5.

Nacionalizam
a. Porijeklo i razvoj
Rije nacija koristi se od 13. vijeka, potie od lat. Rijei nasci- biti roen. U obliku
natio odnosi se na grupu ljudi koji su povezani rodjenjem i mjestom rodjenja. Nacija je
prvobitno znaila soj ljudi ili rasnu grupu, ali nije imala politiko znaenje. Krajem 18.
vijeka termin je poprimio politiki prizvuk. Termin nacionalizam prvi je 1789.
upotrebio francuski svetenik Barijel. Do sredine 19. vijeka nacionalizam je bio poznat
kao politika doktrina ili pokret. Ideja nacionalizma roena je tokom Fr. Revolucije. Prije
toga zemlje su shvatane kao carstva, kneevine. Stanovnici zemlje bili su podanici.
Revolucionari koji su se podigli protiv Luja 16. uinili su to radi naroda, a pod narodnom
su smatrali francusku naciju. Njihove ideje bile su pod uticajem Rusoa i nove doktrine
o narodnoj samoupravi. Nacionalizam je bio revolucionarno i demokratsko vjerovanje.
Takve ideje nisu samo svojina Francuske. Tokov revolucije i napoleonovihratova, veina
Evrope bila je pod vlau Francuske, to je rodilo tenju za nezavisnou. Ideje
nacionalizma su se proirile na Njemaku i Italiju, a poetkom 19. vijeka i na Latinsku
Ameriku. Rastua plima nacionalizma iscrtala je novu mapu Evrope u 19. vijeku poto su
Austrija, Rusija i Turska poele da se raspadaju. 1848. nacional. Ustanci poeli su u
italijanskim dravama, meu esima, Maarima, Njemcima. 19. vijek je bio period
izgradnje nacija. Italija je 1861. postala jedinstvena drava, a Njemaka je ujedinjena
1871. Odusevljenje nacionalizmom bilo je ogranieno na srednju klasu u usponu, ali oni
nigdje nisu bili dovoljno jaki da dovre proces izgradnje nacija. Ipak, do kraja 19. vijeka
nacionalizam je postao pravi narodni pokret.Promjenio se i njegov karakter. Ranije je on
bio povezan sa liberalizmom i progresivnim pokretima, ali su ga sve vie preuzimali
konzervativni i reakcionarni politiari. On je poeoda znai drutvenu koheziju, napredak
i stabilnost. Svaka nacija je svoje kvalitete smatrala jedinstvenim i nadmonim. Ova nova
klima pomogla je pothranjivanju politika kolonijalne ekspanzije. Doprinjela je i rivalstvu
koje je vodilo u 1. svj. Rat. Kraj 1. svj. Rata vidio je dovrenje procesa izgradnje nacija,
ali on nije uspio da rijei nacionalne tenzije to je najoiglednije bilo u Italiji,
Njemakoj i Japanu. Toko 20. vijeka doktrina nacionalizma proirila se po cijelom
globusu. Antikolonijalizam je proizvodio i nove oblike nacionalizma. esto se govori da
je nacionalizam danas anahronizam, ali postoje svjedoanstva da on opet oivljava.
b. Za ljubav zemlje centralne teme
Tretirati nacionalizam kao ideologiju po sebi, znai susresti se sa 3 problema: 1.
nacionalizam se ponekad klasifikuje kao pol. Doktrina (nacionalizam je vjerovanje da je
nacija prirodna i prava jedinica vlasti) 2. ponekad se prikazuje kao psiholoki
fenomenumjesto kao teorijska konstrukcija 3. Nacionalizam ima izofreni politiki
karakter
Kamen temeljac nacionalistikih ideja i teorija:
1. Nacija
Osnovno vjerovanje nacionalizma jeste da je nacija glavni princip politike organizacije.
