.

.
, ,
, ,
. ,
, , ,
. ,
. . ,

.
- ,
, ,
. ,
, , .
.
. ,
, 15 .
, . ,
. , ,
, , ,
, 5
.
, , , ,
.

,

. :
. 15 -
, ,
,
. ,
,
.
: . ,
: .
: -,
, , .
, ,
, , .

1.
(
). .
.
.
. , . ,
,
.

A
B
Ch
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
R
S
T
U
V
W
Y
Z

:
ei -
ai -
dh, th -
gh -
ng -
sh -
ch

()

[]
[]
[]
[]

.
,

.
.
.
jambo
shkamoo
njema
fundisha

[]
[]
[]
[]

2. .

mchana
jioni
mwema
mwizi

, . ,
(.. ):
Mimi -
Wewe -
Yeye /
Sisi -
Ninyi -
Wao
, , 3-
. -
, , ( )
.
, ,
, :
() .
() .
.
ni, .
Mimi ni mwalimu ()
Wewe ni mwalimu ()
Yeye ni mwalimu / () /
Wao ni walimu ()
, (mwalimu)
. .
, .
, ,
, .
:
Mimi mwalimu
, :
Mimi mwingereza

Mimi ni mwingereza ()
, :
Wewe (ni) mzima? () ? : ?
:
Mimi (ni) mzima ()

, ,
() .
, ?
. ,
. :
, .
.
Wewe ni mwalimu? ?
Mimi ni mwalimu
, si
, . .
.
.
Mimi si mwingereza
Yeye si mkenya

, :
mwingereza -
mkenya -
mwalimu -
mkulima -
mwanafunzi -
mrusi ()

3. , 1
,
. , , , ( 12
),
.
,
80%
. , .
. ?
, , .
. , -
. :
-fika -
-som ,
-fikiri -
-safiri -
, (
).
.
. ,
. , ,
.
-ku-
. , , .
.
, . !
,
, ,
.
( subject
). , ,
.
1 .. ni
2 .. u
3 .. a

1 ..- tu
2 . - m
3 ..- wa

,
-
-
1

( , ,
) ,
. ,
.

- -
, na-.
. , fika,
1.. ni, na ninafika,
: .
.
Unasoma
Anafikiri /
Tunasafiri

Ninasoma
Wanasafiri

na- . . ,
. .
.
, , .

.
, .
Mwalimu anasoma. 3 ..,
, .
.
Mwanafunzi anafikiri
. . Ninafikiri.
. , . , .
( ),
, ,
ku-. la /.
nanikula .
.
, .
:
1 . - si
2 ..- hu
3 . - ha

1 .. - hatu
2 .. - ham
3 .. hawa

na- . !
a-, i- .
.
.
fanya . sifanyi .
la- . , , . Hatuli.
1 .. .

 .
: husafiri.
, ,
, .

Ni
u
a
tu
m
wa

Na

si
hu
ha

hatu
ham
hawa

fikiri
()

.
:
, :
. ,
.
:
-cheza -
mpira
. -
. , ninacheza mpiri . Hawachezi mpiri
.
. .
-la -
-nywa -
-pika ()
mtoto -
baba -
kahawa -
ndizi
, , . Baba anacheza mpiri .

Ninapenda mpira
Anafanya kazi
Sisemi Kiswahili
-penda -
-fanya kazi -
-sema -
Kiswahili -

Hatufanya kazi
Ninasoma Kiswahili
Anafundisha Kirusi
-soma ,
-fundisha -
Kirusi

4.
Present Perfect,
Perfekt, Passe Compose.
, ,
, , ,
.

. ,
.
, ( ,
), me-.

Ni
u
a
tu
m
wa

me

soma
()

, :
nimesoma.
(,
, ).
ku-. Amekula
.
nimekula
tumenywa
amepika ()
tumecheza
. Kwenda .
, .
.
Nimekwenda
: , , .
,
.
Kenya -
Marekani -
Misri -
Tanzania -
Uingereza -
Ufaransa -
Ulaya -
Unguja -

Urusi
.
, :
Nimekwenda Misri .
Tumekwenda Unguja .
.
.
.
1 .. - sija
2 ... - huja
3 .. - haja

1 ... - hatuja
2 ... - hamja
3 ... hawaja

, . Sijala. .
. . .
Sijaenda .
Hajaenda Kenya .

