Notabedrijventerreinen

VAN TREKKRACHT NAAR SLAGKRACHT....
nota bedrijventerreinen 2002-2006
Gedeputeerde Staten van Gelderland
februari 2003
INHOUDSOPGAVE
1 INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.1 Status en procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1.2 Leeswijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2 DE GELDERSE ECONOMIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2.1 Historische ontwikkelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

2.2 De Gelderse economie in 2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2.3 Actuele ontwikkelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2.4 Ruimte voor bedrijven tot 2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2.5 Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
3 BELEIDSDOELEN EN PLANNINGSOPGAVEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
3.1 Ambities . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
3.2 Voldoende aanbod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
3.3 Ruimtelijke concentratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
3.4 Efficiëntie en duurzame kwaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
3.5 Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
3.6 Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
4 REGIONALE VERKENNINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
4.1 Knooppunt Arnhem/Nijmegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

4.1.1 Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
4.1.2 Regionale beleidsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
4.1.3 Planningsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
4.1.4 Revitalisering en herstructurering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
4.1.5 Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
4.2 Stedendriehoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
4.2.1 Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
4.2.5 Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
4.3 Vallei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
4.3.1 Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
4.3.5 Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
4.4 Noordwest Veluwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
4.4.1 Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
4.4.5 Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
4.5 Achterhoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
4.5.1 Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
4.5.5 Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
4.6 Rivierenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
4.6.1 Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
4.6.5 Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
5 BELEIDSUITVOERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
5.1 Instrumenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
5.2 Monitoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
5.3 Beleidsagenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
5.4 Financiën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
6 SAMENVATTING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
7 UITVOERINGSPROGRAMMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
1 INLEIDING
In deze nota wordt het beleid voor bedrijventerreinen uit het sociaal-economisch beleidsplan Trek-
kracht Gelderland1 uitgewerkt. De doelstelling van het sociaal-economisch beleid, zoals in "Trek-
kracht" geformuleerd, luidt: "economische groei die niet ten koste gaat van ecologie en leefomge-
ving en daaraan ook bijdraagt".
Deze doelstelling is in "Trekkracht" voor wat betreft de bedrijventerreinen uitgewerkt in de volgen-
de beleidsuitgangspunten:
1 zorgen voor voldoende bedrijventerreinen;
2 inzetten op meer concentratie zowel binnen als buiten de Economische Hoofdstructuur;
3 efficiënter en duurzamer ruimtegebruik stimuleren;
4 zorgen voor bereikbaarheid van Gelderland.
In "Trekkracht" is benadrukt dat de kracht van Gelderland ligt in de samenhang van economie en
natuur, ecologie en woonklimaat. Dat gaat niet vanzelf goed. De economische dynamiek zorgt
voor grote druk op ruimte en infrastructuur en op de kwaliteit van de leefomgeving en het werkkli-
maat. Daarom is (nieuw) provinciaal beleid nodig voor bedrijventerreinen om de gewenste eco-
nomische groei in goede banen te leiden opdat dit niet ten koste gaat van ecologie en leefom-
geving maar daaraan juist bijdraagt. Dat beleid formuleren wij in deze nota.
Doel van de nota is om onze beleidsambities nader te concretiseren in de vorm van een beleids-
agenda van uitvoeringsacties die gericht zijn op de tijdige beschikbaarheid op de juiste plek van
voldoende kwalitatief hoogwaardige, duurzame en ruimte-intensieve bedrijventerreinen in onze
provincie.
1.1 Status en procedure
In deze nota wordt het bundelingsbeleid voor bedrijventerreinen uit het streekplan van 1996 en uit
ons sociaal-economisch beleidsplan "Trekkracht Gelderland" inhoudelijk en instrumenteel verder
uitgewerkt. Deze uitwerking vormt ook de basis voor het nieuw op te stellen streekplan.
Het nieuwe concept van de Economische Hoofdstructuur (EH) biedt daartoe een strakkere invul-
ling van het bestaande bundelingsbeleid. Ook geven wij nu nieuwe sturingsmogelijkheden aan om
onze beleidsuitgangspunten te realiseren. Deze nota is daarmee ook de periodieke (vierjaarlijkse)
actualisering van de streekplanuitwerking Regionale Bedrijventerreinplanning 1997, zoals toege-
zegd door ons college. Het beleid van het streekplan van 1996, van de streekplanuitwerking
Regionale Bedrijventerreinplanning 1997 en van de eerste partiële herziening uit 2000 blijft met
deze nota onverkort gehandhaafd.
Onderhavige nota is een streekplanuitwerking ingevolge de Wet op de Ruimtelijke Ordening,
artikel 4a, lid 8. Zoals hiervoor reeds aangegeven strekt de nota tot nadere concretisering van de
algemene beleidslijnen van het streekplan. Deze nota bevat dan ook geen beleid dat met deze
algemene beleidslijnen niet overeenstemt. Over de inhoud van de uitwerking alsmede de te volgen
procedure zijn de Provinciale Planologische Commissie, de Statencommissie Ruimtelijke Orde-
ning en de Statencommissie Economie en Landelijk Gebied om advies gevraagd.
Er staan geen uiteindelijke locatiekeuzen voor nieuwe bedrijventerreinen in deze nota maar wel de
door ons vastgestelde geconcentreerde zoekgebieden binnen de EH. Uiteindelijke locatiekeuzen
worden gemaakt in het traject van de ruimtelijke ordening, namelijk in de gemeentelijke visies op
wonen en werken en in de bestemmingsplannen.
1
Provincie Gelderland, Trekkracht Gelderland; Sociaal-Economisch Beleidsplan 2001-2006, Arnhem 2001
1
Wij maken ons er sterk voor om in overleg met de Regionale Economische Samenwerkingsver-
banden een "Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen" vorm te geven. Doel daarvan
is met de betrokken gemeenten te zorgen voor een goed aanbod van bedrijventerreinen door
eventuele bestaande knelpunten in het aanbod op te lossen en door nieuwe knelpunten in de toe-
komst te voorkomen. De confrontatie van vraag en aanbod zal een vast agendapunt zijn op basis
van een (nog in overleg op te zetten) systeem van monitoring met hoge actualiteitswaarde.
Deze nota is afgestemd met het Gelderse Milieubeleidsplan, het Waterhuishoudingsplan Gelder-
land, het Provinciaal Verkeers- en Vervoerplan en het kabinetsstandpunt ten aanzien van de Vijfde
Nota over de Ruimtelijke Ordening. Voorafgaand aan vaststelling is deze nota besproken met de
Gelderse regio’s en gemeenten, het Ministerie van Economische Zaken/Regio Oost, de VROM
Inspectie Regio Oost en de SoPaG en ter advisering voorgelegd aan de Provinciale Planologische
Commissie en de Statencommissies Economie en Landelijk Gebied en Ruimtelijke Ordening.
1.2 Leeswijzer
De opbouw van deze nota is als volgt.
In hoofdstuk 2 wordt het probleem geschetst van de huidige en te verwachten kwantitatieve en

kwalitatieve discrepanties tussen de vraag naar en het aanbod aan bedrijventerreinen in Gelder-
land.
In hoofdstuk 3 concretiseren wij onze ambities in de vorm van vier beleidsdoelen met concrete
planningsopgaven en acties voor de korte en (middel)lange termijn.
In hoofdstuk 4 staat de regionale uitwerking van ons beleid in de vorm van regiobeelden voor het
Knooppunt Arnhem/Nijmegen, de Stedendriehoek, de Vallei, de Noordwest Veluwe, de Achter-
hoek en het Rivierenland.
Hoofdstuk 5 gaat over de uitvoering van het beleid en bevat de instrumenten en de beleidsacties
die in gang gezet worden. Ook wordt daar aangegeven op welke wijze inhoudelijk en organisa-
torisch de monitoring van het bedrijventerreinenbeleid wordt opgezet en wordt specifiek ingegaan
op de financiële aspecten.
Hoofdstuk 5 eindigt met een overzicht van de voorgenomen acties in de vorm van een beleids-
agenda voor de komende vijf jaar.
In hoofdstuk 6 staat een algehele samenvatting.
De nota besluit in hoofdstuk 7 met een globaal uitvoeringsprogramma.
2
2 DE GELDERSE ECONOMIE
Bij het ontwerpen van een Gelderse beleidsstrategie is kennis van de economische situatie en
ontwikkeling belangrijk, evenals de beschikbaarheid van een toekomstscenario waarin de moge-
lijke gevolgen van bepaalde trends zichtbaar worden. Over deze materie is de afgelopen jaren
veel onderzoek verricht. Ook is een Gelders toekomstscenario opgesteld. In dit hoofdstuk presen-
teren wij hiervan een compilatie. Op hoofdlijnen verschaft dit inzicht in de economische ontwik-
keling van Gelderland en de behoefte aan bedrijventerreinen. Voor meer gedetailleerde gegevens
wordt verwezen naar de oorspronkelijke rapportages en naar de onderzoeksappendix van deze
nota.
2.1 Historische ontwikkelingen
Na een langdurige internationale crisis beleefde Nederland vanaf het midden van de jaren tachtig
een sterk economisch herstel. In Gelderland voltrok de groei zich aanvankelijk nog wat sneller dan
in Nederland. De werkgelegenheid nam sterker toe, het besteedbaar inkomen per inwoner groeide
harder, de werkloosheidsdaling was groter en de bijdrage van Gelderland aan het nationaal
product nam trendmatig toe. Deze algemene economische ontwikkeling in Gelderland werd
bepaald door de gunstige wereldconjunctuur en de hoge economische groei in Nederland.
De laatste paar jaar zijn de verschillen in groeitempo echter aan het afvlakken. De Gelderse ont-
wikkeling is vertraagd tot het Nederlands gemiddelde of zakt daar recentelijk zelfs iets onder. Over
meerdere jaren gezien neigen ook de regionale ontwikkelingen binnen Gelderland tot con-
vergentie: de economische groei is hoog in elke regio, het bedrijfsleven floreert in alle regio’s, de
regionaal-economische structuur wordt eenvormiger, de werkloosheid is overal sterk gedaald en
het besteedbaar inkomen per hoofd van de bevolking tendeert naar het Nederlands gemiddelde.
Sommige bedrijfstakken hebben jaren te kampen gehad met marktverlies, sanering en afbouw
danwel kennen een gestage daling van de werkgelegenheid als gevolg van productiviteitsstijgin-
gen. Andere activiteiten zijn opgekomen en beleefden een periode van grote bloei. In de afgelopen
25 jaar heeft zich daardoor een belangrijke structuurwijziging voltrokken in de samenstelling van
de werkgelegenheid. Sinds begin jaren zeventig zijn in Gelderland twintigduizend arbeidsplaatsen
in de landbouw verloren gegaan en dertigduizend in de nijverheid. In de dienstensector heeft zich
daarentegen een ongekende expansie voor gedaan en nam de werkgelegenheid toe met bijna
een kwart miljoen arbeidsplaatsen. De werkgelegenheidsverliezen in de landbouw, de industrie en
de bouwnijverheid zijn dus ruimschoots gecompenseerd door de groei van de dienstensector. In
vergelijking met Nederland bleef het verlies aan banen in de bouw en de industrie beperkt terwijl
de groei in de dienstensector belangrijk hoger was. Alleen in de landbouw was de afkalving groter.
Per saldo heeft de totale Gelderse werkgelegenheid zich tot het midden van de jaren negentig
beter ontwikkeld, nadien is de groei wat achtergebleven.
2.2 De Gelderse economie in 2020
In het Gelderse toekomstscenario, dat gebaseerd is op het CPB-scenario "Global Competition",

wordt de economie beheerst door een dynamische technologische ontwikkeling, sterke internatio-
nalisering en een grote rol van het marktmechanisme. De economische groei in Europa en in Ne-
derland is hoog, er is veel aandacht voor deregulering en liberalisering. De internationale handel
bloeit. Liberalisering, deregulering en een felle concurrentiestrijd leiden tot een sterke economische
dynamiek die belangrijke sociale gevolgen heeft: de flexibilisering van de werktijden zet door, er
treden krachtige individualiseringstendensen op en de verzorgingsstaat wordt soberder ingericht.
De arbeidsparticipatie van vrouwen zal sterk toenemen.
3
Ondanks de sterk terugvallende bevolkingsaanwas ligt het groeitempo van de beroepsbevolking
daardoor toch nog redelijk hoog. Het arbeidsaanbod van mannen blijft de komende 25 jaar vrijwel
gelijk; het arbeidsaanbod van vrouwen neemt daarentegen toe met meer dan 50%. Terwijl tot voor
kort nog bijna tweederde deel van het arbeidsaanbod uit mannen bestond, zal in 2020 bijna een
evenwicht zijn bereikt. Ongeveer de helft van de beroepsbevolking bestaat dan uit vrouwen. Een
tweede belangrijke verandering speelt zich af in de leeftijdsopbouw: het aantal jongeren daalt met
ca. 10% en het aantal beroepsbeoefenaren boven de 45 jaar verdubbelt.
In de werkgelegenheidsontwikkeling worden verschillende trendbreuken voorzien: het verlies aan

agrarische werkgelegenheid verdubbelt, de afname bij de industrie halveert. Tegelijkertijd neemt
de werkgelegenheid in de bouwnijverheid weer toe. Bij alle wisselingen en omslagpunten lijkt de
groei van de dienstensector een constante factor in de economische ontwikkeling. Deze zal de
komende periode bijna even hoog uitvallen als in het verleden. Per saldo groeit de totale werk-
gelegenheid iets sneller dan in de afgelopen 25 jaar. In vergelijking met Nederland is de land-
bouwproblematiek in Gelderland ernstiger en ingrijpender. Evenals in het verleden zal de dien-
stensector veruit de belangrijkste banenmotor zijn. Voor de industrie en de bouwnijverheid treedt
een belangrijk keerpunt op. Hadden deze sectoren in het verleden te kampen met ernstige werk-
gelegenheidsverliezen, in de toekomst zal de industriële werkgelegenheid nog maar weinig af-
nemen terwijl in de bouw een substantiële groei optreedt. De totale Gelderse werkgelegenheids-
groei neigt naar het landelijk gemiddelde. Per saldo ontstaan tussen 2000 en 2020 in Gelderland
bijna 150.000 nieuwe banen. De vraag naar arbeid stijgt sneller dan het aanbod van arbeid.
Tot 2020 is de trend van de werkloosheid daardoor dalend hetgeen resulteert in een zeer laag
werkloosheidsniveau.
2.3 Actuele ontwikkelingen
De afgelopen jaren werden gekenmerkt door een hoogconjunctuur. In de loop van 2000 kwam
daarin enige kentering. In het laatste kwartaal van 2001 was de internationale conjunctuuromslag
onmiskenbaar. Volgens de voorlopige cijfers heeft zich in Nederland en Gelderland in 2001 toch
nog een bevredigende economische groei voorgedaan, daalde de werkloosheid gestaag en nam
de werkgelegenheid opnieuw krachtig toe. De vooruitzichten voor de komende jaren zijn echter
onzeker. Op dit moment is niet te voorspellen of de conjunctuur zich snel zal herstellen of dat
rekening moet worden gehouden met een langdurige recessie. De historie leert dat er periodiek
momenten optreden waarin de conjunctuur verslechtert. In het Gelderse toekomstscenario is een
dergelijke terugval voorzien in de periode 2000-2005. De banengroei halveert en zakt terug tot 1%
of minder. Dit leidt onmiddellijk tot een scherpe stijging van de werkloosheid. Bij een aanhoudende
conjunctuurdaling tot 2005 moet gevreesd worden dat de werkloosheid in Gelderland met
eenderde zal toenemen. Daarmee zou de werkloosheid dan weer terug zijn op het niveau van de
begin jaren negentig. Maar intussen is het nog niet zover. Het staat immers niet vast dat de
conjunctuuromslag een langdurig karakter zal krijgen. Toch moet ervan uit worden gegaan dat op
korte termijn de werkloosheid niet verder zal afnemen. De beroepsbevolking blijft trendmatig
groeien, de werkgelegenheidsgroei dreigt te stagneren. Een stijging van de werkloosheid lijkt on-
der die omstandigheden eerder waarschijnlijk. In het Gelderse toekomstscenario wordt ervan uit-
gegaan dat de economische groei zich na 2005 wezenlijk herstelt. Ook dan hervat de arbeidsmarkt
de trendmatige ontwikkeling naar evenwicht.
4
2.4 Ruimte voor bedrijven tot 20202
De vraag naar bedrijventerreinen
De verwachte ontwikkeling van de economie in combinatie met een trendmatige ontwikkeling naar
zorgvuldiger ruimtegebruik is door het Centraal Planbureau gebruikt voor de prognose van de
vraag naar bedrijventerreinen. Via eigen onderzoek zijn deze gegevens doorvertaald naar de Gel-
derse gemeenten. Voor de verdere toelichting op deze onderzoekmethodiek zij verwezen naar het
onderzoek "Ruimte voor Bedrijven".
De Gelderse vraag naar bedrijventerreinen neemt tot 2020 toe met bijna 2500 ha. Het totale areaal
aan collectief bedrijventerrein in Gelderland bedraagt op dit moment ruim 6500 ha.
Volgens de behoefteraming zal dit dus moeten aangroeien tot ca. 9000 ha in 2020, een stijging
van bijna 40%.
Het tempo waarin nieuwe bedrijventerreinen worden uitgegeven weerspiegelt over het algemeen
de fase waarin de economische conjunctuur zich bevindt. Het langjarig gemiddelde ligt op onge-
veer 115 ha. Gedurende de economische crisis viel de uitgifte in de eerste helft van de jaren tach-
tig terug tot 50 ha per jaar. Onder invloed van de recente hoogconjunctuur lag de verkoop in de
jaren 1997-1999 op een zeer hoog niveau. De uitgifte in 2000 duidt echter al weer op een ken-
tering. De conjuncturele afvlakking heeft in 2000 geleid tot een meer gematigde verkoop van
120 ha. In de toekomst moet eveneens rekening worden gehouden met sterke fluctuaties.
Gemiddeld over de hele prognoseperiode wordt geraamd dat er ruim 120 ha aan nieuw terrein per
jaar nodig is.
2
Onderzoek Ruimte voor Bedrijven, confrontatie vraag en aanbod 2020. Bureau Economisch Onderzoek,
provincie Gelderland, maart 2000
5
Het aanbod aan bedrijventerreinen
Tegenover de vraag naar bedrijventerreinen staat het aanbod. Het aanbod van bedrijventerreinen
bestaat uit de nog aanwezige ruimte op bestaande locaties (terstond uitgeefbaar terrein) en de nog
niet terstond uitgeefbare terreinen. De niet terstond uitgeefbare voorraad bestaat uit plannen die
zijn opgenomen in vastgestelde, goedgekeurde, vigerende en ontwerpbestemmingsplannen (har-
de plannen).
Planologische voorraad bedrijventerreinen verdeeld naar "terstond uitgeef-

Tabel 1 baar" en "in planning" 1985-2001, Gelderland in ha
planologische voorraad terstond uitgeefbaar niet terstond uitgeefbaar/
harde plannen
1985-1995 929 395 533
1995 926 340 586
1996 1090 393 697
1997 1104 443 661
1998 1181 366 815
1999 1254 326 928
2000 1101 319 782
2001 1031 352 679
Bron: IBIS Gelderland, provincie Gelderland
De terstond uitgeefbare voorraad is over meerdere jaren bezien tamelijk constant en beweegt zich
rondom de 400 ha. De voorraad "terreinen in planning" vertoonde in de tweede helft van de jaren
negentig een sterke stijging. De laatste twee jaar is de planningsvoorraad echter snel geslonken.
Afgezet tegen het verleden bevindt de huidige planologische voorraad zich nog steeds op een
hoog niveau.
Confrontatie van vraag en aanbod
Uit de confrontatie van vraag en aanbod voor geheel Gelderland blijkt dat op middellange termijn
geen ernstige discrepanties zijn te verwachten. Qua hectares is het huidige aanbod bedrijven-
terreinen tezamen met de geplande uitbreidingen voldoende om de vraag tot 2010 op te vangen
(1031 ha is bij een gemiddelde jaarlijkse uitgifte van ca. 120 ha voldoende voor 8 à 9 jaar).
Dit betekent overigens niet automatisch dat zich in die periode geen tekorten zullen voordoen.
Weliswaar lijkt de plancapaciteit voldoende voor de komende 8 à 9 jaar, maar dit garandeert nog
niet dat het geplande aanbod ook tijdig en op de juiste plek voor de markt beschikbaar komt.
Een goede voorraadbewaking en een flexibel planningsbeleid zijn in dat verband van kardinaal
belang.
Voor geheel Gelderland worden op middellange termijn in planologisch opzicht dus geen ernstige
discrepanties gesignaleerd. Wordt evenwel gekeken naar de direct voor de markt beschikbare
voorraad, dan blijkt de terreinvoorraad (per 1 januari 2001) in Rivierenland, op de Noordwest
Veluwe en in Arnhem/Nijmegen slechts voldoende voor 1,5 à 2 jaar. Vanuit de marktvraag bezien
is de conclusie dat in deze regio’s op korte termijn nieuwe locaties beschikbaar moeten komen,
danwel dat de vigerende plannen in uitvoering moeten worden genomen.
In de overige regio’s is de terstond uitgeefbare voorraad naar verhouding ruim bemeten.
6
Behoefteraming en de planologische voorraad (terstond uitgeefbaar + niet
Tabel 2 terstond uitgeefbaar)
planologische voorraad in ha Behoefteraming in ha
onderzoek Ruimte voor
Bedrijven
totaal per waarvan terstond uitgeefbaar totaal voor de periode
1 januari 2001 2001-2005
Vallei 109 53 68
NW Veluwe 45 13 46
Stedendriehoek 158 84 76
Arnhem/Nijmegen 269 97 211
Achterhoek 195 73 102
Rivierenland 254 32 101
Gelderland 1030 352 603
Bron: planologische voorraad: IBIS Gelderland; behoefteraming: onderzoek Ruimte voor Bedrijven provincie
Gelderland
De hier gepresenteerde cijfers hebben betrekking op regio’s en zijn niet gedifferentieerd naar
kwaliteit. Voor een juiste beoordeling is echter ook de lokale situatie van belang en zijn zaken als
kwaliteit, ontsluiting, inrichting en kavelgrootte van doorslaggevende betekenis. Hoewel in plano-
logisch opzicht - en gemeten in hectare - er op het niveau van de regio als geheel dus geen pro-
blemen hoeven te zijn, kunnen er binnen de regio wel ernstige knelpunten bestaan. Zo lijkt bij-
voorbeeld op basis van de voorraadinventarisatie de regionale plancapaciteit voor zware indus-
trieterreinen voldoende voor de komende twee decennia. Hierbij moet echter de kanttekening
worden geplaatst dat een deel van de voorraad slechts op papier aanwezig is. In de praktijk ge-
beurt het nogal eens dat gemeenten de reeds gevestigde bedrijven toezeggen dat er geen milieu-
hinderlijk bedrijf in hun nabijheid zal worden toegestaan. Hoeveel ruimte er feitelijk nog voor zware
en milieuhinderlijke bedrijvigheid beschikbaar is, is daardoor hoogst onduidelijk.
2.5 Samenvatting
Het Gelderse toekomstscenario gaat uit van een gunstige economische conjunctuur op lange ter-
mijn. De werkgelegenheidsgroei zal onder die omstandigheden nog iets sneller verlopen dan in de
afgelopen 25 jaar. De dienstensector zal evenals in het verleden veruit de belangrijkste banen-
motor zijn. Tussen 2000 en 2020 zullen in Gelderland bijna 150.000 nieuwe banen ontstaan.
De beroepsbevolking neemt in dezelfde periode toe met ongeveer 130.000 personen. De vraag
naar arbeid stijgt dus sneller dan het aanbod van arbeid. Tot 2020 is de trend van de werkloosheid
daardoor dalend hetgeen resulteert in een zeer laag werkloosheidsniveau.
De afgelopen jaren werden gekenmerkt door een hoogconjunctuur. In de loop van 2000 kwam
daarin enige kentering. In het laatste kwartaal van 2001 was de internationale conjunctuuromslag
onmiskenbaar. Bij een aanhoudende conjunctuurdaling tot 2005 moet gevreesd worden dat de
werkloosheid in Gelderland met eenderde zal toenemen. Daarmee zou de werkloosheid weer
terug zijn op het niveau van begin jaren negentig. Op dit moment is echter niet te voorspellen of de
conjunctuur zich snel zal herstellen of dat rekening moet worden gehouden met een langdurige
recessie. Wij verwachten evenwel dat op korte termijn de werkloosheid niet verder zal afnemen.
De Gelderse vraag naar bedrijventerreinen neemt tot 2020 toe met bijna 2500 ha. Gemiddeld komt
dit neer op een jaarlijkse behoefte aan nieuw terrein van ruim 120 ha per jaar.
Het huidige aanbod aan bedrijventerreinen (stand per 1 januari 2001) omvat ongeveer 1000 ha,
waarvan ca. 350 ha direct beschikbaar.
7
Ruim 650 ha zit in de planning en zal in de komende jaren op de markt komen.
De plancapaciteit lijkt dus voldoende voor de komende 8 à 9 jaar, maar dit garandeert nog niet dat
het geplande aanbod ook tijdig op de juiste plek en met de juiste kwaliteit voor de markt beschik-
baar komt.
Zo blijkt de terstond uitgeefbare voorraad in Rivierenland, op de Noordwest Veluwe en in Arnhem/
Nijmegen slechts voldoende voor 1,5 à 2 jaar.
Vanuit de marktvraag bezien is de conclusie dat in deze regio’s op korte termijn nieuwe locaties
beschikbaar moeten komen, danwel dat de vigerende plannen in uitvoering moeten worden ge-
nomen. In de overige regio’s is de terstond uitgeefbare voorraad naar verhouding voldoende.
Behoefteraming onderzoek Ruimte voor Bedrijven

