws jI nMU iesy C`pV dy kMiFEN ie`k bUtI hud
imlI sI ijs nwl gurU AMgd dyv jI dw cmVI dw rog ho sky!ikauNik auhnW ny gurU nMU mu`K r`iKAw hY[BwvyN
hitAw sI[bwAd iv`c p`tI dy krdwr dunIcMd dI auh igxqI ivc QoVy hI shI pr iek audwhrx hY
puq
` rI rjnI dy ipMgly pqI dw aus C`pVI iv`c kwgoN hMs jMgl ivc ig`dV bhuq huMdy hn pr Syr igxqI dy hI
huMdy q`k ky t`uBI lwxw qy kohV rihq ho jwx vwlI huMdy hn[
myry v`loN Aqy myry is`K pirvwrW v`loN auhnW gurU dy SyrW
khwxI izAwdw pRclq ho geI sI[(kvI kMkn-'dws
nMU(isMGW)ipAwr BrI ASIS[
guru kQw'1707-1711 eI:)
ijnW mrjI zor lw lYx,is`KI dw bUtw puitAw jwxw
igAwnI igAwn isMG duAwrw 1880 eI: iv`c ilKI
nhI]
geI pusqk 'pMQ pRkwS'Anuswr BweI jyrw jI vI
ijnW mrjI zor lw lYx,SyrW ny Gwh Kwxw nhI]
m`isAw sMgrWd ies toBy qy ieSnwn krn jwieAw ij`q hoaUgI Kwlsy dI ies nMU hrwieAw jwxw nhI]
krdy sn[so BweI mnI isMG Anuswr gurU Amr dws rcw lYx ijMnIAW mrjI swijSW,Kwlsw mukwieAw jwxw
jI ny BweI jyrw jI nMU Aijhw qIrQ dyS iv`c bnwx nhI]
leI ikhw 'jo qrlokI dy sBnw qIrQW dw Pl vwihgurU jI kw Kwlsw,vwihgurU jI kI Pqih]
hovih['AwigAw Anuswr BweI jyrw jI ny ieh ngr rwjivMdr kOr -97798-24555.
vswaux dw plwn 1573 eI: iv`c iqAwr kIqw Aqy DMnvwdI
sMqoKsr dI KudweI ArMB kIqI[jdoN BweI jyrw jI smUh is`K pirvwr, smUh is`K kOm.

BweI id`q isMG p`iqRkw

28

jnvrI 2013

guru nwnk dyv jI dI jgn nwQ purI


dI Xwqrw
fw: swihb isMG ArSI AYm.ey.,pI.AYc.fI.
audyS Dwrmk AsQwnW qy pu`j ky lokweI nMU ivArQ
dy rIqI-irvwjW Aqy krm kWfW qoN mukq krnw
sI[audwsI smyN mrdwnw rbwbI Awp dy nwl sI[gurU
nwnk dyv jI ny lokweI nMU qwrn leI audwsIAW
kIqIAW[BweI gurdws jI dy SbdW iv`c:bwbw dyKY iDAwn Dr
jlqI sB ipRQmI ids AweI[
bwJhu gurUu gubwr hY,
hY hY krdI suxI lukweI[
bwby ByK bxwieAw,
audwsI dI rIq clweI[
ciVHAw soDn Drq lukweI](vwr 1 pauVI 24)
purI pu`j ky gurU nwnk dyv jI mMidr qoN ku`J iv`Q qy
jw ky bYT gey qy mrdwny nMU rbwb vjwaux leI
ikhw[lok kIrqn sux ky mohy gey[lokW ny gurU jI
qoN prmwqmw bwry pRSn pu`Cy[jdoN iqRkwlW pY geIAW
bRwhmxW qy pujwrIAW ny ikhw, 'jgnnwQ dI AwrqI
hox l`gI hY,qusIN vI Swml hov'o [gurU jI ny ikhw,'jgq
dy nwQ (prmwqmw) dI AwrqI ivc AsIN zrUr
Swiml hovWgy[mMidr pu`j ky gurU jI ny vyiKAw ik
iek vfy swry sunihrI Qwl ivc hIry moqI Aqy lwl
jVy hoey hn[ies ivc ie`k v`fw swrw chuM v`tIAW
vwlw dIvw hY[dIvy dIAW cwry v`tIAW bl rhIAW
hn[nwl hI Qwl ivc DUp Du`K rhI hY[iek pwsy
cWdI dI QwlI ivc sMdl dw bUr ipAw hY[aus
aupr musk kw&Ur dI flI r`KI hoeI hY ijs nMU A`g
lweI hoeI hY[mUrqI nMU cOr ho irhw hY Aqy FolkIAW
CYxy v`j rhy hn[Qwl nMU hyTW aupr gol c`kr iv`c
GumwieAw jw irhw hY Aqy Bjn gwey jw rhy hn[gurU
jI cu`p krky bwhr Aw gey[AwrqI Kqm hox qy

gurU nwnk dyv jI ny Awpxy jIvn kwl iv`c


cwr audwsIAW kIqIAW[ienHW audwsIAW dw smW
1497 eI: qoN 1521 eI:q`k dw sI[ pihlI audwsI
1497 eI: iv`c sulqwnpur loDI qoN ArMB hoeI hY[ies
ivc gurU jI ny ihMdU qIrQW dw rtn kIqw[ies bwry
gurmiq dy mhwn ivdvwn BweI gurdws jI dw kQn
ies pRkwr hY:bwbw AwXw qIrQI
qIrQ-purb sBY iPr dyKy](vwr1p:24)
pihlI audwsI iv`c gurU nwnk dyv jI pMjwb
qoN c`l ky ibKVy pYNifAW iv`coN phwVW, dirAwvW,
QlW, jMglW nMU cIrdy hoey Awswm ivcoN lMGdy nUry
Swh dw insqwrw krdy klk`qy ivKy sMgq sQwpq
krky,jgn nwQ purI (auVIsw) pu`jy[purwqn jnm
swKI Anuswr-'pihlI audwsI smyN bwbw eyku bsqru
AMboAw,eyku bsqru ictw,eyku pYr ju`qI,eyku pYru
pauNs,gl KPxI,isr topI klMdrI,mwlw h`fW kI,
mQw iqlk kysr kw lw ky rvwnw huMdw hY['
(purwqn jnm swKI,pM:24)
ijs QW jw ky purI ivc Awp pu`jy aus sQwn nMU
'mMgmt' ikhw jWdw hY[purI dy jgMnwQ mMdr nMU rwjw
Anq vrmw ny bxvwieAw jo 1076 eI: qoN 1147
eI: q`k gMgw Aqy godwvrI dy m`D rwj krdw sI[ies
mMidr dw Ahwqw 665 Pu`t lMmw Aqy 644 Pu`t cOVw
hY[mMidr dI aucweI kls q`k 192 Pu`t hY[isr pur
ivSnMU dw icMnH c`kr ivrwjdw hY[hux mMidr vwilAW
ny ku`J hor nwl l`gdI jgh vI lY leI hY[smuMdr dy
iknwry v`sy purI dI ieiqhwsk mhwnqw hY[bMgwl
Aqy keI hor dySW ivcoN SrDwlU ieQy p`ujdy hn[gurU
nwnk dyv jI 1508 eI: ivc purI pu`jy[Awp dw
BweI id`q isMG p`iqRkw

29

jnvrI 2013

sB ny Awp jI nMU pu`iCAw,'qusIN AwrqI ivc Swiml


ikauN nhIN hoey?'gurU jI dw iniJjk auq`r sI,'mYN qW
jgq dy mwlk prmwqmw dI s`cI AwrqI kr irhw
sW'[ieh kihMidAW hI Awp ny BweI mrdwnw jI nMU
rbwb vjwaux leI ikhw pMifqW Aqy hwizr lokW nMU
Akwl purK dI AwrqI bwry d`isAw[rwg DnwsrI
ivc aucwrI AwrqI ies prkwr hY:ggn mY Qwlu riv cMdu dIpk bny,
qwirkw mMfl jnk moqI[
DUpu milAw nlo,pvxu cvro kry
sgl bnrwie PUlMq joqI[(DnwsrI m: 1)
ies prkwr AwrqI dw aucwrx krky Awp ny
sB nMU d`isAw ik pRBU dI AwrqI ienHW QwlW nwl
nhIN auqwrI jWdI qy nw hI koeI mnu`K jW aus dI
mUrqI jgnnwQ (pRBU) ho skdI hY[swnMU s`cy mwlk
dI bMdgI krnI cwhIdI hY[ies prkwr Awp ny
sB nMU isiKAw id`qI[prMqU hwly vI mMidr qy bRwhmxW
dw glbw hY jo Awpxy svwrQ ih`q lokW nMU gumrwh
krdy hn[mMidr dy m`uK duAwr qy iliKAw hoieAw
hY, 'kyvl ihMdU hI mMidr ivc pRvyS kr skdy
hn'[ies qoN aunHW dI sMkIrxqw BlI BWq aujwgr
huMdI hY[
purI ivc hI kbIr m`T qoN QoVHI ijhI dUrI qy
bwaulI m`T swihb dw sQwn hY[ieQy gurU nwnk
swihb dI ikrpw idRStI nwl im`Tw pwxI inkilAw
jdoN ik Aws pws smMudr dw pwxI Kwrw hY[ies
bwaulI dy sQwn nMU auQoN dy hI pWfy ny hI sMBwilAw
hoieAw hY qy audwsIn dw fyrw hY[ieQy gurU nwnk dyv
jI dy spu`qr bwbw SRI cMd jI kwPI smW rhy[hux
ies QW qy gurU gRMQ swihb dw pRkwS hY[ies sQwn
dI sWB sMBwl Aqy guris`KI mrXwdw Anuswr bnwaux
leI sMgqW v`loN Xqn kIqy jw rhy hn[
purI dy blIAw pWfw sQwn qy gurU nwnk swihb
dI Xwqrw nMU hmySW leI qwzw r`Kx leI bwbw
SmSyr isMG id`lI vwilAW ny iqMn mMizlI iemwrq
BweI id`q isMG p`iqRkw

