233-852.

5
86.33
2 9
( )
. . /
., 2009.- 4 4 0 .
ISBN 978-5-9622-0028-6 ( )

( )
telema@rambler.ru


zotov@imperiumpress.ru

,

,


, , ,
,
22.06.2009. 6 0 x 9 0 /1 6 .
QuantAntiqua. .
3 . 7438

YOCIN

, . , . 2 /1 9
+7 495 935 7103
www.yogin.ru
;
143200, . , . , 93
ISBN 978-5-9622-0028-6 ( )
, 2009
, 2009


-
. ,
. , ,

, , ,
,
, ,
- ,
,
, , .
, ( ),
. :
15 , , ,
, ,
, , ,
,
,
- .

, ...
, ,
, ,
... ,
.
-
. - - ,
, .

, ,
,
,
, . ,
, ,
. ! !

. . ( )
( )
3

 ,
.
, ,
,
,
.

,
.
, ,
,

.
, ,
, .
,

, - .

( . .)


.............................................................................................9
...................................................... 9
..................................12
............................................................13
1. ........................................... 16
1.1. ........................................... 16
1.2. ....................................................................18
1.2.1. ? ..............................21
1.2.2. ........................... 24
1.2.3. ? ...................................................................... 26
1.3. - ................... 27
1.3.1. .................................. 28
1.3.2. .................................................................. 29
1.3.3. ....................................30
1.3.4. ................................................ 33
1.3.5. , .................................. 35
1.4. .............................................. 37
1.4.1. ? ................................................. 40
1.4.2. ....................................44
1.4.3.
...................................................................................... 47
1.4.4. ................................................................. 51
1.4.5. ............................................... 52
1.4.6. - ..................................................................... 54
1.4.7. ...................................................................................... 56
..................................................59
............................................ 61
.........................................................................................65
............................................................................... 69
1.4.8. ................................................................................... 78
................................................................. 81

2.
......................................................................92
2.1. .................................... 92

2.2. - : , , ..................92
2.2.1. ...................................................................... 94
2.3. : ........................................... 96
2.4. ...........................98
2.5. - ................................ 100
2.5.1. - ................................................101
2.5.2. ...................................................... 102
......................................................................................
............................. ..................................................... . 104
................................................................................. 105
....................................................................................... 105
.....................................................................................106
2.5.3. ........................................................................ 106
.......................................................... 107
......................................................................... 109
............................................................ 109
.....................................................111
- .........................................................
2.6. ................................ 120
2.6.1. ......................... 122
2.6.2. ...................................................................................... 126
2.6.3. - .............................128
2.6.4. .................................................................... 130
2.7. ...................................... 132
2.7.1. ....... 135
2.7.2 - ........................................................... 136
2.7.3 - ........................................................140
2.7.4 ......................................................................... 144
2.8. ............................... 147
3. ()

152

3.1. .................. ............................ 153

3.1.1. - -........................155
3.1.2. -.............................................................................. 156
3.1.3. -..............................................................................157
3.1.4. -............................................................................160
3.1.5. - ......................162
3.1.6. -.......................................................................... 168

- ................... 169
3.1.7. - ............................................................................. 175
3.2. ?............................176
3.2.1. ............................................................................ 176
3.2.2. ......................... 177
..................................................................178
.................................................179
()..............................180
3.2.3. .............................................................................181
3.2.4. .................................................... 184
3.3.
.......................................................................187
3.3.1 ^
( )...............188
3.3.2. ?
? ( )................ 192
3.3.3. ........................................ .......................................... 194
3.3.4.
....................................................... 197
.................200
3.4. - ..................... 210
3.4.1 - ...............................................210
3.4.2.- ....................................................222
3.4.3. , ................264
1. -........................................ 265
2. ....................................269
8. ..................... 281
10. ..............................284
12. .......................286
3.4.4.
( . ).286
3.4.5. .......................................... 289
3.4.6. ()...................................... 304
3.4.7. -
() ....................................................... 333
3.5. .............................................................336
3.5.1. .................................................................. 338
3.5.2. ......................................... 330
3.5.3. ( )........ ............... 340
3.5.4. ..............................................................................341
7

3.5.5. ...................................................................................... 346

.......349
3.5.6. ............................................................... 353
- ...................... 355
............................357
3.5.7. ..............359
3.5.8. ...........................................................................363
( ) .... 364

( ) .................................................... 366

( ) .................................................. 366
3.5.9. .............. 368
( ) ....368
3.5.10. ........................................... 372
-............................................................... 373
.................................................................................... 374
......................................................................................375
()............................................................. 377
....................................................................... 380
3.5.11. ................................................................................ 381
...........................................................383
3.5.12. .................................................................................. 387
3.5.13. .................................................................................... 389
( )....................393
( )...................... 404
3.5.14. ................................................................................406

............................................................... 410
3.5.15. ()............ 411
................................................................................. 412
1.
( . -)............................................... 412
2. ............................................... 414
3. .................... 416
4.
................................................................................419

- , .
, .
,
.


.
,

, ,
.
, (, , )
-
, - .
,
, - , ,
.
,
,
,
, ,
, .
,
, ,

,
.
, , -

:
, .
,
, ,
.
,
, ,
. ,
-
( , , ,
).
,
, ,
,
, , ( ),
.

-
:
, , , .
, ,
, ,
. , ,
:
,
.

,
, .
, ,
, - ,
.
,
,
. ,
,
, ,
,
.
10

,

,
, 1.

. , ,

. ,
, ,
, . ,

.

-.
,
.

,

.

, ,
,
. ,
, ,

. ,
.
: ()
, , .

, .
. - ,
, ,
( !) .
, !
1
., , (
). - : , 1994; ..
11

.
, , 10

, ,
.
, ,
.
,
: -
, - -
. ,
.
,
, ,
, , :
, .
, ,
,
.

,
, , , .
, , ,
, , . ,
.
- ,

.

,
.
,
.
, ,

.
,
.
,
, , , ; - - , .

,
, ,

.
,
.
,

,
- ,
. Vyuj
. yugum,
yoke, joug,
(). , ,
- , .

(),
, .



. ,
. ,
, , , ,
, ..

, ,
13

: ,
,
, .
-
,
.

,
-,

, .

, , 1,
. , ( iugum) ,
, , ,
2. ,
- , ,
,
, , .
yu j
, ,
, , ,
3.


, .
, ,
, -
,
.
1 . . - .. , Indoarika . - .:
, 1999; .. . , 1989;
. . , 1995 .
2 .. . // , 1996,
3. - .9
3 . . - , .
. . . - .: , 2001. - .418.

,
( )

.
, , ,
: -
, ;
- , -
, , , ,
- ,
( ). ,

.

1.1.

1.
1.1.
,
. -
.
- ,
- .

,

. ,
, ,
, , , .


.
- ( ), , ,
.
- .
,
,
.
, .

, ,
.
, ,
, , ,
.

 i .

- ,
, ,
.
. -
(, ,
),
,
.
,
,
- .


.

(, ,
).

,
.
,
, ,
.
-
,
,
-.

,

. ,
, , .
,
.
,
,
,
.

1.2.

, , .
- .
,
, .
- - .
.
, - ,
,
,
, ,
.

1.2.

. ,
. -

,
- , -
. - -
-
, . ,
XIX . , , ,
1. ,
.

. ,

, -
(, ,
,
). - - -
.
1 , . . - .,1995 - .15.

 1.

. , I , ,
, , . ,

, , ,
, , '.

, , .
, -
(1731 - 1805) 1765 . , , , , . ,
, , ,
1801-1802 .,

. 1778 .
Ezour Vedam.
, ,
. ,
, ,

, .
, XVIII .
.
.
.
XIX .
, - .


1
( . , ) - ,
.
, -
, , , .
- ,
. - -
, ,
, , .
XVIII . ,
.

1.2.

.1
-
,
.. 2.
,
, , ,
.,
.

1. .
1827 .

1 - ,
.
- .
.
2 (1831-1891) - ,
, . .
, , , .

XIX. :
-, -, -, -,
- . ,
, , , ,
.
-, , XIX - XX .

. ,
,

. - -,
.

XIX .
, ,
,
- . ,
,
- .

.
,
, , , .
- New
Age, ,
.
, ,
, .

1.2.1.
?
,
.
, -
, ,

1.2.

, , , ,
. ,
,
, ,

.


. , , ,
. , -
, --,
. ( ) ,
, ,
.
, , .
-
,
,
. ,
,
.
,

.

.
.
. , ,
, ,

,
.
1.

. , ,
1
(Yoga and the West) Prabuddha
Bharata ( 1936 .), 100- .

 1.

: ,

, , ,
.
-

, .
,
. .
, ,
.

,
,
...
, ,
, ,
, ,
,
, - .
, ,
.
,
,
,
, . ,
, , -
, .
. ,
,
, ()
( ), ,

. ,
,
, .

.

1.2.

1.2.2.


- , , -
,
, ,
. ,
. - ,
,
.
: , .
, , .
,
- .
.
, ,
,
, , ,
.
, .


: , ,
, , .

,
. , ,
, -
.
, ,
, ,
, -
, -
. ,
, - .
: , ,
. : , .

 1.

, , ,
, .
, (
), -

.
:
, , .


.
, ,
.
, , , ,
,
, .

.
,
, . ,
.
, . ,
:
. .
, , ,
, .
.
,
, ,
, ,
-.
,
,
, , .
,
.
? ,

1.2.

, .

, . ,
- - . -,
. ,

.
,
, , ,
,
, ,
.

. ,

,
,
, .

, ,
.
.
- ,
, ,
. ,
,
, , ,
. ,
,
,
.
,
.

1.2.3. ?
,
- , , ,
. -

 1.

.

, ,
. ,
, .
,
, ..
.


. ,
, , -
.


-
.
, ,
. ,
, ,
.

-, ,
, , .
, , -
. , ,
,
.
,
.

1.3.
, ,
. - . -
, ,

1.3. -

1. -,
: ,
;
, ;
, , -
. ,
, ,
, .
, .

. ,
,

.
, ,
.
, , ,
, ,
, .
,
. ,
,
,
.
, .

, -
.

1.3.1.
, , , ,
. , -
, ( ),
( ).
, , . -
1 , Worthington Vivian A history of Yoga - London, 1982.

 1.

,
. , ,
-. .
, ,
_ , .
$
() ,
, 1.
- , - ,
.
,
, 2 , .
4 , 1 - 3

, - ,
,
. ,
- .
, ,
-, -, -, -, - -
, ,
,
.
-
.

1.3.2.
,
, .
.
, .
, .
1 - ; - ,
; - , .
2 .
29

1.3. -

- -
.

.

. ,
,
.

- ,

, ,
( ).
, (
, , ,
, , .)

. ,
.
.
- , ,
.
, , .
- , -
, .

,
. ,
, , ,
.

1.3.3.

. , ,
,
- .
.

 1.

, ,

, , .

2.

.
- - ,
,
31

1.3. -

. . -
,
. - , , ,
, .

( ) .

, , ( ). ,
, .
,
,
, .
,
.
, - , -
, , ,
(, 6.46, 2.53),
, ,
.
<Sb
, , , ,
, .
!
, !
, 16. 23-24.
(),
, . ,
, -,
, . , , ,
-, 30- .
.


,
, , .

 1.

,
.
,
,
( )
(, , )
, , ,
. ,
- .

.
.
- ,
.
,

, .
,
.

,
.
,
, .

1.3.4.
() (
. 1.4.)
.
, , .
.
-
- .

( ) (IV .).
. , I ..,
33

1.3. -

. IX ..
,
. ,
.
: ,
.
, ,
.
, ,
. ,
, - ,
,
, , .

- ,
- .
, , , ,
.
,
,
23734
, -.
,
800 . ..1

.
,
, .
, , , ,
, , , , , .,
.
..,
.
.
1 Surendra Dasgupta <<history of indian philosophy. V.2, 1968 - P. 231.
- XI .

 1.

- - . ,
- ,
- -

.

. , -

, .
,
, .
X - . XII . , , , ,
( - )
, () -, -.
, , .

, - -.
,
, - .
, , ,
-. - ,
XIV .
XVII - XVIII .

1.3.5. ,
, ,
.
, 3.12.9.7

. . ,
,
,
.
*

35

1.3. -

.

( ).
,

,
(, ). ,
.
, ,
, , ,
-
, .
.
, - ,
, .
, -
, 1180 (Sakha - )
. -
, , ,
.
()
. ,
,
. , ,
, ,
.
; ,
:
,
.
, ,
,
:
1.
- ,
( ), ( ),
( ) (
, ,

 1.

). .
, , .
2. -
.
3. - ,
( - ) .
4. -
.

( ). ,
().
,
.
- ,
, .

.

.
.
SSstra, - , .
sastra (, ),
- , , .
,
,
,
.
.
,
1.

1-4.
, , ,
.

1.4.

- , ?
, ?
: - !
- : ,
.
. , ,
, , ,
, (), .
-
. .


. ,
, .

.
- ,
. ,

, , , .

,
.
, , ,
.

.
,
. ,
,
,
. , ,
.

-
.

. ,
( -

 1.

_ ,
-
. ,
( , 1.3.12)

.

.
3. .
, .

,
, , ,
, . , , , , ,
, .

.
3 . ,
, , ( ) . -

1.4.

() ().
&
- , ,
- .
, , ;
- , , .
, 5 .3 -4
, ,
. , , ,
.
, , ,
, , , .., ,
, -, -, -, -,
- - .
, 1200 .
-
. -

.
, -
-,
. .

1.4.1. ?

, , ,
,
.
,
, ,
;
, , , .
..

 1.

.
,
, .
-,
XIX ., ,
, . ,
,
. -,

, .
, : , ,
, , -

- .

,
.
.

4. .

2- ...

41

1.4.

,
,
2000 - 1800 . ..,
, , ,
. ,
. , ,
,
,
.
- ,
, ,
.
-
.
-
,
(
). -
, , -
.

5. X ( ).
-
().

 1.

, ,
, ,
.
,
.
,
. , ,
, . ,
,
, , .

,
. ,
-, .
.
.

6.
: .

1.4.

,
, ,
.
- , ,
.

1.4.2.
,
.
,
, . ,
, , ,
.
-
, .
,
, ..
, - . ,
, ,
, ,
.

,

.
,
(,
: - ),
.
( )
, .

,
(, 10.136) - (, 11.5; 15, 7).
, - ( ), ,
, .

 1.

, , , ,
, .

, vayu .
ipratfo virat), .
, , . (11.5), , , ,
- ( , {),
, - ).


.
: , , (, 10.8).
(5.28; 15.15) ,
(), () ( ).
uttanapad{c ) , 10.72.3,
, - ,
.
, , ,
.
,
( ) - ( ) -
, .

( ), ? (6, 5, 23)
, , ..
( )
. (10.167.1) ,
,
. , -
- , , ,
( ),
.
.
45

1.4.

,
, .

, ,
.

. ( )
.
, ,
, .
, ,
, , ,
( ) ..

, , -,
.
, , ,
,
.
(, , ).

, .

, (B.C. .) ,

(.. ) .
:
, .
, .

.
(
), , .. ,
,
.
( , 5.53).
,

.

(7.5) .
, ,
, .

.

. ,
. .
^1
, ,
, , 1.

: , ,
: 2.
!]$ .

L4.3.

V .

>'
1 >'
i .

,
, , ,
, ,
,
- ,
.
, 1.83

,
. , Eliade, . La technique du yoga. - Paris,l975. - P .146.
jggj

B.C. . - .,

.. . - .: ,, 1994 - .28.
47

1.4.

, ,
.
( dhr/dhar - ,
, , )
.
: , , , ,
, , , , , , ,
, , .
.

. , - ,
.
,
. ,
, .
.
:
1. , ,
,
(sadharana dharma santanya dharma)
2. - (varnaSrama dharma),

, ,
.
,
, - , .
- , ,
, ,
.
(. ).
.

. ,
- , -
.
-
. , , ,
, ,

 1.

, - .
, ,
, .
, , -
, -
.
-
- , ,
.. - ,
. ,
( ) ,
,
( ).
,
- (
), ,
(),
.
,
. (5.4)
.

, ;
;
.
,
.
&
, .
( .,
, , 3.200.2)

- ,
.
, 14.11-12
49

1.4.

&
, ,
1 -
.
, 2.12

&
, []
( ): ,
( ),
( ). , ,
[] . , []
[] .
, . [] , . , ,
, [ ]
, . [] ,
,
. :
, ,
; , []
[ ].
, 4.3

2 .
, .
.
, 3.35; 18.47
1 sruti, smrti, sadacara. svasyapriyamatmanah
2 . .

 1.

1.4.4.
.
,
. , -
, , ,
,
.
,
, .
,
, .
, ,
,
. ,
, ,
.
, ,
,
- (2.4). , ,
, ,
. (1.15.23):
, []:
, - ,
(8.15), ,
, -
.

. (2.3.11)
, (2.8 - 11) - ,
, , ().

[]1,
2 ,

1 , , , .
2 , - , ,
, , .

1.4.

,
,
,
, , ,
.
[], , ,
[] , ,
, ,
.
, , , , , , , ,
- .
, 2.8-11

1.4.5.

- ,
. ,
, ,
. , ..
, ,
, ,
. , , ,

: , .
.
18 ,
( ).
, , , ,
, .,
, ,
. ,
(yogesvara), ,
. ,
1 (6.46):
1 yogoya yujasva. .
(yogayuktasya) (. ,
.)

 1.

[], ,
- , !
,
( ),
.
, ,
.
, :
, , .
, ,
: , , ,
: , .
XX
,
, , (sadhana)
: - , -, -, -, -, -.
-
, .
: ,
- , ,
,
.
,
,
.
, ,
, () ,
, ,
( ).


: (VIIVIII .)
(XX .) - , (XI .) -
, (XIX - XX .) - .

,
.

1.4.

- , ,
,
.
18 2-
, .. ,

.
-.

.

1.4.6. -

- , ,
,
.
,
,

, , .
,
, .
i

. - , ,
, , .

, - ,
- , .
(II .),
, '
1
: , ,
, .

 1.

.
.
,
, ,
. ,

,
: - (athayoga anusasanam).
atha, ,
, ,

,
.
, , ,
, ,
,
.
,
,
. ,
,
1.
, ,
, .
, ,
IVII . ..
- ,
, ,
,
.
.
( ) (V .)
, -, IX . .
, , .
.
1 , . - ., 1995. - .282.
55

1.4.

, ,
.

.
, ,

, , , ,
.

,
(samkhya - V khyai+sam - , ,
) ().

,
,
,
. ,

- (kaivalya) -
.
-
.

1.4.7.
( ) - ( ).

( )

,
, ,
, , -
.
, , ,
, .

, (,
, ,

 1.

, ,
- 1 .),
.

( ).
,
- ,
,
, , ,
(., , - ),
- ,
.

.
,
, ,
, ,
, -
, .
, ,
, , ,
,
.
, , , ,
-.
,
. (3.113), , ,
.
,
,
, ,
, , , , ,

.
, .

.
-
1 . , . - ,: 2000

1.4.

,
.

,
. , ,
.
: , , ,
, .
-
; ;
() () (
) ().
-
, ,
: ,
, ,
. -
.
-

,
. ,

- ,
.
, .
, ,
, , , .
, , - ( ) ,
(
). - ,
, .

( ).
,
-
- , ,
. ,

 1.

.
,
, ,
, .

( ,
) , ,
, textus, (.
).
{, ) ,
, , ,
,

- .
, ,
, - 1,
2.
( )
VII - IX . . .,
, ,

3.

. ,
- ,
,
(. 23). - ,
1 ,
.

2 , , (anahda lahari)
,
(VIII .),
.
3 , ,
.
59

1.4.

(. 25),
( ),

.

, .

, ,
.

. ,
.
Siva sasana sivagama.
Trika
sasana, Trika sastra rahasya sampradaya. sasana sastra
. sasa,
. ,
.

.
,
,
, ,
. - ,
. - trika
sastra, :
1. ; 2. ; 3. -
1. para - ; 2. - ; 3.
- .

:
1. agama sastra; 2. spanda sastra; 3 .pratyabhijna sastra.
- .
. ,
,
: , ,

 1.

