2014-03-17 - Buku Panduan Imam Remaja Edisi 2014

Buku Panduan Imam Remaja
Sekolah-sekolah Menengah Negeri Johor
BAHAGIAN A
( PERKARA WAJIB )
PESERTA WAJIB MENGUASAI SEMUA ITEM DALAM BAHAGIAN INI
KOD: 01
PENGETAHUAN ASAS AGAMA , FARDHU AIN & FARDHU KIFAYAH
( Hanya wajib baca dan memahaminya sahaja dengan bimbingan guru )
Perkara
Butiran
1.0
Tasawwur
Islam
Pengertian Islam : Perkataan Islam dari perkataan Salima yang bermakna :

Tulus dan suci dari kecacatan zahir dan batin ; Damai dan aman atau sejahtera
; Taat dan menyerah .
1.0.1
Keistimewaan
Islam
Antaranya :
1. Agama yang datang daripada Allah SWT
- Sumber dan peraturannya adalah daripada Allah SWT melalui wahyu yang
disampaikan kepada Rasulullah SAW . Ia bukan lahir dari pemikiran dan
falsafah karut yang ditaja oleh manusia yang serba kelemahan .
2. Ajarannya Adil
- Segala ajarannya adalah sempurna dan adil , jauh sekali dari kekurangan dan
kezaliman terhadap penganutnya .
3. Ajarannya adalah Lengkap
- Ianya merangkumi dalam semua perkara dari perkara kecil ( adab masuk
tandas ) sehinggalah dalam urusan pemerintahan negara .
4. Islam adalah al-Din yang Universal
- Islam diturunkan untuk seluruh manusia dengan tidak membezakan warna
kulit , bahasa , geografi dan sejarah . Kerahmatan Islam meliputi kepada semua
makhluk sama ada binatang , manusia dan juga tumbuhan .
5. Ajarannya Progresif dan Dinamik
- Ajarannya yang sesuai sepanjang masa dan keadaan , sehingga Islam selalu
dapat memenuhi hajat manusia sehingga manusia tidak akan merasa sempit
semasa menghadapi cabaran hidup di atas dunia ini .
6. Ajarannya Senang , Tidak Susah
- Semua ajarannya adalah senang dan sesuai dengan fitrah kejadian manusia
yang suka kepada perkara yang baik dan senang .
7. Tidak ada paksaan
- Islam tidak memaksa sesiapa pun menganut ajarannya . Mereka yang memilih
Islam mesti di atas kesedaran bukan di atas paksaan .

1.0.2
Sumber
Hukum Islam
4 sumber hukum utama ( primer ) yang disepakati oleh para ulama dalam
Islam iaitu :
1. Al-Quran
Kalam Allah SWT yang bermukjizat , lafaznya dalam bahasa Arab dan
maknanya daripada Allah SWT yang termaktub dalam mushaf ( naskhah AlQuran yang bertulis tangan atau bercetak ) , dipindahkan secara mutawatir .
Membacanya menjadi satu ibadat .
Cth : Halalnya jual-beli dan haramnya riba .
2. As-Sunnah / Al-Hadis
Semua yang dinaqalkan ( dipindahkan atau diambil ) daripada Nabi SAW
sama ada perkataan , perbuatan dan taqrir ( pengakuan ) Baginda .
Cth : Mencela orang mukmin adalah fasiq dan memeranginya adalah kufur .
3. Al-Ijma
Persepakatan semua ulama mujtahid di kalangan umat Nabi Muhammad
SAW terhadap sesuatu hukum syarak pada suatu masa selepas wafatnya
Rasulullah SAW .
Cth : Sepakat para sahabat bahawa datuk ( lelaki ) mendapat 1/6 bahagian
daripada harta warisan apabila si mati mempunyai anak lelaki dan tidak ada
bapa .
4. Al-Qias
Menyamakan sesuatu perkara yang tidak dinyatakan hukumnya ( cabang )
dengan perkara yang lain yang dinaskan hukumnya ( asal ) disebabkan ada
persamaan antara keduanya dari segi illah ( sebab yang membawa kepada
sesuatu hukum ).
Cth : Haramnya mana-mana minuman yang memabukkan termasuk jenis-jenis
dadah diqiaskan kepada haramnya arak kerana illahnya ( sebabnya ) itu ialah
memabukkan .
- Manakala sumber lain ( sekunder ) yang tidak sepakati pula ialah Al-Ijtihad ,
Al-Istihsan , Al-Masolih Al- Mursalah , Al-Uruf , Mazhab Sahabi , Al-Istishab ,
Saddu Az-Zarai , Syaru Man Qablana dan Amal Ahlul Madinah .
1.0.3
Asas & Prinsip
Umum Islam
Islam adalah sebagai al-Din yang lengkap dan sempurna yang akan
membicarakan segala perkara dalam kehidupan manusia dan tidak ada sedikit
kekurangan dan kecacatan dalam ajarannya . Berikut adalah penerangan
mengenai Asas dan prinsip-prinsip umum Islam yang boleh memberikan
ruang kepada manusia untuk menyesuaikannya :
1. Aqidah
- Ialah kepercayaan kepada Allah yang tersimpul kukuh di dalam jiwa manusia
tanpa ada sedikit keraguan terhadap kesempurnaan ajaran Islam .
2. Ibadah
- Satu ketundukan dan pengabdian kepada Allah yang Esa dalam segala aspek
kehidupan , atau dalam erti kata yang lain segala pekerjaan dan amalan yang
dilakukan semata-mata kerana Allah , maka ini ialah ibadah .
3. Syariah
- Ialah perundangan yang telah ditetapkan oleh Allah kepada manusia dan tidak
boleh diubah dengan apa cara sekalipun . Syariah Allah memelihara 6 prinsip ,
iaitu ; Agama , nyawa , keturunan , maruah , akal dan harta .
[2]

4. Akhlak
- Ialah sifat-sifat yang telah menjadi tabiat seseorang . Ia bukan sesuatu yan
bersifat takalluf ( sesuatu yang dibuat-buat ) tetapi telah menjadi perangai dan
miliknya yang sebenar .
5. Kebudayaan
- Islam juga mempunyai kebudayaan dan cara hidup yang tersendiri
berteraskan taqwa kepada Allah SWT . Islam berusaha untuk menghapuskan
segala bentuk kebudayaan yang tidak sesuai dengan kehendak Islam .
6. Ilmu Pengetahuan
- Islam memerangi amalan buta huruf di kalangan umatnya di samping
mewajibkan penganutnya menuntut ilmu pengetahuan tanpa mengira lelaki atau
perempuan .
7. Ekonomi
- Ajaran Islam adalah ajaran yang tidak memisahkan antara dunia dan akhirat .
Islam berusaha meningkatkan taraf hidup manusia dengan menggesa supaya
umatnya rajin bekerja dengan mencari sumber rezeki yang halal .
8. Politik
- Manusia ialah makhluk sosial yang sering berhubung antara satu dengan yang
lain , justeru itu ia mesti ada bimbingan daripada seseorang yang diamanahkan
untuk mentadbir urusan hidup mereka .
9. Dakwah
- Iaitu mengajak manusia kepada pengabdian diri kepada Allah . Ia adalah
tugas yang mulia dan inilah tugas para nabi dan rasul apabila diutuskan menjadi
rasul .
10. Pergaulan ( Hubungan Sosial )
- Manusia sebagai makhluk sosial , ia tidak boleh hidup bersendirian . Ia mesti
bergaul antara satu dengan yang lain . Oleh itu , Islam menetapkan adab-adab
pergaulan sesama mereka supaya keharmonian di dalam masyarakat dapat
diwujudkan termasuk perkara yang berkaitan dengan sistem kekeluargaan ,
muamalah , kehakiman , perhubungan antarabangsa dsb .
1.0.4
Ciri-Ciri
Keistimewaan
Syariat Islam
11. Jihad
- Iaitu pengerahan tenaga dari seorang Muslim dalam mempertahan dan
menyebarkan Islam menurut keredhaan Allah . Ia mempunyai beberapa bentuk
di antaranya :
a) Berjihad dengan lisan
b) Berjihad dengan harta kekayaan
c) Berjihad dengan jiwa untuk membebaskan diri dari cengkaman nafsu
Antaranya ialah :
1. Rabbaniyyah ( Ketuhanan )
- Segala hukum , konsep , prinsip , nilai dan peraturan yang terkandung dalam
Islam adalah bersumberkan Wahyu Allah SWT dan Hadis Nabi SAW .
2. Insaniyyah ( Kemanusiaan )
- Ianya bersifat kemanusiaan sejagat kerana ianya diturunkan oleh Allah SWT
untuk seluruh manusia dan rahmat Allah kepada mereka sepanjang zaman dan
di semua tempat .
[3]

3. Syumuliyyah ( Lengkap )
- Iaitu agama Islam yang dibawa oleh Nabi Muhammad SAW lengkap dan
sempurna serta meliputi kehidupan di dunia dan di akhirat .
4. Waqiiyyah ( Praktikal )
- Bermaksud Islam itu mampu diamalkan oleh semua golongan manusia .
5. Alamiyyah ( Sarwajagat )
- Iaitu Islam ialah agama yang sesuai bagi semua manusia tanpa mengira
bangsa , tempat dan zaman . Islam juga membawa rahmat kepada seluruh
makhluk termasuk haiwan dan tumbuh-tumbuhan .
6. Kombinasi antara Thabat ( Teguh ) dan Murunah ( Anjal )
- Teguh dari segi prinsip dan matlamat , Anjal dari segi cabang dan cara
pelaksanaannya sehingga syariat Islam tidak hanyut dan tunduk kepada manamana suara yang batil .
- Antara perkara yang termasuk konsep thabat ialah :a) Akidah ( mentauhidkan Allah )
b) Ibadat ( ibadat khusus spt solat , puasa , zakat dan haji )
c) Ketetapan hukum syariah ( melibatkan hukum wajib , sunat , harus , makruh
dan haram ) .
7. Wasatiyyah ( Kesederhanaan )
- Iaitu pertengahan dan saksama antara dua aspek yang bertentangan tanpa
terpengaruh kepada salah satunya dengan meninggalkan aspek yang lain .
- Kesederhanaan boleh dilihat melalui aspek-aspek berikut :a) Akidah Mempercayai sesuatu yang nyata atau zahir dan perkara-perkara
ghaib yang mempunyai dalil serta bukti .
b) Ibadat Tidak meringankan dan tidak sampai membebankan umatnya .
c) Kerohanian dan kebendaan Seimbang antara tuntutan kehidupan di dunia
dengan kebahagiaan hidup di akhirat yang abadi .
d) Undang-undang Tidak bercanggah dengan fitrah manusia dan tidak pula
memberi kebebasan yang mutlak .
e) Individu dan masyarakat Setiap individu mempunyai hak dan
tanggungjawab yang wajib dilaksanakan bagi menjamin kehidupan yang
harmoni dan sejahtera .
8. Adalah ( Keadilan Mutlak )
- Adalah menjadi tujuan Islam itu menegakkan keadilan yang mutlak di
kalangan manusia seluruhnya dengan menegakkan persaudaraan di kalangan
mereka , memelihara kehormatan , agama , nyawa , maruah , keturunan dan
harta benda dengan bermatlamatkan dunia dan akhirat .
1.0.5
Tujuan
Syariat Islam
( Maqasid
Syariah )
Terbahagi kepada tiga bahagian :

a) Daruriah ( Kepentingan ) Segala sesuatu yang perlu ada bagi manusia
untuk memelihara kemaslahatan dalam beragama dan juga kemaslahatan
dalam menjalani kehidupan .
- Tanpanya , maka tidak wujud kemaslahatan hidup di dunia bahkan akan
menyebabkan kerosakan dan kemusnahan kepada mereka . Manakala
di akhirat , hilangnya keselamatan dan nikmat dan manusia kembali kepada
Allah SWT dalam penyesalan yang nyata .
[4]

- Maka , ada enam prinsip utama yang perlu dipelihara iaitu :1. Memelihara Agama
- Allah menghukum orang yang murtad ( keluar dari agama Islam ) dengan
hukuman bunuh sebagai balasan demi menjaga agama Allah yang agung ini
sentiasa terpelihara , bukan untuk dipermainkan .
2. Memelihara Nyawa
- Islam telah menetapkan kepada mereka yang membunuh dengan sengaja
akan dikenakan hukum bunuh balas ( qisas ) .
3. Memelihara Keturunan
- Islam mensyariatkan perkahwinan untuk melangsungkan zuriat manusia di
atas dunia ini . Justeru Islam mengharam sama sekali perzinaan dengan
mengenakan hukuman 100 kali sebatan bagi yang belum berkahwin dan rejam
sampai mati bagi yang muhson ( telahpun berkahwin ) .
4. Memelihara Kehormatan Diri ( Maruah )
- Islam menyuruh umatnya menjaga batas-batas pergaulan , percakapan dan
menjalin hubungan persahabatan dengan baik . Untuk menjamin maruah
seseorang itu , maka Islam menetapkan hukuman 80 kali sebatan dalam kes
qazaf ( menuduh orang yang baik melakukan zina ) .
5. Memelihara Akal
- Allah mengharamkan benda-benda yang memabukkan kerana hendak
memelihara akal manusia . Islam telah menghukum kepada mereka yang sabit
melakukan kesalahan dengan 40 kali sebatan .
6. Memelihara Harta
- Allah mensyariatkan supaya mereka yang mencuri harta dikenakan hukuman
potong tangan apabila mempunyai syarat-syarat dan bukti yang sahih .
Manakala bagi perompak , hukumannya ialah dipotong tangan dan kaki secara
silang . Tetapi sekiranya dia merompak dan membunuh , maka hukumannya
dibunuh serta dipalang .
b) Hajiyah ( Keperluan ) Maslahah yang diperlukan oleh manusia untuk
memberi kemudahan dan menghilangkan kesempitan kepada mereka .
- Sekiranya tiada , ia tidak menjejaskan peraturan hidup manusia sebagaimana
ketiadaan perkara darurat tetapi ia menyebabkan kesukaran dan kesusahan .
Cthnya : Keringanan mengerjakan solat qasar dan jamak ketika musafir ,
keharusan berburu untuk keperluan hidup , berjual-beli dsbnya .
c) Tahsiniyah ( Keelokan / Kecantikan ) Maslahah yang berkaitan dengan
maruah iaitu berpegang dengan adat-adat yang baik dan akhlak yang mulia .
- Sekiranya tiada , maka ia tidak menjejaskan sama sekali peraturan-peraturan
hidup sebagaimana kehilangan dalam aspek darurat dan ia tidak menyebabkan
kesusahan dan kesempitan sebagaimana kehilangan dalam aspek hajiyah .
Walaubagaimanapun , ia menyebabkan kehidupan mereka dipandang hina dan
kurang sopan pada pandangan orang ramai .
Cthnya : Disyariatkan bersuci atau menutup aurat sebagai salah satu asas yang
penting dalam menentukan sesuatu ibadah mencapai tahap kesempurnaan ,
larangan dari berjualbeli dengan barang yang najis , adab makan-minum ,
haramnya membunuh wanita , orang tua dan kanak-kanak dalam peperangan .
[5]

Perhatian :
Mukammilah ( Pelengkap ) Merujuk kepada hukum-hukum yang disyariatkan
oleh Islam bagi menyempurnakan maqasid daruriyah , hajiyah dan tahsiniyah .
- Walaupun demikian , ketiadaannya tidak menjejaskan hukum asal perkara
tersebut . Cthnya : Azan dan solat berjemaah disyariatkan bertujuan
menzahirkan syiar Islam , larangan berkhalwat sebagai menutup jalan kepada
zina , larangan menipu ketika berjual-beli dsbnya .
1.0.6
Matlamat
Islam
Enam perkara :
1. Membina Insan yang Soleh
- Iaitu insan yang beriman dan berakidah , beribadat dan beramal soleh ,
berakhlak dan bersopan santun , bersyariat dan bermanhaj , berdakwah dan
berjihad , berakal dan berilmu , insan pembangunan dan produktif yang
melayakkannya menjadi khalifah di muka bumi ini .
2. Membina Keluarga yang Soleh
- Iaitu dengan cara perkahwinan yang disyariatkan oleh Allah yang merupakan
sel pertama dan satu keperluan untuk membina sebuah masyarakat yang soleh.
3. Membina Masyarakat yang Soleh
- Iaitu masyarakat yang mana individu-individu dan keluarga-keluarganya terikat
dengan nilai-nilai tinggi Islam dan prinsip-prinsipnya yang ideal yang bersatu di
atas dasar akidah Islam , menghargai amal yang soleh , berdakwah dan
melakukan amar makruf nahi mungkar , berjihad pada jalan Allah , memupuk
persaudaraan dan kasih 6 ea ra serta saling bekerjasama dan nasihat
menasihati dan berperadaban tinggi .
4. Membina Umat yang Soleh
- Iaitu umat yang melaksanakan risalahnya , membangunkan kehidupannya
atas dasar akidah dan syariat , mendidik generasinya mengikut pertunjuknya ,
menyebarkan risalahnya ke seluruh alam serta membawa bersamanya rahmat ,
cahaya dan kebaikan buat umat manusia keseluruhannya .
5. Membina Negara yang Soleh
- Iaitu membentuk sebuah Negara Islam yang mengarahkan segala urusan
pemerintahan dan pentadbirannya tunduk kepada hukum Islam yang
bersumberkan al-Quran dan Hadis serta ijtihad yang benar .
6. Menyeru ke arah kebaikan umat Islam
- Umat Islam adalah bertanggungjawab melakukan amar makruf nahi mungkar
kerana tugas utama umat ini ialah menyampaikan dakwah dan risalah Islam ke
seluruh pelusuk dunia .
1.1
Konsep
Aqidah
1.1.1
Unsur
Pembentukan
Aqidah
Pengertian Aqidah : Kepercayaan yang tersimpul kukuh dan teguh dalam jiwa
sehingga tidak mungkin akan terurai oleh apa jua suasana dan keadaan .
Meliputi tiga unsur yang saling kait-mengait iaitu :
1. Peranan Akal
- Berfungsi untuk melihat , memikir , mengkaji , membanding , menimbang dan
seterusnya mengisbatkan kewujudan Allah .
[6]

2. Peranan Iradah
- Bermakna kemahuan dengan penuh kerelaan hati untuk menerima dan tunduk
patuh kepada hakikat keimanan yang telah diakui oleh akal akan kebenarannya.
3. Peranan Wujdan ( Perasaan )
- Kebenaran keimanan yang telah dibuktikan oleh akal dan ilmu perlu
diserapkan di dalam hati supaya ia menjadi ebati dalam darah daging manusia .
Apabila manusia telah sampai ke tahap ini , mereka akanmerasakan semua
makhluk tidak bernilai kecuali Allah SWT semata-mata .
- Cara membentuk akidah yang berunsur wujdan perlulah melalui 3 proses
amalan iaitu :a) Penyiraman jiwa dengan ayat-ayat suci Allah
b) Pembersihan hati dari sifat-sifat yang terkeji
c) Pemupukan dengan amalan soleh
1.1.2
Keistimewaan
Aqidah Islam
Lima perkara :
1. Aqidah Rabbaniyyah
- Bererti kepunyaan Tuhan yang bersumber dari Al-Quran dan As-Sunnah .
2. Aqidah Islam sesuai dengan fitrah semulajadi manusia
- Ertinya manusia ini dari segi kerohaniannya ia telah menerima konsep
ketuhanan sejak daripada mereka berada di dalam kandungan ibu .
3. Aqidah yang sentiasa menerima bukti
- Ini bererti setiap perkara yang dikemukakan untuk membuktikan kebenaran
aqidah Islam mesti akan diterima oleh akal yang waras dan tidak boleh ditolak
dengan hujjah , kerana ia mempunyai bukti yang cukup jelas dan padat .
4. Aqidahnya jelas dan terang
- Tidak ada kesamaraan dan kekaburan untuk memahaminya . Aqidahnya tepat
dan tetap tanpa menerima apa-apa perubahan , penambahan , pengurangan
dan penyesuaian sejak ia mula diturunkan kepada para rasul sebelum daripada
Nabi Muhammad SAW . Kesemuanya menyeru manusia supaya mengabdikan
diri kepada Allah .
5. Aqidah sebagai pembentuk peribadi
- Ia dapat membentuk insan yang mantap dan teguh jiwanya yang menjadi
sumber kekuatan Islam dan umatnya .
1.2
Iman
1.2.1
Rukun Iman
Menurut kebanyakan pendapat Ulama Ahlu Sunnah wal Jamaah ,

Iman bererti: Pengakuan dengan lidah , kepercayaan dalam hati dan amalan
dengan anggota.
- Iman boleh bertambah jika disertakan amal soleh dan ia juga boleh berkurang
jika melakukan perkara dosa dan maksiat kepada Allah .
Enam perkara :
1. Beriman kepada Allah
2. Beriman kepada Malaikat
3. Beriman kepada Kitab
4. Beriman kepada Nabi dan Rasul
5. Beriman kepada Hari Qiamat / Akhirat
6. Beriman kepada Qadar dan Qadak
[7]

1.3
Beriman
Kepada Allah
Berdasarkan 3 Konsep Ketuhanan berikut :

1. Tauhid Rububiyyah : Iaitu keyakinan dalam hati secara mutlak bahawa
Allah SWT sebagai Pencipta , Pemilik dan Pentadbir seluruh alam .
2. Tauhid Uluhiyyah : Iaitu mengakui bahawa hanya Allah SWT yang Esa yang
layak disembah , ditaati dan dipatuhi secara mutlak .
3. Tauhid Asma Wa Sifat : Iaitu meyakini bahawa Allah SWT memiliki namanama yang indah dan mulia ( 99 nama ) serta memiliki sifat-sifat yang
sempurna ( Khususnya 20 Sifat wajib bagi Allah ) .
- Antara 20 Sifat tersebut ialah spt Wujud ( Ada ) ; Qidam ( Tiada permulaan ) ;
Baqa ( Kekal ) ; Mukhalafatuhu lil hawadith ( Berlainan dengan sekalian
makhluk ) ; Qiyamuhu bi nafsih ( Berdiri dgn Sendirinya ) ; Wahdaniah ( Maha
Esa ) ; Qudrah ( Maha Kuasa ) ; Iradah ( Maha Berkehendak ) ; Ilmu ( Maha
Mengetahui ) ; Hayat ( Maha Hidup ) ; Sama ( Maha Mendengar ) ; Basor
( Maha Melihat ) ; Kalam ( Maha Berkata-kata ) dan banyak lagi sifat Allah SWT
yang disebut dalam Al-Quran .
- Kesempurnaan-Nya tidak terhingga dan tidak mungkin dicapai oleh akal
manusia yang lemah ini .
1.3.1
Ayat & Hadis
Mutasyabihat
Maksudnya : Ayat-ayat tentang sifat-sifat Allah SWT yang tidak dapat difahami
dengan jelas oleh akal kerana menggunakan lafaz yang sama dengan sifat
yang ada pada makhluk-Nya .
Terdapat dua perbezaan pandangan ulama Ahli Sunnah Wal Jamaah :
a) Ulama Salaf Mereka tidak mentakwilkan makna sifat tersebut daripada
makna asalnya tetapi keadaan sebenarnya terserah kepada Allah SWT jua
yang lebih mengetahui hakikatnya yang sebenar .
b) Ulama Khalaf iaitu mereka yang berada selepas kurun kelima hijrah ( ada
juga yang berpendapat selepas kurun ketiga hijrah ) Mereka mentakwilkan
makna sifat tersebut mengikut penyesuaian yang munasabah yang selaras
dengan dalil-dalil aqli dan tatabahasa Arab .
Perhatian :
- Jalan ikutan yang selamat adalah pegangan salaf .
- Walaupun mereka berbeza pendapat dalam hal ini , tetapi semuanya
bersepakat pada dasarnya bahawa Allah SWT itu Maha Suci daripada bersifat
dengan sifat makhluk-Nya .
- Mereka beriman dengan Asma Wa Sifat berdasarkan 3 asas berikut iaitu : (i) Menyucikan Allah SWT dari menyerupai makhluk dan sifat-sifat kekurangan
( tanpa tashbih ) .
(ii) Beriman dengan Nama-Nama Allah dan Sifat-Sifat-Nya yang sabit di dalam
Al-Quran dan hadis , tanpa mengurang , mengubah ( tahrif ) dan menafikanNya ( taktil ) .
(iii) Menghapuskan perasaan ingin tahu kaifiyyat dan bentuk sifat-sifat ini (takyif)
[8]

1.4
Beriman
Kepada
Malaikat
Maksudnya : Mempercayai wujudnya para malaikat ciptaan Allah SWT yang

mulia yang menjadi pesuruh-pesuruh-Nya .
1.4.1
Jumlah
Malaikat
Jumlahnya sangat ramai . Namun , hanya 10 nama Malaikat sahaja yang wajib
diketahui ( dan tugas khusus mereka ) iaitu :
Malaikat ialah sejenis makhluk halus yang berakal , tiada nafsu , yang dijadikan
dari sejenis cahaya , tidak berjantina , tidak berkahwin , tidak makan dan minum
, boleh menjelma dalam pelbagai rupa yang baik , mempunyai pelbagai tugas
( tugas umum dan juga tugas khusus ) dan sentiasa beribadah serta taat
kepada segala perintah Allah SWT .
- Antara tugas umum malaikat ialah ; a) Menanggung Arasy ; b) Memohon rahmat dan istighfar kepada orang
mukmin ; c) Bergilir-gilir mengawasi manusia dsb
a) Jibril Menyampaikan wahyu Allah kepada para rasul .

b) Mikail Mengurus rezeki , menurunkan hujan dan menumbuhkan tanaman .
c) Raqib Mencatit kebajikan manusia ( di sebelah kanan manusia ).
d) Atid Mencatit kejahatan manusia ( di sebelah kiri manusia ) .
e) Izrail Mengambil nyawa sekalian yang hidup .
f) Munkar dan g) Nakir Memeriksa dan menyoal orang-orang mati .
h) Israfil Meniup sangkakala hari qiamat .
i) Malik Menjaga neraka
j) Ridhwan Menjaga syurga
1.4.2
Jin , Iblis &
Syaitan
1.5
Beriman
Kepada Kitab
1.5.1
Cara Wahyu
Diturunkan
Selain daripada Malaikat , Allah SWT juga menciptakan jin .