Tabel 3 De vraag naar bedrijventerreinen 2001-2020 naar kwaliteit, in ha
(exclusief MTC)
2002-2020 2001-2005 2006-2010 2011-2020
West Veluwe/Vallei 332 68 87 177
waarvan: gemengd terrein 290 63 77 150
zwaar 15 0 5 10
distributieterrein 27 5 5 18
Noordwest Veluwe 190 46 52 92
zwaar 12 2 4 6
Stedendriehoek 306 76 87 144
zwaar 11 1 5 6
Arnhem/Nijmegen 878 211 245 422
zwaar 37 3 14 20
Achterhoek 305 102 95 109
zwaar 12 3 5 4
Rivierenland 407 101 122 185
zwaar 17 0 6 11
Gelderland 2420 603 688 1129
zwaar 105 9 40 56
Bron regionale gegevens: Onderzoek Ruimte voor Bedrijven, Bureau Economisch Onderzoek, provincie Gel-
derland; Bron Gelders randtotaal: BLM, CPB. Bij de vraagberekeningen is onderscheid gemaakt naar drie
kwaliteiten (de definities zijn ontleend aan IBIS, Werklocaties 1997, RPD): Gemengd bedrijventerrein: terreinen
met een hindercategorie 1 t/m 4, bestemd voor reguliere bedrijvigheid alsmede terreinen die specifiek zijn
bestemd voor bedrijven met hoogwaardige (productie- en/of R&D-)activiteiten, en niet behorend tot de ter-
reinen die zijn getypeerd als distributiepark. Zwaar industrieterrein: dit zijn terreinen waar vestiging van alle
soorten bedrijvigheid toegestaan is (inclusief milieuhinderlijke bedrijven) en terreinen waar minimaal bedrijvig-
heid in hindercategorie 5 is toegestaan. Distributiepark: terreinen die specifiek zijn bestemd voor transport- en
distributiebedrijven.
8
3 BELEIDSDOELEN EN PLANNINGSOPGAVEN
Op papier lijkt de totale planologische voorraad in Gelderland aan terstond uitgeefbare terreinen
en harde plannen in hectares voldoende om de vraag tot 2010 op te vangen. Kijken wij echter per
regio, dan is op de korte termijn al een tekort aan terstond uitgeefbaar terrein te verwachten in
Rivierenland, Noordwest Veluwe en Arnhem/Nijmegen. Daarnaast dreigen in kwalitatief opzicht
discrepanties te ontstaan, onder meer voor zware en milieuhinderlijke bedrijvigheid. Bovendien zal
naar verwachting na 2010 nog een nieuwe vraag van ongeveer 1500 ha geaccommodeerd
moeten worden. Inspelen op deze kwantitatieve en kwalitatieve behoeften is niet alleen van eco-
nomisch belang voor de provincie, maar is ook een maatschappelijke zorg ten aanzien van be-
houd en voortzetting van voldoende werkgelegenheid voor de groeiende beroepsbevolking van
onze provincie. Bovendien vragen deze opgaven, conform "Trekkracht", om zorgvuldige afstem-
ming ten opzichte van natuur, ecologie en woonklimaat. In dit hoofdstuk maken wij helder wat
hiertoe onze ambities zijn en tot welke planningsopgaven dit leidt.
3.1 Ambities
Bij ons economisch beleid zetten wij in op kwaliteit. Behoud van de groene omgeving speelt een
grote rol bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen. Versnippering van stedelijke ontwikke-
lingen binnen de groene ruimte willen wij zo veel mogelijk voorkomen. Het groene karakter maakt
Gelderland immers juist tot een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven. Kwaliteit, concen-
tratie en bundeling en zorgvuldig ruimtegebruik zijn hierbij kernbegrippen. In dit kader achten wij
ook revitalisering en herstructurering van bestaande verouderde bedrijventerreinen van groot
belang. Door revitalisering en herstructurering kan worden voorkomen dat onnodig een beroep op
de groene ruimte moet worden gedaan.
Wij richten het beleid voor bedrijventerreinen op:
Voldoende aanbod: de nodige, kwalitatief hoogwaardige ruimte bieden aan bedrijven, maar niet
zonder meer en overal. Waar nodig door revitalisering en herstructurering van bestaande terrei-
nen. Hierdoor blijft Gelderland een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven en kan voldoen-
de werkgelegenheid gecontinueerd en gecreëerd worden.
Ruimtelijke concentratie: het aanbod aan bedrijventerreinen wordt ruimtelijk geconcentreerd op

de beste locaties daarvoor aansluitend aan reeds bestaande stedelijke ontwikkelingen binnen en
buiten de Economische Hoofdstructuur (EH) van Gelderland. Hierdoor wordt open ruimte zo min
mogelijk aangetast, versnippering voorkomen en zorgvuldig ruimtegebruik gestimuleerd.
Efficiëntie en duurzame kwaliteit: voldoende variatie bieden en meervoudig gebruik stimuleren

met accent op hoogwaardig aanbod aan nieuwe en vernieuwde bedrijventerreinen, zorgvuldig en
zuinig ruimtegebruik en duurzame inrichting en bedrijfsprocessen. Hierdoor wordt verspilling en
vermorsing voorkomen en kunnen bedrijventerreinen voor een zeer lange periode aantrekkelijk
blijven als vestigingslocatie.
Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid: zorgen voor fysieke (liefst multimodale) bereik-
baarheid door nieuwe bedrijventerreinen zo veel mogelijk te situeren nabij de bestaande verkeers-
infrastructuur op de snijvlakken van wegen, spoorwegen en vaarwegen. Dit, vanwege de mogelijk-
heden voor verschuiving van goederenvervoer over de weg naar vervoer over water en rail (modal
shift).
9
Voor een goede en concurrerende elektronische bereikbaarheid van bedrijventerreinen worden
bedrijventerreinen zo veel mogelijk aangesloten op moderne ICT-infrastructuur. Waar de beno-
digde infrastructuur (nog) ontbreekt kunnen door "slim te graven" en door samenwerking (park-
management) kostenvoordelen worden bereikt. Wij willlen dit proces stimuleren en versnellen.
Voorts willen wij in Gelderland een Internet Exchange realiseren waardoor het Gelderse data-
verkeer snel en voordeling kan worden getransporteerd en nieuwe bedrijvigheid wordt aange-
trokken.
Deze ambities worden hierna verder uitgewerkt.
3.2 Voldoende aanbod
Doel is het creëren van een optimaal vestigingsmilieu voor bedrijven, rekening houdende met de
wensen van de markt. De Gelderse markt vraagt om geschikte ruimte en bovendien willen wij se-
lectief ruimte bieden aan bedrijvigheid van buiten de provincie. De ontwikkeling van nieuwe ter-
reinen staat daarbij niet los van de bestaande terreinen. Ongeveer driekwart van de vraag naar
nieuw terrein in een gemeente is afkomstig van bedrijven uit de betreffende gemeente zelf.
Daarbij zijn nieuwe locaties overigens alleen aan de orde nadat de mogelijkheden voor inbreiding
en de mogelijkheden voor ruimtewinst door revitalisering en herstructurering optimaal zijn benut3.
Omdat in onze provincie de ruimte voor bedrijfsvestiging schaars is, moeten wij zorgvuldig met de
beschikbare ruimte omgaan. Op bestaande terreinen zijn veel bedrijven gevestigd die een be-
langrijk aandeel in de Gelderse werkgelegenheid hebben. Behoud van deze terreinen is dan ook
belangrijk voor de regionale (en nationale) economie, zeker als ze substantieel van omvang zijn,
potentie hebben en planologisch goed gesitueerd zijn. Op de bestaande terreinen kan het vesti-
gingsklimaat verbeterd worden, opdat de continuïteit en uitbreiding van de werkgelegenheid wordt
gewaarborgd en bedrijven niet of minder snel de behoefte hebben op zoek te gaan naar een
nieuwe locatie. Revitalisering of herstructurering kan bijdragen aan intensiever gebruik van de
ruimte en vermindert de omvang van nieuwe ruimteclaims. Daarbij wordt de levensduur van een
bedrijventerrein verlengd en dat past uitstekend in ons streven naar een duurzame economische
ontwikkeling. Bovendien heeft dit een positief effect op de waarde van het vastgoed, de grond en
de bedrijfspanden. Een geherstructureerd terrein voldoet weer aan de eisen van de (reeds ge-
vestigde) bedrijven en blijft daardoor behouden voor economische activiteiten.
Om deze ambities te realiseren zijn de volgende drie planningsopgaven nodig:

A De spanning tussen papier en praktijk wordt verminderd.
B Niet terstond uitgeefbare terreinen worden tijdig uitgeefbaar.
C Een deel van de bestaande terreinen wordt gerevitaliseerd.
A De spanning tussen papier en praktijk wordt verminderd
Het komt voor dat de voorraad voor bepaalde sectoren op papier zeer ruim is terwijl in de praktijk
geen vierkante meter terrein beschikbaar is. Soms ligt dat aan extra beperkende voorschriften van
gemeenten, waardoor voor bepaalde soorten bedrijvigheid (LTD en milieuhinderlijke bedrijvigheid)
onwenselijke tekorten kunnen ontstaan.
3
Ook het kabinetsstandpunt ten aanzien van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening koppelt de ont-
wikkeling van nieuwe bedrijventerreinen nadrukkelijk aan de opgave om binnenstedelijke terreinen te her-
structureren. Voorkomen moet worden dat de gestage afname aan areaal bedrijfsruimte in de steden
doorzet.
10
Initiatieven
“ Elk Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (RPB) bewaakt dat er regionaal
ruimte is voor alle typen van bedrijven die een (betere) plek moeten hebben.
B Niet terstond uitgeefbare terreinen worden tijdig uitgeefbaar
Het aanbod bedrijventerreinen in hectares is tezamen met de geplande uitbreidingen voldoende

om de vraag tot 2010 op te vangen, maar een belangrijk deel van de planologische voorraad voor
de periode na 2005 is nog niet uitgeefbaar. Daardoor is het onzeker of dit aanbod daadwerkelijk
en op tijd voor de markt beschikbaar komt.
Initiatieven
“ Elk Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (RPB) bewaakt dat uit de plano-
logische voorraad op tijd voldoende areaal op de juiste plek voor directe uitgifte beschikbaar
komt. Wij bieden op basis van regionaal gezamenlijk gesignaleerde knelpunten actieve on-
dersteuning bij de versnelde realisering van toekomstplannen.
“ Feitelijke ontwikkelingen in voorraad en uitgifte worden via een gezamenlijk met de gemeenten
op te zetten elektronisch systeem van monitoring in beeld gebracht.
C Een deel van de bestaande terreinen wordt gerevitaliseerd
De revitaliseringopgave in Gelderland bedraagt op grond van een eerste inventarisatie 1370 ha (bij
terreinen groter dan 5 ha4). Wij laten in 2003 een onderzoek uitvoeren naar de daadwerkelijke
revitaliseringsbehoefte om hierop nog beter zicht te krijgen ten behoeve van een meerjarige pro-
grammering.
Revitalisering is gericht op behoud van de werkfunctie van een bedrijventerrein5. Een bedrijven-
terrein is verouderd als ontsluiting, aanzicht, aanwezige bedrijven, milieukwaliteit en inrichting niet
meer aan de eisen van het bedrijfsleven en/of de overheid voldoen. Soms kunnen bedrijven van-
wege ruimtegebrek zich niet voldoende ontwikkelen, soms leidt de toegenomen mobiliteit tot pro-
blemen met parkeren en laden en lossen en het komt ook voor dat als gevolg van conflictsituaties
tussen bedrijven verplaatsing noodzakelijk is. Revitalisering dient zo duurzaam mogelijk te ge-
schieden, waarbij stimulering van de verduurzaming van de inrichting en van de individuele be-
drijfsvoering belangrijke aandachtspunten zijn.
In Nederland moeten grote inspanningen worden verricht om de vele verouderde bedrijfsterreinen

te revitaliseren danwel te herstructureren. Ook in Gelderland is dat het geval. Het Ministerie van
Economische Zaken geeft aan herstructurering van bedrijventerreinen de komende jaren een
hoge prioriteit. In "Trekkracht Gelderland" hebben Provinciale Staten zich eveneens uitgesproken
voor intensivering van het beleid.
4
De behoefte aan revitalisering bij bedrijfsterreinen die kleiner zijn dan 5 ha is ook in kaart gebracht.
Deze behoefte is ongeveer 100 ha.
5
Onder revitalisering vallen alle eenmalige ingrepen in het bedrijventerrein die tot doel hebben de veroude-
ring van het terrein als geheel te bestrijden en die niet tot het reguliere onderhoud kunnen worden gere-
kend. De revitaliseringsopgave is een opgave van reeds lopende maar nog niet afgeronde projecten plus
die terreinen waarvan wij vinden dat ze in de toekomst zouden moeten worden gerevitaliseerd. Het gaat
hierbij niet om een limitatieve opgave. In hoofdstuk 4 wordt nader op de regionale revitaliseringsbehoefte
ingegaan.
11
Ook in het Convenant "Samenwerking in de regio" hebben de ministeries van VROM, EZ, de
provincies en de VNG uitgesproken hun beleid te richten op het versneld realiseren van een kwali-
teitsslag en het afremmen van veroudering van bedrijventerreinen.
Het is, zo blijkt uit verschillende publicaties, op grond van kengetallen niet goed mogelijk een ra-
ming op te stellen van de kosten van revitalisering. Daarvoor zijn de omstandigheden per terrein te
verschillend. Voor een globale raming van de revitaliseringskosten voor Gelderland gaan wij uit
van € 0,5 miljoen per ha. Dat is gebaseerd op de bedrijfslocatiemonitor van het CPB, het Ministerie
van EZ en het Ministerie van VROM.
Met de revitalisering van de ca. 1370 ha in Gelderland is zo een bedrag gemoeid van bijna € 700
miljoen. De overheid subsidieert echter alleen maatregelen in het openbaar gebied. De totale
kosten per ha openbaar gebied bedraagt € 200.000,--. Indien de provincie daarvan 10% voor haar
rekening zou nemen, betekent dat een beslag op provinciale middelen van ongeveer € 27,5 mil-
joen.
Veelal ontbreekt het gemeenten aan voldoende capaciteit om processen van revitalisering en her-
structurering in gang te zetten. Om te komen tot een meer systematische en adequate aanpak
wordt onder meer in Noord-Brabant de oprichting van een herstructureringsmaatschappij en een
herstructureringsfonds overwogen. Ook wij willen ons hierop nader oriënteren en zullen in de loop
van 2003 Provinciale Staten rapporteren over onze bevindingen.
Initiatieven
“ Wij willen stimuleren dat per bedrijventerreinen (minimaal 5 ha) een haalbaarheids- en master-
plan wordt opgesteld dat op basis van overleg met de ondernemers zicht biedt op het collectief
realiseren van duurzaamheidwinst.
“ Wij bieden hiervoor een subsidiemogelijkheid. Het gaat hierbij dus om een revitaliseringsplan
in brede zin (mogelijkheden voor collectieve verduurzaming, zuinig en meervoudig ruimtege-
bruik, mogelijkheden voor verbetering van de ICT-infrastructuur en multimodaal goederen-
transport, herstructurering, parkmanagement, optimale energie-infrastructuur).
Voor de uitvoering van dit revitaliseringsplan stellen wij eveneens financiële middelen be-
schikbaar, zowel eigen middelen als middelen van Rijk en EU. De subsidie is gericht op de
fysieke inrichtingsmaatregelen en niet op de beheerskosten.
Hiervoor hanteren wij een jaarlijks tendersysteem, waarbij de projecten worden gewogen op
de hiervorengenoemde aspecten. Wij stellen als eis dat is voorzien in parkmanagement en dat
ingegaan wordt op de mogelijkheden voor ruimtewinst, verbetering ICT-infrastructuur en multi-
modale ontsluiting en collectieve terreingebonden energievoorziening (cascadering, benutting
duurzame bronnen, opslag).
“ Wij gebruiken het regionaal overleg om per regio zicht te krijgen op de behoefte aan revita-
lisering en herstructurering. Wij zullen hiernaar een onderzoek laten doen en tevens naar de
hiermee gemoeide kosten.
“ Wij stellen een onderzoek in naar de wenselijkheid van de oprichting van een herstructure-
ringsmaatschappij en een herstructureringsfonds en zullen Provinciale Staten hierover in de
loop van 2003 informeren.
“ Wij onderzoeken het instrument van verevening, waarbij revitalisering of herstructurering van
bestaande bedrijventerreinen mede wordt bekostigd door een opslag op de grondprijs van
nieuw aan te leggen terreinen en bevorderen de oprichting van industrieschappen en daarbin-
nen de totstandkoming van regionale prijsafspraken.
“ Wij onderzoeken de mogelijkheid van instelling van een apart bedrijfsverplaatsingsfonds.
12
3.3 Ruimtelijke concentratie
Doel is om zo veel als mogelijk de nieuwe meer grootschalige economische ontwikkelingen

ruimtelijk op de juiste plek te concentreren in de Economische Hoofdstructuur (EH).
De EH is een verbijzondering van de Ruimtelijk-Economische Hoofdstructuur uit het streekplan

en is de zoekruimte voor nieuwe (boven)regionale bedrijventerreinen, grote stationslocaties,
grootschalige distributiebedrijven en zware industrie. Nieuwe ontwikkelingen met betrekking tot
bedrijventerreinen binnen de EH sluiten zo veel mogelijk aan op bestaande stedelijke concen-
traties.
Uiteraard blijven binnen de EH ook mogelijkheden voor de ontwikkeling van lokale en subregio-
nale terreinen bestaan. Het is niet zo dat binnen de EH overal bedrijventerreinen kunnen wor-
den ontwikkeld, ook daarbinnen streven wij naar geconcentreerde ontwikkeling. Buiten de EH
stellen wij groen en rust voorop.
Daar bestaat alleen de mogelijkheid voor lokale en subregionale bedrijventerreinen ten behoeve
van naar aard en schaal passende bedrijvigheid.
Ook staan wij hier een grotere concentratie van bedrijventerreinen voor. Uit een oogpunt van
concentratie gaan wij uit van binnengemeentelijke bundeling (niet bij elke kern een bedrijven-
terrein). Ook de ontwikkeling van een intergemeentelijk lokaal bedrijventerrein achten wij uit een
oogpunt van zorgvuldig ruimtegebruik aan te bevelen. De ruimtelijke allocatie dient daarbij re-
kening te houden met het nieuwe locatiebeleid, dat onderdeel is van het kabinetsstandpunt ten
aanzien van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening. In plaats van alleen bereikbaarheid,
spelen daarin ook zaken rond vitaliteit van het stedelijk gebied, veiligheid, milieu, water en na-
tuur en landschap een rol. Provincies, kaderwetgebieden en gemeenten zijn nu verantwoordelijk
voor de nadere uitwerking van dit rijksbeleid voor hun eigen grondgebied. Wij zullen het locatie-
beleid uitwerken in het nieuwe streekplan. Bij gemeenten wordt het locatiebeleid uitgewerkt in
de visies voor wonen en werken en in de bestemmingsplannen, die aan het streekplan worden
getoetst.
Wij hebben dit beleid ook kwantitatief uitgewerkt. In hoofdstuk 2 hebben wij op basis van on-
derzoek een prognose gegeven van de vraag naar bedrijventerreinen. Uit oogpunt van sterkere
ruimtelijke concentratie van bedrijventerreinen vormt deze prognose niet zonder meer het uit-
gangspunt voor de allocatie van bedrijventerreinen. Voor het formuleren van de beleidsopgave
is het onderscheid in endogene en exogene vraag van belang.
Wij maken onderscheid in de vraag van reeds in de gemeente gehuisveste bedrijven (endogene
vraag) en de vraag als gevolg van gemeentegrensoverschrijdende bedrijfsmigratie en nieuwe
initiatieven voor naar aard en schaal bovenlokale bedrijvigheid (exogene vraag). De uitbrei-
dingsbehoefte van het zittende bedrijfsleven (endogene vraag) kan in onze visie in principe, en
rekening houdend met aard en schaal, geaccommodeerd worden in de gemeente waarin deze
behoefte ontstaat. De exogene ruimtevraag als gevolg van gemeentegrensoverschrijdende be-
drijfsmigratie en nieuwe initiatieven van bovenlokale aard of schaal zal daarentegen in de EH
moeten worden geaccommodeerd. Een uitzondering geldt voor de subregionale kernen buiten
de EH. Zij hebben een opvangfunctie voor de exogene vraag uit de directe omgeving, voorzover
passend naar aard en schaal. Voor zware industrie alsmede grootschalige transport- en distribu-
tiebedrijven geldt zonder meer dat zij moeten worden gevestigd op (boven)regionale terreinen
binnen de EH.
Om onze ambities te realiseren zijn de volgende drie planningsopgaven nodig:

A Concentratie van bedrijvigheid op de beste locaties.
B De ruimte op bedrijventerreinen wordt zorgvuldiger gebruikt.
C Het juiste bedrijf wordt gehuisvest op het juiste terrein.
13
A Concentratie van bedrijvigheid op de beste locaties
Voorkomen moet worden dat de economische bedrijvigheid te veel uitwaaiert en de groene

ruimte versnipperd raakt of overal hetzelfde wordt. Dat is niet goed voor de leefbaarheid, noch
voor de economie van Gelderland.
Initiatieven
“ Wij presenteren een beleidsopgave voor de regionale bedrijventerreinenplanning. Deze
vormt het uitgangspunt voor het Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (zie
hoofdstuk 4, Regionale verkenningen).
“ Wij willen nieuwe (boven)regionale bedrijventerreinen concentreren binnen de EH aanslui-
tend aan bestaande stedelijke concentraties.
“ Niet iedere kern hoeft zijn eigen terrein.
“ Wij bevorderen de (her)vestiging van bedrijven, die naar aard en/of schaal niet (meer) pas-
sen op de huidige locatie. Dat geldt ook voor bedrijven die vanwege ruimtelijke en/of milieu-
omstandigheden niet meer op hun huidige locatie kunnen blijven.
“ Wij bevorderen de ontwikkeling van intergemeentelijke bedrijventerreinen.
“ Wij bieden door middel van de jaarlijkse Tender Bedrijfsverplaatsingen de mogelijkheid van
een financiële tegemoetkoming in de schade van een bedrijf als gevolg van verplaatsing.
B De ruimte op bedrijventerreinen wordt zorgvuldiger gebruikt
Voorkomen moet worden dat onnodig een beroep op open ruimte wordt gedaan voor verstede-
lijkingsdoelen, waaronder bedrijfsvestiging. Een doordachte inrichting van een bedrijventerrein
kan bijdragen aan zorgvuldig ruimtegebruik. Gezamenlijke parkeervoorzieningen en gezamen-
lijke opslag bieden ruimtewinst. Goede inpassing vermindert de overlast en hinder voor de om-
geving. De provincie is onlangs de discussie gestart over meervoudig ruimtegebruik6.
Onder meervoudig ruimtegebruik wordt verstaan: het opnieuw integreren van functies waarbij
doelgericht gebruik wordt gemaakt van de derde en vierde dimensie. De derde dimensie is het
verweven en stapelen van functies in de hoogte en, door de toepassing van ondergronds bou-
wen, de diepte. Ondergronds bouwen dient tegen deze achtergrond niet los, maar juist in sa-
menhang te worden gezien met de functies die daarboven worden gerealiseerd. De vierde di-
mensie is de tijd, waarbij ruimten langer en beter worden benut. Dat kan door ruimten zo te ont-
werpen dat ze in de tijd gezien (dag, week, seizoen) voor meerdere functies kunnen worden
gebruikt. Hieronder valt ook hergebruik na verlies van de oorspronkelijke functie.
In het kader van deze planningsopgave is door ons onderzoek verricht naar de financiële haal-
baarheid van intensiever bouwen vergeleken met traditioneel bouwen en de voordelen daarvan
voor de ondernemer. De onderzoeksresultaten geven inzicht in welke concepten voor zorg-
vuldig ruimtegebruik op bedrijventerreinen rendabel zijn en welke concepten niet. Daarbij is via
een rekenmodel inzicht gegeven in de meer- en minderkosten van zorgvuldig ruimtegebruik bij
bedrijfspanden. Naarmate de huur en grondprijzen hoger zijn, zijn de voordelen voor intensief
bouwen groter. Met name grote bedrijfspanden kunnen de investeringskosten beperkt houden.
Voor kleinere organisaties kunnen met name bedrijfsverzamelgebouwen of geschakelde ge-
bouwen een uitkomst bieden. Het rapport geeft ook een overzicht van maatregelen die zorg-
vuldig ruimtegebruik kunnen stimuleren en de rol van de gemeente daarbij.
6
Startnotitie Ondergronds bouwen en meervoudig ruimtegebruik, februari 2001 en de notitie Gelderland
gelaagd; Bevordering meervoudig ruimtegebruik als bijdrage aan zorgvuldig ruimtegebruik, Arnhem,
20 november 2001.
14
Door de invoering van de Wet grondexploitatie (waarbij een exploitant/ontwikkelaar een exploi-
tatievergunning moet aanvragen) kan de gemeente eisen neerleggen omtrent inrichting en be-
taling van kosten. Andere maatregelen die de gemeente kan treffen zijn: heldere communicatie,
tegemoetkoming in de kosten (bijvoorbeeld bij het bouwrijp maken van de grond), subsidies en
voorschriften ten aanzien van bebouwingspercentages, minimale floorspace, minimale bouw-
hoogten en parkmanagement. Wij zullen nog nader bezien hoe wij zullen inspelen op de resul-
taten van dit onderzoek.
Initiatieven
“ Wij bieden alle gemeenten en/of samenwerkingsverbanden de mogelijkheid om voor hun
grondgebied een quick scan uit te voeren naar de mogelijkheden voor ruimtewinst op hun
terreinen.
“ Wij gaan na of en in hoeverre wij zorgvuldiger ruimtegebruik kunnen bevorderen in bestem-
mingsplanvoorschriften.
“ Wij willen in het nieuwe streekplan bepalingen opnemen om zorgvuldig ruimtegebruik te
bevorderen.
C Het juiste bedrijf wordt gehuisvest op het juiste terrein
In specifieke werkmilieus (bedrijventerreinen) dienen uitsluitend bedrijven en voorzieningen

toegelaten te worden die niet inpasbaar zijn in andere stads- en dorpsmilieus én die geen ar-
beids- en bezoekersintensieve functies hebben én een goede aansluiting op het wegennet be-
hoeven. Een van de problemen is het vinden van goede locaties voor milieuhinderlijke en risi-
covolle bedrijvigheid, grootschalige (vooral transport- en distributie)bedrijven en bedrijven die
voor hun functioneren afhankelijk zijn van ligging aan waterwegen. Voorts is het gewenst om in-
dustrie die proceswarmte nodig heeft zich, in de nabijheid van grote restwarmteproducenten te
laten vestigen.
Om concrete vestigingsmogelijkheden voor zware en milieuhinderlijke bedrijven te verbeteren
zijn wij het project Inpassing Zware Industrie (IZI) gestart. Gezien de aard en vaak ook de schaal
van dergelijke bedrijven zal het hierbij moeten gaan om een bedrijventerrein met een (boven)
regionaal karakter. Dit betekent dat voor de zware industrie binnen de EH vestigingsmogelijk-
heden moeten worden gevonden. Ook de vestiging van grootschalige transport- en distributie-
activiteiten zal met name plaats moeten vinden in de EH. Vanwege de spreiding van de regio-
nale vervoersvraag is er echter ook behoefte aan een zekere mate van spreiding van de vesti-
ging van de transportsector in verband met een efficiënte logistiek en transport en het vermijden
van onnodige kilometers.
Initiatieven
“ Wij zullen het locatiebeleid (nieuwe stijl) uitwerken in het nieuwe streekplan.
“ In overleg met de regio’s gaan wij na hoeveel ruimte er feitelijk nog binnen de EH be-
schikbaar is voor zware en milieuhinderlijke bedrijvigheid.
“ Wij zijn van plan om samen met de regio’s te bezien op welke wijze kan worden voorkomen
dat bedrijven uit een andere categorie zich vestigen op locaties die gereserveerd zijn voor
zware industrie.
“ Per regio bezien wij in welke mate facilitering van de groei van de transportsector buiten de
EH gewenst of nodig is.
“ Wij bevorderen het transport over water en de beschikbaarheid van voldoende natte ter-
reinen voor bedrijven die (gedeeltelijk) afhankelijk zijn van vervoer over water. In potentie is
er een behoefte van ruim 250 ha.
15
3.4 Efficiëntie en duurzame kwaliteit
Doel is om te komen tot bedrijventerreinen van goede kwaliteit.

Een kwalitatief goed bedrijventerrein is een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven.
Zij kunnen daar hun bedrijfsdoelstellingen op het gebied van markt, winstgevendheid, omzet en
imago optimaal realiseren. Ook een bedrijfseconomisch verantwoorde aanpak van het milieu ter
plekke speelt daarbij een rol. Daarbij gaat het vooral om een goede locatiekeuze en inpassing in
de omgeving, een duurzame inrichting, een duurzame inzet van elektriciteit, warmte, water,
grondstoffen, afval en reststoffen, personenvervoer, goederentransport en om een adequaat
beheer van het terrein.
Een duurzaam bedrijventerrein is dan ook een terrein waarop bedrijven zijn gehuisvest die
duurzaam ondernemen in hun bedrijfsvoering hebben verankerd, waarbij onder meer wordt sa-
mengewerkt tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven en overheden om het bedrijfseco-
nomisch resultaat te verbeteren, de milieubelasting te verminderen, de ruimte efficiënt(er) te ge-
bruiken en een aantrekkelijk en afwisselend werkmilieu te scheppen.
De ontwikkeling van een duurzaam bedrijventerrein is een continue proces: het is nooit af. Door
technologische toepassingen en nieuwe inzichten is het mogelijk het terrein in de loop van de tijd
steeds meer te "verduurzamen". Dat geldt voor alle bedrijventerreinen binnen en buiten de EH,
dus ook voor de bestaande en de te revitaliseren terreinen.
Wij zijn begonnen met een aantal pilotprojecten waarmee wij ervaring willen opbouwen met de
ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen en de verduurzaming van bedrijfsprocessen en
aan de hand daarvan ons beleid zonodig verder uitwerken. De pilots betreffen duurzame be-
drijfsprocessen, vormgeving en zorgvuldig ruimtegebruik, landschappelijke inpassing van een
bedrijventerrein, ontwikkeling van een adequaat parkmanagement en de menging van wonen en
werken. Aanvullend zijn wij vanuit het energiebeleid in de regio Achterhoek begonnen met de
inzet van een "consulent energie op bedrijventerreinen". Deze pilot betreft de systematische se-
lectie van kansrijke combinaties van maatregelen en bedrijven voor duurzamere inzet van ener-
gie.
Om onze ambities te realiseren zijn de volgende vier planningsopgaven nodig:

A Verduurzaming van inrichting en inpassing van bedrijventerreinen.
B Verduurzaming van bedrijfsprocessen.
C Bevorderen van bewustwording en gedragsverandering.
D Parkmanagement.
A Verduurzaming van inrichting en inpassing van bedrijventerreinen
Duurzame ontwikkeling van inrichting en inpassing speelt op verschillende schaalniveaus die met
elkaar samenhangen. Allereerst de keuze van een locatie: waar dient een nieuw bedrijventerrein
ontwikkeld te worden? Bij die keuze spelen verschillende factoren een rol, zoals bereikbaarheid,
milieubelasting naar de omgeving en consequenties voor het watersysteem. Deze keuzen zijn van
invloed op de indeling en het beheer van het terrein. Dan de keuze van de inrichting van de locatie:
hoe richt je het bedrijventerrein duurzaam in, welke maatregelen zijn mogelijk en wat is het effect
daarvan op het beheer? Vervolgens is het schaalniveau van de bouw en inrichting van het indi-
viduele bedrijfspand aan de orde en tot slot het beheersniveau: hoe beheer je op duurzame wijze
het bedrijventerrein en de bedrijfspanden? In het proces om te komen tot verduurzaming van
inrichting en inpassing dient aan deze verschillende vragen aandacht besteed te worden.
Duurzaam waterbeheer is een belangrijk uitgangspunt. Dit betekent dat vanaf het eerste begin
rekening moet worden gehouden met de waterhuishoudkundige aspecten.
16
Om de inbreng van water een plaats in procedures over ruimtelijke plannen en besluiten te geven
is inmiddels landelijk de Watertoets ingevoerd. Het kader voor de Watertoets is het vigerend beleid
(Vierde Nota Waterhuishouding, Waterbeleid 21e eeuw, Europese kaderrichtlijn Water, Vijfde Nota
over de Ruimtelijke Ordening, beleidslijn Ruimte voor de Rivier). In deze Watertoets worden alle
relevante wateraspecten meegenomen (veiligheid, wateroverlast, verdroging en waterkwaliteit).
De Watertoets wordt uitgevoerd bij locatiekeuze, (her)inrichting en beheersplannen. De accenten
van de Watertoets kunnen daarbij veschillend zijn.
In de landelijke Handreiking watertoets is aangegeven hoe de Watertoets vorm te geven. Deze

landelijke Handreiking vormt samen met de provinciale Handreiking bestemmingsplannen het uit-
gangspunt voor een nog op te stellen checklist met inhoudelijke watercriteria, afgestemd op de
Gelderse situatie.
Een belangrijke bouwsteen voor de Watertoets en een nieuw op te stellen streekplan vormen de
Stroomgebiedsvisies. Deze worden momenteel opgesteld. In deze visies worden alle ruimtelijke
wateropgaven, regionaal en de interactie met het hoofdsysteem, behandeld (wateroverlast, water-
tekort, waterkwaliteit, ruimtebehoefte voor verbetering waterkwaliteit en natte natuur). Dit zijn de
wateropgaven waarvoor het waterbeheer in de toekomst aan de lat staat. Deze ruimtelijke water-
opgaven worden gematcht met alle andere ruimtevragers, bijvoorbeeld de ruimtevraag uit deze
nota.
Hoewel in deze nota geen concrete locaties worden aangewezen zal het wel zo zijn dat dit plan
uiteindelijk ruimtelijke consequenties heeft.
Omdat op dit moment de uiteindelijke ruimtelijke consequenties nog niet in beeld zijn, zal deze nota
afgestemd worden met de op te stellen Stroomgebiedsvisies. Uiteindelijke weging vindt plaats bin-
nen het op te stellen streekplan.
Ten aanzien van ons milieubeleid gelden nog de volgende aandachtspunten ten aanzien van
luchtkwaliteit, geluid, externe veiligheid en bodem.
Bij revitalisering van bestaande bedrijventerreinen moet het uitgangspunt zijn dat de belasting voor
geluid, geur en externe veiligheid niet toeneemt. De voorkeur is uiteraard dat de milieubelasting ter
plaatse verbetert.
Bij het inrichten van nieuwe, duurzame bedrijventerreinen moet ernaar worden gestreefd dat de
luchtkwaliteit ter plaatse niet verslechtert ten gevolge van de bedrijvigheid. Wij realiseren ons dat
dit niet altijd voor 100% mogelijk zal zijn. Wij zullen locatiekeuzen op dit punt van geval tot geval
beoordelen.
Bij revitalisering van bestaande bedrijventerreinen moet er ten aanzien van geluid en externe vei-
ligheid via individuele maatregelen en eventueel herinrichting naar worden gestreefd dat de be-
staande (geluid)belasting afneemt.
Nieuwe bedrijventerreinen moeten bij voorkeur niet in de nabijheid van geluids- en stankgevoelige
bestemmingen worden gerealiseerd. Voor gezoneerde bedrijventerreinen geldt dat de benodigde
geluidsruimte zo klein mogelijk moet zijn.
Voor de ontwikkeling van nieuwe terreinen en revitalisering is het tot slot van belang dat in een
vroeg stadium van de planvorming bekend is of bodemverontreiniging en grondwaterverontreini-
ging aanwezig zijn. In dat geval zal een eventueel saneringstraject qua tijdsplanning, gewenste
bodemkwaliteit en financiering een plaats moeten krijgen in de totale ontwikkeling.
Vroegtijdige afstemming over toekomstig gebruik en de daarbij behorende bodemkwaliteit is dan
noodzakelijk voor een duurzame ontwikkeling.
17
Initiatieven
“ Wij starten een aantal pilotprojecten voor de ontwikkeling van een duurzaam bedrijventerrein.
Wij hebben daarover ook afspraken gemaakt met het Rijk (IPO-EZ-VNG-convenant en Regio-
convenant Oost-Nederland7).
Centraal staat hierbij het revitaliseren danwel ontwikkelen van hoogwaardige bedrijvenlocaties
met het oog op zorgvuldig en economisch verantwoord omgaan met ruimte en milieu.
“ Wij onderzoeken de mogelijkheid om een duurzaamheidsparagraaf in bestemmingsplannen
verplicht te stellen.
“ Er zal afstemming plaatsvinden tussen de op te stellen Stroomgebiedvisies en deze Nota Be-
drijventerreinen.
“ Bij alle ruimtelijke plannen en besluiten moet de Watertoets toegepast worden. Ook wij moeten
bij de beoordeling van dergelijke plannen en besluiten een Watertoets uitvoeren. Wanneer
naar onze mening de waterhuishoudkundige aspecten in ruimtelijke plannen onvoldoende aan-
dacht krijgen, zal dit voor ons een reden zijn om het betreffende (bestemmings)plan niet goed
te keuren8
B Verduurzaming van bedrijfsprocessen
Voor het in stand houden van een duurzaam bedrijventerrein zijn ondernemers nodig die duurzaam
ondernemerschap hoog in het vaandel hebben staan. Duurzaam ondernemen is maatschappelijk
verantwoord ondernemen, het in de bedrijfsvoering rekening houden met de gevolgen voor mens,
milieu en economie. Daarbij worden bedrijven continu afgerekend op het behalen van individuele
en collectieve milieudoelen. Vestiging op een duurzaam terrein kan daarbij helpen.
Wij vinden dat de bedrijven op een bedrijventerrein het milieu zo min mogelijk mogen belasten.
Bedrijven moeten zowel individueel als gezamenlijk blijven zoeken naar milieu-innovaties om
duurzamer te ondernemen. Dat kan door te kijken hoe de milieubelasting kan worden voorkomen
en gebruik te maken van de toepassing van schone technologie in het productieproces en door
samenwerking tussen bedrijven om de cumulatieve milieubelasting te verminderen, bijvoorbeeld in
het zo veel mogelijk sluiten van kringlopen van energie, water en stoffen. Opties zijn ook het voor-
komen van milieubelasting door toepassing van grondstof- en energiebeperkende processen, het
benutten van duurzame energiebronnen en warmte/koudeopslag op locatie, de gezamenlijke
inkoop en uitwisseling van energie, grondstoffen en water, energieopslag, het combineren van
vervoer van goederen en personen, collectieve inzameling en afvoer van afvalstoffen en geza-
menlijk gebruik van voorzieningen en bedrijfsfuncties.
7
Het actiepunt "Ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen" uit het Regioconvenant Oost-Nederland
heeft direct betrekking op de inrichting van bedrijventerreinen. Doel van het actiepunt is revitalisering
danwel ontwikkelen van hoogwaardige bedrijvenlocaties, waarbij zorgvuldig en economisch verantwoord
omgaan met ruimte en milieu uitgangspunten zijn.
8
In de Watertoets worden alle relevante wateraspecten meegenomen (veiligheid, wateroverlast, verdro-
ging en waterkwaliteit). Bij het zoeken naar nieuwe locaties is het effect op het watersysteem mede
bepalend voor de locatiekeuze. Voor het bepalen van die effecten is de ligging ten opzichte van het
watersysteem van belang (hoog en droog of laag en nat), de behoefte en de beschikbaarheid aan/van
proceswater, watergevoelig gebruik in de omgeving (waterwingebied, EHS) en veiligheidsrisico’s vanuit
overstroming/ wateroverlast.
Bij de inrichting van locaties spelen zaken als waterneutraal bouwen (ophogen versus ontwatering, vast-
houden, bergen, afvoeren), sluiting waterketen/cascadering/hergebruik, afkoppelen verhard oppervlak,
beperking grond-/drinkwatergebruik, behoud/herstel ecosystemen en voorkomen van difuse verontreini-
ging (uitloging, beperking bestrijdingsmiddelen).
18
Initiatieven
“ In het kader van het Regioconvenant Oost-Nederland hebben wij met de provincie Overijssel
de afspraak gemaakt om een project te starten om bedrijven in onze provincies vertrouwd te
maken met de beginselen van duurzaam ondernemen.
“ Wij onderzoeken de mogelijkheid om door bedrijven een quick scan te laten uitvoeren voor
preventiemaatregelen op het gebied van afval en emissies (preventiescan) en deze eventueel
te combineren met het via NOVEM aangeboden instrument "duurzame-energiescan" voor be-
drijventerreinen. Wij zullen hierover in de loop van 2003 met voorstellen komen. Ook is de
milieuvergunning een relevant instrument.
“ Wij willen binnen vijf jaar in samenwerking met de regio’s en betrokken gemeenten voor alle
regionale bedrijventerreinen de gewenste milieukwaliteit vaststellen en afspraken maken over
het beheer van de totale milieubelasting van deze terreinen. Hiervan is afhankelijk of indivi-
duele bedrijven geplaatst worden en een vergunning krijgen op deze terreinen.
C Bevorderen van bewustwording en gedragsverandering
Verduurzaming valt of staat met bewuste overheden en bedrijven die hun gedrag aanpassen. Men
dient overtuigd te worden van de meerwaarde van een duurzame inrichting van een terrein.
Daarvoor is communicatie en kennisoverdracht essentieel. Wij hebben samen met TNO, ECN,
KEMA, NOVEM en de gemeenten Apeldoorn, Arnhem en Nijmegen een proceshandreiking op-
gesteld voor gemeenten ("Werken aan duurzaamheid op bedrijventerreinen"), waarin alle aspecten
van de realisering van een duurzaam bedrijventerrein de revue passeren. Dit is één van de
bouwstenen voor de beoogde bewustwording en gedragsverandering.
Initiatieven
“ Wij zullen gerichte acties ondernemen om bewustwording en gedragsverandering bij de ver-
schillende actoren te bevorderen.
“ Wij bieden een subsidiemogelijkheid voor de opstelling van een revitaliseringsplan om op be-
staande bedrijventerreinen te komen tot samenwerking met betrekking tot duurzame inrichting
en adequaat terreinbeheer. Om onze ambities om te zetten in effectieve samenwerking met ge-
meenten zullen wij een menukaart ontwikkelen waarin ons ondersteuningsaanbod voor duur-
zame bedrijventerreinen (subsidiemogelijkheden voor masterplan, preventie- en/of DE-scan,
procesondersteuning) en de condities worden gebundeld.
“ De GOM ontwikkelt zich op ons verzoek tot aanjager voor duurzame terreinen en speelt een
belangrijke rol in het bewustwordingsproces en gemeentelijke advisering.
D Parkmanagement
Goed terreinbeheer (parkmanagement) is een waarborg voor behoud van kwaliteit en aantrekke-
lijkheid van een bedrijventerrein voor een lange periode. Kenmerk van een duurzaam bedrijven-
terrein is de aanwezigheid van een collectief voorzieningenniveau van goede kwaliteit en een goed
beheer van de beschikbare ruimte. Daarvoor is een goed functionerende organisatie nodig als aan-
jager voor parkmanagement.
Initiatieven
“ In de nieuwe tenderregeling revitalisering en herstructurering van bedrijventerreinen (zie para-
graaf 3.2, C) zal adequaat terreinbeheer een belangrijk criterium zijn voor toekenning van sub-
sidie.
“ Wij willen dat de GOM op verzoek behulpzaam is wanneer belanghebbende partijen op een
bedrijventerrein afspraken willen maken over de inrichting en het beheer van het terrein.
19
3.5 Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid
Bereikbaarheid is voor veel bedrijven een belangrijke factor bij hun locatiekeuze. Nieuwe, grotere
bedrijventerreinen worden daarom gesitueerd op de best bereikbare locaties in de Economische
Hoofdstructuur nabij en zo veel mogelijk ontsloten door reeds aanwezige multimodale infrastructuur
en dichtbij de bestaande steden. Dat heeft een positief effect op goederenstromen en op het per-
sonenverkeer. Multimodale overslag van goederen levert een bijdrage aan het terugdringen van
congestie bij het vervoer over de weg. Concentratie nabij de steden biedt kansen voor bundeling
van stromen in het personenvervoer en voor adequaat vervoersmanagement op bedrijventerrein-
niveau.
Inzake de bereikbaarheid en infrastructuur zal bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen nadruk-

kelijk rekening dienen te worden gehouden met de uitgangspunten en wegennetvisie zoals die in
ons PVVP staan vermeld.
Bij overleg en planvorming dient het thema infrastructuur van het begin af te worden meegenomen.
Daarbij dient ook de financiering van eventuele aanvullende (provinciale) weginfrastructuur te
worden betrokken. Wij willen daarbij bezien of andere financieringswijzen en/of -bronnen gewenst
of mogelijk zijn.
Naast fysieke bereikbaarheid is in toenemende mate ook de elektronische bereikbaarheid van stra-
tegische betekenis voor bedrijven. Wij willen optimale glasvezelvoorzieningen en een Internet Ex-
change in Gelderland. Een fors deel van de bedrijventerreinen in Gelderland zal op termijn be-
hoefte krijgen aan verbetering van hun huidige elektronische bereikbaarheid. Hierbij gaat het om
terreinen in het economische kerngebied van Gelderland, maar ook om terreinen buiten dit kern-
gebied die voor telecombedrijven op dit moment minder luctratief zijn. Bundeling van de vraag op
regionale bedrijventerreinen maakt de aanleg van glasvezel door telecombedrijven commercieel
aantrekkelijk.
Om deze doelen te realiseren zijn de volgende drie planningsopgaven nodig:

A Stimuleren van multimodaal goederenvervoer.
B Stimuleren van bereikbaarheid per openbaar vervoer en vervoermanagement in het personen-
verkeer.
C Bevorderen van een kwaliteitssprong in elektronische bereikbaarheid.
A Stimuleren van multimodaal goederenvervoer
In de komende decennia wordt een verdubbeling van het goederenvervoer verwacht. Vooral het
containervervoer zal fors groeien, ook als transitovervoer door Gelderland. Het aandeel van het
wegvervoer zal verder stijgen. Meer goederenvervoer per binnenschip en per trein is daarom uit
oogpunt van leefbaarheid en bereikbaarheid van groot belang.
Multimodale terminals en bedrijventerreinen zouden ruimtelijk moeten worden gekoppeld.
Het idee voor een kwaliteitsnet goederenvervoer uit het nationale verkeers- en vervoerbeleid sluit
hierop aan. Dat is de samenhangende "hardware" van verbindingen voor goederentransport over
weg, spoor en water, knooppunten en bedrijfsterreinen. De ligging en ontwikkeling van bedrijven-
terreinen vormen een belangrijk onderdeel van dit netwerk.
De bereikbaarheid over de weg van bedrijventerreinen is daarbij een belangrijk criterium voor func-
tietoekenning aan onze provinciale wegen. Omgekeerd geldt natuurlijk ook het principe dat bij de
ontwikkeling van bedrijventerreinen rekening wordt gehouden met de bestaande functieindeling
van ons wegennet. Behalve de weg dienen ook water en rail beter benut te worden.
20
De ligging aan de internationale goederenstroom over water (Waal) en straks ook via het spoor
(Betuwelijn) maakt het mogelijk om het KAN tot een multimodaal knooppunt van regionale en
(inter) nationale goederenstromen te ontwikkelen. Gekoppeld aan de Betuweroute komt er een
Container Uitwissel Punt (CUP) en de provincie zal daar de ontwikkeling van het Rail Service
Center (RSC) bevorderen. Met het oog op een rendabele exploitatie daarvan zal worden onder-
zocht hoe een bedrijventerrein kan worden ontwikkeld voor aan het RSC gelieerde bedrijvigheid.
De bestaande haventerminal aan de Waal in Nijmegen zal in overleg met de betrokken partijen
verder worden uitgebreid.
Wij zullen het initiatief nemen om een visie op te stellen op de structuur van overslagpunten in
Gelderland.
Initiatieven
“ Wij stimuleren met financiële steun voorbeeldprojecten die het draagvlak vergroten bij markt-
partijen voor een verschuiving van goederenvervoer over de weg naar vervoer over water en
rail en dragen bij aan de totstandkoming van de benodigde infrastructuur.
“ De keuze van locaties voor nieuwe regionale bedrijventerreinen stellen wij mede afhankelijk
van de mogelijkheid om daar multimodaal goederenvervoer te realiseren.
“ Op bestaande regionale bedrijventerreinen stimuleren wij multimodaal vervoer door innovatieve
samenwerkingsprojecten op dit gebied te helpen.
“ Wij willen multimodale overslagactiviteiten in het nieuwe streekplan benoemen zodat ge-
meenten in hun bestemmingsplannen deze activiteiten specifiek kunnen bestemmen.
“ Wij maken een visie op goederenvervoer over water met daarin een netwerk aan overslag-
punten in aanvulling op de gewenste haven- en railterminalvoorzieningen (CUP/RSC) in het
KAN. In het nieuwe Provinciaal Verkeers- en Vervoersplan (PVVP) wordt deze visie uitgewerkt.
“ Wij ondersteunen het idee van een kwaliteitsnet goederenvervoer van weg, water en rail in
samenhang met de ligging en ontwikkeling van bedrijventerreinen. In het nieuwe PVVP wordt
dit nader uitgewerkt.
“ Wij verkennen de financieringsopties ten behoeve van de (provinciale) weginfrastructuur ten
behoeve van de ontsluiting van bedrijventerreinen.
“ Wij willen met de gemeenten/terreinbeheerders afspraken maken over het zuinig omgaan met
het areaal aan natte kavels. Natte kavels mogen niet worden uitgegeven aan bedrijven die
geen gebruik maken van vervoer over water. Wanneer de gelegenheid zich voordoet, zullen in
overleg met de regio "droge" bedrijven van natte kavels verplaatst worden.
B Stimuleren van bereikbaarheid per openbaar vervoer en vervoersmanagement in het per-

sonenverkeer
De bereikbaarheid van bedrijventerreinen per openbaar vervoer wordt van belang geacht.
Bestemmingsplannen ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen worden
getoetst op dit aspect. Deze bestemmingsplannen dienen te voldoen aan de minimum openbaar-
vervoerkwaliteit zoals wij die in de streekplanuitwerking Verbinden en Ontsluiten ("Netwerknota")
hebben aangegeven.
Om de groei van het autogebruik in het woon-werkverkeer te beperken is vervoersmanagement

noodzakelijk. Het succes van een collectief vervoersproject op een bedrijventerrein staat of valt met
voldoende omvangrijke vervoersstromen. Daarom willen wij dat in een vroeg stadium van de plan-
vorming van nieuwe terreinen wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn voor collectief vervoer.
Beleid en criteria hiervoor staan in de Netwerknota en in de Nota Handreiking bestemmingsplan-
nen.
21
C Bevorderen van een kwaliteitssprong in elektronische bereikbaarheid
Uit onderzoek samen met de regionale partners naar de elektronische ontsluiting van 29 Gelderse
bedrijventerreinen komt naar voren dat op korte termijn behoefte zal ontstaan aan verbeterde ICT-
infrastructuur9. In Arnhem/Nijmegen en op terreinen met veel zakelijke dienstverleners zijn nu nog
geen problemen, maar dit beeld is minder rooskleurig op terreinen met minder veeleisende ge-
bruikers en in de economische "periferie" van de provincie. Verwacht mag worden dat in de nabije
toekomst dit beeld zich zal verscherpen.
Ook komt uit onderzoek naar voren dat er een organisatorische en fysieke samenwerking tot stand
zou moeten worden gebracht tussen de verschillende Internet Service Providers in de vorm van
een Internet Exchange10. Het realiseren van deze Internet Exchange zorgt ervoor dat telecomca-
paciteit tegen de laagst mogelijke kosten aangeboden kan worden.
Bovendien is de aanwezigheid van zo’n knooppunt een belangrijke vestigingsfactor voor bedrijven
in de ICT-branche en voor overige sectoren met een grote vraag naar telecomfaciliteiten, zoals de
zakelijke en financiële dienstverlening, transport en logistiek, de ICT-sector, de energiebedrijven en
de olie- en gassector. Op dit moment gaan wij de mogelijkheden na om een Internet Exchange in
Gelderland tot stand te brengen.
Teneinde adequaat in te spelen op de vraag willen wij bij de aanleg van glasvezelnetwerken, die nu
onder verantwoordelijkheid valt van telecombedrijven11, een meer actieve rol spelen om de be-
reidheid tot investeren in optimale ICT-voorzieningen te prikkelen. Wij stimuleren dit door vraag-
bundeling, "slim graven" (dat reduceert de kostprijs met een factor 10), koppelen met revitalisering,
eisen voor ICT-ontsluiting bij nieuwe terreinen en proeven met PPS-constructies in dun bevolkte
gebieden waar private investeringen economisch onaantrekkelijk zijn wanneer de overheid niet de
onrendabele top afdekt. Wij denken hierbij ook aan samenwerking met de GOM, KAN (o.a. Stich-
ting Telematica), KEMA, universiteiten en hogescholen, telecomaanbieders, gemeenten, samen-
werkingsverbanden, Kamers van Koophandel, bedrijventerreinen en bedrijven.
Initiatieven
“ Wij zorgen ervoor dat de opgebouwde kennis over de topologie van de Gelderse ICT-infra-
structuur wordt uitgebreid en op structurele wijze wordt bijgehouden als basis voor acties op het
gebied van de ICT-infrastructuur.
“ In samenspraak met regionale partijen realiseren wij een Internet Exchange in Gelderland.
“ Wij stimuleren vraagbundeling op de regionale bedrijventerreinen om de aanleg van glasvezel
door telecomaanbieders commercieel aantrekkelijk te maken.
“ Wij stimuleren dat bij revitalisering en herstructurering voorzien wordt in adequate ICT-infra-
structuur.
“ Samen met gemeenten realiseren wij projecten waarbij "slim graven" in de praktijk wordt ge-
bracht.
9
Zie onderzoek KPMG; Glasvezelaansluiting van Gelderse bedrijventerreinen geïnventariseerd: "een
match tussen vraag en aanbod"; 2002
10
Zie onderzoek IX in Gelderland; haalbaarheidsstudie in opdracht van de provincie Gelderland;
SenProf b.v.; 2001
11
De aanleg van glasvezel is in handen van telecombedrijven. De meeste van deze bedrijven zijn om ver-
schillende redenen in financieel opzicht in de gevarenzone terecht gekomen, waardoor de terugverdien-
tijd voor investeringen in glasvezelnetten drastisch is ingekort. Verwacht wordt dat zonder ingrijpen van
de overheid de investeringen in glasvezel verder zullen teruglopen.
22
“ Wij realiseren een pilotproject in de Achterhoek om met Europese middelen in een publiek/
private samenwerking de aanleg van een glasvezelnet te realiseren.
“ Wij onderzoeken de mogelijkheid om in bestemmingsplannen voor nieuwe bedrijventerreinen
de aanleg van glasvezelnetten en relevante ICT-infrastructuur verplicht te stellen ("ICT-toets").
3.6 Samenvatting
Samenvatting van de provinciale beleidsdoelen en planningsopgaven
1 Voldoende aanbod aan bedrijventerreinen

De nodige, kwalitatief hoogwaardige ruimte bieden aan bedrijven, maar niet zonder meer en
overal. Waar mogelijk door revitalisering en herstructurering van bestaande terreinen.
A Vermindering van de spanning tussen papier en praktijk.
B Niet terstond uitgeefbare terreinen worden tijdig uitgeefbaar.
C Revitalisering van een deel van de terreinen.
2 Ruimtelijke concentratie van bedrijventerreinen

Het aanbod aan bedrijventerreinen wordt ruimtelijk geconcentreerd op de beste locaties daar-
voor, aansluitend aan reeds bestaande stedelijke ontwikkelingen binnen en buiten de Econo-
mische Hoofdstructuur (EH) van Gelderland.
D Concentreren van bedrijvigheid op de beste locaties.
E Zorgvuldiger gebruik van de ruimte op bedrijventerreinen.
F Huisvesting van het juiste bedrijf op het juiste terrein.
3 Efficiëntie en duurzame kwaliteit van bedrijventerreinen

Voldoende variatie bieden en meervoudig gebruik stimuleren met accent op hoogwaardig aan-
bod aan nieuwe en vernieuwde bedrijventerreinen, zorgvuldig ruimtegebruik en duurzame be-
drijfsprocessen.
G Verduurzaming van inrichting en inpassing van bedrijventerreinen.
H Verduurzaming van bedrijfsprocessen.
I Bevorderen van bewustwording en gedragsverandering.
J Parkmanagement.
4 Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid

Zorgen voor fysieke (liefst multimodale) bereikbaarheid door nieuwe bedrijventerreinen zo veel
mogelijk te situeren nabij de bestaande verkeersinfrastructuur. Voor een goede elektronische
bereikbaarheid worden bedrijventerreinen zo veel mogelijk aangesloten op moderne ICT-infra-
structuur (glasvezelnetten, Internet Exchange).
K Stimuleren van multimodaal goederenvervoer.
L Stimuleren van vervoermanagement in het personenverkeer.
M Bevorderen van een kwaliteitssprong in elektronische bereikbaarheid.
23
4 REGIONALE VERKENNINGEN
De ambities en initiatieven in het vorige hoofdstuk willen wij bespreken met de regio’s.
De regionale samenwerkingsverbanden en het Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventer-
reinen (RPB) zijn hiervoor de platforms. Wij willen graag met de regio’s afspraken maken over de
uitvoering van het regionale bedrijventerreinenbeleid. Als aanzet en vertrekpunt voor dat overleg
schetsen wij op basis van de beleidsdoelen en planningsopgaven uit hoofdstuk 3 in dit hoofdstuk
verschillende regiobeelden. Daarbij gaan wij per regio in op de regionale beleidsopgave met be-
trekking tot de ontwikkeling van nieuwe terreinen, revitalisering en herstructurering van bestaande
terreinen en de fysieke en elektronische bereikbaarheid. De in de regionale opgave aangegeven
oppervlakte bedrijventerrein heeft een indicatief karakter. Wanneer de behoefte aan een groter
oppervlak bedrijventerrein kan worden aangetoond, kan deze in principe worden geaccommo-
deerd. Wij beperken ons in dit hoofdstuk tot bedrijventerreinen van bovenlokaal belang.
4.1 Knooppunt Arnhem/Nijmegen
Hattem
Oldebroek
Elburg
Heerde
Harderwijk
Nunspeet Epe Olst
Ermelo
Deventer
Putten Bathem
Voorst
Nijkerk
Gorssel
Apeldoorn Lochem
Barneveld
Neede
Warnsveld
Zutphen Borculo
Brummen Vorden
Eibergen
Woudenberg Scherpenzeel Ede
Renswoude Steenderen Ruurlo

Rheden Hengelo Groenlo
Rozendaal
Leersum Veenendaal Doesburg
Hummelo en Zelhem
Arnhem Keppel Lichtenvoorde
Renkum Angerlo
Rhenen Wageningen Winterswijk
Westervoort Wehl Doetinchem
Buren Duiven Didam Wisch
Culemborg Aalten
Kesteren Overbetuwe Zevenaar Bergh
Lingewaard Dinxperlo
Geldermalsen Tiel Rijnwaarden Gendringen
Druten
Beuningen
Lingewaal Ubbergen Millingen
Neerijnen West Maas en Waal a.d. Rijn
Nijmegen
Wijchen
Zaltbommel
Groesbeek
Heumen
Maasdriel
Mook en Middelaar
4.1.1 Regiobeeld
Het Knooppunt Arnhem/Nijmegen (KAN) is het stedelijk kerngebied van de provincie Gelderland.
Het is ook de eerst aangewezen regio voor de opvang van wonen en werken in Gelderland. In
het kabinetsstandpunt van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening is het KAN aangemerkt
als nationaal stedelijk netwerk. Dat betekent dat het KAN door onderlinge samenwerking ruim-
telijke kwaliteit dient te bevorderen en een hoogwaardig sociaal, economisch en cultureel ves-
tigingsklimaat dient te bieden.
24
De regio manifesteert zich als een belangrijke multimodale schakel voor goederen en personen
tussen Randstad en Ruhrgebied en de daarbij behorende netwerkrelaties tussen en binnen be-
drijven. Naast kennisinstellingen (KU Nijmegen, Hogeschool Larenstein, Hogeschool Arnhem-
Nijmegen, KEMA, medisch cluster) zijn in het KAN de hoofdkantoren van een aantal internatio-
naal opererende bedrijven gevestigd. Ook is er een sterk groeiende ICT-sector. Voor bedrijven is
op verschillende plaatsen een geavanceerde datacommunicatie-infrastructuur aanwezig.
De schakelfunctie van het gebied wordt met de ontwikkeling van de Betuwelijn, HSL-Oost, het
HST-station Arnhem, het multimodale knooppunt KAN en het netwerk van Europese binnen-
havens verder uitgebouwd.
Deze strategische positie maakt het KAN kansrijk als vestigingsplaats voor commerciële dienst-
verlening.
Het KAN is evenwel ook een buitengewoon aantrekkelijk woon- en werkgebied. Het stedelijk net-
werk ligt ingebed in gevarieerde en gradiëntrijke landschappen en bezit een breed scala aan
onderwijsvoorzieningen en een florerende culturele infrastructuur. De inzet voor de regionaal-
economische ontwikkeling is dan ook om de landschappelijke kwaliteiten te behouden en te ver-
sterken en uitbreiding van stedelijk gebied zo zorgvuldig mogelijk te laten plaatsvinden.
Het KAN heeft daarbij zelf ingevolge de Kaderwet Bestuur in Verandering een eigen verantwoor-
delijkheid voor de ruimtelijk-economische ontwikkeling van de regio. In de Regionaal-Economi-
sche Ontwikkelingsstrategie KAN (Van Schakel naar Netwerk, mei 2000) heeft het KAN een
integrale economische visie op de regio tot 2010 gepresenteerd. Wij kunnen ons goed vinden in
deze visie. Daarnaast schetst ook de nieuwe bedrijventerreinennota KAN 2001 het beleid voor
de regio Arnhem/Nijmegen. Met het KAN hebben wij onder meer in het kader van bedrijven-
terreinontwikkeling "intentieafspraken verstedelijking 2010" gemaakt.
4.1.2 Regionale beleidsopgave
In hoofdstuk 3 hebben wij onze visie gepresenteerd over de spreiding, bundeling, concentratie,
verduurzaming en bereikbaarheid van bedrijventerreinen in Gelderland. Dit heeft gevolgen voor
de allocatie van de toekomstige terreinen.
Wij willen zo veel mogelijk versnippering van de stedelijke ontwikkelingen voorkomen. Het cen-
trale uitgangspunt is dan ook concentratie en bundeling, zowel binnen als buiten de EH. De uit-
breidingsbehoefte van het zittende bedrijfsleven (de zgn. endogene ruimtevraag) kan in onze
visie in principe geaccommodeerd worden in de gemeente waar zij ontstaat. De vraag als gevolg
van bedrijfsmigratie en nieuwe initiatieven van bovenlokale aard en schaal (de zgn. exogene
ruimtevraag) daarentegen zal in de EH moeten worden geaccommodeerd. Alleen kernen buiten
de EH met een subregionale functie hebben nog de mogelijkheid voor opvang van exogene
vraag vanuit de directe regio en voorzover passend naar aard en schaal. Nieuwe (boven) regio-
nale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de EH. Zware industrie alsmede
grootschalige transport- en distributiebedrijven moeten gevestigd worden op regionale bedrijven-
terreinen binnen de EH.
Deze beginselen en behoefteramingen (tabel 3) leiden tot de regionale beleidsopgave. In tabel 4

zijn de gemeenten van de regio ingedeeld naar streekplanstatus. Vermeld staan de hectares die
in de betreffende gemeenten kunnen worden geaccommodeerd op basis van onze ruimtelijke
visie. Dat is de regionale beleidsopgave.
Het bundelingsbeleid krijgt voorts gestalte door het algemene uitgangspunt om nieuwe locaties
- of de uitbreiding van bestaande locaties - zo veel mogelijk te laten aansluiten op bestaande
(stedelijke) ontwikkelingen.
25
Het bundelingsbeleid gaat dus verder dan alleen het onderscheid tussen Economische Hoofd-
structuur en overig Gelderland. Wij streven ook naar een binnengemeentelijke bundeling, dat wil
zeggen: niet bij elke kern een bedrijventerrein en de (boven/sub) regionale terreinen uitsluitend
accommoderen in de kernen die daarvoor zijn aangewezen in het streekplan.
In Arnhem/Nijmegen zal de exogene vraag volledig afgeleid worden naar de EH. Hetzelfde geldt
voor de specifieke vraag naar transport- en distributieterreinen en de terreinen voor zware indus-
trie. Om aan het KAN-gebied binnen de EH voldoende ruimte voor economische ontwikkeling te
bieden is een ruim zoekgebied aangewezen. Bij de plaatsen Nijmegen/Wijchen en Arnhem/
Duiven zullen grootschalige nieuwe terreinen moeten worden gerealiseerd met een (boven)
regionale opvangfunctie. Een nadere uitwerking hiervan zal plaatsvinden in de bedrijventerrei-
nennota van het KAN. Ten behoeve van de ontwikkeling van bedrijventerreinen langs de A 12-
zone is tussen de betrokken gemeenten een intentieverklaring getekend om te komen tot een
Industrieschap A 12. Dit industrieschap zal zich gaan bezighouden met gemeenschappelijke
bedrijventerreinontwikkeling en -uitgifte. Hierbij zal ook ruimte voor zware en milieuhinderlijke
bedrijvigheid en transport- en distributiebedrijven moeten worden gevonden. Wij willen komen
tot een samenhangende visie voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen in de A 12-zone.
Tabel 4 Regionale beleidsopgave, totaal netto-oppervlakte

voor de periode 2001-2020 in ha,
Knooppunt Arnhem/Nijmegen
Streekplanstatus Provinciale beleidsambitie:

Regionale Beleidsopgave
(boven)regionale gemeenten/kernen 655

Arnhem*/Duiven*/Westervoort* 275
Nijmegen*/Beuningen*/Wijchen* 380
Subregionale gemeenten/kernen 108

Overbetuwe (i.c. Elst*) 61
Zevenaar* 47
Overige gemeenten 115

Angerlo, Bemmel, Didam, Doesburg,
Groesbeek, Heumen, Millingen a/d Rijn,
Renkum, Rheden, Rijnwaarden,
Rozendaal, Ubbergen
Totaal 878
* deze gemeenten (of delen daarvan) maken deel uit van de Economische Hoofdstructuur
De genoemde hectares hebben betrekking op de totale gemeentelijke behoefte c.q. beleidsopgave. Bij het zoe-
ken naar locaties binnen de betreffende gemeenten moet het "binnengemeentelijke bundelingsbeleid" als richt-
snoer worden genomen.
4.1.3 Planningsopgave
Jaarlijks enquêteert de provincie onder de Gelderse gemeenten naar het aanbod van bedrij-
venterreinen (IBIS12 Gelderland). Daarbij wordt geïnventariseerd hoeveel capaciteit nog beschik-
baar is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht.
12
Integraal Bedrijventerreinen InformatieSysteem
26
Het verschil tussen de vraag (regionale opgave tabel 4) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk
over de omvang van de regionale planningsopgave voor de komende periode.
Wij geven hieronder de stand van zaken weer per 1 januari 2001. In het overleg met de regio’s
zal uiteraard van meer actuele cijfers moeten worden uitgegaan. Daarvoor willen wij met de ge-
meenten een goed en actueel monitoringssysteem ontwikkelen.
In het Knooppunt Arnhem/Nijmegen is in de kernen met een bovenlokale functie per 1 januari
2001 nog ruim 65 ha terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden.
Ongeveer 116 ha is wel al in ruimtelijke plannen opgenomen maar nog niet terstond uitgeefbaar.
Het betreft de volgende bedrijventerreinen:
“ Westervoortse Dijk (Arnhem). In reeds vigerend bestemmingsplan: 5 ha
“ Bijsterhuizen (Nijmegen). In reeds vigerend bestemmingsplan: 66 ha
“ De Aam (Elst). In vastgesteld bestemmingsplan: 4.60 ha
“ Merwedestraat (Arnhem). In ontwerpbestemmingsplan: 1.5 ha
“ Hofsedam (Wijchen). In ontwerpbestemmingsplan: 2.5 ha
Daarnaast zitten initiatieven met een totaal van 171 ha nog in de pijplijn (d.w.z. nog niet in het
ontwerpplanstadium; per 1 januari 2001!):
“ Bakenhof Oost (Arnhem): 1 ha
“ Spoordriehoek (Arnhem): 3 ha
“ Oude Veerweg (Arnhem): 5 ha
“ Koningspleij Noord (Arnhem): 20 ha
“ Seingraaf (Duiven): 10 ha
“ Roelofshoeve II (Duiven): 20 ha
“ Graafstaete (Duiven): 15 ha
“ De Merm (Elst): 14 ha
“ De Aam Zuid (Elst): 3 ha
“ Hengelder II (Zevenaar): 80 ha
Uitgaande van een behoefteraming voor de bovenlokale gemeenten in het knooppunt tot 2020
van 763 ha, betekent dit dat er, naast het tijdig beschikbaar komen van nog niet uitgeefbaar ter-
rein in plannen en pijplijn, tot 2020 nog ruimte gevonden moet worden voor 411 ha bedrijven-
terrein.
Wij zijn voornemens periodiek een vraag/aanbodconfrontatie op te stellen en willen dit graag be-
spreken in KAN-verband. Op basis van een gezamenlijke knelpuntenanalyse kan dan worden
bezien welke stappen moeten worden ondernomen om de discrepanties op te lossen.
4.1.4 Revitalisering en herstructurering
In het KAN is een revitalisering/herstructureringsbehoefte van ongeveer 350 ha. In de hierna vol-
gende tabel 5 is dit nader gespecificeerd. Met de regio maken wij afspraken over de prioriteiten
en de periodieke actualisering van de gegevens.
27
Tabel 5 Te herstructureren bedrijven (in ha) voor de KAN-regio
Gemeenten Aantal ha voor revitalisering/ Naam bedrijventerrein

herstructurering
Wijchen 90 Zesweg/Nieuweweg
Zevenaar 32 Zuidspoor/Tatelaar
Arnhem 75 Westervoortsedijk/Het Broek, Gasfabriekterrein
Nijmegen 120 Noord- en Oost-Kanaalhavens,
West-Kanaaldijk, Compaq-terrein, Vasim-terrein
Overbetuwe: Elst 20 Stationzone
Rheden 16 Spankeren
Bron: Inventarisatie provincie Gelderland
Op de volgende te herstructureren terreinen zien wij specifieke kansen voor ontwikkeling:

“ Bedrijventerrein Westervoortsedijk/Het Broek/Kleefsche Waard (Arnhem). Hier komt 30 ha vrij
door sanering.
“ Noord- en Oost-Kanaalhavens en West-Kanaaldijk (Nijmegen). Dit is een terrein van boven-
regionale betekenis. Er zijn met name kansen voor watergebonden activiteiten.
“ Compaq-terrein Nijmegen: grote kansen voor kennisintensieve bedrijvigheid.
“ Stationszone (Elst): unieke kansen voor herontwikkeling.
“ Gasfabrieksterrein (Arnhem): Dit is een binnenstedelijk bedrijventerrein met sterk vervuilde
grond waar de gemeente een begin wil maken met bodemsanering en revitalisering en her-
structurering. Ontwikkeling van dit terrein is kostbaar en tijdrovend maar wel essentieel voor
nieuwe binnenstedelijke ontwikkelingen in Arnhem.
4.1.5 Bereikbaarheid
Wij ondersteunen met kracht de verdere ontwikkeling van de regio Arnhem/Nijmegen tot een
knooppunt van multimodale vervoerssystemen. Dat geldt voor de voorspoedige ontwikkeling van
de gewenste haventerminal in Nijmegen en de railterminal (CUP/RSC) bij Valburg en de reali-
sering van een halteplaats in Arnhem voor de hogesnelheidslijn. Deze strategische projecten zijn
in onze optiek noodzakelijk voor het realiseren van duurzame verkeers- en vervoersystemen ten
behoeve van de (inter)nationale en regionale bereikbaarheid. Wij vinden de uitbreiding van de
spoorcapaciteit van uitermate groot belang voor de afwikkeling van het personenverkeer (HSL,
RegioRail KAN) en zullen bij het Rijk met kracht aandringen op de aanleg van extra sporen rond-
om het knooppunt Arnhem.
De doortrekking van de A 15 tot aan de A 12 en de doortrekking van de A 73 tot aan de A 15 vin-
den wij noodzakelijk voor de completering van het hoofdwegennet binnen het KAN-gebied, me-
de ter ontlasting van de Pleijroute. Met het Rijk, het KAN en de gemeente Nijmegen hebben wij
afspraken gemaakt over een gezamenlijke studie naar de verbreding van de A 50 en de door-
trekking van de A 73. Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft een trajectnota MER voor
de doortrekking van de A 15 uitgebracht, maar daarna de procedure stopgezet. Wij verkennen
nu onder welke voorwaarden (deelname marktpartijen, juridische en financiële mogelijkheden)
het project door andere partijen kan worden voortgezet. Voorts willen wij maatregelen nemen om
de doorstroming op de Pleijroute te verbeteren. Verder zullen wij initiatieven voor stadsdistributie
van het Knooppunt Arnhem/Nijmegen ondersteunen.
Voor de volgende bedrijventerreinen vragen wij in overleg met de regio specifieke aandacht:
“ IJsseloord II (Arnhem). Dit terrein heeft één buslijn. Dit achten wij onvoldoende. Een uit-
breiding van de ov-voorzieningen dient te worden gerealiseerd.
28
“ Op bedrijventerrein Westervoortse Dijk/Het Broek/Kleefsche Waard (Arnhem) is sprake van
een waterontsluiting, die echter wel nader ontwikkeld zou moeten worden. De spoorontsluiting
van het terrein schept vooral kansen voor de sector transport en logistiek. Het is een om-
vangrijk bedrijventerrein. De grote afstand van de westelijk gelegen gedeelten tot de snelweg
is echter een knelpunt voor dit terrein. Ook laat de kwaliteit van de weginfrastructuur op en-
kele plaatsen te wensen over. Een gedeelte is nu in reconstructie. Uit onderzoek is ons geble-
ken dat op dit bedrijventerrein de aansluiting tussen vraag en aanbod van ICT-infrastructuur
niet optimaal is. Wij willen samen met gemeente en het bedrijfsleven bekijken hoe knelpunten
kunnen worden opgelost.
“ Noord- en Oost-Kanaalhavens (Nijmegen) zou een sterkere rol kunnen spelen in het goede-
renvervoer per spoor.
“ Hengelder II (Zevenaar): een extra ontsluiting op de A 12 is randvoorwaarde voor de ontwik-
keling van dit terrein.
“ Koningspleij (Arnhem): hier bestaat de mogelijkheid voor zowel een wegontsluiting, als een
spoor- en waterontsluiting.
“ Centerpoort (Duiven): hier zou waterontsluiting mogelijk zijn.
“ Griftdijk, Oosterhout (Nijmegen): de ontsluiting is op dit moment matig. Het bedrijventerrein ligt
op 1 kilometer van de snelweg. Het terrein kent geen water- en spoorontsluiting, maar er be-
staat wel de mogelijkheid om hier een spoorontsluiting te realiseren.
Omdat wij ons willen inzetten voor een verbetering van de ICT-infrastructuur zullen wij het initi-
atief nemen om in samenwerking met de gemeenten en het KAN-bestuur (stichting Telematica)
de mogelijkheden voor een betere ontsluiting in de toekomst van terreinen te bespreken. Onder-
zocht zijn Arnhem (IJsseloord I en II, Arnhem-Centrum, KEMA-terrein, Gelderse Poort, Wes-
tervoortse Dijk en Kleefsche Waard), Nijmegen (Nijmegen-Centrum, Winkelsteeg I-III, Linden-
holt, Katholieke Universiteit Nijmegen, West-Kanaaldijk, Bijsterhuizen, Brabantse Poort) en
Zevenaar-Didam (Hengelder). Zeven van de vijftien genoemde terreinen hebben naar verwach-
ting een goede aansluiting tussen vraag en aanbod op het gebied van ICT-infrastructuur.
Zes van de terreinen hebben naar verwachting een redelijke aansluiting, maar kunnen in de
nabije toekomst mogelijk problemen verwachten. Dit zijn Arnhem Gelderse Poort en IJsseloord
II, in Nijmegen de West-Kanaaldijk (ook genomineerd voor revitalisering), Bijsterhuizen en de
Brabantse Poort en in Zevenaar-Didam de Hengelder. Er zijn twee terreinen in Arnhem waarvan
nu al gezegd kan worden dat naar verwachting de aansluiting tussen vraag en aanbod op het
gebied van ICT-infrastructuur onvoldoende is. Dat zijn de Westervoortse Dijk en de Kleefsche
Waard. De eerste is ook genomineerd voor revitalisering.
4.2 Stedendriehoek
H a tt e m
O ld e b r o e k
E lb ur g
H e e rd e
H a r d e rw ij k N u n s p ee t Epe O ls t
E r m e lo
D e v e n te r
P u tt e n B a th e m
V o o rs t
N i jk e r k
G o rs s e l
A p e ld o o r n Lo c h e m
B a rn e v e l d
N e e de
W a r n s v e ld
Z u tph e n B o rc u lo
Br um m e n V o rd e n
E ib er g en
W ou d e n be rg S c h e rp e n ze e l Ed e
Renswoude S tee n d e re n R u u rl o
R h e de n H e n ge lo G ro e n lo
R o z en d a a l
Le e rs u m V e e n en d a a l D o e s b ur g
H u m m e lo e n Z e lhe m
A rnh e m K e pp e l L i c h te n v o o rd e
Renkum A n g e rlo
R h e ne n W a g e n in g e n W in te r s w i jk
W e s t e r v o o rt W eh l D o e ti n c h e m
D u iv e n D ida m W is c h
C u le m b o r g B u re n A a l te n
K e s ter e n O v e rb e tu w e Z e v e n a ar B e rg h
Lin g ew a ar d D i n x p e r lo
G e ld e r m a ls e n T ie l R i jn w a a r d e n G e n d r in g e n
D ru te n
B e u n in g e n
Lin g ew a al U b b er g e n M il li n g e n
N e e ri jn e n W es t M aa s e n W a a l a .d . R i j n
N i jm e g e n
W ij c h e n
Z a l tb o m m e l
G ro e s b e e k
H eum en
M a a s d r ie l
M oo k e n M id de la ar
29
4.2.1 Regiobeeld
De Stedendriehoek Apeldoorn-Deventer-Zutphen is in het kabinetsstandpunt van de Vijfde Nota

over de Ruimtelijke Ordening aangeduid als regionaal stedelijk netwerk. Zij ontleent haar strate-
gische positie mede aan de ligging aan de internationale as A 1 die de Randstad verbindt met
Hannover, Berlijn en verder met Noord- en Oost-Europa. Deze as kan sterk in betekenis toene-
men door de opkomende Oost-Europese economieën, de verhuizing van de Bondsregering naar
Berlijn en de toetreding van Oost-Europese staten tot de Europese Unie, waardoor het gebied
nieuwe economische kansen kan krijgen. Ook de A 50 speelt een belangrijke rol in de bereik-
baarheid van de Stedendriehoek.
De Stedendriehoek oefent een sterke aantrekkingskracht uit door haar gunstige ligging aan de
Veluwezoom, de IJssel en haar historische uitstraling als schakel in de keten van Hanzesteden.
Gezien de afstand tot de Randstad en de kwaliteit van natuur en landschap, zien wij perspectief
voor de Stedendriehoek voor arbeidsintensieve functies (waaronder ICT, commerciële en maat-
schappelijke diensten, toerisme en recreatie, de grafische sector, mediasector en milieuproces-
technologie). Om de ruimtedruk zorgvuldig te geleiden vindt er in toenemende mate afstemming
plaats tussen ruimtevragende functies en worden bovenlokale speerpunten geïdentificeerd (o.a.
verbetering verbindingen van openbaar vervoer) om specifieke potenties te benutten. Met de
Stedendriehoek zijn onder meer in het kader van bedrijventerreinontwikkeling "intentieafspraken
verstedelijking 2010" gemaakt.
In hoofdstuk 3 hebben wij onze visie gepresenteerd over de spreiding, bundeling en concentratie
van bedrijventerreinen in Gelderland. Dit heeft gevolgen voor de allocatie van de toekomstige
terreinen.
Wij willen zo veel mogelijk versnippering van de stedelijke ontwikkelingen voorkomen. Het cen-
trale uitgangspunt is dan ook concentratie en bundeling, zowel binnen als buiten de EH.
De uitbreidingsbehoefte van de gevestigde bedrijven (de zgn. endogene ruimtevraag) kan in
onze visie in principe geaccommodeerd worden in de gemeente waar zij ontstaat. De vraag als
gevolg van bedrijfsmigratie en nieuwe initiatieven van bovenlokale aard of schaal (de zgn. exo-
gene ruimtevraag) daarentegen zal in de Economische Hoofdstructuur moeten worden geac-
commodeerd.
Alleen kernen buiten de EH met een subregionale functie hebben nog de mogelijkheid voor op-
vang van exogene vraag vanuit de directe regio en voorzover passend naar aard en schaal.
Nieuwe (boven)regionale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de Econo-
mische Hoofdstructuur. Zware industrie alsmede grootschalige transport- en distributiebedrijven
moeten gevestigd worden op regionale bedrijventerreinen binnen de EH.

(stedelijke) ontwikkelingen. Het bundelingsbeleid gaat dus verder dan alleen het onderscheid
tussen "Economische Hoofdstructuur" en "overig Gelderland".
30
Wij streven ook naar een binnengemeentelijke bundeling, dat wil zeggen: niet bij elke kern een
bedrijventerrein en de (boven/sub)regionale terreinen uitsluitend accommoderen in de kernen
die daarvoor zijn aangewezen in het Streekplan.
De Stedendriehoek is na de regio Arnhem/Nijmegen de meest belangrijke regio voor het ruim-
telijk accommoderen van bedrijvigheid. Wij hebben binnen de EH een zoekgebied voor de op-
vang van (boven)regionale bedrijvigheid tussen de drie stedelijke kernen Apeldoorn, Deventer
en Zutphen aangegeven. Door in dit zoekgebied nieuwe bedrijventerreinen te realiseren wordt
tevens de functie van het stedelijke netwerk versterkt. Daarnaast heeft Lochem als subregionale
gemeente nog een beperkte bovenlokale opvangfunctie.
Tabel 6 Regionale beleidsopgave, totaal netto-oppervlakte

voor de periode 2001-2020 in ha, Stedendriehoek
Apeldoorn* 188
Zutphen* 50
Lochem 21
Brummen, Epe, Gorssel, Voorst, Vorden,
Warnsveld
Totaal 306
* deze gemeenten (of delen daarvan) maken deel uit van de Economische Hoofdstructuur.
baar is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht. Het verschil tus-
sen de vraag (regionale opgave tabel) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk over de omvang
van de regionale planningsopgave voor de komende periode.
meenten een goed en actueel monitoringsysteem ontwikkelen.
In de Stedendriehoek is in de (Gelderse) kernen met een bovenlokale functie per 1 januari 2001
nog ruim 64 ha aan terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden.
“ Brouwersmolen (Apeldoorn). In vigerend bestemmingsplan: 4 ha
“ Stationsweg (Lochem). In vigerend bestemmingsplan: 2.20 ha
“ Ecofactorij (Apeldoorn). In ontwerpbestemmingsplan: 26 ha
“ Aalsvoort-West I (Lochem) In ontwerpbestemmingsplan: 0.15 ha
“ Stijgoord (Lochem). In ontwerpbestemmingsplan: 4 ha
13
31
“ Aalsvoort-West II (Lochem). In ontwerpbestemmingsplan: 5 ha
“ Revelhorst III (Zutphen). In ontwerpbestemmingsplan: 12 ha
Specifiek ten behoeve van luchtvaartgebonden (regionale) bedrijvigheid: bestemmingsplan

Luchthaven (Voorst): ongeveer 8 ha
“ Stadhoudersmolen (Apeldoorn): 15 ha
“ A 1-strook (Apeldoorn): 15 ha
“ Deventerstraat (Apeldoorn): 10 ha
“ Apeldoorn-Noord II (Apeldoorn): 40 ha
“ Revelhorst IV (Zutphen): 12 ha
“ Eefde-West (Zutphen): 20 ha
“ Letlandsestraat (Zutphen): 12 ha
Uitgaande van een behoefteraming voor de (Gelderse) bovenlokale gemeenten in de Steden-

driehoek tot 2020 van 259 ha, betekent dit dat er naast het tijdig beschikbaar komen van nog
niet uitgeefbaar terrein in plannen en pijplijn, tot 2020 nog ruimte gevonden moet worden voor 18
ha bedrijventerrein.
Wij zijn voornemens periodiek een vraag/aanbodconfrontatie op te stellen en te bespreken in het

RPB. Op basis van een gezamenlijke knelpuntenanalyse kan dan worden bezien welke stappen
moeten worden ondernomen om de discrepanties op te lossen.
In de Stedendriehoek (het Gelderse gedeelte) bestaat op dit moment een totale revitalisering/
herstructureringsbehoefte van 380 ha. In navolgende tabel is deze behoefte nader gepreciseerd.
Met de regio zal overleg over prioriteiten en actualisering plaatsvinden.
Het bedrijventerrein De Mars (Zutphen) wordt deels herontwikkeld. Het gaat om een plangebied
van ca. 140 ha, waarvan ongeveer 20 ha door revitalisering/herstructurering vrijkomt, wellicht te
gebruiken voor zware bedrijvigheid. Er is inmiddels een containerdienst op Rotterdam gestart.
Volgens voorzichtige prognoses zou de herontwikkeling van het terrein kunnen leiden tot enkele
duizenden nieuwe arbeidsplaatsen. Ten behoeve van de revitalisering/herstructurering van het
terrein is een subsidie verleend in het kader van de Tender Investeringsprogramma’s Provincies
(TIPP).
Tabel 7 Te herstructureren bedrijven (in ha) voor de Stedendriehoek

herstructurering
Apeldoorn 150 Kanaalzone, Brouwersmolen/Visionpark
Zutphen 140 De Mars
Epe 30 Kweekweg
Lochem 60 Kwinkweerd
32
Een knelpunt in deze regio is de toenemende congestie op de A 1. Recent is een startnotitie

MER voor capaciteitsvergroting van de A 1 van start gegaan.
Andere infrastructurele maatregelen in de regio die wij ondersteunen zijn de verbetering van de
spoorverbinding Apeldoorn-KAN en - afhankelijk van regionaal draagvlak - de ontwikkeling van
een spoorterminal op bedrijventerrein De Ecofactorij. Recent is de containeroverslag weg/water
in Zutphen gestart. Ook willen wij ons inzetten voor de verdere ontwikkeling van de ICT-infra-
structuur.
Voor de volgende bedrijventerreinen vragen wij in het overleg met de regio de specifieke aan-
dacht:
“ Wij zullen de ov-voorzieningen in de Stedendriehoek verder optimaliseren. De contractsector-
lijn Zutphen-Apeldoorn en het streekvervoer worden binnenkort door ons aanbesteed.
“ De Mars (Zutphen) is op dit moment slecht ontsloten. Er zijn plannen voor de realisatie van
een noordelijke ontsluiting van het bedrijventerrein. Op dit bedrijventerrein zijn mogelijkheden
aanwezig voor multimodale transportmogelijkheden o.a. door de verdere ontwikkeling van de
containeroverslagmogelijkheid aan het Twentekanaal.
“ De Revelhorst (Zutphen): uit onderzoek is ons gebleken dat de aansluiting tussen vraag en
aanbod aan ICT-infrastructuur onvoldoende is. Samen met de gemeente en bedrijfsleven zal
bekeken worden hoe knelpunten kunnen worden opgelost.
Uit oogpunt van elektronische bereikbaarheid zijn twee terreinen in Apeldoorn en twee terreinen
in Zutphen onderzocht op hun elektronische bereikbaarheid. Het gaat om het Environmental
Technology Valley en om het terrein Apeldoorn-Noord in Apeldoorn. In Zutphen ging het om De
Revelhorst en De Mars.
De onderzochte terreinen in Apeldoorn en Zutphen, met uitzondering van De Revelhorst, hebben
naar verwachting een redelijke aansluiting tussen vraag en aanbod op het gebied van ICT-infra-
structuur. De Revelhorst heeft naar verwachting onvoldoende aansluiting tussen vraag en aan-
bod op het gebied van ICT-infrastructuur.
Doch voor alle vier terreinen geldt dat zij naar verwachting in de nabije toekomst problemen zul-
len gaan ondervinden met elektronische bereikbaarheid. De Mars in Zutphen is overigens geno-
mineerd voor revitalisering/herstructurering. Wellicht kan hierin de elektronische ontsluiting mee-
genomen worden.
33
4.3 De Vallei
H a tt e m
O lde b ro e k
Elb ur g
H e e rd e
H a rd e rw ijk
N u n s p ee t Ep e O ls t
Er m e lo
D e v e n te r
Ba th e m
Pu tt e n
Vo o rs t
N ijk e r k
G o rs s e l
Ap e ld o o rn Lo c h e m
B a rn e v e ld
N e e de
W ar n s v e ld
Z u t ph e n B o rc u lo
B r um m e n Vo rd e n
E ib er g en
W ou d e n be r g Sc h e rp e n ze e l Ede
R e n sw o u d e St ee n d e re n R u u rlo
R h e de n H e n ge lo G ro e n lo
R o z en d a a l
Le e rs u m Ve e n en d a a l D o e s b ur g
H u m m e lo e n Ze lhe m
Ar nh e m K e pp e l Lic h te n v o o rd e
Renku m An g e rlo
R h e ne n W ag e n in g e n W in te r s w ijk
W es t e rv o o rt W eh l D o e tin c h em
D u iv en D ida m W is c h
C u le m bo r g Bu re n Aa lte n
K e s t er e n O v e rb e tu w e Ze v e n a ar B e rg h
Lin g ew a ar d D inx pe r lo
G e ld e rm a ls e n T ie l R ijn w a a rd e n G e n dr in g e n
D ru t e n
Be u n in g e n
Lin g ew a al U b b er g e n M illin g e n
N e e rijn e n W es t M aa s e n W a a l
N ijm eg e n a .d . R ijn
W ijc h en
Za ltb o m m e l
G ro e s b e e k
He um en
M aa s d r ie l
4.3.1 Regiobeeld
De regio is gelegen tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe en vormt deels de oostflank

van de Randstad. Er zijn veel doorgaande verbindingen maar de regio heeft ook een fijnmazige
interne structuur. Vanouds kent de regio een sterke oriëntatie op kleinschalige, intensieve vee-
houderij die sterk aan verandering onderhevig is. In dit gebied is een aanzienlijke industriële en
logistiek/transportcomponent aanwezig. Het gebied staat sterk onder druk van de oostflank van
de Randstad. Daarnaast neemt dit gebied een bijzondere (inter)nationale positie in vanwege de
aanwezigheid van de Universiteit Wageningen en de daaraan gelieerde instituten en kennisin-
tensieve bedrijven. Door de daar aanwezige kennis op het gebied van de (agro)life sciences kan
de Gelderse Vallei uitgroeien tot een Food Valley.
De ruimtelijke dynamiek concentreert zich als gevolg van de ligging aan doorgaande (inter) na-
tionale verbindingen in het gebied Wageningen-Ede-Rhenen-Veenendaal. Deze steden zijn in
het kabinetsstandpunt van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening aangeduid als regionaal
stedelijk netwerk (WERV). Ede en Veenendaal stemmen de accommodatie van regionale woon-
en werkfuncties af op basis van hun Interprovinciale Structuurvisie Ede-Veenendaal. De WERV-
gemeenten ontwikkelen in samenwerking met de provincies Utrecht en Gelderland een geza-
menlijke visie over de regionale opvangtaak van de Valleiregio rond het Binnenveld.
Op economisch gebied is er in de regio sprake van een toenemende provinciegrensoverschrij-

dende samenwerking tussen gemeenten en bedrijfsleven. Deze ontwikkeling wordt door ons
zeer toegejuicht.
34
Begin 2000 heeft de samenwerking geleid tot de formele totstandkoming van het Sociaal-Econo-
misch Overleg Valleiregio. In 2001 is een Strategisch Gebiedsperspectief (SGP) Vallei opgesteld
waarin een aantal gemeenten in de regio hun ambities omtrent toekomstige ontwikkelingen heb-
ben neergelegd.
4.3.2 Regionale opgave
terreinen. Wij willen zo veel mogelijk versnippering van de stedelijke ontwikkelingen voorkomen.
Het centrale uitgangspunt is dan ook concentratie en bundeling, zowel binnen als buiten de Eco-
nomische Hoofdstructuur. De uitbreidingsbehoefte van de gevestigde bedrijven (de zgn. endo-
gene ruimtevraag) kan in onze visie in principe geaccommodeerd worden in de gemeente waar
zij ontstaat. De vraag als gevolg van bedrijfsmigratie en nieuwe initiatieven van bovenlokale aard
of schaal (de zgn. exogene ruimtevraag) daarentegen zal in de Economische Hoofdstructuur
moeten worden geaccommodeerd.
Alleen kernen buiten de EH met een subregionale functie hebben nog de mogelijkheid voor op-
vang van exogene vraag vanuit de directe regio en voorzover passend naar aard en schaal.
Nieuwe (boven)regionale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de EH.
Zware industrie en grootschalige transport- en distributiebedrijven moeten gevestigd worden op
regionale bedrijventerreinen binnen de EH.

