Univerzitet u Bihadu

Ekonomski fakultet
Bihad

SEMINARSKI RAD NA TEMU:

OKRUENJA U MENADMENTU

Bihad, 2014.godina

SADRAJ

1. UVOD......................................................................................................................................................... 3
2. POJAM OKRUENJA................................................................................................................................... 4
3. OKRUENJA PREDUZEDA ........................................................................................................................... 5
4. UNUTRANJE OKRUENJE PREDUZEDA..................................................................................................... 6
4.1. ORGANIZACIJSKA STRUKTURA ........................................................................................................... 6
4.2. ORGANIZACIJSKA KULTURA ............................................................................................................... 7
4.3. ORGANIZACIJSKI RESURSI .................................................................................................................. 7
4.4. CILJEVI, STRATEGIJA, TEHNOLOGIJA, LOKACIJA ................................................................................. 7
5. VANJSKO OKRUENJE PREDUZEDA ........................................................................................................... 8
5.1. OPDA (SOCIJALNA) OKOLINA ............................................................................................................. 8
5.1.1. POLITIKO-PRAVNO OKRUENJE ................................................................................................ 8
5.1.2. EKONOMSKO OKRUENJE ........................................................................................................... 9
5.1.3. SOCIJALNO OKRUENJE............................................................................................................... 9
5.1.4. TEHNOLOKO OKRUENJE ........................................................................................................ 10
5.2. POSLOVNO OKRUENJE (OKRUENJE ZADATKA) ............................................................................. 10
5.2.1. KONKURENCIJA ......................................................................................................................... 11
5.2.2. KUPCI ......................................................................................................................................... 11
5.2.3. DOBAVLJAI .............................................................................................................................. 11
5.2.4. SINDIKATI .................................................................................................................................. 12
5.2.5. INTERESNE GRUPE .................................................................................................................... 12
6. ANALIZA OKRUENJA .............................................................................................................................. 13
7. ODNOS PREDUZEDA I OKRUENJA .......................................................................................................... 14
8. ZAKLJUAK .............................................................................................................................................. 15
9. LITERATURA ............................................................................................................................................ 16

1. UVOD
Menadment svakog preduzeda mora osigurati trajno i uspjeno poslovanje u okviru veoma
sloenog okruenja, kao i pronadi balans izmeu ostvarivanja interesa preduzeda, s jedne
strane, te okruenja preduzeda s druge strane. Okruenje je veoma promjenjivo, a te promjene
mogu pozitivno i negativno utjecati na poslovanje preduzeda. Preduzede treba da ocjenjuje
okruenje, s ciljem da ta ocjena poslui menadmentu da to bre reagira na promjene u
okruenju i, naravno, time poveda izglede za uspjeh preduzeda na tritu.
Analizom eksternog i internog okruenja je zadatak stratekog menadmenta, koji je, u stvari,
menadment promijena, i on predstavlja, kako interakciju preduzeda sa okruenjem, tako i
reakciju preduzeda sa promjenama u okruenju. Tanije, strateki menaderi moraju paljivo
analizirati eksterno okruenje, tj. eksterne prilike i prijetnje, te interno okruenje, odnosno
snage i slabosti preduzeda. Na taj nain povedavaju anse preduzedu da pobijedi u vrlo tekim i
zahtijevnim uslovima trine utakmice.
Analiza vanjskog i unutranjeg okruenja je nuan korak u procesu odluivanja, i pomodu te
analize preduzeda nastoje pronadi najbolju strategiju, s ciljem da se dostigne to bolja strateka
pozicija na tritu; analizom preduzede treba da stvori to je mogude bolji odbrambeni
mehanizam kada se radi o konkurentskim snagama, a to u konanici dovodi do boljeg poslovnog
uspjeha, poslovnog ugleda, i prije svega do vede profitabilnosti.
U ovom seminarskom radu je detaljnije prikazano ta se podrazumijeva pod pojmovima
eksternog, internog, kao i okruenja u cjelosti; kako preduzede na najbolji mogudi nain moe
odgovoriti na promjene, tj. na one promjene na koje moe utjecati, ali i one na koje ne moe
utjecati; i na kraju, odnos izmeu samog preduzeda i okruenja u kojem se nalazi.