Jin ialah sejenis makhluk halus yang dijadikan daripada api yang menyala ,
mempunyai akal dan perasaan , makan minum dan tidak terpelihara dari
kesalahan dan dosa .
- Oleh itu di kalangan mereka , ada yang Islam dan ada yang kafir , ada yang
baik dan ada yang jahat dan mereka juga boleh menjelma dalam pelbagai rupa.
- Iblis dan syaitan juga adalah tergolong dari kalangan jin kerana mereka juga
diciptakan drpd api . Oleh kerana mereka ingkarkan perintah Allah supaya sujud
kepada Nabi Adam , maka mereka termasuk dlm golongan orang-orang kafir
yang derhaka kpd Allah . Mereka sentiasa melakukan maksiat terhadap Allah
dan menghasut manusia melakukan maksiat kpd-Nya .
- Godaan syaitan ini dilakukan dengan berbagai-bagai rupa dan cara , sehingga
ia dapat meresap ke dalam jiwa manusia .
Maksudnya : Mempercayai bahawa Allah SWT mempunyai beberapa buah
kitab yang merupakan Firman Allah yang hakiki . Isinya mengandungi berbagai
perintah dan larangan-Nya , janji baik dan ancaman-Nya serta peraturanperaturan yang diturunkan kepada para Rasul-Nya melalui perantaraan wahyu
sebagai panduan hidup manusia ke jalan yang benar .
Ada berbagai bentuk iaitu :
1. Secara langsung ( ilham / mimpi yang benar )
2. Terdengar bunyi spt loceng
3. Terdengar suara di sebalik hijab / di sebalik alam biasa
4. Melalui Malaikat Jibril ( sama ada diperhubungkan jiwa Rasul dengan Jibril
dengan cara tertentu / Jibril menjelma dirinya spt manusia untuk bercakapcakap dengan Rasul yang kdg-kdg dapat disaksikan juga oleh para sahabat ) .
[9]

1.5.2
Jumlah
Kitab Suci
Jumlah kitab suci Allah itu banyak . Namun , hanya 4 buah kitab sahaja yang
wajib dipercayai iaitu :
a) Kitab Taurat Kepada Nabi Musa a.s
b) Kitab Zabur Kepada Nabi Daud a.s
c) Kitab Injil Kepada Nabi Isa a.s
d) Kitab Al-Quran Kepada Nabi Muhammad SAW ( secara berperingkat
selama 23 tahun iaitu 13 tahun di Mekah dan 10 tahun di Madinah ) .
- Selain kitab , Allah juga menurunkan 100 suhuf ( catatan wahyu yang sedikit
bilangannya ) yang diturunkan kpd Nabi Syis ( 50 ) , Nabi Idris ( 30 ) , Nabi
Ibrahim ( 10 ) dan Nabi Musa ( 10 ) .
- Hanya kitab suci Al-Quran sahaja yang dijamin keasliannya oleh Allah SWT
hingga ke hari qiamat , sedangkan kitab-kitab yang lain banyak yang telah
diubah dan diselewengkan oleh golongan tertentu dari org Yahudi dan Kristian .
1.6
Beriman
Kepada
Nabi & Rasul
Nabi ialah lelaki pilihan Allah yang diwahyukan kepadanya untuk dirinya sahaja
dan tidak wajib menyampaikannya kepada orang lain .
1.6.1
Bilangan Para
Nabi & Rasul
Menurut keterangan para ulama , bahawa jumlah para nabi semuanya adalah
124,000 ribu orang , manakala yang menjadi rasul seramai 313 orang .
- Walaubagaimanapun , para rasul yang wajib diketahui hanyalah 25 orang
sahaja iaitu : Adam , Idris , Nuh , Hud , Soleh , Ibrahim , Lut , Ismail , Ishak ,
Yaqub , Yusuf , Ayyub , Syuaib , Musa , Harun , Zulkifli , Daud , Sulaiman ,
Ilyas , Ilyasa , Yunus , Zakaria , Yahya , Isa dan Muhammad SAW ( penutup
segala Nabi yang diutuskan kepada sekalian bangsa manusia termasuk jin ) .
- Di kalangan Rasul tersebut ada pula yang mendapat gelaran Rasul Ulul Azmi
iaitu Nabi Nuh a.s ; Nabi Ibrahim a.s ; Nabi Musa a.s ; Nabi Isa a.s dan Nabi
Muhammad SAW .
Rasul ialah lelaki pilihan Allah yang diwahyukan kepadanya untuk dirinya dan
wajib menyampaikannya pula kepada orang lain .
- Ini bererti bahawa setiap Rasul adalah Nabi dan setiap Nabi tidak semestinya
menjadi Rasul .
Perhatian :
1. Setiap Rasul membawa dakwah yang sama iaitu menyeru manusia
mentauhidkan Allah SWT dan hanya beribadah kepada-Nya semata-mata ,
walaupun syariat mereka berbeza antara satu sama lain .
2. Syariat yang dibawa oleh Rasulullah SAW telah memansuhkan syariatsyariat yang dibawa oleh para Nabi yang terdahulu . Oleh itu , syariat yang
dibawa oleh Nabi Muhammad SAW wajib diikuti oleh semua manusia
( termasuk jin ) hingga hari qiamat .
1.6.2
Mukjizat Para
Nabi & Rasul
Mereka juga dikurniakan mukjizat iaitu perkara luar biasa yang dianugerahkan
oleh Allah kepada mereka untuk membuktikan kebenaran , kenabian dan
kerasulan serta melemahkan musuh-musuh mereka .
- Antara mukjizat ( mukjizat hissi ) tersebut ialah :
a) Nabi Soleh Keluar unta dari dalam batu besar .
b) Nabi Ibrahim Tidak hangus apabila dibakar oleh Raja Namruz .
c) Nabi Musa Tongkatnya menjadi ular yang besar ; Dapat memancarkan 12
mata air bila memukul batu dan dapat membelah laut merah selepas di kejar
Firaun .
[10]

d) Nabi Daud Dapat melembutkan baju besi dan mempunyai suara yang
sangat merdu .
e) Nabi Sulaiman Dapat memerintahkan angin dan juga jin serta memahami
bahasa binatang .
f) Nabi Isa Dapat menyembuh orang buta ; penyakit sopak dan menghidupkan
orang mati .
g) Nabi Muhammad Dapat membelah bulan ; Keluar air dari jarinya ; Peristiwa
isra dan mikraj ; Makanan yang sedikit menjadi banyak ; Batu berzikir di atas
tangan Baginda ; Kitab Al-Quran ( suatu mukjizat maknawi yg terbesar sekali )
1.6.3
Sifat Wajib
Bagi Rasul
4 sifat yang wajib ada pada Rasul ialah As-Sidq ( Benar ) ; Al-Amanah
( Jujur ) ; At-Tabligh ( Menyampaikan ) dan Al-Fatonah ( Bijaksana ) .
- Dan harus bagi Rasul mempunyai sifat sebagaimana manusia biasa tetapi
tidak membawa kepada tercemarnya darjat kerasulan mereka spt makan ,
minum , lapar , dahaga , berasa dingin , panas , sakit , sihat , berusaha mencari
rezeki dan sebagainya termasuk menemui ajal .
- Rasul juga wajib bersifat maksum iaitu mereka terpelihara daripada
melakukan sebarang kesalahan dan dosa terhadap Allah sama ada lahir atau
batin .
1.7
Beriman
Kepada Hari
Qiamat /
Akhirat
1.7.1
Tanda-Tanda
Qiamat
Maksudnya : Iaitu keyakinan bahawa suatu masa nanti ( hanya Allah sahaja
yang mengetahuinya ) dunia ini akan rosak binasa , hancur lebur dan segala
yang bernyawa dan yang hidup akan mati semuanya .
Walaubagaimanapun , terdapat beberapa tanda ( yang disebut dalam Al-Quran

dan hadis Nabi SAW ) sebelum berlakunya qiamat yang terbahagi kepada dua :
1. Tanda-Tanda Kecil
- Antaranya : Kebangkitan Nabi Muhammad SAW itu sendiri ; Anak-anak hamba
menjadi raja / pemimpin ; Orang-orang kampung / pengembala kambing
menjadi hartawan dan membangunkan bangunan yang besar dan tinggi ; Anak
derhaka kepada ibubapanya ; Urusan negara dipegang oleh orang yang bukan
ahlinya ; Negeri-negeri kecil disatukan menjadi besar ; Banyak berlaku
pergaduhan dan peperangan ; Banyak berlaku gempa bumi dan bencana alam ;
Wanita berkelakuan dan berpakaian menyerupai lelaki dan sebaliknya ;
Perzinaan dan minum arak semakin berleluasa dsb .
2. Tanda-Tanda Besar
- Antaranya : Keluar asap tebal hingga memenuhi angkasa ; Munculnya Dajal
yang merosakkan agama dan menyesatkan manusia ; Munculnya Yakjuj dan
Makjuj yang melakukan kerosakan di atas muka bumi ; Munculnya Imam AlMahdi dari keturunan Rasulullah SAW yang akan menegakkan syariat Islam ;
Munculnya Nabi Isa yang memperbaharui semula syariat Islam , membawa
kebenaran dan menghapuskan segala kejahatan dan kemungkaran ; Keluar
binatang dari bumi yang boleh bercakap dengan manusia ; Matahari naik dari
sebelah barat ; Terhapusnya Al-Quran dari mashaf dan dada manusia ;
Diutusnya suatu angin yang mematikan sekalian orang mukmin ; dan akhir
sekali seluruh manusia akan murtad dari agamanya .
[11]

1.7.2
Peringkat
Perjalanan
Manusia
Selepas Mati
Selepas mati , manusia akan melalui beberapa peringkat kehidupan iaitu :

1. Alam barzakh iaitu tempat sementara menunggu hari akhirat bagi manusia
yang telah mati ( bercerai roh daripada jasad ) , sama ada mati kerana terbakar
/ tenggelam / dimakan binatang buas dsb .
- Alam barzakh merupakan permulaan alam akhirat , di mana rohnya itu akan
dikembalikan semula kepada badannya untuk disoal oleh Malaikat Munkar dan
Nakir dan mendapat nikmat atau azab kubur mengikut amalan masing-masing .
2. Perhimpunan Di Padang Mahsyar
Manusia akan dihidupkan kembali dari kuburnya untuk dikumpulkan di padang
mahsyar dalam keadaan sangat lapar dan haus , berkaki ayam , bertelanjang
dan tidak berkhatan .
- Secara umumnya manusia di padang mahsyar ini akan terbahagi kepada 2
golongan iaitu golongan para Nabi , wali serta solihin dan golongan orang kafir
dan derhaka kepada Allah .
3. Kolam Air ( Al-Kautsar )
- Mereka kemudiannya mendatangi kolam Al-Kautsar yang disediakan oleh
Allah kepada para Nabi dan umatnya masing-masing ( tetapi org kafir ,
golongan derhaka dan mengerjakan dosa besar akan ditahan dari mendatangi
kolam ini ).
4. Perhitungan ( Hisab ) / Timbangan ( Al- Mizan )
- Kesengsaraan di padang mahsyar yang tidak tertanggung oleh manusia
kerana lamanya menunggu masa perbicaraan Tuhan , akhirnya akan dipohon
syafaat oleh Nabi Muhammad SAW ( dinamakan Syafaat Uzma ) agar
dipercepatkan hari perhisaban tersebut .
- Maka , segala amalan mereka dihisab dan ditimbang dalam neraca keadilan
Allah untuk menerima pembalasan masing-masing . Amalan pertama yang
dihisab ialah berkaitan dengan solat . Dan seluruh anggota badan akan turut
memberi kesaksian di atas kesalahan diri masing-masing .
- Walaubagaimanapun , seramai 70 ribu orang dari umat Nabi Muhammad SAW
yang akan masuk syurga tanpa hisab .
5. Titian Sirat
- Semua manusia kemudiannya diperintahkan melalui satu titian sirat , iaitu
jambatan yang dibentangkan atas neraka menuju ke syurga .
- Senang susahnya melalui titian ini adalah bergantung kepada amalan mereka
di dunia . Antara mereka ada yang melaluinya pantas spt kilat , spt angin , spt
kuda yang berlari , ada yang berjalan kaki , merangkak dan mengesot dsb .
6. Neraka / Syurga
- Orang yang buruk amalannya akan jatuh ke neraka ( tempat yang penuh
dengan pelbagai azab ) dan yang baik amalannya dimasukkan ke syurga
( tempat yang penuh dengan pelbagai nikmat ) dengan rahmat Allah jua .
- Neraka dan syurga sekarang ini sudah ada dan akan berkekalan selamalamanya , tidak berubah dan tidak binasa .
- Azab yang paling ringan dalam api neraka ialah seseorang yang dipakaikan
sepatu dari api neraka yang menggelegakkan otaknya . Adapun nikmat yang
paling besar di dalam syurga pula ialah melihat wajah Allah SWT .
[12]

1.8
Beriman
kepada Qadar
dan Qadak
Qadar- Ialah ketetapan yang ditentukan oleh Allah terhadap makhluk-Nya pada
azali lagi ( iaitu suatu ketika yg belum ada sesuatu apa pun lagi kecuali Allah ) .
Qadak Ialah pelaksanaan ketetapan Allah pada azali juga .
- Ada ulama yang berpendapat bahawa pengertian qadar dan qadak itu adalah
sebaliknya , dan ada juga berpendapat bahawa ianya satu erti sahaja .
- Kesimpulannya ialah , bahawa segala sesuatu yang sudah berlaku dan yang
akan berlaku semuanya itu adalah menurut apa yang sudah ditentukan dan
ditetapkan oleh Allah SWT sejak azali .
1.8.1
Pembahagian
Qadar &
Qadak
Terbahagi kepada 2 jenis iaitu :

1. Qadar Qadak Mubram Takdir yang ada dalam ilmu Allah yang tidak akan
berubah spt Jenis bangsa ; Kelahiran anak lelaki dan perempuan ; Kaya dan
miskin ; Jodoh pertemuan ; Berlakunya malapetaka dan bencana alam dsb .
2. Qadar Qadak Muallaq Takdir yang tertulis di Luh Mahfuz yang masih
menerima perubahan dengan usaha ikhtiar manusia spt Sebab-sebab yang
membawa kecelakaan dan kebahagiaan seseorang ; Sebab-sebab yang
membawa kederhakaan dan ketaatan dsb .
- Para ulamak membahagikan ajal ( tempoh mati bagi sesuatu yang hidup )
kepada 2 bahagian iaitu : Ajal mubram ( ajal umum yang ditetapkan oleh Allah
mengikut ilmu-Nya yang tidak boleh diubah-ubah lagi ) dan Ajal muallaq ( yang
digantung pelaksanaannya kepada sebab dan kadar sesuatu spt panjangnya
umur manusia dengan sebab berdoa dan menghubungkan tali silaturrahim .
Perhatian :
Perbuatan manusia terbahagi kepada 2 bahagian iaitu :a) Perbuatan Ikhtiari yang lahir dengan usaha dan ikhtiar ( pilihan ) manusia
spt Berniaga ; Menternak ; Melakukan pahala atau melakukan dosa .
b) Perbuatan Idhtirari yang lahir tanpa usaha dan ikhtiarnya spt Menggigil
kesejukan ; Menguap ketika mengantuk ; Gerak nafas ; Denyutan jantung dsb.
- Hanya perbuatan ikhtiar sahaja yang berada di bawah taklif syarak dan akan
dipertanggungjawabkan di sisi Allah sama ada mendapat pahala atau dosa .
- Manakala konsep Tawakal yang sebenar ialah berserah kepada Allah SWT
setelah berusaha dan berikhtiar dengan bersungguh-sungguh .
1.9
Gejala Yang
Merosakkan
Iman & Islam
Lima perkara yang boleh merosakkan Iman :

1. Syirik besar ( setiap unsur yang membawa kepada menyekutukan Allah )
2. Kufur besar ( kufur iktikad )
3. Nifaq ( berpura-pura Islam )
4. Fasiq ( ingkar suruhan dan larangan Allah )
5. Riddah ( keluar dari Islam )
Perhatian :
Iman juga boleh terbatal sama ada melalui :
a) Kepercayaan ( Iktikad )
Cth : Tidak percaya wujudnya hari akhirat ; Khurafat ; Mempercayai bomoh ,
ramalan dan tilikan ; Merasakan ada panduan yang lebih baik daripada sunnah
Nabi SAW ; Ragu tentang dosa pahala ; Menganggap syariat Islam tidak sesuai
diamalkan pada masa kini .
b) Perkataan .
Cth : Berkata Kalau tidak kerana aku , pasti tak menjadi ; Semua yang aku
dapat hasil usaha aku semata-mata ; Kerana ubat inilah aku sembuh atau
menghalalkan perkara yang sudah tetap haramnya atau sebaliknya .
[13]

c) Perbuatan
Cth : Menghina Al-Quran atau Al-Hadis ; Berjumpa bomoh sekalipun mendakwa
tidak mempercayainya ; Berdoa kepada selain daripada Allah ; Membenci
sunnah Nabi SAW ; Melakukan sihir ; Menyokong orang kafir memerangi Islam ;
Memakai tangkal dan azimat .
1.9.1
Pengaruh
Asing Yang
Bertentangan
Dengan Islam
Antara bentuk ancaman ialah :
1.10
Konsep
Ibadah
Pengertian Ibadah : Ketundukan yang tiada layak menerimanya melainkan

Allah SWT .
1.10.1
Syarat Suatu
Perkara
Menjadi
Ibadah
Hendaklah memenuhi empat perkara iaitu :
1.10.2
Pembahagian
Ibadah
Terbahagi kepada dua iaitu :
1. Menyalurkan hiburan yang keterlaluan ( hedonisme ) hingga melalaikan dan

melupakan Tuhan spt Black Metal , Muzik Rock dsb .
2. Menyebarkan bentuk-bentuk pemikiran / ideologi yang bertentangan dengan
Islam spt Sekularisme , Nasionalisme , Sosialisme , Materialisme , Ateisme ,
Liberalisme , Komunisme , Pluralisme dsb.
3. Menjajah negara lain yang lemah dan menyebarkan ideologi dan budaya
mereka di negara yang dijajah .
4. Menyemai budaya yang bertentangan dengan Islam spt Valentines Day ,
budaya Couple , April Fool , mementingkan kebendaan dsb .
5. Mengeksploitasi penggunaan media massa dan media elektronik untuk
menyebarkan diayah spt melalui filem , akhbar , majalah , internet dsb .
6. Menyerapkan amalan hidup mementingkan diri sendiri dan tidak
menggalakkan kesatuan .
7. Memperkenalkan pelbagai fesyen yang bercanggah dengan syariat Islam spt
Punk , Skin Head dan pelbagai pertandingan yang mendedahkan aurat .
8. Memperjuangkan hak kesamarataan antara lelaki dengan perempuan .
9. Memperjuangkan hak kebebasan individu yang bercanggah dengan fitrah
kejadian manusia dan syariat Islam spt lesbian dan gay .
10. Menerapkan sistem riba dalam muamalat dan ekonomi Islam ( kapitalisme).
1. Niat kerana Allah SWT .

2. Perkara yang dibenarkan oleh syarak .
3. Semua amalan mesti mengikut peraturan yang ditentukan .
4. Ibadah khusus tidak boleh diabaikan .
1. Ibadah Umum
- Pengabdian diri secara langsung kepada Allah SWT menerusi urusan duniawi
yang bersangkut hubungan sesama makhluk yang berlandaskan aqidah dan
syariah Islam .
Cth : Mencari rezeki yang halal untuk diri dan keluarga ; Menuntut ilmu ;
Membuka industri untuk memberi peluang pekerjaan kepada orang ramai ;
Berbaik dengan jiran tetangga dsb .
2. Ibadah Khusus
- Suatu bentuk pengabdian diri seorang hamba kepada Tuhannya secara
langsung bagi mendapat keredhaan-Nya .
Cth : Melaksanakan kelima rukun Islam ; Melakukan ibadah sunat ; Membaca
Al-Quran ; Zikrullah ; Berdoa ; Istighfar ; Taubat dsb .
[14]

1.11
Rukun
Islam
Lima perkara :
1.12
Mengucap
Dua Kalimah
Syahadah
Maksudnya : Penyaksian bahawa tiada Tuhan yang berhak disembah dan

ditaati dengan sebenarnya melainkan Allah SWT , dan penyaksian bahawa
Nabi Muhammad SAW itu sebenarnya pesuruh Allah SWT .
- Ucapannya ialah :
1. Mengucap Dua Kalimah Syahadah .

2. Menunaikan Solat lima waktu sehari semalam .
3. Berpuasa dalam bulan Ramadan .
4. Mengeluarkan Zakat .
5. Menunaikan Haji bagi yang berkemampuan .

Maksudnya : Aku naik saksi bahawa tiada Tuhan yang disembah melainkan
Allah , dan aku naik saksi bahawa Nabi Muhammad itu pesuruh Allah .
1.12.1
Syarat
Sah
Syahadat
Empat perkara :
a) Diucapkan dengan lidah kalimah syahadah itu .
b) Mengerti akan maksud dan erti yang dibacanya .
c) Ditasdiqkan ( dibenarkan ) dengan hati sekalian yang diketahuinya .
d) Diamalkan dengan anggota .
1.12.2
Tuntutan
Syahadah
Dua perkara :
1. Dibuktikan dengan menunaikan rukun Islam yang lima .
2. Menurut segala perintah Allah SWT dan meninggalkan segala larangan-Nya .
1.12.3
Perkara Yang
Membatalkan
Syahadah
Syeikh Said Hawa di dalam bukunya Tuntutan Syahadah Dan Gejala Murtad
merumuskan 20 Gejala Kekufuran Yang Membatalkan Syahadah iaitu :
1. Bertawakkal dan bergantung harapan selain daripada Allah SWT .
2. Mengingkari nikmat Allah SWT dalam berbagai-bagai bentuk .
3. Bekerja dan beramal dengan tujuan selain kerana Allah SWT .
4. Membuat undang-undang menurut kemahuan manusia bukan menurut
kehendak dan ketentuan yang diwajibkan oleh Allah SWT .
5. Menumpukan segala ketaatan kepada selain Allah SWT dengan cara yang
tidak dikehendaki Allah SWT .
6. Menjalankan hukum selain hukum Allah SWT atau Tidak menggunakan
hukum Allah SWT sebagai rujukan dalam semua masalah .
7. Membenci atau menentang salah satu ajaran Islam atau seluruh ajaran
Islam.
8. Mencintai kehidupan dunia melebihi kecintaan terhadap akhirat ( cinta dunia )
dengan menjadikan dunia sebagai tujuan utama serta merupakan segalagalanya dalam kehidupan .
9. Menghina mana-mana kandungan Al-Quran atau Al-Sunnah atau orang alim
yang menegakkan Islam atau memperolok-olokkan hukum Allah SWT atau
syariat-Nya .
10. Menghalalkan apa yang diharamkan Allah SWT atau sebaliknya .
11. Tidak beriman dengan seluruh sumber hukum daripada Al-Quran dan AlSunnah .
12. Mengangkat orang kafir dan munafiq sebagai pemimpin serta tidak
menyukai orang yang berpegang pada aqidah Islam dan orang mukmin .
[15]

13. Tidak beradab dengan Rasulullah SAW .
14. Takut dan lemah hati untuk menegakkan tauhid dan merasa senang untuk
menegakkan syirik .
15. Menyatakan bahawa terdapat pertentangan antara zahir ayat Al-Quran
dengan isinya .
16. Tidak beriman dengan syariat Allah SWT dengan sebenarnya serta
mengingkari Nama-Nama dan Sifat-Sifat Allah SWT .
17. Tidak mengenal Rasulullah SAW secara benar atau menafikan sifat terpuji
yang dikurniakan Allah SWT kepadanya atau menghina Rasul atau sifatsifat Rasul atau tidak yakin Rasulullah SAW sebagai teladan terbaik , seperti
golongan yang terpengaruh dengan pandangan dan pendapat orientalis .
18. Melakukan sesuatu ibadah atau amalan bukan kerana Allah SWT seperti
sujud atau menyembah bukan kerana Allah SWT , sujud dan tawaf di tempat
selain Kabah .
19. Mengkafirkan orang yang mengucap Kalimah Syahadah dan tidak
mengkafirkan orang yang ingkar terhadap Dua Kalimah Syahadah .
20. Melakukan sesuatu ibadah dengan riyak ( menunjuk-menunjuk ) .
1.13
Pembahagian
Hukum
Syarak
Dalam Islam
Terbahagi kepada lima hukum :

1. Fardhu ( Wajib ) Suatu perintah syarak yang mesti dikerjakan . Apabila
dikerjakan berpahala dan jika ditinggalkan berdosa .
- Terbahagi kepada 2 iaitu ;a) Fardhu Ain
- Iaitu tuntutan yang wajib dikerjakan oleh setiap orang Islam yang mukallaf
( baligh dan berakal ) .
Cth : Solat lima waktu ; Puasa Ramadan ; Mengeluarkan Zakat ; Menunaikan
Haji ; Menuntut ilmu , dsb .
b) Fardhu Kifayah
- Iaitu wajib dikerjakan oleh sekumpulan orang Islam , bukan ke atas setiap
individu . Apabila sebahagian mereka melakukan tuntutan tersebut ( sehingga
terlaksana ) , maka ia memadai dan dosa orang-orang lain ( yang tidak
melakukannya ) akan gugur . Tetapi semuanya dianggap derhaka dan berdosa
sekiranya tidak ada seorang pun yang menunaikannya .
Cth : Pengurusan Jenazah ; Mempelajari ilmu kedoktoran , sains dan teknologi ;
Menggerakkan ekonomi negara ; mempertahankan negara ; berniaga dsb.
2. Sunat ( Mandub / Mustahab ) Suatu anjuran syarak yang sebaik-baiknya
dilakukan . Pelakunya diberikan pahala dan tidak berdosa jika ditinggalkan .
Cth : Solat sunat ; Puasa sunat ; Bersedekah ; Beriktikaf di Masjid ; Membaca
Al-Quran ; Beristighfar ; Berselawat ; Berzikir ; Berdoa dsb .
3. Haram Perkara yang dituntut oleh syarak supaya ditinggalkan secara putus
, iaitu bila dilakukan akan berdosa dan bila ditinggalkan berpahala .
Cth : Syirik ; Derhaka pada kedua ibubapa ; Murtad ; Membunuh ; Berzina ;
Menuduh orang baik berzina ; Minum arak ; Mencuri ; Berjudi ; Bercouple ,
Membuka aurat di hadapan orang yang bukan mahram dsb .
4. Makruh Iaitu suatu anjuran syarak yang sebaik-baiknya ditinggalkan . Jika
dikerjakan tidak berdosa dan bila ditinggalkan berpahala .
- Terbahagi kepada 2 iaitu :-
[16]

a) Makruh Tahrim Iaitu sesuatu pekerjaan makruh yang menghampiri kepada

haram melakukannya . Dikenakan balasan jika dilakukan tetapi tidak sama
dengan balasan melakukan perkara haram .
Cth : Solat sunat mutlak ketika terbit / ketika terbenam matahari .
b) Makruh Tanzih Iaitu makruh biasa , yakni berpahala meninggalkannya dan
tidak berdosa mengerjakannya .
Cth : Berpuasa pada hari Arafah bagi jemaah Haji ; Berbekam di bulan
Ramadan ; Bersamaan perbuatan dengan imam ketika solat dsb .
5. Mubah ( Harus / Jaiz / Halal ) Iaitu boleh memilih dan diberi kebebasan
untuk melakukannya atau meninggalkannya . Oleh itu , perbuatan tersebut tidak
diberi pahala atau dosa sama ada ia dilakukan atau ditinggalkan .
Cth : Makan dan minum ; Bermain ; Tidur dsb .
Perhatian :
Tasyri Islam ( Ilmu Fiqh ) tulen spt hukum-hakam ibadah adalah bersumberkan
kepada wahyu Allah SWT yang diturunkan kepada Nabi SAW . Kaedah-kaedah
umum tasyri yang telah digariskan oleh Islam dan mesti dijadikan panduan oleh
kaum Muslimin adalah sebagai berikut :1. Dilarang membahas hukum sesuatu peristiwa yang belum berlaku sehingga
ia benar-benar terjadi secara nyata .
2. Menjauhi banyak bertanya dan memutarbelitkan permasalahan sehingga
menjadikannya sukar .
3. Menghindari percanggahan dan perpecahan dalam soal agama .
4. Pemasalahan yang diperselisihkan mestilah dikembalikan kepada Al-Quran
dan Sunnah .
- Para sahabat dan generasi soleh berikutnya telahpun mengamalkan kaedahkaedah ini dalam menggali perundangan Islam .
- Kehadiran imam mazhab yang empat juga menjadi penyumbang bagi
pelestarian tradisi yang menjadi pegangan generasi sebelum mereka .
1.14
Bersuci
Ertinya : Menghilangkan segala najis dan hadas pada tubuh badan , pakaian
atau tempat hingga boleh mengerjakan solat dsb .
1.14.1
Jenis
Bersuci
Terbahagi kepada dua :

1. Bersuci daripada hadas
Hadas terbahagi kepada 2 iaitu :a) Hadas kecil
Hadas yang sedikit larangan kerananya yang berlaku pada anggota
manusia yang empat iaitu muka , kedua tangan , kepala dan kedua kaki , di
mana ia menegah daripada sahnya solat dan seumpamanya .
- Mesti dihilangkan dengan berwuduk atau tayammum .
b) Hadas besar
Hadas yang banyak larangan kerananya yang berlaku pada seluruh badan
di mana ia menghalang daripada sahnya solat dan perkara-perkara yang
termasuk dalam hukumnya .
- Wajib dihilangkan dengan mandi wajib atau tayammum .
2. Bersuci daripada najis .
- Ini berhubungan dengan badan , pakaian dan tempat .
[17]

1.14.2
Perkara Yang
Dilarang
Ketika Hadas
Kecil
Lima perkara :
1. Mengerjakan solat - solat fardu atau sunat .
2. Sujud tilawah atau sujud syukur .
3. Menyentuh atau menanggung ( mengangkat ) Al-Quran .
4. Membaca Khutbah Jumaat .
5. Mengerjakan tawaf di Kaabah .
1.14.3
Perkara Yang
Dilarang
Ketika Hadas
Besar
a) Berjunub
Tujuh perkara :
1. Mengerjakan solat .
2. Sujud tilawah atau sujud syukur .
3. Menyentuh atau menanggung ( mengangkat ) Al-Quran .
4. Membaca Khutbah Jumaat .
5. Mengerjakan tawaf di Kaabah .
6. Membaca Al-Quran walau satu ayat sekalipun kecuali dengan niat zikir .
7. Iktikaf ( berhenti ) di masjid boleh sekadar lalu sahaja .
b) Haid dan Nifas
Sepuluh perkara :
Semua tujuh perkara di atas dan ditambah dengan perkara berikut :
8. Berpuasa puasa wajib atau sunat .
9. Bersetubuh atau berseronok dengan isteri pada kawasan antara pusat dan
lutut .
10. Bercerai ( talak ) - walaupun perceraian tetap sah .
1.14.4
Alat Bersuci
Alat yang sah dibuat bersuci ada 4 perkara iaitu :

1. Air yang mutlak .
2. Debu-debu tanah untuk kegunaan tayammum .
3. Benda-benda kesat spt kayu , batu keras , tisu dsb .
4. Samak iaitu bahan-bahan tertentu untuk menyuci kulit bangkai selain
daripada anjing dan babi .
1.14.5
Pembahagian
Air
Terbahagi kepada empat :

1. Air yang Suci dan Menyucikan ( Air Mutlak )
- Air yang boleh diminum dan dibuat bersuci sama ada beristinjak , berwuduk ,
mandi hadas , membasuh najis dsb .
Cth : Air hujan ; Air laut ; Air sungai ; Air perigi ; Air mata air ; Air salji dan Air
embun
2. Air yang Suci tetapi Tidak Menyucikan
- Air yang hanya boleh diminum atau membasuh benda-benda yang bukan najis
sahaja .
Terbahagi kepada tiga :a) Air Mutaghoyyir Air yang telah berubah salah satu sifatnya ( warna / rasa /
bau ) dengan sebab bercampur dengan sesuatu yang suci .
Cth : Air kopi ; Air teh dsb .
b) Air Mustakmal Airnya sedikit ( kurang dari dua qullah ) yang sudah
terpakai untuk mengangkat hadas sama ada hadas kecil ataupun besar ,
sedang air itu tidak berubah sifatnya dan tidak pula bertambah timbangannya.
c) Air Muqaiyad Air tumbuh-tumbuhan atau air buah-buahan .
Cth : Nira ; Air kelapa ; Air anggur ; Jus oren dsb .
[18]

3. Air Yang Makruh Dipakai ( Air Musyammas )
Air yang terjemur pada matahari dalam bekas selain daripada bekas emas
dan perak .
4. Air Bernajis ( Air Mutanajjis )
Terbahagi kepada 2 jenis :
a) Air yang kurang daripada dua qullah yang dimasuki oleh najis sama ada air
itu berubah ataupun tidak salah satu sifatnya .
b) Air yang lebih daripada dua qullah yang dimasuki oleh najis lalu air itu
berubah rasa , bau atau warnanya .
- Hukum air ini tidak boleh digunakan untuk bersuci atau diminum , kecuali jika
ianya lebih dari dua qullah dan tidak berubah apa-apa sifatnya .
Perhatian :
Banyaknya dua qullah iaitu panjang , lebar dan dalamnya sebanyak 1 hasta
( 230 liter ) .
1.14.6
Pembahagian
Najis &
Cara
Membersihkan
nya
Terbahagi kepada tiga :

1. Najis Mughallazah ( Najis berat )
- Iaitu najis Anjing dan Babi dan keturunan yang lahir daripada kedua-duanya
atau salah satu .
Cara membasuhnya : Dibasuh sebanyak 7 kali , salah satu di antaranya
hendaklah dicampur dengan tanah .
2. Najis Mukhaffafah ( Najis ringan )
- Iaitu air kencing anak lelaki yang belum sampai umurnya 2 tahun dan belum
makan sesuatu selain daripada susu ibunya .
Cara membersihkannya : Memadai dengan memercikkan air atas benda yang
terkena najis tersebut meskipun tidak mengalir .
3. Najis Mutawassitah ( Najis pertengahan )
- Iaitu semua najis selain daripada najis mughallazah dan mukhaffafah spt
darah , nanah , muntah , tahi , air kencing , bangkai , mazi , arak dan segala
jenis cecair yang memabukkan , susu dan mani binatang yang haram dimakan
termasuk bahagian binatang yang diambil daripada badannya semasa ia hidup .
- Terbahagi pula kepada 2 bahagian :
a) Najis Hukmiah Iaitu yang kita yakini adanya tetapi tidak nyata zatnya,
baunya , rasanya dan warnanya , spt kencing yang sudah lama kering sehingga
sifat-sifatnya telah hilang .
Cara menyucikannya : Cukup dengan mengalirkan air di atas benda yang
terkena najis tersebut .
b) Najis Ainah Iaitu yang masih ada zat , warna , rasa atau baunya , kecuali
warna atau baunya yang sangat sukar untuk menghilangkannya , ini dimaafkan.
Cara membersihkannya : Hendaklah dengan menghilangkan zat , rasa , warna
dan baunya .
Perhatian :
1. Antara najis yang dimaafkan ialah :
a) Bangkai yang tidak mengalir darahnya . Cth : Nyamuk ; Lebah ; Semut dsb .
b) Najis yang sedikit . Cth : Sedikit darah ; Sedikit muntah ; Sedikit nanah dsb .
c) Najis kecil yang sukar hendak dipelihara ( umum al-balwa ) .
Cth : Debu-debu najis di jalanraya ; Tahi burung yang sukar dielakkan dsb .
[19]

d) Percikan air kencing yang terlalu sedikit yang tidak dapat dilihat oleh mata
yang sihat penglihatannya ( apabila mengenai pakaian atau badan ) , sama
ada najis tersebut mughallazah , mukhaffafah atau mutawassitah .
e) Darah yang ada pada daging .
2. Terdapat 3 jenis bangkai yang tidak dihukum sebagai najis iaitu : Bangkai
( mayat ) manusia ; Ikan dan Belalang .
3. Air tuak dan air perahan buah-buahan yang telah menjadi mabuk itu adalah
najis , tetapi boleh menjadi suci bila ia bertukar menjadi cuka dengan
sendirinya.
4. Kulit bangkai selain daripada anjing dan babi dan pecahan dari keduaduanya , boleh disucikan dengan di samak , iaitu :(a) Membuang darah , lendir dan lemaknya , kemudian disapu dengan benda
yang boleh menghilangkan baunya spt kapur dsb .
(b) Dikeringkan kulit itu , kemudian memadai dibasuh dengan air yang suci
sekali jirus sahaja .
1.14.7
Qadha Hajat &
Adabnya
Ertinya : Membuang air besar atau kecil .

