Metode Dalil Tiga Momen PDF

Darmansyah Tjitradi, MT.
METODE DALIL TIGA MOMEN

Dalil tiga momen ini sering pula disebut dengan Metode Clayperon.
Berbeda dengan cara yang terdahulu (Metode Consistent Deformation atau Castigliano) dimana
gaya redundant dicari terlebih dahulu, pada metode ini besaran momen didapatkan terlebih
dahulu. Dengan metode ini kita meninjau 3 momen pada tiga buah titik berturut-turut.
Penurunan rumus dalil 3 momen ini menggunakan Metode Momen Area. Tinjau struktur ABC
yang dibebani gaya-gaya dan mempunyai perletakan yang tidak sama tinggi.
C
A
tAB
h2
h1
A
tCB
BA
BC
B
C
LAB
LBC
Jika struktur ABC dipisahkan menjadi bentang AB dan BC, maka pada titik A bekerja gaya
MAB, titik B momen MBA dan MBC serta MCB pada titik C.
P3
P2
MAB
A
P1
MBA
IAB
LAB
MBC
B
MCB
IBC
LBC
Maka diagram momennya dapat dipisahkan menjadi 2 bagian, yaitu akibat beban luar dengan
momen dititik ujung.
Metode Dalil Tiga Momen
Diagram momen akibat beban luar.
IV
AAB
a1
ABC a2
Dimana:
a1
a2
AAB
ABC
= jarak titik berat luas diagram momen ketitik A

= jarak titik berat luas diagram momen ketitik C
= luas diagram momen bentang AB
= luas diagram momen bentang BC
Diagram momen akibat bekerjanya momen dititik ujung:

MB
MB
II
MA
MC
VI
III
B
1/3.LAB
1/3.LBC
2/3.LAB
2/3.LBC
Dengan azas kompatibilitas, maka:
BA BC ................................................................................................................................... (1)
BA
A' A" h1 t AB
LAB
LAB
BC
C ' C" tCB h2
LBC
LBC
h1 t AB tCB h2
..................................................................................................................... (2)
LAB
LBC

Dimana:
tAB adalah besarnya simpangan antara 2 buah garis singgung antara titik A dan B terhadap
titik A (Dalil Momen Area II).
tCB adalah besarnya simpangan antara 2 buah garis singgung antara titik B dan C terhadap
titik C (Dalil Momen Area II).
tAB didapat dari superposisi tiga komponen, yaitu: beban kerja, MA dan MB.
tCB didapat dari superposisi tiga komponen, yaitu: beban kerja, MB dan MC.
t AB
Luas I
Luas II 2
Luas III 1
a1
LAB
LAB
EI AB
EI AB 3
EI AB 3
1
1
M B LAB
M A LAB
2
2
1
2
a1
LAB
LAB
EI AB
EI AB
3
t AB
AAB
EI AB
t AB
AAB
M L2
M L2
a1 B AB A AB ..................................................................................... (3)
EI AB
3EI AB
6 EI AB
tCB
Luas IV
Luas V 2
Luas VI 1
a2
LBC
LBC
EIBC
EIBC 3
EIBC 3
1
1
M B LBC
M C LBC
2
2
1
2
a2
LBC
LBC
EI BC
EI BC
3
tCB
ABC
EI BC
t CB
ABC
M L2
M L2
a 2 B BC C BC .................................................................................. (4)
EI BC
3EI BC
6 EI BC
Persamaan (3) dan (4) dimasukkan ke persamaan (2), maka:
h1
t
t
h
AB CB 2
LAB LAB LBC LBC
h1
1
LAB LAB
A a M L2
M L2
1 ABC a2 M B L2BC M C L2BC h2
AB 1 B AB A AB
3EI AB
6EI AB LBC EI BC
3EI BC
6EI BC LBC
EI AB
A a
M L
M L
h1
A a
M L
M L
h
AB 1 B AB A AB BC 2 B BC C BC 2
L AB EI AB L AB
3EI AB
6EI AB
EI BC LBC
3EI BC
6EI BC
LBC

A a
M A L AB M B L AB M B LBC M C LBC
A a
h
h
AB 1 BC 2 1 2
6EI AB
3EI AB
3EI BC
6EI BC
EI AB L AB EI BC LBC L AB LBC
A a
M A L AB M B L AB M B LBC M C LBC
A a
h
h
AB 1 BC 2 1 2
6EI AB
3EI AB
3EI BC
6EI BC
EI AB L AB EI BC LBC L AB LBC
MA
L
h
L
L
6 ABC a2
LAB
6 AAB a1
h
2 M B AB BC M C BC
6 1 2
EI AB
EI BC
EI AB L AB EI BC LBC
EI AB EI BC
LAB LBC
atau
L
h
L
6A AB a1 6A BC a 2
h
MAB AB 2 MBA AB 2 MBC BC MCB BC
6 1 2
EI
EI
EI
EI
EI
L
EI
L
L
L
AB AB
BC BC
BC
AB
AB
BC
BC
AB
Catatan:
Persamaan ini diturunkan berdasarkan diagram momen positif oleh karena itu:
Jika momen yang dihasilkan positif maka arah momen ke diagram momen positif.
h1 dan h2 positif bila diukur kearah atas dari titik B.