, , , ,
, .
- -
,
. - ( ), .
-
.
- - , .

1 (samdhya bhasa), .. , ,
,
, -
, - .
, , .
, ,
. 1916 .
, ..
.
,
,
, ,
, ..
. ,
,
, (),
.
(maha samaya) ,
(maha bhasa)
1 , ,
.
61

1.4.

. ,
.

1; - .

,
- .
,
. : -
, , -,
,
, .
, ,
,
. , -,
. ,
,
, .
,
.
,
, ..
,
,
. ,
,

, ; (..
, ,
) ,
, .

, ,
().
: [] (:
), ;
1 , 1.164; 1. 152, 3;8.90, 14; 10.55, 5 ..; ,
8 . 1; 1 1 . 8 , 1 0 .

 1.

.
... ... . ,
- -
? , , -
? ,
1.
,
: - , ; ,
, - , (
) - -. ( , .. )
, -
; , - , . - ;
, ( );
. () - , - (), - () ..
, ,
.
-
,
.
,
: , , ..
.

, .
,
,
; ,
,

,
.
1

; ,
.

63

1.4.

:
() (), (
) ( ). ,
, ()
'. .
, ; ..
;
,
,
. ,
:
= = .
, () = ( ) =
= = ().
, () = ( ) = =
= ().
() = = () = = =
() = = = () = , ..
() = = = = = () = = ( ) = (
), ..
() = = =
(), ..
( ) =
() =
() = = , .
( ) = = =
= .
2 :
, .
1 , . (
, , - .
- , , , . - . .
2 : - . , ,
- , , , .
(), , . ,

 1.

- -:
( ) , ,
.
: - ( ).
- , ( ); ,
,
(
).
,
.
: (
;
, - . .), ,
. , ,
. : () () ,
. ( ),
(
); ,
,
: -, ,
, -,
(). ,
, , -
: , .
.

, , ,
, -
, ,
- ,
.
,
- , .
, , ,
().

1.4.

, , VIII - IX .
,
:
1. ,
;
2. - ;
3. - - .
, .
,
- .
$
1.
1. - [] ().
2. [] - .
3. [] - [, ] .
4. ( ') - .
5. [] - 2.
6. []
.
7. ,
.
8. - .
9. - .
10. , , - .
11. - .
12. .
13. - [] .
14. .
15. [] -
[] .
16. [ ] (
), ( ).
17. ( ) - .
1 Matrika .
2 , , - ;
.

 1.

18. .
19. - ,
20. , ,
.
21. - ()
.
22. ( ) -
.

2. .
1. - .
2. - .
3. - .
4. [] , .
5. , , -
.
6. - .
7. - [].
8. - ().
9. - .
10. [] ,
.
3. .
1. .
2. [] - .
3. ( ), , - .
4. [] (),
5. (), ( ),
.
6. - .
7- [
] ( ).
8. , , .
9. () - .
10. - ().
11 () - .
12. () - ().
^3. [] (),
14. [], .
67

1.4.

15. - .
16. [ ] 1.
17. [] .
18. - .
19. [, ] , []
( ) .
20. [] , [
].
21. [ ] , [] .
22. [ ] ' .
23. - .
24. - .
25. [] .
26. [] [] - ,
27. [] - ,
28. - .
29. , [] - .
30. .
31. [ ] - [] .
32. - , [ ]
, - [ ].
33. [ ] - .
34. , , [] .
35. , [] - [] .
36. []
.
37. - ( ).
38. - .
39. , ,
[].
40. [] -
() .
41. []
[ ] - .
1 -
( ).

 1.

42. , [ ] 1,
, .
43. [] .
44.
[] - , , - []?
45. [ ] [] , []
.

- [] -
-. (), -
.

-, -. ,
,
- . ,
-
( ), . - ( )
.
X .

XII .
,
( ,
).
,
, .
,
30- . XX . , , , .
, ,
. ,
,
1
(, ; . ) - ,
: , , , ,
.

1.4.

, .
.
, ..
.

! , !
1.
. [] - ,
.
2. - , - ,
, ,
.
3. , -
, -
{), .
4. , , , , - .
5. , .
.
6. 8 400 100
. 84 .
7. :
, - ).
8.
, , ,
.
,
.
9. , -
, ,
- , -
; ,
. 2,
.
1 .
2 , .
;
, .

 1.

10. [] - , - ,
- , [ ] 1.
11. [] ,
, [] .
- (), ,
.
12. - , 2
, . -
.
13. ,
, , ,
.
14. , -
. , , .
15. , ( ),
, - ,
.
16. (),
, 72 .
17. , , 72
, .
18. [] , , - . - , , , ,
19. , - .
, .
20. , - ,
- . - ,
21. - , - , - , - .
22. - , -
( ). 10 .
23. - , - , , .
1 .. - ,
-

.
2 .

1.4.

24. , , , , , , , - [
].
25. - -
, .. , -
().
26. , -, - 1, - [] .
27. , , ,
, , .
28. , ,
, -.
29. , .
. - .
30. ( ) ,
,
( ).
31. , []
, ,
, ( ).
32. , , , ,
,
().
33. ,
( )

, .
[],
2.
34. 3,
- [] -.
35. .
.
1 , , , .
2 Do$a. - (
) .
3 .. .

 1.

36. - , ,
( , ;
37. ,
. .
38. ,
.
39. - ,
- ,
. .
40. 2 36 3
, .
41. , , ,
, -,
.
42. - (), -
. - 4,
- .
43.
, ( )5,
[].

1 , ,
, ( -
).
2 - hamsa.
3 36 () 67, 5 .
4 (matra) - . - . - ,
,
.
( , , 21 pala,
. - ,
),
5
. , , ,
.
51.
73

1.4.

44. ,
, [] \ .
45. [],
2, , , ,
[].
46. , ,
, , .
47. , 12 ,
: , (, , ).
48. ,
- 12 , - , -
.
49. ,
- , , , .
50. , ,
,
.
51. ,
,
.
52. ,
. [ , ] ,
.
53. ,
.
.
54. , - ,
- .
55. , .
.
1 , -
( ), . ,
(),
.
,
.
2 udara -, ,

 1.

56. , ,
. , , ,
1.
57. [],
, .
58. , , ,
[] . ,
[ ] .
59. , .
( ),
.
60. - ,
2.
61. ,
[], ,
( ) .
62. ( ), -
. -
.
63. -
,
.
64. ,
,
.
65. , ,
,
, .
66. ,
, () ,
3.
' - .

1 -. , - , ,
, . ,
, - , ,
- ().
3
, . - ,
.
75

1.4.

67. , ,
().
68.
.
69. , ,
( )
, , ,
. ,
.
70. , , , ,
, ,
- .
.
1.
71. - ,
, , ,
, .
.
.
72. .
, ,
(),
.
.
.
73. ,

. , ,
.
.
74. , :
( ), (), (),
() ().
75. , ,
, , .
76. , ,
, ().
1
, ,
. , .

 1.

77. - : ( ). - .,
[] .
78. , ,
. , ,
.
79. - -, ,
. , .
80. - .
, .
81. ( ).
82. ,
, , []
.
83. () - , . , ,
.
84.
, , ,
.
85. 1
, , .
86. , , ,
, , -
,
87. , , ,
, , .
88. , 2,
,
(.. ).
89. ( ) -
- ,
.
90. ,
. , ,
.
1 .. -.
2 , , .
77

1.4.

91. ,
. , ,
.
92. , ,
, , , ,
.
93. , ( )
, ,
.
94. - ,
, .
95. ( ).
96. (2 ), -
(24 ), , , 12
.
97. , , ,
, .
98. ,
{), .
99. , ,
, , ,
, .
100. , , -
, - .
101.
, , , - ().
.

1.4.8.

,
.
.

.

 1.

, . ,
, .
,

, ,
. 108
,
muktika (, ,
- ),
20 (
). ,
, . ., .
9 .
, -. , ,
, ,
, ,
(, ,
.).
31 .
- , , , .
,
, ,
, .

.

.
. ,

- .

: , .
(, ,
* .)
(XII .), , ,
79

1.4.

.
,

.
,
(,
, , ), , . ,

. , XX . , ,

,
.
, ,
,
,
.


.
.
1.
, ,
.
(, ,
, ), :
, ( ).

, .

( 108 )
, 108 ,
, 20 .
.
1 . . . . .. - .:

 1.

, , .

rg
veda

Na
dabindu (38)

y a ju r veda

Amrtabindu
(Brahmabindu) (20)
Amrtanada
(21)
Tejobindu
(37)
Dhaynabindu
(39)
Brahmavidya
(40)
Yoga taltva
(41)
Yoga sikha
(63)
Yoga kundali

sam a veda

atharva veda

Yoga
cUdamani
(46)
jabaia
darsana
(Darsana)
(90)

H am a (15)
Kfurika (31)
San<filya (58)
Pasupatabrahma
(77)
Mahavakya (92)

Trisikhibrahmana
(44)

Mandalahra
hmana (48)
Advayataraka
(53)

(86)
VarSha (98)

. ,
.
,
, .
, ,
. . 102
()
() . ,
, - .
, ,
()
. (
) ,
. .117 , ,
. ,
, - .

1.4.

,
, .
,
, , .
, .

1. , .
( ) -
.
2. , ( ), ,
, , -
.
3. - , , - (
), , , , 1.
4. , ?
, () ,
- ,
5. - , , [
], - , - , - , ( )
. .
6. ( ) - , - ,
[] , , - ,
( ),
7. .
. [] -
, .
8. (), , .
- ,
,
1
... ,
(),
- .
, , . ... -
, , , , , , , ,
, , , , , , , . - ,
, . , () -
, , , .

 1.

9. - ,
,
, .
10.
, [ ] , , .
11. , [ ] [
] . (..
) , - ,
12. , - ( ) ,
.
- 2, ,
.
13. - ,
( ),
.
14. [] 3,
.
15. ,
, 72 ,
.
- 72 , ,
.
(2>] - , , 17. , , ,
, , - .
18. , .
, - .
19. , - ,
- , - ,
1 :
, () - .
2 ().
. , .
3 : , (),
- .

1.4.

20. - , - ,
- , - .
21.
. , , ,
22. , - , ,
.
, , , ,
23. , , , .
, - ,
24. - ,
,
- . .
25. , [] - [] , - ,
- 1, ,
, - .
26. .
.
27. ,
, , .
28. , ,
, - .
29. , ,
,
, , .
30. , .
,
31. , . -
.
[] , .
32. , , - ,
. 33. [ ] .
2,
.
1 . - . ,
, .
, 3.30.
2 - (, ).
.

 1.

34. .
, ,
35. 1.
.
36. , , -
.
, ,
37. ,
, [] , ,
.
38. ,
[, ],
,
39. , , .
, , ,
.
40. , , [],
[ ] ,
41 . .
42. , , ,
-
.
43. , [] ,
2, [] , -
.
44. - , .
- 3,
.
45. , , , ,
, - .
46. ,
- -.
' . , 86-90.
2 - , ~ 3, , .
3 ,
, ,
- , , , .

1.4.

47. [ ] ,
.
48. , , , .
49. , ,
1. - , .
50. , ,
, [] ,
( -).
51. -
,
, .
52.
- -.
53. , , , ,
, -.
54. , ,
, -.
55. ,
, [] -.
56. ,
, .
57. , - ,
[].
58. , ?
, -.
59. , [\, , -, ( )
.
60. , () - : .
( ) - , ( ) -
.
61. ,
. .
62. - , - . - , - .
, , .
1

, .

 1.

63. '
,
.
64. [] , - .
, - 2.
65. , ,
[ ]
().
66. ,
,
, [ ]
, .
, ,
.
67. , ,
.
[] -
3.
68. [ ] , , ,
[] ,
.
69. , , , , 4
, [ ] ,
, -.
70. - - ,
.
.
71. , ,
, ,
, .
1 .. .
2 . , 86-90
3 . , ,
, .
4 , ,
. () - , , ;
) - ; () -
, , (. . spleen - ).
7

1.4.

72. , - , - , - .
( ) - .1
73. .
[] , ,
.
74. []
. -
. - .
75. - , ,
, - cammea, , - , .
76. , , - , , .
, ,
77. , []
.
, ,
78. , [] .
[] , .
79. , , . -
. [ ]
.
80. - ,
. ,
.
81. , .
. - .
82. ,
{). [ ] ,
, , - ..
83. , , -
. , ,
.
84. () , ()
. ,
[].
85. - . - ,
, - , - .
1 , - , - .

 1.

86. , , , , [] ,
, .
.
87. , ,
[] . .
88. ,
, , - .
89. (/) .
[] .
. .
90. , [] .
. .
91. , .
[] , ?
92. - [] 1
.
.
93. () 26
( ).
( ).
94. ( )
,
.
95. ,
, , ,
.
96. , ,
, ,
.
97. ,
, , , .
98. (),
[] .
(), [] ,
. -
1
, , - - , . ,
.

1.4.

-
.
99. [] ,
, [! ,
.
100. , [
], , ,
[].
101. , , [ ] .

.
102.
. .
103. [] [], ,[]-. .
104. [] - , -
[], , , - .
105. - , ,
.
.
106. , ,

.
107. [ ], (),
,
[], .
[], ,
- , [] .
108. ,
, -
.
109. , -
. .
110. , -
. ,
.
\\

 1.

111. ,
, -
.
112. .
.
113. - , , .
, -
( ).
114. [ ] 1,
, , ,
, .
[].
, []
.
115. 2 [
] , [ ] .
().
116. ,
.
117. - , , ,
, - .
118. , ,
[] , .
119. ,
- . , ,
[]. .
120. ,
[] .
121. ,
.
.

1 (), .
2 (gagana) - -.

2.2. - : , ,

2.

2.1.

:
, , 1.
, 1.164.46

, ,
, ,
, ,
, .
, 8.58.2

2.2. : , ,

- -
.
(anirvacaniya),
(laksyartham).
1 sad vipra bahudha vadanti
agnith yamam matarisvanam ahuh. - , - ,
- .

 2.

- . - . - .
- . - . .
!
, 5 , 91
$
[] , , ,
, , , - [].
: , , , ,
, , - [].
, 7.25.1
&
, - , , , -
; , - , , .
, - .
, 1.3.3-4

() (santoyam atma)
, 3.2.17
&
- . - (Sarvam kalvidam brahma.
Ayam atman brahman).
, 2
&
() - , - .
- , () - ,
( ) - ().
, 9.42
1 . . .
03

2.2. - : , ,

() ,
, .
- , .
,
. , ,
, .
., 3 .2 .3 -4

Cam ; , ,
. - , ,
- , .
--, - (sadcidananda)

2.2.1.

- .

. -
(), ,
, .
-
.
( ,
) .

,
(
, .).
,
- ,
16 : - , -

 2.

, , , -
, , , , , , ,
, . ()
.
.
.
<$>
1. 1, , ,
, [] .
2. - , , ;
- , [] .
3. , [] :
- , .
4. - ,
.
.
5. 2 , - .
[] , .
6. , :
, - , -
7. , ,
,
, .
8. ,
, .
9. ,
, .
10. [], 3,
, .
. , , ?
1 (purusa) ...
, , .
2 viraj - () - ,
.
3 , , ..
.

2.2. - : , ,

, , ?
12. , ,
- , [] ,'
13. , ,
- , .
14. - , ,
- , - . [ ]
.
15. , -
.
, , , 2.
16. - ,
, 3
.

2.3. :
,
( ) - ( ).
(),
,
.

.
( )
,
().
1 , ,
: - ,
; ( ) - ; - ,
, - , .
2 15
.
3 - , . 16
. 1.164.50.

 2.

, -
.
, 6.1

, ,

- - , , []
.
,

(IV - V .)

,
.
,
, .
,
, 2.3.40

, , ,
, (),
.
,
, , []
.
- ,
, []: ! -
.
- [] , .
, - [] .
.
, 5 9 - 61,66

2.3. :

2.4.

.
.
(guija, , , )
: ,
, , .
- , , ;
(. ) - ,
; - , , .
(
,
), - ,
1. (
- , - ..),
,
. (). [ ] ,
(pradhiyate) (
, 2.18). , - ,
.2
() -
( , , 2.19), ..
, .
.
, ,
, ,
. ?
.
( , 9-11);
( , 1); -
, ,
, , ,
(, 58-59).
1 ( ).
2 Dasgupta S.N. History of Indian philosophy, V.l: Cambridge, 1969, P.244.

 2.

, [] .
[] []; ,
. , - . ,
[], . , -
. , [], -
, [] ,
, , ,
. [] , 1.
. , , , , , - . , , , ,
, - 2. , , ,
, , - . , ,
, , ,
, , [ ] . [,
] , [] .
. [],
(]
, 5 ,2

[] - , :
- , - ,
- - .
, ,
, .
, 14.36.3
$
, -
, - .
, .
.
(13).
' , - , -.
2 -, - .
99

2.4.

2.5. -


.
,
, ,
.
, ,
.

7. - -
.

 2.

.
: - ,
( ). - ( ),
. , , -
( ),
: , , ..
.

, () : ,
( )\ ( );
( ); ( )
( ).

2.5.1. -

- , .
- , , , 1,
, .
, .
[] ,
.
, , , .
, ,
.
, .
. , , - .
, 2 .1 -5

$>

, ,
, .
1 - ; ,
-, - , - , () (), , -
.

2.5. -

. .
- ,

.
,
.
- ,

.
,
.
,
. ,
, .
, ,
, , (),
, .

.
.
-, 4,23.18-24

2.5.2.

,
. , ,
, , , . ,
, .
,
? , ,
?
,
? , ,

?

 2.

20 ,
,
mind consciousness.
-,
. , , , , , ,
, , , , , , ... .

. ,
,
Universal Mind
, .


. ,
,
. , ,
, , , ,
.
. -
. -
.
, ,
, ( ), .

,
, .
,
. ,
, : ,
, , , .

. , ,
.
.

2.5. -

-
.

, -
- .
- ,
, . ,
, ,
.

( ) .
.
, ,
, , (, ,
). , , ,
.

-
.
, mahat asmitamatra.
manas, sattva, lihga.
- .

,
,
, ,
. ,
,
, ,
: , .
,
.
- , ,
.
,
, , .
, .

 2.

, , .
( - , --, -, -, , '). -
() ()
( ).
,
, , ,
- .
.

( ), - - ,
( ): ,
, , , .
, -
, - - , , ,
.
(),
.
,
.
.
,
, , ,
, .
, , .

.


() - . . ,
1 , , . (. )
, .. ,
.
1

2.5. -

.
,
, ,
() .
- ,
, , , .
.
.

, ,
. ,
. :
. : , ,
, , . -
, , , .
, ,
(), ,
, .

2.5.3.
,
,
- .
- .
, , :
- ( ).
.
- ,
. ()
-
.
, ,
- .

. ,

 2.

: ,
. (
ttah) , , , , .
.
- .
.
:
- : , , , .
, ,
; - , , ,
; - ,
, ; - , , ,
; - .


- -
- , ( ).
,
.
,
,
.
, .

, , ,
().
, , . - ,
- , - , - , - , -
. - .
, 7 .1 5 .1 ,4

- ( ).
. , -
107

2.5. -

. ,
- . {)
( ),
: - (parispanda) ,
(drdha bhavana
&
, , ,
. , , -
, - , - . ,
.
, 3. 2. 2.13
$>
() - -
. , ,
. - . ,
- . , - .
, 3.3

; [
] , []. -
.
, : - - ! -
.
[ ] , , .
- ();
- (),
, . .
- . . -
[], -
.
().
1 Dasgupta, N.S. histoty of Indian philosophy. V.2; 1968, P.256

 2.

[ ] .
[] , -
, - ...
[] , [] ;
, ,
[] .
, 3 .3 -7 ,1 0

, -
.
.
-, 5.78.14

,
, , , , .
, ,
, , ,
, -, , -,
, 1. ,
, .