2. POJAM OKRUENJA
Uopteno govoredi, okruenje predstavlja kompleks spoljanjih faktora koji djeluju na sistem,
odreuju njegov put i oblik postojanja. Ono ukljuuje sve ono to je izvan granica poslovnog
subjekta kao pravne osobe. Bududi da poslovni subjekti sklapaju saveze i partnerstva, mogude je
pretpostaviti da su granice poslovnog subjekta lako promjenjive, to dodatno oteava
istraivanje okoline iz perspektive menadmenta poslovnog subjekta.
Pod pojmom okruenja poslovnog subjekta podrazumijevamo sve elemente koji nisu pod
njegovom kontrolom, a koji utjeu na njegove poslovne rezultate. Poslovni subjekt ovisi o
okruenju, jer upravo iz okruenja uzima inpute koje transformira u outpute, a potvrda
uspjenog poslovanja dolazi iz trita, tj. od samih potroaa (slika 1). Meutim, okruenje ne
predstavlja samo izvor resursa, nego i izvor neizvjesnosti oko toga da li de proizvod ili usluga biti
dobro prihvadeni na tritu ili ne, da li de ostvariti dobar poslovni ugled, dobar odnos sa
potroaima, lokalnom zajednicom, dobavljaima i slino.
Neka preduzeda posluju u stabilnom, ali neka posluju i u izuzetno turbulentnom okruenju.
Neizvjesnost okruenja odreuju tri kriterija1:
1. kompleksnost okoline
2. dinamika promjena
3. stepen novih, odnosno neoekivanih promjena
U neizvjesnom okruenju postoji veliki broj konkurenata, supstituta, reakcije kupaca su
promjenjive, kao i njihove potrebe, dobavljai su nestabilni, tehnoloki napredak ekstremno
brz.

prof.dr.sc. Sanja Pfeifer, Strateki menadment 2005.godina

3. OKRUENJA PREDUZEDA
Promjene u okruenju mogu djelovati pozitivno i negativno na poslovanje preduzeda. Kada
govorimo o okruenju u menadmentu, ono moe biti:

vanjsko ili eksterno

unutranje ili interno

Vanjsko ili eksterno okruenje predstavlja prilike (opportunities) i prijetnje (threats) za

preduzede, dok unutranje ili interno okruenje predstavlja snage (strengths) i slabosti
(weaknesses) preduzeda. Svako preduzede mora voditi rauna o internom i eksternom
okruenju, pa se u tu svrhu koristi SWOT analiza (slika 2), koja slui za prikazivanje unutranjih
snaga i slabosti organizacije, te vanjskih prilika i prijetnji s kojima se ta organizacija suoava.
Stalne promjene u okruenju potiu menadment na stalnu aktivnost, tj. istraivanje, pradenje i
predvianje bududih promjena na tritu, jer se odluke moraju donijeti prije nego to nastupe,
prije nego to bude kasno.

slika 2

4. UNUTRANJE OKRUENJE PREDUZEDA

Unutranje (interno) okruenje preduzeda predstavlja dio ukupnog okruenja preduzeda koja se
nalazi u samom preduzedu, te stoga na ono na interno okruenje u potpunosti moe utjecati. Tu
se, prije svega, misli na radno okruenje preduzeda, u kojem se odvijaju svi kljuni procesi i
dogaaji bitni za opstanak i razvoj preduzeda.
Unutranji faktori u poslovnom okruenju su: zaposlenici, vlasnici dionica, nadzorni ili upravni
odbor, i slino.
Interno (unutranje) okruenje ine:
1.
2.
3.
4.

organizacijska struktura
organizacijska kultura
organizacijski resursi
ciljevi, strategija, tehnologija, lokacija

4.1. ORGANIZACIJSKA STRUKTURA

Struktura predstavlja sastavni, a ujedno i najvaniji dio svake organizacije. Svako preduzede ima
svoju odreenu strukturu, odnosno neki svoj sistem unutranjih veza i odnosa. Bez prave
organizacijske strukture de i najbolji uinak u svim podrujima rukovoenja ostati neefikasan.
Ona slijedi ciljeve preduzeda, a oni proizlaze iz strategije razvoja preduzeda. Organizaciona
struktura je rezultat procesa organizovanja, a to je proces koji traje neprekidno. Njom se
ureuju odnosi izmeu dijelova organizacije i odgovarajudih nadlenosti.2
Organizacijska struktura ima tri funkcije:
1. smanjivanje interne i eksterne neizvjesnosti
2. osposobljavanje preduzeda za to bolje prilagoavanje utjecajima okruenja
3. osiguravanje uspjene koordinacije svih aktivnosti u preduzedu