Contoh Soal 1:
P
EI
EI
A
D
C
B
L
Diketahui: P
1/2.L
1/4.L
1/2.L
1
qL
4
Hitung reaksi-reaksi perletakan balok menerus diatas?

Penyelesaian:
Pada perletakan terjepit dapat dianggap sebuah batang dengan perletakan sendi dengan harga
I= ~. Jadi balok ABCD dapat diekivalenkan dengan balok Ao-A-B-C-D.
I=~
EI
EI
A
Ao
D
C
B
L
Lo
1/2.L
1/4.L
1/2.L
Diagram momen untuk masing-masing bentang dengan kondisi 2 tumpuan (statis tertentu):
1 2
qL
8
Ao
1
PL
4
1 2 1 4P 2 1
qL
L PL
8
8 L
2

Bentang Ao-A:
I AoA ~
h1 h2 0
Bentang A-B:
AAB
a1
2 1
1
PL L PL2
3 2
3
1
L
2
Bentang B-C:
ABC
a2
1 1
1
PL L PL2
2 4
8
1
L
2
Tinjau bentang Ao-A-B:

L
L
h
L
6 A AoA a 1 6 A AB a 2
L
h
M AoA AoA 2 M A AoA AB M B AB
6 1 2
EI
EI
EI
EI
EI
L
EI
L
L
L
AB
AoA
AoA
AB
AB
AB
AB
AoA
Aoa
AoA
2
PL 1
L
6
3 2
L AoA L AB
L AB
6A AoA a 1
M B

2M A
~
EI
EI
~
EI
AB
AB L AB
AB
2M A M B PL ........................................................................................................................... (1)
Tinjau bentang A-B-C:

L
L
L
M A AB 2 M B AB BC
EI AB
EI AB EI BC
MC
L
M C BC
EI BC
h
6 A AB a 1 6 A BC a 2
h

6 1 2
EI AB L AB EI BC L BC
L AB L BC
L
M C BC
EI BC
6 A AB a 1 6 A BC a 2

PL
4
L
L
L
M A AB 2 M B AB BC
EI AB
EI AB EI BC
MA 4MB
PL
3
PL PL
4
8
9
M A 4 M B PL ................................................................................................................. (2)
8

Persamaan (1) dan (2) dibuat dalam format matriks:
2 1 MA
1
1 4 M 9 PL
B
8
1
9 PL
8
M PL 4 1 1 23 56
A
PL
9
MB 7 1 2 8 5 28
M 2 1
A
MB 1 4
23
56
PL
28
PL
EI
EI
A
1 PL
4
D
C
B
L
1/2.L
1/4.L
1/2.L
Reaksi Perletakan Balok Menerus:
Freebody AB:
M B 0
V AB L M A M B 1 q L2 0
2
23
5
V AB L PL PL 2 PL 0
56
28
125 P
V AB
56
MA 23
56
PL
MB 5
VBA L 1 q L2 M A M B 0
2
23
5
VBA L 2 PL PL PL 0
56
28
99 P
VBA
56
28
PL
B
VBA
VAB
L
Freebody BC:
VBC L PL MB MC 0
2
VBC L PL 5 PL 1 PL 0
2
28
4
3P
VBC
7
MB 5
28
VA VAB
.L
.L
125
P
56
99
3
123
P P
P
56
7
56
VC VCB VCD
4
88
PP
P
7
56
PL
28
PL
1 PL
4
1/2.L
VB
P
D
B
L
125
P
56
P
EI
EI
VA
VCB
VBC
VB VBA VBC
56
MC 1 PL
4
VCB L PL MB MC 0
2
5
1
VCB L PL PL PL 0
2 28
4
4P
VCB
7
23
PL
123
P
56
1/2.L
VC
1/4.L
88
P
56
Gambar Momen, Lintang, dan Normal
23
PL
56
11,50
PL
56
10
PL
56
2
PL
56
14
PL
56
Bidang Momen
125
P
56
24
P
56
24
P
56
B
99
P
56
32
P
56
32
P
56
Bidang Lintang
Bidang Normal

Contoh Soal 2:
q = 1,0 t/m
2EI
EI
C
L = 6,0 m
L = 6,0 m
Hitunglah reaksi-reaksi perletakan dengan metode dalil 3 momen!
Penyelesaian:
Untuk menyelesaikan persoalan ini struktur dapat dianggap sebagai berikut:
q = 1,0 t/m
I=~
Ao
2EI
A
Lo
L = 6,0 m
EI
C
L = 6,0 m
Diagram momen untuk masing-masing bentang dengan kondisi 2 tumpuan (statis tertentu):
1 2
qL
8
1 2
qL
8
Ao
B
AAB
C
ABC