&
[ ] 2,
3, .
1 , 10.2.11 (. .. .. . .
.., .. .2:
/ /
. , 1987. - . 45).
2 ...
.
- 12 22,5 .
3 ... , (
)
: , - .
109

2.5. -

, [ ]
[]
[], 1.
- , - , - ,
- , ,
, , - .
[] [] :
- , ,
- , [] 2 .
- , ,
, ,
- , .
, [] ,
, , 3.
, 33-39.
<$>
- ,
,
. - ,
. [] ,
. ,
. ,
, , . , [ ].
1 ... - ,
,
(, ) - .
2 - ,
.
3 ,
, ,
. , ,
(, ) .
.

 2.

1, [, ]
, , , - - . .
72 : [],
. -
, . , - . . []
, -, ,
.
, . ,
, , .
, [ ] ,
. ,
, , ,
, , . [ ] -
. [] [] .
- [
].
, 4

,
,
. , ,
,
, .
,
, . ,
.
,
, -
. , ,
.
, , ,
.

1 ... .
111

2.5. -

: , .
- , ,
;
.
,
suksma sarira, lihga sarira. Suksma sarira,
, . , , ,
- .

- . -
, .
,
. -
,
, . ,
, .
.
. , , , -
,
.
, ,
. ,
: hrdiprana. Gude apanah,
. Satnano
nabhimandale: . Udana
kanthadesesyat. . Vyanah
sarvasarirahgak. - ,
. , .
, ,
. ,
- . , .
, .
, , , ,
.

. , , ,
, . - ,

 2.

, ,
.
, ,
. , - ,
, ,
, ,
, , ,
, , ,
, ?, .
: - ,
,
, . , ,
,
.
,
,
. , , ,
- . ,
jnanendriyas, - ,
.
. jnanendriyas,
. , karrnendriyas. ,
,
.
, ,
- ,
karmendriyas, .
, 10 : - -
. ,
.
, p p .172-175
-
(., .
, 2.1.19, 4.2.3; , 4.19)
72 , hita,
. ,

2.5. -

, : , , ,
,
. ,
( , 8.6.6, , 2.3.16).

, .
, ,
727 210 201!
,
:
35 . 72 ,
72 864 .
,

(.. )
,

. ,
. ,
nadi - ,
, ,
1.
. ()
, , , ,
.

.
, ,
.
()
. ,

- , ,
1 , ,
nad - . ..
(
, 1991: 150, 151).

 2.

,
. - , ,
.
,

?

8.

115

2.5. -

, .
.
.
, , ,
. ,
, .

, ,
, .
,
.

.
,
72 , 14 ( , ) - 10, ,
.
.
, - : ,
. , (kanda),
, ,
.
- ,
, , .
,
, ()
().
, , , .
, , ,
, - 1. -
, -
. , ,
, -
.
. ,
- . 1 , , :
- , - - (. Dasgupta.V. . 354).

 2.

, (sakti).
, - .
, . , ,

, . ,
,
.
$
, (, ) ,
, , ,
; , , -,
[]. [ ],
, ,
, , -
[] , []
.
, 4. 3. 20

[] 72 .
(] - , [] .
.
- , 4.18

, , ,
1, 72 .
72 .

1
kanda . kantfa
. ,
.
117

2.5. -

, , 1:
, , , - ,
, , , , ,
, , 2 - [] .
.

[].
[]:
- [ ] , - , - .
, - , -
- : , , ,
.
[] : , ,
, , .3
[]4 ,
5, - ,
6.
() ,
[] , , .

1 ...... - smrtam , ,
.
,
(sruti).
2 , nadi,
, - .
3 : ,
, ( ), , ( ).
4 [!... -jtva.
5 ... (brahma-sthana)... -
.
6 ... - mahesvari. , ,
() .

 2.

, ,
.1
, 6 5 -6 8

36. [] ,
, - .
37. - , , , , , .
38. , ,
- ,
. - ,
39. - , - , -
, -.
40. , -
. ,
.
41. , .
, , , ,
42. .
():
, , ,, ,
43. , , 2, , .
, - (
).
44. , - , .
- .
45. - - ,
0 , .
46. , , - ,
- , - .
1 , , ,
, , , ,
- .

2 - .
119

2.5. -

47. .
.
, 3 6 -4 7
&
,
.
- , 5.78.46

2.6.
, []:
- - , ,
[]: - - .

, ,

, , ,
(,
, , )
.
-
- (), ,
, ,
, . ,
, ,
, . ,
,
.
4-
, : ,
,
. , ,
.
(. ).

 2.

, - ,
, ,
. .
, , ;
; ;
, , (), -
( , 2,5 ).

,
(). ,

. , , ()
, . ,
, ()
(). .

{ ), , ,
( ),
- , (sutucchaka),

, .

- ,
- .
, 7.14

.
- .
, , 2.12.
- : , -
.
- .

121

2.6.

,
.
, 63,66

1
9. : , ,
. .

2.6.1.
,
,
: , ,
.
. - , ,
, .
:
.
- . ,
,
.

 2.

1 - ,
. - :
. - , ,
, - ,
2; - , ,
.. [] ,
,
, , : , , ,
, , , , ,
, , ,
. []
, , ,
, , , , ,
, .

, 1

-
(lihga),
[] [].
I

, 55
$>

|
, , , ,
, , , , , , , ,
, , ?
, , , ,
, , , , 1
: , .
2 () - , ().

2.6.

, , , , ,
, ?
: , ,
[, ] , .
[] , , , -
, , , ,
, , , , ,
, , , , , ,
; , ,
, ,
.
[] , , , : , , , , , , [],
, , . [
] : , []
, ,
, , ,
[] .
? ,
[ ].
[ ]. ,
. , - [
], - !

,
, 1.3-4

, -
. - , -
. . ,
,
. - ,
, ; .
- .
, 4.11

 2.

, ,
, , .
-, 4.38.22

, , , .

-.

, .
, .

, ,
, - , ,
- , , ,
, [], .
1.
, ,
[] []. ,
.
, 5 8 -6 0

1
, ,
, . 1 . ,
, , .
125

2.6.

10. . .

, ,
.

2.6.2.
- , .

, ,
.
,
. , , ,
,
- .
,
, .
- ,
.

 2.

( ),
, ,
- , , .

( ).
, , , - ---.
( ), ( ) ( ).
&
, - .

$
[] - -
: - , - ,
- .
, 12.8

&>
, - ,
- ,
, ,
, ,
- !
, , ,
-
,
, , , .
, ,
, , ,
, , , ,
.
- , ?

2.6.

,
, ,
, , ,
, , .
, ,
, , -
, ,
, -
, - ,
- .
, /.

92, 9 7 - 99; 3.99

2.6.3. -
?
,
( , , ) .
,
,
.
,
, . ( , )
, . ,
, ,
, ..,

- . , ,
.
-
, .
,

 2.

.
, , . ,
.
, ,
.
(
, , ..),
( ) . ,

-, - .

, - . -
, ,
.
( , 4.9)
, , .
,
.

,
.
, ,
, .
, , ,
.
&
- ,

( ) - .
,
, ,
. []
,

12 9

2.6.

, , - ,
, - -

, [] ,
, , , .
,
, 4.18

2.6.4.
,
-
.

.
,
.
(): , , .
(10. 58) ()

, , , .
.

,
, .
? ,
.

. ,
(VIII .), :
,
- ,
. -
.
1

 2.

&
[] :
.
, .
, 10.88.15
&
[],
, , [] ,
, , ,
, , , .
, ,
, , ,
, ,
.
,
4.3.36; 4.4.3
( ..)
$>
,
, , ,
, , ,
.
, ;
- - .
, , ,
- . ?
, 2. 22,27-28
&
:
.
, ,

2.7.

,
,
.
,
,
,
,
,
.
,

,
,
,
.

( -, XVIII .)

2.7.
, , -
, . ,
.
,
, .
-

.
.

 2.

, ,
10,1 9 1 .3 -4
&
.
, 10.5.4,16

, .
, 3.114

, - ,
; ,
; - . -
; - .
, ; - .
. . 1.16

- - []
[] - .
, 3.47
&
- , - .

1
. . . .
,
- .

2.7.

, -
, .
1

( ) - [, ] .
- ( ), 2.

, ?
.
-
.
- , - .
-
.
, ,
, , - --4,
, , ,
.
.
mammea , 14 - 18
1 , ,
. .
,
.
2 M okfe dhirjnanam anyatra, vijnanam silpa-sastrayoh
3 - ,
.
4 --... - saccidananda.

 2.

2.7.1.

[ ],
, .
<, 8.19,5

, [ ],
.
, 8.27,20

,
, , !
, 11.8.11
&
, .
, 10.5.20,20

- - ,
- , 1.
,
- .
,
.

1
. , , .

2.7.

.
- , , ,
(), , .
, - ,
- , .
, , 1.
, .
, .
- , , ?!
;
, , - .
, ,
, .
, , ,
, .
, , ,
.
, ,
.
, ,
.
,
.
, , ,
, .
, 4.24-39

2.7.2. -
-
, .
,
, , (. , 1
: - , - , - .
... , , .

 2.

). ,
, . ,
. -
, ,
.
. - (
),
,
( ).

.
,
.

()
(),1
,
- .

,
,
, .
,
, ,2
, ,
- .
, 10.190
:
, , ..
1 (,
). ,
, ().
2 ,
: .
137

2.7.

11. .

(, , ) ,
,
- .
,
, .
.
, , ,
(, , )
,
.

, .
, , :
(),
.
, -
(): ,
, ( ), ( , , )
( ).

 2.

-
( ),
. - , ,
, , - ,
. ,
, ,
- ( , 2.1).

(kayendriyak siddhi - -, 2.43).
(asudhi ksaya tapasah).

.
, (
, , )
,
, .

-
.

, , - , ,
, - .
.1
, 4.160

, , ,
, , ,
,' , ,
,
, , ,
, .
, , ,
-
1 . , , ,
(.4, .2, .79)
139

2.7.

, ,
, .
, , 9 6 -9 7
$>
,
, - []
.
, 4.15

, , ,
, ..
. , :
- ,
.
( ). - .
,
.
.
( ).
? . , , , , () - .

2.7.3. -

.
.
,
.
. -

 2.

. ,

(

12. ( )
141

2.7.

, .
, 1.2.6.13

, ,
, ,
.
, 14.17-18
<$>
[ ] ,
: ! - , , - . ,
, , . ? - [
] , - , - ,
, ,
, , .
, 4 .9 .1 -3

() ().
. 3.113
$
.
.
- , ,
.

. , ,
,
.
- ,
. , .

 2.

, .
, , , ,
, , '
. , ,
, , .
, ,
, -,

. -
.
.
, , ,

( ) .

- - -
. .
, . .
, ,
-
.
; -
, . ,
, , -
, ,
. ,
,
. ,
. -
, .
, , ,
. ,
. , ,
. .
,
, .

143

2.7.

2.7.4 .
, ,
-
,
, , , , - .

, , .
, . ,
, ,
, . ,
, -
(), , , ,
.
,
-
.
- , ,
( ),
- ,
.

. , ,
,
: , , , , , .
,
.
, ,
{),
( ). -
,
.
,
, ,
, , ,
(
).
, -
. , ,

 2.

,
, ,
.
()
: salokya, samipya, sarupya sayujya. -
( ), . -
. -
( ).
- .

, , ,
, (),
(), .
, 19.51.1.

[] - , ,
,
-
1 !
, 25.

, ,
, .
, 6.20
<8>

(tasmat mithyajnana nivrtti-matrah moksah)

1
pada , (, )
.
( ).

2.7.

, - .
, 15.115.

, ,
.

$

[]: , , , ,
, , .

,
.
, ,

.
- , ,
,
.
:
, -
.
- : , , .
, - []
.
,
, .
, 1.62-1.67

 2.

2.8.
, , .
. :
, .
,
. ,
,

, ,
, .
, .

13. .

2.8.

,

( ,
, - ..),
, ,
.
: - , -
, .
- .
. - , , - . , ,
, , ,
, .

.
(
) ()
().
, -
.

, (kosa) : , .., (
ga) , .

, . .
. . . ,
. <...>
, , ,
(), . <...>
, , ,
, <...>
, , ,
, . .
, .
, [ ]. - ,

 2.

- , - , -
- .
, 2 .1 -2 .4
&
(sthiram indriya dharanam) -
.
[] , (yoga)
.1
, 2.3.11
$
() , , ,
, :
2.
3,
; :
.
, ,
- .
- .
<< , 2.4 8 -5 0
$
: - , ;
, , .
6,23
1 .
: -
, - ().
2 samatvam yoga.
3 , - -.

2.8.

, - , [
] , ().
, ,
.
, 6.25

- [] .
(
, 15)

, , .
, 702

, .
, .
, 3.6

- .
[] - [] .
- .

( , 1.137)

- .
.

 2.

, ,
.
, , ,
, . ,
-
.
. .
. ,
,
, , .
- , , ,
.

3.1.

3.
()
-
.

, .
, ,
.

,
. -
, , ,

-.
,
,
,
. ,
,
.
,

, ,
, -
...
. , ,
, ,
. ,
, ,
,
.

 3. ()

3.1.
( ')
- .
, , ,

. ,
, - ,

, ,
- .
.
, -, ,

.

.
, , - -
, - - .

.
, .
, - ,
- , - - , - -
, - , ,
- , - ...

.
.

: -
-, .
, , .
() ,
: ,
1
, ,
, - ,
-

3.1.

. , .
50- . XX .
, ,
, .
XX .
, .
, - . : -, -, -
-.
,
, .
,
.
$

.
.
..

, , , [] ,
:
-, , , - -,
[] , , ,
1, , .
, 19 - 20
1
, , , ... -,
( )
: 1) arambha - ;
2) ghafa () - "
(
); 3)paricaya - ; 4) nispattiavastha -
.

 3. ()

3.1.1. - -
-, ,
(),
. - - , ,
,
.
,
() .
-
.
-.
-

,
()

,
.

;
(
)

( )

- ()

- ( citta vritti

nirodha)

( vritti nirodha)

8 ,

- -

, ,

-
( )

( )

- ,
- ; - , , , ..
1KR

3.1.

- -,
- -.
-
.
, 5.181

3.1.2. -

, , - ()
( ).
, 2.1

&
,
. [],

( ), []
,
. []
. ,
, [],
.
- [] - [] , , []
.
[]

[].
.
, , 2.1

 3. ()

3.1.3. -

:
1. , , ,
, ?
2. ;
: ?
- :
3. , ,
- , -
.
4. ,
.
5. ,
- - .
6. , ,
, - , , .
7. , , , , ,
.
8. - :
, .
9. , , ;
, .
10. ,
1:
, 2.
11. , ,
, .
12. , ,
, , - .
13. , ,
, [].
14. , ,
.
2 -, .
157

3.1.

, - 1.
15. , , ,
2 .
16. ,
, , , , .
17. ,
, .
18. , ,
.
19. , , ,
, , .
20. 3 ,
.
21. - ,
- .
22. ,
, .
23. ,
, .
24. , ,
() [] .
25. , , ,
, , .
26. , ,
, , .
27. -/ ,
, - ! - .
28. , , ,
, - , .
29.
,
, , , .

1 - .
2 (, ..) - -, (, ..) -
.
3 - ,
. , .

 3. ()

30. ,
, , , .
31. , ,
, , 1.
32. , , , ,
, , .
33. ,
- ?
34. , ,
[] , []
.
35. -
.
, .
:
36. , ,
, , ?
- :
37. , , 2,
, , - , .
38. - ,
- .
: 39.
, , .
40. , , ,
; , .
41. , , ,
.
42. : , - ,
- , - 3.
43. , , ,
, , .

1 : ".
2 .
3 :
, .

159

3.1.

,
, ,
-.

3.1.4. -

1 , ,
.
() , ,
:
(),
,
,
,
,
, ,
, ,
, ,
,
,
.
Hapada , 8 1 -8 2
$
:
1. : [-],
, , - 2?
- :
2. , ,
, .
3. , , ,
1
Trisatya - , . , ,
, , : ; --
.
2 , .

 3. ()

, , , ,
4. , ,
-, .
5. , ,
.
6. , ,
, 1, ,
7. , ,
, !
8. , .
9. ,
.
10. - ,
, .
11. - ,
, , .
12. , - ,
, .
13. , , ,
, , -,
14. , , ,
,
, .
15. ,
, , , .
16. , , , , ,
, .
|17. , , ,
- .
18. , ,
, , .
49. , , ,
} , - - .
20. 2, (), ,
, , , , .
1 .
2 .

3.1.

,
, ,
-.

3.1.5. -
D ivine Life
Society , 1968 .
- , ,
- , ,
, , ,
,
-.

-. ? ,
,
. , -.
-,
,
- , .
, , - .
- ,
-
.
,
.
,
, ,
. ,
.

: , ,
.
: - ,
; -
-
. - ,

 3. ()

,
, .
: ,
, , ,
.
, - .
, , ,
, ,
,
.
, -,
- -. .
, .
, -
, ,
'
.
. , j
-,
, , , .
' , , ' ^: , - , :
, . , ,
:
.
- : , , tjtxamu, , . ,
- .
,
, ,
. ,
, , ()
,
.
- .
,
, , 16
163

3.1.

,
.
, .
. 100
. ,
, , - -.
100 . ,
,
. , , ,
, -.
100 - -
, . ,
, , .
. ,
, 100 , 36 ,
.
. ,
, ,
.
, , 100
36 , .
.
, .
, :
, - -
, , .
-
, . - - -. - , ,
.
-.
, , ,
-. - - , . - -
( ), - - , -

 3. ()

. -,
.
. ,
- ,
, . ,
, ,
. - ,
, . -
, -.
, ,
-. ,
,
.

. ,
,
, .
, , , ,
,
. , ,
, .
.
, ,
, .
- - . -
, , - -
, .
-,
-. ,
, ,
.

, -. , ,
. -

3.1.

,
, ,
- ,

-,
.
, -
, -
.
, .

.
. .
,
,
. ,
. . ,
, ,
. ,
, -. ,
.

.
. -
, .
, ,
.
10 ,
, .
.
,
, .
,
.
,
. ,
, ,
.

 3. ()

. , , ,
.
, . -
,
, .
-,
,
.
, ,
, , I , - )
| .
>
- ; . : -.
; ,
. ,
-. - ,
, , , .
1 ,
, -.
- ; , : ,
.
\ , , j ,
I . ,
, . . , .
- .
, . ,
I - ,
;? -,

3.1.

. , ,
.

. , , ,
, , ,
, -
, .
-, . ,
, -, - -, , ,
, - - .

3.1.6. -

, , .
, 1.152.2

!
, 1.147.4

.
, 1.4.11.2?

[ ],
.
- , - ,
21 600 , .
, ,
1.
1 ...... -
(-) - ;, , , , -

 3. ()

() () ,
.
[] , ,
.
, 6 0 - 65

- (
1968 .)

, .
.
,
, , -
, , ,
- . , -
- , - ,
.
, , ,
,
, .
,
.
5000
. ,
, ,
, - ,
, - . - , , , ,
.
, , ,
, , ,
.
, -,
, ,
.
.

3.1.

,
, , (vac).

, . ,
, ,
.

. - , ,
. ,

. , ,
.

, ,
, ,
.
,
, ,
. ,
, - .
,
, , ,
. :
, ,
, ,
: ,
.
. , ,
, , .
,
, ,
. ,
, , ,
.
,
, ,
, . ,
,

 3. ()

, ,
.
,
.
, ;
, . ,
,
.
, -
. ,
,
. :
, , , ,
, .
, ,
, -
, - .
, , -
, ,
, - ,
.
; -
. ,
. ,
, ,
- . ,
, ;
,
.
- .
,
,
.
. .
; , , .
, .
-, ,
, ,

3.1.

()
. , 1.
,
: , , , , .
, -
. ,
, .
, .
, ,
, . ,
, - , - , - ,
- . ,
.
, .
,
. , , ,
, . ,
: . ,
- , -, ,
. -
, , - -, - , .
.
-
, - - ,
.
, .
,
, ,
.
, ,
,
. ,
, - .
, ,
.
, ,
1 . .

 3. ()

, ,
.
,
,
.
, , , ,
, . - ,

;
, .
: , , -
. ,
, , ,
. ,
,
.
- ,
, , ;
,
. ,
.
, , , .
- ,
.
-.
, ;
{) , ,
.
,
. .

.
. ,
,
, ,
, ,
.

3.1.

