1

Shinggyim Nga Pra Lam Hte Seng Nna Daw Jau Ai Lam (Social Ministry)
Ga Hpaw: Yesu a hpang hkan ai ni gaw, Yesu galaw dan lai wa sai sasana magam bungli hpe
hkan galaw ai ni re. Yesu shinggyim hkum hkrang dagraw let madun dan ai asak hkrung lam a lak
lai ai lam gaw shinggyim masha ni hpe daw jau ai lam re.Dai re ai majaw, tengman ai Hkrsitan
asak hkrung lam a shingini maka mung "dau jaw ai lam" rai nga ai.
Yesu a sasana magam bungli (Luka 4:18-19):- Kawa Karai Kasang shi hpe shatsam dat ai
sasana magam bungli ni a lam tsun dan da ai hta (1) Matsan mayan ni hpe kabu gara shi ga hkaw
tsun ai lam
(2) Bawng dung ai ni hpe shalawt na lam (3) Myi kyaw ai ni hpe myi bai mu shangun na lam (4)
Zingri zingrat hkrum ai ni hpe dat dat shangun na lam (5) Madu a sharawng awng ai shaning
hkaw tsun dan na lam re ngu ai hku chye na la lug a ai.Ndai lam hpe Yesu Esia a laika hta na hti
dan nna shi nan hkaw tsun ai hku nna mung (preaching), sharin achyin ai hku nna mung
(teaching), shamai shatsai ya ai hku nna mung (healing) hkrang shapraw galaw gun hpai ai shaloi
hkum dingnum (wenyi hte hkum hkrang lahkawng yan hpe ahkyak da ai) daw jau ai hpe mu
mada lu ga ai. Shinggyim masha a wenyi asak hkrung lam ngu ai hpe hkum sai shan hte hkrung
nga ai masha a asak hkrung lam ma hkra mahkri shawn shang lawm nga ai hku chye na shangun
ai re. Dai majaw Yesu galaw daw jau ai sasana hta shinggyim nga pra masa yawng mahkrai
shawn shang lawm nga ai.
Sasana bungli a yaw shada ai lam:- marai hkum shagu myit malai galai shai na lam (personal
conversion) hte shinggyim nga pra masa galai shai na lam (social transformation) a matu yaw
shada ai re.
Daw jau ra ai shadawn shadang:- Sagu ni asak hkrung lu na hte nhpaw n-ya lu la mu ga, ngu
nna, sa ring ngai (Yawhan 10:10). Htanni htana asak lu la na matu sha n rai, chyeju hte hpring
gabrat ai asak lu la na matu re. Masha law law hpe Karai Kasang a man de woi sa wa lu ai hte,
Karai Kasang a chyeju hkam la lu hkra lam woi lu ai asak hkrung lam re.
Kam sham ai hpung masha ni hpe Yesu shatsam ai lam:- Wa ngai hpe shangun dat nngai hte
maren, ngai mung nanhte hpe shangun dat made ai (Yawhan 20:21). Kawa Karai Kasang shi hpe
shatsam ai magam bungli ni hpe kam sham ai hpung masha ni matut galaw gun hpai na matu
Yesu shatsam ai lam re.
Dai ni anhte galaw daw jau ra ai sasana:(1) Marai hkum shagu myit malai ai hte Karai Kasang a mungdan a kashu kasha tai na
matu daw jau ra ai.
(A) Karai yaw shada lam hta mahta nna asak hkrung ai ni tai hkra daw jau ra ai.
Tinang a prat/asak hkrung lam hpe Karai Kasang a myi jut hku chye yu ra ai (seeing life
from Gods view). Gayun hpe la nna, K.K nsoi nsa bang ya ai hte hpan da ai re majaw Karai
Kasang hte tut nawng matut mahkai nga ra ai. Dai gaw Yesu Hkristu hta manoi let chyum
mungga hta matha nna asak hkrung ai lam re. Shaloi,hkrang bung sumla hte hpan da hkrum ai
manu hte asak hkrung ai a lachyum hpe grau grau chye na wa lu ai. Masha gaw shingra tara maka
hta hkan nna prat pra tim, nsoi nsa gaw Karai Kasang kaw na re majaw Karai Kasang a man e
yawng gaw manu dan ai. Tinang mung manu dan ai manang wa mung manu dan ai. Karai Kasang
manu shadanshagrau shatsaw da ai hpe chye na ai wa gaw, hkrung nga lu ai chyeju hpe myit dik
let Karai Kasang sharawng awng ai wa tai hkra asak hkrung sa wa lu ai. Shaloi tiang a hkum hpe

2
mung, masha wa hpe mung tsaw ra ai, manu shadan ai, hkungga ai lak lai ai asak hkrung lam lu la
wa tai wa na re. Shaloi tinang hkum tinang jahten shaza ai lam ni, n se n sa lam hte asak hkrung ai
lam ni nga sana n rai.