dw gurduAwrw bxwieAw hY ijQy kIrqn prvwh


c`ldw hY Aqy sMgqW dUr-dUr qoN Aw ky gurU nwnk
swihb dIAW KuSIAW pRwpq krdIAW hn[ies
gurduAwrw swihb dw nW vI 'gurduAwrw AwrqI
swihb' r`iKAw hY gurduAwrw swihb dy iblkul
swhmxy BweI ihMmq isMG nwl sMbMiDq 'BweI ihMmq
isMG XwdgwrI pwrk' hY[BweI ihMmq isMG aunHW
pMj ipAwirAW ivcoN sI ijs ny AwnMdpur swihb
(pMjwb) pu`j ky gurU goibMd isMG jI pwsoN 1699 eI:
dI ivswKI vwly idn 'KMfy dw pwhul' CikAw Aqy
gurU vwlw bx ky AwnMdpur swihb rih ky hI syvw
kIqI[
gurduAwrw AwrqI swihb dy iblkul swhmxy
Aqy BweI ihMmq isMG XwdgwrI pwrk dy ipCvwVy
smuMdr TwTW mwrdw hoieAw mnmohk nzwrw idMdw
hY[ies dy nwl hI 'lweIt hwaUs' hY jo smuMdrI
jhwzW nMU rsqy dI syD idMdw hY[BwvyN ie`Qy is`KW dI
AwbwdI nW mwqr hI hY prMqU XwqrUAW dy Tihrn
leI bhuq swry hotl Aqy gYst hwaUs bxy hoey
hn[auh smW dUr nhIN jdoN nyVy Biv`K ivc gurU
nwnk nwm lyvw ieQy Awpxw iTkwxw bxw ky gurU
swihb dIAW KuSIAW pRwpq krngy[
mo: 094633-27557
i;gkb f;zx eztb

edoK^ehwsK

edh \ko th c[ZbK fijh eod/<


u'GK wkod/ fdZb sVckT[D d/ bJh.
bkT[Dk gq/w dk ikr J/ pVk n"yk,
fiT[Ad/ ihn jh nkgk o[bkT[D d/ bJh.
pzfdnK SZv pdhnK pdBkw j';hA,
gZbk cV b? sz{ edoK ehwsK dk.
eztb oj/Ark BjhA fe;/ xo^xkN i'rk,
Ykok fwb{ Bk w{zj SgkT[D d/ bJh.
89689^68397
30

jnvrI 2013

bilhwrI kudrq visAw


gq ' a jowdodtho B" f joth
j/ wB w/o/ t/y wk;{w pZuk jZ; fojk. eh s{z pZu/ d/ jk;/

ykDk o{oh j?. go n?;k ykDk BjhA fis ykX/ sB

dk itkp BjhA d/t/Ark< e


d/ jZ; t/ wBk, ed/ y/v t/

ghVhn? wfB wfj ubfj fteko aaaaaaaaa.

wBk. fJ; iZr s


/ BjhA nkT[Dk c/o t/ wBk.@

yKfdnK yKfdnK w[j[ xmk, g?BzfdnK ;G[ nzr,

i/ s{z p/u?B ojA/rk. T[dk; oj/Ark. s/ohnK ;'uK

BkBe[ fXqr fsBk dk ihftnkfiBQk ;u Bk

dk feBkok BjhA j't/rk-wB wzMko ftZu oj/rk. sBkU

br' ozr[.

ftZu oj/rk, wB fyV/rk BjhA. f;js Bo'Jh BjhA oj/rh.

j/ wB w/o/ fto;/ ;zGkb. fto;/ gk;'A N'j b?.

o'rh d/jh dk eh eo/Ark.

T[vkB Go. s/ok fgzvk nek j't/. r[o{ ;kfjp efjzd/

J/ ;ohok w/fonk jfo s[w wfj i'fs oyh,

jB-wB jkbh feo;kBh eoBh ;ow[ gkDh sB y/s

ik s{z ifj wfj nkfJnk

aaaaaaaaa s{z nkgD/ sB d/ y/s ftZu ;Zu/ nZyoK d/ phi

jfo i'fs oyh s[X ftZu ik s{ ifr wfj

phi.

nkfJnk.

(;qh r[o{ nwodk; ih)

j/ wB w/o/, b/ye J/A s{z. fby b'eK d/ rhs.

j/ w/o/ wBk ;oho Bkb skbw/b pDk e/ oZy.

fJwkBdkoh Bkb fby, ;ukJh fby. d[ydh or pko/

;oho d/ nB/eK nzr jB. jo nzr dh nkgDh ;hwk j?-

fby. pBktN Bk p[D, jehes fpnkB eo. s/oh fbys

nkgD/ fB;fus ekoi jB. wB[Zyh uwVh nzdo fJZe

ftZu ;fsnw j't/. fBo/ ;Zu Bkb th rZb g{oh BjhA

ndG[Zs ;z;ko j?. e[dos dh ekor[koh dk ewkb.

j[zdh. ;[zdow j't/-;'ji j't/-ebk j't/.

;kfJz; bJh th ojZ; jh j? wB[Zyh ;oho-tfuZso bhbk

woB T[gozs s{z nkgDk ;kok ;oho dkB eo

fJ; d/jh dk e'Jh wzst j?.

fdZsk j?, ;koh T[wo s{z fe;kBK, wd{oK, dZp/ e[ub/

o?fD rtkJh ;'fJ e/ fdt; rtkfJnk ykfJ,

b'eK bJh fbydk fojk. woB T[gozs th s/o/ ;ko/

jho/ i?;k iBw j? eT[vh pdb/ ikfJ.

o{oh nzr b'Vtzd feosh ekwk woh q?Dh d/ ezw nk

(;qh r[o{ BkBe d/t ih)


j/ w/o/ wB e[dos dh fJ; nw[Zb d/D ftZu

;eD. J/j' s/ok c?;bk ;h. s/o/ r[od/, fdb, firo,

ftxB Bk pD. eo'VK nopK ;kbK fgZS'A fes/ wB[Zyh

dh fwZM, ftuekobk ezB, y{B dhnK BkVhnK- ijkB

iBw fwbdk j?-d


[obG d/j[ gkJh tvGkrh aaaaaaaaa@

d/yD bJh nZy g[sbhnK b'Vtzd ;XkoB wohK d/

tZv/ GkrK Bkb wB[Zyh d/jh fwbdh j?. fJ; gk;'A ;koEe

ezw nk ;eD. ;z;ko ftZu tZvh frDsh ftZu b'e

ezw b?. w
kB; iBw d[obG j? r[ow[fy gkfJnk aaaaaaaaaa@

B/sojhD jB. pj[s/ B/sojhD fJeZb/ Gkos ftZu jh

gzi sZs s/oh ;/tk ftZu jB- Xosh, gtD, gkDh,

jB. Gkos ftZu jo ;kb d' bZy B/sojhDK nZy-

jtk, nZr. fJjBK ihtdkBh sZsK s{z nkgD/ r[bkw

g[sbhnK e'oBhnk dh b'V j[zdh W. fJ; ;z;ko s'A ;dk

Bk pDk. fzdrh f;oc ykD bJh BjhA-fiT{D bJh

bJh s[o ikD s'A pknd s{z fe;/ j'o ;ZiD ;ZiDh okjhA

BweI id`q isMG p`iqRkw

fdb d/ tkbt, c/cV/, gkuB rqzEh, jZvhnK, jZvhnK

31

jnvrI 2013

fJj ;z;ko t/ydk oj/A. - n


yhA t/fy Bk oihnK pj[ ozr

dh X[zB- nkgD/ nzdo t;k. gjkVK dh ftkbsk,

swk;/ aaaaaaaaa GkJh r[odk; ih

tkdhnK dk ft;wkd, izrbK dh jfonktb tZb t/y.

j/ wB w/o/ sDkU s
/ ekp{ gk. s[z fJZebk ofj

wB joh d/ fgnko Bkb i'V.

frnk J/A-M'ok ekjdk. T[dk;h feT[A. {ro s/oh gfjbK

wB gop'Xj[ jfo e/ BkfJ, dj fdf; Xkts

pj[s tZX W. nZyK dh b'n xNdh ik ojh W. r[ofdnK

nkt? mkfJ.

r[o{ noiB d/t ih

T[Zs/ n;o g? ;edk W. s{z ;ohodkB ehsk j'fJnk sK

wB nzdo yzvo th jB- Bt T[;kohnK th

eh s{z o'rh ;oho dkB ftZu d/t/Ark. nkgD/ ;oho

jB. nzdo S[fgnk wBw[Zy th W s/ r[ow[Zy th. ?skB


th s/ ohc th. wB ftZu b[ehnK y{p;{oshnK pkjo
fbnk. pkjo g;oh ekfJBks dh nBzssk fBjko
aaaaaaaaaaaaaa p
fbjkoh e[dos tf;nk s/ok nzs Bk ikJh
r[o{ BkBe d/t ih
bfynk.
j/ wB w/o/ nkgDh j'Ad ;zrms oZy. nkgD/
g?oK j/mbh Xosh ;KG e/ oZy. T[ZuhnK-T[ZuhnK
fJwkosK. eJh eJh wzb/ wkbK ftZu ikJ/Ark, G[b
Bk ikthA, fJjBK dhnK BhjK Xosh ftZu jh jB.
;w[zdo'A gko ikt/Ark. poc d/ xoK ftZu pzd
oj/Ark. nzdo d/ fBZx mzYk Bk j'D d/thA. Bhbk
rrB BjhA fd;/rk go nkgD/ fdb d/ nzdo X[Zg dh
ekso ekfJw oZyhA. Bk nkgDh Gkk rtkJhA s/ Bk
nkgDh gSkD ftZu fwbktN GohA. ozr pozr/ c[Zb u[Zr
e/ b? nkthA.
o[ZyK j/mK feo/ gZfsnK dk j/otk Bk ;[D.
gZfsnK T[Zs'A dh j"bh-j"bh bzx. gZs/ ;zrhs g?dk eod/
jB-skb fdzd/ jB. j[D gZsMV j?, pjko e'Jh d{o
BjhA. r[bkp dk c[Zb ezfvnK ftZu'A nkgDk okj eZY
b?Adk j?.
e'Jh ;Ve th f;ZXh BjhA-ftzr jB. e'Jh pzdk
th gZXok BjhA-jo pzd/ ftZu N'J/ fNZp/ j[zd/ jB.
wkBxkN iKdh ;Ve ;G s'A thokB j[zdh j?. s{z
pkrK, tkdhnK tZbQ iKdh ;Ve u[D.
s/o/ ftjV/ ftZu fyV/ c[Zb s/o/ tZb t/y oj/ B/.