Cara Yang Sunat :
1. Mencari tempat yang terlindung dari pandangan orang .
2. Masuk tandas dengan melangkah kaki kiri , serta membaca doa .
3. Keluar dari tandas dengan melangkah kaki kanan , serta membaca doa .
4. Memakai alas kaki spt selipar , kasut dsb .
5. Menutup kepala walaupun dengan sapu tangan .
6. Beristibra ( berdehem-dehem ) selepas kencing .
Cara Yang Makruh :
1. Sambil berdiri , kecuali ada keuzuran .
2. Bercakap-cakap pada sesuatu perkara yang tidak mustahak .
3. Di dalam lubang yang belum diketahui ada binatang di dalamnya .
4. Di bawah pokok buah-buahan atau di air tenang .
5. Berhampiran dengan tempat perkuburan .
Cara Yang Haram :
1. Membawa bersama sesuatu yang bertulis dengan Nama Allah atau namanama Nabi .
2. Menghadap atau membelakangkan qiblat jika di tanah lapang atau di tempattempat yang tidak berdinding .
3. Di dalam lubang yang diketahui ada binatang di dalamnya .
4. Di atas kubur .
5. Di dalam tempat-tempat beribadat spt masjid , surau dsb .
6. Di atas Al-Quran , kitab-kitab agama atau di atas makanan-makanan .
7. Di tempat-tempat perhentian manusia dan di jalan-jalan raya .
1.14.8
Istinjak &
Caranya
Ertinya : Menghilangkan najis yang terdapat pada kemaluan selepas

membuang air kecil atau besar .
Hukumnya : Adalah wajib sama ada dengan air atau dengan benda-benda
kesat lagi suci spt kayu , batu dsb tetapi menggunakan kedua-duanya sekali
adalah lebih baik .
- Tidak sah beristinjak dengan benda-benda yang najis atau yang terkena najis .
[20]

Syarat beristinjak dengan benda kesat :
1. Benda itu kering spt batu , kayu dan sebagainya .
2. Bukan benda-benda yang bertulis dengan ayat-ayat Al-Quran , Hadis dan
seumpamanya .
3. Bukan benda-benda yang dihormati spt makanan , tulang , pakaian dan
sebagainya .
4. Najis yang keluar tidak melecer ke tempat lain .
5. Hendaklah dihilangkan najis itu sekurang-kurangnya dengan 3 biji batu
ataupun dengan sebiji batu yang tiga segi . Dan kiranya tidak suci lagi ,
hendaklah ditambahkan sehingga suci .
Perhatian :
Makruh beristinjak atau menyentuh zakarnya dengan tangan kanan .
1.15
Wuduk
Ertinya : Membasuh beberapa anggota badan yang tertentu dengan

menggunakan air yang dimulai dengan niat .
1.15.1
Syarat
Sah Wuduk
Sembilan perkara :
1. Muslim .
2. Mumayyiz ( Dapat membezakan baik buruknya sesuatu pekerjaan ) .
3. Suci daripada haid , nifas dan junub .
4. Menggunakan air yang suci lagi menyucikan ( Air Mutlak ) .
5. Mengetahui mana yang fardu dan sunat .
6.Tidak ada sesuatu yang melekat pada anggota wuduk , yang boleh
menghalang sampainya air wuduk ke anggota wuduk spt cat , getah , lilin dsb.
7. Tidak ada yang melekat pada anggota wuduk , yang boleh merubah sifat-sifat
air ( rasa , rupa dan baunya ) sehingga air itu bukan lagi tergolong air mutlak
spt dakwat dsb .
8. Anggota wuduk benar-benar dilalui dan diratai oleh air wuduk .
9. Orang yang berpenyakit kencing selalu menitik , atau wanita istihadah ,
hendaklah mengambil wuduk apabila benar-benar hendak menunaikan solat .
1.15.2
Fardu / Rukun
Wuduk
Enam perkara :
1. Niat ( ketika membasuh muka ) .
Cth : Sengaja aku mengangkat / menghilangkan hadas kecil , atau aku ambil
air sembahyang fardu atasku kerana Allah Taala
2. Membasuh muka .
3. Membasuh kedua-dua belah tangan hingga ke siku .
4. Menyapu sebahagian kepala .
5. Membasuh kedua-dua belah kaki hingga ke buku lali .
6. Tertib .
Banyak antaranya ialah :
1. Menghadap qiblat .
2. Membaca Basmalah ketika mula-mula hendak berwuduk .
3. Mendahulukan anggota yang kanan dari yang kiri .
4. Membasuh kedua-dua belah tangan hingga ke pergelangannya .
5. Menyelang-nyelangi anak-anak jari tangan dan kaki serta janggut yang lebat .
6. Menggosok gigi ( bersugi ) .
7. Berkumur serta menghisap air ke dalam hidung .
8. Menyapu air pada semua kepala .
9. Melebihkan basuhan pada bahagian kepala dan bahagian atas daripada siku
dan dua buku lali di kedua-dua kaki .
1.15.3
Perkara
Sunat
Wuduk
[21]

10. Menyapu kedua-dua telinga .
11. Meniga-nigakan basuhan pada tiap-tiap anggota wuduk .
12. Membaca doa selepasnya .
13. Muwalat ( berturut-turut ) .
14. Berhemat menggunakan air .
15. Tidak berkata-kata ketika berwuduk .
1.15.4
Perkara
Makruh
Wuduk
Antaranya :
1.15.5
Perkara Yang
Membatalkan
Wuduk
Lima perkara :
1.15.6
Perkara Yang
Disyaratkan
Berwuduk
Tiga perkara :
1. Solat - sama ada solat fardu atau sunat .
2. Tawaf mengelilingi Kaabah .
3. Menyentuh Al-Quran atau menanggungnya atau membawanya .
1.16
Mandi
Ertinya : Mengalirkan air ke atas badan dengan niat yang tertentu .
1.16.1
Pembahagian
Mandi
1. Berlebih-lebihan menggunakan air dan tidak terlalu sedikit .

2. Mendahulukan anggota yang kiri dari yang kanan .
3. Mengelap wuduk dengan tuala / sapu tangan tanpa keuzuran spt terlalu sejuk
4. Memukul muka dengan air .
5. Membasuh / menyapu lebih daripada 3 kali basuhan / sapuan yang yakin
atau kurang daripada itu .
6. Meminta tolong orang lain supaya membasuh anggota wuduknya tanpa
Keuzuran .
7. Berlebihan berkumur dan memasukkan air ke dalam hidung bagi orang
yang berpuasa .
1. Keluar sesuatu dari dua jalan ( qubul dan dubur ) sama ada kencing , air
besar , darah atau kentut .
2. Bersentuhan kulit antara lelaki dengan perempuan yang bukan mahram .
3. Menyentuh kemaluan ( qubul atau dubur ) dengan tapak tangan sama ada
kemaluan sendiri mahupun orang lain .
4. Hilang akal kerana mabuk , pitam , sakit , gila , pengsan dsb .
5. Tidur yang tidak tetap kedudukannya .
1. Mandi Sunat
Mandi yang solat tetap sah walaupun tanpanya , tetapi syarak
menghukumnya sunat kerana mengambilkira banyak perkara .
Cth : Mandi pada hari Jumaat ; Mandi pada dua hari raya ; Mandi selepas
memandikan mayat ; Mandi Gerhana Matahari dan Bulan ; Mandi untuk solat
Istisqa ( minta hujan ) ; Mandi selepas memeluk Islam dan Mandi yang
berkaitan dengan ibadat haji .
2. Mandi Wajib
- Mandi kerana berlakunya perkara-perkara yang mewajibkan mandi . Maka
ibadat yang memerlukan kepada bersuci tidak sah tanpanya.
[22]

1.16.2
Rukun
Mandi Wajib
Tiga perkara :
1. Menghilangkan najis terlebih dahulu di badan jika ada sebelum mandi .
2. Niat ( ketika mula membasuh anggota badan ) .
Cth : Sahaja aku mandi wajib / mengangkat hadas besar / mengangkat
janabah / mengangkat hadas haid atau nifas / untuk mengharuskan
solat dari sekalian tubuhku , fardu kerana Allah Taala .
3. Meratakan air ke seluruh badan yang zahir termasuk kulit atau rambut .
Air juga hendaklah disampaikan ke bahagian dalam rambut dan pangkalnya .
1.16.3
Perkara Yang
Mewajibkan
Mandi
Lima perkara :
1. Berjunub ( iaitu keluar mani atau bersetubuh ) .
2. Keluar darah haid .
3. Keluar darah nifas ( darah yang mengiringi selepas bersalin ) .
4. Wiladah ( bersalin ) , walau anak yang lahir itu tidak basah sekalipun .
5. Mati selain dari mati syahid ( mati dalam peperangan melawan musuh Allah ).
1.16.4
Jenis Darah
Terbahagi kepada tiga :

1. Darah Haid Iaitu darah yang biasa keluar dari rahim perempuan setelah
umurnya meningkat 9 tahun lebih . Tempoh haid paling pendek ialah satu hari
satu malam , dan tempoh paling panjang ialah 15 hari 15 malam . Manakala
tempoh kebiasaannya ialah 6 atau 7 hari .
2. Darah Nifas Iaitu darah yang keluar selepas beranak atau keguguran .
Sekurang-kurangnya tempoh nifas ialah sekejap sahaja , tetapi kebiasaannya
40 hari dan paling maksimun ialah 60 hari .
3. Darah Istihadah Iaitu darah penyakit yang keluar dari rahim perempuan
tidak pada masa-masa yang tertentu .
- Darah ini membatalkan wuduk tetapi tidak mewajibkan perempuan mandi .
Perempuan yang keluar darah istihadah wajib mengerjakan solat dan puasa .
Oleh itu , ia hendaklah membasuhnya , mengikat / membalut tempat keluarnya
dan hendaklah berwuduk setiap kali hendak solat fardu .
1.17
Tayammum
Ertinya : Menyapu debu tanah yang suci ke muka dan kedua-dua belah tangan
dengan niat dan cara yang tertentu .
1.17.1
Sebab
Tayammum
Empat perkara :
1. Ketiadaan air sama ada secara hissi , iaitu zat air itu sendiri tidak kelihatan
atau secara syarie , iaitu zat air itu ada , tetapi tidak boleh digunakan untuk
bersuci kerana sangat berhajat untuk meminumnya .
2. Air terlalu jauh daripadanya .
3. Keuzuran kerana sakit .
4. Cuaca yang terlalu sejuk .
1.17.2
Syarat
Sah
Tayammum
Lima perkara :
1. Mengetahui masuk waktu secara yakin .
2. Mencari air selepas masuk waktu .
3. Berijtihad menentukan arah qiblat sebelum bertayammum .
4. Menghilangkan najis terlebih dahulu .
5. Menggunakan tanah yang berdebu dan suci .
[23]

Perhatian :
1. Bertayammum kerana berhadas besar adalah sama caranya dengan
tayammum kerana berhadas kecil .
2. Kadar yang dapat dikerjakan dengan sekali tayammum ialah satu perbuatan
fardu dan beberapa perkara sunat .
1.17.3
Rukun
Tayammum
1.17.4
Perkara Sunat
Tayammum
1.17.5
Perkara Yang
Membatalkan
Tayammum
Tiga perkara :
1. Niat Sahaja aku bertayammum untuk membolehkan solat kerana Allah
Taala
2. Menyapu muka dan kedua tangan sampai ke siku dengan dua kali tepuk .
3. Tertib .
Tiga perkara :
1. Semua perkara yang disunatkan berwuduk adalah disunatkan ketika
bertayammum .
2. Membuka atau menceraikan jari-jari tangan ketika menepuk tanah .
3. Menipis atau mengurangkan ketebalan tanah dengan menepuk kedua-dua
tapak tangan atau meniupnya .
Empat perkara :
1. Setiap perkara yang membatalkan wuduk adalah membatalkan tayammum .
2. Ada air .
3. Mampu untuk menggunakan air spt orang yang sembuh daripada sakit .
4. Murtad .
Perhatian :
Sekiranya air didapati selepas selesai solat , maka solatnya sah dan tidak wajib
diqada . Begitu juga apabila solat telah dimulakan ia hendaklah disempurnakan
dan hukumnya sah .
1.17.6
Hukum Bagi
Pesakit Yang
Luka @ Patah
Pesakit yang ditimpa luka atau patah , yang berhajat kepada meletakkan ikatan
( balutan ) dan ubat di atas tempat luka atau patah , maka dia wajib melakukan
Tiga perkara berikut :
1. Membasuh bahagian yang selamat ( tidak sakit ) pada anggota yang luka
atau patah .
2. Menyapu seluruh balutan atau ikatannya .
3. Bertayammum sebagai ganti membasuh bahagian yang sakit apabila sampai
kepada anggota tersebut ketika berwuduk .
- Sekiranya balutan di atas anggota yang luka atau patah tidak diperlukan ,
maka dia wajib membasuh bahagian anggota yang sihat dan bertayammum
bagi menggantikan bahagian yang luka sekiranya dia tidak boleh membasuh
tempat sakit ( luka ) tersebut .
- Dia wajib mengulangi tayammum pada setiap kali solat fardu sekalipun dia
tidak berhadas . Manakala anggota-anggota lain , ia tidak wajib dibasuh
( semula ) melainkan sekiranya dia berhadas .
Perhatian :
Orang yang memakai balut , wajib mengqadakan solat sekiranya balut tersebut
berada dalam salah satu keadaan berikut :
a) Apabila dia meletakkan balutan itu dalam keadaan tidak suci ( berhadas )
dan dia uzur ( tidak dibenarkan ) membukanya .
b) Balutan itu berlaku pada anggota tayammum , iaitu muka dan kedua tangan .
c) Apabila kawasan yang sihat dibalut melebihi kadar balutan pada tempat sakit.
[24]

1.18
Azan &
Iqomah
Azan merupakan lafaz khusus yang disyariatkan oleh Islam untuk menyatakan
masuknya waktu solat fardu dan untuk menyeru orang-orang Islam supaya
berkumpul mengerjakannya .
Iqomah ialah menyuruh bangkit dan berdiri yang hadir kepada mengerjakan
solat dengan lafaz-lafaz yang tertentu .
Hukumnya : Sunat ketika ingin mengerjakan solat sama ada solat tunai atau
qada . Termasuk sunat diazankan pada telinga kanan dan diiqomahkan pada
telinga kiri pada anak yang baru lahir .
Perhatian :
Dalam solat sunat , solat kedua Hari Raya , solat Gerhana Bulan atau Matahari
, solat Istisqa ( minta hujan ) dan solat Tarawih tidak memakai azan atau
iqomah . Hanya disunatkan mengucap As-Solatu Jamiah . Bagi jemaah
perempuan disunatkan iqomah sahaja .
1.18.1
Syarat Sah
Azan &
Iqomah
Enam perkara :
1.18.2
Perkara
Sunat Azan
Antaranya :
1. Muslim
2. Mumayyiz
3. Lelaki
4. Yakin masuk waktu

5. Muwalat ( berturut-turut ) kalimahnya
6. Tertib
1. Berwuduk / Suci daripada hadas kecil dan hadas besar .

3. Berdiri di waktu azan dan iqomah .
4. Azan dilaungkan di tempat yang tinggi spt menara .
5. Membaguskan suara agar yang mendengar tertarik mendatangi solat .
7. Menyebut kalimah-kalimah azan dengan tartil ( tenang , jelas dan betul ) .
6. At-Tarji ( Mengulang lafaz azan ) , yakni sebelum mengucapkan syahadatain
, muazzin membaca syahadatnya dengan perlahan .
7. Menambah di waktu subuh selepas "
" dengan lafaz
" ( " sebanyak 2 kali ) .

8. Muazzin menutup kedua telinganya dengan kedua hujung jari telunjuknya
dan memalingkan mukanya ke kanan tatkala mengatakan
ke kiri tatkala mengatakan
dan
9. Tidak meleret-leret ketika menyebut lafaz azan serta tidak berlagu .

10. Pendengar azan disunatkan diam serta mengucapkan apa yang dilafazkan
oleh bilal . Tetapi ketika muazzin menyebut
dan
, hendaklah dijawab
.
11. Berdoa dan berselawat ke atas Nabi SAW selepas azan .
[25]

1.18.3
Lafaz
Azan &
Iqomah
1.19
Solat
Lafaz Azan
Lafaz Iqomah

2x
2x
2x
2x

2x
Ertinya : Beberapa perkataan dan perbuatan yang dimulai dengan takbir dan
disudahi dengan salam , dengan syarat-syarat tertentu .
Hukumnya : Fardhu Ain ke atas setiap Muslim yang mukallaf ( aqil baligh ) .
- Lima solat fardhu yang wajib ialah Subuh ( 2 rakaat ) ; Zohor ( 4 rakaat ) ; Asar
( 4 rakaat ) ; Maghrib ( 3 rakaat ) dan Isyak ( 4 rakaat ) .
1.19.1
Syarat
Wajib Solat
Tujuh perkara :
1. Muslim .
2. Baligh ( sampai umur ) .
- Boleh diketahui dengan 3 cara iaitu :
a) Bermimpi keluar mani .
b) Keluar darah haid bagi perempuan ( setelah genap umurnya 9 tahun ) .
c) Genap umur 15 tahun qamariah ( apabila tidak berlaku mimpi / keluar darah
haid ) .
3. Berakal .
4. Suci daripada haid dan nifas .
5. Orang yang sedar .
- Orang yang terlupa atau tertidur tidak wajib solat tetapi wajib qada bila ia
teringat semula .
6. Sampai seruan dakwah .
7. Tidak cacat dua pancaindera .
- Orang yang buta dan tuli sejak dari kecil tidak wajib solat .
Perhatian :
Kanak-kanak yang berumur 7 tahun , wajib digalakkan mengerjakan solat dan
wajib dipaksa apabila sampai umurnya 10 tahun .
1.19.2
Syarat
Sah Solat
Lima perkara :
1. Suci daripada hadas kecil dan hadas besar .
2. Suci daripada najis sama ada pada badan , pakaian atau tempat .
3. Menutup aurat .
- Aurat lelaki ialah antara pusat hingga lutut . Manakala aurat perempuan ialah
seluruh anggota badan kecuali muka dan dua tapak tangan .
4. Menghadap qiblat dengan dada .
[26]

- Harus meninggalkan arah qiblat dalam 3 keadaan iaitu :
a) Ketika sangat ketakutan spt masa perang .
b) Solat sunat di waktu musafir ( hanya ketika mengangkat takbir sahaja wajib
menghadap qiblat ) .
c) Ketika waktu yang tidak diketahui di mana arah qiblat spt masa kabus dsb .
5. Yakin masuk waktu iaitu dengan 3 cara sama ada ilmu yang yakin ; ijtihad ;
taqlid kepada orang yang mengetahuinya atau mujtahid .
1.19.3
Rukun Solat
Empat belas perkara :

Terbahagi kepada 3 rukun iaitu : a) Rukun Qalbi ( Hati )
1. Niat ( dalam takbiratul ihram ) .
Cth:

Maksudnya : Sahaja aku solat fardu subuh 2 rakaat kerana Allah Taala
b) Rukun Qauli ( Perkataan )
2. Takbiratul Ihram iaitu mengucap Allahu Akbar .
3. Membaca surah Al-Fatihah .
4. Membaca Tasyahhud / Tahiyyat Akhir .
5. Membaca Selawat ke atas Nabi SAW sekurang-kurangnya
selepas Tasyahhud / Tahiyyat Akhir .
6. Mengucapkan salam yang pertama .
c) Rukun Fili ( Perbuatan )

7. Berdiri betul bagi orang yang mampu .
Solat sunat hukumnya harus sahaja .
8. Rukuk .
9. Iktidal .
10. Sujud sebanyak dua kali .
11. Duduk antara dua sujud .
12. Duduk Tasyahhud / Tahiyyat Akhir .
13. Toma'ninah ( iaitu berhenti sebentar sekadar bacaan ' Subhanallah ' ) ketika
rukuk , iktidal , sujud dan duduk antara dua sujud .
14. Tertib .
Perhatian :
1. Tujuh anggota sujud ialah Dahi , Dua tapak tangan , Dua belah lutut dan Dua
belah perut jari kaki .
2. Tidak sah sujud dengan dahi yang tertutup .
1.19.4
Sunat
Sebelum Solat
Empat perkara :
1. Azan .
2. Iqomah .
3. Bersugi / bersiwak ( menggosok gigi ) .
4. Meletakkan sesuatu ( pemisah ) di hadapannya spt dinding , tiang , tongkat ,
hamparan sajadah dsb .
[27]

1.19.5
Sunat
Ketika Solat

1) Sunat Abad : Semua perkara yang kalau ditinggalkan , maka ia boleh
ditampung semula dengan sujud sahwi di akhir solat .
Antaranya : Tasyahhud Awal ; Selawat ke atas Nabi SAW selepas tasyahhud
awal ; Duduk untuk membaca tasyahhud awal ; Selawat ke atas keluarga Nabi
SAW selepas tasyahhud akhir ; Membaca qunut ketika iktidal di rakaat kedua
solat Subuh .
2) Sunat Haiah : Perkara yang kalau ditinggalkan , ia tidak membawa kepada
perlunya sujud sahwi .
Antaranya :
a) Mengangkat kedua tangan ketika takbiratul Ihram , ketika rukuk dan bangkit
daripadanya .
b) Meletakkan tangan kanan di atas belakang tapak dan pergelangan tangan
kiri di bahagian bawah dada dan atas pusat ketika berdiri .
c) Melihat tempat sujud .
d) Membaca doa Iftitah selepas takbiratul ihram .
e) Membaca Al-Istiazah selepas doa iftitah .
f) Membaca kuat dan perlahan di tempat-tempat tertentu .
g) Membaca Amin selepas bacaan Al-Fatihah .
h) Membaca sesuatu daripada ayat Al-Quran selepas Al-Fatihah pada rakaat
pertama dan kedua .
i) Mengucap takbir ketika berpindah rukun .
j) Membaca tasbih ketika rukuk dan sujud .
k) Membaca doa antara dua sujud .
l) Duduk iftirasy pada tempat selain duduk tawarruk .
m) Duduk tawarruk pada tahiyyat akhir .
n) Membaca Selawat Ibrahimiah dan doa selepas tasyahhud akhir .
o) Memberi salam yang kedua .
p) Sentiasa khusyuk di sepanjang solat .
Perhatian :
Qunut terbahagi kepada 3 iaitu :
1. Qunut Subuh Iaitu dibaca ketika setiap solat subuh .
2. Qunut Witir Iaitu dibaca di pertengahan akhir Ramadan .
3. Qunut Nazilah Iaitu dibaca ketika berlakunya bala kolera , taun , huru-hara ,
perang dsb .
1.19.6
Sunat
Selepas Solat
Tiga perkara :
1.19.7
Perkara Yang
Dibolehkan
Dalam Solat
Sebelas perkara :
1. Senyum .
2. Membunuh ular atau binatang yang berbahaya .
3. Berjalan sedikit apabila perlu .
4. Mendukung bayi .
1. Istighfar , zikir dan berdoa .