(B) Prat ningnan hta pra ai Hkristan ni tai hkra daw jau ra ai.
(a) K.K gaw grai tsaw grai tsan ai kaw nga ai ngu ai Ga Shaka Dingsa prat a ningmu kaw
na Emanuela anhte hte rau nga ai Karai Kasang ngu ai hku Yesu chye na hkam la shangun mayu
nga ai (From God above to God within). (b) Htawm hpang prat (si ai hpang na prat) sumsing
mungdan hpe sha myit mada ala let myit dik ai kaw na, Yesu hte rau sumsing mungdan a manu
rai nga ai tsaw ra myit, tara rap ra lam, shanglawt lu shangun ai lam hte ngwi pyaw simsa lam
(love, justice, freedom, and peace) ni ndai mungkan hta nga wa hkra dau jau ai ni tai wa ra ai. (c)
Yubak mara hpe madung dat ai Hkristan asak hkrung lam kaw na, tsaw ra myit hpe madung dat ai
Hkrsitan ni tai wa hkra daw jau ra ai (From sin-based to love-based Christianity).
(C) Wenyi asak hkrung lam hta tsang hte tsang galu kaba wa ai ni tai hkra daw jau ra ai.
(1) myit malai hkalup hkam ai (Convert), (2) jat ai sape tai wa ai (disciple), (3) wenyi asi
si ai, daw jau ai wa tai wa ai (worker), (4) woi awn ai ningbaw ningla tai wa ai (Leader) ni rai
hkra ning gap hte ning gap shalat mat wa ra ai.
(2) Nawku hpung ngu ai hta kahkin gumdin let Karai Kasang a chyeju hpe hkam la lu na
matu daw jau ra ai
(a) Nawku hpung ngu ai hpe atsawm chye na nna shang lawm daw jau ra ai.
Nawku hpung ngu ai gaw kam sham ai hpung masha ni hpe mungkan kaw na shaga la nna kahkin
da ai uhpawng re (The church is a called out group or a group of called out believers). Dum nta,
htingtsip n re. Masha uhpawng re. Masha hpe daw jau na matu re. Shang lawm ai hpung masha ni
a matu mung, nawku hpung hta nlawm ai shinggyim masha ni a akyu a matu mung hpawng de
nga ai uhpawng re. Nawku htingnu hte dum nta, arung arai ni gaw, hpung masha ni a wenyi lam
su hprang galu kaba wa na matu, hte sasana magam bungli ni galaw gunhpai ai hta jai lang ai
arung arai ni she re.Nawku hpung gaw masha hpe akyu kaja jaw ya ai uhpawng rai ra ai.
(b) Nawku hpung hpe Yesu shi nan de da ai hte (Mahte 16:13-18), lak san Yesu Hkristu hpe kam
sham ai, shaga la hkrum ai hpung masha ni shang lawm ai wuhpawng rai nga ai. Dai majaw
nawku hpung (local church) shagu gaw Yesu Hkristu hta sadi dung let grin nga ra ai. Yesu hpe
nawku hpung a baw shatai ai hte, Yesu gaw de ai sum sing mungdan gaw gap ai lam hta lit la
shang lawm ra nga ai.
(3) Nawku hpung su hprang rawt jat wa na lam madung ni hpe chye na da let daw jau ra
ai.
(a) Nawku daw jau ai lam ni gaw, sa du nawku ai ni wenyi n-gun lu la hkra ningja rawng ai hku
woi nawku ra ai.
(b) Ningbaw/la atsam ningja tut nawng shagreng nga ra ai.
(c) Lak lai ai hku Buga hpung galu kaba wa hkra tang du ai matut mahkai ladat ni jai lang chye
ra ai.
(d) Hpung masha yawng sasana magam bungli hta lam lama ma hku shang lawm hkra woi awn
ra ai.
(e) Chyoi pra ai wenyi a hpung shingkang hpe tam let hpung hpe woi awn ra ai
.(f) Tang du ai sharin achyin lam ni hte woi awn ra ai
(g) Ngang kang ai makam hkri dun nga ra ai. Dai makam hkri dun hpe asan sha hpung masha
shagu chye na da shangun ra ai.