Bo'r oZy. bzwh ;?o eo. jtktK Bkb rZbK eo. gzShnK
d/ rhs ;[D.
T[jBK 20,000 gzikph w[zfvnK pko/ ;'u fijV/
jo ;kb ikfJ BkikfJ Yzr Bkb pkjob/ d/K tZb
Gid/ B/. ;?AeV/ gzikph w[zv/ pkjob/ d/K dhnK i/bQK
ftZu s;hj/ io oj/ jB. gzikp d/ ;ko/ tZv/ fnk;h
Xkowe nkr{ f;oc nkgD/ w[zfvnK d/ GftZy pko/ ;'ud/
B/, rohp gfotkoK d/ ;XkoB p/o'rko w[zfvnK dk
fe;/ nkr{ e'Jh dod BjhA.
w
B w?b/ ;G feS[ w?bk, sfB X's/ wB jSk Bk
j'fJ wB ;kXDk W- wKiDk W. fBykoBk W. wB
nzdo tkX{ dh Gosh Bk j't/. j'oBK dhnk fBow{b
fuzsktK dk Gko nkgD/ wB T[Zs/ Bk gk. fynkbh
fceoK, ekbgfBe voK ftZu'A pkjo nka aaaa wB s{z i'fs ;o{g W, nkgDk w{b gSkDr[o{ nwodk; ih. s{z fgsk J/A, dkdk J/A, BkBk J/AnkgDhnK pkjK c?bk e/ oZy. nkiVh w[zv/ dk rhs
;[D- bzwh j/e nzpo S{j/. e[dos ebkt/ ftZu oZy.
nkgD/ ;[zrV/ T[do/t/A ftZu e[dos dh fttk dh
s"jhB Bk eo. gjkVK ftZu MoB/, nkpkoK Bkg.
fdT[dkoK dh T[ukJh Bkb nkgDk ed Bkg, fuBkoK
dh jfonktb wB nzdo t;k. i?;k wB s?;k sB- j/
wB w/o/ nkgD/ nkg y/V/ ftZu oZy. nzpK d/ p{o T[Zs/
p?mhnK wX{wZyhnK, fjoBhnK dhnK u[zrhnK, toQd/ whAj

BweI id`q isMG p`iqRkw

bwkI pMMnw 35 qy
32

jnvrI 2013

gyzvh pkfpnK fto[X ;oekoK dh


;kIPh u[Zg feT[A<
;[ w hs f;z x
nBgVQsk s/ nfrnkBsk dk, nzX^ftPtk;K

n\pkoK dhnK ;[o\hnK pDd/ jB go fco e[ZM fdBK

ns/ tfjwK^GowK Bkb pjs f;ZXk s/ r{Vk ;pzX j? go

pknd whvhnk th fe;/ dpkn j/m nk e/ u[g


Z eo iKdk

f;o| frnkB^ftj{D/ b'e jh BjhA, gVQ/^fby/ b'e th,

j?.

nfrnkBsk^t;, nzX^ftPtk;K ftu c; iKd/ jB.

fgSb/ fdBh fIbQk w'rk d/ fgzv fGzvo ebK dh

e'Jh ftnesh gfVQnk^fbfynk j't/ iK frnkB^jhD,

sKsfoe pDh ;ogzu tb'A, fgzv wBktK dh fJe 10

nwho j't/ iK }ohp, i/ T[j ngD/ ihtB ftu ftfrnkBe

;kbk bVeh i' T[; ;ogzu dh Gshih th ;h, ftu'A

BIohnk BjhA oZydk sK T[j fe;/ th soQK dh ;wZf;nk

ny"sh G{s^gq/s eZYD d/ pjkB/, b'eK ;kjwD/ row

d/ ekoBK ;wMD dh pikJ/, ;t?^ftPtk; dh xkN

fuwN/ wko^wko e/ T[; ikB'A wko fdZsk.T[j bVeh

ekoB gyzvh pkfpnK, sKsfoeK, f;nkFfDnK, i'sPhnK

tko^tko gkDh wzrD d/ Bkb^Bkb w? SZv fdT[d/

ns/ v/fonK d/ MK;/ ftZu pVh n;kBh Bkb c; iKdk j?.

sob/ gkT[Adh ojh go, Bk sK e'b yV/ b'eK B/ T[;

pVk n|;';Bke gfjb{ j? fiT[A^fiT[A n;hA

gkDh jh fgnkfJnk ns/ Bk jh T[; S[vkT[D dh

ftek; eoh ik oj/ jK, fst/A^fst/A n;hA j'o th fInkdk

e'fPP ehsh. b'eK tb'A u[Dh j'Jh T[j sKsfoe ;ogzu,

nzX^ftPtk;h s/ fe;wstkdh pDd/ ik oj/ jK. n;hA

nkgD/ u/fbnK dh wdd Bkb, T[; wk;{w T[d'A sZe

ftfrnkB dhnK y'ihnK ;[Zy^;j{bsK sK fdB^oks

row fuwfNnK Bkb e[Ndh ojh id se T[j p/j'P j'

wkDd/ jK go ftfrnkBe u/sBk ni/ th ;kvh wkBf;esk

e/ wo BjhA rJh. i/ T[E/ swkPphB pD/ b'eK tb'A

dk fjZ;k BjhA pD ;eh. gzikp d/ fe;/ ;fjo, e;p/ iK

f;nkDg, wB[Zysk s/ db/oh ftykJh j[zdh sK T[; wk;{w

fgzv ftZu e'Jh ;e{b, ekbI, bkfJpq/oh, j;gskb,

pukfJnk ik ;edk ;h go }ohp gfotko dh

f;js e/Ado ns/ tZvk eko\kBk Gkt/A j't/ Bk j't/ go

wip{o bVeh, w"id


{ k fGqPN YKu/ ns/ }?o^wB[y
Z h ;wki

T[E/ fe;/ Y'Arh, ;kX, f;nkD/, sKsfoe, i'sPh s/ pkp/

dh x'o nDrfjbh dh G/AN uVQ rJh. gyzvh sKsfoe

dk v/ok iK d[ekB Io{o fwb ikt/rh fiE/ j|s/ d/ fe;/

;ogzu tb'A jo soQK dk sPZdd eoB d/ pkti{d T[;

ftP/P fdB u"Aeh brk e/, G'b^


/ Gkb/ b'eK b[fZ Nnk iKdk

bVeh ftu'A G{s^gq/s sK e'Jh Bk fBefbnk go T[;

j?. nfij/ gyzvh pkp/, ny"sh G{s^g/qs eZYD, fe;/

wk;{w s/ fBod'P bVeh dh ikB Io{o fBeb rJh ns/

;wf;nk dk T[gkn eoB iK e'Jh \kfjP s/ wzBs g{oh

fJ; fdb^ezpkT{ xNBk B/ jo u/sB ns/ ;zt/dBPhb

eoB d/ pjkB/, pbkseko s/ esb tor/ fxBkT[D/

ftnesh d/ Iwho Mzi'V e/ oZy fdsk j?.

I[ow th eo b?D, fJBQK o'eD s/ ;Ik fdtkT[D bJh

j'o th Pow dh rZb fJj j? fe nfijk

;oekoh J/iz;hnK B/ ed/ e'Jh m'; ekotkJh BjhA

}?o^wB[Zyh ngokX T[; n"os tb'A ehsk frnk j? fi;

ehsh. fJBQK gyzvhnK d/ nfij/ ekb/ ekoBkw/ e[M


Z fdB

fgzv d/ b'eK B/ fJ; bJh u[fDnk ;h fe T[j fJbke/

BweI id`q isMG p`iqRkw

33

jnvrI 2013

dk ftek; eotkT[D d/ Bkb^Bkb, b'eK dh ikB s/ wkb

fi; Bkb b'eK nzX ftPtk;K ns/ gyzvh pkfpnK

dh okyh th :ehBh pDkJ/rh go T[j sK \[d fgSb/

fto[X ikro{e ehsk ik ;e/.

eJh ;kbK s'A r[Zr/ gho dh u"Aeh bk e/, g[ZSK d/D s/

p/Pe g[fb; tb'A eksb, sKsfoe ;ogzu ns/

wzBsk g{ohnK eoB dh nkV j/m M{m s/ gyzv Bkb, G'b/

T[; d/ jwkfJshnK f}qcsko eo e/, T[BQK fto[X

^Gkb/ b'eK dh b[N


Z ^y;[N eo ojh ;h. nfij/ fxBkT[D/

esb dk e/; doi ehsk frnk j? go nfijhnK

eko/ bJh fIbQk g[fb; s/ f;tb gqPk;B th g{oh soQK

tfjPh xNBktK tkgoB d/ pkti{d, oki BjhA ;/tk

fizw/tko j? feT[Afe T[; B/ u"Aeh bk e/, g[ZSK d/D d/ fJ;

dk okr nbkgD tkbh gzikp ;oeko B/ gyzvh pkfpnK,

r?o^ekBh Xzd/ pzd eotkT[D bJh, sKsfoe ;ogzu

sKsfoeK, i'sPhnK ns/ u"Aeh bk e/ g[ZSK d/D tkb/

fto[ZX ed/ e'Jh ekBh ekotkJh BjhA ehsh ns/ T[j

efEs f;nkfDnK dhnK }?o^ekBh d[ekBK pzd

b'e th ekch jZd se e;{otko jB fijV/ bVeh

eotkT[D ns/ nfijh }?o^wB[y


Z h xNBk w[V Bk tkgoB

row fuwN/ tid/ t/y e/ swkPphB pD/ yV/ oj/. ;tkb

d/D ;zpzXh e'Jh Bhshrs fpnkB d/D dh th b'V Bk

fJj j? fe i/ ;ogzu jh b'eK b[ZND^e[ZND ns/ ikB'A

;wMh.fJ; dk ;gPN wsbp fJj j? fe gzikp ;oeko,

wkoB tor/ rzGho ngokX eoB bZr g?Dr/ sK fco

b'eK dhnK p[fBnkdh ;wZf;nktK dk jZb eoB dh

gzikp ;oeko s'A fJe ;fGne ns/ ftef;s ;wkfie

ngDh B?fse s/ ;zftXkBe fIzwt


/ koh s'A GZi ojh j? ns/

YKu/ dh fezBh e[ nk; oZyh ik ;edh j?<

b'eK fJe ;kfIP sfjs gyzvh pkfpnK, b'N{ s/ eksb

pVh j?okBh j[d


z h j? fe ftfrnkB s/ seBkb'ih

sKsfoeK ns/ ;kXK, i'sPhnK d/ ofjw'^eow T[s/

d/ fJ; :[r ftZu th nfij/ }?o^wB[Zyh tosko/, d/P d/

SZfvnk ik fojk j?. t?;/ th nfij/ gyzvh s/ |o/ph

e[ZM ;{fpnK d/ fgSV/ fJbkfenK ftZu ne;o tkgod/

pkfpnK ns/ v/fonK jkew iwksK ns/ f;nk;sdkBk

ofjzd/ jB fiE/ xZN ;wM iK noX u/sB fdwk}

dh f;nk;h ;ogq;sh jk;b j[d


z h j? sK jh fJBQK gyzvhnK

tkbhnK n"osK v?D ;wM e/ iK T[BQK ftu'A efEs

fto[X ;oeko tb'A e'Jh ekotkJh BjhA ehsh ik ojh.