A BC 2 1 qL2 L 1 qL3
3 8
12
A AB 2 1 qL2 L 1 qL3
3 8
12
10

L
L
h
L
L
h
M AoA AoA 2 M A AoA AB M B AB
6 1 2
EI AoA L AoA EI AB L AB
EI AB
EI AoA
EI Aoa EI AB
L AoA L AB
L
MAoA AoA 2 MA AoA
~
1
1
6 qL3 L
L
6 AAoA a1
12
L
2 6 0

MB
2EI
2
EI
~
2
EI
L
L
1
6EI
1
MA MB
qL2 ..................................................................................................... (1)
2
2
8
L

L
L
L
M A AB 2 M B AB BC
EI AB
EI AB EI BC
L
M C BC
EI BC
h
6 A AB a 1 6 A BC a 2
h

6 1 2
L AB L BC
MC 0
L
L
L
L
MA
MC
2 MB
2EI
2EI EI
EI
1
1
1
1
6 qL3 L 6 qL3 L
12
2 12
2 6
L L
2EI L
EI L
MA
6EI
3
3 MB 2
qL2 ............................................................................................... (2)
2
2
8
L
Karena titik B mengalami pergeseran maka perlu persamaan geser.

Freebody AB:
MA 0
2
VBA L 1 q L MA MB 0
2
M MB 1
VBA A
qL
L
q = 1,0 t/m
MA
A
MB
B
VBA
VAB
L = 6,0 m
Freebody BC:
MC 0
VBC L MB 1 q L2 0
2
M 1
VBC B qL
L 2
q = 1,0 t/m
MB
B
MC = 0
C
VCA
VBC
L = 6,0 m
11

Pada titik B:
VBA VBC 0
MA MB 1
M 1
qL B qL 0
L
2
L 2
MA 2MB qL2 ................................................................................................................... (3)
Dari persamaan (1) s.d. (3) disusun dalam bentuk matriks:

MA
1
1
M B x qL2
2
8
MA
3
3 M B 2 x qL2
2
8
M A 2M B qL2
misal: x
6 EI
L2
1,0 M A 0,125
1,0 0,5
0,5 3,0 2,0 M 0,375qL2
1,0 2,0
0 x 1,0
21
M A 4 2 21
qL2 1 6 2
15 qL
7
,
50
,
dimana:
4
B
8
9
9
x 51 9
12,75
16
6 EI
L2
x L2 12,75 6 2
76,50
6EI
6EI
EI
12

Contoh Soal 3:
Hitunglah reaksi-reaksi struktur dibawah ini dengan Metode dalil tiga momen, beban P = 5 ton
bekerja pada titik D.
P = 5 ton
D
1,5 m
3EI
A
4,0 m
5EI
6,0 m
3,0 m
Penyelesaian:
Pv = 3 ton
I=~
B
A
Ao
MBD = 6 tm
Ph = 4 ton
v
h
v
C
s
v
4
h
3
5
s
3
13

Karena pada batang tidak terdapat beban maka luas diagram momen tidak ada.

L
h
L
L
h
M AoA AoA 2 M AAo AoA 2 M AB AB M BA AB
6 1 2
EI
EI
EI
EI
EI
L
EI
L
L
L
AoA
AoA
AB
AB
AB
AB
AB
AoA
Aoa
AoA

L
L
M AoA AoA 2 M AAo AoA 2 M AB
6 0 v
M BA
3EI
L
3EI
~
~
4 MAB 2 MBA EI ......................................................................................................... (1)

L
L
L
M AB AB 2 M BA AB 2 M BC BC
EI
EI
AB
AB
EI BC
L
M CB BC
EI BC
h
6 A AB a 1 6 A BC a 2
h

6 1 2
EI
L
EI
L
L
L
AB
AB
BC
BC
BC
AB
MCB 0
L
L
Ls
Ls
v s
M AB
2 M BA
2 M BC
M CB
6
3EI
3EI
5EI
5EI
L Ls
2 MAB 4 MBA 2 MBC 3EI ........................................................................................ (2)
Pada titik kumpul B:

MBD = 6 tm
MBA
B
MBC
MB 0
MBD MBA MBC 0
MBA MBC 6 ............................................................................................................... (3)
14
Freebody AB:
MB 0
VAB L MAB MBA 0

MAB MBA
VAB
MAB
MBA
B
VBA
VAB
L = 6,0 m
MBC
Freebody BC:
MB 0
VCB Lh MBC 0
M
VCB BC
3
C
Lihat seluruh konstruksi:
V 0
Lh = 3 m
VCB
VAB VCB 3 0
MAB MBA MBC
3 0
6
3
MAB MBA 2 MBC 18 ............................................................................................ (4)
Dari persamaan (1) dan (2) didapat:

4 MAB 2 MBA EI ___ x 3 ............................................................................................ (1)
2 MAB 4 MBA 2 MBC 3EI ........................................................................................ (2)