U osnovnom znaenju nacije su kulturni identiteti, skupine ljudi povezane zajednikim
vrijednostima, tradicijama, jezikom, religijom i istorijom koje obino ive u istoj

geografskoj oblasti. Kao najjasniji simbol nacionalnosti uzima se jezik. Druga vana
komponenta je religija ona izraava duhovnost i moralne vrijednosti. Ipak, religijska
vjerovanja se ne podudaraju uvijek sa nacionalnim tipovima (katolici i protestanti u VB).
Nacije se takodje zasnivaju na osjeaju etnikog ili rasnog jedinstva (njemaki Volk
podrazumjeva i kulturno jedinstvo i krvne veze. Ipak, nacionalizamimarpije kulturnu
nego bioloku osnovu, a etniko jedinstvo ne mora uvijek biti osnova za nacionalni
identitet. Nacije obino dijele zajedniu istoriju i tradicije ili su usredotoene nabuduim
oekivanjima. Nacije se konano mogu definisati kao subjektivno ane pomou skupa
spoljasnjih faktora. U ovom smislu nacija je psiho-politiki element. injenica je da su
nacije formirane na osnovu kombinacije subjektivnih i objektivnih faktora, dovela je do
rivalskih shvatanja nacije. Sa jedne strane ekskluzivni pojmovi nacije istiu znaaj
etnikog jedinstva i zajednike istorije. Naciju dri na okupu primordijalna veza
uroena emotivna privrenost zajednikom jeziku, religiji ili domovini (faisti,
konzervativci). Inkluzivni pojam nacije osvjetljavaju znaaj graanske svijesti i
patriotske lojalnosti , sugeriui da one mogu biti multikulturne, multietnike,
multireligijske (liberali i socijalisti).
NACIJA: LIBERALI- usvajaju graansko gledite o naciji koje istie znaaj politike
lojalnosti , koliko i kulturnog jedinstva. Nacije su moralni entiteti poto su obdarene
pravima- naroito jednakim pravom na samoopredjeljenje. KONZERVATIVCI naciju
shvataju kao organski entitet, kojeg na okupu dri zajednikiidentitet i ista istorija. Nacija
kao izvor socijalne kohezije i kolektivnog identiteta moda je politilki najznaajnija od
svih grupa. SOCIJALISTI naciju gledaju kao vjetaku podjelu ovjeanstva ija je
svrha da maskira drutvenu nepravdu. Zato politiki pokreti treba da imaju
internacionalni, ne nacionalni karakter. ANARHISTI- dre da je nacija ukaljana svojoj
povezanou sa dravom. Nacija se tako vidi kao mit zamisljen da promovie pokornost u
interesu vladajue elite. FAISTI naciju shvataju kao organski ujedinjenu drutvenu
cjelinu, definisanu pomou rase. Meutim, nacije su meusobno suprotstavljene u borbi
za opstanak, po kojoj su neke sazdane za uspjeh, neke za izvoenjepred zid.
FUNDAMENTALISTI tretiraju nacije kao religijske entitete. Ipak obim religije se
rijetko poklapa sa obimom nacije, otuda ideja transnacionalnih religijskih zajednica
islamska nacija.
2. ORGANSKA ZAJEDNICA
Nacionalisti su jedinstveni u vjerovanju da su nacije organske zajednice. ovjeanstvo je
prirodno izdjeljeno na skup nacija, od kojih vaka ima specifian karakter i zaseban
identitet. Nacionalne veze i lojalnosti prisutne su u svih drutvima, istrajavaju tokom
vremeena i djeluju na institnktivnom nivou. Za ovo pruaju razliita objanjenja:
PRIMORDIJALISTIKI PRISTUP prikazuje nac. identitet kao neto to je utkano u
istoriju, nacije su ukorijenjene u zajednikom kulturnom nasljedju i jeziku i mogu
prethoditi dravnosti i karakteriu ih duboke emocionalne odanosti. Entoni Smit je isticao
povezanost modernih nacija sa premodernim etnikim zajednicama etnije. Iz toga
slijedi daje mala razlika izmeu etniciteta i nacionalnosti. SITUCIONISTIKI
PRISTUP- sugerie daje nacionalni identitet iskovan kao odgovor na istorijske izazove.