G{s^gq/s s/ p[ohnK nkswktK eZYD d/ pjkB/, T[BQK

;k fJj ;wMD dh b'V j? fe b'eK ftZu

eJh soQK d/ s;hj/ d/ e/ ikB'A wko fdsk iKdk j?. go

nzX^ftPtk;, tfjw^Gow, ;wkie p[okJhnK c?bD,

gzikp tor/ gVQ/^fby/ s/ ikro{e ;{p/ ftu nfijh

c?bkT[D ns/ gyzvh pkfpnK, i'sPhnK ns/ v/fonK d/

tfjPh xNBk tkgo ikt/ sK fJj gzikp ;oeko ns/

MK;/ ftu c;D fgS/ eJh soQK d/ nkofEe, ;wkfie,

;wki d/ wZE/ s/ tZvk ebze j?. fJ; s'A gfjbK th,

;ohoe, wkBf;e gotkfoe ns/ f;nk;h ekoB fIzw/

gzikp ftZu, nfijhnK eJh xNBktK tkgo u[ehnK

tko jB.

jB go ;oeko B/ fJBQK rzGhosk Bkb Bk b? e/ x'o

don;b, fgSb/ d' djkfenK s'A, e/Ado s/

}?o^fizw/tkoh dk ;p{s fdZsk j?. nfijhnK xNBktK

oki ;oekoK tb'A, e"wKsoh ftZsh ;z;EktK d/ dpkn

o'eD bJh, gzikp ;oeko B/ ni/ se nzX^ftPtk;

j/m ftPtheoB, T[dkoheoB ns/ fBiheoB dhnK

fto'Xh ekB pDkT[D dh g?otkJh jh BjhA ehsh. fJ;/

nfijhnK b'e^wko{ nkofEe BhshnK bkr{ ehshnK

soQK nkgDh iBsk ftfrnkBe ;'u d/ XkoBh pDkT[D

ik ojhnK jB fi; ekoB d/P dh nkpkdh d/ fJe tZv/

tb th ;oeko ed/ e'Jh gfjb edwh Bjha ehsh

}ohp tor }ohph, wfjzrkJh, p/oI


[ rkoh, nBgVQsk,

BweI id`q isMG p`iqRkw

34

jnvrI 2013

pkb wId{oh, foPtsy'oh ns/ fGqPNkuko torhnK

jofizdogkb f;zx, bypho f;zx pbkbk j?.


fJj wB w/fonk s{z ;dk ;u[ ;wkb/,
J/j[ e[Nzp s{z fi d/ydk ub/ BkjhA s/o/ Bkb/(;qh r[o{ nwodk; ih)
d/y rbh ftZu epkVh epkV yohdD bJh
j'ek d/ fojk. t/u d/ nkgD/ wB nzdo d/ ;ko/ epkV.
y'jb fdb d/ fetkV. pD nBzsh nkBzdh.
t/y nfs rowh ftZu, ;[Ze/ o[Zy dh SK j/mK
p?mk T[j g[okD/ skfbnK e[zihnK bk fojk. s{z jh
y'jb d/ nkgD/ ezrkb/ skb/. Go nzpohA T[vkB.
t/y o/jVh fyZuh ik fojk p[ZYk pkpk. fezBk
Gko, u' fojk w[VQek. T[;dh ghV wfj;{; eo. s/oh
ghV joB j' ikt/rh.
gsh frnk gqd/;, o/s EbK ftZu johnK uokdK
fgZS/. ;Zi ftnkjh dh bzwh T[vhe f JZe tko w/b t/
oZpk fes/ ftSV/ jh Bk wo ikJhJ/.
sg/ c[ZNgkE T[Zs/ p?mh gqd/;D o?ri t/u ojh.
T[;d/ nZX Bzr/ sB T[Zs/ wB dh jwdodh dk c?jk oZy.
t/y, d'jK jZEK s'A jhDh . g?oK dhnK T[ArbK
dk fJwfsjkBh gouk jZb eo ojh fJ; e[Vh dhnK
nZyK ftZu o"B GftZy dh nk; irk.
fgZm fgZS/ p;sk bNekJh ;e{b ik ojh fgnkoh
pZuh. T[;d/ pBktNh bkb fopB d/ c[ZbK ftZu n;bh
wfje Go.
fe;/ j;gskb dh y[ZbQh tkov ftZu ik. d/y
wohK dk eo[D fdq. nkgD/ nzdo dod irk. j";bk
oZy. s[o.
nto i'fs s/oh gfBjkoh. fJ; Xosh wfj s/oh
(;qh r[o{ noiB d/t ih)
;odkoh.

rzGho ;wZf;nktK dk ;kjwDk eoBk g? fojk j?.


}ohp gfotkoK e'b Bk sK e'Jh o[Irko d/ ;kXB jB
ns/ Bk jh T[BQK e'b e'Jh iZdh^g[Psh ikfJdkd j?.
nkoEe szrh j'D eoe/ T[j, Bk sK fwnkoh ftfdne
ndkfonK ftZu f;fynk jk;b eo ;ed/ jB ns/ Bk
jh phwkoh dh jkbs ftZu tXhnk j;gskbK ftZu fJbki
jh eotk ;ed/ jB. Bshi/ ti'A T[j, brksko ;ohoe
s/ wkBf;e phwkohnK ftu'A nkgDhnK ;wZf;nktK d/
efEs jZb
Z bJh, gyzvh sKsfoeK, pkfpnK ns/ i'sPhnK
d/ uz[rb ftu c; e/ ngDh nkofEe, ;ohoe ns/
wkBf;e b[ZN^y;[ZN eotkT[ad/ jB.
ftfrnkBe ;ukJh fJj j? fe ny"sh G{s^gq/
s, p[ohnK nkswktK, ;tor^Boe, d?th Pesh nkfd
dh e'Jh j'Ad BjhA j? ns/ fJj f;o| fJe e'oh ebgBk
j? go ;dhnK g[okD/ rzqEK ns/ nkb/^d[nkb/ o'IkBK j[zd/
}?o^ftfrnkBe gquko ekoB fJj nkw b'eK d/ noX
u/sB wBK ftZu xo eo rJ/ jB. don;b, fe;/ th
ny"sh ekb/ fJbw s/ ikd{ N{D/ Bkb fe;/ dk e'Jh
|kfJdk iK B[e;kB BjhA ehsk ik ;edk. G{sK^gq/sK d/
fuzpVB ns/ wkBf;e e;oK d/ fInkdkso e/;, ne;o
}ohp s/ gSV/ y/soK d/ b'eK Bkb jh ;pzXs j[zd/ jB
feT[Afe fJj b'e ;koh T[wo jo soQK dhnK ;wZf;nktK
Bkb i{Md/ ofjzd/ jB.
w'pkJhbL 97792^30173
pMnw 32 dw bwkI
nkgD/ wB nzdo c[Zb fyVB d/. o[e/ j'J/ ;kj pkjo

eZY. mzYh jtk nzdo nkT[D d/. y[ZbQ/ rrB tZb t/y.
wB nzdo fJZe nzpo t;k. gjkVh dh pochbh u'Nh
fust. nk;wkB ftZu T[Zvd/ gzShnK dh vko tZb
t/y. f;oc nkgD/ pko/ jh Bk ;'u. eh j'fJnk T[j ub/
rJ/ ;w[zdo'A gko. s/o/ gk; eoB?b f;zx Xkbhtkb,

BweI id`q isMG p`iqRkw

eftsk GtB,wkShtkVk o'v, ;wokbk-141114


w'pkL 94638-08697

35

jnvrI 2013

bhu rMg dyiK BulwieAw


ow/P f;zx iwP/dg[o
wkfJnk th fenk uhI pDkJh j? gqG{ B/ fJ;

uwe pVh j?, Bk;wMh eoe/ fJ; uwe t/y wB

gqG{ dh goSkthA th fejk frnk j?. do\s dh goSkJhA


s/ do\s, d't/A fd;d/ jB s/ iht goSkJhA SZv
do\s Bkb fgnko gKdk j?, go gqG{ fd;d/ Bjha, e/tb

fyfunk iKdk j? (iht ;wMdk j? uhIK *u'A, b'eK e'b'A


;[y fwb/rk, go fJj uwe (fJj ;[y) E'VhQ d/o dh j[d
z h
j? s/ fJ; *u'A tZv^
/ tZv/ d[y fBebd/ jB. pKdo S'fbnK

goSkJh (wkfJnk^fd;D tkbhnK uhiK d/ o{g ftZu)


fd;dh j?. i' fd;dk BjhA T[; wB wzBD fsnko
BjhA s/ i' fd;dk j? T[; ;Zu ;wMD d/ G[b/y/ eoe/,

dh bkbu (wkfJnk ;[y) ftu n?;k cf;nk fe ;koh


fIzdrh xo^xo BuDk fgnkL jkEh ekw tk;Bk d/
nbg (wkfJnk) ;[y d/ G[b/y/ n?;k cf;nk fe wjkts

iht wkfJnk (pzfdnK Bkb, uhIK Bkb, EK Bkb) i[V e/


X'yk yk iKdk j? feT[Afe gqG{ Sv ;G e[M BkPtzd j?
(fdqPNhwkB j? ;op fBpk;hHHH**,1204L** i' dh;? ;'

dh r[bkwh eoBh gJh ;koh T[wo, fJ;/ soQK fJB;kB


th c; iKdk j? gfotko d/ w'j ikb ftu^d/fy e[Nzp[
b'fG w'fjU gqkDh wkfJnk eT[A bgNkBk] nfs ofuU[

