Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
2008
CICLO 3Rs
2008
2008
Descrio
Taxionomias
VI-XV
Idade Mdia
Edifcios Antigos
XV-XVIII
Renascimento/Barroco
Antiguidades (antiqualhas)
XVIII-XIX
Historicismo e
Nacionalismo
Monumento Histrico
XX (antes IGG)
Arquitectura Menor
XX (inter-guerras)
Edificao e Ambiente
Patrimnio Urbano
XX (depois 2GG)
Os Saberes,
Arquitectura e Territrio
Patrimnio Paisagstico e
Intangvel
XXI
Era da Globalizao
Patrimnio Cultural
Adaptado de: Ana Roders, Re-architecture. Lifespan rehabilitation of built heritage. Eindhoven, TUe,
2007, p. 81. Com base em: Francoise Choay, The invention of the historic monument. Cambridge:
Cambridge University Press, 2001.
2008
O que PATRIMNIO?
2008
2008
Valores Contemporneos
(Erinnerungswerte)
(Gegenwartswerte)
Valor de uso
Valor histrico
2008
LIPE, 1984
Valores Econmicos
Estticos
Associativo-simblicos
Informativos
2008
OS NOVOS DESAFIOS
2008
OS NOVOS DESAFIOS
http://www.re-architecture.eu
Ana Pereira Roders Re-Architecture, TU/eindhoven
2008
2008
Violet-le-Duc, Entretiens
Galerie des Machines, 1889
2008
2008
2008
2008
O RESTAURO
No incio do segundo quartel do sculo
XIX, em Frana, restaurar um monumento
significa proceder sua reconstruo
integral, ou reintegrao de partes em
falta, tendo por referncia a hiptese de um
(seu?) estilo original.
Ludovic Vitet e Prosper Mrime defendem
o completamento em estilo, atravs da
produo de cpias de motivos ou partes
anlogas s existentes no prprio edifcio
ou em construes similares da mesma
regio, poca e estilo. Surge assim o
RESTAURO ESTILSTICO atravs do
MTODO ANALGICO ainda defendido
por alguns mesmo no sculo XXI.
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
2008
A CONSERVAO (ESTRITA)
Restoration, so called, is the worst manner of
Destruction.[...] Do not let us deceive ourselves in
this important matter; it is impossible, as impossible
as to raise the dead, to restore anything that has
ever been great or beautiful in architecture.
Take proper care of your monuments, and you will
not need to restore them. (...) But, it is said, there
may come a necessity for restoration! Granted.
Look the necessity full in the face, and understand t
on its own terms. lt is a necessity for destruction.
(...) The principle of modern times (...) is to neglect
buildings first, and restore them afterwards.
J. Ruskin, The seven lamps of architecture. Kent: George Allen, 1880.
Consulte-se, em particular, o captulo designado The Lamp of Memory.
2008
DA AMPLIAO DO CONCEITO DE
MONUMENTO
Nas concepes de Ruskin (bem como nas
de Morris), as marcas do tempo faziam parte
da essncia do monumento; sob o ponto de
vista tico: We have no right whatever to
touch them [os monumentos]. They are not
ours. They belong partly to those who built
them, and partly to all the generations of
mankind who are to follow us (...).
J. Ruskin, ob . cit, p.197.
2008
DA AMPLIAO DO CONCEITO DE
MONUMENTO
William Morris, manifesto da Society for the
Protection of Ancient Buildings (SPAB), as bases
da noo de patrimnio vernacular:
If, for the rest, it be asked us to specify what
kind of amount of art, style, or other interest in a
building, makes it worth protecting, we ansewer,
anything which can be looked on as artistic,
picturesque, historical, antique, or substantial:
any work, in short, over which educated, artistic
people would think it worth while to argue at all.
2008
2008
PATRIMNIO URBANO 1
2008
PATRIMNIO URBANO 2
Camillo Sittte: A CIDADE HISTRICOARTSTICA
Sitte o primeiro dos morflogos urbanos: estuda, in situ,
dezenas de cidades antigas.