, .
?
,
. , ,
, ,
, , ,
.
. , , ,
, , .
, ,
, ,
- :
.
,
. ,
.
, , ;
: , ;
,
; -
.
,
. , ,
, ,
-
.
.
,
,
.
, .
, ;
, ,
,

. , ,
.
,

 3. ()

;
, .

3.1.7. -
.
- -
.


.
10. .
[] . ,
[, , ]
11. - , ,
.
- .
12. - ,
.
- , - .
13. [, ] , ,
, ,
, - [
].
14. [ , ] , ,
{], , , ,
.
15. , , ,
, , .
16. - , , ( ). . - (
).
17. (),
[ ], , .
18. , ,
- .
19. , ,
' .

3.2. ?

20. 1, , .
, - ,
().
21. ,
. .
140. - , ,
.
-
, - .

3.2.

3.2.1.

, , , ,
, , .
, ,
, .
,
- .
, 2 ,
, .
,
()
3.
, 40 - 44
1 . :

2 .
3 -, .. .

 3. ()

3.2.2.
,
, ,
. -
, .
, , ,
.
,
, .
.
,
. , ,
,
.
- ,
. , ,
,
.
, .
,
.
:
,
(, , , ) . .
,

, - . ,
18
() 2-
( ) - ,
, .
, .
.
,
.

3.2. ?

( )
.

.
, ,
.. .

,
, ; -
.
- ,
.
(...)
- ,
, . ,
.
. ,
.
,
.

( )

.
,
, .
. ,
(),
( ). -
()
.

- (ayam atman brahman).

(tat tvam asi).
- (prajnanam brahma).
(aham brahmasmi).

 3. ()

&
( ) ,
,
(), () .,
, .

.
, << , 1.10.

(santipatha),
.
, ,
, . ,

.


, -
,
.
&
! , . ,
, .
; ! ! ! !

! - !
!
!
! ! ! !
$
! ! ! ' ! !
!
! ! ! !

3.2. ?

54. :
, ,
?
, ?
- :
55. , ,
, - - .
56. , -
, , ,
.
57. ,
, , .
58. , ,
- .
59. , ,
. [] , , .
60.
, , .
61. , , , ,
- .
62. ,
, - .
63. ,
,
- , .
64.
, , ,
.
65. ,
1.
66. , 2,
, - ?
67. ,
1 - , - .
2 bhavana - , ,
, .

 3. ()

, .
68. , ,
- .
69. - ,
- , .
70. , [ ] ,
, ,
,
, .
71. , , ,
, - .
72. , , - ,
- .
, 2. 5 4 -7 2

3.2.3.
(, ) -
.
, , ..
: , (),
, , ..
, ,
, - ;
- , .
,
. ().
, , , ,
, , , .
()
.
(5, 10): - ,
.
, ,
.

3.2. ?

14. .
.

15.
.

 3. ()

, , , , ,
.. ( ),
.
,
, ,
().
, ,
, , .
,
, ,
. , ,
, , , , , , , , , , , , ,
i , ,
j .
j
, , -
* , - , -
I . , ,
, ,
| .
, .
1; ,
j
.
, f , . ; , , ,
. - , I .
)

() - .

&
- .

3.2. ?

, .
,
, .
, 1.1.11-13

, ()
() .
.
, 11.5.4,12

, ,
. ; ...
;
; , ...
; ...
;
()... ;
, , ;
... ,
; ;
; .
, 1.3

3.2.4.
,
, -
,
, , ,
.
, , - (1.30)

 3. ()

$
,
, .
, , ,
, .

&
, , ,
, , ,
.
, 12.5.52(7)

- .
- , , ,
, , ,
,
, , , ,
,
, , , , ,
, , , , .
- , .
,
.
, :
, , 1,
(), ,
,
, , , , , ,
, , ,
,
, ,
.
, , ,
.
1 .

is*

3.2. ?

, (),
() , ,
, () [ ] () - - .
, , .
-
.
.
-
.
-
.
,
,
, , [] .
, 5. 2 - 8

, ,
, .
, , ,
, .

().
, .
. ,
.
, ,
. -
.
, .

 3. ()

3.3.


.
,
. ,

,
. , - ,
,
, , ,
.. , ,
,
, , ,
, , , .

,
;
... | , . ' ,
, ,
,
. ,

, ,
.
,
.

, ,
, , , ,
, .
.
. - .: 1993, . 136

3.3.

3.3.1.

( ,
D ivine L ife Society,
)


, .
- .
- , , , - .

,
, , .
, ,
: ,
,
. ,
, , ,
, . ,
,
.
,
, .
, ,
, .
- ,
. ? ,
, ,
,
- , .
. ,
, , .
, ,
( -).
,
- , .
, , , -

 3. ()

- .
. - ,
, .
. - ,
.
-?
. , ,
- , ,
, ,
. ,
, . -
,
.
, , , .
?
. .
, ,
. ,
. ,
. , , ,
,
, . ,
. ( )
- , , - .
. ,
. ?
, .

,
,
, , - .
? - ,
.
. ,
, -
, .
, ,

189

3.3.

.
-
.
,
.
. , ,
, , , ,
.
, ,
, .
, , - ,
, -
. , ,
, - , . .
-
, .
,
.
, , , .
,
, ,

. ,
, -
. - , ,
, .
, , ,
, ?
-,
, :
: ,
(.dvau kramau citta nasasya yogo jnanam ca raghava).
: .
, . ,
. , -
, .
.
, .

 3. ()

,
. (), .
. ? - . , - .
, ! ,
, - .
, .
.
.
,
. ,
, - .
Swam i Krishnanada, Yoga as universal
science (Ahmedabad, 1983)

, , ,
,
, , ,
.
, , , ,
,
, - ,
, .
,
2.12-13
$
, , ,
,
, ,
- -.

- , 2.78
&>
1 1

3.3.

, , , ,
, ,
, , ;
,
.
- ,
, , ,
.
Maxa.6xapa.ma, 12.308.16-18.
<$>
,
, .
, ,
, ,
, ;
;
, :
. ()
: ,
,
. :
(mahavayu, ,
) ,
, .

1

3.3.2. ?
? ( )
.
: , ,
, . .
1 Sri R am akrishna, The Great M aster, c.416

 3. ()

. . . , .
, ,
, , , ,
. , .
, ,
. - ,
. ,
. ,
, ,
. , .
, ,
, .
, . ,

, .
, ,
,
, ,
, ,
. -
;, . , ,
! - , , ,
' . , ;tHTO, .
', , , .
f
,
' Juie ,
, ,
. .
. ,
.
. ,
, , , .
. ,
,
, .
, .
1 QQ

3.3.

3.3.3.

. ,
(),
, - ().
, -
.
.
.
,
.
, , -, ,
, , . ,
, (
), . ,
.

 3. ()

- .
-
.
, ,
. , ,
, ,
. ,
() 1.
: .
, . .
, ( ),
. ;| , , .
*
, ,
.
. , ,
.
.
L
1|

.
.
.
, .
1926
> ,
.
. - ,
1 ,
! , , , . . .
1 , .

3.3.

.

. ,
, , ,
.

... [] []
: , , ,
[] , ,
;
[] ,
1,

[] .
[] , ,
- ,
, , .
, -

[ ] 2.
, 73 - 77

, , [] -.
, ,
[] .
, , .
1 ...
(, ).
2 , (
), ,
.

 3. ()

, ,
, [], [], [
] ,
.
.
[] .
<< ( )
1.138-141

,
- .

3.3.4.

.
,
. - -
- ,
. ,
.
,
,
.

,
,
, , ,
. ,
, ,
.

3.3.

vSb

2. , ;
( ),
,
, - ,
.
.
3. , ,
,
; ,
; - ,
.
4. {) ,
-, - - ,
,
,
; - ,
.
5. () ,
,
; ,

, ,
- , .
6. ,
, ,
- ,
.
7. [ ]
, ,
- ,
, ,
,
, , ,
, - , ( )
.
8.
, , ;
, ,

 3. ()

, , ,
, , ;
; , -
, .
9. ,
, ,
, ;

- ,
.
10. , ,
;
, ,
, - ,
.
11.
, ,
,
, ,
.
12. -
, ,
, ,
;
, ,
,
- ,
.
i 13. , ,

,
;
, ,
- ,
.
. - ;
,
; - ,
, , ,

3.3.

- , , , .
15.
; , ,
;
, ;
,
, - , .
16.
, ,
, ,
,
, - ,
.
17.
,
, ,
,
,
, ,
- , ,
(), .
18.
, -,
,
,
- ,
.
19.
; ,
- ,
...


.

 3. ()

, -,
.
.
,
( ). ( ), ,
,
.
,
.
,
.
,

. ,
, ,

.

, , .
, ,
- , . ,
,
,
.
,
, ,
,
. , ,
. ?
,
? ,

, .
$
, ,
, ,
201

3.3.

. ,
, ,
.

, . ,
, ,
,
.
,
, ,
,
, .
,
, .
, -
.
, , .
, , ,
.
, . ,
,
,
.

, ,
, . ,
,
. ,
. , ,
,
.
,
, .

. , ,
(
, - ), ,
, ,
. , -

 3. ()

.

, ,
,
. ,
,
. ,
, .
, ,

. ,
, ,
.
. ,
, ,
.
,
, ,
, ,
. ,
- , , , ,
,
. .
, , ,
, .
, - , .
, -
, - ,
, - ,
, - , . ,
,
, .
, , ,
- , .
,
, ,
, .

3.3.

- (
) .
- ,
, ,
. ,
, ,
,
.
,
, ,
. ,
. ,
, -
. , ,
,
. -
, .
. -
- , , ,
.
?
?
? ,
? , , -
,
, ,

, ?
. ,
. ,
, ,

, , ,
.
... ,
, .
. . ,

, , -

 3. ()

? ,
. , ,
,
. .

, .
, . ,
- .
. ,
. ,
. ,
, .
, -
. - , ,
, ,
.
,
- . ,
.
, ,
, .
, ,
, ,
.

. ,
.
.
, ,
.
, ,
.

. , , , .
.
.
.
. ,
.
205

3.3.

. ,
. , ,
. ,
, ,
.
,
. , ,
, ,
.
-
. ,
.
, .
, ,
,
.
, .

,
, . ,
,
,
, .
, ,
. , ,
, .
,
. ,
.
,
. , ,
,
.
? ,

? -,
, - ,
- , ,
. ,

 3. ()

,
, .
,
.
, , ,
. ,
,
,

; , , , ,
,
,
, ,
.
...
. ,

.

.
.

. , -
, , .
;
, .
,
.
, ,
,
. ,
,
. , ,
,
.
. ,
,
-
,

3.3.

,
, ,
.
, ,
, ,
, .
.
. ,
, - .
,
, ,
, .
,
,

.
, -
,
. ,
, ,
, ,
, -
. ,
, ,
. ,
, ,
, - ,
- .
.

$
, , - ,
.
.

. , (
) . -

 3. ()

:
\

() - .
, .
, .
. ,
.
, ,
.
(),
, .

( ) .
,
.
,
. .
,

.
.
,
,
. ,
, , , ,
.

$>

, ,
.
, , ,
|, , .
i , , I , 16- I , , , , I .

3.4. -

3.4. -
3.4.1 -
,
2.6.,
196 , : ( ), (),
( ) ().
, 2.15.
( ), :
, 4 :
, , ,
4 , : (),
, .

, (bahirahga) (antarah
go),
.
: ahga - ,
.
, , .
- , , , -
;
- , , (samyama), - ,
, ().
,

. , ,
, , .. ,
. ,
- .
1. ( )
1. .
2. - .
3. .

 3. ()

4. - .
5. : 1.
6. , , , .
7. - ,
.
8. - ,
.
9.
.
10. - , .
11. - .
12. [ ]
2.
13. - .
14. [] , [ ]
.
15. - [] ,
.
16. - ,
( ).
17. - [, ]
, , , .
18. [] -
[] ( ).
19. []
.
20. , ,
, .
' 2 1. .
22. [] - [ ] [| ]: , .
23. [ ] .
1 , [] [],
- .
.
2 , : ,
.
- . -
. ( , 1.12).

3.4. -

24. - , , ,
1.
25. - .
26. - [],
.
27. - [ ].
28. - [].
29.
.
30. [] - , []
, , , , , ,
, , 2.
31. , , ,
[].
32. - .
33. []
, , ,
.
34. .
35.
.
36. .
37. [] []
.
38. [] [] .
39. , .
40. []
.
41. [ ] - []
[ ] , , ,
[ ] ,
, [ ] , [ ].
42. - , []
, , .
1 : - , ,
.
2 2.4.
(anaisvarya),
(icchapraghita).

 3. ()

43. [] []
, .
44. []
[]
[].
45. .
46. [] , , - .
47. [] -
( ) .
48. , .
49. - [] ,
, [] [
].
50. [] [
] .
$' , - [, ] (nirbija samadhi).
2. ( )
1.
, , - []
1
1,
; 2. .
| 3. , , , , -
4 2.
I 4. - , [ ] ,
, [].
I;' 5. - , , f .
f 6. (asmita) - .
I 7. - [, ] .
1 8. - [, ] .
--------------------I
|

1 ,
, ?

2
(asmita) . (abhinivesa). - --, ,
'., . ,
, .

3.4. -

9. [ ] - [, ]
.
10. , , .
11. .
12. - ,
.
13. [] ,
, [] [].
14. [ ] - - [] .
15. , , -
, , .
16. , .
17. - () -
.
18. [] , ,
1, [] ,2
- .
19. [ ]: , , [
] .
20. - ,
.
21. , , [] .
22. [] ,
, [ ] .
23. - , [
]
.
24. - .
25. []
, [] .
26. - .
27. - [] .
28.
[], [] .
1 : , .
2 ,
, - , , ,
.

 3. ()

29. , , , ,
[], [], , -
[].
30. ', , 2, 3 - [] .
, , ,
, - (maha vrata).
31. , 4, 5, 6 - [] 7.
32. [ ]
.
33. [ ] - [ ]
, , , ,
, , - []
. [ ]
.
1 . - , -
. -
-
, (sarvatha sarvada sarvabhHtanam anabhidrohah).
2 : ,
, - ().
3 , -
, , , ; -
; , .
4 ,
() () ,
' ,
,
.
.
5 .
.
6 , ,
, ,
, , . .
1 - , , , ,
- .

3.4. -

34. []
[] .
35. []
[].
36. 1.
37. [] .
38. - ,
[] .
39. []
[].
42. .
43. []
.
44. - .
45. - .
46. [] .
47. .
48. - .
49. [] [ ]
-.
50. [ ]: , ,
, , , [ ]
.
51. []
.
52. .
53. [] ().
54. ( ) -
, [ ]
[] .
55. - .

1
,
, ,
,
.. .

 3. ()

3. ( )
1. () - [ ]
.
2. - , [] [].
3. , ,
- [].
4. 1- [] .
5. - .
6. [] .
7. [] - [, ]
.
8. [ ] - [].
9. 2 -
[ ] [
] .
10. [] - .
11. [ ] - (ekagrata).
12. [ ] -
[ ]
ipratyaya).
13. ,
.
14. [] , , .
15. -
.
16. [] -
[] .
17. [] -
, . -
.
18. [] -
.
1 Trayam ekatra -
, .
2 nirodha parinama. (. ) - ;
.

3.4. -

19. [] - .
20. -
[].
21.
, - - .
22. [] .
- .
23. - .
24. - ,
.
25. [ - ].
26. - ,
27. - ,
28. - .
29. 1- .
30. 2 - .
31. 3 - .
32. - .
33. (pratibha) - [].
34. - .
35. (bhoga) - , [ ]
,
[] . [
] .
36. [] ,
, , .
37. - [ ] , []
.
38.
- .
1
.
2 Kantha .
.
3 ,
() .
.

 3. ()

39. - [ ]
, , , [] 1.
40. - .
41. -
.
42.
- .
43. , , [] ; [] .
44. [] , , ,
- [] .
I 45. - [] , 't' , ,
v 46. - [] , ,
| , .
| 47. , , -| , - I: .
48. - , ,
.
49. -
| .
[ 50. [],

| - .
, 51. [
| ] , , [ ]
.
|] 52. -
, .
53. []
[] , ,
.
54. , , - [
], , ,
.
55. -
.
1 ( ).

3.4. -

4. ( )
1. , , ,
.
2. []
.
3. [] 1 ,
[ ,] .
4. -2 [ ]
.
5. [] -
.
6. []
[].
7. , , [] - .
8. 3 - 4,
[] [].
9. , , []
- .
10. - - .
11. [ ] , ,
, - [].
12. []
.
13. - , [] .
14. [] - .
15. - [,
] - .
16. - , [, ]
, ?
17.
[ ]5.
1 - .
2 asmita, , -.
3 , .
4 , ,
.
5 .. , , .

 3. ()

18. -
.
19. [ ] - [ ]
.
20. - [ ] -
.
21. [] [ ]
[]
.
22. , [ ],
, .
23. , , .
24. , , [] [] - .
25.
.
26.
.
27. [] [ ,
] .
28. []
.
29. [] ,
[] , []
.
. - []1.
31. ,
, , .
32. .
33. [] , ,
.
34. - ,
, ,
.

1 :
.

3.4. -

3.4.2. -

, , . ,
.
. ,

.
.
, , ,
.
,
.

. -,
, ( ) ,
,
.

.
, - . , ,
.
, .
, , ,
().

: , , . ,
(
),
, .
, , ,
- , -
, .

- -
- (1.93100).

 3. ()

(3.73-100) (3.98 - 4.10).

,
.
- -.
,
. ,
, ,
- . .
-
, ,
,
( ,
) - , ,
(.. -, -, ),
, .
,
,
( ).
,
, , , ,
. , 16
, 16
(1.83), -
* (4.3), ,
, ()
* (4.12) .
. , ,
-,
(1.28). ,

(1.76). , ,
, (1.88) (2.36),

.
.

, . .

3.4. -

. ,

.
,
, .
1
.
:
1. , , !
, ,
.
2. , .
. .
3. , :
.
4. , .
.
5. .
, .
6. .
.
7. , .
, , .
8. , :
.
:
9. , !
, .
:
10. , , .

.
11. ,
.
12. ,
. ,
, ,
.

 3. ()

:
13. ,
(),
.
:
14. , , ? ,
.
:
15. ,
, . ,
. ,
, . ,
, .
16. , .
.
. .
.
. .
17. , , , ,
. ,
.
18. ,
,
. , .
, ,
, .
. .
19. , .
.
,
, .
.
.
.20. ( )
. ,
- .
21. , .
- .
, .

3.4. -

, .
-
. ,
.
22. .
. .
:
.
23.
.
. , 8 ,
, .
24. ,
- ,
- ,
,
,
- ,
- , .
- .
:
25. , !
, , , -
. , ,
, .
:
26. , , .
.
:
27. , .
, .
(),
, , ,
, . .
28. - ().
. , .

 3. ()

- ().
[ ] .
. -.
- (),
.
29. ,
.
30. - ,
.
(1) -
.
31. []
, .
, . |: . ,
, , .
,
.
. , .
[]
. :
.
||2 . , 4|, , .
j |a , .
. - ,
1, , ,
- ,
, .
34. ().
( , .
- , ,
- .
35. - . ,
, .
36. (),
. 84 1 , , ..

3.4. -

1 . ,
. ,
.
37. ()2.
.
.
, .
,
. ,
.
38. ( ) - ,
. , ()
.
39. . ,
, , ,
. , .
40. , ,
.
(eananpacm xa)
16 , - 32. ,
.
() ,
.
41. - ().
. , , .
.
-
.
42. ,
, - .
:
43. ,
. - ,
. , , ,
1 84 , 8 400 - .
, ,
.
2 .

 3. ()

.
. ().
44. ( ). - ,
; -, .
: ,
, .
.
45. - ( ), .
.
46. , .
. , .
( ).
.
- ,
.
47. -
. ,
, .
- (),
, .
.
.
48.
- .
49. - (
) . ,
. ,
, . ,
, ,
. ,
, .
- (),
. () . .
.
-
-
.