;rb fpBk;? fiT[ pKdo eh Skjh**,1231) ofjD tkbk


BjhA, ;kE BjhA ub/rk, Go';w
/ d
z BjhA. gqG{ dh goSkJh
j'D eoe/ wkfJnk pVh gktoc[b ikgdh j?, uwehbh

efo bhB' ng[Bk UfB S'fv ;okgo ikBk..** (671)


GZ[b ikDk j? fe ;kfonK B/ ub/ ikDk j?, fJBQK *u'A e'Jh
w/ok ;kE BjhA d/ ;edk. Bkw dh nDj'Ad ekoB iht

fd;dh j?, fJ;d/ pV/ o{g^ozr jB, ;[ fBZeh fijh


n;ktXkBh ekoB, i/ fJe tko iht fJ; d/ ikb ftu
c; frnk sK fBebDk w[Pfeb j' iKdk j?, eJh iBwK

G[b/fynK d/ ikb ftu c; e/ mZfrnk iKdk j? s/ jho/


i?;k iBw eT[vhnK bJh o[b iKdk j?. wkfJnk ikb
ftu c;D ekoB iBw^woD dk r/V th ubdk ofjzdk

dk r/V g? iKdk j?. d{ih rZb, pr?o r[o{ (gqG{) dh wdd


d/ e'Jh th fJ; wkfJnk ikb *u'A fBeb BjhA gKdk, fi;
ftu gkfJnk th gqG{ B/ jh j?.

j?. Bkw B/ ;'Mh pyPDh ;h, ;jkok pDBk ;h, ;kEh


pBDk ;h, guide eoBk ;h, skes d/Dh ;h, go wkfJnk
dh uwe B/ n?;k G[b/yk gkfJnk fe iht B/ Bkw dh EK

;[ wkfJnk dh y/v ;wMDk nfs b'AVhdk j?,


r[opkDh nzdo eJh PpdK okjhA fJ; y/v ;wMkfJnk
frnk j?. r[o{ BkBe d/t ih B/ ngD/ Ppd (;{jh wjbk

d[BhnK dk bV cV fbnk s/ ;kok ihtB e{V Bkb Go


frnk. ;funko pDB dk w"ek fwfbnk ;h, go wkfJnk
ftu c; e/ j'o^j'o e[fVnko pD frnk. fJ; wkfJnk

1,751) euk ozr[ e;[zG ek E'VfVnk fdB uko ihU[**


ftu th fJ; y/v ft;sko Bkb df;nk j? s/ fJ; s'A
puD dk T[gkn thA nkT[ ;fsr[oK dh feogk ;edk

d/ ozr p/ozr eoB dk sohek< r[o{ nkyd/ jB, i/


iht ;Zu Bkb ofsnk ikJ/ (Bkw d/ ozr ftu ozfrnk
ikJ/, r[o{ wB t/u e/, r[o{ dh ;zrs eo^eo e/) sK

Ppd nzdob/ B[efsnK ;wMD dh e'fPP eod/ jK.


(1)euk ozr e;[zG ek**L^ r[o{ ;kfjp nkyd/
jB, wkfJnk dh fcsos e;[zG/ c[b torh j?^d/yD ftu

ihtB ;cb j' ;edk j? s/ iBw^woD dkuZeo w[e


;edk j?.
(2)fpB[ GkrK XB[ Bkfj ihT[**L^ d{ih rb,

BweI id`q isMG p`iqRkw

36

jnvrI 2013

wkfJnk d/ G[b/y/ nzdo iht d[fBnkth XB *u'A ;[y


Gkbdk j?, XB fwb th ikJ/ sK th ;[y BjhA fwbdk. go
fJ; XB iwQK eoB d/ uZeo ftu pV/ gkgV p/bD/ g?Ad/

T[; ngDk w{b (fe w?A sK gqG{ dh nzP jK s/ gqG{


fwbBk jh w/oh fidzrh dk we;d j?) BjhA gSkfDnk,
;' ihtB ftnoE ubk frnk.
wkfJnk d/
(4)fBs fBs wzr/ ;[y ihU**L^
G[b/y/ ftu iht gqG{ dk f;;Nw BjhA ;wM nkT[Adk

jB, gkg ewKdk j?, ntr[DK Bkb Go iKdk j?, fJj


XB fco th u'NK wko iKdk j?, fJ; *u'A d[y T[gidk j?.
fJ; XB r[o{ ;kfjp eZuk XB nkyd/ jB, fJ; d/

s/ T[j
[ jo t/b/ y[PhnK s/ ;[y (gdkoEe) jh b'Vdk j?.
f;;Nw dh ;wM nkJ/ sK gsk br/ fe ngD/ ehs/

w[ekpb/, Bkw XB (r[DK dk XB) ;Zuk XB nkfynk


j? fJj XB pkjo'A (Gkt/A e'Jh ;koh d[BhnK dk uZeo bk
bt/) BjhA fwbdk. iht d/ Gkr uzr/ j'D, r[o{ Bkb w/b

eowK nB[;ko ihtB nzdo ;[y^d[y d'B'A nkT[Ad/ jB


s/ d[jK t/b/ wB gqG{ Bkb i'V e/ oyDk j?. d[y t/b/
P[eokBk s/ ;[y t/b/ ;po eoBk j?. r[o{ ;kfjpnkyd/
fBs T[fm rktj[ gqG eh
jB, iht dk ezw j?,

j' ikJ/ (r[o Ppd Bkb ;[os i[V ikJ/), wB r[o{ nr/
wo ikJ/(noEks, jo rZb, jo ezw r[o{ d/ nky/ br
e/ j't/) sK r[o{ feqgk ;dek Bkw dh dks gqkgs j[zdh j?,

pkDh**(1340)L fBs fBs d:[ ;wkbhn?] w{b B


wBj[ ft;kohn?]** (132)L fBs fBs ikroD[ eoj[

toBk wkfJnk ntr[DK d/ o{g ftu iht pzXBk ftu


pzB b?Adh j?. fJ; soQK iht mfrnk iKdk j? T[; e'Jh
fNekDk BjhA fwbdk, ;kes w[V wkfJnk e/ pfXe

;dk ;dk nkBzd ifg irdh w'ok]** (1201) go


wkfJnk d/ G[by
/ / ftu fBs^fBs ;[y;kro u/s/ eoB
dh EK fXnkB fBs^fBs d[fBnkth ;[y
Z K tb ubk frnk.

ftu wkfJnk fcofj fcozd/]** (800) r[o{ PoB dh


oytkbh jh T[; puk ;edh j? s/ fJj oytkbh b?D
(PoDkrs j'D) dk sohek j? wB r[o Ppd Bkb

;' gqG{ G[bkD eoe/ (f;;Nw nB[;koh Bk j'D


eoe/) ;[Zy bJh ehs/ T[dw ftu'A jh fBs^fBs d[y
T[gI frnk. w[zvk wzfrnk, eg{s fBeb frnk, XB

i'VBk, ozrDk, Ppd Bkb fJefwe j' ikDk.


ihU**L^ wkfJnk d/ G[b/y/ ftu
(3)d{
d{i? ftnkg? u'o ihU**L
iht ngDh fizdrh uhIK (j'o^j'o uhiK) Bkb ;tko

wzfrnk, u'NK g? rJhnK, foPs/dkohnK fBGkJhnK,


X'yk j' frnk, b'ebki ftu b'egukok ehsk. e[S th
jE gZb/ Bk gfJnk, fJIs Bk puh b'eK y[P eoe/

e/ j'o^jo ;[yh j'Dk b'udk j?.go gqG{ G[bk e/ uhIK


fJesq eo e/, Gkt/A pkjo'A fuZN/ eZgV/ (tXhnk^tXhnk
;{N) gKdk j?, tZvk pDk iKdk j?, go wB w?b Bkb Go

. r[o{ ;kfjp nkyd/ jB, ;[y^d[y fi; gqG{ d/ f;;Nw


*u'A nkT[Ad/ j? T[; fjod/ ftu t;kT[D Bkb e'Jh G[y
BjhA pudh (;[ e'Jh d[y BjhA brdk).
5
pkeh tkbk sbphn? * *L

iKdk j?. wB nzdo dfJnk dh EK em'osk Go iKdh j?,


wB *u'A Bkw Bjha T[gidk. gqG{ G[bk e/ (d{i/ GkT[
ftu) ehs/ eowK gqG{ dh efujoh ftu u'oK d/ ezwK

wkfJnkXkoh nzB/^p'b/ iht ;wMKfdnk r[o{ ;kfjp


nkyd/ jB, jo iht ngD/ ehs/ eowK dk fj;kp

tKr d/fynk iKdk j?. jo/e Bkw[ fifB wfB B nkokXk]


u'o eh fBnkJh iwX[fo pkXk]**(240). r'fpzd jw
n?;/ ngokXh] fifB gqfG ihT[ fgzv[ Ek dhnK fs; eh

d/Dk g?Adk j? s/ gqG{ G[bk e/ ehs/ G?V/ eowK dk cb


(d[ZyK dk ihtB) G'rDk g?Adk j?, BkBe[ nky? o/ wBk
;[Dhn? f;y ;jh] b/yk op[ wzr/;hnk p?mk efY tjh]