2. Berpindah tempat dari tempat solat fardu ketika hendak menunaikan solat
sunat .
3. Apabila berkumpulnya kaum lelaki dan perempuan dalam solat berjemaah ,
maka disunatkan kaum lelaki agar tetap duduk di tempat mereka sehinggalah
golongan perempuan meninggalkan tempat mereka .
[28]

5. Menjawab salam dengan isyarat .
6. Mengingatkan Imam .
7. Menerangkan kesilapan Imam .
8. Memuji Allah SWT .
9. Sujud di hujung kain yang dipakai .
10. Membaca Mushaf ( Al-Quran ) .
11. Teringat sesuatu .
1.19.8
Perkara
Makruh
Ketika Solat
Antaranya ialah :
1.Meninggalkan perkara sunat .
2. Memalingkan muka ke kanan atau ke kiri kecuali kerana keperluan .
3. Memandang ke langit / Memandang sesuatu yg melalaikan / memejam mata .
4. Bermain-main dengan rambut dan menyinsing hujung baju ( spt lengan ) .
5. Solat ketika makanan telah dihidangkan yang hatinya teringin memakannya .
6. Menahan kencing dan air besar .
7. Dalam keadaan terlalu mengantuk .
8. Membuka mulut ketika menguap .
9. Berdiri di atas satu kaki atau solat sambil bercekak pinggang .
10. Membaca surah di rakaat ketiga dan keempat .
11. Meludah ke kanan atau ke hadapan .
12. Solat di tempat-tempat berikut spt bilik air , jalan , pasar , kawasan
perkuburan , gereja , tempat sampah dan tempat unta duduk .
1.19.9
Perkara Yang
Membatalkan
Solat
Dua belas perkara :

1. Meninggalkan Rukun atau Menambah rukun perbuatan dengan sengaja .
2. Berkata dengan sengaja , iaitu selain daripada Al-Quran , zikir dan doa .
3. Banyak bergerak dengan anggota kasar ( 3 kali berturut-turut ) .
4. Makan dan minum dengan sengaja .
5. Berhadas sebelum salam yang pertama .
6. Terkena najis sama ada pada badan , pakaian atau tempat .
7. Terbuka aurat dengan sengaja .
8. Berdehem , ketawa , menangis , mengerang sakit dengan sengaja jika jelas
dari setiap perbuatan tersebut dua huruf , sekalipun tidak difahami .
9. Berpaling dada dari arah qiblat .
10. Berubah niat .
11. Mendahului Imam dengan 2 rukun .
12. Murtad .
1.20
Solat
Ketika Sakit
Orang yang sakit diberi kemudahan mengerjakan solat dengan apa cara
yang terdaya dilakukannya , iaitu :
a) Cara solat sambil duduk ( bagi yang tidak mampu berdiri )
- Sebaik-baiknya duduk iftirasy dan bila hendak rukuk hendaklah ia
menundukkan kepalanya hingga sama paras dengan lutut ( atau dahinya
setentang dengan tempat sujud ) dan bila iktidal hendaklah ia angkatkan
kepalanya semula serta melepaskan kedua-dua tangannya .
b) Cara solat mengiring ( bagi yang tidak mampu duduk )
- Sebaik-baiknya mengiring di atas lambung kanan dan menghadap dada dan
mukanya ke qiblat . Kalau tidak mampu rukuk dan sujud , hendaklah
diisyaratkan dengan kepala sahaja , iaitu isyarat sujud lebih rendah daripada
isyarat rukuk .
[29]

c) Cara solat sambil menelentang ( bagi yang tidak mampu mengiring )

- Dikehendaki mengunjurkan kedua-dua kakinya ke arah qiblat dan ditinggikan
kepalanya supaya terangkat sedikit untuk menghadap qiblat , kemudian segala
pergerakan solatnya dilakukan dengan isyarat sahaja .
d) Cara isyarat sahaja ( bagi yang tidak mampu lagi )
Perhatian :
Solat solat sunat boleh dikerjakan dengan cara duduk pada bila-bila masa dan
keadaan sekalipun .
1.21
Solat
Qosar &
Jamak
a) Solat Qosar : Memendekkan solat dari empat rakaat menjadi dua rakaat .
b) Solat Jamak : Mengumpulkan dua solat dalam satu waktu .
Terbahagi kepada 2 iaitu :a) Jamak Taqdim Iaitu menunaikan solat yang kedua dalam waktu yang
pertama .
b) Jamak Takhir Iaitu melewatkan solat yang pertama dan ditunaikan dalam
waktu yang kedua .
Hukumnya : Harus bagi musafir .
Perhatian :
Maksud perbezaan 3 istilah berikut iaitu :
1. Mustautin Mereka yang tinggal tetap pada suatu tempat sama ada ia
dilahirkan di situ atau tidak .
2. Mukim Mereka yang tinggal di suatu tempat tetapi tidak berniat untuk
menetap di situ spt pelajar yang tinggal di asrama atau orang yang tinggal
buat sementara sahaja .
3. Musafir Mereka yang sedang dalam perjalanan jauh yang diharuskan .
1.21.1
Syarat Umum
Solat
Qosar &
Jamak
Lima perkara :
1. Tahu menuju arah tertentu dan tempat yang dimaksudkan .
2. Musafirnya tidak bertujuan maksiat .
3. Orang musafir telah melepasi pagar pekan / bangunan yang hendak
ditinggalkan .
4. Orang musafir tidak berniat untuk tinggal di tempat tujunya selama 4 hari
( tidak termasuk hari masuk dan hari keluar ) .
- Apabila berniat demikian , maka tempat yang ditujunya itu dianggap sebagai
tempat tinggalnya ( menjadi orang yang bermukim ) . Dia tidak harus menjamak
dan qosarkan solatnya kecuali ketika dalam perjalanan sahaja .
- Sekiranya dia berniat untuk tinggal kurang daripada 4 hari atau tidak tahu
tempoh tinggalnya kerana tidak diketahui bila dapat disempurnakan kerjanya ,
maka solat jamak dan qosar boleh dilakukan sehinggalah dia pulang ke
pekannya semula bagi masalah yang pertama ( tinggal kurang dari 4 hari ) dan
diberi tempoh selama 18 hari tidak termasuk hari sampai dan hari pulang ( bagi
yang tidak diketahui tempoh tinggalnya ) .
5. Perjalanannya tidak kurang dari 2 marhalah ( Berlaku perbezaan pendapat di
kalangan ulamak , antaranya sama ada 81 / 89 / 91 / 100 km ) .
- Walaupun ada khilaf ulama dalam penentuan jarak jauhnya , namun untuk
berhati-hati bolehlah dikira dari 60 batu ( 100 km ) .
[30]

1.21.2
Syarat Qosar
Lima perkara :
1. Solat yang tunai sahaja yang boleh diqosarkan .
2. Solat yang diqosarkan hanyalah solat yang 4 rakaat sahaja iaitu solat Zohor ,
Asar dan Isyak .
3. Tidak boleh berimamkan orang yang solat sempurna / bermukim .
4. Berkekalan perjalanannya sehingga sempurna solat .
5. Diniatkan qosar di dalam masa takbiratul ihram .
Cth:

Maksudnya : Sahaja aku solat fardu Zohor 2 rakaat qosar kerana Allah Taala
1.21.3
Syarat Jamak
Syarat Jamak Taqdim :

1. Ditunaikan secara tertib antara keduanya , iaitu menunaikan solat yang
pertama ( punya waktu ) diikuti solat yang kedua . ( Dimulakan solat zohor dari
asar , solat maghrib dari isyak )
2.Berniat jamak untuk menunaikan solat kedua ke dalam waktu yang pertama
sebelum selesai solat yang pertama ( sebelum salam ) . Disunat berniat ketika
takbiratul ihram .
Cth:

Maksudnya : Sahaja aku solat fardu Zohor 2 rakaat qosar serta dijamakkan
dengan Asar kerana Allah Taala
3. Ditunaikan secara muwalat ( berturut-turut ) antara kedua-dua solat kecuali
diselangi oleh iqomah dan mengambil wuduk , maka jamaknya tidak batal .
4. Berkekalan musafirnya sehingga takbir solat yang kedua , tetapi tidaklah
disyaratkan sehingga selesai solat yang kedua .
Syarat Jamak Takhir :
1. Berniat melewatkan solat yang pertama ketika waktunya ( berniat takhir
sebaik sahaja masuk waktu Zohor atau Maghrib )
2. Berkekalan musafirnya sehingga selesai kedua-dua solat tersebut .
Perhatian :
1. Solat Jamak Takhir ini tidak disyaratkan tertib ( yang mana dahulu dan yang
mana kemudian ) .
2. Harus Solat Taqdim ketika hujan lebat dan kampung itu kawasannya
berbecak , dengan syarat solat itu didirikan secara berjemaah di masjid yang
jauh dan hujan turun berterusan dari awal solat pertama hingga diberi salam
dan ketika awal solat kedua .
3. Harus juga melakukan Jamak Taqdim bagi solat Asar dengan solat Jumaat
ketika musafir .
1.22
Jenis Sujud

1. Sujud Sahwi Sujud yang dilakukan sebanyak 2 kali setelah selesai bacaan
tahiyyat akhir sebelum salam bagi menampung kecacatan yang berlaku .
Sebab Sujud Sahwi : a) Tertinggal rukun / bertambah rukun / membaca surah bukan pada tempatnya
ketika solat .
- Sekiranya tertinggal rukun , hendaklah terlebih dahulu melakukan rukun yang
tertinggal sekiranya jarak tidak jauh dan ia teringat sebelum memberi salam .
b) Tertinggal sunat abad .
- Apabila terlupa melakukan sunat abad , ia tidak boleh kembali melakukannya
setelah masuk ke rukun seterusnya dengan sempurna .
[31]

c) Melakukan perbuatan yang dilarang ( yang boleh membatalkan solat
sekiranya sengaja ) kerana terlupa .
d) Syak pada bilangan rakaat .
- Ketika ini , hendaklah mengambilkira bilangan yang sedikit , dan sempurnakan
rakaat yang masih berbaki kemudian sujud sahwi .
2. Sujud Tilawah / Sajadah Sujud ( 1 kali ) apabila membaca atau
mendengar orang lain membaca ayat-ayat yang tertentu dalam Al-Quran sama
ada ketika solat atau di luar solat .
3. Sujud Syukur Sujud ( 1 kali ) kerana mendapat nikmat spt lahirnya anak ,
beroleh harta , terpelihara dari bahaya dsb .
Hukumnya : Sunat
Syarat-Syarat Sujud :1. Menutup aurat .
2. Bersuci daripada hadas dan najis .
Tatacaranya :
Apabila teringat melakukan perkara yang menyebabkan Sujud Sahwi , sebelum
memberi salam ( bagi Sujud Sahwi ) atau Sebaik sahaja mendengar ayat
tilawah ( bagi Sujud Tilawah ) atau mendapat berita gembira dsb ( bagi Sujud
Syukur ) , maka hendaklah bertakbiratul ihram beserta dengan niat , dan terus
melakukan sujud sekali ( kecuali Sujud Sahwi dilakukan 2 kali ) , kemudian
duduk tawarruk dan memberi salam .
Perhatian :
1. Sekiranya Imam terlupa Sujud Sahwi , maka makmum bolehlah Sujud Sahwi
setelah Imam memberi salam .
2. Disunatkan Sujud Tilawah bagi yang mendengar , dengan syarat orang yang
membacanya itu sujud .
1.23
Solat
Berjemaah
1.23.1
Keuzuran
Solat
Berjemaah
Hukumnya : Sebahagian ulama mengatakan Fardhu Ain , manakala yang lain

mengatakan Fardhu Kifayah . Ada juga yang mengatakan Sunat Muakkad dan
inilah pendapat Imam Syafie rhm .
Perhatian :
1. Sekurang-kurangnya solat berjemaah ialah seorang Imam dan seorang
makmum .
2. Masih mendapat pahala berjemaah bila makmum dapat mengikut Imam
sebelum Imam memberi salam .
Antaranya ialah :
1. Cuaca terlampau sejuk / terlampau panas / Angin kuat .
2. Hujan atau jalan berlumpur .
3. Terpaksa buang air .
4. Sangat lapar / dahaga .
5. Memakan makanan yang berbau spt petai , bawang , jering dsb .
6. Sangat mengantuk .
7. Sakit yang menyusahkan berjalan ke tempat berjemaah .
8. Menjaga orang sakit yang tiada orang lain yang menjaganya .
9. Takut pemiutang / kepada orang zalim .
10. Siap sedia untuk bermusafir .
[32]

1.23.2
Susunan
Orang Yang
Paling Berhak
Menjadi Imam
Hendaklah mengikut Susunan yang berikut :

1. Yang paling baik bacaannya .
2. Yang paling alim berkenaan dengan As-Sunnah .
3. Yang paling dahulu berhijrah / Yang paling baik akhlaknya .
4. Yang paling tua umurnya .
Perhatian :
Orang yang berwuduk boleh menjadi makmum kepada orang yang
bertayammum dan menyapu khuf . Orang yang solat berdiri boleh menjadi
makmum kepada orang yang solat duduk , Orang yang baligh boleh menjadi
makmum kepada kanak-kanak . Orang yang merdeka boleh menjadi makmum
kepada hamba . Orang yang sihat boleh menjadi makmum kepada orang yang
sakit . Orang yang solat tunai boleh menjadi makmum kepada orang yang solat
qada dan orang yang solat fardu juga boleh menjadi makmum kepada orang
yang solat sunat dan begitulah sebaliknya .
1.23.3
Susunan
Makmum
Dalam Solat
Berjemaah
Hendaklah mengikut Susunan yang berikut :

1. Lelaki Dewasa .
2. Kanak-kanak Dewasa .
3. Khunsa ( orang yang mempunyai 2 alat jantina ) .
4. Kanak-kanak Perempuan .
5. Perempuan Dewasa .
1.23.4
Syarat Sah
Mengikut
Imam
Sebelas perkara :
1. Makmum hendaklah berniat mengikut Imam , tetapi Imam hanya sunat
sahaja berniatkan Imam .
2. Makmum hendaklah mengikut Imam di dalam segala pekerjaannya dan tidak
boleh mendahului Imam walau pada satu perbuatan sekalipun .
3. Mengetahui gerak-geri perbuatan Imam , sama ada dengan cara dapat
melihat atau melihat saf makmum di belakang , mendengar suara Imam
ataupun suara muballigh ( bilal yang menguatkan suara ) .
4. Berhimpun atau berkumpul Imam dengan makmum pada satu tempat .
- Keadaannya adalah seperti berikut :a) Kedua-duanya di dalam satu bangunan walaupun jarak di antara keduaduanya sangat jauh .
b) Kedua-duanya tidak berada dalam satu bangunan ( cthnya di padang ) atau
Imam di dalam bangunan dan makmum di luar atau belakang , maka jarak di
antara kedua-duanya tidak boleh melebihi 300 hasta ( lebih kurang 150 m )
dan jangan ada dinding yang menghalang di antara kedua-duanya .
5. Makmum hendaklah ke belakang sedikit daripada Imam iaitu diukur mengikut
tumitnya .
6. Makmum jangan menyalahi Imam terhadap perkara sunat .
- Termasuk Sujud Sahwi iaitu wajib menuruti Imamnya pada perbuatan dan
tidak pada meninggalkannya kerana apabila Imam meninggalkan Sujud Sahwi
maka sunatlah makmum Sujud Sahwi selepas salam Imam .
7. Imam tidak terpengaruh oleh solat orang lain .
8. Persamaan solat di antara Imam dan makmum .
9. Imam mestilah lelaki .
10. Imam mempunyai bacaan yang baik .
11. Tidak boleh mengikut Imam yang diketahui batal solatnya .
[33]

Perhatian :
Sekiranya Imam terlupa / tersilap , maka makmum lelaki hendaklah
menegurnya dengan ucapan Subhanallah , manakala makmum perempuan
dengan cara menepukkan tangan ke paha .
1.23.5
Pengertian
Makmum
Muafiq &
Makmum
Masbuq
Makmum terbahagi kepada dua :

1. Makmum Muafiq Makmum yang mempunyai masa yang cukup bersama
Imam untuk membaca Al-Fatihah dengan bacaan yang sederhana .
- Sekiranya masih belum selesai membaca Al-Fatihah sedangkan Imam telah
rukuk , maka hendaklah ia menghabiskan Al-Fatihahnya itu sehingga Imam
selesai sujud dan bangun dari sujud yang kedua .
- Sekiranya makmum masih tidak selesai juga sedangkan Imam sudah pun
bangun berdiri ataupun duduk tahiyyat akhir , maka hendaklah makmum itu
memilih sama ada berpisah dengan niat mufaraqah ( berpisah ) ataupun terus
mengikut Imam dan rakaat itu tidak diambil kira . Jika tidak berbuat salah satu
antara kedua hal tersebut , maka batallah solatnya .
2. Makmum Masbuq - Makmum yang tidak mendapat masa yang cukup
membaca Al-Fatihah bersama Imam .
- Orang yang berkeadaan begini sekiranya ia dapati Imam sedang rukuk , maka
hendaklah ia terus bertakbir serta niat sekali dan setelah berdiri sebentar
( sekadar bacaan Subhanallah ) teruskanlah rukuk bersama Imam .
- Sekiranya dapat berhenti sejenak bersama Imam semasa rukuk , maka itu
adalah dikira satu rakaat walaupun tidak sempat atau tidak membaca Al-Fatihah
kerana Al-Fatihahnya itu ditanggung oleh Imam .
- Sekiranya ia berkesempatan berdiri bersama imam dalam masa yang singkat ,
maka hendaklah ia membaca Al-Fatihah sekadar mana yang dapat dan
teruskan mengikut Imam dalam rukuk dengan syarat dapat berhenti bersama
dalam rukuk itu .
1.24
Solat Jumaat
Ertinya : Solat dua rakaat berjemaah yang ditunaikan dalam waktu Zohor pada
hari Jumaat , mengikut syarat-syaratnya yang tertentu .
Hukumnya : Fardhu Ain ke atas setiap individu Muslim lelaki .
1.24.1
Syarat
Wajib Jumaat
Tujuh perkara :
1. Muslim
2. Baligh
3. Berakal
4. Merdeka
5. Lelaki
6. Sihat tubuh badan
7. Bermukim di tempat Jumaat didirikan
Perhatian :
1. Orang yang bermustautin di suatu tempat yang tidak sah didirikan solat
Jumaat spt sebuah kampung yang tidak cukup bilangan 40 orang ahlinya ,
maka dia tidak diwajibkan solat Jumaat .
2. Orang yang bermukim sementara , hukumnya tetap Fardu Ain tetapi ia tidak
termasuk dalam bilangan 40 orang ahli Jumaat .
3. Orang musafir sunat sahaja mendirikan solat Jumaat dan ia juga tidak
termasuk bilangan 40 orang ahli Jumaat .
4. Orang yang meninggalkan Jumaat 3 kali berturut-turut tanpa keuzuran
menjadi satu dosa besar dan dikira dari orang munafik .
[34]

1.24.2
Syarat
Sah Jumaat
Lima perkara :
1. Didirikan di sebuah perkampungan / pekan / Bandar .
2. Bilangannya tidak kurang daripada 40 orang ahli yang cukup syarat wajib
solat Jumaat termasuk Imam , mulai dari awal khutbah pertama sehingga
selesai solat .
3. Didirikan dalam waktu Zohor .
4. Tidak berbilang solat Jumaat di tempat itu selama ia boleh dibuat dalam satu
jemaah .
5. Didahului oleh dua khutbah .
Perhatian :
1. Sesiapa yang dapat mengikut satu rakaat bersama Imam , maka sah
Jumaatnya .
2. Sesiapa yang terlewat sampai ke masjid dan didapati Imam sedang
membaca tahiyyat akhir , maka hendaklah dia berniat solat Jumaat mengikut
Imam tetapi dia melaksanakan solat Zohor ( 4 rakaat ) .
1.24.3
Fardu / Rukun
Jumaat
Dua perkara :
1. Dua khutbah sebelum Jumaat .
- Rukun kedua-dua khutbah ialah : Memuji Allah ; Selawat ke atas Nabi SAW
; Wasiat taqwa ; Membaca sedikit daripada ayat Al-Quran ( salah satu dari dua
khutbah ) dan Berdoa terhadap orang Mukmin ( pada khutbah kedua ) .
- Syarat Sah dua khutbah : Telah masuk waktu Zohor ; Tidak dikemudiankan
daripada solat ; Khatib hendaklah lelaki ; Khatib berada dalam keadaan suci
daripada hadas dan najis ; Khatib menutup aurat ; Khatib berdiri bagi yang
mampu ; Suara khatib hendaklah nyaring agar rukun-rukun khutbah didengari
oleh 40 orang ahli Jumaat ; Rukun-rukun khutbah dibaca dalam bahasa Arab
termasuk ayat-ayat Al-Quran ; Hendaklah duduk sebentar selepas khutbah
yang pertama ; Berturut-turut rukun-rukunnya .
2. Melaksanakan solat Jumaat dua rakaat secara berjemaah .
1.24.4
Perkara
Sunat Jumaat
& Adab Umum
a) Sebelum ke masjid
1. Memotong kuku , memperelokkan rambut dan menghilangkan bulu-bulu spt
mengguntingkan misai , bulu ketiak , bulu ari-ari dsb .
2. Mandi sunat Jumaat .
3. Berhias diri dan memakai pakaian yang elok dan bersih .
4. Memakai wangi-wangian .
5. Datang lebih awal ke masjid .
b) Ketika di masjid
1. Solat Sunat Tahiyyatul Masjid .
2. Berniat iktikaf .
3. Membaca Al-Quran sebelum khatib berkhutbah .
4. Mendengar khutbah dengan penuh teliti dan khusyuk .
Adab Umum ( Amalan Sunat ) pada hari Jumaat dan malamnya :
1. Membaca surah Al-Kahfi .
2. Banyak berdoa .
3. Banyak berselawat ke atas Nabi SAW .
[35]

1.25
Solat Sunat
( An-Nafl )
1.25.1
Pembahagian
Solat Sunat &
Jenisnya
Ertinya : Solat selain fardhu , kerana ia merupakan tambahan daripada apa

yang difardukan oleh Allah SWT .
Terbahagi kepada dua bahagian :
1) Solat sunat yang tidak disunatkan berjemaah
Terbahagi kepada dua iaitu :(i) Solat sunat yang mengiringi solat fardhu ( Solat Sunat Rawatib )
Terbahagi pula kepada dua iaitu :a) Sunat Muakkad Iaitu 2 rakaat sebelum solat Subuh ; 2 rakaat sebelum
solat Zohor dan 2 rakaat selepasnya ; 2 rakaat selepas solat Maghrib dan 2
rakaat selepas solat Isyak .
b) Sunat tidak Muakkad Iaitu 2 rakaat sebelum dan selepas solat Zohor yang
kedua-duanya merupakan tambahan kepada 2 rakaat yang muakkad ; 4 rakaat
sebelum solat Asar , 2 rakaat ringan sebelum solat Maghrib dan 2 rakaat ringan
sebelum solat Isyak .
(ii) Solat sunat yang tidak mengiringi solat fardhu
a) Solat Sunat Tahiyyatul Masjid
Solat 2 rakaat sebelum duduk setiap kali masuk masjid .
b) Solat Sunat Witir
Dilakukan di antara solat Isyak dan sebelum terbit fajar . Sekurangkurangnya 1 rakaat ( makruh ) dan yang paling sempurna 11 rakaat ( 6 salam )
dan diakhiri dengan 1 rakaat .
c) Solat Sunat Tahajjud
Solat sunat yang tidak mempunyai bilangan rakaat yang tertentu . Dilakukan
selepas bangun tidur dan sebelum azan Subuh .
d) Solat Sunat Dhuha
Sekurang-kurangnya ialah 2 rakaat dan yang paling sempurna ialah 8
rakaat . Waktunya bermula daripada naik matahari sehingga gelincir ( yang
paling afdhal setelah berlalunya siang ) .
e) Solat Sunat Istikharah
Disunatkan kepada sesiapa yang ingin membuat pilihan yang terbaik dalam
sesuatu yang diharuskan spt menghadapi sesuatu masalah penentuan ,
pemilihan , pekerjaan ataupun cita-cita . Bilangan rakaatnya 2 rakaat ( 1 salam )
atau 12 rakaat ( 6 salam ) .
f) Solat Sunat Hajat
- Bilangan rakaatnya paling kurang 2 rakaat ( 1 salam ) atau sehingga 12 rakaat
( 6 salam ) . Tatacara mengerjakannya ada berbagai-bagai bacaan dan kaedah
. Namun rukun-rukunnya tetap sama . Cthnya : Bacaan surah / ayat selepas AlFatihah ; bagi rakaat pertama dibaca ayat al-Kursi 7 kali . Manakala rakaat
kedua dibaca surah al-ikhlas 11 kali . Dalam sujud terakhir dibaca tasbih berikut
:

[36]
kemudian berdoa selepas solat .

g) Solat Sunat Tasbih
- Dianjurkan mengerjakannya pada setiap malam. Sekiranya tidak mampu ,
pada setiap minggu , atau setahun sekali atau sekurang-kurangnya sekali
seumur hidup . Dilakukan 4 rakaat ( 1 salam jika siang dan 2 salam jika malam )
. Bacaan surah selepas Al-Fatihah ; rakaat pertama surah at-Takathur ; rakaat
kedua surah al-Asr ; rakaat ketiga surah al-Kafirun dan rakaat keempat surah
al-Ikhlas .
- Tasbih dibaca 300 kali ( 75 kali setiap rakaat ) mengikut kaedah berikut :
selepas membaca surah sebelum rukuk ( 15 kali ) ; selepas membaca tasbih
biasa dalam rukuk ( 10 kali ) ; selepas membaca tahmid dalam iktidal ( 10 kali ) ;
selepas membaca tasbih biasa dalam sujud ( 10 kali ) ; selepas membaca doa
ketika duduk antara dua sujud ( 10 kali ) ; selepas membaca tasbih biasa dalam
sujud kedua ( 10 kali ) ; sebelum berdiri hendaklah duduk istirehat dan baca
tasbih ( 10 kali ) . Bagi rakaat kedua waktu siang hari , baca tasbih ini selepas
tahiyyat awal ( 10 kali ) . Bagi rakaat terakhir , baca tasbih ini selepas tahiyyat
akhir ( 10 kali ) .
h) Solat Sunat Mutlak ( solat sunat yang tidak ada nama dan waktu )
- Sunat dilakukan pada mana-mana waktu sama ada waktu malam atau siang
kecuali pada waktu tertentu yang dilarang mendirikannya .
2) Solat sunat yang sunat pula dilakukan secara berjemaah
a) Solat Sunat Dua Hari Raya ( Hari Raya Puasa dan Hari Raya Haji )
- Hukumnya Sunat Muakkad . Waktunya bermula dengan terbitnya matahari
hingga gelincirnya ( waktu yang paling afdhal ialah ketika matahari naik sekadar
panjang lembing / tinggi segalah ) .
- Dilakukan solat 2 rakaat bermula dengan takbiratul ihram , dan disunatkan
bertakbir sebanyak 7 kali ( pada rakaat pertama ) dan 5 kali ( pada rakaat
kedua) sebelum membaca al-Fatihah . Disunatkan berkhutbah dengan 2 kali
khutbah selepas selesai solat ( segala syarat dan rukun adalah sama
sebagaimana khutbah Jumaat kecuali khutbah pertama sunat dimulakan
dengan 9 kali takbir dan khutbah kedua 7 kali takbir ) .
- Sunat hukumnya menyembelih binatang korban bermula selepas solat sunat
hari raya Haji pada 10,11,12 dan sebelum terbenamnya matahari13 Zulhijjah.
b) Solat Sunat Tarawih
Disyariatkan khusus pada bulan Ramadan . Hukumnya Sunat Muakkad .
Waktunya antara solat Isyak dan solat Subuh dan sebelum Solat Witir .
Bilangan rakaatnya sekurang-kurangnya 8 rakaat dan sebanyak-banyaknya 20
rakaat ( tidak termasuk 3 Solat Witir ) . Didirikan setiap 2 rakaat dengan satu
salam .
c) Solat Sunat Gerhana Matahari ( Al-Kusuf ) / Gerhana Bulan ( Al-Khusuf )
Hukumnya Sunat Muakkad ketika berlakunya gerhana tersebut dengan
bermunajat kepada Allah SWT agar dihilangkan bala dan dikembalikan cahaya .
Mempunyai 2 rakaat .
- Caranya ( tahap minimum ) ialah dilakukan pada setiap rakaat dengan 2 kali
berdiri , 2 kali membaca Al-Fatihah dan ayat serta 2 kali rukuk tanpa
memanjangkannya ( berdiri , membaca dan rukuk , kemudian berdiri , membaca
dan rukuk ) . Apabila solat telah sempurna , maka Imam bangun berkhutbah
dengan 2 khutbah ( segala syarat dan rukun adalah sama dengan 2 khutbah
Jumaat ) dengan mendorong orang ramai supaya bertaubat dan melakukan
kebaikan .
[37]

d) Solat Sunat Istisqa ( minta hujan )
- Disyariatkan ketika hujan tidak turun dan mata air kekeringan . Paling afdal
dengan melakukan perkara berikut iaitu Pertama : Imam hendaklah menyuruh
orang ramai bertaubat , bersedekah dan berpuasa selama 4 hari berturut-turut .
Kedua : Imam keluar beramai-ramai dalam keadaan berpuasa , memakai
pakaian yang lusuh , khusyuk dan hina menuju ke padang yang luas bersamasama orang ramai solat 2 rakaat spt solat 2 hari raya . Ketiga : Selesai solat ,
Imam hendaklah berkhutbah dengan 2 khutbah spt khutbah hariraya , kecuali
kedua-duanya dimulai dengan istighfar 9 kali pada khutbah yang pertama dan 7
kali pada khutbah yang kedua sebagai ganti kepada takbir . Keempat :
Disunatkan membawa kanak-kanak kecil , orang tua , binatang ternakan ke
tempat solat kerana musibah yang berlaku adalah menimpa mereka semua .
Perhatian :
Harus melakukan solat sunat yang tidak disunatkan secara berjemaah ( spt
solat sunat hajat , solat sunat dhuha , solat sunat tahajjud , solat sunat mutlak
dsb ) secara berjemaah , dan tidak dikatakan makruh .
1.25.2
Waktu Yang
Dilarang Solat
( Makruh )
Pada lima waktu :

1. Selepas solat Subuh sehingga naik matahari .
2. Ketika naik matahari hingga tingginya dari kaki langit sekadar 7 hasta
( mengikut pandangan mata ) .
3. Ketika matahari tegak di tengah-tengah langit , kecuali hari Jumaat .
4. Selepas solat Asar sehingga terbenam matahari .
5. Ketika terbenam matahari .
Perhatian :
1. Bagi solat yang mempunyai sebab , maka tidak dilarang spt solat qada ,
solat sunat tahiyyatul masjid , solat sunat qabliyah Asar dan Subuh yang tidak
sempat dilakukan sebelumnya , solat gerhana matahari atau bulan dan solat
jenazah .
2. Di kota Mekah tidak haram melakukan solat pada bila-bila masa jua pun .
1.26
Puasa
Ertinya : Menahan diri daripada makan dan minum serta perkara-perkara yang
membatalkan puasa bermula dari terbit fajar ( Subuh ) hingga terbenam
matahari ( Maghrib ) disertakan dengan niat ( pada malamnya ) .
Hukumnya : Fardhu Ain
1.26.1
Jenis
Puasa
Terbahagi kepada lima :

1. Puasa Fardhu iaitu puasa Ramadhan selama sebulan ( 29 / 30 hari ) .
2. Puasa Wajib . Terbahagi pula kepada 2 iaitu :a)Puasa Nazar Puasa yang diniatkan untuk dilakukannya kerana terkabulnya
sesuatu hajat .
b)Puasa Kifarat Puasa dalam erti kata membayar denda kerana melanggar
syarat-syarat berpuasa spt bersetubuh dengan isteri pada siang hari bulan
Ramadhan .
3. Puasa Sunat - Puasa selain yang fardhu dan wajib .
4. Puasa Makruh
5. Puasa Haram
[38]

1.26.2
Syarat
Wajib Puasa
Enam perkara :
1. Muslim
2. Baligh
3. Berakal
1.26.3
Syarat
Sah Puasa
Empat perkara :
1. Muslim .
2. Berakal dan Mumayyiz .
3. Suci daripada haid dan nifas .
4. Apabila nyata masuknya bulan Ramadhan .
1.26.4
Rukun Puasa
Dua perkara :
1. Niat pada malamnya , iaitu sebelum terbit fajar .
4. Sihat
5. Bermukim
6. Suci daripada haid dan nifas