:
-faulu mtihani-
-kwenda Ulaya-

-lima shamba-
-pata mshahara-

, Nimefaulu mthani
.

Nimesoma Kiingereza
Umesafiri Tanzania

5.

Tumecheza mpriri
Hujala ndizi

 , ,
. ,

.
,
li-. .
Nilisoma
Ulicheza
Alikwenda Tanzania .
ku-.
Nilikula
, :
siku
huku
haku

hatuku
hamku
hawaku

sikula
hukucheza
hakusafiri

hatukucheza
hamkula
hawakusoma

, :
mwaka jana
mwezi uliopita
jana -
Nilikwenda Kenya mwaka jana .
:
Nilifunga mlango.
Alipiga pasi.

Uliimba nyumbo.
Tulipanda mlima.

-funga -
-piga pasi
mlango -
mlima -

-imba-
nyumbo-
-panda- ()

6.

 , .
ta-.
, :
nitasoma
utacheza
atapika-

tutacheza
mtasoma
watakwenda

, :
Sita
Huta
Hata

hatuta
hamta
hawata

ku-.
kwenda .
.
sitakula

hutacheza
hatasoma
, :

+
ni
si
u
hu
a
(na) ha
tu
hatu
m
ham
wa
hawa

ni
u
a
tu
m
wa

-soma

+
+
sija
ni
siku
huja
u
huku
(me) haja
a
(li)
haku
hatuja
tu
hatuku
hamja
m
hamku
hawaja
wa
hawaku

+
ni
u
a (ta)
tu
m
wa

sita
huta
hata
hatuta
hamta
hawata

, .
, . , :
ku - , , ,
?
,
. , : . penda. , .
: ninapenda kusafiri.
:
Unapenda kucheza mpiri

Anapenda kupika
,
. ,
.
Nitapenda mlima.
Unapenda kuimba nyumbo.
Alilima shamba.
Tutakwenda Ufaransa.

7.

Sitakwenda Kenya.
Hawatapiga pasi.
Anasoma Kiswahili.
Sisomi Kiingereza.

 . ,
ni-, si-.
,
.

.
I.

kuwa- () ,
.
nimekuwa -
tumekuwa
umekuwa
mmekuwa
amekuwa
wamakuwa
.
sijawa
hatujawa
hujawa -
hamjawa
hajawa
hawajawa
II.

, .
nilikuwa
tulikuwa
ulikuwa
mlikuwa
alikuwa
walikuwa
:
sikuwa
hukuwa
hakuwa
III.

hatukuwa
hamkuwa
hawakuwa

,
.
!
, :
nitakuwa
utakuwa
atakuwa

tutakuwa
mtakuwa
watakuwa

sitakuwa
hatutakuwa
hutakuwa
hamtakuwa
hatakuwa
hawatakuwa
.

tajiri -
hodari
Tulakuwa tajiri
Amekuwa takjiri
Alikuwa hodari
.
( ),
.
,
. :
-po ( )
-ko ()
-mo (, )
, : 3
.. a- yu-.
:
nipo
yupo

8.

wako
yumo ,

 . ,
, .
, ,
.
na- ,
.
nina
una
ana

tuna
mna
wana

,
:
sina
huna
hana

hatuna
hamna
hawana

:
fedha .
Nina fedha-
Ana fedha

Hawana fedha
Huna fedha

.
,
. , :
na-.
, , na-
. !
Nilikuwa na
Sikuwa na
Nitakuwa na
Sitakuwa na
:
Nilikuwa na fedha

alikuwa na fedha

Nitakuwa na fedha

hakuwa na fedha

9.

