SAINS UPSR 2014

ISTILAH SAINS
BIL.

ISTILAH

MAKSUD
TAHUN 4

perkumuhan
(UPSR)

proses penyingkiran bahan buangan daripada badan.

(air kencing,peluh wap air-karbon dioksidaginjal,kulit,peparu)

2.

tinja

sisa makanan yang tidak dihadamkan di dalam badan

manusia (najis-dubur)

3.

gerak balas

tindakan yang diambil terhadap rangsangan

4.

pembiakan
manusia (UPSR)

melahirkan anak untuk menyambung generasi

seterusnya.

5.

kitaran hidup

perubahan dan perkembangan yang berlaku kepada

haiwan dari lahirnya hingga mati.

6.

spora

biji-biji yang sangat halus yang dihasilkan oleh

tumbuhan tidak berbunga.

7.

sulur

anak pokok yang tumbuh pada pangkal pokok.

8.

panjang

jarak antara dua titik.

9.

isipadu (UPSR)

besarnya sesuatu ruang

10.

jisim

kuantiti jisim dalam sesuatu objek.

11.

jirim

unsur yang mempunyai bentuk jisim dan memenuhi

ruang.

12.

masa

tempoh antara dua ketika.

13.

unit piawai

ukuran tepat dan seragam.

14.

konduktor elektrik

bahan yang membenarkan arus elektrik mengalir

melaluinya

15.

penebat elektrik

bahan yang tidak membenarkan arus elektrik mengalir

melaluinya

16.

konduktor haba

bahan yang membenarkan haba mengalir melaluinya.

17.

penebat haba

bahan yang tidak membenarkan haba mengalir

melaluinya.

18.

lut sinar (UPSR)

bahan yang membenarkan 100% cahaya melaluinya.

19.

lut cahaya

bahan yang membenarkan sebahagian cahaya

melaluinya.

20.

legap (UPSR)

bahan yang menghalang cahaya melaluinya.

21.

bahan semulajadi
(UPSR)

bahan yang wujud secara semulajadi dalam alam

berasal dari haiwan,batuan dan tumbuhan.

22.

bahan buatan
manusia (UPSR)

bahan yang dihasilkan melalui proses kimia

(plastic,kain sintetik-nilon,rayon,polyester,satin)

23.

guna semula

langkah menggunakan barangan terpakai untuk

pelbagai tujuan (tin susu = bekas pensel)

CIKGU K SKRCB 2014

Page6

1.

SAINS UPSR 2014

BIL.

ISTILAH

MAKSUD

24.

kitar semula

langkah memproses barangan terpakai / bahan

buangan untuk hasil produk baru (kertas suratkhabar
lama = tisu/beg kertas)

25.

matahari

bintang dan pusat Sistem Suria

26.

komet

ketulan batu, gas beku dan debu yang beredar

mengelilingi Matahari dalam orbit yang besar,
mempunyai ekor dan cahaya yang terang. (Komet
Helly dilihat setiap 76 tahun)

28.

asteroid (UPSR)

objek batuan berlogam yang beredar mengeliling

Matahari, berada pada jaluran/likaran asteroid terletak
diantara planet Marikh dengan Musytari.

29.

satelit semula jadi

objek yang beredar mengelilingi sesuatu planet ,di

bumi = Bulan.

30.

Meteoroid

jasad-jasad kecil yang bergerak dalam ruang angkasa

di dalam sistem suria.

31.

Meteor

coretan cahaya yang berasal dari meteoroid memasuki

ruang atmosfera Bumi. (tahi bintang)

32.

Meteorit

meteor yang terhempas ke permukaan Bumi = kawah

33.

Kadar pernafasan

Bilangan pergerakan dada dalam suatu tempoh. (rehat

=rendah)

34.

-Nisbah Saiz Matahari,Bumi & Bulan 400 : 4 : 1

-planet dalam /berbatuan = Utaraid (terlalu
panas(,Zuhrah (atmosfera tebal), Bumi (suhu sesuai)
Marikh (terlalu sejuk/air beku)
-planet luar/raksasa gas = Musytari,Uranus,Neptun
(sedikit cahaya, banyak gas,terlalu sejuk)

35

luas (UPSR)

besar sesuatu permukaan

35.

