Bedrijventerrein Westermaat Campus Hengelo

Algemeen:
Naam terrein: Westermaat Plein en Westermaat Campus
(gezamenlijk bekend als Westermaat Noord)
Plaats: Hengelo
Provincie: Overijssel

Oppervlakte (in ha.):

Bruto oppervlakte: 96,5
Netto oppervlakte: 61,87
Netto uitgegeven: 35,93
Netto terstond uitgeefbaar: 23,29

Prijsgegevens: onbekend

Infrastructuur:
Wegontsluiting: aantakking snelweg binnen 500 m
Spoorontsluiting: verzamelspoor in particulier bezit
Waterontsluiting: terrein niet aan vaarwater
Goederenoverslag: geen overslagfaciliteiten

Ruimtelijke ordening en milieu:

Planfase: goedgekeurd plan
Milieuzonering: onbekend
Maximaal toegestane milieucategorie: onbekend
Terreintypering: hoogwaardig bedrijvenpark
Herstructurering/veroudering: terrein niet verouderd

Website www.westermaatcampus.nl
Westermaat Campus is bedoeld als een aantrekkelijke vestigingsplaats voor vernieuwende bedrijven. De
gemeente Hengelo en AM Vastgoed, die het terrein samen ontwikkelen, menen dat hiervoor meer nodig
is dan een ligging aan de snelweg. Zij stellen hoge eisen aan de kwaliteit van de bebouwing en het
landschap ter plekke. De nieuwe functies van het gebied worden ingebed in het traditionele Twentse
landschap. Van oudsher werd alleen gebouwd op de hoger gelegen zandgronden. Ook nu komen de
bedrijven hoger te liggen. Het niveauverschil op het terrein is versterkt door een plas te graven en met
de vrijkomende grond de oude es op te hogen tot een soort terp. Zo krijgen historische elementen een
nieuw accent binnen de nieuwe ontwikkeling.

De Campus is een bedrijventerrein, dat ook voor de recreatie en het waterbeheer een rol speelt.
Van het gebied van 27 hectare wordt ongeveer 20 hectare uitgegeven en daarvan mogen bedrijven niet
meer dan de helft bebouwen. Het parkachtige karakter van het geheel wordt echter vooral bereikt door
veel groen in de collectieve ruimte te situeren.
Hoe uniek en hoe Twents de Westermaat Campus ook is, het is tegelijk een product van deze tijd. Net
als bij andere terreinen gingen de opdrachtgevers naar het buitenland om inspiratie op te doen en wordt
ook hier continuïteit in het beheer beschouwd als een belangrijke voorwaarde voor blijvende kwaliteit.

De Campus wordt ontwikkeld in een publiek-private samenwerking. De gemeente Hengelo en AM

Vastgoed (voorheen Amstelland Ontwikkeling) zijn voor dit project verenigd in de Gemeenschappelijke
Exploitatie Maatschappij (GEM). Bureau Op ten Noort Blijdenstein maakte het stedenbouwkundig- en
beeldkwaliteitplan.

Westermaatcampus.nl:

Campus

Westermaat Campus - Businesspark in Hengelo

de toplocatie voor vernieuwende bedrijvigheid

Westermaat Campus is de toplocatie voor bedrijven in Twente. Strategisch gelegen aan de A1 en optimaal bereikbaar voor
iedereen, biedt Westermaat Campus volop ruimte aan vernieuwende bedrijvigheid.
U vestigt zich in een Twents landschapspark dat van meet af aan compleet is ingericht. En dat ook in de toekomst fraai blijft,
want de aanwezige bedrijven
participeren zelf in een servicegerichte beheerformule - door gezamenlijke inkoop van diensten tegen lagere kosten.
Uw medewerkers zullen zich er snel thuis voelen. Op Campus is het efficiënt en
prettig werken omdat het centrale parkmanagement u en uw medewerkers
tal van nuttige en kostenbesparendediensten kan aanbieden
diensten kan aanbieden.
Efficiënte support in een perfecte omgeving

Wie kiest voor een vestiging op Westermaat Campus in Hengelo, gaat ondernemen vanuit één van de mooiste bedrijvenparken
van ons land. Toch is het fraai ingerichte Twentse landschapspark nog maar het begin. Met uw keuze voor Westermaat
Campus profiteert uw onderneming van een nieuwe formule in beheer, onderhoud en dienstverlening. Dit zogenaamde
Parkmanagement is gericht op het handhaven van de hoge kwaliteit van de omgeving en de gebouwen door de gezamenlijke
organisatie van beheer en onderhoud. Bovendien biedt Parkmanagement diensten aan voor bedrijven en hun werknemers die
individueel moeilijk en slechts tegen hogereEfficiënte support in een perfecte omgeving

Wie kiest voor een vestiging op Westermaat Campus in Hengelo, gaat ondernemen vanuit één van de mooiste bedrijvenparken
van ons land. Toch is het fraai ingerichte Twentse landschapspark nog maar het begin. Met uw keuze voor Westermaat
Campus profiteert uw onderneming van een nieuwe formule in beheer, onderhoud en dienstverlening. Dit zogenaamde
Parkmanagement is gericht op het handhaven van de hoge kwaliteit van de omgeving en de gebouwen door de gezamenlijke
organisatie van beheer en onderhoud. Bovendien biedt Parkmanagement diensten aan voor bedrijven en hun werknemers die
individueel moeilijk en slechts tegen hogere kosten te realiseren zijnorganisatie van beheer en onderhoud. Bovendien biedt
Parkmanagement diensten aan voor bedrijven en hun werknemers die individueel moeilijk en slechts tegen hogere

Actief gezamenlijk beheer

Geen traditionele aanpak …
Kantoren- en bedrijvenparken zijn doorgaans een bonte lappendeken waar elke onderneming haar eigen domein heeft. Op
wisselende wijze worden het eigen gebouw en het erf onderhouden. Groenonderhoud, bewaking of afvalinzameling behoren nu
eenmaal niet tot de kernactiviteiten van een onderneming.
Van de gemeente wordt vaak teveel verwacht in beheer van de publieke ruimte. De klassieke scheiding tussen privaat en
publiek eigendom blokkeert goed gezamenlijk kwaliteitsbeheer. Maar net zoals met beveiliging wel gebeurd, kan veel meer
collectief worden gedaan, met alle prijs- en kwaliteitsvoordelen van dien.

… maar actief gezamenlijk beheer.

Met parkmanagement wordt de werkomgeving een duurzaam visitekaartje van een bedrijf. Het geïnvesteerd kapitaal in grond
en gebouwen verandert van af te schrijven kapitaal in een belegging
die juist rendement oplevert.
Parkmanagement heeft als doel de aanwezige kwaliteit te handhaven en te verbeteren. Verval krijgt geen kans. Het
bedrijvenpark blijft er representatief uitzien, er wordt zuinig met ruimte omgegaan en het is er prettig en veilig werken. Allemaal
voordelen voor eigenaren, gebruikers en gemeente.

Westermaat Campus is ’een sprookje in het groen’ …

Strategisch gelegen aan de A1. Goed bereikbaar voor iedereen. Van meet af aan voorzien van alle infrastructuur. Een
toplocatie die wordt ingericht met hoge kwaliteitseisen. Dat is Westermaat Campus in Hengelo, bestemd voor initiërende
industrie, toeleverende groothandel, aanverwante callcenters of zakelijke dienstverlening. De locatie is ingericht als Twents
landschap, inclusief opvallende terp, houtwallen, eikenbomen en waterpartij. Groene omgeving en hoogwaardige gebouwen
vormen één geheel. Niet voor niets wordt al gesproken van een ’sprookje in het groen’. Westermaat Campus zal plaats bieden
aan zo’n 2000arbeidsplaatsen in 150.000 m2 bedrijfs- en kantoorruimte, verspreid over kleine tot middelgrote gebouwen.

… dat altijd mooi zal blijven …

De parkinrichting is opgesteld volgens een ’beeldkwaliteitsplan’. Ook de kwaliteit van de gebouwen vloeit daaruit voort. Om de
representatieve uitstraling van het park en de gebouwen in stand te houden is sprake van supervisie door een stedebouwkundig
en landschappelijk ontwerper. De stichters van het gebied, de gemeente Hengelo en Amstelland Ontwikkeling, hebben hiervoor
bureau ONB uit Utrecht aangesteld.
Daarbij blijft het niet. De kwaliteit van het bedrijvenpark kanalleen in stand blijven als alle participanten
er medeverantwoordelijkheid voor kunnen dragen.

… door samen verantwoordelijkheid te dragen.

Daarom is een nieuwe eigendomssituatie gecreëerd.
De grond onder alle gebouwen, de parkeerplaatsen en de private infrastructuur wordt privé-eigendom. De overige buitenruimte
(met uitzondering van de publieke infrastructuur) wordt gemeenschappelijk (zogenaamd mandelig) eigendom
Beide eigendomsdelen blijven gewoon verhandelbaar.
Aan het gemeenschappelijke eigendomsdeel wordt
de verplichting gekoppeld vier gebiedsdiensten af te nemen van de parkmanagementorganisatie. Dit zijn diensten waar ieder
bedrijf behoefte aan heeft (parkonderhoud en -bewegwijzering, gebiedsbeveiliging, vervoermanagement en afvalinzameling).

Zo krijgt iedere ondernemer op Westermaat Campus invloed op het management van het gebied en prijs-
en kwaliteitsvoordelen die individueel niet bereikbaar zijn.

Voor iedereen en door iedereen is een belangrijk element van parkmanagement

Beheer & onderhoud

De organisatie van beheer, onderhoud en dienstverlening

Het parkmanagement bestaat organisatorisch uit een coöperatie van eigenaren (Coöperatie Westermaat Campus UA) en de
parkmanagementorganisatie (PEM Campus BV).
Zij maken gebruik van dienstenleveranciers op drie niveaus: gebied, gebouw en werkplek.

De diensten op gebiedsniveau zijn van collectief belang, de afname is verplicht. De diensten op gebouw- en werkplekniveau zijn
aanvullend en optioneel. Zij worden naar behoefte ontwikkeld en aangeboden. Eigenaren en

ondernemers kunnen hiermee hun individuele secundaire zaken uitbesteden (catering, schoonmaak, gebouwbeveiliging en
dergelijke), terwijl medewerkers kunnen profiteren van een toenemend aantal persoonlijke services, zoals kinderopvang,
schoonmaak- en reparatieservices, ontspanning en verzorging, bank en post en meer

Dienstverlening

Diensten voor het hele gebied …

Vanaf de start van de ontwikkeling worden vier collectieve gebiedsdiensten aangeboden:
• beheer en onderhoud van de buitenruimte en bewegwijzering;
• gebiedsbeveiliging;
• vervoermanagement;
• afvalinzameling.

… en diensten per gebouw of werkplek.

Het parkmanagement onderzoekt welke overige diensten prijs- en kwaliteitsvoordelen kunnen bieden aan ondernemers.
Ondernemers kunnen uiteraard zelf om extra diensten verzoeken. Bij voldoende vraag worden deze diensten ook aangeboden.
Het streven is een servicecenter in het gebied te realiseren voor de accommodatie van deze diensten.
Het parkmanagement kan hier ook worden gehuisvest. Uniek voor Campus is bovendien dat het ook plaats gaat bieden aan
een zogenaamd mobiliteitscentrum waar diensten voor de automobilist worden aangeboden (reisservices, auto- en
reisaccessoires, onderhoudsdiensten, brandstoffen etc.).

Coöperatie

Deelnemen in een coöperatie …

Elke koper wordt bij aankoop van de grond lid van de Coöperatie Westermaat Campus UA. Deze coöperatie behartigt de
belangen van al haar leden en treedt op als opdrachtgever van de dienstenleveranciers op gebieds- en bedrijfsniveau.
Gedurende de uitgifte heeft de GrondExploitatieMaatschappij (GEM) Campus CV/BV (een samenwerking van de gemeente
Hengelo en Amstelland Ontwikkeling Grondbedrijf) zitting in de coöperatie.
De coöperatie besteed haar managementtaak uit aan de ParkExploitatieMaatschappij (PEM) Campus BV.
Het parkmanagement brengt de opdrachtrelatie tussen de coöperatie en dienstenleveranciers tot stand en begeleidt
deze verder of treedt zelf op als dienstenleverancier.

… een bijdrage leveren …

De coöperatie stelt op basis van afname en nacalculatie jaarlijks de contributie vast die haar leden moeten vergoeden voor de
verplichte en facultatieve diensten. De bijdrage van ieder lid wordt mede vastgesteld op basis van het vloeroppervlak van het
eigen gebouw en terrein.
De contributie wordt per kwartaal vooruit voldaan.

… en kosten besparen.
Tegenover de bescheiden contributie voor het parkmanagement en de dienstverlening
staan grote kostenvoordelen, zodat de huisvestingslasten voor elke ondernemer gelijk blijven of lager worden. De mate van
kostenbesparing is afhankelijk van de schaal en aard van de dienstverlening

Planning

Vanaf 2002 komen in het park, dat circa

27 hectare groot is, kantoren en bedrijfsgebouwen met een totale vloeroppervlakte van ongeveer 150.000 m2. Hierin zullen
uiteindelijk zo’n 2.000 mensen een nieuwe en inspirerende werkplek krijgen.

Westermaat Campus is nu al een volwaardig park met een representatieve uitstraling. In een helder ingerichte, groene
omgeving zullen bedrijfsgebouwen en kantoren verrijzen die met een kwaliteitsvisie en in samenhang worden ontworpen.
Westermaat Campus biedt een complete, hoogwaardige en prettige werkomgeving voor bedrijven en hun medewerkers

Twents landschap

Vooraf ingericht:
een volledig Twents landschap

Anders dan gebruikelijk is bij de aanleg van bedrijvenparken, is Westermaat Campus bij de start al volledig ingericht met alle
infrastructuur, bosschages en waterpartijen. Voordat de gebouwen op Campus zijn gerealiseerd, beschikt het park dus al over
een zeer representatieve uitstraling. De oude eiken en andere bomen in het gebied blijven staan. In een bijzondere
landschapsarchitectuur is het gebied verrijkt met uitgestrekte gazons, bomenlanen, een opvallende terp en een waterpartij.
De groene ruimte op Westermaat Campus blijft een samenhangend geheel, zoals op een campus. Het Twents landschap ziet u
terug in de inrichting van het park:

Terreinafscheidingen zult u er niet tegenkomen.

Op deze manier presenteert Westermaat Campus zich als één geheel. Dat geeft rust, ruimte en allure

Duurzame stedenbouw

Duurzame stedenbouw met compacte bebouwing

Aantrekkelijke werkplekken

Het stedenbouwkundige plan voor Campus is van een hoog ambitieniveau. Het plan is opgesteld door bureau ONB uit Utrecht.
Door bedrijfsgebouwen zij aan zij te schuiven en deels op een slimme manier te stapelen ontstaan grote, aaneengesloten open
gebieden. Veertig procent van de terreinoppervlakte bestaat uit natuur.
De gebouwen staan daarbij midden in het groen, in tegenstelling tot traditionele bedrijventerrein, waarbij de gebouwen met een
paar plukjes groen worden opgesierd
In het midden van het plangebied ligt een grote waterpartij die het verblijf in en om de aanliggende gebouwen extra aantrekkelijk
maakt

Hoogwaardige uitstraling gebouwen

sterke marktpartijen

Op Westermaat Campus krijgen de bedrijfsgebouwen, de kantoren en de buitenruimte een evenwichtige en hoogwaardige

uitstraling. Landschapsinrichting en architectuur worden vormgegeven aan de hand van een beeldkwaliteitsplan onder toezicht
van een superviserend architect.

Voor de ontwikkeling van gebouwen op maximaal tachtig procent van de kavels op Westermaat Campus zijn drie partijen
verantwoordelijk: Amstelland Ontwikkeling, Dura Vermeer en Droste. De overige kavels zijn vrij beschikbaar

Parkeren

In het centrale deel van het plan wordt overwegend inpandig of ondergronds geparkeerd. Elders kan gecamoufleerd op het
maaiveld worden geparkeerd achter de gebouwen of tussen de bomen en struiken.
Maatregelen worden genomen om te voorkomen dat in de bermen wordt geparkeerd.

Nieuwe ruimte in Hengelo

Nieuwe ruimte voor vernieuwende bedrijvigheid in Hengelo

Op Westermaat Campus wordt ruimte geboden aan vernieuwende bedrijvigheid. Hieronder wordt verstaan: kennisintensieve of
initiërende industrie, toeleverende groothandel, aanverwante call centers en zakelijke dienstverlening.

Westermaat Campus staat voor:

• Hoge en blijvende kwaliteit; verval en onkruid krijgen geen kans;

• Duurzame vestigingsmogelijkheden; bereikbaar en uitbreidbaar;
• Lage huisvestingslasten;
• Krachtige wervingsmogelijkheden; nieuwe bedrijven, nieuwe medewerkers;
• Een uniek bedrijvenpark voor Twente en voor Nederland

Locatie en bereikbaarheid

Westermaat Campus is een deelgebied van het bedrijventerrein Westermaat. Het ligt aan de noordzijde van Hengelo, ten
noorden van het Van der Valk hotel en ten oosten van het deelgebeid Westermaat Plein, waar IKEA is gevestigd. Westermaat
Campus wordt omsloten door de A1, de Bornsestraat en de rondweg: de Europalaan.

