Вы находитесь на странице: 1из 240

Traduccin de: Santiago Bazzano y Carlos Rafael :E>omnguez.

Edicin de: ~arios Rafael Domy.~ez, Jorge Ral Estrella y Gerardo Fbin Rodrguez

'+'

GRUPO de INvEsTIGACIN
~

:'(

:Y1ESTUDIOS MEDIEVALES
2014

Traduccin de: Santiago Bammo y Carlos Rafael Dom:inguez.


Edicin de: Carlos Rafael Domnguez, Jorge Ral Estrella y Gerardo Fabin Rodrguez

Carlomagno
Las Capitulares de Carlomagno. - 1a ed. - Mar del Plata : Universidad Nacional de Mar
del Plata, Grupo de Investigacin y Estudios Medievales (GIEM), 2014.
E-Book - Xll+227 Pginas.
Edicin bilinge: latn, espaol
Traducido por: Santiago Bazzano y Carlos Rafael Domnguez
Edicin de: Carlos Rafael Domnguez, Jorge Ral Estrella y Gerardo Fabin Rodrguez
ISBN 978-987-544-560-4

1. Historia Poltica de la Edad Media. l. Bazzano, Santiago, trad. 11. Domnguez, Carlos
Rafael, trad.
CDD 320.909 07
Fecha de catalogacin: 11/03/2014

UNIVERSIDAD NACIONAL
de MAR DEL PLATA
FACULTAD de HUMANIDADES

GRUPO de INvESTIGACIN
y Esrunms MEDIEVALES

Imagen de Portada:
http:/les.wikipedia.orglwiki/Archivo:Capitulare_de_vi/lis_vel_curts_imperii_LXX.jpg
Imagen de Ttulo:
http://www.arsliber.com/bibliofilia/codex-calixtinus/libro-iv-las-conquistas-de-carlomagno/

Libro Universitario Argentino


Queda hecho el depsito que establece la Ley 11.723
2014 GIEM 1UNMd.P

ndice

ndice ................................................................................................................... .III

El mundo carolingio visto a travs de las Capitulares de Carlomagno ................. V

Introduccin Metodolgica..................................................................................... 1

Glosario ................................................................................................................... 5

Marco Terico ......................................................................................................... ?

Texto Capitulares de Carlomagno ........................................................................ 17

ndice Temtico ................................................................................................... 219

ndice General .....................................................................................................225

El mundo carolingio visto a travs de las Capitulares de Carlomango


Carlos Rafael DOMNGUEZ1 - Jorge ESTRELLA2 - Gerardo RODRGUEZ3

Nuestro conocimiento sobre los tiempos altomedievales, en general y


carolingios, en particular, se ha ampliado, considerablemente, en los ltimos aos,
merced a las nuevas investigaciones en curso, a los avances en el conocimiento de las
fuentes (escritas, arqueolgicas) y a La renovacin de los planteas historiogrficos. Se
impusieron temas, cuestiones y perspectivas referidas a La historia poltica y del poder
(tales como rituales, simbolismo y relaciones entre estructuras sociales y regmenes
polticos), la historia cultural y el giro antropolgico (que pusieron el acento en la
documentacin de tipo narrativo, en la ampliacin de las fuentes y su renovada
interpretacin de los textos exegticas principalmente), la nueva historia econmica y
social (que plantearon la movilidad social y econmica de aquellos tiempos,
dinamizados fundamentalmente a partir del comercio).
Julia Smith4 considera que son esenciales los estudios de discursos, lenguajes y
literatura en general, e histrica en particular, que prestan atencin al impacto, a la
importancia de Los textos en la generacin de las diferentes realidades del poder y en la
construccin de una tradicin franco-carolingia, basada en la produccin histrica y
literaria de La "renovacin cultural carolingia", caracterizada, segn Robert Morrisey,
por Los fuertes lazos que vinculan la pica y la teologa con la historia.
En este contexto, dicha renovacin cultural constituye el legado por excelencia
de la tradicin carolingia, legado que no debe interpretarse como homogneo sino todo
lo contrario, ya que merece ser considerado en toda su heterogeneidad y amplitud,
reconociendo la existencia de "focos culturales" que sustituyen la idea de unidad
cultural entendida como centralidad.

Grupo de Investigacin y Estudios Medievales (GIEM), Centro de Estudios Histricos (CEHis),


Facultad de Humanidades, Universidad Nacional de Mar del Plata. Contacto: karphal@yahoo.com
2
Grupo de Investigacin y Estudios Medievales (GIEM), Centro de Estudios Histricos (CEHis),
Facultad de Humanidades, Universidad Nacional de Mar del Plata. Contacto: jorgeestrell@gmail.com
3
Grupo de Investigacin y Estudios Medievales (GIEM), Centro de Estudios Histricos (CEHis),
Facultad de Humanidades, Universidad Nacional de Mar del Plata 1 CONICET. Contacto:
fefarodriguez@gmail.com
Julia SMITH, Europe after Rome. A new cultural history, 500-1000, Oxford, Oxford University Press,
2005.
5
Robert MORRISEY, L 'Empereur a la barbe jleurie. Charlemagne dans la mythologie et l'histoire de
France, Pars, Gallimard, 1997. Se refiere a la ligazn entre poesia e historia como "espacio potico,
reflexin politica" (pp.7 l -123).

En concordancia con estos planteas, Chris Wickham1 identifica a los carolingios


ms con una proyeccin cultural que con una propuesta poltica, a la que se considera
endeble o, al menos, cada vez ms breve en cuanto a su extensin temporal, tal lo
manifestado recientemente por los historiadores Marios Costambeys, Matthew Inees y
Simon MacLean2 , quienes sealan el fm del perodo carolingio en torno a los aos 887888, con la abdicacin y muerte de Carlos III el Gordo, en Oriente y la consagracin de
Eudes, conde de Pars, como rey, en Occidente.
Estos autores no dudan en afirmar que el gran aporte carolingio se relaciona con
esta renovacin cultural que, en gran medida, constituy el soporte ideolgico de las
proyecciones polticas de estos monarcas francos3 . El entramado cultural se vincula,
especialmente, con la bsqueda de legitimidad dinstica, simblica y social, que se
conforma y construye por medio de tensiones o contradicciones4
Uno de los interrogantes que se platean los historiadores en la actualidad se
vincula a los modos, las maneras, los mecanismos de consolidacin y difusin de esta
"cultura carolingia" y, especialmente, cmo se leen y cmo se transmiten las tradiciones
en el mbito franco.
A modo de ejemplo, en las obras de los historiadores de la novena centuria se
aspira dar continuidad a la Renovatio Regni Francorum5 Nada de lo que dicen, pues,
es dicho al azar sino que son expresiones de un verdadero proyecto ideolgico, cultural
y poltico, de all que consideremos a dichas obras como "objetos construidos'.6, que
sirven no slo para interpretar una realidad sino tambin para crearla7
L Chcis WICKHAM, The inheritance of Rome. A History of Europ e from 400 to 1000, Nueva York:,
Viking, 2009.
2
Marios COSTAMBEYS, Matthew INEES and Simon MACLEAN The Carolingian World, Cambridge,
Cambridge University Press, 2011, pp.419-427.
3
Cf. Stuart AIRLIE, Power and Its Problems in Carolingian Europ e, Farnham, Ashgate, 2012.
4
Para las cuestiones dinsticas cf. Simon MACLEAN, Kingship and Politics in the Late Ninth Century.
Charles the Fat and the End ofthe Carolingian Empire, Cambridge, Cambridge University Press, 2003;
Eric GOLDBERG, Struggle for Empire. Kingship and Conjlict under Louis the German, 817-876, Ithaca
and Londres, Coroell University Press, 2006. Para las cuestiones simblicas cf. Ddar GARIPZANOV,
The Symbolic Language of Authority in the Carolingian World (c. 751-877), Leiden, Brill, 2008. Para las
cuestiones sociales cf. Fran~ois BOUGARD, Hans-Weroer GOETZ and Rgine LE JAN (eds.), Thorie
et pratiques des lites au haut Moyen ge. Conception, perception et ralisation socia/e, Turnhout,
Brepols, 2011. En todos los casos los textos de referencia se indican como una puesta al dia, tanto
temtica como bibliografia.
5
Josef SEMMLER, "Renovatio Regni Francorum. Die Herrschaft Ludwigs des Frommen im
Frankenreich, 814-829/830", en: Peter GODMAN and Roger COLLINS (ed.), Charlemagne's Heir. NiM
Perspectives on the Reign ofLouis the Pious (814-840), Oxford, Clarendon Press, 1990, pp.125-146.
6
Joseph MORSEL, "Les sources son-elles ' le pain de !'historien '?", en: Hypotheses 2003. Travaux de
l 'cole doctora/e d 'histoire de l'Universit Paris I Panhon-Sorbonne, Pars, Publications de la
Sorbonne, 2004, pp.273-286.
7
Gabrielle SPIEGEL, The Pastas Text. The Theory and Practice of Medieval Historiography , Baltimore,
1999 p. XVIII subraya la importancia del lenguaje performativo al momento de analizar y considerar los
textos medievales. Ms adelante, pp.3-28, fundamenta y ejemplifica la relacin existente entre "realidad" ,
"contexto" , "estructura social" y el marco analtico elaborado por los historiadores, relacin que
necesariamente habla de textos y se expresa a travs de textos.

VI

Se podra hablar de "objetos construidos narrativamente", de un pasado que


toma cuerpo a partir de determinadas prcticas y estrategias discursivas. De all los
necesarios cuidados metodolgicos que el historiador debe tener al enfrentar dichas
fuentes. Philippe Depreux seala que la documentacin narrativa del perodo carolingio
contiene mucha informacin fidedigna (descripciones territoriales, arquitectnicas,
referencias litrgicas entre otras) junto a otra que se encuentra tergiversada en funcin
de los intereses de los participantes 1 Es por ello que hoy se reconoce la importancia de
estos escritores y sus escritos como testimonios histricos de la Alta Edad Media2:
Matthias Becher sostiene que los Anales carolingios pueden ser considerados como una
versin semioficial de la historia, el basamento sobre el que se desarrollan las dems
narrativas del perodo3, en tanto que Rosamond McKitterick habla de la ilusin del
poder real que transmiten4
Como es posible observar, la palabra escrita cumpli una funcin de primer
orden en la sociedad carolingia: desde la literatura a la administracin, todo qued
registrado por escrito. La palabra escrita permiti conformar una tradicin histrica y
cultural franca a partir de la reelaboracin de las herencias romana, cristiana y germana.
Pero tambin esta escritura result esencial para el buen gobierno del reino, como lo
demuestran Las Capitulares de Carlomagno. Estas capitulares evidencian la
preocupacin de Carlomagno por los ms diversos aspectos del buen gobierno y del
buen vivir, dado que legislan tanto sobre cmo deben comportase las autoridades
carolingias hasta cmo mejorar la educacin o cmo proteger a los campesinos.
Las capitulares, ordenanzas formuladas desde la corte real acerca de una variada
gama de temas, constituyen desde nuestra perspectiva, una de las ms importantes

Philippe DEPREUX, Les Socits occidentales du milieu du Vie. ala fin du !Xe. Siecle, Rennes, Presses
Universitaires de Rennes, 2002, pp.Sl-61. Rosamond MCKITTERICK, Charlemagne: The Formation O)
a European Identity, Cambridge, Cambridge University Press, 2008, pp. 345-372 habla de " libros reales"
al referirse a la vasta cantidad de manuscritos que se producen, copian o guardan en la corte o mbitos
cercanos a ella. Cf. Karl HEIDECKER (ed.), Charters and the Uses or the Written Word in Medievai
Society, Turnhout, Brepols, 2000; Hans-Wemer GOETZ (ed.), Die Aktualitiit des Mittelalters, Bochum,
Wincler, 2000.
2
Mayke de JONG, The Penitential State. Authority and Atonement in the Age of Louis the Pious, 814840, Cambridge, Cambridge University Press, 2009, p.59 se refiere a la obra de estos autores como
"narrativas de la novena centuria" en tanto Thomas NOBLE, Charlemagne and Louis the Pious. Lives by
Einhard, Notker, Ermoldus, Thegan, and the Astronomer, Translated with Introductions and Annotations
by . .. , Pennsylvania, The Pennsylvania State University, 2009los considera genricamente "bigrafos".
3
Matthias BECHER, Eid und Hen -schaft: Untersuchungen zum Herrscherethos Karls des Grossen,
Sigmaringen, Thorbecke, 1993, pp.21-77.
4
Rosamond MCKITTERICK, "The Illusion of Royal Power in the Carolingian Royal Annals", en:
Enf!lish Historical Review 460, 2000, pp.l -20.
1

VII

manifestaciones de la existencia de una temprana idea imperial en la corte carolingia y


los principales instrumentos reales puestos al servicio de la transformacin de la
sociedad carolingia en virtud de la instauracin de un Imperio cristiano.
En este sentido, entendemos a la legislacin carolingia como un instrumento de
gobierno, como un lugar de expresin y de elaboracin del pensamiento poltico y
eclesistico del perodo. Por lo tanto, el contenido de las capitulares, as como el
esfuerzo que signific su transmisin, preservacin y aplicacin, nos interesan en tanto
ponen en evidencia la instrumentalizacin de un programa de reforma de la sociedad
sobre nuevas bases, profundamente cristianas.
En un contexto de descentralizacin administrativa como el carolingio,
caracterizado por la inexistencia de capital y de una residencia fija del rey y sus
colaboradores, el elemento esencial entre la corte y el resto del reino era el sistema de
comunicaciones, tanto oral como escrito.
Las capitulares, decretos y decisiones del rey y de sus asesores, reciben este
nombre por su organizacin en breves secciones de clusulas denominadas capitulas.
Mientras que el lugar de aplicacin, el formato, el contenido, el contexto de produccin
y la funcin de las capitulares vara con cada una de ellas, la forma capitular es nica.

La multiplicacin de las capitulares en las tres ltimas dcadas del siglo octavo
ilustra la voluntad del rey franco y de su corte de actuar sobre la sociedad y de exhibir
su poder. Segn Alfred Boretius 1, se han conservado ciento siete capitulares del reinado
de Carlomagno, datadas entre el 768 y el813.
A partir de esta edicin de A. Boretius; la ms aceptada entre los especialistas,
ofrecemos la primera versin bilinge, latn-castellano, completa, realizada entre 1979
y 1980, en el entonces Centro de Estudios de la Cultura Europea3 de la Facultad de

Humanidades de la Universidad Nacional de Mar del Plata, por un equipo


interdisciplinario, coordinado por Carlos Rafael Dominguez quien, con la colaboracin
de Santiago Alberto Bazzano, empez con la tarea de traduccin, que se complement
1

Alfred BORETIUS (ed.), Capitulara Regum Francorum, Hanover, Monumenta Gennaniae Historica:
Legum, sectio 11, 1883.
2
Conseguida por el Instituto de Historia Antigua y Medieval de la Facultad de Filosofia y Letras de la
Universidad de Buenos Aires, gracias a la gestin de su directora Nilda Guglielmi.
3
Este Centro, ratificando la idea de que la historia descansa sobre las fuentes que permiten al historiador
reconstruir el pasado, resolvi traducir fuentes (del latn al castellano), consideradas clave para
comprender el perodo medieval, teniendo en cuenta tanto los aspectos relativos a la investigacin como
los especficamente pedaggicos y didcticos. La otra fuente entonces traducida fue Historia de los
Longobardos de Pablo Dicono, que permanece an indita.

vm

con los aportes de los historiadores Jorge Estrella, Miguel ngel Barbero y Florencio
Hubeak.
Los intentos de publicacin -por la extensin, las particularidades del trabajo y los
costos de edicin- quedaron permanentemente postergados. Ante la facilidad que
brindan las nuevas tecnologas, decidimos realizar una versin electrnica de Las
Capitulares de Carlomagno, que recupera aquella traduccin y se publica bajo los
auspicios del Grupo de Investigacin y Estudios Medievales, radicado en el Centro de
Estudios Histricos de la Facultad de Humanidades de la Univesidad Nacional de Mar
del Plata, una de cuyas lneas de investigacin hace referencia al perodo carolingio,
como sealamos a continuacin.

Elenco de publicaciones de los integrantes del GIEM:

Miguel ngel Barbero y Jorge Estrella

"Fuentes (Perodo Carolingio)", en Res Gesta N23, Instituto de Historia, Facultad


de Derecho y Ciencias Sociales, UCA, enero-junio 1988, pp.171-187.

Micaela lturralde

"La renovacin imperial carolingia: algunas consideraciones", en Gerardo


Rodrguez (dir.), Textos y contextos (IJ). Exgesis y hermenutica de obras

tardoantiguas y medievales, Mar del Plata, EUDEM, 2012, pp.229-259.

"El programa carolingio de renovacin imperial y su presencia en las capitulares del


siglo VIII" , Actas de las Ill Jornadas de Filosofia Poltica: justicia, equidad e

igualdad, Mar del Plata, Centro de Estudios Filosficos y Sociales, 2010,


www.cefysmdp.com.ar.

"La idea de renovatio imperii revisitada: las capitulares carolingias (siglos VIIIIX)", XII Jornadas Interescuelas Departamentos de Historia, Universidad Nacional
del Comahue, Facultad de Humanidades y Centro Regional Universitario Bariloche,
Departamento de Historia, 28 al 31 de octubre de 2009. Edicin en CD ROM.

"La Vita Karoli Magni Imperatoris de Eginardo: revisin de la obra y de la figura


del emperador Carlomagno", en Gerardo Rodrguez (ed.), Textos y contextos.

Exgesis y hermenutica de obras medievales (siglos IV al XIII), Mar del Platal


EUDEM, 2009, pp.131-196.

IX

Gerardo Rodrguez

"Escuchar a los bigrafos carolingios: Ennoldo'\ Cattedra, Olivia y Rodrguez,


Gerardo ( comps.), Actas del IV Simposio Internacional "Textos y Contextos: dilogos
entre Historia, Literatura, Filosofla y Religin" celebrado en Mar del Plata el1 O de
mayo de 2013, CD-ROM, Mar del Plata, GIEM- UNMdP, mayo de 2013, 9 pp ..

"Cmo se construye la historia carolingia? Historia(s) y tradicin(es) en la primera


mitad del siglo noveno", en: Coronado-Schwindt, Gisela, Gastaldi, Vivina, Marrn
Gabriela y Rodriguez, Gerardo (eds.), Palimpsestos: escrituras y reescrituras de las
culturas antigua y medieval, e-book, Baha Blanca, Edius, 2013, pp.295-303 .

''Nitardo como fuente histrica", Neyra, Andrea y Rodrguez, Gerardo (dir.), Qu


implica ser medievalista? Prcticas y reflexiones en torno al oficio del historiador, ebook, 3 volmenes, Grupo de Investigacin y Estudios Medievales, Universidad
Nacional de Mar del Plata y Sociedad Argentina de Estudios Medievales, Mar del Plata,
2012, vol.l,pp.191-202.

"La historia poltica de la Alta Edad Media y los historiadores carolingios de la novena
centuria: los nuevos rumbos historiogrficos", Rodrguez, Gerardo (dir.), Textos y
contextos (II). Exgesis y hermenutica de obras tardoantiguas y medievales, Mar del
Plata,Eudem,2012,pp.213-228.

"pica, memoria e historia. Cmo los carolingios escriben el mundo", Histria Revista
-Revista da F aculdade de Histria e do Programa de Ps-Graduac;ao em Histria da
Universidade Federal de Gois, Gois, Universidads Federal de Gois, Vol.17, N2,
jul./diz. 2012, pp.69-103.

"La 'renovacin cultural carolingia': contexto histrico-cultural y proyecciones", Actas


de las IX Jornadas de Investigadores del Departamento de Historia, Mar del Plata,
2012.

"Luis el Piadoso en la obra de Nitardo", Basarte, Ana y Barreiro, Santiago ( eds. ), Actas
de las XI Jornadas Internacionales de Estudios Medievales y XXI Curso de
Actualizacin en Historia Medieval, Buenos Aires, Sociedad Argentina de Estudios
Medievales, 2012, pp.163-170. Edicin online.

"Literatura histrica carolingia o cmo se construye la figura del soberano en el


siglo IX. Luis el Piadoso en las obras de Astronomus, Ermoldus y Theganus",
Guiance, Ariel (Comp.), Movilidad y migraciones. Actas de las III Jornadas
Multidisciplinarias, llevadas a cabo en Buenos Aires, del 22 al 24 de octubre de

2008, Buenos Aires, IMHICIHU 1CONJCET, 2011, pp.l27-137.

"La 'otredad' en la Literatura histrica carolingia del siglo IX", Orbe, Patricia
(coord.), Actas III Jornadas de Investigacin en Humanidades, UNS, Baha Blanca,
2011 , pp.261-265.

"Mito e historia en Astrnomo y Thegan", Cattedra, Olivia (dir.), Mito e Historia I:


El Umbral del Tiempo, Baha Blanca, CEICAM, 2011, pp.233-246.

"La construccin histrica de La imagen del otro en las narrativas carolingias de la


novena centuria", Rodrguez, Gerardo (dir.), Historia, Literatura y Sociedad:
aproximaciones al mundo medieval desde el siglo XXI, Mar del Plata 1 Baha

Blanca, Cultura Fusin 1 CEICAM, 2011, pp.113-143.

"Historia y narracin Cmo los carolignios escriben el mundo?", Tiempo y


Espacio, Chilln, Universidad del Bo-Bo, Vol.26, 2011, pp.31-65.

"La Virgen Mara en Ermoldo y el Astrnomo", Actas de las VIII Jornadas de


Investigadores del Departamento de Historia, CD-ROM, Mar del Plata,

Departamento de Historia de la Facultad de Humanidades, UNMdP, 201 O.

''Narrar y legislar: en torno a la penitencia de Luis f ', Actas de las 111 Jornadas de
Filosofia Poltica: justicia, equidad e igualdad, Mar del Plata, Centro de Estudios

Filosficos y Sociales, 2010, www.cefysmdp.com.ar.

"Las figuras femeninas en Ermoldo Nigello", Rigueiro Garcia, Jorge y Rodrguez,


Gerardo (comps.), Actas de las X Jornadas Internacionales de Estudios Medievales,
CD-ROM, Buenos Aires, Sociedad Argentina de Estudios Medievales, 2009.

"La invencin del pasado: memoria, mito e historia en Ermoldo Nigello",


Rodrguez, Gerardo (comp.), Textos y contextos. Exgesis y hermenutica de obras
medievales (siglos IV-XIII) , Mar del Plata, Eudem, 2009, pp.l97-219.

"Qu ves, qu ves cuando me ves: las mujeres vistas por Ermoldo Nigello",
Transiciones. Revista de Pensamiento, Ao 5, W27, Mar del Plata, noviembre de

2009, pp.5-6.

"'Mismidad' y 'Otredad' en la Alta Edad Media Occidental", Transiciones. Revista


de Pensamiento, Ao 4, N19, Mar del Plata, junio de 2008, pp.4-6.

XI

"Las imgenes de La otredad en Ermoldo Nigello", Anuario del Centro de Estudios

Histricos "Prof Carlos S. A. Segreti"N7, Crdoba, 2007, pp.361-369.

"Historia y epopeya en Ermoldo Nigello", Rigueiro Garca, Jorge y Rodrguez


Gerardo (comps.), CD-ROM Actas de las VIII Jornadas de Estudios Medievales,
Buenos Aires, Sociedad Argentina de Estudios Medievales, 2007.

"Historia y literatura en Ermoldo Nigello", Fuentes e lnterdiscip/ina. Actas de las


Jornadas Multidisciplinarias llevadas a cabo en Buenos Aires/ del 25 al 27 de agosto
de 2006, Buenos Aires, IMHICIHU, 2007, pp.llS-125.

"Historia y literatura en Ermoldo Nigello", CD-ROM Actas de las JI Jornadas de

Investigacin en Humanidades, Baha Blanca, Departamento de Humanidades,


UNS,2007.

"Poltica y religin en La construccin del pasado. Isidoro de Sevilla y Ermoldo


Nigello", Fundacin VIII: Actas de las Quintas Jornadas Internacionales de

Historia de Espaa, Fundacin para la Historia de Espaa, Buenos Aires, 20062007, pp.33-40.

"Religin y poder en la Europa carolingia: el culto mariano en Ermoldo Nigello",


CD-ROM Actas del I Simposio sobre Religiosidad, Cultura y Poder, Patricia
Fogelman (ed.), Grupo de Estudios sobre Religiosidad y Evangelizacin, Programa
de Historia de Amrica Latina, Instituto de Historia Argentina y Americana "Dr.
Emilio Ravignani", Facultad de Filosofia y Letras, UBA, Buenos Aires, 22 y 23 de
junio de 2006.

XII

INTRODUCCION Jl:IETODOIDGIC.II
Puestos en l a l!nea, s egt1 lo expres ado en la Presentacin, de
querer brindar una traducci6n compl et a , accesible y, al mismo tiempo, portad.ora de la.s p1"'incpales car l:"'. cte:r!sticas coruderadas tpicas del origi nal, hemos t enido que :ha cer frente a no pocas dificultades que nos han obJ.i gado e. tomar una s erie; ele decisiones prncticas sobre las que es timaQos oportuno advertir ~~ lector.
A los problemas, haxto conocidos, de toda traduccin, s e unen en.
este caso algu.ne.s circunstancias especiales que tornru1 la t area a.illl
~s compleja. Baste mencionar le cons iderable distancia existente en
el tiempo ntre el original y la traduccin, y, particularmente, la
, 1

'-

ndole de l a obra, que al r eferirse a instituciones y valores culturales cuya vigencia o ~I'-t'asis se ha modificado subs lianci~lmente, hace mt~ riesgosa la utilizacin de u_~ terminologa que a primera
vista puede :parecer nada m1s que Ul'la parte de nuestro lengtl8.je or- '
dinario, pero que el ser tras l l'!dada. a doce: siglos de dis tancia resulta engaosa.

EL TEXTO
Con el fin de obtener una obra de lectura fluida se decidi s implemente presentar un texto de los
cin de las

va~antes

genera~cnte

propues tos, sin men-

ni la adicin de apar a to critico o erudito de

ninguna especie.
El texto l a tino adoptado corres ponde a la edici6n de A.:Boretius,
en Monuruenta Ger.maniae Historica:Legtun, sectio II;Hannover, 1883.De
all! se r1a tomado tambi~n l a. numera ci~n de las capitulares, s i bien
en el ndice general, s egn lo advertido, se haqe menci&n, ad~s,de
la numeraci6n correspondiente a. l a edicin de K~Pertz, Monumenta
Ge~aniae

Historica: Leg~, vol.I; Hannover, 1 835. I~lmente corresponde a l a edici6n d0 1loretiu.'3 l a indica ci6n de la fecha cierta o
probable de :promulgo.cin de l a C8.pitular.

-1-

1 lengua del texto original

Para quienes pos ean a l g>.1n conoci.L'liento de la lengua l a tina y puedan utilizar, aanque s e a parcial y

espor~uioamente

el texto original,

les secln. de utilidaQ. a lgu.nas observaciones acerca del lat:!n en que


se encuentra escrito.
No se tmta , evide:nte.mente: rle la

m:i.~

l9ngua en que s e encuen-

tran escritos los aut;o:res clJsicos. El te:;ci;o de es tas capitulares no


repres enta lil.iill':>oco
tro de

UJ1

~m-..

l e ngua tm.i:fOJ:j[!e qu.; pu.r'l.i era encuadrarse den-

s olo tipo d.e d -3f:i.nic:i.6n .

Hay capi tularGs, :por

~ jem;plo

l a n.st 29, es cri t es en un la t:Cn mon:1s-

tico bastante coherente 9 en el que, apa rte Cl. el contenido

l~xico

de

inspirac.i 6n cr:i.s tia nn, l a mo:i:'foloe;a., l a sintn..x ie y a"lW el es tilo 6 n


cl~s icos.

en grandes lineas, loo de les niglos

Ea te l atn , evideJltemente, no representa de ninguna manera l a lengua connmmente h nblflda 13n enu momant o, rno una t:radicitSn mantenida.
quG ~

en las escuelns, en ese entonces muy llecada s, y

p:;:oecisame.nte,

Carloli!A.gno se propone :restaurar.


L.9. :mayor :rmrte d.e las ca:pi tula..-res

un latn

mu:r

sin embergo,. est!1 escrita en

h"regu.lA.r, con uua. s inta.;;:is -que evidentemente anuncia

J.a.o tendencias

!}U C

<:ond.nj r~rO!l a lP. f'O:!:'l'laci~n de l aS lenglla.S rom~ances

y una ortogl"Bf:a no norma...lize.l.a, como lo tes t irr..on }a:n- l ea ;.Y8.riaS gra-

f:!as :pa ra un n.sno

t~rmino,

a ,reces en una mi8liL."l. lnea o lneas segui-

cl.as. Rn. m.'!.estro te::rto hemos res pel;a do l a ortogr2f a de los M.G.H. que,
evidentemen~e,

y a. presenta

e.l~

,grsdo de nor.maliza c i 6n con xespecto

a 1a de los m:wv.scri!;os . 'No debe, pues ,

ex t r aar

(!,]!

lector encontrar

numerosa s _p,.o.b~s c on eraf:! as diferentes en el cu:rao

saje, por

ejemplo~

ebdomad.a,

h~1:>doma.da ,

de un mismo pa-

aebdomada ; prCJsbytar, presbi-

ter; servi tiu:m, s erv:i.c:i uro., etc.


En general pu.eC:.e acep-:;ro"8 e Cj_rte l e. lengtl::!. del texto repres enta
p~rciaJ~ente

leng~a

un

popula r.

En

algunos cazos l a dir-r t::uwi a pued.e llegar a s er b a stante pequ.e.ffa..

En

e s tadio

aTca ico en rcla.c i 6n con la

otras ,. como s e ilijo, puede t r<tt ars e <le l a l engua escrita tradicional.
En l e ma_ycr-1a Cl. e J.ns casos no h~y uso :l e recursos r <3 tricos y s~Slo

se percibe un

ffia~c~do i~ter~s

por de jar e At ablecido con claridad

el

concepto en lo referente a ciqrtas leyes o decre tos aun a riesgo

de

repeticiones y cambios a brupt os de

cons t~1c~:i.6n.

-2-

Tambi~n

aparece en algunos textos el latn eclesistico

m~dieval

de color li tdrgico.
El conjanto

d~l

texto

es~

en rin, el resultado de una gama de ma-

nos muy diversas.

CARACTERSTICAS DE LA TRADUCCI6N

C ASTEti~NA

La :regla fundrur,el'ltlll que rigi6 nuestro t rabaj o ha s ido la de le.


b~ queua

diera

de

1~

fidelidad al original, evitru1do todo aqu ello que pu-

in~~ducir

ciones

resulta~n

~e.indole

elementos

interpreta tiva. Algunas aclara-

de provecho.

Estilo
En l a bsqueda de fidelidad se t1.a 't6 de preservar un cierto sabor

orig:i.nal que se refleja en l a long:U;ud de ciert;os pasajes, en l a conse:r.vc-1.ci6n de r epeticiones y en l a vers i6n casi literal de ciertas es-::
truct11raS que :podcla.n haber sido sus ti tui das por otras :m!s en uso corriente en l e. actualidad. Asi, por ejemplo, se encontraron numerosos
prrafos iniciados .IJOr

UD.

11

que 11 , y s e ha hecho un

USO

ms bien gene-

roso del subj-untivo. En oc:tsionea, se ha optad~ :por la 'f naa lll!ts arcaica de uu1a palabra, v. gr. archidicono; en lugar de

~cediano;

de-

cano; en lugar de den; prep6sito, en l ugar de preboste.


Tam'bin en a l guna medida nos pareci6

1111

deber a es a misma. fidelidad

el mantenimiento del car-J cter ron.bigu.o u os curo de a l gtmos puntos. Lo


contrario hubiera sido
Propiedad

rec~ear

P.l original con el riesgo de modificarl<

te~nolgi ca

Habiendo tomado l a decisin de p:reseniiar original y tra ducciiSn

pgina.s enfrentadas, co.nscientemente nos :prohib imos el expe!!iente


usual de i n cluir en l e.t:!n los Mrwinos c1zya '!;raduccin parece imposible o muy difcil. Tuvimos que traducir todo.
Esto implic l a necesil.ad. rl e buscar el equivalente nu:{s cercano
do el

t~nnino

cuan~

preciso no se de j encontrar. Es un problema de opciones.

-3-

Como

t~l.,

no puee deja r de e s tar teido de subjetividad. En todos

caso~

los

se han preferido aquellos

t~r.minos

~uestro

que , a

juicio,

riopla:te~e.

:fues en ms transparentes para un lector


Nom'bl:'es prop-ios d e per'!:'ones Y-...1'v.e..:..:re1;1

Se ha utilizado la for.mu Cl:l.t:tellElna juz);ad.a ~s corriente en los

textos
ya

hi s ~6:ricos ,ctte.J: Cl. c

equiv~le11cia

se tra:l::a ele lo:::. nc>mlnes

r~s

conocidos y cu-

as get::Gl"'S.lruent e ucept;ade. Por. ejemplC': Oa rJ.os,J&B:rtin,

A1cuino, Estebar!, Pipino, Heris t a l, Aquisg;r:!n.


En otros ca sos se h a recurr ido a una minim.a
t~rmillOS,

l.os

castellaniza.ci~n

de

sobre todo en le refereni;e a los nombres :f)ropio;o de

JlOl.._

sanas, consis-tente en l a a daptaci6n de las i;euninaciones: Baugul:fo,


Elperico,. .1\ngesildo,. Rad6u .

Otros Mrminos
Espr:cia l dii'icultaU. plantea n los re:f'erentes a elemen tos concretos
pertenecien~es

a instituciones cultv.1-ales de e s cc.sa o menor v1.gencia-

en l a a ct1m.lida.rl.
mon~ilas,

Tales~

por ejemplo los c;ue des i gnan pesas, metidas,

oficios , jerarq_tas, divis iones

territo~~iales,

etc.

coni;ribucion es
. ;: .

Ace!)tanclo l a. nec es idad i.e traducir, 11emos optdo por. a lgunos de los
s~g;u.ientes

r e cm-s os , e n este orden:

l. Usar el eqtu:valente castellano qua consiclel'alDOS

ms

prximo P.ntre

los v a rios _posibles . Por ejerrplo.,. para l.a palabra mis sus, las opciones pri n ci,p::ea podran lw.ber s i do : ins pector, v:i.si i;c.tlor , l egad(), env:t-a do,

repre2len-~ante,.

superviso. Heruos optado p or "enviado".

2. Cas tell::.o .nizar el t~rr.U no latino. Por ejemplo : . lite (:por litus);
h~ri b;!n

(por heri bunm'\S) ; eulogia ( por eulo,s"iu::n.).

3. Aplicar a ese uso otr<:? trraino- c orriente en

o~ras

acepciones. Por

ejemplo, capitula r, benef icio.


En ocasioneB u.n .mi.s .mo t~r.mino l 8.tino e8 ,~erti.d o en forw.s di:i:'eren-

tes cuan do cor r es ponde u funciones

que ~

para n osotros , es

guir. For e j em:rlo, iudex., a veces es t:enducido p or


por

":!.nteud.ente~L;bannus,

otras a

11

11

u~ual

distin

juez 11 , y a veces

a v .uces se hace correspcnder a

11

bundo 11 , y

xr:ulta 11

-4-

Con la inten.ci6n de aportar al J.echor

Uil9.

ayuda en la dilucidaci6n

de alguno de estos pro'blemas l~xicos se decidi6 la inclusi6n de un gl1


sario.

GLOSARIO
Pretende contrcm.er c.q_ue llos trm:i.,'los qu e :

Pueden no s er obvios dado e l cal.lbio nct2.ble del IP.a:rco de referen

cia, o.7 peor alhl..,. r es uJ:tar engaosos . ror ejemplot a'bad,. centuri6n,
archidi~cono,

ca bn.llel\.1 .

Pueden n.ecesi tar ex-p1ica ci6:n por

ci6n del

t~rm.:f.no ,.

l.ltlB

trata.rs~

de 1ma castellaniza-

apl:i.caci6n especial de cm. uso: lito. benefi-

cio, sextario.
~~

Ptleden s er t~rm:!.nos ca:::r hellanon 1LSUa les en una gama

ms

amplia

de acepciones, siendo conveniente req.ucir el campo a algima. o algunas


de ellas: asall!.b1ea, enviado 1 vicario.

Pued9n r equerir alr,Lil'l !;iptJ d.C'l a claraci6n uJ..te:r.ior a :fin de no de

ja:r dudas con respecto al sentido de h

traduc cin: J.ibros can6nicos,

palacio, dom:l.nio.

Siendo corrientes en la ter.m.irJOlog!a eclesidetica ~ ;pueden necesi

tar cierta explicaci6n


Manejo

I.os

pa~

el lector comdn.

d~l gl~~

t~:r:rninos

que :figuran en el glos a rio se encuentran subrayados

en ambos textos , el l e.t:i.no Y' el cnste:Uano. Como los articulas se eu-

cuentl"all enf:rentc.dos., la co:rres:pondencia de ambos no

~s de

difcil

loca.lizv.ci6n.
!e. ent;rada e.n el glozc:..rio se hace por el

t~rmino

ol>J.iga al l ector a un r e curso i'.l.J. origi :n.al, c:tu e

l a tino, lo que

e~ t;imsmos

saludable.

Por ejeffiplo:

curo. episco:pis,abbatibua,co.mitihus ... con los obis:pos,abades,condes.;


El t~rmino l a tino entra :por su no:nins.ti vo s ingul2r en caso de

que

tenga f'lex i6n nominal, o :por su infiniti.vo si es verbo. Por ejemplo,

-5-

en el caso anterior:
epiacopu.s:
abbas:
comes:
.Dado el nlli-nero relativamente pequeo de Mrminos que se maneja,
b~gueda

no ser difcil aun para el no irdciado

~n

la lengua latina.

En caso de diferentes grafas, l a explicaci6n s e coloca en la. que


consideramo:s :zru!s co.urdn, y las ot;ras s e refieren a ella .
En general, el criterio d.8 inclusitSn ha s ido ms bien amplio.

El glosario con.r.:: ti tuye un todo ce:.::Tado con el te::rt() en cua.nto a

las acepciones incluidas. Solamente se explican aquellas que han sido


empl'Z!adas en el texto, sin men.c i6n de las de.rru!s, aunque puedan ser
ms

co~xnes

o generales.

!NDICE TID.~TICO

Las capil;ulares de Car1o!ll2.gno consti tayen v..n abiga.T..cado conjunto

de normas y prescripciones ocasionales't reurddas la mayor parte de


l~s veces s in nin&~~. tipo de ordenamiento sist~tico,

lo

que

torna

ardua su consuJ.ta.
Tratar de asignar a cada capitula r un subttulo explicativo de su
contenido, en le. mayora de los casos no hubiera sido eficaz, o siqvie

ra posible.
Es por ello que un ndice temtico puede s e r de utilidad. Su utiJ.i-

zaci6n permitir una cons ulta rJ.pida , si . bien, una lectu..ra previa general de l a obra, nos parece indispensable.

-6-

TJARCO HIST6 ICO

A l a muerte del rey caroli gio Fi pino "el breve", el reino de


los francos paseS a ser goberna do por sus hi jos Carlol!IIl - en Austrasia - y Carlos en Neustria y Borgoa.
El temprano fallecimiento del primero de ellos dej& nl Gegundo
como 11nico seor de todos lo

es t ados a partir del 4 de di ciembre

del 771 y le permi ti eS consolidar nuevamente la unidad del reino.


Carlomagno ( Car.olus Magn11B) - nombre con el que fue con.ocido
Carlos por l a posterioridad - nocicS en el 742, e inicieS su reinado dedic&ndose a fortalecer militarmente su poder a

trav~s

de una

serie de campar1as .
Ia primera de ellas tuvo l ugar contra el reino de los longobardos que regia De~ iderio, derrotado en el 774. Con motivo de la
victoria, Carlomagno, tras :repud iar a su mujer longobarda , se autocoron6 rey con l a corona de hierro, dando fin a dicho reino independiente. A partir de esa f echa se lo conocicS como "Carlos,
por l a gracia de Dios , rey de los francos y los longobardos y patricio romano". "Este hecho signif'iccS la desaparicicSn de los longobardos como pueblo y se complet6 con la ocupaci~n d~)os ducados de Friul, Spoleto y 13enevento, y l a ratificacicSn d~< la donaci6n efectuada por su padre al Papa.
El siguiente paso de l a expansicSn carolingia fUe d:irigido
contra l a Sajonia , cuyos habitantes segu!a n en estado semisalvaje,
divididos en tribus de hombres libres - al es tilo genMnico - que
el egan a sus propios j efes y con una asamblea que anualmente a
orillas del Weser analizaba las decisiones comunes. Los pueblos
sajones habitaban entre el Ems y el Elba, des de el mar del Norte
a los montes de Harz , y entre ellos y sus tupidos bosques s e
abri6 paso Carlomagno con s us hombres, hasta las fuentes del
Lippe. AH:! conatruycS el castillo de Lippspring y destru,y6 el
culto a

Irmenaul, dios de l a guerra y genio tutelar de los

sajones.

- 7-

Frente a las dificultades para colonizarlos y cristianizarlos,


Carlomagno recurri a medidas

dr~sticas.

As llev a cabo trasla-

dos masivos de poblaciones a tierras de Blgica y Helvecia, suspendiendo sus asambleas. Tambin fLmd una serie de obispados en
Paderborn, Minden y Osnbruck, destinados a dirigir la evangelizacin y consecuente occidentalizacin de dichas tribus. En los alrededores de l as iglesias misionales comenzaron a surgir las primeras casas, luego aldeas y all los obispos reunieron sus snodos y los condes, sus dietas.
Cuando parecia que l a cuestin sajona habia sido dominada,reho.m~

surgi con nuevos brios la figura de Widukind, quien con sus


bree infringi, en el 782, una seria derrota a los francos

en

Sintelgebirge, muriendo en batalla dos ntimos amigos del propio


monarca. Este hecho motiv las iras reales y en la dieta del 784
se resolvi l a decapitacin de va rios millares de sajones en Verden. Tras este escarmiento, Widukind resolvi entregarse e inclusive se conVirti al

cristi~nismo,

a ceptando la promulgacin de

la Capitulatio de Partibus Saxoniae, que fijaba las


condiciones
m~todo

de paz. Afirma un historiador que

11

dr~s ticas

ja.m;{s

se vio

mS brutal para obligar a toda costa a un pas, libre an

la vspera, a sufrir la ley del vencedor"(l).


complet en el 804 con la

promulgac~6n . de

Es~a act~.tud

se

la Lex Saxorium y con

nuevos traslados de poblaciones. Afirma otro historiador

que

"la anexin y l a conversin de la Sa jonia permitieron que entrara toda l a antigua Germana en l a comunidad de la civilizacin
europea" (2.).
Similax fue la actitud del monarca en Baviera donde gobernaba
su pariente, el conde Tasiln. La autonoma orj.ginaria le fue cercenada en el 788, ocasin en que Carlomagno ocup~ el ducado y lo
anex a su reino, sin perjuicio de conservar su identidad. En

el

785 a su vez fue reducida la regi6n de Frisia.


De es te modo los francos se encontraron limtrofes de

los

(l)Halphen.Carlomagno y el Imperio Carolingio.UTEHA;l955;p49.


(2)Pirenne,H. Historia de Europa des de l as invasiones al siglo XVI.
F.C.E. 1942;p.60.

- 8-

..j

ltvaros, pueblo d e origen turco, ubic do en la Pannonia , entre los


ros Tisza y Danubio. Contra elloo dirigi el rey otra violenta e~
pafia. que culmin en ol 791 con l a ocupaci6n de su "Ringn (recinto
fortificado) . La ocupacin mjlitar s e compl et con l n predicacin
religiosa llevada a cabo por Amo de Salzburgo y Paulino de Aquil eya, segdn loe consejos del mon j e Alcuino. RPrimero, predicar,
re pe ta , antes de bautizar; no

c onduzc~is

a los paganos a

l a pila

bautismal ba j o l a amena za de l a es pada ; usaal al c ontrario, dulzura y per suasin; a c tuad por etapas: mostraos, al princJ.pJ.o, fiexibles en loa det alles, y, sobre todo, de j ad para rnds tarde l as ohligaciones de or1en m terial, como el pago de los diezmos , que t an
indt ilmente exasperd a los sajones y contribuy a hacerles

ins ~

t abla el cris tionismo"O ).


La des truccin a e los &varos coloc a los francos en cont acto

directo' con la nacin esl ava, que hab! a ocupado l as posesiones ger-

manas al correrse

~s to s

hncia Occident e.
Abi erto el camino hacia Europa , on e l s i glo V por loe godos , los

es l avos , t emer os os d el podero de los hunos , los s i guieron dirigi~nd os e

h ci

l a cuenca del Cder, y en un oegundo avance hacia el

r!o Elba, donde chocaron con loo ~varos que ocupaban l a regi~n
Mvaro-bohemin. Al go Imfs t arde fuer on s ecci onad,os-- :en ~o~cidentales
y orientales y es t ablecidos en l as r egi ones que ocupan como c onsecuencia de la violenta penetracin de los longobardos y

~varos .

All:! loa encontr el rey de los francos , c reando en el 785 un

pl'O-

t ecto:rodo s obre el puebl.o de los obodritaa .


Contro el res to orpnizt1 Car l omagno una expedicin t radicional.
de treo cuerpos convergentes -

q1~e

qued al m.'lndo de su hijo Car-

loo , qui en en el 805 no obtuvo res ultados muy aa tis:factorioa ,.aunque


locr6 :fortificar l a orilla der echa del Elba. Sin perjuicto de ~llo
la i nfluencia cultural y el pres tigio real fUeron indiscutibles.
l>espu~s

d e est as expedicionec mili t or ea los l!oi tes del reino

:franco por el &r t e ae fija ron por l.& creaci6n de la marca del Bate

--------

(3)Aleuino. Oorrespo~~encia;cartaa 99-113,citado por Halphen{Carlemaeno y el I mperio Carolingio. UTEm\; 1955;p.61)

- 9-

(Osterreich:.Austrin ) en el 811. Tambi~n en el. Norte Carlomagno


firm6 en e l 81.3 pac-tos con el

~audillo don~s

Sigei'redo ( marca

Northma.n...'lica ) que retardaron hast a su muer"tre l as invas iones de

l.os vikings. De no menor i mportrrncia., aunque desgraciada, fue


su campafia en Eapai'ia, donde acudi~ en auxilio del tJ'ali 4rabe de

:Barcelona ..

r.as

tropas francas al. mc'Uldo del propiG monarca cruza-

ron los Pirineoo, pero no pudi eron tomar Zaragoza ante l a defoccicm tlel lir.abe que la gobernaba. Pese a l a

ocupaci~n

viendo quo la si tuaci~n no l e permi to l as

~pidas

que espe1>sba, y

~.:lolici tado

de Pamplona,

conquistas

por nu.evoo disturbios entre l.os sajo-

nes, Carl.o.maano orden~ el. :regreso . En es ta oportunidad - 15 de _


a gos to del 778 - tuve l ugar el

c~lebre

e pisodio de Roncesvalles.

De t odos modos el monarca :f'rancc no aband:on6 s u


ci~n

pol! ti~

ele a t rae-

de lon his panos y en el 797 logro crear una serie de marcas

fronterizas (por e j. l a Maxca Hi sponia e) que asegu:r~ con l a toma


tie Barcelona en el

801.

Ui entraa Csrlomagno fortaleca HU poeici6n en Occidente y uni-

ficaba 'bajo s u control todos los tel'Titorios gel'llll1nicos , m&a a.l..JA


del Rhin,. empeoraban las relaciones con E:i.zancio. Del. 788 al 812
~stas

fUeron muy tensas entre luchas y negocia ciones y pese a qua

los f rancos eren :muy superioras en tierra, los

)~izn'il~os

los aven-

l;ajaban por mar-. En el 812 se f i rm& la paz, quedando los i mperiales con Vene~ia y lna ciudades costeras dl11matas, mientras <::arlo-

magno ocupaba l a regi6n croata. Durante e ct e tiempo hubo un intento de I!lStrimonio entre l a empemtriz viuda Irene y el propio Ca.r-

lomag.no. que hubiera conduci do a l a

eatolizaci~n

del I mperio bizan-

tino.
Al comenzar e l s i glo I X, Cs.rlomngno ha b:a logrado retmir extensas posesiones qu e se expa:ml:!an por Austrasi a,. IIaase, l a Francia

renana, Alsacia , Germana, Suavla , :Bavi e:ra, Carintia , Sajonia , Frl.sis.9Neustria-fl ! qui tnnia , Septimani.a , :Borgofia,. l a Suiza borgoesa,
Ginebra,

Ly~n,el

Delftnudo,. Avignon, Sabaya, l as marcas de Espafla,

______
_____ de l a
Italia con___
excepci~n
..._._

Campani a , Cala bria y Sicilia, y eran

-lO-

sus tributario::J los pueblos es'tablecidos al oriente, entra el


Mltico y Venecia, o sea los obodritas, s orabos, lusa cios ,bohe-

mios , moravos ,,varos y eslavones . Sus dOli!inioa se extendan al


sur, hasta el ifuro, el Med.i temneo y Npoles; al. occidente lle...
gaba hasta el Atlltntico; por el norte al mar Septentrional, el

Oder y el

~tico,

y por el or i ent e ous di fusos limites fUeron

Bohemia, el Raab y el Adritttico.

.A J.a Galia, aom~ tida por ente-

11

ro a su autorida d, con excepci&n de la p~fnsu!P. armoricana


cuyas poblac:i.ones

c~l ticas

se mantuvieron rea cias y hasta ind6-

mi tos, lleg6 Carlomagno a ur>..ir todos los terr.i torios ge:mdnicos

ns alli del Rhi.n. Uno tras otro, :fueron integrados todoo en la


unidad franca, y en lo s ucesivo participaron de la miama orgnnizaci6~

pol:!tica , de l a misma civiliza cidn y de la. :miama fe reli-

giosa. Como soldado de Dioe, Ca.rJ.omagno los someti6 a toda costa


a J.as regl.as de . vida de las que esperaba su sal.vacicSn;hizo ex-

tender a ellos l a cultura de que estaba orguLloso y

les acostum.

br6 progreoivnmente a sentirse s olidarios :frente a loa ' bthbaros


del exterior, a l a saz6n conteni dos, y de los que algunos comenzaban ya a dejarse ganar

tambi~n p oT

la :fe crisUana El reino

franco constH;u!a entonces un con junto uniforme, a filidamente


protegido por el l ado terrestre y que B61o seni cri e liorvenir

vulnerable por l as costas"(4).


Y en l a Navidad del afio

fice

Le~n

fl~co

III

coron~, se~~

eoo,

en l a ciudad de Roma, el pont-

el ceremonial bizantino, al monarca

como emperador de Occidente, ccn aquellas

c~lebres

fra-

ses: "Vida y victoria a Carlos .Augusto, gran pacfico empera.d.o r

de los romanos, coronado por la mano de Dios" . As:! se reestablecifl el Imperio romano en Occidente y e s t a vez en manos de l a
dinasta c a rolingia, sobre el equema mental de Alcuino.

(4) Halphen, op.cit.,pp. 71-72.

- 11-

La organizaci6n del Imperio carolingio.

Carl omagno fue un e:ficiente organizador, y a ~1 correspondieron


las primeras medi das adoptadas para crear nuevamcn~e un es t ado,
despu~s

de l a anarqua de las invasiones . Prosigui el esquema.

iniciado por los merovingios en cuanto a l a adminis tracin, pero


le imprimi l a Visin centr::>lista que fue caraetecls tica d e
concepci~n est at al y su aplicacin pol!tica.
El reino no tuvo U1la capi-tal fija, aunque la residencia

su

del

emperador fue de hecho Aquisg:rhl, donde :frecuentaba las aguas terde sus pe~nentes campaas militares.
La corte~ FJiguiendo a1 emperador y l as cos tumbres merovingias ,
tambi~n era nmade y el 11 palatiUI!l11 (admini s tracin), se ejerca

males como

pa~ntesis

en el reino entero. Ya haba desaparecido l a f'lmcin de "mayordomo de pa'l acio"(ma.iordomt'!S),

supli~ndole

en l a pn{ctica el camare-

ro (eamerarius) que s e convirti de hecho en la mrucims autoridad


del "pal atium11 , y por ext ensin, del :reino. :re. principal fUncin
eclesls tica

en la corte perteneca a2 apocrisario o limosnero

mayor.
Cabe sefialar que en la corte car olingia fue sumamente des t acado
el papel

eclesi~stico,

maronccn

Ios ~uques

:fundament almente de los

el estamento mds

oJ:>i
~,pos-., ; .que
. ..

~portante

con:for-

de l a adn t ni s tra-

ci6n real.
'Las funciones del "pal.ati umtt s e completaban con el senescal,
encargado de l a mesa real, el botiller que provea el abast ecimiento de l as bebi das ; el condestable o mariscal, que cuidaba y
diriga la9 cab.3llerizas. La "capellatt u oratorio real es t aban
a cargo de un archicapellltn. El personal de l a corte - sumamente
jerarquizado - se comp~etaba con el bibliotecario y gran cantidad
de cocineros , halconeros, mensa jeros, correos, porteros, e - cribanos

y m~dicos .

El tribunal central de los asuntos reales era di rigido por el

- 12-

conde de palacio, quien a su vez interpre~aba las leyes. Le secundaba el canciller, que diriga el trAbajo de los escribas y notarios. Era el responsabl e del sello real y conservabn los archivos.
Cabe aadir al ca.m rlengo., que custodiaba los ornamentos reales y
dirigi e el ceremonial de l a corte.
Res pecto a la admini s traci6n del territorio, Carl omagno lo dividi en trescientos cincuenta condad~s y design6 una serie de fUneionari.os que tuvieron a su cargo el gobierno de las d.istintas :!.ocalidades. As, por e j emplo, Ion condes, responsables del gobie~no
de una circunscripci6n territoria2 conocida luego como condado,eran
la mhima autoridad regional y designaban a sus subordinados (vizcondes) para colaborar en caso de ausencia . "Rl conde representaba
al emperador en l a plenitud de sus a tribuciones
publ~ea

capitulares y todas las actas

admi~~s tre.tivas:

imperi~les,

cuya ejecucin

debe vigilar, pervibe los imp-llestos, dirige las obras pt1blicas (conservaci~n o construcciones de c aminoE:t y puentes, y tod"s los res...
tante~

trabajos edilicios), vela por el mantenimiento del orden,


admir!istra la justicia, recluta y acaudilla los contingen~es militares y, finalmante,
sbdi tos"(5).

recibe los juramentos de fidelidad de los

Csrlomagno aristocratiz4S l a :funci<Sn condal al elegir

para estos puestos a miembros de l a alta nobleza . ~aroTfngia y del


mi smo modo, parn asegurarse su control; ho permiti6 que l a fUnci&n
se convirtiese en hereditaria, como volve~ a ocurrir despu~a de
su muerte.

t. lo l ar go de las fronteras d.el re1.no se fundaron marcas nvrulzadas para

d~i'enderlo

de l as corrientes i nvasoras. De este modo el

reino for.m6 un todo s~lidamente protegido por l as '~as terrestres ,


aunque vulnerable, por mar, como se observ6 en aos posteriores.
Pese a su i nmenso litoral mar! timo no dispuso de una flota caJlaz
de vencer a l.as m6viles embarcaciones escandinavas, y ~stas ,lle
gado el momento, supieron beneficiarse de l a anarqua reinante despu~s

de l a mu.erte de Carlornagno. Estas marcas fueron

gobernadas

--------------(5 ) Hal phen, op.cit.,pp.108-109.

-13-

:.

por condes , conocidos como margraven (markgra:f', en germano) o


.marqueses. Loa territorios ms extensos y con mando militar fueron encomendados a los d.uques. Finalmente C3.rlomagno, :pare. ase-

gurarse el correcto funcionamiento de los

~s trados

t erritoria-

les, nombraba "missi d ominiciu o enviad os del seor; los c uales,


generalmente en n11mero de d os - uno la.ico y otro

ecle ~ istj.co-,

e taban encargados de vigil a r por el estricto cumpll.miento

de

las rdenes reales y admini s t rar l a j usticia real.

De todoa sus s ubordinados Carlonngno exigi6 un j uramento de


:f'id.elidad - el "sacramentum :fideli tatis" -, que era a l go Jruts qua
un compromiso p ol!t.ieo, porque i nclu!a tambi~n un significa do re-

ligioso. Los no jurament ados es t aban excluidos de la. protecein

imperial y , por otra par te, l a I gles js _sostenia qae desobedecer


al

sobe~ano

de eclad,

era pecado. Del juramento, realizado a los

ad~ ,

res ultaban obligaciones

jL~ent o,

en el

affos

como l a prestacin

servicios mili tares y cargas impos itivas. Al asumir

renov e l

do~e

de

el.~ Imperio

~02.

J..a socied.ad era <le tipo militar, pero

sustrato emi nentemente rural. No debemos olvidar ~ue para l os francos, como para todos los germanos, l a guerra era una v.tardadere iDSti tuci~n,
~ \On

un

y cada primavera, Carloma~1o conducta a s lw _hombres ~ ;distintas


fronteras del j_mperio a combat ir contra pueblos vecinos .

El emperador distribua b enef icios entre sus vasallos, y exig:!a de ellos, al mis mo "tiempo, la parf:ici pacitSn personal en lan
guerras y l a COJ1tribuci6n con hombres a r.ma.dos. Para reclutar los

soldados il'l..dispensables para sus permanentes campa.fias dada l a inexistellcia de un

ej~rcito

es pecializado, los vasallos . a su vez,

conced an nuevos beneficios , y t enan nuevos vasallos de los que


e ran sefiores. Los vasallos tambi~n debian pres t ar ot ros servicios,
como el alojamiento de los funciom rios reales o l a t area policial.

Carlomagno conti nu can el fUncionamiento de las asamblea s peri6dicas, que en el mes de mayo se encargaban de :ratificar las

disposiciones adoptadas por l a cor ona , por simple a clamaci6n.


En cuanto a l a j usticia, des de tiempos anteriores se admita
que el rey era la misma fuent e d-e ella y

~ata

s e admin:isltraba en

-14-

su nwnbre . Pel"o l a vieja t radicidn g ernd.nica d e la yarticipacidn popular en la realiza eiSn de l a j ustioia haba hecho que su:rgi ese jun-

to a l r ey o a su represe.nt ante,.un coJ:1Se j o que l e asi s ta en lo\3 juicios.. A s u vez el monarca s e vio obligado en muchos c asoa a conceder

inmunidades judiciales a distintos seores :feudales, :fomenbando

la

disgrogaci6n :feudal que se uotiS a l a muerte de Carlomagno.


A dem~

d el tribrula l real,ex i st! a el del oonde,tlenominado "mallus"

donde ste ad!ninistraba l a justicia a ecundado p or l oe "rachinburgi'' ,


hombres l ibres qa e deb a n asis t i r a l "mn-us" y que l uego fueron reemplazados p or :rW'lc iona:r.ioa r "'gi i.J ores

~.~onocidos

como "s e a blni '1 Toda

l a. gra."l :re:for.ma adminis't:rativa llevada a cabo par Carl omagno

:fue

elaborada med i a:.rr(;e dispos ici ones l egal es. cv.ya. recopilacin poste-

rior produj o

lh'"l

conjunto de ms de mil ciento 1Teinte a rtculos en

las llamadas Capi tuJ.ares ,.

:t~or s u d ivis in en C:lp{'tu los .

La polftica reformista de Carlomagno yn denota l a con:fusi ~n entl!'e los planos temporal y ecles;,stico,con un c e s aropap:tsmo eviden-

ciado en su permanente i ntervenir an e l mantenimiento de una sa.ns.


doctr-ina. y una d i scipli na adecuada dentro de l a Igle!Jia 11 llegando

inclnPive a d irigir laA deliberacicnes t eol6g tcas d e los s .nodeH.


Fl prl:lpio emperador

d::~fini

e l papel. y la responcabiliJa!. de loa

obi spos , convirtindolos en fi guans de primer

p~o cn~1

gobierno

i.mperie.l, a l orgarri.zar una. monarqua.. cla:i:-e.mente episcopal. 1\1 cla-

ro me :':'ov.ingio U.ecadente s uceditS una Iglesia ordenada con l eyes,:fij a.ndo en sus territorios pa:rroquiales a todoJ los clrigos e::trantes

de p erodos anteriores .
A partir de Carloma gno la i dea mon:!rq'tlca retoma su sentido im-

peri a l adoptando l a s enseanzas del monje Alcuino, el aborando

la

concepcin ment a l del "Im.per:i.um Chri s tia num", base de l a teor:!a de


l ao d o~ espau.as lr e l agustini smo pol tico.
Seflala un autor que "Carlo.mngno no dis tingua entre poder civil
y l'oder religios o; para ~1 el

11

ree;mun francorum" s e identificar..u

con l e. Crigtiandad y cre a sinc eramente que tenia l a obligacin de


CO!luucir u sus sbditos a

g iosa: era

14 salvaci6n y de velar por s u v:ida :ruli-

a l a v ez jefe pol:!tico y jefe religioso y l a I glesia

-1 ~ -

deba s er normalmente un agente del bien temporal y del bien

e~piri

tual que s e confundan6 (6).

As pecto cultura1
En e s te campo Carlomagno luch~ por frenar

el proces o de destrucci6n

producido como consecuencia de l as inV3siones Mrbaras.


Ie. meta fundamental de es ta a c tividar'i

conocida como "J:-enacimiento

carolingion fue foY'!iiBr admini s t radores c apaces para el gobierno de


los t.erri t orios del Imper:i.c y para ello :f'oment & y creiS escuel as pal a-

tinas y catedralicias , t::J.ue llevaran a

~nho

esta t ar ea"

~l

r ecurritS a

los mon j es y cl~ri.gos par a l a enseam:a. , porque e ran los .Wicos doc-

tos en l a

~poca.

Rn e nt as t1scuela::: el

transcripci~n

nado con la

En :reJ.a c ic1n

~on

VJ19.

e s fuerzo estuvo re:tacio-

e las obras c!Asica.s.

es t.a ta.rP.f.t y ante las nocesi dad e::; del momento, la

confUsa l e tra mercvingia y la


das por

pr5...meJ~

an w~os a

letra celta

fUeron~eemplaza

nueV!l. ce.ligrn.f:!a , d e forr:ms nu.v sepa.redaa, redondeadas y

l egil>les, que pas6 a conoca:rse c onto l etra carolingia. En le. divulga-

cin de este nuavo tipo curnpH 6 un pa:e l pr eponderante Alcu.ino y

el

"scriptorittm." de l a a bad a que ste fundara en Tours, au.n.que sus o r !genas s uelen ubicarse en la abad :ia de Gcrbie, a

me~;ados~ ~el

s i g.1.o

VIII.

Entre

la~

es cuel as surgi das durante el renac1illiento ca rolingio po-

demos citar Reims, <rnar-lires , Ly6n, Orlens, Par s , Saint Dermi s ,. Saint
lliqui.e:r, Ai x l e. Chapell e , Len, Corbie , Ftda., Saint Gal1., So.n Ge:rm6.n
de Pa.r:!s, San Ge:rmtfu de Aux'?rre, f.Ionte Crum i n o, To!.U'S, Reichenau, Fava y I'leury.

r.a:rlomagno se preocup por l s. suc esin a J. trono y . en e l 813, en

una asamblea gener.al convocada en

Aquisgrn~

as oci5 a l t rono a su

hijo I.udt.wico, apodado P:to o Piadoso.


Muri en el 814, a los setenta afios de edad.

(6)

~oues ard,J . La civUi zaci~n

carolingia. Gua.dar:ra.ma; 1968; p.96.

- 16-

- 19 -

- 19 -

PRTI

C. PIT""u'"LJ

DE CA..'U.CI.:AGNO

J\fio 769 o pooo iospu~s .

KAROLI Ji , C1iPITULARE PRIKln

769 vel paullo post .


Karolus , gratia Dei rex regnique Prancorum r otor et

devo~s

sanctae ecclesiae defensor atque adiu.tor in omnibue. Apostolicae


:'ledis horte.tu ,omniumque fidelium nostrorum,et ma.xime epiecoporum
aac~dotum ,cona ultu. , eerv1s Dei per omnia o~-ibua
arr:u~turam portare vel puenare , aut in
xarci tum et in hoat~ p rgere ,oL~ino prohibemus , nisi illi tantummodo qui propter divinum
ninicterium,missarum scilicet solemnia adimpl enda et eanctor~un
patrocinia portanda , ad hoc elect1 eunt, Id est unun vel duoe
episcopoe cum capallanis presbyteris princeps secum habeat,et
ac reliquorum

unusquiaqus praefectus unum preebyterum, qu.i hominibtlB peccata


confi tentibus iudicars et ind.i care poeni tentiam pos si t .
Ut sacerdotes naque chriatianorum neque paganorwu se.nguinen :fu.."'ldan t .
2,

J , OIJnibus servis Dei venationcs et ailvatica.s vagat1ones


cum oanibus,et ut accipitres et i'alconee non habeant,n"!;!ilr-dii.,..
mus .

2. ue lo& sacerdotes no derramen sa.."lgra ni de Cl"'isti anos


ni do paganos .

3. Hemos prohibido a todos .los gua esttfu al servicio de .D-l.os


efec tuar cacer as y excursiones por l os booques eon perros,como as d smo t ener gavilanes y halcones .

4. Sta'ttli.llJua ut aecrmdum oanonice.m cautelam omnea undecunque


supervonientes ignotos episcopoa val pz:eabyteros nnte probationem
synodalem in ecclesinsticum ministerium non admitteremus ,
5 .-Si sacerdotes plures U.."!:Ores habuerint val saneuinem christianorun ".rClll paganorum fuderint au.t canonibus obviaverint,aacerdotio priventur , quia deterioribus sunt secularibua .
6 . Decravimus ut eecundum ~ unusquisque 2l!isco us in
sua parrochia sollicitudinem adhibeat ,adiuv~te grafione qui def~sor eoclesiae eat,ut populus Dei paganias non taciat,sed ut
omnes spurci tias 6enti1i t atia abiciat et respuat, sive Pl'ofnna sacrifioia 1"ortuorum sive sortilegoa vel divinos sve phylacteria
et uueuria sivs incantationes sive hostias

-17-

1mm olatitiaa,qu~a

-17-

re

te

is

eg

nR

13.
13. Ut, quando denunUatu:> f'uari t pro rooge vel. pro fidelibua
8Uis qualibet causa oraUanes facere,nemo ex hoc

n~egens

appa-

uc l>lldic oc uue<:tr5 nc;l:!c cnte cwmdo <:e ordcnere eccc.r el rE'I o r Or OU!l _fic l ec , o 1or cua.1~uiar

tuE.r orocic r:e::;.


c=:.:.ts=..

reat.
14. !IUllUs s.,erdoe nisi in locis Dao dioatis ,vel. in 1Unere

po<:itus 1n tabernaculia et nens1e lepideie ab apiseopo consecratis , miaoae celebrare praesumat. Quod si praesumpserit ,gradus

14 . !:in -..t_, s z.ct:rdctc. c '- lcl re d ca.:::: a. no cer en l ll["arcs consa,;_--rc.dos a Jios, o, estcndo d e viaj e , en tic.ndlltl 1 =obre I:.Cc:'.8

de piedra cor.s::cercdes 1 or el obispo . Si lo llicicrc ,


de&ti tui do de ou orado .

p~dr:i

ccr

eui periculo subiacebit.


15. Loe =ccrdotea

15. Secerdotes, qui r i te nao sapiunt adiJDplere D.inietaritm

euu.-, nec disoore iuxta praeccptum episCOportl!!l BUOZ'WII pro viribus

sat~unt

vel contemptorcs

prio eunt eubc.avendi ,qouaque haac

exiatunt,ab officio pro-

pleniter m:1Glldata habeant .

16. QuicUDque aut<lll a suo apiocopo f'rcquanter ado;oni tus de

oua sciontin , ut disoore curet,fscere


et cb officio

~oveatur

neglexerit ,proc~l

et ecclceinn

q~nm

dubi o

tenet acittat,qnia

iznorcntee le<:= Dei e81:1 aliie annunt12re et praedicara r.on

q~

no cw::r.lnn correct=u>tc con su n1-

n1skr1C, n1 so cefuercc:n :or apNnd~r, ecW: el I:Clldc.to do


sus o bio os, e n lo t:Edida de ouo ;:o::>ibilidadEs , o de ar-rec ien

l os c~cnes, dct~rdn ser ouopondido<: de ou oficio haota quE heyen ~e t o tnlcente eotco fnll ae.
16. r:o ob&tcntc, co.al . uiu-n l~" r ey. eido ancnc:stado f'rccu.c._ tcr.cnte ! or au cbio o p:ro. o_uc. prOCure o.pra1dar y ho.yn
dea cuidado h~cerlo , no sl o dcb~ ser oc arado de s~ oficio,
sin ninGuna duda , oino te:. b i<ln debe perder l e iclcoia q~c ~o~cc
porque l cz Q.UI' 1;ntr!!Il l o h j dt ioo, no r-ueden a.nw.cicrln ni
prE ~ieorla a otros .

p <Y-sunt.

17. Ut nullus iudex neque proebyterum ncque diaconum aut


clericuc

a~t

iuniorem ecclEeiae extra conecisntian pontificia

per se dietriDcoat aut condmmaro pr86sumat. Quod si quie hoc

t e ceri t , o.b ccolcsio. oui iniuriam inrogare d1nosci tur

17. ' uc ni!: n juez ;juz..:ue o condene p or s Li ceo a nin._--dn


m-.:sbtc ro , di~cono, ollrii;o o dcp<:ndicnte de la i;lc~ia, sin
e l cc.ncci icnto clcl otis;.o . Y en cru:o de .~e ~en lo h icie re,
scc s c pe.re.do de le 1; 1.:<:1c " l e r,uc conste q ue intEnt injuricr
l.o.:ots 1 U.C n:conc ::co su culpa. y se en. J.cndc.
.. ;~

tamdi~

oit sequcatretus,quandiu reatul:l euw:> cognoecnt e t em.cndet.


18. Ut nul.ltls epioooporrm vel secnlariUII cuiuscunque al-

terius e piccopi sive acclesiae eive pr1vat1 res,aut ra60oruc


divisione

a~t

provinciorua

sequa~trstiona ,c ompetere

aut re-

tinere praosuoet. Quod si qllie hoc facere tentaveri t , ttn:diu


oit ab o:miua caritate suspensue et a co=unionis grstia

1 8 . UC llin._
- ObillfO O BCClBr SG a p ropie de COIIC nJ..,::una rcrtcnecicntc a cualq uier otro obis ~o, e una 1Glcain o a un pcrticUlar, cea en oc=i~n dE div1ai6n de r..inos o dEm::cr.Jbra::-.icnto
de i rov1nc12s, ::;1 a.lguicn intentare t accr ,zoto, oc.n priva.do de
la caridad d& todoo y s c:aro.clo d. le ::roela d < l e co::uni6n h.Cbta qu e resti~a con la ropnrcci~n debida, lo3 bicneo sustrado:..

queetratue , quoaduaque res ablatae c um fruotuum satiefaot1ono


reo'titust .

- 19-

- 20 -

- 20 -

Cl I?Flf\:

CAI'I'l'OLAlll HARIS'l'.4LLUISE

~L

J:L1 a.;TAL

: arzo dU. 779

779 mense l artio.


Anno felicitar undecico reani
~

in

d~

noatri Karoli aloriosicni-

re<;is in toenae Lartio :tactum cel>itul.aro,qualiter,con;regatia

sinOdA11

episcopia, ebbatibus viriequo inlustri-

bus ~,una cum p11eoil:>o da::no nostro eecundua Dei


t~

volunte-

Ln al ur.d,cir.c a..1o del f"Eli:< rainedo de nuc:tro stiior,el glorio:>oil o rey Cc.rlos , en U. ...as de rorzo , nprobeda l e c opitulDr,
ecto:-.do prce. ntae , con,..~--ados unni.:::c!OCllte en concilio sincC.::J.,
junt:l:..,nte con nur;::tro p;:;_C.c sisko :e::or, loe obispo:, los cbc~ y lOfl condo.!!.J ilu<ltr<:S c.,.:ores, acordaron dar este decreto
cobre cue- tione" de in~" de ccucrdo con 1n vol~tnd de Dios.

pro cauu18 opertun1a consenseru:1t dscretum.

1 . De cctropol1tnn1e,ut su:tfraganii opiscopi de saoundUII ~


~

subiccti sint,et en quaa erga llin1steri1111 1llorum e:oendan-

da co.;noscunt,libanti anino cnendent atque corrigant.


2 . De epiacopia,ubi praesens episcopi ordinati non ount,eine

tarditate ordinantur .
) . DG ronaster11a qui regulares fuerunt,ut secundum rer;ulcm

vivant;nccnon et IIIOD&ataris puell= ordinen uanctum ouetodient,


et cnequaeq11a abbat18s:l in euo t:onaaterio sine intermieeione rc-

1 , Con rcs~ cto e los -etropolit:noe: que loe obin, os sufrcc otlln cujctos a los cetropolitcnoa, oc:dn loo cncnes, y
c:ltoc de buen:> e =
c=icndan y corrijan aquallo que en su x:.in: cterio debo acr corre~ido.

,-;:m ...,

2 . Con

r~epccto

a los obisroo: donde hnetc el

~recento

no

h~

ycn cid o ordenados obiopoc, qua oin tcrdonzn lo ,.;,,

) . Con rcopc;cto "los r;cnaatGr1oo: qua aquello" quo..son~


larc:a, vivan ocoln la ~ que lo:J t:ono.oterioB do ccnje<~ cucrdon 111 anntn d1cci:lina, 7 quE todos lno nblldeeca residan sin intorrupcin en su t:onasterio.

sdeet.
4 . Ut epiooopi de preabiteris et cleriois 1nf'rn Ulorua
rrochill potcoto.tea bobeant secundwo

5 . Ut opiscop i de inceotuosis hOI:!inibus e;,endandi lioentil!ll


hebeent, seu ot de viduia 1nf'rn suc porrochia potcstctem hebeent

4.

Uf:

sobre loo

~ . c... nc~<.crdw con loB cdnones,


prcob~ros y clt-ibo::: en BU parroquia .

l()f)

teng=
,,;,

po~ct...'""d

5 . . uo lo:~ obi:J!~" tLncnn autoridad pnrn oorre ~ ir a l oo inccatuocos , y que tell,lllll potestad P = reprender s les viuc!.::to
dentro de ou parroquia.

ad corri...;endWil.