Mas, para Sitte a cidade histrica era desadequada para os novos
usos que a cidade moderna tinha de resolver, reserva-lhe o papel
de museu, de contentor da cultura histrica e do prazer esttico: a
viso da cidade como facto artstico, induz, como escreve Choay o
tema da cidade-museu, cidade-morta ou ainda a noo,
ambivalente, de ville dart.
Camillo Sitte, A construo da cidade segundo seus princpios artsticos, Editora tica, 1889
(traduo brasileira de 1992, com base na traduo francesa).
F. Choay, ob . cit, (1992b) p.6.
2008
2008
2008
II).
2008
Redaco do Grupo CIAM-France em 1941. Paris, Annales Techniques, 1945 (traduo livre):
2008
2008
2008
2008
2008
2008
O NOVO CONSUMISMO
Richard Hamilton Just what
is it that makes today's homes
so different, so appealing,
Exhibition, ICA, London, 1956
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
2008
2008
2008
2008
2008
2008
2008
2008
2008
PSMODERNIDADE EUFRICA
2008
2008
ARQUITECTURAS REACIONRIAS
OU ANTI-MODERNAS?
Quinlan Terry, The Howard Building,
Downing College, Cambridge
2008
2008
2008
2008
2008
2008
2008
Esculturas to templo de Aphaia em Aegina, depois da eliminao dos restauros de Thorvaldsen, era impossvel deixar as esculturasnum puro estado
arqueolgico, o escudo, o pescoo e o joelho so interpretaes modernas para permitir a sua apresentao e leitura. Fonte: Paul PHILIPOT,
Restoration from the Perspective of the Humanities. Getty, 1996.
2008
2008
O RESTAURO CRTICO
Na Teoria de Brandi, o Restauro resolve-se num processo metodolgico, que se
centra numa cuidadosa anlise crtica, de base filolgica e cientfica, do seu
prprio objecto, de que resulta o esclarecimento da autenticidade com que a
imagem da obra de arte foi transmitida e qual o estado da matria da qual essa
imagem resulta.
So os resultados desse processo analtico que suportam a tomada de decises
(O PROJECTO). A especificidade do mtodo, ou seja a sua fundamentao num
processo de anlise crtica, justificou a classificao desta teoria como de
Restauro Crtico.
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
RENOVAO DA DOUTRINA
CARTA DE VENEZA , Carta Internacional sobre a
Conservao e o Restauro de Monumentos e Stios (1964)
Maio de 1964, Veneza, II Congresso Internacional de Arquitectos e Tcnicos
2008
2008
2008
http://icomos.fa.utl.pt/
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
CARTAS OPERACIONAIS:
A CARTA ITALIANA DO RESTAURO DE 1972
Anexos:
Instrues para a Salvaguarda e o Restauro das
Antiguidades
Instrues para Proceder a Restauros
Arquitectnicos
Instrues para a Execuo de Restauros Pictricos e
Escultricos
Instrues para a Tutela dos Centros Histricos
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
ORDEM de
DOS
ARQUITECTOS
faculdade
arquitectura,
recuperao e reabilitao arquitectnica
2008
ORDEM de
DOS
ARQUITECTOS
faculdade
arquitectura,
recuperao e reabilitao arquitectnica
2008
ORDEM de
DOS
ARQUITECTOS
faculdade
arquitectura,
recuperao e reabilitao arquitectnica
2008
ORDEM DOS
faculdade
de ARQUITECTOS
arquitectura, recuperao e reabilitao arquitectnica
2008
Jos Aguiar
ORDEM DOS
faculdade
de ARQUITECTOS
arquitectura, recuperao e reabilitao arquitectnica
2008
Jos Aguiar
ORDEM DOS
faculdade
de ARQUITECTOS
arquitectura, recuperao e reabilitao arquitectnica
2008
Jos Aguiar
ORDEM DOS
faculdade
de ARQUITECTOS
arquitectura, recuperao e reabilitao arquitectnica
2008
Jos Aguiar
2008
CONSERVAR: O QUE ?