Westermaat Campus is ontsloten door een uitstekende infrastructuur voor zowel automobilisten, fietsers, voetgangers als ook
het openbaar vervoer

Initiatiefnemers

Het parkmanagement van Westermaat Campus is een initiatief van de gemeente Hengelo en Amstelland Ontwikkeling
Vastgoed.
De gemeente Hengelo wil de bedrijventerreinen binnen haar grenzen op een hoger niveau brengen en houden. En kiest daarbij
onder andere voor parkmanagement.
Zij heeft haar partner gevonden in Amstelland Ontwikkeling, een top 3-ontwikkelaar in Nederland met een decennium aan
ervaring in park- en gebouwmanagement, met name in Transpolis Park Schiphol

Artikel uit De Twentsche Courant Tubantia van 01-11-2001

Uniek bedrijventerrein

Campus wordt een sprookje in ’t groen

Het lijkt een sprookje, maar projectontwikkelaar Amstelland Ontwikkeling en de gemeente Hengelo geloven er
heilig in. Een industrieterrein dat oogt als een vriendelijk parkje, waarop de bedrijven in het groen zijn
gesitueerd en de ondernemers samen verantwoordelijk zijn voor het onderhoud van hun omgeving.

HENGELO/BORNE
De idylle moet vorm krijgen in het gebied Campus op het bedrijventerrein Westermaat, net aan de Bornse kant
van de A1. Recht tegenover de plek waar Ikea locatie kiest. In januari volgend jaar gaat de verkoop van de
grond van start en uiterlijk 2006 dienen de laatste meters verkocht te zijn.
De Amstelland-directie was gisteravond nadrukkelijk aanwezig bij de presentatie van het plan Campus in de
commissies ruimtelijke ordening en financiën van de gemeente Hengelo. Bij de projectontwikkelaar zijn er geen
twijfels. Er is momenteel een markt voor industriegrond waarbij er hoge eisen gesteld kunnen worden aan de
toekomstige gebruikers. Als erAls er tenminsten voldoende tegenover staat, redeneert directeur A. van der
Kuilen van de projectontwikkelaar uit Nieuwegein.
Campus moet het bewijs daarvan worden. Schone, initierende industrie kan er een plekje krijgen, evenals
toeleveranciers, callcenters en dienstverleners. Het hele terrein is maar 28 hectare groot, 20 hectare wordt
uitgegeven en de helft daarvan slechts bebouwd. In totaal zo’n 35 tot 50 bedrijven mogen meedingen naar de
hoofdprijs. Want dat is Campus wel zo ongeveer in de visie van de ontwerpers.
Die hebben bedacht dat de al aanwezige heuvel in het terrein verder verhoogd wordt tot een heuse terp met de
grond die uit een aan te leggen bergingsvijver wordt gewonnen. De twee aanwezige boerderijen worden
gehandhaafd om het landelijke karakter te benadrukken en een aantal bedrijfsgebouwen krijgt een groen,
zogenaamd, vegetatiedak. Er wordt spaarzaam met de beschikbare grond omgegaan. Dat betekent dat er
gestapeld gebouwd wordt en dat soms zelfs gebouwen deels over elkaar heen geschoven worden. Parkeren
gebeurt zoveel mogelijk inpandig of op de daken. De snelle busroute voert door het het gebied, er komen
fietspaden en de afslag naar de A1 is dichtbij. Om er voor te zorgen dat Campus ook op termijn een exclusief
bedrijventerrein blijft, verplichten de ondernemers, die er zich vestigen, zich aan strenge onderhoudsregels te
houden. Ook dienen ze mee te doen aan een gezamenlijke beveiliging, afvalverwerking en vervoer. Aankleiding
en onderhoud van de gemeenschappelijke omgeving wordt gegarandeerd door middel van parkmanagement.
Daartoe wordt een corporatie opgericht die al deze diensten gaat aanbesteden en inkopen. De kosten ervan
worden betaald uit een pot waarin de ondernemers jaarlijks een bijdrage storten.
‘Er zullen gegadigden zijn die afhaken vanwege de voorwaarden,’ weet Van de Kuilen, ‘ maar dat zal geen
reden zijn ze los te laten

Artikel uit De Twentsche Courant Tubantia van 07-02-2002

Uitgifte bijzonder bedrijventerrein

HENGELO - Op het nieuwe bedrijventerrein Westermaat Campus aan de A1 bij Hengelo kunnen zich alleen
bedrijven vestigen die willen meedoen aan een gezamenlijk parkbeheer. Centraal geregeld onderhoud,
beveiliging, afvalinzameling en vervoer van en naar het centrum moeten het bedrijvenpark van 20 hectare een
hoge kwaliteit geven.
Met het tekenen van een overeenkomst hebben gemeente Hengelo en Amstelland Ontwikkeling uit Nieuwegein
gisteren het startsein gegeven voor uitgifte van de grond. Er wordt op dit moment onderhandeld met vijf
belangstellenden. In 2005 is volgens verwachting alle grond uitgegeven en moeten er 2000 mensen werken in
middelgrote bedrijfs- en kantoorgebouwen.

Artikel uit De Twentsche Courant Tubantia van 24-04-2002

Campus in de prijzen

HENGELO - Behalve twee voormalige boerderijen staat er nog niets, maar de toekomstige Campus, onderdeel
van het Hengelose bedrijvenpark Westermaat, heeft al een landelijke prijs te pakken. De Nederlandse
Vereniging voor Tuin- en Landschapsarchitectuur prijst Hengelose plannenmakers voor het handhaven van 40
procent natuur op het 28 hectare grote terrein. Niet meer dan 20 hectare wordt uitgegeven en daarvan mag
niet meer dan de helft worden bebouwd. Door deze benadering kunnen de twee boerderijen blijven staan om
het landschappelijk karakter te benadrukken. Ook een nog te verhogen heuvel draagt hieraan bij. Verder krijgt
een aantal van de maximaal 50 bedrijven een vegetatiedak, wordt er gestapeld gebouwd en worden sommige
gebouwen over elkaar heen geschoven
De jury vindt dit alles een inspiratie voor het Twentse landschap.

Persbericht

Hengelo, Nieuwegein, 24 april 2002

Westermaat Campus uitgeroepen tot beste nieuwe bedrijvenpark

Bedrijvenpark Westermaat Campus te Hengelo is uitgeroepen tot het beste nieuwe bedrijvenpark van
Nederland. De initiatiefnemers gemeente Hengelo (Ov.) en projectontwikkelingsmaatschappij Amstelland
ontvingen gisteren een stimuleringspremie van € 20.000 van het ministerie van Economische Zaken voor het
bedrijvenpark, dat volgens de jury van uitmunt in ontwerp, flexibiliteit, duurzaamheid en parkmanagement.

Westermaat Campus kreeg eveneens de status van voorbeeldproject "Architec-tuur & Bedrijventerreinen" van
het Ministerie van Economische zaken, in het kader van de Tien Grote Projecten uit de Architectuurnota. Aan de
uitverkiezing namen 28 projecten deel. Naast Westermaat Campus werden ook de projecten Stichtsekant in
Almere en Rivierzone in Vlaardingen onderscheiden.
Prijsvraag
De prijsvraag werd georganiseerd door de Nederlandse Vereniging van Tuin- en Landschapsarchitectuur (NVTL)
in samenwerking met het Ministerie van
Econo-mische Zaken en de Beroepsvereniging van Nederlandse Stedebouw-kundigen en Planologen (bnSP). De
jury bestond uit rijksbouwmeester prof. ir. J.M.J. Coenen, drs. P.Ph. Dordregter (voorzitter Internationaal
Groenforum), drs. J.J. Modder (secretaris NIROV), ir. C.E.C. de Reus (voorzitter Neprom),
mr. E.J. de Vries (juryvoorzitter en plv. directeur-generaal Ondernemingsklimaat van het ministerie van
Economische Zaken) en prof. ir. M. Vroom, buiten-gewoon lid NVTL.

Parkmanagement
Amstelland en de gemeente Hengelo sloten in februari 2002 een publiek-private samenwerkingsovereenkomst
voor de gronduitgifte en ontwikkeling van Wester-maat Campus, een bedrijvenpark aan de A1 in Hengelo.
Dankzij een vernuftige grondexploitatie ligt er bij de start al een karakteristiek Twents landschapspark,
voorzien van alle infrastructuur. Om het park mooi te houden, participeren de toekomstige gebruikers, de
gemeente en Amstelland in een beheerformule.
Dit ‘parkmanagement’ biedt hen tevens voordelen van gezamenlijke inkoop van diensten als beveiliging en
afvalverwerking, wat kan worden uitgebreid tot zaken als facility management, bedrijfsfitness of kinderopvang.
De totale investering in gronden en gebouwen wordt geraamd op € 200 miljoen.
Westermaat Campus omvat 27 hectare, waarvan veertig procent uit groen en water bestaat. Naar verwachting
zullen er 2000 mensen komen te werken in bedrijfs- en kantoorgebouwen met een totale oppervlakte van meer
dan
150.000 m2.

Parkinrichting verwerkt in grondexploitatie

Wie zich op Westermaat Campus vestigt, hoeft nooit ‘in de rotzooi te zitten’ of te wachten totdat het park af is.
Het park is van meet af aan volledig ingericht met alle infrastructuur, bosschages en waterpartijen. Het vormt
een Twents coulis-senlandschap met verhoogde es. Bedrijven vestigen zich er als op een campus,
erfafscheidingen zijn taboe. Iedereen profiteert van het gezamenlijke groen.
De gemeente Hengelo en Amstelland Ontwikkeling Grondbedrijf participeren elk voor 50 procent in de
Grondexploitatiemaatschappij Campus CV/BV. Zij hebben beide geïnvesteerd in de aanleg van park en
infrastructuur.

De inrichting van het park en de architectuur van de gebouwen geschiedt aan de hand van een
beeldkwaliteitsplan van architect Hans ter Beek van het bureau Op ten Noort – Blijdenstein te Utrecht.
Westermaat Campus wordt duurzaam gebouwd en kent een intensief ruimtegebruik, waardoor veel open terrein
ontstaat.

Opstalontwikkeling
De ontwikkeling van maximaal 80 procent van de kavels is in handen van Amstelland Ontwikkeling Vastgoed,
dat hiervoor samenwerkt met Dura Vermeer en Droste Vastgoedontwikkeling. Op de overige kavels kunnen
bedrijven zelf gebouwen realiseren.

Amstelland Ontwikkeling Vastgoed, gevestigd in Nieuwegein, geeft vorm en inhoud aan werk- en
winkelomgevingen door heel Nederland. Amstelland Ontwikkeling Vastgoed BV en Amstelland Ontwikkeling
Grondbedrijf BV behoren tot het beursgenoteerde Amstelland NV.

Artikel uit De Twentsche Courant Tubantia van 26-04-2002

‘Haal wal A1 weg om Campus te tonen’

Waarom een bedrijventerrein mooi maken als niemand het kan zien? Het onderscheiden Westermaat Campus
op de grens van Hengelo en Borne gaat schuil achter een geluidswal langs de A1. De wal moet weg!

Projectontwikkelaar Amstelland, dat samen met de gemeente Hengelo het terrein Westermaat Campus heeft
bedacht, heeft Rijkswaterstaat gevraagd of de geluidswal langs de noordkant van de rijksweg A1 weg mag.
Rijkswaterstaat verricht daarom momenteel geluidsmetingen in het achterliggende gebied.
Projectleider H. Vink van Amstelland wil dat het terrein zichtbaar wordt. Betere reclame dan het laten zien van
Campus is er niet te bedenken.

Vink zegt dat hij goede hoop heeft dat Rijkswaterstaat meewerkt. Hij vertelt dat de wal indertijd speciaal is
aangelegd voor de boerderijen in het gebied, die toen bewoond werden. Op Westermaat Campus komen geen
bedrijfswoningen. Voor bedrijven zelf gelden lagere geluidsnormen. Voor het gebied dat weer achter
Westermaat Campus ligt, zal de toekomstige bebouwing als geluidwering fungeren. Volgens Amstelland is de
wal daardoor overbodig.

Vink zegt dat inmiddels 25 bedrijven belangstelling hebben getoond voor Campus. ‘Het betreft allerlei soorten
bedrijven’, zegt hij. De belangstellenden komen uit Twente. Het betreft vooral bedrijven die een bedrijfshal en
een kantoor nodig hebben. De gemiddelde behoefte is 2.000 m2 meter hal en 500 m2 kantoor. In het najaar,
verwacht hij, kan werkelijk met de eerste bebouwing worden begonnen. Er is ruimte voor zo’n vijftig bedrijven.
De projectleider maakt zich geen zorgen over het voorlopig in de ijskast zetten van de plannen voor een
mobiliteitscentrum aan de westkant. Vink constateert dat er geen belangstelling is voor de bouw van ‘solitaire
kantoren’. Maar hij verwacht dat daarin de komende jaren weer een kentering komt.

Hengelo.nl

Westermaat Campus Business Park volop in ontwikkeling

IT-to-IT gestart met bouwactiviteiten

Westermaat Campus Business Park volop in ontwikkeling

Steeds meer bedrijven vinden de weg naar Westermaat Campus. Na de vestiging van Silk-ka en het Campus Business Center met o.a. Imtech Projects
& Maintenance is nu het Hengelose bedrijf IT-to-IT gestart met de bouw van een nieuw kantoorpand op een zichtlocatie langs de A1.

IT-to-IT is een Microsoft Goldpartner, die zich positioneert als specialist in migraties, opleidingen en projecten rondom complexe en grotere netwerk-
en ontwikkelomgevingen, die gebaseerd zijn op Microsoft technology. Het bedrijf heeft naast de hoofdvestiging in Hengelo ook vestigingen in
Arnhem en Rotterdam. Het bedrijf bestaat uit vijf werkmaatschappijen en in totaal werken er ruim 70 personen.

Centrale ligging Campus belangrijk

De keuze voor Campus is vooral ingegeven door de centrale ligging in Twente en op de as Amsterdam-Berlijn. Het kantoor krijgt een oppervlak van
plm. 2.750 m2 bruto vloeroppervlak. Het is een bijzonder ontwerp, waarin wordt geparkeerd in het talud. Op deze manier past het gebouw prima in het
Twents landschapspark dat het businesspark Campus kenmerkt.

Verwacht wordt dat zich dit jaar nog een aantal bedrijven voor vestiging op Westermaat Campus zullen melden. Inmiddels staat vast dat het
bedrijvenpark eind 2006 verder ingevuld wordt met een bedrijfsverzamelgebouw en de nieuwbouw van het bedrijf BLOM-opleidingen. Dit bedrijf
biedt opleidingen aan gericht op intern transport, logistiek en veiligheid. Met de aantrekkende economie is de verwachting dat meer bedrijven zich
zullen gaan vestigen op deze toplocatie in Twente.

Beschikbare bedrijfskavels

Westermaat Campus

Westermaat Campus is de nieuwste locatie voor bedrijven in

Hengelo. Strategisch gelegen aan de A1 en daardoor optimaal
bereikbaar voor iedereen. Het rijke industriële verleden en heden
van Hengelo komt terug in de keuze voor Westermaat Campus. Het
business park biedt ruimte voor initiërende en vernieuwende
industrie en aanverwante bedrijvigheid. Bedrijven komen terecht op
een unieke locatie in een karakteristiek Twents landschap.

De gemeente Hengelo en AM
werken samen in de ontwikkeling
en realisatie van Westermaat Campus. Belangrijk is het waarborgen
van de uitstraling van het terrein, nu en in de toekomst. Daarom zijn
er afspraken gemaakt over de uitstraling van gebouwen
(beeldkwaliteit) evenals beheer, onderhoud en dienstverlening
(parkmanagement). Inmiddels hebben de eerste bedrijven zich
gevestigd op Westermaat Campus en is de bouw van het Campus
Business Center in volle gang.
In november 2004 zijn de vestigingsmogelijkheden vergroot om meer bedrijven de kans te geven zich hier te kunnen vestigen zonder afbraak te doen
aan de uitstraling en het parkmanagement.

Enkele karakteristieken van Westermaat Campus:

het terrein is circa 27 hectare groot en direct gelegen aan de A1

er wordt een aantal deelgebieden onderscheiden, bestemd voor uiteenlopende bedrijvigheid

het gebied is bouwrijp en qua infrastructuur volledig ingericht

er bevindt zich een breedband hoofdader in de onmiddelijke nabijheid

aan de westzijde van Campus is Plein gerealiseerd, met onder andere IKEA

aan de zuidzijde is gelegen het bedrijventerrein Westermaat Zuidoost waar onder andere Van
der Valk is gevestigd
 u heeft de mogelijkheid om te huren en te kopen

Westermaat Campus, businesspark in Hengelo

Westermaat Campus is een Twents landschapspark dat van meet af aan compleet is ingericht. Om de hoge
aanvangskwaliteit vast te houden en die in de toekomst te versterken, wordt parkmanagement toegepast, zodat
het bedrijvenpark er altijd mooi en verzorgd uitziet en het een prettige en veilige omgeving is om in te werken.

Het landschapspark Westermaat Campus beslaat circa 27 hectare kantoren en bedrijfsgebouwen, met een
vloeroppervlak van ongeveer 150.000m² b.v.o. Hierin zullen zo’n 2.000 mensen een nieuwe en inspirerende
werkplek krijgen. In een omgeving met veel groen zullen bedrijfsgebouwen en kantoren verrijzen die met een
kwaliteitsvisie en in samenhang worden ontworpen.

Bedrijvigheid
Er wordt op Westermaat Campus ruimte geboden aan vernieuwde bedrijvigheid. Daarmee wordt bedoeld
kennisintensieve of initiërende industrie, toeleverende groothandel en aanverwante zakelijke dienstverlening.

Reeds gevestigde bedrijven

Op Westermaat Campus zijn onder meer gevestigd: Silk-ka, Campus Business Center en Imtech Projects &
Maintenance.