GkT[ Grfs BjhA ;kXh]** (970) n?;/ iht dh T[gwk,


r[o{ ;kfjp B/ gP{ Bkb, Y'o^rztko Bkb ehsh j? feT[Afe

BweI id`q isMG p`iqRkw

sbpk gU;fB nkehnk pkeh fiBk ojh] nirbhb[


37

jnvrI 2013

gVdk d{o BjhA eo ;edk, r[o fpB x'o nzXko[ r[o{


fpB ;wM Bk nkt?** (1399), i/ ;T[ uzdk T[rtfj
;{oi uVfj jiko] J/ss ukBD j'fdnK r[o fpB[ x'o

co/;sk j';h nkfJ sJh] nktD[ ikD[ Bk ;[MJh GhVh


rbh cjh]** (953) puD dk fJ'e sohek j?, gqG{
Bkb fbt i'VDh (r[owfs nB[;koh j'Dk) ngD/ r[BkjK
dk gPukskg j't/ s/ nr/ s'A wkfJnk dk okj SZv

nzXko]** (462). fJ; soQK rcbs dh BhAd ftu ;[sk


eJh iBw r[iko fdzdk j?. wkfJnk d/ G[b/y/ ekoB wB
nzdo fyu'skD ubdh ofjzdh j?. r[o{ tb iktK :k

r[owfs wkor s/ ubD dk T[dw s/ nodk;,okfy b/


j[ jw s/ fproh] ;hb[ Xow[ ig[ Grfs B ehsBh jT[
nfGwkB N/Y groh]** (856)
6 nB e' ehi? fwsVk**L^ wkfJnk d/ G[b/y/

d[BhnK d/ fgS/ ubK. fezBk e[ r[o{ tb, fezBk e[ d[BhnK


tb. fJ; fyu'skD ftu e[S uzrk (r[o{ tb ubDk) s/
e[S wkVk (d[BhnK tb ikDk gqG{ G[bk e/) j[d
z k ofjzdk

ftu iht gqG{ Sv d[BhnK ftu fwsq pDKdk j?, go


fJj ezw BjhA nkT[Ad/ (X'yk j' iKdk j?) feT[Afe fe;/

j?. e[S PKsh e[S nPKsh T[gidh ofjzdh j? wB


nzdo. nrbh rZb pVh wjZstg{oB j?, i' r[o{ ;kfjp
;wMKd/ jB, id'A se iht r[o^Ppd d/ vo ftu

B/ fJE/ ofjDk BjhA, Bk fe;/ B/ ;kE d/Dk j?. d[BhnK


dh d';sh ;[nkoE s/ nXkfos j[[zdh j? s/,fis[ fdfB
T[BQ ek ;[nkT[ j'fJ B nkt? fss[ fdfB B/V? e' B

ofsnk BjhA iKdk, T[j iwK d/ ikb ftu cf;nk


oj/rk (fpB Ppd/ G? ofsnk ;G i'jh iwekfb
ihT[]**,751), ;[ r[o{ d/ j[ewK dk vo nfs b'AVhdk j?

Y[ek;k]** (860) go pj[ozrh wkfJnk d/ G[b/y/ ftu


iht r[o{ dh f;fynk G[b iKdk j? s/ nkgDh neb
s/ finkdk Go';k eo e/ ikb ftu c; iKdk j?. r[o{

i/ wkfJnk^ikb *u fBeb e/ gqG{ fwbB dk okj y'bdk


j?.
wkfJnk d/
(8);' feT[ wBj[ ft;kohn?**L^

B/ fejk ;h,BkBe eufVnK f;T[ s'fV Y{fY ;iD ;zs


gfenk] UfJ ihtzd/ ftS[Vfj T[fJ w[fJnk B ikjh
S'fV]** (1102) t?;/ th, iht dk fBih nB[Gt th fJj'

G[b/y/ ekoD iht nzdo gqG{ s/ Go';k BjhA izwdk. ;[


r[o{ ;kfjp ;wMKd/ jB, j/ wBk` fi; gqG{ B/ fJj
fPqPNh ouh j? T[j ;G nk;ok fdzdk j?,fwjotkB[

j[zdk j?,fwsq xB/o/ efo Eeh w/ok d[y[ ekN? e'fJ]**


(37). i/ r[o{ d/ nky? br gqG{ Bkb d';sh eo/ sK d{ik
gZy th nB[Gt eo e/ t/y ;edk j?,fwfb gqhsw d[y[

;kfjp fwjotkB[HHHH ihn ;rb eT[ d/fJ dkB] s{


ekj/ v'bfj gqkDhnk s[X[ oky/rk f;oiDjkoHHH fifB
T[gkJh w/dBh ;'Jh eodk ;ko]** (724) p; Go';k

efJnk Ppfd efNk Ppfd fwbkDk j'fJ]** (37) r[o{


dh f;fynk wzB, i/ gQG{ feogk dk gkso pD ikJ/ sK
gqG{ (feogk eoe/) T[; wkfJnk *u' S[vk e/ ngB/

oZy T[; s/ ns/ T[; d/ okj s/ ubdk ik r[o{ dk ;jkok


b? e/, T[; B/ s/o/ bJh ;G e[S eo d/Dk j? s/ eo fojk
j?. t?;/ th i' gqG{ ;dk ;dk d/Dk jh ikDdk j? (T[;

Bkb fwbk b?Ad/ jB.


(7)r[o fpB[ frnkB B Gkfb ihU{**L^ wkfJnk
iht dhnK nZyK nr/ jT[w? dk gVdk (nfrnkBsk) gk

tork dksk e'Jh j'o j' BjhA ;edk) T[; ;dk :kd
eoBk, T[;dk ;dk XzBtkd eoBk coI pDdk j?, T[;
e'Jh fet/A G[bk ;edk j?. gqG{ sK T[BQK th nk;ok d/

d/Adh j? fi; ekoD T[; e[S th ;[Mdk^p[Mdk BjhA s/


T[j m'eoK yKdk fcodk j?, ihtB ftnoE ubk iKdk
j?, pkto/ s/ frnkB phuko[ B gkfJnk fpoEk iBw[

Ad/ jB fi; e'Jh ;jkok d/D fsnko BjhA j[d


z kL T[j
sK fBwkfDnK d/ wkD, fBskfDnK d/ skD, fBUfNnK d/
..........bwkI pMMnw 40 qy

rtkfJnk]** (793) r[o{ pr?o e'Jh th fJj jT[w? dk

BweI id`q isMG p`iqRkw

38

jnvrI 2013

c'e/ eoweKv s/ tfjwK^GowK Bkb ;pzXs

h`f bIqIAW....
kuJ
` j`g bIqIAW...
fgqza B;hp f;zx ;/te
bZr/.c/o T[BQK B/ ;'funk fe pZu/ fwjBsh jB fJBQK
fe;/ y/v ftu gkfJnk ikt/. o'bo ;e/fNzr u[D e/
fsnkoh P[o{ eo fdZsh. Pkw ;?eNo 10 d/ foze ftu
s/ ;t/o/ ykbh ;VeK s/ ;e/fNzr eoB bZr gJ/.
;t/o/ fszB ti/ gfjbK ;e{No s/ c/o eko s/
gfjbK T[BQK d/ xo w?A s/ w/ok p/Nk iKd/ ;h s/ nZr'A
;e/fNzr eoB tkbh EK s/ iKd/ ;h. ;kv/ xo s/ T[BQK
d/ xo d/ o;s/ ftu fJe u"okjk nkT[Adk ;h. jcs/
ftu xN'^xZN d' tkoh T[; u"okj/ ftu N{Dk efonk
j[zdk ;h. w?A ikD e/ T[; N{D/ d/ T[go'A ;e{No bzxk e/
b? iKdk ;h. p/N/ B/ gfjbK^gfjbK N'eD dh e'fPP
ehsh. w?A T[; dZf;nk fe w/ok fJ; soQK eoBk s/o/
wB ftu fJj xo eoB dh fJZSk j? fe ni/j/ N{D/
^NkwD ;G gkyzv jB, M{m dk g[bzdk jB. fJBK Bkb
e[ZM BjhA j[zdk. fJe fdB w?A fJ; xNBk pko/ T[;
nfXnkgek dZf;nk. T[j sK nkg ;kfJz; d/ ftP/
Bkb ;zpzXs ;h s/ w/oh rZb dh T[; B/ go'Vsk ehsh.
nkgDh th ni/jh fJe xNBk dZ;h fe T[;d/ fgsk ih
ni/j/ eow^ekvK d/ fybkc jB. fJE'A se fe T[j sK
ni/j/ N{D/ s/ oZyhnK wku;K dhnK vZphnK xo b?
nkT[Ad/ jB s/ bZv{ nkfd yK th b?Ad/ jB. f;oc fJj
f;ZX eoB tk;s/ fe fJj ;G c'e/ eow^eKv jB.w?
fdb'A pj[s y[Ph ;h fe ub' xZN'^xZN fJe gfotko sK
nfijk fwfbnk i' r[opkDh d/ nB[;ko ;u/ fdb'A ubdk
j?. T[; B/ w? j'o th dZf;nk fe T[BQK dk ;kok
gfotko f;oc s/ f;oc r[opkDh wzBdk j? s/ T[;h
nB[;ko jh ihtB fBotkj eodk j?.HHHHHHHHHHHHHHH

d[BhnK 21thA ;dh ftu'A dh bzx ojh j?.;kfJz;


B/ pj[s soZeh eo bJh j?. b'e gVQ fby/ rJ/ jB go
gsk BjhA feT[A ni/ th b'e nzX^ftPtkPK, c'e/
eow^ekvK, N{D/^NkwDk, wVh^w;kDK, i'sPhnK,
sKsfoeK s/ tfjwK^Gowk d/ uZeoK *u'A pkjo BjhA nk
;e/. uzvhrVQ Pfjo tZX gfVQnk fbfynk s/ y{p;{os
Pfjo wzfBnk frnk j?. t/yD ftZu nkfJnk j? fe fJE/
th b'e T[go'es do;kJ/ rJ/ uZeoK ftZu c;/ j'J/ jB.
ni/jh jh fJe jZv phsh ;KMh eo fojk jK. 1996 dh
rb j? fe w?A uzvhrVQ d/ B/V/ jh w[Zy nfXnkge d/ s"o
s/ ezw eo fojk ;h. fJe ghH;hHn?;H dh gsBh th w/
o/ Bkb fw;No?; ;h. d'BA' gsh^gsBh pj[s jh fwjBsh
s/ f;oVh ;B. ngD/ ftfdnkoEh ihtB s'A b? e/
gVQkJh ftu wZbK wkod/ oj/ ;B. yk; eoe/ gsh d/t.
w?A th fwjBsh nfXnkek dh pj[s edo eodk ;h.
rb eh T[; nfXnkgek d/ gsh Bkb fJe d' whfNzrK
j'JhnK. w?A T[BKQ d/ ;bhe/, wkDwZs/ fgS'eV ns/ w"id
{ k
ekor[ikoh s'A p/jZd gqGkfts j'fJnk. T[; ghH;hHn?;H
nc;o dh gkoy{ nZy B/ w/o/ f;oVh ;[Gkn dh goy
eo bJh. pZfunK d/ ;opgZyh ftek; ;pzXh w/ohnK
ekotkJhnK B/ T[BQK dh T[;ko{ s/ fwjBsh ;'u j'o
wIp{s eo fdZsk.fJe fdB w?A ukj s/ p[bkfJnk s/
efjD bZr/, ;/te ;kfjp feT[A Bk nkgK nkgD/ pZfunK
GzrVk nkfd n?eNhftNh ftu gkfJnk ikt/.** w?A th
jK eo fdZsh. Y'bh bG e/ fsnkoh eotkJh s/ ibdh
uzvhrVQ ftu j[zd/ w[ekpfbnK ftu gfjbh g[IhPB b?D

BweI id`q isMG p`iqRkw

39

jnvrI 2013

pMMnw 38 dw bwkI

n?;Hn?;HghH j? s/ fe;/ c?eNoh dk iBob w?B/io j?