prof.dr. Rifet ogid, Organizovanje kao menaderska funkcija 2008.godina, Zenica

4.2. ORGANIZACIJSKA KULTURA

Organizacijska kultura se definie kao sistem pretpostavki, vjerovanja, vrijednosti i normi
ponaanja koju dijeli vedina zaposlenih, i koje su izgraene kroz njihovo zajedniko iskustvo. 3
Svaki menader mora razvijati, unaprijeivati i njegovati organizacijsku kulturu u preduzedu,
koja de, ne samo omoguditi stvaranje pozitivnog imida na tritu, nego i maksimizirati
zadovoljstvo zaposlenih, jer de bolje cijeniti postavljene norme ponaanja, nego autokratiju i
anarhiju u preduzedu.

4.3. ORGANIZACIJSKI RESURSI

Organizacijski resursi se odnose na prirodna i proizvedena dobra, te ljudska znanja i sposobnosti
kojima se preduzede koristi u proizvodnji. Mogu se razvrstati u etiri grupe:
1. fiziki resursi (raspoloiva materijalna sredstva preduzeda)
2. ljudski resursi (kvantitativna, edukacijska, profesionalna struktura zaposlenih)
3. informacijski resursi (informacijski sistemi kojima se vri prikupljanje i obrada
informacija iz okoline)
4. finansijski resursi (finansijska sredstva potrebna za poslovanje preduzeda)

4.4. CILJEVI, STRATEGIJA, TEHNOLOGIJA, LOKACIJA

Svako preduzede ima svoje ciljeve kojima tei i koje eli ostvariti. Pri odreivanju ciljeva mora se
imati u vidu njihova hijerarhija, a to znai da se mora jasno definisati ta je glavni cilj, a ta su
sporedni ciljevi. Poto preduzede ima vie ciljeva, ono de koristiti i vie razliitih strategija za
njihovo ostvarenje. Ono mora biti originalno u svojoj strategiji, s kojom eli ostvariti cilj.
Strategija mora biti jedinstvena, jer samo tako preduzede moe biti bolje od svoje konkurencije.
Tehnologija se javlja kao dvostruki faktor u preduzedu:
1. interni faktor (tip tehnologije koju preduzede koristi ili ne koristi u proizvodnji)
2. eksterni faktor (dostupna tehnologija koju preduzede koristi ili ne koristi)
Lokacija preduzeda je kljuna u okruenju, jer de blizina izvora nabavke resursa, izvora energije,
udaljenost zaposlenih direktno utjecati na konkurenciju i poslovanje preduzeda.

prof.dr. Rifet ogid, Organizovanje kao menaderska funkcija 2008.godina, Zenica

5. VANJSKO OKRUENJE PREDUZEDA

Vanjsko (eksterno) okruenje predstavlja ono okruenje koje se ne nalazi u samom preduzedu,
ali koje ima znaajan utjecaj na isto. Pod pojmom eksternog okruenja podrazumijevamo
utvrivanje utjecajnih (bitnih) faktora koji direktno utjeu na ponaanje i promjene u
preduzedu.
U okvirima vanjskog okruenja razlikuju se:
1. opde (socijalno) okruenje
2. poslovno okruenje (okruenje zadatka)

5.1. OPDA (SOCIJALNA) OKOLINA

Opdu (socijalnu), tj. makrookruenje preduzeda ine one sile iz okruenja na koje preduzede
ne moe utjecati. Opde okruenje karakteriu globalni trendovi koji imaju indirektan, ali vrlo
velik utjecaj na samo preduzede i njegove aktivnosti.
Opde okruenje (PEST okruenje) moemo podijeliti na:
1.
2.
3.
4.

Politiko-pravno okruenje
Ekonomsko okruenje
Socijalno-kulturno okruenje
Tehnoloko okruenje

5.1.1. POLITIKO-PRAVNO OKRUENJE

Politiku, u najirem smislu, moemo definisati kao znanost o javnom utjecaju i kontroli.
Uspostavljanje politiko-pravnog sistema je neophodno za funkcionisanje svakog drutva, pa
tako i preduzeda, jer se tako osigurava kompromis izmeu razliitih pojedinaca i grupa, iji su
interesi i ciljevi esto konfliktni.
Djelovanje politiko-pravnog sistema, odnosno drave, na preduzede se manifestuje kroz:
-utvrivanje zakonskih propisa, -utjecaj na alokaciju resursa, -raspodjelu dohotka,
-makroekonomsku stabilizaciju.