6 . Ut nu111 licent alterius clericum recipere aut ordinarc

G. ' uc n nadie le s ea l cito recibir a un clrigo ajeno u ordenarlo en nl.cdn erado .

in uliquo crndu .

7 . :Jc

~,ut

i=lliODQII

~io

unwoquioque

su=~

<ionat,at<ue pcr

7. ~ o~r:to t:. l oo dicz;::.oo : que c:ldo. u.no del cu diezco 7 :6J.o


se lo d1opc111!.: r or r:o~dato c!.:l obic:.o.

diepcnocntur.

8. Ut hODicidne out c a eteros reos qni le=ibua nori

deban~,

si ad ecclesiao confUaarint , non excusentur,nequa eie 1b1dem

8. , ue e loo

h~1cidns

y d<:cls rc03 que ,

o~ les

leyeo,de-

ban Lorir, oi eoudiercn e la :4laoi o , no oe les do 112110

lee

&e

~ orci~nc ~l~cntc.

victu.s dotur.
S. Ut lctrocos da 1n:tra i=unitcte:l i l l i iudic1o ad .2.2;1111:1m
~

praesentatur; et qu1 hoc non fecer1t,bene:t1o1um et ho-

norcc perdat. !:iJ:liliter at ~ noster,si hoc non adicpleverit, benefic1ug at honore perdat; et qui bene:tioium non hebueri t

, banDWll solvat .

9 . uc l oe jueces e nv!en al tribunal de los condes a los 1~


dronoa de un rea de iw.unid:!d, y tui~n no lo hieiol" , .icrdo.
~u careo y beneficio . ~el c:i~~o t:odo si un vasall o nue: tro no
cu_ .licra c"OD"e::;to , ;ier: cu cerco , bancficio; y quien no tuviere beneficio , quE .~~e lo c ulto.

10. Do ao qui

periuriw:~ fecerit , nu11~m

redCIIlptionGI!I,nisi c=um

pordat. 0uod ai accuaator contenaerv vu1ueri t da ipso pel"urio,


otent ad crucct:; et oi inrator vicerit, 1aco.

occueator eiOGn-

det. Haeo vero de minoribus cousis obsarvondum; de ooioribus varo


reb..s aut llo statu

tnvenw. tatis

oecundlllll loeem

cu.otodi~mt.

11. Da Tindicta ot iudicio in 1Btranes factu!:l t<astU!oniWil opio~

10. UC 'lU<lD OOI' Gtierc ~J<lrjurio fiGrdB B U J:!OUO , Oin nillf'n


tipo de. roocatc . ~a al ~cuoa or quisi&rO rrc.bar o.l 1crjurio,ooc l!t:!D!:o D. la ordali de .la cruz, Si venciere cl. 3urodor, c1 c.cu=dcr cwtpl:'!. lo qe estcblo:ca ou ley, Eoto "" ha do obsc:rvc.r al las C3 c::to r.cnorce, }'Cro en las co.u.o.o.s c:nyol"'C!e, o acerco de lo condici(n de ho~bre libre , que cucpl nn lo ordenado
or l o ley.

o.beque peccato cO!tis osee dicunt, ita tsc<:n ut ebsqua

invidin out occansionc cnla, et nihil aliud ibi interponetur


vera iuati tia ad psrficienduo , I.t si per oliwo aut

:al o

n1~1

:1n;enio,

nisi per iueti t11m fnciend=,hocinen diffcceri t , hcmoreD swm por-

lat,et lcibus contra qu= iniuste fecit,eocunduc penam quan in-

11, tuo el~ u<:d<" aceptar, sin incurrir por ello en


fel1iC, el test1 cnio dE ~03 obiopoo coo rcs~cto D. 111 oo::~pc
ter.cia y lll juicio oobre loa ladrones (en :ircos de inr.unidad),
pero tonicnco en cuento que no _,edie GDvidi a o nc.le intencicm
y no se busque otro coo.a cinc CWilplir le vcrdcdero. justicia.
::;1 :or odio o r.cla 1ntenc16n 7 nc pcr hacer j~Ut::l.cia infl:icicro ddlo a un ha::bre , !lierdzl IIU cargo e indc=ice a aquel ccmtnl quic:n obr in3uatm:.ente, c:n lo r.c:didn dc: le pcnn que l e
1=:, uso.

tulit, cmendetur.
12. Capitult! vero qu.e.e bonae ce::!oriaa genitor noster in aua

12. uc:rer.os co~crv= los _decretcc capi tulorco que .nu<;,;tre


pe.dre, de fal1:: :..e oric, e _ tcblcci6 &n _ll08!:lblc= 7 eincdoa.

pl=it:. constituit ot einodus conservare volwous.

13. !.core e de l os l;i er:&s dr. les i{llClDios : qu& donde ha"ta
13. De rebUB vero ecclesiarum , unde nunc
et .!!!!E! cum ipso
ai!liter

<>t

exeunt,decima

sit soluta; et unde 1mtea non exierunt,

detur; ctq11e

da~

quinquaginta

ocliduc unum, et de caaotis triainta d1lllidium soliduc, et de ~


ti trimioee uno . Et de prccarUo , ubi mo-.o aunt , renoventur,et ubi
ncm aunt, ocribantur. Et sit diacret::l.o inter precarias de verbc
noctro t'oct:lS et inter eas quce apcntanac voluntata de ipsis rebus ecclcoiarw. foci tmt.
14. De tru8te fe.cienlo naco

14. :odi o se atrevo e. reunir una tropa.


praes~t .

15. De cerori1G et tabulari1a atq11e Clll'tolar11a, s1cllt a longo


t~pore

fuit, obaervotur.

16. De aa=entis per P,'ildonia invicem coniarentibuo , at nano


f:cer<: proesm:at. Alio vcro .codo de illoruc elE::::osinis nut d" incendio out de nsufragio ,q=io convatentias facicnt , n""'o in hoc
iurore

15. Coa re;pccto a qu.1~Jao oattn obl1 -oooa a P!lll8l' un tributo <:n cera, o a lo: que oc cocucntr"n ui'- ideo en virtud d~ do~ cw;entos " c art.en, qur. ~e obc~rvQ ~o qu.G: ae haya e:stcdo haciendo deode lar3o ti<:cpo .
16, uc nadie ce atreva n ca..pret:ctcnc con j=~ntos DUtuoa en les conrrat&rnidadca. or lo de<do, aunr;_iK'Se e tablczcen acuerdos con reapacto e l icosne.s, inccndioa o nnuragi oo ,
que no st. hOf:<m con jurc=cnto.

prooo~t .

l?. Da iteranUbue , qui ad


ctm collacta

aut aliubi pergunt, ut eoa

noroo ait aueua ad:llire , Et n=o llltorius er-

han defenoionis temper e tollere prnesugct, n i ei in hoste perc endu.c ...ut

-21-

so hen col:rado los ce.nsoe, se }l(l;\I.C con el r..icr-o """""


el. die::.O< y el n vc:no y dende: entes no se cobraron , qu..,-se
p:: -ue 1-uolccnte el die=o 7 el noveno; y con reapc:oto a 10!1
1cleo1oe que ten&M cincut.nta canses , que posuen un oueldo,
los de treinta, ""dio ou~ldo, y les de veinte, lo tc~re ~to
de un~. Cuc Be renu&vco los~iones mcarii>les dande exiatr.n y que se P<Dc.--:m por cocrito donde no lna heya. :::ue
l.eya d1stinc:6n entre la:> conccsicn&s prccarialca otorcadna
or orden nue tra y les otor_~das espontine~ente sobro bicneo
de loe 10 lesi na.
O!: era

nostcr eit; et qui altcr tocare pra&lltUlit, e.cendet.

17. ue n:!diG CG c trG,."Il a asalter con srupoa ar-...adoa a loe


vic croa <;.u c ve~~ a pc.l ~cio o se d1r13on e otros lUb~co . Y
nadie intente erro inrse lo cosecha de otro e stando ccrcela,
a no ccr que debe cncaoincrso pera aliatareo en el o!rci to o
eco nuco tro envicdo, ";,ui en intente obrar de otro t:odo cea ceaticcdo .
------

18. De tolaneis qui iaa entea

~orbanniti

fuerunt , nemo tollat

l f .- ue nadiE: cxi ja los penjes ya prcl11 bidoo nntcrio=c.nte,


donde e z ~JVicren cotablcci dos desde tiaopo cntiguo.

~in o

lsi ubi antiquo tet~pore ~uerunt.

19. De l!!:llll!ipia quaa


~

v~mdunt, ut

in

praosentia apiscopi vel

eit ,aut in praeeentia arc!U.c!i.a.conJ. aut centcnarii aut

in prueaentia vicedocni aut iudicis com tia aut


testil:lonie ; et foris
cerit , te.ntne

vices~

eolvat quanta me.noims vendidit ; et

o1 non habet pretium , in wadio


ucque dW> 1pstm

!ll1te bono nota

ne.mo rt!!Dcipium vondat, Et qui hoc fepro~

19, ue la vt:ct:l d.: csc .avou so realice en pres~cis del obic..1:2. o del condG, o en pre::e"cia del ercloididoono o C:el centuri6n,
o en prcccr.cil:! cic:1 ~ry n,...ln:-n n d ' un J..:c;2 481 ~o ente t.~
ti=on bien conccidoo. uc n=d ic vcnde _~clavoo ~a all de leo
~
uicn c ::to hiciere , pnzuc tantea vccco la ~Ulta o2tnblccida, cuantac c!!clayoq hubiere vendido; si no tuviere dinero,
cntrcuecc a si ricmo nl~ en caucin , en calidad de "iervo
::aate :ue p"';Uc la r.,ul te.

semetipewa _comiti donet

eolvat .
20. :<ue mtiie Vllllda ~ fuera de nu.oc tro nino.

20 . De 'branias, ut nullue forie noatrc rono vendere praesu=t.


21 .

:a c=ts in suo !:11.n1atario iusti tias noo

noctro de sua casa soniare


faotae fu.erint et si

~aciat

~eceri t,ttisso

u.squa dum iuatitiae ibideo

~noater

iuatitiao ncn

~ec erit, tunc

Qt ~ et J:lissua ad ipeiua casa eedeant et de euo vivant quo-

21. 31 ~1 cocde no cunplicre con la adJ;1n1etrcc16n de justicia en su jur1sd1cciln, dcoer asiotir a nuootro ~ n suo
capcm=a hnste .uc so h ~ adl:tinietrclo juotic1a. Y oi un vnsa.l.JJI nue~ tro no adriniatra. a jueticie, cntonooe el conde y nucctro ~ e stabl,zoan.!Jo en DU cesa y vivon de eu patrimonio
haota que se curpla lo debido.

uoquc 1uat1t1am faciat.


2.2 . Si quis pro faida preo1um rscipare non vuJ.t, tunc ad nos
ait tnmeniesua et nos awa

d~

ub1 dBimWl ainiiJe feeere

po::oit. Silli nodo et qui pro faida pretiwa aolvere nolusrit


nGO

iuetitie:. sxinde fa.cere,in tali loco ewa m.ittere volw=ua ut

22 . -1 e.J.cuien no quiere aceptar dinero pare renunciar a UZIIl


arivodn, que sen re=itido a nosotros pare q uE nosctroo
lo c:ar..dcnos e dende no pucdn occsioner da:1o. De igual :,odo, e1
aJ.Guien no c_uicre entre,ter dinero rcnunciruldo a tu vcn,--nnza prir..da, ni t=:cco dar otra Get1sfecci6n, lo cnvia.re::oo a un ~u.:;nr
v-~za

donde no se ori1na r.a.,yor dc.ilo por

por e= ma1or dmmum non orescat.

23. De lotronJ.bus 1 ta precipimus observandum, ut pro pril:oa vice non moriatur,sad ooulum perdnt,de secunda voi~sue ipsius
lntronie abscidatur ;de tertia varo cUlp:>,si noo 8Jilende.vsrit,co-

su. C:!.U.OCl.
:.-. ;.

2). Acerca de los lndronea ;

h~c0s e stablecido quesc observo

lo eicuiEnte: q ue por l e pri Era vez n6 eoa ejecutado, sino que


pienk un ojo; por la oc_:undc vez que se corc<>ne la nariz del
lcdrI por ~e ter~ero vez, si no S<> enr.endnre , que sea aju.ctic ioJo .

rtawr.

- Z2'-

-2~-

- 21 -

CA.ICUJ R - LCJ CBI:.C:


70?

780 'l
Capitulare qualitor 1not1tutum est in hoc epiecoporum consensu:
id oat ut nnu.sqllisque c piocopue tres misase ot poal toria trie. cantet , unam pro

d~o rcs~ , alteram

pro exeroitu Praooorum,tartiac pro

praeeenti tribulat1ono; preobitari vero WlllBquiaque miesas

1ires~

n.a.cti et Donacllae et can01lic1 unuequisque psa.ltcr1a tria. Et bi~

ocnes faciant, tan opi!:copi , m.caachi et conacbaa atquo

llici ,atqus s =

infre caaatull hotlines, vel qlli potentes sunt. Lt

unu:~quisque

e piscopus

toot,~

de ar.;ento in el""'ooinam donet , mediocree v aro nediam

out~

vcl

abbati::~oo. , qui

hoc facere pO&

librlll:!, minores soli d eo quinquo . ,Episcopi et abbctes

o.tque abt a -

tisoae pauperes famelicoa quntuor pro isto int.r inntituto nutrire debent u.sque tempere r:eeaiwn; et qui

t=twa non possunt,iW<-

ta quod posoibilitas est,aut tres, eut duos aut wum. Comtes varo
fortioree libra:!

de cr:;ento aut valGlltem , med.iocrca c.ediaD li-

'brm:!; vnasus da:.inicuc de

~ dl.L~=tis

""d1:u:: librem, d" ca<:a-

t1c centw:! solidos qu1Dq11e,de cooat.is quinqu"Ginta aut triginta


~ 11n1m .

Et faciant

atque oorum hOllines 1n eorwi'jlg-

aatie , vel q ui h oc facore posa11nt; ct q ui roqimere voluerit, fortioreo

Co 1 t;U= te.:. cc:t.o quedeS c ::tabl.,c1d:l en oota nunin de cbio...,&a:quc cadc.~ cante tN>s L<i~ y trcc~rioo :una I:sa,
por nuc~ tro sc.1 or el rey, otra, por ol e j 6ro1 to de loe Froncoa
y l a tercera, p~r la procnte tribult:ci6n; los presb!tcroo, a
~u vez , cel.,bror:1n cadn uno trc::~ oioan ; los coajc e , les oon jco
y loa cl~rir,os canGnicoo rcci tardn cede. nno tres gel terion, i odos h~-a~ do:: dic.o de yuno, tanto lo:.~ c e_ o l oa ~
....!.!l.1.Q.o y lo::: cl6ri~oo cannic_os , los depcndi~nte" c.11c viven c on
cllon y 1uicr.&<: e" t61 en condicior.<:!l de Lccerlo. "todo~
~ o cbadcn::. , que p11edo t:accrlo, d6 c<r.:o liro:::na une libra d e
11cdan tento, z:cciia libro, 1 los I!enos ;ud.ic:1 l<'b; loo que nc
tes , cinco suc;.ldoo . l.oo obia;os, abndGC y obc.dcCOJ'I deben cl.i!::cntt.r, sc,;dn c::tn ord<:ncn~a~s hocbricntoa basto. el
t ic:.ro de lec tliGoc.c . Y loo q11e no r,uGdan tanto, n treo, do:> o
uno, :ccrtn lo qu~ s<:n posible . l os c ondes t:c podcrooos dcnordn
una li bre de plato. o au oqllival~ntc; lo::~ ccnoa pudientes , rcdin
libra; el v as::.llo rcBl con d oacicntos ~ . u:din libra;c on
c1~n , c1nco ouEldo~ con c1neocnta o tre~tn, una onza . Y obgcrvc:n t::rbin un ;:yuno de doc dios
lOll hoobl'<l!l de
cn.c =coz y qllicn.ca cat6 en oond1oio::as de be.ccrlo . Y s i ouiaicrcn rccll!:_irlo , l os condc:J t:s poderosos cntrcc _rn trc::: cin~ los ~cdiz;.no:;l une; onza_J c._Edic:! 1 y loo cnONa, un su.Eldo .
.;ccrcc de lo!> ro;..rcs ha::brier.toe ob~n ta.. bU n ello:~ coc;o e st
escrito co arriba.
Todo c ~to, cor. l a eyudn ele 'dos. debe cor.tpl<. terse en l a mo.. de ~nn Ju= ( 24 dG JllniO ) , por nua3 trO ooi'or el'':.:~y, por
sl e j ci t o d~; le o F:ro.nooc y por le trtllu1oo1n , Ns.,nt., .

uncias tros,:::<!d1ocres 11nciam ot d1111id18l:!,minorss soli-

11nun. Et de pa11peroa facclicos,sicut supra ocr1ptuc est ,et

1psi i'cciant .
I:aec otmia,ei :leo plncnerit, pro dCElo rcga at pro exercitu FranCOt'\11:1

et

pr~sente

tribulctiono r..iosa sa:nct1 Iohmm1o o1 t co::lplc-

tuo.

- 2)-

- ?3-

- 22
- 22 AJlCIRITIO

lCIClit ::~ i:.Pu~


23 de r.ano del 789

\t (,

G~

789 . m. tartio 23.


RCQlD.Itte dO!lino n ostro I eau Cbr1sto in perpetuuc. Ego !tarolus,
crnt~a

Dei eiusque misericordia donante rex et rector recni Fran-

corw:a et devotus sanctae ccclesiae defensor hu.aiJ.isque adiutor ,


acni~e

ecclesiasticae pietatie ordinibus se u eaeculsris po1en-

tiaa di;nitatibus in Chr1eto doaino,Deo seterno , perpetuae pecis


o:t bcati tudini.s salut......

Conaidersss pcc1:1'1co
et cone1l1sriis nostrio
ti rceio

cle~:o:nti= ,ot

p~

nenti.S intui tu una

a~dontc!ll

CUII

sacerdotibus

in nos nostru:Dque popullll!! Chris-

q.uan neoesssri= ost non eolum toto carde

ot oro eiuc pie tati escro erat1se incesssnter , eed e tian conti-

nua

bonor~~

&w:

q.111 nootro regno tantoG contulit honorea, IIWl protectione ns

operwo exerc1tat1one e1us 1ne1etere laudibus,quat-

nostruz:que rEGl= in aeternw. consGrVar<: di;netur ; quapropter


pl:cu1t nobis vestral:l

rocare

eolor-ti=,o paator.e ccclcsi2n:liz

Chr1eti ot ductores groe1e e1ua et clarisaimll "'undi lw:dnaria,


ut vicili cun{et sedula Bl:lllonitione populUl:l Dei nd pascua

vi~

notornae ducere studeatia ,et errantes oves bonorum oxc~plorum~


so11 ndhort s tianuc humorie intra ecclesiaeticce
reportero Bete.::;:1.1:.ini, ne
~

lupu~~

~1roi tst1s ~11ros

insidimls aliquea canonices sane-

trens;rcdisnt6lll vel po.tl""_as trcdition... univcrscli=

conc~iorua

axcsrlentan,quod abs1t ,1nvenicns devoret. Ide o

~o

dcvot1on1s studio ru::conandi et ndhor-tarul.i o11nt i=o ccnpellendi,


Ut f"i:n:o fide et

iJ:StiE;Bb~i

perseversntie intra pate rnas

tioneo oc ccnteno:ant; in quo oi>ore et studio coat


ccnctitaa vcstra noatram vobio oooporora
tor ot nostros ad vos dirCiltir.!uS

&uctoritnte una vob1scum corri8eront


at aliqun cepi1;nla ex cenonicie

dili~e ntiam .

niesos , q~

BmlC-

certi~sil:te

Quaprop-

ex nostri nOl:dnis

q~ corri~endn

~titution1~s , q.uae

oesent.Sed
!:Sgis nobis

_., el roina.do a perrct~dnd de r.uestro Sallar Jesucrioto, o,


Carlos , por l a gracia de Dioo y don de su mi ccricordio, rey y
rector del reino do loa Froncoo , devoto defonoor y hw:;ilde procotar de le Scnto Iel oa1o , 11 todos los 6rdaneo do le piedad o:ole~idetico y o todoo loo conotituidoo en d1en1dnd on el poder
aeoular, salud de perpetl.LS pe.z y felicidad en cr1eto Sellor, Dioa

eterno.

.;oneidcrando con l1nS uermu reflcrtl.n del clJ::a piadcsa jcnto::cnte con DUcstrco oacerdoteo y cOD.Sej erco , l1l abundante clc;:encio de Cristo t!oy hncw no::otros 7 nncatro pu.eblo, y ln nec coidcd no s6lo de dar e:z-...cies ~esantetlentc a eu bondcd con
todo el col"El"6n 7 toda ln beca, cino tat;bUn , de insistir en
cu alabsnzn c on la procticn continua de bl.Lcnal!l obras , p=:1 q.ul!
/l(tucl que ten grandco bcnoreo ho. conferido a 11\Le otro rcino , :;e
dizne conearvaroos con eu prct occ16n a noeotroe y n nuestro
reino para s1Eeprc ; noa pcreci6 op ortuno ool1c1tor de vuestra
dodicnci&n ,cb ;aetorco d e lne iglesias dG Cristo , conductcrEo
de su grey y prEclcr!a1J:a.o lu::>inarias del cundo, q.ue cn atenci~n ~l=tc - ccntinun advertencia os Gsi"orc61s on conducir
nl :ueblo de Di= a loa prn..dos de ln vida etet'll4 7 reconducir
dentro de 10!> :::uros de la 1'ortcleze. ecleo14et1cn e le!> ovo: ;les
errantes , sobre 103 ho~brcs d e los ~enoe o jcploo 7 e.xbortaciones, ~ = evitar q11c al l obo ~idic::o enc11cntre y devore
~ olsuion que ~~ucda lno disposiciones c nn6n1cas o se desve (lo que nw:ca cc11rro), de lns paternac trsdicione!J. de loo

oono111on

univ~raoloa.ror

lo tnnto se l oe debo

~onoeter

exhortar ccn eran ec,cno y dcvocirr y co ndn, co=pclor a c cntcnen.o dentro d e los Q1sposicicscs poternae con ~in:c fe e
infaticcble perccvercnci ~ ; tened, ozntcc varones, lo ccrte~
clo nuootro dili::cnte c ooperacicSn en ectu tarea 7 copeilo. ? or
lo cWll. es he::oo d1r1e1do nua o trcs cnTicdoa parn que con ln
nutcr1dad do nuestro na:bre corrijan juctm::ento can vosotroo,
lo que deba corrc~c . Fero tai:biln ~c~oo aedido alGUDOs
~Cul.Q;! c:rtrafdoo do l:u~ insti tucioncs onn6n1cea qu.o nos
parecan QSjccic1ccnto neeccorioe.

ncceaear1:> v1clebentur, Bilb1umdmu.s. lie aJ.iquia, qwu.ao,huius pie-

tntio

&::~;

onJ.t:1anem asea P=asuctiose::. iudicet, qua nos errata

corril;ere,eupertlua abec1dere , rEcte cO!Jartare eWde::!Ull, eed


c.o._""i:J ben1volo car1tnt:1s =ico s115Cipiat. Nan legi.euo in reznarun librie , qu.acodo senctu.s Iosias re::num sibi a Deo datwo
circWJ:eundo,corrigendo , a=anendo a.d cu.1tw:l var1 Dei stu.duit
revocare: non u.t ce aiu:> sane titata aequ.ipsrablleo fsoiam,
eed quod nob1o sunt ubiqu.e sanctoru.g secper exeop1s eoqu.enda,
et,qu.oscucqua potarinue, a.d stu.diuo bonae vi tao in l.nudGJD et
in cJ.oricm do::>ini nostri IeGU Chr1st:1 con;regera necease aat.
Qu.aproptar,ut proedix1nus,aJ.iqua cap1tu.1a notare

iusa~ua,

ut eir.u1 haac aadQm vos aaconare studaatis, et quaecumque vobio alia neceeaorio osea scitio,ut at ista at i .l la aequali 1ntcnt1ono praedioatio , Nac aJ.iquid, quod veetrae eanctitati populo Dei utile videatur, ocitti ta ut pio studio non ammoneatis ,

Z:C<lifl , oe ruc!:O, j""<:~Jfl que c:;ta advertencia de piedad. se3

prcamtu.oca, rwu1 or ::.cdio de 8lla cntondor:o<> col'r8Ci.r los


errcl'~ 1 ccrtar las supcr1'1u1dadGS, olcntnr lo corrccto;rccb::.l:l, :-:!e bien, can dnu>o bcnlvolo de caridad . L"e::os, en
ef'.,cto, an ~"" l1 !non" d., 1 0'3 Re.ye o c=o c:l ca<>~o JostlB trct
de volver Cl1 cu.l. to cle.l. verdaduo Dios ol rei no que por m. le
l.a.b!a oido dado, rcco1T1lndolo, corri<;iendo,a::cmesi;endo: no
por<ue yo ee Vll7ll a cqui-::u-Gr a 1:1 s:mtil ad d<. Jos!as, sino
~Qr1U.E los cjc=yloe de loa aantco deban aer s~-uidos por no::otros sienprc :1 en todc.o partas, y ca necocario que a todos
loe q11e poci=oe loo rcUD:~~:oo en l n consa._"l':lc16n n
vidt! buc=
pcrc nlnbancn 1 c loria de N11eotro Seor Jcsucrieto. Por lo tanto,
co o ~ceo:: dic~o nntcrier.=cnto,hceoe o~cnndo CGnnlor algunos
IU't1cu1os p<>.re q11e voootroo, a lo ve:;, oe csf'orc&is por i.n!l1sti.r en loo ria.t.oo , y cm cual.quior otra coca que creis '1U8 seo.
necooaria, de _odo que con la micca ded1cnci6n prediqudis tanto c<>tao cODo aquelllll>, Y no Ol:itdie do insictir piadoe:;,:.,nte
en tcdo lo que o vucotrn aant1dnd parezca dtil para el pueblo
do Dios, de codo tal qua vueotro eaf'11orzo y l a obediencia de
quiene<> oo e"te!o cu.]ctoe, can rccompoiUIQda por Dios OI:lllipoto;nto con la eterna elio1da4 .

qu.atcmue ut et vestra eollartia et su.biectorum oboedientia


netorna elicitate ab ocnipotente Deo remuneretur.
l . Q:mibun . Snnt enim a11qui , qu1 cu1pis exi<entibus sb apia~

proprio

exc~unicnntur

preecw:~ptioH

ot ab aJ.iis ecclee1Bst:1Cio val lnioic

in cow::unicru;,o accipiuntur: quod o::nino sanctw:l

l:iCcmll,. concUinn si.cu.1 ot CaJ.cidone:nsa necnon ct Antiochenw:", ,

1. ?tira todoc. Ho,y EllcWtoo quo son cxco.:tu1;ado3 por =u propio obiopo en rc::6n de Ct1B cu1pna y precw:tuoom::utto son recibido" en c crun1ln por otro3 oclcsideticos o laico:: lo cll21 ce
encuEntra cbsoluti!Dantc prah1bido por ol eanto cc:ncilio do ::icen, c.c! co:.:o ; or el de Col.ceclon1a , el de Antioqua 1 el de
54rdica.

o:tcue Sardicanse :ner1 prClhibiiilt.


2 . Ep18copia. Item elliD babetur in eodGil oonollio, ut eorua
qui a4 ordirumdun v<miunt fidas et Tita prius ab apiecopo d11i<;ultar diecut:1atur, et sic ordinentur,
) , <klnibus. Itm in eodGII concilio,necnon et in Antiochmo

oi.aul. at in Ca1c1don=ce, ut fu.,.<-itivi clerici ct pere3%'1ni a nu1lo


rec1.iantur nec ordinBBtur sine

co~Elldaticiie

11ttoria ct Bl1i

c piccori val cbbatio l1ccnt:1a,


4 , Ad colea eaca.rdotes. Its o in eodEO snodo interdict= est
preebyterie et diaconibus vel omrbus qui in clero sunt mu11erem
l>obere in doao aun propte.r suspicione:m, nisi

=tre" aut

vcl aas t:mtl.lll personas quae auspiciones effugiunt .

oororer.t

2 . Fara los ob1opoa, Tn: biI cotd e::tnblecido en el ti""o ccmcilio que el cbi:>po ind"'le clilicentc::::ente aca-ca de la fe y ~
vidn de qllioca.: colic1 tan l.a ordoDD.Cin, 1 dflspule de esto loo
ordene.
), Po.rn todo:J. :r:IJbi&n, e el ciEo concilio, as: c o::o en o1
de Ant:1cqu.!a y Cclccclonia , eot4 establecido qu.e los cllrigoa
f%-.j.Uvoo y pe~ rinoa no :enn recibidos por nedho y no sc:m
ordena:lo:> sin lEO cartoa de: rccoc:endllCi6n y la licencia de ::u
obicfO o ahril ,

4 . :Cero los snccrdotco oo~=ClJltc . ~bi&n en o1 oinoo e!nodo


ce prohibi :> loo p;scbt.roa y d14conos y n todoa loa que FcrtcnEcen o1 clero, que tcn.:an una cuJor en su c03a , en rezn de
lo aoapocha, o no cor la cadro o la h~ o oquellae pera~
<ue ect6n fuera de oocpcoho ,

5. Omnibus . ItGm in eodcm concilio eeu in decretis papas Leonis necnon at in canonibus quae dicuntur apoatolorum,aicut et in

lee}iP~minUcs pre.ecepi t, omnino omnibus interdictum est e.d usuram

5. i:are. t odos . Te.L.biin en el ifltlo concilio y e.n loa decretoEl


del :?apa I.en y en l on llsnadoe Cnones de l os Ap6stoles,as! co.o en l a Di ana Loy, el S ~1or declcr6 que e o t~ abs olut amente prohibido a todos ol prestar alg o con intor6s .

al1quid dare ,
6 . Ad sacerdotes . Auditum eet aliquoa preebyteroa miseam celebrare et non coDIJllunicare: quod omn:l.no in canonibus apostol orLU:l interdictum esee l e.gi tur. Vel quooodo dicere recte potest,
si non communice.vsri t : "sunrpsi uua , Domine , eacramen te.?" Haec varo

~~ l os aaccrdotoo . Consta que a l cunoc nrcob! teros cc,lcisa y no corr.ulean,lo cual s e encuentra prohibido en los
~de l oa Ap6atolea .C6l'lo podr decir con v erdad si no coull;a.:"Hemos rccibido, ..,efi or, tu sacramento?" Todos estos art!cu~o.e pueden looroo detoJ.ladanante en loEJ eotatutos del c cmciTi()
niceno y en otroo edictoo sinodales d~ l oa Santos Podres .

6.

bran

pGJr singul e. capitu.le. in etatutia Nicoeni concilii legare potestia seu in aliis senctorum pe.trum synodalibus edictis .

7 . Onmbus . In Antioceno concilio,quod hie qui damnati eunt


a. nynodo vel a suo e piecopo et postea ministrare praesumunt
prnecipitur ut nullus audeat ei co= unicare. Si quis vero ei

7. Para todoo . Se cs tab l~ci&


nodic pl'esur.;o dar le. co:r.un.1 6n a

en el concilio de Anti oquia que


quienes hayan sido condenados
por un o:!nodo o :por el obiEJpo ni so o.treven a adminiatrarla. Gi
lll~uien les da ~a cor1 w1iln, reciba la ~is a s entencia que e~
condenado .

cODnunicat,simili aententia subiaceat sicut et damnatue .

8. Ep1acop1s . !tem in eodem concilio,ut ad me onoli tanum


e piscopUI:l suffragani e piscopi reapiciant,et nihil nove e.udeat
facere in

SI. s

parrochiis sine conscientia et conailio sui me-

tropolitani neo metropolitanus sine eorum conEJillo .

9. Sacerdotibus . I tem in eodam concilio simul et Acyronense,


ut oorepiscopi cognoscant modum suum et nillil faciant absque ;.,

~,

licentia episcopi i n c uius pe.rrochia habitant.


lO, Omni clero. Item in eodem concilio,ut episcopus vel quilibet s x clero sine coneilio vel litteris epi scoporum vel metropo~itani

non audcant

re~al

di gnitatem pro suia ce.as ia cla-

9 . Para loa oaccrdotes.

Te~b iln

en el mioma conc11 io y on el

de JlllCira ac est- ble c i6 que los corepisco:pos r espeten ou fllnciGn

y no lu1.:;an ne.dc sin le licencia del obi spo en cuya

wu uio.

hc.-

bitan,
10. Pare todo el cler o. Tanbin en el r~smo concilio se est~
bleci6 que un obiopo o c ualquier oie~bro del clero sin el censaj o o ct::rtas de los dm::!is obiopoa o del uetro olitsno no int ento
apele.r nJ. rey por una caQeO propia , sino que debe exar.:~inars o su
causo. en l o~ c <.J:.iln ele l oa obispos .

mare,eed in communi episc oporum oencilio causa eius examinetur,


11, Epiecopis . Item 1n eodem concilio e i mul ot in Sardicense

nsonon et in decretis Innocenti pe:pae ,ut nullua episcopua in

-ll , rar~ l os obia-ooa. To .. bi &n on el nismo concilio y en el de


Srd i ca , as como en los decretos del Papa InocEncio, se es t abloci que nin n obis po efect~o ord~ naciones en ls parroqui a de otro o e.suoo funciones que no le pertenecen.

aJ.terius parrochia ordinationes aliquas audaat ei'ficere vel llegotia peragere qua'd eum non pertinent .
12, Episcopis, Item in eodem concilio,ut episcopua eiue eccle-

siae curam habeat s.d qurua ordina.tus est.

- 26-

12. Para l oa obi s r,oo. Ta bitin en el _is~ o concilio se c sto.bl<>ci6 que el obispo debe oc uparse de l a i 6lcs1a par- ls. que
fue
ordE-nado,

-26 -

13 . Episcopio . Item in eodem concilio necnon et in Ce.lcidonense,ut provinciaJ.es episc opi cum suo metropolitano bis in anno
propter causas ecclasiae concilia celobrent .
14 . Episcopis , In concilio Laudicense necnon in lli'fricano
praecipitur ut monacbi et clerici tabernas non ingrediantur eden-

13, r ara los~ Ta. bin 6Il sl mismo concilio y en el de


Calcsdonia, se estableci que los obispos provincie.les celebren
reuniones con su metropoli tano,dos veces al ao, para tratar
asuntos de la iglesia,
14 . Par~ l os obispos. En el~ de Laodicea y en el
Africano, se ordena que los monjes y clrtaos no entren a las
tabernas pera comer o beber .

di vel bibendi causa .


15 . Pera todos , fambin en el mismo concilio se establece
que se respete el da domingo desde las vsperas a las vis eras .

15 . Ad omnes, Item in eodem concilio,ut


vesperam dies dominica servetur ,
16 , Omnibus . Item in eodem concilio, ut ignota angelorum nomina neo fingantur neo nominentur,nisi illos quos habemus in auctori tate,id sunt :ichahel,Gabrihel,Ra:fahel.
17. Cleriois et ~ Item in eodem ooncilio , quod non
oporteat mulieres ad altare ina rodi .
18. Sacerdotibus , Item in eodem concilio,ut oauolearii, malefici,inoantatores vel incantatrices fieri non sinantur ,
19. Omnibus. Item in eodem concilio necnon st in Sardicense,
quod non oporteat in villolis val in aeris episconos cons titu .
20 , SacerdotibQs. Item in eodem ooncilio,ut canonioi libri
tantum

le ~antur

17. Para loa cl~rig os y monjas , Tambin en el mismo concilio


se estableci que no es conveniente que las mujeres se acerquen
al altar.
18. Para los sacerdotes. ~"bin en el mismo concilio se estableci que no se permita que existan coclearios,bechjceros,
encantadores o encantadoras .

19 . Para todos . Tanbin en el mismo concilio y en el de Srdica se estableci qua no es conveniente constituir obispos en
las vi~las pequeftaa ni en los campos .
20 . !?ara los sacerdotes . Tat1bi~n en el m.ismo c oncilio ss estableci que en la iglesia se lean solamente l os libros can6ni~

in eccleaia.

21 . Clericie et monamhie ,

16 . Para todos . Tambi~n en el mismo concilio se estableci


que no se inventen ni se mencionen nombres desconocidos de ngeles, a no es~ los que hemos recibido por autoridad , a saber ,
iguel, Gabri el , Rafael .

In

concilio Caloidononea,ut non

oporteat episcopos aut quemlibet ex clero per pecunias ordinari;


quia utrique deponendi sunt,et qui ordinat et qui ordinhtur,necnon

21, Para los cl rigos y monjge. En el concilio d a calcedonia


se estableci que es inconven isnts que los obispos o cualquier
miembro del clero sean ordenados por dinero;en este caso, ambos
deben ser depuestos, el que ordena y el que es ordenado, asi como el que L~die entre ambos ,

et qui mediator eet inter eos .


22 . Omnibus . Itero de aadam re in

oanonib~s

apostolorum legi-

tm: q,uam heresim iam ipse prinoeps apostolorum in Simone !lla!:O

22 . Pera todos . Taffibin sobre el mismo tema se lee en loe


Cnones de los Apstol es, que ya el mismo Prinoipe de ~os Apstoles conden terriblemente esta herej a en Sm.n r.~ag o ,

terr1bi.l i ter damnavi t .


23 . Omnibus . Item in eodam concilio infra duo capitula nscnon
et in decretis Leonis papae,ut neo monachus neo clericus in saecularia negotia transoat . Et

ut ~alterius

nullus sollicitet

ad clericalem vel monachicum ordinem sine vcluntata et licentia

domini sui.

-27-

23 . Para todos . Tambi~n en el mismo concilio, en dos artculos posteriores y en los decretos del Papa Len, ee estableci
o.ue ni los monjes ni los cl.Srigos se dediquen a negocios seculares . Y qus ninguno induzca e.1 siervo de otro al orden clerical
o monstico sin la voluntad o licencia de s~ seor.

24 . Saoerdotibue . I t em in eodem conc i~io inf'ra duo capituJ.a


necnon et in Sardicense , ut neo episcopi neo clerici non trans-

Diarentur

24. Para loe s acerd otes . Ta! bi n en el mi cno_g~ cn a oo


artculos pos tcricreo y en el de Srdic o, oe cs t ab~ e c i Que n1
~c e~ ni loo cl6ricos v~guen de c iudad en ciudnd .

de civi t ate in civitatem.

25 , Qnibuo . Item in eodem synodo , ut nullue absoluta ordinetur

eins pronuntiat1one et sta.blli tate loci ad que.m ordino.tur.


26 . t:onachis et omni clero . Itcm in eOdlill!l concilio ut

c~erici

et monachi in s1.4o proposito et vo to quod Deo promiserunt perme.-

25 . Par e todos . Ta;, bin en e l rr.isi:Jo s:!nodo o e e ct ableci6 que


nadie :;e a ordenado sin la precisa detc~n de l l ucar pt3rel que e a ordenado.

26. t3l'O. los n on jea y todo el clero . Taitbi~n en el rn i s a o ..Q.mcilio se esta.bleci6 que l oa cllri os y c on j ee per severen en el
prop6sito y voto que pro~etio1~n a Di os .

neant.
27. Sacerdotibua . Item in deoretis Innocenti papee de eadem re ,

ut roonachus,si ad clericaturn provsatur , propositurn monachi chae pro-

27. Fara 1 o~ so.cerdotee . Tw:tbi6n en loe:; docrctoa del Pa~


Inocencio , acerca del nis~ o t eca , ec o ~ tabl c oi6 que si un rnonJ2_ es a cept ado pera el clero no , icrdn ol e ntado de l a proesi6n mon stico .

easionio non ammittat.


28 . Ornnibu.s . Itmn i n eodem concilio,ut,si clari ci inter se
negotium aliquod llabuerint , a suo episcopo diudicentur ,non a aecu-

28 . l'era todos . Tenbh'in en e l :isno ,.concilio e e otablcc i 6


que oi lo!J cl~rig oo tuvieren a.l;une. cucs ti6n entr" s, socn ; ,\ ~
gados por el obispo y no por s e ~l&ros .

l aribus .
29 . Omnibus . Item in eodem ~ , ut neo clerici nec mon~hi
conspiration es vel insidias contra pastorem euum faciant .

JO . Omnibus . I t am

in eodam concilio,ut laic i episcopoa aut

cleric os non accusent ,nisi prius eorum discutiatur


nis opinio .

31 . Ounibus . Item in eodem,ut loca quae

~ame~

axistimati o-

In ~

Car tag inense :

~imo

omnium ut fideo

sanctae Trinitatia et incarnationis Christi,:pasElionie et resurrcctionis et a scene i onio in

ce~ oa

diligenter

o~ibus

predicetur .

33. Cmni bus . Item in eodem de prohi benda avaritia,ut n ullus


alienoa fines ueurpet vel termines :potrum transcendat .

34 .

~ ibuo ,

Item in eodem de his qui in peri culo conetituti

sunt ot convertunt se ad Deum ,ut


~ ,et ~

- 28-

reconcilientur.

30 . Para todoo . Tar.lbi~n tan el oismo Q.OlHl1l1o se e otablcci


que los l a icos no acUDen a obispos o cl~ri ~os 01 no so ha esc ucl1ado antes au doeco.rgo. - - -

i":. ;.

Deo dedicata sunt

ut m on~ster ia sint , maneant perpetuo monast eria,nec poasint ultra


fieri sa ecularia habitacula,
}2 . Omnibus .

29. Farn todos . 'l'arbi~n en el i sn:o concilio se c cteblcci6


que loe c~~ri P OB y los monj es no urdan cons piracicneo o ins idia o contra .s u pas tor.

requi rant reconoiliecic-

)1. Fara todoo. Tsnbi~n on el m.iamo concilio ee e citabl cc i


que lo!J l ugm"ee que Wll1 vez hyt:n sido dedicados a Di oo p
ser ~onasterios , permanezcan monasterio perpetuar-ente y no
puedan tro.nefo a rse en viviEndaa s eculares.

32. Fo.re todos . En el concilio de Corta&o s e cot ablcci6 que


principal ente se predi que con diligenc ia , a todos,la fe en l a
Santa Trinidad : en la EnCarlU!Oi6n de Cristo, su pa.sin, resurrcocin y a aconsi6n a los cielos.

33. Paro todos . Tambi n en el mis~ o concilio se det~rmin


a cerca do la prohibi cin de l a avnricio~ie us urpe lo:;
1I:l1 toe ajenos o traspase los l::d teo patentoo .
34. Fara todos . ';far.Jbidn en el cismo concilio o.e eat ablcc16
que ~ oo que s e han constituido en pecado y e convierten a Dios ,
r equieran la reconciliacin can6nic e~ ente y c on6nicoccntc ce
rcconcll:l.a dos.

35 .

CJJ!Ji-,~1s .

Item in col'lcm,u t illi qui n on sunt bonae

tionis E-t c;or vi t


L,LiOrGs nt.: tn

~:s t

e.ccust..bilis ,

oonvcrS~ a

non e.udcant r:: icco;pos v .1

u ~

~ccust:rc .

36 . (Ltni mJ , !terJ in cod cr.

,L

t q i axCOl'illJUilica to pr.leGUJil tiose


i p se .

Qr.,

36 . lcar!l todos . Tru: "hin en el ~ is;o conc i l:l o se establr.ci


,icn prcc:u :re u ;r l a cct u,ti n :1 u., excor_ull':auo , sea
o ,0 tl ' t1 o tar bi t.n Gl.
J7 . -~ r lvr .,;,:-ce . . 1 ote:o . L'D.: bi n an el 1 i ... r2o e o 1c-l Ji e, .en
el or..,ulos ostcricrcs, se csto.tlcci uP. nin L:n prcsa tno
o:::;, rebc.l. roe con tro r:u _:_j__Q_.
Cl'.r:

i nfr a
ut

35 . l'are todos . Te.rrb i~n en el L" i sr o concilio se esto.blcc i


que 1 Llicnes no ocan ele vida ordenada y cuya vida sea rer rcnoiblc, no osen acusar a objs os o a r.ay ores de edad .

LlO c a-pi tLLl a,

.tra s u um e pL ,cop um sup Grb ire audeat .

. i b us . Ite. i n eod Gm, t cl orici e t ec l e s i s t i c i orcl i r,es ,

3l .
.,.~..Q

"r

te o

s i cul pam i n CLlrrer i n t, t a:-ucl e c l e s :Lac t ic os i d i c c:r.i;ur , non ap d

ql'C.

saocLllares .

re u :J. l. 1 t: ' .... e


se l"rc.o .

39 . C: .. n :L t.u<> . ItE.. i n eodcr. , t, qu 5. c o= daver j_t


n i:ll

ce n i al'" , pccu-

acc i iat; s i SJ -c i eJ .. a i ar , eander speci em q :mt

l'r

o.cc i 1- i a t .

3:.- .
i
otr~

41 . Lpi sco}- i s . Itet. i n eoden , nt non liceat = ==-=--=- princ i pane:G l e,~cre

arree' j_o.e

e t ad

ecc l Gt..i aJ.

eode~. ,

u t fal sa nor i r..a r..artyrl _.J.

i)-o :~,

certnc oru ctorllJil n"c' ori2e non venercn tur .


~

o.
ll

10

rr

ac: aotn' lec '


dinero; ..;i ..)_r L -

o .
.,,.

c.l conc i.o


:::

..,~~.!.:!ciL~

n.ricr.~..~,o OC"!

.:i.o; ';.ea 1 cuo t;~


cnto res c.n riblc.s .

..

l1 '~ ?
JUC
il' C"; te .en-

.... o

ld2

rr

1[

JE.l'

el" vj 1

r i orc .

44 .

~ a1iico,

.o e

en

....( .... i
~

E"ll ~

;.; :.

i ~ . en el i
coH i'1 io
e:Jta' -eno. '1rea_ dc " ' rtires y .tc ori as ir:-

42 e or
O~ o i
o~ .
ci L'E no ce ve 1rrcn f'r.loo
ciertas de s~rtoc .

C'.ni bus . I ter., i n eo cler. , ut n-e mear a v i ro d i r ].s a a J.i m

C.C(; i .. i a t virur v i vente vir o suo , nec vir al i a:. acci t i a t vivGnte
u.:::ore

i r c.nG e
crncTlG.o

41 .
i~

se eGt blrc ~
.:Ji incurricticor y no
1-or o

io. o

,.dOJ

, e - u -"'"- --'-=cc."i

i n sua d :i.oc<::se .. a i o f"req e t are .


42 . L_- j. sco is . ItGr. j_ "l

C.C

ra to r .. o
1

te
lc:L catl e rcr ouae

;ju~

r
te<..
icn 1 i re
cs_ccic, r~cit

40 . Cr.miu s . In conc i li o , fric:mo , u t v irg i n es Deo sacra t ae a

.,ravior i b s per son i s diJ.i ._:en ti cus t od i a otr ventur .

ic.~,G

U(

en el
del.

1 (-

~~

CJ. .L_

En el i
to'o
o ~--~
e
i~i~o
r.
e "rtlc i
des ec.ld
el
rido .o !'C ib:
otro r rido
l' es C-0, ri el
ri 'e to :e otr
~ r vi\irndo la

Mtcr i ~,.c .

i sco i s . Itc.

i n coderr, ,

t pro',at i a !'et roTolit tno .:!:_-

L...

e;.i. l

d i ces non s ernant ur .

~~.e

cu
JV

l
o i
OG .t
ce. . ~ic

i'~

d n en el
ju.l ce:._,

concilio

~e

cstn1 e-

el ~-

Lt. o .

45 . C:r:m i b us . Item i n eoder


oouo.c ncn hrbcant pote o tat e
vi et i s

i nfr a duo c a, i t l a , ut v il es per o.c c u s: md i . L-t s i i n 1.rir1o crirnc

r t fo.lsw; d j_ cere , i n se eL .do n on hc.beant

p t estat cm

45 .
r
todos . 'i'2.1 d Cn en el Li~- o co __ cilio , en c1os a:r;t! culc..; osterj re:.s , se C;ot:...blcoi .ue 1, s pcr~o a vilns no tHo n
r oC1..r de o c .:cr . ' ::;i en ur, :ri .c:r juicic- fuercr, convlctos. de
decir le f' loo , nc tengc.n rote tc.d de atesti uar <".n otro .

rnl.i..i .
, i

v.:.

- 29-

ti

1 t<

il ce de ::. ,

1. cptc o nn os ,

izi r t lonuL ili nc.ccs.si t te r.

entf. ,

46 . ::-e.ra todoa . TCJ t- i o. en el . i ~I.O c or.cilio s e; cst~tleci


e l vs v rr c;r,cs no rcci bc..n e l velo ho.s t u l os veint i cinco ar:oo,
e no se r 1 or una r az onable necesi dad .

- 29-

47 . Omnibus. In concilio Ga.n;:arense , ut nu:Lli liceat oblata,


ad pauperee pert1neant 1 rapere val fraudere.

47. Paro todos. hn el concilio Gangarense se estublec16 que


a nadie le sea l ! cito robar o substraer las donaciones hechas

qu~e

para los _obres .

48. Ornnibus saoerdotibue. Item in eodem 1 ut ecclesiaetica ieiunia


sine neeeaeitate rationabili non solvantur.
49 . Saoerdotibus. In concilio Acyronensa inventum est in eos
qui cum quadrupedibus val nascu.lis contra naturam

et

peooant;du.r~

districte. penitentia. Quapropter episcopi at preebyteri 1 quibus iudicium peni tentiae iniunctum st, conentur omni!llodis hao malum a
consuetudino prollibere vel e.bscidere .
50. ~iscopis . In co~cilio Neocaesarienee ,ut nullatenue preebyordinetur onte trie eeimum aetatia euae annum, quia dominus Ieeus non praedioavi t ante tri;eeimum annum.

51 . Omnibu,s . In dec ro talibus Siricii papae , ut al teriue; spon.e an


no:o accipiat .

52 . Episcopis 1 none.chie ,virg1nibu.s . Item

eiusdem,ut~

et_

euum propositum omn1modis observent.

vir ~ inee

53. Omnibu.s . In decretalibus Innocenti pa:pae 1 ut

detur ab

omnibus,confactis Chrieti saoramentis .


54 . Sacerdotibus . Item eiusdem,ut nomina publica non racitentur
ante prGosm sacerdotalem.
55.

E~isco pis , sacerdotibus .

Item eiusdem ,ut nulli sacerdotum

licGat ignorare sanctorum canonum insti tuta .


56.

pisoopis. In deoretis Leonis papee sicut et in Sardicense

concilio,ut e piscopi alterius clericum ad se non eol l icitent neo

48. Pera todos loa sacerdotes. T~bi~n en el mismo concilio


se eetableoi6 que los ayunos eclesisticos no sean quebrante.doo
sin razonable necesidad.
49 . Para. loa oaoerdotes. En ol concilio de Ancira se detortl.in6 q_ue a aqu.ellos que pequen contra la ne.t\U'a.leza con bestias
o con otros llo brea , se lee aplique una d\U'a y estricta penitencia. For lo tanto, los obispos y prccb!teroa a qu.ienes incumb
ol juicio sobre l o. peni tencia 1 traten de todas las manGras de
erradicar do las ocatl.lDbrGs, esto II:a.l .
50. Po:r.:J. loe obi!::poa. En el conoi~io de Ncoccaarca r;;e estobleci6 que de ni.llgdn modo un presb:!t ro sea ordenado antes de
los treinta afioa do edad,pueoto qu e l Seor Jesds no predic6
antes de loe treinta efioa.
5~ . Para todos. En las decretal o del Papa Siricio, se eotablcci6 que nadio toce la esposa de otro.

52. Para loa obispos, c onj es y v!re;encs . TBilbiln en ~es decretlllos del Pepa Siricio"""'iifieCtableciO qu.e loa on~cs .. Y las
vrc enos cumplan perfectacento las oblibaoionea de su estado .
53. Par~ todos . En las decretales dol Pa~ Inocencio se estableci Cllle l a ~ so lo d a todos, una vez OU!:lplidos loa s ccromentos de Cristo.
54 . Pe.ra. los se.cerdotee. Tat::bin en las miomas dsc.rcta.lee
se eetabloci6 que no se oencioncn ptiblicamente nombrea~' antco
de la plegaria sacerdotal.
.
55 . Paro loa obiapoe; y sacerdotes. T r:bin en lo.o ismae
decrotolea so oatableci6 que e. ningdn cacerdo ~c~e o a lcito
ignornr lo.e dispoaicion s do los santos conea .
56. Para loa obiopoa . En los decretos d 1 Papa J,e6n, o.s
coo o en ol conc~Srdica, se eetabloci6 que loe obispoo
no ntrs.igan hacia a ni ordenan un cl~rigo de otro obispo.

ordinent .

57 . bpisco})is . Item eiusdem,ut nullus episcopus

alter.iu.s

ad clericatus o!ficium sine domini eui voluntate promovere praesu;:o.t ;et !loe Gsngerense concilium prohibet .
58. Episcopis . Itsm eiusdem, ut si quis
tituta decrstalia
:;;uo subr:toveatur.

- 30-

praesu~pt iose

:;~acerdotum

aget et corr1gi

contra oons-

nol~ns,ab

officio

57. Faro. los obiopos. Tambin en las m.isooe deorctales se


estableci que ningn obicpo presume. pro cvor un siervo ajeno
al oficio olcrical sin el consGnti r.dento de su seor;Gsto tambi~n lo prohibe el concilio de Gngara.
58. Pera los obispos. TaQbi&n en lns docretalos del oi:;;mo
Papo. Le6n so ostableoi6 ql1.e si un sacerdote obrare pr =tuooanento contra los decretos constih<.idos y no quisiere corregirse, oea renovido de su oficio.

59 . l!;piscopis. In dacretis Gelas11 papee,ut nullus episcopue viduas velare praeeumat .


Epi s co pis . Haec enin,dilectisoimi , pio stud i o et magna dilectionis intentione veatr!li!l unianimitat em amnonere atuduimus,quse ma60 .

:;is neceesaria videbantur,.,_t sanctorum patrum c ononicis institutis


inhaerentes praenia cum illis aeternae fe l icitatis accir ere meresmini, Sci t naJJque prudantia vestra,qurun terribili enathematis
~

feri untur qui praesumptiose contra etatuta universalium con-

V6nire audaent.

uapropter et vos diligentius ammonemus ,

ut ll!:mi intentione illud horribile execrationis iudicium vobis ce.verc otudeatis , aed

n~i s

59 . Fart loe ooio r oo. Ln los decretos del Papa Gelasi o se estableci que nin.cn obi c o esa dar el velo a. v1<las.
60. Faro loo obio poo :HCJ:tos querido, diloctsi r.os , advertiros
con pi adoso ce lo y con una e ren inten c i ~n de GDor hacia vosotros,
las co :;:~os qua perec!en c::l!s necesorioe, de o o o que cumpliendo
los c&!onos inst1 tuidos por los Santo::J Padres, merezcis recib i r
con ellos los premios de la eterna :f'clicidad. Fueo bien sobe vucatra prudEncia con qu~ terr ible ~ de anatema oon casti;edoo
quienes preauatuosacente se atrevan a tr seredir lo at bl ecido
por los concilioo universal a. Por lo cual os amoneetanoa oncarccidament que rroc~ie evitar aque l horrible juicio do cxecraci6n, y siguiendo las inotitucionee can6nicae y apoyndos en vuestra pacifica unidad, podis arribar a loa et moa gozos do lo.
paz. ne.y tembi~n, algunoo erticuloe que nos h :parecido 11til tl:ldir o este advcrt onoie preocdanto.

canonica instituta sequcntes et pacific a

unitste nitentes ad acterna pacis

~audia

porvenire dignemini . Sunt

q,uoque ::l.liqtta e e pi tul a quae nobi o u tilia hui e praecedenti omr . onitione

eubiu~ere

visa sunt .

61 . Cmni bus . ?r11:!o omnium,ut fidee ce tholic a ab eJliecopis et


presbyteris diligenter logatur at omni por,ulo preedic etur,quia
hoc prinwn praeceptwn eat dom1n1 Dei omnipotentis in le 0 e : "e.udi 1
Iarael , quia doainus Deus tuue Deus unua eot. t ut ille dilieetur
e:: teta cords et ex tota t:.ente et e:;: tota anima et e:J' tota virtutc n oetra".
62 . Cmnibus . Ut ~ sit et conc or dia et uainni i t as o um onlnf~

populo chriatiano inter episcopoa,ebbates,comitcs,'iudices et onnes ubique seu maioreo seu minores perscnao , quia nihil Deo sine pe~

pl acet nec

~unus

sanc tne obla tionie ed altare , aicut in eunnse-

lio i _so Doni no praeci_i Gnte 1e :;i l'1 us ; quia ct illud secttndum mandc.tLID est in leae :"di lir es

pro;;;inw:~

tuum sicut te ipaum";itt::r.J in

euancolio:"beeti pacifici , quoni mn filii Dei vocebuntur" . L;t iterw:l :

"in hoc cognoacen t omnes qtlia mei disci puli e ntis, si dilectio-

nem habueri tia ed invicem" . In hoc eni.m praecepto discsrnuntur. fi lii Dei et filii diaboli;quia filii

61. Paro todos. Ante todo, que la f cet611ca eco diliJentsmente 1 cda y predicada
todo el pu.c blo por loe: obianos y preabteros, porque otc eo el rimer precepto en la ley de _Di os o
nipotente:"Esoucha ,I craol, que el Saiior , tu Dioa, ca W:iico.Y que
a t1 se lo o.me con todo el oorez6n y tcd l a Ente -,. toda el alma y toda s l as fuerzas."

62. Para todos , QutJ hsya paz,concordia y unanir.io"' :o t!ldo


el pueblo cr::~tiano, cntr lo obi apoc,ebades,conde s , ~ ~B1tl~;'b
de s por onae de aayor o cenor jEr~u!a,porque nadn agrada n
Dios ain l a pez, ni s iqu:ra el don de la aante oblacin ant e
el al ter, cOJ:lO 1 .oe en el Evan,gclio, se;dn eJ. ;andc.to del
Sofior: porqu.e t a rr.bibl aquel sE undo nend iento ost en lA l ey :
''l.:crards a tu prjimo co . o a 1;1 c i 131!1on; y t enbi6n en ol :vane;elio:" Bienaventuradoa loo pacificos , porqu.e ecrdn lle.mndoo ll:I.joo
de Dio a." Y t rmbihl: "En s to conocern todos que aoio io dioclpuloa, si os nia rcc{procemente". En este pr cepto, en ci'ecto, s disciernen lo hijos de Dio , de los hijos del diablo ;
porque loo hi j os dol di blo s i eopro traten d pro over dioenoionce y discordias; on canbio, lo hij oo de Dio ~ la pez
y 1a cari clad.

semper disaentionea

et discordias movere satacunt : filii autE!lll Dei scmper pac et


dilacti oni student .

- 31-

- 1-

63.Qanibua. Ut quibua data eat potestaa iudioandi iuate iudioent,


aicut aoriptuD est:iuata iudicnte,filii haainum,non in

~uneribua ,

"quia cunara uoecant corda pndentium et aul:JvertuDt verba iuatonm,


non in a4olat1one ,nac in corusideratione peraanae , llicut in deute~
nC111o diotwl eat :quod iu tw. aot iudicateaiva cirio ait illa aive
pcre:rinua , nulla sit d ist:.:ntia pcrsonar=,quia Dei 1ud1ciun oot".
lrtmo nar.que 1udio1 dili4 onter diocenda eot lex a aap1entibua populo conpoaitn,na per 1gnorant1am a via veritatio erret .l:.t dun 1lla
rcctw: intellecat

iudicin:~,cPvso.t

ol1quorua o.ut or

~ore

ne declinat , aut per adoletioncm

ou1~~11bat

63. Fnra todco . , uo a quienes so las ha dado potestad pare ju:lo hors.n con juot1o10, ce: o eot4 eeorito 1 "Juaeo.d just<z:mte,
l i )oe de los hoobraa" no 1 or loo doncs , pcrqllc los dones ciegan
loo oora,.oncs da loo prudentes 1 subviertan las pelabrca de los
juatoo , no por a4u1acic!n n1 ,or conaiderno16c de 14 pcroCIIUl , coro actd dicho en el Deuteron<I!o:JUZ{;1ld le qua eo justo; sea que
!uere oiudo.do.no o !>!ryrino, que no h~r dUerenoia de pcre<:Cfta,
,;>Or<}Uc "' al Juicio de Dio" . m pr1 or lucero pueo , el juc:~: debo
o, rendar d1l1~cntcc.cnte 14 ley hecha Jl'U'O el pueblo pr l oo sa.bioa,
a fin de no errar del oa..ino do la verdad por 18norano1a.Y our.ndo
ao hoya toreado un criterio justo, no eo aparte ni por cdulco16n
de alGunos ni por ~or de algn ~o o por temor de algdn podcro:~o, o por I<!W1.:1 recoopenaa. !'loo parece oODVenicnte qua loa juc.J!!! oiom 1 diaciemo.n las ceuall.B en ~
--

ea.r,

amici cu\ pnr t iaorea aliou1ua

potent1a o.ut propter praamiua a recto iudicio declinetet honestuD


nobia v1detur,ut

1dun1 caneas audiant et diocarnant.

64 . tanibus. Iteo. hobawua 1n lego, Doa:1no proeo ipionte: "non


pcrillrllbia in nooinc mco,noo pollues na::en d01>i ~ i Dei tui" , et "neo
o.daumoa nomen
Ot:neo

dot~ini

dilieenter,u~

Dei tui 1n vanum", Ido o ODDino ndmonondi sunt

cavaent :reriurium,ncn solU!Il in aancto euancslio

vc:l in altare eeu in aanctol'UI!I reliquiis,cad et in cocz::uni loqualla


quia aunt al1qui qui per carit t at veritaka iurant et cBVant
so a iurOltcntc nOI:Linis Do1 1 et nosciunt quia 1dcm cst Dcns quod ast
ceritas et veritao,dicente Iohanne

apootolo,~u1o.

Doua caritas ost

1tm ipH DOlolinuo in eUG114:0l1o:"oco aum via at vcritoo;idao qui

in vcritc.te ct coritato 1uro.t,1n Deo iurat. Itom oavcndw:::1

ast-;he

fcriool ca auperetitione alicui!J plus aurum honoret quen altsre:na


dioat a1
quod

~-1nus : atu1ta

~tificat

oaoctia

hDbe~t

aurum7 .

iurkre , ho.

uore Pei;ct sciat,se

et cn.eoe,quid eot &aiue:aurua vcl al tare


~a~

et nobie honestua videtur,ut,qai in

1e1~a

ru~ionc~

faciat OUJ:a ocn1 honeatote et ti-

rcdditurua Deo uniuccuiusquo

64 "'artl todoo. ~ bi4n tc~~U~oo an la le;y ror Dllndnto dol ~c


l'lor:"llo pcrj~o en bi ncm:bre , n1 =charda el no:tbre del Sc:l'lor, tu Dios, y, "llo t cmare on veno el noabre del Sei!or, tu Dioo"
f cr to.nto, todoa deban aor advertidoa d111e;antcmento, que critcn
al perjurio, no a6lo por el aanto avan&alio o el altar, oino bobiln por las n~liquio.o de loa santos, lll1n an la converoaci<!n ozdinnria;:orque hu;r q~o~ienea junm por la caridad 1 la vcr.!cd 1 evitan al jurm:.ento an el nO!:'bre da Dioa , 1 no eaban que Dios ao
lo t:.i""'o que la caridad o la ~. dio1ln4nl.o el AF6atol - Juan:"Dios ce car1d.ll4 to.mb14n, el t:.i.,.o ~e!lor an el L'Vmlgalio:
"Yo soy al c=ino 1 111 verdad; por tanto quien jura por la vc:zdo.d o la oaridnd, jura por Dice. !Orbi4n doba ev1taroa que alruic~
por !'arillll.ica au>eret1c16n honra da el oro que al altar, para <n:et
no le diga el Sc!lor:"llecio 1 c1cgo,qu4 oa ra4a ero.nde-,._sl oro, o
ol altar que ee.nt1fioa el oro?" Pero t01:1bifn noo porec- convenicnta qua quien dabo. jursr por loo santoe, lo hesa en ayunas con todll
hcneat1da4 ;y teoor de Dice, 1 eepa c11e deber4 dar c11onta a Dior.,
do cedo jura.;anto, dondequiera que e~>U , aea an la iglesia , H!l
f~ara de ln ~6oia. Y qua los nillos que no tienen una edad raZOIUible, no sean obl1e84oa a jurar, oOJ:o bacan loa Bort;O~once.
Y el que Wl!l vez hubien~ perjurado, no aea taeti&o con poataricridnd n1 proceda al jur=ento n1 ca proaanto co::>o jurador GD au
propio. causa o "" la de otro.

ti,ubico=quc sit, oivc intra occleeinm, siva axtra acoleainm. Lt ut


rmli qu1 eino r eotionabil1 oetote ount non curantur iurara,iout
Guntbodin i f"-ciunt. Lt qui ee:::d pe.riuratue fucrit ,ncc teotiD oit
pocth6eo neo ad sacronentum acccdat nec in eaa causa vel Dlterius
iurotor existat.

-3~-

- 32-

65 .
65. Qmibue. Itn habenu11 in l84)c Doftin1
in deuteronanio : ncco sit

~;et

anndatwn:"non~

qui~

sc1ecitetur val

eacnia oboervat val 04 aueuria 1nt&ndot;it-.:"n ait &alaficue


nec ircantator nao nithonca consolotor . Idao praecipirue, ut ~
culatorau neo 1nountetorea neo
i..nt;ct ubicw:>que

Itcn do

er~ori

lu.::.1noria vcl

te~~starii

aWlt ,eccu~cntur

a vcl

li!UI

val oblisatcraa non

vel do:mentur.

Para tcdcs. Ta. b1~n t6ncLOD cote nandnoicnto en la lay del

SCI.I1or ; "l!o horclio Cl!!.~ur1oo", 1 on el Deutoronociotlo heyo. nlldia


que ccnoul te e loe nd1v1nos o inter>Ntc loo cuellos o orea cm lo"
au,';Ur108* . Adar4a: ua no h&;J<~ hachioaroe n1 anoante4cr.D ni~:
l or lo tc.nto ord<:n010.oa que no hcqD ~ cnc::ntlldorcc , :pl'cno::~tic:-
GGreG dol tierno rd C!!l'!Ulderoo, 1 donde GXi:>ton, accn eorrC;i<l.oo
o eor.dcnlldoa. In>GL c a.ta acerca d e l oo drboleo, recae o fuc.ntoo , tiende el WlO.J ncc1oo tocen obct.rvaeionoc de lec lucea u otrao cocos,
or ' cn~o o aboclutc:cnte q ue cctn po~ cooturbro, exccr:~blc r.
Lioc, dordc ec lo encuentre cea clicincda y arrodiocdc.

atr1a vel !oo ibu , ubi aliqui atulti

ob~crvnUonee

fcciunt, _,in o =dmoua, ut is-

te !'OODi< us UDUO &t llco e:o:<crJ:b111s ,ubicw'lUe 1nvcniatur, tollatur


ot diotruntur.

66.

~ibuo.

Itcc

T~cdic

ri nceesoe ect ,qu ntu: malum sit

odill:l vel il'v111 , 111a 1n lace acri"t= oot : .,o; oderio trotrel:l

tu'

in corda tuo , l>8d

ublica

11r usa

ew:.;itu IoLannca eue.n..;c-

liotn:"qui Odit !ratrca ouum, hornicida eat"; ita'll 1n ou'll! elio:ai


ce avarit 1n to

fr:~tor

tuuo,vule et corr1!'e cum int c

;e et ip-

cu:;. aolu: , e t catara .uz.e i bi lo::untur. De avnritia autGil e.pooto-

lur

l~~e d1ccn~~avaritia,quae

cot idolorun eervitua , oovenda

66. cr:l todoc. ~~Lnte os neoocario predicar e~ eren r21


se= al odi o o le envidi a , 11U"B ~t4 aecrito en 14 ley::ro cdicria a tu l1errano . , tu cora:n, a1no lo rcccmnn~ .,.1bUo tnte; i u: . te JUllD ...van.:;cliatn clico: "...1 que odia a cu bc=c:O
e e ho .icido ; t o.c bin en o l Lvangelio ae leo: "Si pecera tu h crr:mo centre ti, ve y oorr!ceJ.o ont%"0 tl1 y ~~ aolw:;cnto" , y lo
d~dc que oll! eo leo.Aoeroo de l a ovor1oia l eecoa que el A 6ot ol dice:ta ovor1cia , q ue ec la aervid~~:~brc de loo ! doloo, d oac
evi tarea . I 1Ul.l!:cnte liebre la co::cupiccenc1a oc l.cc que co le
r-~c de todoo lOJ cD!ea; y en lo 18'1~0 dece:lrde loo bieooa do
tu p j1ro.

o. t . Itea do oono1 ioc<:ntica leitur ,quod r ix oit o:nillr.l colo-

ruc; ct in lq;e :"non con curiocec r CD proxi. i tui ".


67 . .. 1aco, ia 00l1ibwl.

ltCII

ut bOI!licidia

t..~ra

Jllltrim:, aicut

in lccc Do:..i_ 1nter<l1cto.u Gdt,nc cru.tsa ult1on1s nao av&ritaec


ncc lctroc1nendi non :fiant; at ubieuoqua invento :ruer1nt, a .!l!ll~

noatria oooun~urJ la cm a no:~tro l.ol.lldato v1nd1oentur;et non


occi<l.ntur h~o,nioi l~e iubante .

6:!. Qznib\.....

et !urt

et 1niuo1... oonubia necnon at felOD

t<:atiuon1n, oiout. ea pe rogavL. ua , rohibata dilig<.n ter, a1cut et


le.>. Dor. 1n1 Jlrohi bct .
G9 . Qon1bu.a.
~n.rantes

t.~

toe cw:. ca&JIO otudio

oncte , ~

tilii bonorent

suos;quia 11""' Dotinue d1c1t : honora putrem tuuo et

=-

67. oro. lo:.~ obic ~ ~ paro todoa .iU.e no ao o aoo.etr.n hor i o id1o:>
d<:lltro do 1~ eo. .:ll'OB , uoo oo U prcbibHc an lD I81 del Scnor, ni
por callBtl de vcrocan:>n, ni do nvor1cin ni de lo.troointoy d cndcqldero t;ua oe l oe dcccubra, scr:in cooti;,<dO:J por nuGctros juccco
l c:;alaLrto dt. acuerdo oon nueotrn orden . No oa d6 1 Ucrtc Q natlio,
o1no or ia , ario de le l oy .
6( . ~ todoa. f r OI,ibid dll1,cnte ente , ca! oc:r.o lo rrOI ,be
la Loy dal ..cr.or, 10:1 hurtoo, 101: notr1JI!on1oa Uo._ulc" 7- loo flllcoc toet~onioo .
Para todos .
69. Inatad con eren colo " lo:s hijos , que honren ca cua .re rr.itoreo, porque el .1~ . e .;onor c:io" : "!lonro o tu !"drc y n tu -o<lrc r.::sr::: qu.: vive:; l.cr:::o t1c.rpo oo!:lrG k ticr= que ol ::ello:- te dm';! .

trc:o tu&!:' , ut oiD lonccovue DUI'<Ir terrno quaw 11oninua Dau a tuue
ubit 'tibi".

-D-

- 33-

\ 70. Snc er dotibus . Ut opisc o~i diligc~ter disc~tiant per s~;~as .


p~o cl'.i ao pr esbyteros , oorun f l dom, bapt:!.sma et n~osar
c o l cbrnt~o
co\ut ot fidem rectam t enoant ct bu tioma c a t holicum obsorvent e t
i::Jo
. preces bono i ntell gant , et ut poalmi di .e secund um divis i ones ver s u
modulcnt ur ct dori n icam or a"tionem i psi i t ol legan t
ct omni buo pr a dic ent i n t el l gondam , ut qui sque s cia t quid potat a
onn i h onor e apud omncs cantetur; et
Dcof.t ut "Glori a ratri" e
uni v c e "Sanosanctis ~ e t populo Dei o
i s e aac ordos e
est pr osb;vt etus , .->enct s , Snnc t us" decente t . Lt omni modi s dicend

70. Par~ l oo aucerdotes . ~ue l os obispos cxocinen di li~ nt -cr.te a l o~ r rceb!toros en ouc Earroqui a s, ccn respecto a ou c , los
bautismos, la cele ~r~cin de misas ; que conserven la recta fe,obocrven ol bautismo c a t6l1co y conprendan biGil las plee;ari ao de l os I1isas, y que l os selmoo sean cantados dign~. ente ooan las divlsicnco
de los versos, y ellos m~amoo oomprendnn la oraci6n del S or y enseen e comprenderla a todos , para qu cad ~ uno sepa lo que pi e
aJ. Seor; quo el "Gloria 31. Podre" s
contado por todos con ,;,
henar; quo el c.isc .o aaoordote onnt con l os !Jantos n{;Gl.eo y c.l pueblo de Dios e: una sol a voz '"'anto, sunto,scnto " . teda :fonno. oc
drbe advertir a loo pr esbteroa y diconoo que no llGVon armes y
conf1En ~ s en l a d~fen a de Dios que en loo a~ao .

rio ct di ac onibus , ut arma non port en"t, sed me.gi s se e nfidant i n


dcfcnsione Dei q am in arrr.i s .

71. Ali qui d sacerdos , nl qu i d populus . It

pl acuit nob i s ammo-

ore revcr ont i am v otram , ut unusqui sq e vcatrurn video.t per suar.


parrooh i en , ~;~t

aecclco i o. Dei ou\ID babeat honorer , s i i:Jul ct alto.ri a

s u~ di
it ate~ venerent ur , e t non sit do~us Doi ot altari a
occund
P.agna d il i ge~t i a
oncrct a per via c ani buo , et ut vese. sacrate. Do o e
a o ei s col i ge.ntur qu i di ~ i sunt vcl e ~h onore serventur ; et ut

occularia nogot i a vol vaniloquio. i n e c les i ia non agnntur, quJa dor.uo .Jci do.