Ernest Gelner je istiao do kog je stepena nacionalizam povezan sa modernizacijom i sa
industrijalizacijom. Novonastajua industrijska drutva su isticala socijalnu mobilnost,

samonastojanje i konkurenciju i zahtjevala novi izvor drutvene kohezije. Njega je pruio

nacionalizam.
Ipak, nacionalna zajednica je posebna vrsta zajednice. Ona ukazuje na grupu koja
posjeduje snaan kolektivni identitet, zasnovan na sponama lojalsnoti i dunosti.
Ferdinand Tenies je pravio razliku izeu zajednice- tipina za tradicionalna drutva
(prirodna naklonost i uzajamno potovanje) i drutva gdje su odnosi labaviji, vjetaki i
ugovorni, a tipini su za urbana, industrijalizovana drutva. Anderson je dokazivao da
nacije postoje vie kao imaginarne slike, negokao prave zajednice. Unutar nacija
pojedinci se susreu sa neznatnim procentom onih sa kojima dijele nac. Identitet.
Kritiari nac. Su se hvatali za ideju nacije kao imaginarnih zajednica.
Konstruktivistiki pristup nacionalizmu nac. Identitet shvataju ka ideoloku
konstrukciju koja slui interesima monih Grupa. Hobsbaum- marksistiki teoretiar
isticao je je da je vjerovanje u istorijski kontinutitet i kulturnu istotu uvijek mit. Po
ovom misljenju nacionalizam kreira nacije, a ne obranuto. Nacionalizam se shvata kao
izum koji obezbjeuje da nacionalna lojalnost nadjaa klasnu solidarnost.
3. SAMOOPREDJELJENJE
NACIONALIZAM KAO POLITIKA IDEOLOGIJA NASTAJE SMAO ONDA KADA
SE IDEJA NACIONALNE ZAJEDNICE SUSREE SA UENJEM O NARODNOM
SUVERENITETU. To se dogodilo za vrijeme Fr. Revolucije pod uticajem uenja Rusoa.
Njegovo naglaavanje narodnog suvereniteta, izraeno u ideji opte volje bilo je sjeme
iz kog su nikle nacionalistike doktrine. Opta volja je zajedniki, opti interes drutva,
volja svih, pod uslovom da svako djeluje nesebino. Ruso je zastupao tezu da vlast ne
treba biti zasnovana na apsolutnoj moi monarha, ve na volji cjelokupne zajednice.
Tokom Fr. Revolucije ova vjerovanja su bila izraena u tvrdnji da fr. Narod predstavlja
graane koji posjeduju neotuiva prava i dunosti. Suverena vlast tako poiva na
francuskoj naciji. Ovaj oblik nacionalizma, bio je zasnovan na viziji naroda ili nacije
koja vlada sobom. Nacija nije smao prirodna zajednica, ona je prirodna politika
zajednica. U ovoj tradiciji nacionalizma, dravnost i nacionalnost su povezani. Cilj
nacionalizma je osnivanje nacije-drave. Ovo se dosad postizalo na dva naina: 1.
proces ujedinjenja 2. postizanjem nezavisnosti kojim se nacija oslobadja strane vladavine
i zadobija kontrolu. Za nacionaliste nacija-drava je najvii i najpoeljniji oblik politike
organizacije. Najvea njena snagaje to nudi izglede za kuturnu koheziju i za politiko
jedinstvo. Kada narod koji dijeli zajedniki identitet dobije ptravo da sobom upravlja,
nacionalnost i dravnost se podudaraju. Pored toga, nacionalizam daje legitimsnost
autoritetu vlasti. Nacionalizam predstvalja ideju narodne samouprave vlast se vri od
strane naroda i za narod.
Meutim nacionalizam nije uvijek povezan sa nacijom-dravom. Neke naije mogu se
zadovoljiti odreenom mjerompolitike autonomije (velki nac. U VB)Dakle,
nacionalizam moe biti izraen i putem federalizacije ili devolucije.