5.1.2. EKONOMSKO OKRUENJE

Ekonomsko okruenje najznaajnije i izravno utjee na preduzede. Definiemo ga kao sloeni

ekonomski sistem koji, preko inflacije, kamatne stope, nezaposlenosti, ogranienosti resursa,
odnosa izvoza i uvoza, bruto nacionalnog dohotka, utjee na poslovanje preduzeda. Trenutna
svjetska finansijska kriza najbolje oslikava kako ekonomski faktori utjeu na poslovanje
preduzeda u okruenju, i kako se kriza iz samo jednog segmenta proirila i zahvatila globalno
trite.
Postoje sljededi aspekti ekonomskog okruenja4:
1.
2.
3.
4.

poslovni ciklusi (ekspanzija, recesija)

globalna ekonomija
unaprijeenje proizvodnje (ulaganje kapitala, ljudskih potencijala i slino)
upravljanje ogranienim resursima

5.1.3. SOCIJALNO OKRUENJE

Socijalni faktori su izrazito interesantni za svako preduzede, a ogledaju se kroz promjenu stila
ivota odreenog dijela populacije, ili populacije u cjelini. Socijalna okolina predstavlja sistem
opdih drutvenih kretanja koji utjeu na okolinu. Za menadment preduzeda vane su etiri
dimenzije socijalnog okruenja:
1. demografske promjene (demografski profili su temelj za bududu radnu snagu i
potroae, a menaderi na osnovu njih mogu da izrauju razne planove)
2. vrijednosti i vjerovanja ljudi (prouavanje stavova, uvjerenja i vjerovanja ljudi u nekom
socijalnom okruenju je veoma bitno za menadere i za njihovo odluivanje)
3. stavovi prema radu (u odnosu prema radu najbitnija je poslovna etika, kao i lojalnost
prema preduzedu)
4. obrazovanje stanovnitva (porast opde razine stanovnitva utjee na potranju, ali i na
izbor bududih kadrova u preduzedu)

mag.oec.Dijana iin-ain, Osnovi menadmenta 2007.godina

5.1.4. TEHNOLOKO OKRUENJE

Tehnoloki razvoj izrazito znaajno utjee na poslovanje svakog preduzeda. Ukoliko preduzede
ne uspijeva drati korak za savremenom tehnologijom, njegova pozicija na tritu de biti uveliko
ugroena. Razvoj informatike tehnologije je doveo do toga da pojedinci veoma brzo i lako
mogu dodi do velikog broja informacija, to pred preduzede postavlja nove izazove.5
Tehnoloko okruenje podrazumijeva razvoj tehnike, tehnologije, uvjeta rada, i prije svega
znanstveni razvoj, bez kojeg nema ni opdeg gospodarskog razvoja. Za preduzede je vano da
prate tempo tehnolokih promjena, kako bi na to bri nain posjedovali mogudnost inovacija,
jer ko posjeduje inovacije prihvadene na tritu ima vede anse za uspjeh u odnosu na svoju
konkurenciju.

5.2. POSLOVNO OKRUENJE (OKRUENJE ZADATKA)

Poslovno okruenje (okruenje zadatka), odnosno mikrookruenje, znatno utjee na preduzede,
ali jednako tako i sve aktivnosti preduzeda znaajno utjeu na okruenje zadatka. Preduzeda su
u svakodnevnom kontaktu sa poslovnom okolinom, te o njoj imaju mnogo informacija i
saznanja, pa je iz tih razloga menaderima mnogo lake komunicirati sa poslovnim, nego
socijalnim okruenjem.
Poslovno okruenje ine6:
1.
2.
3.
4.
5.