L!S

intcntoo habc
lc:.,pni a ,et

or at j.onis debet osoe ,non spol

ca latromw ; ct ut

t ani t:IOB ad De= que.ndo vcni unt ed n:i ssar

t non oxenn"t ant e c onplc ti onom bcncdic t i oni s

solsae c.r~.,

dotal i '.l .
72 . ;;,ncol'dot; bus . Sed e t hoc flac;ita:mus ves"tra:m almi tntom , ut
I.iniotri oJ.bari s De i s

l.llll

mini ste i um boni s l!:Ori bus ornent , seu

alii cenonice observantio.e or dines vol n one.ch ici propositi congre~ t i ones ; obsc crao ,s ,u t

oicut i poe

boner et probabi l ern habount convcr sotionem,

omi nus i n euangcl i o pr aecipi t : "sic luc eat lux ves"tra

c or a:m homi n i bus , ut vide

t oper a estr a b na e t gl orif iccnt pa-

t r Ol:l VElfl"t:!.'um qui in c eli a est " , ut e or urn bona e nver sationa mul ti
se i l i o oondi t i onis inDei, et non c ol
protra.l'lant ur ad sorvi t i
fantco , sed eti am i ngen110rum f i l i es adgr egent s i bi que aocient . b"t ut
1 e 1~ f.. ti~;.... LCror ur i nt . ~-~ o, , ot. a , cc..r tuL ,co:: OoL ,

ot~cc>

Lene e

... c.
l1L

.1-cr sin ulc ron :::tcri c vol


c~n-

te ;

ni ..... .;o.c t , dw

O!, j

cr inen:nd tos l i ros .!?.lo ro,;n t . Lt

te oos vel lc; 0 c.ndo v cl s cribcnd

'co ic et libro::: co.t l oli -

bcnc W i ui .Jcu,

c orr

71.. Parte p::~ra loo sac erdotes , parte pm-n. el pueblo. I (!;U 1!-; :,te
nos pcrcci6 bien a dvertir a vuootres rcvGrencia s, que e da uno c
vosotros vele por su IHJ.rroquia, de t al odo que l a Igleoi .a de '"'ios
tcng al bonor que l.e corresponde, y que al ~isuo t i ~po, los eltares sean venerados de a cuerdo con ou dignidad, y que l a c aso uc
Dios y loe al ter a s en inaccesibles a los perros, y que lo s~
s os acerados s en reo ideo por quieneB sean dignos y s e conscrVall con honor; que no se t raten en l.a igl.ooi n n ecoci oo tiecul nr cc
o s e tm1;a.n vano.:. convGr o.cion a, :porque l a c o.aa de Dios debe ccr
c asa de ora cin y no cuova do ladrones; que t enenn l oo cop:rituo
dirig idos a Dios cuand~ vayon a las s oleu~idadcs de las niocs , y
que no sal~en ontee de la bendici6n del sacerdot e .

ro r:rE: en iu.d t ,

un ro s vestros non oi -

72. Pare. los oo.oerdotes. Tal::bil n eno ()Jler.d=os esto a vueotra


ee1ri tu.alidea., qv.c l o:. c inistroo del al ter de ,Ji os llOill'Gn su
c.i niotcri o con buenas co ~ breo, as coco t eubin, l os otros 6rdenes dE ob eorvanc~e cen6nica y l a s COIJG7' /2:BCiones de f i n rl idt'.d
Ir.onetic a . Los exhortomoa a ll~Jvar una vida buena y pr oba C C!~ o
lo nda el misno Seor en el 1:.-vMg olio : "llS re opl endczc e. v e -:;o
luz delante de los hO!Dbr s, ara que vco:m vuootras obras bucne.c
y GlorfiC!.uen a vuc.::Jtro adre que; eot Gil l oo cielos" , de odo
que por el buen oouporte.rie.nto de ell os, much os eoon ntrtdoa
oJ. set"ricio de Dios , y no sol=onto los ni" O:J deo condicin ocrvi.l, s ::no que ta ..bi consrc.:;wm y ooocien a si , a h i j os de h o broa libres . Y que oe constituyan esouelac de nios l octoreo .
~ todos loa uono.steri oa y c asas e :i.soo;pa.J.ce rcvieo.d bien loo
tex tos de loa oallllOB 1 l ao notas,l.os oantoa ,el c:l.cu.lo ,l.a gr=~
tico. y loa libros cat61icoo; uea, a. IJenudo , .r.entra detlccn
rog er a Dios en buena f orca , lo h acen el , or ,edio de libros
no c orr~ idos . Y no t olorio qua vucotroo nifioo, leyendo o cccribillclo , l oo dai1o.n; y oi eo noca sario escribir e~ evangelio,
el so.J. ecri o o el mioo.l , qL~e lo oscri bEll"l h or:;bree de edad r.uat:iurn
con toda dj,li :cncic ,

pcr e ; ct ,Ji opus cst ou= -

--'-- - - - ct r i.:.J:.Jale LOribcrc,crfe tae acto.t i s Lo.. i ne"


1.ni

dil i ~cnt i n " ,

- ' 4-

- 34-

73

.L.ccr:v~ituo .

~.;c

U. ritrr e

l ct 1 oc ro re ct:r vi. us , ut c.:nc::J u"t i e constriYcrunt , once! ice et re-

uUIL. v.Lvnt,.-cct.ln

Clld scri:: -

co ve tto",ct ltert'J!l:

cl.iun

e-

73. !'Dre loa aac~rdotce.!i!an:bin nos hemos .roocupndo de solicitar, que todos q~enes se ligaron con voto a le vida monstica,
vivan abaolutarrsntc en forma mon~atic a y resular ee ~ su voto ,
c cmo oat escrito: ''llecc d votos aJ. Sellor Dios vueotro", y acle. ~s:
"Es mejor no hacer votoo, qe no cumplirlos". Y q11e q11icnes ce
lleean el. monasterio, seg~ el orden ree uJ.er, pri.~ero oe01 rot:e-.dos en el noviciado y lueeo sean recibidos. Y q11e quienes l l e: cn
al ~ anaaterio desde la vida secular, no sean enviados inmcdiet~
ncnt6 fuera del 1 onaeterio p ~ los mi nisterios antes de haber
oido bien in::Jtruidoo adentro. Y que lo ~onjee no vayan n l ee
a o .bleas accularos. I~ue..lmcmto quiones acceden el clericato ,
que nosotros 1l am~os vida cannica, querenos que absolutamEnte vivan cnn6nicor.u:mt scgdn su. regl u, y quo el obispo"Hja su
vida, co~ o el abad , la de loe c onjee.

74. Fsr

todos.

~e

todos tengan

cdidas correctao o 1gua.leo,

y pecas juctcs e i cuolec, tonto en las ciudades . c omo~~ los c onastorios, sen par~ dar co~o poro recibir, tal c omo t nemas~
precepto en l e Ley del Seor, y tamoidn en Salon6n, donde el Seflor dice:" .i alnll oclia l e. doble pese. y la doble medida" .

\>.idc. r, t
~

c.rit in
e'; ct c.. cr-

- 31J-

75 . Para todos. Noo perece noble y voner ble, que los huopcdes, pobro o y perc~inoo, tenGan recepcin r egular y cen6n1ca
en l os diversos luz arco; pu oto que el iano Seor ho de decir
en l o. ren:un e raci~n del srnn d:!e : ".l:.ra hueoped y mo recibistQI '',
y, el. kp6atol, ol.e.OO.ndo l a hoepitalidad dijo:"Por as to l'l.Uchos
e.:;rade.ron a Dios , lJabiendo rGcib1do a loo illlgel eo en hospEdaje" .

-J5 -

76. Episcopis,abbatibus. Auditum est,aliquas abbatissas contra


morem sanctae Dei ecclesiae benedictionis cum manus impositione
et signaculo sanctas crucis super c apita virorum dare,necnon et
v elare virg ines cum benedictione sacerdotali. Quod omnino vobis,

76. Para loe obi spos y abades. Se ha od o decir que a.l;uz>..c s


abadesas, contra. l a costumbr e de l a Santa Igl esi a. de Dioe , den J.n
bendicin ~n la i.mposici6n de l a mano y ol s i gno de la santu
cruz sobre l a s cab ezas de los varen e, y qu e dan el volo a l as
v!rgenes c on l a bendici6n sac erdotal.. Sab ed, sent! simos padreo ,
que esto deb~io prohi bi r l o t er.oinant emcnte en vuestras parroquias.

sru1ctiss i mi patre s ,in vestri s parrochiis interdicendum esse scitote .


77 . Cleric is . Ut i ll i clerici , qui oe fin__,unt llabi t11 vel nomine

J. onachoo esse et non sunt,ornimodis videtur corrigendos


cwmdo.ndoo esoe,ttt vel

ve ri~

sint vel ver i

at~ue

tr nsa cto onno dicebant eliqui errante o ot in

errorefl elio n i ttentcs

~uod

de celo

cecidiese~, nec

neo l osantur sed oonburentur,no in erraren


!lO. l1J.tls

mitt~tur ., ed

er

cl~igos

ean6nicos .

------

78 . Cnnibus . Ite11 st pscudo;rs:phio. et dubiae narr~t iones,vel


quce ornnino con~r fid an c ~th olic an sun~ ~t e . ietol~ pes cin at
i 'clsisoiL a ,.qua

77. Para los c16ri g os . arcea oportuno qua sean corregi dos severamente equ e11os c l rigos qu e so fingen monjes en 1 h~o it o o
en el nombre , do modo que sean verdaderos mon j es o verdaderos

cradontur

t -11~

soli canoni ci libri et catholici

script a

78. Pera todos .


e r..o ean cr :idas ni l i!:ldaa , s ino que sean
qu.emadas l a psoudegra.f a y narraaiones dudosas , o que sean tot alment e c ontra l a fe c a t6lica , y cierta certa
s i ma y fols!siro , qu e e l ao pasado, algunos extraviados afi rmaban que hab!a e i do dol ciol.o., induciendo a otros a error, a f in do qu
el pueblo n o soa llevado al. error por tales escritos . Solament e sean l e dos y enscliados l.os libros can6n:I.cos , l os tra t ados
c a t61ic oa y los d ich os da los santos a utores .

tr~ctetus

et sonctorlli:l :-uctorum dicto. 1 cantur et tradr,.ntur .

1:1 . lU.iquid s acerdotibus ,aliqui

omnibus. Item ut isti mcncone s

et cationes qu1 sine omn1 lec;e V!l(;"bundi vruiunt par istem terra!l!,
non sinantltr vecere et dece r tiones hominibus acero,nec isti nudi cun ferro , ~ui dicunt se dato. sibi poenitentic ire vacantes;
Deliua vi detur,ut si aliquid incone:uetum e:~ capi tale cri en "' ~,

79. En parte. para l os s a c erdotes, on parte para t odos . Jgue.lmente , que a los engaador es y vagos, que s i n ninguna l oy deeobul.an por esta tio:rra , no se l os poroi ta vegcr y oxlgeaer a l oo
hombres , ni a equol l os que anden desnudos con un lli ITa, quo
dicen be ber se dado c omo penitenci a ; pe1e c o ~ oportuno que ,
s i hubi eren c ometi do algmn delito muy erave y desacostumbrado,
peroanezcan trabaj ando en un s olo l ugar, s irvi_e ndo "if haciendo
penit encia , segfu lo que cannicament o l es haya sido impuesto.

comtli sarillt,ut in uno loco pcrmC!neont 1aborwtes et servicntcs et


;paeni tcnt i c.m acentos socundun quod si bi canonice inpooi tun oi t .

SO.

Omni clero . Ut ccntuu nonanum pleniter disccnt,et ord ina-

bi liter per nocturnalc vol c rsduole officiun


quod be tea nc:rn.oric.e
fie:re:t,qucnJo Gall ic
di::: et sc.ncta e Dei

~ oni tor

un tL J it

aeclcsi~s

~ craratur , secunduo

no!: ter F i p inus ro:: clocretsvi 't ut


ob Ltneni .itatP.rn apostolicae se-

80. Para t odo el cler o .


e apr endan bien el cant o r omano,
y qu e el oficio se c umpla ordenadament e con los n octurnos y o1
gradual, se
l.o quo doerot qu e dobi a h acerse mlc stro progenitor, o1 r ey Pip ino, de feliz memoria , cuando supri mi 6 el rito g alicano de conformidad con l a Sede Apost61ica y l a pacif i ca c oncord i a de la sant a Igl esi a de Dios .

pac ifi cat.J concord i <>

- 36- 36-

81 . Ckmibua . Stntuiruo quoque aaounduo quod ot i n l ea Dccinua


pr&401 1t,ut opero cervili a d1obuo donini oia non egantur,eicut et
boane aesori aa ,&nitor

rcua in auia DJnodalibua edioti e

r.::ndavit,id es t quod ncc viri rure.lic opera ax ercecnt u.c 1n viarondo,~etondo

naa colenda neo 1n oorris

val toenum sacando val

onpem ponendo nao 1n oilvie eti rpare val arbores casdare val in
ratrill l.cborara neo dCLoa oooatruare neo 1n or to laborara neo
lid plnci tn convenient = o v enat1oues e xercaant. Lt trio. oarraria
opcr~

licet fieri 1n die dDM1ni oo , 1d oet ost111a carro val vic-

t UAlio val oi rorto ncceeoa orit cor pus ou1usl1 bet duoaro ad

~c

pulcru:. I tc;.. re.,intlo orera textUiP non :focicnt neo ca ulent


vcotitoa neo con1111ent val acu ictUa taciant nec lenco carper.. neo linw: b' ttare neo i n

~blica

81, Para todo::.. Jlc..oo oatnbleoido tazrbi4n, o84'1n lo que orde-

ne. ol Sellor en l e Ley, que no se a;lacuten obrao carvUcs en loo


dccinao:, a o! CO<;O lo ordcn6 a IIUll adictoo ainodalao 111 ~
nitor,d<. bue= J:Co.c ria, e::to eo, qua loa vt~rwoa no bC&CD obmo
ruraJ.a::, ni cultiv li.lldO l.o.o Video, ni u.=ndo, co::acbcndo, o cort:mdo al bono, o c ol GCIIndo un oa to, ni abriendo olAiroo en l ea
oclvoo, o cortando 6~holo~ , o trab~jgudo en lao rocco, ni ccnetruycndo oa.aae: ni vcyrn a lru;~ aiiOllbloas, ni efactdon ccccr!oc.
Treo tipo~ da acarreo lcito hcccr en da:ineo, e oto eo carroo
PIU'B al a ;14rc1to o pcar:1 tron.cporta d o alil<:entoa, o c1 :fUera ncceaorio llen.r al:;l1n cll44vcr al aepulcro. Igu.olcente lt!a cu.;lcrea
no ~ t ojidoo , ni nrre:;la> ve:ltidoe, ni cocan, ni h"&&1 trob-joo de aoa;ln ni co.rdon lene, ni ba.tan al lino, ni laven vcot1doo en pdbl1oo, ni tensan por lcito esquilar oordaroa, de tal
manun que en toa. force ac obeon a el bonor y al doocanco de l
d!a dcminiccl . Pero concurren de todao partas o la ilcnia pcre.
las s olCOlidades de l oa riea.e 1 alaban a Dioo por todos los bicne:. qua neo otore6 en eaa d!.a.

ve>JtL. ant. lavare nao berb1-

coo tundore haboent l icitum , ut ocni:codio honor e t r aquioa diei


el a 1n1coc oorva t ur. !led ad r:iasarum collar. ni a ad aeol aaiam un-

dic;.uo oonvonicnt et laudent r..uo in otmibua bonis qUila nobie 1n


u~

die f cci t .

82. Q:mibuo. llod e t

vu~rwo

videndWil oat , dilcctiaail::i ot vena-

r abile s paotoroo ct r oc t oroa eoclcsi aruu Doi , ut prcabyteroe quoo


r.i U tia par pr.rroc ia..

v~at""la

ad ra:c-- lwo at lid pr

ecolcaiao po::ulun Deo ecrvianta::t , ut r ecto a t honeste


ct n Gn s inatio n ovo v e l non
oocundua

aori~tur~s

per

adio~10

pr:edici:l.~;

cliquoa ex suo sonau ot non

oooraa f i neore o t prcodioorc opul o. Jea a t

vo~ct1roi

utilio , honcata ot recto ct quna ad

~cdicrte

nlioaqua 1nstru1ta, ut heec &Adee prae 41eent.

vi~

ducunt eeternam

i ril:o omniuo p ad carorlw. aet a:mibua .,anllralitar, u\ o "odant


lat:rcm et 1'111\lr.l a t Spiri tw:> eonctlll:1 unu.-. oooe De= Ol.llli,Otentem,
~cternuu , invie1bilc~ ,qui

rrocdicond~

ritu nanoto et
huccni

0.1t

::lnnto .

orervit caaluo ot terrom, rare et omnio

qiO&:AI 1n eis aunt ,at WUIIS eaaa dUt..tu, aubatantilllo et


in tribus cr.conio !atrie et !'1111 e t Spiritua soncti.
Itot

82. ara todo~ . Y ~bin dob,io vigilar, dileot1oi:oo y vc\ CDtorec y rcotorac do lao iclcsiao do Dioo, pera quo
lo:J prcob1teroo que onvidiB or vuo3tras parz=oquiao a gobcnu:.r
y prediear, r or la:s 1slea1ao, al .uc blo que oirvc a :lioo, lo ,, c ::n correcta 1 hoaeatar:cntc. Y no per:titdic q ue ~oa por cu
ou~nta i.nvcnten y r rediq uan novcdadoa nl pueblo 1 ao ='"lhl l D.l
eccritur<UJ ec-r--...Jiao. Y voootros cic::oa, predicad aquollns coono
~tilos, honcot a a 1 rcctaa, qua coaduoon a la vida otorna, o inctruid a otroa para quo prediquen lo mioma. Anto todo, debe p rcdicaroc a todos o L toraa cenc:re1, q uo crean que el Fndra, el
Hi j o y el Lap1r1tu santo, son un oolo Dios oa ~otcnte , etemo ,
invisible, que ore ol cielo y l a tierra, el Ulr 1 todo lo que
hQJ en alioe, y r.ua axic ta une dnica do1do<l, oubatulcic 1 1111:.jc~tnd en loa treo pereonoc del Pedro, del Uijo y del Lcp1ritu
ne~bla::.

cat , quocodo

~i

fi'iuo iocarnatuo a t de

ari c. acmcr v1r_1ne pro

~cnorio , pcooua , .ce ultu~

dit in eelie et q uooodo

~eotatm

~pi

lluto ot ra :lrat1ono

ct tcrtie die rcsurrexit et aecen-

ita~ venturu~

eit 1n

~oatata

iudiccrc ocnca bo-lncs .cccunJua rerita FrOpri a ;et

divina ,

qu~olo ~pii

TcLbiCn d ebe rr~dioaroe oteo al Hijo do . ioc ca ~ncorn6 1 ~r


obra del Lop1r1tu 3anto y da Lar1e oioopro vir;cn, r ora la ~1vooi6n y rodcnci6n del s 6noro hur~o , paclcci6, fue ce ultcdo,
rc~ucit6 nl tercer d1c y nnccodi6 a loo cido:~; y c6o:o nucvuo catn vcndr4 CD l e r o;lcatad divina a ju%4;er a todos loa hc~:~brcs
socW1 eua pror ioc .Xri toa 1 y c6ao l oo 111, oa por ua ori:onca
oarn orrojc:doe con al diablo 111 flll.a o ctcmo, y , loo juatoe
con Cristo y eu3 :tontea 4n.:;o:tee , o la vide eterna.

pro>tcr acalora oua our:t d i abulo 1n igne11 aetarnum mit t ontur ,et
iucti ouo Chrieto at eanctia

..ncl1~

euic in vi trur oetarna.o.

- 37-

ltGC dil1g&nter praedicondua est de resurrcotione

~ortuorum , ut

ocicnt ot oredant 1n 11Mdem corporibuo precia woritorum aocepturos.


ltoc cwrn omni

dili~ontic

ounotis prcedioondum eat , pro quibuc

cr1cinibuc doputontur oum di-bulo 1n aeternuo supplioium. Leainue


onil:! , npoctolo dio&nto " lll'l1teoto outom sunt opera oarnis,quae ount
forn-icctio, ~unditie , lur.uric , idolcruc servitus , veno~1c1a , 1nil:li

cit1oe ,cantan~ionae , oc

ul t1anee,n1

eianee , haeresea,aootae , inv1diae , h~

ouit~t ,1roa,rixae,d1e~en

icidia, ebrietotes,cameeotiones,

ct h:!.s einilio;quae pr-.ledico vobia,oicut procdixi,quonicn 'lui toacunt re -num Dei non pooaidabunt. Ideo hAeo ee.!ea que e
mua
ecclrsiee Dei BiDCillatin naminavit o~ o~ etu~io

11

r&nbiln debe prEdic~e dilie;cntcr~nte sobro lo rcsurrcccin


de loa muertos , par:~ que aapm~ y oreen que b&m de recibir 1011
prSDiOe de cus cri tos en ou!l llli.,..oo ouar;os.
Tor.obiln deben pred iccr 8 todoo con eran d111gonoia, por qu4 or!r.eneB aordn enviodoo al suplicio e tamo con al diablo. Lao111oo , en
efecto, oee;a1n dice el Ap6etol:Son r.onitiostes loa obres do l a
cama, 'u< son la ~ornicaoin , la inmundicia, le lujuria, el corv1cio ~. lo~ idololl , ~aldioionec , ene~ota4es, poleaa, cnvidino,
on1. osidlldea, iras , ri!ias, disenoiones, l:erejao, sectao, env1dic-a
l:acioidioe, ebriedades, or~ae y ooosa s01:1ejontes: 7 011 digo,coco JA oo diJe, que quianeo hacen talea ooau no ooeerln el reino
de Dioa. ror lo tanto Est= lrl.e::a&~~ oosaa qua al Gl'Q!l pn:didcr
do lo lglc:eia do Dios n01:br6 una por una,pr<1111b1clltla ccm todo celo, oo ren4iendo cun terrible aquallo que dijo: ""uicneo t.ccn t:>J.es o o ae no poeccrin al reico de >tos .

-~dirotor

='rohibcte, intelllll;entea quaa sit terribila il.lud quod dixi t: qui


toJ.1n c;unt , rernuo Del non coneequentur.
Sed oani inetontia

~J:Daonota

oos de d1lect1one Dei ot pro>:1n1 ,

do fide at ope in iJOo , do hw ilitata et patill!ltia,de oaetitote ot


oontincntio, da

bon~itate o~

mioericordia, de ol1coe1n1a at contes-

eionc !'<'Ccatorw. auorum,et ut deb1toribU3 suic occw.ldw. d ninioem


oretionam ouo dobito

dicit~t:ooientes

certissime, quod qui tolia

Aoonoejadlos conotantccentG al 11111or da Dios y del prdjino, n


l a te 7 a l a cope~a en Dioo, a 1~ humildad y a la paciencia,
lo caatid~d 7 la ccnt1nenc1a, lo ~nignido.d y la a1oar1cord1a,
loa lino~noa y lo oontoo16n de oua pooodoo, ar" qua perdonen
oua deudoo a euo deudoreo se.."11n lo orcoi6n del senor; sabiendo
can corteza que quienes hacen talea 0011811 poseor-'..n el reino de
Dioo .

ocunt ra;nua Dai poaDidabunt.

rro cctm:a oanotno Dei eocloeine et oalutcn cnirnorw noatre>l'WII ot

Y esto lo enccr.cnd=os tonto t>l1a d111gcntecente o vuestr<:. caridad r-or ,uo oabe,..os que en loo .Uticoa tico.roa vendr6n toJ.oco
dootorea, oa..o lo predijo el llio ..;L'Ior an al LvanacUo, 7 lo
atuttou al A 6atcl l'o.bl.o a tizaoteo. ' or lo tonto, ~ectoi
cos, preportcanoc con todo el. corazn &n la ciencia do 'io verdad , pCU'(: qua podaras resistir a quienes contradicen la verdnd;
y con el don da la gracia divina, la palabro de Dios orazca 7
ac dUundo y so 10ultipUque para provecho de lo Santa lf;leoi~
do Dios 7 onlvaoin de nueotros al=as y para alabanza y glorio
dol nocbre do nucotro Sefior Jeeuorioto. Paz a loo que predican ,
~~~ 1~ o loo que obedecen, gloria o nuetro Seftor Jeoucriuto.

llllldet et gloria: a no ainis d0!:11n1 nostr1 Iesu Chri t1.Im

At:ln.

::.t

hoc ideo dilicentiua 1nion>e1cus vcstrae coritoti,quia scirua

tCllporibue noviaoi&ia poeudodootorea asee vent.u-oa , aiout i ae Dorinus 1n cuan.:,elio

proe~uit,et

opo3tolus Faul.us o.d Tsothet.UI"-.ca-

tatur . Ideo , dilaotiaaini,toto corda praeparcrus nos in eoientia ver1t~tis,ut

poooirua oontr dicantibua ver1tat1 rceiatore,at divine

donentc cratia v crbum

ccntibua,ETatic

~i

craacat ct currat et mul.tiplicetur 1n

obociicnt1bus, ~lor1a

pr~~adi

dazino nostro Ioeu Christo.

!orar .

- 3"- 33-

- 23- 23 -

DOELL LDI C"'O D.E. LLG J,C I CI;

23 de carzo del 789

DUPLEX LEG AT I ONI S EDICTUM

789 m. lllartio 23 .
.Anno

doninicae incarnaticni s DCC:LJC':XVI!II, ind i ctione XII , anno

;cr.i rcgni nostri ~ctttm eot huius 1egat!oni s edictum in Aquie pa-

lutio ~ublico . Data eot hae c carta die X.Kalendas Aprili s .

l.n ol ari o 789 de l a c nc o.rn ~citn de l Se:ilor, XII del ciclo de


1& indicci n,mn el ao XXI de nues tro re inado, se dio e ste edicto do 1 e.c i 6n en el paJ.acio pblico de Aquisgrn.
~s ta ca r ta f ue dada el dia 23 de marzo,

l .,obro los monj es vo.q os y s r.rtlb::tltas.

l . De.~ grrovagie vel sarabaitis .

2 . Sobre loo anacoretas : eo mejor exhortarlo


en su conrr e oc l 6n y qua no loo tiente el dnimo
a otros ni tioe.

2 . De enachoritis: ,..oliuo eot ut hortentur in oongre;e:~ione

pernanere ,quam eni1:1ua eorum e.liubi c.nbulcre tcrptct .

3. Ut non p:.rvipcndenteo sint ostoreo anil:l!:..run aibi connisaar .,nec mai orem curan habeant de 1ucrio torrenia quem de animabuz oibi com. i ..; eis .

4.

~e

mur~ticne

oboedientia q11ee abbnti exhi beri dcbet , et ut nbsque nur:fiat.

5 . De dcctmis et :praepoei tis : ut eorUL r.tuta:~ io secunlUL re 3 ulOJ:t 'iat .


6 . De cell erariis monasterii : ut non ~vnri mittemtur,oed tales
CJ.uc.lee rc;u.la pr~ecipit .
7 Ut ubi corpora sru1ctorum req u.ieoc Ltn't c.liud oratoriwn habeatur ,Ltbi fre.tr(.o secrete poosint orare .

a pcrmcnac or
t r nslodarco

3. "11e los p ~s tore a no oe tL en en p oco l as nll:Jas que les fueron c onfi od3s , y no t~ngcn ~ oy or preocupacin de lns gcnor;ciae
t Cl'rGII!lG que de l s nl.r:af;l q ~c les f ueron encomend r;J.d::ua.

4. Sobre l a. obcdi cncin . uc dl': be prc straele aJ. abad;


sin ~u~ursc i 6n .

5 . Sobre l o!3
l~

l'J.UC

ce

so

o 6oi to&: <!uo su rele vo s o haga oc._;i

r~S,.:-lo .

6 . c ore o d e l os despenooros del oonaatcrio : que no


a h c Jbr e:s c..v ~ oc , oino t aJ.c.s cono l oo ~:end la !'(;Bl a .
7 .uc ,dond de ocons.en loo cuerpeo do los santoo,
or t orio doLd r; l os llerr~.c.nos .ucdan nrar en privado.

enc ar~.c

t~a e.l~

8 . Acerca de l a s eulog i a s ,
8.

eulor.iio .
9. Sobr e le. recepci6n de

9. De auoce ptione ho;:; itun: sicut rc'iullil continet .


10 . De veotir.!entio ~rUL,:ubi euper1'1Lltlll cst , abacidatur;st
ubi intta,a. octur .
11 . J e noviter venicn t ibuo od converaati on

; ut secunduc ra~lem

probcntur , et non antea suscipimttur ni;i sicut regula i ubet; et

~ullua

hu~ opc das

cot.o lo c s: t a bl cc e l a

rc.~lc .

10 . ~o bre 1 vc~ t ir Gnto de los nonjee. J ondo ha ya ale o ouper.fl uo


s eo. _ui tado; donde algo fa.l-~e, s ea incr cntsdo .
11 . Do los que i ncre son al n onasterio: sean probado acgdn 1~
rcrl a . No se l oo rec ibe. nn te& de CUJ:lplir lo que establec e l s. re~ n i oc ohJ1~e a nadie a profesar contra au volun tad . ~b i (n
::lc c 1 cr dn le obecli cnoia y pc ma.'"lonci a ce;" o lo ordena 1
regl a .

cocatur invi t us pronittere . ~t do oboedientia et de stabilitate peroanendi, sicut re ~ ula habet .


12 . De filiis nobili

- 39-

qui offeruntur .

12 .
t 1ca .

~obro

loo hij os de los n obles ofre cidos parE. l a vida n on6s -

13. Sobr e le ordcno.ci6n del abad.

13. De ord:l!w.ndo obbate.

u.

De fratribus 1n Tia direotia .

15 . Ut nullus ~ pro ouacoptione ccmncbi prnali1111 non quacrot.


l b . Ut d iociplinc o oru>chia reculario 1nponatur non secularis, i<l
oot non or ontur nec nanoationco o.l!aeflabeci>.t nioi u

o.uctorito.te

l~c:::;ul.co.

17. Ut

pupillorw. ct orph=oruc oauoca l't'it un euditlnt;

ct 1n vcn.:1t1onu non

vcd~t

1llo dia qu ndo j>laoi tw:o dabent custo-

15.

ua n1nc&1n aboll buoqua uno. rcoCIDanaa .,or la n:cepcii:D do

un c onja .

16. uc " lo~ rcn;!ao a e lec ir.pangan lo:> cutios que preccrlbc la~ y n o loa scculc.rcs; ez decir , qua no eacn ccgadoo ni
cuircn otroe ~utilaoionao , aino l o qua provenao. da le autoridad
dolo~.

l 7 . 'Uc loa conleo a-tiendan pricor o loo ccuooe de los pur.Uoo


y loo hu(rfanoo--;y-q.c: no Olllelln decocerio. o Ya,yo.n o. l e pcatur:l
al djc q ue deben a:ato.r prcoc:nte.o en l o ...._blao..

dire ncc ad pe.::tun.

lC. De occr::..cn ia 1'idcl1tot1o ceusc.,quod nobia at 1'U11s neotria iuroro dcbcnt 1quod hio vcrbio contcotori dcbct :"~ ic , rocitto
ce o 1lle po.rti.'Us dOLini Lai Caroli rc - io at i'ilio~J o1uo , qu1a
i'itl.!!!P
1~ .

at oro dielluo vitoa oeaa oina :!'rauda at malo tn:anio" .

DWll

De oon:!Sterii:::; D;inutio ubi nonnanes sine

lur.ue Ut in

Wllm

lGCWI

0011

re~c.

sedent, vo-

,te "Bti O fiat l'!l:ul&rie, at Oj>iOCOpwl

pracvidaat ubi 1'ier1 poesint. Lt ut nulln abbotiooa :!'oras coneDtario oxira non praesucat eine noetrn iuasiono n.o eib1 aubditao
i':carc pan:tittat; ot allr\lll olc.uatra eint bone 1'1rr ta , ot nullatonuo ibi winileodoc ccribarc val rnittere praeoumont: ct de
ocrun propter soneuinic

:;::-

"' ~ :0-

c!nu~tion em .
~

vel 1n <!at!D{;clio val in E.l11a rcbus sortire prae=t,ncc

~ivin:.tianco

19. ;o~rc 1~ ~onaotcrioa psqucfloo , donde lea canjes recidcn


a1n rer,la; qu~re::!OO quo ac rellnn en un eolo l~~&..r-iiiie~~
oHn rc;;ulor, y al ol.li y o veo. d6n<le pueda loccoroe. Y qua nill..unc. lU>w!e~ intente eolir del nonsGario ain nueotro ondoto y
no -<:ro1te qu~ lo t.B<:OD cuo Sll.bd.itae ; que euo clc.uotroo cctn
bien ce~doc y de nineuna ronera escriban o anv! cn versos r un~anom ta:bi{n, occroo da ou palidez por lo. d!Dinuolln le can-

pall~rp

20 . Da tnbulio val codioillu.e rcquirandio,at ut nullu.c 1n


~

18. ua el j~cnto da fidelidad que oa noa daba prestar o.


nocotroo y o. nucetroo b1joo , ea i'on:.ulc con a e to.e po.lnbroe: "Ac
r a.cto yo en el reino da ui OQfior, ol rey Carlos y do EUO ~1joo 1 ~uo coy y ce" !1ol e n los d! ao de ci vida ain f r aude ni
nnl dniro" .
--

20 .cuco d e lea tableo y doow:..cntoo q ue deban ex1rirao1 7


<)U<. ~die int<.ntc a:>car oucrtco o l.:::cor eluno. cdiv1ncc16n an
el e:J.tcrio e en al ~vanrc.lio.

c.J.iquoo obccrvc.ra.

21 . Ut nullu::> loriotur par 1niustem

rotionc:~

nut conquirere

21. ue no.d1c. se vnnco:loria do hcbor oonaceuido o de pcsaor


ul;o ror al!;dn .re.Uc i njuoto.

oliquid eut cantinero .


22 . Ut illc.o iscirl1nr.o 1quo.e propter lccat oonoarvondcm aunt
con.cti tutee 1propter prc.a: 1uo non dll:1 ttc.ntur.
23. Ut ::udinnt >inocrt baptietriu
t.~ !la:m1UI:! b:l-ti:>c:.nt.

r~ob7tero~ 1 ut

cccundum

22 . 'UC couolloo di lloiplinoa <ue oo 1npu81aron pnr..l l a 1njt'>r


con::orvcci6n dG l a hy 1 no ooen a bo.ndoncda<> 1or cnunn do ul;unc
rcoot. ><:noa.
23. ua v1<;1lc;n loa obiaroa c6 o bCiut1wn loa l>raabtgrop
.ua lo ha;cn e<!;n al r1 to rccano.

<l.r!:

24 . 3ob:re el cal.::ndo oc 1.1n el uuo ro;:ano.


24 . De ca.lcc:lll!l&nUe ooound\111 RocnnUIII uaum.

25. Ut in diebue feetis vel doainicis omnae


ot neo invite.nt !!l'!Bb.Yteroo
~ino

26 .

ad docus

8\148

ad ecclceiom veniant

ad aie881:1

~achndem..

prohibcndw:a oot ocnibu.e obriotetio nal.um, et 1etaa oon-

i urntionce quco fcc1unt per oanotun Stepbonun cut per nos a.ut per
1l1oa noatroa proh1baoua .

~t

25. ue en los d{na festivos y d~inicalae todoe vayen a le


i!;lo:oio y n o inviten n loo p:reob1t.roo e ou" onua pcr. oc:l<l>rcr
l..c

clcr..

26 . ~aba :;roloibirca teruinDntc:z;cnte el vicio da lo cbri<" " ;,


prol.1b1moo aooc jur-..u~ntou que so 1. ocn I>Or Son l.llt9h"" ~ .><~r nc.ootros, o por nuc_ troo hij os. Y ordc:n~oo que los obi~fOO o ""~' ~
no anden por l..cs ooono t~bier.do ,

proac1p1Lue,ut ep1scop1 val abbatoe

non vCldt!n t per ocaOCla c1cccndo .


27 . De e o que<\ p1o:i nootr1 prov1dero dcbcnt,ne

~ort.

a.liquis

olcmor au))ar cpioooFum vel a.bbOter:a eeu obl?ntiaaan vol ~


oc oupar qU3lcgouoque cradun sit, et n obia rcnuntiare .

?8. De 1n1uat1o

27 . . o ore lo '!UD deben obscrvnr nuc11tro:> l!nviadca rrc d r>uno1nrno' a1 euro alvno quojn centro al ol?iopo , al au~ . l e_._,_
de e:~ , ol ~ o contr" ounlqu1cro cono ti tuido ~n j<:rar<J,u:lc .

28. Job" loo

H!~nc:!a .

Snjuoto:s .

29. De nanu laprooi.


)0.-ut

at qu1 1n accardotal.i "l'Cdu oonotitut1 ount cd

ocoulnr1a

no~otia

non transaant . De reliquia toneoratia datur spa-

.lO. uo loo ::'On3eo que han oido oonot1tuidoo en el E:l'ado o~o c .'
dotal , no oe dc:J iqucn e nccoc1oa ocoulorce. A loo d~.!o ten- r = ~
d~:::clco ticcro t=t.:: nuartro a1nodo .

tiUD uoquo 1n eynod= nostrum.


) l.
b~ant

Ut cp1ocoJ1.1 at ~ at ab'::lltiaeae ouppl ao oanum non haneo falconco nec .::ccipitreo ncc i oculatoree.

32.

Da p:>uparibu.a 1n

p~ateia

vcl in quo.drurtie iaccntibua:ut

nd cocleoim veniont et Ulonm conf'c81011U donent.

..,

Jl , ue loa o1?1GJ.oe , abad e o y


ooneo, cavilonoo o jurlarce.

no tcneo...,

crro:J, 1 ol-

32. Jol:>rc lo'l PObre o 1uc caen an lne plo:Ao y cruceo de o 1noo: uc vQy~n o lr tclaa1. f~ aolioitar liroana.
~ ;.

__

33, Ut ouper alt:>ria tc::;urio ficnt vol lcquenria.

abcaaatu~o

33. "u e loo nl t:.rco se cubr-...n con tachoc o nrtcorn01loa .

)4 ,

34. u o no l:>outioLn leo ce.::penco ni cuol,ucn po <.los en


cl:n:: P='w c:l4jor el t;r:.nizo.

35. Ut ~ noatr1 rrovida:mt bcnef1o1a nootro quomodo eunt

tro:J

Ut cloccao non b:lptizent neo csrtaa par perticaa s >pcndant


pro.,tcr c=dine.

35.

ua nu... tro: uwic.Joc v1:1lc.n o6. o oon odc1niotruloc rnc-noa lo h~ saber.

b~noio1o:>,

condricta,et nobio renuntiore so1ant .

36 .;obr<> loa
ruC!l?lo .
37. t.."t
v~rbuc

- 41-

onn1no~

noatrio preccipinull , ut bona q\ID.a aliis per

nootrun dooont accro fnotio 1n oa 1po1a

o~tcndont.

)l<.l-

bproa~o :

1" no ae cazclcn oon el resto

~al

37. Crdcn=os ab3olutancnte a auoDtros onviadoo que aquell-o


oooe..c bucnoo que , or e..!lcnr;o nuoatro predicen a lo~ deo , lr.:.
~:ua~trcn !rit.cro alloa Diuooo <n loa heoboa .

-41-

- 24 .ERl:.VIAiUUJ

l .I..,.,ORUJ

- 24A-.tUITJ\IHCm ,

BREVIARIO

789

l::u~erio

PARA LOS ENVI ADOS REALES

789

Incipi t brevio.r:!.un de illo. c a.r i tllla qua.e domnus rex in Cqui tanio
oncione et

AQUI~ ICO

ruissis suis explere (iuesi t et) sacranentum

Comienza el brertario de aquellos artculos cuyo cumplimiento


orden ol seor rey en ~ res~denc1s de Aquitania a sua enviados ,
Llanci6n y Eugerio, juntamente con el. juramento de fidelidad.

1ielitatis iUlare .

illo edicto quod domnus et c eni tor noater Pi!Ji nus i ns titu.i t

G't nos i n post!'lcdum pro noatros mi s sos conoo rvo.re et i plcre


O~

tus-

u.c val :ie noc 'tros edictos , q u.omodo fucrun t custodi ti.
2 , De 11lo. ro to.uratione e:cclc siarw: : illi qui rr;:s eorUD hnbent

per istos

ancos ,quid egere inda aut quare non sunt .

3. Ut oi aliquid de

i~las

ros ecclesiae,quas eo tempere pooei-

debcnt, quando illa patria sub nootri s manibus p osuit,poetea miniwc:tlllil vel cbstructum fuit eJ:i nde .
~ .

Ut e piscopi , c.hbatis, vel coenobis sr.mctorur;t sub or dinc sancto

csse rcdbuioeent, pr optcr q_uid non sunt .

5. Ut sd illos

:auperes nova alique. e onsuetudo inposi ta f ui t pos-

ton.

6 , uornodo illis

b eneficii~

> ~,

habent condrictoe provideant vel suoa

r.ror-ri ce ,

7. Ut qui ostili ter a no o por et,quomodo debcat 3Jere.

c.

Ut dllJ:I i n h oste aut in a liq ue. O.t1l1tate nostra aJ.iquio fuerit,

ct de ouis r e s aliqu i t

~cforci avorit

vel disvestiverit .

9 . De illio b nc:riciis inten'tico ir ,


10 .

- 42-

De~

noo tris , quicquid opud i l lio seniore:: conscnse.verit.

Sobre aquel edicto que promulg nuestro seor y padre Pipi!lo ,


y que nosotros lu~o ordenamos conservar y oumpl.ir, por medio de
nuestros enrte.dos , y> acerca de nuestros propios edictos: c 6mo
hayan sido cumplidos.

2. Sobre la restauracin de las iglesias: qui~nee heyan pose!do sus bienes durante ewtos veinte aos; qu~ pueda fal.tar de a11.!
y por qu4 no est4n las cosas.

3. Si algo dt: los bienes q11e las iglesias pose!en en el tiempo on que la. comarca lae puso en nu.estra.s manos haya sido l11ego
di::mdnu:ido o suatra!do .
4 . Que loa obispos den cuenta de por qu~ no bayan sido roetablecid.os como deb!an bajo l.ae santas reglas las abad:!as y monasterios.
---- --~Si a los pobres ~es haya sido impuesta posterio:nnenta a.lSUna nu&va prestacin.
6 . VigUen o6mo hayan sido sch:dii.:istrados aquellos beneficios
y loa suyos propios.
7 . Cmo deba comportarse quien se dirija a nosotros equipado
para. una expedicin militar.
8. _S i mientras alguien haya. eetado en alguna expedicin mil.itar o en alguna misin nuestra h~a sido despojado ele alguno de
eua bienes o perjudicado en algo .
9 . Sobre los bene:ficios en litigio.
10. Sobre nuestros enve.dos; todo lo que se haya acordado con
los seores.

- 2-

11, Ut ~de omnia eecundum iussion<lll! epi ocopi dispensentur ,


ot a:mee dont,
12, De illia l atronibuo ,hoo ioidiia de infra innonitata,

13. De vindicta lot ronibus eliquae vel occaoi one.


14 . :>e re bu:.> s.cclcoiae -lli2!!2 ct decino vel de c ausi s cenoatis pre~

renovare dotct .

~cgn

13, yobro la juotioia que ao haya arlioado a loo ladronea.


14. Sobre loa bicnca de la ig~esia, el nov~no, el
lo:o censo3; que ec deben renovar 1aa conooe10ii9,

15. J;o oc: debe reunir una t r opa.

16. Da cellcni o.

16. Con reopooto a 1aa oonfraternidadeo,

16, Da

h cr'~

dcfcnoionio tncpore .

l ao dioposioionea del

12, .:;obre loe rol;oo y ho ioidioc cocetidoo en un 11rao. do .!!1!....!!nidad,

15. De truatc non fac1cndo .

17. De collectao oucr i terontibue vcl do pontibue aut navt&iio


qui orotionia cnuao vodunt.

- 43-

11, Que se entre ucn los die~os ,


obioJ.o, J ,ua todoo l oo don.- ------

~ y

17 . Sobre loo oo.alto:J n. cano an::ada a loo viajeros, o en TTcntc:c, o en narlo~ a quiE.n~o van para orc.r.

18. Con racpcoto o loo oc:t:bradoo en lo. <lpoco en quG os colcc'n

lo.o ccrccdoc .

- 4 3-

- 25 -

- 25 I ~SO

Cl i ITUL RE

c.. - TTL.J.f

:. P LO.: i. 'VIA JOS RE.l.lLS


792 o 78.6

792 v e l 7 6
De singulis c a pi tulis

!Uibus dorrmus :!:'CX missis s u: p r a e -

c cp i t, q 01 o o ill a s a.cranent a debe

t an sacror en t a m nt n ec essa rin , pcr ordi ne ox a"lt i -

Q O!!! ob r cm
~tll.d i ne

e ns

.1LtD.

. i nc s maL n u.I!l

:::. e

_i

e xpl i ct.. rs f ac i o.nt, a t qtli a nod o i s ti inf i "1el en ho-

cont urb i

fj _del i t e t e :. e i

1i~ 8

ct ub

il r.~ t LUn

esse de eat o.b e

i ~cop i c

s i ve c on i t i b v s VGl b:_os i s rec_;alibus ne cn on v -: cc;rlot. i n i ,

re~ulo

,c ti :Crmed i ct i seo

et in vcri t:;:te r o i t tan t, d e q

vcrb r: t --nt
:::!h 1Jnt cs

s~

d ;,no

~dclucan t

rLUYL

cunetas

j_ .,

s s.,ec i:.i ter

eneral i tas populi, t an. p uerili t ato

I I quar:.quo

e_::. ... l crc

l ac i t a

:Jcrv::.rc

~En i or

ve J.
Loz:crat i Lle:n c i. ici e. e t
... ttn t

Cl"u

O.

ir i
j _ .. Li

to e '(; Gcncopozio 1 _ c.;:e

ven i ss~n -G

os . tmt, oi ve

C OJ ni tm.

hon j.ne o , e t rclic.

tcr j_a, tcncnt vc l i n

ct

l lo:.;, a

ct

.JL

-::!;1 .

,?-

i u E ~ i or:cr

-en seo , ni vc E:_i e-

cccl es i as ti c i o

1;

.l. i

run 1 or. i -

dq e scrv j. , C!Ld.

bo~ocll ut i cc

1 nora-

e scuto c t la cea spa-

ossunt : o; nc i uron-t . l!.t nvr.. j.na ve J. n . e rmn

de i po i o qu i i uroverunt i ps i L "JC i i n b rcber .;ecL. adportcnt ; ct


co_ itc ::

o i ~ i ..~.. i tcr

nc. tj_

ele ...: i n

Sl.t.L"t

ct

l i i.;l centi n i s seno-ti,


1..J...,

tns~l e ....

t e~

1ucri r t , q cr. _ue

de illos q

ct lv i l .:. s

i o iundr in tascal l ti c o ccr. cnd ti sun t . b t s i f c:r i nt a l iqu i s


r!L

pc r i n,f;cn:i o fu- i t ando de e o , i tatt< ad a li ud c o:o- ita t

i p~LL

;..oti
;c i t t ~

s- prop ter

oc.Cl"" e n tum d i s t leri t au t p or sup r bi a i r o1e n olueri n t, sser b r cbe1

2. Cdmo doba prestarse ceo jur~mento por partG do los obi ~J o _ ,


condoo o vasal l o s r caJ.oo, as cono ten biCn, por loa c.c~ Ol'cllri , os can6nicllla.
- --

~badea ,
~ y

3. Lo::J clllricoc que no e tln r-orfectar.cnte oncu <1r dos on el


orden r: ono.cal, y dcnd ce sica, oe c;lfu 1 orden, l e r r:;l ar l.c oOil
Benito, p r o._cten col~mento de pals.bra y en vcr c.d ; ~ d lo o
cuc.l.es lon abades in:forr.mrnn en f ormo. oopcc:l t;. ntlc o tro cc-.J":Cl' .
4 . :Loa procura oros, ~ . ocnturione:J y prcElb:! toros no tcaid ntes , : teda ol COI:' Wl del ..ucblo , l: oodc los doce a:l oo lulDtll
l a edad senil, que J; ye.n con currido a l o. a enblo ; p ~an c m d
y conscrvP.r e l r:ondato de loo .eycrcD , sea lo cono.rcanoc, oc ::: le~
al1bdi:to:; ri e loo obi o OEl 1 ob odecas, ccnde~ y d lc.a re nnt o .~e~
qu:! o.o , co o eo:! tsrnbin,. los f1sco.J.inoa, colono:J, los cclc o1 oticoo y loo siel"'\1'03, que han oido honradoe con le. -p o aosin de beneficios y ~ioe, o han ido honrad os con el vs.oallajc, y . ucdcn tEmer cabaJ.l a y e.rnaa de su a;fLor, aoi cor.o e ~ cudo y 1 om::: ,
oo pad n o espada corta:todoa clloo juren. Los n bre~ y el n r c1~
de qui enes juraron tncnlos oonoi ~ o los enviados en un info a .
I :;uo.lt!:c:mtc lo o condes tcne
el inforr:e do cada c cnt nn, tOllto ' e
aquellos q ue L yan n t'.cido dentro del distrito y sean h abi tonteo
del niS!JO, co.c.o de o.quellos q ue hayan sido ene ~; _endndoo en veool la jl d oode otroo lLIJJc.ros . Y ci ll bi cro ol.:;uno q ue c.~ . l oo'"' r n t c
hayo evitado el j uranento trcaladdndoeo de un condado e otro, e
por eoberbin no haya q~oridc jurar, coc un:!quon lo ~odionto un infome y env! cnloa con los c;ar.r.ntc ; y oi no tuvieren c arente s :1.1e
loe conduzcan a 1 p~oencia del eeor rey, L tlng~oc b jo
cuotodi a , y oi quioi ren hebit~ en eoc vocindnrio, jur n ce o
los de:~e . Si e encontrar al"'Wl ugi ti vo , . oc le debe a.nunc i cr
eoto al s elor rey . or cdio de los enviado o.

rcnun ti a re s c i ant , et taJ. e s " t p er f le i ussor es

1t m t s i i ps i fide i u s ore

d onni r c::;i

ex licar que e s tos jurorcntos son ncccsarioo, oea cr ccnun.a nnti{:tttl cos ttu.1brc , sea porque hace eco, cierto;; J orce
ini'ieleo t!_Ui i oron p rcl:l ove r un eran tunul to contrc: el reino
r- cf! Ol' Carlos y con juraron contra su vida, y , l:ochas l a s ind :-o.c:l rr c ,
di j eron n o haberle juradL fid lidad.

os -ro .

4 . De i nd e adv catis c t v i carii s , ccn t enar iis s i ve foro ccno i ti


_ roL :Ltori o. q.

~ben

tinu~

n t c t i nq i o i t i d i xcr un t , q od

3 . Cl c:!:'ic c"ui . ro el oru1. no i n e non rlcni t -r e nvc::rs rE" vi den"l1

c.sse t .

on i

u . odo iJ.lum a:-cr tL .. ~n tun

2.

e t e.bb

orni 1'. T"Oli r e,_, i vol eri .. t t r -

i n r e n

i n e j.tls v iti .., consi li .... t i

Cno deb
les enviados, cscuchnr y llccor prasto;r los .;nrc
Loo ::Jobre uqucl os art:!cuJ.os que el seflor r y orden .

t a udi1 e e t f a c ere .

non

abuGrint qu i in pr aes cnti a

ill os abducant , sub cu st odi a servent ; a nt si in i llo

vic i n i o hab ita re volueri nt, sic t ca eteri i urent . Et si fu:;itivum


q Llis dev e1 e r i n t, do .mo r ee;i nunti n tum f i ant per i p sos missos.

- -14-

-4-+-

~ - Lxplico~e deben t

i poi ris. i, nualiter douni rEgi dictun eot ,


no 11 llore con~c.rv ts..~ , ct ui.
ul~~ so con lonrunt 1~
H'"_u.ta3 do ni r. ,;.e cflt, 1t unusq isquc llo::o rua.t:. lc g~r

o n;L

le ni ter l

bn~t conncr-v te ; c.

ncn o..,t voluntoo ncc


vcl

q,u i ~libct

~ 1 ~e

.i clicui e o tr- l e em fE e tur: e t ,

ius6iC.

i1coo toe fe:<- +,

i t-

lo

t~ te ele.

tj

c;c:

r. ~w

i ~ rut

'eruct:.:u:-cn
ODniL"'"ti t1

lcnies1r.c .neo e cncrc vult .

c.tccnt le e

SLl

,- :':liii

IiO

to ~i ill

jt~

- .J!'II

ui;-

i,

t,

t pcr c i nculoe i

r.x noc_ino . _t nul atcnuE: _inc en


porf.:.cia t, e .. c

_'L

eJe i

llli -

-O

ca. d e in ::io. n t ili-

!'u rit out .liqu L fir i tetes ctu nor rla":;'r -

cri t .

6.

t I-

l'

5 . Los cnviadoo deben averig uar acerca de lo qua oc le ha inforc ado al seHor rey, a saber: que ~ucb os se quejan de que no no
lea h:l rcopoto1o su l ey, y q_ua abeolutBll!Ente eo voluntad dol oefio~ rey, que a todo b onbra so le respeto pleno~Gnta o
l ey: y ni
a aleuien se l o h i zo aleo con tra ou ley, no es su volun t ad ni su
candnto . Sin o tnre;o, si un conde, un~ o cualquier otro
honbrc hubiere hec o a to , a !de comunicado al se!'ior rey, puc.:;i;o
q uo eJ. dcson e uc e s to oe c ompletamente reparado. Inquieran oobrc
cobre cc..da uno, qu~ ley tenga. Y no efecten acta i:lin e in 1
colaboracin del conde del distrito , excepto si ese conde se cncontra'c en otaa c ioi6n dol rey, o lo detuviere a l guna onforLcdad .

ncrvi ti

1': -bea..t i .;i

dia:nt ir.ra
L lia ci "lli!ic r

i .' r.

en ro.li ter 1 o~

in ccru. l :l tor ii s fuori nt , ut o .>L

sola tic do .ni re i

i n-i uno cu

cicut

f:.UE!

m1o

v~

qu:i
.i ::mt

fucr i t i n E; i o , e t

riO. j qu i pcr

.c.i:Jtc:t~a. ol R~,

"1.11 t, qua do vcl

dcbc ..... t

6 . us loo enviados teJl6tm loa aervicios pre parados, ju.ntarlenta con loe condes de e~;~ jurisdicci6n , paro qu.e todo::: , en c cnernl,
ots afio vengan equipado:; para la g ueiTa al s ervicio del a~; ol'
rey tal o OL"!o :rue su F-andato , : 1:'-antcn_:on 1 a pez en ou trno1to
d~tro de la conarco.; ol rey lea haro s a'bcr su vol ~ t.C!d por cdio
do cortas, para. in:fo:n::arles cwmdo y d6ndo deban rcuni:f'Go .

- 26 -

- 26 CA.l'ITU tTIC

e:.. : ::t:I .C I6:l

R"TIT" ::Aic.t:IA.t;

t.

..

:r..

:!UCi:IO rL 3 AJtlllA

775 - 790

775-790
cap1 tul<>c1n

~el

tcrr1 torio de S11Jun1a

Ca1tulat 1o do partibwl -axonia .


Conoti t~te o~t

rir~

n1bus , ut eccleoi ae

Chriati,q~

ccorcu.a eunt non

illore

tiercc

'lU:tl

:oc plac u1t oc-

de ne1 or 1buo cap1 tu1io .


nodo

conotr~~t~

1n Ja7oni a c t Dao

ho. aant honor.... aed l!o.iOra!:l ct axcc lan-

cu. do ccclcsia pcr


d~

vio~cntiao oA~llero

ad ulocituo

pr:e w at , Ded

pr~ecentetur,ot

~ce-

ha-

propt or honoren Dei

oc <o t orW"<!uo oc lceioo i oi us revcrontiora ocnoedatu.r e1 vi ta ot


onnia

Cwlra.

~cndet

; e t oic

outcn oouaac in qunntuc pctuerit &t o1 fua-

rit

iudicat~

e~

r1ttat ubi clc::enUtc J.;aics

d~cct~

ad pr:escntior. docni re

vil val

~tu

1~ , et i~ca

cr

e.liuid abetulcr i t val ipDIIIl acclol!licn i sna crCEW-

roria t~ .

4 . ... i qui s ee.nctwo quadl'O,!cnsiltDle ieiunim pro


t!cnitat1~ o~tao

acrit Lt corneo oocaderit ,

~en ccnsid~
~ tQr

a oocarjete , nc rorte

libot prcvcnict ut

carne::~ o~edot .

5 . lli quis """:..:..:.=.::.;.:='-'


l' it, ait:ilit er

or~r.

caus~

oiva

de~~ectu

.,

e: ria-

ccri. ttr; c.U

necesai!ntin

!CC

cui-

int<riica-

6 . ,;i q uis a diabulo clooc tuo c r ediclerH acounllw ,oreu pe cnoru; , virw:~

o11que!:l nut f..,inc::: otri;-= eso e ot hor;cince c o _ edera 1 ot

I"'Optcr hoo i i'IICtl tnc ..ndcri t VCl Co.rnlltl


rit val ipelll:l
1.

~1

2. ::1 oluicn ce anil<uc en ~a i clcaia, nadie intente crru1DOrl o ae ella oon violencia , eino quo dietrllte de~ bcottl <uc
oc r rcsantc a juicio, 1 par el honor de Dioa 1 el reopcto n cuc
owntoo, 2c l e conc&da la vida y le 1nteerided de e~o r::i~brcc .
~orcrc, oin c- bar=o, el acno cauondc, en cuanto puada y ccc dn
1~ ~u co de terr.1na on ol juicio; oca lucc o llovcdo e lo ~acn
oic tlal roy q uien lo cnviar:1 Cdcndc le l4::ca.

pl~cu.. rit.

) . t i ui o ccclGSinn -er violcnti an intro.vcri t ct 1n ea


vcrit,r orto

v=a hobu.iucant ilolonuo.

2 . wi qu1:> 1!1!hro.ilU'1l conf'ucian fecari t in acclr.cie-o , nul'.us

bcnt uaquo

;o ce t oblecieron pri. cracente loo mrtiouloe rdo ioportcntco.


lllo ccuero c cncral en que loo i;looioe da Cricto que ce conotru;ycn En : ajonia ;y eotl con.,:>eradoo o Dioe, no eenn r::enoo l:on o.reblee 1 sino :or al contrario, u jora 1
ucelontao de lo
c:uc 1'uaron l oo ta..ploe de loo fcl.Doo dolos .

c1U8

aCl OCI eder.. w de \e-

) . Si ~-uien enetrarc con violo:ncia en una i{;lee ie. ;y SUDtrajere ale o r or la fuerza o turtaro oleo, o puoicre 1'ucco a
l t J.c" i clooi a , coa oonclenndo a r uerte.
4. Oi t:J.e uicn no oboorvoro el canto n,yuno cuarea:tcl por dc or rccio a l a criotirn4a4 y ooci,ro coma , cea condcnodo a rucrtr;
oOrddc.rc , :~in ar;.bcrso, el sacerdote ei one oujoto hubo o CMido
cerno r~r nccccidnd.

5 . ~i clcuJ.cn c.o..tnaro o un obiapo,


iw~cntc cE~ condcn~do a cuertc.

prcabitcro o dilcono,

6 . ~1 alcuJ.on , onaaC~do ~or ol~, creyere , accdn la co~


tu: brc da loo ::c.cnoo , ~ua tal haobra o n ujcr oc brujo y oo::c
oo.rco hu;;::moc; l ;or cote cotivo crcrcre a l a bruja o dlcro a
co cr BU ..ame , o la oo.1cra 41 r;i:lro, 11c.a o~ti..wo con l e ccnt e oia cc...,i "tt!l .

co-cdcrit, caitali acntantiae JlWiietnr.

qu16 corpus dofur.oti b<lC'i:s

ooc~au=

ritmo !""...,orur.

!la.. .n o ru.;w:i fccerit ot coca oiuo nd cinol'Ul rod1ori t , calitaa

1. t i nl111cn CNCOft el ca.!ver d" un difUnto ecn!n el rito


ele loo P"~nnoo, 1 redujere sus l.ueaoa a ooni::o.a, acrd condenado
a r ucrtc .

puniot6r.

- 46-

- a:-

8 . 31 quia deincepo 1n sente Jw:onoruc inter eoe latene non bnptizatus ee abscondcrc voluorit et od bnpti~un venire contompserit paeanuequo pe~ore voluorit ,corto moriatur.

9.

~i

quie hcoincn ~ eacrificaverit ct in hoetiam more


dn&monibus obtulorit,mortc moriat ur.

p~o:uc

10. Si quio cur

~~~~io

conoiliun adverouo christianoa inicrit


vcl cuu. illie in cdvcroitoto chriotianorun porduraro voluor1t,
r..orta moriot ur ; ot quicu:;quc hoc idcn fraude cont ra rc::;om vel ~en
~=

6. Si en edolantc alGuien entre loo Sajones percnncoioro ouulto


cin oer bauti~nao, y,deoprcoiondo el b~utiQ:o , profiriera po~anc
ccr pe.c:eno, c e a condonado o. t:ucrto .

9 . Si olcuicn oocrificore un h""'bre el. diablo, y lo orreci~ro


oo_ o v!oticc n loe dor.onioo, oQ5n la ooot~bro de loo poeonoo ,
cc.a C01dcnado a r:uert o .

lO. ~1 nlau1cn oon:t'obulnre con loo POi!Dnca contra loo criotiono


o inoiotioro on pemaneccr con ellos centro. loo criotionoo, oca condenado e nucrte; y quienquiera que por ancaDo conalnti~ en coto
c cntr :> el. rey o lo poblac16n criotiana, son condenado n nucrtc .

christianorum conacneorit,corto noriatur.

~~ . ~1 qui& doz:ino rc;i inf1delie op oruerit, copi'toli ecntcntio Jlunictur.

12.

~1

quic filicm de ini cui

13. ui qlliS dOr inun


nodo puniotur.

llUM

r~

12. Si nleuielt rnptere e la bijn dG 11u ceor, sen condenado

ucrit,r orto roriotur .

VCl do:-inClr'

OUIID

1ntcrf1cerit 1 0U.ili

Pocnit ontian volucrit, tcotinonio cc.cerdotia de l:I.Ortc c::rcuootu.r.

ninoribuo oapitulis oonecnoorunt ocneo . Ad unnnq~quG


cccloainc curte ot duoo conoce tcrroo ~enoeo od ecclcoiom rQ1~ . De

inpenuio s1mil1tor at
tribunnt .

ccnt~ vi ~inti

~. ocrvuc

;.:

hocineo,nobiloe et

13. Si elcuicn ooeoinaro o ou noo o a cu cmn, 11ec caetiendo dal


r.i ::...o rodo.
14 . Sin ar.bc..rc o, s i el.r uicn se tresontare copontnoercnto e un

occcrdote, y habiendo confoendo e atoo crir.ent~s nor tnlea, co~eti


doo ocul~onte , deo~or hacer ~nitencla, por el teoti~onio del
scccrdotc o6a1o c cncutoda la pena de cuart e .

15 .'ubo ncuordo ecnor:ll oobro l oo crticulcs u"noros. uc a o::.do i;l o:in , loe o01to.ronooc 'lUC: n ella conourrcn l e donen un oon-...1
y <loo ~:c.ncoo; y entro ciento veinte hDDbros, caen nobU:c, hccl.>rcc
libr~c o litos , c ntre cufm a can ielcoia u.n sie rvc y u.n:foicrvc .

ct rncillom o1de.., ooclcoico

lG. Lt hoc Chr1ato pror1t1o plncuit,ut

undco~que ~

el1-

quid ad ~ porvonnri t , oive in frido eive in cualeOun<lUO bonno &t in arnni rcdibuti ons ad re~cr pertinente ,~ pera cccle0118 et eacerdotibua roddotur.
17. !::ir:iliter oecundu.:... DEi mWld&.tlL":l pr[.eci !mus

t Ut

o::ncs d&-

cin2n p:>rtcn aubstcntiae e ~ labor~s ouia ecclcsiis et eacerdoti~ donc.nt : t= nol>ilefl quom in.;~nui "il:iliter e t .!!t~ , iw:to quod
D&WJ un1cuique dcderit chr iotiano , arte~:~ Deo reddant.

- l 7-

r uertc.

14. Si vorv pro hi a !::Ortolibus criminibuc lntsctcr cacu 1ss1s


aliquill oponte ad aooerdotow confucerit ct confoeoiono doto ~cri

currentes condonant,ct nter

l l. Si olgu1on :fuere infi" l al rey, oeB caetigedo con la centcncio copi tal.

16. Y

=e

ucciai, con la ayuda do Crioto, que de cualquier conco~ o r.:ulta ,


o on todo tributo debido nl rey, ce ontrcc ue el diczoo a l ao i~lc

..::.!!_ ouo in<ll'oec ol fioco, cea coroo tooa do juetioio o

oiLs y

c~c crd otcs.

17. lf;uolr.cntc ordcna::oo, c>c;o1n e l c=dato de : tos ,quc todoo cna sus iele=iae y snc~rdoteo el diczr.o de euc cicncc y tr=bajos : tont o loo nobleo cOJ.1c loe honbroo libree o loo 11too dr.v11clv::m n ion una >l'rte , ncam Dioo le beya dado o. onda ..i0Ciil1oc ori::tircnoo.
trc~uen

lf. ut 1n dcminioie d1obWJ oonventue at plcoitn


:tc.ci=t,niai :torte
tc , oed oanoo ad

.ro~

eocleai~

~llblica

18. uc loo d<rill(;oo no aa rco.liocn rcunicnu 7 llelr'lblcoe rdblicaa, o no ser 1ue ce catUTiore ~c!o por una eran 116ceoidcd
o vor rcli;;ro do guerra, oino que tod08 deben oonollrri.r D. ln
iclcoia J,ortl eocuc~.nr la palebra. do Dio y dcdicaroo n lo. oro.oila.
y buonaa obrna. De icunl aodo , ~biln, en loo footividc.dac in.<irta.nteo c!cd!qucnce a. i:1oo y a. reuni<ineo do ln 1&1-eaia, c!cjanllo
1-o n~ acculnrc:J.

non

nccossitatc out hootilito.te oocn-

rocllrrant ad audionduc verbuc Dei et

orrtionibuc vel i ustio operibuo v ccant.

~1c111ter

ot 1n

fe~tivi

tctibllo praoclllria .leo et ccclcaiu convc.ntui doscrviant ct aaccul::.ric. pl-ci t:> de::.ittant .

19 .;il:Jilitcr placuit hio c!eoretio 1naerere,qu.od cunea infantoe


1.'1fra cnnlll3 b<:.Jt1:o:antur;et hoo at:>tuic.uo, ut 111 quia infcnter. intra

oirculWl ::n:1 cd b: t1s .._ o. ctT' contcw;corit cine ocnoilio


vcl liccntir o. carele t111, oi de

no~U

cc.ncri fueri t con l;w.) v ic1n-

19. Tal bidn oo oo11v1no en 1nOlu1r en aotoo decretos, que todoo los inf=tea oeo.n l>::uti~oo dentro del allo; 7 cstablec... oo
que oi ~en, fOr dearrccio, no llevare U!l infante al b::Utiar.o el.entro del. nllo, ein el conaejo o U cene l o del oaoerdote , 'P"cue ciento vc1nta cualc!oo &l :t1eco,o1 :tuera da eatirpe noblo
ccccntn, ci fuere ~11bM,7 treinta., sifu~ 11to .

t1 ::olidoe ~con onsnt , ci in cnuus OC;<C<:;1nto., B1 11tuD tr1=1nta.

20,

~1

quie

rc:l1b1~

val 1nlic1tuD

coniu~iua

!uc:rit, oi oobilis ~" coxn;;intD, si in,:"enuus

oibi

~rtitua

tr1~1nt::, si

li ttl8

20. Si al;:uicn contrajere ratrU.on.io prcl;ib14o o ll!cito, deber' IO or al !icco acacnto. sueldoo, Di fuere noble;treintn , e1
:ruerc hol"cre libre , y quinao, o1 !Ucro~ .

qu1ndco it>.

21.
a.liquit

~i

quie ad fontec cut a.rboreo vel luces votua fecerit aut

~:oro

"cmtiliua obtulerit ct ad honore dl:e:..onw:1 cOD:ederet ,

ai nob1lia tuc:rit~ oeJtn,;1nto,a1 1necm1uo tr1.:;1ntn,ai~


quindec il:l a voro non hebt:.erint undo praeoentcliter persGl.vna.t,
nd eccleeioe aervitiutt donentllr ueque dua 1~1..!!!!!!!! aolvantrtr.

22. Crdor.n.: o o que loG cuerpo o de loe :Jajcnea orioti:noo -ccn

22. Iubcr UD ut corporc chriot1nnorua wa:.:ono= ad el.;. i teria.. ,,


cccleoioa

defe~tur

ot non od

t~ulus

21 .:a o.J.cuicn t.iciorc un Yoto o lea fu6llko, n loo 6rbolec


o o loc !>o:quco, u ofrendnrc alc;o dG ucuardo con la.o cottu::brco
de loe 20-'aDOo , coo:io!ndolo en honor da loe dcacniaa, dcbor4 p~
enr el tiaco, ai !'llore noble, acaenta. cuoldoo tre1nt a,oi :tuero
hc--brc libre; quince , oi fuere lito , !lT''O'ivinr<lll poro 1 3t'8r
en el c:.c:..,to, pc!n.,'"fUlSe al ocrvicto de la 1!;1oa1o l.nctD que el
dinero e:.o entro:...So .
ll~vcdoo a lc:J oooontorioo de lo icrlooio y no o1 ~ul' do lea

pe onoo.

pcconorun .

2) . D1vinon ct oerti ceo acoleeiio et aeccrdotibua dore conet1tuic.UD .

23. :>eton:inet oo que loe c4iv1noo 7 oortlleoo eco.n entra a:loa

24 . De latron1buo ct r:-a.l.ofo.otor1buo ,qui

ae

una oc.:.itatu ad alillll

confu,:;1ur.. !ecerint, ei quis oca rccqerit 1n auc.c. poteat::to et


tcL nootibuo sccwc detenucrit , nioi cd r::eocntlmdwa, nostrum

oolv:t .1. ilitcr oi co 10 au.. cbscondGrlt Gt & iuotitii!IA faoicnd

prccce.. tc.rc

o.;.

erdat.

nol~ri t

et ad !loo e:xcus:ll'e non potoat,llonort:o ct:.-

25. De picnorc: ut nullatcnua nlteruz.. a.Hquic pi:nor:lrc pracounct;c:t qui hcc fccer1t,bcnnuc r-roolve.t,

o. ltlc

i~leeiaa y C4Cerdotac.
24 . Accr~ de loe ladronee y cnlhocborea qua buDcorcn aollo
tUJcndo de un condr.do e otro, oi al(;uicr. loa recibiere blljO c:u
re~ponab1lid::d y lo3 tUTiare consico durontc oicte nocheo, axc5>to ol cnco 4~ 11u !Uern por cntracarloo, da~orG pacer le
r._ulto.. Do icua.l. l!'odc , si cl~loo ocultare y no qu1o1ore
cntro:crloo '>lll'C que ::.: l."C;D ~uaticia, ein tener ningu:n.:1 ra:Gn
valedc~ .c.r:. ello, perdar4 aa ccro.

25. Con rcopcoto,. 13a ;;nrentina: que nineUJ>o iotcnt<o dctcr.<.r


e. <!.luicn COL-O ~nrcnta; Di al$1licn lo hici ere, ra-nr nuaatrn
Cl!ltc..

- H\-

26 . Ut nulli nominum contradicorc viam ad nos veniBnam pro

26. Que nadie i mpida a otro venir a r e clamarnos justicia ; s i


al ui en lo h iciere, pague nue stra multa.

iuotitia reclamandi aliquia praaumat ;et si aliquia hoc facere conaveri t,nostrwn bennum J)eraolv:l.t .

27. Si quis hamo fideiussorem invenire non potuerit ,res illius


in orbanno oittantur usque duo fideiuasorou praesentet . Si vero
suJOr ~ 1n do "u_, sut . intrare praesunpseri t , a u t fJalidos deaut unwa bover__>ro

E ..

ende. tione ipsius brmni conpona t, et insu-

per unde dcbitor e;:mtiti.t pera olvat . Ji vero 'ideiussor diem sta-

27. Si alguien no pudiere enc ontrar un coj urador, se l e sec c otrar:l sus propi eda aes c omo garant:l:a . Si !h entrare en su casa en
contrc. del derech o, debr.:r racor ccmo roparcci6n diez sueldo:: o
lm buey, y odo~~~ . deberd ~atisfacer u dGuda. Si e l ~r no
c~m.lie ro en el d:(a eotab.lccido, entoncGo deLcr Pfl6Sr tanto c\!:111to se h ubiere co pro cti do;cn e bio c1 deudor le d~ber rcotitLir
el doble ~ cojurador, por haberle pc~itido incurrir en tol dc ~ o .

tutum non obsGZVabcri t, tune i pse t antwn demni incurrat quantUJ:J


uonus sua fideiussoris exstitit;ille autem qui debitar fideiusso-

exstitit duplun rc o:: tituat , pro eo qttod fideiussorern in damnum

co.dE:re pernisit .

26 . De

roe iio et mmcrib11s:ut ;umeru sttper innoconte nu.llus

ucci piat;ot oi ~uia h oc ~ace;re preesunpoerit,nostrurJ~sol


vo.t . :&;t si , qttod absit , forte; cor:tis 11ac fooerit,honorel:!. suun r crdt!.t .

29 . Ut

univerai~

r acem ct concordiam ad invicen lls.ber.e

Mtueant ; e;t si forte intGr eoo aliqua discordia aut conturbium


ort1.1n fuori t,emt no:::tr= solctiurn vel -perfectum

28. Con respe c to u lac re cor.Jpensao y soborno::;: que nndio aoc.ta


donativ oo por~ certificar la inocencia do otro; si al uicn lo hiciere, que;dar o:1 eo~E'tid o al bendc ro11 . Si algdn conde - lo que nWlce ocurra- hiciere esto, por<lGr~ Sl.l c areo.
- -29. e todos lo conde traten de guc.rdor pe.z y conortlia reciproc a ; oi por vcnt~cicra entro olloo ala uno iecordi o
disturbio, no por ceo descuiden nuestro servicio y provcolJo .

ro lloc non de-

r.ittont .
30. Si quie: ca . i te ~ intcri:iceri t vol de aius morte consiliw:t
dcderi t , lJercdi tao illi11a o

p<:.rtern re ::;ia evc niat et in ius e-i;;,',

30. Si olG~ien ao sinere a un conde o inoti~nre a otro a


sinnrlo, ElUS bicne::; p sar:fu aJ. patrimoni O realt y ~1_- ~t&d::ll'
jctO a ou juri odioci6n .