Vanwege de bestaande provinciegrensoverschrijdende economische samenhang is door ons in

de Economische Hoofdstructuur een zoekgebied aangegeven in de driehoek Wageningen-Ede-
Rhenen-Veenendaal. Binnen dit gebied zullen (boven)regionale terreinen moeten worden ont-
wikkeld. Het zal dan met name gaan om gemengde en hoogwaardige bedrijventerreinen.
Tabel 8 Regionale opgave, totaal netto-oppervlakte voor de

periode 2001-2020 in ha, De Vallei
Ede* ** 156
Barneveld 71
Nijkerk 50
Wageningen* 44
Scherpenzeel
Totaal 332
** de opgave voor Ede is exclusief de ISEV-afspraken
35
Jaarlijks enquêteert de provincie onder de Gelderse gemeenten naar het aanbod van bedrijven-
terreinen (IBIS14 Gelderland). Daarbij wordt geïnventariseerd hoeveel capaciteit nog beschikbaar
is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht.
Het verschil tussen de vraag (regionale opgave tabel) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk over
de omvang van de regionale planningsopgave voor de komende periode.
Wij geven hierna de stand van zaken weer per 1 januari 2001. In het overleg met de regio’s zal
uiteraard van meer actuele cijfers moeten worden uitgegaan. Daarvoor willen wij met de ge-
In de Vallei is in de kernen met een bovenlokale functie per 1 januari 2001 nog ongeveer 50 ha
terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden.
“ Heestereng 2 (Ede). In reeds vigerend bestemmingsplan: 1.9 ha
“ Watergoor 2000 (Nijkerk). In reeds vigerend bestemmingsplan: 20 ha
“ De Klomp-Oost (Ede): 38 ha
“ Ede-West II (Ede): 28 ha
“ Ede-West III (Ede): 32 ha
“ Nudepark II (Wageningen): 8 ha
Uitgaande van een behoefteraming voor de bovenlokale gemeenten in De Vallei tot 2020 van
321 ha, betekent dit dat er naast het tijdig beschikbaar komen van nog niet uitgeefbaar terrein in
plannen en pijplijn, tot 2020 nog ruimte gevonden moet worden voor 154 ha bedrijventerrein.

In de Valleiregio bestaat op dit moment een totale revitaliserings- en herstructureringsbehoefte

van ongeveer 155 ha. In onderstaande tabel is deze behoefte nader gepreciseerd.
Met de regio zal overleg over prioriteiten en actualisering plaatsvinden.
Op de volgende te herstructureren terreinen zien wij specifieke ontwikkelingsmogelijkheden:

“ Arkervaart (Nijkerk): hier kan 8 ha beschikbaar komen voor herinvulling;
“ Harselaar-West (Barneveld): hier wordt 5 ha herontwikkeld. Er zijn plannen in ontwikkeling
voor de aanleg van een facilitycenter om voorzieningen te concentreren, zoals douane, hore-
ca, onderhoud en overnachtingen. Ook zal door middel van een doseringssysteem worden
getracht verkeersdruk en parkeeroverlast te voorkomen.
14
36
Tabel 9 Te herstructureren bedrijven (in ha) voor de Valleiregio
Gemeenten Aantal ha voor Naam bedrijventerrein

revitalisering/herstructurering
Nijkerk 15 Arkervaart
Barneveld 80 Harselaar
Ede 50 Klaphek/Enka-terrein
Wageningen 10 Haven
Toenemende congestie op de A 12 (mede in het licht van de toekomstige aansluiting van de

A 30 op de A 12) vormt een serieus knelpunt voor de economische ontwikkeling van de West-
Veluwe. Vergroting van de capaciteit op de A 12 is op korte termijn gewenst. Het tracébesluit
voor de A 12 zal naar verwachting in 2003 worden genomen.
De Minister van Verkeer en Waterstaat wil de A 12 niet voor 2010 verbreden. Wij zullen bij het
Rijk pleiten voor een snellere aanpak. Overige aandachtspunten zijn het behoud van de over-
slagfunctie bij Arkervaart, Nijkerk en de multimodale mogelijkheden van de haven bij Wagenin-
gen.
Inzake de huidige locatie van de spoorterminal in Ede-Oost dient te worden bezien of verhuizing
naar Ede-West of naar Valburg gewenst of mogelijk is. Er vindt onderzoek plaats naar de door-
trekking A 30-A 28 en naar de mogelijkheid om de "Valleilijn" van Ede naar Amersfoort nieuw
leven in te blazen.
Wij hebben in 2001 binnen de WERV-gemeenten een vijftal bedrijventerreinen en (kantoren)

locaties laten onderzoeken op hun elektronische bereikbaarheid. Het betrof de volgende loca-
ties: de Vallei, de Frankeneng en de Heestereng in Ede en het Wageningen Universiteit en Re-
search-centrum (WUR) en het Agro Business Park in Wageningen. Hieruit bleek dat alleen de
Vallei in de nabije toekomst mogelijk problemen zal gaan ondervinden met haar elektronische
bereikbaarheid.
Wij zullen het initiatief nemen om, in samenwerking met de gemeenten, de mogelijkheden voor
een betere ontsluiting in de toekomst van het genoemde en mogelijk andere terreinen te bespre-
ken.
37
4.4 Noordwest Veluwe
Ha tte m
O lde b ro e k
Elb ur g
He e rd e
H a rd e rw ijk
N u n sp ee t Ep e Ols t
Er m e lo
De v e n te r
Ba th e m
Pu tte n
Vo o rs t
Nijke r k
Go rss e l
Ap e ld o o rn Lo ch e m
Ba rn e v e ld
Ne e de
W ar n s v e ld
Zu tph e n Bo rc u lo
Br um m e n Vo rd e n
Eib er g en
W ou d e n be r g Sch e rp e n ze e l Ed e
R e n sw o u d e Stee n d e re n R u u rlo
Rh e de n H e n ge lo G ro e n lo
R o zen d a a l
Le e rsu m Ve e n en d a a l Do e s b ur g
Hu m m e lo e n Ze lhe m
Ar nh e m K e pp e l Lic h te n v o o rd e
Re n k u m An g e rlo
Rh e ne n W ag e n in g e n W in te r s wijk
W es te rv o o rt W eh l Do e tin c h em
Du iv en D ida m W isc h
C ule m bo r g Bu re n Aa lte n
Ke ster e n O v e rb e tu w e Ze v e n a ar Be rg h
Lin g ew a ar d D inx pe r lo
G e ld e rm a lse n Tie l Rijn wa a rd e n G e n dr in ge n
Dru te n
Be u n in g e n
Lin g ew a al U bb er g e n M illin g e n
Ne e rijn e n W est M aa s e n W a a l
Nijm eg e n a .d . Rijn
W ijc h en
Za ltb o m m e l
G ro e s b e e k
He u m e n
M aa sd r ie l
4.4.1 Regiobeeld
De Noordwest Veluwe ligt op de overgang van Veluwe naar de Randmeren met Harderwijk als
regionaal centrum. Het gebied heeft een sterk toeristisch-recreatief potentieel. De Noordwest
economische ontwikkeling. Het bieden van ontwikkelingsmogelijkheden voor het reeds geves-
tigde bedrijfsleven staat daarom centraal in deze regio, waarbij Harderwijk de functie vervult van
regionale opvangkern. Vanwege onvoldoende ontwikkelingsmogelijkheden is daarom door ons
reeds gekozen voor overloop van bedrijven naar Flevoland.
Met instemming hebben wij kennisgenomen van het rapport "De Noordwest Veluwe, Duurzaam
Vitaal" (april 2000), dat mede door de regio is opgesteld. De hierin opgenomen beleidsaanbeve-
lingen, alsmede de Regionale Ontwikkelingsvisie die nadien door de regio is opgesteld, achten
wij een waardevolle bijdrage aan de verdere vormgeving van het ruimtelijk-economische beleid
voor deze regio.
Het centrale uitgangspunt is dan ook concentratie en bundeling, zowel binnen als buiten de EH.
38
gevolg van bedrijfsmigratie en naar aard en schaal bovenlokale nieuwe initiatieven (de zgn. exo-
gene ruimtevraag) zal daarentegen in de EH moeten worden geaccommodeerd. Alleen kernen
buiten de EH met een subregionale functie hebben nog de mogelijkheid voor opvang van exo-
gene vraag vanuit de directe regio en voorzover passend naar aard en schaal. Nieuwe (boven)
regionale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de EH.
Zware industrie en grootschalige transport- en distributiebedrijven moeten gevestigd worden op

regionale bedrijventerreinen binnen de EH.
Deze beginselen en behoefteramingen (tabel 3) leiden tot de regionale beleidsopgave. In tabel

10 zijn de gemeenten van de regio ingedeeld naar streekplanstatus. Vermeld staan de hectares
die in de betreffende gemeenten kunnen worden geaccommodeerd op basis van onze ruimtelij-
ke visie. Dat is de regionale beleidsopgave.
tussen Economische Hoofdstructuur en overig Gelderland. Wij streven ook naar een binnenge-
meentelijke bundeling, dat wil zeggen: niet bij elke kern een bedrijventerrein en de (boven/ sub)
regionale terreinen uitsluitend accommoderen in de kernen die daarvoor zijn aangewezen in het
streekplan.
Er is zeer beperkte opvang mogelijk van de exogene ruimtevraag. Alleen Harderwijk komt daar-
voor in aanmerking met een eventuele overloop naar Flevoland.

perode 2001-2020 in ha, Noordwest Veluwe
Harderwijk* 106
Elburg, Ermelo, Hattem, Heerde,
Nunspeet, Oldebroek, Putten
Totaal 190
De genoemde hectares hebben betrekking op de totale gemeentelijke behoefte c.q. beleidsopgave. Bij het
zoeken naar locaties binnen de betreffende gemeenten moet het "binnengemeentelijke bundelingsbeleid" als
richtsnoer worden genomen.
is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht. Het verschil tussen de
vraag (regionale opgave tabel) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk over de omvang van de
regionale planningsopgave voor de komende periode.
15
39
Wij geven hierna de stand van zaken weer per 1 januari 2001. In het overleg met de regio’s zal
uiteraard van meer actuele cijfers worden uitgegaan. Daarvoor willen wij met de gemeenten een
goed en actueel monitoringsysteem ontwikkelen.
In de Noordwest Veluwe is in de enige kern met een bovenlokale functie, Harderwijk, nog 3.70
ha aan terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden.
Het betreft het volgende bedrijventerrein:
“ Lorentz 1990. In reeds vigerend bestemmingsplan: 12 ha
“ Lorentz-Haven: 15 ha
“ Lorentz-Oost: 40 ha
Uitgaande van een behoefteraming voor Harderwijk tot 2020 van 106 ha, betekent dit dat er
naast het tijdig beschikbaar komen van nog niet uitgeefbaar terrein in plannen en pijplijn, tot
2020 nog ruimte gevonden moet worden voor 25,3 ha bedrijventerrein.
In de Noordwest Veluwe bestaat slechts zeer beperkte mogelijkheden voor economische ontwik-
keling. Alleen Harderwijk maakt daarom deel uit van de Economische Hoofdstructuur.
Op langere termijn wordt gedacht aan overloopmogelijkheden naar Flevoland. Hierover vindt
overleg plaats met de provincie Flevoland.
De gemeenten Hattem, Heerde en Oldebroek ontwikkelen samen een intergemeentelijk lokaal
bedrijventerrein. Wij ondersteunen dit van harte en zullen uit het Fonds Majeure Projecten finan-
ciële middelen beschikbaar stellen ten behoeve van planvorming met betrekking tot de ontwik-
keling van een dergelijk bedrijventerrein.
De revitalisering/herstructureringsbehoefte in de regio bedraagt in totaal 223 ha. In onder-

staande tabel wordt deze behoefte gespecificeerd. Met de regio zullen wij nadere afspraken ma-
ken over actualisering en prioritering.
Tabel 11 Te herstructureren bedrijven (in ha) in de regio Noordwest Veluwe

herstructurering
Elburg 35 Kruismaten
Ermelo 40 Veldzicht
Putten 26 Keizerswoert
Heerde 32 Wapenveld
Harderwijk 65 Weiburg, De Wittenhagen, Handelsweg,
Marie Curiestraat, Flevoweg, Lorentz
Nunspeet 25 Feithenhof
Voor een toekomstige opvangfunctie van Flevoland wordt zowel door de regio als door de beide
provincies een adequate ontsluiting tussen beide provincies als onontbeerlijk beschouwd. Reeds
op dit moment schieten de vaste oeververbindingen tekort en zijn ze zeer congestiegevoelig.
40
In de eerste plaats dienen daarom de bestaande verbindingen bij Harderwijk en Elburg te wor-
den verbeterd.
Voorts dient het nieuwe regionale bedrijventerrein Lorentz-Oost optimaal te worden ontsloten.
Hiervoor dienen de nodige infrastructurele aanpassingen te worden verricht. Sinds begin dit jaar
is een containeroverslag weg/water gestart op Lorentz-Oost. Bij de revitalisering dienen de ont-
wikkelingsmogelijkheden van deze overslag te worden uitgebreid.
Tot slot is het van groot belang voor de regio om de A 30 aan te sluiten op de A 28 en vervol-
gens op zo kort mogelijke termijn door te trekken naar Flevoland.
Uit een inventarisatie naar de elektronische bereikbaarheid van bedrijventerreinen bleek het
Lorentz in Harderwijk naar verwachting onvoldoende aansluiting te hebben tussen vraag en aan-
bod op het gebied van ICT-infrastructuur. Wij zullen het initiatief nemen om, in samenwerking
met Harderwijk, de mogelijkheden voor een betere ontsluiting in de toekomst van het genoemde
en mogelijk andere terreinen te bespreken. Het Lorentz in Harderwijk is overigens ook genomi-
neerd voor revitalisering/herstructurering. Wellicht kan hierin de elektronische ontsluiting mee-
genomen worden.
4.5 Achterhoek
Hatte m
Oldebroek
Elburg
Heerde
Harderw ijk Nunsp eet Epe Olst
Ermelo
Deventer
Putten Bathem
Voorst
Nijker k
Gorssel
Apeldoorn Lochem
Barne veld
Neede
W ar nsveld
Zutphen Borculo
Brum men Vorden
Eibergen
W oudenber g Scherpe nzeel Ede
Renswoude Steenderen Ruurlo

Rheden He nge lo Groenlo
Rozendaal
Leersum Veen enda al Doesbur g
Hummelo en Zelhem
Arnhem Keppel Lichtenvoorde
Renkum Angerlo
Rh ene n W ageningen W interswijk
W estervoort W ehl Doetinchem
Buren Duiv en Didam W isch
Culem borg Aalten
Kester en Overbetuw e Zevena ar Bergh
Lingewa ar d Dinx perlo
Gelderm alsen Tiel Rijnwaarden Gendringen
Druten
Beuningen
Ling ew aal Ubber gen Millingen
Ne erijnen W est M aas en W a al a.d. Rijn
Nijm egen
W ijchen
Zaltbommel
Groesbeek
Heumen
Maasdriel
Mook en Midde la ar
4.5.1 Regiobeeld
De Achterhoek neemt een bijzondere positie in tussen de stedelijke netwerken KAN, Stedendrie-
hoek en Twente. De Achterhoek wordt gekenmerkt door een zeer aantrekkelijk afwisselend land-
schap met deels ook een sterke industriële oriëntatie. Het zoeken naar een evenwicht tussen
een gezonde economische ontwikkeling en behoud van de groene kwaliteiten staat dan ook cen-
41
traal. De doortrekking van de A 18 is van belang voor toekomstige welvaart en welzijn.
Wij kunnen ons goed vinden in de in mei 2000 uitgebrachte nota "Nijver in het Groen, ruimtelijke
kernpunten Achterhoek". Laatstgenoemde nota benadrukt het principe van regio op eigen
kracht, waarbij de ruimte voor eigen bedrijvigheid voorop staat. Veel waardering hebben wij voor
de reeds jarenlang bestaande samenwerking tussen de Achterhoekse gemeenten en het regio-
nale bedrijfsleven in het Sociaal-Economisch Overleg Achterhoek (SEO).
gene ruimtevraag) daarentegen zal in de EH moeten worden geaccommodeerd. Alleen kernen
regionale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de EH. Zware industrie en
Deze beginselen en behoefteramingen (tabel 3) leiden tot de regionale beleidsopgave.

In tabel 12 zijn de gemeenten van de regio ingedeeld naar streekplanstatus. Vermeld staan de
hectares die in de betreffende gemeenten kunnen worden geaccommodeerd op basis van onze
ruimtelijke visie. Dat is de regionale beleidsopgave.
Wij hopen via het Programmeringsoverleg in gezamenlijkheid een antwoord te vinden op deze
planningsvragen en de beslissende stappen te kunnen zetten op weg naar een zo optimaal mo-
gelijke ruimtelijk-economische structuur.
tussen "Economische Hoofdstructuur" en "overig Gelderland". Wij streven ook naar een binnen-
gemeentelijke bundeling, dat wil zeggen: niet bij elke kern een bedrijventerrein en de (boven/
sub) regionale terreinen uitsluitend accommoderen in de kernen die daarvoor zijn aangewezen
in het streekplan.
De Achterhoek kent vele gebieden met een grote landschappelijke waarde. Juist om de land-
schappelijke waarden optimaal te ontzien en om de druk op die gebieden te verminderen, heb-
ben wij in de EH een zoekgebied voor toekomstige (boven)regionale bedrijventerreinen aange-
geven langs een deel van de (toekomstige) A 18 en - specifiek voor logistiek en transport - bij
Bergh-Emmerich. Dit betekent dat de behoefte aan (boven)regionale bedrijventerreinen zal wor-
den opgevangen in deze gebieden. Uiteraard zijn stappen in de realisering van de A 18 daartoe
van groot belang.
Op dit moment wordt een aantal bedrijventerreinen van bovenlokale betekenis ontwikkeld. Deze
voorzien in de behoefte aan gemengde bedrijventerreinen en terreinen voor logistiek en distri-
42
butie. De bedrijventerreinen Wijnbergen in Doetinchem en RBT Achterhoek-Oost in Groenlo/
Eibergen voorzien in de behoefte aan gemengde bedrijventerreinen.
Een knelpunt is het gebrek aan ruimte voor de regionale opvang van bedrijven op Wijnbergen in
Doetinchem. Daartoe zal een nieuw bedrijventerrein worden ontwikkeld langs de A 18 mede op
het grondgebied van de gemeente Wehl. Een extra terrein in deze omgeving is naar onze me-
ning hard nodig.
De uitbreiding van het Euregionaal terrein in Bergh is met name geschikt voor de vestiging van
transport- en distributiebedrijven. Op dit moment verkennen wij de mogelijkheden van een
grensoverschrijdend bedrijventerrein bij Bergh-Emmerich.

perode 2001-2020 in ha, Achterhoek
(boven)regionale 140
gemeenten/kernen
Doetinchem* 117
Bergh* 23
Aalten 12
Groenlo* 18
Lichtenvoorde 22
Winterswijk 33
Varsseveld 28
Borculo, Dinxperlo, Eibergen*,
Gendringen, Hengelo, Hummelo en
Keppel, Neede, Ruurlo, Steenderen,
Wehl, Zelhem
Totaal 305
N.B. Groenlo en Eibergen alleen ten aanzien van het RBT De Laarberg
De genoemde hectares hebben betrekking op de totale gemeentelijke behoefte c.q. beleidsopgave. Bij het
zoeken naar locaties binnen de betreffende gemeenten moet het "binnengemeentelijke bundelingsbeleid" als
richtsnoer worden genomen.
is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht. Het verschil tussen de
vraag (regionale opgave tabel) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk over de omvang van de
regionale planningsopgave voor de komende periode.
Wij geven hieronder de stand van zaken weer per 1 januari 2001. In overleg met de regio’s zal
uiteraard van meer actuele cijfers moeten worden uitgegaan. Daarvoor willen wij met de ge-
In de Achterhoek is in de kernen met een bovenlokale functie per 1 januari 2001 nog ongeveer
16
43
52 ha aan terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden.
Het betreft de volgende terreinen:
“ Industrieterrein II-2000 (Aalten). In vigerend bestemmingsplan: 11.82 ha
“ 't Kobus (Aalten). In ontwerpbestemmingsplan: 1.31 ha
“ Euregionaal bedrijventerrein (Bergh). In vigerend bestemmingsplan: 28 ha
“ Wijnbergen (Doetinchem). In vigerend bestemmingsplan: 16.9 ha
“ De Kamp Noord (Lichtenvoorde). In ontwerpbestemmingsplan: 13 ha
“ De Kamp Zuid (Lichtenvoorde). In goedgekeurd bestemmingsplan: 2 ha
“ Industrieterrein Zuid (Winterswijk). In vigerend bestemmingsplan: 2.5 ha
Daarnaast zitten initiatieven met een totaal van ongeveer 83 ha nog in de pijplijn (d.w.z. nog niet
in het ontwerpplanstadium; per 1 januari 2001!):
“ Uitbreiding Industrieterrein II (Aalten): 10.1 ha
“ Rand 't Kobus (Aalten): 1.3 ha
“ Driehoek v'Klasstraatweg (Aalten): 1.9 ha
“ Matjeskolk (Bergh): 2.5 ha
“ Iris-bedrijfslocatie (Doetinchem): 1 ha
“ Locatie kleinschalig Bedrijventerrein(?): 1 ha
“ RBT De Laarberg fase II (Groenlo/Eibergen): 40 ha
“ Spoorwegemplacement (Winterswijk): 6 ha
“ Hofskamp Oost 2e fase (Wisch): 20 ha
Uitgaande van een behoefteraming voor de bovenlokale gemeenten in de Achterhoek tot 2020
van 253 ha betekent dit dat er naast het tijdig beschikbaar komen van nog niet uitgeefbaar ter-
rein in plannen en pijplijn, tot 2020 nog ruimte gevonden moet worden voor 44 ha bedrijventer-
rein.

In hoofdstuk 3 hebben wij aangegeven dat wij zo min mogelijk een beroep willen doen op nieu-
we open ruimte. Om die reden achten wij revitalisering en herstructurering van bestaande, ver-
ouderde bedrijventerreinen van groot belang.
Op basis van een in het jaar 2000 uitgevoerde inventarisatie van revitalisering/herstructure-
ringsplannen bij gemeenten bestaat in deze regio een revitalisering/herstructureringsbehoefte
van in totaal 197 ha. In onderstaande tabel wordt de behoefte nader gespecificeerd. Met de regio
zal worden overlegd over actualisering en prioritering.
Tabel 13 Te herstructureren bedrijven (in ha) in de regio Achterhoek

herstructurering
Winterswijk 35 Veneslat
Borculo 30 Lichtenhorst
Eibergen 12 De Mors
Doetinchem 120 Verheulsweiden, Keppelseweg
44
Om een goede verbinding tussen de stedelijke netwerken Arnhem/Nijmegen en de Twenteste-

den tot stand te brengen en in ruimtelijk-economisch opzicht een evenwichtige ontwikkeling van
de Achterhoek te realiseren, hechten wij groot belang aan een spoedige realisering van de
doortrekking van de A 18. De omleidingen bij Haaksbergen, Eibergen en Usselo zijn door de bei-
de provincies en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat ingediend voor ICES-financiering.
Inzake de uitbreiding van het bedrijventerrein bij Bergh zal ook de relatie met de terminal in
Emmerich in het oog worden gehouden. Bij de revitalisering van het bedrijventerrein bij Doetin-
chem zal rekening worden gehouden met de mogelijkheden van binnenvaart via de Oude IJssel.
Wij onderzoeken de potenties van de Oude IJssel.
Uit een inventarisatie naar de elektronische bereikbaarheid van bedrijventerreinen blijken de drie
onderzochte bedrijventerreinen in de Achterhoek alle naar verwachting onvoldoende aansluiting
te hebben tussen vraag en aanbod op het gebied van ICT-infrastructuur. Het gaat om de ter-
reinen Den Sliem in Groenlo, 't Goor in ‘s-Heerenberg en Keizers Noord in Winterswijk.
Wij zullen het initiatief nemen om in samenwerking met betreffende gemeenten en het Sociaal-
Economisch Overleg de mogelijkheden voor een betere ontsluiting in de toekomst van genoem-
de en mogelijk andere terreinen te bespreken.
4.6 Rivierenland
H att em
O ldeb ro ek
Elbur g
H ee rd e
Ha rd erw ijk
Nu nsp eet Ep e Olst
Erm e lo
De ven te r
Bathem
Pu tt en
Voo rst
Nijk er k
G orsse l
Ape ld oorn Loc hem
Barne veld
N eede
W ar nsv eld
Zu tphen Borculo
Br um m en Vo rden
Eiber g en
W oud en ber g Sch erpen zee l Ede
R en sw oud e St een de re n Ru urlo

R he den H en gelo G roe nlo
Ro zen daa l
Le ersum Vee nen daa l D oe sbur g
H um m e lo e n Zelhe m
Ar nhe m K e ppe l Lic htenvo orde
R enku m Ang erlo
R he nen W ag ening en W inter s wijk
W est ervoo rt W ehl Do etin chem
Bure n Du iv en D idam W is ch
C ule m bo rg Aalte n
Ke st er en O ve rbetuw e Ze ven aar Berg h
Lingew a ar d D inx pe r lo
G eld erm alsen Tie l Rijn wa arde n G en dr in gen
D rut en
Beu nin gen
Lin gew aal U bber g en M illinge n
Ne erijne n W est M aas e n W aa l
N ijm egen a .d . R ijn
W ijchen
Za ltbo m me l
G roe sbe ek
H eu m en
M aa sdr ie l
M ook en M idde la ar
45
4.6.1 Regiobeeld
Het Rivierenland heeft een grotendeels landelijke, groene en weidse uitstraling. Het ligt in het
kruispunt van west-oost en noord-zuid georiënteerde stromen. De regio is zeer in trek als vesti-
gingsplaats voor bedrijven. Tevens kent de regio grote landschappelijke kwaliteiten. Economi-
sche ontwikkelingsmogelijkheden en behoud van landschappelijke kwaliteiten dienen daarom
zorgvuldig afgewogen te worden. In het kabinetsstandpunt van de Vijfde Nota over de Ruimte-
lijke Ordening is het Rivierenland aangewezen tot Nationaal Landschap, hetgeen overigens
geen verdere beperking van economische ontwikkelingsmogelijkheden inhoudt dan nu al het ge-
val is.
Met de regio zullen wij bekijken hoe hieraan vormgegeven kan worden op een dusdanige wijze
dat de economische ontwikkelingsmogelijkheden zo min mogelijk worden beperkt. In aansluiting
op Tiel wordt het regionaal bedrijventerrein Medel ontwikkeld op een multimodaal ontsloten loca-
tie.
Met de gemeenten in het Rivierenland hebben wij een "Experiment ruimtelijk beleid Rivieren-
land" ontwikkeld, waarmee kwaliteitscontouren voor de verstedelijking tot 2015 zijn bepaald.
Eventuele toekomstige stedelijke uitbreidingen voor wonen en werken dienen zich binnen de
aangegeven zoekgebieden af te spelen. Daarbij wordt niet meer gestuurd op kwantiteit maar op
kwaliteit. De gemeenten hebben bij de uitvoering van het experiment een regionale afstem-
mingsopgave op zich genomen. Zowel door ons als door het Rijk zal het verloop daarvan nauw-
lettend worden gevolgd.
Wij kunnen ons goed vinden in de door de regio vervaardigde nota "Rivierenland op eigen
kracht" (2001), waarin de regionale uitgangspunten voor de komende twintig jaar zijn weerge-
geven met als doelstelling: een evenwichtige ruimtelijk-economische ontwikkeling die passend is
binnen open, groene ruimten. Wij hebben veel waardering voor de reeds jaren bestaande
sociaal-economische samenwerking in Rivierenland tussen overheden en bedrijfsleven in het
Stimuleringsprogramma Economie Rivierenland (StER).
gene ruimtevraag) zal daarentegen in de EH moeten worden geaccommodeerd. Alleen kernen
regionale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de EH. Zware industrie en
Deze beginselen en behoefteramingen (tabel 3) leiden tot de regionale beleidsopgave.