4. POLITIKA IDENTITETA
Svi oblici nacionalizma postavljaju pitanje identiteta. Za politikog nacionalisti
objektivni momenti- teritorija, religija, jezik nisu manje vani od subjektivnih- volja,

pamenje, patriotska lojalnost. Ipak, izvjesni oblici nacionalizma su manje tijesno

povezani sa otvoreno politikim zahtjevima, nego drugi. Ovo se posebno odnosi na
kulturni i etniki nacionalizam. Kulturni nacionalizam stavlja naglasak na preporod
nacije kao osobene civilizacije. On je mistian jer se zasniva na romantinom vjrovanju u
naciju. To je oblik nacionalizma odozdo-nagore. On moe posluiti i kao fktor
modernizacije- omoguavajui ljudima da se rekreiraju. Znaaj osobene nacionalne
svijesti 1. put je istaknut u Njemakoj u 18.v. (Herder i Fihte isticali su da svaka nacija
posjeduje narodni duh koji narodne snabdjeva kreativnim impulsimaTokom 19. vijeka
takav nacionalizam bio je obiljeen ponovnim otkrivanjem njemakih mitova i legendi)
Kulturni nacionalizam ojaao je do 20.v.
Etniki nacionalizam se u nekim pogledima razlikuje od kulturnog nacionalizma
etnicitet je lojalnost prema odreenoj populaciji, kulturnoj grupi ili teritorijalnoj oblasti.
esto se smatra da lanovi etnikih grupa potiu od istih predaka. (npr. Crnaki nac. Ima
etniki karakter) PATRIOTIZAM lat. Patria otadbina je psiholoka privrenost
sopstvenoj naciji. Termini nacionalizam i patriotizam esto se mijeaju. Ncionalizam ima
doktrinarni karakter i znai vjerovanje da je nacija na neki nain centralni princip
politike organizacije. Takvom vjerovanju patriotizam prua afektivnu osnovu i tako
potkrepljuje sve oblike nacionalizma. Ipk, nisu sve patriote nacionalisti svi oni koji vole
naciju ili se identifikuju prema njoj ne vide naciju kao sredstvo za artikulaciju politikih
zahtjeva.
v. Nacionalizam i politika
Ideoloka bezoblinost politikog nacionalizma proizvod je sljedeih faktora:
Nacionalizam se pojavljuje u razliitim istorijskim kontekstima , oblikuju ga
suprotstavljena kulturna nasljedja i koristi se za iznoenje razliitih politikih razloga i
aspiracija. Takodje, izraz je sposobnosti nacionalizma da apsorbuje druge politi. Ideje i
doktrine i da se snjima spoji stvarajui niz rivalskih nacionalistikih tradicija.
Najznaajnije od ovih tradicija su sljedee:
1. LIBERALNI NACIONALIZAM :
To je najstariji oblik nacionalizma koji datira iz Francuske revolucije. Njegove ideje su se
prosirile Evropom, a najjasnije ih je izrazio uzepe Macini. One su uticale i na
poduhvate Simona Bolivara. etrnaest taaka Vudro Vilsona takoe su bile zasnovane
na principima liberalnog naionalizma. Takoe, mnoge antikolonijalne voe su bile
inspirisane ovih principima. Ideje nacionalnog liberalizma jasno su oblikovane u
Rusoovoj odbranio narodnog suvereniteta, izraeno u pojmu opte volje. Sa 19.
vijekom tenja ka narodnoj samoupravi stapala se sa liberalnim principima. Do stapanja
je dolo zbog injenice da su multinacionalne imperije bile autokratske i ugnjetake.