3.4. -

50. ,
. ,
.
51. ( ),
. ,
-
, .
. , .
.
- .
.
- ()
( ). , ,
.
.
52. , ,
. : ,
.
53. ().
, .
54. ,
.
- , .
55. .
. ,
. .
- . .
,
.
. , .
:
56. , , ,
,
.
57. 84 (8 400 ) , .
84. , ,
.
. , .

 3. ()

- , , - .
.
, .
, , . , , - , - ,
.

17. . .

1:
58. ,
. ,
.
,
.
. -
.
59. .
:
.
:
60. .
.
, ,
; 1 , , .
231

3.4. -

. [] .
, .
,
.
61. ,
.
62. .
, .
63. .
, .
:
64. ,
. ! ,
.
65. , ,

.
66. ,
(), ,
- .
67. ,
.
68. 84 84 (),
, .
69. , , , , , , ,
, .
.
70. - . ,
.
71.
.

, - .
72. - , -
, - , - .
, .
, .
, - . -

 3. ()

- - , .
, - . ,

( ).
73. , . ,
, .
:
74. ,
, () .
75. () .
, ,
.
76. , .
1, - .
77. ()
. .
, .
78. -,
, - .
79. , , ,
- .
80. -. - ,
, , ,
.
81. - , -
.
82. , -, .
- 12 12- .
- .
83. - -,
16 10 , - ().
84. - -, .
- ,
().
' .
- -
.
233

3.4. -

:
85. , , - .
, , .
:
86. - -, va, sa, $, sa.
- , ba, bha, , , , 1.
- -. - da, dha, , ta tha, da,
dha, na, pa, pha.
- , 12: ka, kha, ga, gha, jha, ca,
cha,ja,jha, na, ta, (ha.
- , - 16 () , (, ,
i, i, , , , rr, lr, Irr, , ai, , , am, ).
-.
ham sa1.
87. -, ,
. ,
. -
.
88.
{-).
: ()
.
89. - .
, - , .
90. , -
.
91. - .
, ,
.
92. , ,
, , .
93. - -,
.
94. , , -
.
: , , -.
- .
1 hamsa - ,
.

 3. ()

,
.
- {),
- ,
- .
- ,
- .
- , , .
,
, .
95. ,
. .
- -,
96. ,
.
97. , .
.
. ,
.
.
, , -.
-, ,
. ,
.
. , -
.
98. , . 1,
.
. -
. ,
. .
.
, .
, .
,
. .
1 ,
.
235

3.4. -

, ,
.
99. , .
, , .
100. .
, . , , -
, -
.
2
1. () - , , - ,
.
2. - , - ,
. , , ,
, ,
.
, [] .
3. , .
, .
4. , , !
, .
5. 72 864 , 1.
- .
, .
- , , , .
, .
6. - . - ,
- ( ) - .
7. - , - , ,
, - .
8. , , - , , .
9. .
() -
.
1 - (),
.

 3. ()

10. , , ,
- , -
.
11. - , , -
. [ ] ( ),
.
12. - , - . -
, .
13. - , .
[ ] - .
14. : ,
, (, , ).
,
.
, -
, - . .
15. (),
, ().
, .
16. ,
, , .
16 , 64 - ,
32 , .
1,
, 2 (), 8 ()
4 (), 64.
, ,
, .
.
, , 64
.
:
17. .
, , ?
, ?
18. , .
:
1 .. 8:32:16.
97

3.4. -

19.
. -.
.
20. ,
.
21. 64 , .
6 ,
22. 4 , , , 1.
23. . ,
. , 12 , 20
, 12 .
. ,
.
,
, .
, . ,
, .
24. . ,
.
25. -. ,
12 (20 )
. () ()
.
- .
.
, ()
(). ,
. .
, .
, ,
.
1 , 1,5
, 4 .
-. - ,
.
(, , ) .

 3. ()

26. 21600 , , ,
{) .
27. , 100
, ,
.
28.
, ,
29. , ,
,
. , .
30. - .
.
.
31. ,
, .
32. , , ! ,
, .
33. - - - .
.
34. -, . -
. , ,
, , ,
.
, , ,
, , , .
, .
. -
, .
-, - .
35. - ,
. .
36. , [ ] -.
() ,
. []
-.
- .
. , - .
,
239

3.4. -

. , , - , -
( ).
:
:
37. , ,
, , .
38. .
.
39. ,
. .
:
40. ,
. .
41. . - .
42. - , - ,
- . .
43. - , - . ,
, .
44. , (),
-. , ,
-. ,
,
. , -,
. ,
(). -
-1. , ,
.
:
45. . , .
1
,
. , ,
. ,
.

 3. ()

46. , .
, ,
.
47. .
.
48. .
: .
:
49. .
. ,
, , ,
, .
, . , ,
, (),
- , ,
. , ,
, .
:
50. , ,
, , .
51. , -,
. .
52. .
, .
53.
, , -
.
:
54. -. -
. .

. -
. , [ ],
. .
,
. , ,

3.4. -

. ,
.
.
:
55. -,
, .
1.
56. , .
. ,
. , .
, ,
. ,
. ,
.
57. , ,
. , ,
, ,
.
58. .
. , ,
- .
59. .
.
60. ( ) ,
,
, . 30 .
, ()2.
.
, .

(). , ,
, .
.
61. -
. , , .,

1 , .
2 - .
242

 3. ()

:
62. , , ,
.
63. , .
.
:
64. .
. ()
.
65. , ,
, .
66. ,
. , ,
.
67. ,
.
, .
, .
,
.
. - , ,
. - ,
( ).
,
. , ,
. :
, .
68. , .
.
69. , ,
.
70.
() . .
71. .
.
, .
(.. ) ,
. .

3.4. -

.
.
, . ,
[ ].
.
. -
. ,
. , .
72. , ,
, ,
.
73. . [] ,
.
74. (
). , , .

. ,
, .
, , .
,
.
. .
75. , , ,
.
:
76. , -
. ,
.
77. .
78. ,
.
79. ,
. ,
.
:
80. , ,
. ,
, .

 3. ()

81. ,
. ,
.
82. .
-:
.
.
83. .
, ,
.
84. - . ,
.
85. ,
. ,
.
86. -, ,
.
87. - , .
, .
[ 88. , . .
89. (
), .
, . ,
, ,
. ,
.
.
:
90. :
(). .
91. ,
. ,
.
, , .
, ,
. , ,
.
94

3.4. -

, . ,
- , .
92. , . ,
.
93. , ,
.
94.
.
95. ,
.
, .
96. , - ,
, ,
, .
97. .
98. ,
. ,
.
99. , .
, .
100. - .
.
.
3
- ():
1. . , ,
.
2. (). - , - . .
, ()
.
. -
(-). , -
, - .
.

 3. ()

. :
.
3. - (). , - .
4.
- .
.
5. - ( ). ,
- .
6. ,
, . .
7. (-) -
. (), -, - ,
.
8. ,
. ,
, .
9. , - (
), , - .
10. , , ,
, , - - .
11. - (), -
(), - (),
(),
12. ().
- ..
13. ,
. ,
. ,
. ,
.
- (),
. -
. -
. . ,
, , -
.

3.4. -

14. - .
, , , .
15. ( ) 12 ,
1296.
16. ,
, .
17. (),
( ) .
5184 .
.
:
:
18. , , .
, , ().
.
:
19. , , ! ,
!
20. - . .
(), -
(), - () - ().
:
21. (),
,
( ).
.
22. - ,
. .
23. -. ,
.
:
24. - , .
, .
1 .
, , ,
.

 3. ()

25. [] .
, , ()
[ ].
26. ,
1, ,
.
27. - ,
. ,
, .
28. , -
( ), .
:
29. ,
. .
30. , , ,
- .
31. ,
. ,
.
32. :
.
33. , , ,
,
34. ,
, .
35. ,
. :
.
-:
36. - .
() [ - ]. , ,
, .
, - ,
. , , ,
- .
1 .. , .
249

3.4. -

- .
, .
37. ().
( ) ,
, .
38. , -
. ,
.
.
:
39. ,
, .
,
. , .
.
,
. , .
, .
, ,
, .
, ,
, ().
, {).
, .
[ ] - , .
1
().
40. ()
(). ( )
. .
1
... - . ,
: (jagrat), , (svapna),
, (susupti) - , - ,
, (turiya) , , ,
, , (
. , 7).
.

 3. ()

41. - , , ,
, , , , ,
. , (),
, . , ,
, , , , ,
. - .
,
. , , , ,
. (
), , ,
( ). ,
, ,
, . ,
- .
42. .
, , ,
.
43. -
, (), , [
] (), ,
( ), , , .
, , , ,
, . ,
, - . ,
- , - .
- .
.
.
() . ,
, . .
44. (-), (-)
(-). ,
, - .
:
45. .
, .
251

3.4. -

46. ,
, -
.
:
47. , 1
[] ,
,
48. , ,
2 - , .
.
49.
, (
), .
50.
, .
, .
51. , ,
, -
.
.
52. :
,
.
- () - :
53. :
, . .
, ,
.
54 - 55. :
,
, .
.
, , ,
. ,
. .
1 . - .
2 : .

 3. ()

. ,
.
:
56. ,
.
57. 30 .
.
58. ,
. .
59. , .
.
:
60. ( 70 ) 8
. ,
18 .
61. .
.
62. ,
25 , . .
63. , ,
. ,
.
:
64. [] - ,
. -1, , ,
[ ].
65. , ,
.
66.
. -
.
67. -,
.
, .
1 -.

3.4. -

-.
68. - , , ,
.
.
( ) :
69. , .
[ ].
[ ] .
-.
, ,
. .
.
:
70. -
, ,
- .
- .
, ,
- .
71.
- , , ,
.
.
:
:
72. , !
-:
:
73. ,
. , .

- (). , ,
.
,

 3. ()

. 1 .

. .
.
. ,
.
74. .
.
75. (
), - ,
- .
.
. -
, . ,
. ,
, , .
. 20 4
, , , 36
,
.
76. ,
, .
77. :
, , ()
-.
78. ,
: , .
79.
. - .
.
80.
, ().
81. ,
, - ,
.
1 . , ,
.
255

3.4. -

82. ()
. ,
.
83. -
.
84. ,
.
, .
85. , ,
.
86. - ,
- .
:
87. . .
, .
88. ,
.
.
89. ,
,
.
90. ,
, , .
91. , . ,
.
:
92. , ,
. .
93. 5,5
.
, .

. :
. .
. ,
, , .
( ) ,

 3. ()

, .
-. , , .
:
94. , .
, - .
95.
. ,
.
:
96. , -
. () ,
.
97. , .
, , , {)
98. () .
, , .
(:
:
99. , - .
, .
, .
. , -
. , .
, .
, . ; ( -).
.
100. ,
, .
4
1. , -
. ,
. . ; . 8
, .

3.4. -

, . ,
, .
.
2. ,
.
:
3. ( ),
. ,
.
4. , -, , ,
.
5. .
.
. .
.
.
, .
- ,
. .
.
:
. ,
. (). ,
. - (-) ,
. .
, ,
- , , .
- .
:
6. .
.
!
7. .
. ,
. -

 3. ()

-. , ,
, .
, ().
, .
- .
: , - -.

18. . .

*, , " . ,
] - , .
, , , ; . , ,
8- 1.
\
. .
1. 84 . .
. - .
1 ^ , - (-|*), - .
1 , , , .
- , () ().

3.4. -

, - - .
- () ,
- ().
( ) - ,
. - -.
- . ,
, , .
, ,
. ,
. , .
, - .
12. , ,
- . ,
, , 1.
, -.
. () - .
().
,
. ,
. ,
.
, , , .
.
.
, . ,
.
13. ,
, - ,
, ,
.
14. , ,
, .
15. , - .
, .
.
1 , ,
- . .
.

 3. ()

16. , , ,
.
17. , ,
, , .
18.
, 12 .
19. ,
. .
20. -, .
, 1 .
.
21. ,
. ,
.
22. , , ,
. ,
.
23. .
,
. - ,
.
24. (),
.
.
25. - .
- .
26. : , , , .
27. ,
.
, , . ,
.
28. . .
.
29. , .
, - .
1
.

^ 3 .4 . -

^30. , , .
^ , .
^ :
4 31. ,
. .
.
32. .
- , .
33. .
, .
34. , , .
, .
35. , .
, .
36. , , !
- . .
37. ! - ,
, .
38. ,
. ,
.
39. , . , .
40. . ,
. - -
.
:
41. (-),
.
.
42. - (),
. ,
.
43. .
- .
44. , ,
-, , .
.

 3. ()

45. : ,
. .
:
46. , , -
. -.
47. , , .
,
, .
:
48. :
() .
:
49. ().
, .
, , , .
- . , .
- : , .
- ,
, .
,
, .
- ,
. , .
, .
50. - . ,
, .
5 1 .0 ! . ,
, - .
52. , , .
.
,
.
- , - .
, .
.
. (),

3.4. -

. ,
- .
53. , ,
.
54.
.
.
55. - (),
(). .
,
.
:
56. .
, , , .
57. , , !
, - ,
.
58. ,
.
- .
59. - . - . - .
- !
60. - , .

.
61. , ,
, !
-,
.

3.4.3.

-
, , ,
.
-

 3. ()

. . , ,
,
( ).
, ,
.
-
. . ,
,

,
.
,
.
. . .
- .

.


.
, ,
. ,
, , ,
,1
.
1. -
1-4. , ,

,
, ,
, . ,
1

. . . : . - . :

, 2001.

3.4. -

, , ,
, ,
, , ,
, ,
, .
.
5 -6 . ,
, ,
, , (), .
7-10. [ ] - ,
.
, , ,
, [], , ,
, , ,
, , , ,
, 1 ,
. ,
.
11-12.
- ,
, , 2,
.
14. ,
()?

, ?
15.
?
1 - , -
. () - .
() - , .
- . - . - . - . - .
- .
2 - ,
(), ().
() ,
- (, ).

 3. ()

1? ,
, ?
16. ,
()? ()
? ?
17. , , ,
. ,
() ?
18. , ,
.
[ ],
?
19. - ?
? ? ,
.
2 0 -2 2 . ,
, -, ,
, ,
, .
,
.
23. ,
, , .
24. , ,
().
2 5 -2 6 . - ,
, , (),
, , , ,
, -
, ().
27-28.
, , [],
, , ,

.
1 , .

3.4. -

2 9 -3 2 , 1,
. , ( , . .),
, . ,
. , ,
, , , .
- . ,
, , , , , , , .
33. , ,
, , .
34. .
.
35. ,
()2. ,
.
36-38.
,
,
.
, ,
.
39. . ,
, , .
40. , , ,
, [),
[] .
41. , . ,
[] ().
42.
, ().
43. [], , ,
[] .
44. (, .. )
, ,
, , .
1 .
2 ,
. .

 3. ()

-.
2.
1. , ,
- .
, .
2. - , , ,
, .
3.
().
, [] -.
4. - ( ), -
().
.
5. , ,
.
().
6.
().
.
7. , 1,
, - ,
, .
8. ( ) 2 .
3.
[] .
9. --,
,
.
1 ,
(. , 4, , 9-11).
2 - , , ..
3 : , , .
(samdhi) . - , , .
, - ,
.
269

3.4. -

10. , ,
,
.
11. , ,
\ .
12. (rnatra) , , , .
13. , ,
.
14. .
. . ,
.
15-18. ,
: , , , , ,
2, (), , ,
(), , , , , 3, , , , , , , , , , , .
19-25. , .
, .
, . ,
. , .
, ,
, .
, . ,
. ,
.
: - ,
- ( ) - . :
, . : ,
. (),
1 .
2 , , .
3 .

 3. ()

() (). , ,
, .
26. .
27-29. [
] , , (), [], ,
, . , , - ,
, , , , . , - , ,
, , ,
.
30. , ,
, 1,
, , ,
.
31. , : , , []
- , .
32. , , ,
( ).
33. ,
.
34. , . , 2.
55-36. , ,
, , , ,
.
.
37. ,
, ,
.
38. - . -
. , , ,
.
39-40. , ,
, ,
1 , , 10- ;
, .
2 . , -.
271

3.4. -

,
, - .
41. ,
, . - .
42. ,
, .
43. ()
( )
().
44. , -
[]. , .
45.
. , (),
.
46. , , ,
, ,
, .
47. : .
1.
48. , ,
,
.
49. ,
,
().
50. - : , , ,
() () .
51. , , ,
2, , .
, .
52. (), ,
, (
), ().
1 : . . , 17. - sabda
brahman, - parabrahman.
2 , ,
, , , ,
.
979

 3. ()

53. , (),
, .
54. - , - , - .
, , ,
1.
55. [ ]
- ,
, [ ], .
56. , - , , ,
. , .
57-58. ,
, ,
,
, , .
59. , , ,
.
60. - , , .
61. - .
. , ,
[] , .
.
62. , ,
,
,
.
63. () ,
. , caeumpu.
, .
04. ()
, .
65. , ,
, , .
66-68.
: , , 1 . . . , 14-15.
. , 2. 4: , -
, . [] , ,
, - . - , - ,
.
273

3.4. -

, , , ,
[ ] 63 , 9
.
69. , ,
, , .

19.
: , .

70. [] , , , []
. : ,
.
71. , ,
, .
72. , , .
, - , .
74. ,
: , ( ).
,

 3. ()

, , ,
.
75. : , . ,
(), ()
- (), 1.
,
(.. ).
76. [ ] .
- , - .
77. , , , . .,
24 , , ,
.
78. , :
() ().
(), .
79. , ,
. :
.
80. ,
.
81.
, ( )
.
82. ,
.
83. ,
.
84. , , ,
. ,
, .
85. ,
, .
, .
1
, ,
.

3.4. -

86. ,
, 1 .
87. .
, , .2
88. ,
. , ,
, .
89. , .
, .
90. , ,
: , ,
() .
91. (, )
. , -
. .
92. , ,
( ), [],
, , [] ,
.
93 -9 4 . -
. : []
,
,
.
95. [], ,
, ().
- .
96. - , , ,
().
97. , .
, .
98. , ,
, .
1 : , . - ,
, .
2 , ,
.

 3. ()

99. , ,
, .
100. , ,
.
101. (), .
, .
103. , ,
, ,
(). , - .
104. ,
1, ,
,
.
105. , , ,
,
.
106. 63 (). ().
107. , , ,
,
. .
108-110. - , , ,
, , . ,
(), , ()
. , , , ,
, , , ,
, . .
111. , ,
, , , ,
.
112. - , , ,
, , , . - , ,
.
113. ()
. (
).
1 aksara:
.

3.4. -

114-115. - ,
, , , ,
, , , .
.
116. ,
, .
117. ,
, , , .
118. -
1. () ,
.
119. , .
, ,
.
120. ,
, [ ],
.
121. , ,
.
122. ,
, .
123. ,
() 2 .
124.
, [ ]:
, , -
.
125-126. ,

, ().
- , .
127.
.
.
1 - ,
, .
2 .
ud , , , , .
978

 3. ()

128. , ,
, , , .
129. , .
, .
130.
: , , .
131. . , .
132. , , .
, , .
133. ,
() .
134-136. , ,
,
,
[ ].
,
(), (), ( )
.
137. ,
,
.
138. ( ) ,
. .
139. , - ,
- , .
140. , ,
. .
141. , [] ,
.
.
142. . .
- , .
143. ,
. , ,
, .
144. - ,
. ,
, .
279

3.4. -

145. - ,
, , , .
146-148. , , , . ,
, ,
. .
. ,
1. , ,
[].
149-153. ,
, , ,
. (),
, ( ), ,
, , (), , ,
,
, .

, , .
, , ,
, , ,
, .
154-156. , ,
, , , , ,
, , ,
, , ,
. ,
.
157. .
.
158. , ,
2.

.
1 , , .
2 . ,
.

 3. ()

8.
1. ,
. ,
, .
2. ,
[] , [
},' .
3. ,
, .
4-5. Bhuh, bhuvah, svah, mahah, janah, tapah satyam,
,
( ) jyoti.
6. .
- .
7. [], - ,
. . []: , .
8. [] ,
.
9. : ,
, - 2, .
10. : , .
, .
11. , , ,
, - 24 - 36 .
12. [, ] ,
[] ,
[].
13. [, ] ,
, , ,
- ().
14. ,
, ,
-.
1 jyoti rasomrtam brahma bhiir bhuvas svar ( - , ,
, . , , . . - :
- , , , , , , . !)
2 , (kaniya).