In tabel 14 zijn de gemeenten van de regio ingedeeld naar streekplanstatus. Vermeld staan de
46
hectares die in de betreffende gemeenten kunnen worden geaccommodeerd op basis van onze
ruimtelijke visie. Dat is de regionale beleidsopgave.
tussen Economische Hoofdstructuur en overig Gelderland. Wij streven ook naar een binnen-
gemeentelijke bundeling, dat wil zeggen: niet bij elke kern een bedrijventerrein en de (boven/
sub)regionale terreinen uitsluitend accommoderen in de kernen die daarvoor zijn aangewezen in
het streekplan.
Het behoud van de landschappelijke kwaliteiten en het gericht accommoderen van economische
ontwikkeling, die zich met grote druk in het gebied manifesteert, heeft centraal gestaan in het for-
muleren van de EH voor Rivierenland.
In het Rivierenland hebben wij geen zoekgebied aangegeven maar willen wij slechts uitbreiding
van bedrijventerrein Medel bij Tiel mogelijk maken.
De uitbreiding van Medel zal vooral moeten fungeren als opvanggebied van reeds in de regio
gevestigde bedrijven die uitbreidingsmogelijkheden zoeken of vanwege hun aard of schaal of
anderszins moeten worden verplaatst. Daarnaast voorzien wij een beperkte instroom van bedrij-
vigheid van elders, voorzover deze bedrijvigheid een meerwaarde biedt voor de aanwezige pro-
ductiestructuur en arbeidsmarkt. De behoefte aan ruimte voor bedrijven zal als gevolg van de
beleidslijn "Ruimte voor de rivier" mogelijk in aanmerkelijke mate moeten worden vergroot.
Op het moment dat zich ten aanzien van ruimte voor bedrijven knelpunten voordoen, zullen wij
samen met de regio een oplossing zoeken.
Naast gemengde bedrijventerreinen heeft de regio Rivierenland volgens onze prognoses ook
behoefte aan ruimte voor transport- en distributieactiviteiten. Deze zal met name bij Tiel moeten
worden gevonden. In ieder geval moet voorkomen worden dat de sector verder uitwaaiert over
de hele regio. Van belang is ook dat de regio Arnhem/Nijmegen voldoende vestigingsmogelijk-
heden biedt.
In verband met het in deze regio in voorbereiding zijnde Experiment Ruimtelijk Beleid Rivie-
renland, waarbij nieuwe plannen voor bedrijventerreinen voortaan op kwaliteit zullen worden ge-
toetst op de wijze zoals vastgelegd in de nota "Een lijn voor kwaliteit", zijn in deze uitwerking
geen oppervlakten per gemeente vastgesteld. Wel is in navolgende tabel per categorie kernen/
gemeenten indicatief een oppervlakte weergegeven, welke zal worden gehanteerd in de periode
tot de definitieve start van het genoemde experiment. Dit zal zijn nadat, als onderdeel van dit
experiment, het strategisch bedrijventerreinbeleid is uitgewerkt in een ontwikkelingsprogramma,
vastgelegd door de drie betrokken overheden.
47
Tabel 14 Regionale opgave, totaal netto-oppervlakte
voor de periode 2001-2020 in ha, Rivierenland
Tiel*

Culemborg
Druten
Geldermalsen
Zaltbommel
Buren, Dodewaard, Echteld, Kesteren, Lingewaal,
Maasdriel, Neerijnen, West Maas en Waal
Totaal 407
* deze gemeenten (of delen daarvan) maken deel uit van de Economische Hoofdstructuur.
De genoemde hectares hebben betrekking op de totale gemeentelijke behoefte c.q. beleidsopgave. Bij het zoeken
naar locaties binnen de betreffende gemeenten moet het "binnengemeentelijke bundelingsbeleid" als richtsnoer
worden genomen.
baar is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht. Het verschil tus-
sen de vraag (regionale opgave tabel) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk over de omvang
van de regionale planningsopgave voor de komende periode.
In het Rivierenland is in de kernen met een bovenlokale functie per 1 januari 2001 nog 19.5 ha
aan terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden.
“ Pavijen V (Culemborg). In goedgekeurd bestemmingsplan: 26 ha
“ Medel (Tiel). In goedgekeurd bestemmingsplan: 85 ha
“ Tiel-Oost (Tiel). In vigerend bestemmingsplan: 5.5 ha
“ De Wildeman (Zaltbommel). In vigerend bestemmingsplan: 4.5 ha
“ Van Heemstraweg Zuid (Druten) In ontwerpbestemmingsplan: 9 ha
Daarnaast zitten initiatieven met een totaal van 33.6 ha nog in de pijplijn (d.w.z. nog niet in het
“ Hondsgemet (Geldermalsen): 27 ha
“ Kraaijenhoef (Zaltbommel): 5.6 ha
“ De Wildeman (Zaltbommel): 1 ha
17
Integraal Bedrijventerreinen Informatiesysteem
48
Uitgaande van een behoefteraming voor de bovenlokale kernen in Rivierenland tot 2020 van
327 ha, betekent dit dat er naast het tijdig beschikbaar komen van nog niet uitgeefbaar terrein in
plannen en pijplijn, tot 2020 nog ruimte gevonden moet worden voor ongeveer 214 ha bedrij-
venterrein.

Op basis van een in het jaar 2000 uitgevoerde inventarisatie van revitalisering/herstructurerings-
plannen bij gemeenten bestaat voor de regio een revitalisering/herstructureringsbehoefte van
totaal 208 ha In onderstaande tabel 14 wordt de behoefte nader gepreciseerd. Met de regio
zullen afspraken over actualisering en prioriteitstelling worden gemaakt.
Op de volgende te herstructureren terreinen zien wij de specifieke ontwikkelingsmogelijkheden:

“ Pavijen: (Culemborg): nabij het station, revitalisering/herstructurering schept kansen voor
nieuwe werkgelegenheid.
“ Koxkampen (Zaltbommel): de ligging aan het spoor en de snelweg A 2 biedt kansen met
betrekking tot de Noord-Zuidas.
“ De herontwikkeling van het stationsgebied en bedrijventerrein Watermolen in Geldermalsen
schept kansen en maakt deel uit van project Rail 21; hierdoor ontstaan op termijn kansen voor
kantoren en andere hoogwaardige activiteiten.
“ Kellen (Tiel): wij bestuderen samen met de ondernemersvereniging van dit bedrijventerrein,
de gemeente Tiel en de Kamer van Koophandel Rivierenland op welke wijze de aanwezige
initiatieven voor parkmanagement kunnen worden uitgebreid zodat revitalisering danwel
herstructurering in de toekomst niet nodig is. Dit plan hangt samen met het naastgelegen
bedrijventerrein Medel, dat nog in ontwikkeling is.
Tabel 13 Te herstructureren bedrijven (in ha) in de regio Rivierenland

herstructurering
Culemborg 50 Pavijen
Zaltbommel 65 A 2-zone
Geldermalsen 35 Watermolen
Tiel 50 Latenstein
Lingewaal 8 De Oven
Op dit moment speelt Geldermalsen, dat gelegen is aan de A 15, een prominente rol op het ter-
rein van distributie en transport. Er hebben zich in de kern Geldermalsen distributiecentra van
zeer grote ondernemingen als Albert Heijn en Blokker gevestigd. Ook brengt de veiling in Gel-
dermalsen veel transportbewegingen met zich mee. De wijziging van de open afritten tot de
A 15 als gevolg van de aanleg van de Betuweroute betekent een verbetering voor de ontsluiting
van de bestaande bedrijventerreinen in de kern Geldermalsen.
49
Het terrein Medel is gelegen aan de oostzijde van het Amsterdam-Rijnkanaal, tegenover het ter-
rein Kellen (Tiel). Het terrein heeft mogelijkheden voor overslag via het water. De ontsluiting van
het terrein is op dit moment niet optimaal, de toegang loopt via het bedrijventerrein Kellen of via
de afslag Echteld aan de A 15. In beide gevallen is er sprake van een aanzienlijke afstand tot
Medel. Bewegwijzering ontbreekt. De aanleg van de Betuwelijn langs de A 15 vereist een nieu-
we ontsluiting.
Het bedrijventerrein Westeroyen uit Tiel is meegenomen in een onderzoek naar de elektronische
bereikbaarheid. Dit terrein zal naar verwachting redelijke aansluiting hebben tussen vraag en
aanbod op het gebied van ICT-infrastructuur. Waarschijnlijk zal het terrein in de nabije toekomst
problemen krijgen met haar elektronische bereikbaarheid.
Op de terreinen Kellen en Medel worden door ondernemers, ontwikkelaars en gemeente initiatie-
ven genomen om de ICT-infrastructuur integraal op te waarderen.
Hierdoor ontstaan interessante mogelijkheden voor vraagbundeling richting aanbieders van tele-
cominfrastructuur en -diensten.
50
5 BELEIDSUITVOERING
Het beleid van deze nota willen wij met onze provinciale instrumenten en met de beschikbare
rijksinstrumenten zo veel mogelijk ondersteunen. Een overzicht daarvan schetsen wij in dit
hoofdstuk. Ook geven wij hier aan hoe wij deze instrumenten zullen inzetten om het bedrijven-
terreinenbeleid optimaal uit te voeren. Het zijn bestuurlijk-juridische instrumenten, financiële in-
strumenten en instrumenten voor kennisoverdracht en kennisuitwisseling (zie paragraaf 5.1).
Wij willen bovendien de vinger aan de pols houden met behulp van en systeem van monitoring
(paragraaf 5.2). Bij de uitvoering streven wij uitdrukkelijk naar samenwerking met andere over-
heden, bedrijven en organisaties van het bedrijfsleven. Alleen zo zijn wij verzekerd van een op-
timale doorwerking van ons beleid.
Wij besluiten dit hoofdstuk met een overzicht van de door ons voorgenomen beleidsinitiatieven
(paragraaf 5.3).
5.1 Instrumentarium
Het instrumentarium om de ambities en planningsopgaven te realiseren bestaat uit overleg, re-

gels, geld en kennis. Kennisoverdracht en -uitwisseling achten wij van groot belang voor draag-
vlakvorming en daarmee voor de implementatie van ons in deze nota weergegeven beleid.
Ons bestuurlijk-juridisch instrumentarium bestaat uit:

A Overleg met de regionaal-economische samenwerkingsverbanden en in dat verband te orga-
niseren Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen
B Ruimtelijke planvorming
C Milieuvergunningen
D Convenanten
E Project Inpassing zware industrie
De financiële instrumenten zijn op provinciaal niveau:

F Sociaal-Economisch Ontwikkelingsfonds (SEO-Fonds)
G Stimuleringsregeling milieu
H Meerjareninvesteringsprogramma Majeure Projecten
I Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV)
J Gelders Budget Stedelijke Ontwikkeling (GSO)
K Meerjarig Investeringsfonds Gelderland 2004-2011
L Fonds Provinciale Wegen
M Subsidieregeling mobiliteitsprojecten
N Subsidieregeling goederenvervoer
O Stimuleringsfonds Meervoudig Ruimtegebruik
P Stibosa
Q Bedrijvenregeling ten behoeve van bodemsanering
R Logistiek Stimuleringskader Arnhem-Nijmegen
Op rijksniveau:
S Subsidieregeling duurzame bedrijventerreinen (EZ/NOVEM)
T Innovatieprogramma stedelijke vernieuwing (IPSV)
U Tender InvesteringsProgramma’s Provincies (TIPP)
Op Europees niveau:
V Doelstelling 2-middelen
W Interreg
51
Als kennisinstrumenten denken wij aan de inzet van:
X N.V. Gelderse Ontwikkelingsmaatschappij
Y Voorbeeldprojecten
Z Quick scans
A Overleg met de regionaal-economische samenwerkingsverbanden: Regionaal Program-

meringsoverleg Bedrijventerreinen
Wij willen de komende jaren bijdragen aan een gezamenlijke regionale aanpak van het bedrij-
venterreinenbeleid. Een daarop gericht Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen
(RPB) per regio is daarvoor in onze visie noodzakelijk. Hieraan moet zo praktisch mogelijk vorm
worden gegeven.
In regio’s waar al een economisch samenwerkingsverband bestaat, beschouwen wij de regio-

nale programmering van bedrijventerreinen als een "agendapunt" van deze regionaal-econo-
mische samenwerkingsverbanden. Om tot een goede uitvoering te komen van de regionale
programmering kan een aparte werkgroep vanuit het regionaal-economisch samenwerkingsver-
band wenselijk zijn.
Ook hechten wij eraan dat in regio’s waar (nog) niet een dergelijk economische samenwerkings-
verband bestaat, door de regio op enigerlei wijze vorm wordt gegeven aan een regionaal pro-
grammeringsoverleg.
In het afgelopen jaar hebben wij op dit vlak al eerste initiatieven genomen. Deze zullen waar mo-
gelijk opgaan in de vorengeschetste structuur.
Het Regionaal Programmeringsoverleg heeft als doel een goed en regionaal afgestemd aanbod
van bedrijventerreinen te realiseren ten behoeve van de huidige en toekomstige vraag.
In dit RPB zouden de volgende punten aan de orde moeten komen:
S visie op het regionale bedrijventerreinenbeleid;
S de regionale planning van bovenlokale terreinen (fasering, segmentering en planontwikkeling);
S revitalisering/herstructurering van bedrijventerreinen;
S de monitoring(sresultaten) van ontwikkeling in voorraden en uitgifte;
S de fysieke en elektronische bereikbaarheid van bedrijventerreinen;
S regionaal oplossen van acute knelpunten in het aanbod.
B Ruimtelijke planvorming
Deze nota is tevens een streekplanuitwerking van het Streekplan Gelderland 1996. In die zin is
het beleid in deze nota ook toetsingskader bij de beoordeling van ruimtelijke plannen van lagere
overheden.
Naast de kwantitatieve aspecten van het bedrijventerreinbeleid zullen bij de toekomstige beoor-
deling van ruimtelijke plannen ook de kwalitatieve aspecten van ons bedrijventerreinenbeleid zo
veel mogelijk worden meegenomen.
C Milieuvergunningen
Vergunningverlening: belangrijke instrumenten om de milieubelasting te beperken en te vermin-

deren blijven vergunningverlening en handhaving in het kader van de Wet milieubeheer. De ver-
schillende belangen tussen milieu, bedrijf en omgeving moeten worden afgewogen. De vergun-
ning geeft de kaders aan waarbinnen een bedrijf kan en mag opereren. Het is vaak een complex
proces.
52
Voor een aantal stoffen en voor de geluidsbelasting kan gekeken worden naar de totale belas-
ting van een bedrijventerrein, maar dit is nog niet het geval voor alle stoffen. Daar wordt aan ge-
werkt.
Veel milieuwinst valt nog te behalen wanneer bedrijven samenwerken om zo veel mogelijk de
kringlopen van energie, water en stoffen te sluiten, optimale samenwerkingsmogelijkheden te
creëren en een milieubeheerssysteem voor het totale bedrijventerrein te ontwikkelen (parkmana-
gement). Het stolp-concept is een sturingsinstrument hierbij: één gezamenlijke grens voor de
milieubelasting van verschillende bedrijven op een bedrijventerrein. Het stimuleert de individuele
bedrijven om, binnen de gestelde milieugrenzen, te zoeken naar de bijdrage die zij kunnen leve-
ren om de milieubelasting verder te verlagen. De provincie Gelderland wil het stolp-concept ver-
der uitwerken en toepassen.
D Convenanten
In het kader van het Regioconvenant Oost-Nederland hebben wij met het Rijk en de provincie
Overijssel afspraken gemaakt om op korte termijn op het gebied van het regionaal ontwikke-
lingsbeleid gezamenlijk knelpuntanalyses uit te voeren, studies te verrichten en afspraken over
samenwerking te maken. Er worden hiertoe een aantal pilots gefinancierd die zijn gericht op de
samenwerking tussen Rijk en provincies bij de uitvoering van rijksnota’s en bij het regionaal
ontwikkelingsbeleid.
E Projecten
Wij willen bewerkstelligen dat er in de afzonderlijke regio’s (in de Economische Hoofdstructuur)

ruimte komt voor de vestiging van milieuhinderlijke en risicovolle bedrijven. Hiertoe zijn wij het
project Inpassing zware industrie (IZI) gestart. Het doel van dit project is te komen tot voldoende
vestigingsmogelijkheden voor zware bedrijvigheid. Tevens beoogt het project kennis te genere-
ren voor de toekomst.
F Sociaal-Economisch Ontwikkelingsfonds (SEO-Fonds)
Het SEO-Fonds is door Provinciale Staten ingesteld om projecten te ondersteunen die zijn ge-
richt op de bevordering van de sociaal-economische ontwikkeling van Gelderland. Wij leveren
hieraan een bijdrage door het stimuleren van de tijdige realisatie van voldoende en voldoende
gedifferentieerd aanbod van bedrijventerrein, intergemeentelijke samenwerking op dit gebied,
revitalisering en herstructurering van verouderde bedrijventerreinen, het ondersteunen van
noodzakelijke bedrijfsverplaatsingen en het ondersteunen van gemeenten en bedrijven bij het
oplossen van ruimtelijk-economische knelpunten.
Onze activiteiten in dit verband zijn, voorzover hier relevant,
“ het subsidiëren van concrete projecten die van bovenregionale betekenis zijn en die ver-
nieuwend en structuurversterkend zijn;
“ het subsidiëren van regionale quick scans ten behoeve van het duurzamer maken van bedrij-
venterreinen;
“ het subsidiëren van haalbaarheidsonderzoeken en masterplannen voor het revitaliseren van
bedrijventerreinen en het in financiële zin bijdragen aan de uitvoering van fysieke maatrege-
len;
“ het subsidiëren van haalbaarheidsonderzoeken voor bedrijfsverplaatsingen en bijdragen aan
bedrijfsverplaatsingen;
“ het subsidiëren van haalbaarheidsstudies voor nieuwe bedrijfslocaties.
53
G Stimuleringsregeling milieu
Door middel van dit instrument ondersteunen wij activiteiten die zijn gericht op het oplossen van
milieuproblemen.
De subsidie wordt uitsluitend verstrekt indien de activiteit:
“ een voorbeeldfunctie kan vervullen;
“ afrekenbaar of evalueerbaar is in termen van milieuwinst;
“ past binnen het provinciale beleid, zoals neergelegd in het GMP;
“ niet leidt tot ongerechtvaardigde verrijking of tot concurrentievervalsing.
H Meerjareninvesteringsprogramma Majeure Projecten
Voorzover een bepaald (bedrijventerrein)project niet uit andere hoofde voor provinciale subsidie
in aanmerking komt, behoort een subsidie in het kader van de MIP tot de mogelijkheden.
De Verordening majeure projecten Gelderland 1998 biedt hiervoor uitsluitsel.
Bij de allocatie van middelen voor het Meerjareninvesteringsprogramma Majeure Projecten gel-
den de volgende criteria:
“ een meetbare bijdrage aan de Gelderse economische, sociaal-economische en/of culturele
infrastructuur in brede zin;
“ een meetbare bijdrage aan de Gelderse (structurele) werkgelegenheid, bij voorkeur aan de
onderkant van de arbeidsmarkt;
“ de mate waarin majeure projecten nieuw geld genereren (multiplier-effect);
“ een evenwichtige spreiding over de provincie;
“ afdoende waarborgen voor de continuïteit en haalbaarheid (in de exploitatiesfeer) van investe-
ringsprojecten.
I Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV)
Het ISV kent een aantal programmagemeenten die via de provincie geld krijgen voor een pro-
gramma dat zij moeten opstellen voor vijf jaar. Binnenkort wordt hiervoor weer een nieuwe ronde
gestart. Wij zullen bevorderen dat het thema "duurzame bedrijventerreinen" daarbij wordt inge-
bracht. De overige gemeenten worden ingevolge deze regeling als projectgemeenten be-
schouwd. Deze gemeenten kunnen een financiële bijdrage krijgen voor projecten in het kader
van stedelijke vernieuwing, waaronder ook de revitalisering/herstructurering/ontwikkeling van
duurzame bedrijventerreinen.
J Gelders Budget Stedelijke Ontwikkeling (GSO)
Het Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid subsidieert projecten in de acht grotere Gelderse ste-
den, te weten: Arnhem, Nijmegen, Doetinchem, Harderwijk, Tiel, Apeldoorn, Ede en Zutphen.
Daarbij wordt om een visie gevraagd, waarbij de sociaal-economische invalshoek een belang-
rijke peiler vormt. In het GSO-beleid komt het thema "duurzame bedrijventerreinen" ook terug.
K Meerjarig Investeringsfonds Gelderland
Dit fonds volgt het MIP op en is door Provinciale Staten vastgesteld voor de periode 2004-2011.
De beschikbare middelen zijn thematisch verdeeld. Herstructurering van bedrijventerreinen en
bedrijfsverplaatsingen zijn ondergebracht bij de thema’s "ruimtelijke kwaliteit" en "sociale infra-
structuur".
54
L Fonds Provinciale Wegen
Hieruit wordt het provinciale wegennet bekostigd. Besluitvorming verloopt via separate voor-
stellen aan Provinciale Staten en/of via het jaarlijks door Gedeputeerde Staten vastgestelde pro-
gramma "Werken aan mobiliteit".
M Subsidieregeling mobiliteitsprojecten
Op basis van deze regeling kunnen bedrijven subsidie aanvragen voor haalbaarheidsstudies
voor projecten op het vlak van vervoermanagement.
N Subsidieregeling goederenvervoer
Op basis van deze regeling kunnen bedrijven subsidie aanvragen voor haalbaarheidstudies, pi-
lots en praktijkproeven. Gemeenten kunnen subsidie aanvragen voor investeringen in de infra-
structuur voor multimodaal goederenvervoer.
O Stimuleringsfonds Meervoudig Ruimtegebruik
Uit dit fonds kunnen middelen worden ingezet ten behoeve van haalbaarheidsstudies naar en
het stimuleren van innovatief meervoudig ruimtegebruik.
P Stibosa
De Stimuleringsregeling Bodemsanering is een subsidieregeling waarbij wij via een tendersys-

teem de uitvoering van bodemsaneringen bij derden stimuleren.
Q Bedrijvenregeling ten behoeve van bodemsanering
Deze regeling zal op z’n vroegst in 2003 in werking treden. De regeling houdt in dat er voor ur-
gente en ernstige gevallen van bodemverontreiniging op bestaande bedrijventerreinen een sa-
neringsplicht komt. Onder bepaalde voorwaarden heeft een bedrijf daarbij aanspraak op een bij-
drage van de overheid in de saneringskosten.
R Logistiek Stimuleringskader Arnhem-Nijmegen
Het LSK heeft tot doel het versterken van Midden Gelderland tot een multimodale transportregio
middels het realiseren van nieuwe, door de markt geïnitieerde, logistieke bedrijfsactiviteiten.
Deze activiteiten zijn met name gericht op een structurele samenwerking tussen ondernemers
en op innovatie van logistieke bedrijfsprocessen. Door samenwerking wordt de sector versterkt.
Het LSK bestaat uit een haalbaarheidsfaciliteit, waarbij de haalbaarheid van een samenwer-
kingsinitiatief wordt beoordeeld, en een adviesfaciliteit waarbij ondernemers financiële steun
kunnen krijgen bij de opstelling van ondernemingsplannen.
S Subsidieregeling duurzame bedrijventerreinen
Dit is een subsidieregeling van het Ministerie van Economische Zaken. De doelstelling van de
regeling is de realisatie van duurzame bedrijventerreinen waarbij de nadruk ligt op samenwer-
king tussen bedrijven onderling dan wel tussen bedrijven en overheid.
55
Op grond van deze regeling kan door overheden en bedrijven subsidie worden aangevraagd
voor oriënteringsprojecten, ontwikkelingsprojecten en haalbaarheidsprojecten die betrekking
hebben op bestaande terreinen, uitbreiding van bestaande terreinen en nieuwe terreinen met
een minimale omvang van 10 ha.
NOVEM voert deze regeling voor het ministerie uit. Waar mogelijk zullen wij een beroep doen op
deze regeling.
T Innovatieprogramma stedelijke vernieuwing (IPSV)
Dit is een programma van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu-
beheer. Het richt zich op het stimuleren van innovatie van de stedelijke vernieuwing.
Op basis van deze regeling is een budget beschikbaar voor ideeën, plannen en voorbeeldprojec-
ten met een innoverend karakter op het gebied van stedelijke vernieuwing en fysieke leefomge-
ving. Duurzame ontwikkeling en duurzame revitalisering van bedrijventerreinen kunnen op basis
van deze regeling en onder de in de regeling opgenomen voorwaarden, worden gesubsidieerd.
U Tender InvesteringsProgramma’s Provincies (TIPP)
Op basis van deze tender kan het Ministerie van Economische Zaken een financiële bijdrage
beschikbaar stellen voor het stimuleren van (in potentie) haalbare projecten, gericht op het tijdig
voorzien in bedrijventerreinen en/of bedrijfsruimte waarnaar in de regio vraag is. Deze projecten
moeten bijdragen aan een internationaal concurrerend regionaal investeringsklimaat met als uit-
eindelijk doel de versterking van de nationale economie. De provincies doen een voordracht.
Om in aanmerking te komen voor een bijdrage is een meerjarige provinciale visie vereist op de
bedrijventerreinsituatie en -ontwikkeling alsmede een jaarlijks door de provincie op te stellen in-
vesteringsprogramma waarin projecten en beleidsvoornemens op het gebied van bedrijventer-
reinen zijn opgenomen. Het betreft een tenderregeling; jaarlijks kunnen vier tot zes provinciale
investeringsprogramma’s worden gehonoreerd. Senter voert deze regeling voor het Ministerie
van Economische Zaken uit.
Na 2003 zal het instrument in gewijzigde vorm worden voortgezet.
V Doelstelling 2-middelen
W Interreg
X N.V. Gelderse Ontwikkelingsmaatschappij
Wij hebben ervoor gekozen om de N.V. Gelderse Ontwikkelingsmaatschappij (GOM) meer in te

schakelen bij ons stimuleringsbeleid van duurzame bedrijventerreinen. Wij willen dat de GOM
zich ontwikkelt tot een permanent expertisecentrum op het gebied van met name duurzame be-
drijventerreinen, waar gemeenten en andere betrokkenen bij de ontwikkeling van een duurzaam
bedrijventerrein terecht kunnen met hun vragen op het gebied van duurzame ontwikkeling,
revitalisering en beheer van bedrijventerreinen.
Y Voorbeeldprojecten
Om kennis op te doen op het gebied van duurzame ontwikkeling, revitalisering en beheer van
bedrijventerreinen bestaat de mogelijkheid tot het uitvoeren van een aantal pilots. Deze pilots
moeten verschillende leereffecten opleveren. Daarom zal in elke pilot een ander aspect van
duurzame ontwikkeling worden belicht.
56
De pilots hebben betrekking op duurzame bedrijfsprocessen, vormgeving en zorgvuldig ruim-
tegebruik, landschappelijke inpassing van een bedrijventerrein, ontwikkeling van adequaat park-
management en menging van wonen en werken.
Aan de hand van de uitkomsten van de pilots is het mogelijk om het beleidskader verder aan te
scherpen waardoor nog betere kansen gecreëerd kunnen worden voor duurzame ontwikkeling.
In het kader van het IPO/EZ-convenant en het Regioconvenant Oost-Nederland worden pilots
opgestart en als onderdeel van het project Duurzame Stedelijke Ontwikkeling (DSO) zal één
duurzaam bedrijventerrein als voorbeeldproject worden ontwikkeld.
Z Quick scans
Alvorens een bedrijventerrein ook daadwerkelijk duurzaam in te richten is het van belang de mo-
gelijkheden voor een dergelijk initiatief in kaart te brengen. Wij bieden regio’s, gemeenten en
samenwerkingsverbanden van bedrijven de mogelijkheid om met behulp van een regionale
"quick scan" de mogelijkheden voor ruimtewinst op hun bedrijventerreinen te onderzoeken.
Ook individuele bedrijven kunnen gebruik maken van een quick scan voor afval- en emissiepre-
ventie, gericht op duurzaam ondernemen. Het bedrijf krijgt daarmee een indicatie van de be-
drijfseconomische, technische, organisatorische en milieuhygiënische consequenties van maat-
regelen op dit gebied. Bij het verrichten van deze scan wordt uitgegaan van het "no cure, no
pay"-beginsel.
Alleen wanneer de besparingen over een periode van drie jaar meer dan € 2.300,-- bedragen
moet het desbetreffende bedrijf de kosten van de scan vergoeden.
5.2 Monitoring
In de hoofddoelstelling van "Trekkracht" staan twee elementen centraal: economische groei en