Cth : Sahaja aku berpuasa pada esok hari dalam menunaikan fardu bulan
Ramadhan pada tahun ini kerana Allah Taala
2. Menahan diri daripada perkara-perkara yang membatalkan puasa mulai dari
terbit fajar hingga terbenam matahari .
1.26.5
Perkara Sunat
Ketika Puasa
1.26.6
Perkara
Makruh Ketika
Puasa
Perhatian :
1. Bagi puasa Ramadhan hendaklah berniat untuk berpuasa Ramadhan pada
esok hari ( iaitu ditentukan jenisnya ) pada setiap malamnya .
2. Bagi puasa sunat , niat tidak disyaratkan pada waktu malam dan tidak perlu
ditentukan . Niatnya sah dilakukan sebelum tergelincir matahari dan sah juga
dengan niat mutlak ( dengan syarat dia belum makan sesuatupun sebelum
masa tergelincir tersebut ) .
Dua belas perkara :
1. Menyegerakan berbuka puasa .
2. Berbuka puasa dengan buah tamar , jika tiada maka dengan air bersih .
3. Membaca doa berbuka .
4. Bersahur .
5. Melambatkan bersahur .
6. Memperbanyakkan membaca Al-Quran , bertadarrus , beriktikaf di masjid ,
berzikir , berselawat , dan membuat amal kebajikan ( terutama pada 10
malam yang terakhir bagi puasa Ramadhan ) .
7. Sentiasa bersedekah .
8. Menjauhkan perkara yang sia-sia sama ada percakapan atau perbuatan .
9. Mandi junub lebih awal sebelum masuknya waktu Subuh .
10. Tidak berbekam dan seumpamanya .
11. Menyediakan makanan untuk mereka yang berbuka puasa .
12. Mengerjakan Solat Tarawih ( bagi puasa Ramadhan ) .
Antaranya :
1. Setiap perkara yang menyalahi perkara sunat ketika berpuasa spt
melewatkan berbuka , menyegerakan bersahur , berbekam , bersuntik dsb .
2. Sebahagiannya pula termasuk dalam perkara yang diharamkan spt
mengumpat , menghasut , mencela dan berdusta .
3. Berkumur-kumur .
4. Memasukkan air ke dalam rongga hidung secara berlebih-lebihan .
5. Bersugi selepas gelincir matahari .
6. Mandi yang berlebihan .
7. Merasa makanan di hujung lidah .
8. Mencium isteri dan seumpamanya .
[39]

1.26.7
Perkara Yang
Membatalkan
Puasa
Sembilan perkara :
1. Makan atau minum dengan sengaja meskipun sedikit .
2. Memasukkan sesuatu benda ke dalam rongga melalui liang yang terbuka
dengan sengaja , termasuklah menelan semula kahak atau ludah yang sudah
sampai di bibir .
- Maksud rongga ialah apa yang berada antara bawah halkum hingga ke perut .
3. Muntah dengan sengaja .
4. Keluar haid atau nifas .
5. Gila .
6. Pengsan / sawan sepanjang hari sejak terbit fajar hingga terbenam matahari .
7. Mengeluarkan mani dengan sengaja .
8. Bersetubuh dengan sengaja walaupun tanpa keluar mani .
9. Berbuka puasa sebelum yakin masuk waktunya .
10. Murtad .
Perhatian :
Orang yang bersetubuh pada siang hari bulan Ramadhan , maka kedua-duanya
perlu mengqada puasa berkenaan . Hanya suami yang wajib membayar kifarat
( denda ) seperti berikut : Memerdekakan hamba Mukmin , sekiranya tidak
mampu hendaklah berpuasa dua bulan berturut-turut tanpa putus . Kalau tidak
mampu , hendaklah memberi makan kepada 60 orang fakir atau miskin .
Tetapi jika persetubuhan itu berlaku kerana terlupa , jahil tentang haramnya
atau dipaksa ke atasnya , maka tidaklah wajib kifarat .
1.26.8
Golongan
Yang Harus
Berbuka
Puasa
Lima golongan :
1. Orang sakit yang boleh memberi mudarat kepada dirinya sekiranya dia
berpuasa .
- Wajib qada selepas sihat .
2. Orang musafir yang jauhnya 2 marhalah .
- Wajib qada .
3. Orang yang terlalu tua dan amat lemah yang tidak mampu lagi untuk
berpuasa / orang sakit yang tiada harapan sembuh .
- Tidak wajib qada , tetapi wajib membayar fidyah ( denda ) iaitu setiap hari
satu mud ( cupak ) beras atau makanan lain yang kebiasaan di negeri itu .
4. Perempuan hamil yang takut mudarat ke atas dirinya sahaja .
- Wajib qada , tetapi jika takut memberi mudarat kepada kandungannya wajib
qada dan membayar fidyah .
5. Perempuan yang menyusukan anak , jika khuatir ke atas dirinya sahaja
menjadi lemah .
- Wajib qada , tetapi jika khuatir kekurangan susu untuk anak yang
disusukannya maka wajib qada dan membayar fidyah .
Perhatian :
1. Ada pendapat ulama mengatakan bahawa bagi perempuan yang hamil dan
menyusukan anak , diharuskan membayar fidyah sahaja , tidak perlu qada .
Manakala pendapat lain mengatakan boleh meninggalkan puasa dengan apa
juga niatnya dan wajib qada di hari lain spt orang sakit , tidak ada fidyah . Satu
lagi pandangan mengatakan bagi perempuan yang hamil boleh meninggalkan
puasa tetapi wajib qada sahaja manakala bagi perempuan yang menyusu wajib
qada dan membayar fidyah .
2. Satu mud adalah sama timbangannya dengan 6 ons ( 1 kati ) iaitu sama
dengan 2 tin susu lebih .
[40]

3. Termasuk mereka yang dikenakan fidyah puasa ialah :a) Mereka yang tidak dapat mengqada puasa sehingga masuk Ramadhan kali
kedua . ( Fidyahnya satu cupak beras untuk setiap hari yang ditinggalkan di
samping mengqada puasa ) bagi setahun tertinggal . Kalau tidak diqada
sehingga melampaui 2 tahun , maka dikenakan dua cupak tetapi puasa tetap
juga diqada mengikut bilangan hari dia berbuka ( tiada tambahan ) .
b) Orang yang ada qada puasa tetapi meninggal dunia sebelum sempat
berbuat demikian . ( Fidyahnya dibuat oleh kerabat si mati atau diambil daripada
harta pusakanya ) .
1.26.9
Puasa Sunat
Lapan jenis :
1. Puasa sunat enam hari dalam bulan Syawal khususnya selepas Aidil Fitri .
- Berturut-turut enam hari adalah lebih afdal .
2. Hari Isnin dan Khamis setiap minggu .
3. Hari Tasua ( 9 Muharram ) .
4. Puasa hari Asyura ( 10 Muharram ) .
5. Puasa 9 Zulhijjah ( sempena wuquf di Arafah ) bagi orang yang tidak
mengerjakan ibadat haji .
6. Puasa hari 13, 14 dan 15 setiap bulan qamariah ( dinamakan hari-hari putih ).
7. Puasa hari 28 , 29 dan 30 setiap bulan qamariah .
8. Puasa Nisfu Syaban ( 15 Syaban ) .
Perhatian :
1. Seseorang yang berpuasa sunat diharuskan membatalkan puasa jika dia
mahu ( hukumnya makruh sahaja ) , dan tidak diwajibkan mengqadanya . Tetapi
orang yang sedang mengqada puasa wajib , diharamkan membatalkan
puasanya .
2. Perempuan yang ingin berpuasa sunat perlulah meminta izin daripada suami
terlebih dahulu .
3. Persetubuhan pada waktu mengerjakan puasa sunat tidak perlu kepada
penggantian puasa dan kifarat sebagaimana puasa Ramadhan .
1.26.10
Puasa Makruh
Lima jenis :
1. Puasa pada hari Jumaat sahaja .
Cthnya : Tidak didahului oleh puasa hari Khamis sebelumnya atau Sabtu
selepasnya .
2. Puasa pada hari Sabtu sahaja .
3. Puasa Wishol - iaitu melakukan puasa tanpa berbuka hingga waktu sahur .
4. Puasa Dahri iaitu berpuasa terus-menerus sepanjang tahun .
5. Puasa sunat bagi isteri tanpa izin suami .
1.26.11
Puasa Haram
Lima jenis :
1. Hari Raya Aidil Fitri pada 1 Syawal .
2. Hari Raya Aidil Adha pada 10 Zulhijjah .
3. Tiga hari Tasyriq iaitu 11,12 dan 13 Zulhijjah .
4. Puasa 15 sehingga 30 Syaban bagi bukan qada atau puasa sunat yang
tidak pernah dilakukan sebelum 15 Syaban .
5. Hari Syak iaitu hari yang diragui antara 30 Syaban atau sudah masuk 1
Ramadhan , kecuali apabila hari syak bertepatan dengan hari kebiasaannya
berpuasa .
[41]

1.27
Zakat
1.27.1
Jenis Zakat
Ertinya : Ibadat dengan cara mengeluarkan harta yang tertentu , diberi kepada
golongan tertentu dengan kadar dan syarat tertentu .
Hukumnya : Fardhu Ain .
1. Zakat Badaniah Zakat tubuh badan atau zakat fitrah .
2. Zakat Maliah Zakat harta benda spt Zakat binatang ternakan ;
Zakat biji-bijian / buah-buahan ; Zakat emas dan perak ; Zakat harta rikaz ;
Zakat wang dan perniagaan ; Zakat saham dsb .
1.27.2
Rukun Zakat
Dua perkara :
1. Niat , iaitu ingatan di dalam hati menentukan zakatnya .
Cth : Inilah fitrahku / zakat hartabendaku .
2. Mengeluarkannya , iaitu memberi kepada mereka yang berhak menerimanya.
1.27.3
Syarat Wajib
Zakat Fitrah
Tiga perkara :
1. Muslim .
2. Merdeka ( hamba tidak wajib mengeluarkan zakat ) .
3. Sempat hidup sewaktu terbenam matahari hari terakhir Ramadhan .
3. Dia mempunyai kelebihan harta daripada keperluan makanan untuk dirinya
sendiri dan orang yang dalam tanggungannya .
Perhatian :
1. Berikut adalah waktu dan hukum membayar fitrah pada waktu berikut :
a) Waktu Harus iaitu dari awal Ramadan sampai hari akhir Ramadan .
b) Waktu Wajib Iaitu dari terbenam matahari hari akhir Ramadan .
c) Waktu Sunat Iaitu dibayar selepas solat Subuh sebelum menunaikan solat
Hari Raya .
d) Waktu Makruh Iaitu membayar fitrah selepas solat Sunat Hari Raya tetapi
sebelum terbenam matahari pada Hari Raya itu .
e) Waktu haram Iaitu dibayar selepas terbenamnya matahari pada Hari Raya
itu .
2. Kadar Zakat Fitrah ialah 1 gantang Baghdad makanan asasi sesuatu tempat
spt beras atau gandum ( mengikut cara asal ) atau sebanyak 2.27 kg
bersamaan nilai mengikut kadar nilai mata wang semasa ( mengikut sukatan /
timbangan ) .
3. Cth lafaz bagi Zakat Fitrah ialah :
Inilah wang bagi menggantikan beras fitrah yang wajib bagi diriku / dan
tanggunganku pada tahun ini kerana Allah Taala .
Sekiranya diwakilkan :
Inilah wang bagi menggantikan beras fitrah yang wajib bagi
pada tahun ini yang diwakilkan kepadaku kerana Allah Taala .
1.27.4
Syarat Wajib
Zakat Harta
Lima Perkara :
1. Muslim .
2. Merdeka .
3. Sempurna Milik .
4. Memiliki Nisab ( had minima harta yang dimiliki ) .
5. Cukup Haul setahun ( qamariah ) atas pemilikan nisab , kecuali Zakat
Tanaman atau Buah-buahan .
[42]

1.27.5
Jenis
Zakat Harta
Terbahagi kepada lima :

1. Binatang Ternakan ( spt Unta ; Lembu ; Kerbau ; Kibasy ; Kambing )
- Nisab bagi Unta ( 5 ekor ) ; Lembu / Kerbau ( 30 ekor ) ; Kibasy / Kambing
( 40 ekor ) .
- Antara syarat tambahan bagi binatang yang dikenakan zakat ialah binatang
ternakan itu dipelihara pada tempat yang bebas spt padang rizab , atau
dilepaskan binatang itu pada padang rumput yang disewa dengan harga yang
murah . Binatang itu juga bukan binatang yang digunakan untuk bekerja spt
menarik kereta , membajak sawah , mengangkat barang dsb .
2. Tanaman / Biji-bijian dan Buah-Buahan yang menjadi makanan asasi
yang mengenyangkan ( spt Padi ; Barli ; Gandum ; Jagung dsb / Tamar
dan Anggur sahaja )
- Nisabnya ialah apa yang sama atau lebih daripada 5 wasq ( 400 gantang ) ,
maka wajib dikeluarkan satu kail ( gantang ) .
- Kadar zakatnya 10% ( 1/10 ) iaitu 40 gantang sahaja .
- Zakat tanaman-tanaman padi , gandum dan sebagainya , dikira setelah dituai
dan dibersihkan jeraminya mengikut kadar sukatannya .
- Zakat tanaman dan buah-buahan ini dikenakan berulang-ulang kali apabila
berulang-ulang tanaman itu dalam setahun .
3. Mata Wang ( Emas dan Perak )
- Nisab bagi Emas seberat 20 misqal ( kira-kira 96 gram ) . Manakala bagi
Perak 200 dirham kira-kira ( 672 gram ) .
- Kadar zakatnya 2.5 % ( 1/40 ) .
4. Harta Galian ( sama ada Emas / Perak yang dikeluarkan dari perut bumi)
dan Rikaz ( harta kekayaan yang dijumpai tertanam di dalam tanah hasil
simpanan orang jahiliah dahulu iaitu sebelum Islam )
- Wajib dikeluarkan serta merta jika cukup nisab sebagaimana nisab Emas dan
Perak .
5. Harta Perniagaan besar atau kecil
- Zakatnya sebanyak 2.5 % ( 1/40 ) .
6. Zakat Saham Wang yang dilaburkan dalam syarikat / perniagaan
- Zakatnya sebanyak 2.5 % atas nilai terendah sesuatu tahun semua saham
( setelah ditolak hutang atas saham-saham tersebut ) .
Perhatian :
1. Perhiasan Emas dan Perak yang dipakai oleh wanita ( dengan syarat tidak
terlalu banyak sehingga melampau ) maka ianya tidak wajib dikenakan zakat .
2. Wang kertas yang ada sekarang ada nilainya ( memegangnya serupa
dengan memegang Emas dan Perak ) , maka wajib dikeluarkan zakat apabila
cukup nisabnya .
3. Mendahulukan zakat sebelum cukup Haul dibolehkan .
4. Bagi orang yang tidak mengeluarkan zakatnya beberapa tahun disebabkan
sesuatu hal , maka wajib bagi dirinya mengeluarkan seberapa tahun yang tidak
dibayarnya itu .
5.Harta-harta yang dicuri atau dirampas bila sudah dapat dikembalikan ke
dalam miliknya , wajib dikeluarkan zakatnya .
6. Harta-harta Baitul Mal atau harta-harta yang diwakafkan kepada umum ,
tidaklah wajib dikeluarkan zakatnya .
[43]

1.27.6
Golongan
( Asnaf )
Yang Berhak
Menerima
Zakat
Lapan golongan :
1. Fakir Mereka yang tidak mempunyai harta dan tidak dapat berusaha atau
usahanya tetap tidak berhasil ( tidak sampai 50% dari keperluan hidupnya ) .
2. Miskin Mereka yang mempunyai harta hasil dari usahanya tetapi masih
tidak mencukupi untuk keperluan hidupnya .
3. Amil Mereka ( pegawai ) yang dilantik oleh pemerintah untuk
mengumpulkan zakat yang akan dibahagikan kepada mereka yang berhak .
4. Muallaf Mereka yang baru memeluk agama Islam .
5. Hamba Makatab Hamba yang dijanjikan tuannya untuk dimerdekakan
dengan membayar wang .
6. Gharim Orang yang berhutang yang tidak sanggup membayarnya kerana
keperluan masyarakat .
7. Fi Sabilillah Orang yang berperang / berjihad untuk menegakkan agama
Allah dan yang menjalankan kegiatan dakwah Islam serta untuk
kemaslahatan umum .
8. Ibnu Sabil Orang yang musafir ( bukan kerana maksiat ) yang kebetulan
terputus bekalannya dalam perjalanan .
Perhatian :
Zakat tidak boleh dipindahkan dari negeri yang wajib dikeluarkan zakat ( iaitu
tempat harta itu ) selagimana masih wujud orang yang berhak menerimanya
di negeri tersebut walaupun ke negeri yang jaraknya dekat .
1.27.7
Golongan
Yang Tidak
Layak (Haram)
Menerima
Zakat
Lima golongan :
1. Orang Hartawan dan ada usahanya ( pekerjaan ) .
2. Hamba Belian / Tetap menjadi Hamba Sahaya .
3. Keturunan Bani Hasyim dan Bani Muttalib ( Keturunan Rasulullah SAW ) .
4. Orang Kafir .
5. Orang yang berada di bawah tanggungan si pemberi zakat spt isterinya ,
anaknya dsb .
- Isteri yang kaya dan hartanya wajib dikeluarkan zakat disunatkan memberikan
zakat hartanya itu kepada suaminya yang fakir .
Perhatian :
Memberi zakat kepada keluarga sendiri yang termasuk dalam salah satu
daripada golongan-golongan tersebut adalah diutamakan .
1.28
Haji
Ertinya : Mengunjungi Baitullah di Mekah sekali seumur hidup kepada orang

yang mampu untuk melakukan beberapa amal ibadah pada bulan haji dengan
rukun dan syarat tertentu .
Hukumnya : Fardhu Ain bagi yang mampu sahaja .
Maksud mampu ialah :a) Mampu menyediakan perbelanjaan menunaikan ibadah tersebut untuk
dirinya dan nafkah secukupnya untuk ahli keluarganya .
b) Mempunyai kenderaan untuk pergi dan balik .
c) Aman dalam perjalanan .
d) Memiliki tubuh badan yang sihat .
e) Mempunyai kelapangan masa
f) Jika perempuan hendaklah pergi bersama mahramnya / suaminya / bersama
perempuan lain yang dipercayainya ( bilangan paling minima ialah 2 orang ) .
- Bagi orang buta , harus ada yang memimpinnya .
[44]

1.28.1
Syarat
Wajib Haji
1.28.2
Jenis Haji
( dan umrah )
Lima perkara :
1. Muslim
4. Merdeka
2. Berakal
5. Berkuasa
3. Baligh
1. Haji Ifrad
- Dikerjakan dengan berniat mengerjakan Haji dan Umrah secara berasingan .
Umrah tidak dikerjakan dalam bulan-bulan Haji (atau tidak dikerjakan langsung )
2. Haji Tamattu ( bersenang-senang )
- Ialah mendahulukan ibadah Umrah sampai bertahallul . Setelah membuka
ihram , bebas melakukan perkara yang disukai . Bila tiba masa untuk wuquf di
Arafah ( pada 9 zulhijjah ) , ihram dipakai semula dan ibadah Haji pula
dikerjakan hingga selesai .
3. Haji Qiran
- Ialah mengerjakan Haji bersama-sama Umrah . Sewaktu memakai ihram
diniatkan serentak untuk Haji dan Umrah .
1.28.3
Rukun Haji
Enam perkara :
1. Berniat ihram Haji .

Maksudnya : Sahaja aku menunaikan Haji dan berihram aku dengannya
kerana Allah Taala
2. Wukuf ( berhenti ) di Padang Arafah mulai tergelincir matahari ( waktu Zohor )
9 Zulhijjah sampai terbit fajar pada 10 Zulhijjah .
3. Tawaf mengelilingi Kaabah sebanyak 7 kali ( dinamakan tawaf rukun / ifadah)
4. Saei di antara Bukit Safa dan Bukit Marwah sebanyak 7 kali .
5. Bercukur sekurang-kurangnya memotong 3 helai rambut .
6. Tertib bagi sebahagian rukun .
Perhatian :
1. Ihram ialah berniat masuk mengerjakan Haji atau Umrah dengan
mengenakan pakaian ihram iaitu pakaian yang bukan berkurung spt baju bagi
lelaki . Bagi perempuan , tak boleh memakai kaus .
2. Rukun-rukun Umrah adalah sama kecuali wukuf di Arafah .
3. Bagi orang yang sudah mengerjakan Saei selepas Tawaf Qudum , tidak
payah lagi bersaei selepas Tawaf Rukun ( Ifadah ) .
1.28.4
Perkara
Wajib Haji
Hukumnya : Jika tertinggal Hajinya sah , tetapi wajib membayar dam (denda)
Antara perkara wajib Haji ialah :
1. Ihram di miqat .
2. Bermalam di Muzdalifah .
3. Melontar Jamratul Aqabah .
4. Bermalam di Mina ( malam tasyrik iaitu 11 , 12 dan 13 Zulhijjah ) .
5. Melontar ketiga-tiga Jamrah ( Jamratul Ula , Wusta dan Aqabah ) pada hari
11 , 12 dan 13 Zulhijjah .
6. Menjauhkan diri daripada perkara yang dilarang semasa berihram .
Perhatian :
Wajib Umrah ialah niat ihram dari miqat dan tidak melakukan perbuatan yang
dilarang semasa berihram .
[45]

1.28.5
Perkara
Sunat Haji
Antaranya ialah :
1. Mandi sebelum memakai pakaian ihram .
2. Solat sunat 2 rakaat sebelum memakai pakaian ihram .
3. Membaca talbiah sesudah ihram .
Lafaz talbiah ialah :
, ,
4. Berdoa sesudah membaca talbiah .
5. Mandi ketika hendak masuk kota Mekah dan ketika hendak wukuf di Padang
Arafah .
6. Mengerjakan Tawaf Qudum ( tawaf selamat datang ) .
7. Mengucup Hajarul Aswad / melambai sahaja atasnya .
8. Menyentuh / melambai pada sudut Yamani tanpa dikucup .
9. Membaca zikir dan doa ketika tawaf .
10. Solat sunat 2 rakaat sesudah tawaf .
11. Minum Air Zam-Zam sesudah solat sunat solat Tawaf .
12. Masuk ke dalam Kaabah kalau ada kesempatan .
13. Bermalam di Mina pada malam 9 Zulhijjah .
14. Berada di Arafah beberapa minit sesudah terbenam matahari .
15. Berada di Muzdalifah sehingga terbit fajar 10 Zulhijjah .
16. Membanyakkan ucapan talbiah , zikir , doa , tahmid , tasbih dsb di
sepanjang masa mengerjakan Haji sehingga selesai .
17. Mengerjakan Haji dengan cara Haji Ifrad , iaitu mengerjakan Haji dahulu ,
kemudian barulah dikerjakan Umrah .
18. Ziarah ke makam Nabi SAW di Madinah , setelah selesai mengerjakan Haji .
Perhatian :
Sunat-sunat Umrah pula ialah Mandi sunat ihram ; Solat sunat ihram ;
Mengucup Hajarul Aswad ; Membaca talbiah dan Membaca doa-doa .
1.28.6
Perkara Yang
Membatalkan
Haji
Empat perkara :
1.28.7
Pembahagian
Miqat
Terbahagi kepada 2 bahagian :
1. Meninggal atau tertinggal salah satu daripada rukun-rukunnya .

2.Berjimak ( persetubuhan ) sebelum Tahallul Awal .
3. Luput waktu Arafah .
4. Murtad .
1. Miqat Zamani
Bermaksud : Tempoh tertentu yang sah dilakukan ihram Haji ( dan Umrah ) .
i) Bagi Haji Mulai 1 Syawal hingga terbit fajar 10 Zulhijjah
( dinamakan bulan Haji ) .
ii) Bagi Umrah Sepanjang tahun kecuali pada hari-hari tasyrik dan ketika
mengerjakan ibadat Haji di Arafah sehingga selesai mengerjakan
segala rukun dan wajib Haji .
2. Miqat Makani
Bermaksud : Tempat-tempat di mana para jemaah Haji ( dan Umrah )
dikehendaki untuk memakai pakaian ihramnya .
[46]

i) Bagi Haji Tempat-tempat tersebut ialah seperti berikut :
a) Qarnul Manazil Bagi orang yang datang dari arah Najd .
b) Mekah Bagi orang yang berada di Mekah . Pemakaian ihramnya
bermula dari rumah mereka .
c) Zulhulaifah ( sekarang Bir Ali ) Bagi orang yang datang dari arah
Madinah
d) Yalamlam Bagi orang yang datang dari arah Yaman .
e) Zatul Irqin Bagi orang yang datang dari arah sebelah Iraq .
ii) Bagi Umrah sama spt miqat Haji kecuali bagi orang berkeinginan
mengerjakan Umrah dari Makkah , maka miqat mereka ialah di Tanah Halal .
Perhatian :
Kawasan Tanah Haram ialah satu kawasan yang telah ditentukan
sempadannya dari semenjak Nabi Allah Ibrahim a.s lagi . Jaraknya yang lebih
hampir sekali bernama Tanaim , iaitu kira-kira 3 batu dan yang jauh sekali
bernama Jaaranah , iaitu kira-kira 18 batu .
1.28.8
Larangan
Semasa
Berihram
Dua belas perkara :

1. Lelaki tidak boleh memakai pakaian yang berjahit .
2. Lelaki tidak boleh menutup kepala dengan pakaian spt songkok dan serban .
3. Perempuan tidak boleh menutup muka dan tapak tangan dengan pakaian
yang melekat .
4. Tidak boleh memakai wangi-wangian dan minyak rambut .
5. Tidak boleh bercukur , memotong atau mencabut rambut ( bulu ) .
6. Tidak boleh memotong kuku .
7. Tidak boleh bertengkar , bermusuh , atau memutuskan silaturrahim sesama
umat Islam .
8. Tidak boleh bercumbu-cumbuan / mengerjakan mukadimah jimak .
9. Tidak boleh bersetubuh .
10. Tidak boleh membunuh binatang liar yang halal dimakan dagingnya .
- Tetapi boleh membunuh 5 jenis binatang yang berbahaya , iaitu Kala jengking
; Burung Helang ; Burung Gagak ; Tikus dan Anjing gila .
11. Tidak boleh mencabut , memotong atau mematahkan tumbuh-tumbuhan
termasuk rumput .
12. Tidak boleh melangsungkan akad nikah .
- Ertinya tidak boleh kahwin , mengahwinkan orang , menjadi saksi orang
kahwin atau wali dalam perkahwinan .
Perhatian :
1. Orang yang berakad nikah dalam masa ihram Haji atau Umrah itu tidak sah
dan haram , tetapi Hajinya tidak batal .
2. Orang yang terbatal Haji atau Umrahnya wajib diteruskan kerjanya hingga
selesai serta diwajibkan qada .
3. Melakukan persetubuhan selepas Tahallul Pertama tidak batal Haji , tetapi
dikenakan membayar dam sahaja .
1.28.9
Jenis Tawaf

1. Tawaf Qudum
Iaitu tawaf selamat datang yang disunatkan kepada orang-orang yang baru
sampai ke Mekah .
[47]

2. Tawaf Umrah
Iaitu bilamana masuk ke Mekah dengan mengerjakan ihram Umrah . Tawaf
salah satu rukun Umrah . Dengan Tawaf Umrah ini memadailah untuk Tawaf
Qudum .
3. Tawaf Haji ( dinamakan Tawaf Ifadah )
Iaitu tawaf rukun yang dimestikan ke atas orang-orang yang mengerjakan
Haji dan Umrah .
4. Tawaf Sunat
Iaitu tawaf biasa sebagai satu ibadat yang boleh dikerjakan pada bila-bila
masa sahaja .
5. Tawaf Wida
Iaitu tawaf selamat tinggal yang diwajibkan ke atas orang-orang yang
hendak meninggalkan tanah suci Mekah ..
Perhatian :
1. Niat Tawaf ialah : Sahaja aku tawaf 7 keliling kerana Allah Taala .
2. Kalau Tawaf Haji atau Umrah , maka sunat berniat . Tetapi tawaf biasa iaitu
bukan Tawaf Haji atau Umrah , maka diwajibkan berniat .
1.28.10
Syarat Sah
Melontar ,
Tawaf & Saei
Syarat Sah Melontar :

1. Hendaklah dengan batu ( bukan dengan tanah ) .
2. Dilakukan lontaran sesudah masuk Zohor .
3. Dilontar dengan teratur , satu lepas satu dengan 7 biji anak-anak batu , walau
apa jenis sekalipun .
4. Tertib , iaitu dimulakan lontaran itu pada jamrah yang pertama ( Jamrah Ula )
kemudian kedua ( Jamrah Wusta ) dan yang akhir ( Jamrah Aqabah ) .
5. Dilontar ke dalam kawasan yang ditentukan dan tidak memadai dengan
dicampakkan begitu sahaja .
6. Lontaran itu hendaklah dengan niat melakukan ibadat kepada Allah SWT .
- Orang yang uzur kerana sakit atau lainnya dan tidak dapat melontar jamrah ,
sedang keuzurannya itu tidak diharapkan akan hilang di masa dan hari melontar
itu , boleh mewakilkan kepada orang lain , walau dengan mengupah sekalipun .
Syarat Sah Tawaf :
1. Mesti menutup aurat dan suci dari hadas dan najis .
2. Tawaf di dalam masjid dan di luar Kaabah .
3. Dimulakan di garisan yang membetuli dengan Hajarul Aswad dan
menyudahkannya di situ juga .
4. Diniatkan ketika hendak memulakannya .
5. Mengelilingi Kaabah dengan mengarahkan rusuk kiri ke arah Kaabah .
4. Mengeliliniginya sebanyak 7 kali .
Syarat Sah Saei :
1. Dikerjakannya selepas tawaf .
2. Mulakan dengan niat ketika naik ke atas pinggir Bukit Safa dan sebaikbaiknya dengan menghadap qiblat .
3. Berjalan sebanyak 7 kali antara kedua-dua bukit tersebut , dan sebaikbaiknya berlari sedikit .
- Pusingan pertama dari Safa ke Marwah dan pusingan kedua dari Marwah ke
Safa dan begitulah seterusnya sehingga berakhir di Marwah .
[48]