(h) Sasana bungli a matu aten kadun/ aten galu shingran nga ra ai. Dai shingran ni dik tup wa hkra
masing jahkrat nna woi awn ai lam nga ra ai.
(4) Mai kaja ai magam bungli ni hte Karai Kasang a amying ningsang hpe shadan
shadawng nga lu na matu (Mahte 5:16), dau jau ra ga ai.

3
(A) Shinggyim bau shapan lam hte seng ai sasana
a) Nambat langai ahkyak dik gaw, myu sha ni a ideology galai ra ai. Gyip gyeng ai tinggyeng
myit jasat masa (exclusive ideology) kaw na, yawng a matu ngu ai, hpawm chyawm myit jasat
masa (inclusive ideology) de anhte a myu sha ni, lawan dik ai hku galai shai ra ai.
b) Kat hpa yat hpa, kaling kachyit, in group ladat koi ra ai.
c) Htunghking hpe K.K jaw shaman chyeju hku hkam la ra ai. Rai tim, Chyum laika masa hte
hkrak mye shading nna gaw gap mat wa ra ai.
d) Anhte a Laili laika madang gaw anhte Chyumrum Wunpawng sha niKarai a shaman chyeju hte
kade daram ngang kang ai hku galu kaba wa sai ngu ai hpe htawng madun nga ai. Dai re ai
majaw, anhte Chyurum Wunpawng sha ni a laili laika madang tsaw, rawt jat galu kaba wa hkra
nawku hpung ni lit la shakut shaja ra ga ai.
(B) Shamai shatsai sasana
Yesu madun ai sasana kasi re. Sasana sara ni dai sasana hpe matut galaw ai. Tara mai gan ni mung
yu kasi la nga ai.Mungdan galai shai wa sai. Tsi rung tsi gawk ni hpaw rai daw jau ra ai. Hkum
hkrang hte seng ai lam ni sha n rai, myit masin, wenyi hte seng ai lam ni hpe tsi shamai ai sasana
hpe tut nawng shachyen shaja gun hpai ra ga ai.
(C) Hpaji Byeng-Ya Chye Chyang Lam Sasana
Hpaji beng-ya a npawt gaw Karai Kasang re (Ga Sh. 1:7). Yehowa gaw hpaji beng-ya jaw nga ai
(Ga Sh 2:6). Hpaji hpaga ga ai gaw gumhpraw hpaga hte de a amyat gaw ja jet hte, grau akyu nga
ai, dai gaw patamya lung seng hta grau hpu nga ai (Ga.Sh 3:13-15). Dai majaw shinggyim masha
shagu Hpaji byeng-ya mu hkrup ai hte, chye chyang ai myit lu la hkra daw jau ra ai. Karai
Kasang hpe madung dat ai hpaji masa hku shinggyim masha ni chye chyang kung hpan wa hkra,
laika hpaji jawng hkum sum hpa hpaw rai daw jau ra ai. Kachin Hkristan Dakkasu ni hpaw sa wa
lu hkra shingran tawn nna daw jau saw a sa sai. Hpaji sutdek hpung (think tank) ni hpaw nna, my
hpe, mungkan hpe daw jau ra sai.
(D) Sut Masa Lam Hte Seng Ai Sasana.
Karai Kasang gaw sut gan lu su chye ai atsam jaw nga ai, rai tim Karai Kasang hpe malap mali
kau ai yubak ndu hkra sadi ra ai (Tara Jahprang 8:18). Galati 3:26-27 hta Hkristan ni Abraham a
kashu kasha ni re majaw Abraham a sali wunli dagraw ai ni rai na re. Karai Kasang hpe kam hpa
manoi manat ai hte ding ding man man bungli galaw shakut chye ai ni; Karai Kasang a kunhting
kaja zawn lu lawm wa ai sut rai ni hpe chye sumhting jai lang chye ai ni; Karai Kasang hta sut su
ai hpung masha, hpung htinggaw ni tai hkra daw jau ra ga ai. Ja hpaga gin shalat ai hpaji, hpaga
ga ai ladat hpaji, kun rai len shalai ai hpaji, sut masa hpung kaba hpaw let sut hpaga chye tam ai
hpaji, ni chye da nna sut tam chye wa na matu nawku hpung gaw daw lit la jau ra ai.