14 MAB 10 MBA 2 MBC 0 ............................................................................................. (5)
MBA MBC 6 ............................................................................................................... (3)

MAB MBA 2 MBC 18 ............................................................................................ (4)
14 MAB 10 MBA 2 MBC 0 ....................................................................................... (5)
15
1,0 1,0 MAB 6,0

0
1,0 1,0 2,0 M 18
BA
14
10 2,0 MBC 0
1,0 1,0
MAB 0
MBA 1,0 1,0 2,0

M 14
10 2,0
BC
6,0
18
0
MAB
18 12 3 6,0 2,0
1
18 4 tm
30
14
1
MBA

3
M 54 24 14 1 0 22
BC

3
4
5
MAB MBA 2 3
VAB
ton

6
9
M
22
VCB BC ton
3
9
HA 4,0 ton
P = 5 ton
MAB = 2 tm
MBA = 4/3 tm
HA = 4,0 ton
3EI
1,5 m
MBD = 6 tm
B
MBC = 22/3 tm
VAB
4,0 m
5EI
5
ton
9
C
6,0 m
3,0 m
VCB
22
ton
9
16

Contoh Soal 4:
Balok ABC dengan kekakuan dan beban seperti tergambar dibawah ini. Analisalah reaksi balok
tsb. dengan menggunakan Dalil 3 Momen, kemudian gambarkan bidang Momen, dan
Lintangnya.
M = 10 tm
EI
2 EI
B
A
2,0 m
2,0 m
Penyelesaian:
EI
A
2,0 m
I=~
2EI
Bo
B
2,0 m
Lo
Karena pada batang tidak terdapat beban maka luas digram momen tidak ada.
Tinjau bentang A-C-B:

L
L
L
L
h
6 AAC a1 6 ACB a 2
h
MA AC 2 MCA AC 2 MCB CB MB CB
6 1 2
EI AC LAC EI CB LCB
EI AC
EI AC
EI CB
EI CB
LAC LCB
MA 0
2
2
2

2 MCA 2 MCB
MB
6
EI
2EI
2EI
2 2
4 MCA 2 MCB MB 6 EI ............................................................................................ (1)
Tinjau bentang C-B-Bo:
L
L
h
L
6 ACB a1 6 ABBo a 2
h
MCB CB 2 MB CB BBo MBo BBo
6 1 2
EI CB LCB EI BBo LBBo
EI CB
EI CB EI BBo
EI BBo
LCB LBBo
2
2 Lo
Lo

MCB
MBo 6
0
2 MB
2EI
2EI ~
~
2
17
MCB 2 MB 3 EI ... x 2
2 MCB 4 MB 6 EI .......................................................................................... (2)

Dari persamaan (1) dan (2) didapat:
4 MCA 2 MCB MB 6 EI ................................................................................ (1)
2 MCB 4 MB 6 EI .......................................................................................... (2)

+
4 MCA 4 MCB 5 MB 0 ...................................................................................... (3)

Pada titik kumpul C:
M = 10 tm
M = 10 tm
MCA
MCB
MC 0
MCA MCB 10 0
MCA MCB 10 ............................................................................................................. (4)
Freebody AC:
MC 0
VAC 2 MCA 0
MCA
VAC
MCA
A
C
VCA
VAC
2,0 m
18

Freebody BC:
VBC 2 MCB MB 0
B
VBC
VCB
M MB
VBC CB
MB
MCB
MC 0
2,0 m
V 0
VAC VBC 0
MCA MCB MB
0
2
2
MCA MCB MB 0 ............................................................................................... (5)

4 MCA 4 MCB 5 MB 0 ................................................................................ (3)
MCA MCB 10 ....................................................................................................... (4)

MCA MCB MB 0 ............................................................................................... (5)
4 4 5 MCA 0
1 1 0 M 10
CB
1 1 1 MB 0
MCA 4 4 5
MCB 1 1 0
M 1 1 1
B
10
0
5
1
1
MCA 18
2
18 0 5

MCB 118 12 5 18 10 5

M 1

0
4 0 0
B 9
9
19

Reaksi Perletakan:
MCA 5
VAC
2,5 ton
2 2
V 0 VBC VAC 2,5 ton

MB VAC 4 M 2,5 4 10 0 tm
20

M = 10 tm
5 tm
MB = 0
5 tm
EI
2 EI
B
A
2,0 m
VA = 2,50 t
2,0 m
VB = 2,50 t
-5 tm
+5 tm
Bidang Momen
A
-2,5 ton
-2,5 ton
Bidang Lintang
A
Bidang Normal
21