Voor meer informatie over Westermaat Campus kunt u ook de volgende websites bezoeken:
www.westermaatcampus.nl of www.hengelo.nl

Overige ontwikkellocaties in Hengelo

In Hengelo zijn nog twee locaties in ontwikkeling, ‘t Oosterveld en De Veldkamp waarvan het streven is om de
locaties respectievelijk in 2007 en 2008 uitgiftegereed te hebben.

De locatie ‘t Oosterveld vormt de entree van Hengelo vanuit het noordoosten en beslaat circa 25 hectare. Het is
gelegen tussen de A1 en de Oldenzaalsestraat.

De Veldkamp heeft een oppervlakte van 60 hectare grond, gelegen op de grens van Borne en Hengelo aan de A1

Provincie Overijssel
Zwolle, 23 augustus 1999
f. 7,5 MILJOEN VOOR WESTERMAAT CAMPUS/EXPRES HENGELO
Het ministerie van Economische Zaken investeert een bedrag van f. 7,5 miljoen in het project
Westermaat Campus/Expres Hengelo. Staatssecretaris drs. G. Ybema van Economische
Zaken heeft dit economisch gedeputeerde mr. J. Oosterhof van de provincie Overijssel
vandaag laten weten. Het geld komt uit de zogeheten StiREA pot (Stimulering regionale
economische ontwikkelingen). Het tweede project dat door de provincie is ingediend, de
Zuiderzeehaven in Kampen, komt in ieder geval dit jaar niet in aanmerking voor een StiREA
bijdrage. Ook het derde door de provincie ingediende project, de revitalisering van de
toeristische functie Brederwiede komt niet voor een StiREA bijdrage in aanmerking, zo werd
vandaag bekend. De provincie Overijssel is tevreden met de toezegging voor Westermaat
Campus/Expres Hengelo. Het gaat hier om de ontwikkeling van een nieuw bedrijventerrein
van bruto 55,5 hectare. Het project, dat deel uitmaakt van het Masterplan Westermaat, levert
tussen de 900 en 1200 nieuwe arbeidsplaatsen op. De ontwikkeling van Westermaat
Campus/Expres Hengelo betekent een wezenlijke uitbreiding van het aanbod kwalitatief
hoogwaardig bedrijventerreinen in de regio Twente. Met de aanleg van het bedrijventerrein is
in totaal een bedrag van f.
73 miljoen gemoeid.

Zuiderzeehaven
GS betreuren het ten zeerste dat het project Zuiderzeehaven Kampen bij deze verdeling van
de StiREA middelen buiten de boot is gevallen temeer daar de gemeente Kampen en de
provincie Overijssel reeds substantiële bijdragen voor de aanleg van de haven beschikbaar
hebben gesteld. De nieuwe Zuiderzeehaven komt ten noordoosten van de Haatlandhaven en
de stad Kampen te liggen. De haven wordt direct bereikbaar voor kustvaartschepen en
tweebaksduwvaart met een laadvermogen van 6000 ton. Met de aanleg is in totaal een bedrag
van f. 53 miljoen gemoeid. Op termijn brengt de komst van de haven ruim
1500 nieuwe arbeidsplaatsen met zich mee. Het provinciaal bestuur gaat zich de komende
weken in overleg met de gemeente Kampen en de Stuurgroep Zuiderzeehaven bezinnen op de
nu ontstane situatie. GS vinden het ook jammer dat het project in Brederwiede dit jaar niet
voor een StiREA bijdrage in aanmerking komt. Ook in dit geval zal na terugkoppeling met de
gemeente bekeken worden welke vervolgstappen gezet moeten worden in het kader van dit
project.

Hengelo-forum:

Vergeleken met voorgaande jaren wordt er nu juist veel gebouwd op Campus. De gemeente stelt
alleen hoge eisen aan het soort bedrijven dat zich er mogen vestigen, anders was het al lang vol
geweest. Het is wel de mooiste locatie van Twente.

Het it-to-it gebouw vind ik een aanwinst, het gebouw Campus had van mij niet zo dicht bij de
snelweg mogen staan. Ik vind dat er langs de A1 alleen hogere gebouwen mogen komen vanaf 4
lagen. Gelukkig is er nog wel genoeg ruimte om in de toekomst iets voor Campus te bouwen.

Vergeleken met voorgaande jaren wordt er nu juist veel gebouwd op Campus. De gemeente stelt
alleen hoge eisen aan het soort bedrijven dat zich er mogen vestigen, anders was het al lang vol
geweest. Het is wel de mooiste locatie van Twente.

Het it-to-it gebouw vind ik een aanwinst, het gebouw Campus had van mij niet zo dicht bij de
snelweg mogen staan. Ik vind dat er langs de A1 alleen hogere gebouwen mogen komen vanaf 4
lagen. Gelukkig is er nog wel genoeg ruimte om in de toekomst iets voor Campus te bouwen.

Stimuleringsprijzen werklandschappen
25 april NVTL heeft 2002 uitgeroepen tot het jaar van de
2002
werklandschappen. Tijdens de Nationale Projectmarkt die
dinsdag plaats vond, kregen projecten in Vlaardingen,
Hengelo en Almere een stimuleringspremie toegekend.

Steeds vaker worden landschapsarchitecten betrokken bij de

ontwikkeling van zogenaamde werklandschappen (bedrijventerreinen,
kantorenlocaties, businessresorts, brainparks, tuinen, parken en
luchthaventerreinen) en dit wil de beroepsvereniging natuurlijk
stimuleren. Het ministerie van Economische Zaken heeft aan de
architectuurnota het Grote Project Architectuur en Bedrijventerreinen
toegevoegd. Samengevoegd met het themajaar van de NVTL
(Nederlandse Verening van Tuin- en Landschapsarchitecten) levert dit de
Nationale Projectenmarkt op waar voorbeeldige projecten een
stimuleringspremie van 20.000 euro kunnen ontvangen. Voor de
Nationale Projectenmarkt waren 29 projecten aangemeld waarvan er
drie een stimuleringsprijs kregen: Rivierzone in Vlaardingen,
Westermaat Campus in Hengelo en Stichtsekant in Almere.
Uit het juryrapport: "In de categorie Herstructurering is er eigenlijk
maar 1 project dat met kop en schouders boven de anderen uitsteekt:
het project Rivierzone van de gemeente Vlaardigen." Rivierzone is de
naam voor vijf kilometer rivieroever en de oude havens van Vlaardingen.
De gemeente ontwikkelt hier tussen nu en 2015 nieuwe mogelijkheden
voor economische bedrijvigheid, extra woonruimte en
recreatiemogelijkheden aan de rivier en de kades. Het doel van de
herontwikkeling is de bedrijvigheid voor Vlaardingen te behouden en
vestigingsmogelijkheden voor nieuwe bedrijven te creëren. Tegelijkertijd
wil de gemeente de Nieuwe Maas en de oude havens beter bij de stad
betrekken, hierdoor wordt wonen aan het water weer mogelijk.

Westermaat Campus in
Hengelo ontworpen door
bureau Op ten Noort –
Blijdenstein kreeg de
stimuleringsprijs omdat het
nieuw te ontwikkelen
werklandschap voor 40%
uit groen zal bestaan,
deels door reeds
aanwezige natuur in het
plan te incorporeren.
Daarnaast waardeert de
jury in het project "de
inspiratie op het Twentse
landschap en de vijf
ontwikkelingsvlekken met
Stichtsekant, Almere
elk een ander
architectonisch
streefbeeld."

De jury kende ook een

stimuleringsprijs toe aan
het door VHP ontworpen
bedrijventerrein
Stichtsekant in Almere
vanwege "op het goed
doordachte
verkeersmanagement, de
realiteitszin en de
integratie van recreatieve
voorzieningen. Het project
sluit eveneens, maar op
geheel andere wijze, goed
aan bij de kwaliteit en de
eigenheid van het
omringende landschap.
Bovendien waardeert de
 commissie de consequente
hantering van een
eenduidig samenhangend
beeld. Ook het doordenken
van uitbreiding in de
verticaliteit heeft haar
getroffen."

In de categorie Aansluiting
(bij een ander groot
project) werden geen
prijzen toegekend.

Het thema IFD gaf aansluiting bij het

sterke identiteit gegeven. De un
programma dat moest w orden
zicht locatie is namelijk aangegr
onderge bracht in het gebouw. Veel als communicatie middel voor de
jonge onde rnemers. Dit beteken
kleine startende ondernemingen
het gebouw zeer snel moet
samen onder één dak vraagt om een communiceren, daarom is het
gebouw opgezet als een soort
programma met een hoge mate van
beeldmerk. Gekozen is de schil v
flexibiliteit. Het gebouw is daarom het gebouw om het gehele
plangebied te trekken. De lengte
opge zet in een stramienpatroon w at
dus de waarneming vanaf de sne
duidelijk zichtbaar is gemaakt aan is dan optimaal. De functie acht
gevel kan kantoor, bedri jfshal of
de buitenzijde van gebouw. Het
patio zijn. De schil ter plaatse v
gebouw krijgt zijn nuance door de de patio is vormgegeven met de
naam van het gebouw.
gevelvlakken in het stramienpatroon
verschillend op te zetten en
eventueel in toekomst aan te passen
aan de gebruiker.
De locatie aan de A1 heeft het
gebouw ook een

sterke identiteit gegeven. De unieke zicht locatie is namelijk aangegrepen als

communicatie middel voor de jonge ondernemers. Dit betekend dat het gebouw zeer
snel moet communiceren, daarom is het gebouw opgezet als een soort beeldmerk.
Gekozen is de schil van het gebouw om het gehele plangebied te trekken. De lengte
en dus de waarneming vanaf de snelweg is dan optimaal. De functie achter de gevel
kan kantoor, bedrijfshal of patio zijn. De schil ter plaatse van de patio is vormgegeven
met de naam van het gebouw

ovwestermaat.nl, site ondernemersvereniging:

augustus 2006
01-08-2006 P
Geluidsregelgeving bedreigt Twents bedrijfsleven »

juli 2006
27-07-2006 P
Wijzigingen gemeente Hengelo »
27-07-2006 P
Verkiezingsmanifest VNO-NCW en MKB »

juni 2006
15-06-2006 M
Draaiboek Parkmanagement »

maart 2006
10-03-2006
Gratis Plein-bus sterft stille dood »

februari 2006
08-02-2006
Aanleg bedrijventerrein op grens Hengelo en Borne stap dichterbij »
07-02-2006
Installatiebeheer door IntervoltAGE »
06-02-2006
Borne doet inkopen liefst in eigen dorp »
03-02-2006
Politiek ontmoet Bedrijfsleven »
01-02-2006
De stem van de ondernemer »

januari 2006
31-01-2006
Parkeren in talud bij It-to-It op Campus Hengelo »
27-01-2006
Pleinvrees bij Twentse middenstand »
19-01-2006
Twentse vergunningenwijzer »
13-01-2006
Komst van Conrad Electronic naar Westermaat in Hengelo op de tocht »

ANP:
Minister Jorritsma benoemt voorbeeldprojecten bedrijventerreinen

Vlaardingen, Hengelo en Almere ontvangen stimuleringsprijs

De Nationale Projectenmarkt, georganiseerd door de Nederlandse Vereniging voor Tuin- en

Landschapsarchitectuur, vindt vandaag voor het eerst plaats. Nederlandse gemeenten
konden projecten indienen om mee te dingen naar de voorbeeldstatus en om een
stimuleringspremie ter waarde van 20.000 Euro te ontvangen. Dit alles om te bevorderen
dat ontwerpers en architecten vanaf de beginfase bij nieuwe Werklandschappen betrokken
zouden worden. Minister Jorritsma van EZ zal tijdens deze bijeenkomst in Euretco Expo
Center te Houten de winnaars bekend maken.

Uit het rapport van de beoordelingscommissie:

In de categorie Herstructurering is er eigenlijk maar 1 project dat met kop en schouders

boven de anderen uitsteekt: het project Rivierzone van gemeente Vlaardingen.

Door de grote schaal vindt de commissie het begrip Werklandschap hier in werkelijkheid
terug. Het is een stimulerend verhaal, een voorbeeldproject voor mislukte voorgangers.
Op alle criteria scoort het project hoog, zeker door het bijeenhalen van zoveel
betrokken partijen en de combinatie proces - financiën - ontwerp. De stad neemt hier een
gebied terug in bezit, dat zij door de loop van de geschiedenis geleidelijk was kwijt
geraakt. De ligging van het gebied aan de rivier, waarop zich riviergebonden nijverheid
had ontwikkeld, had de stad van het water vervreemd. Het plan opent het gebied door zijn
inrichting waardoor de rivier weer terugkomt in de stad en de inwoners het als stedelijk
gebied kunnen betreden en gebruiken.

In de categorie Nieuw merkt de commissie op dat verschillende landschapstypen leiden tot

verschillende ontwerpen. Zowel het project Westermaat Campus van de gemeente Hengelo als
het project Bedrijventerrein Stichtsekant van de gemeente Almere bezitten deze
kwaliteit. Daarom draagt de commissie deze twee projecten voor.

De commissie wijst bij deze projecten nog op volgende aspecten:

- Westermaat Campus van de gemeente Hengelo. De commissie prijst het rigoureus kiezen
voor 40 natuur terwijl tegelijk sprake is van grote intensivering op een aantal plekken.
Het is een goed doordacht plan omdat het ontwerp een gevolg is van de argumenten. Door
de betrokkenheid van marktpartijen is de realiseerbaarheid groot. De commissie waardeert
in dit project de inspiratie op het Twentse landschap, de vijf ontwikkelingsvlekken met
elk een ander architectonisch streefbeeld en het gebruik van drie waarnemingsniveaus
voor gebruikers en bezoekers. Ook de term :bewegend werklandschap, om dynamiek ruimte te
geven waardeert zij zeer.

- Bedrijventerrein Stichtsekant van de gemeente Almere. Opvallend is het functionele

ontwerp in een functionalistisch landschap. De commissie wijst o.a. op het goed
doordachte verkeersmanagement, de realiteitszin en de integratie van recreatieve
voorzieningen. Het project sluit eveneens, maar op geheel andere wijze, goed aan bij de
kwaliteit en de eigenaard van het omringende landschap. Bovendien waardeert de commissie
de consequente hantering van een eenduidig samenhangend beeld. Ook het doordenken van
uitbreiding in de verticaliteit heeft haar getroffen.

Building Business:

Ruud Slierings

Samen in de nieuwe markt

Parkmanagement - de marktspelers

Ontwikkelaar en vastgoedmanager stappen samen in nieuwe markt

Just married

Een sleutelrol in de markt voor parkmanagement spelen de ontwikkelbedrijven en beheerders.

Amstelland Vastgoed Ontwikkeling en WPM Areal Services richtten onlangs Amstelland Areal
Services op. Arie van de Kuilen (AOV) en Willem Masseur (WPM) verschaffen inzicht in de visie die
hierachter schuilt.

door Ruud Slierings

Vastgoedontwikkelaars hebben grond en daarmee de mogelijkheid zich al bij aanvang van de plannen
te bemoeien met parkmanagement. Zelden gaat verbreding van de dienstverlening zo makkelijk. Kort
door de bocht: ze schuiven gewoon een stukje op richting het management van de gerealiseerde
projecten. Een groot aantal ontwikkelaars is daarom bezig met het verwerven van een plekje in de
aantrekkelijke parkmanagementmarkt, meestal in combinatie met een organisatie die actief is in
vastgoedmanagement en/of -beheer. Volker Wessels Stevin zette samen met Biesterbos Groep het
bedrijf Parkmanagement & Services op. Volgens bestuursvoorzitter Herman Hazewinkel is het doel
van het bedrijf diensten te leveren op het gebied van vastgoedmanagement, facility management
(inclusief bijvoorbeeld energievoorziening) en het beheer van de openbare ruimte: "Deze activiteiten
passen uitstekend in onze strategie om de bedrijfsactiviteiten met meerjarige contracten op het gebied
van service en onderhoud verder uit te breiden."
Ook een bedrijf als Grontmij legt zich nadrukkelijk op parkmanagement toe, onder meer op twee
bedrijventerreinen in Leidsche Rijn. Op het prestigeproject Papendorp Zuid (kantoren) en De
Wetering-Noord (gemengd bedrijventerrein) gaat Grontmij met enkele vaste partners het beheer en
onderhoud van openbare en private kavels, de afvalinzameling en -verwerking, de beveiliging van het
terrein, de bedrijfsbewegwijzering en het vervoermanagement verzorgen. Arcadis is al enige tijd met
parkmanagement bezig (ook als adviseur), en Ballast Nedam rekte de bedrijfsactiviteiten ook al op tot
en met na de oplevering. Dura Vermeer ziet ook wel wat in de markt en richtte onlangs Dura Vermeer
Parkmanagement op dat volgens een persbericht voorziet in ‘alle denkbare voorzieningen om een
goed ingerichte, representatieve werkomgeving te creëren voor uiteenlopende bedrijven’.
De eerste ontwikkelaar in Nederland (volgens eigen zeggen) die parkmanagement aanbiedt in
combinatie met grond- en/of opstalontwikkeling is Amstelland Areal Services, een joint venture van
Amstelland Ontwikkeling Vastgoed en WPM Areal Services. Amstelland probeert al jaren de
dienstverlening te verbreden door middel van een ‘voorwaartse verlenging van de keten van
projectontwikkeling met gebiedsgebonden dienstverlening’, zoals dat zo mooi heet in een officieel
bericht. In Hoofddorp mondde dat jaren geleden uit in bedrijvenpark Transpolis, gekoppeld aan een
soort parkmanagement avant la lettre. Het is ook een soort proeftuin voor Amstelland: het centrum
voor kinderopvang dat eind vorig jaar werd gerealiseerd is een groot succes, maar een luxe restaurant
op het terrein bleek eerder al allesbehalve rendabel. WPM is een vastgoedmanagementorganisatie
(1,7 miljoen vierkante meter in beheer) die op 1 januari 2001 startte met ‘buitenruimte-beheer’.
Volgens Arie van de Kuilen, directeur Amstelland Ontwikkeling Vastgoed, en Willem Masseur,
directeur WPM, is de samenwerking precies complementair en dus ideaal: "Daarom kijken we ook zo
gelukkig."