Conjunto de aces CONTEMPORNEAS,
consubstanciadas numa materialidade existente,
com conscincia das implicaes futuras!
Fazer no presente (agora)!
Analisando o passado (antes)!
Pensando no futuro (depois)!
Implica uma conscincia (e uma slida capacidade) crtica:
para avaliar o VALOR: informando o PROGRAMA e o
PROJECTO; uma ampla capacidade executiva, de OBRA;
com registos precisos, a DOCUMENTAO: e planeando o
futuro, a MANUTENO e os PROGRAMAS DE
INSPECO!
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
2008
CONSERVAO E PROJECTO
Princpios orientadores e critrios essenciais das intervenes de
conservao, com implicao nas escolhas quanto a materiais e
tcnicas construtivas a utilizar em PROJECTO e OBRA.
Autenticidade
Conhecimento do objecto
Interveno mnima e pouco intrusiva
Diferenciao
Reversibilidade
Compatibilidade
Durabilidade
Repetibilidade e eficcia dos tratamentos, reaplicabilidade,
nocividades
Manuteno futura
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
Jos Aguiar
2008
2008
2008
E PORTUGAL?
antes
depois
2008
E PORTUGAL?
antes
depois
2008
E PORTUGAL?
Edio:
depois
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
E PORTUGAL?
PS II GUERRA: RENOVAO!
Congresso Nacional de Arquitectura,
1948, apelo a uma Renovao Urbana
Moderna.
Duarte Pacheco
1934 Planos Gerais de Urbanizao
(tutela: DGEMN)
Divulgao da Carta de Atenas (NTP, IST,
1941?)
1945 Criam-se as Zonas de proteco
aos monumentos (desde 1932 existia o
raio de 50m).
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
E PORTUGAL?
2008
E PORTUGAL?
2008
E PORTUGAL?
BIDOS
Restauro das fortificaes iniciada em 1932,
complementada em 1946, com o projecto da instalao
de uma pousada na lcaova, prevendo-se outras
intervenes urbanas: calcetamento de ruas e largos,
reconstruo do alpendre do Largo do Pelourinho,
acentuado o carcter pitoresco e tradicional
perseguido pelo Municpio (antes e hoje).
CHAVES
Intervenes da DGEMN desde 1961 a 1972!
Demolies do Largo da Lapa, restauro da torre de
menagem, execuo de arruamentos e de
ajardinamentos nos baluartes, incio dos estudos de
adaptao do Convento So Francisco a pousada.
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
PORTO:
Planos de renovao urbana dos
anos 50 e 60 propondo a
DEMOLIO da Ribeira-Barredo,
hoje inscrita na Lista do Patrimnio
Mundial da Unesco.
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
E PORTUGAL? ANOS 60
2008
2008
2008
2008
2008
Quem me dera juntar dinheiro, cinco contos. Comprava cimento, cal e tijolo e comeava a
construir uma casa s para mim, com um jardim para ter flores, sempre admirei a natureza,
e depois ter um quarto meu, onde eu pudesse rir vontade sem ningum me ver, pensar, ler
e sorrir de coisaschorar feio, mas num quarto assim se quisesse podia chorar, ningum
via, e fazer caretas e macacadas sozinho, Assim chamavam-me logo maluco, mas eu sei que
no ser maluco. Relatrio Tvora, citando estudo: As condies sociais do Barredo, p.19.
2008
2008
2008
2008
2008
2008
2008
2008
PARIS: LE MARAIS
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
REABILITAO URBANA
INTEGRADA
No ltimo quartel do sculo XX, na Europa
constata-se que a Reabilitao Urbana se
tornou a mais corrente taxionomia da cultura
dos Rs.