ecologie/leefomgeving. Voor het bedrijventerreinenbeleid is dat uitgewerkt in vier doelstellingen,
die in deze nota vertaald zijn in planningsopgaven en initiatieven. De monitoring van deze vier
doelstellingen zal plaatsvinden in het kader van ons jaarlijkse monitoringsverslag sociaal-econo-
misch beleid. Bij de operationalisering van de beleidsdoelen hebben wij per doel de volgende in-
dicatoren voor ogen.
A Monitoring van het aanbod aan bedrijventerreinen
Voldoende ruimtelijke ontplooiingsmogelijkheden voor het bedrijfsleven zijn van vitaal belang
voor het regionale bedrijfsleven en daarmee voor de ontwikkeling van het Gelders regionaal pro-
duct. De mate waarin Gelderland aan deze randvoorwaarde voldoet, zal gevolgd worden door
een jaarlijkse analyse van de voorraad bedrijventerreinen en door het opstellen van een con-
frontatie vraag/aanbod. Op basis van deze analyse wordt inzicht verkregen in de aard en om-
vang van de (toekomstige) discrepanties. De resultaten van deze analyse worden geplaatst in
een langetermijnbeeld zodat de actuele situatie kan worden beoordeeld in de historische con-
text.
Daarbij zullen de volgende indicatoren worden gepresenteerd:
“ de jaarlijkse uitgifte aan bedrijventerreinen;
“ de planologische voorraad bedrijventerrein, onderscheiden naar terstond uitgeefbaar en ter-
reinen in planning (deze niet terstond uitgeefbare voorraad bestaat uit plannen die zijn op-
genomen in vastgestelde, goedgekeurde, vigerende en ontwerpbestemmingsplannen;
“ het aantal jaren waarvoor de planologische voorraad voldoende is om aan de vraag te kunnen
voldoen;
“ omvang en locatie van de tien grootste aaneengesloten en nog uitgeefbare kavels bedrijven-
terrein in Gelderland.
57
B Monitoring van de ruimtelijke concentratie van bedrijventerreinen
Het uitgangspunt om de ruimtelijke consequenties van de economische ontwikkelingen sterker

te concentreren heeft geleid tot een aanscherping van het bundelingsbeleid. Dit beleid komt neer
op een verdere concentratie van de economische expansie in een deel van Gelderland (de zgn.
Economische Hoofdstructuur). Daarnaast dienen nieuwe locaties zo veel mogelijk aan te sluiten
op bestaande (stedelijke) ontwikkelingen (binnengemeentelijke bundeling). De voortgang van
deze processen zal worden gevolgd door een jaarlijkse geografische analyse van de economi-
sche groei en van de uitgifte van bedrijventerreinen.
“ werkgelegenheidsgroei in de EH versus de groei in overig Gelderland;
“ werkgelegenheidsgroei verdeeld naar de hiërarchie van kernen uit het streekplan (boven-
regionaal, regionale en subregionale kernen en overige gemeenten);
“ werkgelegenheidsgroei verdeeld naar kernen en buitengebied;
“ nieuwe uitgifte bedrijventerreinen in de EH versus de uitgifte in overig Gelderland;
“ feitelijk uitgiftepatroon bedrijventerreinen versus het patroon volgens de beleidsopgave uit
deze nota Bedrijventerreinen.
C Monitoring van efficiëntie en duurzame kwaliteit van bedrijventerreinen
Onder duurzame bedrijventerreinen verstaan wij terreinen waarbij samengewerkt wordt tussen
bedrijven onderling en bedrijven en overheden om het bedrijfseconomische resultaat te verbe-
teren, de milieubelasting te verminderen, de ruimte efficiënter te gebruiken en een aantrekkelijk
en afwisselend werkmilieu te scheppen.
Daarbij gaat het vooral om een duurzame inzet van elektriciteit, warmte, water, grond- en rest-
stoffen, personenvervoer, goederen en afvalstoffen, een duurzame inrichting, een goede inpas-
sing in de omgeving en om een adequaat beheer van het terrein. Over geen van deze elemen-
ten is echter op dit moment statistische informatie beschikbaar. Inzicht in de omvang en ontwik-
keling van de relevante factoren kan dus niet worden verschaft. Monitoring van de doelstellingen
is dus ook niet direct mogelijk. Het enige dat zonder aanvullende gegevensverzameling kan wor-
den geboden is inzicht in de aard en omvang van onze inspanningen om de doelstellingen te be-
reiken. Dit gebeurt echter al standaard voor alle EZ-activiteiten in ons jaarlijkse monitorings-
verslag sociaal-economisch beleid en zal hier dus niet verder besproken worden.
Wij zullen bezien of wij via een apart onderzoek deze gegevens gaan verzamelen of dat mogelijk
de IBIS-enquête kan worden uitgebreid met gegevens over duurzaamheid. Daarbij denken wij
bijvoorbeeld aan indicatoren over parkmanagement, collectief vervoer en andere gemeenschap-
pelijke voorzieningen die de milieubelasting verminderen. Onze actieve inbreng in het IPO-pro-
ject "Monitoring duurzame bedrijventerreinen" zal op termijn bijdragen aan de noodzakelijke
operationalisering van duurzaamheidaspecten. Zodra dit project indicatoren heeft opgeleverd,
zullen deze worden opgenomen in ons jaarlijkse monitoringsverslag.
Herstructurering van verouderde bedrijventerreinen kan een intensiever gebruik van de ruimte
bevorderen en de omvang van de ruimteclaims verminderen. Het leidt tot verbetering van de
ruimtelijke kwaliteit en tot verlenging van de levensduur van het terrein. Ruimteverlies wordt zo
voorkomen. De revitaliserings- en herstructureringsopgave in Gelderland is aanzienlijk (bijna
1500 ha verspreid over geheel Gelderland). De monitoring van deze opgave zal plaatsvinden in
de vorm van een jaarlijkse voortgangsrapportage.
58
“ overzicht van voltooide herstructureringen;
“ overzicht van de gerealiseerde ruimtewinst als gevolg van de herstructureringen;
“ overzicht van lopende herstructureringen;
“ overzicht van de resterende herstructureringsopgave.
D Monitoring van de fysieke en elektronische bereikbaarheid
Voor het bedrijfsleven is bereikbaarheid van groot belang om goed te kunnen functioneren.
Bij nieuwe locatiebeslissingen is bereikbaarheid dan ook een belangrijke vestigingsplaatsfactor.
Het situeren van omvangrijke goederenvervoersstromen in de buurt van multimodale overslag-
centra kan een bijdrage leveren aan het terugdringen van de congestie op de wegen (model
shift). Wij willen daarom nieuwe bedrijventerreinen zo veel mogelijk situeren nabij, en ontsluiten
via, de reeds aanwezige verkeersinfrastructuur.
Wij zullen de doelstellingen op het gebied van de (multimodale) bereikbaarheid monitoren aan
de hand van een algemene bereikbaarheidsindicator, een groeianalyse van de sector logistiek
en transport, kenmerken en ligging van de Gelderse bedrijventerreinen en de Gelderse ver-
voersprestatie naar modaliteit.
“ aantal files, filezwaarte, lengte van het wegennet, voertuigkilometrage en verkeersintensiteit
op de rijkswegen in Gelderland en Nederland;
“ jaarlijkse opgave van bedrijventerreinen naar ontsluiting (weg, spoor en water)
“ jaarlijkse opgave van bedrijventerreinen naar overslagfaciliteiten;
“ geografische kaart over de ligging van de bedrijventerreinen t.o.v. de Gelderse infrastructuur;
“ vervoersprestatie naar modaliteit voor in Gelderland geladen en geloste goederen (nationaal
en internationaal vervoer), onderscheiden naar wegvervoer, spoorwegen en binnenvaart;
“ werkgelegenheidsgroei van de L&T-sector in de zuidflank van Gelderland versus de groei in
overig Gelderland.
Ten aanzien van de elektronische bereikbaarheid willen wij indicatoren gaan ontwikkelen. Wij
verwachten in het Monitoringsverslag 2002 de eerste resultaten hierover te kunnen publiceren.
Conclusie en toekomstige ontwikkelingen
Van de vier doelstellingen in deze nota kunnen er drie worden gemonitoord: de voorraadontwik-
keling, het bundelingsbeleid en de (multimodale) bereikbaarheid. Daarbij speelt een tweetal pro-
vinciale gegevensbestanden een cruciale rol: de Provinciale Werkgelegenheidsenquête (PWE18)
en het Integraal Bedrijventerreinen Informatie Systeem (IBIS19).
18
De Provinciale Werkgelegenheidsenquête is een integrale enquête onder ruim 100.000 bedrijven en
instellingen in Gelderland (primaire bron werkgelegenheidsgegevens en productiestructuur). De PWE is
een samenwerkingsverband tussen de provincie Gelderland en een groot aantal Gelderse gemeenten.
De PWE verschaft inzicht in de werkgelegenheidsontwikkelingen naar type bedrijvigheid, kenmerk en
vestigingslocatie. Aan de hand van de PWE is exact na te gaan waar zich welke werkgelegenheidsont-
wikkeling heeft voorgedaan, hoe de sectorstructuur is en in welke richting deze zich beweegt. De infor-
matie kan naar behoeven nader worden uitgesplitst en verfijnd.
19
Het Integraal Bedrijventerreinen InformatieSysteem is een jaarlijks onderzoek door provincie en VROM
onder alle Gelderse gemeenten naar de voorraad en de uitgifte van bedrijventerreinen. Naast de opper-
vlakte gegevens bevat IBIS ook informatie over de aard van de terreinen, de wijze van ontsluiting, de
overslagfaciliteiten en de prijs.
59
In IBIS wordt de uitgifte en de voorraad bedrijventerreinen per 1 januari in beeld gebracht. De
enquêteresultaten komen doorgaans pas in het derde kwartaal beschikbaar. Dit betekent dat de
gegevens gemiddeld zo’n acht tot twintig maanden achterlopen.
Voor sommige toepassingen is dit geen probleem (bv. voor het monitoren van het bundelings-
beleid); voor programmeringsdoeleinden en terreinzoekende bedrijven is de actualiteit volstrekt
onvoldoende. Wij willen daarin verandering. Met de gemeenten willen wij een voor Gelderland
uniform elektronisch systeem opzetten op basis van de huidige IBIS-enquête. Wij achten het van
groot belang dat een actueel inzicht bestaat in uitgifte en voorraden bedrijfsterrein. Onze ambitie
is een website waarin per gemeente en regio op ieder moment de actuele voorraden zijn af te
lezen. Wij stellen ons verantwoordelijk voor de organisatie van de input en de hantering van
juiste en uniforme definities, mede in het kader van de landelijke afstemming op dit punt.
Voor het slagen ervan zijn wij uiteraard afhankelijk van de medewerking van de gemeenten en
regio’s.
Op het terrein van de derde doelstelling "efficiëntie en duurzame kwaliteit" is de monitoring pro-
blematisch. Alleen de voortgang in de revitaliseringopgave kan in beeld gebracht worden.
Alle andere elementen - zoals de vermindering van de milieubelasting, efficiënter ruimtegebruik,
duurzame inzet van energie en grondstoffen - moeten vooralsnog onbelicht blijven omdat
hierover op dit moment nog geen relevante gegevens beschikbaar zijn.
Wij zullen deze informatie per bedrijventerrein apart gaan verzamelen, hetzij via een apart on-
derzoek hetzij via een uitbreiding van de IBIS-enquête.
Tot slot: wij hebben een actieve inbreng in het IPO-project "Monitoring duurzame bedrijventer-
reinen". Ook van de resultaten van dit project verwachten wij te zijner tijd een bijdrage aan het
operationaliseren van onze monitoringsopdracht.
5.3 Agenda van beleidsinitiatieven
In deze nota hebben wij op basis van de vier centrale beleidsdoelen een groot aantal plannings-
opgaven en initiatieven gepresenteerd.
Als beleidsagenda voor de komende vijf jaar hebben wij deze opgaven en initiatieven hierna
gerangschikt (niet in volgorde van prioriteit).
1 Voldoende aanbod
Beleidsopgave: vermindering van de spanning tussen papier en praktijk
Elk Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (RPB) bewaakt dat er regionaal ruimte

is voor alle typen van bedrijvigheid die een (betere) plek moeten hebben.
Beleidsopgave: niet terstond uitgeefbare terreinen worden tijdig uitgeefbaar
Elk Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (RPB) bewaakt dat uit de planologi-

sche voorraad op tijd voldoende areaal op de juiste plek voor directe uitgifte beschikbaar komt.
Wij bieden op basis van regionaal gezamenlijk gesignaleerde knelpunten actieve ondersteuning
bij de versnelde realisering van toekomstplannen.
Feitelijke ontwikkelingen in voorraad en uitgifte worden via een gezamenlijk met de gemeenten
op te zetten elektronisch systeem van monitoring in beeld gebracht.
60
Beleidsopgave: een deel van de bestaande terreinen wordt gerevitaliseerd
Wij willen stimuleren dat per bedrijventerreinen (minimaal 5 ha) een masterplan wordt opgesteld
dat op basis van overleg met de ondernemers zicht biedt op het collectief realiseren van duur-
zaamheidwinst.
Wij bieden hiervoor een subsidiemogelijkheid. Het gaat hierbij dus om een revitaliseringsplan in
brede zin (mogelijkheden voor collectieve verduurzaming, zuinig en meervoudig ruimtegebruik,
mogelijkheden voor verbetering van de ICT-infrastructuur en multimodaal goederentransport,
herstructurering, parkmanagement, optimale energie-infrastructuur).
Voor de uitvoering van dit revitaliseringsplan stellen wij eveneens financiële middelen beschik-
baar, zowel eigen middelen als middelen van Rijk en EU. De subsidie is gericht op de fysieke
inrichtingsmaatregelen en niet op de beheerskosten.
Hiervoor hanteren wij een jaarlijks tendersysteem, waarbij de projecten worden gewogen op de
hiervorengenoemde aspecten. Wij stellen als eis dat is voorzien in parkmanagement en dat in-
gegaan wordt op de mogelijkheden voor ruimtewinst, verbetering ICT-infrastructuur en multi-
modale ontsluiting en collectieve terreingebonden energievoorziening (cascadering, benutting
duurzame bronnen, opslag). Wanneer de mogelijkheden voor individuele bedrijfsgerichte ver-
duurzaming zijn verkend, dan geldt dat als pluspunt voor toekenning van subsidie.
Wij willen in het regionaal overleg per regio zicht krijgen op de behoefte aan revitalisering en
herstructurering. Wij zullen de GOM hiernaar een onderzoek laten doen en naar de hiermee ge-
moeide kosten. Dit moet uitmonden in een regionale beleidsopgave en een programma voor de
revitalisering per regio.
Wij stellen een onderzoek in naar de wenselijkheid van de oprichting van een herstructurerings-
maatschappij en een herstructureringsfonds en zullen Provinciale Staten hierover in de loop van
2003 rapporteren.
Wij onderzoeken het instrument van verevening, waarbij revitalisering of herstructurering van
bestaande bedrijventerreinen mede wordt bekostigd door een opslag op de grondprijs van nieuw
aan te leggen terreinen en bevorderen de oprichting van industrieschappen en daarbinnen de
totstandkoming van regionale prijsafspraken.
Wij onderzoeken de mogelijkheid van instelling van een apart bedrijfsverplaatsingsfonds.
2 Ruimtelijke concentratie
Beleidsopgave: concentratie van bedrijvigheid op de beste locaties
Wij presenteren een beleidsopgave voor de regionale bedrijventerreinenplanning. Deze vormt

het uitgangspunt voor het Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen.
Wij willen nieuwe (boven)regionale bedrijventerreinen concentreren binnen de EH, aansluitend

aan bestaande stedelijke concentraties.
Niet iedere kern hoeft zijn eigen terrein.
Wij bevorderen de (her)vestiging van bedrijven, die naar aard en/of schaal niet (meer) passen op
de huidige locatie. Dat geldt ook voor bedrijven die vanwege ruimtelijke en/of milieuomstandig-
heden niet meer op hun huidige locatie kunnen blijven.
Wij bevorderen de ontwikkeling van intergemeentelijke bedrijventerreinen.
61
Wij bieden door middel van de jaarlijkse Tender Bedrijfsverplaatsingen de mogelijkheid van een
financiële tegemoetkoming in de schade van een bedrijf als gevolg van verplaatsing.
Beleidsopgave: de ruimte op bedrijventerreinen wordt zorgvuldiger gebruikt
Wij bieden alle gemeenten en/of samenwerkingsverbanden de mogelijkheid om voor hun grond-
gebied een quick scan uit te voeren naar de mogelijkheden voor ruimtewinst op hun terreinen.
Wij gaan na of en in hoeverre wij zorgvuldiger ruimtegebruik kunnen bevorderen in bestem-

mingsplanvoorschriften.
Wij willen in het nieuwe streekplan bepalingen opnemen om zorgvuldig ruimtegebruik te bevor-
deren.
Beleidsopgave: het juiste bedrijf wordt gehuisvest op het juiste terrein
Wij zullen het locatiebeleid (nieuwe stijl) uitwerken in het nieuwe streekplan.
In overleg met de regio’s gaan wij na hoeveel ruimte er feitelijk nog binnen de EH beschikbaar is
voor zware en milieuhinderlijke bedrijvigheid.
Wij zijn van plan om samen met de regio’s te bezien op welke wijze kan worden voorkomen dat
bedrijven uit een andere categorie zich vestigen op locaties die gereserveerd zijn voor zware in-
dustrie.
Per regio bezien wij in welke mate facilitering van de groei van de transportsector buiten de EH
gewenst of nodig is.
Wij bevorderen het transport over water en de beschikbaarheid van voldoende natte terreinen
voor bedrijven die (gedeeltelijk) afhankelijk zijn van vervoer over water.
3 Efficiëntie en duurzame kwaliteit
Beleidsopgave: verduurzaming van inrichting en inpassing
Wij starten een aantal pilotprojecten voor de ontwikkeling van een duurzaam bedrijventerrein.
Wij hebben daarover ook afspraken gemaakt met het Rijk (IPO-EZ-VNG-convenant en Regio-
convenant Oost-Nederland20). Centraal staat hierbij het revitaliseren dan wel ontwikkelen van
hoogwaardige bedrijvenlocaties met het oog op zorgvuldig en economisch verantwoord omgaan
met ruimte en milieu.
Wij onderzoeken de mogelijkheid om een duurzaamheidsparagraaf in bestemmingsplannen ver-

plicht te stellen.
Wij zullen er zorg voor dragen dat er afstemming plaatsvindt tussen de op te stellen Stroom-
gebiedvisies en deze Nota Bedrijventerreinen.
20
Het actiepunt "Ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen" uit het Regioconvenant Oost-Nederland
heeft direct betrekking op de inrichting van bedrijventerreinen. Doel van het actiepunt is revitaliseren
danwel ontwikkelen van hoogwaardige bedrijvenlocaties waarbij zorgvuldig en economisch verantwoord
omgaan met ruimte en milieu uitgangspunten zijn.
62
Bij alle ruimtelijke plannen en besluiten zal de Watertoets worden toegepast. Ook wij moeten bij
de beoordeling van dergelijke plannen en besluiten een watertoets uitvoeren. Wanneer naar
onze mening de waterhuishoudkundige aspecten in ruimtelijke plannen onvoldoende aandacht
krijgen, zal dit voor ons een reden zijn om het desbetreffende (bestemmings-)plan niet goed te
keuren.
Beleidsopgave: verduurzaming van bedrijfsprocessen
In het kader van het Regioconvenant Oost-Nederland hebben wij met de provincie Overijssel de
afspraak gemaakt om een project te starten om bedrijven in onze provincies vertrouwd te maken
met de beginselen van duurzaam ondernemen.
Wij bieden de mogelijkheid aan bedrijven om een quick scan te laten uitvoeren voor preventie-
maatregelen op het gebied van industriële ecologie (de zgn. "no cure, no pay"-regeling). Ook is
de milieuvergunning een relevant instrument.
Wij willen binnen vijf jaar in samenwerking met de regio’s en betrokken gemeenten voor alle
regionale bedrijventerreinen de gewenste milieukwaliteit vaststellen en afspraken maken over
het beheer van de totale milieubelasting van deze terreinen. Hiervan is afhankelijk of individuele
bedrijven geplaatst worden en een vergunning krijgen op deze terreinen.
Beleidsopgave: bevordering van bewustwording en gedragsverandering
Wij formuleren een gericht doelgroepenbeleid om bewustwording en gedragsverandering bij de

verschillende actoren te bevorderen.
Wij bieden een subsidiemogelijkheid voor het opstellen van een revitaliseringsplan om op be-
staande bedrijventerreinen te komen tot een duurzame inrichting en adequaat beheer. Om onze
ambities om te zetten in effectieve samenwerking met gemeenten zullen wij een menukaart
ontwikkelen waarin ons ondersteuningsaanbod voor duurzame bedrijventerreinen (subsidie-
mogelijkheden voor masterplan, preventie- en/of DE-scan, procesondersteuning) en de condities
worden gebundeld.
De GOM ontwikkelt zich op ons verzoek zich tot kenniscentrum voor duurzame terreinen en
speelt een belangrijke rol in het bewustwordingsproces.
Beleidsopgave: parkmanagement
In de nieuwe tenderregeling revitalisering en herstructurering van bedrijventerreinen zal ade-

quaat terreinbeheer een belangrijk criterium zijn voor toekenning van subsidie.
Wij willen dat de GOM op verzoek behulpzaam is wanneer belanghebbende partijen op een be-
drijventerrein afspraken willen maken over de inrichting en het beheer van het terrein.
4 Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid
Beleidsopgave: stimuleren van multimodaal goederenvervoer
Wij stimuleren met financiële steun voorbeeldprojecten die het draagvlak vergroten bij marktpar-
tijen voor een verschuiving van goederenvervoer over de weg naar vervoer over water en rail en
dragen bij aan de totstandkoming van de benodigde infrastructuur.
63
De keuze van locaties voor nieuwe regionale bedrijventerreinen stellen wij mede afhankelijk van
de mogelijkheid om daar multimodaal goederenvervoer te realiseren.
Op bestaande regionale bedrijventerreinen stimuleren wij multimodaal vervoer door innovatieve

samenwerkingsprojecten op dit gebied te helpen.
Wij willen multimodale overslagactiviteiten in het nieuwe streekplan benoemen zodat gemeenten
in hun bestemmingsplannen deze activiteiten specifiek kunnen bestemmen.
Wij maken een visie op goederenvervoer over water met daarin een netwerk aan overslagpun-
ten in aanvulling op de gewenste haven- en railterminalvoorzieningen (CUP/RSC) in het KAN.
In het nieuwe Provinciaal Verkeers- en Vervoerplan (PVVP) wordt deze visie uitgewerkt.
Wij ondersteunen het idee van een kwaliteitsnet goederenvervoer van weg, water en rail in sa-
menhang met de ligging en ontwikkeling van bedrijventerreinen. In het nieuwe PVVP wordt dit
nader uitgewerkt.
Wij verkennen financieringsopties ten behoeve van (provinciale) weginfrastructuur ten behoeve
van de ontsluiting van bedrijventerreinen.
Wij willen met de gemeenten/terreinbeheerders afspraken maken over het zuinig omgaan met
het areaal aan natte kavels. Natte kavels mogen niet worden uitgegeven aan bedrijven die geen
gebruik maken van vervoer over water. Wanneer de gelegenheid zich voordoet, zullen in overleg
met de regio "droge" bedrijven van natte kavels verplaatst worden.
Beleidsopgave: stimuleren van vervoermanagement in het personenverkeer
Wij toetsen bestemmingsplannen voor bedrijventerreinen op de ontsluiting per openbaar ver-

voer. Er zal pas goedkeuring aan een bestemmingsplan worden verleend als voldaan wordt aan
de minimum openbaarvervoerkwaliteit die in de Netwerknota is aangegeven.
In het nieuwe PVVP worden maatregelen voor bundeling en betere afstemming van personen-
verkeer en goederenvervoer opgenomen als uitgangspunt voor verduurzaming van bedrijventer-
reinen.
Beleidsopgave: bevorderen van een kwaliteitssprong in elektronische bereikbaarheid
Wij zorgen ervoor dat de opgebouwde kennis over de topologie van de Gelderse ICT-infrastruc-
tuur wordt uitgebreid en op structurele wijze wordt bijgehouden als basis voor acties op het ge-
bied van de ICT-infrastructuur.
Wij stimuleren vraagbundeling op de regionale bedrijventerreinen om de aanleg van glasvezel

door telecomaanbieders commercieel aantrekkelijk te maken.
Wij stimuleren dat bij revitalisering en herstructurering voorzien wordt in een adequate ICT-infra-
structuur.
In samenspraak met regionale partijen realiseren wij een Internet Exchange in Gelderland.
Samen met gemeenten realiseren wij projecten waarbij "slim graven" in de praktijk wordt ge-
bracht.
64
Wij realiseren een pilotproject in de Achterhoek om met Europese middelen in een publiek/pri-
vate samenwerking de aanleg van een glasvezelnet te realiseren.
Wij onderzoeken de mogelijkheid om in bestemmingsplannen voor nieuwe bedrijventerreinen de

aanleg van glasvezelnetten en relevante ICT-infrastructuur verplicht te stellen (“ICT-toets”).
5 Monitoring
Beleidsopgave: verbeteren van de monitoringsinformatie
Wij willen met de gemeenten komen tot een elektronisch monitoringssysteem met betrekking tot
uitgiften en voorraden bedrijventerrein, die actuele informatie geeft. De basis daarvoor is de hui-
dige IBIS-enquête.
Wij zullen per bedrijventerrein periodiek gegevens over duurzaamheid gaan verzamelen, hetzij
via een apart onderzoek, hetzij via een uitbreiding van de IBIS-enquête.
Wij zullen in ons monitoringsverslag sociaal-economisch beleid de Staten jaarlijks rapporteren

aan de hand van de in deze nota opgenomen indicatoren.
5.4 Financiën
In de nota geven wij aan dat wij groot belang hechten aan een voldoende aanbod aan be-
drijventerreinen, aan het ontwikkelen van nieuwe duurzame bedrijventerreinen en duurzaam
revitaliseren danwel herstructureren van terreinen en aan een goede fysieke en elektronische
bereikbaarheid. Wij hebben in de nota een groot aantal acties (initiatieven) opgenomen om deze
ambities te bereiken. Een groot aantal acties kost geld. De meeste kunnen worden bekostigd uit
bestaand beleid, met name het SEO-fonds en de regelingen op het gebied van verkeer en ver-
voer. In het uitvoeringsprogramma in hoofdstuk 7 hebben wij de financiële dekking van deze ac-
ties - voorzover mogelijk - aangegeven.
Wij stimuleren via subsidie dat regionaal quick scans worden uitgevoerd naar de mogelijkheden
om bedrijventerreinen duurzamer te maken, met name om ruimtewinst te realiseren. Daarnaast
bieden wij de mogelijkheid om per bedrijventerrein masterplannen/haalbaarheidsonderzoeken
op te stellen waarbij mede in overleg met de ondernemers op een terrein zicht wordt gekregen
op de collectief te realiseren duurzaamheidswinst op deze bedrijventerreinen. De opstelling van
deze plannen ondersteunen wij financieel.
Revitalisering/herstructureringsprojecten en - grootschalige - bedrijfsverplaatsingen zijn zeer

kostbaar. Zonder overheidsbijdragen komen deze dan ook niet van de grond. Wij spannen ons
samen met de regio’s en betrokken gemeenten in om bestaande verouderde bedrijventerreinen
te revitaliseren danwel te herstructureren. In Trekkracht Gelderland hebben Provinciale Staten
uitgesproken dit beleid te willen intensiveren. Wij willen daarom met de regio’s komen tot een
meer programmatische aanpak van de revitalisering van bedrijventerreinen. Een eerste inven-
tarisatie onder gemeenten (in 2000) leverde een revitaliseringsopgave op van circa 1370 ha.
Wij zullen zoals eerder vermeld in overleg met de regio’s de herstructureringsopgave door mid-
del van een nader onderzoek beter in beeld gaan brengen ten behoeve van een meer program-
matische aanpak.
65
revitalisering/herstructurering
Ten behoeve van de uitvoering van revitalisering/herstructuring stellen wij middelen beschikbaar.
Tot nu toe is hiervoor structureel in het SEO-fonds € 1,1 miljoen beschikbaar. Gemiddeld per
jaar kwam daarnaast uit het Fonds Majeure InvesteringsProjecten(MIP) eenzelfde bedrag
beschikbaar. Het MIP is ultimo 2003 opgeheven. Hiervoor in de plaats is het Meerjareninveste-
ringsprogramma Gelderland (MIG) ontwikkeld.
Wij willen onze bijdragen aan revitaliseringsprojecten beschikbaar gaan stellen via een tender-
systeem. Uitgaande van de reeds beschikbare middelen in het SEO-fonds is hiervoor structureel
jaarlijks € 1,1 miljoen beschikbaar. Wij hebben dit afgezet tegen een benodigde provinciale
bijdrage voor 1370 ha met de uitvoering waarvan in de komende statenperiode kan worden ge-
start.
De berekening van de provinciale bijdrage is gebaseerd op de volgende uitgangspunten. In het