Had keupayaan
manusia

Ketidakmampuan manusia dalam melakukan pelbagai

perkara seperti mengingat nombor terlalu banyak,
melihat objek halus.

1.

mikroogrganisma

hidupan seni yang dapat dilihat melalui mikroskop.

2.

kemandirian

keupayaan benda hidup untuk terus hidup dalam

pelbagai keadaan.

(UPSR)

3.

spesies

jenis hidupan yang sama dan membiak dalam

kumpulannya sendiri.

4.

herbivore (UPSR)

haiwan yang makan tumbuhan sahaja.

5.

karnivore

haiwan yang makan haiwan sahaja.

6.

ominvore

haiwan yang makan tumbuhan dan haiwan sahaja.

7.
rantai makanan
CIKGU K SKRCB 2014

hubungan makanan antara hidupan dalam sesuatu

Page6

TAHUN 5

SAINS UPSR 2014

BIL.

ISTILAH

MAKSUD
habitat.

8.

siratan makanan

gabungan beberapa rantai makanan.

9.

tenaga

keupayaan untuk melakukan sesuatu kerja.

10.

perubahan tenaga

proses penukaran tenaga daripada satu bentuk kepada

bentuk lain.

11.

tenaga boleh
diperbaharui

tenaga yang boleh diganti apabila habis digunakan

(suria,air,biojisim&angin)

(UPSR)

12.

tenaga tidak
boleh
diperbaharui

tenaga yang tidak boleh diganti apabila habis

digunakan (petroleum, gas asli, arang batu, nuclear,
arang)

13.

litar bersiri

mentol disusun sederet sebelah menyebelah antara

satu sama lain dalam laluan yang sama.

14.

litar selari

mentol disusun dalam laluan yang berlainan.

15.

haba

satu bentuk tenaga (boleh dirasa/tidak boleh dilihat)

16.

pengembangan

Bila objek menerima haba - dipanaskan

17.

pengecutan

Bila objek kehilangan haba- disejukkan

18.

peleburan

proses perubahan pepejal kepada cecair

19.

pembekuan

proses perubahan cecair kepada pepejal

20.

pendidihan

proses perubahan cecair kepada gas (100 oC)

21.

penyejatan

proses perubahan cecair kepada gas (sebarang suhu)

22.

kondensasi

proses perubahan gas kepada cecair.

23.

kitar air

pergerakan air yang berterusan dari permukaan bumi

ke udara dan balik semula ke permukaan bumi.

24.

Boijisim

Bahan buangan tumbuhan dan haiwan yang dapat

digunakan untuk memperoleh tenaga

25.

Kaleidoskop

Terbentuk daripada 3 cermin yang disambung. Apabila

diputar objek kecil berwarna warni didalamnya
dipantulkan oleh cermin-cermin ini dan menghasilkan
corak yang menarik.

26.

kertas litmus

Kertas yang digunakan untuk menguji sifat sesuatu

bahan sama ada berasid,beralkali atau netural.

27.

bahan berasid

Menukarkan kertas litmus biru kepada merah. Berasa

masam.

28.

bahan beralkali

Menukarkan kertas litmus merah kepada biru. Berasa

pahit.

CIKGU K SKRCB 2014

Page6

(penggeluar =tumbuhan) & (pengguna =

herbivore/karnivor/ominvor)

SAINS UPSR 2014

BIL.

ISTILAH

MAKSUD

29.

fasa-fasa bulan

perubahan bentuk Bulan yang dapat dilihat dari Bumi.

30.

kekuatan struktur

struktur tidak mudah runtuh/patah apabila

menanggung beban.

31.

kestabilan
struktur

objek yang tidak mudah tumbang.

TAHUN 6
1.

interaksi benda
hidup

Saling bergantung /hubungan antara benda hidup

2.

kerjasama

interaksi yang menguntungkan kedua-dua pihak

3.

persaingan

interaksi antara benda hidup yang memperoleh

keperluan asas yang sama dan terhad. (persaingan
antara sama/berbeza spesies)

4.

pupus

tidak wujud lagi di Bumi.

5.

spesies terancam

haiwan / tumbuhan yang diancam kepupusan.