- Disunatkan berjalan kencang berlari-lari anak di pertengahan , di tempat yang
ada pertandaan lari ketika Saei .
Perhatian :
Tawaf dan Saei boleh dikerjakan dengan menaiki kenderaan atau di atas
usungan dan sebagainya bagi orang-orang yang tidak berkuasa .
1.28.11
Jenis Tahallul
Tahallul ialah membebaskan diri daripada Haji dan kewajipannya , juga

daripada larangan yang ditetapkan ke atasnya .
Waktunya : Bermula selepas pertengahan malam 10 Zulhijjah .
Terbahagi kepada dua bahagian iaitu :
1. Tahallul Pertama ( Awal / Asghor )
- Berlaku apabila melaksanakan 2 perkara antara perkara-perkara berikut :a) Melontar Jamrah Aqabah .
b) Bercukur .
c) Tawaf ( yang diiringi dengan Saei sekiranya seseorang itu belum
melakukan Saei sesudah Tawaf Qudum .
- Selepas Tahallul Pertama ini dilaksanakan , seseorang itu boleh melakukan 10
perkara yang diharamkan ketika berihram kecuali yang berkaitan dengan wanita
iaitu berjimak , mukadimah jimak dan akad nikah .
2. Tahallul Kedua ( Thani / Akbar )
- Terjadi sekiranya telah melakukan Tawaf Ifadah ( Tawaf Rukun ) . Maka
segala perkara yang diharamkan pada masa seseorang itu memakai ihram ,
boleh dilakukan .
1.28.12
Jenis Dam
Dam ialah denda yang ditetapkan kerana melakukan kesalahan dalam masa
ihram Haji , sama ada kerana meninggalkan perkara-perkara wajib atau
membuat perkara yang dilarang .
Terbahagi kepada lima jenis :
1. Dam Tartib ( Tersusun ) dan Taqdir ( Ditentukan )
- Wajib dikeluarkan apabila melakukan atau meninggalkan perkara berikut :
a) Mengerjakan Haji Tamattu .
b) Mengerjakan Haji Qiran .
c) Tidak berihram dari miqat .
d) Tidak melontar jamrah .
e) Tidak bermalam di Muzdalifah .
f) Tidak bermalam di Mina .
g) Tidak mengerjakan Tawaf Wida .
- Dam yang dikenakan ialah : Menyembelih seekor kambing atau 1/7 daripada
lembu / unta . Sekiranya tidak mendapatinya hendaklah Berpuasa selama 10
hari ( 3 hari sewaktu Haji dan 7 hari apabila pulang ke tanah air ) .
2. Dam Takhyir ( Pilihan ) dan Taqdir ( Ditentukan )
- Wajib dikeluarkan apabila melakukan perbuatan yang dilarang ketika ihram spt
berikut :
a) Mencukur rambut sekurang-kurangnya 3 helai setempat dan serentak .
b) Memotong kuku .
[49]

- Dam yang dikenakan ialah : Menyembelih seekor kambing atau ; Berpuasa
selama 3 hari atau ; Bersedekah 3 gantang makanan asasi spt barli , gandum
dsb kepada 6 orang miskin di Tanah Haram .
3. Dam Takhyir ( Pilihan ) dan Tadil ( Seimbang )
- Wajib dikeluarkan kerana :
a) Memotong tumbuh-tumbuhan .
b) Membunuh binatang buruan .
- Dam yang dikenakan ialah : Menyembelih binatang ternakan yang menyamai
binatang buruan atau ; Membeli bijiran mengikut nilai binatang tersebut dan
membahagikannya kepada penduduk Tanah Haram yang miskin ; sekiranya
buruan itu tidak ada yang serupa dengannya , maka seseorang itu boleh
memilih antara 2 perkara berikut : Memberi makan atau Berpuasa .
4. Dam Tartib ( Tersusun ) dan Tadil ( Seimbang )
- Wajib dikeluarkan kerana terhalang daripada menunaikan Haji setelah
memakai ihram .
- Dam yang dikenakan : Menyembelih seekor kambing di tempat dia terhalang ;
sekiranya tidak mampu , hendaklah Memberi makanan mengikut kadar harga
dam itu dan dibahagikannya kepada orang miskin ; sekiranya tidak mampu ,
hendaklah Berpuasa sehari bagi setiap cupak makanan tersebut .
5. Dam Tartib ( Tersusun ) dan Tadil ( Seimbang )
- Wajib dikeluarkan bagi orang yang melakukan jimak ( persetubuhan ) .
- Dam yang dikenakan ialah : Menyembelih seekor lembu ; sekiranya tidak
mampu , hendaklah Membelikan makanan mengikut nilai harga unta dan
disedekahkan kepada fakir miskin di Tanah Haram ; sekiranya tidak mampu
hendaklah Berpuasa sehari bagi setiap cupak makanan .
Perhatian :
Semua denda-denda yang berupa makanan hendaklah ditunaikan di tanah
haram Mekah sahaja .
1.29
Sembelihan
Ertinya : Sembelihan binatang yang halal dimakan mengikut lunas-lunas syarak

dan syarat-syarat tertentu .
1.29.1
Jenis
Sembelihan
Terbahagi kepada tiga jenis :

1. Al-Zabhu
- Memotong batang leher sebelah atas haiwan yang boleh ditangkap oleh
manusia untuk disembelih dengan syarat-syarat tertentu .
2. Al-Nahru
- Memotong batang leher sebelah bawah haiwan dan disunatkan menyembelih
unta .
3. Al-Aqru
- Sembelihan yang dilakukan secara darurah ( terpaksa ) dengan cara
mencederakan haiwan tertentu ( pada mana-mana bahagian badannya )
dengan kecederaan yang membawa kepada maut .
[50]

1.29.2
Rukun &
Syarat Sah
Sembelihan
Tiga perkara :
a) Penyembelih , syarat-syaratnya ialah :1. Hendaklah orang Islam , atau ahli kitab ( yang berpegang dengan kitab Allah
selain Al-Quran iaitu orang Yahudi dan Nasrani ) , atau salah seorang datuk
neneknya menjadi ahli kitab sebelum berlakunya penyelewengan terhadap kitab
tersebut .
2. Sembelihan hanya diniatkan kerana Allah atau dengan nama Allah SWT.
b) Binatang Sembelihan , syarat-syaratnya ialah :1. Binatang yang halal dimakan .
2. Penyembelih dapat menangkap haiwan yang tidak mengalami kesakitan dan
kecederaan sebelum disembelih .
3. Putus halkum dan urat merih .
4. Memotong dengan cepat dan sekaligus .
c) Alat Sembelihan , syarat-syaratnya ialah :1. Alat itu boleh melukakan disebabkan ketajamannya seperti besi , tembaga ,
timah , kaca , batu dan yang seumpamanya .
2. Tidak menggunakan gigi ataupun kuku sebagai alat sembelihan .
Perhatian :
1. Sembelihan janin ( anak dalam perut ) cukup dengan sembelihan ibunya
melainkan jika didapati ia masih hidup , maka hendaklah disembelih .
2. Binatang yang sihat tetapi cedera dihempap runtuhan , diserang binatang
buas atau keracunan , ianya halal dimakan sekiranya sempat menyembelihnya
dalam keadaannya masih ada nyawa .
3. Mana-mana bahagian haiwan yang terpotong dalam keadaan ia masih hidup
, hukumnya adalah sama dengan hukum bangkai binatang tersebut , melainkan
bulunya yang boleh digunakan untuk alas tempat duduk , pakaian dan
selainnya.
4. Berburu dengan binatang yang mempunyai taring ( anjing perburuan ) atau
burung helang halal dimakan ( walaupun didapati haiwan itu sudah mati )
dengan syarat binatang tersebut sudah terlatih , apabila dapat menangkap
haiwan buruan itu tidak dimakannya dan hendaklah dibaca Basmalah sewaktu
melepaskannya .
5. Binatang yang ditembak dengan peluru yang terbuat dari besi , timah dan
lain-lainnya , ada yang berpendapat dibolehkan asal saja di waktu melepas
peluru itu disebut nama Allah , dan binatangnya halal dimakan setelah
disembelih .
1.29.3
Perkara Sunat
Sembelihan
Enam perkara :
1. Penyembelih hendaklah menajamkan mata alat sembelihannya .
2. Binatang itu dibaringkan ke sebelah rusuk kirinya ( mengiringkan kepalanya )
, juga membiarkan kaki kanannya bergerak setelah disembelih kecuali unta
yang disembelih dalam keadaan berdiri dengan digantungkan betis kiri kaki
belakangnya .
3. Binatang yang panjang lehernya , disunatkan menyembelihnya di pangkal
lehernya supaya segera mati .
4. Dihadapkan ke kiblat ( Baitullah ) .
5. Membaca Basmalah .
6. Memotong dua urat yang ada di kiri kanan tepi batang leher ( Al-Warid ) ,
mengelilingi halkum untuk menyegerakan keluarnya nyawa .
[51]

1.30
Korban
( Udhiyyah )
Ertinya : Menyembelih binatang tertentu pada Hari Raya Aidil Adha dan hari
Tasyrik ( iaitu 11 , 12 dan 13 Zulhijjah ) dengan tujuan untuk beribadat atau
menghampirkan diri kepada Allah SWT .
Hukumnya : Sunat Muakkad , tetapi menjadi Wajib apabila bernazar .
Perhatian :
Makruh bagi orang yang mahu melakukan korban menghilangkan walau
sebahagian daripada rambut , janggut , kuku atau bulu badannya sama ada
misai , kumis , bulu ketiak , bulu ari-ari atau selainnya dalam tempoh 10 hari
yang pertama daripada bulan Zulhijjah hingga korban dilakukan .
1.30.1
Waktu
Sembelihan
Korban
Waktu Paling Afdhal : Bermula selepas terbit matahari pada pagi Hari Raya
Aidil Adha ( 10 Zulhijjah ) sekadar sempat ditunaikan solat sunat hariraya dan
dua khutbah yang ringkas .
- Kemudian berterusan waktunya pada 11 , 12 Zulhijjah dan berakhir ketika
terbenamnya matahari tanggal 13 Zulhijjah .
- Maka tidak sah korban , sesiapa yang menyembelih korban pada selain waktu
tersebut ( termasuk sebelum berlalu sekadar dua solat hari raya dan dua
khutbah ringkas ) . Dagingnya itu akan menjadi daging biasa yang boleh
diberikan kepada ahli rumahnya dan tidak dikira sebagai ibadat .
Perhatian :
1. Mengikut pendapat Imam Nawawi , makruh hukumnya melaksanakan korban
pada waktu malam .
2. Disyaratkan berniat ketika menyembelih binatang korban , tetapi harus
mendahulukan niat sebelum waktu menyembelih , iaitu dengan menyertakan
niat ketika iqrar tayin walaupun tidak berniat ketika menyembelih sudah
memadai . Ini sepertimana harus mendahulukan niat zakat sebelum
mengagihkan zakat . Namun begitu , tidak memadai hanya tayin sahaja tanpa
niat .
3. Hendaklah yang berkorban itu sendiri ( sebaik-baiknya ) menyembelihnya
dengan niat bahawa itu adalah udhiyyahnya .
4. Harus mewakilkan kepada orang lain untuk menyembelih . Wakil tidak perlu
berniat dan tidak disyaratkan mengetahui sembelihan untuk apa .
5. Andaikata berwakil , maka memadailah kalau diniatkannya tatkala awal
memotong korban itu dan juga sewaktu menyerahkan binatang itu kepada yang
akan menyembelihnya . Sunat baginya hadir ketika penyembelihan dilakukan .
6. Menurut Syeikh Muhammad bin Sulaiman : Harus mewakilkan pembelian
binatang untuk korban di negara lain , penyembelihan binatang itu dan
pengagihan dagingnya kepada orang miskin negara itu .
- Walaubagaimanapun , orang yang melakukan korban di negara lain wajib
menyerahkan niat kepada wakilnya .
1.30.2
Jenis Binatang
Yang Sah
DiKorbankan
Empat jenis ( mengikut keutamaan ) :

1. Unta berusia lima tahun dan ke atas .
2. Lembu / Kerbau berusia dua tahun dan ke atas .
3. Kambing biri-biri ( kibasy ) berusia satu tahun dan ke atas .
4. Kambing biasa berusia dua tahun dan ke atas .
Perhatian :
1. Boleh melakukan korban bagi seekor unta / lembu / kerbau untuk 7 orang ,
sama ada kesemua mereka berniat untuk korban atau tidak .
[52]

1.30.3
Syarat
Binatang
Korban
1.30.4
Perkara Sunat
Sembelihan
Korban
1.30.5
Pembahagian
Daging
Korban
2. Ulama bersepakat mengatakan seekor biri-biri / kambing hanya untuk

seorang , tidak boleh untuk 2 orang atau lebih . Begitu juga tidak boleh
sekiranya 2 orang melakukan korban 2 ekor kambing dan mereka berdua
berkongsi pada setiap ekor .
3. Ulama berbeza pendapat berkenaan hukum melakukan korban untuk orang
yang sudah meninggal dunia . Mazhab Syafie tidak membolehkan korban untuk
orang lain tanpa izinnya dan juga bagi orang mati jika dia tidak wasiatkannya .
Lima perkara :
1. Tidak berkurap atau lemah badannya / luka-luka / berpenyakit atau gila .
2. Tidak nyata pincang dan kurus badannya .
3. Tidak buta matanya .
4. Tidak cacat anggota badannya .
5. Tidak dalam keadaan bunting .
Tujuh Perkara :
1. Binatang hendaklah gemuk , baik badannya .
2. Kulit binatangnya berwarna putih / kuning / kelabu .
3. Bukan binatang yang dikerah keringatnya , agar tidak liat dagingnya .
4. Bertakbir ketika hendak menyembelih .
5. Membaca Basmalah .
6. Membaca selawat dan salam atas Nabi SAW .
7. Berdoa selepas penyembelihan , seperti :
Ya Allah ! Udhiah ( korban ) ini adalah nikmat daripada-Mu , aku ibadahkan ia
kepada-Mu , terimalah Ya Allah daripadaku , Ya Tuhan kami Yang Maha Mulia
Peringkat Keutamaan :
a) Peringkat Pertama :Sunat bagi orang yang melakukan korban memakan sebahagian daripada
korbannya yang sunat .
b) Peringkat Kedua :Dimakan daging sembelihan satu pertiga dan disedekahkan dua pertiga .
c) Peringkat Ketiga :Dimakan daging sembelihan satu pertiga , disedekahkannya kepada fakir
miskin satu pertiga dan dihadiahkannya satu pertiga kepada orang kaya .
Perhatian :
1. Orang yang melakukan korban sunat , wajib menyedekahkan daging
korbannya walaupun sedikit dan haram memakan semuanya .
2. Daging korban nazar , wajib bagi orang yang berkorban menyedekahkan
segala korbannya itu mentah-mentah kepada fakir miskin dan tidak boleh
dimakan atau mengambil manfaat dari korbannya sekalipun tanduk dan kulitnya
3. Tidak dibenarkan memberi upah bagi penyembelih dari anggota korban ,
walau kulit atau kepala dan lainnya sekalipun .
4. Ulama berbeza pendapat berkenaan dengan pemberian daging korban
kepada orang bukan Islam . Yang masyhur dalam mazhab Syafie adalah tidak
dibolehkan kerana korban adalah ketaatan untuk mendekatkan diri kepada
Allah SWT .
5. Harus bagi fakir menjual , menghadiah , bersedekah dsbnya terhadap daging
korban yang diterimanya , tetapi tidak harus memberikannya kepada orang kafir
6. Haram hukumnya memindahkan daging korban dari negara yang melakukan
korban ke negara lain .
[53]

1.31
Aqiqah
1.31.1
Waktu
Sembelihan
Aqiqah
1.31.2
Syarat
Binatang
Aqiqah
1.31.3
Perbezaan
Antara Aqiqah
Dengan
Korban
Ertinya : Binatang yang disembelih untuk bayi sewaktu mencukur rambutnya .

Hukumnya : Sunat Muakkad , bagi wali yang mendapat anak , baik lelaki
ataupun perempuan .
Perhatian :
Mengikut pendapat Ibn Hajar Al-Haithami , aqiqah sunat juga pada bayi yang
keguguran . Adapun yang belum diberi roh , tidak disunatkan .
Waktu Diharuskan : Bermula dengan keluarnya semua tubuh bayi dari dalam
perut ibunya dengan sempurna .
Waktu Sunat yang dituntut : Melakukan aqiqah pada hari ke-7 daripada
kelahirannya ( afdhalnya selepas terbit matahari ) . Jika tak dapat , pada hari
ke-14 atau ke-21 hari kelahirannya .
- Waktu sunatnya berterusan sehingga balighnya bayi itu . Setelah baligh ,
bapanya tidak lagi dituntut melakukannya dan lebih baik ( sunat ) dia
melakukannya untuk dirinya sendiri sebagai memenuhi perkara yang telah
tertinggal .
Perhatian :
1. Sunat diazankan pada telinga kanan bayi setelah dia dilahirkan dan
diiqamatkan pada telinga kirinya . Disunatkan juga membelah mulut bayi
( tahnik ) dengan buah kurma atau sesuatu yang manis spt gula dan madu
lebah oleh orang soleh dan bertaqwa .
2. Sunnah menetapkan , bagi wali menyembelih seekor kambing sama ada bagi
aqiqah lelaki atau aqiqah perempuan . Tetapi yang lebih afdhal ialah 2 ekor
kambing bagi anak lelaki dan seekor kambing bagi anak perempuan .
3. Pada hari yang ke-7 sesudah penyembelihan aqiqah , disunatkan juga anak
itu diberi nama yang baik , dicukur kepalanya dan disedekahkan emas atau
perak mengikut kadar berat rambutnya . Disunatkan juga untuk dikhatankan
sekiranya dilihat oleh tukang khatan , anak itu mampu dan dia tidak sakit
( Berkhatan adalah wajib bagi lelaki dan perempuan di sisi ulama mazhab
Syafie ) .
Agar aqiqah yang dilakukan mendapat pahala , disyariatkan sama seperti syarat
korban dari sudut jenis , umur dan selamatnya binatang itu daripada kecacatan
yang menyebabkan kurangnya daging .
Empat perkara :
1. Daging aqiqah tidak wajib bersedekah daging yang mentah , berbeza dengan
daging korban yang wajib disedekahkan walaupun sedikit .
2. Daging aqiqah disunatkan dimasak dalam semua kenduri dan disedekahkan
dalam bentuk yang telah dimasak . Berbeza dengan korban yang disedekahkan
dalam bentuk yang mentah . Aqiqah juga sunat dimasak dengan benda manis
dengan harapan akhlak anak itu menjadi mulia .
3. Disunatkan selagi boleh agar tulangnya tidak dipatahkan . Bahkan ia hanya
dipotong pada sendinya sahaja dengan harapan agar anggota anak itu selamat
dan baik .
4. Kaki binatang aqiqah ( afdhalnya kaki kanan hingga paha ) sunat dihadiahkan
kepada bidan dalam keadaan mentah tanpa dimasak .
Perhatian :
Menurut pendapat yang muktamad oleh Syeikh Ibn Hajar , aqiqah yang wajib
( dengan nazar atau tayin ) wajib menyedekahkan semuanya dalam keadaan
mentah .
[54]

1.32
Makanan &
Minuman
Hukum Asal : Adalah halal dan boleh dimakan / diminum berdasarkan umum
Firman Allah SWT ( yang bermaksud ) : Dialah ( Allah ) yang menjadikan
untuk kamu apa yang ada di bumi kesemuanya . ( Al-Baqarah : 29 )
- Walaubagaimanapun , perkara yang disebutkan pengharamannya oleh dalil
yang lain adalah dikecualikan daripada umum ayat di atas .
1.32.1
Penentuan
Hukum
Makanan
Dalam Islam
Dari Sudut
Halal Dan
Haramnya
Tertegak di atas tiga prinsip berikut :

a) Semua haiwan yang dimakan oleh bangsa Arab ( diterima oleh jiwa
mereka yang bersih ) di zaman Nabi SAW sewaktu mereka dalam keadaan
senang ( banyak makanan ) dan mewah adalah halal .
Termasuk dalam bahagian ini ialah :1. Setiap haiwan yang hidup hanya dalam lautan ; iaitu ikan dan pelbagai jenis
dan namanya adalah halal kerana orang Arab memakan semua ini . Syariat
turut mengakui halalnya .
2. Binatang ternakan ; iaitu unta , lembu , kambing , kuda , seladang , kuda
belang , kijang , arnab dsbnya yang dimakan oleh bangsa Arab bahkan terdapat
nas syarak yang menghalalkannya ( kecuali baghal dan keldai peliharaan
kampong ) .
b) Binatang buas yang diharamkan ialah setiap binatang buas yang memiliki
taring yang kuat digunakan untuk menangkap mangsanya spt anjing , babi ,
serigala , beruang , kucing , gajah , harimau , kera dan seumpamanya .
- Diharamkan juga setiap burung yang memiliki kuku kuat yang digunakan untuk
mencakar dan boleh mencederakan spt burung garuda , rajawali / ering ,
burung helang dll .
c) Diharamkan juga memakan setiap haiwan yang disunatkan
membunuhnya spt ular , kala jengking , burung gagak , burung helang , tikus
dan setiap haiwan yang jelas merbahaya .
1.32.2
Pembahagian
Makanan
Yang Halal
Dan Haram
Terbahagi Kepada 2 jenis :

A) Jenis Tanam-Tanaman :
Semuanya itu halal spt padi , jagung , kacang , sayur-sayuran dllnya , kecuali
kalau tanam-tanaman itu merosakkan kesihatan badan ( mengandungi racun ,
memabukkan atau lainnya ) dan merosakkan akal .
B) Jenis Haiwan :
Keadaannya pula ada 3 macam :
1. Ada haiwan yang hanya hidup di darat sahaja .
- Ianya terbahagi pula kepada 2 bahagian :
a) Haiwan yang halal , iaitu :(i) Haiwan ternakan spt unta , lembu , kerbau , kambing , kibasy dll .
(ii) Haiwan dari binatang liar spt rusa , kijang , kancil dsbnya .
(iii) Haiwan dari bangsa burung spt ayam , itik , angsa , burung unta , merpati ,
punai , puyuh dan lain-lain burung yang makan buah-buahan .
- Walaubagaimanapun , ada beberapa jenis burung yang diharamkan antaranya
; burung kakak tua , burung merak , burung rakhamah ( menyerupai ering ) ,
burung layang-layang dsbnya .
[55]

b) Haiwan yang haram , iaitu :(i) Segala jenis binatang buas spt singa , harimau , serigala , badak , gajah ,
beruang dsbnya .
(ii) Segala binatang yang memiliki sengat / berbisa / menyakiti spt ular , kala ,
lipan , tikus , lebah , tebuan dsbnya .
(iii) Segala binatang yang dipandang menjijikkan spt ulat , cacing , bangsa kutu ,
cicak , cengkerik dsbnya .
(iv) Segala bangsa kera spt mawas , beruk , kingkong , orang utan dsbnya.
(v) Binatang yang dilarang membunuhnya spt semut , serangga , lebah dsbnya .
(vi) Himar dan keldai .
- Walaubagaimanapun , binatang spt landak , dhob ( biawak pasir ) dan yarbu
adalah dikecualikan daripada hukum di atas ( termasuk ulat dalam cuka dan
buah apabila termakan serentak bersamanya ) .
Selain daripada yang tersebut , maka diharamkan juga :(i) Segala macam bangkai ( yang mati dengan tidak disembelih ) dari segala
jenis binatang yang halal , kecuali ikan dan belalang .
(ii) Segala darah , kecuali hati dan limpa .
(iii) Anjing dan babi dan yang diperanakkan dari keduanya .
(iv) Binatang yang disembelih tidak atas nama Allah SWT .
2. Ada haiwan yang hanya hidup di dalam air sahaja spt ikan . Maka segala
jenis ikan adalah halal dimakan ( termasuk belut ) , kecuali mempunyai
racun spt ikan buntal .
- Isi tiram , kerang dan andung mutiara juga adalah halal dengan syarat hidup
di dalam air , tidak kekal hidup di darat dan tidak berbisa .
3. Ada haiwan yang boleh hidup di darat dan di air ( 2 alam ) spt katak ,
buaya , labi-labi dsbnya . Maka , ianya haram dimakan .
Perhatian :
1. Halal menelan belalang dan ikan yang kecil ketika ia masih hidup sama ada
dikunyah ataupun tidak . Adapun ikan yang besar , haram menelannya sebelum
dibuang najis yang ada di dalam perutnya terlebih dahulu .
2. Jika semut atau lalat jatuh ke dalam periuk dan hancur seluruh badannya ,
maka tidak haram memakan makanan di dalam periuk tersebut .
3. Haram bagi orang lain mengambil buah-buahan yang gugur sama ada
pohonnya itu berpagar atau tidak .
4. Haram juga memakan sesuatu yang kotor pada asal bagi tabiat orang yang
sejahtera spt hingus , mani , kahak dan peluh . Adapun benda yang kotor
kerana sebab mendatang spt air pembasuh tangan dan daging busuk , ianya
tidak haram , hanya makruh sahaja spt belacan , wadik dan pekasam .
5. Sebagaimana menurut Al-Quran bahawa bangkai , darah , daging babi dan
yang disembelih bukan dengan nama Allah adalah haram dimakan . Tetapi
dalam keadaan darurat dan terpaksa , kerana tidak ada makanan yang lain ,
sedang dikhuatirkan mati kelaparan , maka dibolehkan memakan barang
tersebut sekadar menghindarkan diri dari kebinasaan dan tidak melampaui
batas .
[56]

1.32.3
Minuman
Yang
Diharamkan
Berdasarkan tiga kategori berikut :

1. Benda yang memudaratkan spt racun dsbnya .
2. Benda yang najis spt darah yang mengalir , air kencing , susu binatang yang
tidak dimakan dagingnya ( selain susu manusia ) , ataupun air yang terkena
najis .
3. Benda yang memabukkan sama ada ia adalah arak yang dibuat daripada
anggur ataupun yang bukan dinamakan arak yang dibuat dengan bahan
selainnya .
1.33
Pakaian &
Perhiasan
Hukum Asal : Hukum asal bagi pakaian dan perhiasan sama ada yang berada
pada tubuh badan , pakaian atau tempat tinggal adalah halal dan dibenarkan ,
kecuali apa yang dikecualikan dengan nas-nas yang khusus .
1.33.1
Penggunaan
Emas & Perak
Hukumnya : Haram menggunakan emas dan perak kecuali dalam jual beli dan
yang seumpamanya .
Penggunaan Bekas Yang Ditampal Dengan Emas Dan Perak :
- Diharamkan secara mutlak menggunakan bekas-bekas yang ditampal dengan
emas sama ada tampalan itu besar ataupun kecil . Juga sama ada ia
ditampalkan pada tempat yang digunakan ataupun selainnya .
- Manakala bekas yang ditampal dengan perak , sekiranya tampalan itu besar
dan dilakukan tanpa keperluan ( hajat ) , maka ia adalah haram . Sekiranya ia
kecil ataupun besar dan dilakukan kerana keperluan ( hajat ) maka ia
dibenarkan sama ada tampalan itu di tempat yang digunakan ataupun
selainnya.
Penggunaan Bekas Yang Disalut Dengan Emas Dan Perak :
- Saduran / salutan ( iaitu dengan cara mengecatnya ) dengan emas dan perak ,
sekiranya sedikit ( sekira-kira apabila dipanaskan di atas api tidak menghasilkan
sesuatupun ) maka ia adalah halal .
- Sekiranya ia banyak , maka ia adalah haram .
Penggunaan Bekas Yang Dibuat Daripada Bahan Galian Yang Berharga :
- Dibenarkan menggunakan bekas-bekas yang dibuat daripada bahan galian
yang berharga selain daripada emas dan perak spt intan berlian , mutiara , batu
delima ( permata merah ) , zamrud ( permata hijau ) , kaca dsbnya kerana tidak
ada nas yang melarangnya .
Tiga Perkara Yang Dikecualikan Daripada Pengharaman Ini :
1. Wanita menggunakan emas dan perak sebagai bahan perhiasan dengan
kadar yang sewajarnya tanpa melampau dan berlebihan . Sama ada wanita
yang telah berkahwin ataupun belum , kecil ataupun besar , kaya ataupun
miskin .
2. Cincin perak kerana telah sahih bahawa Nabi SAW telah menggunakannya
( dipakai di kelingking kanan atau kiri ) .
3. Keadaan darurat dan terpaksa iaitu apabila tiada bekas kecuali bekas emas
dan perak .
- Hal yang sama spt ini sekiranya hidung terpotong lalu digantikan dengan
hidung emas ataupun emas diperlukan untuk menguatkan giginya .
[57]