Contoh Soal 5:
Balok ABC dengan kekakuan dan beban seperti tergambar dibawah ini.
Analisalah reaksi balok tsb. dengan menggunakan Dalil 3 Momen, kemudian
gambarkan bidang Momen, dan Lintangnya.
M = 10 tm
2EI
EI
C
B
A
2,0 m
2,0 m
Penyelesaian:
M = 10 tm
2EI
A
Co
B
2,0 m
Io = ~
EI
2,0 m
Lo
Karena pada batang tidak terdapat beban maka luas diagram momen tidak ada (A =0) dan tidak
terjadi perpindahan pada tumpuan (h1 = h2 = 0)

L
L
h
L
L
6 AAB a1 6 ABC a 2
h
MA AB 2 MBA AB 2 MBC BC MC BC
6 1 2
EI AB LAB EI BC LBC
EI AB
EI AB
EI BC
EI BC
LAB LBC
MA 0
2
2
2
2 M BA
2 M BC M C 0
2EI
EI
EI
2 M BA 4 M BC 2 M C 0 ................................................................................................... (1)
22

Tinjau bentang B-C-Co:
MCO = 0
L
L
L
MBC BC 2 MC BC CCo
EI BC
EI BC EI CCo
L
MCo CCo
EI
CCo
h
6 ABC a1 6 ACCo a 2
h
6 1 2
EI BC LBC EI CCo LCCo
LBC Lo
2
2 L
L
M BC 2 M C o M Co o 0
EI
EI ~
~
2 M BC 4 M C 0 ................................................................................................................. (2)

M = 10 tm
M = 10 tm
MBA
MBC
B
M BA M BC 10 0
M BA M BC 10 ................................................................................................................ (3)
2 M BA 4 M BC 2 M C 0 ................................................................................................... (1)
2 M BC 4 M C 0 ................................................................................................................. (2)
M BA M BC 10 ................................................................................................................ (3)
2 4 2 M BA 0
0 2 4 M 0
BC
1 1 0 M C 10
1
M BA 2 4 2 0

M BC 0 2 4 0
M 1 1 0 10
C

3 0
1
1
M BA 5
10
5 6,0
2
0 4,0 tm
M BC 5
10
5
M 1
10 2,0
3
1
C
10
10
5
23

Reaksi Perletakan:
Freebody AB:
MB 0
MBA
A
VAB 2 M BA 0
M BA
6,0
VAB
3,0 ton
2
2
M BA
6,0
VBA
3,0 ton
2
2
VCB
2,0 m
Tumpuan A:
Tumpuan B:
C
VCB
VBC
2,0 m
VBA
M A 0 tm
VA VAB 3,0 ton
MC
MBC
M BC M C 4 2
3,0 ton
2
2
3,0 ton
VBA
VAB
Freebody BC:
MC 0
VBC 2 M BC M C 0
VBC
VBC
VB
VB VBA VBC 0
VB 3,0 3,0 0 ton
Tumpuan C:
M C 2,0 tm ()
VC VCB 3,0 ton

M = 10 tm
MC
V 0
V A VB VC 0
3,0 0 3,0 0 .... ok!
VA
2,0 m
VB
VC
2,0 m
24
M = 10 tm
6,0 tm
4,0 tm
2,0 tm
EI
2EI
C
B
VC 3,0 ton
VB 0
VA 3,0 ton
2,0 m
2,0 m
6,0 tm
2,0 tm
4,0 tm
Bidang Momen
3,0 ton 3,0 ton
3,0 ton
3,0 ton
Bidang Lintang
Bidang Normal
25

Contoh Soal 6:
EI
Data :
Titik A : Jepit
4m
2EI
Titik C : Sendi
4m
Karena salah dalam pelaksanaan titik C mengalami penurunan sebesar 10 cm,

analisislah gaya-gaya dalam portal diatas dengan Metode Dalil 3 Momen
(misal: EI = 17280 kg.m2).
Penyelesaian:
Titik C mengalami penurunan sebesar 10 cm
I= ~. Jadi balok ABCD dapat diekivalenkan dengan portal Ao-A-B-C.
B
4m
EI
C
v =10 cm
C
2EI
I= ~
Ao
4m
26

Karena pada batang tidak terdapat beban maka luas digram momen tidak ada.

L
L
h
L
L
6 AAoA a1 6 AAB a 2
h
MAoA AoA 2 MA AoA AB MB AB
6 1 2
EI AoA LAoA EI AB LAB
EI AB
EI AoA
EI Aoa EI AB
LAoA LAB
4
L
L
4
M AoA AoA 2 M A AoA
MB
0
2EI
~
~
2EI
4 MA 2 MB 0 .................................................................................................................. (1)
L
L
h
L
L
6 AAB a1 6 ABC a 2
h
MA AB 2 MB AB BC MC BC
6 1 2
EI AB LAB EI BC LBC
EI AB
EI AB EI BC
EI BC
LAB LBC
Titik C sendi, maka: MC 0

4
0,10
4
4
MA
0 6 0
2 MB
4
2EI
2EI EI
2 MA 12 MB 0,30 EI ................................................................................................. (2)