 ,
, , ,
.
( , ,
). . (
), 5 .
,
.
. , ,
, 3- ,
.
1
, . ..
m- ( ,
mw-). wa-.
, w-.
1- :
mke -
mume -
mkulima -
msichana -
mwanaume ()

mtoto -
mwana -
mwizi -
mzungu ()
mwanafunzi

. , ,
.
wanafunzi
watoto -
wazungu
wakulima
:
. m- ( mw-)
.. wa- ( w-)

.
wangu -
wako -
wake -

wetu -
wenu -
wao -

2
, , , .
m- (
mw-).
mi- ( my-)

 .
2 :
mbuyu -
mwili -
mchungwa
mdomo -
mgomba -
mfuko ()
mguu -
mkate
:
midomo
miguu -
:
. m- ( mw-)
.. wa- ( w-)
, 1 .
3
, ,
.

.
ji-. ma- ( ,
, m-).
:
maafa -
maziwa -

majani -
maji

:
( , j-).
ma- ( m- , ).

langu -
letu -
lako -
lenu -
lake -
lao -
4
, ,
, .
ki- ( ch-).
vi- ( vy-).

kiatu -
kikombe -
kitabu -
kipofu
kiziwi

kiswahili -
kirusi
chumba -
kijiji -
kitanda

:
viatu -
vijiji -
vitabu -
vyumba
, .
:
changu -
chako -
chake -

chetu -
chemu -
chao

5
, , , .
, n-.
, , ny-.
b, p, v, m-.
.
.
:
mama -
chupa -
baba -
barua -
dada -
simba -
kaka -
paka -
rafiki -
mbwa
.
:
, , ny-. ,
b, p, v, m-. d, g, z,
n-.
.
.
:
yangu -
yako -
yake -

yetu -
yenu -
yao

 , , ,
, .
.
. , , ,
.
, ()
, . ,
.
:
, .
. ,
.
( )
nyanya (5) -
chumba (4) -
kijiko (4) -
tunda (3) -
mnyama (1)
:
tamu
zee -
dogo -
zuri
. , .
3- . .. .
. , : tunda tamu (
).
, ma-.
, :
Matunda matamu ( ).
. . 4-
ki- ( ch-). ,
ki-. Chumba kidogo. ? ch-
vy-. Vyumba . vi-. Vyumba vidogo
.

-baya-
-nene-
-chafu-
- pya-
-dogo-
-shupavu-,
-geni-
-tamu-

-kavu-
-kubwa-
-kuu-

-vivu-
-zee-
-zuri-

,
, ,
,
.
,
, ,
.

2 u 3 -li 4 -ki 5 i , : ninafika
:
5 . , i-. ,
( ).
simba inafika
simba ilifika.
.
.
, ,
. .
, , .
Bora -
Ghali -
Maskini -
Muhimi -
Tajiri -
safi -
rahisi -
hadori -

*****************************************************************************
,
, , .
. .
Dada yake amekwenda sokoni.
Kaka yangu anapenda kucheza impira.
Nilifaulu mtihani wangu.
Kaka yake hasomi shuleni.
Baba yangu amejenga nyumba kubwa.
Alikwenda sokoni, alinunua mboga, alirudi.
Mtoto ala, anywa, alala.

****************************************************************************
.
.
.
.
.
, , .
, , , .

10. , , .
, , ni- ,
. .
duka
jiko
mfuko

dukani
jikoni
mfukoni

:
nani -
lini -
nini -
wapi ,
.
Nani anataka kitabu? ?

Lini watakwenda Kenya?

?

Unataka nini? ?

Amekwenda wapi? ?

bila -
pamoja na (-)
kwa
Rafiki yangu amekwenda Tanzania pamoja na mke wake
(: ).
: (5 ) (1 )
.

11.
, -,
.
, , ,
, .
. ,
.
1 wa (. . .)
2 wa (..) ya (..)
3 la (..) ya (..)
4 cha (..) vya (..)
5 ya (..) za (..)
kaka (). , .
,
mtoto (1) -
gari (3) -
kiti (4) -
rafiki (5) -
Mtoto wa kaka
Gari la kaka

Magari ya kaka
Rafiki za kaka

Kiti cha kaka

Rafiki ya kaka

12.
, (
ninacheza mpiri).
( ,
). ,
, .
- ( )
ni ,
ku ,
m ( mw-) , ,
tu ,
wa ,
wa
, .
Ninamsoma
ni-, na- 3
.. mAlikusoma
a-, li-, 2
.. kuAtanipika
a-, ta-, 1 .
. niNilimwona
ni-, li-, 3
.. m , .
. penda
(, , ): ninakupenda. ,
: sikupenda
.
, (?), ,
; (?)
. .
.
a, i,u, a- ia e,o, a- ea, aa-, -ia-, -ua- lia, ea-, -oa- lea .

andika
nunula

barua -
zawadi

.
Ninamwandikia barua.
Ataninunulia zawadi.
Tulikununulia zawadi.
. ,
.
.
Nilinunulia kaka zawadi .