Is het succes van parkmanagement afhankelijk van de economische situatie?

Arie van de Kuilen: "Men wil tegenwoordig geen gebouw meer, maar een huisvestingsconcept; dat
heeft weinig met de economische situatie te maken. In Transpolis begonnen veel bedrijven met
minder dan 500 vierkante meter. Toen de groei erin kwam konden wij gebouwen erbij ontwikkelen. Nu
zie je bedrijven weer inkrimpen, maar ze willen wel de catering behouden, postverzorging, beveiliging,
schoonmaak. Daarom houden we er nu op terreinen die we ontwikkelen al vanuit de grondexploitatie
rekening mee dat er parkmanagement moet komen. Ik denk dat het van de grond krijgen van
parkmanagement op bestaande terreinen gevoeliger is."
Willem Masseur: "Bij parkmanagement denk je in eerste instantie vooral aan basisdiensten die elk
bedrijf nodig heeft, crisis of geen crisis: beveiliging, afvalmanagement, parkeergelegenheid. Sommige
dingen zijn gewoon veel beter en goedkoper centraal te regelen."

Heeft parkmanagement op bestaande terreinen eigenlijk wel kans van slagen?

AvdK: "Makkelijk zal het niet zijn. Ik heb in het bestuur van bedrijvenvereniging Amsterdam Teleport
gezeten. Het duurde heel lang voordat er wat van de grond kwam. Ik geloof dat het de directeur van
de Belastingdienst was die zei: ik kan geen secretaresses meer krijgen vanwege de onveiligheid op
Sloterdijk. Zo is de wens tot gebiedsbeheer ontstaan."
WM: "De verpauperde terreinen, dat is een probleem. Door de deregionalisering werden de
gemeenten er in het midden van de jaren negentig mee opgezadeld. Er ligt een taak om die terreinen
te verbeteren en eventueel te verdichten. In dat traject zie ik wel ook een rol voor ons bedrijf."
AvdK: "Ik weet nog niet wat de positie van een ontwikkelaar dan is. Misschien komt er spin off bij
renovatie of verdichting van terreinen, en misschien zelfs wel bij bestemmingswijzigingen. Als we daar
creatief naar kijken zijn er vast mogelijkheden."

Waarom stapt Amstelland eigenlijk in parkmanagement?

AvdK: "Ik heb er wel eens discussie met beleggers over. Sommigen vinden dat wij de belegger tot een
boekhouder maken, die willen niet dat wij zo dicht bij de huurders actief blijven. Maar er zijn er steeds
meer die het prettig vinden dat wij de hele zaak hebben klaargezet: dat het goed in de huurcontracten
staat, dat de gronduitgifte goed geregeld is. In die situatie heeft Areal Services er belang bij om
diensten te blijven leveren, het is een aantrekkelijke markt. Maar dan zijn wij niet de opdrachtgever,
dat zijn de gezamenlijke beleggers of eigenaren en de gemeente."

Zien gemeentes het belang ervan in?

WM: "De meeste gemeenten hebben publieke werken voor het grootste deel geoutsourcet. Daar
komen we dus wat makkelijker binnen. Maar in grote gemeentes, zoals Amsterdam met al haar
deelraden, dat wordt lastig. Maar als je de ervaring van beide kanten in een PPS kunt benutten, dat
zou ideaal zijn."
AvdK: "Staatssecretaris Ybema heeft laatst gezegd dat gemeenten zich meer op de achtergrond
zouden moeten houden en meer moeten overlaten aan private partijen. Dat sluit naadloos aan op wat
wij zeggen. En als een gemeente met een onderhoudsgroep werkt – nou ja, als die met
marktconforme prijzen komt, kan die gewoon zijn werk blijven doen. In Hengelo heeft de gemeente
veel aan ons overgelaten omdat ze het gevoel hadden dat wij zo’n project meer marktconform konden
sturen. Wij hebben het bestemmingsplan en het stedenbouwkundig plan gemaakt en in de
gemeenteraad gepresenteerd en verdedigd."

Westermaat Campus wordt bijna doodgeknuffeld.

AvdK: "Het is echt een voorbeeldproject. Zo zou het vaker moeten gaan. Gelukkig zijn er al heel veel
gemeentebesturen in Hengelo langs geweest om de kunst af te kijken. Je moet inzien dat
parkmanagement weliswaar de laatste schakel in de hele keten is, maar dat je er bij de start al mee
moet beginnen: goede grondexploitatie, verankerd in een juridische structuur, een goed
stedenbouwkundig plan, reëel uitgiftebeleid. In Hengelo is dit allemaal gebeurd, ook omdat ons
grondbedrijf een grondexploitatie kon opzetten die bij de parkmanagementformule past."

Hoe overwin je onwil bij ondernemers?

WM: "Daarin speelt de gemeente een rol. Het gevoel dat veel ondernemers hebben is dat ze al
genoeg voor de grond hebben betaald, dat ze een smak OZB betalen en ook nog heffingen aan hun
broek krijgen; waarom ook nog voor parkmanagement betalen? Een onjuiste gedachte, want de
gemeente betaalt mee: een deel van die OZB vloeit terug en je krijgt medezeggenschap in het beheer
van je omgeving. Gemeenten zouden dat duidelijker moeten laten zien."

Hoe ver kun je gaan met het leveren van diensten?

WM: "Zover als de gebruikers willen. Alles kan in principe."
AvdK: "Maar je moet de omvang van het terrein niet te groot maken. Het gaat om het lokale belang
van de ondernemers, daar moet je maatwerk voor leveren. Het is de kunst om daar een streep te
zetten. Veel gebieden aan elkaar koppelen lijkt me niet zinvol."

Wat kost parkmanagement?

WM: "Wij denken niet in vierkante meters of bedrijven, maar in mensen. Alles is maatwerk: wat staat
er in het gebied, hoelang gaat een boom mee, welke secundaire voorzieningen wil men, hoe zit het
met de bovengrondse en ondergrondse infrastructuur, wanneer is vervanging nodig? Lastig dus om
die vraag te beantwoorden. Je bent in ieder geval niet meer kwijt dan wanneer je het individueel zou
regelen; en dankzij de omvang van Amstelland Areal Services kunnen we gemiddeld genomen zeker
tot circa acht procent goedkoper zijn. Neem je bijvoorbeeld energie inkoop, dan praat je al snel over
twintig tot dertig procent lagere kosten."
Een (potentieel) grote markt met aantrekkelijke marges. Niet bang voor veel concurrentie?
AvdK: "Geen andere onderneming in de sector beschikt naast grond ook over een bedrijf dat
grondexploitaties uitvoert. Daardoor kunnen we zowel die grond bouwrijp maken en het park inrichten
als de parkmanagementformule aanbieden en financieren. Dat doen we risicodragend, wij investeren
daar in en hoeven pas op termijn onze investering terug te zien. Dat zie ik lang niet iedereen doen.
We zullen veel ontginnend werk moeten doen. Maar of het kwartje nou dit jaar of over vijf jaar valt, dat
maakt me niet uit. Er is meer vraag naar kwaliteit, zowel in uitvoering als in onderhoud. Nederland is
daar altijd vrij zuinig in geweest; als een gebouw waterdicht was en er zat een betonplaatje tegen de
gevel, dan was het wel goed. Gelukkig komt daar een kentering in."

Karl Bijsterveld
kwantiteit gedacht. De ontwikkeling van bedrijventerreinen moet wat mij betreft net zo serieus
opgepakt worden als die van woonwijken. Naast de hectares gaat het erom wat je er wilt hebben,
hoe het eruit gaat zien en hoe je het gaat beheren. Dat is voor veel gemeenten een heel andere
insteek dan tot nu toe het geval is."

[tussenkop] Verschillen
[vervolg broodtekst]
De Engelse Business parks kunnen niet zomaar gekopieerd worden door Nederland. Daarvoor zijn
er te veel verschillen tussen de twee landen, bijvoorbeeld als het gaat om de rol van de overheid.
Van Dinteren: "In Groot-Brittannië hebben gemeenten minder invloed, ze laten veel over aan de
markt." Tidd: "De rol van de markt is daar inderdaad veel groter. In Nederland is het poldermodel
diep geworteld. Wat me verbaast, is dat Nederland enerzijds heel strategisch handelt als het gaat
om landinrichting. De rijksoverheid heeft altijd lange termijnvisies, de Nota Ruimte bijvoorbeeld. Er
worden plannen voor geheel Nederland gemaakt. Dat gebeurt in Groot-Brittannië nooit. Anderzijds
zie je dat er in Nederland vanuit een helikopter view direct over wordt gegaan naar microniveau,
waar gemeenten weer hun eigen agenda hebben. Ik denk dat de publieke sector in Nederland te
weinig is gericht op de markt. Het accent ligt bij overheden te veel op het aanbod en niet op de
daadwerkelijke vraag. De doelgroepen komen zo niet goed in beeld." Van Dinteren is het met Tidd
eens dat de doelgroepen goed in beeld moeten worden gebracht, maar denkt dat er in Nederland
nog slechts weinig terreinen worden ontwikkeld waar geen onderzoek aan ten grondslag ligt. "Er
wordt veelal een gedegen analyse gemaakt, de slag die we nu echter moeten maken is die naar
creativiteit. Daar ontbreekt het aan, maar kan er komen door vooral aandacht te hebben voor de
kwalitatieve aspecten van bedrijventerreinontwikkeling."
Tidd: "Ik geloof dat de rijksoverheid weinig zin heeft om geld te spenderen aan openbare ruimten, ze
zijn veelal goedkoop uitgevoerd. Gemeenten vinden de kwaliteit van openbare ruimten weliswaar
belangrijk, maar kunnen luxe uitvoeringen niet financieren."
Van Dinteren: "Een verschil met Nederland is dat de grondschaarste in Londen veel groter is. Als er
in Nederland een beetje druk op de bedrijfsruimtemarkt zou komen, wordt het eenvoudiger om eisen
aan bedrijven te stellen. Ik doel daarmee op relatieve schaarste, geen echte, want daarmee
belemmer je de economie. Bij een ruim aanbod wordt niet zo snel naar de kwaliteit gekeken. Dan is
het zaak hectares te verkopen, stelt de ondernemer de eisen, en bewaakt de lokale overheid de
kwaliteit niet."

[tussenkop] Parkmanagement
[vervolg broodtekst]
Een ander verschil tussen de Engelse business parks en de Nederlandse bedrijventerreinen, is dat
de Engelse business parks standaard parkmanagement kennen. Van Dinteren: "Eigenaren
gebruiken dit als instrument om er voor te zorgen dat de vastgoedwaarde van de ontwikkeling op
niveau blijft of, nog liever, verder toeneemt." Tidd: "In Groot-Brittannië zie je dat de ontwikkelaar zorg
draagt voor een samenhangend geheel. In Nederland tref je overal individuele gebouwen aan met
hekken eromheen." Van Dinteren: "Een terrein zou zo’n goede kwaliteit moeten hebben dat als je
bijvoorbeeld zegt: ‘Ik zit op de Kloosterstraat’, iedereen onmiddellijk weet waar je het over hebt. Dan
hoef je bij wijze van spreken geen adres te geven, en zet je een bepaald imago neer, gebaseerd op
kwaliteit. De stedenbouwkundige en architectonische uitstraling van een bedrijventerrein kan daarbij
een belangrijke rol spelen, evenals de ligging langs een belangrijke weg. Vergelijk het met
herkenningspunten als de Rembrandttoren en het WTC in Amsterdam, of het Rotterdamse
Groothandelsgebouw. Het construeren van een imago kun je ook op bedrijventerreinen toepassen,
door ze als één geheel te ontwikkelen én te ontwerpen. Het zat er overigens in het voortraject van de
Vijfde Nota Ruimte Ordening dicht tegenaan dat bij het ontwikkelen van bedrijventerreinen een
stedenbouwkundig plan verplicht zou worden. Om de een of andere reden is dat helaas afgeketst.
Jammer, die verplichting was een goede zaak geweest."

[tussenkop] Projectontwikkelaars
[vervolg broodtekst]
Engelse projectontwikkelaars zijn geïnteresseerd in de ontwikkeling van business parks omdat ze in
hun land de mogelijkheid hebben er kantoren op te realiseren. Van Dinteren: "Het lijkt ook best een
lucratieve business. Niemand geeft graag cijfers weg over de rendementen, maar duidelijk is dat
men er niet instapt als er geen aanvangsrendement van 10 procent of meer kan worden gehaald. Op
Milton Park was sprake van een bruto rendement van 20 procent, en wordt de totale waarde van het
terrein geschat op 600 miljoen Engelse pond. De Engelse vastgoedsector heeft met name interesse
in het ontwikkelen van bedrijventerreinen in het hogere segment. Misschien wat raar, omdat het
rendement niet per definitie af hoeft te hangen van dat kwaliteitsniveau. De indirecte rendementen
spelen hier een rol, zeg maar de waardevermeerdering van de gebouwen. Bij business parks liggen
die hoger. Het indirecte rendement kan tussen de 20 en 25 procent van het totale rendement
uitmaken, en schommelt sterk per jaar. Voor een belegger is het in Engeland interessant dat een
groot deel van de bedrijven op de business parks, de bedrijfsruimte huurt. In Nederland is dat niet
het geval. Daar komt bij dat de Engelse huurcontracten langlopend zijn, vaak wel 25 jaar, hetgeen
de belegger zekerheid biedt. En omdat de huurcontracten verhandeld mogen worden, is de huurder
er niet aan gebonden."

[tussenkop] Belangstelling van Nederland

[vervolg broodtekst]
Van Dinteren constateert dat de Nederlandse belangstelling voor business parks toeneemt. "Dat
blijkt bijvoorbeeld uit onze excursies naar businessparks in Engeland, waar we tien jaar geleden niet
mee aan hadden moeten komen. Tegelijkertijd zie je beleggingsfondsen voor industrieel vastgoed
ontstaan. Nederland kent inmiddels al voorbeelden van (ontwerpen voor) business parks waar
private partijen bij betrokken zijn, zoals Schiphol Rijk, IJsseloord II (Arnhem), Westermaat Campus
(Hengelo) en Gooische Poort (Almere). Mede daardoor zie je dat er een hogere kwaliteit
totstandkomt. Ontwikkelaars zijn in dat opzicht kritischer dan gemeenten en zullen strikt vast willen
houden aan het concept en de beoogde doelgroepen", aldus Van Dinteren.
Moeten we in Nederland uitsluitend hoogwaardige parken gaan realiseren die geschoeid zijn op
Engelse leest? Van Dinteren: "Nee, ook in Engeland zijn de business parks niet heel talrijk. Ze zijn
daar weliswaar wat verder gevorderd met de ontwikkeling ervan, maar de Engelse vastgoedsector
heeft zich niet en masse op business parks gestort. Het gaat om zorg dragen voor een goede
breedte in het aanbod van kwaliteitsniveaus. Dit laat onverlet dat, mits aangepast, ook voor andere
bedrijventerreinen de Engelse business parks een zekere voorbeeldfunctie kunnen hebben." Van
Dinteren is voorstander van regionale bedrijventerreinen: "Iedere gemeente wil zijn eigen hectares
en graag ook in een ruime hoeveelheid. En zo denkt de buurgemeente er ook over. Het ontbreekt de
Nederlandse bestuurders aan regionaal denken. Daarmee kun je een veel breder en mooier aanbod
aan typen terreinen creëren. Bovendien is het zo dat allerlei economische zaken zich op regionaal
niveau afspelen. De arbeidsmarkt is regionaal en de bedrijfshuisvestingsmarkt is dat ook." Tidd
maakt zich zorgen over het enorme aanbod van kantoorruimte in Nederland. "Persoonlijk zie ik er
geen heil in dat gemeenten veel nieuwe business parks moeten gaan ontwikkelen. Er is op dit
moment in Nederland veel leegstand in kantoren. Een onderzoeker van DTZ Consulting publiceerde
onlangs een artikel met de conclusie dat er voor de komende tien jaar geen enkele vierkante meter
aan kantoorruimte nodig is. Als dat waar is, is dat geen goed nieuws voor gemeenten en
projectontwikkelaars. Toch zouden beide partijen zich moeten blijven oriënteren op nieuwe trends,
de wijze waarop mensen werken verandert namelijk. Door toenemende mobiliteit en nieuwe
technologieën, moet het begrip van kantoorwerkplek geherdefinieerd worden. Geen enkel land is
immuun voor dit soort trends. Londen heeft maar liefst 500 publiek toegankelijke werkplekken die te
traceren zijn via internet. In totaal zijn het er in Groot-Brittannië al 3000, Nederland blijft volgens
schattingen steken op 20, en zal strategischer moeten gaan denken over de effecten van dit soort
trends op de gebouwde omgeving." Van Dinteren: "Werken op kantoren zal er toch blijven. Interactie
is nodig. Ikzelf kan bijvoorbeeld niet brainstormen met een zaktelefoon, daar heb ik een flip-over en
koffie bij nodig, en uiteraard mijn lijfelijk aanwezige collega’s. We gaan naar mijn mening wel anders
werken waardoor de gebouwen anders ingericht worden, maar het zal niet direct betekenen dat we
veel minder kantoorgebouwen nodig hebben. We kunnen misschien met wat minder vierkante
meters per werknemer toe, maar als ik de reacties over flexplekken beluister, verneem ik niet dat ze
een overweldigend succes zijn."
Volgens Tidd geeft Nederland wel het goede voorbeeld als het gaat om functiemenging van wonen,
werken en recreatie en studeren. "Alleen hebben de gemeenten niet het geld om de functiemenging
te promoten, ze zouden daarom meer moeten doen aan PPS. Ook in Groot-Brittannië verwacht ik
een toename van de functiemenging. De functiegrenzen in de traditionele business parks zullen over
een jaar of tien significant zijn vervaagd." Van Dinteren voorspelt dat er in Nederland een markt zal
zijn voor business parks en dat de vastgoedmarkt er meer mee gaat doen, vooral in PPS-
constructies met gemeenten. Die markt is volgens hem wel beperkt. "Ik denk aan hooguit 10 tot 15
procent in het totale aanbod. Helemaal precies te zeggen valt het niet. De grenzen tussen bedrijven
en kantoren vervagen, en dat zal de vraag mede gaan beïnvloeden. In Engeland is de mix van
bedrijven en kantoren al heel gewoon, zij het wel dat ze in deelgebieden van business parks hun
eigen plek krijgen. Voor de overige bedrijventerreinen zullen we in Nederland meer gaan nadenken
over de kwaliteit. Die kwaliteit hoeft niet per se hoogwaardig te zijn, maar moet wel worden
toegespitst op de kwaliteitseisen van de beoogde doelgroep

Datum donderdag 13 december 2001

Titel Een nieuwe generatie bedrijventerreinen
Onderwerp De ruimtelijke ordening is in de tweede bijeenkomst over
bedrijventerreinen de invalshoek.
Inleiders Peter Claeys, architect Mecanoo architecten, Delft
'Mobiliteitsesthetiek als leidinggevend denkprincipe bij het ontwerp'
Edwin Uum, planoloog/publicist, Bureau Vista, Amsterdam
'Bedrijven in de nieuwe netwerkstad'
Hans Ter Beek, architect directeur bureau Op ten Noort-Blijdenstein,
Utrecht
- Campus Expres, voorbeeld van de jongste generatie
bedrijventerreinen in Hengelo
- Een pleidooi voor zuinig ruimtegebruik

Gespreksleider Han Pape, hoofdredacteur De Roskamp, Almelo

Bezoekers 70 bezoekers
Locatie KPN Telecom kantoor te Hengelo

De bijeenkomst wordt geopend door Peter van Roosmalen (Architectuurcentrum

Twente).