3.4. -

15. ? ,
.
16. , -
, - udvayamtamasasparL
17. 1, , ,
. .
18. , ,
, .
19.
(). ,
().
20. ,
() (),
().
21. ,
,
, ().
22.
(). - ,
- .
23. ,
(), -
, .
24.
, ,
- , .
25. ,
, ,
, .
26. , : 2,
, 3, .
27. () ,
, - . ,
.
1 , matra.
2 nirodha, .
3 , , .
99

 3. ()

28. ,
, ,
[] .
29.
, ,
.
30. , [
], .
31. ,
,
.
32. ,
- , - ,
- .
33. ,
.
34. , ,
, .
35. ()
, [], , ,
; ,
, .
36. ,
.
37. , ,
,
.
38-40. , , ,
, , , ,
,
,
, ,
, .
41. ,
, , ,
.
42. , - , , - .
283

3.4. -

43 -4 4 . . ,
, ,
, . , [
] , .
45. , .
[- ],
.
46. .
, [ ].
47.
,
.
48. []
, : ,
.
49. , ,
,
.
50. , .
1.
51. ,
, .
52. , [], ,
.
53. , , (.. )
.
54. ,
.

10.
1. ,
. .
1 ,
.

 3. ()

2. , ,
.
3. udityam
citram devanam -, .
4. ,
, .
5. udity
am, citram, udvayam tamasahpari taccaksur deva .
6. udagat akrsnena jasa, .
7 -8 . , ,
, ,
, .
, . ,
, , .
9-13. , ,
. , , (),

(), .
, , ,
, .
1. , ,
, .
,
, ,
,
,
(), [] .
14. .
, .
15. , ,
. ,
.
16. ,
,
()
.
1 .

3.4. -

17. , ,
() , ,
.
18. .
[ ]
.
19. [] ,

- .

.
12.
...44. , ,
[].
45 -4 7 . [] , ,
(), (), ,
, , , ,
, , , ,

[] , .
48. , ,
() ,
.
49. .
. , ,
[ ], .


.

3.4.4.
( . )
- ,
, .
, XX . ,
9

 3. ()

,
.

- , ().
,
,

. , ,
,
. , ,
(), ; ;
{)\ , ..

. , ,
() , , ,
, - ,
() - ,
, , .
- , ,
, . ,
,
: , , , () .
, , , :
, ( ',
2);
, (
, , ,
),
, , () -
.
1 -
2 ,
.
287

3.4. -

,
(). ,
- , ,
, , - , . -
, ( ), -
( ),
, .
,
, .
,
. , -,
, - , , ,
, , , , , ,
, .

(), .
,
(). ( )
() ,
,
, , ,
, - ( ).
, , ,
, .
()
.
() . - ,
.
, . , :
, ;
() ';
- .
, ( )
;
(),
1 .. .

 3. ()

, , , ,
(
) ().

3.4.5.
(
) - ,
.
-, - - ,
. .
X . ,
, , .
, , ,
- . ,
,
.

.
.
.

, ,
.
,
,
.

- 1.
( 112) (),
, , ,
, .
,
,
- .
1
Padoux, . Vac. The concept of the Word in selected Hindu Tantras. - Albany,
1990. - P. 78

3.4. -

1. - :
, [],
, [] ,
2. , .
, , ()
?
3. - 1,
[] 2?
4. - [] 3? -
[ ] ?
- [, ]
[]4?
- 5?
?
5. - , , -,
?
6. .
.
7. , .
[]:
, , , ! - .
8. , , .
-
9. - , [],
610. , , ,
,
' , , k,s ,, I, v, , i, ,
.
2 .
3 ,
, .
4 Nadabindu, ardhacandra, nirodhika. ,
.
5 () .
6 .... , . ,
, - . - .

 3. ()

,
,
[].
11. () - ,
,
.
12. , , [],
.
13. , .
14. ,
,
- ,
15. [] ,
,
.
16. , , , .

?
17. , ,
, , 1 .
18. ,
,
.
19.
- [] ,
[ ].
20.
,
() , .
21. , []
, , , []
.
22. - :
,
!
1
.

para, ,

3.4. -

[] , , ,
,
23. [].
, 1 ?
[], .
24. :
[] .
- .
- []
[].
25. [] [] -
, . , [ ]
[]2 !
26. , , ,
, () - .
27. [],
, ().
28. , , , [
, ]
3. - .
29. [ ], ,
.
4 .
30. [ ]
12 .
1 Mukham .
2 (,
, ),
.
.
3 , ,
(,
).
4 - , mus(i ,

. ,
, .

 3. ()

, ,
[] .
31. [ ]
,
, []
.
32. [] [],
, .

20. .
- .

33. , 1 - 2.

1 -
.
2 .
293

3.4. -

, ,
, .
34. ,
,
, .
35. ,
,
.
36. [] 1,
.
{), ,
.
37. 2 (),
[ ], , []
, .
38. [] , [] ,
, []
3.
39. [ ]
,
, .
40.
.
[] , , []
.
41.
, ,
[] , []
.
42. - .

1 - -
( , , ) .
2 ,
.
3 38-43 .

 3. ()

[]: , , 1-
.
43.
. []
2.
44.
. [], ,
.
45. , ,
. .
46. -
- .
.
47. ! 3 ,
!/ .
48. , ,
. .
49. ! []

, .
| 50. 12-
(.. ) , \ .
51. 12-.
(epummu)
.
52. [, ]
, .
, , .
53. [ ] ,
, ,
.
1 .
2 ( viyat)
, .
.
3 .

3.4. -

54. [],
, ,
- [].
55.
[] ,
.
56.
: , , ,
.
57.
[] .
58. , !
,
.
59. , .
, .
60. , , ,
.
( ).
61. ,
. [] .
62. , ,
.
.
63. , ,
. []
.
64. -
[] -
1.
65. []
, , . [ ] ,
.
66. ! , ,
, .
1

.

 3. ()

67. [] ,
, , -
.
68. .
, []
.
69. , [],
[-],
[],1- .
70. , , ,
, , ,
, .
71. []
. ,
.
72. .

.
73. , ,
[] , ,
.
74. , , .
.
75. ,
, [] [] ,
.
76.
, 2. .
77. [ -]: , , ,
, 3 -
.
1 , ,
vip (, 10. 99. 6 . )
2 ,
.
3 : , , , .

3.4. -

78. () [ ] ,
. []
- .
79. , 1,
( ).
- .
80. , ,
, .
81. [] .
.
82. , ,
. []
.
83. [],
, , ,
.
84. ,
, , , .
85. []
.
[] , [ ]
.
86.
[ ]: [ ], [] [
] - .
87. , , ,
, .
88. .
- .
89. -
, .
90. (),
()2 , ,
.
1 Ardhakuncita - .
2 (),
.

 3. ()

91. () . .
92. ,
. ,
.
93. -
[] 1, []
.
94.
- .
[] [ ] ().
95. ,
2.
- .
96. , .
- .
97. - ?
. ,
.
98. ,
. , ,
, - .
99. , , . ,
- , , .
100. , - .
, - ,
.
101. , , , ,
, , .
102. , [] -
, , ,
, [] .
1 ,
.
.
, , .
2 , ().

3.4. -

103. ,
, . ? - ,
. .
104. , , ,
, .
105. , , ,
, - []. -
.
106.
. []
.
107. [],
. ,
.
108. [] ,
, , , [
].
109. - [] , ,
- [] .
110. - , - , -
, - ,
.
111. , , [ ],
.
.
112. , []
, .
[] .
113. , !
[]. -
( ).
114. , 1, []
, .
115. , [
], , [ ]
.
116. , ,
.
1 .

 3. ()

117. , [.. ],
,
.
118. , , ,
, , ,
[] .
119.
, . .
120. - ,
, [] - . ,
[] .
121. , [ ]
, .
, [] .
122. [] . [ -] ,
[], .
123. , -,
. [ ], ,
, . .
124. []
. , , -
.
125. , ,
, - [].
126. -, .
[], ,
, .
127. , , ,
, - . []
.
128. , , ,
, , []
-.
129. [] , ,
[ ]. [].

3.4. -

130. , 1, -
[] , [] .
131. , ,
. [
] .
132. , , ,
.
.
133. ,
. ?
[ ] .
134. ?
,
.
135. , .
[] , . [] -
, - .
136. : , -
- . ,
.
137. , .
. .
138. - [] , , . , ,
, .
139. !
. , .
140. , ,
. [
] .
141. ! [] , ,
[ ].
, - [ ].
142. , .
143. :
!
[], [ ] , ,
?
1 () (=) (=).
.

 3. ()

?
[], ?
144. [], ?
145. []: ! , [
] - [].

- , , .
, .
146. - , ,
. , , , -
.
147. , [], -
. -
[]
.
148. , , [ ]
- .
- [ ].
149. []
[] ( ), ,
- , - []
.
150. ! - , [
] - .
151. (). ,
.
, ?
'152. , , - ,
- . , [
] .
153. - , ,
- . - ,
. []?
154. , 1 .
[] , ,
- , ,
().
1 , .
303

3.4. -

155. [] ,
.
- [] .
156. 21 6 .
. .
157. ! ,
,
158. , , ,
, [] , ,
,
159. ,
.
, , , , , , 160. , , !
! , [] ,
!
161. [] ,
.
162. - :
, ! [
], !
-
!
, , , .
.

3.4.6. ( )
(1872-1950) -
, ,

. - (, ,
) .
, ,

, .


- .
304

 3. ()

1

,
, , .
, () (
) () .
,
. , ,
, ()
- .
. :
( ).
, (). ()
,
. : :
- , -
. - ().
() -
; -
- , . -,
, -, , -, (
, ).
. , , ,
().
.
- ,
. (),
- ().
, . -
() ().
. , ,
.
. , .
, , .
,
, . . -

3.4. -

, .
, .
, -
(). ,
, . ,
, - .
, , ,
,
(). - ,
- . , -
evadvitiyam ( ).
, .
,
.
, . ().
,
, . , , - (), ( ), ( )
( ). , .
,
. , . ,
(). () .
,
. - : ,
. ,
,
. .
. . , :
. ?
.
2
,
.
, . . ,
, . ,

 3. ()

, , . ,
, , .
. ,
.
,
.
; , , () -
().
,
, .
, .
' ,
, . | : ,
| , , , , .
|
(),
.
: - , -
, - -
.
,
. .
, , ,
, . -, .
, ,
( ) - ,
. ,
. , ' ,
, .
, , , - ( ). , ,
- , , , ,
.. ,
,
. , ,
, , . ,
, ,

307

3.4. -

. , ,
, , ,
, .
,
, ,
, ,
,
). , , ,
, .
- - ,
. -
- ,

,

- .
. -
.
? - ().
, ,
.
? -
, . ,

- . , - .
, ,
, .
. , ,
.
,
, - , , . ,
, .
- .
, ,

. , .
.
, , -
, , , -,

 3. ()

, . , ,
, . , , , ,
? ,
, ,
, . -
, . ,
, , ,
,
. , ,
, :
: ! ! ..
, ,
. - . - - . , . , .
, ,
- .
, ,
ty - , . - ,
. . ,
- .
, .
, .
,
. , ,
. ,
- .
, ,
, , , .

, , . -
, - . - . -
.
. , .
- , . ,
-
,
.

3.4. -

: ,
, . , ,
, , ,
. ,
. ,
, .
3
, ,
(), ,
,
. , ( ),
.
() , , , ,
( ). ,
,
, .
()
. ?
, (), .

(). .
, .
:
,
.
,
.
, , ,
() , ( )
, , , , ,
, . , :
, , .
- , -
, ,
.
310

 3. ()

()
(), ,
. , ,
, . % \ . ,
,
, , .
[ . , ; , - I - .
[
(- ().
,* ,
, , . ,
{ ,
. -
.
, ,
jce6e ,
(. :
, .
: ,
: .
, , ,
, ,
^
. - ,
.
' , ;- ,

, ,
[.", .
( . :
, .
' , I .
I
, ,
I , . , , -
'

3.4. -

. , ,
, ,
.
, , ,
,
. ,
, , ,
.
, ,
,
. ,
.
, ,
.

.
, . , ,
, ,
.

, .
, .

,
. , , ,
( ),
, .
, . ,
,
.
,
,
().
,
, .
, .
,
, -
.

 3. ()

,
, -
. , ,
, ,
.
.
,
,
.
.
, ,
-
. , ,
. ,
,
.
, , .
, ,
, ,
.
, - ,
,
. , .
,
,
, .
,
, ()
()
.

. - .
, , ,
.
, , -,
; -,
; -, .
, , -

3.4. -

( ),
(),
.
4
? ?
. ,
, ,
.
,
- .
, ?
? , . ,
, . ,
,
- .
, ,
(), . , , .
,
, .
, ,
.
( ),
. ,
,
( ) -
.
, ,
. ().
.
, ,
() - -, , , ,
.
. (),
,
,
, .
314

 3. ()

() , , .
, - ,
.


.
.
, .
() . ,
, .
.

. : -,
() , -,
, -, .
, , .

. , - . ,
, :
- ,
,
. , ,
.
, . , ,
.
? , ,
, ,
, ,
. . ,
. : -, , - -,
- - .
-, ..., - .
,
,
,
-
. , , , ,
.4 1 5

3.4. -

, , ,
, , .
,
,
, - ,
- ,
, , , .
, , .
, , ,
,
.
?
- - - .
, , .
,
, , , .

. .
,
, .
. ,
,
. , ,
.
() .
?
(),
, ,
. ,
.
,
.
, . ,
, .
- , .
. ,
.
.
.

 3. ()

. ,
.
,
, , .
.
()
(), ,
-
, () .

. ,
.
, .

. ,
. ,
, ..
, , ,
, ..
, , , ,
, , (),
( ).
,
, .
.
,
, .
.

( ) -
! , , .
(),
.
, .
,
(). , ,
, . , ,
, , ,
,
317

3.4. -

.
, , ,
, ,
.
- . ,
- . , - 1.
,
.
5
,
, ()
.
, - ( ).
.
, , ,
, ,
. ,
, ,
. ,
, .
, : !, -

, . :
, -
- .
, - .
, .
,
,
. ,
,
, .
,
, .
, -
1 - , () - .
318

 3. ()

.
, , ,
, .., -
,

,
. , ()
. , .
, , ,
, .
.
,
, - ,
, , , , ..
. ,
, .
,
. ,
. ,
,
, ,
.

().
, .
, -
, - ().
. , ,
, . , ,
, , - .

, .
- -, - , ,
, .
? , - .
, .
. , , ,
. ?
319

3.4. -

, ?
, .., , ,
.
. ,
.
,
,
- , .
,
,
.
, ,
- ,
. ( ) ,
, , , -
. ?
,
.
, , ..
, . ,
.
, , , ,
, , , . . ,
, , , ,
, .
, -
.
, , .
. ,
, .
,
, ,
,
.
- ,
. . -
, , , .
, ,
320

 3. ()

() .
,
- ,
- .
. -,
,
( ). .
.
,
?
,
.
, .
, ,
,
, .
6
. :
, - .
, , , ..
,
. ,
,
. ,
.
,
.
,
. , ,
,
: , , , ..
, ,
, .
, . -
, ,
. : ,
. -

3.4. -

: , , ,
.. - ,
.
, ,
,
,
..,
. ,
,
, .
, , , ,
. ., .
,
, .
- , .
: , ,
, . , ,
. - , , .
, .
, , , ,
. . - . , - , ,
, , -
, - . , ,
, 1-
. ,
,
. ,
( ).
- .
,
.
,
.
: . , , ,
. . ,
. -
1 ()

 3. ()

.
. , ,
, , , ,
..,
-, ,
. , ,
, ,
, ,
. ,
.
- , - .
, . ; -
, -
. ,
' . , i jyro - .
,
.
, , .
.
, ,
- ,
, ,
.
,
, .
,
, , ,
, .
, ,

, . ,
, ,
, , , ,
. ,

3.4. -

.
.
, , , ,
.
, ,
- .
.
7
, -
- ,
.
:
,
, .
.

. , ,
,
. .
,
, -
. .
- ,
. ,
,
.
, -
.,
, , ,
, ,
.
- , .
,
. ,
. :
.

 3. ()

,
.
- ?1. :

, . ,
, ,
, ,
, , . ,
, ,
, -
, ,
- ,
. , ,
,
. , .
,
,
,
.
,
,
.
,
.
, ,
() ,
, ,
, .
, ,
.
, ,
: , ,
, , .
, - .
.
, ,
,
1 , 3. 33.

3.4. -

( )
. , ,
,
,
. ,
- .
,
.
,
,
. ,
, ,
. -
, .
, . , ,
.
, ,
.
: ,
, , , -.
, .
,
, : ,
, - ,
. ,
; , , ,
.
, ; -
, , .
, , : ! !.
.
,
.
,
.
, - ,
. , ,
.
.
326

/ 3. ()

0 , ().
\ , ()
-, ;
, ,
. , ,
' , , , : i , - .
().
,
(),
(-).
() , ,
,
;( ). ,
" - .
, .
-, .

^. ,
~ , ,. - ,
,
, . ,
" ' , , ,
! . , ,
.
fjs), . ,
), ( ), {). ,
,
. , () -
,
>. , , - , / , . i ,
, . , i : , - ,
; : - , ,
; , , , .
397

3.4. -

,
.
.
: ,
, (),
- , ,
,
, , ,

.
8
- () ,
, , ,
, .
.
. .
, , . ,
,
, .
,
, .
, , ,
.
( )
, , .
.
. ,
, ,
. - , , ,
.
. , ,
- , - , .
, ,
-
, , - ,
- .

328

 3. ()

.
, . -,
. , ,
, ,
.
. . , ,
, .
.
- -.
.
- .

, - .
,
.
, .
.
. , .
.
. ,
, .
. ,
.
,
() .
, ,
.
.
, .
.
,
.
. ,
.
. , ,
.
,
, ,
. -

329

3.4. -

. -
,
, ,
.
-
.
, ,
, . ,
,
. , ,
, ,
.
.
: ,
, ,
- ,
. , ,
, , ,
- .
, ,
.
(
).
. , .

, . ,
, .
. , , ,
. ,
. ,
, ,
. ,
. ,

, ,
, .
, .

 3. ()

, . / . , , ,
. ,
> ,
. , ,
. , () , . (),
,
. (
). - ,
, , ,
Vro .
, .

, ( )
(). ,
,
. , ,
*6. - , .
, ,
, .
(),
.
,
,
,
().
. ,
(), , * .
,
, ,
I . - I - ,
1
, .
.
331

3.4. -

,
( ).
, ,
- ,
,
, ,
-
,
, , -
, . .

, . -
.
,
. ,
.
, - .
, .
, ,
,
.
,
,
, ,
, - ,
- .
, -
, ,
.
. ,
,
.
,
:
, - .
, 1.
1
.

 3. ()

, ,
* , , ,
- ,
, , , I ,
| ,

(v - .
s
, , - > , , , , ,
I () . , . | , ,
? - . - ( ), t . ? ,
t , , . , , ,
. -
, , ,
, ,
, , ,
, .

3.4.7. -
()
1
I
(; ).
(VIII .), .

. , , ? , - .
f

$
100. 15-
-.
.
333

3.4. -

101. .
.
102. , , ,
, , ,
, , ,
103. , , ,
, 1 - .
104. - , ,
. .
105. , , , (), - .
106. - .
- , .
107. , , , .
108. , ?
- .
109. , , 2.
- . 3.
110. , ,
, .
111. - , .
, -.
112. , ,
- , , .
113. - 4.
- , .
114. , ,
, .
115. : - .
- .
116. , : .
1 , , , , , , -,
, -, , , , ,
.
2 .
3 .
4 .
334

 3. ()

, , .
7. ,
, - , .
118. - , ,
.
- .
119. - .
- .
120. .
. , - .
121. , , .
122. - - .
^ - .
123. -
.
.
il24. , ,
W r .
125. ,
|0 , .
%26. ,
. .
' - , .
$127. :
, , ,
128. , , .
129. - , - .
|| . .
128. , ,
, - , .
. .
1 , .
- -, - -.