Liberalizam je bio utemeljen na odbrani indivualne slobode. Nacionalisti su vjerovali da
su nacije suvereni entiteti koji imaju pravo na slobodu, ali posjeduju odreena prava od
kojih je najvanije pravo na samoopredjeljenje. ZATO JE LIBERALNI
NACIONALIZAM OSLOBAAJUA SNAGA U DVA SMISLA: 1. suprotstavlja se
svih oblicima strane dominacije i ugnjetavanja 2. zalae se za ideal samouprave koji se
izraava u vjerovanje u konstitucionalizam i reprezentaciju. . Liberalni nacionalisti su
smatrali da su nacije poput pojedinaca jednake. Zato je krajnji cilj liberalnog
nacionalizma izgradnja jednog svijeta nezavisnih drava-nacija. Liberali su takoe

vjerovali da se princip ravnotee ili prirodne harmonije primjenjuje ne smao na

pojedince, ve i na nacije. Liberalizam ide dalje od nacionalizma, do kosmopolitanizma.
Kritiari liberalnog nacionalizma kau da su njegove idejje naivne i romantine. Njihov
nacionalizam je racionalan i tolerantan. Ipak, oni previaju mranu stranu nacionalizma.
Liberali nacionalizam vide kao univerzalni princip, ali manje razumijevanja imau za
emocionalnu mo nacionalizma. On je takoe zaveden idejom da su nacije-drave klju
politike i internacionalne harmonije.
2. KONZERVATIVNI NACIONALIZAM
Poetkom 19. vijeka konzervativci su smatrali da je nacionalizam radikalna i opasna
snaga, prijetnja poretku i politikoj stabilnosti. Kako je vrijeme odmicalo postajali su sve
skloniji nacionalizmu, gledajui u njemu saveznika za odranje drutvenog poretka i
odbrani tradicionalnih institucija. U modernom periodu nacionalizam je postao uvjerenje
svih konzervativaca. Konzervativni nacionalizam prije tei da s erazvije u etabliranima
nacijama-dravama nego u onima koje su u procesu izgradnje nacije. Konzervativci su
manje zainteresovani za principijelni nacionalizam uviverzalnog smaoopredjeljenja a vie
za onaj koji obeava drutvenu koheziju i javni poredak. Za konzervative drutvo je
organsko: oni vjeruju da nacije nastaju prirodno iz elje ljudskih bia da ive sa drugima
koji su slini njima. Ljudska bia se shvataju kao ograniena i nesavrena stvorenja koja
tragaju za smislom i sigurnou u okviru nacionalne zajednice. Zato je glavni cilj
konzervativnog nacionalizma odranje nacionalnog jedinstva., njegovanje patriotske
lojalnosti. Konzervativci naionalizam vide kao protivotrov drutvenoj revoluciji.
Konzervativni karakter nacionalizma odrava se pozivanjem na tradiciju i istoriju. On je
nostalgian i zagledan u prolost (rituali,s mboli). Konzervativni nacionalizam je naroito
izraen kada postoji osjeaj ugroenosti nacionalnog identiteta ili opasnost od njegovog
gubitka. Zbog toga pitanje imigracije i nadnacionalizma pomau da ovaj oblik
nacionalizma opstane u mnogim modernim dravama. Konzervativna odbojnost ptrema
imigraciji potie iz vjerovanja da multikulturalizam vodi u nestabilnost i sukob. Oni su
takoe zabrinuti to nadnacionalna tijela (EU) ugroavaju nacionalni identitet. . Protivnici
konzervativnog nacionalizma istiu da on stoji na pogrenim pretpostavkama: 1. lpnz.
Nacionalizam moe se podsmatrati kao jedan oblik manipulacije od strane elite2. konz.
Nacionalizam moe posluiti i za promovisanje netolerancijenetolerancije.
3. Ekspanzionistiki liberalizam
Agresivno lice nacionalizma postalo je vidljivo krajem 19. vijeka (jagma za Afrikom)
Imperijalizam 19. vijeka se od ranijih perioda kolonijalne ekspanzije razlikuje po tome
to je bio podran klimom narodnog nacionalizma. : nacionalni presti bio je povezivan
sa posjedovanjem imperijeAgresivni i ekspanzionistiki nacionalizam je dostigao najviu
taku u meuratnom periodu (to je dovelo do rata 1939.)