~:::~
OU-

rcdi catur .

31. Dedi.!Jus not<> ::t o.te

cod tibua bannUDI n i ttere infra e:uo mi -

nisterio de 'aitia vel n aioribus caus:ls in~ L'- ;de t; inoribus vero causis e o .i tia b::mn= in ~ --V consti tuii".uo .

32 , Si cuilibet

11 0

ini oaorrunentl.U!! debct aliq_uis,afrcmr;ot

illuo ad ecclcsiOD sacramenta ad

di~J

statutum;et oi iurare con-

31. Her-os conca~ido a los conde , poder pnr-.... ilaponcr u:ltcs


dentro de ou distr1to : ao anta !lueldos p or VEnganzas p rsonulec
o causas oyoros ; por c ausas oenoreo l es henos dado el peder do
ioponer quinc e ~
32. Si al._.uion le debe un jurar:..ento a otro hombr
ll olo en
la igl esi e en al dia establecido; oi se necar e a jur~, pros~
r testimonio,. y e~ contumaz pt!{l'er& quinc l'l sucldoo y luc -o reparara por ocr: loto 1 dao.
- - --

tcr.pseri t,i'idsrr. "fe::ciat, et solideo quindecim con onat qui iaotivus


cp~oru~t ,e t

d cinc ops causaL> pleniter eme;nuare facia t .


33. Con recpecto a l oo perj\'.rOs, 6breef! ce l1n la cootumbrc

33 . De periurio, secundwu lc:;em ..;axonorum si t .

oajona.

34. IDtcn!ixil.oua ut ClUlee


ncc fcciont ,nis!.

~axOtlee

fortc~

tanaraliter conveotu.s pu.blicoo

noster de verbo nostro eoa con.:;reaa-

l'c fcceritccd unLWqllicque ca..ao in euo


tlt1ce foiet.

-50-

~t

ministerio~

at 1us-

34. :ez:oa prohibido que loa Sa3onea reau.oCJl reunionGo .dtaic:;a , Cll:Cepto en &l. coso de que loa ha,sa reunir un anvicdo
.:or
orden nueotra. raro cnda oODde en au juar1sdioo16n oalebre ~
~1 ~iniatre juotioia. Vigilen loa encardotea para que no
so proceda de otra manara.

hoo a ecccrdot1bua conaideretur, ne &litar f&oiot.

-50-

- 27 - 27 CAF!TU LL~;...

CAPI TULAR SAJNI CA

,,\ CUICill.

28 de oct.,797

797 Qt . 28
/umo ab incc..rno:tionc do;ini nostri Ieatt Cbris ti OOCXCVII et
-;:;

ac _- :V raDiante d or.mo Carolo pr :' ecell cntiesir:,o re.;:e ,convenien-

tious in unum

Aqu is~

in oi uB oboequio vcnerabilibuo episco-

pio ct nbb::J.tibt1S ocu inlustris

vi~is

e o . i tibuo , V ..:ulcnda.s HoveJ:tbris,

oi :-:ulqt1C conrrc -ot i o

~ox oni b LtD

l.is e t P..n..:;-ariis qu

ct do C.o::Jti'al.ahis, or.mcs uni<m ir'i ter consensc-

de d iverois pcr;is , tcn de . astfalc-

t aptificc.vcrunt , ut de i lliF.J c spi tulis pro quibLto

rLmt

Prnnci , ~ni

rc...;io b:::m uro transOTcElsi sunt , solidos sexecint a c en ponunt, oi.l!il i ter ..;a.;.:oncs oolvcnt , si clicubi contrc ipoos

fecerint . Hec

ow1t c e. ni t ll1;;1. : pr il:twn ut ecclesiac, viduae, or:pht;.n i et minus p oten too

En e l afio 7 97 de l a enca rna ci.Sn de Nues tro Se or J e sucristo


: ;uw\ y XXV del. reinado d el se-or Carlos, r y excclcmtisil:lo, llllbiendoao n:unido baj o su obcdicnci , en el ~ d e i\quis :;.n,

el 28 do octubre , los vcnero.bJeo ol>ispos y ab dc;s , l os ilus trGo


conde o , y tanbin loo ajoneo de l eo divere:a s c ornarcao , tanto e
::cstfe.li a y fi.JJ.:::o.rie. cc;o d.c Oo tfalia , todos urufuit.lG>:cnte es t uvieron do cuerdo y r a tificaron que on aquellos a rt!culo por
loo que los Francoo , s i transgredieran el bando del roy,debcn
po
s coenta aueldcs, isuclo ent loo paaucn los Saj one s oi leo hiclloren cotral nist~o bcndo. a toa son lo art!cuJ.os:
l . nu o lao iglesi a , l na viudaa , los .l1utr.f'anoo y los mone o
pudientes, ;Ocon do juota y tranJ}u.iJ.a ~ que na diE: intoncion clnen to se atreva e co~etcr en 1 comarco repto, vi ol encia o
incendio; y con roo~cto al j~rcito, que nadi e s a t r vn a
pe anoocr el r.1J.r g en del bo.ndo del r ey.

iucte.n et qui otnn po.ce . hebeant; et LLt r aptwl et :rortinn nec incendi~

~.nfre

patri e.m quio fec ere o.udea.t prceswnptive; at de e::crci tu

nullus oupcr bannUJD doT.ini re :;io rem<mere pre.esunat,


2 . Si quis su

o.dicta oc t o c ori t ul a. tr:me.:;resoLta fue:ri t, ut

ncs oil:ili ter oicu t et Frt:mc i ee:te.t inta ~

c onp ~ nan t

s~,o

J , Item plccu i t or:mibus .;cxonibus,ut ubic UDq_ue Pronci Eccundur.J

:-v

lac eo solid os

oolvcrc debcnt , i b i no biliare s .... e,rom:.s s olido~ ~-rr,

V,liti IIII conrlonzn t.

i~, enui

4 . Hoc etic.11 sto.tuerunt ,ut quc.l iec uv.que c ause. infra patriam
e

propriis
" enses

vicin~ntibus

~ dl.lOdcciJ~

pecific ot a fucrit , i bi eol i to

~ ore

i psi

r'ro diotrictione reci ient,et pro war -

.,.ide , que.o iu::t ::J. conauctudinor,l eorlll:l solcb::J.nt facoro, hoc conccs::um
hcboC.. >l t

... 1

a uto

:rucrin t, ro 1

in proocntio. rniss orru: r qclit1lll caus:Je dcfin1 tee

tlictc wo.r;ida.

ou pr~Dcri ptoo

oali.loe duoec . i poi

pQ m1sas hcbcont ccnccseos ,et _.ro hoc qn i i:! miosus rc-clio el: hoc
r o .. c.tl a tus fuerit, alios clltodecir oolidos inde recipiat cd pe.rt
r e is .

~i

autem ipsa cauoa ad palc tiLtm in r ra.osentie reg ia ad defi-

ni ondun fueri t producta , tune u trique

- 51-

duodecim , id est pro

2. 3i alGuien h ubiere transgre dido alguno d loo och o artc loo arribO -Cncicnado 7 que loo ~aj ones, i CUal q ~o los f re.noo 1
ptJGucn sesenta sueldos .
3. T UOlmen to l ee pareci6 biGn a todoo loa Snjonea qu e en
todos loa c osos en qu loo Froncoo, se n lo ley, deb~ pagor
quince sueldos, loo
s nobloo de loo Saj oneo paguen d66o sucl~ ~ loo b oobro libree , cinco y loo lits , cuatro.

- 4 . T~ .bin c s t ~ blccieron q_uo en cualqui -r causa ju~ccda en


l a co a rce , 9Ev n lo a costumbrado, loa h r brea de l distrito r aibnn doce~ co o nulta ,y goc en de e ota ccnces i n t cmbi n
para el. pego d~;: l a t a sa per onal, ll OCLterdo con su tradicin.
Pero si l ao causas fueran j uz&adas en presGnc ia de loo enviodoo
reales, loo co a rcanos deb rn p
r doce sueldos con o
t aon
persona l, y, d do que el envi ado r e al dobi mol ot arae , rccib
por ceto otivo otroo doco sueldos para el p trfuonio del rey.
::i i l a miDIW cau.oo , sin omb~ r o. llsveda a palacio P=
er definida ~n preoencia del r ey, e ntoncaa debern entregar
al patri oni r eal dcbl~cnte e l paeo de doce~- lo que

1:cr, .1de et quod v1c1n1s delluU o c:aponere , ao quod intra patram

d1i'f1n1ta ratio non fuorit, lld P=t6ll r<:.gic faciant con;.ancrG,


quo.. eunt ~ v1._1nU qw..tuor, IIBil ai fu&rU lll.iquia qui 1n

_:ntrin iuxta quod ou.i convic1ni iudic:rt&r1nt seque po:cifico.re


no1~r.~1t

ct ad

pnl~ti~

rro hu1us rc1 cauao. vcnarlt, ct ib1 e1

fuc.ri t iudico.tun qucd iuattm indiciun iudicnoeont, in prinn


vioo,LLt eupr:- dictun cet , colidoo

vi~inti

con.onet :ct oi tune indc rcdicne se


ocN rcnucr1t ct 1terur

ro i

veo tvc < t <.1iud1catm>,

quatuor acl rartac rc .. io


et iuotitiar. fn-

p~c~icnrc

en ceuen

ed pal tiua fue.ri t con-

'11 int i .-u::.tuor

~ cc<~ponot;

z1 v'rG nccdu= carrcftu3 tcrtic vice r,ro ene, r' =d fCl

~iUL

r~<~vcrit , tri

re ic .

~.

e~

po:iti <nLn a 1n'' troiot c.d

:i quic de nobi1icr1bua ad

ocrit ,~

1untuor

G .;e Jll'L<:bitara.

olo.ct~ ~'nnitua

oon~nrt , in-cnui

a~tucru.nt ,quc<l

loc.oo un totel ele v einticuatro -, coto ea1 uno,oc...o tll.OQ par:on.l


y otro,por cl q " c debi paz= o SU.:J c=rconoa, dado q u<: no :.e
tenn6 U c cuu. en el tr:lb<mal loclll.. :a lubieN DJ.:uno que no
coeptora la ocnteneia que eeto.bleoi.~an sus vecinos en la o<~o:r:-
cu 7 vin"re el.~ por este IUIUDto, 7 all{ se juz:;arc qec
l sentenci a tab:!a aid o justa, ~-ua ~or lo prircrs v ez, ce o
ce l.r dicho, vo1nt1cuotrO cualdoo ruoo. el po.tl'i:-OniO rc:u: c1 ul
r .. <>rcoo no quioiore acspt:u- la o<:ntencia, y por la r i,.,-..a co.uc
tuera nucvw;.ento convocado a rQJ.c.cio y juzcado, ~nrd doo vcoca
vo1nticuotro oucldODI ci , c. pecar d o todo, tuviera que ccr llevado .or tcrc~ c. r.a.J.ccio por l a t:.icll:Q cc.nea, ~ntrc.;aro L:nrultn triple p:ll"a e l r :>trimonio real.

~te

vcn1rc ccntonp-

cluoo , l1t1 unw'.

6 , Acerc a do loo precb{teroe , dotarcinoron que ei nlcu1e~


l ec hiciere algo o. ellos e a cua h~bret , o leo quitar6 nJGo
c entro. l4 juatici a , dotcr:1 reatui.r y pao:llr todo c!obl u.cntc.

oi c11qu1d eia cut coruo..

!.o inibua qLic ccnto.riw fcccre cut tollcrc

I~CCII!'pccrit

5. Sl alautcn da antre los nobles, ci~do o conparcccr ,do~


vrci nro vcni.r o le aeo:bloo, -oecr c uatro cuc1doc; lo~ ho~bres libreo, doo ; loa~, uno.
----

cen-

tre iL!at1ti:l:2 , 011J\ia 1n du lw rcotituot do et o onat .


7.

')e i~ci::

re io ::t:.tucnnt, ut -1 cb

tuo cvcnc:rit,in trirlum ow

ccn~onere

c1:~

cliquio intcrtec-

ue'>ec.t qui lcc tr-corc m'ac-

,.

cw.;ocrit . 1 ilitcr 'licquid cut eorw. honinibue footwa fucr,_t,


...
Oj..J\10 triJ1lici ter fccicnt rc!ltC tt.rc.rc et cocl.ll1f.lW!\ eorur.

1. En c u.c.nto a loa c.n'liado:s rccl.c:s, cst;.blcei~ron que ni


fuere =erto por ello:~ , &1 q ue " : to hiciere, dc~.rd ;cf'Or una. e:ul. t o triple . I":Uslrc~n te cuanto leo fuere l.eoho ::> el oc
o ll cuo hot:bres, todo dc\;arl1n repG.rBr1o tri plu onte ~ aicctu cr
el p:;ec aoo su~

cl~c

conpo-

ncrc. .

E.
ocre

<t

1nccn1io convcnit,'luO<l nul1uo i.ntrt. "tri:::> r=ccc:-::.t fe-

re ter 1r

cut inic1citi

c;:;ccpto :-1 t.lio fu;rit

ro~llia

clitcr diotrictus coso non

~ut quro.1ill ~tt

onlivcl::. cu i<li t:lh ,

qui iu.:titia. fec&rc

oterit ct nd neo, ut 1n

t-re iuati tia; rccl<lat , vcnirc diopr.xeri t , conclioto e o

n~ltcrit

r~csentio.

ot

nos-

une plo.ci to

oix ul ipDi Jlll.:onoco vcniant: ct ci unianil..itcr oonoonocrint, ro


ui.:trictionc illiuo couo::. 1ncendctur: tune ll& treo n1::.ci to ccr. J::une
oDU.'Jilio !teto sccunclw eorur ..!!:!!_fiat "\C.Il()t\u, ot non .'1"0 quQJ.ibet
4...:.cund1n o.ut Jx.livolc. intcnticnc , ni<>i .ro cli::trictionc no:;trc. wi
cliter qnie 1-cenJiun foccro cucus fuorit , cicut cu.eriuo <lictun oat ,
-~oo

ce::cc1nt:.. con. ODilt .

8, l:.n cuento c1 incendiO cr1cl..na.l, CC dcc1c!i6 qnc DCdiC dEntro de eu ca::::.rcn i.ntcnte hecc.rlc por c.nojo, :.-or ene. ~~tul o
por cualquier o..oUvo r;:J.lvclo ; pero, Di el .uicn fu~re t::n reboldo que no quioicre cCDctcrce e ln justicia y no pudi,re ~
dctctido de otro. =~ra, y c!eoprcciara oor conducido ::> nosotro3 ~ recibir juottcia cu nueotro prcoenciu, convcc~ds l e
aaecblca oor.dn, v cna:cn te: bi<i!n oue vecino:~, y oi hubi <re aouc;rdo diCo , coco pena qulmeoe ou coon; lu~go de l a. deoicin de
lo :u:orblon c a:odn, 6brcM o~:ilil l4 costunbro de ello<> y n o ror
enojo o cuolq~ar calvado 1.nt6nci6n, oinc c6lc porc cucplir
nueatr:1 juat1cia . :a nJ4u1en ee atrev e a provcoor un i.nccn<lio
en otra.. condi.cion. . , oOI'Io ,.. dijo 01terionxnto , r-cuc ceamtn cueldos.

ItcL placu t , u-t quandoqui der: voluit


c.ccl"!l et pr

Cli...

t er maiorE:s cauaas ban'1

ocn s u :Fr anc orUJr. ct

f:ldclt u~

~o.=us

r ex rop t E:r

f'or t i or cc ot e.tuer e una

.3e.xonum , sec u.11dun qu.o

e i pl a -

cu.cri t ,i xta quod c a use. oxig it e t oportunitas fu.cri t , s olidos s e. : _n t a :" 1 t i pl ice.re i n du.pl
~i-le

conp n ers f'a ciot qui e i uo ,...,andat um tr onsr r cscs f'uer i t .

1 1 . Jc ~olof'actorib~s 1 i

i ncurrcrc dcbont plc.c it


1,otcototerr

l" _;_._

olcf

.c torc ~:.

sccundur. ewo. Jax n

i t a o rcricQl

r:'ni bus , ut qua.l i scunque ox i s i c nd rc-

ccnfllf'ill;. f'cccr i t , aut i n il l i e s i t po t r s t nte


na cw

utrw r ed c.tur ,
011...

, ct s ol i dos c entuc oi ve ua u. o ad

cw

cor,sensu coi'Ill:. 1 bcut l iccnt i or i -

uxoro Et O!!'nio. suc. feria

tr i a

ccre at

i ..... rn su::. r c..-nn col loco.re , ct Jmbcsnt ipsu.M ruatJi . otuuf.l .


11. I l l d n otr>n<..UD cot qu .Les dobcnt sol i di cese .:>e.xon

e t bovoL annot ic un u t riur::que sexuo a t


otobul
c1
i..

9. lguo.l.ne nte parec i cS bien que cuando el rey e st1mera oonv ~


nicnt;; e s t ablecer une I:llll ts I:llcy Or pora prea rvnr l a~ p
cvi tor v~nganzas porGonal.oa y por otro.o c ausas importantes, a
un con el conscnti~icn to do loo encos y de loa ioles Sajones, eegdn el caao lo rodja y lo pel'!!lit a la ocaai~ve loe
oosento sualdoo o.l. doble , y, el que hubiere transgredido
su
1 c.ndo.to~ F ~nr desde Oic.n llasta oil flUCldoe

: id

nf'l i ter >Or e , a i c t

ittit ur , pro u no sol i do ; sir- i litcr o t vcrnt:u:t t er.-nuo , quonaotatc: auxorit,tont

r::tobulo oxii t , ct dr i ncc,o , qu, nt

rrti o creucat . :Jo 'vena vera

:ortri nio

,.,i .. o.; quudr o-inta do!l-nt , et de oi ;al

; !' O

sol i do uno

oca-

vigint i; oe~ t cntr i onale::;

o.utcr.. t ro r.;ol i dUJ!' oc::. ilo..., tri ej nto de uvcna ct s i el e quindcci. .el ver o .ro :::oli 1 o >.ortrc ...,i s i
.,e tcntr i onalco e tere duoo sicloc 'e

ot

~l a

t.

e dio :lona "t ;

elle pro mo voli 1 o .doriE!J;t .

10. Con respecto a loa ~eohor a,que , secdn el ccSdiGo de loo


Sujone:J , dcbon inourri.r on 1~ Fena. o pi to.l, perco i6 bia:1 a todos que cualquic
da olloo que recurri er e a la reg i~ potestad ,
decida el r y s i lo entrccar ~ora oer a.juoticiado, o , con el
conoent1~1ento da olloo, tanga libertad para alojar al nclbech cr con cu coposa y f wn11ic., y todos oue bienes , y aotable:cerlo en euo I"i.nos, o en una ooJ:lerea, ei es! fuero su voluntad,
y s e lo considere oo.o tlUcrto.

11. Deben do tcrm1nerso cules han da sor los suel dos de los
Scjonoa : a oob r, un bovino de un afio, do cualquier sexo , en
tic po de otoo, co o cuando se lo
nda. al oetablo, tiene al
vnlor do un eu ldo; 1(:uel. cnte en 1.3 prime.ver , cuando salo
del establo; y luG"'O, cuanto cr oiere en edad, tanto Cri>:wo en
precio. En ~estfalin se deben antreGBr cuarenta fanegas de uvcn !Or un~ y de c onteno, veinte . f..n el norte , en cnnbio,
de ben entre crae treinta fanegas d~ ov~na por un ueld o, y quinoc do centen o. Wl cuonto e l e. niclt en ;eatfalic:. se debe dar t:n
~
y medio 1 or un sueldo, y en ol norte, dos .En i,gual. cantida d a;tr~c;uc a c l a c ebndc l pi o. y el cent no por un oucldo .
Dccc denerio::J de pl ate eqttiVaJ.&I'On e. un sueldo .
eGtc;_ precio
r dd~o a eo tod os ti , aci 6n an otras especie :J .
., ~,

Itc_. ordcu:.. ::lUndun sicut et s i ale 1.ro uno s .o ido don cmt . In nrr~

- 53 -

ccet

t.

i~

.., ( io u

ticrc

- 3-

- 28 .. 28

S!NODO DE FRANCFORT
Junio de~ 794

,-yr!QDUS FRANCONOFURTENSS

794 mense Julio .


ConiW!Cen ti bus, Deo :ravente, apostolica cuc t ori tate atque pii ssidor.m.i noatri :roroli re -ia i ucci one anno .

VI

pr incipatus sui

cunctia re :ni Fra...Tloorurn seu Ita.liae , Aquitaniae , _ rovintiao~


cop ie ac eoocrdotibus BJTDd l i ~ ,inter quos i poe mitissi:...us so.ncto intE.rr ui t convontui . Ubi in primordio cap i tulorwa exortun ... st de i!"' ia oc nefanda ~ Uipandi , Tolcto.ne fledi o c p i s c o~ t

_ olicio Cr ;cJ. l i tono.e eorunctuc l::cquacibus qu i

tco in Jci filio

ade crc b~t

adopt i on cr. :

q u~

ale scnticn-

ar_noo . ui eur.ra eanc-

1. Habi ~ose rewlido en concilio oinodal, oon la eyudo. d


Dioa, por l a outcr:Ldod apc!.lt6lio y al.
dnto del picdoaioimo
-or , nuootro r<ey, Carlos , en el ar1o XXVI d au. rcli.noao, todos loa obiflpo y ae.c rdot a dl. r ino da loa Francos, de r
l.1a , Aqui tmlia y ProvGWiW., ontr loo cunlce l.
o gentil:fsi.Do roy 1nterrtno en lo o:m.ta
bl n; en 1 princro d<l loo
ardculou e dieeut16 coread la ne:faeta.~ de Elipondo , obiopo de ln sed de Tol do , y d P Ux de UrJ
y aus
BQCUBO
, q110
u.ivoclldament ai'irDB.l:Jo.n la adopci&n en el. Hi j o
oa cnterto
te ccnoiotltldoa
d Dioa; 'todoa loo l)Qdres sa:nt!
rocbaZ!hldoJ.a n UDS. voz l B condonaron y ntabl ci rcn q1.1 e ata
h
3 d ba cer rradieadn, d ado sus fund~toa. do la
Santa l6J. Dia.

tic::;iJ:d patres e t reo;;ucntes una vece contrcdixernt otque llano


1 eres iD. fundi tus a sanct

2.

All~ta

adcrandis

est in

J.I G<li O

iwa~ inibus

acclesia. era.dicandum statuarunt .


qustio de nova Gr ccorUD synodo quCJ:l

oe

Conotcntinopolin feccrun t ,in qua eoriptun na-

be c.tur , ut qui i!'o~ inc:: oonctorw; ito ut; dcifioc..:, trinitatem flc!'-

vitio aut adorrtionc

non inpcndcrent . onatllena iudicaverunt: q_ui

2 . Se trct6 l a cueDti
el 1 nu rvo S'inodo do los Gri oo,
Ol"fi3lZZldO en Constantinej)].n, acerca. de la adoraci
.1lUl

ee, liil l cu
a et~to.bl. ci que qu.ian no praste.rO
Vicio y adorae1 n a. l nn
s d loe aantos , i ;ual quo
a la da ca '.!!r1nidBCl, fuera COIUI1do.rad o o.nat
; loa padreo
sant!D11:1oll, arribn l:IIOZlCi ooodoa , :recha:UlriilibSOlll
ta toda ado:rao16n y e01"Vidunbro, y de e
acu rdo,la ccrule!UU'O!l.

ourr::_ sanotis oi 1 p tres nontri oJ:m ir. od:!.s adora ti n;u et s orvi tutem
ren'lucntao conte.npsorunt etq uc cansrmtiente

condampnnvcrunt .

3. l!is pcractie de Tm:iloni def:l.ni tui:! ost o <J.pitulum ,qui


~~i ouriae dux fuer~t , sobrinus vidclicet dooni

d-u~~

nroli re uis . In me-

dio s=otisei 1 a.dstatit concilii,veni<m ror;ans pro co=ioois culia , tam q uaD tenpore

dor.~i

. i pr i n i

rc ~io

advcrsus

cuv et

re ~

.. rcnoo1um ccitL.ioera. t , q tWl:l et quas r os tea sub dor.mi no.Jtri pi osilli


1 D'Oli re,::io , in quibuo fraud ter fid ei suac cxtiter t: i nd ull"cnti3lll
tlt

IJ

ea t.ercretur E::.Cci perc,humili petiUono viaus est pos tulaose ,

ae_ittens vi dElicGt ruro


auo. , q uncque in eo

ru1 '

o irao atquo onne. scandallli:l de P~'te

er etrntl? fuiosat et saiebat . ! ecnon omnc.n iua-

titia."ll ct res proprietatis. , quun t wc. illi aut fil iis vcl fili-buo

-;.; ;;!.::

3. CtUIIlllidae atas cosos, so t 6 uno. d oioi6n acerca do


!l.'asi16n, qu hab{.to s ido uq e ~,~~.f'\ eobr-lno dQl rey
Ccrloo . Coc.po.rcci on
i1o de1"lc'nbU1o pidiendo }lGrd
p ar
lo.o wJ.pas e
tidae , t:mto 1aG que hab:fa e
tio en ti
o
del. roy Pipino contra 1 y GJ. reino de loo Francos , OOl:JO ~no
quo bnb c ocet1do postariorcente bajo el reinado do nuestro

pilldoa:faimo acilor y re:.y Corloc, habi ud.c ado perjuro d su


UI:lild
te noib1I ou pard&i , d poniendo con
o puro toda ira y ose dal.o d part cuya, y cw::m-

!"id lid . Solicit

tna cooaa hu iar ooc ticlo a sabiendas. Hizo abandc;nc y rcmuncia. d EJU.O del' choa y propiedruieo de cunnto
~ o a oue hij oa o hi;jaa l.ea dob!a pcrt ocor l.
t
Qllt en eJ. duondo
do Davi. ra, y o.ami ti6 daponar todo realmlo futuro , in n~
tip o de pclnci y encomend a ous hijos
hijna a su m
ricorclia .

suis in ducato :Baios.riorUlJI lec itime pertincre debucrant , ,-urpivit


ntque proiec i t et, i n po3toodum omni 11 te e de onda , o in e ullo. re e ti
tionc :l.ndulei t,et fil11a ac filiabus auia in i ll ius misericordia

- 5~ -

- 54-

~ or
c~~- e~d ~vit.

t idcirco doLcnue

no~ter,nisericordia ~otua,praefato

Tooiloni gratuitu animo et culpas perpetratae


plcniter conceseit et in

S t\a

ildul~it

et gratia

aell':mosina Gum in =ore dilGctionis

vious est ouecepisSG 1 ut securue Dei misericordia existeret irumtea . UnJ e tres breves
ri

~copit:unuru

hoc capitulo uno tenore conscriptos fie-

Glt

lo cual , nuestro seor, movido a misericordia , le perdon


graciosamente las culpas perpetradas al mencionado Taeil6n le
concedi plenamente eu gracia y lo acogi amorosa y compasivamente, seguro de la existencia de la misericordia de Dios .

in pu2etj_o retincndum ,alium praefato Tasiloni,ut

!::ecum :haberet in r;,cnc.:;;terio , dondllm ,tertiwn vero in sacri

~ or lo cunl ordcn6 que oc eccribieaen treo infames del cisto tenor oobrc e _ta decisin: uno p~e que fuera conecrv do en el~
l a cio, otro arto , l re cionado Ta.sil6n, pera tenerlo consi::o en
~na terio; el tercero ordon6 que :fuese gue.rde.d o en l e. c npi~dc l S "
ado pc.J.ccio .

c c.pellc recondendw_ fieri iussit .

4 . -" tatuit piiosllius col!ll'lus noetcr rex,cone:entienti se.ncta synodo , ut mtlluc h a .o , sivc .cclt:oiesticus aivc laicus sit , ut nun-

.ucn coriuc vendat cnnonan,oivo tempere


re

c~it

tio,qu::._~

abw1d~ntiae

sivc t

po-

public , ct novi er sto.tutun de r. ouio

de avcnn. ~ uno , . odio ordii dcnnriuo duo , modi o sit:;o.J.o done.rii tres , .odio

;~-

\lment i

q_u:J tuor . ... i vera in :pnnc. vendcre

voluerit ,duodecit peneo de luuento,he.bentcs ninsuli


:pro~

libr~s

_denario, orlcoceos vi,:-inti o:i.r ili ter


ci venu:1dnta fucrit,dc cv-cn"'
~ . II , fruu~.nto

v i ~inti

c;nsantcs , c.vGnO.tio!'l

quinque sir_ili ter pcnsnnte :J . De vera onon::: publica do.


oi.:;ale

duas ,

dare Jet.cat ,sic;nl atius quindecim a.equo pondere pr o .. -

II ,ro

i re;:..is ,

~ , ordeo

?. nuestro piados:!eiao eefio:", con al consenti!:lionto del santo


snodo, e tablcci6 que ningn bo bre, ~ nico o ecleei~stico, Vnloo o ereal co o. un pre cio mayor que e l valor of ici,ol t.1:l. t .:c.~ente establecido : un d6n&ri o por
1 modi o de avena, doa denario
or el de c ebado, tres por el modio de c enteno, cuatro dcnarion
por el o odio de tr1~o. Si quini cre vender en for.ca de panco:docc
pnneo do tris a, cada uno de ~os libree, deo darl o por un den~
rio; el de centeno, quince del i'Oll ao por un dcmerio; de cebada, del lti- ~ o peso, veinte . Si ea v ndierG algo de los c erealec
blicos del rey: dos rnodi oa de nvcn por un denario; de c cb c. ,
un dcnari o;dc centeno, do:J;un odio de tri&o, tres denario Y
quiEn po:;e un b;.noficio nuestro, vi;il &Jtty diligGntcmtmt 1 con
1 oy da de Dios, par~ que ~ttno de los ciervos pertcncoienteo
a eoe benEficio ~u era de hambre; y lo que sobrare de lo que n cee i tt:re au g ente, v~nd&J.o libremente s 5l1n el dorcCllo prc ori ,_
to.
dicr~

den . I ,

o odius dene:.r . III .t.t qui nootrt2m 11c11et

bem:ficiun,dili::;cntiooiJ ,e pracviect,quantuo poteot :Jeo


ut nulluo e:' nmc i iic ad illun

don::::n~,

ertinentes bencfioium i'cnen o o-

riatur ; et quod su ere!lt illiuo fWlliliac ncc E.soi t ctcm ,hoc libere
vcndnt iure pr0escri pto .

5.

dc=iio ante,_ certi:: .>il:!c acic:;.tis nostrum edictun , quod

in o mi 1oco,in OLlli civitctc ct in orni e :pturio oi iliter


i::ti

novi~

trino _i::m

v~d=t

ct " CCi i"':ntur ab O:.Jli buo . vi ::.ntc. nc,,- inio noo-

J,c.bcnt st r.tclo cunt nr ?anto , pl;njtel" pcn::l(lntGo , ni quis

contr:::.dicit eos in ullo loco in

iquo nec otio crnptionio v Gl ven-

ditionis :si in_:cnmts oot llOLO , qttindccin ~ con'Pon.ot . ctl o u


re_ is; si oexovili o condi tionic , si ouur.1 cst illud

ne ~oti~'J:

:'l:o _ ittlll ,

5. Tacbi~n deb~is conocer con certeza nuo tro edicto ccc rcr
de loo denarios : on todo lur;ar, en toda ciudad y eu todo necocio
d or pra- v ntu deben circular oato~ nuevos denarios y Sr neo
t doo p or todo Las _oncdaa tienen nue c tro nombro; son de r c.ta pu.r::. y e peso exncto; si on c ue.J.quier l US
o c:n
,lfu nq;ocio de c ompr .... o tlo venta. nls-uien lae:: rechazare: si es ho br.c libre, dr ber
ng3r quince oucldos para el tcooro real; si co de
c0lldici6n eervilt si ee:e neg ocio os :.uyo, lo perder&, o d ebCl'~
ser ~zotedo u e ~n~d o, atodo al palo, delante del pueblo; oi en
c ru..Vi.u hiciere eso por oodnto do su edl or, entcncco , ei se
c c~~robnre, ese seor deber pcear quinc e~ .

pcrdnt illu.d nc;otiw . out l<J[;cllett\r nuduo ad p::U.-n cor- , populo;


si :::utrn e:: iussion e sui do .. ini i'ecerit , tWlc ille do!:l' i:rm:: oolidos
quincl.ccm c onponat,!"li ci a dprobatur- fuerit .

-'>5 -

6.

s tatutLllll eat a domno reg e et swctn synodo,ut episcopi

1st1 tias fcoirm t in suis parroechiis . Si non oboedieri t aliqua personn er,iocopo suo de abbc.tibus , prcsbiteris , dlliaconibus , subdic.conibus ,
noncchis et cactcrio clericio vel etiao eliis in

~ius

nicnt ad . ctr? .ool i tc.nun ouun , e t ill e di iudicet c ausao

Pnrrochia ,veC U!!'

suf'fra-

r -neis suio . Co1 i tes (ln OCJ.UC nostri veniant ca iudiciun e n isconorum ,
"-t oi aJ.iqltid cot (!.uod e i::Jccpus

r.J ctro uol ~.t- mto

non :possit corr i e c-

6. Fue establecido por el n;y y el santo a:!nodo que los obisroc


ncninintren jus ticia an s us parroquias . 51 alguna. peroona no obcdoci re al. obi spo, en tra lo:J a bcdes, presbteros, diconos , subdi conos , nonjes y deJUd:o cl~rigos, o t a.cbiln al.gdn otro en ou ~
rroquia , a cudir n a su ctropolit~no y dl jUZG~ ln c ouoa c on = s
eufro~neos. Loo condes tambidn dcber5n asis tir al juicio d e
lo~
obionoa . Y ei hay al; o qua el obio po mctropoli tano no puede cor~e
cir o acificar, antonceo finalmcnte ocuda n a no otros, lo nc uoc:dorc:l jl.ll1to c:: te con el ocusado , trayend o c artee dc;l n:ctro olit o,
pcr~ que se ~ oo la verdad del eounto .

rc vcl ps.cificnrc,tunc tc.ndc, vcninnt oc c: uoc.tores cun cccusatu cur


litteris t e tra oli tO'lo, t oci::ru:: vcri t teu rei .
7 . De:r:l.r..i tur os't n dov.no r:;e et s::mct:::. oynorlo , u t e niscopua non
. ir-rcT. de civitate in civitc.te , oed curfll:l

h~b c c. t

accle einc OIW.e; oi-

. ili ts r nrc;;sb:vter e t dic:conus JJoneat in suns ccclcaia.s _c_s.nonica c .


B. De el

tcrc~ticne

Cr:::icne Vinnensio e ' isco .. i ct :::.dvocc.to "'li!an-

to J.rela tcnsis e ni oco Nr:ct:c ount e i a toliJC bc:>ti Gre ; orii, .ooi .i,
.eonic ct .; .cac h i, .uc
ou.., ttuor

r. incret ; ad

d~;finicrwl.t

~el~tEnois

occ lcsi a nove

i p oa rrc.t::J tn ret . eJe

~uibuo

eo QUOu Viennensic ecclcoi ::

labcrc oede::J Ilobcret,quibua illa quinta t r c e-

emf:t'r" ~cnanr-

lcco.tio fact o e ot o.d oecie!:

:i'crent a~ i

ll

o::;tolicrun;ct qui cq uid

::l. o _anc a eco le -iaa d,.;fini tw. i"ueri t , lloc

9.
ut
c~u::

~ci"i nitu:

!"'ctrt1 ~

cr pontificcru

co et c.n.-clio oiuo iurcret

uuobuo c.u t tribus oicut oe.or"ti onc; ouscc !li t, out ccrto cw

:<J.'C! iepie:copo ,CJ.LlO

il e in r. or t crJ

rc ~ is

oilie.ooet noo ei infidclio fuL:::et .

C U!ll

r r ct non invli:nioset , c l e t eibi i >oa ,nt !luus hor-o nrl

liis , oalu-;ado cOl'OI1

~ c;o, quod

uu:... ciu:.J i nnoccnt i OJ"

:::cu ~

i uclicit
ncq~tc

reliqu ii :;~

euo

civc in rc:,no c iuo non con-

ui G"'iocouo , dl.lll'

irct ,e t ille tcstaretur c.LE:_ uc

quibuo i.ai~t:li c i

ct ubsquc;: snncti o cuan:;e-

illc innoccnc o::indo csa ct,ct ccCW1-

E!.diuvcret ill UL. otuu. hoiJinon , qui t. ill

cxiturus erE!.t c t ex ivit . Tamen roiuo llo .. o o.d iuJiciw:. Dei,

por r e.:;-io

ordin~ti on en

8. Sobl'C l o disput<l entre Urs:l.6n , obicpo de Viena, y al procurador Elifanto, obi po de Arls, oa leyeron. l a s cartas del bicnavantur:ldo Gregario, da Zsimo, do l e6n y de Smaco, qua dei"inicron que lo Iglesia de Vi arw dobia tenor cua tro sedes su:ra -;dnc::o ,
l ao cualeo e~a, ln quinta, preeidiria; a l n i g leoia ao Arl::;
l e perteneceran llUQVe oufro.gnea s, a las que preoidiria . Con re~
pccto e. Ts.rantn oi , El!:brtm y llquisgr:!n so envi una 1 c:ncin
,soda apcot&lic ; tod o lo qu fUese def inido por el I ontfic c uc
le Ie leoia Rcmrmn , oso sor!a aca!Jtado .

tcnc ~ tur .

eti::.:- c.b c eder dov.no rcrre oivc e oanc t c synodo 1

e~t

c .ioc o us conteeta11s c crcr

7. r~e decidido ~ or el rGy y el aanto a!ncdo que el obi~~o no


so trael nd de un ciudad a otra, sino qu~a. cuid n~cu
i looia; i :ualrc entc e l presb tero y el dil.1cono debcr61 permnncC$r en ous i c laaias cannicas.
-------

ncque per sancta oynodo c cnsuram,

.., od s ,ontenca volunte.te , qui etiw.l a Do11ino libcrn.tus , i doncun m;ivi t . Clcmcntin t:!l'"en r q; ia nostri prnoato cpiscopo eratiam su8J:I
con'tulit et _pristinis hanoribus euc ditavit nec passus ,eun ease s i ne 110nore,quar:: proe ,,exit de oc .pooito orioine nihil oal e I:lc ruiosa.

9 . Ll rey y el santo a!nodo definieran tembi~n que


__E_ de Verdun, jur en ln presEncia de Dios y J e cua,..::::::==~
n:cnte con otros doe o troa, tlll como si rcciabieso 1
y, o cono con su arzobi po, que El'l no confa.bu1 6 pnra mota.r al
tra ou reino, ~ que no he s ido infie1 . No habiendo enccntrcdo e te
obi po con quieno jurcr, docidi6 qu cu repreocntantc fucco c2
juicio de Dioo, y l a t-stiguar a s in reliqui"' o y :::in loo oc.ntoc
evnn&elios, sal~onto en la preoencia de Dios, ser inocente, y de d a. au inocencia, Dioo eyudar:!s. a ou ho bro que ee prosentnr:!a p"l.."e!lc juicio, y a e{ se hizo . Jo :fue por orden del rey ni por determinacin del. oanto e!nodo, sino por espontmea voluntad, rue ~u
hambre se preeent6 al juicio de Dios, y aceptado por el Se or,rcault6 inocent~ . Fin~ent ln clooencia de nueDtrO s or, el rey,
la confiri6 au gracia al ancionado obispo, lo enriquoci6 con lo~
pri a tinoa car oo y no tol r 6 que eotQviern sin honor, habiendo
cOmprobado que no era culpable del crilllcn ale;ado centro. l!l.

d i nooc i tur,Ltt Gaerboduo , q i


L

10. FLte decid ido por el r ey y el s anto s:!nodo que Gerbodo, q t,;.e
decie. ser obispo, pe rc no tuvo t estig os de su ordenaci6n, y que
he.b 8 conseg uido l as insignias e piscopeles del metro.olitano
Lagnardo, que t ambin declar6 que no haba sido orde nado di cono
y pr esbtero de a cuerdo ccn las normas c an6nicas, que fuera depu e:J"~O d el c arg o de obi s p o que de cia tene r, por el menci on do
. e tro ,oli t ano o ! Or los obispos de la provincia

quiduo a d cm o rc5 e c t a sanc t a synodo eses

10. Dcfi nit

osee d iceb&t e t

' i nati oni o testee non l':ab i t , qui t orcn

S llac

piocopa1 e. e. a,snardo

'.ct:>:'O' oli t l'nO e i ocopo coneccu tuo est , qui ctian >rofcoous os t
un canonicOJJ ordinatj onom or'.inatum e osc , ut ab ocle.
ccbat l1c oncr tur

'T<..du

piocopo.tuo .uod de se habcrc d i -

:!

rscdicto r:ctropolitt!Ilo ~ ivc a cornprovi ncia-

ud

ccJ nria nc otia naque ad

l l . Que los onj es no sal gan para e j erc er negocios s ecul es


ni par presentarse a l a s a s ambleas, a no ser que lo h agan seg ll
lo pre s cribe l a mi sma r egl a .

lacita cxor-

c<:ndn non c.eo.nt , niai ita faciant .;ic ut i ~n re ula ~rce c pit .
1 2 . Ut r ccluc i n on fir... t ni oi quoo ante e ,. i oco 1 uo provinti ac
, t.:. e

1 roo~

abl:e.s c o.

~ i on i o

cri nt , et

::~.t-

eorur 1i o osi t i oncr in rcclu-

~c cund

loc o i nTcd i Lntur .

13. Ut

bbao c w

r ~uloo ooncti

o i s dor ia t ronach i o !lec und

cncdic ti .

14 .

t c cl cr~ii in

c:!.ccti sint

15 .
riw

q~.<"lC.J

re ul

no . onaoterio

nvri non ~lceant ur , oed t ~lE!J

endicti docct .

ubi cor ora s:mct run: ount ; ut habaat orato-

:!.n t ra clauotra ubi

l . J ud i v i . us

onr~ toriio

:.J'.moti

ncu criGrc officiw

ni , quod quida..

~too

o.b

oynodo:

.ro nu<Jc

icnv.i~

at diuturn " fit>t .

cupiditatc duc ti'

pro intr euntibu<J i. ~on steri o rcquirur1t .


Cl!IlC "to

pr~cl' ia

dt:o pl e it nob s ct

i n cancto ora. nc f r atr i buo nequa-

i a re t:.i r=~ur , ocd secunr]u."' r e ular. sancti

ru...... pec

t ~in c on~rs atiene n n cli etur , ubi

it , n i ni
l;j .

. i

Ut

cr con.;cncu e ioco i l oc i i
t

Lntcs , q~.o

libet e 1

tinus e ecare aut membror

di~c i

.J

- . 7-

1.

iussio re i e f e-

liu~ .

onac. i.,

co~

.i ooa , ncquaquri:' I r -

dcbi-itcte i n cr cro , nis i re ul ari s

l i no subi a c eat .
t

r .ob;ytcri ,~ , ~ ct el rid t

i n _.

i .ntur .

13. ue el e.be.d duerma con sus monj es se~.n l a regl a de Sa.11


Benito.
14 . Que en loo monasterios no s es.n nombra dos como de,spenseros
hombre s av o , ino sean e leg idos to.J.es hombre s cueles ens ea
l a r eg l a de San Benito.

15. Ac erc a d el monasterio d onde haya cuer pos de s antos:que


t engan un ora torio dentro de los cla ustros , d onde s e c el ebr e
eni;e el of icio e pecial.

di. ~ri -

16. Hemos oido decir que ciertos ab des , movi dos. p b:.,codicia ,
exi gen un pago a los que i ngr esan al monas t erio. Por t anto nos
pareci bien a nos otros y al santo s !odo, que de nin5UJ1e. manar~
~ e exija dinero por r ecibir a los ~- on la anta orden,
sino qu<: scon recibidos se
la reg la d Son Benito.

cncdicti

LL'oJCi"Ji entur .
17 .

12. Le no permit an a entrar en el claus tro s ino a los ' qu~ .


h ay
proba do ante riormente el obi s po de l a prov incia y el ..lilll2\d,
y seg~ l a di spos ici6n de ellos ingresen al lugar d e r e clus i6n.

mi

ad

ib

17. Que 1 ab d no sea elegi d o en la c ot:unidad , rlondo hubi er e nnc. orden de l r ey , s ino con el conoentimiento doJ. obin:p o de
aquel J.ug ar.
18. Ante cual.cucr c uJ.po. co etid por lo nonjes , d10 ningunc.
r e. les Ferriti~o s a loo abcdec cegarlos o c asticarloa c on
uti l ciGn de suo ~i~broa , ~o que ln dizciplin de 1 r cCl f'l. le- f: C ~ bl ezc a .
19. w. lo pr eob:!tcros, dil!conoo, Dllj o y el ri ges no entren a l os to.bcrnas pare bcb~ - - -

re

21. Ut die s domi nica a ves pera usque ad ves peram servetLtr.

---:2:1.

uod non oportea t in viliol i s nec in vicia e piscop os ordi-

22 .

nar6 .

23 . De servs alienia : ut a neninc reci ian t ur neque ab epiaco~

sacrentur sine licentia doninortll:l .

e clal'ice ot n onach io : ut in auo prop ooi to

24 .

2!) . Ut Ut decir::J.s

e.t~

e 'aneant ,

sive ~ om.nco l}eneralit r dommt

qu:l. tlc ldtcres sunt ex beneficia ct rebu.s ecclcoiarum BGCun um prioru:

20. Que no l e sea lcito al ob i spo i gnorar los cnone s y l a


- - - - --

20 , Ut episco pum c211ones et r eg ul am non liceat i g norare.

eapi tulurUD donni

t~ J=

D.d

re ~ is;

col<ai

J.

ot omnia haLlO ex oua propristate le:;i -

co!U:erctt .

J:o.":"

ri .cnto enil:t di ici r.~ ua in

c.nno quo i llc. vc.lida :feuio inrc psit,ebtillire vocuao rumas a docmo-

1~.

Que se g uarue el d a domi ngo d esde l a tarde anterior hast a la t a rde s i g ui e~ te ,


- -22. Qu e no es conveni e nte ordena r o bispos en las villas pequeas ni en los pueblos.

23. Con rcopecto a l oo~ajen o o : que n o sean rcci bidoc


,or n die , ni sean c onsa-redos por l os obis .os s in lB liccnci
de sus accras .
---24 . Sobre loo cl~ric os y onj s : qu~ ' e~anczcan en ~~ pro 6nito .
------2 5. ue aquellos CbUfl~0.1ltlin obli_,edos , JX!uUen re , e.=en t e loo
diezt:oa y lo ~e ~ benr icios y ropiededcs de le.o
i c l e ios se ""6n lo e otablocido o n c apit ulares anttlri r~e.s del rey ;
y tod o ho bre entregue a l n :l.e;lesia 1 1 gi tino die ::'II:lo de au propiada lor experiencia !1 os eprendi do aqucJ. Of:o En CJI!C r cin
uJlll ro.ve l
bruna , que a bundaron loo graneo v a c:!os dovor doo
-: or lon el _an1oa, y !le e ct.toharon v oces de repro c16n .

niblW dcvor~ t os ot voces m: rc orc.tionis audi t as .


26 .

t do1 na ecclcDiarlL1 o t tc _tll:l nto. o.b c:l.o :f i ant c1:1 cndata vol

rcot lll'O.ta

Q I.

benefici e: e ::indo

ar.ront . Lt ubi re Fertun f uerit -par

vrroces hor.Jineo , quod li nat..en ct


cc c_esiCJ.rlllJ :fuer int ot

atrs.o si ve tc; n-ulas,qlli in do us

odo i n U. o::- o cua h abcat,oiJllin in cccleoie.

fi:::.nt restaurs.te undc obotracte

uerunt .

27 . De el ric is : ncc;ue'1 Lt- . de ecc l ca is. ad aJ.ic.-"

ecclc;si ~ .t~e

.. 1-rcntur ncql\e rcoi 1-ntLtr cinc ccnscicntic.. e}1i!Jco pi et litteros


c c1

cndati tiac de-. cuiuo . i coasis. fucrunt , nc forte iscordia el:in-

dc venint in eeclesie .~..t ltbi


c or~

odo talos re. _. crti fuer int , or.L'lCS ad

ccolcoior reocnt, et nul l us a UD

!JG otr1urun

c pisco p u~

out cbb:s

26 . ue
~ e n ropar~ r y restaurar los cdif ioioa de l as i lei-n
su techo , ll'lLl llon que reci ben b.::nef'icios do Gllo.o. Y
donde s o nctnte, or el t eot;:L cnio cifl hor.. brae v era ceo , que e l
nderar_on y l a s pidr
o tejao qu hab an pertenecido a e dificio de las :1.,:-le:::~ ic o, charo lao tienen en su c aso.a , que t odo
se dovucl t o a 1 ie;lel.lio. do donde f uo ustrc!clo .

ost ce retinere c udeat,

uuo e .. rGc i . erG volt'erit . Lt si

:! r te senior i~ norat, ttbi ~u un rc . uircre dc bet clcricun , c w.t q uo

27. ~obro los c l cSri;oc : de: ni , una =er~ ps. e n e WlC. ~le
i a e o'tr , y no sean rec i bidos sin e noci . icnto de i ..bi!:pO y
l os cartc.o e endaticio.s de aq el Oll cuyn d.1 6c e i
cotnvieroi1,
c r .. uo no s urja do nll :! ole;un ui ocol';U n .e n l a
-l eo i a . Y donde por v ntur a oc l m;; anc ontre.rc , todos re~ccon a suo ropi " O
:1. - lc i na , y n.dic oc a treva e retenerl os deapu~s qu e l ob i s o
o el bad l;ey... decidido recibi rlos . Y o p or ventur , al;;Lm ::::error 1o1ora dnd e ebe buscar a ou clf.ri...,o, ret
a.~o ba jo e at o i e nqucl sa)i or c on qui en eot~. y no pcr;;ita que a ndo libre
or o tro !J!!.rto lJesta qua eea rea t i ttt:i.uo a su a or .

ltcri t i pse ew.t sub cus todia rctinc a t et non pe 11~ i tta t e un vc.co.re
e.l:l.ul:li , uoquc dw; dor::ino an o r es ti tu;.:.t ur .

28. Ut n on abaolute crdinentur .


29 . Ut w1uaquiaque cpi :Jc o - ua oi bi r>ubdites bGD{: doccnnt ot instru:::.nt;ita. ut in dore !Joi :oe:mpel'
sint fieri clccti .

d i ~'"l'li

28 . ' uo no eco t.o.c;on ordenc.cioneo sin dct n :dno.c i 6n oel lt ~ar


el cuc:..l a.J. uion eo destinc.do.
..
22. ~ u~ ccd obia- o instruya bi~n y ensee a suc cubdi t oo , ~ e
rr odo que ~i~!.":pr~cuentren en l a caen de i oa q_uienas rucd::n
:.r elc:;_ i dos e 6nic entE: ,
ar

invcniantur qui c anonice

poo~

JO , Acerca de los cltri os quL altercan entre s! u obr an contr s u obispo, acten aboolutenento c O!':Jo estnble:cen los cdnon e!:l.
Y oi ourglaro lUW disputo entre un cl~rie o y un oico, el ob i ~ .,. c
y el conde rclinM:::e y definan la cattco. de co:udn acuerdo, s cc,11n
lo que consideren correcto.

30 . De c J.eri cio a d i nvi c m a l t erc ant i bus aut c ontra cpi sc opun
Olllllll

agen ti .us , sicut co.nones docant,i t a

o:.:ni~:od i s

peragant . Lt s i

for t a i tcr clcricu- et 1-ic um fue.rit orta a l tGrc a t i o , cpisc o-pus


e t e on es s i r"u l convcni ant e:t unanimi t ar i n ter c o
;,ecundun rec t i

31 .
nunt

;i

c auoan d i f'finiant

tud incr~ .

:'e c oni urt.ti or> i bus ct c cnoFira tior.i l us , n e f i c.nt ; ct

31.

bi

i UC

l e~ de~cu

no oc urdan con jtr!lc ionos ni consr ira cionesi dende ce


a, ebcn el ini nar~ c .

vcnt:: e , destruantur .

32 . Lt
i t:

tc ri~

cr

Jccund~

eancnic o.

32 . 'uo l os n cnostcrio
loo cl.'lnones .

inctitutioncn f i nn t custo-

eot ~n

cuctcdi doc, se~ lo d e tc~in ~

J). ::ue l a fe ont611co. do la Santa 'l.'rinid d, la orcc16n dcn:i.y el o bol. o de l n fe, ee prediquEn y di:fundo.n a todoo.

J.nica

34 . Se ha de cvi te.r 1::1. a varicia y la. codicia .


e loe

te

it~lit

u~

oo

i e

37 .

35. Sobre le pr - ctica d

occt~nln .

u~

1 'i:'cant voccn

ii

accu::;~.n

3u.

cr

IJDrO

o.ousnr

,cccs~i t,

37. J\cercn de le reconci J it1ci6n en tienr o d e nccc oi dnd.

b e iscc e ouo ,

EC

forte ..::c:.:..:__;:_....:::.-"..::c.:_
i

.-::...::..:::.......::...:t:.:c..::.
r

cri i

ir

f eri t de rchcn::::uc , oJ

c. it , , t

i'

01 -

e i

o 'e i

isco-

rrc non
t

ou

cr""'lC nclL, i vcrit , tunc

:c-

univcr;:;a-

ti o ercr ., r .

Cld

c..

. re

ti

r ivr

rcicri~uo

ro ri'

cede

r~c:rc

u i vel J. ere

i trc e t ,.c r e

.e~

t -e fvcrir.t: ::mb e i copcrul'


fecinio

co~endcrt

ar i ttnt

~li

ration c s

~ut

u~

r , oicut

frc_uent an-

oudcat ar: I liu::.- qutJ:I Lr . .:: cbclo-

e .i sco i rES 'lU!l c r:'

e fucr i t. urd i r.otu o , n c~ua. ru

bc:mt ; oe:d ad ou=

-"u ti tl4t.!.c . c..-: ccnotrin. attlr .

ce
"cr~::

38. Acere de l.oa pr sb!taroa quo fueren contw:;a cc contl"tl =tl!J


obispos que de nin;;una ru:mcra se comuniquen con loe cl~ri os 1 e
hnbi ton l a capill a del rey, o no ser que hubieren oido rcc onei i
dos po~ su obispos, p~~- que no ooica sobre e l los la, f.Xco. uni ' ~
ccn6nic

c os cx.indc vc!llDt .

u..

pr

36. ;.cerca do loo criiJinolee: qu e no te ngan vo:::;


a su:> supcriorec o a $UB obispos.

iorc:'l no.tu

e en tu acco

rcili' ti fucrirt

. ~t

hospit~ldad .

suo~ .

e re e, '1\_._;_.._iu" .or.c. te_ ore

rit , ct

la

pGr trad i tior>es ,

~o

o ::mnt

oot.c:ur:.m e pi ::-

-ost c i us obi tum rJcrc ... i to:rc uc-

ccc l cci..:L c a t !.olic c . I l lao alltcn quam pr i us J-,e -

tl'i t , uisi tradi tionc.

:ro inqu is su c cccl.ant .

ad

occle s i aJ~

ex eis :fcceri t, lJ eredi l:us

ot

39. Si un prooo:!tE:rc fuer - sorprendido en un etc crir:dncl,


sea conducido
ou o bi spo y detenido eos n l o uetcrL11nan loo
cnones . Y a1 nec;ore y e l a cusador no pudior ofrecer prucba , n ,
pudilndose conclui.r 1 ~ e uc anto el. ob is po, entonces e l Tlr olllc- .. o. sao. l l"vado lll ccncilio t:;encrtll . - - -

40. Acerca de l a nifi e que b3n sido privadas do ~uo podre :


onccL indcselae a !LUj eres provoctoo b j o l a vi gil r~rc i a de loo
obio oo y precbi teros, como prafl.Cribc l a a utorida d cpncSnice:.
41 . ruc nin_n obiopo deje au propia sede par: frecuantar
otros lu ares, y no per nezc en ouo pro icdades rro de tr ::;
ec~an c s. Loo pa ric n te o y horedoroo del ob~spo, de ninguna esnora h crcdar!l.n l as pro 1 dndea de ~ te ,--uer- .y:m sido a dquil"'ldao por co ..,pra o dcns.ci6n, do o1 u.s que :fue ordent<do obi sro, sino q ue se intc _rar<1n totalnentG e. ou igl.esia. Las que tenia antes, si no l ao 1 ubiore ent:r<; _udo a l a i ;lcsin des pus de: cu 1 un'te, f~Sen a lOS p~ricntGS y heradGrOO o

42 . Ut nul l i novi soncti colontur uut invocentur , nec mern oria


corLm FCr vi a s eric cntur ; s e d b ii ool i i n eccl cs ia vensrandi sint
'11.11 e:: s.uctoritote pas sionun a ut vi t oe n e11 to e l e e ti eint .
~3 .

De arbori bus ct l ucis

destruendis~

obeervetur a uc -

t crits.a .

44. Ut el e ot i i ur.l i c c o do ui.- ri u :q_ue pnrtibue non s ]?Grne.n tur .


45 . De eoruo te c t i bue canon ica a it ob servat i o . Lt parvuli non
tr:=l.r!ntLlr ad El" cr GJ: ntun , s i cut Guntb di iiCi faciunt .
vi rrinibu~ , qu a

4G .

ni uuc " ntc rn


r :..nt ur q ue

J O.:J

43. Acere de l ~ dostrucci6n do rbole


ob ervcl!$c lo preocrip to e n loe ononeo.

ocr i

t~

ncc c ::. ..:: i t ~u

c cr.. pcll it, c o.

46

re~ i

a dn un t icnt ,ut o.b h onor e _,r ivcntur .

.Jo obl a t i onibus qu:le in c c clcsio vcl i n us s r :lu.cr un c on-

ni.::i c ui c ni s cO! US or i nc.vcri t .


nr csb;;-tcris t:!ntc tric e s i r, o aet o. ti c anno non or :lincn t is .

50 . Ut oon:rccti :J or' cri::: . y~ tcriia , i n r..ioo::r ~ . o elle , nii o or.lli.ea


cn cr;;:l i t er pnoen e

invicGC"

r r cbe ant .

7. /. e ere n de l a o :1ba dm:ae que no v ::. van c on6nic- ente o r e t\ent e , inqu ie n los obi p oo y avi~ cnl a l r e y, r ~rt que c enn
riva dco de l c ar~ o .

~ l.carc a de l o
ofrendas qne ac entregan e l o. i.cl e ::~i a r!:.l'<o de lo
obras, ob a ~rvec la n oma c on6nico , y n o s e( e ntra:; c.n
or ~ dio de ctron , o ino r or quell os a q uienes el cbi o~ o h ub i er e
orden do .

11

49 . Loe p r e sbi tcros no deban

t nul l uo crodt..t , t.cd 11011nioi in tri bus lil\,. Ltia _Je v.o or:mdus

c i t , m i :;;. i n orm i l i n-_;a J cuc n or tur e t h amo a::;:audi tur, si iusta

~ or ordcn~dos

antec de loo t r ein-

50 . uo concluidos l e s o : r adoc - i s terio en lat:~ mi cue e olcr.n o , tod o!J en ccncr 1 deben d~ce la paz r c o:Cproc C!:'l,mtf.

51.

5l. Ilc n on rcc itEilld ia nc,. ini b LW ::mtc quc:.n oblrtio o f c r ::> t ur ,

52 .

aagra doc,

c u.."lt .

:fcruntur c anonic a. ob oel'VC tt~r non. ; ct non ::Lb diio dispcnacntur'

49 .

bo~1ueo

cu6.ndo deba n tal!:lar EJl v e lo, o, a q Lt


a ntes do loo v e intic inco a h os , si e!J
e s t4 cscri to en l os ~

~uoe

47. De c.bbc.t i asic _u c c :monicc s.u t r e ulo-i t er n on vivunt


c _i s co_,i rc 1ui rant ct

44. ue l o juece s ele ido s no ocon rechazados lJOr ningunn de


l rr c .. crt e3 .
45 . !. coro " do l o t o ti os, ob e ~rve oc l o l e y e
o ec
t ro.i gon nit os pero e l j t
en te , eor o hacen lo:J

t en ere vcl undi sint ve l quiblts ccctt:p:ltio-

vi i ,ti quin_uc , ;:;i

in~

42 . uc no se 11 vc nc. rodo s o :lnvoca do nllevoe eo.r.too , n:1 ee


erij a n onur:.ontoe de ell oo e n los on inca . D bccln vcn c.r cr l:l o en
1 i _les i a sol e nte aquel l o q~ erecid ~ente haycn sido ol ec i d o por cuo pasiones o su vida.

uc no deben rocitaroo no brea antes de 1

obl ci n .

52 . ue nac1i c ere::-. que dobe. orar


Dios sol!li:lent e en troe l cr.c uaa (la 1::ln, ;ri ego, be breo) , porque Dioa ca adora(lO en cuo:Lqui cr
l encu , y 1 ~o bre, oi pide oo a o j u otac , e~ e oeuoLndo.

r t icri t .

53 , Lt n u.lli e >i zco

cr LL~

c.t - cerdottlr'

l i c c~ t

srcri s c ancnis

i '"llorero .
54 .

cce l<;siia quc.a n!:J i n_cntio !Jo ini buEl ccnot ruun tur ; lice t

ceo trndere, ven dcre , tcnturnodo ut cccleoic n on


viuntlU' c otid ic 10norce .

dc c tru a~ur, scd

oor-

53. lincn obi po o presb:tero puede ienor


nene

loe a

e doo

eL-

54 . Ac erca d l as i~le o i os que s on oon:Jtruidn


or haobro:J
libre s . los ea l cito donarl a s o vendarl o , c on t al. que l e i -lc1- no oen destrui da y coti d i cn ~c nte oc celebren loo ou~rcdo ~
o:fi c ioo .

- r:

55 . Dixit otiem do!!lnus rex in eada'!l synodun , ut a sede apostoli~,id

cst ab Adrinno pontifici , licentian habuicse , ut

crchier iscopum in euo p latio assiduc haberet propt<1r

"'ilramnum
util i t ~ tes

cccl ststicas . Deprecatus est eadeill synodum, ut e o rnod o, aic ut


ilrmnm

1\n-

habuerat , ita etiarn llilcleboldum episccpum babero dab\liaaot;

55. Inform t a~bin el r ey , en el mismo sinodo , que babia obtenido licencia de l a Sede Apos tlica , e at o ee, del Pontifi c a Adriano, ar~ t emer al arzobi spo Angilramno en s u palacio para utilidad
de l a I gl esi a . Le r og al mismo sinodo, que del mi smomodo que t en i a a Angilrareno pudier a t ener al obi~ p o Hildebaldo, porque t ~ bi6n
ar a ~ 1 c omo par a Ang ilramno, t en a licencia a postlica, Todo el
s inodo c onsinti , y l e s par e ci bi en que permaneci era en el p acio rar utili d ~d do la Iflles i s .
----

qLio ct de eodem , aicut et de: Ail[;ilrannum , apostolic:m liccntie.m babcbat . Cnnis s:vnodus conscnsit,ot placuit eio
debere ,raptor utili t"tcc eccleeiaoticas .

OUJ.l

in p!llctium ese:c

56 . Comr.onui t e tia. ut .\liquinun i:psa oancto. ovnodus in suo conoortio sive in orntionibue rcci pcre dis naretur , eo
ccclcniosticis doctrinio erudttua , Ornnic
~ ~ onitionco d~~i

re -ia conoenait et
in oro.tionibus receperunt .

- Gl-

~uocl

esset vir

L~

~~ue_aynoduo sccund1~

ew~

56. I:Jchort6 t bi~n al oo.nto a:!nodo que a illol a recibir en


u no y en su or:1cionoo a Al.cu.ino, dado que era un vo.r6n crt: a ito En l ao doctrina s e cleoi otica Todo o1 e~ to o!nodo a rob6
1:1 pctici n del rey y lo recibieron en cu seno y en----uGOrocionea .

in sorum consortio oive

- l-

- 29 -

- 29 CA!,:rA

KA.!lOLI EPISTOLA DE LITTLRIS COLUIDIS

L !.:ARlO.. AC...,.CA DJ.oL CULl'IVO , , L~s LL'rRAS

780-800

7Bo-80o
marolus ,gratia Dei rex Francorum et Langobardorum ac patr1c1us
Roonnorum, Daugulfo abbat1 et omn1 congresnt1on1 1 t1bi etism conmieeis fidelibuo oratoribuo noatris in omnipotontie Dei nomine
aoabilom direxinue SDlutem.
Not um igitur sit Deo placitao devotioni vestrae,quia nos una
oum fidelibus nostris conaidornvi~e utila aeoe , ut opiecopia et
no~teria nobio Christo propitio od gubornsndum oo.~esa praator
r EGUlaris vttae ordinem atquo aanctac religionie conversationam
otiam in litterarum naditationibus oim qui donante Domino diecore possunt eecundum uniuscuiueque capa.citatma docendi studium
dobeant impendere, qualiter,sicut regularis norca honestatem morum, ita quoque docond1 et dieoend1 inetantia ordinet et ornet
eeriem verborum,ut,qui Deo pl,cere appetunt recte vivendo,ei o t~ao
placoro non negliant recto loquendo. SCriptum oet enim:"Aut ex
vorbia tuis 1ustificaberio ,aut ox verbio tuis condemnaberio" .
Q~s en1n meli us
s1t bene fncere quam nosse,prius ~en
cot nosee qunm facero . Debet ergo quisque d1eoero quod optet implaro, ut tonto uberiuo quid OBero dobeat intolli gat animo , q~to
... t>;

in ocnipotentis Dei laudibue s ine oondeciorum offendiculia

cu~

currorit lin,;ua. Nan owa omnibus hominibue vitondn o1nt mendacia,qunnto nagis 1111 secundum possibilitstem declinare dcbent,
qui ad hoc solumnodo probantur olecti,ut servire specialiter doboant veri tati. !Iom cum nobi11 in bis annis a nonnullio a:onaoteriis saopiue scripta dir1e erentur,in quibus, quod pro nobie fratrcs ibidem cocmornntes in sacrio et piis orationibus decertaront,
oieaificaretur, oognovinus in plcrieque preefat1s oonocriptionibuo
eoruodec et sensus rectoo et sor.cones incultos ;quia.quod pia Ce -

Carlos , r-cr le srnci o da Dios, rey do loo Francos y de

loa

lcn,:ocw.rdo.J, y patricio do loo Ror:anoo , al abad BalJ6Ul:rO y a


todu la ce-unidad, y tru:.biln a loo~ a ~! er.oOI::cndodoc, '].ue
ruc;on ror noootroo , en noobre de Dios of".nirotcnte tCCCII:oo llcgnr nucotro DI nble saludo.
~s

conocilo ror ti,

cuy~

dcvoci6n es nuy agradable n "ioo,

.ue noeotro::, jt.t.t r::cr.tc. con

~crir

nue~troo:

fieles cor:oidcro:.oa que

dtil ,uo leo nade~ opisoopclen ~tor1oo , enco~cnlr

uo~ con le ,rotccciln de Cristo a nuc. tro gobierno , ade ,,., do


ol~erv~

el orden de

1~

vide regular el cucpl1c1cnto do

le

n::.:' t s rcligi{n, e.cerzan tD.!::bin la ensei'la.nzn de lne lctrac,

conforcc o l P cnr~cidad de ende uno, a quianoo con la ayudo de


1oa .ucd n oprcndor , do rodo que, noi oo:o lo norma re ,ulur
suat<nt le bonaot1dad de las costunbroe, so! tarbin la aliCacin ccnatnntE el cctudio y l a &nscftanzn, ordene y adorne la

ouccei~n de leo Fale~roo , .cm que quianeo traten de ncrcdnr


>i~o viviendo rcct;u:cnte, to.mbi<!n lo 00111 1 la::can no olv1d'n-

c...c::c lo l.abl~.r corrcctlilo:onte. l'ueo eot eocrito:To juotifictcrO:s por tus pcl.nbras, o te condenms por tus pnl.abras. !.d.
"Ua~ , aun.,uc ca rejor eJ. obrar con rectitud que el oo!Kr, no
o .. to.ntc, onteo de obrar se dobe conocer or lo tonto, ende
uno datcre errcnder lo quo desea llovnr a cebo, "ro quo tan o
_,:, plonru:.ente el aspiritu entienda qu6 deba heccr, cunnto 1:
le~ un haya corrido en la alabanza de Jioo o~iFotentc oin tro,ic~os ni orroreo. Puee , debiendo todoo loe hoobreo evitar loo
eroree, t.:nto r.,s tlcben huir da ellos, en lo pooibl~, quienes
;.an sido elc...idoo s6lo pare. esto; es dEcir, r ara ncrVfr cspc-

c1 lr.cnt<l n lo verdad. ut afecto, babilr'ldoscnoo er:virido a rer: 1o en Gatos anoe, desao al~unos coneoterioo, cgcritos en
le ;ua oc nor cowunicabn quo loo hcrcnnoo 8li rcoluidoo oo
dcliccban a elevar por noootroo sus oncradcs y picdosaa oracienes, adverti~co que en le nnyor parte de los escritos r enci r.ndo~;,, rl oentido era recto, ~ro eu lenrua incult~ pu<.c ,
.LO uc cu indo~o. davcciGn l e dictaba fiell::cntc en au inuri ~l' ,
eoto

1~

o, nor :falta de

conoci~icntos, flXtGrior.:.~nte

SG lo in-

pEd a expresar sin error una le~-un inculto. Por eso teciroc
e ur no! cor o la ~ rudencia era escaso pare eooribir, o~! tocbic'n
fucoo ::uello "cnor ,uo l o oorraot11111ente debido , la OOPD-Cidad para co~rcndcr bien los s~radno eccriturns.

votio intoriue f1deliter dictnbat , boo exteriue proptor neeliaonti= diocencli lingua inorudita exprimero sine ropreboneione non
vnle~at.undo factun cet,ut t~ere inciperemus,ne fortc , sicut minar crat in scribendo prudentio,ita quoquo et multo minar eoeet
quam recte eose debuioeet in onnctarum scri pturaruc nd intal1lgon-

-62-

dum eapientia. Et bene

nov~a

omnes, quia, quamvia per1culosi s1nt

errores verboruo,t:ulto per1culce10!'<!s eunt errores sansuUJ:l. Que.::.oorea hortamur voa litterarwa atudia non aolum non n-cligere va-

nm eti:m hWliJ.liz::a et Deo placita 1ntentiana ad hoc certatin diaccre , ut

~acilius

et reotiuo divinnrua acripturarum =Yteria volea-

tia penetrare. CWl aut 1n sacria papnio achemata, tropi at coatara h1a 31mil1a

~aorta

inveniantur, nulli dubium aot ,quod ea

unuoqui11Q.ue leanrto citius spir1tual1ter 1ntelltg1t, quanto


:trina 1n litterarum

ma~aterio

plenius 1netructua t'uarit . Tala&

varo ad hoc opue viri ali,t;antur,qui et voluntat. . et poaeibilitatea d1ocend1 et dB!Jidariwa babeant al.ios
~

inetru~ .

Et hoc ten-

ca intentione agatur, qua devotioni a nobia praecipitur. Op-

toauo enim voa , eicut decet ecclaaiaa

~itaa , et

1ntor1ua davotoo

ct extarius doct os castooque bene vivGndo et scholseticos bono


loqucndo , ut ,quicunquo voa prcpter nomon Dooini et eonctae convaroatianio nobilitatem ad vidandum axpetierit , aicut de aspectu
vostro

acdi~icatur

1-.:;endo

MU

visua , ita quoqua de sopicntia veatrs ,quaa in

cmtando perceparit,instructua O&"nipotenti D<cino

;:r:ltica agendo gawlene redeat . Huius itaque epietolae

exe:~~ploria

tld ocnaa su!'h"aaentas tuoeque coepicoopos ot par universo.

torio dirici non

. ,.:,-

-\

necli~ , ai

crntiea nootrno habero vie .

.,

fo.lO.l bien st~b~::;oa IJU' aun :ue loa orrorau del le116U4je son peli-

rooos , ~u~o -do pcl1 reno~ son loo errores de sentido. or lo


cu 1 os exhcrtr.-oa no e6lo a no descuidar al aetudio de loo letrae, cinc tazobi~ a autud1~r denodlld=ante con la iot.r.oi&!.
~ t.u::Hdc - o:-r J11blc n
io:l, r.ar- qua .od'-ia conccc;r c4a ~d
o1l '1 rect!a::<nto .oa 111torios la lo.a &al'r&daa aacri turrta. l!a1l!ndo::;e iru~ertru> no lao r-~,a:: :~cerc11oa firun>.a r e t6ricae,
tro O:> y otro ton:t.o aililares a 4atca, no cabe duda que C"-'
l<ctor lao entienda t nto rf.e protund~anto an cu eopiritul14 <l ou~tr ~o l'namcnto eat4 1natru1do con ontericridnd on al
estudio de lo.o lctro..a. Ujanoe pe.r! aoto, hcmbre.a con vol.untcd
y capocidad d& cprcnder y el. deseo de eoeer.ar n otro.a. Lato obe oer llcvc a cc.bo acl "ltc con l <lavot into :.ciln 001 1 e
l cr<:cnc::oa. Du1c oo, pne , qua aec:!a CDln cOIIvi<ne a lo
o ldodoa de l a 14;luia, 1ntar1o=~tc devoto y artericrr:enu
ll.octo::~, o:uoto:: par
vivir bi~ y erudi toa rer hablar corrcct
ente , o t'ln da ua todo el que oo buuque por varea en n
'8 dlll. .,e .01
O l
n(blCC3 da VU8 trn BC\tl OOnV&rb"C ' ( . t
11'1cuc eu vidn con waotrs preaeoo1a y reo-eee czoco da..do
.r .cica al. ::e:'1or or.nipotcntc por la inotrucci6n recibida de
vueetr eabidur , percibida a traveSo da l a lectura o el e ~to.
o olvidec h'lccr lle,w.r ojlll.:plnreo do aot oG.rtr a todoo loo
aut~;:,co:. y a tuo ca.accpoa y n todoe loa ncnaotcricn, ~1
qul<re~ g o3Dr de nuestro favor.