2
4 2 M A
0
2 12 M 0,30 EI
B
2
M A 4 2
M B 2 12
0
0,30 EI
M A 1 12 2
1 0,30
0
0,30 EI
EI
44 0,6
M B 44 2 4
2
27

Jika EI = 17280 kg.m2, maka:
M A 117,8184
kg.m
M B 235,636
M BC Vc 4
235,636 Vc 4
Vc 58,9090 kg
M BA H A 4 M A
235,636 H A 4 117,8184
H A 88,3636 kg
VA VC
VA 58,9090 kg
M BC 235,636 kg.m
EI
M BA 235,636 kg.m
4m
H C 88,3636 kg
C
VC 58,9090 kg
2EI
A
H A 88,3636 kg
M A 117,8184 kg.m
4m
VA 58,9090 kg
28

- 235,636 kg.m
- 235,636 kg.m
B
C
Bidang Momen
A
+ 117,8184 kg.m
+ 58,9090 kg
- 88,3636 kg
+ 58,9090 kg
B
C
Bidang Lintang
- 88,3636 kg
A
A
- 88,3636 kg
- 58,9090 kg
- 88,3636 kg
B
C
Bidang Normal
- 58,9090 kg
A
A
29

Contoh Soal 7:
EI
Data :
Titik A : Jepit
4m
2EI
Titik C : Sendi
4m
Karena salah dalam pelaksanaan titik C mengalami translasi kekanan sebesar 10 cm,
analisislah gaya-gaya dalam portal diatas dengan Metode Dalil 3 Momen (misal: EI =
17280 kg.m2).
Penyelesaian:
Titik C mengalami translasi kekanan sebesar 10 cm
I= ~. Jadi portal ABC dapat diekivalenkan dengan portal Ao-A-B-C.
h =10 cm
h =10 cm
B
EI
4m
2EI
I= ~
Ao
4m
30

L
L
h
L
L
6 AAoA a1 6 AAB a 2
h
MAoA AoA 2 MA AoA AB MB AB
6 1 2
EI AB
EI AoA
EI Aoa EI AB
LAoA LAB
4
0,10
L
L
4
M AoA AoA 2 M A AoA

MB
6 0
2EI
4
~
~
2EI
4 MA 2 MB 0,30 EI .................................................................................................. (1)

2

L
L
h
L
L
6 AAB a1 6 ABC a 2
h
MA AB 2 MB AB BC MC BC
6 1 2
EI AB LAB EI BC LBC
EI AB
EI AB EI BC
EI BC
LAB LBC
Titik C sendi, maka: MC 0

4
4
4
0,10
MA
0 6
0
2 MB
2
EI
2
EI
EI
4
2 MA 12 MB 0,30 EI ................................................................................................. (2)

2
0,30
4 2 M A
2
2 12 M 0,30 EI
B
2
1 0,30
M A 4 2
2

0,30 EI
M
2
12

B
2
0,30
M A 1 12 2
1 2,10
0,30 2 EI
EI
44 0,9
M B 44 2 4
31

MA 824,7276
kg.m
MB 353,4544
M BC Vc 4
353,4544 Vc 4
Vc 88,3636 kg
M BA H A 4 M A
353,4544 H A 4 824,7276
H A 294,5455 kg
VA VC
VA 88,3636 kg
M BC 353,4544 kg.m
EI
M BA 353,4544 kg.m
4m
HC 294,5455 kg
VC 88,3636 kg
2EI
A
HA 294,5455 kg
MA 824,7276 kg.m
4m
VA 88,3636 kg
32
+ 353,4544 kg.m
+ 353,4544 kg.m
B
C
Bidang Momen
A
+ 294,5455 kg
- 824,7276 kg.m
- 88,3636 kg
- 88,3636 kg
Bidang Lintang
+ 294,5455 kg
A
A
+ 294,5455 kg
+88,3636 kg
+ 294,5455 kg
B
C
Bidang Normal
+88,3636 kg
33

Contoh Soal 8:
Sebuah konstruksi portal ABCD dengan tumpuan pada titik B adalah Sendi, dan titik A
adalah Jepit. Karena salah dalam pelaksanaan titik A bergeser kekiri sebesar 10 mm.
Hitunglah reaksi perletakan dan gambarkan gaya-gaya dalam struktur portal dengan
Metode Dalil 3 Momen (EI = 17280 kg.m2).
P = 2,0 ton
2EI
B
2EI
4m
4m
2m
Penyelesaian:
Struktur portal di modifikasi menjadi 2 bagian, yaitu:
1. Portal akibat beban terpusat saja, titik A tidak bergeser.
P = 2,0 ton
2E
I
D
2EI
4m
4m
2m
2. Portal akibat pergeseran titik A kekiri sebesar 10 mm, beban luar tidak ada.
2E
I
D
2EI
4m
4m
2m
34

1. Portal akibat beban terpusat saja, titik A tidak bergeser.
P = 2,0 ton
2E
I
D
2EI
4m
4m
2m
I= ~. Jadi portal ABCD dapat diekivalenkan dengan portal Ao-A-B-C-D.
P = 2,0 ton
2E
I
D
2EI
4m
A
Lo
I= ~
4m
Ao
2m
35