3.5.

3.5.
- .
,
, - .
,
,

.

, ,
. ,

.
, .
(). - ,
.
( ) .
- .
, , ,
, ,
, . , , , .
.
, ,
, , ,
. ,
1970 -
100 ,
, , ,
-,
.
(,
)
15 , - - 16.

. -

 3. ()

. , , ,
, . , , -,
,
(). ,
- . ,
,
.

.
, ,
.
,
- ,
-
- .
-
(
)

-
(
)

-
(
)

( -)

(subha

-
( )

iccha)
ivicarana)

(sattva apatti)

( asamsakti)

{padariha
abhavana )

(tanu

manasa)

(turyaya)

-
(
)

3.5.

, , [],
[], , - 1.
, 41-42

- 2, , ,
, , .
, - ,
{) - , - ,
[] , -
,
- , , .
, 1.9-10

3.5.1.

,
, .
, 2.100

&
- ,
, [] .
, 3.211,19-20
1
, 6. 18. : , pranasamrodha,
, , , , .
2
338

 3. ()

- , . , - .
. 6.34

&
, , - ,
' , ,
.
> , , - .
iora , .
- , - -
.
, .
-, 6.1.13.3-5.

'<t'\

.5.2.

' , _ - , [ ] -
, - ,
.
, 6. 72
&
' , -

, [ ] , ,
.
, ,
.
339

3.5.

, [
] , ,
.
M anyt
6.69, 71; 11.249

, \ .
, 1.

3.5.3. ( )

;
-. ;
.
, 11.5
$>
- , -
, - ,
- .
, 3. 203. 41
$>
, , , , ,
, , ,
2 - ().
1 - 16 . ,
,
.
2 - ahimsa, satya, asteya, brahmacarya, ksama, dhriti.
daya, arjava, mitahara, sauca

' 3. ()

j , , , ,
1, , ,
1 , 2 - ,
| , [].
- , 1.18-19

.
^ , - .
I-: ,
, ,
.
,
. [ ],
, []
, . - , ,
. , ,
.
, 2. 30

$.5.4.
-
, ..
()
- , , -.
, , -
i . , - --------------------------------

;
1 ( ) ! , .
2

- tapas, samtosa, astikya, dona, isvara, pujana,

siddhantavakya sravana, hri hrim, hrimatijapa hutam.

341

3.5.

,
( ).

() - : , , , , ,
1.
,
, .

12. :
, , , , , .
13. : , , -
.
14. - :
, , .
15. 2,
[] [] 16. , ,
, ,
3.
17. , [ ],
[] [] 18. [] , ,
, . .
19. []
;
[ ], , .
1 -, .,
: . . - .: , 2006.
2 -.
3 ,
.

 3. ()

i 20. -
, , , .
' 21. -, ,
[] [] . .
22. , 1 ,
, [] ,
23. .
.
24. 2
,
(), ,
.
^5. [] , ,
3 [] -.
6. 4,
' .
7. - -
.
-
.
W . .

, ,
9. - ,
- .
[], .
130. ,
{],
, .
31. [] ,
.
1 -.

2 (Gheranda samhita. -Lonalva.

1978. P. 12)
3 .
4 , .
343

3.5.

, .
32.
; []
().
33. 1
.
.
34. (), ,
[ ] - , .
35. - : ,
.
36. [ ] , , ,
[ ] .
37. , .
- 2
, .
38. , ,
.
[]
.
39.
,
- . - -.
40. [] , ,
, []: ,
, .
41. - ,
342. []
() .
43. [ ],
[]
.
44. : :
1 .
2 : .
3 .

 3. ()

, - .
45. [] , ,
,
[] .
46. [ ] ,
, ,
, [ ] .
47. [ ] ,

.
48.
,
1, 2 .
49. []3
. [] .
50. [\, , .
151. .
> .
| 2 . , , |, . [] .
153. [-]
,
[ , .
154. : I , , , -
|.
|:
55. , ,
, - 4.
56. -, [] ,
.
57. , [] .
1 , .
2 . , () ,
.
3 - 23
4 : - ( , ), - .

3.5.

[ ],
.
58. , [] ,
.
[] :
59. [] ,
, .
,
-, , .

21.

3.5.5.
(, )
.
: (
, 2. 10). -
, .
- ,
. , ,
. -
.
346

 3. ()

, .
, -,
,
.
. , , ,
8 400 , 84 ,
. - 15, - 32, - 84 . , ,
-,
.

22. - -.

, -

, , ,
.

347

3.5.

, ,
.
.
'
, .
, 52
&
- , , [],
- [] .
(), ( ), () () - ,
.
, 4 2 -4 3

$>
, ,
- 8 400 .
84.
[] 32 .
, , , , , ,
, , .
, , ,
, , .
, , ,
, , , .
, , , .
, [] 32 [] .
, 2. 1 -6

, ,
. ,
, - ,

 3. ()

. -
,
, - . -
, , ,
, .
, ,
.


,

, ,
- .
- Swami Krishnanada. Yoga as
universal science (Ahmedabad, 1983).
.

.
. , -
, -
,
. , , .
(), ,
, - . ,
, -
, . ,
, ,
, ,
.
, ,
( - ,
), .
,
,
349

3.5.

.
: .

- . - ,
.
-
.
,
,
- . - .
, ,
,
.

,
. ,
,
, -
. ,
, - .
, ,
,
, . -
, :
-
, .
, ,
,
.
, - ,
.

, ,
- ,
, -

 3. ()

, -
. .
prayatna saithilya - , ,
.
. ,
.
, .
-
, .
- ,
, , - ,
. , ,
, , ,
. ,
, ;
. , .
(., -, - ,
' .
|, , - -
*' . ,
, ,
. , ,
.
.
\ : , ,
, ,
, .
'. . , ,
,
,
.
.
,
.
. ,
. ,
, , -
, .

3.5.

, ,
.
, ,
, .
, - .
, ,
.
,
- . . ,
, , ,
, , ,
, ,
, .. , ,
. ,
, .
,
. ,
,
.
, , -

: ,
.
-
.
. .
.
, .
, ,
.
. , - ,
, ,
:
. Prayatna saithilyana -
. .
, .
. .
. ,

 3. ()

, - ,
, .
feAecnoe
-
.

# []. -
,1$. .
, . . -
' ... ,
v . -
'J> . .
, - . fy;'
.
, , , ,
. , , , ,
, .
V

.5.6.
I

(58-59), ,
-, , .
, , ,
(hamsa - soham) .
. . -,
* : -
. : ,
1, :
. ,
+ , -
.
.
, ,

3.5.

.
(
. 2. 5. 3).
:
() ().
.

. - ,
( )
( ). - -
.

( 5 -1| )

(*-*)

23. ,
.

- .
, , ( , 9).
2. 49-50: -

354

 3. ()

, : -
, -
' . , , , . j , V , } .
&
; , , [] .
; , , [] .
. : [1
, 1.
;. , .
, .
' ,
.
Jjfle - , - ,
, , -
.
,
.
- , 4.21-25
-
&
.
,
' . ,
; ' , .
. :
1
(,
* , 1). - vasana, , ,
, .. , ,
.
355

3.5.

? , ,
, .
,
, ,
, .
- , .
,
.
,
. ,
, . , ,
, .
, -
. , .
, , .
: ,
, , .
, .
, - , -
, . -
, ,
-
.

1, ,

,

{)2, ,
, , .
1 ... ... - samputi , (. sampu(a -
), . -
; .
2 ... ... - , .

 3. ()

, ,
I , .
, 1,
, , ,
[ ] .
2, ,
j ,
" . .
, 6 9 -7 2
?

3, ,

[ ].
'JflpH []

' [], .
()
|] [],
1 , 4, .
5 ,
, , []
,'6.
, ,
: [] - , I - ,
' ... , ... - .. .
2 ... - brahmacari.
3 ... (atasipuspa)... - - - ; .
4 ... - sivam, , , .
5 - (. 66 . ).
6 (acyuta) - .
357

3.5.

1 [] .
- , ;
- , 2 ;
- , 3 ;
- , [ ] ;
- , ,
[] , , ,
, ,
72 [],
[] 280 .
, [] .
, [ ]
,
.
, [] ,
, [] 4,
[ ] ,
.
,
30-32, 94-101

[ ] , -
, - . []
.
[ ] .
- .
1 ... ... - - (bija).
2 ... (aditya)... -
.
3 ( , ) -
, .
4 , ,
,
.
... (lihga)... - : ,
, ,
, .

 3. ()

- []. - [
] 1.
[] .
.
, 5. 5 6 - 5 7

3.5.7.

0 , . ,
--. ,
... (
), - .
;
,

.
^ , -
,
<. - ,
-, , ,
" - .
! , -
: ,
.
, ,
.
- !

( ,
- - - ).
, ,
.
. -
. - - -
1 ( + ), .
359

3.5.

(, ), ,
(,
). - . - .
, ,
.
&
,
, , , ,
;
, , 1 ,
, 2 .
, , , ,
, .
, , ,
, , []
.
, 6.11-14

, [] ,
() , ,
, , - ,
- .
, 8 .1 2 - 1 3

&
, 3, , - .
, 4 -
( ).
1 .
2 .

... ... - .. .

... ... - .. brahma-radhre$u, . .

 3. ()

-, ,
,
, , , , , - .
, 103-105

:
1. , ,
,
, .
2. , , , ;
, .
3. , , ,
, , , .
4. , , ;
, - , .
5. [] - , ,
.
[] .
6. [] ,
[], ,
.
7. ,
, ,
[], .
8. :
- .
9. () , ,
- ,
[
].
10. ,
1,
1 .

3.5.

,
!
11. - ,
.
,
.
12. , , [] .
, , ,
13. , ,
,
:
14. , , , , ,
, ,
15. ,
( ) ,
,
16. - , - []
;

( ) {),
17. , , , ,
, ,
, , ,
,
18. , .
, .
19. : , ;
, ,
20. , [] -
;
, [] ,
21. -
;
, , ,
22. - ;
, , ,
23. [], , [
],
362

 3. ()

, ,
,
24. , ,
, [] .
25. , ;
! , , I, ,
i 26. .
() , * ,
; 27. , ,
' .
; ; [] ?
' 28. - , ,
, .
,
318 - 1.

3.5.8.

, .

24.
1 . .
363

3.5.

,
(, ),
.
.
.

,
(, - , 2.58).
,

.

: , -,
.
(
, ),
.
-, ,
.

( )
Sva visaya samprayoge citta
svarupanukara ivendriyunampratyaharah
-
,
, - ,
.
,
, , .
,
, ,
, .
.
, ,
364

 3. ()

- .
.
Yada pahcavatisthante jnanani manasa saha,
buddhis ca na vicestati tamahuh paramam gatim.

, , -
.
, ,
,
, , -
, , .

, . ,
- ,
. ;
. ,
. ,
, . - .
, ,
,

. ,
. ,
,
.
,
.

, ,
.
,
.
, -
,
. ,
.
365

3.5.

.
-, ,
, ;
, .
- - .
- , ,
,
. - , ,
, .
( << )
&
1. .
- .
2. ,
.
3. , ,
.
4. ,
, .
5.
.
6. - .
7. , , .
-
'
.

( )

.
- .

 3. ()

, , ,
,
.
, . ,
, ,
- .
, - ,
.
,
, ,
, , .


. ,
, ,
, ; Charmant!.
,
. , ,
... ,
: !
, ,
: !.
. - , -
. - ,
. ,
.
, ,
,
, - .


.
.
?
?

3.5.

, , -
.

-
. ,
, ' . - , ,

.
,
, .
,
. ,
.
...

3.5.9.

: , ,
.
. ?
, -
(, , ), -
,
, - (),
, .

( )
, ,

, .
- ,
,
368

; 3. ()

.
, , ,
.
, ,
, ,
.
. ,
. , , ,
.
, ,
, ,
. ,
. - ,
. '~ , - ,
: , , , ? ,
- .
t"
?
, - . - , - .
' . ,
, - , ,
. , ,
- .
|
- .
- -
.

- ,
? , ?
? .
, ,
,
369

3.5.

.
, .
, , ,
- , .
, . , .
- . -
... . ,
, , ,
, - .
, ,
, - . ,
, . . -
. - - ,
, ,
, .
, - ,
, -
.
, , ,
,
, , , , ; ,
, - .

- - .
-
.
. ,
. , ,
, .
.
.
, .

,
. , ,

 3. ()

, ,
. , ,
,
,
, ,
.
. ; #, . - , .
,
, - .
, . ,
', , . , 1 <, - , . , , , ,
, .
,
,
' -, ,
/ .
, , , , .
", ,

| . ,
,
.
- - , / . , , -
. ,
, ,
, .
,
.
- -
,
. -
,
, -,
371

3.5.

, . ,
,
. -
, , .
,
, ,
. ,
. ,
- , ,
. ,
. ,
, ,
, ,
.

, ,
, . - ,
. .
-, -
. -, , .
,
.

3.5.10.
- .
,
.
, - ,
. -
(), , ,
, . .
&
- , , ,
.

 3. ()

-
,
,
.
hamsa - 1, -
,
.
,
.
. ,
, , ' , , , ,
nida, .
,
(sansa
) . , ,
! .

(paramahamsa2).

,
.
-
-, .. -
, ,
.
,
!, .
.
, (
da). , (),

, - ,
, - .
-, 10 -
, .
1 (. . gans, . anser).
2 - .

3.5.

, - -,
- ( ) .

, ,
,
.
, []1 ,
[] : - [],
- , - , - ,
- 2.
: 3. -
,
. []
.
, 1-2

: (
, ), -
, -
, - .

.
1 ()... - ,
12 , , ,
, , .
2 ,
, , , ,
bindu - .
() , -
.
3 ... - ..
.

 3. ()

- , , , -
.
- , - ,
- .
, 6. 85, 87

25. ()

- ,
, (
).

$

.

3.5.

(So

- - , , - ,
- ,
100
.
, 15. 101
&
, ; - ; ,
, .

,
, .
- , . , -, , - .
, ,
: -----.
- ,
, , , .
.

.

, .
,
.
. ,
, .
, ,
,
, (
). ,
,
, , , .. ,
, ,
.

 3. ()

. , ,
.
-
()

2. []1- , 2.
, , .
3. [ ]
3;
[-] .
4. , :
[] - , - [
], - , 4.
5. - , - ,
- [] , - ,
6. - ( );
, 5 -
.
7. , , - ,
, [, ] .6
8. , , , -
;
, ,
.
1 ()... - aksara ,
, .
2 ... (bindu nadam)... -
, ,
.
3 (sabda) - , sabda-brahman, ,
.
4 ... (niranjanam)... - , , , ..
, , .
5 ... ... - brahmavid.
6 .. , , -
, , .

3.5.

9. [] [] ,
1.
, , , [] 2
()
10. , , .
, , \\, , ,

11. , , .
, , , ,
()
12. , ,
.
- 3, - []
,
13. - (), ; - ,
().
, , ,
[]4,
14. ().
- , () - , - , ,
15. , , .
[] ,
[] .
1 ... - mumuksu, moksa.
2
( - ). 8-11 vyahrti,
(bhUr), (bhuvah), (suvaft)
, , , .
3
(guna): cam m ed, , - ;
, , (rajas) - , ,
, , .
4 , ( ) ..
. , -
- (, , , , -) : kala, kalatita tatparam. , , : , ,
( ). - , .
,
, .
378

 3. ()

16. ,
,
1,
.
17. 2 [ ] , -
,
.
18. , [ ] ,
- [ ] 3 .
- .
19. , ,
, 4,
.
20. , ;
[] ,
,
21. , - , - ,
- 5. [] 6 .
22. [] 7 - ,
, ,
, [ ], .
1 ... ... - , ( ), .
2 ... - ,
, , ().
3 ... (avacya) ... - .. ,
, , ,
.

4 ... ... - ,
, ,
, .. , , .
5 - .
6 :
(), .. , (kumbhaka, ,
), (
).
7 ... ()... - ,
.
379

3.5.

23. , [],
, [ ]
.
24. - [] , , .
[] - , .
, ,
.
, 2-2 4

- . ,
, .
,
-, . -
,
(, , , , ).

. , ( )
.
,
. , , :
.
. ,
, hrim ha , - (prakrti),
i - (mahamaya), (nada) -
, - . (
) .
, , ha
, - , I - , - () ..
, ,
, ,
, .

, , ,
.

 3. ()

(devata)

aunt,

. ,
().
. .

ram

. , . .

hiim

( ).
.

haum

. .

haum - -
hroum

dum

kririt

-. .

hrim

,
,

-.

sr'im

, ,

aim

- . - vagbava. ,
,

auh

(
)

klim

- ( ).
.

gam

. .

glaum

ksraum

strim

- ( ) - (
)

3.5.11.
,
.
-
. -
, .

381

3.5.

dharana dh@ra ()
. ,
, ,
: ( ) ,

(amrta tattva).
,
, .
,
, - - (), ( ),
[] - - 1 ( , 2). ,
, .

.
.
.

,
- , .
$
,
:
, , , , , , ,
, ,
, ,
[ ], .
,
: .
, 12, 301,39,12;
12,302,54
1 ... - svayambhu, -,
.

 3. ()

,
(), .
, , .
, ,
. -
(, !), (
, ),
(,
, , ). ,

, ,
.

. ,
' . ,
,
.
, .
, ,
,
. ,
, , ,
,
. ,
.
,
. - ,

. .
1.
- , ,
.
, , , , .

3.5.

,
. ,
,
. 40 ,
.
,
.
2. - ,
.

. ,
,
,
. ,
.
,

.
3. - ,
. ,

. ,
.
,
.
. .
,
,
.
4. - ,
.
.
.
, ,
. ,
.
,
.
, - .
384

 3. ()

.
.
, .
, ,
.
, .
.
5. -
.
.
, , .
,
, .
, , ,

, - . ,
, ,
, .
, .
,
, .
6. ,
.
. , ,
, , ; . ,
, .
7. -
. ,
, -
. ,
, .
, -
.
, . ,
, .
, ,
...
- .

3.5.

8. -
. ,
.
. .
,
.
9. -
. -
. ,
.
. ,
, , .
, .
-
.
10. -
. .
,
, . ,
, .
.
,
.
, .
, .
11. - .
, - .

.
. ,
, , ,
. ,
. -
, .
, .

.
, .

 3. ()

.
, .

. . ,
,
,
. -
. .
, , ,
.
,
, .
,
,
: , ,
, .

3.5.12.
- ,
, -
. , -
,
.
,
, ,
, .
-
.
.
.
,
. ,
,

387

3.5.

.
.
, , -
.

7. .
:
8. () .
, .
9. :
;
, , ,
.
10. , ,
[] , , ,

11. .
, ,
12. , , - .
[], , ,
.
13. , ,
,
.
14. , ,
, ,
15. , , ,
, .
,
, [].
16. , , , ,
, []
,
17. , ,
;
,
.

 3. ()

18. , ,
, ,
, ,
j 19. ,

, ,
, [].
20. , ,
\ , .
21. , , ,
, ,
22. , , ;
- 1 ,
.
23.
,
| , ,
[].
24. -
.
, , ,
( ).
25. . ?
, .
, 12. 308. 4 -2 5
(. . . )

3.5.13.
, ,
, 3. 5, , ,
. . ,
, , ,
, , . 1

3.5.

,
, ,
, -
, ,
.
,
, , ,
.
, -
- ( ,
?).
- ,
, XIX .

- .
, - - ,
, , -
.
- , ,
,
. , ,

, .
- ,
. , , , .

. ,
, ,
. -
,
, , , ,
- .
$>
1 :
1
vrtti .

, .

 3. ()

[] 1- ;
[] - ;
[] - ;
[] - ;
[] - ;
[] - ;
[] - ;
; [] - ;
[] - 2;
- ;
- [ ];
v - .
- [] .
, 2
- ,
().
, - ,
, -
\ .
, - .
- .
(,
; ,
, ).
, ,
3, .
1 () ... (
)
( lokapala), * . .
- ; ,
, - -; , , - ; ,
, - -;(> ")--;-,
, - - ( ).
2 ... - vairagya, .
3 , ( ),
, .