- JO-

- 30 -

C/Jir.

XA!lOLI EPISTOLA. GEl!ERALIS

'""'' ....L rE CARLO:::


766 - 800

786-800
IArolua , Dd fretua awtilio r.x Prancorua at Lml6obardorwa ao
pntriciue
tia .

R~orun,roliaiosia

lectoribus nostrae ditioni subiec-

Cw:1 nos divina aemper llomi :toriequa clamentia aivo in bellorum


eventibue sive pacis tranqu11litnte cuatod1at,ata1 repandora quicquaa aiu. benef1ciia teuuitaa humana non praevalat, tamen ,qu14 eat
1.naeatiaabU1a m1ser1oordiae Daus noster, devotaa

IIU&8

aeJ"<7Cituti

beniO>e adprobat voluntatea . I&itur qu:ia ourae nobia aat,ut nootrm'wll aooleaiarwa ad aaliora acmper proficiat atatua , oblittara.tu

pene naicrun noetrorum desidia reparara v1gilanti stud1o litt&ra-

run antasimua off1cinnm,at a4 pornoscenda studia liborelium artilll:l noatro atinn quoo

poaa~~~:~ua

invi tomus u1111plo. Intar quna

ion pr1dem universos vataria ac novi instruaenti

libros , librari~

rua imparitia depravatoa,Deo noo in oonibua adiuvcnta , azccuoaia

corraxil:ua. Accanei praetaraa vcn81'8Jldaa m1111oriaa Pippini ganitorio nostri axewplis , qui totae Galliarum ecclaaiae roncnae traditionia auo atudio canUbua dacor.vit,noa nihilc.inue aolerti
oo.edom curw:tuo intui tu praecipuorun inoi&nire carie lectionUI:h,,
Denique quia ad nocturnala o:tticiun coopilo.tae quorundem caseo
labore,licat recto 1ntu1tu, m1nue tamen idonaa

rap~erimua

lectio-

nea, quip,.e quae et sine auctoruD suorum vocabulia easant poaitaa


et in:tinitia vitiorua an:frootibua aoaterent , non au::ua pe.aei neotria in diabue in divinia laotionibua intar aaora o:tf1o1a inconeonnntea orstrepore soloeciscos, atqus earunde lectl.ODW:I in
ooliua reforcaro tramitea mentem intandimuc. Idqua opua Paulo
~, :tam111ar1

ut, atudiose

clentulo noatro,elimnndum 1n1unximuo,oo111cat

catholicor~~~:~

Carlos' rc.r 111 auxilio de Dios, rfl1 da loa l'r:r!OOIS '1 de loa
Lcncobardoe, y rGtricio da loa ~oeanoa, A lo3 riodosce lcatorco,
:: ~<:tos a 1lllt~stro ronlato .
wi bi<:n la i'l 0-:U<::C hur lUlA no alaenz O ,.11811r en el. o lo 1 bcnc:de lo cl~encio divino quu nos protege aicapre, tnnto en
i crior lle la '!'Dotria coeo en al exterior, aaa &n lo::; avantoo>
'liceo cc:c er. la tranqu1l~1ad de le P"Zo ain .. b~~o, puc to
estro Llio:> ea de uno iaericordi" inatiaable, acepta la dcvo= intenci!n t!c carrtrlo. ror lo tonto, oo::.o nos reocupa que
lo aituaci6n de r:ue~trllB t~:le!lies :~ia::f.re Mjcr., no:> eai"orzc:. O<I
por X"eotaurar col' .rdientt calo el ~tucSio de lila letras ctat olvidado JOr 1~ dcoidi~ de nua-tro~ C4Jcraa, e invitotoe, en cu;nto poda.oo ta::biln con nue. tro ejt.t~Jlo, o retoJC:>r al estudio ele
lila c.rtea libcraleo. A este profloito yll harca corr~do cuidodoam nnt~, ocn le ayudo eSa Dios, todos loa libree del Anti!Uo y
d~l luevo Taatoranto, oorro~pidoa or imrarioia de loa bibliotecarioa. tovidc, adc ~. por los ej~ploa de nua~tro pwirG .1r1no, dc vcncrE:i!l ce. cri , qui&n gracia:> a eu rcccapoci6:1, ., !>cllcciG ocn cJntlcca e trwdioiGn ro~ tcdoa loa tcleai~a de l ll
Caliao , ncactro:>, c<n no ""or &ntu:~irw:o, 4'0Cilr::J o:s dJ.. n1"1cr;;r-.
lea con unn carie 4o la ~ciAllos lecturf a. !'inalJ::cnte, ndo
quo hco:s encor:tra.lo lecturas Jl<:r"- ~1 oficio nocturno, cos; ilcdce or &J.c=c con un cSeticiente trnbajo, con rect~ int~nc,ln ,
c;ro Cin 14(nctd ~cS , ya .u t.<'n aido co i<.clra ain lo' vocnbloe
oxoctoe de Lua nutoX"ca y con abundancia de arrorea~ no hc-oo
ocp~rtcdo
en cucatrco cS!aa, en loa 111v1noa lcctut:.fil oc oigtn oolcci~ oc r.t!lc~n:.nteo "n rcdio de loa u -rt.dco o.!icio~ y
he o~ (toidido r"f'crr orlas. J;ata obra Ja oorroooin a a lo l. c. e_
ere t~:r.1o :. la..U.o Dif.ccno, da nue3tr .Cacilia :e.lncia e,
fin de que ~veoti~undo en los e&eritoa do loa TGdres c~t6licco
cw;l &:1 !t:crcn vaat!a~:s rrodera:J, e;lCOSic:t'a olerte_ nor.cl.lLa 7 colocar.l, .or ui decir, m una aola corona toJo lo .,.
tueca t11. ~te, d<ocODdo ca:,lnccrnoa obGGqu1o~ontc,lcy6
loa tr!!t~do_ y Bcr.:onaa de loo divaraoa Tadrao cat<SliCO!J y extrajo tcdo lo :::o,or, ~ noo o1'rGc16 lecturoo a1n e.rrore:J, di~:
trihu1o en dca vo1drcneo, adaptc<loa nr; oedn i'a:.tividnd 11
lo l r o do toc!o el u..o .
1c1o~

'l""'

petrus dicta perourrana,veluti e latie-

oinie eorum pratia oartos quoaque noaculoa leaerat , et in ww:a


quaeque eoaent utilia quasi aertu2 aptaret. Cu1 noatraa celeitudini devota pareN dasic!erana,trectatua atque oenoonee divoroo~

_,.-

oatbolicorum

atl'UII perlaaana et optima quaequa cSecarpena,

-6-

duobua volwainibua per totiuo anni oiroulwa ooacruantae


cuique feot1vitat1 d1et:!.ncte et absque vitiia nobis obtul1t
loot1onoa. Quarwl ~iwa textum noatra aaaoo1tata perpendantee,
nootra cadoa volurina ouctoritate conotab111muo veatracqua rel1gion1 in Chriet1 eocloe11a trod:ll!lus ad lee;endua.
in

itndo o~neid&rcdo el tex~o do todaa allaa oon nuestro rroio or1tor1o, hcoo eprobodo eoos voldneneo con nues tro aut 'lt. y oo loo hcro~ entre do ..r ocr lddos en lao 1.-lcde Crioto.

- ll -ll CAPil'ULffi Ilf PAGO C!:i!IC"....AIIUCO DArot"

C A ltuiJ.R ::l'.!IA IJ LA

8oO. aestate .
Capitu1.um doo:mi Caro11
rro nil:tia raoluatiane ,quae ad nos Y&n1 t de hODinibua eccleconsulto~

trorutt atatuara , ut,qu1cw."<}ue ele praedict1o honin1bua quartul

noo~

tenaret,oum auio enirualibus aenior1 ouo plenitl!r unum dicm cum auo
cratro in

O&mfO do~1n1co

aruret, et posteo nallum aervic1um a1 ma-

nuale in ipaa abdccado a oen1ora auo raquireratl.lr . I::t qui tcntn


animalia non hnhorct ut in uno die h oc explore volerot, er:f1caret
prnediotum opuo in duobuo diebus; et qui s olumcodo invalido , itB ut
pc.r

os nc11 poooont arara , quattuor sninalia haberet, oum eio aoo1a-

tio cl11a arorot uno dio in cel!lpo s enioris , et unun diea pootmodum
in 1poe ebdo..adne opera monuum facarst. Et qui nihil u

h1o foco-

ro potarot no<).uo animalin habarot, per treo dios oen1or1 auo r.anibua a r..ono usquo ad voBP<Jl'lll:t operaretur,ot scmior suus ei Ol:lpliua
nOD rcquircrat. Diveraia

IUII:IqUC

:odiO hcO IIC&bcntur & quibuadam

totB abdomada oparabatur, a quibwldaa dildia , et a quibuadam -4Y;'


diea . I4oiroo h11ec otBtuicU3, ut nec fe:ilia s e a prnediotia operibuM

aubt~arc

poeaat, naqua o aenicribua aapliua aia axquirara-

tur. Et qui c.inua quortne obtii::o de t crra heberet,sl!cundu::o eat1c.o.t1one:a aui telluria opera faceret. Haec Adclordo ~ palatio
nootro &4 aorwa aatia:factionaa una cum aliia f1delibl.la noatria
pru:cipara nolltr.l Yico et publica adnuntiare iuesimlo.

-66-

':

LOO C-'10::-'.Z:C-

Capitular del -&Uor Carlos

oiatioia eau t1aoalinia qui non erant adiurnati ,qu&ndo in Coanoccn1co pago tuimun , viowo eot nob1s una cum

Vero.no dd 1!00

Ante los nu.c~roeoa raolc:::oe q"" noc llc;<:n de prU de pcr-

aon o aclaaU.aticaa 1 fillcalinoa cue no fueron ccnvoclldoe cur.nclo eetuYi. a.. en la re.- ... tn Cenol".4nioa , noe paraoil bien a;..t;.blccer , de cm.W. c.cuanl.o con el ~ccr de nue tres :ficle- uc
cualquirra de ellos qua poseyera un cuarto de p"-l'Ccl.c, are,
por el ~.ocio 4c un <!!.., en al oacpo Ja eu acr1or y para tl
oon eu prcio an:.4o, 1 ll.lc
n <- sea requerido por el OCJ.or
p.a-.. ningW. otro trabajo ~~~anual c.n la a<.l:l:ma.
El que no tuviere tlllltca ani: -eo cama :.<a"' clll:lplir s oto en
un <l:!a, que hcet cate trabajo an 4oll do11 . Y el ,uc oolr-t:cntc
tuviera cuatro ani&claa oobooooca, de ocle qua no r-uc.tan or-r
por s mioroa, ore por un 4ia, con otroa unido a alloo, en el
cru:tpo do ou cel\cr y otro da en l a ce: one. brinde trabajo
nucl. Y al ~ue no .u .tero hacer nudu da asto ni tuvi<rc oni
las, .uo tr .bajo - ar11. eu aa Ol' ce oua r cnoe or tra 4ao
<!~oda lo .,.,..t.na t ...ata la tllr'<lc, y 1ua cu acncr no le exija te.
Lllto Be cu:- a da divarou umerna . AJ.unos trabajaOGil todr.
111 ocan4 otroo, rcdi otroa, cloo dioa. J:e;..oe aotobl<ccido
por lo tanto que al p~ablo no auotrHita a l aa obrro
oicru.cl:le ni ea la exija ...da .or parta c!a lo.. octoraa.
Ll que fOOcycra tC!lO:I da un cuarto de 1 arcela, ejecute
~bajo~ e~ la aat1aao16D de au pooc~in.
1 e.;.o. ciado cnlen al~ Adalo.rdo, ~oo n.u~ .. -ao .llli.1..21l!o
J'tll'3. ~u o 8U voz, juntw: cnt 0011 nueatro~; otro. :fi&lc,., en
nue .. tro l~r y flo1blic=>c.nta, diapocea el cu:pli:o.iElltO' de
eatiUI cocu pcr11 Ktiafacci&!. da alloa.

=-

t::=-

- 32-

- 32 -

f IWL R ;,CL:'Ci

CAPITULARE DE VILLIS

J'! O

e00

D.!. LO.J
G

entes

800 vel ant e ?

Volumus ut ~ nos trae ,quas ad opue nostrum aerviendi insti tutas habel!lus, sub intesri tate par'tibua nos tris deservinnt at
non al.iis bominibus.

2 . Ut

nostra. bene conservata ait et a nemine in pau-

~u&reoos que lon dominios , que beooa inotituido paro nuootra


utilidad , funcionen nte
ntc on provecho nueotro y no
de
otroo hombres .

2. uestro puc.blo deber ser bien atEndido y nadie lo deber.


reducir a l a pobreza .

pertate miaea .
3. Ut non praceu:!'!nnt

nootran fSJIilian in eorun eervi tium


poner e ,non corvadaa , non materia cedere neo aliud opua sibi faoere
~

cocant,et neq_ue ulla dona o.b ipsie accipiant,non caballum ,non


bovem,non vocoam,non porcum , non berbicam,non porcellmn ,non agncllul:l,noc a.liam ca.ueam,nisi buticuJ.aa st ortum , poma ,pullos et

3. ~ue lo intendente no o a trevan a poner a nuo ~ tro rucbl o a cu servicio ]Xreon.al.; no lo obJ.iglU~ n rv::U.i zar trc.bo~ rurales, ni talar rbolee, ni otro ti po de tro.b jo en rrcvcollo personal.; t OI:l pcco podrnn ac eptar don.ativC' al;uno:ni un
c o.b~~ o, ni un buey, ni una v~c a, ni un p~erco, ni una oveja,
ni un ~ c cbn, ni m, oordoro, o co a alguna, o.xccpto b bidc. ,
hortali~a , fruto , polloo y huevo~ .

ova .
4.

Si ~

nostra partibua nostris aliquam i'eceri t fraudem

de l a t:xocinio aut alio

nraglecto,i~lud

in caput componat; de roli-

quo vero pro lege rec ipiat disoiplinam vapuJ.ando ,nisi tnntum pro
hooicidio et incendi o,unde fro.uda exire poteat. Ad reliquos autem
homines iustitiam eorum,qLtalcm hobuerint , reddere

atudeant,ai~

le:>': est; pro frou.da vera nostra,ut diximus ,famil i a vapu.letur." Franci autem qu.i in fia.ois a ut v1llie no.etris commnnent,quicquid oomnisarint , eecundum legem eorum emendare studeant,et quod pro f'rauda dederint , ad opua nostrum veni at ,id est i n peculio aut 1n alio

4. Si ~ cu i . n de nue : tro pu blo produce n or o a nuen tr


pronJ.ccndco, ~ o r r bo o negligencia, dcl;c~re ~par
tot" ente
el d o; adc::-1~0 recibir lo.J ezotas ogl1 dio ene l a lcy,cxccpto on los C:J.so do h icidio o incendio intencional., en 1 "
qu puede exicirac un:l t::.ul t a . Con reo pe e to
l oa de l 's hobi t~.r
tec, oe les deber aplicar ::u pro:ia juo tic~a de t cucrdo con
l a l ey ; no ob t ant e , co:r o dijimos , loe - i r:.bros de rii.i tro 1"l1c lo, n l ucar d aor ul todo o r ccibir:fu . azot o. Los ho~bre.c___
libres, en c ambio, que habiten on t erritorioo fi~c~e.c, o en
nuc tros dooinios, s i ca a tioron algtma falto, debc~Jn r s~
cir el d ;o ca ua do Sc;dn ouo l cyeo particulares, y lo uc
p ~aren oo o ult~ debe~ ser r ec audado p ~ nu estro p~tr~ onio , son en coondo o e n otra forma d P:ICO

pructio .
5 , Quando~ nostri laborea nostroa facere debent,aeminare
aut e.rara , messes collige.re,fonun. secare aut vindcamiare,unuequieque
in t empere le.boris ad

unumqu~~que

locun. praevideat ac institt1cre

faciat quooodo factum eit ,ut bene salva ein t . Si intra patrie.m
non fuerit et in qual
de

f~ui~ ia

loco i udex venire non

potuerit ,~

bonum

nostra aut alium hominom bene cred i tum causas nostras

rovidendi dirigat,qua.l Her ad profe c tum veniant; et iudex diligen-

5. Cuando ~oo int ndent o denan ha cor ~alizar nue tros tr baj os , t es ca o cobrar o
ar, cooeohc.r lne r:.i csc , oc ~
el heno o ven 1 .inr, todos debe~h prevenir lo que oc dcbl! lK car en ticnpo do tr:::bajo en e de. l uc
y dcbcrln e Et :lbl cc cr
onc s e debe h cer ora que todo d buen recu2todo . Ln onco
de que el intendente no se oncontraro en 1 c onorcc o no pudiere llceor se hno t o algn lugar, de berl andar un bu n d ~e
cado de entre nue~tro bUoblo u otro ho~bre do ou c on~ianzo
pc.r cuidar nue ctrc intcre eoo :por n uestro prov(Jcll o; el intendente deber cuidar esnccic.J..c:ent c ol envo de un hor.br e
digno de conficnza por~ c~plir at~ funci n .

ter praevidcat,ut fidelem bominem tr::msn ittat S!.d heno oau.sam providendQill.

- 67-

- f.7-

6 . Vohmus ut iudices nostri ~ ex omni conlaboratu planitc.r danent/ad ecclesie.s (lUae s:unt in noetrie fieois,et ad aJ.terius

ecclcsia9nostra~data non fiat , niei ubi anti(luitus institurn


fuit .

Et non al i i clerici habeant ipeas acclesias,nisi nostri

de~

aut

aut de capella nostra .

7. Ut UDQOquis(lue iudex euun eervitium ploniter perficiat , siout ei fuerit denuntiatum; et si neceeaitae ovenerit quod plus
servire debeot,tunc computare

~aciat

si servitium debeai; multipli-

6. Orden2Jl!os ClUe los i ntendentes entre6Uen en su totalidad


el di ezmo de todo lo pr oducido . a l as i gl esi as que e s tn ubic ada u en territorio f i scal , y no entre,::uen nue tre s di ez os
l as i gle si a s de otro se or, a no ser ue desde muy anti guo ya
e s t uvi e:::e establecide e s a c os t umbre . Ningn clrig o que no pertenE zca a nue :: tro puebl o o a nuestra c apilla podrd adl!lini strar
die a s i lEBi "' s.
7. uc c ~ d c i n t e,dcnto c ~pl o plcn arcn t o con toda s O l obl i ~o i ole s co~ o so l e t n
i n dicado, y en c a oo de que deba cUEor mt-c ro e obli...;o.cionc o , de be r oomunicer oi s e 11~
- ir
do cr r.ler..r .. 'o or nrarioo o t1~o cl!c a.

care vel noctes .

B.

Ut iudicee noetri vineaa recipiant nootras,(luee de eorum eunt

ninisteri o, et bene eas :faciant et i psum vinwn in bona mi tt3Ilt vaecula et

dili~enter

prnevidere faciant,quod nullo modo nauregatum

sit;aliud vero vino peccliore comparando amere fe.oiant , unde vill al't
dominicas condiribre poeent . t quandoquidem plus de ipso vino
CCDparatum i'ueri t quod ad ~ nos tras oondirigendum mi ttendi
opus sit,nobie innotescat , ut noa commendemua qualiter nostra
rit exinde
truo

vo~untaa .

le m e:~ tre o int enJcn t e


aiL inic tren l ac vieo que cs t1
cu o o ~- Lcc.lic cn !: 1. n esto uncin; el vin o lo de ber _
(.nr. l c. t: uen o v roij e.o ~ cui nrn .uc no ce .ierda . Debcr:!n
::!
u rL otr o ti . oc c i ol de v i no para prove er e nuc treo
.l :i.nioo. LilCO.:lO de .;;.uc o o l ubicrc ce. pr ado m ~l:l vin o del n cc c... ti .rcr n c~ Lrcc o- in1cs, noc l o hardn onbcr 'ara Cl U nc.:.otro:: cli , _c...., o~ oc
nu ut;ra volLult d eJ. rosr~cto. i.n. en
c,-o e nuc- tr o::: viilcdoo :u-~ nue tro u oo .t..nv!en:::. nuc, t reo
..lL e os l o ~ c cn o
de n ue wt r oo cloJinioo que se }Alrucn en vino.

t.

~u

f~

Ci ppaticoa enim de vineis noetris e.d opus noa-

I!Uttere faciant . Censa de villis nostris qui vinum debent,

in celJ.aria nostra mi tte.t .

9. Volumua ut unuaq1lisque i 1dcx in suo ministerio mensurem ~


dio~, sexteriorum -et situlae per aextaria octo- et corborWii~ "o
tenore habeant sicut et in palatio habemue .
10.-Ut nniores nostri et foreeterii,pvledrarii,cellererii , deca~,t

lonerii vel ceteri ministeriales rega faciant et sogalee do-

nent de naneis eorum, pro manuopera varo eorum ministeria bene pracvidecnt . Et

~ualiscunque

maior habuerit benefi cium,euum vicarium

mittsre f'ociat,quali te;r et manuopera et ceterum eervitium pro eo

e u .. -tro.c cncu.rc..cloo y uuo.rdabosq u~;:s,c aball c ri :;o.o ,


s y d c ds o icieJ. , ~c n l a
cxtcnsiJ . .:L e'"' . o quE l e a corrcspc;;ndo., y en tr~~u~c. n l o l c c:,oco .;;e :::uo
.oos . En l u;ar de teccr 1 borco r.anu::::le.:J , _, .. e
cu:- t.l. i::' e rrc r t (ente con s u obli ,..c c i ono_ . ui cn s o. c nc!li"Cdo y tc.Jr~ un bcnE. f i ci o , .ande un :;icario p r __ uc cur l e , Ln
L r oo
1 ;;o , l r,.. lcbcroo . c.nua.lco y de~. o scrv i c ills,
lO .

dcn_Lnwc rc~ , dc Ln o~ ,re c ~udador

adirnplcre debeat .
11 . Ut

nullus~

rr.aneionaticos ad suwn opu.e nec ad suoe ca-

nee super hoJr.inee nostros atque in forestes nullatenu.a prandant .

11. uc. nL1n.:1 i n te ndentE or nin3n conc c to t e e n.loja .i cnto . r: ::::! e p r~ s uo pcrroo ni en c a o
de nue~;tros onbrc:J
~ i en les ~ to ~ reeervDd ~ o.

12 . Ut nullua iudex obsidem nostrum in vill a nootra commendare


focia:t .

-Ci .

~,

1~ .
uc ninrn i n t cn dcr:.t c
neo c. u:1 dc: inio nuestro .

cnc o~ i .ndc ~~ uno crc

nuc:;ctros r e-

:1.3 . Ut equos emissarios , :!.d est waraniones,benc:; praevidc:;ant et


nullatenus eos in uno loco diu stare permi ttant,ne forte pro hoc
pereet . t si aliquis telis est,quod bonue non sit aut veter anus
ai t,si vero mortuus fu.erit ,nobis nuntiare facient tam:pore congruo,
antequam tempus venia.t ut inter ilmenta mi tti debeant .
J.4 . Ut

segregan t

iument~

nostre bene custodiant et poledros ad tempus

et si pul trellae mul 'tiplicatae fuerint , separatae

13. ~ ue c uidan bi en nue s tros s e cntales y de ningn modo peri t= que pel'r.lanezc sn n:uc o ti empo en un mismo lug ar, ;ara que
nc se perjudi_uen . Y si h y a l e;ano que est enfermo o sea ya v iejo , o muri er e, hsanlo s ber oportunamente antes de que lle ue
1 t i c p e de ;jun t ~ rlos c on l a s yegua s.

14 . uc cuidEn bj~;n nue tr a yc us.e y orcrtmmr.cntc o.p rt n


lo_ otril. o; . Si se ulti lican las potrancas las deber~ a rt ~r y forr r otra tro ill

fiant et gregem per so exinde e.dunare faciant .

15 .

15 . Ut poledros nostros missa aancti llartini hiemale ad pe.la-

!'"i

ue oin f ta
e el d!n d San ~tfn (11 d novie
ccr:ducir lo~ , trillos a nue ... tro po.J.;cio invonm1 .

e)'

tiuu ornnimodis habeant .


16 . Volumus ut qttcquid nos aut regina unicuique ~ ordinaveri!:luo s.at ministsr:l.ales noatri, sinescalcus et buttioularius ,
de verbo nostro aut reginae ipsis iudicibus ordinaverit,ad aundon plocitum sicut eis institutum fuerit impletum habeant ; et
quicumqae per n

leBentiam dirniserit,a potu se abatineat

post-

qumn ci nuntiatum faeri t,usque dum in praesentia nostra aut re-'g inae voniat et a nobis l icentiam quaerat abaolvendi . Et si iu~

in oxercitu aut in wacta seu in ambasiato vel aliabi

~uerit

st itmiori bus eiua aliqu:ld ordinatWll fueri t ot non complover:l.nt ,

16 . uerc o
ue todo lo que nosotros o l a rein~ hoy~o~ oro :~do e
plir e un intcn ento , o lo qua hay n ordena do nue ctroo ofici ce, e l ccncec~ o e l cop ro ~eyor, s e por andnto
n~ e tro o de 1~ reine, lo c uo ln cor o se l o orden; y quien r or
n -11 cl~ei a n ouc;l:. rc, d ber sb tGnarae d bcbe:t> do ocle el
_ o "L .. i;o e n '!U e e; le nctifiq,ue haota qu(. s
o
1 r in- . cr
p .ir -r ebsuc1 t o. Ji el
stuvie:r:c en 1 e ;ilrci to , o dc _ucrdio. , o en ~m- r.lioi n, o on otro 1, y, t. u i cr c crtlcn!ldo c.1 ~ o a fl\.l() sub al ternos :; e o too no 1
.'l i r en, en e - te c s.so , debcrl dirigir:::e :?. f. c_cio "' pie y
c u. , l ir c yuno de co::: idt:! 'ii be ida h ata tsnto o: pt..nf"on lns r oz opo. 1 - e e 1 s no CW1. liercm con u deber , y entonces d 'n r oe t or el c ~o ti o .uc se los d, oca en ()US esp d e,
GC en 1~ ro
~ ue plaguior
a noootro o a l o r~ ino. .

tune :!.psi pedestres ad palatiun veniant et a potu vel carne se


o.batineant,intarim quod r ationes deduoant propter quod lloc di.'iif.serunt; et tanc recipient sententiam,aut in dora~ aut quooodo
nobi!l! vel rogina.e plaoaari t .
17 . naantescumque villas unu.squisql.le in mi nisterio habuerit ,
~1tos

habeat dopu.tatos homines

qui apes ad nostrum opus prae-

17. ~~ u - to ~ u inios t eng


en
--~d o::. d
er" tene r orJ r t.\rccll o .

videsnt .

18. lit ad farinariao nostras p\.lllos at aueas habGant iuxta


qual itatec arinarii vel quantum me~ius potuerint .
19. Ad scuras noetras in villis capi'taneis pullas habeant non
minus C Gt aucas non minus XXX ,ad oansionil cs varo pullos habeent
non minus L,aucas non minus quam XII .

- Cg...

1(.

ln

c. ; n tc n nu
i

tron olino!J oc cr:!cn ;ollo:J y ::nn:;;oo ,


ort"-nei o del olino, o en el 1 yor
oro , ooible .

l_ . w 10::1 cobertizo:; , en l oo a inio:; :princi:ola::: de ber


no cno.; uc cien pollo y por lo l Gnoo ochcnt~ ..,:meo
en lo.J de;_ inios _ cnoroc rk crt h a ber ol. noc cincuc .t I'Ol l o!J
y doca cnsos.

1 .:.ucr

Unuaquioqua~ex

20 .

onno nd
out

~unttuor

eeu

21 . Vivnrion

~pl iua

diri,ant.

in~

~:odo

21. Todo 1ntcndontc, en

noatr<UJ unuequicqua ~ ubi ant. .

fllcrunt htlbeat,et Di auger1 pot~s t , augE&t ;ct ubi antoa

runt ct

20. 'lodo intendente l.o;'. l lc ..r er. obw Jy,oia anu.-.1. cr t~ n


ln corta lo producido :; realice cuo v1ei t:nc tres o cu::.tro vccc;o-;--o7de al or.o .

:!'ruota sCipor babundanter faoiat ocni

vcnira,excapto vis1tat1oncs eorum par vices tres

non

vsr o, ele rean dend~

fue-

esee posou1 t , novi ter fiant.

23. loo intcnd&ntac dcbcrtn

23. In W>IIQ.UIUIQ.ua .xJ,...J noatra haboant 1u41c. . vaocaritiu ,

1llorun ~~ervitilll:1 p&ri1c1andlltl oa.._cndatan par ..!!.!n.2!! noetroe ,


cac nullo modo

minorot~e

do~1~1cum

lan~uidos

tncr \1-

Vt fll1 " 0 pt.~iblC :uJ.1;1-

ncr an nuc tres

~c.L~ioo c~

el cervicio al P-tri:-cni e rcol con ttopccto t 1 o trovoo~ y loo ax-~oo .


oro obtrn<r cerne hcn 1c t<ncr
butyca oo~oo, ero no anfcrroo , v~o1a y ocb. lloo uc no e :ln
.. rnoooD ,u otro olaoc do ~,.-.nr ao que no o ti onf<n. o. aro,
ce. ~ ~1jiroo , n~ or e~to deben raccntir~c lne v c "<l-- o lo.

cicnt

po le

OFUS vnocaritiaa v al oarru-

eint . Et baboant, quando eerviarint a4

carneo dandum,bovce olop oo non

de inioa , dcb

t:,.t- (~ ,

t ..."'lo""' r re. v ro no, puc.rccD , ov'-jc,..o, e br.. e y cl.1v~cl


yor ntir<;ro pooible, y En roo:!<. alc;uno pued n e r'c:cr Jc; ello:: .
e OO:c, hrn df' trncr m'1c1cnt c n1bc.rc do V"'Ct o, l cui1Pdo
d nue1 troa ~ iarvoo , ar ou pro 1CI uoo, dr odc c.r no oe r. -

quantum plus potucrint at

nul.lotenua sine hoc aaoa dabent. bt insu or baboant vacoaa ad


qualitor pro servitio od

~ucutroe

lo

22 . LOD .ue t&vic:~n vif. o dab<-r ' o c onccrvcr o. lo tena=


treo o eue tro c orcnnc de: =eiroD w8 loo vifr.do:: .

22 . Coronaa ot rnoe_ie , qui vincaa babuarint, nc:c Ainua trae


eut quattaar babcant.

porcnr\"fi~~~hiaa,bircc.ritias

&ntGD

pl1CDr eu n.S.-ere, dcbr h"'carlo. - ondc nnteo no loo ubo :


al .rea nte puedan in~tt:lara , dcbcr'n boccrlo.

at vaccea eiva ca-

-r.. tlo... .

ballos non ocabioaoa aut alie pecera non languida. ~t ut 41xi-

cws, pro boc vacco.ritiae val c..rrucao non inorant.


24. U intcnd..r:tc ::e cnc;;.r.;nrC d~ tc<lo le que lcb_ cntrcr el ccrv1c1o ole nc tr 1 e , f :>Jo uo "" lo
nc:~or, ) t< .. o 1< uo ~andao, " ti 411
nt<. , ,<rlcot. nt
el:l.b~riAo. Cada uno , cw:ndo la corr"t ....d3 servir a ,.,.~:~ootr
&a a , rc.c1 b diori:or:cntc do:> c cridOB <!e oc~alc:: ;:-:....-' ::U ~u-
vici o . Da 1 .i.ra fe=:> lo- dc-'c CCJ ~ tiblca de r~ :: r
tucnoa en todo centido, t llllto 1.. rrin; oc o 1, o e l'll "

24. "uicquid ad diocu:: nootrua dare debet, unuequiaqua iudex

cc.rcc

in eua babaat plabio , quRli ter bona at o,-tir.a atqua bana atudio-

ca ct nit14a OlloDia eint conpooi ta quicquid dadarint. r.t

unueqlliJ~,

que II l:.nbent <le eru.onn peatoe per singuloo diea a4 IIUUil aerv1t1um,od

menea. noetrcm quando aerviarit at roliqua diepenao

~i.W.liter

25.

Da

in o:nibua bono ait, tam farina qu!llll at peculium .


pnatione

aut~

25 aro e l 1 ele cetie bro deben noti!ioor e1 !.ay " no


o h t 1 ci de ali: f'nto p..rn lo.. o rdt.::.

al. 5eptemb . indicare faoiant , ei fuerit

an non .

26 . Los r.nccr-::do" no del>cr~ poaocr ( , extonei(n ,uc 1.ue u Jru. recorrer e a tender en un d{

26 . l a1ore11 varo Ol:lpliuo in ministerio non babeant nii qUllntl.a: 1n una clia circUJaire aut prav14erc potuuint.

::!:7 .ucr~~:J C-::s.:ts dcberl.n 'kl. r Can:Jt...nter.tnV se.i. ...lo:: ic


o
'Ut%'\lic- !"'r' !!U D<oouric!lld. Y cuo.r.dc nc. tro """1' do v.,. -~ o vuclvr.n ~ J"!lao1o , d ni. '"'' . : ..,r , o<lr :l c. 171rl.o-.,..d-~<. a n lea cortijo- re.J.eo , -lllvo en . e e do
qu. r.cd1~ Ul'l" or<.c:n n~ de lo rc:inr . ~ ecnd~
:::u
d1:*tr1to.o ~uic.~e .... desde a.nti ~uo SUlln ~e1 t lr t lo. cnviC"~; o a ou a6qui to, d<bcr'n preva rlo. , dtl ~ odo co t> -:;o,
de o boll o~ oJ. ccr~:> y de todo l e nccc rio r r ~u. =tren
y co~cte ntc rueden i r a pW. cio y ro ~rc.cr .

27. Cesae noatrae indaoinanter foca et wactas habeant,it:l ut

fu

fUllVlla o in t . Lt qu ndo ~ n l le,uo ad pnlaU= va iunt val


rodc:unt , nullo

~o~odo in~

40l:linicaa manaionaticaa prando.nt,

n1s1 cpccialiter i uaoio noetra aut re;in.ae fuar1t. Et ccmee da auo


tlinictorio v al homin. . 1111 qui antiquitua ooneuati fuerunt ~
eut lc;ot1onee ooniare , ite et

~odo

inantea ot do porvoridio at

o~

nia cio neceaearia sol ito moro eoniare facinnt , qualitor bena at
honorifica n4 pa!otium vonira vel radira pooeint.

- -n...

ucraroe - ue t odoa loa al'oa , en tie:po de cuareso, ..rs


O a r oa, ll.. DdO te: hiiD 1el !'OaanDa, i\1 nu&:Jtra
orden, . .;ru: tr:n.srortnr l a pl ata obtenida por nueotraa coaectaa 1d a~ulo .ue 1 ~ye-od a1do illforodoo ecbr. lo locrado dur3Dte el a; o tle trabajo,
2( .

28 . Volucu. ut per annoo otnsuloa 1ntra quadr&aa1aa, dom1Dica


1n ]Xllaia qwu Osanna d1c1tur,1uxta crd1nat1cnm:

no:~tnm

argan-

tull do ncotro labora tu, pcetquu OO!>IlOVtt1cuo de praoeant1 aumc

C.

quantum e1t nootra laboratio,doferre studennt .

29. lle .,, ".::atorib\UI ex hOIIlinibw> nocu-ia UDU!!quiaquG iua


preevidaat 1ut non lit eis necease venira ad nos proclamare et
41oo quoa aervira dabet por naslesantiam non dtmittat perdere .
L't si !Ull uerit ~ nostar foriru>ecus 1uet1tias ad

'l.uersndum,

J:GCiet.r etus cur;. OI'IDi intentiene decartet pro dua 1uot1tia;


e t si aliquo loco llin1llle ol!lr llooipero valuorit 1W...:an ipoo ..!!!!:nostro pro hoc fatigare non pen:~ittat,eed oagieter eius

2S. Con raor~oto a OIQu&lloe de nuea troa hca~e 'l"~ '}uicro.n


1 ;:o ente nractroe ,cadn intendente ~ recuro que el.lo nb IMCl
r1o 1 : tl< ese odc ev1 te ~u por ne~l:lgcnoia oe pierdan
f 11 do tr
Ju. :1 al!UnO do nue Lrca !i#rvoa r.clru aro ju tic.. otr:.
l't 1 e u acr cr Jaber~ ecrorzarae oon enpello
r
""' J. 1'El J wici.; : en caso de que en a.lEn lu. ar no COI:IJ tcutcra obtoncrln 1 nc ~cr~ t que nueatrc e1crvo o moleste ~r
e to or al contrario, ou ,., cr or d ,-;;o-o ..~r un del<' do noo dob,r' hacer ccnecar eate asunto.

,.,

.L

pc:r ec:etipiiUil aut ouw

hoc nobia notwo fac.re etudaat.

)0 . Volumuo unde oorvire debent ad opua

noet~,ex

OJ:1D1

oonluboratu eorum aorvitium eas resars faoiont,et undo oarra in


~

oari.,are dahn t, a1mil1ter eagrec;ant,tam per de. oe q ua

at per peatores, et eoiant quantw:l ad hoc 1:11 ttnnt.

31. Ot hoc qucd ad provandarioe vol ;:anitias dara debent


s1c111 nodo unoqucque mmo separare faciant at tCIIlpcro oportu-

30. ,ju~ru.c.a c:u~ ~ca in.. nde:1tea Le&= scv.n..r <>o todo lo
! roduc-do ~or ~ue oubordi~doo cquollo q ue dobe tnrrc~ar o
nuc trc
t.~ tnlc ) efect~cn ~ scpcrcoi~n c~ilcr de lo
c:uc deba ~c~acrcc or u~o del eJlrcito, tnt por ~tt
d lee t r t:l,l cree d~O:o tices e eGo ;o_ porte e:! e lo~ ;:::atore ,
7 lleve:> e l c.Uculo de la car ticad que e< c.v!n.
)l. ue dd ri~o codR hOGiln DCif.CU't.r ood Dile l o ua dr e
dcatinaroo a loa bene!id~oo de prebendoa o a loo g ineccoo 1 y
lo; entr~uU1 totall::cnte en Gl Uau;o ~ut c orrcgponda y nou
n ll!l.b<ir c6:.o lo l.~cn 7 de d6nde provcng~o.

no pl.Ollitar danont et nobia dicoro sciant,qtuiter inda faciunt val unde exit.
32. Ut unuoquill<).ua

et optillwa per de ccapuratu val aliunde haboat.


33. Poat

is~

...

preavideat,quomodo ,.,.,nta bODUII.

amia segreoata at seJ:Iinata atquo poracta,

quicquid roliquum fUArit exindo de onni conlaboratu ueque od


vcrbum noatrum elllvetur,quatanuo oecun4Uil iuoeicn. . noetrwa

32. "' todo intGndcnta rovea al r odo d<. tener oitbpro


ClJl"ir1d 1 o.r cccrrc o de otro "'odo, ecr illa de 6ptilta oa11

1
v
o

33. _spuu Je a~ectucdu l a s&parci~n ~cnc1~ d: ~ hcc_o


>ia .r", todo lo que qua4cre de reo nante dob rt conocr
t~ rcn1b1r nucotro orden ocerc
de ai d<ba u rdarac
v<~ndcr~e .

ent VGDUlldetur aut aervetur.


34. C&nino r raavidcmdtm oat cun Ol:ll11 d1114fcntia1ut quioquid m:mibus laboraverint 1% out fecer1nt , 1d eet lardtm, sicca:::En, eulcio, niuDQJ. tue 1T1num,acetml, noratwo, YinUil e oct..,
caru= , cinape 1f ormaticum,but1ruD,brac1oe,oerviaas,lledum,ccl ,

)4 . Debe vclcroe ce
r an d111&cno1a p~ que todo lo q~
ec prcdu-co o r.l bcrc
~u~cnte
eato e : toc1 ~o , carno
r.do, t tido:o 1 cama alll da, vino , vinac,--re, vino da r:crt... , v1n tc:rvid ,
ro, rootazo , qu.-.:o, z:a..~tcco, r a.11:0 ,
cGrvc:a, 11dro 1<1 1 1 1 , ocru 1 har1nn , t~o eea hec.o y
r-rc o do con ow:a prcl1j1do4 e h1t1cne .

nh

OcrcJll, arinai:I,oiJllia oum :JWJll!O n1tors sint feota vel :parata.

-71-

-'"'1-

35 , Volumus ut de berbici bus crsssis soccia fiat sicut et de


porcis ; et insuper habeant boves saginatos in unaquaeque villa
non minus quam duos aut ibidem ad socciandum aut &d nos deducendum,
36 . Ut silvas vel forestes nostrae bene sint custodi tae; et
ubi locus fuerit ad stirpandum, stirpare faciant , et campos de
silva increscere non perrnittant; et ubi s ilvae debent esse , non

eas permittant nimia capulare atque damnare;et feramina nostra


intra forestes bene custodiant; similiter acceptores et spervarios ed nostrum profectum praevideant;et censa nostra exinde
dilig enter exactent. Et iudices , si eorum parcos ad saginandum

in sil vam nostram miserint vel maiores nostri aut homines

35. Es nueotra v olunta d que ee extrai ga l a g r a s a de l a s ovej a s g ordc s y de los cerdos; t cngan , adem6s, len intendentes n o
c enos de d os buEyes c ebados En cada don inio, o pnr a qu e oc l es
cxtra i gc. all !:li srr.o l a. gra s a , o bien par a -1UC oe los enve L .st a n vaotros .
36 . Que nuestros bosques y florestas e ntn bien custodiados ;
pE~ itan que len
cempoo se exti endan sobre l os bosques. Donde deba haber b os que.oJ
no permiten que se los tale excesiv~~ntE o s e les d~e . C uoto
dien bien loe animales s a lva jes dent ro de l oo be qucs. CuFntcn
t wobin con l1alcones y ~avilones r ara nues t r o us o y r Eco j::n di ligtntcmcnte los ~ q ue noz correspondan ~~r est e conc epto .
s us h ombre s r.andar en los
Los i n t endentes o los encar3adoz
cerdos pa r a engorde a nues t r os booques , s ean los prir.1croo en
entrc. ar el die zmo a fin de dar el buEn eje.nplo, do ocdo que
pastc rionJcn t e t anbin loo dern ~s entreguen :!ntogr amcn t e el
die zno .

h agen desmontar donde fue r e neces ario y no

eorum ,ipsi primi illam decimam donent ad exemplum bonun proferenduu , qualiter in postmodum ceteri homines i llorum decimam
pleniter persalvent.
37. Ut c ampos et culturas nostras bene companant et prata
nostra ad tempus custodiant .
38 . Ut aucas past as et pullas pastos ad opus nostrum semper,
quando servire debent aut ad nos transmittere, suff icienter ha-

37 . "'u e uant on,5nn bi en nuca tros Cat:!pon y cul t i vos ,


r:ues t.ra s pr c.d.r a s cuando e s debi do.

'Y v i,si l cn

uc t nc en sic~rrc en nmo o s~i c intc e cmz cs ce ba da n


nuc:...tr c.s ncc ~s i dud cs , J'Br..i. cnviorloo cuundo d cbon ::.crvi r .

38 .
r ar,.

beant .
39 , Valumus ut pullas et ova quas servientes vel mansuar ii
reddunt per singulos annos , recipera debeant; et quando non ser-

39. -.:_uor e r.::os q ue recojan l os poll eo y i..ucvoo q u e l o:: s i cr von y pos eedor es de nansas entrc;:cn enua.J.r.ent c ; y cu.::mdo no
secn nccooarios par a nuestro s ervicio, h ._enl oe vc .dcr .

vicrint,ipsos venundare fac iant.

40 . Ut unusquisque iudex per villas hostras singulares etlehas , pavones , fasianos , enecao ,columbas , perdices , turtures pro dig-

40. Que todo ir!tcndcntc: e n e da uno de. len dor n i oo t cnen


oi empr c prontos , pc.rc.:. ornatlcntacin , pa.voo re.nlos, f a i oan co ,
nedc s , J- a.lc:. e.c , pc.r dicGs , trtol as .

nita tis causa omnimodis semper habeant .


41. Ut aedificia intra curtes nosoras vel se pes in circuito
bene sint c_u stodi tae ,et stabula vel coquinae atque pis trina seu
t~~cularia

studiose preeparatae fiant , qnatenus ibidem condigne

41 . , uo l oo edif icicrJ y cerceo d e cir cunval c.ciLn d o nucc-

tro cor te c~ tn bien c uo todi odoo y ~E encuentren bi en pre parado~ co t~bloo , c ecina s, pnnadcrias y l~nres , para q ue
puc d~ n a.l l loto Bc r\ri d ores c ur.: l ir ous oi'ici os c on di ni d nd
y pulcri tud .

ministerialeo nastri afficia earum bene nitide peragore poosint.

-7~-

42. Ut una quaeque villa intra cameram l ectaria,culci tas,plu-

matios,batlinias , drappos ad discum, bancales , vasa aerea , plumbea,


ferrea,lignea, andedos , catenas,cramaculos , dol aturas , secures, id
est cuniadas,tebros id est taradros, scalpros,vel omnia utensilia
ibdem habeant,ita ut non ait necease aliubi hoc quaerere aut

42 . ....ue cnda doninio t enga en dcp6sit o camas, colchones,almoLadas , r opa d o crur.a ,mant<=les , f undas para a s ient os,vasi jas dE bronce , plomo ,h i e rro y madera , morill os ,cadenas,llares,h o jae de garlopus ,hacfia s,tcladros , escalpelos y t odos l os dem~ s ut ensili os, de
oodo que n o sea necesario bus carlos en otras partes o pe dirlos
pr est ados . En cuanto a l as herr~ientas que pr ov een al e ~ ~rc i
~, tengan corno obligaci n s uper visor para que sean buenas,
y,
al ser dEvucl tes , sean l levadas al dep6sito .

commodare . Et ferramenta, quod in hostem ducunt,in eorum habeant


plebio qualiter bona sint et iterum quando

revert~~tur

in came-

r a. mi ttantur.

43. Ad geniti a nostra , sicut institutum est, opera ad tempus


dare faciant,id est linum, lanam, waisdo,vermiculo , warentia,pectinos laninas,cardones,saponem ,uncturn,vascula vel reliqua mi nutia quae ibidem necessaria sunt .
44 . De quadragesimale duae partes ad servitium noetrum veniant
per singulos annos,tam de leguminibus quamque et de piecato seu
formatico , butirum,mel, sinape , aceto,milio, panicio,herbulas siccas
vel viri des,radices ,na pos insuper,et ceram vel saponem atque cetara minuti~ ; et quod r eliquum fuerit nobis per brevem,sicut supra dixi.mus,innotescant et nullatenus hoc praetermittant,si cut

43 .
~:aterio.

ue , c o o est or denado , bOGan l lEvar puntualment e l a


primo. a lo~ F;i nec eos , a aober:lin o 1 l ana, glas t o, bor-

~ell6n , ~arcncia , pcines ds car dar, cardos , jab6n,cremos,reci


Ilicntes y l oo dc;:r!H~s el er.~.ento s all n ecesari os .

44 . ue de la cowi de de~tinado al ayun o cuaresmal s e nos


t r c i gcn cada afio lao dos t erc er as partos , tant o de leaumbr es
coc o de pescado y de queso , mant ocn , mi el,mostaza,vi n re , ~ i
j o , hinojo , hiErbos secas y vcrdes , rbanos , nabos, cEr a, sebo y
o tro.:J cle:;..entos. Y, ce: o dijLuos anteriorment e oc noo hago.
caber por nota la existenci a <le todo lo dmnsq~\ldicrahaber.
No se or:i t n esto do ninguna r.anera, cor o entes se ha hecho,
daUo ..ue , juz ando por esas dos partes, deseamos conocer
c.ce.rca de lo qnc queda.

usque nunc fecerunt , quia per i llas duas partes volumus cognoscere
de ille tertia quae remansit .
45 . Ut unusquisque iudex in euo ministerio bonos habeat .

,;;ti-

fices ,id est fabros ferrarios et aurifices val argentarios,sutores,torna tores , carpentarios , scutarios,piscatores , aucipites id
est aucellator ee , saponarios,siceratores , id est qui ce~risam vel
pomatiuru s ive piratium vel aliud quodcumque lignamen ad bibendum
aptum fuerit

~acere

sciant , pistores,qui similam ad opus nos trum

45. ue todo intendente tenga en su j uri sdiccin~~~cnos


e.rtc.sanoo , esto &s : herreros , or fcbr os, pl a t eros, zapatcros ,
torncros , ccrpinteroo , ~abri~ant e s de esc udos , pescadores , c etrer os , jaboneros,fabricantes d e sidras , 60to o a , quienes
SC}3D fabr icar csrveza, o bebi das de canza~s , peras u otras onaderos , qua pr epc.ren el pan candeal par;.. nuo::;tro
concut".o ; quienes sepan hacer bi en le.s r edes , taTlto para
co.zl;'!.r ce: o po.r:J. pencar, o para capturar aves , como as:! to.n:bin loo dc~s oper arios , que seri L largo enumerar .

faciant,retia tores qui retia f acere bene sciant,tam ad venandum


quam ad pi scandum sive ad aves capiendum, necnon et r el i quos mi ni steriales quos ad numerendwn l ongum est .
46 . Ut lucos nostros,quod vulgus brog ilos vocat,bene custodire
faciant et ad tempuo s emper emendont et nullntenus exspectant ,ut
necease eit

~novo

roaod1f1care. S1Bdl1tcr f aciant ot de omn1 aodi-

46 . uc i.age.n c uidar nuestros c orr ales , quG vulge.n:cnte


se lltu:!cn 11 broci li", y l os r epar en en cada oportunidad, s i n
cc1 r lZ' a u o&n nrccoar!o reconstruirlco. lo Diaro tc.n~
cuEr.t e to ar<o cuol.u1L r otra odi!'icaciln .

ficio .

-73-

- 7)-

47. Que

47 . Ut venetores nostri et falconerii vel reliqui ministeriales ,


qui nobis in pale tio adsidue

deserviunt,consil i~

in villis nostris

hebeant , secundum quod nos aut regina per litteras nos tras iusserimus ,quando ad aliquam utilitatem nostram eos miser imus, aut ainiscalcus et buticulerius de nostro verbo eis aliquid facere preece-

nue ~troo cazadores y halconeros u otros servi dor es,


C encuentren a nues: ro servicio en pnl ce,
bien reci bidos en nue ~tro~ do~inios, scgdn l o quo n enetres o l a reina ordenremos por carta, cuando loo envien os pera n ueotra util i ~~ad, o cuando el senesce.l o el copare J:.a yor ,
por nanUnto nuoztro, l es ordenaren hacer algo .

qu

aei 1u~c r. te

ooa~

perint.
48. Ut t orculeria in villis nostris bene sint praeperata; et
hoc preevideent

~ , ut

vindemia noetra nullus pedibus pr aema-

re preesumat sed omnia ntida et honesta s i nt.

49 . Ut genitia nostra bene s i nt ordinata 1 id est de casi s , pislis ,


tebllriis id est screonis;et aepes banas in circuitu habeant et
portas f i rmes qualiter oper a nostra bene peragere val eant.
5CIUt unusquisque ~praev ideat , quanti poledri in uno stabulo
atare debeant et quanti poledrarii cum ipsis esoe possint . Et ipsi
poledrarii qui liberi sunt et in ipso ministerio beneficia habuerint de illorum vivant beneficiis;similiter et fiscalini qui m~

48 . Que en nues t ros doir.inios los l o.garos se encuentren bi en


preperedos ; y cuiden l~enteo que nadi e prense l e vcndi!:.i ado con los r ies sino :;_ue todo sea hage licpi e y dccorooc.mente .

49. ~ue nuoot r os g i nsceos estn bien apr est ados por l o que
r eopec t a a l as c a oae , l os hoe ares , l a s e ar~s d~ . ter ; que
se encuentren bien corea dos en derredor y t engan t'UC t as sl idas , ele nodo que puedan c unplir bi en su e t ar eas .
50 . uc ce do i nt crdonte c onsi der e cucutos c abe:l loo r uedo
r. nler en un r is~ o e st~blo y c u6ntoe cabolleri zon s e ncccci t cn .
Loo Lo~brco que., s i endo ca.bellc::rizoo, tuvier on benefici a n en
l a rr.i zrna j u risdic ci~n, vivan de s ~o bcn\fi c i os ; i ~ uclr.cntc::
loo fisccl inos que t uvi e r en nanooo vivan de olloo ; y s l que
no t uv i ere, r eciba el ous tonto dr:: 1 pro ri cdad s cfiorini .

sas bebuerint inde vivant,et qui hoc non habuerit, de dominica accipiat provendam.
51 . Fraevidea t unusquisque iudex,ut sementia nostra nullatenus

pravi h omines subtus tsrram vel aliubi abscondere possint et ~rop


ter hoc n essis rarior fiat . Siinili ter et de aliis malefici.is {los
praevideent,ne aliquando facere poaeint .
52 . Volumus ut de fiscalis et servis no8tris sive de ingenuis
qui per fiscos aut villas nostras commanent diversis hominibus
plenam et integram ,qualen habuerint,reddere faciant iustitiam.
53 . Ut unusquisque iudex praevideat, qualiter homines nostri de
eorum ministerio l a tronee vol malefici

51 . y i l c t cdo intendente par~ !UC de ni n~Una o .. ncra UEdan hoc brG D ~ olv3dos ocultar ~u ~ stra oicicnte bajo t ierra o
en otro oi tio y ~ or ecte rotivo l a r ica s ea ~ts asce~o . Eot n
cuy atcntoo porr': que t onpoco se produzcan ot:!'OD dar O~.:

52 .ucrG: os ,.uE adr:.ini..::.tr cn juoticia , plcna e ::!.ntc r arc te,


tal c o .o corrcspcndc a c ada uno , a l as diver ::rae pers on:,s t UC
sufrier an al-Eu.r..a. ofcnoo. de part e de nuElotros fizce.linoc , o:lcrvoo u homUr cs 1:!. brcs uc habi t~ nuestr as ti erra D fi:: c ~co o
~2tros d
jnios.
j

53 . , uo t odo i n t endente vic ile r ara quo los h o~brcs a cu


servicio no se c onvi ertan en l adrones ni cr inal eo .

nullo modo esse possint.

54 . Ut Wlusquisque iudex praevideat ,quatcnus fOJ!li lia nos tra e.d


eorum opus bene laboret et par rnercata vacando non eat.
55 . Volumus ut quicquid ad nostrum opue iudices dederint vel
servi erint aut sequestraverint,in uno breve conscribi faciant , et

54 ._u e t odo intendente pr ovea , ar e. que l a FGnte trabcjc


bi en en l a s t arcao que oe les encorr icndon y no anden VOf." ndo
por los ~ cre ad os.
55 . Qusror,os que todo l o qu.e los intendentes n os cntrec-ucn
o nos s i rvan o a part en para n osotroo , l o hecnn e.notor en un
do c~cnto, y cuanto se r osa, en otro ; el excEdente L e~~O ! lo
conocer por nota .

quicquid dispensaverin.t ,in aJ.io: et quod rsliquum fueri t,nobis


per brevem inr1otcscant .

-7 ~-

- 74-

56 . Ut unusquisque ~ in eorUI!l minist erio f'reque.ntius audi en-tian t enea t et iusti tiam fe.cia t et :pr aevideat quali ter recte f ami -

5G . Cuc c nd ~ i~tendcntc en su jurisdicci6n c elebre nudiLncico


con rt cucnca y dispense juoticia y vi gile para que nue c tro
~ viv a ra c t~ cnte .

l i as nostrae vivant.
57 . Si aliquis ex s er,i i S nos tris super rnncistrun suum nobi s de
c uus~

nost r n aliquid vellet dicer o , vias ei ad n os ve.nicndi n on con-

tradicat . Lt oi i udex c oc:n overit ,quod i Wlior co i ilius adversus ewn


ad pa.J.c.tiun procl amcn.o vcnirc velint, tune i poe i udex c ont r a eos
l"UtionGe deduc cndi ad pnl c t i un venire aciut , quali ter eorma pr ocl ama.tia in a uribus nos tris fas t idium non g ener e t . Lt s ic volunus
cocnoecere , tltrl.lE e:: neccssi tate an ex occansionc veni ant .

53. Qucndo c e.tcll i nos t ri i mli c i bl.ls c or.rr.cndati fuer i n t e.d nut r i cnduu,ipse i udex de suo eos nutri at aut iuni oribtts suis , id est maiori bus c::t decanis vol ccllcr ur iio i psos c ormen<laro f e.cia t , quc tcnns de
i llorun ce.uoa. c on bcnc nu.trirc fac i ant , ni s i forte

iu~w i o

nostr a.

o.ut r egina.e :fuerit , ut i n villc. .nostra ex n ostro eos nutr i nnt;


tllnC

ipse~

,~.t

hoMinen nd hoc opus L:.i tta.t qui i psoo bene nutria t ,

57 . Si algtmo de nuestr os siervoo des eare nenifestar.nos al o


de nuo3tro inters acer c a de su s eor, n o l e i pide lle~so
!.n.s t n n osotros . Y si supi e r e e l intendent e que sus subordinado
desean ven i r a palacio para efec tuar r eclanaciones contra l,
~n tonces in6rrnenos ~1 niomo acer ca de l as r azones que tcngen
per.:l venir a. ~, de oodo que Sll denuncia no f a tigue nu.c ...t r o!J oi dos . DceeSJ!:os , en efecto, saber si viancr.. por ncc coi dc.d
o c on olglin vxe t exto.

58 . Que c uando los cran fueren encomendadas a los intendentes paro su alr.entnci 6n, ellos i :::mos l as alil::!cntcn de su pntrioon io o por nEdi o dE sus subordinadoo , esto c o , cncar~cdo~ ,
decanos o d ~:spcnseroo , de modo qua ce l oo haga alir.:cntar bi en,
a no ocr que rrcdic orden nuestra o de l a reina paro que no lo:::
ali ~e ntc en nu e~ tro dominio o a nuotra coota . ln estE
caso,
ol i ntcndenta ~ande una persona a e s t e efecto , que l es oli ent e bi en y separe l o ne cesario par a su ali:!:entaci6n , d; Modo
que no sea necesario a cudi r dieriencnt e o nue3trcs estableo.

et oegree;e t unde nutr io.ntur,et non s i t illi h on i n i c otidie nccessi t e.s a d scurns recurrere .
59 . Unusquisque i udc:c qucndo cervier it per sine uloc Ui o Qare
f acia t de c er a l i br a s III , de sapone sxt aria VIII , et s upe:;o hGC;:_.ad
:festj:vit2t e, sonc ti !mdreae, ubi c UJ"lque CUD! f az.. i l ia nostr a fuarr:!US,
darc studeo.t de cera libr o.c VI ; sir.lili ter n cUinnte quo.dr ogcsi rns..
60 . Nequaquan de ;;otentioribus hoci ni bus r:a i or es f i c.nt, seU de
ocdi ocri bus qui f i dcleo sint.
Gl . Ut 1.m
. usqnisquc i udex q,_ua.ndo servier i t s uos br acios ad pal a -

tium dacere fac i a.t ; et sir ul venicnt r nJ iotri qlli cervisarn bonam i b dem f acer de beant.

- 75-

59 . r ue, cuando eetuvie r o en s ervicio, t odo i ntendEnte hae~


s ini otrar dicri ru::tcn tc trce libr es de cor o. y och o ::J.ox tari oo
de jab6n y adom~s , parn l a fiesta de San J\n!lr~e 0 0 "d& n ovic br e) , en cunlq i cr por t e que estuvi~re~ oo con nucstr ~~ ili ~ ,
h ~"'lOS dcr seis li bras de c er a; del oim::~.o modo en l a ~od i ...
cuc.r ccma.
60. ~U de ninguna manera eli ja encargados de entr e loa
l1ombrea res poderos os , sino de entre los de ncdi cna condici6n
que sean f i eles .
61 ..ue , cucndo eo t uv i r e en oervic io, todo i ntendente hct..;:::
t r aer a pa.lc.cio l a r.to.l t a ; y vengan al ni sno t i ecpo r.nootros .z. ~
r a Cacor all buena cerveza.

62 . Ut unusquisque

per oin[;ulos annos ex omni conlabora.-

tione nostra qu.em cum bubus quoa bubulc i nostri servant , quid
sio q ui arare debent ,quid de sogalibus , quid de

~ , qu id

de~

de f i de

f ncta vel freda, quid de feraminibus in forestis nostris sine nostro


pcrmioso captis,quid de divcrsis conpositionibus , quid de rnolinis,
qui d de forestibus,quid de

canpi~ , quid

de pontibus vel navi bus,

quid de libcris homini bus et centeni s qui partibus fisci nostri


descrviunt , quid de merca tis , quid de vineis ,qui d de illis qui vi-

nun solvunt , qui d de feno , quid de ligneriis et faculi s , quid de axilis, vel aliud

~at eri arr.en , quid

de protcrariis,quid de leeumini bus ,

qui d 0 o ilio et panieo , quid do lann , lino vel canava , qu id de fruei-

buo arborurn , quid de nucibus oaioribus vel ninoribus , quid de insitis ex divcrsis arboribus , quid de hortis , quid de napibus , quid de
niwa.riia, quid de coriis , quid de pellibus , quid de cornibus , qui d de
nclle et cera,quid de uncto et siu vel sapone , quid de oor ato ,vino
cocto , medo et a cetc,quid de cervisa, de vino novo et vetere , de anno-

62. Que los i ntendente s nos informen anual~ents , pera l a


naviclad del Seor, en f ama s eparada , clara. y ordenada { de
codo que podrunoD c onocer qul poseenos y en qu~ cantidad)acerca de todo el trabajo r e alizado con los bueye s a cargo
de nueoros labradores; los rnensos que se deben arer, l os c erdos, l o~ c ensoo , l ec t asas judi c ialeo y multas ; los ani~lco
capturado~ue~tras flor~otas s in permi s o; l es pagos de
di versas c on~cs iciones ; los Ii!Olinos , los bosques , los c ru poo,
l es puentes y ar-barccciones a cerca de l os h ombres libres y
centuriones que trabajan en nueotros t errenos ~i oc~le~ ;lo o
uorc adoo, l a s viflaa y los q_ue pagan El tributo en vino; la
l of:a J las tea s, l as t abl a s y maderes y los cercos; l ac legLU:J:brec , e l r.- i j o, el hinojo, l a lana , el lino, el c:iflruno ,los
frtJ. tos de lo!l l r bole s , l as nuec es grandes y :peQ.ucas, los
injE.r t os de diver s os 1:1rbole s, los hue:rtos , los naboo , los
vivcroG, los cueros, l es p1el es,1Qs cuernon, J.s ~~e l, l a cer a , el ung Usnto, ol cebo, ol j ab6n, e l vino de moras, e l vino hervido , el h idro~i c l, ~1 vinagre , l a cerveza, el vine
n.uev o y e l aejo, la cosecha nueva y l a anterior, l os polleo,
loe lJucva>s, los g onsos ; ac erc a de l os peseu oree , loo herreros , loo f abricant es de a nc udos , los z apateros; l o f abricacin de a rtesas , cane stos , c ofres ; los t orneros y t al abcrt cros ; l as herrer as y pl ODr:!as; los que pagrn tributo; loC'
potrilloo y potr anc as .

nu nova et vctere,qtd de pullis ct avis vel enseribusJi d est aucas,

quid de pi scatoribus,de fabris , de scutariis vel sutoribus, qui d de


huticis et confinis id est scriniis , quid de tornatoribus vel sellariis , de ferrariis et scrobis , i d est foss i s ferraric iis vel a liis
:'osois plumbariciis, quid de tributariis,quid de poledris et pultrcllis habuerint-

o~nia

sepozita, distincta ct ordinata ad rlativi -

to.tem Doitini nobis notum faciant , ut scire valeamUs quj.d vel qtiantum
de oi ngul i o rebus habeanus .

69 . De hi:J cr.mibus supraclictis nequaquam iudicibns nostris asperuc videatur oi hoc raquiri_ us; quia volwnus ut et i psl Di rnili modo innioribuo eorlll!l ocnia e.boquc ulla indienatione rquirere studee.nt,
ct ormia quicquid horno in doro sua vol in villic suis habere debet ,

6 3. Ho l es de:bE parecer duro o. nue s tro::: intEndcnt co s i lec


pedi r-os cu~ntn de todas St as c ooa s, dado que deeocnos q ue de
l a rd. cna ro(:.tlcra ol l as se esfuercen por exigir l o ni sr:. o a nuo
depcnJ.i cntcs ; s todo lo que deb tener un dudi.o en ou ccoa o
en suo proiJi dadcs, deben t cntSr los intendentes en nuen tra e
dooinio~ .

iud.ice:s nostri in villi!J nootrio habere debcant .

- 76-

.,.-

-,

re valeat et bene salva c ausa nostra, sicut di xi rnus , transir e possit.

64 . Cuc los c orroo que daban ir en una axpcdici6n oilitar


estn bien cons truidos , c on l as abertur as cubi ertas con c ueros cosidos de t al DSDer que s i s obreviniere necesidad de
a travesar agua , IJUcdo.n cruzar loo ros s i n quG el 3gu.a penetre, quedando a salvo la carga. Y qucrenos t~b i n que en cada carro se boga el envio d e harina parn nuGctra pr ovi ai6n,
esto es , doca r.odios de hari na; y en los que trans ortan vi-

J.:.t hoc volumus,ut ferina in unoquoque carro ad spensam nostram mis-

carro provean

64 . Ut c arra nos tra quae in hostem pergunt basternas bene fac tae
sint , e t operculi bene. sint cum coriis cooperti , et ita s int consuti,
ut , si necessitas evenerit aquas ad natandum,cum i psa expensa quae
intus fuerit transire flumina possint, ut nequequam aqua intus intra-

no , env e n doce oodios (segn


e ~cudo ,

nt\G~tro

putrln); y para

c ada

lanza, carcaj y arco.

se fiat, hoc est duodecim codia de farina ; et i n quibus vi num ducunt ,


nodio. li.II a.d nostrum modiuo n i ttant ; ct ad unumquodque ce.rrum scutwn

et lenceam,cucurum e t

a rcum habeent .

65 . Ut pi scce d e wi\-ariis nos tris ve:nundentur ot alii n i tte.ntur


i n l ocum, ita. ut

~..i sces

ecr.:!per h bee.nt;tar::' cn quando nos in villas

non vcni mus , tunc fiant venundcti et i psoG ad n o8trum profcctum iu-

65. Que se vendon los peces dE nuestros viveros y se pongan otros en au lugar, de modo que s i empr e se tengan pecas.
Si n eobarg o, cuando no vaeos nosotros personalmente a n~Gc
tros dominios , v~ndonlon los intendentes para nuesr.ro beneficio .

dicco nostri conl ucrere faciant .


66 . De co.pris et hircis ct eorum cornua et pcllibua nobis rationeo dcducant , ct pcr singulos cnnos niusaltos crasoos nobis inde

66 . ue nos den cuenta de: l as c abras y raches cabr!os,y


dL sus cuernos y pieles, y hgEnnon llc6ar anualoEnt c l a
cama salad a n::is g ord::.

c.dducllt.
67 . De rJo.nsis a.bsis et r..ancipiis adquisi tis , ai ::tli quid super se

habucrint quod non habeant ubi eos collocare pos int , nobis nuntiare

6 7 . Cue. nos hegen saber acerc a d e los mensoa bald{on y

los encl av es ad1uiridos , si tienen al g o que no sepan donde


ubicar.

fuciant .

68. Volumus ut bonos barrial es ferro l i gatos , quo::; i n hootem


et cd pal e tiun mittcro posoint , iudiccs singuli

habeant, et buttes

E:-:

pr~cparatos Dem~lr

coriis non faciant.

69 . De lupi a or:ni ter:1poro nobis adnuntient ,quantos \..1DUB(!tt.isqlle

c onpr aehenderit et i pscs pellas nobis praesentare f ociant;et in


..~cnso ~aio illos lupcllos pCI\.'lUirant et conpra ehcndant ,tXl cum
:pulvcre e t hD.r.liS quar.!que cun ossis et canibuo .

68. ~ ueromo s que todos los intendentes toncan s iempr e


pr ontos bucno::J barriles, reforzados con hi erro, p:;ra:.pdcrlos enviar al e jrcito y al ool acio, y no l'.o.gen vasija :: de
cuero .
69 . Que constantcocnte nos infor.oen s obre el nccro de
l obos que h a ya c azad o ca de. uno y h annos pr osentnr l ns pie-

les; y ~n el mes de rocyo busquen y ca cen sus cra~ , tanto


con veneno y trGOpas C Offi O con fosas y perros

- 77-77-

?O. Volumus quod in harto omnes hcr bas habeant: i d est lili wn,
rosas ,fenigr ecum, cost um , salvi am ,rutam , abr ot anum , cucumeres,pepones , cucurbitas , fasiolum , ciMinum, ros rnar i num, carei um, cicerum italicum,squillam , g l adiolum, drae entea , anesum ,coloquenti das , solse-

quiam, ameum, s ilum, lactuc as ,g it , eruca alba, nasturti wn, parduna, pulediUM ,oli satum , petresilinum, apiun,levioticum , savinam , anetQ~ ,
fcnicolum , intubas,dipt~nurn , sinapc , saturei~ , sisinbriuc , rnontam ,

ncntastrurn , tznazitarn , nc t am , febrefugiam, papavcr , betas , vttlbi gina,


r..i Gr.!.

Yas , rnalvas , c arvi t as , postenacas , adripi ao , bli das , r avac a uloo,

e ulos , unions , britlas , porros , radiccs , ascalonicas, cepas , alia,


\'lc.rcnticm , cardoneo , f abe.s rnniorEs , pisos r. auriocoo , coriandrum,

70 . Querecos q ue en 1~ h uer ta tangan toda cla se de plante s,


n saber: azuc ena,r osa,tregacanto , balsami na, salvi a ,ruda, abr6tcno pepino, me16n , zepcllo , poroto,co~ino, romero,alcaravea, garban
zo: escil a ,lirio , Gstrcg6n, an! s ,calabaza oilvcatre,achicoria,c~ i
riv:e., .eri:folio ,lecbuga , ajenuz ,roqueta, berro, badana, poleo, a r ~o
c~bnllar , pcrcjil,apio, lev! etico, sabina, eneldo ,hino jo , oocorol~,

dct amo blenco , mostezu negr a , ajedrea de jardn, enta, silvestre ,


tana ceto, menta de l os gatea , c~ntaura menor, eritrea , annpolc ,
acelga, r emol ocha, altea, malva real , znnWlcria, pastinaca,ar~uolle, ea ~inaca ,colinabo, c ol, cebolla de verdeo , ceboll~n,
puerro,rbano , eecalea,cEbolla, ajo , rub ia ,c a.rda, llo.ba ~ arv~JC. ,
coriandro, peri~olio,arbolito de l a cruz, salvia . r~ Jard~ncro
debe tener siemproviva de l oo t~ch bs sobre su c a s a . En cuanto
a lo=s &bolee ~ueror1oa quo ten&on divereas variedades tle T.'l!ll1zanos, pEr~les, ciruelos, acroloa,nsperos , castaffos,durczncros , mec brillcros, avellanos, a lmEndros, moreras, l~urcles,
pinos , higueras , nos alcs, guindos.

ccr:foliUl!l., le.cteridas ,sola.reian. Et ille hortula.nue habea.t super dor.um ouam Iovis barben. De arboribus volucus quod

habea~t

pomarios

d iversi generis, pirarios diveroi g eneris , prunari os diversi c ene-

ris , sorbarios , nespilarios, castanc&rios , pers.icorios divers i g eneri!3 , e otoniarios , avellanari oo , ar..o.ndalarioo , r.torarios , l auros , pinos ,
ficus , nucarios , ceroearios

diver~i

gcneris .

-7e-

.,

- 33 -

-33-

CA:FI TULARE r.:ISSORUJ: GI:.llE.RALE


802

CI\FirUL.""'l GUl.t..Ri1L

AR:, 103 l:.NVI A:J0 5

Comienzos del 802

initio.

uiosos ,et direxit i n Lmivcrsum reznum SUUI:l , et par eos cunctis sub-

Acerca de l a lGgecin enviada. por el seor emper ador.El coren isimo y cris tian1eimo seor ecpor ador,Carlos, eligi6 do entre
s us nobleo, honbrss muy prudentes y s abios, tanto arzobispon c oo o obispoo . a l a arque venErnbles abades y laicos pi adosos, ~
los envi por teda l a extensin do su reino; por medio do ellos
gar ru1tiz a t odos suo edbditos el poder vivir de acuerdo c on lo
l ey. Por coneiguient o , donde alo haya sido ins tituido por l ey
de modo injusto e incorreci:;o, ha ordenado qu e se invecti g uc con
much o cuida do y se l o comunique , porque cbn l a ayuda do Dice,
desea coiTegirlo. Nadi e por s u sagacidad o aotucia , c omo nuct:cs

s cquentibus secundun rctam lcgem viverc conccssit . Ubi autem ali-

suEl en hac e rlo, obstaculice el cumplir.li e nto do l a l ey preOC!'iT-

De legatione a dornno imperatore directa. Serenissirnus i gitur

et cluriotianios i nus downus i nper ator Karolus eleg it ex optinatibus


s uis

prud entissi~is

et sa

viros , t an archiepi sconis quam

ientissi~os

ct reliqui epiocopis simnlquo Gt abbates venerabiles laicosqlle reli-

tcr quam rec te et iuste in lege aliquit esse c onstitutum, hoc di l iGcntis~imo

anir.o exquirere iussit et sibi i nnotesccre: quod ipse donan-

te Deo meliorc.rc cupi t . Lt nema pcr i naenium suur.:t. vcl as t utia.n perscript~ l ege~ , ut ~ulti

solent ,vel sibi suem

iustiti~

marrire audeat

vol provalea t, nequc ecc.1csiis Dei neque pauperibus noc v i duis neo
pupillis nullique homini christiano. Sed o~nes ornnino secundum

DGi

pracceptum i usta viverent r ationem iusto iudicio,et unusquisque in


suo proposito val professiono unianimiter per.mancrc omnonere:canonici vita canonica absque turpis lucris negotio pleniter observassent,
sanctemoniales sub dilig cnti custodia vitam suam cuetodirent , laici
et secula res recte legibus suis uterentur absque fraude r-alig~~~;~
omnem in inviccm in c eritate ct

p~ce

perfecte

n issi dili gcntcr pcrq uirerc,ubicumque

~liquis

viverent . ~t

ut ipai

hamo sibi iniusti tiarn

factam ab al i quo rcclamas3et,sicut Dei omnipotentis gratiam sibi


cu.piant custodiro et fidcli tate sibi pror.tissa conservare ; ita ut
o~no

in onnibus ubicunquc, sive in sanctis ecclesiis Dei vel etian

p:...ul oribus, pupilli... et viduis adquc cuneta populo lcc cr.J plcni ter
o..dquc iustitio. oxhi'berent oecundum voluntatem et timorem Dei . Lt
si tnlc aliquit csset quod ipsi per se cuc comi t i bus provincialibus
cwcndure et ad iustitiac reduc ere nequivissent , hoc absque ulla ar.biGUitate cum brcbitariis suis nd suum r eferent

ixxti~~

iudicium;

et per nullus hominis adula.tionem vel pr aemium,nullius quoque conoancuinitatis defcnsione vel timare potentum rec t am iustitia via
inpediretur ab aliquo.