5
6

konkurencija
kupci
dobavljai
sindikati
interesne grupe

Nataa Trojak, Analiza poslovnog okruenja 2009.godina

mag.oec.Dijana iin-ain, Osnovi menadmenta 2007.godina

10

5.2.1. KONKURENCIJA

Konkurencija predstavlja natjecanje dva ili vie preduzeda za ograniene resurse, to bolji
poloaj na tritu, ugled, i slino. Konkurenti se moraju indentificirati, pratiti i nadmudriti, tj.
pobijediti u trinoj utakmici. Do informacija o konkurentima moe biti veoma teko dodi, jer to
uglavnom znai otkrivanje poslovnih tajni, to sa sobom moe povudi i odreene pravne
odnose. Pradenjem konkurencije utvruju se njezine prednosti, ali i slabosti, a sve zbog cilja
eliminisanja iz trine utakmice.

5.2.2. KUPCI

Kupci su osobe ili organizacije koje kupuju i pladaju za proizvod ili uslugu. Potrebe kupaca se
stalno mijenjaju, pa se moraju mijenjati i proizvodne (uslune) ponude preduzeda. Meutim, i
preduzede utjee na kupce osmiljavanjem i kreiranjem novih proizvoda i usluga, inovacije u
dizajnu proizvoda, ponudi i slino. Kroz nove proizvode i usluge preduzede kreira potranju i
utjee na ponaanje i potrebe potroaa, tako da ovo predstavlja interaktivan proces
meusobnog utjecaja.

5.2.3. DOBAVLJAI

Dobavljai su pojedinci ili organizacije koje opskrbljuju preduzede potrebnim resursima, a ti

resursi mogu biti7:
1. fiziki resursi (sirovine, materijali, alati, oprema...)
2. ljudski resursi (javne ili privatne agencije za zapoljavanje, koje preduzedu osiguravaju
kvalificirane kadrove za odreene poslove)
3. finansijski resursi (razni investitori, kao npr. banke, dioniari, dravne institucije...)
4. informacijski resursi (poslovne prognoze, analize trita...)

mag.oec.Dijana iin-ain, Osnovi menadmenta 2007.godina

11

5.2.4. SINDIKATI

Sindikati predstavljaju organizacije koje tite svoje lanove od samovolje poslodavaca,

osiguravaju provoenje raznih zakljuenih ugovora izmeu poslodavca i zaposlenika, te se bore
za poboljanje radnih uslova zaposlenih. Mod sindikata izvire iz njihove legitimnosti, a na
poslovanje preduzeda utjeu kolektivnim pregovaranjima, ili, ako je nuno, trajkovima. Gotovo
sva podruja ljudskog rada su pokrivena sindikatima, tako da ih menadment preduzeda nikako
ne smije ignorisati.

5.2.5. INTERESNE GRUPE

Interesne grupe (organizacije) se formiraju voljom svojih lanova s namjerom da utjeu na

poslovnu praksu. Ne mogu provoditi dravne mjere, ali njihova mod proizlazi iz javnog interesa i
potenog odnosa prema problemima koje rjeavaju. Interesne grupe esto imaju jednu stvar,
ideju ili cilj, za koju se zalau (ekologija, zatita ugroenih vrsta...), ali u ekonomskom aspektu
podrazumijevaju udruge za zatitu potroaa, za zatitu nepuaa, zatitu od povreda na
radnom mjestu, zatita patenata, kontrole kvaliteta namirnica i slino. Najbolji primjer
predstavlja Agencija za zatitu trinog natjecanja, koja vodi rauna o tome da preduzeda
meusobno koriste lojalnu trinu utakmicu, a ne da prljavo igraju. Interesne grupe na
poslovanje preduzeda djeluju iskljuivo javnim putem, koristedi javne medije.