Welkom aan de deelnemers en publiek bij deze bijeenkomst over nieuwe ruimtelijke
concepten. De gastheer is KPN Telecom; dit bijzondere kantoorgebouw is
ontworpen door architect Harry Abels. De video met beelden van Hengelo Zuid die
tijdens de ontvangst is getoond, is gemaakt door Jan Stegink.
Komende activiteiten die ook door Architectuurcentrum Twente georganiseerd
worden zijn o.a. op 24 januari 'Een nieuwe generatie bedrijvenparken III', en op 25
april 'Trends in de Architectuur'. Deze en de overige activiteiten voor de komende
maanden kunnen op de website www.architectuurcentrumtwente.nl nagezocht
worden.
Dank gaat naar gastheer KPN, en naar de sponsoren en subsidiegevers: het
Stimuleringsfonds voor Architectuur, Provincie Overijssel, Stichting Fonds
Overijssel, de gemeenten Almelo, Enschede en Hengelo en vele Twentse
bouwbedrijven en architectenbureaus.

Han Pape kondigt aan dat twee inleidingen vóór de pauze gegeven worden, de
derde na de pauze, waarna als vierde onderdeel de discussie zal plaatsvinden.

HP geeft het woord aan Peter Claeys van Meccanoo Architecten; hij vervangt
Iemke Bakker die onverwacht verhinderd is. Meccanoo is een bedrijf van ca. 60
medewerkers, dat op grote schaal ontwerpen tot stand brengt.
Mobiliteitsesthetiek als leidinggevend denkprincipe bij het ontwerp

De visie op snelweglandschappen heeft als matrix leeftijd en categorie van

activiteiten.
Netwerk: In Nederland bestaat een intensief gebruik van de snelweg, een soort
gebruikers ruimte. De toename van gebouwen langs de snelweg leidt tot een
corridor langs de snelweg. Vanuit dat gezichtspunt is het 'Corridorconcept'
ontwikkeld De auto wordt 'A room with a view'.
6 abstracten typologie:
1. weidse landschap: een typisch Nederlands landschap.
2. Eco-corridor type: landschap boven de wegstructuur (vb wildbrug)
3. Bali type: vraag grote economische groei. Gebouwen zijn niet hoger dan de
bomen, vb. in Nederland: Friesland
4. Roergebied type: een van de meest geïndustrialiseerde types. Tussenstrook als
reservegebied van ca. 100 m. bebost langs de snelweg.
5. Las Vegas type: gebouwen, parkeerterreinen langs wegen en billboards op de
parkeerplaatsen.
6. Type la Defense: gebouwen zijn een deel van de infrastructuur geworden.

In plaats van een corridor van bedrijven kan een themaroute gecreëerd worden:
routes met bepaalde eigenschappen, b.v. een Louis Couperusroute, of een
Schipholroute, of een Delfts blauwroute.
Invloed van het landschap op de snelweg wordt in 2 praktijkvoorbeelden in
Nederland geïllustreerd:
1. Kassenbouw in het Westland
2. Westermaat: retailpark.

1. Kassenbouw in het Westland.

Een groot knelpunt bij de herontwikkeling van de oude kassen, juist in de Randstad
is ruimte gebrek. Voorbeeld Zuidplaspolder:
De opdracht was in de 1000 ha. Zuidpolder 430 ha. herontwikkelen als bruto
programma voor glaskassen cultuur.
Oplossing: van monocultuur naar multicultuur.
- kassen zijn zeer licht, dus is stapeling mogelijk.
- water: Zuidpolder is het laagste punt van de omgeving, dus kan water in de
vorm van een grote plas voor recreatie bestemd worden.
- 60 woningen met het idee om deze als interessante traditionele alleenstaande
woningen te handhaven.
- dwarsliggende verbinding wordt een recreatieve route (toeristische trekpleister)
- er bleef nog ruimte over voor wat landbouw.
Een klein deel is uitgewerkt.

2. Westermaat te Hengelo
De locatie ligt langs de snelweg A1. Een bepaald concept: was er niet, dus was er
vrijheid van stijl voor de retailers. Er werd geen rekening gehouden met
landschappelijke functies als b.v. de Bornsebeek.
Het stedenbouwkundig plan gaat uit van inbedding van de beek in het plan, en de
gebouwen worden opgenomen in het landschap: definitieve voorstellen met
gevelaanzichten.
- Gebouwen: gewone metalen, maar omgeven door een centraal lint met
daartussen ca. 5 torens, die als verwijzing dienen naar de zoutboortorens, en de
functie hebben van billboards. Het lint verbindt de gebouwen, eventueel vormt het
een looproute.
- Parkeerterreinen liggen in verschillende delen met boomvakken. Boomvakken
hebben billboards en winkelwagenruimte: een symbolische combinatie van alle
elementen. Parkeerterreinen hebben veelal een grasmat.
- Wandelroutes.
- Ook is een grasdak voorzien op enkele gebouwen.

Vraag: hoe gaat u met lichtvervuiling om?

PCl: Dat onderwerp was niet aan de orde, dus is in deze studie geen rekening
gehouden met andere studies waarin dit onderwerp behandeld wordt.

Inleiding 2.
Edwin van Uum: Vista heeft het concept Netwerk Stad uitgewerkt, om architectuur
te sturen in een netwerkstad.
Context voor de ruimte: kwaliteit van de omgeving, een rijker programma en accent
op de netwerkpositie.

1e Infrastructuur inventariseren en de locaties bepalen die goed bereikbaar zijn.

Wordt alle ruimte goed gebruikt? Op en rondom infrastructuur zijn vaak restplekken,
te identificeren om welke reden (milieu, geluid?) en deze een aantrekkelijkere
bestemming geven.
Ontwikkeling van de netwerkpositie; infrastructuur:
Hoe verknoop je die verschillende transportsystemen met elkaar? Overstappunten
en overstapkwaliteit zijn criteria. Maximaal 45 minuten van het ene uiterste punt
naar het andere, met 1 overstappunt was een doel. Ook zijn functies op regionale
schaal bekeken.
Door ontsluiting van laagwaardige bedrijventerreinen worden deze opgewaardeerd,
zorg voor betere bereikbaarheid per openbaar vervoer waarna een multidoel
gegeven kan worden.
Ook op stedelijk niveau zijn functies bekeken, b.v. een oud havengebied kan
gebruikt worden als knooppunt van infrastructuur.

2e Omgevingskwaliteit (bv. Waalbos Noord-Brabant). De waterstructuur werd in

kaart gebracht. Welke kwaliteiten dienen bewaard te worden? Welke restricties zijn
acceptabel? Wat wordt beïnvloed door de infrastructuur? De ontwikkeling van
nieuwe mogelijkheden die binnen de infrastructuur liggen en ook gebiedsspecifieke
profielen van bedrijventerreinen.

3e Programma en ontwerp. B.v. Groene werklandschappen. Andere criteria,

concepten mogelijk b.v. een bedrijvenarchipel, waarin ook de relatie werk / groen
nadruk krijgt. Andere mogelijkheden zijn b.v. een werkbrink, campus, werkbos,
landgoed (kwetsbare natuurgebieden).

Deze studies geven inzicht in de betekenis van infrastructuur voor netwerkstad

Twente met als consequentie de volgende vragen:
Hoe sturend is de kaart van de regio Twente?
Hoe structurerend zijn de ideeën?
Waar zijn multifuncties belangrijk? (Vergelijking met netwerkstad Apeldoorn /
Deventer / Zutphen, waar in de regio samenhang aangebracht wordt).
Voorlopig kan men spreken over een 'planologisch slagveld'.

Pauze.

Hans ter Beek, architect / directeur van Op ten Noort-Blijdenstein b.v. architecten
en ingenieurs te Utrecht.

Campus-Expres, voorbeeld van de jongste generatie bedrijventerreinen in

Hengelo.
Een pleidooi voor zuinig ruimtegebruik.

Snelwegen, de meest extensief gebruikte ruimte (intensief gebruik tijdens spitsuur

en files, op overige tijden zijn ze vaak leeg). Men is begonnen met het aanleggen
van snelwegen na 1940. Nu zijn de ruimtes langs de snelwegen verworden tot de
zgn. snelweglocaties, in trek voor de bouw van kantoren, bedrijventerreinen
aanvankelijk voor lelijke goedkope constructies.

Factoren voor een oplossing richting intensief gebruik.

- P-plaatsen op het weiland fl. 2.000, P-plaatsen onder glasbouw kosten
misschien fl. 40.000, waarom is men bereid te betalen?
- Campus: grondprijs te hoog voor traditioneel gebruik. De oplossing is dus
stapelen, b.v. ruimte voor P-plaatsen, daaromheen winkels, en erboven
woningen
- Handhaven van het Twents open coulissen landschap is moeilijk, maar kan
gerealiseerd worden via compactbouw en door deels op bijzondere wijze te
stapelen.

Uitgangspunten en stappen in de ontwikkeling:

- agrarisch oerlandschap (blz. 4 folder)
- es / beek dal
- Twents beeldmerk: pogen te handhaven: bomen / boerderijtjes
- A1 bepaalt een deel van het beeld
- Infrastructuur ingepast (bus HOV etc. spitsuurpieken lastig)
- Landscaping: wadi's, duurzaam watersysteem
- Compact bouwen: 1. Stapelen
2. Blokjes tegen elkaar (aanschuiven)
3. Over elkaar plaatsen

Integraal concept omvat de volgende punten:

- presentatie op de zichtlocaties aan de A1
- duurzame vegetatiedaken
- industrieel, demontabel en flexibel (IDF)
- solitair parkachtig in het tussengebied en aan de vijver
- architectonisch beeldmerk campus
- technisch innovatief bij het mobiliteitscentrum
- Twents beeldelement
- 27 ha. terrein, 7 + 20 gebouwen

Mobiliteitscentrum - een nieuw concept voor alles wat je de automobilist aanbiedt,

alles wat aan auto gerelateerd. (energetisch selfsupporting)
Individuele herkenbaarheid van de gebouwen is laag.
P-plakken: 1/75 m2 dus intensief, inpandig parkeren, meecalculeren, huurprijs.

Han Pape dankt HtB voor zijn aandeel en stelt het publiek in de gelegenheid vragen
te stellen.

Vraag W. Jansen: Waarom zouden bedrijven in Hengelo moeten komen en niet in

Nordhorn?
Antwoord ter Beek: Economisch heeft Hengelo bedrijven nodig. De campus moet
dus meer bieden dan Nordhorn.

Vraag: Ikea dat op de Campus gebouwd zal worden, trekt veel verkeer, hoe worden
in de infrastructuur P-plaatsen voorzien?
Antwoord Claeijs: Ikea werkt al 15 jaar en heeft ervaring. Het is nog niet bekend
hoe de oplossing in het ontwerp zal passen, daarbij heeft de gemeente een
belangrijke taak, maar let wel: Ikea is een grote economische factor. Overigens
geldt de regel: hoe schaarser de grond, hoe mooier de gebouwen.

Vraag HP: wordt gekeken naar ruimte rondom de gebouwen? Vanuit een gebouw
wordt naar buiten gekeken, maar bijna nooit vanuit het regionale aspect, welke
doorschuif effecten (verkeersproblemen), Is het mogelijk dit in te schalen na het
maken van het ontwerp, dat dus eventueel bijstellen?
Antwoord Van Uum: .
a. Waterschap vindt het een minder geschikte ligging (ondergrond)
b. Relatie met bereikbaarheid, externe profilering (niet aan A1, maar in oksel tak
A35). Cyclus leidt tot verschuiving van laagwaardig (platte doos) naar
hoogwaardiger gebruik.

Vraag mevr. Koster, Oldenzaal: als transportmiddel worden wel de trein en wegen
genoemd, maar niet water.
Antwoord Van Uum: rekening wordt gehouden met de meest sterke
vervoerscombinaties voor ontsluiting: in de meeste gevallen zijn dat trein en auto.

Vraag: Is er voldoende infrastructuur?

Wethouder Ter Keurs uit Borne stelt dat er niet genoeg overleg is geweest,
aangezien hij door de vestiging van Ikea wel degelijk verkeersproblemen rondom
Borne verwacht (aansluiting Bornsestraat op de A1).

Vraag P. van den Akker, Enschede: informeert naar de consequenties voor de

bestaande bedrijventerreinen, kan de ruimte daar ook intensiever gebruikt worden?
Antwoord Ter Beek: Bestaande terreinen kunnen gerevitaliseerd worden, hoewel dit
bij gefragmenteerd gebruik moeilijk is. Soms kan herindeling nuttig zijn.
Vraag PCl: hoe ligt de kwaliteit in de bedrijventerreinen ten opzichte van het
opdrachtgeverschap, wie geeft opdracht?
Antwoord Ter Beek: Het stedenbouwkundig ontwerp had 1 opdrachtgever
waardoor snelle procedures mogelijk waren. Bij meerdere opdrachtgevers is een
procedure trager omdat er goede afspraken moeten komen waaraan diverse
bouwers zich moeten houden.

Vraag Van der Woude: Losser stelt dat Ikea een groot bedrijf is in oppervlakte, met
een relatief laag aantal werknemers. Hoe ligt de arbeidsverhouding voor de rest van
de Campus?
Antwoord: ca. 75 m2 / arbeidsplaats, m.a.w. 2000 - 3000 mensen.

Vraag J. Wok: een schoon milieu speelt een groeiende rol. Is het mogelijk werken
en wonen samen te brengen, bedenk dat werken ca. 8 uur per dag kost.
Antwoord Ter Beek: Wonen betekent extra kwaliteit in een gebied. Onderzocht
wordt of een combinatie mogelijk / haalbaar is.

Vraag Mw. Koster, gemeenteraadslid: wordt de waarde die in de eerste en derde

presentatie gegeven wordt aan zichtlocaties niet sterk overschat?
Antwoord PCl: Ikea locatie aan de A1 is beslist een bijzonder prominente plek. Het
streven door gebruikers naar gebouwen en billboard locaties is sterk en bepaalt de
prijs. Ikea heeft brandnaming goed bestudeerd (onderbewustzijn) en het moet niet
onderschat worden.
Ter Beek: uitgezonderd die locaties waar je door de bomen het bos niet ziet, dus
ook hierin bestaat een groot kwaliteitsverschil.

Vraag De Lange, Deventer: is het thema zuinig grondgebruik wel optimaal

toegepast in de Campus? Wat zou optimaal zijn? Onbebouwd? Kan een
bestemmingsplan eventueel getrotseerd worden?
Antwoord: Een bestemmingsplan kan door een ander vervangen worden. Factoren
van invloed: het moment (is de tijd rijp voor een volgende stap), prijs die daarbij
hoort.

Vraag R. Leer, Hengelo: Gebruik en revitaliseren van gebruikersterreinen. Project

Campus ziet er beter uit dan het Plein nu.
Antwoord: Het hangt mede af van het doel van het bedrijventerrein: Retailbedrijven
of multifunctioneel en van de opdrachtgever, één of meerdere?