-79-

t a o haga pr evalecer su d ~recho on perjuicio de l eo i e leoias de


Dios, los pobreo , l es viudas,los pupilos, o de algdn otro cristiano. Por el contrario, todos, segn el mandato divino, v ivan
r ecta y jus t anEnte y perseveren Lm~ii:'!emcntc en su c a teg or a
profesin: los clrigos c an6nicos observen todos f ielment e su
vida can6nica , alejados de l a v er 8 onzoaa avaricia; l as rclic i osas guarden su vida con diligente cuidado, los l a icos y scc l c.ro s l.agan buen uso do sus leyes, oi n engaos mal i gnme ;todon vivan en recproca caridad y porf'octa paz. I.os enviadoo fcbcr n
investigar, con ~ucho cuidado , dondoq uiera que alguien rcclarc
contra l a injuoticia COI!:E tida por otro en su perjuicio, s i dccean salvQeUcrdar y conssrvar per D s el f avor de Dion o~~ ipo
tcnte , m<di ant o l a fide lidad que tan jur ado; as, en todo lo~
c ases , cea en las santas i gl esi as de Dios , eea, t ambiln, ~ntrc
loo pobros , pupiloo ,viudas y entre todo el pueblo, dsbcrn c astrar lenruncnt e l a ley y l a jus tic i a eegdn l a volunt~ y el tcc or de Dice. Y si hubier e algo que olla~ por o i sn:.o_.. con le~
condes de l as provi ncias no ~ udi orcn corrosir o llc?ar a un
justo tr~ ino, sin va cil ar el~venlo en su infame pnru el jui cio del emperador; y nadie obstaculice el cumpli~ion to de l n
rEcta justicia, ni por i ntriga o recompensa, ni por dofcnca de
a l g dn f amiliar, ni por te ~or a loe poderosos.

2. De f i delitate pr omi ttenda doruno imper a t ori. Precopi t que,ut cmni horno in t ato r egno s uo , s i v e eccl e s i asti cus sive l a icus,unus quis-

q ue secundum votum ct pr opositum su.um , qui ant ea f i deli"ta te sibi regis


n omine pr omi sissent , nunc i ps urn pr omissum n ominis cesari s f acia t;et h i i
qui adhuc i psum prom:i.ssum non perficerunt omnes usque ad duodec imo e.et utis annum sioili ter f acerent . Et ut orones traderetur publice, qualit er
unusquisque i ntel leger e posset, quam magna i n i s to
nulta conprehens a s unt , non, ut rnulti usque nunc

sac r~ent o

e t quam

ext inaverv~t , tantum

fidelitate dornno i npera tori ueque in vita i ps i us ,et ne ali quem ini miCtUJ

i n suum

rc~um

2 . Con r espec t o al juramen to do fidel idad al s eor ampar adOr.


Ordena qu e todos los hombres , en t odo s u r e i n o , ec l e s i sti c os y
civile s , c odo uno sagt\n ou voto y pr omesa , que entes l e hayr n
eEect uado ol jurament o de f idelidad cono a r ey, ahor a se l o r el torn c omo a csor, y quiene s adn no hayan cumplido con e ~ tc obligoci6n , todo3 por i g ual, hast a los doce effos de edad , debertn c ~pl irla . Que t odos sean i nformados pbl i c aoen te , en l a
f orma quG coda uno pueda c onrr endGr , cuntas y c un crendes obli ._o.c i cnes s e encierra..?! en e te juromento , n os C Ot:!O ba ste ol;or a
c uch oo bcn cr e do, solao~ntG l a profesi 6n de ~idelidad al ss:or
coper ador mi cntr no dure s u vide ; y que nadie i ntroduzc a encri eoc
en su r e i n o f Or DOt i vos h os t i l es , n i c onsi ent o en l a infi delidad
de algui en c ontra l , s i n o t ombi&n, que tcdos s epan que e t e ~u
r crntnt o en e t i ene encierra , adeo s, los sigui~ntes c ompro~isoo :

ca usa i nimiciti a e induca t , et ne alicui i nfi del i tat e

i llius cons cntiant aut retacia t, s ed ut sc i m1t orone s i stam i n s e rationon h oc s ac r arnenturn habere .
3.
t io

Frim~ , ut

unusqui sque et pers ona propr i a se i n s ancto Dei

s er\~i

s ecunduo De i pr aeceptum et secundum s pons i onem suam pleni ter con-

ocrvare s tudeat secundum int ell ect um et v i r e s suas ,qui a i pse donnus

3 . Fri..-n<:.ro : Cue c ada uno tra t o de conoerver s c pcr oonalmen tc


en e l santo servicio de ~i os , s cg6n l a l ey di vina y ee~n sus
pr ~esas , de a cuerdo con s u c cpacid$d y ous fuorzao , porque el
en:pcr ador no uedo prod j.garle a. c ada uno en parti cular e l c uidLd y disci l in~ n eces arios .

i:tpcr a tor non OJ!l.ni bus singulari t er nec e s sari am pot est cxhi berc curam
et di s ciplinam .

4. Secundo , ut nullus hamo neque c um periuri neque alii ullo i ngeni o


vel f r aude per null us UI!lquarn adol a t ionem vel praemi wn neque
do~.ni

i mper atoria neque t ermi num neque t erram nih i lque quod i ure po-

t cot ativo pem anea t nullatenus contradi cat neqtte abstr aher e
vol cel are; et ut

nc~os

,aud"Q~p

4. Ssg~1d o : Que ning~ honbr e , medi ant e e l per j uri o u ot r o


tipo de ardi d e engafio, .. or intr igo. o r ec ompensa , j o oe

~treva jdis cuti r, oustrcor u ocultar un ~iervo dol ccper nUor,

n i mo j6n ni tierra a l Guna , o algo qu e es t ba jo s u autorid~d ;


na di e inten t e octtl t ar o quit ar eedi ant e per ,iuri o u otro ard i d
a sus fugi tivoa que habi tan tierras ~iocales , y qu<i ;"injusta y
fraudulent~ ente pr e t enden s ar l ibres

fugiti vos f i sc ales suos , qui:se i ni uste e t cun

fraudes liber a s dicunt , celare neque ab s t raher e c um periuri o vel alo


inieni o presunat .
5 . Ut sanctis eccl e:siis Dei naque viduis neque orphani3 neque pere~

f r aude v el r a pinarn vel e liqui t iniuria e q uis f ocer e presu.mat;

qua i pse docnus i npera tor , post Don i n i e t sancti s eius , eorun e t pro-

5. "'ue nadi e ccc-c t a fraud~, r obo u otra i njuri a c ent r o. lo..J


oant as iglooia o do Di os y de s us santos,ni c ontra l as v i udao,
hu r f anos o peregrinos , por que ~ 1 oct or cmpr ador , dcopus tlc
Dioo y de ous santos , uc conot i t uido en protec tor y defenso~
d~ t odos el l os .

tector e t defensor ess e condtitutus est .


6 . Ut bencf icium donni i mpera toria
ouon exi nde construer e .

de ~ ertaro

nema audca t, propriam

t er

6 . r adi e deb ert dssc uiUar un benef i cio c oncedido por e l occ~pcrad c r y c onotrui r s u pr opi edad c on s us r entas .

7 . Ut

hostils~domni

i mpera tori nemo pretermittsre presumat,

nullusquc comis t am prEsumti osum sit , ut ullum de his qui hostem facer e
debiti sunt exinde vel aliqua propi nquitatis defensi onem vel cuius mu-

7. Nadie debor d dEjar dE c umplir el bando de huocte del so::or


enpcra dor; ningn conde see ten presunt uoso c omo po.rn exii:'l.ir a
alg ui en que deba alistarse en el ej6rcito, s ea por r azones de parentesco o por algdn s oborno.

noris adolationem di..mittere au.deailt .


8 . Ut nullwn bann= vel preceptum domni imperator i nullus omnino

in nullo marrire pr aesurua t , neque opus eius tricare

VE

inpedire vel

8. Nadie i n t ente frus trar on absol uto ning~~ bru1do o oanda t o


del seor emper ador , ni i nterferir con sus actos t o impedirlo ~
o r e l a jar los , o r ealizar algo contra su voluntad o sus 6rdanes .
lladi o reta ces el pago de cus deudas y censos .

ninuere vel in alia contrarius fierit voluntati vel praeceptis eius.


Et ut nema debi t ur! suum vel ~ marrire ausus si t ,
9 . Ut nema in pl acito pro alio r ationare

USUI!l

habea.t dei'ensionem eJ.-

torius iniuste , sive pro cupi ditate ali qua ,rni nus ra.ti ona.re valcnto vel
pro ingenio r a tionis suao iustun i udici um narrire vel r ationca suam
rr.inus valente opprimcndi studio. Sed Ltnusquisque pr o oua c a usa vel
cEnsurn vel d~b it o r e tiene reddat,nisi ali quis isti i nfirous aut retienen nescius , pro quibuz mi ssi vel priores qui in i pso placit o sunt
vol iadex qui causa huius r a tionis sciat r ationetur con placito ;vel
si necessi tas s i t, talis por sonae larci tur in r n:ti oilem, qui omnibu!3
provabilis sit et qui in i psa benc noverit causa : quod t ancn amnino
fiat secundw. convcniontiam priorum val

~issor.~

qui pracscntem ad-

sunt . \uod et onni codis eecund~~ iuo titi ~ leBcm f i at ;adque praemiuo,
mercedem vel nliquo rnalae edulationie in~enio vel dofensi one propinqui t a tis ut nullatenus

iu~ titia

quis marrirc prncvalcat . Et

ut rt~mo

nliqnit alicui iniuste consentiat, sed ornni studi o et voluntate Omnes


ad iustitia perficiendam praeparati sunt.
Hec enim omnia supradicta i rn.pcriali sacrar.tcnto obs ervari debetur.
10. Ut episco i et prcnbi tcris

secundwn~

9 . En l as asambl eas nadi o defi enda a ot r o de naner o ilee ;


sea dsb ilitando s u argumento para obtener ai&una gnncnc i a , see
evi t ando una sentenci a j us t a por a porEntar su c apacidad c on o
abogado, o argum~ntando sin v igor para per judicar n su cliente.
For el contrario , haga ceda uno l a dcfenoo. de su pro.i o. c auso.,
aea por un i opucs to, sea por deuda u otra cosa , a ~e no o qu e
alguien eotl en:'crco o no sepa defender se, en cuyo caeo l oo
env i ado ~ o l oo hocbr es n s dest acados en l a aaanbl ea, o
Qn
~ que conozc a l a causa de aqul , a l egue el caso ante l a
asarblea, o s i fuer e n ecesario, bsqueso une pers ona , aprobad& por l ee partes y que conozc a perfectamente Gl caso en cuc t i 6n: lo cual , no obstante , deber d efectuarse con el conscnt i iento de loe h onbres nls destaca doo o de los cnviadon qu e nciGtcn a l a aoc~ blea . De todos modos , se deber c umplir l a l ey s egn l a j us tici a y que nadi e i ntent e f r ustrar el curso de la r.i cma por dinero n otra reCOJ:lpensa , por hos til y me.J.intcncionnda
intriga o or defender a un pari ent e . Que na die r ealic e un injusto a cuerdo con~ otro , oino por el contrario, todoo , con
euco cuidado y buone voluntad ectn dispuestos a c ~s~ir l e
juoticia .

"'
Todo lo anterioroente mencionado dcb0r6. ser observado en virtud del juraunto i cpErial .
1 0 . Que los obiopoo y preabi toroo vivan seg6n l a s l cyao
oc l esi atica a y es! l o cnsef'lei'l a los de~6s .

vibant et i taque

c ceteros doceant.
11. Ut episcopi,n.bbatos adque n.bbo.tissae,que cete:cis :prclnti sunt ,
e~ sur~a

vencratione bac dilic enti a subiecti s s i bi prcesoe s tudeat,

non potentiva domina tionem vel t yrannide sibi subiectoo prcmant , sed
::iinr lici dilcctionem

CUI:l

mansuetudinem et cari tatem vol exer:tpli5 bo-

nOl'W: o, erWl coc ieo<'. aibi -re -e aollicite ouotoclient .

11. Cuc l es obisr os , abades y abodcsaa , quc rigen n otr o3 1


g obi ernen e sus oubordinados c cn swro cuidado y vcncrnci6n;
no lo3 t~an s u j etos a s ! , por 1 ycder de su autoridad o de
un cod o tirnico, oino c on afecto simple cuiden n l o rey .uc
oc l ee enc cr.cnd, con manaedumbre
ca ridad , y con ol e jern.JllO
de l oo buen- o obras.

12 . Ut e.bbate , ubi r:10nochi sunt, pleniter cum


vibant
~

adque~

monachi~

secundum r egula

dilie enter discant et observent ; similiter abbat is-

f&c i ant.

1 3. Ut episcopi , ~ adque abbati ssae adv ocatos adque vi c edomi ni centcnariosque legem scientes et iustitiam diligentes pacificosque
et

12. Que , dende hubi ere c on;ies, el aba d viva con ous ~
de acuerdo con su real a ; aprondan dilig enterJente y observen los
cnones; d el n i~~ o modo proceden l a s abadesas.

~on suetus

habeant , qualiter per illosque sanctae Dei ecclcsiae magis

profectum vel ncrces adcrcscat;quia nullatenus neque praepositos neque


a~vocatos

damnosus et cupidus in n onasteria habcre volumus,a quibus

r:mcis nos blo.sphGI:li a vel detrif1cnta oriantur. Oed tales s int , qua le
e os canonica vel rec ulnris ins titu ti o fit::ri iubet , v olunta ti Dei Sllbditos et ad canes

iu ~ titia

pcrficiendi

se~per

por o.tos,lc em pleniter ob-

s orvcntes absque f r :..udc oali gno , iustum s empcr indicitun in omnibus exercentes,pra eposit os vera t c les , qualcs sancta rec ula fieri docet . Et hcc
orninc observent , ut nulla tenus a qui bus

n~gis

nobis a canoni ca

vel~

c uJ.ari norma discenda.nt,sed h unilita ten in omnibus habeent. Si autem

1 3. Que loo obiopos , l oe abades y aba desas t ongan procuradorc c,


trP.yor dor.!os ,y con t uriones que conozcan l a ley y s een amentes de l e
justicia, pe.c! ficos y Gquilibrados, de maner a que !lOr su m.:dio se
a cr ec i enten an ru s l os bi enes y mercedes de .l a Santa Igl esi a de
Dios; porquo de ningn o odo queremos que haya en los n onast erios ,
oupGriores o procuradores perj udiciales y codicios oo, por qui ena o
s e originen cr ticas y deffoa contra nos otros . Por el contrari o ,
saan tales cuales ordena que lo sean l a instituci 6n can6nicn o
l a rogulsr : sirvos d l a voluntad de Dios,y s i empre dispucotos
a cumplir l a j us tici a, observantes perfectos de l a l ey sin f r aude
~aligno, que hagan cttoplir siempr e el juicio justo en todoo loo
casos ; los s uperiores, pues, deben s er telas cuales ensea que lo
s ean l a santa rogla, y deber!!n observar especia l mente el no apartarse de ningn ~odo de l a r egl a can6nica o ro~ular, oi cndo h o ildes en todos loe cas os . Pero, e i intentaran obr ar de otro r-odo, s ean castigados ecgd.n l a dis ciplina r egular; en caoo de que
no se enmendaren, sean depuestos por e l euporior y p6neas o on
su l ugar quienes sean dignos .

cliter praesumpserint,rcc;nlare discipli!le. sentiant ; et si se emende.re


n oluerit , a

prae ,~; o situn

ret'loveantur,et qui dicni sunt in l oca eortun

snbro[;entur .

14. Ut episco i, abbatcs a dque a.bba.tissae. comiteque unanimi invicem


oint,conzentientc s leger: ad i udicimn iuztum terminandum cu.m omni ce.rit a te Gt conc or di Q pncis,et ut fideliter vivant secundum volutete Dei,
ut ~cmper ubique c t pr opter illos et inter illos iuotum iudici Um ibi quc pcrficiantur. Pauperes .viduae , orphani et pere"Tini consolati onen
allq_ue defenoionem hab eis habent;ut et nos pe.r eorum bona volunt e.tem

1 4 . I. os~, abade s , ab adesas y condes es t ln un~irr.c.ncntc


a cordes entre s en l a aplicacin de l a l ey para dictar una ocntencia juot a con suma carida d y en paz , a fin de Que _yodos vi ven
fielwcnte s ogdn l n volunta d de Dioo, y oi onpr e , en t aes partc o,
por ellos y entre ellos , den c umpl imi ento a un j usto juicio. ~ e
elloa ob t eng cn consuelo, def en sa y protocci6n, loo pobrEs, l oa
viu1es, l o:J hurfcnos y los poreerinos, a fin de que nos otros
por l a buena volunt ad de ellos, rner ozcamos mds el pr onio que el
casti g o de l a vida e terna .

no:;io prer.1ium vita e eterna e quan suppliciuo :tercanu.r.

15 . Abba t es autem et n onachis omnis modis volumus ct precipi mus ,


tlt episcopis auis or..ni h un ili t a te et h obhedient ic. sint subiecti,sic ut

c ~~onic n

conotitutione oandat . Et ornni o eclc s i a e adque bas ilica e

in cclcsiast i ca dc f en oione et

p o;t'Geoto.te~

pcrr:a.neat. Lt de r cbus ipse

bnoilicae nema ausuo sit in Uivisione aut in sorte mittere . Et quod


senel offeritur , non revol vatur et sanctificetur et vindicatur. Et si
a.utem aliter pra es umpserit, presolvatur flt bannum n ostrum conponat.
l.:.t nonachi ab episcopo provinciae l.pSiLtS corripiontur ; quoU si se
non emendent ,tunc ar chiepiocopus eos ad sinodum convocet ; ot s i neque
sic se

c orreJ~eri nt , tunc

ouo veniant .

e.d noetre. pr eesentiam

sir~.ul

cu.rn epiocopo

15 . Queremos y ordenamos C!UG los a bades y monjee , en t odos


l oa c e oos, eot~n sujetos a sus obispon con to~ded y obcdicncic ca o manda l a cosntituci6n can6nica . Toda i gl esi a y b~
slicn penr:anozca ba jo l a prote cci6n y aut oridad eclcsi ~sti cn .
nadie s e a treva a di s tribuir o arriesgar loa bi enes de l a bas lic a.. Y l o q ue haya s ido ofrecido unn vez. , no o ea devuel t~
s ino que sea santifica do y pr eserva do . En caso cont r orio, p c ues e l e estcbl ccido por nucotro bando . Iros mon jes debern sor
corregidos por el obiopo de su provincia ; si no se enmendaren,
entonc es, el e.rz obiSPQTos deber c onvocar aJ. sncdo, r, s i min
e.o no s e c orrit;i c.rcn, entonces a cuden a nuestra. pr esencia jJnt anente con su obispo.

16 . De ordi na tione eleg ende.,nt domnus imperator iam olim ad Franc orun banno concessit ut episcopi abbat ibus ,ita etian nunc et firr.!Uv it;eo t amen tinore,ut neQue episcopus neque abbas i n monasteri o
~

viliorco :r:eliori pl e!.s dilig i t et eum sibi pro:pter cons8.)1Guinis uan vel ali qua adolati one~ ~eliori bus suis pr ae1erre studeat ,

t~t~

et talem nobis ducere or dinandum , cmn rneliorclT! e o habe t occult nto ct


oppreasu;quod

ne quaqu~m

ficri volucus, quia inrisio et delusi o nostra

hoc f ieri videtur. Sed talis in r.lOnaotcriis nutriant ur ad ordin:mdum,


L~ ~uo

et nobis ct

nE~ccs

et

rofectus edcrcsca t

c o~enda toribus

ouis .

17. r. one chi nu.ten , ut 1irni t er nc forti ter secLmdum rez ulo. vivant,
::_:uia

displiccre De o novir::us quiaqui s in ouo. voltmt ate tepidus

~:st,

t c otante Iohanna in a pocalypsin: 11Utiru:m c a.li dus osse aut frie;idus:sed


q_uia. tepidus es , inci i 0!1 t e evonero ex oxa n co 11 . Sc::cule.re :21ibi

nC{~otiun

nullatcnus USLtrpont . r or i ~ non csterio nequoquan prOTcdi endi licentiam


lm.beant , nisi rtru:ii a. c o{"G.n te neccs::i t ut en : quod t E!.Dcn epi scopus , in cuitlS
~

erunt, or.mino pr o.ecurGt , ne f'ori s r.wnasterio v3.5.::mdi usun :Iabc::ent .

.:ed si ne:cess itas oit ad a liq_uo..m obhedientian a.liquio foris

per~erc , Gt

h oc cum c onsilio et consenoun e pi scopi fi a t , et t ales peroonae


ti~onitUJ

fo t is

~ittuntur

e~

tes-

in quibua nullu oit ouspitio nc.J.a vol a qui-

btto nulla OI.Pi nio I!:.a L ... oria.tur. r oris varo pecul itli!'1 vc::l res mcno..sterii ab as cun e; isco i oui li~ent i en c t conoili ~ ordinet q~Y pr~evi

dcc.t , non nona.c bLtrt , nisi uliw_: fidclec . Qua e ot um ve!"fo secul nrc vcl conc u: i ocentia

~ tuldanarttr

rcrur orulisr.10dis dev.:. tent; quia e.vori tic. vel con-

curiocenti a huius t'!.W1di omnibus


in hi s qui z:mndo

e~

e nt devetanda christiani , ne:-:im t nn:en

conc upi::.ccntiis a brenl11ltias::;c videtur. I i t e o ct

c cntontiones ncquc.'luar ,neque i nfra ncqtle ferio mono.sterio , r over a


1 cctmo.t . Qui autc!"l pr c cur.ncri t , cravi ~o i~ n di oci plina re "nl ori corripinntur , ct

liter ccatcri

rctt~

hnbe ant t nlia per pe trando.. Lbrie-

et cor.r essa tionen or.nino u _icnt,quia inde libidine nu .. i n e polluonnibuo notun est . Ham ~ervenit ad a ures nootras oppinio perniciooci-

t o:~em
~i

16. Acerco de l a sol ac c i ' n de l oo ordonandos : Co~ o el sefior


cm cr ador, tace t i El!l t O, ;or un bando dirigi do a los Francoo
c onccU:i6 a l o:J obispos y abados al poder de el Ee i r e. los ordenancios, ahora l o conf"i:rrna con l as siguienteo condiciones, n
saber: que ni al obi O! O ni el aba d en sus nonast orios ant cpcngan ol peor al me jor , por ssr consangu neo o por alg ~~a intria a , prosen t ::indonos a tal sujeto par:; promoverlo t:ticntra s retien en octtlto y pr eso a. otro mejor ; n o querer.'! OS qu P. suc oda es to,
por rue s era una burl a y u.n despr ecio contra n csotros . For el
contr$rio, en los monast erios , se debe formar par ser prowovido un su.jc:to cuyas gr acias y elenco se mul tipliqu<:m paro pr ov ech o nue 3tro y el de aquellos que nos lo racooi cnden .

:Jcil!lc., fornica tioncs et in habhordnntiona et i nr.tW1di tia raul t ao io.m in

17. l os monjes , ~ r ero, vivan conotente y firmcucntc nec~


ou r egla, porque sabemos que desagr ada a. Dios , equEll qu o es de
vol untad d ~bil, dE a cuer do con el testin onio de Juan en el Apccelipsi s : 110jal fueses cali ente o fro; na s , porque ~ res tibio ,
t a v or itar de rni beca n. DEl ningtin rnoclo a tienden negocian oe~ l a res . En ning~ caso obtengan pErnioo de andar f uera de l non~~
t r:rio, a no ser por una a cuciant c nec esida d ; no obnt nntE. , -erobi spo, a c uya di6cesi s pcrtenezcan , procurG con diligenc i a que
no t engan l a pocibilidad de andar v eg~ndo de un l u~ar a otro
fue r a del monao t erio . Pero s i fuere n ec esario quG a l 1en s nl cQ
d el ~cnnstcri o por obedecer Lma or den, quo ello se rcclicc c on
el coneentini ent o y parecer de:l ob:i.Gr.o, y de: bcrl.n cznviarne afuer a aquel l as per s onas d e qui enes cons t e por t cstinonic qu e n o
son pasi blco de n:nl a s ospecha, o de l as qu e no pueda sur g i r nir-g u.n::! rnaJ.a opi n in. 1:.1 abad , c on el pcroi s o y c ona~ jo tlel obi~. o ,
ene o;: icndo fuer e. del ...onao t erio l a aclni ni str aci 6n del d:i n cro :,.
bi enco, no a un r.onje s ino a otro fiel. Lviten el lu~ro o ! a conc u~ i sc cncia do los bi enec mundanos, por uo l a nvari c{J;o l a concupi scenci a de octe :cundo , si e t4 :Proh i bida a todo cZ.iotinnc ,
r.~c .o ns a aquellos que r enlmcieron el ~undo y s~o c oncu i s c cncia3 . No se pr onuevnn pl eitos ni rivali dades j amds , ni dont ro ni
fuer a del n cnas terio; qui enes obr aron do otro n odo sean c act i , e dos oecn l a ods sever a disciplina rcpulnr, de modo que lo~ d~ .~ o
t cnGen i odo de per etrar t al es cosas . Trr.inant anent e debern
a .arto.rac de l a embri .... uo z y de l as cot:i l cnas , porq nc t o<lco oc.brr
que por e .... t e c.otivo pr i ncipalmente oe pece de oensuulidaU. . I 1 eo
~ a l lcs ado a nucnt roo odo!l una n ot i cia n:uy dooegr rlabl e : q e e
l oG r:onaotcrio:3 y a se bnn B.ITaiga.do muchas ds ah.one otido.des de LU1:"
wanor n detes t abl e e i nrr.unda. Lucho nos entristec e y perturba ~uc
u e d a decirse e oto s in gr ave error, pwas , de donde se cre a
e
pudier a orig i nuroe l a may or eopcrenza de oalvnci6n per a todoo
l oo cris t i anos , e ~ to os , de l a vida y cast i dad de l oa r:on jeo, e
a l l ! ourja el crjui c io el eabcr se que a l gunos c anj eo son oodot:llt a a . Por l e cuul , r ogamos y ezhortemoo qu e de~a t1uy cspGcir daode eot c m ente se abs t engan con sur o cuidado de c o;. et er eetoo r.m.J.es per a que j an6s, en a dal a.nte., lleGuen a. nue s tro:;
o dos t al es coses . Y todos tozr.en conci e ncia de eato, poi\..:. UE de
nil\';~ r.todo c c"sEntirer o" es t os vicios en adlo.nt~ en ninr.n luGar d nueotro reino , t m1t o ~ enes entre aquellos que dcoc noc
que sean los r~e parfcctoo por su c nstidod y pudor. Por cier to,

- C)-

n onasteriis e sse deprehensos .. r.axime e:ontrista.t et conturbat,quod

s i ne errare magno dici potest,ut unde maxi ma spe salutis amni bus
chri stinnis orriri crederent,id est de vita et cas titate monachorum ,
incle detri mentum, nt aliqnis ex monachis sodomitas esse auditwn.Unde
ctian rogamus et contextar.tur, ut certissime empliu s ex bis die bus
or.ni custodi a se

ex h is rnalis conservare studeantfc,t numquam amplius

t ale quid auras n ostraa

crvenin.t . Lt hoc omnibu/ notw:: sit , quia

nullatenus in ista mala in nullo loco amplius in teto r emo n ostro


audeamus : quanto n inuc quidem i n ter e os qui casti tatis

cor-.zen~ire

et

sanctielOni~c

enendatiores esse cupirnus . Cr;r te s i anplius quid

~i en a delante algo asf llegcre a nuestros odoo , n o s6lo a


cl l oo , ~ino t nr.biln a qui e eo consienten tales co;Jas
les
a.. licurc::oo un e s caroiento t al, que n LTJ:ctffi c riDticno . u.e cet e oyere , en ni
. caso se atrever~ en adel ante a per pe trar
c cen:J act..ejantcn ..

tale atl aures nostrcs p crvanerit , non solwn in sos , scd eti nn e:t in

cotcrj.s , qui in tal i n consentiant , ta.lcn ul tionem facir:.uo , ut nulluo


cl~isti anus

qui hoc audierit , nullatenus tale quid perpetrare amplius

prcournserit .
1 8 .. Lonastcria pucllururn firniter observa.ta eint , e t ncquaquam

vac;are sinantur , sed

CWil.

omni dilig antia conserventur, ncque liti g:a:..

tienes vel contentione nter se n evera


Ci ~ tris

pree s~nt , neque

in null o Da-

ct abbatiooio inhobcdientes vel contrariae fieri audeant .

Ui a.utco rc _:ulareo sunt , or.:nino seclUldum re "'ula. observent,nc fornicatione d e ditae ,non ebrietatis , non cupiditati oervir.ntes , oed

o:ni nodio iuste ct oobric v~vant .. Lt ut in claustra vol noncsterinn


o:..trun vir nullus intret:n prc sb:i. tor propter vi o.i to.tioncn inf~r
DnrWJ.

cun teotinonio intrc t,vcl od n irJsan tcntum , ct ntatim cJ:eat.

Lt ut nomo alterius fili am aun.n in conc;regationem s onctenonialiUT.l.


r ccipiat absque n oti tia vcl con:::idcra.tionc ep isconi ad cuiun dioccn~

pcrtinet locuc ille;et ut i se dilic;enter oxquiro:t , quo.li ter in

o ~~cto

d~

o.d

~ei

~eminas

cxpul sndno.

---

servitio pcroancre cupiat, ot stabilitutcm ouan ibi-

firnare vol professionrt. ftncillu autem aliorum

t ales

1 8 . SGan vicil ndoc con f i rrcza los n onnstorios de donc Gllao


y n o !..ti"il.i ten que e.ndcn vagando de un l uro.r a otro, oir.o nuc
ae l ~n cuide c on aur.a dili~cncin ; no pronu~van ontTo Di Tl tito e .'1 rivc.l.idac G, ni desobedezcan en nil"...:. uno. oco.oin, ni contredi g on a BU J:iO.estre.o y abadesas . Dende hayo , f-Uen , ron:je!::J
re ul nr es , obscrvon l as re~l an , n c. se cntrc.--ucn o l a forniccci6n ni a. l e. ebr ieda d , n senn OGClG.veo de l a o.vcric:i.a, oino
C!1 tcdoo l co c a sos , vivnn con j ustici::. y a obri cde d . Ln oun
cla.uotron y r. ()no.otorioo no entre nin;n v ur 6n , excepto cl ~btero , qu c deber~ i ngresar con un tcotic o, p
vis i._"fifi,r a.
l a s cn:fcma s ,o o6lo r or r e zar l a isa , .e i ru:Jedintaocntc dr. cr~ salir. Nadie oc c 1t e a l o. h ija de alg ni cn en su conc r e:r:-ncin
clEl r:.onjas oi n e l c onocii i cnt o y parecer del ob i oo a cuyc Qi..:
ccsi ~ n~rtcre ce eoc lu~~ ; l l r i~o d ili~tntcrcnte invos ti ur.
por q u elenco pcn ..o.neccr e:n el san t servicio de Dio o " confin:cr ol .... ! EJU pez-. e.ncnCiG O rOGSin .. !,U C!"'ClC.Vr.!. de Otl"OS
},o: broa, o aqucllao r:.uj~ re:o q ue no (!u iorcn viv i::~ en l r.. sant (l
COI!.tmidad de c unr d c con lo. r cel n , todu o oir1 excepcin Dean

ho~ inun , vol

quac sccundtu:: mor conversationio in sancta concrc-

._;3-tionc vivcrc vcunt , onncs plcni ter de con_sre...,.c.tionc eicicntur.

n.

19. Ut epiacopi,abbates , presbiteri, diac onua nullusque ex omni clero canc::s a d v enandum

aut accept ores , fal c one: s sett s pervorios habere

r resumant, sed pl eniter se unusquisque i n or din e s uo c anonice vel


rceulal~it er

c ustodiant. Qui autem pr csumser it , sciat unusqui sque ho-

19 .. , ue los obiGpos, abades, presbteros , did.conos y mictlbroo


del clero no posean perroo de caza, aves de presa , halcones o eavilcncs , a ino que cada uno se c onserve en su estado c on6nico o
reGular. Qu i en haga l o c ontrario , sep a que perder s u co.r,..c . or
l o dens , sufrir t a l C3Car~icnto que los dems tendr &n r.iedo
de !.a ce.r cosas s cocjantGs .

nor en suum perdere . Caeteri ver a t al e exinde damnum pat iatur , ut r eli~ui

oetun habant t a lio sibi usur are .

20. Ut ellbat issae ana

Cw:!.

oo.nc t i n cnialibus m:ds se uniani ui ter

a.u"t dili.:cnter inf'ra. cl::!ustr a oe c ustodi ant et nullotentts foris

c]custra. ire pro.e.oun::mt . Sed nbbatissa.e , cLUn pr optcr aliquas de sancti.T:1.enialibus diri,...ere , hcc nequaqua, o.bsq_ue liccntirur et c cnsiliUI.'l
c "1iscor sui f oci ant . ...d n ili tEr ct cur.1 ordina tionen aliClua i n -:"
no.stE:riis r cce ptionEs fac er s , et h oc Cttr.!. c pizc opi s ouis pl cniter

20 . Que l a o abadcnas junto con s us nonjns vivan unnicc y d lic;cnt E:nntc en s us c l o.uotros y por ninguna r az6n ssJ.gan fuer a
de el los . : os cuando l ea abadczeo deben envi ar afucr a alguna
de suo monjas , jam~s l hag an s in el pcroiso y par ecer de su_JLbi ~ o . De i
al modo,cunndo deban real i zar alguna ordenoci n
on los rr.ona.stcrio:J, o he.cer alguna r ccepci6n, ::m :- obi zpoo lo
dcb rn r a t i f icar ; ee dispondr lo que oaa ~69 convenient e , y ,
l os obi ~po s darn avi oo de ec to c. uo e.rzcbiopos , ; con su per ecer se. llcvG.r l a cabo lo que deba r eali zarse.

c.ntea rEtractent;ot quod salubrius vel Utilius fieri di:JIJOna t ,


e piscopi o.r chicpi s co po onntmt ient , et c tun eius c onzilio qttae ''\_,onda
aunt perf icientnr .

21 . Ut presbteros a c ca.eteres ccnonicos, quos C0!:'1itc::J sni i n ni nict erii s habent , ormino eo:3 e pi:::copi s suis subiEctos exhibennt ,
ut C;cnonica. inati tutio iubet ; de hi s e i.Gcopis onis plcniter sub
oancta U.i::ci l ina ces cru.dire sint conoent it::ntes , sicut nontra.

era-

tia. vol suco honor es hc.bere dcsider ant .


22. Canonici a uten plani ter vi t am obserbent canonj.c o.m , et

e:. isc o.l ali

Vf=l

dg~~

etim-t rones tcrie. cur onni dili_::cntiur.: seclmdun ca-

noni oa discir l ina

e:rudi a.n ~ur .

Hequaquo..TJ :ferio var,ari s inantur,sc:.d

sub omn i c ust odi a v ibo.nt , non turpi s lucri dediti , non fornicarii, non fttres, non honicide.o,non r optcrca , non
n on ebriosi , sed caoti cord et

li ti~ iosi , non

irccund i , non el ati ,

corporG , hunile a , ~odeoti , sobrii , man

oue.ti , :paci:fici, ut filii Dei digni sint ad s acr o orclj.nc


~on

pcr vicoo neque per villas od cccle.oior vicinas vel

21 . Los pr esbtero= y den e ecleeisticos que los condes tcht;;cn en su o j uri sdicciones, deber~ e s t ar c omple.t D.I!lcntGoujetoa
o. E:US obicDos co._o ordena l a i n!.:! t i t uc i6n can6nica ; loo ~
.con respor.~abl es de; i notruj rlos con l a sant a di Gci pl ino. par o.
que conservan nuc wtra c r ac i a y s us careos.

prornov~::re;

t c~inantes

oine naci st<O.rio vcl disc i pl ina ,qni sar2.buiti dicuntur,luxoriondo vel

22 . Loo cclosi sticoe deber6n observar plenamente l n vid~~


n6njcn e ins truirse c on suma dil ~cnc ie on l a snnta ~Jc iplina
~ca , en l a sedo episcopnl o t ru bin en los rona oterioz . cr
n i ngn r.otivo se les or:::i t a andar voecndo afuera , sino que ti. cber . vi vir bn,jo 'ti g ilcnci a , n o e ntreg ttldoso a. lucro ~ vergonz osos , no oi endo fornicarioo, lodr onc s, hor ici das ,rap tt re ~ , ar.j
C OC de plcitoc 1 ir~cundoc , altaneros ni ~brioo, s i no c aotoo de
corc ~6n y
e cucrro , l.u.:. ildos ,t:~cdeotos , sobrioo , npaciblo s , pc.c:!
:f.;_c o pc.rci que, como h ijo~ de :Jios , noan di[:Jlos de ocr pr cr-ov:i.dos o.l or e n oe.rr a do; que no anden v ac;c.ndo por l oo aldeas n i
por l ae l,aciondas vccinn s ni en s us c crcan:!a e, esos 1 on jos ci!:
oupcrioreo ni ro..:l ns , llcrE:.do sarc.be.:!t os , entrc ao ~ c. l .., luj uria , a 1 " fornicac i 6n y demo iniquida des , puec es absu o
t lcr:orlo.

fornicando vel ati oc cc ete.ra inique operando , quce consentiri c.bsorcltt'J. est .

- "5-

_o5-

23. Pre sbi teri cleros quos secum habent soll icite praevi deant,ut
canonice vivant;non inani s l usibuo vel conviviis seculari bus vel can-

lutos , s ino quE vivan cast a

tici s vel luxuriosis u sum habeant ;sed caste et salubre v ivant .


24 .. Si qui s autem pr esbiter s ive di aconos , qui post boc i n domo s ua

sccw mulicre:s extra canonican licentian babere

presur.:~serit, honorem

oir.ul et herc ditater.t privetur usqne a d nostr an presentiam.


25 . Ut~ et centenarii ad or.mec ius ti tiam faciendum conpel-

lent et iuniorS t a les in ministeriis suis habeant ,in quibus securi


confidcnt , q ui
Ciltnrl

lcee~

adquo i ustitian fidsliter observcnt , paupcrce ncqoa-

opprinent,fures l a troncsq ue ct h onicide.s , adul teros , !:!alificos ad-

que incanta tores vel au ltria trices onnesquc sao ileg os nulla adulatio-

no vcl

pracr.d~

nulloque sub tc;--i ninc celare audeat , sed

ut e.r:J.endentur et cc.stizcntur aecundw:, ler-er.t , ut Deo

m~l.(" is

l ar~ie.nte

23 . Los prcsbi toros procuren con eaoero que l os clrig oo e


ou carg o viven sce n los cn ones , y ue no t engan acceso a loo
.jace os v anos o a los convi tas mt.tnd=mos , ni a les c anteo diso-

prodere,

y saludebl crntc.

24 . Si al "n ~rcs bitcro o dicono dEspus de e5t a ndvcrtor.c i a tuvi er e en su cnsu, consiGo, ~u j creo Din licencia cen6nic ~ ,
St.rt privado ele ou c ar;o './ t a; bi ln de sus bienes bast 3. que ca: par ezc a ante nueotr a pr esencia .

25 . Que loo condes y centuri ones 9Gan cumplir pl enomGntc


l a justicia ; tcntL.n , pue s , en euc dio tri tos , oficie.los en los
que pued en c ... n:fi ar con s eguridad , que s ean obs crvantoo f icloo
do l a ley y de l a justicia , que no opriman j ams a l o~ pobrcc ,
que n o oculten en sus casas , por in tri ga o r ec ompensa , a l adrones ni salt e ador es , ho~ici as , ad~te ro o , mali ccr orco , ni crcr cras ni encnnt :::.dores, ni sacrlegoo , s i no que procurarn que
scEm correg idos y c astic;ados oa.._.n l a l ey, par.:: que c on l o ayuda de frlos todos estos moles desaparezc an del puebl e crizti~o .

Ol!ln i a haec

!20.l a a chr istiano populo auferatur.


26 . Ut

arbi tri

iudices

sccundur.~

script a.r.! leg e:rn i uste: iudicent , non sec_1_{.lldum

suun .

27 . Pre:cipi r.us ut in or.mi re no nostro ncque di vi tibu.s ncquc paupe-

ribuo nequc pere0 rinis ncc o h ospi t iun

d enc~~re

audeat, id eet sivG pe:rc-

crinis proptcr Dour. perar.bulantibuo tcrram sive c uilibet itc:ranti proptcr D.r:.Oreo. Dei ct pr opter sal u te m anir.ae suae tcctuc et f'oc ur

~~;

aquam

ill i ne:mo deneget . Si autcm amplius eis aliquid bOni facerc vo1uerit,
c. Deo sibi s ciat
ouscepizti s rc

11

optimBE. , ut i pse dixit : 11 '4ui outcr.J. sus-

rct~ibu t ione: J'!'II

ccperit unur.J. parvul w:1 propter

me , r"~c

suscepit 11 , et alibi: 11Hoopcs fui ct

27. Ordcr.ucos que e n todo nucntro r eino na die se atrev n


nocar l c o~pital idad a loD pere. inos , ricos o pobr es , qu e r ecorren el o unUo al servicio li.o Dios , o a cuc l qui er otro c ::uri nanto por amor de Dios o por la s alvacin da s u elnoi no s e
l es nieBUa el t echo, ni el fuego, ni e l ecua. Si ndcred,ueccure c onc ederles a l G.ll otro f avor, se.o q_Uo r ecibi r unO. r ecottpausa n ay or de ios , c omo U dijo: 11 ~uion r eci biera a un pequcio por r , a r.:! me r Ecibc 11 , y en tro ln_:nr : "Fui peroc;r i no,y
nc h os pednetci s 11

28 . Do lecati onibuo c. dor.:no i npera torc venicntib us . i i ooio dircc-tis

ut comites ct ccntenarii pra.cvidEnnt or.:.ni sollicitudinc , s icut tTr o.tia


Uoo.ni il!lpcratori cu;iu.nt , ut absque ulla MOra cant per o i n isteri a eorUI:l ,
Dr'1.ni buoque or.mino pr a ccc

t ,qui a hoc dc bi ti s unt pr o.eviderc ,ut null or

n ornm nusquan patia tur, zed cur.

or.~i

fcotinntionc eos facinnt ire viaM

ov.::u..,ct t alitcr pr ovidcntia. DUD.I:l hsbe:ant,ut -isoi nootri dioponcnt .

- 8J5-

26 . u o l os jueces
juzg uon con I'ectitud , de o.ct:.erdc c cn
l o l ey e scrita , no SgUn su criterio particular.

28. AcErca da l a s l c~ocionos provenientes del scr or empcrcdor. Los condes y c cnturionoo procuren con GLtca solici t ucl que
l oo onvi adon pr ec edan a clcscrnpcar suo c ora oo oin ninunn decor a , s i desean e l f ovor del sFor emper ador; a todos l es ordene
espccial.Dch.t c cuc j ar..to sui'r3ll ning uno demor e , ye. que cstt!n
obli odos a prEver ca to, s i no que ca . suca prisa l es pc~ ita
prcse! nir su car ino y que nuc:Jtroa cnvi e.doo dis o~ en c or. o nu
ruuLnCi ~ leo OC nccjc .

- BC-

29 . De pauperinis vera qui in sua elymosyna domnus i mperator concedit q ui pro ba.nno suo solvere debent , ut eos iudices , cornites vel missi nostri pro concesso non baboant

parte sua.

con stri~ere

30 . De h i fl quos vult dotmus i mpere.tor ,Chr isto propitio , pacern defenni onc~

hnbeant in r cc no suo , id sunt qui nd s uam

cle~cnt i an

fcntinant,

nli(!uo nuntiare cupi cntes sivo ex chriotianis sivc ex paganis, aut prop-

tcr inopi a vel prop ter famew suffr a:anti


carvi~ io

quacrunt , ut nullus eos s i bi

conatri neerc vel usurpare a udeat neque alienare neque vindere;

occl ubi sponte r.:ancrc vol ucrint , sub dcfcnsione dorni i r.1peratoris i bi
to.bcant subfra... i a. in sua elyr.onina. Si quiz hoc truno Tederc p rocsurnp:::cri t , sciant se cxinde dc.nnWJ

p~ti

vi tar.:~ rrc.csur:lptiosus disponi tum

29 . Con r e3pec to a. lo!~ pobr e s , n quicr:es el seor ornper cdor


en s u c le~ encie c oncedi que se l o o exima de l a ~ulta reol, quc
loe ;ntendcntes,l oo condes o n ues t ros enviedoo , de acuerdo c on
l o c oncedi do , no los o bl i z uEn a e~cctuar el pago .
30 . Ac erca de aquollos a los q ue e l seEor erJper a dor , c o!l l e.
ayude. do Cr isto , l es desea (!uc gocen de ~ y oeg uridad en su
reino: est o e s , los q ue han a c udi do a s u cl c~encia, descosan de
d
aviso de alg o , sean cri s tiano~ o paganoo , y que por pobrc ~c
o L<mbr e buac an ayuda , que n adi e o se obligorl o3 a trob<: jnr a sn
servicio, ~ apropi arse do el los, ni disponer de alloo , ni venderlos , s ino q ue se queden donde e opontdneamente desearen hncorlo
con l a pr otec ci n del s e ':or onrper ador y l a ayuda d e su c l oocncia. Si alg ui en presuntuosamente trcnqgrcdi cre l e s rdenes del
seor em er ador, s o ,.a que por el l o podr s er ca.stirrado con 1
pEn a co i t o.J. .

iLtoca dor.mum i n pera ter .


31 . Lt bia qui i u3-titiar. dor: ni ii., erntoris an..vlUntiant nihil le:::io-

neo vel iniuria qui s

c.cbincrc pr aesw. n t ncquc u.liquid i nirnici tiac

contra e os n evero . ui eutcr

~ra.e zurnp sorit , bannun

d or inicum oolvat , vcl,

oi r.mioris dcbiti reus sit , ad sua pra csentia perduci iucmm. cst ..~

32 . Somicidin, pr o quibuo

~ ul titudo

pcrit populi

contcxtutione doscrere ac vetare nandar.us ;qui i pnc

christinni , or~i
D o~inuo

odia et

inirJici ti e sua.c fidelibus c ontradixi t , v ul tor:/---Xi(;io hor.1icidia .

uornoclo

cnir.l oecwn Dem:. pl acatun1 fore confidi t,qui filiun ouum prox i r.. wn sibi

occi derit?

uclitc

vcro Chris tuo dominun cibi propitiun csb ~<oitre

tur , qui fratrcr. nuun interf i ccri t? . E:i[;nw.. quoque ct inhabi t nculum periculur.t est cw: Deo po.tre ct Christo cooli terrao dor. i na torc , ini r::l icitio.o dominUJ'll movc:re: quoo uliouit tempus l o.titando cff ue;erc poteot ,
sed taren casu oliqu. ndo i n tGnuo ini

t eL

i cor~ OU Ol ' UJTI

ubi cfiU.t_,c:rc vclet , cui o::mi a ::.ocr etc.

t cncrita tE eius irarn quin ex tir.:at cvaclcrc?

i ncid t; Deur. au-

~llnif cs ta

sunt? qua

uapropter nc populuo no-

bi w nU re, endllr.l c oJ.r i ncon hoc ralo I crca t , hoc ormi di.Jci plinn llcvi tare previclir:us;qui a nos nullo r. odo placo.tun v:2l propitius hoberc,q_ui
s i bi DtW!' iratum non forr.idc.vcrit ; sed sa.cvissina. diotricti one vindicare vcllinue qui Ealum honicidii

a~sus

fuerit per potrare . Tar.en ne

otiao poccntWl1 a crcscat , ut inir ici ti~ r..nxil a int<:r cl.ristianos non
~iot , ubi

- 87-

suadenteo diobul c

h~

icidia contin ant , stntia reuo ad suco

31 . Uadi c i n tEnte urdir da oo c or por a.ls o o i njuri a s c ontra


loo -!Ue ad:-ini::trnn l a justic i a dGl sEJor ecpcr ador ,ni ooe rrcr.:ovE.r ninr.unc hcs tilidc.d contr a el l os . ~o..ui cn l o h iciere , debe _ ....
P:lCGr l a ..u l tc r eal , o , a i e!J r eo do una deuda r:ayor, csttl ord cnc do que ao lo c onduzca e s u pr esencia .

32. Orden ~. o~ que oc erradi quen por t odo los ~cd ion ,l oc 1 ocicidios o . c uy~ ceuoo ha perecid o una g r an c ultitud del p~,.;.cl:lo
crioticno; porq,uc el Ge .or c ondena el odi o y l o. ene r:d :Jt ad ent r e
OU" fi el e s ; much o o s , los h ooi ci d:l o o . C6mo , puc~ , alg ui t n podr:.:
c onfi or que Dios seo. benigno con t.l , s i ncosino a ou h ij o a. q Pitn
tiene t an c er ca ? Do qn6 I;J.ancr n aleuicn podr a pcn.o~~~~lc Cri nto,
el Seor, seo. indul e;entc c on qui en asesino a. s u hrtw.no? L:) un
peligro muy g r :a1de e insoport abl e i.citar l a.o ent : i nt ades de l o;
: c~bres con Dios Padre y con Cri cto, Sefior dol ciclo y do l e tierra : Un o puede hui r d e alguien ocult hldose durc.nte un ticr.ro, y
n o obst ntc, o ve ces , por c asualidad cae en manos de ouo onc~ i
c oo , pero adnde alGui en puEde huir de Dio3, para qui en todos
loa secretos son ncnifiEatos?Con qu tet:!c ridad uno ruedo pcn.:mr 1uc EVitar su ira? Por ello, r ora que el pueblo oncor cndL.do a nuc tro g obi rno no per ezca c o~otic nd o es to maleo , horca
pr ocur ado ovitorloo r.:.cdi nnte t odo t i po de castig os , por _uc noAotroo no c c tcreno ~ en poz ni ocr amos indulgcnten con qui cnon
no t er .:m l a ira de Di oc ; por el cont:::-ario , ca atignrcr oo con ocvcr s i no r icor a q ui en ne a trev a e per petrar horicidjoo . Sin ~
burgo , par q ue c ot e pecado n oe expenda, y o fin dG uc r.o
surjan ene: i ~tade e entr e crit": tianoo , c uat do so conet cn lo;. icidioo por pcrsuos i~n del diablo , ordcnn.oos que el r e o oo aprcourc ele i nmediato a repar ar el real, y con toda c eleridad pn~UE una digna c oopcnsaci6n a l os parien tes del muerto.

enendationom re.curra t , totaque c aleritate perpetra t um rnalum ad propinquon cxtincti dic;na conpositionem emcndet . I.;t hoc f i rrniter b:::umiamus ,
ut parentes i nter!ec t i nequaquam inimititia su er
1

conr iss ~

malum adau-

;crc c.ndeant, neque pacen fieri petenti denegare,sed datem f idem par atam
c onnositioneo r eci pere et pacen perpetuem reddere, r eum autem nn.lla I!lo-

r o.n. conpositionio facere . Ubi autem hoc peccat orum merito c onti ngerit,
ut quis vel fratrca vel pr opinquun suum occiderit , statim se ad penitcntia :Jibi cowposi t3.J!l sur-it,et ita ut enisconuo eius s i bi dispona:t
a cquc ulla anbi e uitatc : sed iuvante Donino perficcrc

su~ re~ediun

stu-

dcc.t , ct co:-: ona t occiDtll:! sccundUI:" lec eo et cun propinqui s ouis se ormino complaceo.t , et data. f idem ullam
a~te.m

..ui

in i.J:l iciti ~

Aai io~o orden .os c on t oda fi~ez a que l os pari entes del exti nt o n o a cr eci ent en l a eneci nt ad que s urja del cr i men co~e tido,ni
oe n i eguen a pactar l a~c on qui en se la pida , s i no a c ept en l a
pal-br n empGfiada y l a c ocpcnsa ci6n pr cra tida, y ofrezcan per pctlta~ J..i e.n tras e l r e o sin t ar danza ontrce;uo l u com"Pcn se.cin.
1 oro cuando suc edi ere que alguien cometier e un cr imen g r avis i no
r:at !:::ndo a Wl hoi"!'".ano o a un ori ent e , s i n vac ilar acepte de in~Edi ato la poni t cnci a dispuest a p or ou obi apo ; c on l a ayuda do
~ios ponga empeo en r emedi ar el mal c ausado , p~eles 1 n e
pencnc i6n l egal , r oc onc! l iese con s us parientes , y en adelante ,
una v ez .peado plenamente l a pelabr a , nadi e promueva n in&dn
ti 1 o de ene~ i ~tad . Por el contrari o , quien se despr e oc upare do
efectuar una die na c ompensacin , perder ous bi enco hnota ~uc
co~pcre~c a ente nueotro tri bunal .

exinde roverc nemo audeat

di._:na cr::endr.tioncr.t facere: cont cr.:serit , h ereditatem privetur

usque ed iudicium nostrurn .

33. Inccotuoswn scclus omnino prohiboous .. ..d q uic nc;.fcntla nutel'!l for n icc.ti one contar inntns fucri t , nullate:nus sine diotri cti one gravi rcla::ctur, oGd t nlitcr ex hoc c orri iantur,ut caeteri mf.tum habeant t e:li a
pcrpetr ondi, ut at.eretur peni t ur/e t i ru:mndi tia po:ulo christiano, et ut
r euo e:< hoc pcr
dio ~ onatvx ; Gt

pocn i ~cnt i n

a r.unittat pleniter , sicut ei ab cniscopo suo

eadcrn fe i nn in

~ anus

perentum sit constituta usque ad

iudicium nootrun . Si a uten iudiciuo eui scopi ad suarn

c~endat ionern

scntire noluerit,tunc o.d nootrn pre s ent a pcrdncantur ,I:!er.\OrGs

con-

5-:~~.mplo

33. Frohibir o t err-inunt enont el delito de i ncosto.Si alcuicn


estuvier e c ont r: inado del o.boi!lincbl c delito de for nicaci6n, de
ning n r::.odo s e lo de jar on libertad sin un e;rnvc c astigo; por
el contrario, el castig o ser tal quo l os dcc e cobron-ll i edo de
}>e r pet'ar e l ~i ooo cr imen , a f in de que act o i ru:Jundici+.,e eli no do ra:!z del pueblo cristiano, y porc cuo el reo vur:;ue
s u obi o o ;
1 lcn:--.li:lcnto s u pecado por l o pc;n i t enci a di spues t a rcr
l a nujtr i~ l i c nda oor~ encomendada en Danoo dE suo podres hes ~
q u r oc r ca.lic . nu.os tro juicio . 3in orrbar Gc, oi no a c Eptaren el
j uicio de ou ohinr o par -- ou. en i enda , en ose cas e acrn tra:!dc a
a nuestra prEsenc i a , reccrdotdo el ejenplo del ca!Jti;;o qu e r or
ince sto i cpuso Fricn, en ci erta ocasi 6n, a une mon j~i(

quod de inC' c::.tis :ro.ctun est q u.od r ricc o per?ctravi t in oo.nctin rliuJ.j.
Dei .

34. Ut onnes pleniter bcnc purati sint , quandocunque iussio nostra


vcl annuntiatio advEncri t ..~ i quic autcr: tWlc se i mpa.r ... tw.. cssc dixerit at practe:rierit P.landatur , ad ralotiun t:crduca tur ; ct non solum ill e ,
sed etiam

o~ ncs

qui bonnun vcl prce c ept um noGtrun

trnnn~c dc re

i roc-

34. Todos debe r n estor plcn~~no t c di ~F ueatos a r ecibir en


todo rnocm;.t o nuootr a s 6rdenes o mensa jes . Si elg uien , sin ombc.rco, dijEr e que no e s t tlis:uo<lto y or.i tiore ct p.t.ir el t:<cndat ,
deber ser c onducido a ncl acio; no sl o ~1 , s ino tru~bin todoo
loo qua
hayan tras;redi do nu estro~ o nucc..r a s rdenes.

sunru!lt .

- llr._

35 . Ut omnes omnino episcopus et pr osbiteros suos amni h onore vencrc}; t ur i n s ervit i o et volunt a.te Dei . tle i ncesti s nuptiis et s e i pSOEl e:t cacteros macular e audeant ; c oniunc t i onc s f ac er e non pr aesumat,
antcquam epi s c opi , pr e s byter i c um s eniori bus popul i c onsanguinita t em
coni necntilll!l dilig enter exquira nt; e t tune

C llr.l

be::Iedic tionem i ungantur .

LbrictatEm devitant ,rapac itatem fugiant , f urtum non faci ant ;lites et
contcnt i one~
o~~no

adque blasphemi a , sive in covi viis s i ve i n complac ito,

devitentur , sed curn caritate et conc or dia vibant.

36 . Et ut oc.neo ornnino ad omncT:'l iusti t i a exsequenda et !)issis nos-Gris


8int

,.:onsentientes . E;~ U.Olll!l

periurii omnino non permi ttant , qui hoc peo-

siLun scc::lus chri.otiuno po::-ulo aufcrrc ncccose cot . .d quis o.utcm post
hoc in periurio probatus

fuErit,~anuo

dcxtera oc pcrdcre sciat ; tamen

hcrcditn.tcc pror>ri e priventur usque ad nostrum iudiciun.


37 . lit hi i qui patricidia vcl fratricidio fecerit , nvanculum , pa t ruvn
vcl

35 . Que todos r everencien respetuosamente a sus ~ y


s a cer dotes
que e s tn al servici o de ~a vo~unte.d de Dios. No
se manchen a si mismos y a l oe dems c on matrimonios incest uosos . No se casen antes de que sus obi spos y presb teros c on
l os ancianos del pueblo, averi g Uan cuidadosamente a cerca de l a
consangui n i dad de los contrayentes ; r ecibirn , entonces , l a
b endici6n del r:la t rir:ton io. Eviten l a embriaguez; huyan de l a
r a pEc:idad ; no cometan hurtos ; eviten los pleitos y rifias y
l a s blaferni a s,tanto
en los convites c omo en l as asambleas;
vivan c on c aridad y concordia.

~liq uem

ex pr ori nquis occiderint , ct iudiciur. episcoporun , prcsbi tero-

r ul:t caeterorUDquc i udiciur., obhcdirc:::: ct conoentiro nolucrint , quod 'O.d sal utan eni mae suuc

iust~que

i udicium solvendum n iss i 11ostri et comi tis

i n tali custodia coartent , ut salvi sint nec caeterurn


ncnt usque dun in nootra praes cntia

p erduc~tur ; ct

popul~

quoi nqui-

de res propr i a sua

36 . l.ue todos c claboren con nues t r os enviados en el cumplini ento de l a justici a.. No pGrmi tan el per j urio , p ~sir.t o cri men
q ue es preciso el i oi nar del puebl o crist iano. Pero , s i despns de e s to s e le pr uebe. a algui en que ha i ncur rido en el
delito de Ber :iu.rio, tenga en cnenta que per der s u mano dc::::recha, y ademds perder s us bienes hasta que s e r eal i ce n uest r o jui ci o.
37. A aquellos que comet i eren pa rricidio o fratric i di o, o
cataren al to materno o paterno , o a a l guien de l a f ani lia , y
no obedecier en n i a cept aren el juicio de l es obi s pos , pre sb :~c
ros y dems j ueces , por l n salvaci n de s us alma s y para poder
re:nl i znr un jnoto juicio , nuestr os envi ados y c ondes deb er~n
pone r l os bajo custodi a , de n odo que e E:t~n a s a l vo y no c ont2!.d ncn al r esto del pueblo, has ta '1.Ue sean conduc i dos a nuestra
prese.!lcia ; entr e t anto, no debern disponer dt ninguno de sus
b i ene s .

i ntcrir. nildl habcant .

38 . Si mili ter at his fiat qui inlici 1iis et

ince~tio

coniuilctic5flibus

rcpr c;hensi sunt ,c orrecti et nec se emcndare volunt neque episcopi s nequo presbiteris suis obtcmpercre , et bmmun nostrll.I:!. I. raesurJant contenmc-

38. De t .odo similar s e ha de pr ece der: c on qni ene s;.::/ eron


r epr eu(lidos por contraer matr imonioe ilcitos e i nce stuosos
no quier e.n eru.1endarse ni obedecer a sus obi spos. o presb -teros
y menosprec i an el cunpliniento de nue s tro bando.

ro.

39 . Ut i n forestes nostras framina nostr a nen inc furarc


i ao n ul t i s vicibus fieri contradixious ; t tune

iter~

nudeat, ~uod

banniamus f i rmi-

t cr ,ut n ema amplius facia t, sicut fidel i t&tem nobis premiosa unusqui sque
conservare cupiat ,it a sibi caveat. Ji quis autern con!is vel ventenarins
aut bassus noster aut aliquis de rnini.st eri alibus nosGris feremi na nostro.
furaverit , o~~ino

ad nostra presenta perducantur ad rationen . Caeteri s

auten vule isqui i f SU!l furtum de feraminibuo fccerit , or.m.ino quod iustun
c ot conponat, nullatenunquE eis exi nde aliquis rclaxctur. Si quis a utem
hoc s cient e o.l icui pcrpctr a t um , i n ea f i deli t a t e conscrvat am quam nobis

r roniserunt et nunc promitter e he.bent , nullus hoc cel are audea t .

39 . One en nuestras f l<. res tas nadi e se atreva a ro bar c.n;;o.lEs s al vaje s , cosa que ya, r epeti das veces,h enos proLibi do;nuczvar.!ent e r ei trar os ahora es a J?rohi bici6n con t odo ri~ or , 1)~!ra
q ue en adel ante nadi e cone t a e s a delito , si desea r.ant ener la
fidelida d q ua nos ha prome tido . Ha obstante , si alguien , conde ,
c enturi6! o vasallo, r obar e nue s t r os ani r1ales , deber ser c onducido a nueotr a pres encia par a r esponder por s so . Con r e specto al r est o dE.l puebl o , q uien c ometi ere robo de animales salv~
j e s deber1 pa~a r ris uros arnente l o que corresponda, y por niUGLn
!!!.Otivo se p e:rn!i tir:! que en a delant e alguien se exi ma de e sto. Si
alg ui en su i re que otra persona he. per pr etado este clc.lit o , no
se atreva a oc ultarl o en s alvacuarda del juramento q ue nos pror.teti Gron y que ahpra deben reiterar.

40 . Novissime i gitur ex omnibus decretis nostris nosse cupimus in


tmiverso regno nostro per miases nostros nunc directoa , sive nter
ecclesiasticos viros ,episcopos , abbates , presbiteroa, diac onus,canonicos,
ov~es

monachos s i ve sancti ooniales,qualiter tmusquisque in

su~ mini~

terium vel professione nostrum ban<'1.um vel decr etum habea.t cons erva.tmn,
vel ubi civibus ex hi s d i envn sit ex bona voluntate sua c r atias

~ere

vel adiut oria inpendere vol ubi c.l i C!uid a.dhuc sit neceszitatis el:!end&re. vi n ili a uteo laicos et in

o~nibus

ubicumque loci s , si de nundcburde

snnctortun ecclG:siar um vel etiam viduar wn et orphanorurn. seu mi n i n tun pot;cntitlli!. adque r a pina necnon de exercitali placito inoti tute, et ouper
i oio ca.usis , qmiter

rcc eptun vel volunta te nos tree s i nt obhcdientes 1

v cl etian qunliter bennum nostrum habea.t conservatwn , qua.literque super


ottnia unusquisquc certan en habeo.t in sancto servitio Deo seipsurn cust odire ;ut h ec ownia bona ct bcne sint ad

ei

OF.~ ip otcntis

l nuden ,et

cre-

ti8.s refcrru: us , ubi . . . i c-ntu: cst ;nbi auteo ali quid i nultun esse credi nus,
sic o.d ene:nda.ndliD

C::";lle

studio et voluntate certcnen habeanus, ut

CL

De:i adiutorio hoc ad cr.1cnda tionern perduce.mns et c.d nostra eternatler ceden et ornniuiJ fidel ; ur nostrw: . :>i r:ili ter et de c on i t i bus
nariis ,c ininterieli bus nootris ,in ter nos
nuc felicitar.

o~ nia

vel~

supr adicta nossc cupi -

40. Por ltimo , dEseamos ser informados por medi o de nuestros


enviados ecerca del cumplimiento de cada uno de nuestros decre~todo nuestr o reino , por parte de los eclesi~sticos : obis
~ . abad es,presb teros . diconos, c an6njeos , rnonjes y monjas:de qu
nodo cada uno en su cargo o profesi6n,observa nuestro bando o
decre t o . Donde sea conveniente agradecern a los ha bitant es por
s u buena voluntad , les prestarn ayuda , o , si es necesario , los
corregirn. De i g ual modo, de s eamos hacer conocer a l os laicos
de cualquier l ugar , que si se presenta un ceso de protecc i6n a
las santas i glesia s , a las viudas y hulrfanos o a los pobres, o
sobre r obos , o sobra el ejrcito , deben ser obedient es a nue ~tras
6rdenes y a nue s tr a voluntad , cumpl iendo nuestros bandos y decretos , y , e ~pecialmente , que cada uno se esfuerce por-consrvarGt
en el santo servi cio de Dios , para q ue todo resulte bueno y acr edable pera Gloria de Dios omni potente, y podamos darle ~racias
c o:l!o e s de bido; mas , donde creamos que haya al g o inc orrecto, de
i nmedi a to esforc~ J~ onos por ennendarlo con todo cuidado y bu&na
voluntad , par a que con l e. ayuda de Dios lo corrijano9 y obtc::ne,onos nue s tra salvaci6n eterna y l a de t odos nuestros fieles . Del
misco modo , dese ~m o s ser inforoados acerca de los asuntos aqu
tratados, con respecto a los condes y centuriones, nuc~tro s oficiales.

- 34 -

- 34 CAi i 'i'U LARI A j,I..,..J ORUII

CAPITULARi,S I::SPWBLES PARA LOS h!IVI A:JOS

Jl~LCIAL IA ..

Comi enzos del 802

802 i n i t i o .

C~pitul nre

et
In

miss or urn Pari siacum


Capitulare missori.U:l Aurelianens e.

Rotor:ta 3"ens~::: .

Pari siaco , ~

clciano , . elidunen-

sc , ~ rovincnse , S tan pinse , Cnrnotinse ,

,;. inciacense Farduli'tu:; ct ...itepbo.nus .


In Cenonnnico , I.oxon c n ee, J.-ivino ,
_.2iocasiL , Constantino , P..brincadin ,
Lbroc ino , et

a dricinoc , et de illn

:fCXtc J E.CI U2Il2 _.OdOI: cnsc

e~i scopu

e"'

:J[;en~duc

In prinis de Aurelianense c i vitate ad

t~.: .

c ot ,deindef d Tricas c tun Txi-

de

Lin~oni o

l en parte

uU l isoancion in vil -

~uru und i ne ,inde

_ n....,ustidunnn , pootea

at...."'l'lllC

fre dus
l . Da fi dcli t c.ti o iuoiurandur. , ut or .nes
2.

t~ureli o..nis

titutione!'1 vivant ct Gi

VGro .2d

d Li e;ere.

4.

~ltt ~

l1e r

A Le L.ans , Ex:mes , Lisi eux,


Bayeux, Coutances,Avranches ,
I:.v reux, r.erey y a los territorios de Ruan y Sena, han
s i do enviados el obispo
r agenardo y ; adelgaudo .

OIILEANS

Pr,eramente , desde la ciudad


de Orleans sobra Gl Sena, por
r uta directa,lueg o a Troyes,en
toda su ~rea , luego a Langres,Ue
Langres a l a ciudad de Eesan~ 6n ,
en Borgofla; desde alli a Autn y
lueg o junto al Loira hasta Orleans: han sido enviados el a rzobispo ~ eg:no y el conde Godofredo .
---

sunt :missi

C OI:J.Es .

rc pr ~i

ttant .
c r~onic an

ins-

banc intclJ.c.-ent ct a di t:lpl c:::-YJ.:t '!; .=.-

3. J e abbat i bns,utrum Gecn...l'ldur: r c~nl.::::!n an canonice v i vont , et si re-

c nlCJ.:

A Pari s , . eaux, i elun, Prov i ns,.l!.tam es , CLa.rtres y


Foi ssy han oi do enviados
Fardulfo y Esteban.

CJ\PITUI,');J : !\i.fi. I.O;-; !:.ilVTJ. UOS DB

crc hic . i oc o .,u.a et G-ode-

ct rcliQ is s ncordotibuo , si sccundur.

~e ep i ~c o . i a

rec-

c o.o . no toto , ind c:: ad Ling onis ,

usq_uc ad

c.\.lel13e.udns.

se ~ onnan , quoMod o

CA. I TUI,MI p,, ! .OS hliVIi'JlOS


DE Pr.~!S Y RUAN

l . Con reopecto al jur amento de fidelidad: oue t odos lo r atif i quen.


...
2 . Con respecto a los obisnos y dens s acerdotes: s i ,1 ivcn de
acuer~o co~ l a s i nstitucione3 can6nicas y s i tiene~. suficientc
conocn1iento de ell a s .
~ .=-:

3. Con respecto a los abades : si vi~en de acuGrdo con las~

Pl e s y

bcnc i ntclJ eeant .

ona.otcriis viror ur! u.bi r:.onnchi OLL"""lt , si ::::ccLmllw::. rcc;ul a.J:J vi -

c~noneo, y

saben interpretarlos .

4-.. Con respe.c to a los monasterios de I!!Onjes: si viven de


acuerdo con la regla que profesaron.

v.mt ubi l'r O!:i ca cst .


5. jJe IJono.otcrin pucJlo.rtl.!:".,ntru.;., sccunliun. r c';Ulru an canonice viva.nt ,
ct de claustra earum .

_5 . Con respe.cto a los monastErios de monj as: si viven


a cuer do con las r egl as o ca~nica~n~~servan l a clausura.

6 . lle le i buo mundenis.

6. Con respecto a las l eyes civiles .

7 .iJe !JCriuria .

7 . Con respecto al__perjurio .

8.

ne

B. Con r espect o a los homicidios.

hcr.;icidie. .

9. De 2-dul tcria et inlici ti::: cc.uE!is

Ue

crpetrc tis , t ar. ;e:r epi oc o . i a.

et Monasteri u virort . ct pucllarun q uo.mque et nter sccul['.r CE! honinea .

9. Con respscto a edultsrios y actos ilcitos come tidos tonto en l as casas epi scopales y en l os mon6.sterios de h ombres o
de mujeres, as! como entre l os seglares

- 91-

10. De i llis homini bus qui noatra beneficia habent distructa et

2lodes eorum restaurata s. SiDiliter et de rebus ecclesiarum.


11 . De illis Saxonibus qui beneficia nostra in Francia habent,

10. Con respecto a aquell os que hQn desc ui dado los bi enes que
le3 hemos concedido en beneficio y ha restaurado sus propiedades
priva.d as . I gualmente acerca de l os bienes ecl esisticos.
11. Con respecto a los Sajones que poseen beneficios en Francia: c6mo l os cultiven y con qu~ dedicaci6n.

quonodo an q ualiter habent condricta .


1 2 . De

obpreesionibu~iberorum honinum pauperure , qui in exercitu

12. Con respcto a la opresi6n de hombres l ibres pobres,oblibados al servicio de las armas por los i ntendentes.

ira debent ot a i udicibus sunt obpresai.


1 3 . Ut or.mes bcnc parati sint , quomodocumqu_e nostra iuss io venorit .

13e.

De

navit;ia. prae are.nda circe

13. Que todos deben estar preparados par a recibir nue s tra orden.
13.a. Con respecto a la f lota
en el litoral caritico.

littoralia maria .
13. b. Con respecto a los hombres libres qlle habitan cerca
del mar , debern prestar auxilio
si reci ben instrucciones en t al
sentido;en c a so d e que descui daran su ' obli -aci6n , deberWI pa~ar
veinte s!lcdos;le. mitad al seor,
la nitad al pueblo. Si fuere~
deber pagar qui nce sueldos al
pueblo y r ecibir azotes ~~ au
espalda . Si fuere siervo, deber _
pagar diZ ~ al puebl o y
recibi r~ azotes .

1 3b . De liberis hominibus qui circa. nn.riti ca loca he.bitant : si nuntius


venerit,ut ad succurrendun debeant
venire,et hoc

ne._l~.-xerint , unusquis-

que solidos viginti conponat, r:ediaetntem in dominico , modictatcm ad populum.


J i li tus fucri t , solidos quindGCii!l conponat

ad populun et frcdo dominico in dorso


accipiat . Si
populun

et~

fuerit , solidos X ad

dorsum .

14. De lcrrati onibus ad nos vcnientibus et de mi~sis a nobis~~~ec-

14 . Con respec to a las l egaciones que llegan a nbt~tros y c on


respecto a los enviados nues tros.

tis .
1 5. De his q_uos volur.:us ut

~habeant

et dcfenoionem por ree:na

15 . Con respecto a aquellos que deseamos que teng~~ paz y protecci6n en nues~ros r einos con el favor de Cristo.

Chri!:lto propi tio noatro .


16 . De illis hominibus qui nostrarn iuotiti 8.l.'l ad.nuncinntcs occisi

16 . Con respecto a aquel los honbres que , por hacer cumpli r


nue8tra justici a , f ueron ases inados ..

ount ..

17. De docir.s ct nonis atque iu::Jtitia ecclesiarl.U!l Dei , darc et


cncndcre studeant.