kader van de uitvoering van revitalisering/herstructurering wordt door ons alleen geld beschik-
baar gesteld voor maatregelen in de openbare ruimte. De totale overheidsbijdrage hiervoor kan
worden gesteld op een bedrag van € 200.000,-- per ha. Uitgaande van een provinciale bijdrage
van 10% van deze kosten betekent dit een provinciale bijdrage van € 20.000,-- per ha.
Op basis van deze uitgangspunten wordt een behoefte aan provinciale middelen berekend van
ca 4,3 miljoen per jaar. Dit is een veelvoud van de 1,1 miljoen structureel beschikbare middelen
die via het SEO-fonds beschikbaar zijn. Duidelijk is dat het MIG hierin een rol van betekenis zal
moeten gaan spelen, willen de projecten daadwerkelijk gerealiseerd worden. Afhankelijk van het
tempo waarin de gemeenten in staat zijn de revitaliseringprojecten daadwerkelijk van de grond
te trekken, zullen wij jaarlijks bezien hoeveel extra middelen bij de begrotingsbehandeling in de
afweging moeten worden betrokken.
Om ook voor de langere termijn - na de volgende statenperiode - zicht te krijgen op de beleids-
opgave voor revitalisering gaan wij in overleg met de regio’s onderzoek uitvoeren naar de situa-
tie van de bedrijventerreinen.
Voor de masterplannen gaan wij uit van ongeveer vijf masterplannen per jaar (kosten ongeveer
€ 50.000,-- per plan).
revitalisering/herstructurering (masterplannen en 2003 t/m 2007

revitaliseringsprojecten)
projecten: aantal ha 1370 ha
totale kosten € 274 miljoen
provinciaal aandeel (10%) € 27,4 miljoen
masterplannen ca. € 1,2 miljoen
totaal ca. € 28,6 miljoen
beschikbare middelen (SEOF) € 7,1 miljoen
nog extra benodigde gelden ca. € 21,5 miljoen
gemiddeld per jaar ca. € 4,3 miljoen
66
bedrijfsverplaatsingen
In het kader van ons uitgangspunt dat bedrijvigheid op de beste locaties dient te worden ge-
concentreerd willen wij onder meer met financiële middelen de hervestiging van bedrijven bevor-
deren die naar aard en schaal dan wel vanwege ruimtelijke en/of milieuomstandigheden niet
meer op de huidige locatie passen. Met de regio’s zullen wij de daadwerkelijke verplaatsingsbe-
hoefte inventariseren om zicht te krijgen op de beleidsopgave. Hieraan zal ook het project Inpas-
sing zware industrie (IZI) bijdragen.
Ten behoeve van de kleinere bedrijfsverplaatsingen biedt het bestaand beleid (SEO-fonds) voor-
alsnog voldoende financiële middelen, maar dit is niet het geval bij de grootschalige bedrijfsver-
plaatsingen.
Voor de komende statenperiode verwachten wij minimaal vier grootschalige bedrijfsverplaat-

singen. Wij achten deze grootschalige bedrijfsverplaatsingsprojecten van groot belang en willen
deze zo mogelijk financieel ondersteunen. Wij gaan hierbij uit van een bijdrage van 30% van de
totale kosten. Dit betekent een behoefte aan provinciale middelen van € 2,8 miljoen per jaar.
Wij zullen deze verplaatsingen betrekken bij de afwegingen in het kader van het meerjarig inves-
teringsprogramma Gelderland.
grootschalige bedrijfsverplaatsingen 2003 t/m 2007
aantal 4
totale kosten € 50 miljoen
provinciaal aandeel (30%) € 15 miljoen
beschikbare middelen SEOF € 1 miljoen
nog extra benodigde gelden € 14 miljoen
gemiddeld per jaar € 2,8 miljoen
6 SAMENVATTING
In deze nota is het beleid voor bedrijventerreinen uit "Trekkracht Gelderland" uitgewerkt.
De uitwerking spitst zich toe op vier beleidsuitgangspunten:
1 Zorgen voor voldoende bedrijventerreinen.
2 Inzetten op meer concentratie zowel binnen als buiten de Economische Hoofdstructuur.
3 Efficiënter en duurzamer ruimtegebruik stimuleren.
4 Zorgen voor de fysieke en elektronische bereikbaarheid van Gelderland.
Met deze nota hebben wij onze beleidsagenda geconcretiseerd in de vorm van planningsopga-
ven en initiatieven die gericht zijn op de tijdige beschikbaarheid op de juiste plek van voldoende
kwalitatief hoogwaardige, duurzame en ruimte-intensieve bedrijventerreinen in onze provincie.
Deze uitwerking vormt ook de basis voor het nieuw op te stellen streekplan. Wij hebben nu nieu-
we sturingsmogelijkheden aangegeven om in overleg met de regionale economische samenwer-
kingsverbanden en het in dat verband te organiseren Regionaal Programmeringsoverleg Bedrij-
venterreinen (RPB) onze beleidsuitgangspunten te realiseren. Om de vinger aan de pols te hou-
den willen wij het actuele aanbod en de uitgifte van bedrijventerreinen monitoren met een geza-
menlijk met gemeenten op te zetten systeem.
67
Onze ambities - en de andere in deze nota genoemde initiatieven - willen wij bespreken met de
regio’s.
De regionale economische samenwerkingsverbanden en elk RPB zijn hiervoor de geëigende
platforms. Met hen willen wij structureel overleg over de uitvoering van het regionale bedrijven-
terreinenbeleid en de bijdrage van de provincie daaraan.
Als vertrekpunt voor dat overleg zijn in deze nota regiobeelden geschetst ten aanzien van de
vraagprognose voor bedrijventerreinen, harde en zachte plannen voor bedrijventerreinontwik-
keling, revitalisering en de verbetering van de fysieke en elektronische bereikbaarheid van be-
drijventerreinen. Onze inzet is dat geschikte terreinen daadwerkelijk tijdig, op de juiste plek en
van de juiste kwaliteit beschikbaar komen. Dat is niet alleen van belang voor onze economie,
maar ook voor behoud van voldoende werkgelegenheid voor de groeiende beroepsbevolking
van onze provincie.
Daarbij zetten wij in het bedrijventerreinenbeleid zwaar in op zorgvuldig ruimtegebruik, duurzame

ontwikkeling en revitalisering van bestaande bedrijventerreinen. Zo veel als mogelijk zullen de
nieuwe, meer grootschalige economische ontwikkelingen geconcentreerd worden nabij bestaan-
de stedelijke gebieden in de Economische Hoofdstructuur (EH), die een verbijzondering is van
de Ruimtelijk-Economische Hoofdstructuur uit het streekplan van 1996. Buiten deze EH stellen
wij groen en rust voorop en bestaat alleen de mogelijkheid voor lokale en subregionale terreinen
voor bedrijvigheid die daar naar aard en schaal passend is. Daarmee voorkomen wij dat onnodig
een beroep gedaan wordt op de open en groene ruimte van Gelderland die zo kenmerkend is
voor de aantrekkelijkheid van het vestigingsklimaat en dus ook om die reden behouden dient te
blijven.
Ook zetten wij zwaar in op verduurzaming van bedrijfsprocessen en terreinen. Individueel kun-
nen bedrijven heel goed zorgen voor een verantwoorde aanpak van milieubelasting, ruimtever-
spilling en onaantrekkelijkheid, maar ook hebben zij een collectieve verantwoordelijkheid.
Daarvoor hebben wij pilotprojecten geïntroduceerd die mikken op duurzame bedrijfsprocessen,
zorgvuldig ruimtegebruik, landschappelijke inpassing, parkmanagement en menging van wonen
en werken.
Belangrijk onderdeel van ons beleid is ook te komen tot het verplicht stellen van een duurzaam-
heidsparagraaf in bestemmingsplannen voor bedrijventerreinen.
Ook zullen de plannen worden getoetst aan de uitgangspunten voor duurzaam waterbeheer con-
form ons Waterhuishoudingsplan en het landelijk waterbeleid (zoals WB21, Ruimte voor de
Rivier etc.), de zogenaamde Watertoets.
Wij zien een belangrijke rol vor de GOM in het bewustwordingsproces richting verduurzaming en
de stimulering van meer duurzame bedrijventerreinen.
Niet op de laatste plaats zetten wij bovendien in op een goede fysieke en elektronische bereik-
baarheid van de bedrijventerreinen. Bij de planontwikkeling zal de bereikbaarheid van bedrijven-
terreinen van begin af aan te worden meegenomen. Wij verwachten veel van multimodale terrei-
nen en in het bijzonder van transport over water. Met het oog op de toekomst, waarbij de dien-
stensector steeds meer de motor van onze economie zal zijn, willen wij ook investeren in een
kwaliteitssprong in elektronische bereikbaarheid. Dat betreft onder meer moderne glasvezelka-
belnetwerken, vraagbundeling en de vestiging van een Internet Exchange in Gelderland.
68
7 UITVOERINGSPROGRAMMA NOTA BEDRIJVENTERREINEN
Nr. beleidsopgave omschrijving fasering participatie instrumentarium
1 Voldoende aanbod: a Elk RPB bewaakt dat er regionaal ruimte doorlopende activiteit gemeenten, regio, - RPB
vermindering van de spanning tussen is voor alle typen van bedrijvigheid die Ministerie EZ, bedrijfsleven, - Ruimtelijke planvorming
papier en praktijk een (betere) plek moeten hebben provincie - IZI
2 Voldoende aanbod: a Elk RPB bewaakt dat uit de planologi- doorlopende activiteit gemeenten, regio, - RPB
niet terstond uitgeefbare terreinen sche voorraad op tijd voldoende areaal Ministerie EZ, bedrijfsleven, - Ruimtelijke planvorming
worden tijdig uitgeefbaar op de juiste plek voor directe uitgifte be- provincie
schikbaar komt;
b Wij bieden op basis van regionaal ge- zo nodig provincie, regio, gemeenten - Ruimtelijke planvorming
zamenlijk gesignaleerde knelpunten
actieve ondersteuning bij de versnelde
realisering van toekomstplannen;
c Feitelijke ontwikkelingen in voorraad en 2003 (opzetten systeem); provincie, gemeenten - SEOF ( bestaand beleid
uitgifte worden via een gezamenlijk met doorlopende activiteit € 50.000,-- t.b.v. opzetten
de gemeenten op te zetten elektronisch systeem)
systeem van monitoring in beeld ge-
bracht.
3 Voldoende aanbod: a Wij willen stimuleren dat (voorzover van doorlopende activiteit gemeenten, bedrijfsleven, SEOF zie onder 3b
een deel van de bestaande terreinen toepassing) per bedrijventerrein (mini- provincie
wordt gerevitaliseerd maal 5 ha) een masterplan (revitalise-
ringsplan) wordt opgesteld dat op basis
van overleg met de ondernemers zicht
biedt op het collectief realiseren van
duurzaamheidswinst; wij bieden hiervoor
een subsidiemogelijkheid; (met de regio
willen wij een revitaliserings-/herstructu-
reringsplan opstellen) van een bedrijf als
gevolg van verplaatsing;
69
b Voor de uitvoering van het revitalise- doorlopende activiteit gemeenten, bedrijfsleven, - SEOF (bestaand beleid
ringsplan stellen wij eveneens financiële Ministerie EZ, provincie € 1,1 miljoen per jaar,
middelen beschikbaar, middels een intensivering afhankelijk
jaarlijks tendersysteem; van nadere besluitvorming
- Stibosa
- Bedrijvenregeling Bodem-
sanering (PM)
- ISV
- GSO
- Rijk: PM
c Wij gebruiken het regionaal overleg om 2003 provincie - SEOF (bestaand beleid
per regio zicht te krijgen op de behoefte € 50.000,–)
aan revitalisering en herstructurering. - RPB
Wij zullen hiernaar een onderzoek laten
doen evenals naar de hiermee gemoeide
kosten;
d Wij stellen een onderzoek in. Wij zullen 2003 provincie, Ministerie EZ en - SEOF € 50.000,--
hierover in de loop van 2003 rapporteren GOM - Rijk: PM
(met de regio willen wij een revitalise-
rings-/herstructureringsplan opstellen);
e Wij onderzoeken het instrument van ver- 2003/2004 provincie, Rijk - SEOF (bestaand beleid
evening; € 25.000,--)
- Rijk: PM
f Wij onderzoeken de mogelijkheid van 2003 provincie, Rijk, gemeenten - SEOF; PM

instelling van een apart bedrijfsverplaat-
singsfonds (mede in het kader van revi-
talisering/herstructurering).
70
4 Ruimtelijke concentratie: concentratie a Wij presenteren een beleidsopgave voor doorlopende activiteit provincie, regio, gemeenten RPB
van bedrijvigheid op de beste locaties de regionale bedrijventerreinplanning.
Deze vormt het uitgangspunt voor het
RPB;
b Wij willen nieuwe (boven)regionale be- doorlopende activiteit provincie, regio, gemeenten - Ruimtelijke planvorming
drijventerreinen concentreren binnen de - RPB
EH, aansluitend aan bestaande stede-
lijke concentraties;
c Wij streven ook binnengemeentelijke doorlopende activiteit provincie, regio, gemeenten - Ruimtelijke planvorming
bundeling na: niet iedere kern een - RPB
bedrijventerrein;
d Wij bevorderen de (her)vestiging van doorlopende activiteit gemeenten, provincie, Rijk - SEOF
bedrijven die naar aard en schaal niet (bestaand beleid 2003
(meer) passen op de huidige locatie. € 1miljoen). Intensivering
Dat geldt ook voor bedrijven die van- afhankelijk van nadere
wege ruimtelijke en/of milieuomstandig- besluitvorming
heden niet meer op hun huidige locatie - IZI-project
kunnen blijven (per regio willen wij een
plan met inzicht in de behoefte aan be-
drijfsverplaatsingen).
e Wij bevorderen de ontwikkeling van doorlopende activiteit provincie, gemeenten S RPB

intergemeentelijke bedrijventerreinen; S SEOF: PM
f Wij bieden d.m.v. de jaarlijkse tender doorlopende activiteit S SEOF (bestaand beleid
bedrijfsverplaatsingen de mogelijkheid € 374.000,-- per jaar)
van een financiële tegemoetkoming in de
schade van een bedrijf als gevolg van
verplaatsing.
71
5 Ruimtelijke concentratie: a Wij bieden alle gemeenten en/of samen- 2003/2004 provincie, regio, gemeenten SEOF
de ruimte op bedrijventerreinen wordt werkingsverbanden de mogelijkheid om (bestaand beleid € 50.000,--
zorgvuldiger gebruikt voor hun grondgebied een quick scan uit per scan)
te voeren naar de mogelijkheden voor
ruimtewinst op hun terreinen;
b Wij gaan na of en in hoeverre wij zorg- doorlopende activiteit provincie, regio, gemeenten Ruimtelijke planvorming
vuldiger ruimtegebruik kunnen bevorde-
ren in bestemmingsplanvoorschriften;
c Wij willen in het nieuwe streekplan bepa- 2003/2004 provincie Ruimtelijke planvorming
lingen opnemen om zorgvuldig ruimte-
gebruik te bevorderen.
72
6 Ruimtelijke concentratie: a Wij zullen het locatiebeleid (nieuwe stijl) 2003/2004 provincie, Rijk Ruimtelijke planvorming
het juiste bedrijf wordt gehuisvest op uitwerken in het nieuwe streekplan;
het juiste terrein
b In overleg met de regio’s gaan wij na 2003/2004 provincie, regio, gemeenten S RPB
hoeveel ruimte er feitelijk nog binnen de (- IZI)
EH beschikbaar is voor zware en milieu-
hinderlijke bedrijven;
c Wij zijn van plan om samen met de 2003 provincie, regio, gemeenten S RPB
regio’s te bezien op welke wijze kan S Ruimtelijke planvorming
worden voorkomen dat bedrijven uit een
andere categorie zich vestigen op loca-
ties die gereserveerd zijn voor zware
industrie;
d Per regio bezien wij in welke mate faci- zo nodig provincie, regio, gemeenten S RPB
litering van de groei van de transport-
sector buiten de EH gewenst of nodig is;
e Wij bevorderen het transport over water doorlopende activiteit provincie, regio, gemeenten S Actieplan Goederenvervoer
en de beschikbaarheid van voldoende (Programmabudget:
natte tereinen voor bedrijven die (gedeel- € 500.000,--)
telijk) afhankelijk zijn van vervoer over S Subsidieregeling
water. goederenvervoer (2003:
totaal € 1.000.000,--)
S Rijk: SOIT (PM)
73
7 Efficiëntie en duurzame kwaliteit: a Wij starten een aantal pilotprojecten voor 2003/2004 provincie, gemeenten, SEOF (bestaand beleid
verduurzaming van inrichting en de ontwikkeling van duurzame bedrijven- bedrijfsleven € 100.000,-- per pilot)
inpassing. terreinen;
b Wij onderzoeken de mogelijkheid om 2003 provincie Ruimtelijke planvorming

een duurzaamheidsparagraaf in bestem-
mingsplannen verplicht te stellen;
c Wij zullen er zorg voor dragen dat er af- 2003 provincie Ruimtelijke planvorming
stemming plaatsvindt tussen de op te
stellen Stroomgebiedsvisies en de Nota
Bedrijventerreinen;
d Bij alle ruimtelijke plannen zal de Water- doorlopende activiteit provincie Ruimtelijke planvorming
toets worden toegepast.
8 Efficiëntie en duurzame kwaliteit: a In het kader van het Regioconvenant 2003/2004 EU, Rijk, provincie, SEOF en mogelijkheid
verduurzaming van bedrijfsprocessen. hebben wij met de provincie Overijssel gemeenten, bedrijfsleven intensivering (afhankelijk van
afgesproken een project te starten om nadere besluitvorming)
bedrijven in onze provincies vertrouwd te
maken met de beginselen van duurzaam
ondernemen;
b Wij willen binnen vijf jaar in samenwer- tot 2006 provincie, gemeenten - milieuvergunningen
king met regio’s en betrokken gemeen- - Gebiedsgericht Milieu-
ten voor alle regionale bedrijventerreinen beheer Industrie,
de gewenste milieukwaliteit vaststellen € 275.000,-- (2003)
en afspraken maken over het beheer van
de totale milieubelasting van deze terrei-
nen;
74
9 Efficiëntie en duurzame kwaliteit: a Wij zullen gerichte acties ondernemen doorlopende activiteit provincie, bedrijfsleven, - SEOF( bestaand beleid:
bevordering van bewustwording en om bewustwording en gedragsveran- GOM € 50.000,--)
gedragsverandering. dering bij de verschillende actoren te - Stimuleringsbudget Meer-
bevorderen; voudig Ruimtegebruik
(bestaand beleid: tot 2006:
€ 2,2 miljoen totaal).
b Wij bieden een subsidiemogelijkheid doorlopende activiteit gemeenten, bedrijfsleven, - zie onder 3 b
voor het opstellen van een revitalise- ministerie, provincie - P.M. Rijk: IPSV
ringsplan om op bedrijventerreinen te
komen tot een duurzame inrichting en
adequaat beheer;
c De GOM ontwikkelt zich op ons verzoek doorlopende activiteit GOM Werkplan GOM 2003
tot aanjager voor duurzame terreinen en (Budgetsubsidie)
speelt een belangrijke rol in het bewust-
wordingsproces.
10 Efficiëntie en duurzame kwaliteit: a In de nieuwe Tenderregeling Revitalise- doorlopende activiteit provincie

parkmanagement ring en herstructurering van bedrijventer-
reinen zal adequaat terreinbeheer een
belangrijk criterium zijn voor toekenning
van subsidie;
b Wij willen dat de GOM op verzoek be- doorlopende activiteit provincie, GOM werkplan GOM 2003
hulpzaam is wanneer belanghebbende (Budgetsubsidie)
partijen op een bedrijventerrein afspra-
ken willen maken over de inrichting en
het beheer van het terrein.
75
11 Goede fysieke en elektronische a Wij verlenen financiële steun aan voor- doorlopende activiteit provincie, gemeenten, Rijk, - Subsidieregeling goederen-
bereikbaarheid: stimuleren van beeldprojecten die het draagvlak ver- bedrijfsleven vervoer (totaal voor 2003:
multimodaal goederenvervoer. groten bij marktpartijen voor verschuiving € 1.000.000,--);
van goederenvervoer over de weg naar - Fonds Provinciale Wegen.
vervoer over water en rail en dragen bij
aan de totstandkoming van de benodig-
de infrastructuur;
b De keuze van locaties voor nieuwe doorlopende activiteit provincie - RPB

regionale bedrijventerreinen stellen wij - Ruimtelijke planvorming
mede afhankelijk van de mogelijkheid
om daar multimodaal goederenvervoer
te realiseren;
c Op bestaande regionale bedrijventer- doorlopende activiteit provincie, gemeenten, Rijk, - Subsidieregeling goederen-
reinen stimuleren wij multimodaal ver- bedrijfsleven vervoer (Totaal voor 2003:
voer door innovatieve samenwerkings- € 1.000.000,--)
projecten op dit gebied; - Actieplan Goederenvervoer
(programmabudget
€ 500.000,--).
d Wij willen multimodale overslagactivi- 2003/2004 provincie Ruimtelijke planvorming

teiten in het nieuwe streekplan be-
noemen zodat gemeenten in hun be-
stemmingsplannen deze activiteiten
specifiek kunnen bestemmen;
e Wij maken een visie op goederenvervoer 2003/2004 provincie, gemeenten, Rijk, PM

over water met daarin een netwerk aan infrabeheerders
overslagpunten in aanvulling op de ge-
wenste haven- en railterminalvoorzie-
ningen in het KAN.
76
f Wij ondersteunen het idee van een kwa- 2003/2004 provcincie P.M
liteitsnet goederenvervoer van weg,
water en rail in samenhang met de
ligging en ontwikkeling van bedrijventer-
reinen. In het nieuwe PVVP wordt dit
nader uitgewerkt;
g Wij verkennen financieringsopties t.b.v. doorlopend provincie Fonds Provinciale Wegen

(provinciale) infrastructuur t.b.v. de
ontsluiting van bedrijventerreinen.
h Wij willen met de gemeenten/terreinbe- doorlopende activiteit

heerders afspraken maken over het
zorgvuldig omgaan met het areaal aan
natte kavels. Deze mogen niet worden
uitgegeven aan bedrijven die geen ge-
bruik maken van vervoer over water.
Wanneer de gelegenheid zich voordoet,
zullen wij in overleg met de regio’s be-
zien of “droge” bedrijven van natte kavels
verplaatst kunnen worden.
12 Goede fysieke en elektronische a Wij toetsen bestemmingsplannen voor doorlopende activiteit provincie Ruimtelijke planvorming
bereikbaarheid: bedrijventerreinen op ontsluiting per
stimuleren van vervoersmanagement openbaar vervoer;
in het personenverkeer.
b In het nieuwe PVVP worden maatregelen 2003/2004 provincie - Subsidieregeling Mobili-
voor bundeling en betere afstemming teitsprojecten
van personenverkeer en goederenver- (2003: € 70.000,--);
voer opgenomen als uitgangspunt voor - Subsidieregeling goederen-
verduurzaming van bedrijventerreinen. vervoer;
- Logistiek Stimuleringskader
(LSK € 182.000,-- t/m
2003)
77
13 Goede fysieke en elektronische a Wij zorgen ervoor dat de opgebouwde doorlopende activiteit provincie, GOM PM
bereikbaarheid: kennis over de topologie van de Gel-
bevorderen van een kwaliteitssprong derse ICT-infrastructuur wordt uitgebreid
in elektronische bereikbaarheid. en op structurele wijze wordt bijgehou-
den als basis voor acties op het gebied
van ICT-infrastructuur;
b In samenspraak met regionale partijen 2003 provincie, GOM, PM

realiseren wij een Internet Exchange in bedrijfsleven
Gelderland;
c Wij stimuleren vraagbundeling op de doorlopende activiteit provincie PM

regionale bedrijventerreinen om aanleg
van glasvezel door telecomaanbieders
commercieel aantrekkelijk te maken;
d Wij stimuleren dat bij revitalisering en doorlopende activiteit provincie zie onder 1.3b
herstructurering voorzien wordt in een
adequate ICT-infrastructuur;
e Samen met de gemeenten realiseren wij 2003 (proefproject) provincie, gemeenten PM

projecten waarbij “slim graven” in de
praktijk wordt gebracht;
f Wij realiseren een pilotproject in de Ach- 2003 provincie, regio, SEOF en D2-gelden:
terhoek om met Europese middelen in gemeenten, bedrijfsleven (bestaand beleid) € 55.000,--
een publiek/private samenwerking de
aanleg van een glasvezelnet te reali-
seren;
g Wij onderzoeken de mogelijkheid om in 2003 provincie Ruimtelijke planvorming

bestemmingsplannen voor nieuwe be-
drijventerreinen de aanleg van glas-
vezelnetten en relevante ICT-infrastruc-
tuur verplicht te stellen (ICT-toets).
78
14 Monitoring: a Wij willen met de gemeenten komen tot 2003 provincie, gemeenten - SEOF (bestaand
verbeteren van de een elektronisch monitoringssysteem beleid: € 50.000,--)
monitoringsinformatie. m.b.t. uitgifte en voorraad bedrijven-
terrein, die actuele informatie geeft.
De basis hiervoor is de huidige IBIS-
enquête;
b Wij willen de mate van ruimtelijke con- doorlopende activiteit provincie monitoring
centratie monitoren;
c Wij zullen per bedrijventerrein periodiek doorlopende activiteit provincie, gemeenten monitoring
gegevens over duurzaamheid gaan ver-
zamelen, hetzij via een apart onderzoek
hetzij via een uitbreiding van de IBIS-
enquête;
d Wij zullen in ons “Monitoringsverslag doorlopende activiteit provincie

Sociaal-Economisch Beleid” de Staten
jaarlijks rapporteren aan de hand van de
in deze nota opgenomen indicatoren.
coll. afd./j
code: EZ/92859/
17-2-2003
79

Notabedrijventerreinen

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Notabedrijventerreinen

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

VAN TREKKRACHT NAAR SLAGKRACHT....

nota bedrijventerreinen 2002-2006

Gedeputeerde Staten van Gelderland

1.1 Status en procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

2.1 Historische ontwikkelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

4.1 Knooppunt Arnhem/Nijmegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

1.1 Status en procedure

De opbouw van deze nota is als volgt.

In hoofdstuk 2 wordt het probleem geschetst van de huidige en te verwachten kwantitatieve en

In hoofdstuk 6 staat een algehele samenvatting.

De nota besluit in hoofdstuk 7 met een globaal uitvoeringsprogramma.

2.1 Historische ontwikkelingen

2.2 De Gelderse economie in 2020

In het Gelderse toekomstscenario, dat gebaseerd is op het CPB-scenario "Global Competition",

In de werkgelegenheidsontwikkeling worden verschillende trendbreuken voorzien: het verlies aan

2.3 Actuele ontwikkelingen

De vraag naar bedrijventerreinen

Planologische voorraad bedrijventerreinen verdeeld naar "terstond uitgeef-

Confrontatie van vraag en aanbod

Behoefteraming onderzoek Ruimte voor Bedrijven

Wij richten het beleid voor bedrijventerreinen op:

Ruimtelijke concentratie: het aanbod aan bedrijventerreinen wordt ruimtelijk geconcentreerd op

Efficiëntie en duurzame kwaliteit: voldoende variatie bieden en meervoudig gebruik stimuleren

Deze ambities worden hierna verder uitgewerkt.

3.2 Voldoende aanbod

Om deze ambities te realiseren zijn de volgende drie planningsopgaven nodig:

A De spanning tussen papier en praktijk wordt verminderd

B Niet terstond uitgeefbare terreinen worden tijdig uitgeefbaar

Het aanbod bedrijventerreinen in hectares is tezamen met de geplande uitbreidingen voldoende

C Een deel van de bestaande terreinen wordt gerevitaliseerd

In Nederland moeten grote inspanningen worden verricht om de vele verouderde bedrijfsterreinen

Doel is om zo veel als mogelijk de nieuwe meer grootschalige economische ontwikkelingen

De EH is een verbijzondering van de Ruimtelijk-Economische Hoofdstructuur uit het streekplan

Om onze ambities te realiseren zijn de volgende drie planningsopgaven nodig:

Voorkomen moet worden dat de economische bedrijvigheid te veel uitwaaiert en de groene

B De ruimte op bedrijventerreinen wordt zorgvuldiger gebruikt

C Het juiste bedrijf wordt gehuisvest op het juiste terrein

In specifieke werkmilieus (bedrijventerreinen) dienen uitsluitend bedrijven en voorzieningen

Doel is om te komen tot bedrijventerreinen van goede kwaliteit.

Om onze ambities te realiseren zijn de volgende vier planningsopgaven nodig:

A Verduurzaming van inrichting en inpassing van bedrijventerreinen

In de landelijke Handreiking watertoets is aangegeven hoe de Watertoets vorm te geven. Deze

B Verduurzaming van bedrijfsprocessen

C Bevorderen van bewustwording en gedragsverandering

Inzake de bereikbaarheid en infrastructuur zal bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen nadruk-

Om deze doelen te realiseren zijn de volgende drie planningsopgaven nodig:

A Stimuleren van multimodaal goederenvervoer

B Stimuleren van bereikbaarheid per openbaar vervoer en vervoersmanagement in het per-

Om de groei van het autogebruik in het woon-werkverkeer te beperken is vervoersmanagement

Samenvatting van de provinciale beleidsdoelen en planningsopgaven

1 Voldoende aanbod aan bedrijventerreinen

2 Ruimtelijke concentratie van bedrijventerreinen

3 Efficiëntie en duurzame kwaliteit van bedrijventerreinen

4 Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid

4.1 Knooppunt Arnhem/Nijmegen

Renswoude Steenderen Ruurlo

4.1.2 Regionale beleidsopgave

Deze beginselen en behoefteramingen (tabel 3) leiden tot de regionale beleidsopgave. In tabel 4

Tabel 4 Regionale beleidsopgave, totaal netto-oppervlakte

Streekplanstatus Provinciale beleidsambitie:

(boven)regionale gemeenten/kernen 655

Subregionale gemeenten/kernen 108

Overige gemeenten 115