1.33.2
Penggunaan
Sutera
Hukumnya : Memakai sutera juga diharamkan kepada lelaki . Begitu juga

penggunaannya dalam semua bentuk spt untuk tempat duduk , berlindung dan
berselimut dengannya . Tetapi ia halal untuk wanita dan anak kecil ( belum
baligh ) .
Dua Keadaan Yang Dikecualikan Daripada Pengharamannya Bagi Lelaki :
1. Keadaan darurat iaitu apabila dia tidak mendapati sesuatupun kecuali sutera
untuk menutup auratnya ataupun melindungi dirinya daripada kepanasan
ataupun kesejukan .
2. Keperluan memakainya untuk menjauhi kemudaratan spt seseorang lelaki
yang sakit dan pemakaian sutera akan mempercepatkan sembuhnya ataupun
mengurangkan kesakitannya .
Pemakaian Sutera Yang Bercampur Dengan Kain Selainnya :
- Sekiranya sutera lebih banyak , maka lelaki diharamkan memakai dan
menggunakannya . Sekiranya kain selain sutera lebih banyak , maka lelaki
dibenarkan memakai dan menggunakannya . Sekiranya kadar keduanya sama ,
dibenarkan memakai dan menggunakannya sebagai mengutamakan bahagian
yang halal kerana itu hukum asalnya .
Perhatian :
1. Diharamkan menggantung tirai sutera di pintu , dinding dsbnya sama ada
bagi lelaki dan perempuan tetapi ulama mengecualikan penggantungannya
pada Kabah Al-Musyarrafah sahaja .
2. Pemakaian kain sutera juga diharuskan untuk dibuat pinggir baju ( spt lapis
untuk baju wol dllnya ) , menampal pakaian sekadar 4 jari dan untuk tali tasbih .
1.33.3
Bentuk
Perhiasan
Lain Yang
Diharamkan
( Bagi Lelaki &
Perempuan )
Antaranya ialah :
1. Menginaikan ( celup warna ) rambut kepala ( uban ) dan janggut dengan
warna hitam.
2. Menyambung rambut dengan rambut lain sama ada janda atau yang telah
berkahwin , untuk berhias atau selainnya .
- Mengenai menyambungkan rambut dengan benang sutera dan seumpamanya
yang tidak menyerupai rambut , maka ia diharuskan dan tidak dilarang kerana ia
tidak termasuk hukum menyambung rambut yang dilarang . Ia hanya untuk
perhiasan .
3. Membuat Tatto , mencabut bulu rambut di wajah ( kening ) , mengikir
( merata dan menjarakkan gigi kacip dan geraham dengan alat kikir dan
seumpamanya ) .
- Dikecualikan mencabut bulu yang tumbuh di muka wanita yang berupa janggut
dan misai , bahkan disunatkan mencabutnya kerana larangan hanyalah pada
kening dan rambut yang berada di sekeliling wajah . Begitu juga apabila dicukur
atas sebab perubatan ataupun keaiban yang ada pada gigi .
4. Lelaki yang menyerupai ( meniru ) perempuan dan perempuan yang
menyerupai lelaki sama ada dalam bentuk pakaian , perhiasan , percakapan ,
cara berjalan , penampilan diri dan beberapa sifat kebiasaan bagi lelaki ataupun
perempuan .
5. Menggambar dan mengukir manusia , binatang dan segala yang ada roh
sama ada gambar yang dihina atau diagungkan ; di atas tikar , pakaian , dirham
, dinar , kertas , bekas makanan , dinding dsbnya ; sama ada yang mempunyai
bayangan ataupun yang tiada bayangan .
- Pengharaman hanya dikecualikan dari 2 perkara berikut :-
[58]

a) Kelonggaran bagi anak lelaki dan perempuan bagi gambar ( patung )
permainan mereka .
b) Keadaan darurat tetapi mengikut kadar dan keperluannya .
1.34
Seni &
Hiburan
Dalam Islam
Perhatian :
1. Haram bagi lelaki memakai pakaian atau kain yang dicelup kuning tua atau
kuning muda dengan bahan celup atau kunyit dsbnya .
2. Lelaki yang memakai kain sarung , seluar yang melewati dari mata kaki
hingga menyeret atau memakai pakaian yang kasar sekali , hukumnya makruh .
Tetapi jika pemakaian sarung / seluar yang panjangnya melewati mata kaki
dengan maksud berlagak sombong , maka hukumnya haram .
3. Haram juga bagi lelaki memakai inai yang tidak ada keperluannya apa-apa
jua .
Hukumnya : Hiburan merupakan satu fitrah yang disukai oleh semua manusia
untuk menghiburkan hati mereka .
- Hukumnya berbeza bergantung kepada jenis hiburan tersebut :1. Harus Hiburan yang memberi kebaikan kepada individu dan masyarakat
spt pertandingan memanah , permainan yang berfaedah dan apa sahaja
hiburan yang diterima baik oleh rasional manusia .
2. Makruh Hiburan yang tidak memberi apa-apa kesan yang baik atau buruk
kepada manusia spt berada dalam majlis yang penuh gurauan , jenaka dan
perkara-perkara yang tidak berfaedah dan membuang masa .
3. Haram Hiburan yang memberi kesan buruk kepada individu dan
masyarakat spt keterlaluan berhibur sehingga mengabaikan tanggungjawabnya
spt solat , bekerja mencari rezeki atau mengabaikan aspek akhlak dalam
pergaulan dengan orang lain .
- Demikian juga dengan majlis nyanyian yang disertakan dengan dendangan
alat muzik yang diharamkan atau disertai oleh wanita dan pelayan .
1.34.1
Syarat Umum
Seni &
Hiburan Yang
Diharuskan
Antaranya ialah :
1. Tidak meninggalkan ibadah asas spt solat , puasa dsbnya .
2. Tidak berlebihan sehingga meninggalkan pekerjaan utama spt mencari rezeki
, belajar dan seumpamanya .
3. Tidak melibatkan perkara haram spt perjudian , pertaruhan , undi nasib dll.
4. Tidak wujud penipuan .
5. Menutup aurat .
6. Menjaga batas-batas pergaulan .
7. Tidak membahayakan tubuh badan , nyawa dan minda spt tinju .
8. Tidak merendahkan kehormatan manusia atau menghinanya atau
menjadikannya bahan ketawa .
9.Tidak membuang masa disebabkan permainan / sukan yang terlalu lama .
10. Tidak membazir wang untuk sukan dan peralatan yang terlalu mahal .
11. Tidak menzalimi dan menyakitkan binatang spt menyabung ayam / lembu.
12. Tidak menggunakan sihir .
1.34.2
Pelbagai
Bentuk Seni &
Hiburan Yang
Halal
Menurut Prof. Dr. Yusuf Al-Qardhawi ( Pengerusi Persatuan Ulama Sedunia ) ,

ada bermacam-macam cara hiburan yang dibolehkan oleh agama yang
disyariatkan oleh Nabi SAW kepada kaum Muslimin untuk menyenangkan hati
mereka dan melapangkan dada mereka , di samping dapat memberi semangat
untuk menunaikan segala macam peribadatan dan kewajipan lain dengan
penuh kesegaran dan kuat keazaman .
[59]

Perhatian :
Pada dasarnya , setiap permainan yang berisiko tinggi ( spt mendaki puncak
gunung , memanjat bangunan , lumba kereta , sarkas , tinju dan gusti ,
menjinakkan ular dsbnya ) selama memiliki teori dan aturan-aturan yang diakui
oleh para ahli bidangnya , dilakukan berdasarkan hukum sebab-musabab ,
serta tidak rawan menimbulkan bahaya fatal ( untung malang kemalangan
yang tidak dapat dielakkan ) , maka menurut pandangan Prof. Dr. Yusuf
Al-Qardhawi , permainan tersebut diperbolehkan . Khususnya , bagi orang yang
betul-betul menguasainya dan diperhitungkan dapat terhindar dari risiko . Tetapi
, niatnya harus tetap sesuai dengan syariat spt untuk memberikan manfaat
pada masyarakat mahupun individu di dalamnya .
1.34.3
Permainan
Dengan
Ketangkasan /
Pertarungan
& Olahraga
Hukumnya : Ia membabitkan beberapa jenis pertarungan :a) Apa sahaja pertarungan yang tidak membahayakan tubuh badan , boleh
melatih manusia menjadi kuat dan mahir menggunakan senjata serta
mempertahankan diri adalah dibenarkan .
b) Apa sahaja pertarungan yang membahayakan tubuh badan spt melukakan ,
mematahkan tulang atau menghilangkan keupayaan adalah haram . Cthnya
gusti , tinju dsbnya . Namun dikecualikan pertarungan yang dilakukan dengan
kaedah tertentu yang boleh menjamin tidak berlaku kecelakaan kepada keduadua pihak .
Antara permainannya ialah :
1. Berenang , dengan syarat menutup aurat dan bagi perempuan mestilah
tertutup dari pandangan lelaki .
2. Bola sepak , dengan beberapa syarat :(a) Tidak sampai melalaikan dari tanggungjawab dan kewajipan .
(b) Menjunjung tinggi kod etika yang disepakati .
(c) Tidak melakukan praktik kekerasan terhadap pihak lawan .
(d) Hakimnya mestilah adil .
3. Berlumba Lari .
4. Menunggang Kuda .
5. Memanah , dengan syarat tidak menjadikan binatang sebagai sasaran .
6. Seni Mempertahankan Diri spt silat , taekwando dsbnya .
7. Bergusti .
8. Bermain Pedang .
1.34.4
Hiburan
Permainan
Otak / Minda
Hukumnya : Dinilai berdasarkan kaedah seperti berikut :a) Setiap permainan yang bergantung kepada kemahiran berfikir dan
pengamatan adalah dibenarkan . Persoalan halal atau makruh permainan ini
bergantung kepada sejauh mana ia menyebabkan kelekaan pemain . Cthnya
permainan catur dsbnya .
b) Permainan yang berdasarkan nasib dan yang membantutkan akal fikiran spt
permainan dadu , terup dsbnya adalah haram .
Antara permainannya ialah :
1. Bermain catur , dengan 3 syarat :(a) Tidak melewatkan solat dari waktunya .
(b) Tidak ada unsur perjudian .
(c) Pemain catur mesti menjaga lidahnya dari kata-kata kotor , lucah dan buruk .
2. Game Kartun , dengan beberapa syarat :(a) Harus memiliki misi pendidikan yang bermanfaat bagi anak-anak dan
mampu meningkatkan kualiti pemikiran , wawasan agama serta moral mereka .
(b) Muatan pengetahuan dalam game ini harus sesuai dengan syariat .
(c) Game ini jangan sampai menjadi keutamaan dalam kehidupan anak-anak .
[60]

1.34.5
Hiburan
Dengan
Berburu
Binatang
1.34.6
Menonton
Filem / Drama
/ Teater
1.34.7
Seni
Nyanyian &
Muzik
3. Game Komputer , dengan beberapa syarat :(a) Muatan yang akan dicerna oleh anak-anak tidak mengandungi hal yang
bertentangan dengan nilai-nilai agama , akhlak , kebudayaan dan peradaban
umat Islam .
(b) Tidak membiarkan anak tenggelam dalam game ini secara berlebihan
sehingga menghabiskan waktunya dengan meninggalkan hal lain yang lebih
penting .
(c) Sentiasa menjaga kesihatan mereka serta kestabilan pancaindera mereka
dari segala kesan game ini .
Hukumnya : Harus , dengan beberapa syarat :(a) Pemburunya adalah Muslim / ahli kitab / seseorang yang dianggap sama
dengan ahli kitab spt Majusi dan Shabi .
(b) Tidak menyia-nyiakan hasil buruan dengan membunuhnya tanpa rencana
untuk memanfaatkannya .
(c) Orang yang berburu tidak berada dalam keadaan ihram ( haji atau umrah )
(d) Tidak mengganggu haiwan yang berada di sekitar kota Mekah sama ada
haiwan di darat atau burung di angkasa .
(e) Binatang buruan adalah binatang yang halal dimakan .
(f) Alat yang digunakan mestilah tajam . Jika binatang yang digunakan mestilah
terlatih dan disebut nama Allah ketika melepaskannya .
Hukumnya : Harus , dengan beberapa syarat :(a) Tayangan itu bersih dari segala macam hal-hal yang lucah dan haram ,
segala yang bertentangan dengan akidah Islam , syariat-syariatnya dan adab
susilanya .
(b) Penontonnya tidak meremehkan daripada menunaikan kewajipan agama
atau kewajipan dunia .
(c) Penonton atau pengunjungnya menjauhkan diri daripada berhimpit dan
percampuran antara lelaki dengan perempuan .
Hukumnya : Menurut Prof. Dr. Yusuf Al-Qardhawi :- Islam membolehkan nyanyian selama ia tidak mengandungi kata-kata yang
kotor , cabul dan yang menghasut kepada perbuatan dosa dan maksiat . Tidak
mengapa jika diringi dengan alat-alat muzik yang tidak membangkitkan nafsu .
- Kerana nas-nas yang dijadikan dalil oleh orang yang mengatakan haramnya
nyanyian itu mungkin sahih , tetapi tidak jelas , atau jelas tetapi tidak sahih , dan
tidak ada satu pun hadis yang marfu ( sampai ) pada Rasulullah SAW yang
layak diguna sebagai dalil untuk mengharamkannya . Dan seluruh hadis yang
mereka pergunakan itu didhaifkan ( dilemahkan ) oleh golongan Zhahiriyah ,
Malikiyah , Hanabilah dan Syafieyah .
- Walaubagaimanapun , beberapa syarat patut dipatuhi dalam mendengar
nyanyian dan muzik , antaranya :(a) Tema dan isinya mesti sesuai dengan adab dan ajaran Islam .
(b) Penampilan dan gaya nyanyian mesti dijaga agar tidak membangkitkan
rangsangan nafsu dan syahwat .
(c) Lagu-lagu itu tidak boleh disertai dengan perbuatan yang diharamkan spt
minum khamar , tabarruj ( menampakkan aurat ) , tarian dan perbuatan lucah
atau pergaulan bebas antara lelaki dan perempuan tanpa batasan .
(d) Nyanyian itu tidak boleh berlebih-lebihan atau keterlaluan sehingga
menghabiskan masa semua sekali untuk hiburan semata-mata .
(e) Setiap pendengar kepada nyanyian itu hendaklah menfatwakan apa yang
patut dibuat untuk dirinya sendiri , yakni apabila nyanyian itu menggoncangkan
jiwa nalurinya dan menghasutnya untuk melakukan dosa , maka ketika itu
hendaklah dia segera meninggalkannya terus-menerus .
[61]

1.34.8
Seni Tarian &
Tepuk Tangan
Seni Tarian :
- Contoh tarian yang diperbolehkan ialah tarian sekelompok lelaki dalam
suasana kebahagiaan termasuk tarian rakyat yang telah diwarisi secara turun
temurun di setiap negara masing-masing yang dilakukan pada hari-hari besar
Islam , perayaan hari kebangsaan serta acara hiburan rakyat .
- Maka ia tidak dilarang selama tidak disertai dengan perbuatan dosa ,
membangkitkan nafsu , tidak mengabaikan kewajipan agama serta menafikan
nilai-nilai agama mahupun moral dalam Islam .
Tepuk Tangan :
Hukumnya berbeza bergantung kepada suasana seperti berikut :1. Harus
(a) Untuk mengingatkan , iaitu makmum perempuan ingin mengingatkan
kesalahan imam dalam solat .
(b) Untuk menyemarakkan suasana serta menunjukkan kekaguman dan
penghargaan .
2. Haram Untuk menyanjung para penguasa ketika dia menyampaikan
ucapan di depan umum semata-mata kerana takut dicatat oleh para pembisik
penguasa , dan kemudian dimasukkan dalam daftar hitam . Apatah lagi ,
sekiranya penguasa itu seorang yang zalim dan bongkak .
1.34.9
Seni Lawak &
Komedi
Hukum Asal : Harus , tetapi terikat dengan syarat-syarat yang mesti dijaga ,
antaranya :1. Senyum dan tawa itu tidak menjadi alat untuk berbohong dan berdusta .
2. Tidak bernada penghinaan kepada seseorang atau meremehkan atau
mengolok-olokkan , kecuali dengan keizinan dan keredhaannya .
3. Tidak menimbulkan ketakutan terhadap orang Muslim .
4. Tidak bergurau pada situasi yang serius , dan jangan mentertawa pada
suasana yang mengharukan .
5. Gurauan itu dalam batas yang diterima oleh fitrah dan akal yang sihat serta
bersesuaian dengan masyarakat yang positif yang bekerja secara aktif .
1.34.10
Seni
Lukis &
Fotografi
Seni Lukis :
Menurut Prof. Dr. Yusuf Al-Qardhawi juga ; Segala sesuatu yang berkaitan
dengan membuat gambar dan melukis yang dilarang adalah tertuju pada
gambar-gambar yang dipahat atau dilukis .
Kesimpulan tentang gambar dan para pelukisnya yang boleh dibuat
( berdasarkan tingkatan dosa ) ialah :1. Haram yang paling berat dosanya yang boleh jatuh kepada kafir bagi
pembuatnya ( pemahatnya ) apabila mengetahui tujuan dan sengaja
melakukannya Sekiranya ia adalah gambar sesuatu yang disembah selain
Allah SWT . Dalam hal ini , gambar yang berjisim itu lebih berat lagi dosanya .
2. Tingkatan kedua dalam besar dosanya - Adalah orang yang menggambarkan
sesuatu yang tidak disembah , tetapi bermaksud untuk menyerupai ciptaan
Allah SWT . Ini mendekati kekufuran dan berkait erat dengan niat orang
tersebut .
3. Tingkatan bawahnya lagi - Adalah gambar yang berjisim yang tidak disembah
, tetapi disuci / diagungkan spt raja-raja , para pemimpin dan tokoh-tokoh yang
diabadikan dengan patung dan dipasang di tempat-tempat umum dsbnya ,
sama ada patung itu sempurna atau hanya setengah badan .
4. Tingkatan bawahnya lagi - Adalah berdosa bagi para pembuat gambar yang
berjisim bagi setiap yang bernyawa , yang tidak disuci / diagungkan , kecuali
mainan kanak-kanak dan boneka yang dibuat daripada manisan untuk dimakan.
[62]

5. Manakala tingkatan bawahnya lagi iaitu membuat atau memiliki gambar yang
tidak berjisim , hukumnya adalah seperti berikut :(i) Tetap Haram dan Berdosa - Sekiranya ia berupa lukisan yang disuci /
diagungkan spt lukisan para pengusaha , pemimpin dllnya terutama yang
ditampal atau digantung . Semakin kuat haramnya apabila gambar itu adalah
orang yang zalim , fasiq dan kafir .
(ii) Makruh Sekiranya ia mempunyai nyawa yang tidak disuci / diagungkan ,
tetapi sekadar untuk kemewahan spt hiasan dinding .
(iii) Harus Sekiranya ia gambar yang tidak bernyawa spt pohon , lautan , kapal
, gunung dan sejenisnya dari pemandangan alam , selama tidak mengganggu
ketaatan atau tidak untuk kemewahan yang dimakruhkan .
- Sekiranya patung dan lukisan ( yang diharamkan atau dimakruhkan itu ) ,
direndahkan kedudukannya ( fungsinya ) , maka ia akan berubah ke lingkungan
halal spt gambar pada permaidani yang dipijak oleh tapak kaki atau digunakan
sebagai alas kaki dllnya .
1.35
Pengurusan
Jenazah
Fotografi :
Fotografi yang diambil dengan kamera , bagi para ulama yang berpendapat
bahawa larangan membuat gambar hanya berlaku bagi pembuatan patungpatung yang berjisim , maka mereka sama sekali tidak memandang adanya
larangan pembuatan gambar-gambar dan foto terutama gambar yang tidak
sempurna ( satu badan ) .
Maka , pada dasarnya fotografi adalah boleh , selama tidak mengandungi
persoalan gambar yang jelas diharamkan , antaranya ialah :(a) Gambar wanita telanjang atau separuh telanjang .
(b) Menampakkan bahagian-bahagian tubuh wanita yang merangsang syahwat.
(c) Foto atau gambar orang kafir , zalim ,dan fasiq .
(d) Gambar yang melambangkan kekafiran spt simbol-simbol , berhala-berhala
dll .
Hukumnya : Fardhu Kifayah .
Lima Kewajipan Terhadap Mayat :
1. Memandikan mayat
- Sekurang-kurangnya dihilangkan semua najis yang mungkin ada pada
tubuhnya kemudian diratakan air ke seluruh badannya .
- Cara yang sempurna : Pertama ; mayat diletakkan di tempat yang tinggi ,
Kedua ; dikeluarkan najis , dibasuh kedua-dua kemaluannya ( qubul dan dubur )
, mulut dan kedua-dua lubang hidung dibersihkan dan diambil wuduk untuknya .
Ketiga ; Kepala dan mukanya dibasuh dengan sabun . Rambutnya disikat .
Keempat ; Dibasuh dengan sempurna semua bahagian kanan bermula dengan
anggota selepas mukanya ( bahagian hadapan ) dan bahagian kiri , juga
bermula dengan anggota selepas mukanya . Kemudian bahagian kanan
bermula dengan bahagian tengkoknya ( bahagian belakang ) dan sebelah kiri ,
juga dengan anggota selepas tengkoknya . Dengan itu semua badannya telah
diratai dengan air . Ini adalah mandian yang pertama .
- Disunatkan supaya mandi seumpama itu diulangi sehingga cukup 3 kali . Pada
mandi yang terakhir ( ketiga ) , hendaklah dicampurkan sedikit dengan air kapur
sekiranya mayat tidak berada dalam keadaan ihram .
- Cth lafaz niat memandikan : Aku memandikan jenazah lelaki / perempuan ini
kerana Allah Taala .
[63]

2. Mengkafankannya
- Sekurang-kurangnya mayat dibalut dengan sehelai kain yang menutup seluruh
badan dan kepalanya sekiranya dia tidak berada dalam keadaan berihram .
- Cara yang sempurna ; bagi mayat lelaki dikafankan dengan 3 kain putih ,
manakala bagi mayat perempuan dikafankan dengan 5 helai kain putih .
3. Menyembahyangkannya
- Solat tidak sah melainkan selepas mayat dimandikan .
4. Mengebumikannya
- Sekurang-kurangnya dikebumikan dalam lubang yang boleh menghalang
daripada timbulnya bau dan tidak boleh digali oleh binatang buas serta dalam
keadaan menghadap qiblat .
- Cara yang paling sempurna ialah : Pertama ; Ditanam dalam kubur yang
dalam . Kedua ; Wajib diletakkan mayat di atas bahagian kanannya dengan
menghadap qiblat . Ketiga ; Jika tanah keras , sunat dibuat liang lahad dan
sekiranya tanah lembut sunat dibuat lubang di tengah bahagian kubur , ditutup
dengan batu-batu halus atau seumpamanya , kemudian ditimbus dengan tanah
. Keempat ; Disunatkan agar mayat ditarik daripada bahagian kepalanya
dengan perlahan ke dalam liang kubur , setelah ia diletakkan berhampiran
dengan kubur untuk dikebumikan . Disunatkan juga kepada lelaki yang paling
akrab dengan mayat supaya turun ke dalam kubur untuk meratakan tanah di
dalamnya .
Perhatian :
1. Mayat orang yang mati syahid , haram dimandi dan disolatkan . Hanya wajib
dikafan ( sunat dikafankan dengan pakaian yang dipakai ketika terbunuh ) dan
dikebumikan .
2. Mayat lelaki wajib dimandikan oleh lelaki dan mayat perempuan wajib
dimandikan oleh perempuan kecuali suami dibolehkan memandikan isterinya
dan sebaliknya . Begitu juga mayat boleh dimandikan oleh mahramnya sama
ada lelaki atau perempuan .
3. Bagi bayi keguguran yang nyata hidupnya selepas lahir , maka wajib atasnya
hanya 3 perkara iaitu memandikannya , mengkafankannya dan
mengebumikannya .
1.35.1
Kedudukan
Jenazah &
Imam
Kedudukan Jenazah :
Jenazah lelaki : Kepalanya di sebelah kiri Imam .
Jenazah perempuan : Kepalanya di sebelah kanan Imam .
Kedudukan Imam :
Lelaki : Imam berdiri bertentangan dengan kepala jenazah .
Perempuan : Imam berdiri bertentangan dengan pinggang jenazah .
1.35.2
Syarat Sah
Solat Jenazah
Lima perkara :
1. Mayat sudah dimandi dan dikafankan .
2.Meletakkan mayat di sebelah kiblat orang yang akan menyembahyangkannya
, kecuali jika solat dilakukan di atas kubur atau solat ghaib .
3. Menutup aurat .
4. Suci daripada hadas dan najis .
5. Menghadap kiblat .
[64]

1.35.3
Rukun
Solat Jenazah
Tujuh perkara :
1. Berdiri betul bagi yang berkuasa .
2. Niat .
- Bagi dewasa :
/
( )
Maksudnya : Sahaja aku solat atas mayat empat takbir fardhu kifayah
( imam / makmum ) kerana Allah Taala
- Bagi kanak-kanak :
3.
4.
5.
/
( )
6.
Bertakbir sebanyak empat kali .

Membaca surah al-Fatihah ( selepas takbir pertama ) .
Membaca Selawat ke atas Nabi SAW ( selepas takbir kedua ) sekurangkurangnya .
Membaca Doa bagi mayat ( selepas takbir ketiga ) sekurang-kurangnya
7.
Memberi Salam yang pertama ( selepas takbir keempat ) .
.
Perhatian :
Disunatkan membaca doa pada takbir yang keempat sebelum memberi salam .
1.35.4
Waktu
Larangan
Pengebumian
Jenazah
Empat waktu :
1. Matahari sedang terbit .
2. Matahari di tengah langit sampai tergelincir .
3. Matahari hampir terbenam .
4. Tengah malam .
1.35.5
Cara
Pengebumian
Jenazah
Antara caranya :
1. Jenazah Muslim tidak dikuburkan bersama mayat orang kafir atau sebaliknya
2. Disunatkan menguburkan jenazah di kawasan perkuburan .
3. Para syuhada hendaklah dikuburkan di medan peperangan iaitu tempat
mereka syahid dan tidak boleh dipindahkan di tempat lain .
4. Boleh dikuburkan jenazah pada malam hari .
5. Jenazah dibawa ke kubur dengan menggunakan pengusung 4 penjuru .
6. Bagi orang yang melihat jenazah diusung ke perkuburan , disunatkan ia
berdiri sehingga mayat itu hilang daripada pandangannya .
7. Seelok-eloknya hendaklah lubang kubur itu luas dan dalam , lebih kurang 6
kaki dalamnya .
8. Hendaklah menguburkan setiap satu jenazah untuk satu lubang . Tetapi ,
sekiranya keadaan darurat atau terdesak , boleh menguburkan dua jenazah
atau lebih dalam satu lubang kubur .
9. Mengumpulkan beberapa jenazah yang mempunyai hubungan kerabat
adalah baik dan digalakkan .
10. Sesudah lubang kubur ditimbus , tanahnya hendaklah ditinggikan sejengkal
dan diratakan , kemudian dipacakkan batu nisannya di bahagian kepala dan
kakinya , dicacakkan pula daun-daun yang kehijauan , lalu dijiruskan air di atas
kubur itu yang dimulai dari kepala di pihak kanan hingga dua kakinya .
11. Orang yang membacakan talqin , hendaklah duduk di bahagian muka mayat
dengan membelakangkan kiblat . Sementara orang yang hadir pula berdiri
[65]

dengan mengangkat tangan mendoakan mayat itu semoga ditetapkan hati dan
diampunkan dosanya .
12. Jika mayat ditanam dengan membelakangkan arah kiblat atau menelentang
atau disembamkan mukanya ke tanah , wajiblah digali semula dan
diperbetulkan mukanya menghadap kiblat iaitu selagi mayat itu tidak berubah
atau berbau busuk .
1.36
Konsep
Ihsan
Ihsan ialah melakukan setiap ibadat dan pekerjaan berasaskan ilmu dan
kefahaman yang betul dengan cara yang terbaik mengikut peraturan serta
ikhlas semata-mata kerana Allah SWT .
1.36.1
Ilmu Tasawuf
Ertinya : Ilmu membersihkan hati rohani daripada sifat-sifat mazmumah

( tercela ) dan menghiasi dengan sifat-sifat mahmudah ( terpuji ) dengan cara
mengikuti perintah Allah SWT dan Rasul-Nya .
Hukum Mempelajarinya : Fardhu Ain ke atas setiap orang Islam yang berakal
dan Wajib pula beramal dengan ilmunya .
Sumbernya : Al-Quran dan As-Sunnah Baginda SAW.
Matlamatnya : Melalui pembersihan hati rohani itu tadi akan menyampaikan ia
kepada mengenal Allah SWT ( Marifatullah ) , melihat ia akan segala kejadian
di alam semesta ini adalah kerana perlakuan ( Afal ) Allah SWT dan
mengosongkan hatinya daripada selain Allah SWT .
Perhatian :
Mereka yang menjalani ilmu tasawuf atau jalan kerohanian dipanggil Ahli Sufi .
1.36.2
Tarekat
& Guru
Mursyid
Erti Tarekat : Satu bentuk disiplin atau jalan dalam perjalanan kerohanian
yang diambil oleh ahli sufi dengan bimbingan seorang guru yang telah
mencapai makrifah . Guru ini disebut Sheikh mursyid .
- Tarekat adalah amalan-amalan berbentuk zikir-zikir , wirid , selawat dan
seumpamanya yang perlu diamalkan pada setiap hari dalam jumlah tertentu .
Begitu juga sifat-sifat mazmumah yang perlu ditinggalkan .
Hukumnya : Mengikut tarekat tidak wajib tetapi membersihkan hati adalah
wajib . Membersihkan hati tanpa bimbingan guru adalah suatu yang sukar .
- Tarekat seperti juga mazhab dalam fikah ( mazhab Maliki , Syafie , Hambali ,
Hanafi ) diwujudkan oleh para ulama bagi memudahkan umat memahami dan
mengamalkannya .
Perhatian :
1. Ahli sufi yang menjalani jalan tarekat biasanya dipanggil salik .
2. Tarekat hendaklah dengan Al-Quran dan Sunnah iaitu berlandaskan syariat .
Mereka yang tidak berlandaskan 2 sumber tersebut adalah tarekat yang sesat
atau sufi palsu .
3. Amal merupakan suatu kemestian dalam menjalani jalan kerohanian atau
tarekat . Tarekat tidak memberi makna apa-apa kepada orang lama atau ahli
baru sekiranya tidak beramal dengan ajaran / amalan yang mereka terima.
Oleh itu , soal banyak membaca kitab-kitab tasawuf , tempoh lama berbaiah
dengan syeikh dan mengambil tarekat dengan syeikhnya itu bukanlah
gambaran ketinggian martabat kerohanian seseorang , apatah lagi jika tidak
beramal dengan ajaran tasawuf yang dipelajarinya .
[66]