6.

daya

Tolakan dan tarikan

geseran

8.

kelajuan

ukuran cepat atau lambat sesuatu objek bergerak.

9.

pengawetan
makanan (UPSR)

proses melambatkan makanan menjadi rosak.

10.

pembotolan dan
pengetinan

proses pengawetan makanan dengan memasak

makanan pada suhu yang tinggi untuk membunuh
mikroogranisma dan kemudian menyimpannya di
dalam botol/tin kedap udara.

11.

penjerukan

proses pengawetan makanan dengan menggunakan

cuka/larutan gula pekat.

12.

pengeringan

proses pengawetan makanan dengan cara

mengeringkan makanan di bawah pancaran cahaya
matahari.

13.

pengasinan

proses pengawetan makanan dengan menggunakan

garam.

14.

pembungkusan
vakum

dilakukan dengan cara memasukkan makanan dalam

beg/botol kedap udara dan kemudian mengeluarkan
udara daripada bekas tersebut.

15.

pendinginan

dengan cara menyimpan makanan di dalam tempat

CIKGU K SKRCB 2014

daya yang menentang arah pergerakan objek.

Page6

7.

SAINS UPSR 2014

BIL.

ISTILAH

MAKSUD

16.

penyejukbekuan

dengan cara menyimpan makanan di tempat sejuk

sehingga beku.

17.

pendidihan

proses pengawetan makanan dengan memasak

makanan sehingga mendidih.

18.

pelilinan

proses mengawet buah-buahan/sayur-sayuran dengan

cara mencelup/menyapu ke dalam lilin cair.

19.

pempasteuran

proses pengawetan makanan dengan cara

memanaskan makanan sehingga suhu tertentu untuk
beberapa ketika dan diikuti pendinginan segera.

20.

penyalaian/
pengasapan

proses pengawetan makanan dengan menggunakan

asap.

21.

bahan buangan

bahan yang tidak dikehendaki dan tidak mahu

disimpan.

22.

bahan buangan
domestik

bahan buangan dari rumah.

23.

bahan buangan
organic (UPSR)

bahan buangan daripada sisa makanan dan tumbuhan.

24.

bahan buangan
boleh mereput

Cth. Sisa makanan dan kertas direputkan oleh

mikroorganisma (pengurai=fungi/bakteria)
(terbiodegrasi)

25.

bahan buangan
tidak boleh
mereput

Cth. Plastik

26.

gerhana

fenomena yang berlaku apabila Bumi atau Bulan

terlindung daripada cahaya matahari.

27.

gerhana bulan

terjadi bila Bumi berada di antara Matahari dengan

Bulan pada satu garis lurus (SEM)

(UPSR)

28.

gerhana matahari

terjadi bila Bulan berada di antara Matahari dengan

Bumi pada satu garis lurus (SME)

29.

mesin ringkas

alat yang membolehkan kita menggunakan daya yang

sedikit untuk melakukan kerja dengan mudah dan
cepat.

(UPSR)

30.

mesin kompleks

alat/perkakasan yang mempunyai lebih daripada satu

mesin ringkas.

31.

tuas

mesin ringkas terdiri daripada satu rod yang bergerak

pada satu titik tetap yang dinamakan fulcrum.

32.

baji

mesin ringkas terdiri daripada satu /dua satah condong

yang mempunyai hujung yang tajam.

33.

roda dan gandar

mesin ringkas yang mempunyai roda yang dipasang

CIKGU K SKRCB 2014

Page6

sejuk.

SAINS UPSR 2014

BIL.

ISTILAH

MAKSUD
pada satu rod yang dinamakan gandar.

takal

mesin ringkas terdiri daripada sebuah roda beralur

yang boleh bergerak bebas.seutas tali/rantai dilalukan
pada alur itu.

35.

gear

mesin ringkas terdiri daripada roda atau silinder

bergigi.

36.

satah condong

mesin ringkas terdiri daripada satu permukaan rata

yang satu hujungnya diletakkan pada ketinggian yang
berbeza.

37.

skru

mesin ringkas terdiri daripada satah condong yang

berlingkar yang dinamakan bebenang.

Page6

34.

CIKGU K SKRCB 2014