Pressupe uma actuao integrada
articulando as polticas fsicas com a
melhoria dos processos scioeconmicos de revitalizao e
regenerao urbanas.
2008
2008
2008
2008
2008
Guimares:
Conservar a cidade histrica trabalhar com (e para) a sua populao
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
Guimares:
Conservar a cidade histrica trabalhar com (e para) a sua populao
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
Guimares:
A requalificao dos espaos pblicos como motor do (re)interesse privado
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
Guimares:
A requalificao dos espaos pblicos como motor do (re)interesse privado
2008
Guimares:
Intervenes modelares de responsabilidade municipal e a solidariedade
institucional
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
Guimares:
Apoio e controlo tcnico das intervenes particulares
2008
Guimares:
Recusa do fachadismo e preferncia de intervenes de impacto mnimo.
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
Guimares:
O exemplo vem de cima (ESTADO e AUTARQUIA), as obras pblicas deveriam
garantir a mxima exemplaridade!
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
2008
2007: O Projecto GTL de Guimares termina, o GTL foi extinto e alguns dos
seus tcnicos foram integrados no Departamento de Urbanismo da CMG. A
sede do GTL, o Prmio Nostra de Fernando Tvora, foi ocupado por um outro
servio municipal; uma nova, diferente, etapa inicia-se.
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
2008
2008
APOIO DOCUMENTAL:
2008
APOIO DOCUMENTAL:
2008 Parque EXPO, vora, Recuperar o processo histrico. Fonte: CME (site)
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
APOIO DOCUMENTAL:
2008
E PORTUGAL HOJE?
2008
E PORTUGAL HOJE?
2008
2008
E PORTUGAL?
2008
AVENIDA SIM!
VIADUTO NO!
2008
2008
2008
2008
Fotos: Uluru Kata Tjuta, Austrlia; Tongariro, Nova Zelndia; Sukur, Nigria
A NOSSA EVOLUO:
2008
2008
2008
2008
2008
2008
E A ARQUITECTURA?
2008
E A ARQUITECTURA?
2008
2008
2008
2008
-E HOJE?
2008
2008
2008
2008
2008
2008
-E HOJE?
2008
(08-10-2008)
-E HOJE?
2008
(08-10-2008)
O desejo de criar no
Mosteiro de Alcobaa um
hotel de charme, a criao da rea de
sido apresentado.
2008
16 de Outubro:
Lanamento da PP-CUTLT
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008
PATRIMNIO DE SABERES
2008
UNIVER(SC)IDADE
A CANDIDATURA DA
DE COIMBRA A
PATRIMNIO DA HUMANIDADE. Adequao dos planos e das metodologias
adoptadas. Rigor na execuo. Qualidade irrepreensvel dos processos de
anlise, diagnstico, planeamento e projecto! Excelncia nos processos de
dilogo, comunicao e informao!
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
PATRIMNIO DE SABERES
2008
PATRIMNIO DE SABERES
2008
PATRIMNIO DE SABERES
2008
A EXCELNCIA DO PROCESSO DE
CANDIDATURA DA UNIVER(Sc)IDADE
DE COIMBRA A PATRIMNIO DA
HUMANIDADE
Qualidade irrepreensvel dos
processos de projecto (J. Mendes
Ribeiro)!
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
PATRIMNIO DE SABERES
2008
2008
AS CULTURAS E OS SABERES
COMO PATRIMNIO
CONVENES DA UNESCO
1972, World Heritage
2003, Intangible Cultural Heritage
2005, Cultural Diversity
J. Jokilehto, Brandi in the World of Today. Lisboa,
LNEC, Maio de 2006
2008
2008
2008
2008
PATRIMNIO DE SABERES
2008
2008
2008
http://http://mestrado-reabilitacao.fa.utl.pt
2008
http://icomos.fa.utl.pt/
Jos Aguiar, Faculdade de Arquitectura da Universidade Tcnica de Lisboa
2008