PS204 223994

Zuzanna Konieczna

Zasady oglne jako rdo prawa unijnego

Wrd rde prawa unijnego znajduj si zasady oglne. S one niezwykle istotne w
tworzeniu i w stosowaniu prawa, aczkolwiek i gwn funkcj jest zabezpieczenie interesw
zarwno Unii Europejskiej jak i Pastw Czonkowskich oraz jej mieszkacw.
Pierwsz zasad jak opisz jest zasada pomocniczoci, zwana rwnie zasad subsydiarnoci.
Zgodnie z ni, Unia Europejska, w dziedzinach, ktre nie nale do jej wycznej kompetencji,
podejmuje dziaania tylko wwczas oraz wycznie w takim zakresie w jakim cele planowanego
dziaania s niemoliwe do osigniecia w sposb wystarczajcy przez Paswa Czonkowskie, na
poziomach zarwno centralnych, lokalnych czy te regionalnych oraz jeeli ze wzgldu na
rozmiary lub skutki proponawanego dziaania moliwe jest lepsze osigniecie ich na poziomie
Unii. Zasada subsydiarnoci jest stosowana przez instytucje Unii Europejskiej zgodnie z
Protokoem w sprawie stosowania zasad pomocniczoci i proporcjalnoci, a nad jej
przestrzeganiem czuwaj parlementy narodowe wedug procedury przewidzianej w wyej
wymienionym protokole. 1Zasada ta jest wyjtkowo wana, poniewa stosuje si j w sytuacji, w
ktrej doszo do podziau kompetencji dotyczcych danej dziedziny midzy Uni Europejsk, a
Pastwami Czonkowskimi, wtedy gdy naley rozstrzygn, ktry podmiot jest waciwy dla danej
kompetencji.
Kolejn jest zasada solidarnoci, nazywana rwnie zasad lojalnej wsppracy, zgodnie z ni
Unia Europejska i Pastwa Czonkowskie szanuj siebie nawzajem oraz udzialaj sobie wsparcia
w celu wykonywania zada wynikajcych z Traktatw.2 Dziki tej zasadzie, Pastwa
Czonkowskie podejmuj wszelkie rodki waciwe, oglne lub szczeglne, w celu zapewnienia,
e zobowizania wynikajce z Traktatw, lub aktw instytucji Unii zostan wykonane. Co wicej,
maj one uatwi wypenienie przez Uni jej zada i powstrzymuj si od podejmowania
wszelkich rodkw, ktre mogyby zagraa urzeczywistnieniu celw Unii. Pomimo, e zasada ta
nie nakada obowizkw, ani nie przyznaje praw jednostkom, z niej samej wynikaj obowizki
1

F. Emmert, M. Morawiecki, Prawo europejskie, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Wrocaw 2001

M. Ahlt, M. Szpunar, Prawo europejskie, C.H. Beck, Warszawa 2002

PS204 223994
dotyczce Pastw Czonkowskich oraz instytucji Unii Europejskiej, takie jak wsppraca midzy
pastwami oraz midzy pastwami a instytucjami.
Nastpn zasad jest zasada proporcjalnoci, ma ona na celu zapewni, e zakres i forma
dziaania Unii nie wykracza poza to, co jest konieczne do osignicia celw Traktatw. Jest ona
stosowana przez Instytucje Unii Europejskiej zgodnie z Protokoem w sprawie stosowania zasad
pomocniczoci i proporcjalnoci.3 Jest to jedna z waniejszych zasad, poniewa reguluje ona
ingerencje Unii Europejskiej, to znaczy wyznacza granice dziki czemu chroni interesy pastw
czonkowskich.
Kolejn z powszechnie przyjtych oglnych zasad prawa europejskiego jest zasada
bezporednioci, wystpuje ona w dwch wariacjach : bezporedniego skutku oraz
bezporedniego stosowania. Zasada ta powoduje, e normy prawa Unii Europejskiej mog by
samodzielnym rdem praw i obowizkw jednostek, ktre mog si na nie bezporednio
powoywa przed organami krajowymi. Co do zasady jednostka moe dochodzi swoich
uprawnie w ukadzie wertykalnym i horyzontalnym, czyli wobec pastwa lub wobec innej
jednostki. Owy bezporedni skutek wywouj normy prawa Unii Europejskiej, ktre speniaj
nastpujce warunki: przyznaj uprawnienie lub nakadaj obowizek na jednostk, s jasne i
precyzjne, s bezwarunkowe oraz nie podlegaj wykonaniu przez organy past lub insytucje Unii
Europejskiej.4 Ta zasada jest istotna dla procesu sdownictwa w Unii Europejskiej, dziki niej
zachowana jest hierarchia i porzdek.
Zasada prymatu prawa unijnego, nazywana rwnie zasad pierwszestwa lub supremacji ma
na celu rozwizanie kolizji pomidzy normami prawa krajowymi a normami prawa Unijnego. W
kadym wypadku pierwszestwo ma norma prawa Unii Europejskiego, co oznacza, e organ
Pastwa Czonkowskiego ma obowizek zastosowa waciw norm prawa Unii Europejskiej,
przy jednoczesnej odmowie zastosowania obowizujcej normy prawa krajowego. Dalsze
obowizki wynikajce z tej zasady to: obowizek uchylenia normy prawa krajowego sprzecznej z
prawem Unii Europejskiej przez Pastwo Czonkowskie, zakaz stanowienia prawa krajowego

F. Emmert, M. Morawiecki, Prawo europejskie, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Wrocaw 2001

M. Ahlt, M. Szpunar, Prawo europejskie, C.H. Beck, Warszawa 2002

PS204 223994
sprzecznego z prawem Unii Europejskiej oraz obowizek tworzenia nowych rodkw
proceduralnych, aby zapewni prawidowe funkcjonowanie prawa Unii Europejskiej. Zasada
pierwszestwa obejmuje wszystkie wice rda prawa Unii Europejskiej i wszystkie normy
prawa krajowego: konstytucyjne, legislacyjne, akty sdowe i administracyjne, polityki
legislacyjne, sdowe, administracyjne. 5
Zasada przyznania wyznacza granice kompetencji Unii Europejskiej. Zgodnie z t zasad,
Unia dziaa wycznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez Pastwa Czonkowskie w
Traktatach do osignicia okrelonych w nich celw. Wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii w
Traktatach nale do Pastw Czonkowskich. Kompetencje przyznane Unii Europejskiej dziel si
na wyczne, dzielone, pomocnicze. Ta zasada jest wana, poniewa zapewnia Pastwa
Czonkowskie, e Unia nie wyjdzie poza swoje kompetencje.
Podsumowujc, zasady oglne s niezwykle istotnymi rdami prawa Unii Europejskiej,
nie tylko su jako rodek pomocniczy w stosowaniu prawa, ale rwnie s rodkiem
zabezpieczajcym kompetencje zarwno Pastw Czonkowskich na ich terytorium jak i Unii
Europejskiej na caym jej terytorium. Oprcz tego umacniaj solidarno i wspprac Pastw
Czonkowskich i uatwiaj proces sdownictwa.

Stanisaw Biernat Zasada pierwszestwa Prawa Unijnego po traktacie z Lizbony Gdaskie studia prawnicze,

TOM XXV, 2011

PS204 223994

Bibliografia:
1. S. Biernat Zasada pierwszestwa Prawa Unijnego po traktacie z Lizbony Gdaskie studia
prawnicze, TOM XXV, 2011
2. M. Ahlt, M. Szpunar, Prawo europejskie, C.H. Beck, Warszawa 2002
3. F. Emmert, M. Morawiecki, Prawo europejskie, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Wrocaw
2001