Vraag P. Kuenzli: is bij dit uitermate ambitieuze bedrijvenpark de parkeernorm niet

te laag? Deze is eerder 1/40 dan 1/75,
Antwoord Ter Beek: dit moet gerealiseerd worden in ca. 5 jaar. Het beheerconcept
is een belangrijk middel, waardoor parkeren 'op het maaiveld' gelimiteerd is. Het is
mogelijk parkeergelegenheid uit te breiden (inpandig, deel van de kwaliteit).

Vraag J. Stegink: Het project stelt stapelen van onderdelen voor, dit is niet zijn
beeld van het Twentse landschap.
Antwoord Ter Beek: het plan is aanpasbaar voor verschillende delen van
Nederland. Veel verschillende ingrediënten zijn gebruikt en het aspect Twents
landschap is hierin op kunstmatige wijze vertegenwoordigd middels verwijzingen.
B.v. de beek blijft liggen, er zullen 200 viaducten zijn; de es die er lag wordt als terp
verwerkt.

Han Pape dankt het publiek en panelleden voor de discussie en sluit de

bijeenkomst, verwijzend naar de volgende avond in de cyclus 'Een nieuwe
generatie bedrijvenparken' op 24 januari in het Polmanstadion in Almelo.

AM (Amstelland MDC): ‘We

want to develop distinctive
office concepts’
By: F. van Triest, Office Space
Director Real Estate
Netherlands/Belgium. CLICK PICTURE TO ENLARGE

Reputed MORE INFORMATION

Commitment

The merger of Amstelland Ontwikkeling Vastgoed and MDC / Multi

Vastgoed has given birth to a new leading player in the Dutch market for
office space. “Our increased size, versatility and creativity enable us more
than ever to operate as quality leader. We want to offer users, investors
and municipal authorities distinctive concepts. Offering more of the same
is simply not enough”, says Frans van Triest, responsible at AM for the
development of office space and business parks in the Netherlands.
comments: “We laid out the park at the
start of the Hengelo project, complete 3430 AM Nieuwegein
with water feature and boscage. The Netherlands
However, the aim is not only to create Tel.: +31 30 609 72 22
an attractive setting, but also to maintain Fax: +31 30 605 08 74
the quality of the buildings and
surroundings for many years to come. P.O. Box 875
We have therefore introduced a new 2800 AW Gouda
management formula in Hengelo. All the The Netherlands
building owners join a park management Tel.: +31 182 69 09 00
co-operative.” AM has integrated park Fax: +31 182 69 06 90
development and management with land
development. E-mail: info@amstelland.nl
Website: www.amstellandmdc.com

According to Frans van Triest, this formula was feasible, because AM is the only Dutch
developer to have its own land development company. “It just proves that the broad scope of
our company, which belongs to the top in the residential and retail sector, comes paired with
innovation”, says Frans van Triest.

Commitment
AM not only has an eye for setting and
architecture, it also satisfies the service and park
management requirements of office users and
owners. “Over ten years ago, we were the first in
the Netherlands to develop a full-service office
park near Schiphol. On-site management in the
main building provides all the desired support
services, from childcare and catering to reception
and dry-cleaning services”, says Frans van
Triest. Gemini Transpolis, Hoofddorp.

AM remains involved in its initiatives for a long period of

time. Co-initiated by AM, the Amsterdam Teleport
business district culminated, for the time being, in the
95-meter Crystal Tower. In the Randwyck district of
Maastricht, where the company has been active since
the early eighties, AM initiated a master plan for the
area’s further development. “We find it important that
locations serve a variety of functions. We therefore
integrate office space developments as much as
possible with retail, leisure, residential, parking, traffic
and transport solutions. This applies not only to the
largest cities in the Netherlands, but particularly to
regions. In a city like Heerlen, we combine offices with
residential, retail and leisure elements in the Stadspark
Oranje Nassau city park.”

IBM, Amsterdam.

VERDELING F 50 MILJOEN VOOR

BEDRIJVENTERREINEN
Datum: 24-08-1999

Staatssecretaris Ybema van Economische Zaken heeft de verdeling van f 50 miljoen

aan subsidies voor aanleg en vernieuwing van bedrijventerreinen voor 1999
vastgesteld. Het beschikbare budget wordt gelijkelijk verdeeld over de categorie
ontwikkelingsprojecten en de categorie revitaliseringsprojecten. De volgende
gemeenten zullen subsidie ontvangen:
Ontwikkelingsprojecten
Eindhoven (Noord-Brabant) Flight Forum, Lake Forum
en Habrakerveld f 7,5 mln.
Waalwijk (Noord-Brabant) Haven f 7,5 mln.
Hengelo (Overijssel) Westermaat f 7,5 mln.
Maastricht (Limburg) Maastricht/Eijsden f 2,5 mln.

Revitaliseringsprojecten
Den Bosch (Noord-Brabant) De Rietvelden f 7,5 mln.
Breda (Noord-Brabant) De Krogten f 7,5 mln.
Schiedam (Zuid-Holland) Wiltonhaven f 7,5 mln.
Helmond (Noord-Brabant) Hoogeind f 2,5 mln.

Deze gelden vloeien voort uit het Besluit stimulering ruimte voor economische activiteit
(StiREA).

Er zijn dit jaar via de provincies 32 projecten ingediend. Een adviescommissie heeft de
projecten beoordeeld aan de hand van drie kwalitatieve criteria: de mate waarin een
project bijdraagt aan het oplossen van knelpunten met betrekking tot de tijdige
beschikbaarheid van ruimte voor bedrijvigheid, de kwaliteit van de
bedrijventerreinenvisie en het draagvlak bij bestuur en bedrijfsleven. De
adviescommissie heeft op basis hiervan acht projecten geselecteerd. Bij die selectie is
in sterke mate gekeken naar het effect van StiREA op de realisatiekans van het
project.
Staatssecretaris Ybema heeft het advies van de commissie overgenomen.

De StiREA-regeling is ingesteld voor 4 jaar. Dit was het laatste jaar dat gemeenten
konden meedingen naar een StiREA-bijdrage. Op het ogenblik wordt gewerkt aan de
uitwerking van de opvolger van de StiREA-regeling, de Tender
Investeringsprogramma's Provincies (TIPP).

Ontwikkelingsprojecten
De gemeente Eindhoven ontwikkelt samen met de gemeente Veldhoven het project
bedrijventerreinen Flight Forum, Lake Forum en Habrakerveld, welke onderling
verbonden worden via dezelfde hoofdontsluitingsweg. De terreinen vormen een
onderdeel van het in VINEX-kader te ontwikkelen gebied Meerhoven. Het gaat om een
totale oppervlakte van 200 ha bruto, waarvan 60 ha is bestemd voor
luchtvaartgebonden bedrijvigheid, vanwege nabijheid Eindhoven Airport, en 140 ha
voor gemengde bedrijvigheid. Het is een ambitieus project met een breed regionaal
draagvlak, dat een belangrijke bijdrage levert aan het oplossen van het tekort aan
bedrijventerrein in de regio Zuidoost-Brabant.

De aanvraag van de gemeente Waalwijk heeft betrekking op een combinatieproject:

revitalisering van de bestaande haven en uitbreiding van het terrein met 107 ha bruto.
Door revitalisering van de haven wordt Waalwijk bereikbaar voor grotere schepen en
wordt de kade geschikt gemaakt voor de oprichting van een nieuw te vestigen
(privaat) Regionaal Overslag Centrum (ROC). Het nieuw aan te leggen terrein is onder
meer bedoeld voor (zware) industriële bedrijvigheid, waar in de regio grote behoefte
aan is. Bovendien heeft Waalwijk een opvangfunctie voor zware industrie uit de regio
Den Bosch.

Westermaat is een bestaand, volledig uitgegeven, bedrijventerrein in Hengelo van 110

ha netto. De bedoeling is om het bedrijventerrein uiteindelijk uit te breiden tot 200 ha
netto. De aanvraag heeft betrekking op een uitbreiding van ca. 56 ha bruto,
Campus/Expres genoemd. Het betreft een C-locatie welke op korte termijn wordt
ontwikkeld ten behoeve van reguliere bedrijvigheid in de categorieën industrie,
transport/distributie en groothandel. Voor de korte termijn voorziet dit project in een
grote behoefte aan regulier terrein in de regio Twente en kan dan ook rekenen op een
breed bestuurlijk draagvlak.
De aanvraag die de gemeente Maastricht indient heeft betrekking op de eerste fase
van het samen met de gemeente Eijsden te ontwikkelen bedrijventerrein
Maastricht/Eijsden (totaal 81 ha bruto, waarvan 55 ha in de eerste fase van 1999 tot
2004). De locatie sluit direct aan bij het stedelijk gebied, maar ligt in het
overgangsgebied van stad en rivierzone naar het Limburgse heuvelland. Bij de
ontwikkeling wordt dan ook bijzondere aandacht gegeven aan de aanwezige natuur- en
landschapswaarden. In Zuid-Limburg is een groot tekort aan bedrijventerrein, het
aanbod in Maastricht is momenteel nihil. De ontwikkeling van deze C-locatie voorziet
dus in een urgente behoefte.

Revitaliseringsprojecten
Bedrijventerrein De Rietvelden in Den Bosch is een uit de jaren 50 daterend gemengd
bedrijventerrein van 230 ha bruto. De aanvraag heeft betrekking op een gedeelte van
25 ha bruto dat zal worden herontwikkeld om de transport- en logistieke functie van
het terrein te versterken. Men wil dit bereiken door uitbreiding van de bestaande
watercontainerterminal, door de oprichting van een spoorterminal en door ruimte te
creëren voor logistiek-industriële activiteiten. Het project zal worden uitgevoerd door
een op te richten publiek-private herstructureringsmaatschappij, waarin naast de
gemeente ook de Bossche Investeringsmaatschappij (BIM) en een aantal bedrijven
zullen participeren. De Rietvelden is op korte termijn het enige project in de regio dat
zich richt op grootschalige logistiek en voorziet in een behoefte vanuit de markt.

De aanvraag van de gemeente Breda heeft betrekking op grootschalige

bedrijventerrein De Krogten (170 ha bruto). De Krogten is een verouderd terrein dat
extensief wordt gebruikt. Het revitaliseringsproject is gericht op het verbeteren van de
kwaliteit van de gebouwde omgeving, het bewerkstelligen van een intensiever
ruimtegebruik, en het opstarten van programma's gericht op het verminderen van de
milieubelasting. Het bedrijfsleven op het terrein is zeer nauw betrokken bij het project
en de bedoeling is dat de investeringen van de overheid van ca. f 28 mln. samengaan
met een investering van het bedrijfsleven in de bedrijfsomgeving van ca. f 84 mln.
Opwaardering van de Krogten kan additionele ruimte voor nieuwe bedrijvigheid
opleveren, maar is vooral gericht op het bieden van oplossingen voor bestaande
bedrijvigheid, waardoor voorkomen kan worden dat deze bedrijven wegtrekken naar
nieuwe bedrijventerreinen.

De gemeente Schiedam heeft een aanvraag ingediend voor revitalisering van de

Wiltonhaven, een zeer extensief en verpauperd scheepswerfterrein van 66 ha (inclusief
26 ha water). Een cluster van drie bedrijven heeft zich gemeld om dit terrein om te
vormen tot een maritiem- en transportcentrum met een belangrijke havenindustriële
functie in het Rijnmondgebied. Dit levert een additionele werkgelegenheid van ca.
1300 mensen op. Naast de overheid (gemeente, provincie, rijk) dragen ook de
bedrijven bij aan de kosten voor milieusanering en algemene infrastructuur. In de
regio Rijnmond is een nijpend tekort aan grootschalige natte werklocaties. Ruimte voor
bedrijven moet voor een belangrijk deel gevonden worden door herstructurering van
verouderde terreinen.

Het bedrijventerrein Hoogeind is het oudste bedrijventerrein van de gemeente

Helmond, is ca. 320 ha groot en biedt werk aan ruim 6600 mensen. De gemiddelde
arbeidsintensiteit op het terrein is relatief laag, mede omdat in de oudere delen sprake
is van grotere kavels die niet meer benut worden. Samen met het opraken van de
voorraad gemengde bedrijventerreinen en de blijvende vraag naar dergelijke terreinen
vormde dit de aanleiding voor het revitaliseringsproject Hoogeind. De maatregelen
hebben betrekking op herinrichting van een aantal straten, verbetering van de
bewegwijzering en herontwikkeling van een aantal terreinen. Het proces van
revitalisering moet uiteindelijk leiden tot ruim 28 ha nieuw uitgeefbaar terrein.
Nieuwe hoogbouw campus maakt alpinist blij

Negen bouwlagen, met aan de zijkant een klimmuur. Het nieuwe complex met
studentenwoningen dat op het campusterrein van de UT verschijnt, wordt een
blikvanger. Ook de binnenkant is bijzonder: geen groepsruimtes meer, maar
ieder een eigen keuken en badkamer.

ENSCHEDE
Het idee kwam zo maar in hem op: als we toch een hoog gebouw neerzetten, waarom
maken we van de zijgevel dan geen klimwand. Met dertig meter is het de op een na
hoogste openlucht-klimmuur in ons land, vertelt Jan Sinke niet zonder trots.
Hij is directeur van woningcorporatie De Veste in Ommen, waar studentenhuisvester
Acasa deel van uitmaakt. ‘De alpinstenvereniging is enthousiast.’
Alpinisten
Het gebouw van negen bouwlagen telt 74 appartementen en krijgt een opvallende rode
voorgevel. Opmerkelijk is ook de zijgevel, waar de alpinisten omhoog kunnen
klauteren: deze krijgt een lichte knik. Sinke: ‘Vanuit stedenbouwkundig oogpunt is
gevraagd om een markant gebouw.’ Het komt te staan op het Campagneplein, tussen
de Bastille en het Sportcentrum.

Iets verderop, op het parkeerterrein bij de supermarkt, bouwt De Veste een groot
complex van drie bouwlagen met in totaal 163 appartementen. Op de begane grond
komen winkelruimtes voor onder meer de supermarkt, kapper, tandarts, huisarts en
fysiotherapeut.
Het L-vormige gebouw krijgt een grote binnentuin. Stalen bruggen zorgen voor een
snelle verbinding tussen de afdelingen.
Zelfstandig
Opvallend is dat de woningen in beide complexen een eigen keuken en badkamer
krijgen. ‘Daar is wel discussie over geweest, omdat ze op de UT gewend zijn aan
groepswoningen. Uit onderzoek blijkt echter dat vijftig procent van de
campusbewoners wel zelfstandig zou willen wonen. Ook studenten hebben een
wooncarrière: eerstejaars willen graag bij elkaar, later ontstaat vaak de behoefte aan
eigen voorzieningen.’

De bruto-huurprijzen liggen hoger dan die van de huidige kamers, rond de 220 euro
exlcusief gas en licht en servicekosten. ‘Netto is het verschil niet groot, omdat het
zelfstandige woonruimte is. Daardoor komen de bewoners in aanmerking voor
huurtoeslag.’
Binnenkort wordt met de bouw van beide complexen begonnen. Als alles volgens
planning verloopt, zijn ze volgden jaar zomer gereed.

De nieuwbouw is nodig omdat De Veste in 2008 Calslaan-nieuw sloopt, waarmee 350

kamers verdwijnen. Met de nieuwbouw blijft nog een tekort van 100 kamers.
‘We willen daarna kijken of er echt nog een tekort is, want we willen niet bouwen voor
leegstand’, aldus Sinke.

Nieuwe hoogbouw campus maakt alpinist blij

Negen bouwlagen, met aan de zijkant een klimmuur. Het nieuwe complex met
studentenwoningen dat op het campusterrein van de UT verschijnt, wordt een
blikvanger. Ook de binnenkant is bijzonder: geen groepsruimtes meer, maar
ieder een eigen keuken en badkamer.

ENSCHEDE
Het idee kwam zo maar in hem op: als we toch een hoog gebouw neerzetten, waarom
maken we van de zijgevel dan geen klimwand. Met dertig meter is het de op een na
hoogste openlucht-klimmuur in ons land, vertelt Jan Sinke niet zonder trots.
Hij is directeur van woningcorporatie De Veste in Ommen, waar studentenhuisvester
Acasa deel van uitmaakt. ‘De alpinstenvereniging is enthousiast.’
Alpinisten
Het gebouw van negen bouwlagen telt 74 appartementen en krijgt een opvallende rode
voorgevel. Opmerkelijk is ook de zijgevel, waar de alpinisten omhoog kunnen
klauteren: deze krijgt een lichte knik. Sinke: ‘Vanuit stedenbouwkundig oogpunt is
gevraagd om een markant gebouw.’ Het komt te staan op het Campagneplein, tussen
de Bastille en het Sportcentrum.

Iets verderop, op het parkeerterrein bij de supermarkt, bouwt De Veste een groot
complex van drie bouwlagen met in totaal 163 appartementen. Op de begane grond
komen winkelruimtes voor onder meer de supermarkt, kapper, tandarts, huisarts en
fysiotherapeut.
Het L-vormige gebouw krijgt een grote binnentuin. Stalen bruggen zorgen voor een
snelle verbinding tussen de afdelingen.
Zelfstandig
Opvallend is dat de woningen in beide complexen een eigen keuken en badkamer
krijgen. ‘Daar is wel discussie over geweest, omdat ze op de UT gewend zijn aan
groepswoningen. Uit onderzoek blijkt echter dat vijftig procent van de
campusbewoners wel zelfstandig zou willen wonen. Ook studenten hebben een
wooncarrière: eerstejaars willen graag bij elkaar, later ontstaat vaak de behoefte aan
eigen voorzieningen.’