(E) Grup Yin Shingra Tara Hte Seng Ai Sasana
Ningpawt Ninghpawng laika hta Karai Kasang gaw shinggyim masha hpe ndai mungkan hte
shingra tara hpe yu lahku na matu shatsam da ai re. Shinggyim masha gaw ga yun hte hpan ai re
majaw n dai dinghta mungkan, shingra tara hte mung seng ai ngu ai lachyum re. Karai Kasang
grai hkum tsup htap htuk hkra ndai mungkan hte shingra tara hpe hpan da ai re. Dai hten za jang,
balance n byin jang Karai Kasang hpan hpajang tawn da ai manu nam chyim ni yawm mat, n nga
mat wa mai ai. Shinggyim masha hte shingra maka ni yawng jam jau mat wa mai ai(sh) hten za
mat wa mai ai re. Hpung gaw, Yesu Hkrsitu hpe kam sham ai ni hpe shaga gumhpawm da ai rai
nna, Karai Kasang shatsam ai magam bungli ni hpe gunhpai let, Karai Kasang a mying ningsang
hpe shadan jahkung nga na matu re. Dai majaw, ecology hpe yu lahku makawp maga ai bungli
hpe Karai Kasang shatsam magam bungli hku hkam la let, gun hpai nga ra ai. Dai yu lahku
makawp maga ai lam gaw, Karai Kasang a mying ningsang hpe shadan jahkung nga ai lam re
ngu hkam la ai hte gun hpai ra ga ai.
(F) Myu Sha Lam Yan (Mung masa) Hte Seng Ai Sasana
Mungdan langai (sh) amyu langai gaw chyum mungga hta rawng ai mungga hte maren asak n
hkrung yang hten za ai de du mat wa na re. Kaning re ai ningbaw ningla, ahna, sut masa ring
chying lam mung prat tup n grin lu ai. Namak lawhpa ai, teng man ding hpring ai lam n nga ai sha

4
sake manawn la nna bungli galaw ai, tara rap ra lam n nga ai lam ni gaw Karai Kasang shi a
hkrang bung sum la hku hpan tawn da ai shinggyim masha langai hpe asak hkrung shangun mayu
ai lam hte n htan shai nga ai. Dai zawn re ai masha law ai mungdan (sh) amyu gaw galu kaba lam
chyana mat ai hte ban lahkawng masum rai jang matsan mat ai. N galu kaba jat mat ai.
Karai Kasang mung, nammak law hpa myit hpe shagyawm lu ai, kaji htum ai ni hpe garum
shingtau ai , teng man dinghpring lam hpe manu shadan nna tara rap ra ai lam ni hte asak hkrung
ai mung chying sha ni hku tinang nga ai mungdan hta asak hkrung na hpe ra sharawng ai re. Woi
awn ai ni mung Karai Kasang hpe kamhpa manoi manat ai hte tsaw ra hkrit hkungga ai ningbaw
ni la ni hpe she ra sharawng ai re. Sumsing mungdan a manu rai nga ai tsaw ra myit, tara rap ra
lam, shanglawt lu shangun ai lam hte ngwi pyaw simsa lam (love, justice, freedom, and peace) ni
anhte a uhpawng ni hta nga wa hkra daw jau ra ga ai. Karai Kasang hpe tsaw ra hkrit hkungga ai
ningbaw ningla ni law law paw pru wa hkra shalat ra ga ai. Mung masa hpaji jaw ninghkrin
hpung ni hpaw rai, tengman jaw ang ai mung masa lam yan hku anhte chyu rum Wunpawng sha
ni rawt jat galu kaba wa hkra woi awn sa wa ra ga ai.
Ga Hpungdim : Ti nang udang tinang hpai let Yesu a sape tai ai ngu ai gaw, Yesu zawn
shinggyim masha ni yawng Karai Kasang a chyeju hta asak hkrung lu ai ni tai na matu dau jau ai
lam re.Anhte a amyu ni, anhte a makau grup yin na shinggyim masha ni hkrum hkra nga ai
mayak mahkak, tsin yam tsin dam kaw na lawt lu na matu hte, Yesu Hkristu hta rawt jat galu kaba
wa na matu, nang ngai, anhte yawng hpe Karai Kasang saw shaga nga ai re law. Ti gyeng akyu
chyu machyu ai lam ni hpe shagyawm lu ai daram shagyawm nna, manang wa a matu, shawa a
matu, kaji htum ai ni a matu, Karai Kasang a hpung shingkang a matu daw jaw ga.

Ginglen shalai ai Rev. Dr. Lahpai Awng Li

(MIT INsein)