18. De banno dornni

i ~p eratoria

et reGic,quod pcr secetipsum con-

suetus cst bannire,id cst de mundeburde ecclesiarum, viduarum, orfanorum e-o de mi nus potentium atque rapto e-o de exercitali placi to instituto : ut hi qui ista inrum erint bannum dominicum omnimodis conponant .

- 9?-

17. Con respecto a los diezmos y novenos , y el der echo de l ns


iglesias de Dios, que se ~se c orrija lo que est en falta .
18 . Cm respec t o al bando del seior emperedor y rey ~ y aquel lo
por l o que suel e proclemarse, a saber:l a protecc i6n brindada a
las ialesins ,viudas , hu4rfanos y monos pudientes , el rapto, el
alistaLiento en el e j rcito: ordenemos quo , quien&~ iDpidicren ou
cw:~plkientb , p:>guen inte;rUII'cnto fll bando real .

1 8. a . Que averigen con cui dado, entr e l os ~~ , con~, abadesas y nuestros vasall os,
si viven en paz y amistad unos
con ot ros en sus r espectivos distritos , o si hay a l guna di s c ordi a
entre el los. No ol vi den que deben
informarnos toda la verdad a l r e spectc , confirrnada por juramento.
Todos debern t ener buenos mayor~ y procuradores .

18a. Ut diligenter inquirant i nter


epi s copi s ,abbatis sive camitas vel abbatis~

atque vassos nos tros qualem concordiam et

anici ti&m ad invicem habeant per s i ngula mi nioteria,an si aliqua disc ordi a i nter i psos
essc videtur,et amnem veritateo i n

e or~

sa-

cro.r.tent o nobis exinde renuntiare non ne&leg ent . Ut ocrnea habcant bonos vicedomnos et
advoca.tos .
1 9 . Insuper tot ur- , undecwnqLie necease fueri t , tan. de iusti t iis nostris quarque et iuotitias ecclcsiarum , viduaruo , orfanoruo , pupillorum
et ceterorum hominun inquirant e t 9erficiant. ht quodcumque a.d ernendnndum i nvencrint , oocndaro

studeant ,i nqu~tun

19 . Adem~s , d onde fuere necesario,aver1guen y cumpl an nue t r as


ordEnanzas con r especto a l as i c l esias,viudas , hurfanos, pupi l os
y dem.s personas . Lo que advirtieren que deba ennendarse,prccuren
enmenU.arlo lo nejor que pneden,y lo que flOr s : mismos no pur,: dan
corregi r , lo remi tirn a nuestr a pr esencia .

mclius potuerint ; ot quod

par s E eoEndarc nequiverint, in praesentia nostro adduci faciant .


Secramentale qualiter rcpromitto ego, quod ab i sto die i nantca
fidelis s um domn.o Karol o piissimo i rnpcratori , filio Pi ppini regi s ''t
Eerthanae reginne , pura nentc absque fraude et mao i ngenio de nea
parte ad suam parter.t et ad honorern r cgni sui , sicut por drictum debet
esse hamo donino s uo . Si me adiuvet Deus et ista sanctorum patrocinia

Yo rati:fico e ste jur30ento afi rmando que desde este da en


adelant e , siendo sano de mente y sin nineuna mala inte1wi6n de
rr.i part e, ser~ fiel al sefi or Carlos , muy piadoso emperador , h i j o del rey Pi pino y de la reina Berta, pera honor de su r ei no ,
cono por derecho un hombr e debe ser para su sefior. As me ayude Dios y estas rel iquias de l os santos que estn aqu, pare
q ue en los d as de mi vida , c on toda mi v ol untad y en l a medida
en que Dios me d entendimi ento , as l o atienda y consi enta.

quo.e in hoc l oco sunt , quia dicbus vitae meae per meam v olunt atern ,in
quantum mi h i Dous intcllcctura doderi t, sic attendam ct conserlt:i.~:;
Item aliud . So.cranent ale qualitor repronit t o

e ~o : domno

Kerolo pi is-

oin o i mperatori , fil'o Pi ppini re ""i S et Derthane,fidnlis surn , s icut hoIJO per drictum debet esse clo;,ino s uo, ad s uun roenwn et ad suum rectum . Et illud sacrcontuo quod

iurat~~

babeo custodi am et custodire

volo , in quantun ego scio et intclleg o, ab isto die inantea , s i me adiuvet


Douz , qui c oelurn et tcrram crcavit , et iota sanctorun patrocinia .

- 93-

Otra forma . Yo ratifico este juranento afirmando que soy fiel


al seor Carlos , r.tuy pie.doso ernperador,hi j o del rey r i pino ~
ta, con o un hombr e por derecho debe serl o a su seor, a su re ino
y a sus l eyes. Y este j uramento que he prestado lo cumpl i r y
quiero cumpl i rl o en cuanto yo s y entiendo , desde este di a en
adelant e , si Dios que cre6 el cielo y la t i erra , me ayuda y estas reliquias de santos.

- 35 - 35 -

O'l'RA CAPITULAR J::SPbCIAL P,\Rll LOS EIIVIIUJOS REALES

802?

CAPITUIJIRE !.iiSSOmJl,J ITE!fl SPECIALE .

802 ?
t eorllT:l qui ad ordinandwn veniunt fieles et vita et sci entia prius

8.b ~o dincutiantur .
2 . Ut fu,- itivi clerici et p ere.:rini a nullo recipiantur oine ...Q..Qg-

n enlia titiis littcrio .


3 . Ut presbytcr:i.,dia c oni vcl caeteri cle:cici mulicrcm extraneam in

Que el obi spo examin:.; antes sobre la fe, v ida y conoci ::-~ i entos ,
a l os que se presenten a r ecibir las 6rdenes SQbradas .

2 . Que los clrig os fugi tivos o pereerinos no sean aceptados


por nadie sin las cartas comendatici as.
3 . Que los presbteros,diconos y dems clrigos no
sus casas una mujer ex traa .

ten~an

Gn

Uo::.o sua non h:J.bc ant .

t. . Ut nonach i et clerici
c1i

tabe rna~

non

in~ cd iantur

edendi et b iben-

4. Que los monjes y clrigos no entren en las posadas para


comer o beber.

C ::!UO::!.

5 . Ut i

6 . at

ota

an ~clorw

~ul icres

non ina ncc fi1l['antur nec nor.lincntur.

ad ultarc non in;rcdi antur .

5 . Que no se inventen nombres desconocidos de ngeles, n i se


l os invoque .
6 . Que l as mujeres no suban al altar.

7 . Ut canonici libri to.ntm:. lq;nnt;.tr in ccclesio..

7 . Que s6lo se deben leer en la i g lesia libros can6nicos .

e.

8. Que nadie sea ordenado por dinero.

Ut nullus

cr pccunion ordinetur.

9 . Ut nonachu::J vol clericus ad seculc.ria neg otio. non tran::Jeat.

de

9 . Que el nonje o clrigo no cambi e de estado para ocuparse


asuntos mundanos.

10. Ut clcrici de civitnte ad civitaten non transrni erentur.

1 0 . Que los clrigos no se muden de una ciudad a otra.

11 . Ut nulluo c.bsol ntc ordinetttr .

11 . Que nad ie sea ordenado sin determinaci6n del

lb~ar

pare el

que le es.

12 . Ut clcrici et r:: onnchi in ouo propo::to pcr r.o.ncant .

13. Ut cle:rici intcr se ne.. .: o"tiu::t hG.bcntea u sno epi scopo diiudicenttu- ,non a sacculuribus .
14 . Ut c1erici ct ncnc.ch i innidie.s contra pastorer suu.. non f aciant .
15 . Ut l oca quac ser el De o dedicata sunt ,nt n ono.stcria sint , rnaneant
perpetuo noncsteria ncc posoint ultra :Cieri seculnri a habitacula .
16 . Ut nu.lluo prc::;b-tcr contra. suun

cpi ocopum zupcrbirc

12 . Que los clriGOS y monjes perseveren en su vocaci6n.

13 . Que los clrigos que tengan entre s asuntos pe:ndicmtes,no


sean juzgados por civiles,sino por su obispo .
1 4 . Que los clrig os y nonjes no tiendan asech nnzas o. su p:1::tor .
15. Los inouebles que una vez fueron consac r ados a ~i o s caBo
nonasterios , permanezcen perpetuamente cot1o tales y no se c onviertan, en adel ante , en edificios profanos.
16 . Que ningn presb tero se insubordine contra su obispo .

c.udco.t .
17 . Ut clerici ecclc::iastici ordinis , si

cul p~

ccclcoiuoticoo iudicentur,non a pud sectllcre3 .

incurrerint , a pud

17. ' ue loe clr1: o~ pertenecientes al ordon eclee i {etico,ei coLotieren un delito, no sean j uz ados por c iviles , ~ino por oclcsitsticos .

16 . Quien haya prestado di nero , cobr e diner o;si otra cosa , reciba algo de la reisma especie;cuanto haya dado,tanto r eciba.

1 8. Ut qui comncdaverit pecuniom, pec uniarn a ccipiat;si spcciem


nli:::ml, ea.nden speciem, quentu.ri dederit , ac cipia.t.
lS . Ut ante viGinti quinque annos aetatis nec diacones ordinentur
nec

vir~ines

20 . Ut

consecrentur.

vir~ineo

Deo sacratae s i r.ul habitantes invicem se custodiant

neo .assin vacando ecclesiae laedant


21. Ut

1 9 . Que antes de los veinticinco afias de edad no se ordene a


los diconos , ni se consagre a las doncell as.

~alsa

existimatione~ .

20 . Que las doncellas consagradas & Dios que viven en comunidad se custodien unas a otras para no per judicar la re putaci~n
de l a iglesia , vagando de un lUGaJ::' a otro .
21. Que no se veneren norobres de falsos mrtires .

n orr.ino ncrtyrta1 non VGnerentur .

22 . Ut nec uxor a viro dir isse alium acciJ iat vivente viro

~uo , nec

vir ::.i on accipi 9.t vivcnte Luccre 1riore


23 . Ut ccclc::Jic.ot;ica. iciuni o. oinc ncccooi t a.l;c r o.ti onabili non ool-

22 . Que la mu jer repudi ada por E:IU esposo,no se cese con otro,
J:tientras v i va su marido, ni el varln acepte otra JDtljer, mientra.s
viva la prin:era.

23 . Que los aynnos eclesisticoE:J no se quebranten sin una


cesidad razonable .

ne-

vc.ntt:r .
2

Ut nulla tenuc prc oby ter ante

tri~ezinun

octc.tis aua e c.nntun or -

24 . Que el uresbitero, de ningn modo sea ordenado antes dG l os


ru1os de edod .

treint~

dinctv..r .

25 . Ut nulli sacerdottu. liceat i'"'Tlorarc s c.nctorun

26 . Ut nulluE:J

e ~i sco

us a d clericntus

C0...'1CDUT.l

officiL~. ~

institu-

nltcrius si-

25 . Qu a nin~t\n sacerdot~ le sea l cito ignorar


l o establecido en los santos cnones .

impunenen t e

26 . Que ningn obispo promueva al orden eclesistico, el t i cr- "


otro amo , sin el consentirrciento de su sefior .

~de

ne dor:ini sui voluntc.tc pr or:"ovcre pr o.cow.. at.


27 . Ut epicco i et re l i 1Ui

scctmclw: cnnonic nm

sacerd otes~

in~ti ...jutionen

bcnc intellaGant et

27. Que los obisnoo y dems sacerdotes c onozc:.:>..n biGn los clo~ y

vivan sf.gn las institnciones cannicas .

vivant .

28 . Ut e!)iE:Jcopi dilie cnter discntio.nt per Suao .arochio.s presbyte.ros,eorun fidcm, baptisrna e.t mi osa.rlU'l celE r a:tioncs, et ut fi dcr rcct a.r:l teneant ct bapti8r..o. ca.th olicur observant et miosarUI:l pr ec es bene
i ntellie ant , ct ut psnlr. i dit,..ne scctmdtu1 r odulationes versuun ..odulen-

28 . Que los obispos examinen en sus parroquias a los presbt eros con respecto a su fe,los bautismos y la cele br aci6n de rnisc.o ,
a fin de que conserven la verdadera fe , administren el bautisr1o
catlico y con prendcn correctr::.mente l as oree iones de l a I!!.isa , y ,
entonen cliEflar.!ente los salmos de acuerdo con l a s modulac i ones ele
sus versos .

tur .
29 . Ut fides catholica ab episcooio ct presbyteris
c c.tur et ormi

d ili ~cnter

lc-

opulo pra.edicetur . I:.t. doo i!1ica..r:t or a.tionC"::r.l i psi intclli-

c unt Ct OtmibLlS praAdic.ent intellir endan, Ut quisque SCiat quid pctat

29. Que los obispos y presbteros ensefien y prediquen cuidcdcsemente la fe cat6lica a todo el pue.bl o. Ellos miemos cleben conprender la oracin do~inicul y predicar l a , para que t ambin t odo~
l o. entiendan , a fin de que todos sepan l o que piden a Dios .

a Deo .

30. Ut or.tnis populu!J chri3tianus fider.1 catholica."J et Uor.linicOl!l

30 . Que todo el pueblo criatiano conozca de


t6lica y la ora.ci6n <lominical.

me~ ori a

la fe cc-

oro.tionem I!leMori ter teneat .

-9~-

_,..._

31 . Ut inter episconos , abbates , comites, iudices et omnes ubi que seu


naiores seu minores persones pax sit et concordia et unianimitas, quia
nihil .Deo

sine~

placet .

32 . Ut abbates canonici co.nones intelligant et ~ observent ,


ct

clc~i c i

canonici

31 . Que entre los obisuos , abades,condes,intendentes y dems


personas de mayor o menor jerarqui a , en todo lugar, h aya~
armon a y unidad , porque sin la~no se puede agradar a Dios .

~ecundtw ~

33 . Ut o.biJates rer:ulcres et

32 . Que

los~

cannicos comprendan y observen los cffilones,

y los .c lri!!'OS cannicos vivan segn ellos.

v i vant .

r cr-ula.J:: intcl ligant et

f:OGCun-

33 . Que los-~ reg ulares y monj es conozcen la regla y vivan segn ella.

dur. re ..,.ulan vivant .

34 . Ut a b batissac cc.nonico.e

a"t

sancti .. oniales c anonice st::cundum

co.nones vivcnt , et el ustra ea.run ordina.biliter corr:posit c. zint .

35 . Ut abbetissa e rePulares et sanctiL: onial es in nonachico pr oposito cxistentco re;-'"'ttl.,.. intelJ.i c-ant et re _.u.lcr-i ter vivant , et clausi;ra

34 . Que laz abadesas can6nicas y las monjas vivan st::gn


cnones y sus claustros estn adecuadamente dispue~tos .

los

35 . Que las abadsas .regulares y monjas ,que viven con el prop 6si to de guardar cl ausura,conozcan la rer:l a y vivan de acm~rdo
con ella, y sus claustros estn adecuadamente dispuestos .

earuo rationabilitGr dio.osita sint .

36 . t

ecclG~ic

~ei

suum habeat

honore~ ; sirnul

ct altarin secundun

mw.m dit;ni tatem ve.nercntur . L~ non si t clor!US Dei ct al t ari a sacr2

pcrvia canibus . Lt nt oeculari a. ncc otia val vaniloquia in cccleS'i.i s


non c.gantur .
37 . Ut presbytcri ct d i ucones vcl re.liq_ui clerici arf."!:J. non por tcnt ,sed

confident in

~agi s

d efen~ione

Dei quam in arrnio .

38 . Ut quibtw da t ::1 e ot potcatn.a indic2.11di iuste vel

iudic n'ii ~..

non :r.:uneribtw,q tc. T""lmara exc a ecant carde prudentium. l:.t ut iudices
ieiuni ce.usn.s iudiccnt t dis cerna.t .
39 . Ut onncs
in

alt~e , seu

co.vc~t

r criuriur.,non s ol WJ in sancto aue.n.:;clio veJ.

i n sa.nctorur. r cliquiis sed et in cornr. uni loqucla. Lt

nt qui in sancti o habe:t i urarc, ! oc iciunus fo.cia.t c ur: ormi h onestate ct tinore Dei . I:.t qui scr.c l -periuro.tus fucri t ,ncc t catiz sit poot

36. Que. l a iglesia de Dios sea honrada dignamente;asirnisno


::;us altares sean venerados como corresponde . A l a c a sa de Dios
y sus altares sagrados no tengan acceso los perros . ~ ..l as i c;lesias no dEbern tratarse negocios mundanos ni se tencan c onversaciones i mpertinentes .
37. Que los nresb teros,diconos y dems clriGOS n o porten
amas; confen m~s en el auxilio de Dios que en las 8rmas .
38 . Que aquellos a qui enes se les ha confiado la pp~testad de
juzgar, juzguen con rec titud y no por l as ddivas, porc e los
obsequios encceuecen los corazones de lOs prudentes~ l os j uecGG
juzguen los causas y di cten sentencia en ayunas .
39 . Que todos eviten j urar en vano, no slo por el santo Lv::o.ngelio, el altar, o las reliquias de los santos , s ino ta~bi4n en
las convers~ciones ccm~es . ! uien tenga q ue j urar en el lugar aae rado, h nlo en ayunas , con honestidad y tenor de Dios . y quien
ltna vez haya perjurado , en adelante no podr ser testigo ni prestar ~uromento en causa alguna, prOIJi O o ajena..

1 cec ,ncc in oua ccu::m. noc in a..l tcri us ittra.tor existc.t .

40. Ut ncoo si t q_ui o.rioloo scisci tetur v-el oor.ni a. ob::::crve t

vel

a.C.:. oucuria intsndat ; nec aint r.nlefici nec incantn.toreo ncc phitones ,

cauClatoros ncc te pcstnrii vel obli at orcs ;et ubicunq_ue Stult , eme:nCantur vel

- 9G-

clar~cntur .

40 . ue nadi e consulte adivinos ni interprete los su~os o


acote los ;serosj no podrn existir quienes realicEn nal~ficioc
ni encantad ore.: , pi tones , brujos o los que presagian el tiempo ;

donde existan, deberlo ser castigados y c ondenados .

41. Ut observa tiones qua s stul t i faciunt ad arbores vel petras vel

41 . Que, donde se encuentren l as sefiales que algunos nec i os


fijan en rboles, piedras o f uentes, sean quit adas y destruidas .

2on t cs , ubicunque inveniuntur,tollantur et destruantur.

42 . Ut hornicidia i nfr a patriam n ec ca usa ultionis nec avaritiae nec


l a t r ocinmldi non f aciant ; et non occidatur homo ,nis i leg e i ubsnte.
43 , Ut furta et iniusta connubi a et inlici t ae c ausae pro!libeantur,

44 . Ut

ae~uale s

mensuras et r ecta s et pondera ius t u et aequali a cm-

n eo habeant. Et qui ant oo. ded it t r es modi os,modo det duos .

45. Ut

o an~one s

Et acc i ones et nudi h oo i ne s qui c um ferro vo.dunt

non s i nantur vacori et decept i onas h omini bus SGere.


46 . Ut opera servil i a di ebus d on i n i ci s non afl'rur t;ur. l:.t ut dies do-

n i nica a ves pera o.d vcopcrCJ:! cclebretur.

47. Ut onnes fideli t c.tcm ..ro!!li ttent clomno i Dper a tori.


48. Ut c oui t e:s et iud ices c onfiteantur qua l ec e vivere dobeo.nt ct
s ecundun

ipo~

iudi cent .

49. Ut beneficia do:.ni i .. Gr a t oris et cccl eoi arllr.l considorcntur ,


no forte oliq uis al odern s uurn res t a uraos benefi c i a deotruat .

50. Ut benefi c i a
t;a

~axonun

i n Francia consi d erontur q ualiter condi roc-

42 . Que no se c ometan homicidios en el territorio de la cor.e rca , por motivos de venganza, avaricia o robo; ningn honbre deber s er muerto sino de acuerdo con l a ley .
43 . Que ~e prol'!iben los hurtos, los matri monios ilec ales y l a s
causas ilcitas .
44 . Que todos t engan oedides i guales y c orrectas , l as :,esas
jus t~s e i guales. Qui en anteriormente daba tres modios , ahorn deber dar dos,
45 . Que no se les permita transi ter de un l ugal." a otro engoi::::ndo a 1 os dems , a los vendedore s de esclavos, 2. los mercaderes
ambulant es ni a c i ertos hombres que d eambul an desnudos y encndencdos,
46 . Que los d as do~in~ os no se realicen trabaj e n s ervile s . s ~
deber2 c e.l e brar el dominc o,desde l a tarde anterior b a ste l a t crde
del mi smo da .
47 . Que todos j uren fidelidad al sefi or emperador.

48 . Que l os condes e int endentes hagan conocer pbl icament e


la ley, ee~ l a cual todos deben vivir , y j uzguen de acuerdo
con la mi sma.

49. ~ue se vig ilen los beneficios del se or emper ador y de


l as i gl esias, a fin de que nadie en provecho d e nus pror.iedudes
privad~s des truya los b ien es beneficiales .
50 . Que se vig ile con atenci6n c6mo se admi n i s tran los bencd'icios de los Sajones en Franci a .

oint .

51 . Ui; liberi h or.ti nc o paurGrco a nullo i ni us te oppr i mantur .

52. Ut onnco .arati s i n t quand ocunque d or.uti i Mper a t or i a iussio

51 .

ue los hombres libres pobres no. sean sone tidos por nadi e .

52 . Que todos estGn preparados , en cua lquier momento , pa r a r c:;cibir las 6r denes del seior emperador .

v cncrit .
53 . Ut I:!.i ssi ad dor.uu m ir:lpera t orern ven i cntc s et ab co di rccti h o-

53. Que los Enviados que lleg uen al pal ccio i mper i cl y los que;
desde al l sean enviados , sean recibidos di gnamente .

nor abi l i ter s us cipi ant ur.


54 . Ut i i qui in r:tU!'ldeburde dor.mi i npero.tori s sunt paccm e t defE:n-

oi onen ab

or~ibus

54 . Que aquellos que e s tn bajo la protecci6n del se or enpcr ador , re ciban de parte de todos , paz y ant ar o.

habeant .

55 . Ut i nqui r atLtr si oliquis hoo o pr opter i ustiti an domni i mpera t orio aru1unti ando occisus s i t vcl aliq uid rnali passus s i t .

55 . Qu se averig e si ala uien, por admin i s trar l a justicia


del se or e mprad or , haya sido asesinado o haya sufrido alGtl.
dao .

- ?i-

56. rrt ii qui per beneficium dornni i mperatoris ecclesiasticas res


habent decimam et nonam dare et ecclesiarum restaurationem facere stu-

56 . Que aquellos que p or beneficio del se or emperador poseen


bienes eclesi~ticos, paguen l os diezmos y l os~, y realicen l a r eparac16n de las iglesias .

dea.nt.
57Ut ~ quern per semetipswn domus imper a ter bannivi t sexaginta
solidos sol vatur. Caet eri vero banni quos comites et iudices faciunt
sscundum leg em uniuscuiusque componantur.

58. Ut

orn_~es

bonos et i doneos vicedominos et advocatos habeant et

~
59. Ut rnissi nostri , undecunque necease fuerit ,tam de iustitiis
ecclesiarum Dei,viduarLun , orphanorum, pupillorum et ca eterorum horninum
inquirant et perficient . Et quodcunq ue ad emendandum invenerint,emendCQ~e

studeant in qunntum melius potuerint;et quod per se

quiverint,in

pr2esent i ~

nostram adduci

facia~t .

e~Endare

ne-

57. Que l a multa esta blecida por el mismo seor emperador sea
s ati sfecha me.di~te el pago de sesenta s uel~Q, Las dem~s mui tas ,
emFero, establ ec1das por los condes y los inten dentes,se pagarn
de acuerdo con la ley de cada uno de ell os .
58. Todos debern tener buenos e i d6neos mayor domos , proc urado-

res y jueces.

59 . Donde fuere necesario, nuestros enviados debern averigunr


Y hacer cum lir la ley con respecto a las i nj asticias cometidas
contra l as ilosias de Dios, las viudas, los hulrfanos,pupilos y
dems hombres . Todo aquello que encuentren que debn corregirse,
procuren enmendarlo lo mo j or posible; lo qua no pudieren oorrair
ror s! mier.os , l" relli tirn a nuestra presencia .
~

36 - 41
36 - 41

S!!,CDC

m..m: I l'O U l

A~U I ;G RJN

A F I NI:.S Di!.L Ai' O 802

SY1l0DUS ET COi, VLllillS I:.'XI:.U!ITL Ail:1C 802 A.,UI SGRAHI !lADITA .

- 36 - 36 C~.

!~~T :!C

I ltlL! A ..,ACLRDC"'I !lU

10..,

P~Ol U~ TO~ 1

Le;; S ACLRDOTE:::

802 Octubre?

o: JITA.

802 octobr . ?

Ha.ec sunt capi t la ex divinartun ncri pturar nru scriptis, q_Lme <:lec ti

Lotos oon los a rtculos oxtru doo de l as Sa r adas ..:..scriturco ,


que l oo so.ccr dotos deoi gnadoo juzc;nron conveniente que do i an
obsLrvnrse y c~plirsc .

sacerdotes cuot:odi cnde. atqne c.dir.J lenda ccnsuErunt .

1 . , ue toJos l oo s ac erdot9s oren 1rccuentemente


vita ct . r crio clo::.ni i r -

lit cuncti oaccrclot c o rccib ns a.coi d v.io :;:-r

p r.rotoris ct i'ilior ur.. o.c f i l i r..r1

s a lute orcnt .

2. 'uc todo sa.ccrdot c


2 . Ut
~cn"',;ifj_ ::,:e

Ut

tUl ~qui~que

soccr doE e -ti d j anio odoista t

or~tioni bus

pro

1 or

l a vide

y c:obi crno dc;:l sc1 or eo.: credor , y por l a salud d e ou s l .i j oe


l lj e a.
r~cgue

tcdos loo da s por el obi zro de

cu:tu a utor i dad det'cnde .

cuius c u.bernctur rc,si r i n e .


un o~uic quc

sacordos ecclcai nn

nu~

cun onni d ili entia a cdj,.~

ficet c t r eliqui a s so.nctor um cun

su~

o studio vig ilinrum nocti=:; ct c1i-

vinis oficiio conservet.


4 . Ut onnibu o f c o ti:::; ot d ieb us do:-tinicis tmusqv.i::quc SQ.Cerdoo

cunn cliwn Christi p opulo pr a e icot.

3. uc tod o a c c r d otc edifiq ue con su.rra. dilig encia cu. i g l c ... i.._.
y honr e con . uct o c ui dado lau r eli quia s do l oo eantoo ,_.con v i i lia s ncctu.rna s y of icios d ivinos.
ll . ue e n l a s fio otaa y domi ng o s , loo s a cerd oi;eo prcd iqurn el
Lvancclio de Cris to al pueblo .
ue t od o s a cerdote d a col"!occr c uidadoearr-cntc l a oreci )'~

5.

5 . Ut unu ...quicquc sc.ccrclo o oro.tioncD do1 iniccn et zynb olu..T!l P o pnlo

d<Mi nical y ol s!l:'bol o , el pueblo a 61 oncon:end ado, ~,J.e a.;:pon;,


l 3a cnce::flanzas de l a r eligi n y e l culto de l a Cris tiandad.

o ihi cor:ni oso curioso i noinuct a c totiua r c li; ions otudium ct 'c brioticni t o.tis cul t u: eor ur. r. conti b ns ostcndat

c cio.nt qu::..li ter

t otiLtS f c.cnl t t i o c.ecclcsiis d iv:L.1is debi te

of fcront .
7 . Ut i 1 ci s c.ccrclotc o po1 uli s usci i ::nt dcci . n o ct non ina. eorur._ et
(!uicunQue d cdcr int scri t a. ha. c nnt c"t ooc u ndtm a uctori t a t e!""! canoni~cor=v.

tc ~ tibuo

d ividont . Lt o.d

o1~ao ent~~

ccccle sia c prir.nn clc-

._cn:t; po.rte1.1 , eecundo.r. autor a d u ouJ:t paupcrw:! a.tqtte pcrc --rinorUIJ pcr
corun manus n isericor d iter cur

uc todo oac cr dote ins truya a tcdco aquel l os quE l e per te-

6.

6 . rt u n uoqui squc s a cerdos cunc t o o si bi pert:Lncn tce ermlia:t,ut

04~i h~~ ilitate

necen ara qu~ aopnn c&o deben ofre cer loe diczJ:!os Jc t odo~ ::u.
b i cncG a l o o i r l e oia s de Dios .
-------

7 . uc los saccrdotao mist1CS reci ban l as (!io zwos del puc':.c ,


anot en l oo nor:.br Es y a.qt;.cl l o que se da , y haean con6n icGI"'cnt c
l a d.ivis i 6n en r ce:cnc i o. d e testig os. Se paren l a. p zoi:.El"'S. porte
para arr e~l o de l a i g le!li a ; l e. se~ur..de. parte par .. u.oo d e l oo b r ea y per c"rinoo, se l es dar p or sus propi as t1anv o con r..icc:r::.cordi a y humi ldad ; l a t or oer a part o l a r cscrvnrdn l oo oac crUotc o
JIU'.-

l:lie~o e .

dispcnscnt , tcrtiam vera

lD.rtem seme-ti ps is solis sacerdote:: o re:: :. ervent .

- 99-

- 9g_

B.

Ut omnes sacerdotes h ori s c onpctentibus diei et nocti s suextur.

soncnt ::!c::cclesiarum siena et secra. tune Deo celcbrent officia et


~o_uloo

erudiant , quoreodo aut quibus Deus edorandus est h oris .

9 . Ut nullns sucerdos i n

do;::~ ibus

vel in

alii ~

8 . , ue todoo loE! sac erdotes , en 1 e h oras C'!US correop ondon ,


c d a o de noche , toq uen l as c anpanes de suc i g lesias y entonc e s ofrezcan e Dios los s agradoo oficios, y he.e;an sabEr al p ueblo c6I!i.o y cu&.do se ha de adorar a :Dios .
9 . ~ue ning n sacerdote celebre mioas en cesa G narticul crcs
o en otros l llbarcs , oino en l as i g lesi as dedic ada~ .

locis nisi in

cccclcsiis dedica tie celcbrn re n i ssas audcat .

10 . Ut a cunctic s a cerdo tibus ius ct t eo r us baptisr.:atis

tem~ori-

bt..; e en ruis :::acun:ilL c:?.llon icam ins ti tu tioneo c a utisoL. obscrvetur.

ll. Ut

o .n~ s

s a cerdote o q ill

scunqu~

horio omnibus indi e;ntibus

10 . u~ tod os l os sacerdotc3 observen c on ~ucha dil i ~cnci n el


rito y e l rorcl!to e l bauti sr.-.o en el t i empo dispuesto se,-n los
c~nonoo .

11 . ...uc todos l oo sacorclotco, a cua l f!ui er llor a bo.uticen pr ont c. :e..rtt c a quicr:e s r equi eren el bauti smo por c ot:i.vo d~ cm.:rcrc.cdo.d .

t i ::r. un inf i rmi t nti :> c o.u:Ja. d i l i - cntio:..i .. e tribuunt .


12. Ut nnllus :7r c.s ;: ter oa.cru.--:: officiun oivc bf' ti cr:.ati s s a cre.-

r.cn tur. a.ut a.liq uid donorum

~ r ir i "ta.li ur

pr o aliq o prcti o ven trc

1r: esur. :tt,ne vend ente s et e r;.!c n t cs in tenpl o


t:.t

re

is _ui ade . ti

t crrcna , s e d

ool~

=~.:..

c ollll ~ bas

i r. itcntur;

r tiar.: d ivina: n on !.r e tia c oncur i ccG.nt

re ni coclestis

loria.::..

12. uc ninBn pre sbtero v end a por ningn pr ecio ol oncr cao
oficio o el ~a.crcncnto del bau tisro, o al~lL~o do l os dones oc_iritualcs , r ar n o i~i t&r a los vendedores y comprador c o d o
pnl ~ns an el ten l o , do modo que , l os qu e han rcib i d o l a g r c cie. divina , n o de sean 1 s r i qu Ezas t en...en a , nino qu e ocan ncrcccdorco d e r e cibir o 1 l a g l ori a del r e i no c clestio l .

ror.crec.ntur a c c i J-crc .
13.

1 3 .. Ut n ullus p rc.:.: ;Jbytcr a. SEd e r ropria. son e t a e aecclcsin.c sub "

c uius ti t ul o orJ ina t uo fui t a'=lbi tionic c ausa e.d olicnc..t:;.

p~r ... :J.t

uc ninrn pr e ab tcro ab~nd onc l a sede de su proPi a i~l c

!.li n , ba j o c uyo t!tlll O fue ordenado, para ir a. otra por ~otivo d


anbic i6n, o ino q ue pcroanezca devotamente en l a rni nna hast a el
f i n de su vid:l.

ccccl coir:.r . , Ge d. in eaC.c. d evot e uno}.:c od vita e _.Jcr ..:ru1cut e x itun .


1 ? . ~ue nin uno de los s a c c J otes se
n i oblic ue e. oiZ'o e e cr.brilll:;e.r s c .

1 4 . Ut nulluc e:: s c c crd o tur ntJr.: crc e brie t o.ti o viciW!l nutriat
nec nlios c o,_a?ri" ar iuooionc

incbriori ~

15 . Ut nullLlO s ncerd os ex tranea r ur:J.

mulieru_r:~.

hbrJ.t

i'ar;.il i~~\F

tcl:' ncc in sua do: o , i n qua i _ se habi tct , nullut. I:IUl ierc:.. ur.quc
....i ttnt hcbi

al vic i o d e c>:tbricrucz

p r-

15. uc nir.g .n s a c erd ote mant enga. f s.mil jaridc.d con~;~ j crcs m:t;rai:ns , ni pcrt:ita ;i ar:: e que en l n c asa .donde vive ha.b ito nin u ne. c:..u jer .

t~re ,

1 6 . 'r! ulli cc.ccrd t ur. J icco.t fideiu ocorcr c s sc , ncCl_ue

dcrclic~a.

1 6 Que a nincn oocerdote l o son l cito s ali r de fiad or ni


afrontar jt.:: icioo civilno .or :::;us propios dcli to!l.

l'ro* ria le e c.d scc uln.ri a. iLHlicia .::cccdere pr c.c :::;u.. .::t .
17 . L t q ui

o.ase!l icr:cr occclcsia c:: vcl .:.'c.r... oc! i ru. !.er trir into..

:::nno:::: zinc a licuiu!l i ntr r c11c.t i one tc:::nueri t , iurc perpe t uo po c a ideat .
-.1i vt=:.rv i n d c crebro rc . e titUr.t fuerit , fie.t dil i e-ens inq ui s itio;et si e

q_ei re e ti t i uste
tcatibus

qucu~rcrE:

_ t ucri t , c.U.i1 i bi ti s vcrc cibu!l et n obilibus

uod rcr eti t c onfiri" . ando vi .d ice t .

17. uc qui r.n haya c onat::rvc.Uo l o pcsesi6n d e l e i :_..lcsia o ....!!h.rrogui a Uurnntc tre i n t a ei!OS oi n ir.pcdi cnto por pr..r tc d o nadie ,
l a posea pcrpc.tuan1cnte por U.c r ach o . J or el con trru." 'io, oi deodc cntonc co, a en do , Lubicre c i do rccla..: e d e l o. pose si6n , del'cr.!:
n.vcri:u.o.rac d iligcnterr.E:nte ,y, s i fuer e evident e q ue a<_u el
uc. i ns iotc en re:cln.r:.a.rl a , l a pide c on ju:JticiE:. , r e ivindi q u e lo que r cclcua , c onfirc5ndolo y r r escn t ando vera c os y nobl~s tooti ~o~ .

- 100- 101'-

1 8 . Ne.r:o ex oacerdoturr. nUIJe:ro a.I'I!la pucnantium unquan portct nec

18. Qu6 nil16unO de l os nacardoteo je.rn. s p orte a.ri:las de cucrr a


ni tcncu c ontiEnda alguna con su prc5ji mo.

l itan contra prox:ir:um ullru: excitet.

l S. Ut nullus presbyterorum edendi aut bi bendi causa i ngrcdi e.tur in

19.

ue ni nguno de los prosbtEros entro a l as posadas pnrn

co:-er o beber.

tabcrncs .
20 . Ut nullus sac erdos quic quru

ter

Ct iD

iuranento in.ret,sed sii!lplici-

20 . Qu a ninguno de l os s acerdotes afi rmo alg o con


s iuplc ~en te di~a t odo con honeo tidad y verda d .

j~ancnto ,

oi no

puri t a t e et veri t a te 01:mi a die o. t .

21 . Ut cuncti sacerdotes
di ~~

CUI:l

poenitenti an

o~nibus

e ~ s~ra

illio confi tentibus eorum crimina

vi _il2ntia i psis i ndicent , et omnibus in-

fLvorin ente cxi t:um vi tn.c vie tic ur ct c or.r unioner.'l c or poris Christi mi -

21 . ~uo todos loe sacerdotes , con suma c autel a , i ndiquen une.


r enitencia a aquell os que l es c or.ficaen suo P6CUC.oa , y,a todor;
los cnfercos , untco de c orir, donlo ~ isericorUiosa~cntc e l vi{tico y l n c CI:lunHn del Cuerpo de Cri sto.

s c r iccrt1iter tribua.Ttt .
22 . Ut sc:cunc u.:. dc:!.'i..it:ioncr wcnctorw: .,u.trwr , oi quis inir-.e.tur, o.

ca.ccrdotibus olc:o sc.ncti1.icato cw

- 101-

or~ti onibus

d ili_:cntcr unr;uatur ..

22 . ~ue seg~n la eneonnza de l e o ea~toa padres, si a l guien


se erJcrea, sEa uncido prontacente por loo oacerdotes con e l
6loo santo en medio de p1 eeari a s.

- 101-

- 37 - 37 C - ITULA All LLCTION...' CAl!OllU

LT 3WULAi. S . 1lU!LDI CTI :-'l!.RTINi.l TIA .

802 ctubra?
802 Cc t . ?
~e

canonibus npostolorum . Ut

sa~erdotcs

et oinistri altaris de secu-

1 . Cnonas de loo An 6stolce . Que l oo sacerdotes y c inir troo


del al tar e abstengan de ocu;acionos sccLllar es.

lcribus curis se absti neant .


2 . Itc

in

ced e~

cap . III . Ut nullus fidcliurn absque littcris

cotr.cn<.la ti tiis a15 enur clcricun suscipi a tur; et C!.tti susccp ti sunt
r c ddontur, ct nullus nrcDbi tcrttJJ. ab episcopo ad Cclc sirur. ordino.tUI!l

2 . Ln el c nptLtl.O XIII . Oue nin;uno de los~ reciba e un


clrico a j eno s in las carte o c owcndaticiaa , y, l os que hayrn ci do ocep tad os, debcrM cr devueltoc ; ninguno prive de su cnr o el

anc.rclote ordenad o por e l obispo para una i : lcaia doto:r!!linadc s i n


e l conscnti.ci ento del !"".i srto obisno .

cinc consenou e pisc opi r r oicia.t.


) . L.YJ. el captttlo :.VI . Ll c aso de un obispo que hubiera r eci-

3. ! t en in eode:IJ cap . VI .

i quis c ni::;co1 us clericUJ:I al tcrius

bido al cl(ric o de otrc.

sn~ccpe:rit .

4 . IteJ. ca.p .

l: "'r1

4 . Ln el ca !tulo YJ. .

clericus fideiusoor os se: non cle"ccat ,

5 . Itcn in e:oden cnp .

v.

uod epi ocopus , pr csbitcr ct

i n i'ornic:ltionc , furto et peritt.rio conpreh&nsus dcpono.tur .

6 . Itec in ecden c ap . VIII . ... uoU e p iscopus , preobiter ct

pecc2..ntcs percuti non debeut.

?.

Ite~

in coder cap .

VIII . Ut ab ep i scopis bis i n anuo concili2

c clcbrcntur .

e.

Itcr.l cap . lVIII . ! UOcl in nor inc sane toe trini i c tis llcb ent ba pti-

zc.ri .

uc un clrig o no debe a c tuar coc o fio o!'.

5 . Ln el cn.~ tulo
. uc el obi s po, pre.eb:Ltoro o d icono , ' T
l.nyn incurrido en al de lito de ornicaci6n, hur to o perjurio, ~ca
depuc to.
6 . D el ca~tulo XXVIII . ~uc el obi opo, pr osbtero o ditc cno ,
no debe acr c c.stirrado cort'oralrr.cnte ai pec a .
7 ..:.n el c o. tulo X:: . VIII.
re l icen concilios.

1 uE

dos va e ce por afio los o bi o on

Ln el c:>p:!tulo /.LVIII. C:ue sc ,bautico en e l no;,bre de


san t:l l'rinidad .

la

9 .J1 Concilio d e Hi cca. J\cc1 ca de l c.s oujerco introduc i C:ao

9 . De I.iceno concilio . De su bintroduc tic n ulicribu:J .

oubrcptici~cntc .

10. !ten in o ocien . De h is C!_lli ad onorer.1. prc obi tGrii sine e::aninacio-

1 0 . JJ. el f'li st.o. Acerca de qt:"icnc.o uc ron :promovidon al orde:"l


dcJ. p rE:sbitcro.U.o sin rcvio exacon.

11'3 p rovecti sm1t.

11 .c.n e l r i
i nter~s

11. Iter c ap. ilc c lericiz usuras nccip ientibus .


1 2 .De !.ncl_irm1o c oncilio .

1 2 . !>el Co:-cil i

De coropinco is .

13. !Je 1:eocesc.riensc concilio . :Je: .rc:::.bi t cri o

r.10

~ui

et q ui fornic a:ti SW1't , OI. .liuo :pt::lli d c beent .


14. Itcrn c ap. De tempere ordinc:tionis prc abi teris .

m:orc:::: nccei-Cr'.4"1t

nrt:culo. AcErca de loo cl6rig oe q u.o reciben

por sua pr6otonos .


de Anc i ro.. Acerca. de los cors cco os .

13. :kl CG!lC j li de t1occeeorea. uc lon pr esbtcr ou 1uc i.a .n


to::-ad o u.u Jer y fornicado, en adelante d eben ser r cnovidos Uc cu
careo.
1 4 . E.n el rdsriO artc ulo . Ac erca del tiempo de l a ordenocil5n
del presb:!tero.

- 102- 102-

15. Item c ap . De rnulieribu s quE r e tundunt cris tianis ob tentu;et de


hoo capit ulo dcmno apoatol ico inti~~dun est.

1 6 . I g ua l ocn t c en el Conci lio d e Nice a . Acerca de aque l l os

16 . Itero in Nicena. De his q ui dicuntur ca taroe .


17. De Sar d icen se c oncil i o .
1 8 . De Cartagi nense

ne

1 5 . Ln el :r:i nr.o:o art culo. Acarea de l ao mlljeres q ue. no r aollran e l c abello c on pretexto d e practicar e l Cri s t i ani m o . De esto d ebe n otifica r se al Sunc Pont f ice .
~uE ~e ll~an c taro ~ .

17. Del Concilio da Srdica . Ac erc a da a qucl l oE qu e ect


afec t ad os _or l a llamadc ~nfer::.e dad del c anal.
1 8 . Del r.onc i 1 io de Cnr tago XVI . Acerca do l a conoecr nciLn 1.l c
l a.a cloncella s .
l9 . Lccr ca Uo l eo r.edi das justas y loa denar~ o e .

h is qui i n c anol i s sunt.

VI . De ordi nc.nd i s v i rginibus .

19 . De acqua ncnsura Et denariis .


20 . De p::mperibun honini bus c onsi dErnndwc es t , sub q ual i I:Jcnsura _Eg)~

dcbcan t oolvrc ::mnue. .


21 . De aane t c tri nitc tc discat unu.;quisque secunduo quod sancti 12.-

trc~

20. Con r<;.;;r ecto a l oo po t r eo , se do e r . consi dcror qu ccntldad debern cga r de les ~ c.nu.al co.

21. Todo 3 i notr yonoc rcsp~cto a l a ~anta _ i ni ded oecn l o


que r e co: i cndnn y trn.t ,_..n loo oo.ntos padr es, e int crprC.tcnJ.o

f l cl nent e en c uanto lec see eufi ci ent c , y no se l ec oxi ja u. s .

indi ctum et tractatm habent ct fidclitcr int ellebat ;et i n tcntun

otf iciat ct

n on requiratur .

CJ pliu~

22 .De ftt i tivi o n"'rt i bU...; :!fWGnnOn ct fcntabol i u .

23 . v i pl a cet doro.no r:-co , lc atur


L. .I i d ect

11

De

~e neri buo

dient i c. disci ulorur

11

C b.1

itula

VII . II L VI. VIII . LI: . LX ot

r:onnchorur" , 11 ua lis dcbeat

esse~",

11

D~

obe-

"'De diocip1ina SLtsci indorur. novi tiorun'' , "Do f i -

lii:J nobi lill!:l vel pnupcrllr.l qni offe rlUltur", "Dc sacerdoti bue qui voluc-

rint i n

con~otrio

h:::.bitere 11 , et

11

22 . ~\c erco. aa l ow fu i t i v oo e n l as re~ i onca de Rnvcnn


y
cnt olio.
2 3. Si u i sc:or e:-;t de acuer do, pnE:C.en l eer se los art:.cnl n
VII , Ili , VI, VIII, LI X, LX y LXI, ea decir: "/.c Erc a de l as cl aaco ele
r onjes , 11 Cn o deb ser el abad ", 11lteerca de l a. obc dir nci' de l o
d i s cpulos" , "/'.c e rca d e l o. disci llina pa r a l a a cept ac i n de lo ...
novicios ", 11 Ac crc a de l os h ijos do nob l eo y de p obr oo que oc ofrc - ~
cen 11 , " Acerca d e 1 oo sac e r d ote!J que des caren habi tor en el ~c .. r T ri en , y "Ace ren d e l os clc.rig os y , r.onjco pcr e"Tinoc 11

Dc clcricio scu et do r ono.c h i a pcre-

c rini D11 .

24 . Continentur i n h i s dcfi nicion as quac

suffic~unt ad nULcr~& ~

o.bbc:-.:.t un. Inou cr ctiCtl questiones quacdSJ:. e i s f ru:.ili crUI::l obponi poos unt ,
ut qucro.t ur ab ci oJ in quo en i tula scri _ptwn vcl quor.1oUo

intcllq~ endur.t

cot : 11 null us in ron , s tcriur. proprii ocquf'tur cord j o volunta tcn 11 , ._fr_il i -

'Gcr ubi v ol quid oi t oina::io . Ubi vcl q u i d oi t ccnpccta o. Ubi e ti~


vcl qui s i t

11

non super ounao tyra.nnidcr.t 11 , vcl ubi l c-i t ur in scriptura

avolup tu:J hn.bct

ocnn.:

ct nccc!" .:.ita

...:.ri t ecronru:

11

Vel oi s ccundw:

rc.:._ul:m lcc i tur cuan cliur loLinic i c n octibus , v! ubi pr acccpturJ si t


tunderc

~ , vcl

oi dorri cntur frto.trco p ont nocturnao , et ubi :1oc

pr noccpturn oi t . Fae c Or"nia i n s e cundo huni lito.ti s crndu , ct i n tcrti o


cc:-.i tul o, et in r. e t in vii. ct in
VIII contincntur ; et auid oinc;uloo
Ji

reo v cl

- 103-

tixt~

2 4 . Ln c ot E a rtculo oc hallan l ac defi niciones r &'l;at i van a l


nlk".erc de ~ /\dc r.1:d:s , t CLbi n pcJ.r hr pre~mnt'll"CG Ul,3rmao cuc ...-

t i cneo que l es son far i l i arcn r ara que ellos averiGEn en o


orf.C lll e oat ooc!:"ito o de q n r_odo 1 a de c ntc nderoe:":21 el~
tcri o naUi t: oi -n l a v ol lUltO.d ele a u pro~i o c oraz ~n 11 . ~ualn:cntc ,
d Gmlc est c 5c r i t o a l r cs1c cto y qu es l a 11 :Jinro:.is 11 :Jn e c ....t oocrito o q u son 11 Scn poctao".D611do cot:! eocrito o qu co ~ 'no
un peder tirnico s obre l as s anas" , o dnde ca l ec en l a Loc r i tur'
11
cl pl a c er t i ene su pena y .a.l ma crif icio en c orona" . O s i .oor t1n 1
r ee l n d eb a l e er~ e ol evangelio en l oa n oche s de l dooi nee, o d6ndc e~ t el pr e cep to d e az -tar a l oo n on jeo , o s i pueden d o~ i r
l os h ermano s denpus de l oo of icioo nocturnos ; d nde so halle
cot e p r e c e p to. Todo eo to se E:ne uentrn en el scg :1do rrrc.do de
l.lll:!ilda d , y en el tElrccr a rtculo , y en l e a n rtculon AI, XVII ;
..CXVIII; y q u l puEdn beber o c o~:.er c a d a uno .

ncci ere .

- 1 03_

- 38 - 36 CAPITULA

m.

/.R j ;.'ULC. GCB!lL "-L UA,.L!l -::E 1 03 LCLLSL~ S TI CO:::

b XAI..Dl 1\NDI S bCCLLSIASTICIS .

802 Octubr e?

602 Cctob . ?
Item iussa Karoli per universum regnum episcopis,abbatibus,pre sbi-

.~tsi _i :-.o otas son las ordeuanzas de Carlos par n todo :::u. reine ,
con re specto a l oo o bJPOs , u bades y prEobte.ros .

teris pertinentia .
Cmne s ecclesiasticos de eorum eruditione et doctrina diligenter exa minare , et in eadem exaninatione nos quamvis imperiti simus per provi nciam istam,et non solum aecl esiasticorum dogma,sed

e~am

l aicorum in-

ves tigare iussa sunt nutrimenta vel benivolentia sanctae exercende

~e no l!o.nd6 invec t:l c.r d il:i .....entcr-nt e a loa oclcEli sticco en


l o referent e o s u EJ c on oci ien too y dcc t::.ina , y en ese o i c o c:w..cn , si bi E:n e n::os inexpertos en e te r.!i s c o c ompo,se neo orden
i nvcz ti ge.r no o6lo l as cr~encias de los cclesisticoo , oino t c..-bin el c Lnoc i i cn t o y d i oposici6n de loo l a icco par el ejcrciclo do l a cant a juoticio .

iustitiae .
l. Primo qualiter unusquisque aeclesiasticus , sive episcopus seu

abbas vel pr esbiter omnesque c anonici vel monachi ,suum habeant officium
praeparatum,quidque neglec tum quidve emendationi condignum ,ut i s ,.qui
bene noverit officium suum gratias exinde habeat e t in melius semper
proficere suadetur;qui a utem neglegens aut desidiosus inde f it,con-

l.

pri r

l ~ar,

da qu e odo tocio

cclcsi~atico: o

i npo , nLcd ,

1 rc n tcrc y
todos loe clri,.os co.nGnico:J y I:!On;iea t engan o:r:c i .oda cu tfici o , y s i l.ubo alg una ncc;ligcr.cio , o al,c-o q e c ba ccr corre ido, e. f i n d e que qu:I.cr1 c onozca bi en s u of1.cio , ccc
t... r ati f icuU.o por el
e y oc sienta tmi!!',ndo e pro:::r cco.r c i c=trrc ~ ...: ,

rcr o qui en hay~ ci do ne liGcnt e o rcrr.zooo , ser. obliro;ndo a d .r


a.dccuncia. sa.t iofacc i n hast a en:: e nduro e convc.nicn t ci:1cntc .

digna satisfac tione usque ad emendationem congruam constri ngatur .


2 . Qualiterque presbiteri psalmos habeant,quali t erque cursum suum

sive diurnum vel nocturnum adimplere sec undum Romanwn usum preva.a.-eant .

J. Quemado catecuminos de fide christiana instruere soleant,ac deinde quenado missas s peciales sive pro defunctis ve l etiam pro vivs
sciant commutere r ationabiliter secundum utrumque sexum sive in sin-

2 . i.J'l qu. e a t ndo ten ;nn loo r rcsbtcroo suo l~ broo ele: oo.lr10, ,
s i CUI:" l en c on el r ezo de l as Loras Ucl of i cio diLunc o neoturno ce - le co o t~ brc rcmano .
~ ;~

3. f" 6r. o ouclcn i ns truir o. l oo c atccti: Gn o e s obr e l e fe cri st.:.._na, ~ a dr.r.ls , si aa~cn r ealizar l as vnri a cioneo 16~ i cao ~n 1 ~
r.iscs co cci11lcs por loo difuntos o p or l oo vivo s :lC['n ar. bo ::: ..ncros y se. lir. el nr e:ro oincul a r o plurcl .

g ulari nunero sive in plurali .

4 . Similiter e t i n doctrina populorum et in offic i o preedicandi


necnon et confessi one peccator urn ,qualit er eos ager e doceant,qualiter
eis r emcdium peccatorum irnponere sciant vel procurent .

5. Super oronia autern de eorum c onversa tione e t c astitate ,quomodo


fo~em

4 . :::i i... o~ en l a Enocflt:.nza de l ruello , en el oficio do rcdi car y en l (l ca f eoi n de loo pecoJoo , co o l oo cnocnn c. c c:-.o~taro e; s i scbLn i~pcner tul adecuado remedie por loo pcc ad oD
: oi lo h acen.
5 cr o oot r c todo, e n r eopccto u ou t enor de vida y a l t
c6;:o Oru: cjf'm.l o a l oo cri t i o.nos .

c~c

ti~ad 1

et exempl um pr aebeant christianis.

6 . Quomodo oboedionte a aint apis copia au1a,qua verecundia et pace

6 ..d s on obed i entes a. sus obi!;)l os ; con q ul


c::ri dod vtven entre s i.

ode.;.1tia,

~y

vol carita te inter se invicem vivent .

-104-

- lO.t-

R e 1 i q u o

AL

p o p u 1 o.

7 . Et ut s ciant episcopos suos pia sollicitudine sibi humiliter

?.L~ TO

DEL PUt.BLO

7. han de s aber que los ohi nnon deben presidir con pi adona
solicitud y hu~ildad , s i n c as trar un poder tirnico scbre ol lo:J,

ita ut subditos suos sibi oboedire cupiant,ita e tiam e t ipsi sol-

de rJ odo que s us subordinados deseen obede cerl es , y e llos wi Gr:Ioo


con cuidado pr ocuren no ::.n ig ir in ja.str.mcnte a nadi e movidos por
l a ira o s i n raz6n, s ino que se hnn ele ccnsidcre.r rJnrt:cipeo de

licite cavare procurent,ne iniuste a liquem vel iracundia commoti

l o r.:i zma snertc de e quel los pr ocurando !!!ds s er


dos .

praeesse debers,non tyrannicam in eis se vindicare potentiam;sed

~ados

qu e t cri-

absque r atione aff ligere audeant,sed consortes eorum se esse c onsiderent e t magis debent studere amare quam t imare.
8 . Deinde praeceptum est,de fide sua p1eniter unumquemque exa-

6 . Ader-. s, OE orden6 oxr inar por compl e to a ca da ur.o con rc:;;pccto u ~u fe ; qu~ creen el l oa ~i amos o qu~ ensean a otroo .

minare,qualiter vel i psi credant vel a lias credere doceant .


9 . Icual~cntc~ cG~o onti c.ndcn l o or cc j6n dor. i nical, ni c on
ccn exact aLcn t E el sentido d~ l a o i oce ornci 6n y del o ~bolo ; zi
alloo .i t:J co lo oab,;:n y ni pueden onssarlo a otros.

9 . Si mi1iter et or ati onem doninicam q uomodo inte11egant;et


ipsam orationem vel symboli sensum pl eniter discant,et sibimet
i psis sci ant et a liis insinuare pr aEvaleant.

10 . uc conozccn loo cnones , ol li bro pastoral y l oo hor ilco


c.r i nstrui r convcnicntcn:enta al r ueblo on e do. una de l a s fc ctivi dades.

10 . Ut canones et 1ibrum pastora1em necnon e t home1ias ad


eruditionem populi diebus s i ngulis festivitat um congruentiam
discant.

11 .
.J...Q.!:_;

11. Ut nullus tonsus s ine canonica sit vita v el reg ulari,

nullusq ue absol utus sine magi sterio episcopa1 i vel pr esbiter


aut di aconus vel abbas;quia displicere Deo novimus eos qui sine

ue nin- tS.n t onourc.do oc a:mrtc de la vida con6nico. o r(' r- ni , -uno , oca pr ecbtcro, aco dl.cono o Sb(ld, vivn.
el

UE

n..r~c n dEl
i ~ tcrio c r iscopal , porque oobeLOO q ue Uic_uo to.r
' ioo .!.uicnes viven indopcnUi cntc::Jcntc, oi n di ciplina ni
i=-

tcrio.

di sci plina ve1 magi sterio sunt.


12 . Ut nullus ex laicis pr esbiterum vel diaconem eeu c lericum
secum habere pr aesummat vel a d ec1esi as suas ordinare absque
licentiam seu examinatione e piscopi s ui,ut i pse sciat,si recte

12 .
l n, "i.r. l e ico tenga par !"\ ou s~!'V ici.o
~ o cllrig o, ni l os hnca or denar p r u su
ci ~ : el exornen de su obis .o, par .:. llc. el

a un rcobftcro , ~
i e l aoi e , ci n l e lic izr.- o ocpl r.i p elle
lla:.. ... r3e corrcctn=:ont c cllrigo o prc ..:U:! tcr-o , y no ::'c:r c::.:cn r c .!.rcnoi n .

possit appe11ari c1ericus aut pres biter et sit absque repraehensione.


1 3 . Omnibus omnino chr istianis iubetur s imbo1um et orationem

13. ' t odoo lo cri stianoo se lo:J ordcnL. terJ inz~ tct.. ..,tc o. rc.ndcr (.1 .... rbolo
la or ocin drn:_inical .

dominicam discere .
l t, . uc nlr. uno apadrine z U.."'l nito o a un po.g:. r~o a.nte::J da lH.
rinda cxcn o !JU l r cob:Ltc ro sobr E ol .o r1bolo "!' l a orac in d m i -

14 . Ut nul1us infantem v e1 a1ium ex paganis de fonte sacro


s us cipi at,antequam simbolum et ora tionem dominicam

~resbi tero

s uo

nicaJ.

reddat.

- 105-

- 105-

15 . Ut incastas nuptias omnino vi tare doceantur et abstinere a f ornica tione,homicidio,furto, periurio,maleficio , ab auguriis et incantationibus vel sacrilegio,ebrietate et convitio,rapina, odio vel invidia ,

154 uc ::;e cn~afl e n evi ter t er.: inant er cnt; l os c o.sru:-i entos
i r c catuoooo y a abs tenerse;: tlo l a forn icnci6n, e l hornicid i o , e l
1 t:.rto, el pE:r .iurio , el ~a.lcfic i o ,lo ::J egi:ieros , l os cnce.ntar. i cnt z , Ll ~O.cril e ~io , 1 ~ Gbriodad
1 ~ eul a , l a r epifia , ol cdlo ,
1 ~ envidi e , y a r ecibi r U i _T.~ente l a s anto co~uni6n .

et eanctam comnunionem digne excipiant .


16 .

16 . Ut neme ex eclesiasticis ulla umq uam occasione extra canonicam

de

1~

'ue ni ngdn ccles i6a tico intente jru~s hac Lr nade


p.err itido por l ao r c.rrlas o los cnones .

fuer~

vel regularem licentiam a liquid agere praesuonat.

17 . Deinde

~rnnino

monachis Dei verbo praeceptum est et domini nos-

tri omniumque optimatum suorum iussum atque decretum est,ut null us


monachus secularibus n egotiis amplius occupetur,quam in synodo Calcidonensi decretum est:"Qui vere et sincere sing ularem sectantur vitam,
competenter honorentur. Quoniam varo quidam utentes habitum

~i

aeclesiastica negotia civiliaque conturbant,circumeuntes indifferenter urbes necnon et monasteria sibi instituere temptantes , placuit
nullum quidem usquam aedificare aut construere monasterium vel ora~

domum praeter conscientiam civitatis episcopi .

~onachos

vero

per unamquamque civitatem aut reg ionem eubiectos eese episcopo et quie-

tem diligere et intentos esse tantummodo ieiunio et orationi,in lacia,


quibus renuntiaverunt saeculo,permanentee;nec ecleeiasticis vero nec

17. Fino.l;:.cr.t c , are toUoo loa mon ieo est r::ar.Uado por l a
rcl Lr~ d< i o8 y l a ordenanza y decreto de nucEtro seor ~
de t caos l on ncblcn, que nin~ n~so oc upe en adel ante, e
l o .... nc..~ocio!J s ecnlorce, l o ue yr.. sota n decretado en el s :Lnod d e Calcedonia : " ui cr..eo vorda era y oi nccr ::utcnt c oir.ucn UIJG.
v i da e o cc i ~ , s oan h onrndoo convc n icntc~cntc . f orquc, p or cier to , al ur. cD usrndo hbi t o de ~on j c , c onfunden loe asuntos c clcoi~ oticos con _ou nc,..ocioo civ iles , recorr i endo deo r<wc u 1,atl:--Lent e l oo ciudndco , e i ntent ando t ru. bin
fu dar rcnc.otcrioo
! or i ntcrcocs pcrDllnaloo ; a p.adic l e fuo pcrn i tido jan s edificar o conatruir rcn c s t orioo u ora t orios s i n c conacntir:i ento
del obi a o de l a c i udad . or el contrario , l oo r.: OJrios debe r61
e tr= ~ ....u j ;.. t os a :Jun o bi..; O:J en c ._df' una d e l a o ciuoadc a o r e i c n ce ; deber n m o.r l a t ron uil i c.a.d y de iccr:::o s6lo o.l a yuno :.

o l n or o.ci(;n , pe:m oneci cndo en e eon l nrco donde r cnurrci &rc.n


l .t:.t:.mlo ; t cr:.pc.c o d bcr.:.U trc. tor e.cunt os ccl c:ni nticos n i c ivil es ;
d d e ene l os d e.bL pre oc u.~. nr p urr. t.eccrlco O.llt1!ldon c.r .l' ::1
. onastcr ioo 11 ;

s aecularibus nee otiis communicent vel in aliquo eint modesti,propria monaeteria deeerentes .

- 100-

- 10(_

- 39 - 39 -

CA: I TULA:t J' , "Jl.JA A LAS L-YES

803

CAPITULARE LEG IBUS ADDITU!f. .

803.
Haec sunt capitula quae domnus Karolus magnus imperator iussit
scribere in coneilio suo et iussit eae ponere inter alias leg es.

_.o too :Jan l oo o.rticuloo que e l 5eilor eo~r.rador Ce.rlow


o
d aocribi r e:n ou conc i l io, :; orclcn . ue fue ran puootoo 11trc l ao otras leyes .

1 . Gobr c l oo honicidioc de clric oo . Si nleuin ascsi~~e o

De homicidiis clericorum, Si quis aubdiaconum occiderit , CCC solidos componat;qui diaconum,CCCC; qui presbiterum, DC ; qui episcopum,

DCCCC solidos componat; qui monachum,CCCC


cetur,

culpabilis indi-

ponat . Si autem homo furtum aut homicidium vel quodlibet crimen fofugerit,mandet~

vel episcopo

vel vicedomino vel quicumque locum episcopi vel abbatis


tenuerit,ut reddat ei reum,Si ille contradixerit et eum reddere no-

vel~

luerit,in prima contradictione

solidi~XV

o cldoo,

--

2 . ...,i al_.L.:.i c n e o: .. ti e r e e.lc:~ dcli to en

2, Si quis in emunitatem damnum aliquid fecerit,DC solidos comris committens infra emunitatem

un oubdiLccno d eber pce,;cr 300 oueldo o ; qt-:.icn , a. lUl clitcono,


400; el q_uc ~atnro a un prcsb:!tcro, 600; ni ascoinor~ oti o , )00 .:>UC..ldo.o; el uc asc zinore a un . .cn jc deber~ u... <..l.:..r ~

culpabilis iudicetur; si

ad secundam inquisitionem eum reddere noluerit,XXX solidis culpabilis iudicetur;si nec ad tertiam consentire noluerit , quicquid
reus damnum fecerat,totum ille qui eum infra emunita tem retinet
nec reddere vult eolvere cogatur,et ipee ~ veniens licenti~;~

habeat ipsum hominem infra emunitatem quaerendi,ubfcumque aum ~


venire potuerit . Si autem statim in prima inquisitione comiti responsum fuerit ,quod reus infra emunitatem quidem fuisset sed fuga
lapsus sit,statim iuret quod ipse eum ad ius ticiam cuiuslibet disfaciendam fugire non fecisset,et sit ei in hoc satisfactum. Si
autem intrantem in ipsam emunitat em comiti collecta manu quilibet
res i s tere temptaverit,comes hoc ad regem val ad principem deferat

i nr:un:dad , dcb<:r

POG 600

uel d o~ .

LID

l uo;or ruc go~n. de

Si un hon br c , qua ha c o-

r c tido un h urto, Wl honicidio o cual _ui cr delit o i'tu.:ro. del l u:c.r do i unidad , Luyere luego al asil o que l e pr ororciona in;.un..:..dc.d , ol."'ticne El comlr..: G.l o hi ono , al~ o a ::u r:tvordo o ,
~[:.11ui r. ra que ocupe el Ju..~nr del obisn.Q o an.d , pc.ra <!e
l e d~vucl\an e l r oo. Ji aquel obj e t are su decioi6n y ~e nc~~ro
a dcvoJ.vrnolo, c.1 l a ;.ri er o. r ;lica jz ucccl o c ulp...bl c de
una. r. t t o de 15 Euoldo;;:q ~i no quis i ere devol v(roclo por oc, ,n da vcz , j z u~ocl o culpo.bl~ de una. c ult a d 30 oucldoz; oi or
tercer~ ve z n conoi nti crc e n dovolvcrlo, el dano que l'ob:!o. oc: i vnado e l r eo , c ot c..r obli:ado a p ...,r.rlo en su total i dad o.~ucl ;,uc l o rc:ticnc ba.,io ~lt in!:'"uni dad y no quiere dtiv olvcrlo;
el ~ io~ c conde tiene l a facult~d dG ir a bucear a l h o;brc Ur
c.zt" O j ~.;rotc cci 6n de la i n'1unidad dE otro, t n \.ituqui cr
1~.,:.. i.J' donde Tuccla cnccntrl!r lc . Pero, s i de i mrodi a t o , en l r
ri . .e r a ::..v cri u ..c iln l e reo ondi erc al conde qu.... cicrtw_cntc
e l re estuvo baj su prote ccin, pero que h uy6, jure ir.mcdict OJ:lcnte \ U C l no -r ocur6 ou huida. par ::. quo al re o burl:::.r : l a
,juaticin. , y con est o dse por sn.tis fochc . Ah ora. bicn, oi n.l il7prt:. ':"!.r el conr1e o. ese l llt' or <l UC ontl. baj o in."":lunidc.d
.
, alguien
oc L:.trcvi c rc c. o cnc rlo roaj _. t cncio. orr.uclo. con Wla tropa, lo
dt;;bcr~ e o .. 1-r:icar o1 rey o a l o. a utoridad ; en tal ciretmstonc i c ac hu ds juz~ar qno , COI.;. aque l que coo cti6
delito den-

tro del l
qui c

lo

ht.y'""

c.r de i n .tmj_dr.d dcbi6 pagar 600 sueldo~, ac tru bi o a


intenta do o ; cncrl c r ooi ...tencia o.rcluUa. ol ~ e.

a de juzgar cul a bl c de una c ulta de 600 suel dos ,

ibique iudicetur , ut,sicut ille qui in emunitatem damnum fecit DC soli~

conponere debuit,ita qui comiti collecta manu resistere prae-

sumpserit

DC~

culpabilis iudicetur .

- 107-107-

3. Si quis sd ecclesiam confugium fecerit ,in atrio ipsius ecclesiae pacem habeat,nec sit ei necease ecclesiam ingredi,et nullus eum

inde per virn abstrahere praesumat;sed liceat ei confiteri quod fecit

3 . Si a l c;uic :r. se rc.fur im..c en l a i c l esi n , En el nio~o a trio

de:: l o i gl e!li o cc t ser uro, oin necesidad de que i ngr ese a l a


i c l esi a , y nadi e podr sacarlo de all por l a fuerza ; no obs tnnt c : podr c onfczar l o que h i zo, y decdo nl l , ser conducic!o
ol j u icio p blico por

Wl

c rupo de h ombrea probos.

et inde per manus bonorum hominum ad discussionem in publico perducatur.


4 . Si quis hominem in iudicio iniuste contra alo altercantem
adiuvare per malum ing enium pr aesumpserit atque inde coram iudici-

bus

vel~e

increpatus fuerit et negare non

potuerit,~

XV

4. Si al cuien n~ d i mlt enceflos se a treviere a ayudar a un


l.or::br e q ue sootinc un deba t e j uO.icie.l inj us to contra otro,y
en eaas circur~ s t&nc ias f r ent e n los jue ces o al~ c ocr
i ncri: i n::!dc, n o pudi e. r e negar s u conducta , se le ! !t'l de jUZ3ar
cul prbl c de u.n!J. r ul t a de 15 sncl dos .

culpa bilis iudicetur .


5. Si quis de liberta te sua fuerit interpellatus et timens ne in
servitium cadat aliquem de propinquis suis,per quem se in servitium
c a surum timens,occiderit id est patram,matrem,patruelem,avunculum,
vel quamlibet huiusmodi propinquita tis personam,ipse qui hoc perpetraverit moriatur,agnatio vero et consanguinitas eius in servitutem cadat.Et si negaverit se illum occidisse,ad novem vomeres ignitos iudicio Dei examinandus accedat .
6 . Qui res suas pro anima sua ad c asam Dei tradere voluerit,dorni traditionem faciat coram testibus legitirnis;et quae actenus in
hoste factae sunt traditiones,de quibus nulla est quesitio,stabilis permaneant . Si varo aliquis alii res suas tradiderit et in hos-

~ profectus fuerit ,et ille cui res traditae sunt interim mortd~~'
fuerit,qui res euas tradidit,cum reversus fueri t,adhibitis testibus coram quibus traditio facta est res suas recipiat;si autem et

5. vi nlGUicn :fuer e interpel ado oobre ou c ondic i n de h ct.bre libr o , y t i cndo q ue ca i e;a. en aervidttobr o al euno do sun
f cr i l i cr c c, ; Oc crusu del cual t ar. bin ~1 f. Er dera s u condi c i 6n de libr E, a oeoinoro a cu padre , a. su r :adre , !l ou r ril!!o
h eroano, u su t o oato1~0 o a cualqui ~ra de s us pcri r n t es ,
q ui en per pe trare C;.d;e crimen deber& morir;
per o, otw des c cndicnt eo y c onsan_:uflcos c ec.rt.ill en ser v i d .br c .Ji ncc;aro
,_uc Ll l o asc oi n6, deber~ consent ir en ocr cxar:inado en un
juici de Dios , r o rr:.edi o t1f:. nueve rejas de arado i nc ande sccnte:J .
6 . !u i c n dc:nenre dcnar n l a C D.D:l de Dioo s u a bi c a o !Or l e .
oalva ci6n d e su nlna, de ber real i zar l e c onc c s i n on s u c aon
::.nt t cotis:oo l ce itit:os ; y con r especto a. l as d onaciones de
bic ne o de q ui cneo reare an a l a g ucrrn , quE: n o hcy c.u s ido rei-
v indi cadoo , c ono rvense a perpe t ~i dod . No obs t vn t e , si
ui cn
ccdi6 zuo bi ene s o otr.o y ~arch6 a l a g uerra , a l r cg'-cs ar r odr~ r e cuperar ouo bienes con el tcstir onio de aq_uC:lloD~..cn cuya pr es encie. ce r co.liz6 l a ccoi6n de: l cs- r.;i snoo , oi ricn l oo
r ecibi6 entre t 3nto hubi e r a o uert o; poro oi el nie~ o duefio hubi er e r ucrto, ~ uo },cr cdcroo l eg ti .O:J deber
r ecibi r los bi enes cc .. i tlo::J .

i pse mortuus fuerit,heredes eius leg itimi res traditas recipiant .


7 . Si quis per cartam ingenuitatis a domino suo legitime libertatem est consecutus,liber permaneat . Si vera aliquis eum iniuste
inservire temptaverit,et ille cartam i ngenuit a tia s uae ostenderit
et adversarium se inservire velle comprobaverit,ille qui hoc temptavit multam quae in carta scripta est solvere cogatur. Si vero
carta non paruerit sed iam ab illo qui eum in<ervire voluerit disfacta
est ,VIora, oldum eiua componat, duao partes 1111 quem ineervire volue-

7 . Si e.l e u i en h u ic::re con oec:uido l eg tir.:G.I:.cn t c de s u seflor


l e l i bcrled ~cdiante carta d e ~anurniai6n, pcrounezc o e n condici6n de l i r o . Si al guno inten t ar e injus t nnEntc r educirlo nucvc.ncr.tc o oc rvidu."!br e , y 1 mo ... trare l o cart a de I"Pnt -i o i~n y
pr obare q ue :Ju adversario C}.Llcr a 30tr.c t orlo a servidumbre, ~ o t e.
Bo tar~ obliacdo a pegar l a n ulto que fij e l a ca rta . Ln el caco
d e quo l a cc.rt::: n o apcr ccior e por ltaborlo de s truido .ui cn dco~aba oonct erl c ~ scrviduobr c, dcbcrfl pngor l a corrosr cndi cn t o
co:--pvoiciGn: doc/torcioo n qu.i cn desc eba s cr ctor o s crviclunbre: ,
ol otro tercio l roy; ~ l, or r ~dato del rey c cr~ 1fi~uc n~
vwncntc ou l i bert ad.

rit,tertien roai,et illc iteruc per proeceptum recia libertatem suom


conquirat .

- 100-

- 1or-

B. Libar qui se loco wadii

in alterius potestatem commiserit

ibique constitutus damnum aliquod cuilibet fecerit,qui eum in loco wadii suscepit aut damnum solvat aut hominem in mallo productum
demittat,perdens simul debitum propter quod eum i n wadio suscepit;
et qui damnum fecit , demissus i uxta qualitatem r ei cogatur emendare.
Si vero liberam feminam habuerit
et

~ilios

usque dum in pignus extiterit

ha buerit,liberi permaneant .