De bruto-huurprijzen liggen hoger dan die van de huidige kamers, rond de 220 euro
exlcusief gas en licht en servicekosten. ‘Netto is het verschil niet groot, omdat het
zelfstandige woonruimte is. Daardoor komen de bewoners in aanmerking voor
huurtoeslag.’
Binnenkort wordt met de bouw van beide complexen begonnen. Als alles volgens
planning verloopt, zijn ze volgden jaar zomer gereed.

De nieuwbouw is nodig omdat De Veste in 2008 Calslaan-nieuw sloopt, waarmee 350

kamers verdwijnen. Met de nieuwbouw blijft nog een tekort van 100 kamers.
‘We willen daarna kijken of er echt nog een tekort is, want we willen niet bouwen voor
leegstand’, aldus Sinke.

Twensche Courant Tubantia - woensdag 6 oktober 2004

Meer kans op plek op Campus

HENGELO - Hengelo breidt de mogelijkheden uit voor bedrijven om een plek

te krijgen op het bedrijventerrein Westermaat Campus. Dat hebben
Burgemeester en Wethouders gisteren besloten. Het gebied langs de A1,
tussen de Bornsestraat en Europalaan, moest het paradepaardje worden van
de Hengelose economie.

Een plek was voorbehouden aan vernieuwende bedrijven op het

gebied van industriële technologie. Campus bleek zo echter moeilijk te
verkopen, omdat juist die bedrijven moeilijke tijden doormaken.
Momenteel staat er nog maar een bedrijf op het terrein en is een pand
in aanbouw.
Toch is de belangstelling voor Campus volgens het college best groot. Daarom hebben
B en W besloten wat minder strenge eisen te stellen aan de toekomstige ‘bewoners’.
Ook bedrijven op het gebied van zakelijke dienstverlening in de industrie, zoals
architecten en computercentra, zijn voortaan welkom. Ze zullen echter wel aan hoge
eisen op het gebied van parkmanagement, inrichting en beeldkwaliteit moeten
(blijven) voldoen

Twensche Courant Tubantia - maandag 17 mei 2004

Wal geslecht om Campus te verkopen

HENGELO - Hij ligt er koud een jaar of twee of hij moet al weer weg.

De geluidswal tussen de A1 en bedrijventerrein Campus, precies tegenover

het nieuwe Stadskantoor van Hengelo, wordt binnenkort geslecht. In een
poging om de bouwkavels aantrekkelijker te maken.

Want het wil niet zo lukken met de verkoop. Precies één bedrijf en een lege, oude
boerderij staan er nu. Terwijl Campus, een volwaardig essenlandschap, nog wel een
landelijke prijs heeft gewonnen vanwege de inrichting, die al helemaal klaar is. Door de
wal weg te halen, krijgt het verkeer op de A1 vrij zicht op het bedrijvenpark.

Dat moet de bouwkavels commercieel aantrekkelijker maken. De gemeente heeft

daarover overeenstemming bereikt met Rijkswaterstaat en Domeinen.

Die hebben geen bezwaar, omdat uit onderzoek zou zijn gebleken dat het verdwijnen
van de wal niet voor geluidsoverlast zorgt.

Hengelo betaalt Domeinen 10.000 euro om de grond elders op Campus te gebruiken

en verhaalt dat op haar beurt op GEM Ontwikkeling Westermaat Campus, die het
bedrijvenpark ontwikkelt

Twensche Courant Tubantia - zaterdag 14 februari 2004

Bureau voor onderwijs mag niet naar Campus

HENGELO/BORNE - Nieuwbouw van het Onderwijsbureau Twente op

Westermaat Campus is van de baan. Het bureau voldoet volgens de gemeente
Hengelo en ontwikkelaar Amstelland niet aan de vestigingsregels. Borne
probeert het bureau te interesseren voor een plek op het Campinaterrein.

Het Onderwijsbureau Twente regelt de administratie voor ruim tweehonderd scholen in

Oost-Nederland en is sinds tien jaar gevestigd aan de Azelosestraat in Borne. Door de
voortdurende groei heeft het bureau behoefte aan een groter pand.

Medio vorig jaar kwam Westermaat Campus in beeld. ‘Vanwege de te verwachten

uitstraling en de prima bereikbaarheid’, aldus directeur L. Rondhuis. December vorig
jaar kwam het bericht dat Campus van de baan is. Op Westermaat Campus wordt
alleen ruimte geboden aan ‘vernieuwende bedrijvigheid’.

Rondhuis zegt ‘niet gelukkig’ te zijn met de afwijzing. ‘Amstelland en de gemeente

zeiden dat we in aanmerking kwamen voor een plek. We zijn een half jaar in
onderhandeling geweest. Alles lag klaar, de architect had schetsen gemaakt en de
bouwvergunning kon worden aangevraagd. Blijkbaar hadden we al onze energie
kunnen sparen en ons moeten richten op een andere plek.’ De gemeente Hengelo stelt
dat vanaf het begin aan het Onderwijsbureau duidelijk is gemaakt dat het niet voldoet
aan het profiel van Campus. Volgens woordvoerder K. Haas van de gemeente is het
bureau ook geïnformeerd over de discussie in de gemeenteraad over het aanpassen
van de vestigingsregels. Het lukt de gemeente en ontwikkelaar Amstelland niet om
bedrijven naar Campus te krijgen. Een meerderheid van de gemeenteraad heeft
onlangs ingestemd met een versoepeling van de regels. De woordvoerder zegt dat
daarna een alternatieve locatie is aangeboden op Westermaat Zuidoost, in de buurt
van GTI. ‘Daar hebben we nog geen reactie op gekregen.’

Ook de gemeente Borne denkt mee. Volgens wethouder B. Donkers is een van de drie
alternatieve locaties, die aan het Onderwijsbureau is aangeboden, ‘sterker in beeld’
gekomen. Het gaat om het Campinaterrein, dichtbij het station. ‘Er komen daar
kantoren en woningen. Het is een herkenbare plek.’ Donkers denkt dat het
Campinaterrein voor het Onderwijsbureau ‘een uitgelezen kans’ is. Het Bornse
gemeentebestuur is geen eigenaar van de grond, maar doet ‘in bemiddelende zin’ zijn
best om het bureau voor Borne te behouden. Binnen de Netwerkstad is afgesproken
dat grote kantoren naar Hengelo gaan. ‘Maar het Onderwijsbureau zit al in Borne. We
zouden gek zijn als we tegen ze zouden zeggen dat ze maar lekker naar Hengelo
moeten gaan.’

Wat het Onderwijsbureau nu gaat doen, is niet duidelijk. Volgens directeur Rondhuis is
het bedrijf zich aan het oriënteren op andere locaties ‘in de regio’. Of ‘Hengelo’ niet
meer in beeld is, wil Rondhuis niet zeggen. ‘Ik zeg niet dat Hengelo van de baan is. Wij
zijn gewoon uit ons jasje gegroeid en moeten op korte termijn naar een andere plek

Twensche Courant Tubantia - vrijdag 23 januari 2004

Raad maakt vestiging op Campus makkelijker

HENGELO - Een ruime meerderheid in de Hengelose gemeenteraad is bereid

de vestigingsregels op bedrijventerrein Westermaat Campus aan de A1 te
versoepelen. Het gebied is nu voornamelijk bestemd voor innovatieve
industrie. Binnenkort worden ook bedrijven uit andere sectoren toegelaten.

Dat werd donderdagavond duidelijk in de vergadering van de raadscommissie Middelen

en Economie. Alleen de VVD wil nog op z’n minst een jaar vasthouden aan het huidige
profiel.

Het lukt momenteel niet Westermaat Campus uit te geven. Er heeft zich nog maar een
bedrijf op het terrein gevestigd. Bij de huidige stand verliest de gemeente jaarlijks
500.000 euro aan rente.

Bedrijven die wel belangstelling hebben kunnen of willen niet voldoen aan de vele
eisen die aan Westermaat Campus zijn gesteld. Campus moet een van de mooiste
bedrijvenparken in het land worden en is vooral bedoeld voor hoogwaardige
innovatieve industrie.

Campus is het enige terrein dat Hengelo op dit moment in de aanbieding heeft. Met de
strenge voorschriften leidt dat ertoe dat belangrijke bedrijven hun heil elders zoeken.
Volgens de gemeente is gisteren nog een prachtig bedrijf de deur gewezen.

Dat bracht bij sommigen het Cannondale-syndroom boven: dit moderne fietsenbedrijf
werd in het verleden om vergelijkbare argumenten de deur gewezen, en nu staat het
een paar kilometer verderop in Oldenzaal te glimmen. Hengelo heeft er spijt van.

Wethouder G. ter Ellen peilde gisteren hoe de raad denkt over versoepeling van de
voorschriften. Een onderzoeksbureau heeft aangegeven dat enige verruiming in de toe
te laten soorten bedrijven ertoe kan leiden dat de uitgifte op gang komt.

De VVD heeft daar grote moeite mee. Fractievoorzitter A. Noest betoogde dat het een
heel bewuste keuze is geweest om innovatieve industrie Hengelo op Westermaat
Campus binnen te halen en binnen te houden. ‘Het is voor mij te vroeg om dit los te
laten’, stelde hij.
Alle andere fracties zijn daartoe wel bereid. Ze hebben afgesproken de komende
maand nader te bepalen tot hoever de voorschriften kunnen worden opgerekt. Daarbij
gaat het vooral om de vraag hoe de gewenste hoogwaardige uitstraling gewaarborgd
kan blijven. De VVD wil aan die discussie wel meedoen.

Twensche Courant Tubantia - zaterdag 3 januari 2004

Gespreid bedje, maar niemand wil er in

Als de regels voor vestiging niet veranderen, is in 2010 slechts een klein deel
van het Hengelose paradepaardje Westermaat Campus uitgegeven. Het
bedrijventerrein is een gespreid bedje, maar niemand wil er in. ‘Het moet
anders.’

Het is voor Hengelo pijnlijk, daar aan de A1. Terwijl het Oldenzaalse bedrijventerrein
Het Hazewinkel wordt volgebouwd met zelfs fraaie panden, wil het op Campus niet
lukken. De Hengeler weend giert er om een eenzame blokkendoos en een oude
boerderij.

Campus is voorbehouden voor hoogwaardige, innovatieve bedrijven. Het is - met een

kunstmatige es - al geheel ingericht, ontwikkelaar AM (Amstelland) zorgt voor de
gebouwen en parkmanagement neemt de bedrijven bijkomende zaken uit handen.
Hengelo won met dit neusje van de zalm een prijs.

Mooi bedacht, maar het past onvoldoende bij de door de economische recessie angstig
geworden Twentse ondernemersgeest. Onderzoek van bureau Stec geeft aan dat de
ondernemer zoveel mogelijk in eigen hand wil houden. Bovendien bepaalt hij zelf wel
door wie hij z’n pand laat bouwen.

Makelaar Euverman Temmink & Partners probeerde zestig bedrijven uit de

metaalsector te interesseren. Hij maakt de vergelijking met Het Hazewinkel waarvan
de wel succesvolle uitgifte tegelijk begon. Conclusie: concurrerend bedrijventerrein in
de omgeving stelt geen verregaande eisen aan het type gebruik en dat speelt Hengelo
parten. Oldenzaal is goedkoper ook. De grond van Campus kost 120 euro exclusief
btw, tegenover 95 tot 105 in Oldenzaal.

De bedoeling was Campus uit te geven van 2002 tot 2008. Stec berekent dat onder de
huidige voorwaarden in 2010 hooguit acht van de achttien hectare is uitgegeven. Een
uit financieel oogpunt somber perspectief.

Stec adviseert Hengelo om meer types bedrijven toe te laten. ‘Laat het profiel van
initiërend en kennisgebonden los’, zegt Stec, ‘en richt u op de totale hoogwaardige
vraag in Twente’. Hoogwaardigheid wordt niet meer bepaald door wat een bedrijf doet,
maar door hoe het eruit ziet wordt ingepast. Stec berekent dat dan in 2010 tussen de
tien en zestien hectare zal zijn uitgegeven aan bedrijven.

De bal ligt nu bij de politiek. Wethouder G. ter Ellen zei onlangs dat enige verruiming
van regels nodig is. Het ligt gevoelig. Ook op Westermaat Plein is aanpassing nodig
geweest vanwege onvoldoende belangstelling.

Twensche Courant Tubantia - woensdag 3 december 2003

Ruimere regels voor ‘Campus’

HENGELO - De vestigingsregels voor bedrijventerrein Westermaat Campus

zullen worden verruimd. Die verwachting sprak wethouder G. ter Ellen
gisteren desgevraagd uit.
De ambities die gemeente en ontwikkelaar met het terrein hadden, kunnen niet
worden waargemaakt. Bedrijven willen zich er niet vestigen onder strenge
voorwaarden aan architectuur en parkbeheer. De gemeente kan het gebied goed
gebruiken om te voorkomen dat bedrijven vertrekken.

Twensche Courant Tubantia - dinsdag 22 juli 2003

Loper uit voor nieuwe bedrijven

Van het gezamenlijk ontwikkelen van bedrijventerreinen tot het bundelen van
onderzoeken. Alles moet uit de kast worden getrokken om nieuwe bedrijven
naar Hengelo te lokken. Zo valt op te maken uit de Nota Economisch Beleid
die onlangs is verschenen.

Het is een schets, schrijft wethouder G. ter Ellen van economische zaken in het
voorwoord van de Nota Economisch Beleid. Maar die schets geeft wel de richting aan
die Hengelo op moet. Op economisch gebied tenminste. De gemeente geeft ook
globaal aan welke methoden de stad wil inzetten om bedrijven voor zich te winnen.

De vier stellingen die op pagina 13 van de nota zijn opgeschreven staan er met vette
letters. De stad houdt onverminderd vast aan de strategische doelstellingen zoals die
zijn geformuleerd in de stadsvisie Hengelo 2010. Economische ontwikkeling en
werkgelegenheidsgroei dus. Hoewel dat tegenvalt in deze tijd. De recessie in Nederland
gaat niet aan Hengelo voorbij. ‘Ook hier neemt het aantal arbeidsplaatsen af’,
constateert Ter Ellen, die benadrukt dat de nota ‘geen officieel stuk’ is. Nog niet.

Hengelo wil een sociale en innovatieve netwerkstad zijn, waarin mensen plezierig
samen leven, werken, wonen en recreëren. Om dat te bereiken moet er een
economisch gevarieerde structuur zijn die leidt tot duurzaam werk voor alle lagen van
de inwoners van Hengelo, aldus de nota. De sociaal-maatschappelijke structuur moet
leiden tot een volwaardige deelname aan de samenleving door alle lagen van de
bevolking. Verder moet de stad voor iedereen plezierige verblijfs- en
ontmoetingsmogelijkheden in het stadshart hebben, ‘met een schoon, veilig en
leefbaar woon- en leefklimaat in de wijken.’

Maar werk is - uiteraard - het allerbelangrijkste in de economische nota. In

Westermaat is de komende jaren nog volop ruimte voor bedrijven. Onder meer in de
deelgebieden Expo, Plein-West, Campus en Oosterbosch. Maar niet alle ruimtevragers
kunnen in deze gebieden terecht. Dat heeft met prijsstelling en kwaliteitseisen te
maken. Bedrijven die wat dat betreft de lat iets lager leggen moeten ook in Hengelo
terecht kunnen. Vandaar dat de bedrijventerreinen Oosterbosch (tussen A1 en
Oldenzaalsestraat) en Westermaat Veltkamp/Buiten sneller worden ontwikkeld. Deze
terrein zijn al vanaf 2005 beschikbaar voor nieuwe bedrijven. Wat deze terreinen
betreft moet Hengelo er volgens de nota de voorkeur aan geven bedrijven te trekken
die een bijdrage leveren aan de versterking van de economische structuur en - naar
verhouding - veel werkgelegenheid opleveren.

Maar niet alleen moeten nieuwe bedrijven worden geworven. Bedrijven die er nu zijn
moeten ook hier blijven. Om daarvoor te zorgen moeten nieuwe vormen van beheer
ervoor zorgen dat de kwaliteit van deze terreinen wordt veiliggesteld.

Twensche Courant Tubantia - dinsdag 10 december 2002

Veel vraag naar stukje ‘gewoon’ industrieterrein

HENGELO - Er is veel belangstelling onder Twentse bedrijven voor vestiging

op bedrijventerrein Westermaat Expres in Hengelo. Voor het nog vrije deel
van dit gebied noordwestelijk van Holec hebben zich vijftig bedrijven
ingeschreven

Zestig procent van de belangstellende ondernemingen komt uit

Hengelo, dertig procent uit Twente en tien van daarbuiten. De
gemeente wil vanwege deze volgens haar grote behoefte zo snel
mogelijk beginnen met het bouwrijp maken. Als de procedures
meezitten kunnen de eerste bedrijven vanaf januari 2004 gebouwd
worden.
Expres - gelegen tussen Beneluxlaan, Europalaan, Brittaniëlaan en Mekkelhorstweg -
meet 26 hectare. Holec beslaat circa 19 hectare. De bedrijven die zich hebben
aangemeld voor de overige 7 hebben samen 30 hectare nodig.

Het gebied Expres is bedoeld voor bedrijven waarvoor een goede aansluiting op de
Rijksweg A1 de belangrijkste vestigingsvoorwaarde is. Het mogen bedrijven zijn die
grote hallen gebruiken. De gemeente wil er middelgrote (5.000 m2) en kleine (1.500
m2) kavels uitgeven aan produktie-gerichte bedrijven. De bedrijfsgebouwen zullen
doorgaans bestaan uit een combinatie van ruimten voor productie, opslag, distributie,
kantoor en showroom.