,
. ,
.
2 - u
3 - li
4 - ki
5 i
, : ? : , .
mgomba- 2 . , li-.

Ameliona.

13.
, , .
.
:
.
: ?,
.
, .
, -, . -,
.
ki-, .
.
kwenda () .
Nikienda ()
Nikisoma
Ukisoma
Akinunua
.
Nikienda Nairobi, nitakununulia zawadi , .
.
.
kwenda
1 .. nunua ()
: 1 .. ni- (), ta-,
2 .. ku- (). , , .
ua-, ,
lia-.
-zawadi.
, .
.
.
, , (
),
.
, .
( )

 ( : !)
, na-, li-
me-, taka-.
. ,
, .
1 ye
2 o
3 - lo
4 cho
5 yo
, .

Mtu
-soma
kiswahili
:
Mtu anayesoma kiswahili.
, .
-a- 3 ..
-na-
-ye- 1
,
Mwanafunzi aliyesoma kiswahili utakwenda Kenya.
. 3 (,
, ). kwenda
() (, ).
?
, , .

, .
, 4
. , .
, , :

( taka-)
( ,
)

 ( )
, . ( ) kitabu- 4
. soma- () .
ni -
na
cho 4
ki 4
Kitabu ninachokisoma ,
: , .
. .
: Kitabu nitakachokisoma
.
, Ndizi nimeyoikula
,
Shamba () alilolilima ( lima- ) mkulima ()
,
Gari atakalolinunua kaka

14.
.
. ,
.
.
.
.
,
.
. :

- / + waandika ()) - andikwa
- aa -liwa
zaa () - zaliwa

- oa lewa
oa ( ) - olewa
- ua liwa
fungua () - funguliwa
- i -wa
badili () - badiliwa
- u iwa
jibu () - jubiwa
- au -liwa
sahau () - sahauliwa
-e wa
samehe () - samehewa
: pa () pewa

( ).

Mtoto alipewa zawadi

Niliambiwa kwanda ameolewa , ()
Alipigwa
Nimepewa kitabu
Alilipwa
Atalipwa
, ,
, ,
.
: .
nyumba (5 )
jenga
. , 5
i-. wa-.
Nyumba inajengwa
Nyumba imejengwa
Nyumba itajengwa
? naNyumba imejengwa na baba .

15.
, , - ,
.
.
( ).
:
+ -nge- +
, nge-. ,
. .
, .
ningesoma
angesoma
kuningekula
, :
- nunua-
-gari-
-nywa-
-pombe-
-ona-
-simba-
-taka -
-kwenda-
. . . .
.
Tungetaka kusafiri

Angenunua nyumba

Ningekwenda Kenya.
.

Ningesoma Kiswahili.
.

, ,
.
,
,
. .
. C
.
Ningetaka ningesoma Kiingereza

, , ,
. .
,
. 6 - 6 .
, , 7 , 7
. , .

7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

, ,
, , :
13 .
,
, ,
,
6 .

.

:
Sasa () ni () saa () +
moja -1
mbili-2
tatu-3
nne-4
tano-5

sita-6
saba-7
nane-8
tisa-9
kumi-10

Sasa ni saa nne 4 ( . , 10 ).

kumi- (10) .
na- .
kumi na moja (10 1) -11
kumi na mbili (10 2) -12
, .
kucha -
asubuhi ( 6 )
mchana ( 5 )
jioni ( 5 6)
machwa
usiku - ( 6 6 )


.
Jumamosi -
Jamapili -
Jumatatu -
Jumanne -
Jamatano -
Alhamisi -
Ijumaa
.
.
Januari-
Februari-
Machi-
Aprili -
Mei -
Juni -

jana
juzi
kesho
kesho kutwa
kila siku
leo
pengine

Julai -
Agosti-
Septemba-
Oktoba-
Novemba-
Desemba-

!