Ono po emu s eovaj oblik razlikovao od liberalnog nacionalizma je ovinizam. U svom
pravu na samoopredjeljenje nacije je se ne smatraju jednakima neke nacije imaju
kvalitete zbog kojih su nadmone u odnosu na druge. U Evropi je postojalo vjerovanje
da su bijeli narodi superiorniji od drugih, a u Rusiji je to bila ideja panslavizma, U
Njemakoj pangermanizam i nacisti... Ncional ovinizam se raa iz osjeaja
intenzivnog, ak histerinog nacionalistikog oduevljenja, poedinci svoj identitet gube

unutar svemone nacije (ARL MORAS). Takav militantni nacionalizam esto je

udruen sa militarizmomCivilna populacija biva zaraena vojnim vrijednostima aspolutne
lojalnosti, odanosti i samortvovanja. ivoti obinih ljudi postaju nevani. Naroito
veliku privlanost nacional-ovinizam ima za izolovane i nemone kojimanudi
potovanje i ponos. Nacional-ovinizam pravi jasnu razliku izmeu nas i njih. U politici,
nacional-ovinizam se obino izraava kroz rasistike ideologije.
4. ANTIKOLONIJALNI I POSTKOLONIJALNI NACIONALIZAM
Nacionalizam je zahvaljujui imperijalizmu postao rasprostranjen u svijetu. Meu
narodima Azije i Afrike iskustvo kolonijalne vladavine pomoglo je u proizvodnji
specifinog oblika antikolonijalnog nacionalizma. Poslije 2. svj. Rata dolo je do konane
propasti evropskih imperija, a za dekolonizaciju je bila karakteristina revolucija a
ponekad i oruana borba.(Kina, Alir, Vijetnam). Ipak novonastale afrike ili azijske
nacije bile su u razliitoj poziciji u odnosu na evropske. Zahtjev za politkom
nezavinou bio je povezan sa zaostalom ekonosmkom situacijom. Veeinu voa ovih
nacija privlaio je socijalizam. Prije svega, jer on otjelotvorava vrijednosti zajednice i
saradnje koje su uspostavjene na tradicionalnim grupama. Takoe socijalizam nudi
analizu nejednakosti i eksploatacije. Nacionalizam svijeta u razvoju marksistiku analizu
primjenjuje na odnos izmeu kolonizatora i podreenih naroda. Klasna borba postaje
antikolonijalna borba.
Antikolonijalizam je revolt protiv zapadne moi i uticaja. Socijalizam u Africi nije
zasnovan na dravnom socijalizmu sovjetskog tipa niti na zapadnoj demokratiji, ve na
tradicionalnim komunitarnim vrijednostima i elji da se sve podredi ekonomskom
progresu. Filosofija treeg svijeta je izraz estokog odbacivanja imperijalizma i
zajednike elje za ekonomskim progresom. Postkolonijalni period je iznjedrio sasvim
razliitog oblika nacionalizma. Oni su vie oblikovani odbacivanjem zapadnih ideja i
kulture. Ovo je djelimino reakcija na dominaciju zapadne kulturne i ekonosmek moi.
Odbacujui Zapad takvi nacionalizmi okreu se nezapadnim filosoffijama i idejama
(islam)
g. S ONE STRANE NACIONALIZMA
Internacionalizam u uem smislu karakterie radikalnije vjerovanje u potrebu da s
eprevazie politiki naionalizam. Cilj internacionalizzma je izgradnja nadnacionalnih
struktura, Ocem ove filosofije (filosofija jednog sveta vjerovanje u univerzalni
moral, mir i saradnju) smatra se Kant. On u djeluO venom miru zamislja neku vrstu
lige nacija. Ova vizija se najjasnije povezuje sa liberalizmom i socijalizmom, od kojih je
svaki razvio posebnu vrstu internacionalizma.