1.36.3
Akhlak
Mahmudah &
Mazmumah
Akhlak bermaksud : Bawaan sifat jiwa yang tersembunyi atau melahirkan

perbuatan dengan mudah tanpa perlu berfikir terlebih dahulu .
- Rasulullah SAW diutuskan untuk menyempurnakan akhlak yang terpuji
( mahmudah ) berlandaskan Al-Quran .
- Ia merupakan tanda dan natijah iman yang sebenar . Islam juga meletakkan
akhlak sebagai inti pati segala ibadat .
Akhlak terbahagi kepada 2 bentuk iaitu :1. Akhlak Mahmudah ( Terpuji )
Cth : Taubat ; Takut kepada Allah ; Mahabbah ( kasih / cinta pada Allah , Rasul
, orang mukmin , ibubapa dsb ) ; Zuhud ( terputusnya angan-angan dari dunia )
; Sabar ( sama ada atas ketaatan , menjauhi maksiat atau atas musibah ) ;
Syukur ; Ikhlas ; Amanah ; Benar ; Tawakal ( berserah diri kepada Allah selepas
berusaha ) ; Redha ; Qanaah ( menerima dengan rela akan apa yang ada ) ;
Berani ; Pemaaf ; Pemurah ; Mengingati mati dsb .
2. Akhlak Mazmumah ( Tercela )
Cth : Gemar makan dan minum ; Banyak berkata yang sia-sia ; Marah ; Hasad
dengki / Irihati ; Kasih pada harta / dunia ; Takbur ( membesarkan diri /
sombong ) ; Riyak ( menunjuk-nunjuk amalan kebaikan untuk mendapat pujian )
; Sumah ( menceritakan amalan baik yang dilakukan untuk mendapat pujian ) ;
Ujub ( kagum dengan amalan sendiri ) , Munafiq ( berpura-pura Islam ) ; Bakhil ,
Berdusta ; Mengumpat dsb.
- Kesemua sifat mazmumah tersebut boleh merosakkan amal ibadat seseorang.
Perhatian :
- Setiap hamba Allah SWT , mestilah berada dalam keadaan khauf ( takut ) dan
raja ( penuh pengharapan ) .
1.36.4
Peringkat
Nafsu
Manusia
Dalam perjalanan manusia bermujahadah melawan nafsu , mereka akan

melalui beberapa peringkat iaitu :
1. Nafsu Ammarah
- Tabiat hati ahli peringkat ini selalu terdedah kepada godaan hawa-nafsu dan
syaitan . Oleh itu , nafsu ammarah sentiasa menyuruh seseorang berbuat
kejahatan sama ada ia faham perbuatan itu jahat atau tidak . Ia tidak merasa
dukacita atau menyesal di atas perbuatan jahat , malah kadang-kadang
sebaliknya , iaitu terdapat perasaan gembira di kalbunya .
Cth : Bakhil , tamak , sombong , hasad dengki , dendam , khianat dsb .
2. Nafsu Lawwamah
- Nafsu yang selalu mengkritik diri sendiri atau mencela diri sendiri apabila
berlaku kejahatan dosa di atas dirinya .
- Perjalanan mujahadah manusia pada peringkat ini lebih baik sedikit daripada
peringkat yang pertama kerana mereka sudah terasa kuat di hati atau gemar
hendak bermujahadah dan sentiasa menurut syariat , tetapi masih tertinggal
melekat di hati benih sifat-sifat tercela spt ujub , riyak , sumah dsb .
3. Nafsu Mulhamah
- Nafsu yang sudah menerima latihan beberapa proses penyucian dari sifat-sifat
hati yang kotor tadi melalui Tarikat Sufiah . Dan dari kerana kesucian hati itu ,
terbuanglah lintasan-lintasan fikiran kotor atau khuatir-khuatir syaitan dan
[67]

mengambil alih di tempat itu oleh khuatir-khuatir dari Malaikat atau dari Allah
yang mana dinamakan sebagai ilham .
Cth : Tawadhu ( merendah diri kepada Allah ) , taubat nasuha , sabar dsb .
- Mereka dalam martabat ini boleh dikatakan baru mulai masuk ke sempadan
maqam ( martabat ) wali iaitu mereka kerap kali baru mulai mencapai fana
( karam dalam kelazatan mesra kepada Allah ) yang menghasilkan rasa
makrifat dan hakikat ( syuhud - iaitu rasa kemanisan apabila ia mengingati salah
satu dari empat berikut iaitu Zat , Sifat , Asma dan Afal Allah ) tetapi belum
begitu teguh kerana mereka dalam martabat ini masih ada kemungkinan akan
lenyapnya kembali segala sifat terpuji dan hilang lenyap pula rasa makrifat dan
hakikat dari hati .
4.Nafsu Mutmainnah
- Adalah permulaan mendapat darjat wali kecil . Ia sentiasa dirasa hatinya
seolah-olah berada bersama-sama Allah . Zikir mereka ini tetap hidup dalam
rahsia sirr iaitu batin bagi ruh .
Cth : Murah hati , tawakal , kuat beribadat , syukur , redha , taqwa dsb .
5. Nafsu Radhiah
- Dinamakan radhiah kerana selain daripada ia berjaya mencapai kejernihan
hati yang teguh itu , maka nafsu ini terpocok kejap di dalamnya dengan
perasaan keredhaan pada segala hukuman Allah .
- Dapat dirasa hati orang sufi seolah-olah ia berada di dalam Allah . Mereka
yang tercapai maqam ini akan lahirlah kepada mereka perangai-perangai mulia
atau sifat-sifat budi berharga spt zuhud , ikhlas , warak , dsb .
6. Nafsu Mardhiah
- Nafsu mereka dan segala hal atau segala apa-apa baik percakapan atau
lakonan yang keluar dari mereka adalah diredhai Allah dan diakui Allah SWT.
Oleh itu , maka jadilah jiwa , perasaan , lintasan atau khuatir hati , gerak-geri ,
penglihatan , pendengaran , percakapan , pancaindera , penumbuk tangan ,
penendang kaki , peludah air liur mereka dan seterusnya kesemuanya adalah
diredhai Allah belaka .
- Sifat-sifat budi yang timbul di antaranya ialah elok dan tinggi budi umpama
Nabi-Nabi , lemah-lembut dalam pergaulan masyarakat , sentiasa rasa selera
berdampingan dengan Allah , redha dan rela dengan apa-apa pemberian Allah
dsb .
- Hati orang sufi seolah-olah dapat terasa dalam keadaan dengan Allah
semata-mata . Maka segala ilmu mereka terus menerus di ambil daripada
Allah SWT jua . Mereka martabat ini setelah melalui martabat fana , akan
kembali pula ke maqam baqa . Di waktu itu dapatlah mereka menceburkan diri
dalam kehidupan sosial orang ramai , dapat berkira bicara dan memberi tunjuk
ajar kepada orang ramai ke jalan syariat agama Allah yang benar .
7. Nafsu Al-Kamil
- Nafsu teristimewa sekali , kerana ia dapat menghimpunkan antara batin
dengan zahir atau antara hakikat dengan syariat . Bererti ia sudah menakluki
seluruh maqam-maqam nafsu suci yang lain .
- Perjalanan nafsu ini adalah Allah semata-mata iaitu bahawa dirasa dalam
kenyataan hati orang sufi zauq-zauq ( perasaan ) hakikat dengan qudrat , iradat
dan kekuatan Allah semata-mata . Maqam ini dinamakan maqam Baqa Billah
yakni ruh atau hatinya kekal dengan Allah tetapi zahir tubuh kasarnya bersamasama dalam pergaulan orang ramai , jadi pemimpin membentuk masyarakat ke
[68]

arah jalan yang diredhai Allah spt yang terdapat pada peribadi Khulafa ArRasyidin di dalam zamannya dsb .
- Para Rasul , Nabi dan wali besar adalah terdiri dari golongan maqam Baqa
Billah atau maqam Nafsu Al-Kamil ini belaka , tetapi pangkat Rasul lebih tinggi
dari Nabi .
- Kesimpulannya ialah , setiap Rasul itu adalah Nabi , setiap Nabi adalah wali
dan setiap wali adalah orang sufi .
1.36.5
Adab Dalam
Islam
- Nabi Muhammad SAW diutuskan adalah untuk memberi contoh dan teladan
yang terbaik dalam kehidupan seharian .
- Keampuhan dan kekuatan Islam dan tamadun Islam ketika zaman Nabi SAW
dan para sahabat sebenarnya terletak pada adab , akhlak dan peribadi umat
Islam yang tidak ada bandingannya sehingga menjadikan Islam berkembang
dan tersebar ke seluruh pelusuk dunia .
- Adab mencakupi banyak perkara dari masalah agama dan dunia sekaligus .
Ini kerana ibadah ada adabnya , begitu juga pergaulan dengan sesama
manusia , keluarga dan anak-anak ( termasuk beradab dengan haiwan dan
tumbuh-tumbuhan ) .
- Ada adab yang sifatnya sunat , makruh , haram dan harus .
- Antara adab-adab dalam kehidupan seorang Muslim ialah :1. Adab terhadap Allah SWT dan Rasul-Nya .
2. Adab antara anak dan kedua ibubapa serta kaum kerabat .
3. Adab antara suami dan isteri .
4. Adab antara orang gaji dan majikan .
5. Adab antara murid dan guru .
6. Adab antara rakyat dan pemimpin .
Termasuklah adab-adab dalam kehidupan sehariannya spt :Adab tidur ; masuk dan keluar tandas ; bersugi , berwuduk ; mandi ; berpakaian
; makan dan minum ; menjaga kebersihan diri dan rumahtangga ; ketika berada
di luar rumah ; berjiran ; bermasyarakat ; bertamu ; berziarah ; menziarahi
orang sakit ; memberi salam ; duduk di tepi jalan ; berhibur ; bermain dan
bersukan ; menuntut ilmu ; berbicara ; bergaul dan berkawan ; berdoa ;
membaca Al-Quran ; masuk , berada dan keluar masjid ; bermusafir ;
menunaikan solat ; berpuasa ; bersedekah ; berhaji ; berhari raya ; berdakwah
dsbnya .
- Kesimpulannya , Islam adalah suatu ajaran yang sangat menitik-beratkan
akhlak mahmudah dan penuh dengan adab kesopanan yang luhur dan indah .
KOD 02
( SILA RUJUK BUKU LAPORAN IMAM REMAJA )
[69]

KOD: 03
MENGHAFAZ SURAH LAZIM
3.1
Surah
Al- Fatihah
3.2
Surah
An-Nas
[70]

3.3
Surah
Al-Falaq

3.4
Surah
Al-Ikhlas

3.5
Surah
Al-Lahab
[71]

3.6
Surah
An-Nasr

3.7
Surah
Al-Kafirun

3.8
Surah
Al-Kauthar
[72]

3.9
Surah
Al-Maun

3.10
Surah Quraisy

3.11
Surah
Al-Fil
[73]

3.12
Surah
Al-Humazah

3.13
Surah
Al-Asr
[74]

3.14
Surah
At-Takathur

3.15
Surah
Al-Qariah
[75]

3.16
Surah
Al-Adiyah

3.17
Surah
Az-Zalzalah

[76]

3.18
Surah
Al-Bayyinah
[77]

3.19
Surah
Al-Qadar

3.20
Surah
Al-Alaq

[78]


3.21
Surah
At-Tin

3.22
Surah
Al-Insyirah

[79]


3.23
Surah
Ad-Dhuha
RENUNGAN BERSAMA
Sabda Nabi SAW :

Maksudnya : " Orang yang terbaik daripada kalangan kamu ialah orang yang
belajar Al-Quran dan mengajarnya " .
( HR Al-Bukhari dan Muslim )
[80]

KOD: 04
MENGHAFAZ DOA & BACAAN
) ( BERKAITAN DENGAN SOLAT

,

.

,

.
,

,
4.1
Doa
Selepas
Wuduk
4.2
Doa
Selepas
Azan
4.3
Doa Iftitah
.

][81
4.4
Doa
Antara
Dua Sujud


()
()
()
()

()

,

, ( ) (

,
.

,

,

, ,
,

,

,
][82
4.5
Doa Qunut
4.6
Bacaan
Tahiyyat Akhir


.

.
4.7
Bacaan Sujud
Tilawah /
Sajadah
4.8
Bacaan Sujud
Sahwi
KOD: 05
MENGHAFAZ ZIKIR SELEPAS SOLAT
( 3 kali ) .

,

,

.

() .
) ( 7 kali

,
][83
5.1
Bacaan
Istighfar
5.2
Bacaan
Kalimah
Tauhid
( HR Al& Bukhari
) Muslim
5.3
Mohon
Perlindungan
(HR Abu Daud
)& An-Nasai
5.4
Bacaan
Keselamatan


.

5.5
Surah
Al- Fatihah
5.6
Surah
Al-Baqarah :
Ayat 1 - 5
[84]

5.7
Surah
Al-Baqarah :
Ayat 255
( Ayat
Al- Kursi )
5.8
Surah
Al-Baqarah :
Ayat 256
5.9
Surah
Al-Baqarah :
Ayat 284
[85]

5.10
Surah
Al-Baqarah :
Ayat 285
5.11
Surah
Al-Baqarah :
Ayat 286
5.12
Surah
Ali Imran :
Ayat 18 - 19
[86]

5.13
Surah
Ali Imran :
Ayat 26
5.14
Surah
Ali Imran :
Ayat 27
5.15
Bacaan
Tasbih ,
Tahmid ,
Takbir & Tahlil

( 33 kali )

.

( 33 kali )
.
( 33 kali )

[87]

,
.
5.16
Bacaan
Hauqolah
KOD: 06
MENGHAFAZ DOA PILIHAN SELEPAS SOLAT
() ,
( )

( ) ( )
() . ( )

() , ()
( )
() ( )
()

.
()

()

)
(

.
][88
6.1
Doa
Penghulu
Istighfar
( HR
) Al-Bukhari
6.2
Doa Sentiasa
& Mengingati
Mensyukuri
Nikmat Allah
6.3
Doa Memohon
& Hidayah
Ketaqwaan
) ( HR Muslim


.

,

,

,
.

,
,

,
.
,
,
.

.

][89
6.4
Doa Selamat
6.5
Doa Memohon
Ketetapan Hati
6.6
Doa Memohon
Perlindungan
Dari Sifat
Tercela
6.7
Doa Memohon
& Keredhaan
Dijauhkan
Kemurkaan
Allah
6.8
Doa Menurut
Jejak Langkah
Nabi
Muhammad
SAW

6.9
Doa Memohon
Keampunan
Kedua
Ibubapa
6.10
Doa Untuk
Mendapat
Rahmat Allah
( Ayat 8
Surah
Ali Imran )
6.11
Doa
Keampunan &
Dijauhi Sifat
Dengki
( Ayat 10
Surah
Al-Hasyr )
6.12
Doa Agar
Sentiasa
Mendirikan
Solat
( Ayat 40 41
Surah
Ibrahim )
6.13
Doa Untuk
Keampunan
Dari
Kezaliman
( Ayat 23
Surah
Al-Araf )
6.14
Doa Untuk
Kebaikan
Dunia &
Akhirat
( Ayat 201
Surah
Al-Baqarah )

[90]

KOD: 07
MENGHAFAZ DOA HARIAN

.

,
,

.
.
.

.

][91
7.1
Doa
Masuk Tandas
7.2
Doa
Keluar Tandas
7.3
Doa Memakai
Pakaian
7.4
Doa
Menanggalkan
Pakaian
7.5
Doa
Bercermin
Muka
7.6
Doa
Masuk Rumah
7.7
Doa
Keluar Rumah
7.8
Doa
Masuk Masjid
7.9
Doa
Keluar Masjid


.

,

,

.

.

][92
7.10
Doa
Sebelum
Makan
7.11
Doa
Selepas
Makan
7.12
Doa
Menaiki
Kenderaan
7.13
Doa
Memulakan
Pelajaran
7.14
Doa
Kifarah Majlis
7.15
Doa Memohon
Keredhaan
Allah
7.16
Doa Memohon
Perlindungan
7.17
Doa
Sebelum Tidur
7.18
Doa
Bangun Tidur

KOD: 08
MENGHAFAZ DOA BERKAITAN SOLAT JENAZAH
( ) ( ) ( )

( ) ( ) ( ) ( )

( )

( )

( ) ( )

( )
( ) ( )

.

( ) ( )

()
.
( )
( ) .
( ) ( )

()

][93
8.1
Bacaan Lengkap
Doa Solat
Jenazah Lelaki /
Perempuan
) ( Doa Rukun
8.2
Bacaan Lengkap
Doa Solat
Jenazah kanakKanak Lelaki /
Perempuan
8.3
Bacaan Lengkap
Doa Selepas
Takbir Ke Empat
Lelaki /
Perempuan
) ( Doa Sunat


,

( )

( )
( )
( )

( ) ,
,

() () ,

.

() ()
8.4
Bacaan Doa
Selepas Solat
Jenazah Lelaki /
Perempuan
BAHAGIAN B
) ( PERKARA TAMBAHAN
KOD 09 KOD 11
) ( SILA RUJUK BUKU LAPORAN IMAM REMAJA
KOD: 12
MENGHAFAZ DOA & BACAAN TAMBAHAN
) ( DALAM SOLAT

.

][94
12.1
Doa
Tambahan
Ketika Rukuk
12.2
Doa
Tambahan
Ketika Iktidal

, .

.
,

,

, ,
. , , ,

, , .
,

,

.

,

.
,

][95
12.3
Doa Qunut
Nazilah
12.4
Doa
Tambahan
Ketika Sujud
12.5
Doa Sebelum
Salam


.

KOD: 13
MENGHAFAZ ZIKIR PILIHAN
* *
*
*
*
*
*
* * * * *
*

*

*
* * *
* *
* *

*
*

*
*
* * * *
* *
* * * *
][96
13.1
Zikir
Asmaul Husna

*
* * * *
*

* * * *
*
*

*
*
* *
*

* *
*

* * * *
* *
*
*
*
* * *

*
*
*
*
*

*
*
*
* * *
*
*
*
* *
* * * * *
*

*
*

*

.
.

.
, , , .
][97
13.2
Zikir Munajat

, , , .
, , , .
,

,

.
,
,

, , .
, , .
, , .
, , .
, , .
, , .
, , ,

, , , .
, , ,

, ,
, .
][98

.
.

.
.
,
,
.
.

,

.

.

.

.
.

- SILA RUJUK BUKU PANDUAN LAIN YANG DISEDIAKAN -
][99
13.3
Zikir Mathurat
Sughra /
Manzil

KOD: 14
MENGHAFAZ DOA KHUSUS
) ( BERKAITAN DENGAN KEHIDUPAN
) ( 7 kali

,
.
.
,

.

.

][100
14.1
Doa
Masuk Pasar
14.2
Doa
Menziarahi
Orang Sakit
14.3
Doa
Ziarah Kubur
14.4
Doa
Melihat Hujan
14.5
Doa
Mendengar
Guruh / Petir
14.6
Doa Melihat
Perkara Yang
Disukai

14.7
Doa Melihat
Perkara Yang
Dibenci
.

,

.

14.8
Doa
Menghadapi
Kesukaran /
Kesulitan
14.9
Doa Ketika
Ditimpa
Musibah
14.10
Doa
Murah Rezeki
KOD: 15
MENGHAFAZ DOA KHUSUS
) ( BERKAITAN DENGAN SOLAT SUNAT & MAJLIS KEAGAMAAN

][101
15.1
Doa
Solat Sunat
Dhuha


.

.
,

][102
15.2
Doa
Solat Sunat
Hajat


,

,
,
,

.

.

.

...........

( )Niatkan segala hajat yang dipohon
,

,

,

,
.

.

][103

, ,

,

,
,
,

,

,
,

15.3
Doa
Solat Sunat
Tahajjud
,
,

,

,

.
,

,

][104
15.4
Doa
& Perjumpaan
Perpisahan Majlis


.

,

,
][105
15.5
Doa Tahlil


( )

( ) ( )
......................
()
.

,
, ,

.
( 3 ) .

][106

,

,

,

,

,

.

.
][107

.

,

,
,
,
,
,

,

.

.
, , ,

,

, .

.

,
,

][108
15.6
Doa Mathurat
15.7
Doa Rabithah

.

,
, , ,
,
,
,

,

.

.
,

,

,
,

, .
][109
15.8
Doa Yaasin

,

,

.
,

.
.
,

,
,
.
, , ,
.
][110

,

,

.

.
.

.

,
.

,

.

, ,
, ,

.
, ,

,
,
][111
15.9
Doa
Khatam
Al-Quran

, ,

.

,
,
,

.

.

.

,
.

KOD: 16
MENGHAFAZ BACAAN SELAWAT
.
,
,

.

,

,
][112
16.1
Alunan
Qasidah Selawat

,
.

,

,
.

,

.

,
.

,

,

,
.
.

][113
16.2
Selawat
Ibrahimiah


][114
16.3
Selawat Jibril
16.4
Selawat Syifa
16.5
Selawat Nur
16.6
Selawat Fatih
16.7
Selawat
Tafrijiyyah
) ( Al-Nariah


.

,

16.8
Selawat Munjiat
KOD 17 - KOD 22
) ( SILA RUJUK BUKU LAPORAN IMAM REMAJA
___________________________________________
Sabda Nabi SAW :

Maksudnya : " Siapa yang Allah mahukan kebaikan padanya , nescaya Allah
memberikan kefahaman agama kepadanya " .
) ( HR Al-Bukhari dan Muslim
][115

Sumber Rujukan :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
Al-Quranul Karim .
Hadis Nabi SAW .
Aqidah ; Keyakinan Dan Penghayatan . Oleh : Abdul Rahman Rukaini .
Asas Aqidah Islam. Disusun oleh : Abdul Aziz Omar Ahmad .
Asas Bimbingan Fardhu Ain Lengkap ( Jilid 1 &2 ) . Oleh : Haji Abu Bakar
Yacub.
Bekalan Seorang Muslim . Oleh : Abdullah bin Jarillah bin Ibrahim Al-Jarullah.
Beriman Kepada Allah . Oleh : Tn. Guru Hj. Abdul Hadi Awang .
Bimbingan & Panduan Fardhu Ain . Oleh : Muhammad Isa Selamat.
Buku Teks Pengetahuan Islam Ting. 1,2 & 3 ( SRP ) , 4 & 5 ( MCE / SPM )
Oleh : Abd. Aziz Umar & Ishak Abas .
Buku Teks Tasawwur Islam Ting. 4 . Oleh : Ramlan bin Ahmad & Nor Aishah
binti Raduan .
Buku Teks Tasawwur Islam Ting. 5 . Oleh : Safaee Zakaria & Mohd. Daud .
Doa & Adab Sunnah Rasulullah SAW . Oleh : Muhammad Asheek Ilahi .
Falsafah Perundangan Islam . Oleh : Dr. Amir Husin Mohd. Nor , Dr. Abdul
Basir Mohamad & Dr. Mohd. Nasran Mohamad Zaini Nasohah .
Fiqh Sunnah ( Jilid 1 ) . Oleh : As-Sayyid Sabiq .
Fikih Hiburan . Oleh : Prof. Dr. Yusuf Al-Qardhawi .
Halal Dan Haram Dalam Islam . Oleh : Prof. Dr. Yusuf Al-Qardhawi .
Himpunan Doa-Doa Pilihan . Oleh : Prof. Dr. Haron Din & Ust. Ishak Din .
Indahnya Hidup Bersyariat . Oleh : Dato Ismail Kamus & Mohd. Azrul Azlen
Ab. Hamid .
Iman : Rukun , Hakikat & Pembatalan . Oleh : Dr. Muhammad Naim Yasin.
Inilah Akidah Muslim . Oleh : Tn. Guru Hj. Abdul Hadi Awang .
Kitab Fikah Mazhab Syafie ( Jilid 1, 2 & 8 ) . Oleh : Dr. Mustofa Al-Khin ,
Dr. Mustofa Al-Bugho & Ali Asy-Syarbaji.
Kumpulan Doa Harian . Diselenggarakan oleh : PERKAYA .
Majalah al-Ustaz , Isu Perdana . Telaga Biru Sdn. Bhd.
Majalah Q&A . Isu no. 13 & 15 . Galeri Ilmu Sdn. Bhd .
Majalah Solusi . Isu no. 60 . Telaga Biru Sdn. Bhd.
Mengenal Diri Dan Wali Allah . Oleh : Mustapha Mohamed Al-Jiasi Al-Ahmadi.
Melatih Diri Menuju Jalan Sufi . Oleh : Kasmuri Selamat MA .
Merungkai Persoalan Korban Dan Akikah . Oleh : Dr. Zulkifli bin Mohamad
Al-Bakri
Pengantar Pengetahuan Islam . Oleh : Prof. Dr. Yusuf Al-Qardhawi .
Pengantar Syariat Islam . Oleh : Mohd. Saleh Haji Ahmad .
Sabil Al-Muhtadin ; Korban , Akikah , Perburuan , Sembelihan Dan
Pemakanan . Oleh : Al-Allamah Al-Syeikh Muhammad Arsyad bin Abdullah
Al-Banjari . Disunting oleh : Datuk Hj. Md. Hashim Yahaya .
Seni & Hiburan Dalam Islam . Oleh : Prof. Dr. Yusuf Al-Qardhawi .
Senjata Mumin . Oleh : Ustaz Haji Muhidir bin Haji Tamjis .
Teks Usrah Peringkat Pengenalan . Oleh : Ust. Idris Ahmad.
101 Doa Daripada Hadis-Hadis Sahih . Oleh : Zahazan Mohamed.
300 Hadis Bimbingan .Oleh : Zahazan Mohamad & Ahmad Hasan Mohd.
Nazam.
[116]

2014-03-17 - Buku Panduan Imam Remaja Edisi 2014

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

2014-03-17 - Buku Panduan Imam Remaja Edisi 2014

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Buku Panduan Imam Remaja

Sekolah-sekolah Menengah Negeri Johor

Pengertian Islam : Perkataan Islam dari perkataan Salima yang bermakna :

Buku Panduan Imam Remaja

Buku Panduan Imam Remaja

Buku Panduan Imam Remaja

Terbahagi kepada tiga bahagian :

Buku Panduan Imam Remaja

Buku Panduan Imam Remaja

Buku Panduan Imam Remaja

Menurut kebanyakan pendapat Ulama Ahlu Sunnah wal Jamaah ,

Buku Panduan Imam Remaja

Berdasarkan 3 Konsep Ketuhanan berikut :

Buku Panduan Imam Remaja

Maksudnya : Mempercayai wujudnya para malaikat ciptaan Allah SWT yang

a) Jibril Menyampaikan wahyu Allah kepada para rasul .

Selain daripada Malaikat , Allah SWT juga menciptakan jin .

Buku Panduan Imam Remaja

Buku Panduan Imam Remaja

Walaubagaimanapun , terdapat beberapa tanda ( yang disebut dalam Al-Quran

Buku Panduan Imam Remaja

Selepas mati , manusia akan melalui beberapa peringkat kehidupan iaitu :

Buku Panduan Imam Remaja

Terbahagi kepada 2 jenis iaitu :

Lima perkara yang boleh merosakkan Iman :

Buku Panduan Imam Remaja

Antara bentuk ancaman ialah :

Pengertian Ibadah : Ketundukan yang tiada layak menerimanya melainkan

Hendaklah memenuhi empat perkara iaitu :

Terbahagi kepada dua iaitu :

1. Menyalurkan hiburan yang keterlaluan ( hedonisme ) hingga melalaikan dan

1. Niat kerana Allah SWT .

Buku Panduan Imam Remaja

Maksudnya : Penyaksian bahawa tiada Tuhan yang berhak disembah dan

1. Mengucap Dua Kalimah Syahadah .

Buku Panduan Imam Remaja

Terbahagi kepada lima hukum :

Buku Panduan Imam Remaja

a) Makruh Tahrim Iaitu sesuatu pekerjaan makruh yang menghampiri kepada

Terbahagi kepada dua :

Buku Panduan Imam Remaja

Alat yang sah dibuat bersuci ada 4 perkara iaitu :

Terbahagi kepada empat :

Buku Panduan Imam Remaja

Terbahagi kepada tiga :

Buku Panduan Imam Remaja

Ertinya : Membuang air besar atau kecil .

Ertinya : Menghilangkan najis yang terdapat pada kemaluan selepas

Buku Panduan Imam Remaja

Ertinya : Membasuh beberapa anggota badan yang tertentu dengan

Buku Panduan Imam Remaja

Ertinya : Mengalirkan air ke atas badan dengan niat yang tertentu .

Terbahagi kepada dua :

1. Berlebih-lebihan menggunakan air dan tidak terlalu sedikit .

Buku Panduan Imam Remaja

Terbahagi kepada tiga :

Buku Panduan Imam Remaja

Buku Panduan Imam Remaja

4. Yakin masuk waktu

1. Berwuduk / Suci daripada hadas kecil dan hadas besar .

" dengan lafaz

" ( " sebanyak 2 kali ) .

9. Tidak meleret-leret ketika menyebut lafaz azan serta tidak berlagu .