!


?
..
?
()




-?
?
-


()?
(), .
()?
?

Jambo
Habari?
Mzurisana
Habari ya asubuhi
Habari ya mchana
Habari ya jioni
Lala salama
Kwaheri
Kila la kheri
Nimefurahi kukujua
Maisha marefu
Nakutakia siku njema
Safari njema
Jina lako ni nani?
Jina langu ni
Unatoka wapi?
Ninatoka nchi ya (Urusi)
Ni Mrusi
Nipo hapa kwa matembezi
Ninasafiri
Nipo hapa kwa kazi
Unasema Kiingereza?
Unasema Kiswahili?
Ndyo, kidogotu
Sisemi Kiswahili
Ninasema Kiingereza tu
Tikiti ya kwendo (Nairobi) shengapi?
Naomba tikiti moja ya kwenda (Nairobi).
Basi itakwenda (Nairobi)?
Je, ninakwenda
Moja kwa moja
Pinda kushoto
Pinda kulia
Kaskazini
Kusini
Mashariki
Maghasibi
Choo kiko wapi?
Ninataka
shampoo ya nywede
kalamu
kamusi
gazeti
makaa
mswaki
Nina njaa sana
Ninaomba
kikombe kimoja cha chai


?
!
!

?
!
!
!

!
!
!

chupa moja ya pombe

Ninaomba msaada
Msaada!
Mwite polisi!
Nimepotea
Ninaomba kutumia simu yako?
Uniache!
Usiniguse!
Sawa
Tafadhali
Asante
Asante sana
Samahani
Krismasi Njema!
Heri ya mwaka mpya!
Hongera!
Ndio
Hapana

- kongoni
- kiboko
- duma
- twiga
- pundamilia
- simba
tembo
-chatu

- Krismasi
Mwaka Mpya
- Pasaka
(1 ) Siku ya uafanya kazi
( 8 ) siku ya wakulima

ni
u
a
tu
m
wa

na

si
hu
ha
hatu
ham
hawa

sija
siku
huja
huku
me haja
li haku
hatuja
hatuku
hamja
hamku
hawaja
hawaku

ta
taka1

sita
huta
hata
hatuta
hamta
hawata

1 ye
2o
3 lo
4 cho
5 - yo

ni
ku
m/mw
tu
wa
wa

+
Nilisoma kitabu

+ +
Niliwsoma


+ + +
Mwanamke anayempenda
,
Gari atakalolinunua ni ghali
, ,

2u
3 li
4 ki
5i

-

A
-acha-
-ajiri-
-andika -
-angalia -
-anguka -
-ambia- ,
-amka-
B
-badili-
-baki -
Ch
-chagua -
-cheza -
-chora -
-chukua ,
F
-fa -
-fanya (-fanya kazi )
-faulu -
-ficha -
-fika
-fikiri -
-fua nguo
-fundisha-
-funga -
-fungua -
-furahi -
-futa -
G
-gonga -
-goma -
H
-hama -
-haribu -
-hitaji -
I
-iba -
-isha
-imba-
-ingia -
-inua -

J
-ja -
-jaribu -
-jaza- ,
-jibu-
-jua -
K
-kaa- ,
-kauka -
-keti-
-kimbia -
-kwenda -
L
-la-,
-leta-
-lia -
-lima-
-lipa -
N
-ngoja-
-nuka -
-nunua-
-nywa-
O
-ogopa-
-omba-
-ona-
-ongeza-
-ota-
P
-pa-
-panda-, ( )
-panga-
-penda-
-piga pasi-
-pika-
-potea ,
-poteza- -
R
-rudi-
-ruka-
S
-sahau-
-safiri-

-safisha- ()
-salimu-,
-sema-
-sikia-
-soma-,
T
-tafuta-
-taka-
-tembea-
-toka- Ninatoka Urusi-
-tumia-
U
-uliza-
-uza-
V
-vaa- ()
-vuna-
-vunja-
Z
-zaa-
-zuru-, nilizuru Nairobi-