T[j y[ZbQ/ w?dkB ftu ehVhnK d/ G"D s/ dkD/ ;[ZN fojk
j?. T[; B/ w? t/fynk s/ e[M ;w/A pknd T[j th xo
nk frnk. w?A g[fSnK, nkU ih feE'A nkJ/ j'<** T[BkQ
dk T[so ;h, pkIko frnk ;h.** ;' w/oh fJ; jZv^phsh
d/ fbyD dk Gkt fJj j? fe gVQ/^fby/ b'e th ;dhnK
g[okDhnK fpgotkdh o;wK *u ni/ th ieV/ gJ/ jB
fJBQK s'A fBiks gkT[D bJh ;k e/tb s/ e/tb ;qh r[o{
rzqE ;kfjp ih s'A ;/X b?Dh gt/rh.

UN, p/;jkfonk d/ ;jko/, fBrZfsnK dh rfs, fBgfsnK


dh gfs jB, T[; pr?o sK fe;/ dk r[Ikok BjhA**
fJ; soQK r[o{ j[ewK s/ ub e/ i' wB gqG{^ozr
ftu ozfrnk iKdk j? T[; s/ pjozrh wkfJnk dk ozr
BjhA uVQdk (ozr/ ek fenk ozrhn? i' os/ ozr[ bkfJ
ihT{**, 751) T[j wkfJnk d[nkok gkJ/ G[b/fynK d/
ikb ftu BjhA c;dk. fco sK n?;k ozr ukVB tkb/
gqG{ dh fBozso ;/tk eoBh jh pDdh j? s/ gqG{ (i'
fBokeko s/ fJzdqhnK dh gj[zu s'A go/ j?) dh ;/tk eoB
dk sohek j?. T[; (noEks T[;d/ j[ewK ) ngB/
u/s/ ftu t;kJ/ oZyDk (r[o T[gd/P s/ nwb eo^eo
e/) i?;k fe r[opkDh nkydh j?L

rcnwvW Byjx vyly iDAwn r`iKAw jwvy


vyKx iv`c AwieAw jo rcnwvW ByjIAW
jWdIAW hn, auhnW iv`c lgW, mwqrW smyq
keI SbdW dIAW vI glqIAW huMdIAW hn[ so
bynqI hY ik rcnw Byjx qoN pihlW cMgI qrHW
glqIAW TIk kIqIAW jwx, Kws krky gurbwxI
dy SbdW dw Kws iKAwl r`iKAw jwvy[ gurbwxI
dy Sbd nwl AMg jrUr iliKAw jwvy[
eI-myl rwhIN rcnw Byjx smyN Anmol
ilpI jW AsIs PoNt dI vrqoN kIqI jwvy qy
prUP rIifMg krky hI ByjI jwvy[ mhIny nwl
sbMDq rcnwvW 15 qrIk q`k pu`j jwxIAW
cwhIdIAW hn[

w/o/ wB J/e; f;U[ fufs bkfJ]


J/e; fpB[ ;G XzX[ j? ;G fwfEnk w'j[
wkfJ]** (44)
jfo u/fs wB w/o/ s{ r[o{ ek Ppd[ ewkfJ]
j[ew wzBfj sk jfo fwb? sk ftuj[ jT[w?
ikfJ]** (560)

w' p kfJbL 096318^21636


;ck 18 dk pkeh

ni/j/ c'e/ eow eKvk dh gotkj BK eod/ j'J/ ;kv/


d'BA' pZfunK B/ ;ys fwjBs ehsh s/ d'BA' nzso^okPNoh
fyvkoh pD/. B?PBb u?ghnB pD/. T[BQK d/ p/N/ B/
J/PhnK ftu'A d{ik, shik ;EkB gqkgs ehsk s/ w/ok p/
Nk Gkosh Nhw dk egskB th fojk. fJj fbyD s'A w/
ok Gkt j? fe ;[Zuh feos s/ ;ys fwjBs ;G s'A T[Zsw
j?.
10 ;kb fJj f;bf;bk ubdk fojk. 6^7 ;kb
pknd w?A Pkw t/b/ T[BQK d/ xo tb ik fojk ;h s/ eh
t/fynk fe w/ok fwZso ghH;hHn?;H dk Gok i' fe

BweI id`q isMG p`iqRkw

Bkjo f;z x Bkjo

f;yh d/ Gr"V/

f;yh d/ Gr"V/ d/j XkohnK d/ w'jo/


fJj pzd/ ;ko/ ;dkuko s'A fro/
Bkjo* t/y jkEh ns/ P/o fpBQK g{S s'A fco/
;dkukoh b'e oki, j? ;G dk fJbkI
j? ;wki dh p[fBnkd
fJe gjhnk b'j/ dk, d{ik bZeV dk
fJe ukb fet/A cV/.
98882^15699
40

jnvrI 2013

srv sWJw iqEhwr lohVI


oDihs f;zx gqhs
b'jVh dk fsUjko fJfsjk;e, fwfEjk;e,

pjkdo ns/ rohpK^wIb{wK d/ fjs?Ph d[bk GZNh Bkb

;op ;KMk ns/ w";wh fsUjko j?. fJj g'j^wkx dh

th i'fVnk iKdk j?. i' b[e^S[g e/ fdB eNdk ;h.

dofwnkBh oks wBkfJnk iKdk j?. Gkt/A nZi fJ;

feT[Afe ;oekoh GkPk ftu T[j ysoBke vke{ ;h.

dk gfjbK tkbk ti{d BjhA fojk, go fco th fJ; dh

T[j nfjbekoK, nwhoK b[N


Z dk^e[Ndk ;h, i' rohpK

;koEesk ni/ th M[mbkfJnk BjhA ik ;edk. T[AM

dk BghVB eoB tkb/ ;B . go fJ; soQK ehsh b[ZN

f;Zy r[o{ ;kfjpkB dhnK i' ;jh ;'uK iK w{b fbysK

rohpK^b'VtzdK ftu tzv fdzdk ;h. fJe tko eh

;B, T[BQK ftZu ;w/A^;w/A j'Jh S/V^SkV B/ :EkoE dk

j'fJnk fe nepo d/ oki ftu fJe gq'fjs dhnK d'

w[jKdok ftrkfVnk j?. w{osh g{ik, G{sK^gq/sK,

nfs ;[d
z o bVehnK ;[d
z oh ns/ wzd
[ oh w[rb nfjbeko

eow^ekvK dk T[BQK ;ysh Bkb fto'X ehsk ;h. go

dh BIo uVQ rJhnK. T[; B/ gzvs s'A wzr eo fdZsh

j[D pj[s e[ZM T[; ;w/A Bkb'A pdb frnk j?. ukbpkI

go gzvs B/ fejk fe fJj sK wzrhnK j'JhnK jB.

b'e fJj t/fynk eod/ jB, fe b'eK dk o[MkB fe;

nfjbeko B/ bVe/ tkfbnK vok e/ fJj foPs/

gk;/ tZb finkdk j?, T[j b'e nkgDh ewkJh d/ i[rkV

s[Vtk fdZs/. gzvs id d[Zb/ GZNh e'b ik |fonkdh

bJh T[ZE/ jh szp{ bk pfjzd/ jB. b'jVh dk fsUjko th

j'fJnk, sK T[; B/ bVe/ tkfbnK d/ xo ik e/ T[BQK

fJ; wko s'A pu BjhA ;fenk j?.

wBkn fbnk ns/ pkjo tko izrb ftu fbIke/

wkxh fJPBkB th fJ; o[Zs ns/ fJ; w"e/ Bkb

eZy^ekBK Bkb nZr pkb e/ T[; d[nkb/ T[BQK d/ ftnkj

;pzXs BjhA j?, fit/A ;qh r[o{ BkBe d/t ih dk iBw

o;wK Bkb eo fdZs/. d[Zb/ e'b T[; ;w/A T[BQK d/D

ngqb
? dk j?, fJt/A jh wkxh d/ fdB dk th |oe j?. id'A

bJh f;o| PZeo ;h. fi; Bkb T[;B/ w{zj fwZmk eotk

fJj fdB wBkfJnk ikDk P[o{ j'fJnk, T[d'A w";wh

e/ PrB g{ok efonk. ;[zdoh^w[zdoh tkbh rb ;pzXh

jkbks ns/ gkDh dh pj[s ;wZf;nk ;h. wro'A fJj

b'jVh tkb/ fdB d[Zb/^GZNh nZi th :kd ehsk iKdk

fdB jh gZek j' frnk. b'jVh d/ fsUjko dk ;pzX th

j?L?

w{b o{g ftu w";w Bkb j?. Gkt/A fJ; Bkb eJh

;[zdoh w[zdoh j',


s/ok e"D ftukok j',
d[Zbk GZNh tkbk j',
d[Zb/ B/ Xh ftnkjh j'
;/o PZeo gkJh j'**,
PkfJd J/;/ eoe/ jh nZr pkbD^;/eD ns/
Bt/A ftnkjK tkb/, w[zvk iBw/ tkb/ xo r[V iK PZeo
tzvD bZr/ j'D. go j[D nwhoK d/ u'M, foT[VhnK,

dzd^eEktK th i[V rJhnK jB. t?fde Xow nB[;ko


fsbOo'Vh&fsb'Vh&b'jVh pfDnk j?. t?fde ekb ftu
b'e d/tfsnK dh g{ik ;w/A fsb, r[V ns/ fxU nkfd
uhIK dh tos'A Bkb jtB efonk eod/ ;B. b'jVh
BkweoD ;pzXh T[g^GkPk b{oQh, d/th b'jBh nkfd
th e[ZM b'e fJ; Bkb i'Vd/ jB.
fJ; fsUjko dk ;pzX w[rb ekb ftu j'J/