1. LIBERALNI INTERNACIONALIZAM
Postoje dvije osnove liberalnog internacionalizma.
a. Strah od meunarodnog prirodnog stanja Liberali predlau dva sredstav za
spreavanje povratka na osvajanje i pljaku ( meunarodni anarhizam). Prvi je
meusobna zavisnost nacija. To je razlog zbog kojeg liberlai podravaju slobodnu
trgovinu. Drgi je kontrola nacionalnih ambicija putem izgradnje nadnacionalnih tijela

b. Drga potie iz sutinske privrenosti pojedincu i principu indiviualizma. Sva ljuska

bia imaju jednake moralne vrijednosti. Potovanje prava i sloboda pojedinca je vanije
od zahtjeva za nacionalim suverenitetom. .
U kritiare ovog oblika liberalnog internacionalizma spadaju konzervativci i nacionalisti
zemalja u razvoju. Oni misle da ljudska prava ne uspijevaju zeti u obzir razliite tradicije
i kulture a idu i dalje i tvrde da je to oblik zapadnog imperijalizma.
KOSMOPOLITIZAM: Znai vjerovanje u svjetsku dravu. On podrazumijeva brisanje
nacionalnih identitetau uspostavljanje zajednike politike lojalnosti koja ujeduinjuje sva
judska bia. Termoin se meutim, oznaava da prikae mnogo skromniji cilj mir i
harmoniju meu nacijama. Liberalni kosmopolitizam se povezuje sa podrkom slobodnoj
trgovini koja se zasniva na vjerovanju da slobodna trgovina promovie meunarodno
razumjevanje i prosperitet. Kospmopolitski ideal unapreuju nadnacionalna tijela, iji je
cilj podsticanje saradnje meu nacijama.
2. SOCIJALISTIKI INTERNACIONALIZAM
Socijalisti su skloniji od liberala da nacionalizam odbace vjerujui da on poraa
konflikte. Marksizam tradicionalno ukljuuje jedan oblik proleterskog internacionalizma
koji je ukorjenjen u ideji da je klasna solidarnost monija od nacionalnog identiteta.
Marks je priznavao znaaj nacionalne dimenzije socijalistike revolucije, prihvatao je da
je za podjarmljene narode nacionalno osloboenje preduslov za socijalistiku revoluciju.
Ipak nije zamiljao da je radnika klasa nacionalna. Zato socijalizam ima internacionalni
karakter (Proleteri svih zemalja ujedinite se). Nacionalne granice ne presjeca smao
proleterska klasna solidarnost, ve i sbjetsko trite kapitalizma. Ipak, socijalisti su
proleterski internacionalizam rijetko vidjeli kao cilj.Njihov cilj bio je da se kroz
internacionalnu klasnu borbu uspostavi harmonija meu narodima svijeta. Socijalisiki
internacionalizam zasnovan je na ideji da su ljudska bia povezana saosjeanjem,
saaljenjem i ljubavlju. Internacionalizam za socijliste moe da podrazumijeva ne smao
saradnju meu nacijama ve i nestanak nacije.
Kritika ovog internacionalizma spada u dvije kategotrije: 1. Neuspjeh internacionalnih
socijalista da se u praksi ponaaju u skaldu sa idealima. 2. socijalizam nije mogao da
prepozna snagu politikog nacionalizma ito mu je nainilo tetu.
d. NACIONALIZAM U 21. VIJEKU
NACIONALIZAM SE STALNO OPISIVAO KAO POJAVA KOJA E USKORO
IZUMRIJETI. Globalizacija ima uticaj na nacije-drave i na politike doktrine:
integrisana globalna ekonomija, kulturna globalizacija... Dva faktora ukazuju na to da
nacija ima i dalje politiki znaaj: 1. Globalizacija pothranjuje pojavu etniki zasnovanih
i agresivnih oblika nacionalizma 2. Globalizacija nacionalnom projektumoe pridati novo
znaenje i znaaj budunost nacija koje e se ponovo pronai.