12

6. ANALIZA OKRUENJA
Analiza okruenja ima zadatak da locira elemente okruenja koji znaajno utjeu na poslovanje
preduzeda. Ona zaposlenicima pomae razumjeti koji su to elementi unutar i izvan organizacije
koji utjeu na provoenje strategije, i u konanici na ostvarenje ciljeva. Prethodno spomenuti
faktori se kontinuirano mijenjaju, pa je zbog toga proces analize trajan nikada ne prestaje, i
nije konaan. Okruenje se konstantno mora preispitivati i istraivati, kako bi se na vrijeme
otkrio problem, a kasnije i rijeio, jer sama analiza nije dovoljna ako je ne prate promjene
unutar preduzeda i prilagoavanje okruenju.
Analiza eksternog i internog okruenja se provodi s ciljem dobijanja ocjene okruenja, koja
treba da poslui menadmentu kao sredstvo pomodu kojeg moe brzo reagovati na promjene u
okruenju, i samim tim povedati izglede za uspjeh preduzeda na poslovnom tritu.8
Analizom vanjskog okruenja preduzede identifikuje poziciju koju treba zauzeti, i poloaj koji bi
trebalo prihvatiti. Analiza internih faktora treba da ukae na izvore konkurentske prednosti.
Analiza vanjskog okruenja ima svrhu da se njom proiruju i podiu saznanja menadera o
potencijalnim razvijanjima promjena, koje mogu predstavljati nove prilike, ali i prijetnje.
Analiza unutranjeg okruenja predstavlja analizu mogudnosti preduzeda da se adaptira
promjenama u okruenju. Analizu radimo s ciljem da dobijemo jasnu, obuhvatnu sliku sa vie
aspekata situacije preduzeda o tome da li se, i kako dobro, radi strateki posao, te koje su
slabosti i snage preduzeda.

prof.dr. Mersud Ferizovic & prof. dr. Radoja Radid, Strateki menadment 2006.godina, Banja Luka

13

7. ODNOS PREDUZEDA I OKRUENJA

Okolina je pojam razliit za svaku organizaciju ili preduzede, i vremenom se ona mijenja; mijenja
se njen sadraj, granice, kao i karakter. Odnos sa okolinom je manje-vie predvidiv u kradim
vremenskim razdobljima, a kljunu ulogu u oblikovanju odnosa sa okolinom imaju top
menaderi.
Istraivanjem okoline preduzede pokuava pronadi nain adaptiranja u makro i mikro okruenju.
No, osim prilagodbe (reaktivne strategije) preduzede moe koristiti i proaktivne strategije, koje
su usmjerene na promjenu konteksta okruenja u kojem preduzede djeluje.9 Menadment se u
odnosu na okolinu ponaa proaktivno (namedudi nove procese, proizvode, usluge), reaktivno
(prilagoava se potrebama i zahtjevima okruenja) i kombinacijom ova dva pristupa (slika 3).

slika 3

prof.dr.sc. Sanja Pfeifer, Strateki menadment 2005.godina

14

8. ZAKLJUAK
Bez obzira radi li se o privatnoj ili poslovnoj strani ivota, svako od nas ima ciljeve kojima je
posveden. Na njihovo ostvarenje najvie utjeu elementi i faktori iz okruenja u kojem se
nalazimo. Da bismo bre, lake ili efikasnije stigli do eljenog cilja, potrebno je da uzmemo u
obzir elemente iz okruenja, iskoristiti prilike koje nam se ponude, izbjedi potencijalne
opasnosti. Ali, najbitnije od svega je to da maksimalno iskoristimo nae najbolje strane, a
istovremeno i neutraliemo nae slabosti i mane.
Isto vrijedi i za preduzede, koje, da bi opstalo i maksimiziralo profit, treba da analizira i iskoristi
najbolje unutranje strane, tj. snage u organizaciji, a ujedno i uoilo prilike koje se nude na
tritu. Meutim, ono treba da bude maksimalno oprezno kada se radi o prijetnjama iz
okruenja, ili u samom preduzedu, a to podrazumijeva organizacione slabosti, jer to moe da
otea ili ak i zaustavi njegov put ka ostvarenju zacrtanih ciljeva.
Zbog toga je analiza internog i eksternog okruenja veoma bitna, ali da bi ona imala svoju svrhu,
analizirane situacije treba istraiti, te ispraviti postojede greke u preduzedu. I ne samo to,
preduzede treba da iz analize izvue najveda moguda znanja, kako se u bliskoj bududnosti ne
bi ponavljale greke, jer, ljudski je grijeiti, ali ponavljati greke je obiljeje ludaka.

15

9. LITERATURA

1.
2.
3.
4.
5.

prof.dr.sc. Sanja Pfeifer, Strateki menadment 2005.godina

prof.dr. Mersud Ferizovic & prof. dr. Radoja Radid, Strateki menadment 2006.godina, Banja Luka
mag.oec.Dijana iin-ain, Osnovi menadmenta 2007.godina
prof.dr. Rifet ogid, Organizovanje kao menaderska funkcija 2008.godina, Zenica
Nataa Trojak, Analiza poslovnog okruenja 2009.godina

16