Tinjau bentang B-D-A:
MB = 0 (sendi), h1 = h2 = 0 (tidak mengalami deformasi)
ABD = ADA = 0, a1 = a2 = 0 (tidak ada beban pada batang)
L
L
L
L
h
6 ABD a1 6 ADA a 2
h
MB BD 2 MDB BD 2 MDA DA MA DA
6 1 2
EI
EI
EI
EI
EI
L
EI
L
L
L
BD
BD
DA
DA
DA
BD
BD
DA
DA
BD
4
4
4
2 M DB
2 M DA
MA
0
2EI
2EI
2EI
2 MDB 2 MDA MA 0 ..................................................................................................... (1)
Tinjau bentang D-A-Ao:

h1 = h2 = 0 (tidak mengalami deformasi)
ADA = AAAO = 0, a1 = a2 = 0 (tidak ada beban pada batang)
L
LAAO
L
MDA DA 2 MA DA
EI DA
EI DA EI AAO
LAA
O
M
AA
O
EI
AA
O
LO
4
4
LO
M DA
2 MA
M AAO
0
~
2EI
2EI
~
h
6 AAAO a 2
h
6 ADA a1
6 1 2
EI DA LDA EI AAO LAAO

LDA LAAO
M DA 2 M A 0 ...................................................................................................................... (2)
Pada titik kumpul D:

MDB
4000 Kg.m
MDA
MDB MDA 4000 0
M DB M DA 4000 .................................................................................................. (3)
36

2 2 1 MDB 0
0 1 2 M 0
DA
1 1 0 MA 4000
1
MDB 2 2 1 0

MDA 0 1 2 0
M 1 1 0 4000
A

3 0
MDB
2 1
12000
1
MDA 2 1 4 0 16000 kg.m

7
M
7 8000
1 4 2
A
4000
37

2. Portal akibat pergeseran titik A kekiri sebesar 10 mm, beban luar tidak ada.
2E
I
D
2EI
4m
4m
2m
I= ~. Jadi portal ABCD dapat diekivalenkan dengan portal Ao-A-B-C-D.
2E
I
D
2EI
0,01 m
4m
A
Lo
I= ~
4m
Ao
2m
38

Tinjau bentang B-D-A:
MB = 0 (sendi),
L
L
L
h
L
6 ABD a1 6 ADA a 2
h
MB BD 2 MD BD DA MA DA
6 1 2
EI
EI
EI
EI
EI
L
EI
L
L
L
DA
BD
BD
DA
DA
DA
BD
BD
DA
BD
4
0,01
4
4
2 MD
MA
6 0
4
2EI 2EI
2EI
8 M D 2 M A 0,015 EI .................................................................................................. (1)
Tinjau bentang D-A-Ao:

LAA
h
6 ADA a1 6 AAAO a 2
h
O
M
6 1 2
AA
O
EI AA
EI DA LDA EI AAO LAAO
LDA LAAO
O
L
4
4
L
0,01
MD
O M AAO O 6
0
2 MA
~
2EI
2EI
~
4
L
LAAO
L
MD DA 2 MA DA
EI DA EI AA
EI DA
O
2 M DA 4 M A 0,015 EI .................................................................................................... (2)

8 2 MD 0,015
2 4 M 0,015 EI
MD 8 2 0,015
EI

MA 2 4 0,015
MD 1 4 2 0,015
1 0,045
EI
EI
14 0,075
MA 28 2 8 0,015

MD 1 0,045
8640 0,045

17280
kg.m
7 0,075
MA 14 0,075
atau
MDB
0,045
8640
DA
0,045 kg.m
7
M
0,075
A
39

Momen akibat beban luar:
MDB
12000
MDA 16000 kg.m

7
M
8000
A
Momen akibat pergeseran titik A:

MDB
0,045
8640
0,045 kg.m
MDA
7
M
A
0,075
Momen total akibat beban luar dan pergeseran tumpuan A:

MDB
12000
0,045
12388,80 1769,8285714
1
8640
1

0,045 15611,20 2230,1714286 kg.m

MDA 16000
7
7
7
M
8000
0,075
7352 1050,2857143
A
VB
MDB 1769,8285714
442,4571429 kg
LDB
4
VA VB P
HA
1769,8285714
2000 2442,4571429 kg
4
MDA MA 15611,20 7352 22963,20
820,1142857 kg
LDA LDA
28
28
28
HB HA 820,1142857 kg
1769,828 kg.m
4000 kg.m
P = 2,0 ton
HB = 820,114 kg
2EI
B
VB = 442,457 kg
2230,171 kg.m
2EI
4m
A
HA = 820,114 kg
MA = 1050,286 kg.m
VA = 2442,457 kg
4m
2m
40