De gemeente trekt voor het bouwrijpmaken een kleine 2,4 miljoen euro uit. Met het
Waterschap Regge en Dinkel is overeenstemming bereikt over een systeem van wadi’s
voor de afwatering. Regge en Dinkel heeft als voorwaarde gesteld dat er extra
aandacht moet zijn voor controle van het af te voeren water. De gemeente stemt
daarmee in.

Voor het direct aan Expres grenzende bedrijventerrein Westermaat Campus (dat
globaal tussen Holec en de A1 ligt) is beperkte belangstelling. Het gebied is al een jaar
bouwrijp. Ontwikkelaar Amstelland, die samen met de gemeente de invulling ervan
doet, heeft met slechts één bedrijf gevorderde gesprekken over vestiging aldaar. Het
gaat om een bedrijf dat van het ene naar het andere bedrijventerrein wil verhuizen.

Een woordvoerder van de gemeente verklaart het verschil in belangstelling uit de

vestigingsvoorwaarden. De eisen voor Campus zijn hoger. Het moet om vernieuwende
bedrijven gaan die bovendien willen meedoen aan een nieuwe vorm van
parkmanagement. Deze opzet verdiende vorig jaar zelfs een landelijke prijs. Expres is
veelmeer een ‘gewoon’ industrieterrein.

Twensche Courant Tubantia - vrijdag 26 april 2002

‘Een prijs? En er staat nog helemaal niets!’

De beresterke loonwerker Hennie Hannink kan er met de pet niet bij. Heeft dit
terrein een prijs gewonnen. ‘En er staat helemaal niks!’ Trekkers rijden de
zandvlakte plat en doen enorme zandwolken opwaaien. Hannink steekt z’n
sigaar op.

HENGELO - Eerder deze week heeft Hannink van loonwerkersbedrijf Oude Lashof uit
Rossum met zijn trekker nog maïsland bewerkt en nu maakt hij op dezelfde manier
bedrijventerrein Westermaat Campus zaaiklaar. Met een collega van loonbedrijf Van
der Riet bespreekt hij de onderscheiding. Ze zijn sceptisch over het concept. Een
bedrijventerrein helemaal inrichten voordat de bedrijven er zijn leidt tot problemen.

‘Bedrijven willen het straks allemaal weer anders en dan zal je zien dat het riool op de
verkeerde plek zit’.

En toch heeft juist dit bijzondere parkconcept deze week een prijs van 20.000 euro van
het ministerie van economische zaken gekregen in de categorie nieuw. De jury prijst
onder meer ‘het rigoureus kiezen voor 40 procent natuur en tegelijk intensiveren van
bebouwing op enkele plekken’ en ‘de inspiratie op het Twentse landschap’.

Het opvallendste aan het terrein zijn op dit moment de grote centrale vijver en de
glooiing die er voorheen niet was. Twee boerderijen zijn blijven staan en een paar
houtwallen. Ontwikkelingsmanager Heino Vink is blij met de erkenning. ‘Het bevestigt
dat we erg op de goede weg zitten, met een bedrijventerrein van hoge kwaliteit en een
gezamenlijk parkmanagement door de bedrijven die er straks komen. En dat voor
marktconforme prijzen.

Over een paar weken is het een prachtig groen park’. Hannink kijkt naar de boven. ‘Als
we het maar droog houden’, zegt hij en stapt in z’n trekker.

Twensche Courant Tubantia - donderdag 7 februari 2002

Uitgifte bijzonder bedrijventerrein

HENGELO - Op het nieuwe bedrijventerrein Westermaat Campus aan de A1 bij

Hengelo kunnen zich alleen bedrijven vestigen die willen meedoen aan een
gezamenlijk parkbeheer. Centraal geregeld onderhoud, beveiliging,
afvalinzameling en vervoer van en naar het centrum moeten het
bedrijvenpark van 20 hectare een hoge kwaliteit geven.

Met het tekenen van een overeenkomst hebben gemeente Hengelo en Amstelland
Ontwikkeling uit Nieuwegein gisteren het startsein gegeven voor uitgifte van de grond.
Er wordt op dit moment onderhandeld met vijf belangstellenden. In 2005 is volgens
verwachting alle grond uitgegeven en moeten er 2000 mensen werken in middelgrote
bedrijfs- en kantoorgebouwen.

Twensche Courant Tubantia - maandag 12 december 2005

Twentse kolonie hightech in Eindhoven

Door Jan Ruesink

OLDENZAAL - Een aantal hightechbedrijven uit Twente heeft plannen om een

gezamenlijke vestiging in Eindhoven op te zetten. Op de Philips-campus moet
een 'Twentse kolonie' verrijzen. Twente mist grote bedrijven in deze sector.
Geschikt personeel is moeilijk te vinden. Ondanks de UT.

Vanaf de Philips-campus hopen de Twentenaren opdrachten bij grote

bedrijven uit de driehoek Eindhoven-Leuven-Aken binnen te halen
voor de Twentse maakindustrie. Dat zegt directeur Dennis Schipper
van mechatronicabedrijf Demcon in Oldenzaal in een gesprek met
deze krant.
Volgens Schipper wordt de regio Eindhoven-Leuven- Aken in economisch opzicht
steeds belangrijker. ‘Het is nu met grote trekkers als Philips en ASML al de vierde
sterkste regio in heel Europa en dat wordt alleen nog maar groter. Daar moet je als
Twentse maakindustrie, die erg afhankelijk is van de grote industriële aanjagers,
gewoon bij zijn. In Twente zelf zijn er sinds het vertrek van Ericsson, behalve Thales
weinig meer van die grote trekkers voor ons soort bedrijven.’Vanuit Twente is
acquisitie en projectuitvoering voor die grote klanten haast niet meer te doen, zegt de
directeur van Demcon. ‘Onze mensen doen er drieënhalf uur over om in Eindhoven te
komen en moeten daar soms dagelijks naar toe.’ Bovendien is er volgens Schipper in
Twente een groeiend tekort aan ontwerpers in de mechanica en elektronica. ‘De UT
levert er te weinig af en het kost ook veel moeite om ze van elders hierheen te
krijgen.’
Schipper, vooraanstaand lid van het Regionale Innovatieplatform Twente, zegt dat
verschillende hightechbedrijven in Twente met hetzelfde probleem kampen en daarom
overwegen naar het zuiden te trekken. Namen kan Schipper niet noemen, maar een
aantal wil volgend jaar gezamenlijk een vooruitgeschoven post op de High Tech
Campus in Eindhoven vestigen. ‘Dat gaat niet ten koste van de werkgelegenheid hier’,
benadrukt hij, ‘het moet de Twentse maakindustrie juist extra werk opleveren.’

De Demcon Group in Oldenzaal omvat de bedrijven Demcon (mechatronica-ontwerp),

Art Innovation (lasercleaning van schilderijen), Micro-Montage (assemblage van uiterst
kleine onderdelen voor onder meer de medische industrie) en Mimo (metaal-injectie
spuittechniek). Er werken zo’n 55 mensen, vooral ingenieurs.

Twensche Courant Tubantia - dinsdag 6 december 2005

Gestage groei Campus Business Center

HENGELO - Het gaat goed met het Campus Business Center voor startende
ondernemers. Dat telt inmiddels twintig bedrijven. Op Imtech na zijn het
beginnende ondernemingen. De leeftijd van de directeuren varieert van begin
twintig tot in de vijftig.

Managers Bert Timmerman en Marnix Morsink zijn tevreden over het resultaat tot nu
toe. Campus Business Center is 1 april begonnen op bedrijventerrein Campus aan de
A1 in Hengelo. Het belangrijkste doel is startende ondernemers, die kort of lang
geleden een mbo-opleiding hebben gehad, aan ruimte te helpen en de eerste jaren te
begeleiden.

Timmerman: ‘Landelijk is 65 procent van de startende ondernemers binnen vijf jaar

weer verdwenen. Wij willen dat getal fors omlaag brengen. Onder elkaar praten we
over veertig procent’. Tot nu toe is er op Campus nog niemand op de fles gegaan.

De twintig bedrijven die er nu zitten vullen een derde van de ruimte in het
bedrijfsverzamelgebouw. De bedrijvigheid is zeer divers: van IT-bedrijven, een
onderneming in relatiegeschenken, en zaak in licht- en geluidinstallaties, accountancy
tot een loopbaanadviseur.

Per week dienen zich drie nieuwe belangstellenden aan en eens in de zes dagen leidt
dat tot een nieuwe huurder. Die kan direct beginnen met een geleende laptop en in de
demo-ruimte - zoals onlangs gebeurde - waar te zien is hoe met tweede hands
meubilair van de gemeente Dinkelland een goedkope start kan worden gemaakt.

Timmerman en Morsink zijn momenteel niet erg selectief bij de toelating van nieuwe
huurders. De nadruk ligt in de eerste jaren op het volkrijgen van het gebouw,
waardoor het allemaal financieel uit kan. Daarom is bijvoorbeeld Imtech - zeker geen
starter - toegelaten en een wiskundige van de Universiteit Twente - bepaald geen
mbo-er.

‘Als we over een jaar of drie een bezetting van tachtig procent hebben, moeten de
huurders meer aan de doelstelling beantwoorden’, zeggen Timmerman en Morsink.

Campus Business Center heeft zeventien coaches die de startende ondernemers

begeleiden. Ze helpen bijvoorbeeld bij het aanvragen van kredieten, marketing of
opzetten van netwerken. Deze zogenoemde plus-formule bevalt zo goed dat ze
binnenkort ook wordt geïntroduceerd in het Enschedese bedrijfsverzamelgebouw BTC.

Binnen vier vijf jaar moeten de ondernemers op eigen benen kunnen staan en
uitstromen.

Twensche Courant Tubantia - woensdag 21 september 2005

Twentse markt zakelijk vastgoed veert weer op

ENSCHEDE - Twente lijkt door het diepste dal heen wat de verhuur van
kantoren, winkelpanden en bedrijfsruimten betreft. De verhuur van vooral
kantoren is de eerste helft van dit jaar behoorlijk aangetrokken. Wel neemt
de structurele leegstand toe steeds meer verouderde kantoren en
bedrijfsruimten blijken onverhuurbaar.

Die conclusie kan worden getrokken uit de ‘Vastgoedrapportage 2005’

het jaarlijkse onderzoek naar de stand van zaken in het Twentse
vastgoed, dat vanmiddag in Enschede officieel wordt gepresenteerd.
De verhuur op de Twentse kantorenmarkt viel vorig jaar met 23 procent terug. In de
eerste helft van dit jaar werd er echter al 33.000 vierkante meter kantoorruimte
verhuurd, tegen 45.500 vierkante meter in heel 2004. In Enschede werd in de eerste
zes maanden van dit jaar zelfs al meer kantoorruimte opgenomen (21.000 vierkante
meter) dan over heel 2004. De kantoorverhuur steeg vorig jaar in Almelo met bijna 50
procent, er werd daar bijna 8.000 vierkante meter verhuurd.

Wat kantoren betreft vormt Hengelo een uitzondering. Daar is over heel 2004 en de
eerste helft van dit jaar slechts 13.000 vierkante meter kantoorruimte verhuurd, een
daling met 38 procent ten opzichte van 2003. Deze cijfers zijn enigszins vertekend
door de ingebruikname van het voormalige KPN-kantoor op de Westermaat door de
gemeente Hengelo, waarmee in 2003 in een klap 15.000 vierkante meter werd
weggezet.

In de verhuur van winkels was er vorig jaar sprake van een opleving in heel Twente.
De verhuur steeg over 2004 met 31 procent. Of die stijging dit jaar voortzet, is nog
onduidelijk. In de eerste zes maanden werd er in de regio 25.000 vierkante meter
winkelruimte verhuurd, zeven procent minder dan dezelfde periode vorig jaar.
Enschede is en blijft de meest aantrekkelijke winkelstad.

De verhuur van bedrijfsruimten zal in 2005 zeker hoger uitkomen. Er werd vorig jaar in
de hele regio 129.000 vierkante meter verhuurd, tegen 115.000 vierkante meter in de
eerste zes maanden van 2005. De gemiddelde verhuurprijs is vorig jaar stabiel
gebleven: 38 euro per vierkante meter.

Twensche Courant Tubantia - donderdag 9 juni 2005

Kennispark Twente goed voor duizenden banen:

‘Is er een kroeg bij?’

ENSCHEDE - Het project is van een ongekende ambitie: het Kennispark

Twente dat op en rond de campus van de Universiteit Twente moet verrijzen,
zal over 25 jaar werk bieden aan zo’n 10.000 mensen. Een mooi plan, vindt
UT-docent Gert-Jan Hospers, ‘maar is er ook een kroeg bij?’

Over drie jaar zullen zich al zo’n dertig nieuwe, kennisintensieve bedrijven moeten
hebben gevestigd op het Kennispark, samen goed voor zo’n 500 arbeidsplaatsen. In de
komende vijf jaar wordt de eerste fase aangelegd. Drie UT-locaties worden daartoe
aangepakt: het lange CT-gebouw langs de Hengelosestraat (waar nu de AKI is
ondergebracht), het hoge ELTN-gebouw in het centrum van de campus en het
onbebouwde gebied De Es-Zuid.

Het kennispark wordt in vier fasen aangelegd, de laatste in de periode 2024-2030. Die
betreft het huidige Hengelosestraat-tracé. Of de weg daartoe ondergronds moet - al
eens eerder bedacht - of dat de bebouwing eroverheen komt, dat is nog niet aan de
orde. ‘Maar er leven allerlei wilde en kostbare ideeën,’ aldus Frits Dinkla van de
gemeente Enschede.

Het ambitieuze Kennispark - goed voor een ruimtebeslag van zo’n 250.000 vierkante
meter, dat is inclusief het huidige Business & Science Park - is bedoeld als een
‘ontmoetingsplaats voor creatieve en ondernemende mensen.’ Volgens directeur Erik
Jan de Widt moet het gaan concurreren met Finland en Ierland en wordt het een
‘technologische hotspot’ die tot de wereldtop gaat behoren.

Dinkla en De Widt lichtten het megaproject gistermiddag toe op een bijeenkomst van
de VIT: Versterking Industriepotentieel Twente. Een van de aanwezigen was UT-
wetenschapper Gert-Jan Hospers, die kennis nam van de buitengewone proporties van
het project, maar toch iets miste: een kroeg. ‘Want ik hoor niks over de interactie
tussen mensen. En zo’n Kennispark, dat is vooral mensenwerk.’

Over zo’n lokaliteit waar met een pilsje in de hand in informele sfeer ideeën worden
uitgewisseld en contacten gelegd, daarover wordt gefilosofeerd, meldde Dinkla tot
Hospers’ geruststelling. In het centrale ELTN-gebouw is een woon- en leefcentrum
gedacht, inclusief hotel- en congresfaciliteiten. Daar hoort natuurlijk een café bij...

Twensche Courant Tubantia - dinsdag 15 maart 2005

Aanbod kantoren in Hengelo fors groter

HENGELO - Het aanbod op de Hengelose kantorenmarkt is het afgelopen jaar

flink gestegen. Op 1 januari van dit jaar stond er in Hengelo 50.000 vierkante
meter kantoorruimte te huur, een stijging van 34 procent in vergelijking met
een jaar eerder. Dat blijkt uit de Twentse Vastgoedrapportage 2005, die
onlangs is verschenen.

Op 1 januari van dit jaar werden in Hengelo 45 objecten aangeboden. De gemiddelde

grootte van een kantoorpand in de stad bedraagt 1127 vierkante meter. Het
nieuwbouwpercentage bedraagt 32 procent.

Uit de Vastgoedrapportage blijkt verder dat het kantorenaanbod in het Hengelose

centrum met 88 procent is gestegen. Werd er eind 2003 jaar nog 11.500 vierkante
meter aangeboden, vorig jaar is dat verdubbeld tot 21.500. Westermaat laat slechts
een geringe stijging zien (6 procent), terwijl het aanbod in de rest van Hengelo 27
procent is gestegen. Vooral in het centrum staan op dit moment veel kantoorpanden
leeg.

De Hengelose cijfers komen overeen met het landelijke beeld. Landelijk gezien was er
namelijk aan het begin van dit jaar 4,8 miljoen vierkante meter kantoorruimte te koop
of te huur, 13 procent meer dan het jaar daarvoor.

Bij de bedrijfsruimtemarkt laat Hengelo een ruimer aanbod zien dan Enschede. Op dit
moment is ongeveer 75.000 vierkante meter bedrijfsruimte beschikbaar in Hengelo,
verdeeld over 39 projecten. Ter vergelijking: het aanbod aan bedrijfsruimteneters in
Enschede bedroeg aan het begin van dit jaar 68.000.

Volgens de opstellers van de rapportage (Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars)

laat het aanbod bedrijfsruimte in Hengelo wederom een daling zien van 2 procent. In
2003 daalde het aanbod al met 4,5 procent. ‘Ook in Hengelo is er nauwelijks sprake
van nieuwbouw’, aldus de rapportage.

Het ‘opnamecijfer’ voor de Hengelose bedrijfsruimtemarkt heeft zich vorig jaar wel
sterk hersteld, met een stijging van liefst 98 procent tot 25.000 vierkante meter. Er
waren 22 transacties met een gemiddelde unitgrootte van 1004 vierkante meter.

De grootste opnames waren door Ter Beek aan de Aquamarijnstraat op het

industrieterrein Twentekanaal Zuid (1600 vierkante meter), Sample Art dat 1500
vierkante meter in gebruik nam aan de Hassinkweg en een groothandel aan de
Aquamarijnstraat die 3200 vierkante meter in gebruik nam. De gemiddelde huurprijs
van bedrijfsruimte in Twente heeft zich vorig jaar gestabiliseerd op 38 euro per
vierkante