BweI id`q isMG p`iqRkw

41

jnvrI 2013

w{zrcbhnK s'A th ekch nZr/ ik gj[zu/ jB. fJe ;wK

tkb/ gP{nK bJh 15 fdB pknd mzY xN ikt/rh).


gfjb'A gfjb id npkdh pj[s xZN ;h ns/ pkjo
izrbh \soBke ihtK bJh b[eD dh th xkN j' ikfJnk
eodh ;h, sK T[j npkdh s/ nk jwbk efonk eod/
;B. fJ; s'A pukn bJh ;KM/ s"o *s/ EK^EK X{DhnK
gkJhnK iKdhnK ns/ ;/ehnK iKdhnK ;B. nZr s'A
vod/ ns/ o"bk gk e/ fJe X{Dh s'A d{ih sZe ;zdP
/ d/ vo
Bkb T[j iht jwbk BjhA ;B eo ;fenk eod/. b'eK
dk fJj o"bk^r"bk jh PkfJd wro'A rhsK ftu pdb
frnk. ewkd nkfd d[nkb/ th mzY s'A pukU bJh
X{DhnK gkJhnK iKdhnK ;B. \?o, ekoD Gkt/A e'Jh
th j't/, ns/ e[M th j't/, fJsjk;e^fwfEjk;e j't/,
go b'jVh dk fsUjko ;kv/ ;ZfGnkuko dk nfByVtK
nzr j?, fJj jo ;kb ;k fBZxh oks okjhA ns/ w'j
Bkb ofjD dk fBZxk ;zd/P tzv e/ bzx iKdk j? ns/
n;hA f|o T[vhe ftZu o[M iKd/ jK.

nfijk ;h id gzikp d/ fgzvK ftu gzikph w[fNnkoK


g{ok fPzrko eoe/, f;oK *s/ N'eo/ oZy e/ gkEhnK
fJeZmhnK efonk eodhnK ;B. go nZi bVehnK
dh frDsh xND ns/ BfPnK dh db^db ftu c;/
w[zfvnK dhnK BIoK s'A pukn bJh nfijk BjhA j'
fojk. f;oc S'N^
/ S'N/ pZu/ jh rbhnK^w[jfZ bnK ftu'A
p'ohnK x;hNd/ fJj efje/ gkEhnK fJeZmhnK eod/
fdykJh fdzd/ jBL
d/j Bh wkJh gkEh, s/ok g[Zs uV{rk jkEh,
uko e[ dkD/ fyZbK d/, n;hA b'jVh b? e/ fjbKr/,
n;hA fejV/ t/b/ d/ nkJ/,
G[Zy/ ns/ fsjkJ/,
;k s'o ;kvhJ/ wkJ/.**
i/ fco th e'Jh xo gkEhnK BjhA gkT[Adk sK pZu/ fJj
efje/ nZr/ s[o iKd/ jBL
ej' w[zfvU j[Zek,
fJj xo Bzrk^G[Zyk**
nZi b'jVh Pfjoh fIzdrh ftu'A nb'g j[d
z h ik
ojh j? . go fgz v K ftu pZ f unK tZ b ' A b' j Vh
ftnkj[Dk**,e'm/ T[Zs/ eK, r[V d/t/ w[zv/ dh wK**,Jh;o
nk, dfbZdo ikj, dfbZdo dh iVQ uZ[b/ gk**,fisD/
fimkDh fsb ;[N/;h, T[sB/ fdokDh g[Zs iD/;h**,d/j'
;k b'jVh, E'vh iht/ p?bK dh i'Vh**,nk thok s{z ik
thok, Gkp' fbnk thok, oZsk v'bk uhedk Gkp'
T[vhedk**,tor/ bzwhnK j/eK tkb/ rhs ;od oks dh
fjZe *s/ fBZx fbnk oj/ j[zd/ jB.
fJBQK s'A fJbktK fJj w";wh fsUjko th j?,
rzB,/ w{bhnK, y'gk m{mhnK tko e/ ykD/, G{s fgzB/ ykD,
rzB/ d/ oj[ tkbh yho ykDh, g'j foZXh wkx ykXh,
torhnK rZbK dk th b'jVh Bkb u'bh^dkwB tkbk
;pzX j?. fJ; fdB s'A 15 fdB wro'A pko/ fejk iKdk
j? fe gkbk frnk f;zrokbhJ/A, nZX/ iKd/ wkx** (f;zrK

BweI id`q isMG p`iqRkw

w'pkH 98157^07232

;oeko ;wMh frnk

B;hp f;zx

w?A sK d[PwDK jh nkgDk :ko ;wMh frnk


fe;/ d/ wekoh u'ufbnK jh fgnko ;wMh frnk
n"y/ j' e/ th d{fink d/ ezw eoB dh nkds ojh
p/e{c fijk pD fJ; w?A nkgDk teko ;wMh frnk
\[droIK th w?A nkgDk pDkJh oZfynk jw/Pk
fIzdrh Go fJ;h nkuko^ftjko ;wMh frnk
eh gsk ;h wsbp eZYe/ w{z{j c/o b?Dr/ ;ko/
iB d/ nky/ T[BQK nkgDh ;oeko ;wMh frnk
T[BQK sK d';sh d/ wknB/ sZe BjhA nkT[Ad/
fiBQK w?A nZi sZe nkgDk fdbdko ;wMh frnk
B;hp* eh gsk ;h nkgD/ jh drak d/ ikDr/ nkyo
fizBQK d/ jo fJe p'b wA? fJeoko ;wMh frnk.
94652^16530
42

jnvrI 2013

sihXorIAW dy p`qr
f;Zy gzE dh ;/tk eodk oj/.
pj[s jh XzBtkd ;fjs.
wk;No ;[yd/t f;zx ikue*

nkdoDh: tho ihU, r[o[ csfj.


fJe ;ukJh
fJj ;u j? fe w?A fJ; wjkB f;Zy GkJh fdZs f;zx*
pko/ gfjb/ BjhA ;[fDnk T[j ;uw[u pV/ ftdtkB ns/
pjkd[o ioB?b ;B.
;ko/ f;Zy irs wkB j'Dk ukjhdk j? n?;h d[obG
j;sh s/`
nkg ih dh gZfsqek nT[D s'A pknd w? fJBQK pko/ gsk
bZrk. jkofde XzBtkd.
nkg ih d[nkok ehsh ik ojh fJj fJe tZvh s/
wjZstg{oB oh;ou j?.
;dk uVQdh ebk j't/.
XzBtkd ;fjs.
;fsBkw e" o ,
r[opkDh ebk;, w[zpJh

w' p kH 94640^05685
>
gow g{iBhe

;/te ihU,
tZb csfj gqtkB j? ih.
nkg ih tZb'A G/fink o;kbk pkps wjhBk
Oct 2012 fwb frnk j? XzBtkdh jK.
s[;hA e"w dh ;/tk eo oj/ j'. \?o s[;hA gzE d/
wjK ftdtkBk ns/ nwo ftnesh dh :kd jo wjhB/
skIk^so eo oj/ j' s/ s[;hA fbfynk j? fe jo jkbs
ftu fJj P[G ekoi B/go/ uVQdk oj/rk. pj[s y[;h
j'Jh nkg ih tZb'A fJj e"w dh ;/tk ;qh ebrhXo
wzBI{o j?.
fJe u?Ze 500$^ o[g? jkIo j? gqtkB eoBk
ih.
jopz; f;zx
e'Neg{ok, w'H 92565^60845

;fseko:'r GkJh ;kfjp GkJh B;hp f;zx ih


;ko/ jh ;fj:'rh r[ow[Zy tho ih^ tkfjr[o{ ih ek
ykb;k, tkfjr[o{ ih eh csfj]
T[whd j? fe nkg ih f;js gZy'A fpbe[b mhe
j't'r/. dk; dh f;js th p; nfijh jh j? tkfjr[o{ ih
feogk eoe/ nkg jh ;w/A^;w/A :'r ;/tk bJh ik fojk
j?. nekb g[oy ih ns/ nkg ih tor/ r[ow[ZyK d/
nkPhotkd ;dek dk; nkg ih i' eosk g[oy B/
fwjo eoe/ fbytkfJnk e[M u"e/ SZe/ G/iD dh y[Ph b?
fojk j?. T[whd j? fe nkg ih io{o gqtkB eo'r/ ns/
GkJh fdZs f;zx gZfsqek d[nkok dk; dh fJj s[ZS ;/tk
gkmeK dh ;/tk ftu jkIo eo'r/. nr/ s'A nkg ih J/
;/ soQK jh feogk pDkJh oZyDk fe tkfjr[o{ ih dk;
nfijh ;[wZs pyPd/ ofjD fi; Bkb dk; fBozso fJ;
gZfsqek okjhA j'o tXhnk^2 fbye/ f;Zyh, r[opkDh ns/

BweI id`q isMG p`iqRkw

;/tk fty/,
;zgkde GkJh fdZs f;zx gZfsqek,
ftPkL r[o{ BkBe d/t ih Bkb ;zpzXs b/y.
PqhwkB ih,
w?A nkg ih r[o{ BkBe d/t ih dh irBBkE
g[oh dh :ksok b/y G/i fojk jK. dk; nkg g[oh dh
:ksok eoe/ T[; ;EkB s/ frnk ;h. c'N' th G/i fojk
jK. nk; j?, gqtkB eo'r/.
fjZs{
vkH ;kfjp f;zx noPh)
43

jnvrI 2013

0172-2609388, 93161-33498

prmjIq mihqpurI (kMsltYNt)


(AYl.AweI sI)

AYl AweI sI pyS krdI hY


b`icAW leI bhuq hI

PwrAYvr ilivMg pRofkts


WORLD LEADER IN ALOEVERA
& BEE HIVE PRODUCTS
EXTREMELY USEFUL IN:-

AwkrSk XojnwvW

1. DIABETES

1. jIvn ikSor - 102

2. ARTHRITIS

2. koml jIvn -159

4. BLOOD PRESSURE

3. jIvn CwieAw - 103

6 KIDNEY/LIVER AILMENTS

3. HEART DISEASES

5 DIGESTIVE DISORDER

4. cweIlf kYrIAr plYs-184


5. cweIlf iPaUcr plYn-125

7 CANCER
8 OBESITY
9 CRONIC FATIGUE
10 MIGRAINES
11. SKIN INFECTION ETC.

BweI id`q isMG p`iqRkw

44

jnvrI 2013

Вам также может понравиться