- 4000 kg.m
- 1769,828 kg.m
B
D
+2230,171 kg.m
Bidang Momen
A
- 1050,286 kg.m
+ 2000 kg
B
- 442,457 kg
+ 2000 kg
C
- 820,114 kg
- 442,457 kg
Bidang Lintang
A
+ 820,114 kg
- 820,114 kg
+ 820,114 kg
C
B
- 2442,457 kg
- 2442,457 kg
Bidang Normal
41

Contoh Soal 9:
Sebuah konstruksi portal ABC dengan tumpuan pada titik A adalah Jepit, dan titik C
adalah Roll. Karena salah dalam pelaksanaan titik A mengalami penurunan sebesar 10
mm. Hitunglah reaksi perletakan dan gambarkan gaya-gaya dalam struktur portal
dengan Metode Dalil 3 Momen (EI = 17280 kg.m2).
B
EI
C
2EI
4m
4m
Penyelesaian:
I= ~. Jadi portal ABC dapat diekivalenkan dengan portal Ao-A-B-C.
EI
0,01 m
2EI
C
4m
A
0,01 m
A
I=~
Ao
Lo
4m
42

L
L
h
L
L
6 AAoA a1 6 AAB a 2
h
MAoA AoA 2 MA AoA AB MBA AB
6 1 2
EI AB
EI AoA
EI AoA EI AB
LAoA LAB
4

L
L
4
M AoA o 2 M A o
M BA
6 0
~
~
2
EI
2
EI
4

8 M A 4 M BA 3 EI 0 ............................................................................................... (1)

L
L
h
L
L
6 AAB a1 6 ABC a 2
h
MA AB 2 MBA BA 2 MBC BC MC BC
6 1 2
EI
EI
EI
EI
EI
L
EI
L
L
L
AB
AB
BC
BC
BC
AB
BA
BC
BC
AB
4
4
4
0,01
MA
2 M BA
2 M BC
0 6
4
2EI
2EI
2EI
4
4M A 8 M BA 16 M BC 3 EI 0,03 EI ........................................................................ (2)

MBC
MBA
M BA M BC 0 .................................................................................................................. (3)
43
Freebody AB:
MB 0
HBA
HAB 4 MA MBA 0
HAB
B
MBA
M MBA
A
4,0 m
Kontrol seluruh konstruksi:
MA
HAB
H 0
HAB 0
MA MBA
0
4
MA MBA 0 ...................................................................................................................... (4)

8 4 0 3 M A 0
4 8 16 3 M 0,03
BA
EI
0 1 1 0 M BC 0
1 1 0 0 EI 0
MA 8 4
M 4 8
BA
MBC 0 1
EI 1 1
0 3 0
16 3 0,03
EI
1 0 0
0 0 0
1
M A 8 4 0 3 0
0,00075
M 4 8 16 3 0,03
0,00075
BA
EI
EI
M
0
1
1
0
0
0
,
00075
BC
EI 1 1 0 0 0
0,003

M A 0,00075
12,960
M 0,00075
12,960
BA
17280
M BC 0,00075
12,960
EI 0,003
51,840
Pergeseran akibat goyangan:

EI 51,840
0,003 m
44

= 0,003 m
B
= 0,003 m
EI
0,01 m
C C
2EI
4m
A
0,01 m
A
4m
12,96 kg.m
B
EI
12,96 kg.m
2EI
VC = 3,24 kg
4m
HA = 0 A
MA = 12,96 kg.m
VA = 3,24 kg
4m
M BC VC 4
VC
M BC 12,96
3,24 kg
4
4
VBC VC 3,24 kg
V 0
VA VC 3,24 kg
H 0
HA 0
45

+ 12,96 kg.m
+ 12,96 kg.m
Bidang Momen
A
+ 12,96 kg.m
- 3,24 kg
- 3,24 kg
Bidang Lintang
+3,24 kg
Bidang Normal
A
+3,24 kg
46
SOLUSI SOFTWARE GRASP VERSION 1.0
Satuan : Bidang Momen : Kg.m, Lintang : kg, Normal: kg

47
Soal-soal latihan:
Analisislah gaya-gaya dalam balok menerus dibawah dengan Dalil Tiga Momen!
Soal 1:
P = 16 t
q = 4 t/m
EI
EI
A
B
5m
1,5 m
1,5 m
Soal 2:
P = 10 t
P = 7,5 t
EI
EI
A
EI
B
2m
q = 2 t/m
3m
C
1,0 m
2,0 m
4,0 m
Soal 3:
M = 15 tm
4 EI
5 EI
4 EI
C
A
4,0 m
D
4,0 m
5,0 m
Soal 4:
P=5t
E
3,0 m
2 EI
2,5 EI
C
A
4,0 m
2 EI
5,0 m
D
4,0 m
48

Metode Dalil Tiga Momen PDF

Загружено:

Сведения о документе

Исходное описание:

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Metode Dalil Tiga Momen PDF

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Darmansyah Tjitradi, MT.