3.5.

, , , ,
.
, - -
.
( )

. , ,
, ,
,
, ?
.

, ,
( !) .

, , ,
, - ,
.
1.
,
18 :
1. .
2. () .
3. .
4. .
5. .
6. ().
7. , .
8. .
9. .
10. , .
11. () .
12. (), ( ) .
13. (), .
14. ()
.
1 , , .

 3. ()

15. ().
16. .
17. .
18. , (, )
.

26.
()

( )

, -
, ,
.
XVI .
. ,
, ( - ).

3.5.

1918 ,
.
, - , .
, .
, ,
.

. - (
, , 5)
,
. - - - -
-, - -
. : , - - ( ) -
, ,
.
,
,
.

[ ], ,
,
.
1. [], [] 1
2. - , , , , , , [ ]. ,
, ()
, , .
- [], ,
.
2. [] - , ,
(), . , ,
, [], , , ,
1 .. , .
2 - siras. - (mihira mih - ).

 3. ()

. - .
[] - -, []
, [] 1.
3. [] ,
. - ,
, - .
. ,
,
2.
4. - , .
,
[], ,
[ ].
5. [] - 3,
, ,
, 4.
6. ,
5, [] -,
, , , ,
.
7. , , ,
, .
[] , -
.
8. [], ,
[], - 6,
1 - , , . ,
( ).
( ), .

2 Granthi sthanarii.
3 dhara, .
4 , , .
5 . , - - (..
, ), .
6 () - , ,
: , , .
- , .
: - , .

3.5.

.
; , 10
, , 1.
9. - [] ,
, .
, , ,
, . ,
[ ] 2,
.
10. , ,
[].
. , ,
. ,
.
11. , ,
, ,
[] .
- .
, .
12. [] 3,
[], ,
, , ,
, ,

.
13. , ,
10 ,
, .
.

[] .
1 Vayu, , , , , , ,
, . , , - , - , - .
2 - .
.
3 .

 3. ()

14. ,
,

(), 1.
15. () - ,
, -
, , , - ,
2.
16. (),
, ,
. [] [] ,
, !
17. ( ), , .
.
,
, [ ]
.
18. , ,
, 3
.
, ,
. ,
.
19. (), ,
, .
- 4.
,
. [] - ,
- (),
1 .. .
2 : , .

3 (ahamkara dosa) : 1) ,
, ; 2) krodha, ; 3) labha, ; 4) moha, ; 5) mada,
, ; 6) matsarya, ( harsa, ,
, ).
4 , , -
.

3.5.

20. [ ], 1,
, .
, ,
- , .
, -
. - .
21. , ,
. ,
, .
, .
, , 2,
.
22. , , - , 12 -
. (),
[ ] ,
[].
.
23.
3, , , , .
- , ,
4.
, .
24. , , ,
, ,
.
() .
.
25. ,
, - ()
[ ]. () ,
. , ,
, [
1 () .
2 , .
3 .
4 ( ),
(,hamsa) - .

 3. ()

]. (
).
26. , ,
1,
, - ,
. ,
, , []
.
27. ,
, ,
[], . ,
, , . [
] , ,
.
28. - , ,
, []
2, - -.
, ,
. , , - 3.
29. ,
,
[]4, , ,
. - , -
.
().
30. [] .
, ,
. , ,
, [] .

.
1 , , .
2

3 , .
4 , ,
.

3.5.

31. ,
1,
. , ,
2, , ,
, , .
31 [2]3 ,
, [], ,
. , , -,
- [], 4
.
32. , -, ,
, , .
- .
- , , ,
. [ ] ,
: ,
, . .
33.
. , , ,
, ( )
. (),
5,
6. , ,
.
34. ,
,
, ,
, .
(), , 1 atmasampiirnayogah -
.
2 .
3 , , .
4 - - . - . ( - )
5 .
6 brahmasutra. : - ,
.

400

 3. ()

.
, .
35.
()
[]. - , [] -
, -
[\.
36. 1,
, ,
, ,
,
.
37. , ,
, , [ ],
.
, .
, , (),
.
38.
. [] ()
, ,
, , , ,
, 2.
39.
,
[ 1 ( )
,
. ,
, 3, -
(). - , ,
.
40. , , -, , - ,
, .
.
1 , -.
2 .
3 .

3.5.

, , -
.
41. [] - , [ ]
, , [] . ,
, , .
, , , - ,
.
42.
,
1- .
2 ,
. ,
3, ,
.
43. ,
, ( )
, , ,
. ,

, ,
.
44. ,
- .
-4. ,
, .
-.
45. ,
,
, . ,
.
, [],
.
1 - . -
.
2 svarupi. . - kha.

3 .
4 , .

402

 3. ()

46. - ,
[] . , ,
,
, , ,
. - ,

.
47. [-] - - ,
, ,
. (), - ,
, ,
. - ,
, -, - -,
.
48. [-]
-, ,
. ,
.
[] , .
.
49. ( - ) - ,
, .
,
. ,
- .
, .
, - ,
.
50. , ,
, [
], ,
[]
. , ,
.
51. , ,
, , , ,
,

3.5.

, ( - )
.
, ,
.
52. ,
,
[-\ -
.
,
. ,
.
53. ,
,
( -) ,
, . ,
, ,
,
- .
.
54. ,
,
, -,
, .
, , ,
.
55. , ,
, ,
, 1 -
, - ,
, [ ]
.
( )
- - ()
, , , .
- (),
1 - , .

404

 3. ()

. , -,
,
, -,
(). --
, - :
1. .
2. , , .
3. , 1 .
4. () .
5. 2.

1.
[-],
,
.
2. ,
. []
, ,
, .
3. 3
, .
.
- [].
4. [] ,
4,
.
, ,
.
5. - ,
[] 1 Manipitha.
2 - .
, (), - , ,
, - .
3 , .. >>.
4 .. , .

3.5.

. ,
.
6. .
, ,
. , [], ,
.
-, ,
.
7.
[]. [ ]
, [ ]
. , [
] [)1.
3.5.14.
-
: ,
,
. , , ,
. , ,
,
, .
, -
(anirvacaniya).

: , ,
. ,
( ) .
. ,
.
(3 .3 9 -5 2 ).
.

1 , .. , , .
406

 3. ()

,
[ ] 1,
.
, 94

[] ,
, ,
[ ] ,
(),
, , 2,
.
, 2

.
, , ,
.
, , ,
.
, ,
. , .
, 6. 20

, -
.
1 samarasaikatva. - ,
, - ,

2 ... - buddhi,
. (niranjanam) - ,
. .
407

3.5.

.
-, 5. 78. 14

, ,.
. , ,
! :
:
.
, ,
, :
, .
,
.
..., - ,
, .
, -
. , ,
: ! ,
, , ,
. .
: , !
, , ,
,
. , , , . !
, ,
? , ,
, ,
? ,

, ?
,
- ?

 3. ()

27. ,

($>
- ,
. ,
, ,
. ,
, - ,
. ,
.
, ,
, ,
, ?
1
1 . . . - . :,
1993. - 121.
4DQ

3.5.

?
-
(
), .
,
.
-
?
- . - ,
, ,
, .
,
.
- ,
, , , .
, ,
, .

- .
.
- , , ,
, ?
- , , .
- ,
, .
- ,
?
- , - ,
, . ,
.
. ,
.
- ,
, . -
-

 3. ()

, , ,
. ,
, , , . ,
, -
- , .
- , . ,
,
. ,
.
-

3.5.15. ( )

1. , .
.
2. () ,
, .
3. , ,
().
4. .
5. (): ()
, ().
6. ()
, , .
7. , (),
,
().
8. .
-, 4'
1 . : Dasgupta S. N. , History of Indian phylosophy... V. 1
(Cambridge, 1969, P. 273); : Yoga as philosophy and religion. (Delhi,
1978. - P. 119-120).
411

1.
( . - )
-
, .

: .

, , , ,
()

, , ,

;
;

, , ,

, ()

( )

()

, , , , ,

;
.

, , ,

, ( ), ,

,
(. yoga nattda)

, ,

, ,

, , , ,

; ;

; ;

412

- , , ,
- (. . saha
)

,
.

yogam i i, , ,
-

, , *

-, (. .
)

, ,

, (yogat, yogena yoga-tas,

- , -, ,
, )

, ,
.

, (), ,

, (), ,
(yogena yoga-tas - ,
, )

,
.

, , , ,
, , (yoga-tas ,
; yogena ,
)

,
.

,
, (), ,
,
(
-, ,
- ,

);
.

, ,

( )

, .

- ( 10 )

- ,

- ( ), ;
; (13
candrayogah,
- khayogah nabhasayogah);

, , .

(

1320 ; 27 ,

- , ,

- ,
, (
= );

(. yoga-vibhaga); ,
(
riiddhi)

,
, , ,
,

()

( , )

2.

. , ,
,

1.

2. pingala

3.

414

(
. , 9)


. , ,
,

. >

4. gamdhari

5. hastijihva

6. piisa

7. yasasvini

8. alambusa

9. kuhU

10. sankhini

11. sarasvati

12. vSruni

13. payasvini

14. saumya

(
. , 9)

15. vajra

16. citrini

17. visvodara

1 . - visvodhara.


.,
,
,

(
. , 9)

18. viraj

19. sadarsana

20. jita

21. m ogha1

22. kumara

23. amrta

24. satya

25.
madhyama

26. ttasira

27. sisura
(sisira?)

28. asura

29. sUrya

30. bhasvati

3. 2

1.
().

1.

1.
.

2.
()

2.

2.
.

3.
().

3.

3.
( )

1 - amogha.
2 - . , , , -

416

4.
( ).

4.

4. {
).

5.

( ) .

, ,
, ,

.

5.

5. ( ).

6.
( ).

6.

6.
(
)

7.

7. (
)

8. (
,
)

8. (
)

7.

( )
, -

8.
( )

9. .

9. ( )

10.

10.

(
)

11.

11.
( ):

12.

13.

14.

12. ,
(
)

13. ( )

14. ( - ):

15.

()

16.

15.
.

16.
( - )

17.

17. ,
(-)

18. (
)

18.
,
( - ).

19.

19.
.

20.

20. .

21.

21.

22.

22.
()

23.

24.


25.

(
)
26.

27.
.
28.

23.

24.

(- )

25.
.

4.

(abhyasa, .)

, , -
, , .

(avadhiita, .)

,
, .
.

(agama, .)

, , ( ).

. - .

(agni, .)

, ; -
- (
)

(ajapa, .)

,
japa - . ,
,
.
ajapa-japa - so 'ham ( - ).

(ajna, .)

,
( , , ), .
, ,
.

(, .)

, , ,
- .

(amrta, c p j

1) , , .
2) , .

(ananda, .>

, , sat-cid-a
nanda ( .),
(trimurti) .

(anahata, .)

(cakra), .

(ahga, c p j

, . . -,
- .
, ,
( kayvalya),
: 1) >wma; 2) niyama, 3) as : 4) 5)
pratyahara: 6) dharana; 7) dhyana; 8) samadhi.
, .

(, .)

,
, .

(arjuna, .)

, . ,
.

(, .)

1) , ,
,
.
2) - ,
,
. : ,
, .
.

(, .)

, ;
.

(aryavarta, .)

(asana, .>

, , ( - ),
,
; .
,
- .

(asura, .)

, ,

(atman, .)

, .
( , , ),
. (
, , ),
,
. (paramatman)
. .

(atharvaveda,
.)

() , ,
.
.
.

(ahamkara, m.J

. - ( ) . ,

, , , (
, , ).

{asrama, .)

; - -
. .

(ayurveda, .)

,
.
, -
- IV . . .
II . . .
(
- .) (.).

(bandha, .)

. ,

. -
,
.
. . -, -.

ibasri, .)

, (). ,
-.

.

(bija, .)

, - - ,
.

(bindu, .)

1) ( ), - .
2) , (nada),

3) ,
.

(brahma
granthi, . granthi)

, , -
.

(brahman)

,
.
1) . . : , , , ,
2) . . : , , - .
(sat), (sat-cid-ananda).

(brahman, .)

- .
, , , .

- (brahma nadi,

,
, ,
,
.
.

(brahmana, .)

, ,
.

(brahmarandhra, .)

( ). ,
, .
- - ,
, ( -).

(brahmacarya, .)

brahma + ; , , ;
- ,
- ,
.

(buddhi, .)

, , , ,

.

(bhagavadgita, .)

.
,
.

(bhakti, .)

, , . ,
.
,

.

(bhSta, . .)

, , (, , ,
, ) (
- ).

(bhUtatman, .)

,
, .

(vajra, .)

, .
, .

(vaidika, .)

, ( ) ( ), ..
.

(vairagya, .)

, -
.

{vaisesika, .)

,
( ).

,
(vamana, .)

,

.

(varqa, .)

. - , . ( - )
: , ,
.

(varnasrama, .)

(vasana, .)

, , ,
.
, ,
, , . .
. ( , 4.
9).
,
(.)

, (vata), vayu, .)

, , , - ,
,
.

(veda, .)

. - , .
, . .
- ,
,
. - (
), , ,
, -
.
.

(vedanta, .)

,
( ) ,
()
, ,
. : , -.

(vibhiiti, .)

, , .

(, .)

, ,
, .
cid, (sat-cid-a
nanda).

423

(.
granthi)

, -,

- .

(visuddha, .)

,
, .

(vyahrtiriii .)

(bhur bhuvah suvah svar),

.

(gayatri, .)

- ,
. -
(3. 62. 10), (),
:
, !.

(granthi, .)

?*
(-, - -)
, .

(guna, .)

, , , , .
- :
, [ ), , ( ) ,
, ( ) . ~ 20 40
,
.

(guru, .)

,
, - , (
: ), -
. - .
. ,
, ,
, .

(ghata, .)

, , -
.

(darsana, .)

, ,
. -
( , , , , ).

(devanagarii, .)

,
, .

424

(devi, .)

, , ,
. , , - , - .
.

-
(jalandhara bandha, .)

, ,
, .

(japa, .)

, . ,

, .
. ,
, ,
,
ia-japa).

(jiva, .)

jivSfman, , , , .
.

{jayanta, .>

(diksa, .)

, ,
, .
.

(do$a> . .)

, , ( -
- ),
-. : ,
().
.

(dharana, .)

, .
,
(ekagrata) .

(dharrna, .)

, . ,
, ,
;
, .
.

(dhatu, .)

, .
(, , , , );
- 7 ,
( , , , , ,
, ).

(dhvatti, .)

, . - , , ,
., - , ,
, . , sabda
sphota.

(dhyana, .)

, ,
, ,
( )
,
().
.
.

(ida, .)

( ) ,
, ( ).
- .
ha hatha, ,
. - .

(indra, .)

-, .

(indriya, )

ftsvara, .)

, ,
- , - .
- .

((
devata,M.)

,
33

(, mJ

, , . .
.
,
,
: (), , ,
.

(yati, .)

( ).

. 1

(yoga nidra .)

, .
,
, (),
- .

(yoga sutra, .
. .)

, ,
(sutra),
. -
. II .
. . , .

(yogirt, .)

; ;
.

(yojana, .)

( 16 .)

(kavya, .>

; ; ,
.

(kaivalya, .)

,
,
.
, ,
.

(tUili, .)

. - , .
, ,
.

(kalpa, .)

( 4 320 . )

( sutra,
.)

() ( I-V I .).
-

.

(kapha, .)

, (slema) ,
.

(karman, .)

, , , . -
:
.
,
,
.

(kosa, .)

, , . ,
.

($, .)

, (avatara) .
.
.

(kumbhaka, .)

(kundalini, .)

, , . ,
,
-
( - , , - , ).
, , ,
, ,
, ,
( ) (miila agni)
. . .

-
,
, .
( ), ,
, , , ,
, .

- (khecari
mudra, .)

(mudra) (khecari).
( ),
,
. .

- (lay a yoga, .)

( - , ).
,
-,
-.

(loka, .)

, , .
: - , ,
, ( , ,
, );
(, , )
,
.

(, .)

, , -
( - , - ), .

: , , -
, , . .

{mala, .)

. - , . ,

(manas, .)

, ,
() (
).

(/ , .,
.;

, ,

,
.

(, .;

, .

(mantra, .;

, , ,
,
.
, . mantra
man + tra
".
(.).

(matra, .)

, , - ,
.

(, .;

:
.

.

(mahabhiita,
.;

:
, , ,

(moksa .;
(mukti, .)

, (,
) -
, ( ).

(mudra, .)

, . ,
. ,
.
.
- ,
,
, , , , - ,
, -.

(muladhara,
.;

(cakra), (
).

- (mula agni, .;

,
( ),
, .
.

- (miiia
bandha, m.J

,
,
.

(muni, .)

, , ,
.

(nada, .)

, . ,
, , ,
. ,
, .
- ,
.

(, .)

( ). , ,
, , ,
{ ) ().
(,
).

(niyama, .)

, .
.
;
: , ,
, ,
(ista devat )

() . *

-, ( )
,
( , ).
( , ,
),
, ,
.

(pandita, .)

, .

(padmasana, .)

(padma) (asana): ,
,
.

(parvati, .)

, ,
, , .

(patanjali)

;
, .

(pingala, .)

() () ,
{ ).
.
, {ha -, ( ).
.
- .

(pitta)

. ,
,

(prakrti, .)

, ( ),
, , - ,
.

(, .)

, , , , .
() .

(pranava, .)

(pra + V ) , ,
.
.

.;

( ,
, , ). ,
.
, ( ) .
, ,
,
( ).

(pratyahara,
.)

,
. !!
, ,
,
() ().

(, .)

. - ,
,
, .

(, .)

(: ), ,
.

(,

(purusa, .)

. - , ( - );
( ),
.

- (raja yoga, .;

, , , .

-,
( ), ( ),
( ) , (
, -; .).

(, .)

(: ,
), .

(fjf, .;

, ; - .

(rudra, .;

, .

, .

-,
.

(sad vritta, .)

(sadhana, .)

, ,
.

(sadhu, .)

,
(sat) .

(samadhi, .)

, , , .

; ;
.
,
(santi) ,

(kaivalya) .
,
, , ,
.

(sanskara, .)

, ,
, , ,
.
,

- . -
.
, . -
,
.

(samhita, .)

, , (
) .

(sahyama, .)

, , .
.

(sana
tana dharma, .)

, .

(samkhya, .)

, , .
, .

( ) ().
, , .

, ,
.

(samsara, .)

, (- ).
. -
(
,
.

(samskrta, .)

,
, II . . .
. ,
, , , ,
, . . ,

.

(sarasvatl, .)

, ,
(
).
.

(saf, .)

(
--).

(sahasrara, .)

(),
,
, .

(svadh$tha
, .)

,
.

(svanti, .)

**, ; , .

(siddhi, .)

; , . ;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

, ,

(soma, .)

1. ( ?),
,
,
.
2. , \
3. . ,
,
( ), , , - .

(siirya, .)

(susum na, .)

{)
, . -
.

, , ,
, ( ) , tantra ().

( ), ,
( ).

(turiya, .)

. - , ,
,
( , , ), (
-)
( ,
).

- (uddiyana
bandha, .)

( , ) ,
,
.
.

(, .)

, , .

(upani$ada,

.)

,

.
,
,
, 108 - .
20 ,
.

(hamsa, .)

, , ,
.

- .

- (hatha yoga, .)

(hatha), , ,
.

(, .)

, ; ( ) - .
(
, , ,
). (
) ,
,
.

(turiya)

(tit, .)

, , , sac-cidananda (--)
.

(citta, .)

.
( , , .).
, ;
( )
, , -
( ) - .

- .

fsabda, .)

(brahm an, .)
( , ).

(sakti, .)

; .

(sarta, .)

, ( ).

(sastra, .)

. - , .

(siva, .)

- ( )
. , , ,
, , , ,

, ,
, ,
. [ ) ( )
( -- )

(sruti, .)

. .

(ekagrata, .)

, ;
( );
. .

(yuga, .)

(pralaya), : , , .
, ,

.
, , , , - .

(, .)

, .

($, .)

,
. - .

(, .)

, (),
, , .
- .

(yantra, .)

. - .
, .
-
.