9 . Omnia debita quae ad partem reg ia solvere debent, solidis


duodecim denariorum solvant,excepto ~ quae in lege Saliga
scr i pta est;illa
bent componatur.

eodem ~

que c aeterae compositiones solvi de-

10. Si quis causam iudicat am repetere in mallo praesumpserit


ibique testibus convictus fuerit,aut

quindecim~

componat,

aut quindecim i ctus ab scabinis qui ceusam prius iudicaverunt accipiet.


11, Optimus quisque in pago vel civita te i n testimonium adsumatur
et cui is contra quem t e stimoniari debent nullum crimen pos sit indicare .

- 109-

e. siW)l bre li br e
oe entregare a s i mi cno a l a potcstcd
de. otzo En go.r nt a , y en e aao c ircunst anci as doflare a alcuicn ,
.ui en l o r ecibi 6 cooo gar ant ! a , dEber pagar al daffo o enviar di eLe bo~bro al tribunal c ondal, pEr di endo a l a ve z l o debi do por
r.abcr l o r e c ibi do en gnrr_nt :fa.; y quien c oi:Jet i6 el dafio ser oblicndo a cllr::lcndarse s e;d.."l l a. pr e scripci6n r eal. r.:as s i t uvi ere rujcr li br e 0 h i j os , ~ stos permanec er n c omo libres mi r.ntras vive
en su c ondici n d e. garPn t a .
o Todo.:J l oe de.ndas que do ban pegars e al tco oro rcc.l , scr~
'Oc,.t;.da.s con O'U J.doo de dc..cc denario ; c:r.c epto e l PG.t.;O de l c.n
t:J.sna de :iuotici a. que c cttn cocri to3 en l a Ley Sdl ic:!, C".:.llG dcberln saldaroo c on el ~:o i on o ti o de ouold.o con que se parucn
l as dcms oblj "'ac ioncc .
- --

10 . 3i all t:.icn i nt ent are r cpc t i r en El trib1mo:U. co-:"dfll uno.


cc.usc yc ju:;r,-cdn , y en esas circunote.nci a s f uer e ref t ado ~or
lon ta~ti~os , dcbcrt pa cr 1 5 ~, o reci bir 15 azotes de
parte de loe ogi otr~doz ue juz .cron l a couna l a r rit er a ve~ .

1 1 . Ll t E-:O tir.toni o deber se r pr estado poz loe o~brcs nd.n


cclii'icndoo en 1 . . c o:r.orca o c: n l a c i udad; !atoa deber&. sEr
tulec q ue ninuno dG aqucl l oJ contra qui Enes deban prestar
t cs t incnio ~ucd acusarl o de eric en aleuno .

- 109-

- 40 -

- 40 CA~ l TU_ .

CAPITULARE

R P/.Rt1 LO_,

L~ ; VI A_QS

eo3

~ISS ORUM .

803 .
Tenno q ue

~e

d obon tra t ar.

De causis admonendis.
l ..JObrc l a res t aur a cin de i t;l eoi as . L.'1 G-'lllt.ll o~ l ugareo d on-

De ecclesiis emendandis ,et ubi in unurn locum plures sunt quam


necease sit,ut destruantur qua e necessaria non sunt, et alia conser ven tur.
2 . Ut nresbyteri non ordinentur priusquam examinentur.Et ut ex-

communicationes passim et sinG causa non fiant.

3. Ut missi nos tri scabinios , advocatos, n otarios per singul a loca


elegant et eorum nomina,quando reversi fuerint, secum scripta defe-

de !.ut i crc .ayer nrcro de i gl esi a s d l aa que fuere

nccc~ario, oc

hon de dc o -t:ruir l a s q u e no f ue r en indi spcna bl ea y c ons erva r Wlo

l es

::1cco~ari a s .

2. uc l os pre~b teros no sean ordenadoo ant es de ocr exru


dos . No se c ae t i ue aqu y all sin motivo con l a exc or un-i ln .

in~

3. u c nuc.,t roo envi ados el ijan nc::tro.doo, r r oc ur ndcrao y


notru."ios I e r .f' c ocl:l l ucar; cuando r ec;:resen, deber
t r aer sus n
bree r ce i otradoo .

rant .
4 . De h i s qui legem servare contempserint ,ut per fideiussores
ad

pr a esentiam reg s deducantur.


5 . Ut illi qui haribannum sovere debent coniectum faciant ad ha-

ribannatorem.
6 . De fugitivis ac peregrinis,ut distringantur,ut scire poss imus
qui sint aut unde venerint.

7 . Ut bauga et brunias non dentur neg otiatoribus .

8. De mensuris ,ut secundum iussionem nostram aequales fiant.


9 . Ut non mittentur testimonia super vestitura domni Pippini
reg i a .

10. Ut nec colonus nec fisc a linus fora e mitio poseint aliubi
traditiones facere .
11. Ut nullus praEsumat hominem in iudicio mittere sine causa,
nisi iudicatum fi a t .
12 . Ut liber homo,qui in monasterio reg ulari comam depos uerit
ot roe euas ibidem delegaverit , promisoionem fac tac secunduc reeulam
firmi tor teneat.

-110-

4 . Lo s quE . .cy n dc:Jpr cci cdo obser var l a l ey, debern pr o crtnrze ant e el rey por rcdi o de ous garEnteo .
5 . uc a q uel l os q ue deban pe,!3:ar o l horih6n, lo 1,..,
d ador de heribancs .
6 . '"~u o loo f u i t i voo y r.crcrrinos seen
se ..r.- ca qui neo son y de dndo pr ocodc>O.

7.

UL

n al TCC!"': - ..

inr~agcclco a :fi n de

no se <len a l os o ercodcrc 0 ni " bau" s" ni "brun i ao" .

6 . ue l r;.s r.:.cdi n n sea..ll todno i r unlcs de c.c ucri o c on n uc trn


ordcnr.ri.Zn.
ue no se :presten t e oti:1onios r or l a ir..vec t itlurG. de l r ey
i pi no.
10 .. uc ni el colon o ni el f i sca lino h ace n s u!:! tr::msc.ccionc o
L'Cr !:l del "tcrri t orio o villa donde l c bi ten.
11 .
U llCd i c enve ol tribunal o. tm h o:.br c ::i n r.otiv o , c. n
.ocr 1:a.rc q ue oe a. juz:;cdo .

1 2 . uo Gl hor. btc l i br e q u e hayn dc p ucoto s u ce.b.ller a en un


nonasterio r ec ular, y haya entre ado all :! todos s uc bicneo , f'i rr:!cc: cnte debert :r:antene r l o pr o:ncsc. que h a hecho do a cue:rdo c cn
l e. r egl a .

- 110-

13. Ut onni a cuae wa diare debent , iuxta quod in leg e continet ,


pleniter secundv.J!I. i psa.m l eg em rewa.di a t c. fiant;e-t in p os tmodum v e l
doonus rex vel ill e cuius causa est i uxt a quod ei pl a cuerit mise-

13. Cuo todo cuanto deba darse en ear cnta , de acuer do con l a
l ey, s ea. a con p r>Slcdo por el jur amento d e l pago t otal, s egn d i e n
l e y; y en a delante , a l r oy o a quel de cuya c a usa s e trata, nc
s u b~ncplci to, podr condonar o di ~r.~inuir l a. d e uda.

ricordiam f a c i a t .

1 4 . De cp isc op is, abbat i b us , c omi t i bus qui ad

pl aci tL~

nostr un

non vcner unt .


1 5 . Ut nullus abrius s uam c au sam i n

ne c tc s ticoni un d iccr e ; ncc pl ocituc

c o~is

p oosi t c onq u ircr c

babcat n i zi i ei unu s .

1 7 . De ~ i ss i o noRtri o d i scurrentibus v c l caoteri o honi n i bQJ


ttt ili t~tc1

15. ::.u c ni nc;nno e stand o ebrio r ecl ame por cu c nuoa. e n el~
n,_l condnl , ni pres t e t <:e t i nni o ; t ampoco ol conde ,odrrl. r coJ.i:>ar
l~:J

a zc.I'lb1 eas !Jino en o o"tado do o obriodad .

1 6 . Que nadi e oblig ue e otro a beber .

1 6 . Ut; nc ini liceat a1i u..., corc::ra ad bibe:ndur.t.

prc~-tcr

1 4 . !~.cerc o de loo ob i opo~ , a b :1dc s y conde o, qu o n o oo p r esent a ron en nuc otrc. a s ambl e a .

no:...trl!T.1 i t er ap,nti bus , u t n ullus r..ansi on cm

17.
C.cn~o

uc n adie les n i c

ho!:ibr ()s , quc por

e el hospcdc jc a n~cotroo cnv i adoo y


o crvic io andan de v:i.ajc .

n~;.ec tro

ct.:ltr::di c crc _r :ocow ... t .

1 8 . De

c ~nibuo -.:.Ui

... 'L'.cri t cur.

i n dextro Cr;:tO tw1oi :::JUnt , ut heno qui eum

it,; sunt; et post,!.uOJ

cr nes c onncncc.ri n t , suacri pti one!l ct na-

nu1.~.us

au nlacit;ur:I bonni o..tur , n i si qui c c.usom suam quac-

rcrc cut s i alter ci quo.crcro d cbo t , excepti o sc o.bi nei o soptcn ;.~~i
'"'ll

f l ,.c i t:...

0J ll'li S.

21 . De
22 . Ut

23 .
2~ .

f~l ~i~

II'O.C3GC

ibu~

apro ~ado, deCern

suscribirlos y f i rrfl. .r

lo~

art c tllos , de :puro

20 ..._ue nadie sea cit a do a l a asnr~blc a , a no ser qu e s o i n " ,


s u der::2!1dn , o algui en l e reclame e.lg o, ex c ept o l o:J oi.Q_tc ~ar:ictr::- dos q ue: d eben pi'(!Oi dir t odas l an a ui enc i e .
~ ' .:

21 .

ut non rec i pi antur .

nullu~ 2r~csUL ~t

e i l li s saxo

1 9 . O:. u c s e inter r ogu e al puebl o a c erca d e l os c.rticnl oo J.ue ... e


i:11 ahrd ido l t i ..a,.cn t c a l a ley , y doapu~o que t odos l os h::y n

detcnt .

tcotibu

pcr v i t;

r~

et

fil i ar~~

ci uo

iur~c .

1_ni uxorco non rnbcnt .

De oi "Jlt:.tis qui L'cntisndo v e.dunt .

25 . t rd ... oi nontri

ni io.o. br cveo dctl!lcrunt do o.dnuntia t ionc ,

vo tu ~ua u t o.dl.uc cd Lucc.nt do opere.

- lll-

. c r tc .,c-

l et ra.

::u:fi!"':..oti onco ouc..s i n i >Oi 3 c .... ! i tuli s f ac i ::::.nt .


20. t.; t

f:;U

oe cune; i n pro.csonti a rc[;i D veni a t .

1 9 . ut po.t_.ulu:J intcrro ctur de capi tul i s quac i n l cge novi ter''~


...,

18 . uc qui c.r. t cll8C pcrzo o con e l 1 Ot:'O r apntlo en


r ee a , s e pr eoEntn ant e el rey c on GU per r o.

u~

no oe a c epten

~als oo

t e s tig os .

2 2 . , uc n ad i e :Je a trev a a j urar por 1

v i da del rey y de su

l~ i j o o .

2 3 . Accrc e. d a a q uel l os Sajone s qnc no t i enen oeposo.s .

24 . Ace rca do l oo mo onco fro.udul ontoo.


25 . Quer er:oo que nuc o tro cnvi od o s que ya nos pr e s entaron i nf a rreo de pr oycctoo , ader.&e noG tra i g an los i n:foiT."oa de. l eo o,._ o

r cali zadc s .

26 . Cunto t i empo s e
26. Quantam moram faciant in unoquoque loco et quot homines secum

habeant.

de ter~an

en c ada l ugar y cuntos hombree

tengan cons igo .


27 . Acerca de l a pr udencia y firmeza de nue otros anvi adoo .

27. De prudentia et constantia mis sorum nostrorum.


28. Se ha de i ndagar con mucho cuidado
28 . De falsis monetariis requirGndum est.

29. Si aliae res fortuitu non pre.eoccupaverint,VIII Kalendaa Iulias,


id est missa sancti Iohannis baptistae,ad l.!agontiam sive a Cabillionem

generala placitum noetrum habere volumus .

- 112-

ac ~rca

dE los fal see

de monedas.
29 . Si no non detuvi eren asuntos for tuitos, el 24 do junio , co
decir, 1 ara la fest i vidad de Sen Juan Bautista, deseamos realiz~
acw~adoree

nueotra ~ general en ;egunc i e. o en Cbe.l6n- aur - Saone .

- 41 -

- 41 -

Ct.:-I T"ui ',R t,r.\DIDA A

CAPITULARE LIDI RIBUARIAE ADDIT\JJ.!.

Lf,

LL.Y RI PUARI A

eD3
803 .
Co~ i cnza

Incipit nova leg is constitutio Karoli imperatoria qua in lege


Ribuaria mittenda est.
I~.

Si qui s ingenuus i ngenuum ictu percusserit,quindecim so-

conponat .

2 . X ~. Romo regius,id est fiscalinus,et aeccl eeiasticus vel


litus interfectua centum solidis componatur.

3.

XI I ~

Hamo ingenuus qui multa qualibet eolvere non potuerit

et fideiussores non habuerit,liceat ei semetipsum in wadium ei cui


debitor est mittere usque dum multa quam debuit persolvat .
4 . Item in eodem capitulo.

De~

aut sexcentos solidos cbm-

ponat aut cum duodecim iuret aut,si ille qui causam quaerit duode-

cim hominum _eacramentum reci P er1noluerit,aut~ aut scuto et fust e contra euro decertet.

5. XX cap . Nemini l iceat servum suum propter damnum ab illo cuilibet inlatum dimittere;sed

~qualitatem damni dominus pr~' rpso

respondea t val euro in compositione aut ad ponam petitoris offera t.


si autem servus perpetra to acelere f ugerit,ita ut a domino penitus

invenri non p ossit,sacramento se dominus eius excusare studeat,quod


nec suee voluntatis nec conscientiae fuisset quod

6 . XXXIII cap . Si quis ad mallum leg ibus mannitua fuerit e t non


det enuerit,quindecim~

bcr

l . J.rt . I. 8i un ho:cbr c libr o ;ol pcare a otro l.orrbr e libr e , Jcpoar 15 :mol das .

2 . Art . Y . Si un ho..b re del rey , e!itO eo ,un fi ocalino , o u..n e clc~


oiotico , o un li t o, r esultare r::.v.e:rto , de ern pac~.reo J.OO GuclJo~ .

3 . Art . XII. Ll

l ibre qno n o pudi er e pagar una oulta y no


pcdr entregarse a s ~ ia~o n su dcud r
en .....r -n.t :!a t.o.st a parar l o que deba .
ho::~bro

pudicra-o~roccr ~oranta,

4. Ll t.. i nr.-o artculo. Con r especto o.l 11 Soni oto '' : quj. cn cree . c:r
l cL 1tir O ducf!o deber p3(;;er 60 0 oueldos , O j urar on c onpe ~ ck
otroa doc e , o en ~ as e de que el li tigante no quisi ero a c eptor
c: J
;jur o.r:ento de l oo doc e hOJJ:bree , deber contender contra l mef! i ~tf
l a ordal a de l a crtt::: , o con e~cudo y baot6n en tLTJ.a lid.
D

5. Art . XX. :-. rladi c le c::t pcroi t i do c cl ar c. w1 oi ervo por ctivo de Labcrl c c ausado una in juri a a otro; pero de ,.QCucrdo con
el ti: o de i nj riu , su scfior deber responder po:rt o;~ - ofrcccrl
c o:::o indcr n j ~ac i(n , u obligarl e a c unplil' el cactie o 'del det::cndc.nt a . Si n onbar c o, s i c o!:ctido el del ito , el ni orvo hubier a buido. ~r
tal LJOdo que buceado co tod
peio , no pudi er e sor hc.ll udo
ou ~o, c t e, ~~di ante jureEcnto, dcLcr oxcusarso de qu e no f~c
I,or nu. v cluntc.cl, o con ou conncntir.:i Ento que s u siervo c orre ti c.~.
tal d<li te.

eius t ale

facinus coemisit.

venerit, si eum sunnis non

l a nueva constituci6n de l a ley del emperador Carloo

que debe af:adirae a l a Ley ni buari a .

culpabilie

iudicetur;sic ad secundam et terciam. S i autem ad quartam venira contempserit, possessio eius i n bannum rnittatur,donec veniat et de re

que interpellatus fuerit i ustitiam fat iat. Si infra annum non venerit ,de rebus eiua quae in bannum missae sunt rex interrog etur,et
quicquid inde i udicaverit fiat . Frima amrnonitio super noctes septem,

s ecunda s uper noctes quat tuordec im , tertia s uper vig inti et unam,
querta super quadraginta duas . Similiter et de beneficio horninis , si

6 . Art. AhJ'..I I I . J i a.le ui en fue r e lc['"n.lncntc ci tc.do o. coy rcccJ.~


ant e el tri bunal c ondal y n o oe pr oaonta r o , en ceso d<.. q,ue no
ofreci ere excusas l cg l tiGao , a pl quccel o una multa de 15 oucld o ;
i cunJ.t:!jentc e 12. segunda y t ercer a v e z . Icro s i ee noe:oro ~
rcct:.:L' !- O-' c uarta vez , suo poaeoionos debern s er et!lbt:.rr-aclc.o l :n~ ta
que so pr oocnte y dec l are e l a juotici n. ::;obr e el e:su.nto r or el ~t:c
fuo r i4tcr cl edo . 3i n o c ocpcrecier e dentro del efto, deb ot~ I r cc untrsel e al r ey qu se debe hacer c on los bienes cnbareados, y
es deber c umplir l o que <mtenceo el r ey j uzgar e oportuno . La , rl~c ra citac i6n
ser por s i et e diaa ; l a ccgunda , por cator ce; l e
t ercera , por veintin diaa ; l a cuarta, por cu~cntn y dos . hn el
c aso do q ua e l honbre no po2ea ninguna propi edad , oc ombarge.r 1 n
prodncido p or su benefic io hast a que se l e pr c&untc al rey qn
se debe hac er.

forte res proprias non habuerit , mittatur in bannum us que quo rex

int erro;e:tur .

-113- ll]-

7.

}JCKV~

Si auctor venerit et r em interciatam recipere re-

nuerit,campo val cruce contendatur.

8.

XLVIII~. Qui

filias non ha buerit et alium quemlibet haersdem

sibi facere voluerit,coram rege vel coram comite et scabineis vel


mis sis dominicis,qui tune ad iustitias faciendas in provincia fue-

rint ordinati,traditionem faciat.


9.

LVII~

Homo denarialis non ante haereditare in suam agnatio-

nem poterit,quam usque ad terciam generationem perveniat .


10 .

LXIIII~

Horno cartularius similiter.

11 . LVII cap. Cmne sacramentum in ecclesia aut supra reliquias iuretur;et quod in ecclesia iurandum est,vel cum sex e l ectis vel,si
duodecim esse debent,queles potuerit invenire;sic illum Deus adiuvet

et sancti quorum istae reliquias sunt,ut veritatem dicat .


12. LXXII

Si res interciata furto ablata fuerit,liccat ei

super quem res interciata fuerit sacramentum se excusare de furt0;


nec suae voluntatie aut conscientiae fuisse quod abl atum est;et tan-

tum sine de.mpno restituat .

-114-

?. ~. XXXV . Si un dem~~dante so pr esentara y r ehus are aceptar el bi en embargado, deber soc e tersa a l a orda1a do l a cruz .

o contnder c on su adv eraario en lid campal.

8. Art. XLVIII. Quien no tuvi er e h i j os y quis i er e hacer hereder o a otro c alquicr a , daber hacer s u conc esi6n ante e l rey

o ante el conde y en pr esencia de l os magi str ados o de l os env i ados r eaJ.es que en esa ocas in estuvier en enc argados de l a
justicia en l a c ocarce .
9. Art. LVII. El s i ervo rcanumi t i do por di ner o, no podr l er:c.r
s us bi enes en herenci a a suo f Bitiliares di r ectoo , oino de spu~a
do l a t ercer a gcner aci6n.
10 . ft. rt. LXIIII. DDl Di smo modo se proceder con el s i ervo rnanur;. t i do por cdula.
l l._ Art. LX'III . 'i'odo jt~rrur.cnto deber r eali zaroo en l a i g l eoia
o sobre l ao rel i qui as ; y loo que se deban r ealizar en l a i=loai~ ,
han de efoctuarsc con ocio o doc e dos i g nedoa nl efecto , l os que

se hallaren : Asi Di os y los santos cuyas reliqui ao yacen aqui lo


ayuden paro quo di ga l a verdad.
l2 . ~t . LXX II . Si un bi en <Ombargado fuere hurtado a aquel a cuya cus t odi a haba sido encomendado , le sor.! permi-tido exc usarco

del hurto ;jurando q_ue no fue por su volunt ad o con s u Conoci:c:.icnt o (!ue se hubi eao s ustra do el bien ; y tan s 6lo deber r esti t r o

s i n qus deba inflig1roel e

castieo alguno.

- 114-

- 42-

- 42-

E I CTOS EC .SI!.S'r iC0!3 RO::UI.GADO

CAP ITULA ECCI.l!.SIASTICA AD SALZ DATA.

EN SALZ

803 - 804
803 - 8o4

1. Que ce cons truyan y re f oren adecuadamente las igl e sias da

Ut ecclesiae Dei bene

constr~ctae

et resta uratae fiant,et episcopi

unusquisque infra suam parrochiam exinde bonam habeat providentiam,


tan de officio et l uminaria quamque et de reliqua restauratione .
2 . De dec i mis : ubi antiquitus fuerunt ecclesiae baptismales et devatio

~acta

fuit ,iuxta quod episcopus ipaius parrochiae ordinaverit

omnimodis fiant donatae. Et si per donationes regum aut ceterorum


Deum timentium bonorum homi num ad episco pia aeu manasteri a a liquae

res delegatae sunt et ex ipsis rebue antiquitus ad ipsas ecclEeias


priores

datae fuerint,ipsa antiqua donetio vel devotio firma

et stabilia omnino permaneat ,et i psas res ubi del egataa eaee videntur
permaneant ,tamen,ut supra diximus , decimas de ipeis rebus qui

Di oo , y que c a d n ~en su parrooui a tenga espociol e "dado,


tant o d e loo v asc o s a,T adoo y de l aa l uces como do l as der.. s rc-

pnraci oneo.

2 . Ac eren de loo diozr oo : Donde daodc antig~c hubo i c looi co


bs.uti snol es y se pr actic ol culto, de b en cfcctuorec oin excc:
ci6n l uo donocionoo do acuer do e n l o que ol obi spo do dicha~
rroquia ordenar e . Si pcr donaci6n de los r eyes o de otroo hor.bro o buenos y t amer ooos do Dioo , oc ~ ubiGren entro~sdo alrunoo
bi enes a l oe obi spadoo o monasterios , y de esos ~ocoa bicr.co
ae hubi er en dedo l os di ozwoo a las i gl ooi aa mencionadas , ordcn~oo ~uo e t o devota entrega quedo ab oolutamcnt o firme y cotcblc , l' que dichoo biEnes pcn:~onezcnn donde han s i do cntre!'To.dos,
recibi endo , n o obatent o , co o dij i r'OS m'lteriomonta , loe di ezE O G de los r, t ooos quien los pooea..

eas .~pos

sidere videtur persolvat.


3 . Quicumque voluerit in eua proprietate eccl esiam aedi ficare,
una cum consensu et voluntate episcopi in cuius parrochia fuerit licentiam habeat; verumtamen omnino praEvidendum est,ut aliae eccl esiae
antiquiores propter hanc occesionem nullatenue suam iuetitiam UtJlacimam perdant ,aed semper ad antiquiores ecclesias Persolvantur .
4 . Ut unusquisque episcopus in aua parrochia secundum canonicam

3. "ui cn cloneora edificar ~no. i e l esi a en ou propiedad , doLer{. obtenEr l a c orrespondient e l i c encia con el c onsenti t:donto y
acuerdo del obi ono en c uya parroqui a r esida; s i n enbargo , debe
absolut~cnto t cncroe en cuentn que otras i~leoias n~s nnti ~ ~
de nin una r. rute:ra. pi erdan pcr cat a couao. au der echo
s u di ezno , olno q ue .So too a i cm1 r e debcrffil ser cntroeadoo a"~ e i gle-o :to
a Wlt i. uas .
4 ..._uo l oD obi s pos ordenen a l o
segn lao normas c annicas.

prcebi tcros en ou porroau.ic.

institutionem presbteros ordinari faciat .


5.
5 . Ut nullus in monasterio puellarum vel ancillarum Dei intrare
praesumat ,nec presbiter neo diaconus neo subdiaconus vel clericus
aut laicue,niai tantummodo prF- sbiter ad miesam celebrandem tempore
oportuno ingrediatur,salva necessitate mona aterii secundum canonicam

"\o"llS

uc nadie entre en un nonaatorio de donc ellao o do sicrde Dios : ni pres btero , ni di cono , ni onbdi c ono 1 ni clri-

o, ni l aico, s ino t an s 6lo i J'lCTCSc el rresb tGro para cclebror


l a r:-ioa en el n Gnto convcni snta , s"a.lvn.da. l n. ncceoide.d dGl
motori o so;; n l o nonna can6nica y s egtln l o establecido porcl
obi opo de ou narroqui a ; el ~resb toro , una vez c elebrada l a wiec, oalgn. int'lel..:.i c.t ancn te .

institutionem et iuxta quod epiecopus ipsiue parrochiae ibidem ordin averit;presbiter autem missa celebrata statim exeat .

-115-

- 115-

6 . Quicumque f iliam suam aut neptam vel parentem Deo omnipotenti offerre voluerit,licentiam hebeat;sin autem,domui infantes suos

6 . Quienquiera que desee ofrecer a Dios omni pot ente su h i ja,


eu nie t a. o una pari ent e , puede hacerlo; no obstant e , ali ment e

sumat ,nisi quae in i pso loco f irmiter in Dei servitio perseverare

e s us h ijos en su hogar y no pretenda enviar a los monastOlios ,


en vis t a de su ncnutenci6n, eino a aquella persona que tenea l a
intcnci6n de perseverar en el s ervicio de Dios en el mi~o l ugar y nogtin l as ins tituci ones de los santos padres y l a autori-

voluerit,vel secundum instituta sanctorum patrum seu canonicam auc-

dad c an6ni c a .

nutriat et non aliam infra mqnasteria mittere nutriendi gr atia pre-

toritatem.
1. Omnino prohibemus,ut nullus masculum filium aut nepotem vel
parentem suum in monasterio puellarum out nutrionduc cooruendare

7. Prohibir:oe t crr.:inent el!lentc que algui en onc o:.:.i ende a nu hijo var6n , su niE: to o un pari ontc a lt.n monasterio de doncelloa
oar~ ou oanut enci n , y que al e uien ose r ecibirlo.

praceucat ,nec quisquam illum suscipero a udeat.


e . ut nullue ex clericali ordine,eacerdotes videlicet aut alii
clcrioi neque laicus,brunias aut aroa infra monaeteria puellarum
cocmendare praesumat,nec quiequam recipere audeat, oxoepto si in

8 . ue nineuno de l oe qu pertenGc en al orden clGricul , a scber: sacerdot es u otro3 clri pos , y , ningn l aico, pretenda tener .brunias o a1~as dentro del monast erio de donc ellas , y que
nadi e l as r eciba , a menos que ~uoren donadao corno limosnas.

olimosina datum fuorit .

-116-

- 116-

- 43 - 44 -

- 43 - 44 DOllL "

e,. I TULAR

PAR~ LQ.,

LNVI AilOS , DADA I;N TH I O!IVII,I,E

DUPLEX CAPI TULARE f,li SSQRUJ,l IN THEODONI S VILLA DATUJ,l .

Fines del ai!o 805

805 exeunte.

- 43 -

- 43 3 I 1.!tA C/1. I?JH,~ l'ARI

CAPITULARE IHSSORUII'i IN THEODONI S VILLA DATID.l

;; CLU,IV, 'LNTL

PRi lciD!! , l.ll!.RE ECCLI!.S IASTICID.l

Infra

E.llVI/. CS , .;ADA

1 THitllVILLL

En l n i glooi n

aecc l esiam.

De l ectionibus .
2 . De cantu.

l . Sobr

l oa lecturas.

2.

el " ante.

.;,Ob l"G

3 . Sobr e loa tur.Wtucnoos , que no oocri bon c on orror eo.

3 . De scribis ut non vitiose scribant .

4. vobrc loo r..otarioe .

4 . De notariis .

5. Jobr o l as r eatantes diac i plj.nco .

5 . De caeter is dis cip l inis .

6 . :Jo ro l o e.ri ti:: ti en.

6 . De competo.

7. .,otr E el &l't c do l a ttcdicina .

7 . De nedici nali e a rte .

B. De aeccl esii s s i n e honor e rnanentibus absque off itiis et lumi nariis ;


et de h is qui dec imaa adsumunt e t de aecclesiis non curant;et

LO~

\lll LI, J( PITO LCIL I ilciTI CO

dE;:~.altari

bus , ut non superf lua sint in aecclesiis.

9 . De l a icis noviter conve r s i s ,ne , antequam suam legem pl e nite r viven-

do discant , ad ali e neg otia mittantur.


10 . De h is qui seculum relinquunt propter servicium domi ni cum imped i endum et tune neutrum faciunt, u t unum e duobus eleg ant ; aut pl eniter
s e c undum c anoni c am aut s e cundum reg ular em institutionem v i ve r e debeant.

11. De servie propr iis vel oncill ie , ut non ampliue tundantur val vel entur nisi s ecundum mensuram , e t i bi satis f at et v i llae non sint

8 . Con res rccto a l oo i c l osi as que oe encuentran en co t udo poco decor oso, s i n vasc o o~ r adas ni il urinaci n; y ec~ca da a~uc
l l os ~uc r eciben l oe di czr.os y n o se pr coc pon por 1G6 ~~leeio~;
que no hayo. al t aras super fluos en l a.s i g l coi ao.
9 . Con r eopccto a loo l a icoo r eci ent ement e convert i dos ; que
n o ea le;,; encor i endon otros asuntos or..tes de que conozcan pl c -

nor.cntc ou r egl a en l o vida pr ctico .


10. Con r especto e oqucl l oo quG dejan el ci c lo p cr, no pr ootar
el servicio debi do a ou seflor, y l uceo no hoc en unn c oso ni otrc. ;
quG e li jan una de astas doo coono : o vivir pl onar.cnt c ocgttn l e
l oy c an6nicn , o scc;n la. norma ror ulnr .
11 . no r eciban l u t onsura o el v olo los propios s i ervos o oic
vas reope ctiv~cntc , o ino on n ero r azcnabl o y s ufici ente, de
codo qno l oe dorinioo n o queden doool ados .

des ol a t a e .
12 . De congregationibus euper f lui s ut nulle tenue f i ent , sed tantos
concroaet quenti s cons ilium dare potest .

12 . ue J.e s c omunidades no t o"Ban Lm n oro excesivo e t.ioT'bros , oi no aol arr.cnte aquel los e quie nes e l oupcrior ! UCdr acon-

sejar.

- 117-

-11"-

13. De his qui non fiunt secundum r egulam pulsati , ut de i nceps

13. Que quienes no h ayan s ido probados segn l a r ecl a , sean


en adel ant e corr eg idoo y probedoo segdn l a mi oma.

emendentur et pulsentur secundum r egulam.


14 . Ut infantulae eetatis puellulae non velentur antequam ille
elegere sciant quid velint,salva canonica auct oritate .

15 . Ut l aici non sint praepositi monachorum infra monasteria,


nec archidiaconi sint laic i .
16 . De inces tuosis,ut c anonice examinentur,et nec propt er ali -

1 4. Las n1fiee de corta edad no reci ban el velo entes do poder di scernir l o cue deoean , quedando a calvo l a autoridad c andnica .
15 . Loo l aicos no oean l os superiores de loe mon jes en l os
r onnst erioo, ni t ampoco archi dii1a.onos .
16 . Loa i ncestuoaoa sean j uzgados c an6n1camcnt2 y no oe use
benigni dad con algunos , por aoi stad , y , severidad con otroo.

cuius amicitiam quidam relaxentur 1 qu1dam varo constringantur.

- 11-

- llG-

- 44 -

- 44-

SLGL'l;DA CAPITITLf.R Pt.R.; LOS 1:.1iVHDOS , :JE CARJ!CT~R GL!>l:.RtJ:.,


CAP ITITLA!lE

~liSS ORUM

IN THEODOIIIS VILLA DATU!tl

DAJA

SECUNDUM , GEi'IERALE.

~N

TH I CNVILLE .

Par a todos en general

Ad omnes generaliter.
1 . Cast:gucnsc

De pace,ut orones qui per aliqua acelera ei rebelles sunt constringantur .


2. De iustitiis aecclesiarum Dei ,viduarum, orfanorum e t pupillorum,
ut in publicis iudiciis non dispicisntur cl ementes sed diligenter au-

beldes n

a quicueo , por s u s deli too, so ::me tron r e-

lo~

2 . Ln los juicios ~ bl icoo no or nenoopreci en lo~ dcrcchoc


do l as i e les i as de Dioo , da l as vit~dao , de los hurfano~, y de
los pupilos cuando r eclamen algo . Sean en cambi o, oocnchaU.oo
diliccntcrrcntc .

diontur.
3 . Cbslrvcmee plcnOJ:1.cnte loo der echos r cr:.las .

3 , De iustitiis regalibus,ut pleniter fiant inquisitae.


4. De hoc si evenerit fames,clades , pestilentia,inaequelitas aeris
vel alia qualiecumque tribulatio,ut non expectetur edictum nostrum,
sed statim depraecetur Dei misericordia, Et in praesenti anno de- famis
inopia,ut suos qui sque adiuvet prout potest et suam annonam non nimis

4 . Si sobrevinieren haobrunc o, plagas , paotilenciaa , i nectcbilidad monetori n o cual uier otra tribulacin, no oc acuerde
u1. edicto nnectro , oino i cpl6r osc i nr"cdi nt nmcnt e l e r.iscricor. i
da Dioo , Ln al pr eoonte ru1o de carcoti a , que cada uno ayudo a
lo c uyoo en cuanto pueda , y no venda suo provi oione o
precio
dCI o.ai c.do c l .va.do ; no se venda fuer a de nue . tro i . pcrio n c.d.
t
hayc :oido donado .

care vendat;et ne ferie imperium nostrum vendatur aliquid alimoniae ,

5. De armis infrs patria non port andis, id est s cutis et lanceis


et lorici s;et si faidosus sit,discutiatur tune quis e duobus contrarius s it ut pacati sint,et distringantur ad pacem_,etia.msi noi~~iiint;
et si a l iter pacificare nolunt,adducantur in nostram praesentiam. Et
si aliquis post pacificationem alterum occiderit ,conponat illum et
manum quam periuravit perdat et insuper bannum dominicum eolvat.
6 . De armatura in exercitu,sicut antea in alio capitulare commendavimus,ita servetur,et i nsuper omnis horno de duodecim mansis bru~

habeat;qui vera bruniam habens et eam secum non tullerit,omne

5 . No deben !'OrtarsE:: o...nr.as dentro d e l e. pro i o

ccr-~rca,

::m.l.Jer , ni a cudoo , ni l cnzas , ni corazas ; oi alt;uicn a~ t& ba ca cn~zc. do v cnt;;cnzo por un l".o: icidio cor:ctido, vlaoc .cntoncoc
.. uiGn oo contrario o. la pncif"ico.c i n, y obllruosel co '";:J.a paz,
nun e:i n o lo qnioierf"n; y , s i no admiten otro ti po ele prcific""'c~. n , cond zcnoeloo a nue o tra. pr esenci a . Y oi aleuicn r..ntcrc r
otro dca..u6o de l a p:-c i f i ce.ci6n , r opar l. el dao causodo , p i c.t. 1r
e ~ano con lP }UC rcrjur6, y ode~ s , p~uo la LUlt o establee da.
6 . Ln cuanto a l a arr.adura en el ej rcito, obsrvese l o 1uc
tc:. oa ordenado en otra c ~nitular ; y adems , todo vooallo de Uccc ~ tcnca. brunio. , y ol 1uo t en i endo bruni~ no l a llc vo.rc conoi0 o , picrd3 toc!o bcnficio juntaontc con l a brunio

beneficium cum brunia pariter perdat.

- 110-

-ll~-

7 . De n eGoti a toribus qui partibus Sclavoru.m et llvar orum per gunt,

vidcat Audulfus , et ad Lauriacnn tlarnarius , Et ut arma et brunias

7. Los n::ercader ea que van a l aa r egiones de los Eslavos y


1 a Avaros , deber n l legar con s us negocios no ms all de c ateo
puntos : en l ae r egi ones de l a Saj onia , !last a Be.rdowiclc , donde debe vigilar Redo; y hast a Sohezel, donde debe vigilar L~adalaudo ;
y hasta ~Agdeburgo, donde debe vig ilar Aito; y hast a Erfurt , dondc debe vig il ar r:adal gaudo; y hast a llalazst adt , tar'bin t'adalc.udo; on Forchhei c , Ffr ei mt y !lasta Regensburg o, vigi l e Audulfo ; y
hast a Lorch , Wnrnar io. :No lleven armas ni bruni na para l a venta. Si ee loo enc ontrare llevndolas, qu!tenseles todos ouo bienes , s i Endo la mitad par a el palacio , y l a otra n:itad , cli v1daco.

non ducunt ad venundandw:; quod s i inventi fuerint portantes , ut cm-

entre l os menci on a d os envia dos y quien haya descubierto el ht.clo .

quousque proceder e

e~

s uis negotii s debeant ; id est parti bus Saxo-

niae usque ad Bardaenowic, ubi pr aevi deat Hredi; e t ed Schezla, ubi


Lladalgaudus praevidea t; et ad I:agadoburg praevideet Aito; et ad

Th'pcofurt pr eevi deat


!od~audus;

~adalgaudus;

et ad Hal azsta t pr aevideat item

od ?oracheim et ad Breomberga et ad Rageni sbur g prue-

Lis cubstantia eorur. aufcratQr ab eis, d i r. idi a quidGm pars pcrtibus


pn.lc.tii, alin vcro rJ.edicto.s i n tcr i e;.dictos r iqno:: et invcntor em
LliYi da.tur.

8 . De clo::.r.mtoribus vel causidicis qui ncc i udi tiur. s ce.binorw;,


C.dl_:.uicccre neo 11a.ucw

~e

volunt

antil'lu~

cct ut in cLtutodi r.:. rcclud'ntur dance


~d

l ~ti ur

ei s

idc~

consuetudo servctQr, id
e duobus f c.cio.nt . Et s i

WJ.~

ro hqc re reclarnavcrint et litteras detullcrin t , non


crcu~tur ,

ncc

t~cn

in carccre

tmli:- s t cun i 1si s littcrio pori ter ad

pon~tur;

sed cun cuc-

l a tium no:..,. trW' rer i ttan-

8. Con r copccto a l os der.:nndantes o procurador oo que n o quieran a c eptar el j u ici o de loa cagiotrados ni r ecusar l a sontenc ,
obsrveeo l a ntigua costu bre , o oca , mantnganse r ecluidos b j o c uetcdi a hast a q ua ha&an una de l a o doo cosas . Y s i apelaren
a palnc io por esto cnuoa , y pr esentaren n ot a , no se l es eren de
i nr.edi ... te , n i oo lo3 ponga e n l n crcel; ooan en c ambio c:mvirlo
a. ~ c on l a no ta correepondiontc , pnro acr alH ;juZBadoa c<". o convi ene .

tur , ut i bi discuticntur oicut dic;nun est.

S.

De iurl:4.lcnto, u:t

~.ttotur

nulli al tcri per so.crrunentnD f idcli t as pro-

nici nobi...1 ct unicuiquc propri o ocniori o.d nootran utili-

t: .ter. ct oui seni ori::q excepto h i s so.cr n.mcntis q ua.c i uat o. secldiet:m

l r:r-cn. al tcri a.b ul tero debe tur . ....t in.c.nti o, qui

M tea non

potu~

g. Ro se pro~e ta fideli dad a nadie c on jur accnto , oino a


n1 ... otroo y al pr o io eo::or , pnr nuc otro oervicio y el Uo1 r e pectivo sc:.Jor; except o aquellos juraocntos que ea P.r~atrun unoo
a otroo y q ue correoponden por justicia sogdn l a lcy~ 'Aquclla" ,
que por s u j uvenil cdc.d no pudi eron. j urar anteri orno.n:te , que
cuant o antes neo forrr.ulc n s u proreaa de f i delidad .

rt.mt !rroptc:.r iuvcn lctt c.cto. tom i ur o.re , r.:odo f idcli teten nobio rc'JX'OJ

i ttant.

10. Do ccnn ir.J.tionj bu.:; vera , 1Uicu.I"quc f acsre praEGur.tocri t


o~cr~-1cnto

c1u:JJ cunouC': conspir o.ti oncr.t firrnuvcr i n t, ut

ticno iuclicontur .

et

triplici r a -

rir .o , ut ub icunque aliquid onlu.J:' pe:r hoc r)crpc-

trctUL fuit, auctorco fact i intcrfitientur; adiutorco vcro eoruc


:;i P.f';uli al te:.r o.b al tero flo.. ellontur e.t nares sibi i nvicOf!'l prncc i clnnt . Ubi vcro nih il mali perpetro tuL est, s i n ili ter quidcn i n t er

oo flntellcntur ct cnt illos sibi

vicissi~

detundant . Si vero per

clcxtras oliliUa conspira ti o firn c.t :.;. fucri t, s i libcri sunt, aut iur cnt CUl:l idoncio i ura toribuo hoc r ro raa.lo non fec i sse , aut si fa-

10 . uie.nco conspiraren y ratificar on ou c onopiroci6n con ;jur~cntoo , sean j uzgadoo tripl ment o. Ln priccr 1 er , cuandflc

hayo pr oducido a l n daBa por esta c anoa, l oo autor es del hcc! o


oeru1 e jecutadoo ; loo c6mpliceo az6tonse r ec! pr ocac&nte y c6l~cn
oc l as n aric es unos a otroo . Cuando no ac haya produci do dni'
alguno , ig~al nente az6tenoe uno2 a otros y c6rtenee r ocproccmonte loo c abellos . Si en CD.r.lbio, alc;una conspir aci n fue r atif icada oxtend i ~nd o lo.a di estr as, qui enes sean lib:z:es jurcn, ecc pafiados po~ juraderos i dneos, no hobor conjur ado para al
elen o , y , o i n o pudi eren hac er ooto, raparen el daflo de acuerdo c on
l a l ay ; oi fuer6n oiorvoo, sean flneol adoo, Por l o decs, n o debe fr 1arse on nueotTo r e ino nincuna c cn~pirac i 6n do cat e tipo ,
ni con jur oocnto n i oin l .

ocre non potuorint suam l egem c onponant ; oi vero serv sunt , f l a c cllcntur. Et ut de caeter o in r egno nos tro nulla huiuernodi conspir~tio

f i a t, nec per s a cramentum nec s ine sacr amento.

- 12 0~

- 120-

11. De periuriis ut caveantur,et non e.dmittantur testes ad iura~

antequam discutiantur;et si aliter discuti non possint,sepa-

rentur ab invicem et singulariter inquirantur. Et non solum accusatorem


liceat testes eligere,absente suo causatore. Et omnino nullus nisi ieiunus ad iuramentum vel ad testimonium admittatur.Et ille qui ad testimonium adducitur,ai refutatur,dicat ille qui eum refutat et probet,
quars

illum recipere nolet;et de i pso pago,non de altero,testes ela-

gantur,nisi forte longius extra comitatum causa sit inquirenda.Et si

11. Que se tenga mucha pr ecauci6n con respecto u l os per j urios , y no se admiten testigos n Wl j urancnto si no han sido
o.nt e s examinados ; s i no pueden ser cxan:inodos de otra T'luncr c. ,
que sean oapcrad os e interrogados individual mnte . No oo pern ita que el acusador elija tcstigoo por s solo, en ausencia
dol acusado. l~ o se admita a nadi al j ur ru:tento o a l testimonio
s i no est en ayunas . Y si q_uie::n fuere c onducido a proot cr tcot:imonio es recusa do , quiEn l o r ecuse , explique y pruebe por q t
r nz6n no quiere a cept arlo . bl j anse l os tcotig os en l a n i nrea co~ arca , no en otr a , a no ser quo l a c ausa deba sustanci arac r.: ~
l ej os de l ~. Si alg ui en :fuer e c onvicto do per;j urio, pi erdo su r.ano, o red mal a con el r oge de una multa.

q uis convinctua fuerit periurii,manum perdat aut redimat.


12. De advocati :id eat ut pravi advocati,vicedomini,vicarii et
centenarii tollantur,et tales eligantur quales et aciant et velint
iuste causas discernere et terminare . Et si comes pravus inventus fue-

12. 1\ce:rce. do l os proc ur adores: q ue s ean r crmvidos lo s r.o.l o,...


: r oc ur a dor os,r.:o.yordo::-c s, vicarios y centuriones,
oeo.n olcr:i dos uquelloa q ue sepan y q ui eran e ntutliiJI' y tciTil"'or l no caucns
c on ju otici n . Si se encont rare que: alg n conde es in di&rlO,l . ~ ,_cenos oabcr al r es ccto .

rit,nobis nuntietur.
13. De teloneis placet nobia,ut antiqua et iusta talonea a negotiatoribus exigantur,tarn de pontibus quam et de navigiis seu mercatis;
nova vera seu iniusta,ubi vel funes tenduntur,vel cum navibus suD
pontibus transitur aeu et hia similia,in quibus nullum adiutorium
iterantibus praestatur,ut non exigantur;similiter etiam neo de bis
qui sine negotiandi causa substantiam suam de una domo sua ad aliam
ducunt aut ad palatium aut in exercitum. Si quid vero fuerit unde dubitetur,ad proximum placitum nostrum quod cum ipais missia

13. Ln cuanto a l oo pe a jes; nos per ece o.- or t uno que :Je c: i j [!n n. los c o:.!c r i anteo lo:J r e<.. :le s antic uoo y j LlOt oo , t onto 1 o
l oo r uent c:J ca- o r or l a n'"'vee;ac i6n o l oo r+crcodo:J ; loo nucv o
i n: ua too , C O! o por e jempl o, cucndo se tienden cuer doe o oc
1~ oa Laja l o:J puenteo con l ao naves , u otroo oenc jnnt oo , cn l or
uc no s e prcotn ninr dn oc1~ i cio a l os vic j cros , que no s e cx j ;jun ; i F"UC.l!,cnt c en ol ca so de aq uellos q ue s in final i dad de c ot .crcio traol ad~I ouo bienes de una ca sa a otra , o al palc cio, o
c.l oj t.:rcito . vi hay o.lg o oobr o lo q ue s e duda , conaltese en 1
.r 6xi ra a s e. bl ca lLlC c e l cbre!:10B con nue s t r os enviados.

hbi~i

sumus interrogetur.
14. De fugitivis clericis sive laicis vel etiam feminis,sicut

1 4 . Acer c a de ] oo f u,..i ti vos ,clrig oc ,lo.icoo e


vcsc l o uc yn c otcbl cciJ.. oo en otra c npi t ular .

r u ~i c rco ; ob ::a':r

iam in alio capitulare praecepimus ita eervetur.


15. De liberia hominibus qui ad servitium Dei se tradere volent,
ut prius hoc non fatiant quam a nobis licentiam postulent.Hoc ideo,
quia audivimus aliquos ex illis non tam c ausa devotionis quam exercitu seu alia

funcciogirf~iendo,quosdam

vero cupiditatia causa ab

15. uc l o ~ l' Or.br co libres que. df:.ben antr q;o.rsa al nervl.Cl.O


de i)joz , o l iciten nuestra l i cencia. antes de ho.c crJo. Lato oc
debe a qu. ha llq ;:o.d o a nucstr .o o:!dos que ale unoo l o t.ac ::an ,
no t c.nto r.o r dvocin c a: o or evi tnr pr e s tar servic io en el
e j rci to o c w l ir ctru f unci6:n orclcna da. por el r ey , y h cr. oo
oo.bi do ruc a l ,. unoo s o ven rodac.dos por aquellos que: orbicion
cuo bi enoo; por eso l o pr ohi bil:'los .

h is qui res illorum concupiscunt circumventos audivirnus,et hoc ideo


fieri prohibemus.

-1~1-

16. De oppressi one pauperum liberorum hominum,ut non fiant a po-

tentioribus per aliquod malum i ngenium contra iustitiam oppressi,


ita ut coacti res eorum vendant aut tradant . Ideo haec et supra et hic
de liberis hominibus diximus,ne forte parent es contra iustitiam fiant
exhereditati et regale obsequium minuatur et ipsi heredes propter i ndieentiam mendici val latrones seu malefa ctores eff iciantur . Et ut

16 . Que los hombres li bres que s on pobres, no sean opr~idoo


r or los ms poderos os c on cual quier engao en c ontr a de l a justici a , de modo que se vean obligados a entregar o vendEr sns bienes . Con reopccto a los hoc bres libres , hemos dich o esto anteriormente , y , aqu l o r e iteremos , par a que n o suceda que los parientes q ueden inj ustW!lente desher edados y se dismi nuya e l tributo real , y l os her ederos n o so conviertan por nec e s i dad en mendi gos , l adrones o malhechor es . Y no se los cito para l a casanblco.
con n~s frecuencia de l a que hcrnos est ablecido en otra capitulur.

saepius non fiant manniti ad placita,nisi sicut in alio capitulare


praecepimus ita servetur.
17 . De ecclesiie seu sanctis noviter sine euctoritate inventis,

niai episcopo probante minime venerentur;salve etiam de hoc et de


omnibus ecclesiis canonica auctori ta ~e .

18 . De f elsis monetis,quia

in multis lacia contra iustitiam et

contra edictum fiunt,volumus ut nullo alio loco maneta ait nisi in


palatio nostro,nisi forte iterum a nobis aliter fuerit ordinatum;
illi temen denarii qui modo monetati aunt,si pensantes et meri fue-

17. n e no se v eneren Ue ni una maner a i glesias o santos de~


cubi Ertoo r eci entemente, a no s er c on l a a probaci6n del obiono 1
quedando tambi n a salvo con respe c t o a esto y a todas las iglesias la autoridad can6nica.

1 8. Dado que en ~uch o o l ugares, c ontra l a justi cia y c ontr~


el edicto, so oc uan oon edas falsas, q ueremos que no se a c ufic
dine ro s ino on nues tro pal a.cio, a no ser que nosot!'"oe o isr.:oo
di epusir eooo de un modo di verso. Si n enber go, aquellos denarios que hc.n s ido a cuados !1acc poco y que s on del peoo dcbid
y l oei tir os, seru1 c onservados .

rint,habeantur.

19. De heribanno volumus , ut missi nostri hoc anno fideliter


exactare debeant absque ullius personae gr a t i a,blanditia seu tarrore secundum iuss ionem nostram;id est ut de hemina

habente~

sex in auro,in argento , bruneis,aeramento , pannis integris,caballis,


boves , vaccis vel alio peculio,et uxoree vel infant~s non fiaht ~ ;;
dispoli a ti pro hac re de eorum vestimentis,accipiant

legi~imum~

r i bannum,id 'est libras tres . Qui vero non habuerint amplius in suprascripto precio va lente nisi libras tres , solidi triginta ab eo
exi gantur;qui autem non habuerit amplius nisi duas libras,solidi

19. uercoos que nue s tro~ enviud oo est e afio exi jan fiel~cntc
el l:crib n s in nine ti po dE oxc epcin,ni por l oni dad ni por
t emor, see n nuestro oandato; c. to e s , q ue de cada ho~bre que
pssa seis libr as e n or o , pl a t a , brunies ,objotos do bronc o , 1 a floo cntcrizo!l , ca bLl l oc , bL\c;r es , vac as u otro ganado, y cuyao
nujErcs y ttios no se vean deapojados , por esta causa, de su
r opa, a c epten el le~itico hcrib~n a s aber, tres~. A ~t<
llos que n o tuvi eren e n d~emento ~ un valor mayor de treo
l i br a s , cx!jansol es treinta Slleldos i a aquellos que no super en
l as don librao , diez suel dos ; si tuvier en sol e.Jr.cnt c una ,cinc o;
de t al n do qnc pueda pr eparare& para el servicio de Dios y nnc tra utilidnd . Y nucotroo envi ados vig ilen e invosti cuen dil i cr t crc.nt c ,tlCr :l qua no se sustr.... i ga por ene:ru1o aleo de l o q u e no ...
co dbido cntr e6dndolo e oncomndndolo a otro .

decem;si vera una habuerit , solidi quinque,ita ut iterum se valeat


praeparare ad Dei servitium et nost ram utilitatem. Et nostri miasi
caveant et diligenter inquirant,ne per aliquod malum ingenium subtrahant nostram iustitiam, a lteri tradendo a ut commendando .

-1~:?-

- 1 22_

20 .~

regalis,undecumque leg itime exiebat,volumus ut inde sol-

va tur,sive de propria pers ona hominis sive de re bus.


21 . De l a tronibus ,sicut i am antea in alio capitulare commendavimus
ita maneat.

22 . De liberis hominibus qui uxores fi scalina s regi as,et f eminis

liberis quae homines similiter fi s calinos reg ios accipiunt,ut non de


her edit ate parentum vel de ca usa sua quaerenda nec de testimonio pro
hac re ab1c1antur; sed talis etiem nobis in hac causa honor servatur,
qualis e t antocesooribua noetris rea i bua vel imperetori bue servatus

20 . Que r Emos que e l ~re al sea pagado donde l e ! ti~amcnta


se sol a p~ar , s ea por l a pr opi a per s ona , s ea por cos as .
21 . Acerca de los l adrones , quode f i rmo lo que ya eetablEcir.os an otra capitul ar .
22 . Que l os h ombr es l ibr os quo t oman por espos ae a nujer es
fis cal ina e r eal es, y l as mu jer es libr es que del mi oma modo tomen por espos os a ho~broo fiscal i n oe r eale s , no ooan priva dos,
por cnt n c ausa , ni de l o. her enc i a de los parientes, ni d o i ni c i ar una d e~anda , ni de pr estar t estinonio . Que se nos r Ec onozca en ecto e l mismo henal'' CJUO l es fuo r e c onocido a nueotroo ant ec esores r eyes o emper ador es .

e eso cognas citur.

- 123- 123-

- 45 -

DIVISIO REGNORUM
806 Februar . 6 .
In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti.Karolus serenissimus

augustus,a Deo corona tus magnus pacificus imperator,Romanum gubernans


imperium,qui et per misericord i am Dei rex Francorum atque Langobardo-

r um,omnibus fidelibus sanct as Dei aeccl esiae ac nostris , praesenti bus


s cilicet et futuris.
Sicut omnibus vobis notum esse et neminem vestrum l a tera credimus,
quemado nos div ina clementia,cuius nutu ad occasum tendentia secula
per successiones g enerationum reparantur,tres nobis dando filies magno mi serationi s ac benedictionis suae ditavit munere,quia per eos

secundum vota nostra e t spem nostram de regno confirmavi t et curam


oblivioni obnoxias posteritati l eviorem fecit , ita et hoc vobis notum
fieri volumus,quod eosdem per Dei gr atiarn filias nostros regni a ,.:Peo
nobis concessi donec in corp ore sumus consorte s habere,et post nostrum ex h ac rnortalitate discessum a Deo conservati et eervandi i mperii vel regni nostri her edes relinquere,si ita divina maiestas adnu-

orit,optemus . Non ut confuse atquo inordinata vol sub totiue regni deno~~na tione

iurgii vel litis controversiam eis relinquemus,eed ,~;na


portione totum regni corpus dividentos , quem quisque illorum tueri vel

roecre debenfporcionam describere et designare fecimue ;eo videlicet


modo,ut aua quisque portiono contentus iuxta ordinationem noatram , ot

- 45 DIVI~ IH

DE. LOS Rl>TilOS

6 de febr ero del 806

Ln en el nombr e del Padre y del Hi jo y del Esp1r i tu San-to.


Cerlos ,seren s i mo a ugusto, gr ande y pacff jco emper ador coronado por Dios, g obernante del Imperio Romano, e ,ig ualmcnte por
l o mise ricord i a de Dios , r ey dG los Fr ancos y de los Longobardos , e todos l os f i eles de l a Sant a Ie l esi a y nuestr oe, proeentee y futur os .
Cono creen.os q ue es bi En sabi do por t odoa vosotros y que e.
nad i e se l e escapa o6mo l a divina clemen cia, por c r:.ya di spooici6n l os oielos, a medida que va n t endi endo hacia su ocaso, se
r enuevan por l a s ucesin ele l as gonr.:r o.ciones , nos ha enriquccj.do con Lm gr a n r egal o de s u c omnaeiva bendicin dlndonos tres
h i jos , ya ue ! or medi o de el los ~onfirrn6 nuestro s e sper anzadoo
v otos c on r especto a l r eino, y t orn6 r.;&s l ev a nuestr a preocupac in por l a postEri dad , s i empr e t an inclinada al olvi do , doaoamos del mismo n odo que: t e.r.1biin es to os sea conocido , a saber ,
q ue dose~mos t en e r a estos mis~os h i jo3 nues tros , por a gr ucia de Dios , n i entra s e t emo s en el cue r p o , c omo sociOS en el
r e ino que: nos fue c onc edido p or Dios, y d espus do nuestra partida de e s t a v ida nortal , de j a rlos cor. o her ederos de nuestro
! operio y Re ino , cor..servodo por Dios hasta ahora y para el futuro s i as:l plugui er e a l a Divina t ajestad. Para no de jar les
confus i n y desorden, I:lotivo d e controversia y li ti~io sobr e
l a total i dad del r eino , h emos marca do y dividi do todo e l cue r po del mi erno en tres partes , debi endo c ada uno cuid~;N g obernar ur.a de ellas; do e~ te modo, cada uno,conteLto c on s u pnr~e
de a cuer do e n nuestra. distri buci n, se esfor zar c on la ayudo
de Dios , En defender los confines de s u r eino ou a l i mitan c on
el oxtr anjei o y pr e.scrva r l a paz y l a c ru."idad ~on su hormano.

f ines regni sui qui ed slienisenas extenduntur c um Dei adiutorio nitatur defendere , et pacem atquo caritatom cum fratre custodire .

- 1~ ..,.-

- 1?4-

l. Divisiones vero a Deo conserveti atque coneervandi imperii vel

l . Nos par eci6 bi en establ e: cer eotas divisiones ele nuestro

regni nostri tales facere placui t,ut Aquitani am totam et Wasconiam.,

irnperto y r eino, qua Dios ha conservado hast a ahora y qlio siga conseriando : que toda l a Aquitani a y l a Vasconia, exc epto

excepto pago Turonico,et quicquid inde ad occidentem atque Hispani am

l a zona de Tours, y t odo lo que desde aqu se extiende hnsta


J: ispnnia , y dende l a ciudad de Nev ara, situada s obr o ol ro
I.oira , con l a r egin del mismo n ombr e , loo di st-ri toa de Avaln,
Auxoio , Chalan , :acon , Lyon , Gaboya, :.auri enno , Taranta i se , cl I ontCcni s , el v alle de Suan hasta l oo pasos , y de all por loa l i ~ites de J oo montea It liceo hast a el mar , estos t erritorios
c on suo ciudadco y todo l o que se extienda entra el las y e l r: :a.r
hacia e l rocdiod:!a o haci a s l oeste has-ta Hi spani a, esto ea,
aquella parte de Bor gafla, Provenza , Septi r.-.nni a y Go-thia , sc la
no i~nan os a nueotro dilecto h i jo JJudovico .

respicit et de civitate Nivernis,quae est sita super fluvium Ligeram,


cum ipso pago Nivernense , pagum Avalensem atque Alsensem, Cabilionensem , r.:atisconensem, Lugdunense.m, Saboiam,Moriennam, Tarenta.siam , montem
Cinisium , va llem Segusianam usque ad clusas e t inde per terminas Italicorum montium usque ad mare , hos pagos cum suis civitatibus et quoquid eb eia contra meridiem et occidentem usque ad mare vel usque
ad Hispani as continetur, hoc est illam portionem Burgundiae et Provinciam ac Septimani am vel Gothiam,Ludovico dilecto filio nostro
consignavimus .
2 . Italiam vero,quae et Langobardia dicitur,et Baioveriam , sicut
Tassilo tenuit , excepto duabus villis querum nomina sunt Ingoldestat
et Lutrahahof , quas nos quondam Tassiloni beneficiavimus et pertinent
ad p8f;um q_ui dicitur Northg ovte , et de Alamannia partem quae in Au>.: trali ripa Danubii fluminis est,et de i pso fonte Danubii currente limite usque ad Hrenum fluvium in confinio pagorum ChletgoVIe et Hegowe in locum qui dici tur Engi et inde per Hrenum fluvium sursum versus usque ad Alpes: quicquid intra has terminas fuerit et ad meridiem vel orientem r espici t una cwn ducatu. Curienai et pago
Pippino di lecto filio nostro .

2. I talia , que t u:bin oc l l aon Lo!:!barda, y Bavi cro., cono


l a tuvo Tasi ] n , excepto doo pobl aciones cuyos nor..bree son Inc-o... stat y Lautcr hofen, que hoc e ticpo otorcamoo a Tasil n en
beneficio y pert enecen al dintr ito llamado Nor dgau , y l a parte de A lo~onia quE es~ s obro l a riber a auotrol del Danubio;
y desde l as fuentes del .anubi o , s i guiendo su curca hmrta el
_in, en el conf:n de loa diotri t oo de Kletrro.u y He. ;au, haotl
el lur.er l larodo lngcn, y desde a l l i por el curoo del Rin hacia a!'r iba ho~ ta loo Al pes; todo lo que estuvi ere dentro de
es too l rni tes }.ocia el medioda o el orient e, juntamente con
el dncado de Cur y el di3trito de Thur gau, lo asicnamoa a nucctro dilEcto ~ijo _i pino.

Durg~~e

3. Quicquid autem de regno nostro extra has termines fuerit,id


est Franciam et Burgundi am,excepto illa parte quamFILudowico dedirnus , atque Alamenni am,excepto portione quaM Pippino ascripsimus,
Austriam et Niustri am,Turingiam, Saxoniam , Frisiam, et partero Baioariae quae dicitur Northgow, dile cto filio nostro Karolo conceaaimus ;ita ut Kerolus et Hludowicus viam habere possint in Italiam
ad auxilium ferendum fratri suo , si ita necessitas extiterit,Kerolus psr vallem Augustanam,quas ad regnum eius pertinet,et Hludowi -

3. Todos loo t crritorioa dE nuestro reino que estuviEr en


fuer a de cotos l~ites , e~to es , Francia y BurGundi n, excepto
aquella parte que hcreos dndo a ludovico , y AlEonnia, excepto
l a part e que aoi ,.,..nar: oo a Pi pino, Auatri a , ~custri o. , Turing ia ,
Jo.j n i a , Pri Gi O y l a parte de Bavi er a que oa donor:1ina Nor (]co.u ,
l a c onc~di~ oo a nucotro dilecto hijo Carlos; de tal modo _ue
Cnrl oo y Ludovico ~ucdcn toncr a cceso a Italia para l levar
auxilio a su hrnano oi hubi ere nocooidad ; Carlos , por el vello de Aosta, "iue per-tenece a su reino, y Ludovico, por el
valle do Susa , t Gnicndo Pi pi no cntr c.da y salida por lo ~ Al ?CO
Il 6ric os y Cur.

cus per vallem Segusianam , Pi ppinus varo et exitum et ingressum


pcr Alpes lloricas atque Curiam.

-1:?5-

- 125-

4. Haeo autern

ta~i

ordine disponimus ,ut si Karolus,qui maior na-

tu est,prius quam ca eter1 fratre a aui di em obierit , pars regni quam


habebat divida tur inter Pip i num et Hludowicum , sicut quondam divisum
eat inter noo et f rE trsm nostrum Karlomannum , eo modo ut Pi ppi nv.s

illom port i onem hubeat quam frater noster Karlomannue habuit ,Hludowicus varo illa.m partern aociliat quam nos 1n

i~ la

4 . Hemos di spues t o l as cosas de t al modo que s i Cerlos , que


es el ayor en eda d, mur i er e antes que sus her manos , l a p t e
de l r e ino que pose a se divida entre i pino y Ludovico, as e rn o en otro tiempo s e dividi6 entre nosotros y nues tro hei'lllano
Carl omn, de maner a que Pi pino obt enga aquella parte que t uvo
m:te s tro hei'lllano Ce.r lomn , y Lud ovico rec iba aquella part e que
n oo tro reoi bi r:OEJ c ono r orc in nue stra .

portionG suace-

pi mua .
Si vero Karolo et HludOI'Iico vivGnt ibus Pippi nus debitwn humane

sortia

comp~eve rit , Karo~ue

q uod ille

et Hludowicus dividant inter se resnum

abuit,ot baec divisio tali

~odo ~iat , ut

ab i ngressu

It~

l iae per i1uguatam civi tatem acci piat :Karolu.e Eborcdem , Vercellas ,
l?apiam et inde per Padum

~luvium

termino O\UTente ueque ad f inas

Regenaium et ipeao Regiam et Civitatsm Novam atque Mutinam u.sque


ad termines sancti Pstri . Eaa civitates cum suburbanis et territor iis suis a t que comita tibus quae ad ipsaa per'tinent et quioquid
inde Romam pergcmti ad laevam reepioi t,de regno quod Pippinua lla7_
buit , una cum duoatu Spole t ano,llano portionern aic ut praediximue
aocipiat Karolus;quicquid

aut&t~~

e praedicti o civi tatibua vel comi-

!:'ero si viv iendo Car loo y Lud O';rico, !iluri er e Fi >in o , Carl os
y I udovico div:lnnEl' entre a:! el reino _uc l tuvo,
-4:a~e
le divi i n de odo t
que dcoda l o. cntr~da a Itolic por :oot r e ciba e~ lo , IvreC' , Verc al l i - avia , y desde
l : po1 1
:E o as t e. 1 :3 conf:i.neu d Heg,;io y l a :i r a Re ~ i o, 1 r r.clero y
_ dcn c h o.t a lo:J l: i teo de ~an edro . ... otrs c:Ludc.dco con suo
emburbios y t cr:I. tori oo y loa condndo que l ea pcri;onccen , y
to o lo e l r eino c.uc tuvo f i pino, r: ue deocle
l :l q cdo. a l a
izquicrdc del ~ u v ~
Bona 1 junt ~~ nt c con l~de S_o1 te , a ~r._ orci n , e
he .oE. die- llnt eriormcnt t. , rco :l:bc.lcar J oo ; todo lo CJ.Uc 1usdo. a l a d cr c cll Jendo a Ro, , desde
l :J o ucnci ona c a oiu deo ;,' c cna cdoo p rtencc i cnt c o. dicho
r ino , c - to es , l a r orci n ue que 6 de l e r egin Tran~p~dc 11~ ;j
t ~ cnt , con el ducado de Toaoann .e ot u el
o otr 1
y lo.&t n l e rovenzu , r -cib l o Ludovico p ~a inore~Bn to d e
r e ino .

tatibus Romam eunt1 ad dextram iaoet de pra.edicto regno , id est


portionem quae reman3it de regione Transpadana una cum ducatu Tuscano us que ad mare australe et usque ad Provinoiem,Ludovicua
au.:..:_~en 'twn sui regni sortiatur .

~" '

Quod si caeter is superstitibus Hludowicus fuerit def'unctus,


e3I!l partem Durgundiae que.m regno eius acliunximua own Provincia et
Septimania eive 'Goth ia usque ad IUsl.Jeniam Pi ppinus aocipiat , Ke.rolus vero Aqui i;an.i a.m atque l'.'asconiam.

-126-

"ero oi, oorevivimd o l oD <le~:: a , turicrc Ludovico, raoib


:;: i l ino aquello pr rtc d
urc undie. c,ue hcn.oo o:-odi o a u roino con Provcnz y Se tir _ni r.. o Go i a he. t e i srani o ; Cnrl oa
rccib~ l u /, _ui t roni y l a Ye.o oonia .

~oc!

5.

si

~h

filius cuilibet istonm triun :f'ratnm natua :tuerit,

que:a .opulus Gl.if;are valit ut patri suo in raGili berediteta aucced8t,

volm::ns ut hoc consent1ant pstrui ipsius pueri e t re&IUU'G pemittent


flliu:a f'ratrie eu1 in portione re;:ni qua: pater eius,f'rater e<rl:l,

5 .~1 necie~ ~ ~1Jo a cll:llqui Ccra <le "toa tn<a tu.,enc~ , el


cual al :ueblc &:e ura el"=ir ar que :::u.ceda a su pcdre en 1~
, .re. cia del reino, )uercca que to lo ece:pt&n los t-os .!e
'1~ o r.1J!o y rs:r:1tcn t;u~ el Ujo ds r;;u :t~ r.;irul w 1n
ciln del reino qU<! tuvo ~ padre, tcn:m:o de ellos.

!.cbuit .
6 . r Oet heno noetrae auctoritetis clispos1t10IIQI p1ncuit inter praedictos i'ilioe noetros statuera etquE praecipere , proptar

qusm

intar eoe pcrpetuo permenare desiderarms , ut nu11us eorum f'ratria eui


te~inos

cr..di

val r..:ni limites invadere :pl'llelllll!let n.,que ft'audulnnter 111-

cd oonturbandwo regnwo eius vel ~ milmendea ,eed adiuvet

6 . eeyus ' e tn ~1cpca1c1'o de ~uestra autcridad,nos ~c


ciG tiL~ establec~r y ordccar entre nuc ros CLCi~-sdos Lije ,
rcr 1 ~ UC ee em::oa pc;=czoD f&r tu -ente c.ntrc ello-,
ue niP,:uno de alloo intento 1nved1r lt.u l! 1tcu ds su ter--=o
o :L!"~"r~Ictlr !n:ud:llent=:ocnta on ello:~ :u- ert=~= ou reino e
n:li c1r lall fronwrao , sino c::da I:IIO IIYl'J" a "' ~u--llllo y :r(: tela allllilio ccntr aue . , :-1 oe , ~e&.:, r zCn :. pc::ibili ded, rK
dentro de su reino o contra nocicnc~ axtrunjcrau.

unuequieque illarun i'ratr""' suun et auxilium 1111 feret contra inil:tioos oius iuxto rstionem at
oontr~

poss1bilite~,s1ve

1nf'ra patriam e ive

axtaras nationae .

7 . naque nl1qu1e 1llorun hominem fratris aui pro qu1buel1bet

ce.usi& sivo culpis ad se conf'ugienten suscipiat neo 1ntorcesa1ane!ll


quidom pro o o i'aciat , quie. volumue ut quilibat bomo pecce.ne et introoosione indiSens intra rcgnun da!lini su1 vel ad loca eencta val ad ho-

ni116U o de olloc , ror ninunn ccuao. , r..cl.ba a un ~et.:Orc


' =o uyo cuc eol1c1 t ' r efur;lo , r,i interceda or {1,
1 :e ,
>ere:: o:! que culll ut.r bcct.re que e orate una tal te. o nccc-1 te 1ntcrccc1'n dentro del reino de Dt1 sellor, ea ro'u.gie o
en lue;arcoe occrc<:oa o junto a hocbres hanornblea 7 ds elloa
re:cn una J--te intu-eoailn.
7.

t ~

noratos hotlinea contuo;iat et inda iustaa interceeeionem meroatur.


8 . S1ail1ter prao1p1Jnus, ut qusmlibet liberan hoainem ,qui dllllinum
euuc contra voluntetGD aius diJ:sarit e1; de uno regno in al1ud -i'f,o-

fectuo tuorit,DQQua ipoe l'WI: susci iat naque hcn1nibus su1s conaentiot,ut

tala~ h~cm

c1tml o lo r ctenc;:n lnju

ente .

racipiant val iniusta retinere praesum&nt.

9 . Quapropter precitiiandum nobia videtur,ut post noetrum ex bac


cortal.itate discesa1111 hominea Wliuscuiasque eo"""' accipiant beneticia 1U1118quiaque in r agno da.ini su1 et non in alterius,ne forte pcr
~oc, ei

~ <:nt<l crdcnt: c:1 quc a cuolquirr l a:::bre lil:rc


t:.c
eu sc!lcr crnt.rn eu voluntad <~ :c.m-c!.e de un ~ino w. otrc,
n o _.,.. ~e iba ni e1 cic:o rey ni coneic.....,tc ua su~ ,_-::-~res lo :-c-

e ene

oliter i'uarit , ocandolum eliqaid possit acc1dere.Herad1tateo

autea auac haboat W1Uaquisque illoru::. harinum absque eontradictione,

!;.
or lo cunl nos :cnc opcrt~mo ordau:r UE deo "'""
nu6!1'tro pt.rt14a do s3 t:l vide cartlll, loa t a>brcs d" e c..!& ""
de clloo rcc1 t:n lo:: tomt::i'icioc e !Id CU1ll en ~:1 Nino t!" -a
llcr, 7 nc, e el ~ otr o ,
ro que no auceda a.lgW: c"c:d.::lo
ce otrerc do ctrn
- r-. ero elide w:o C:et cuo h~.ren tenga
, o;rcnci c ein o o ct.' & cual uicr reine qU<t le cccnto;cicro

te!': :a~

le ! t

.. ~ .

in quocunquo rc,c:no hoc s um la,o:itima habere contilterit .

-1:?7-

-1~ 7-

l O. ht

unuaq~aquo

liber hamo post nortEe dOOini

s~ liccnt1~

hcbect oo coc:alldendi inter h=c tri2 rsgna 2d qu=cunque volueri t

10. ~odo to trc libre , le


l ic, -Ci ~ ~~ a ~COOCcndaree r
rci. oc ; 1 uel.=cnte aquel que

~4

de 1a u~tc de GU sGaar, tcnt~


quisiere dEntro dE les trEo
.n no oe cr.co;..cmd a =die .

~Uicn

a11:11l1ter et Ule qui nondlllill aJ.icui co=Endatu.s es t.


11. De trad1Uon.1bu& autea atque vendit1on.1bua que inter pertas

rieri solent prccip1cus, ut nullue ex hia tribus fratribus suac1p1n t de rceno al teriue a quolibet ho:::ns tradi tionell

val vend1-

tiona rerwa illlllobU1un,hoc est terra1'U!l,vinearum atque oUV&l'llll


cervorumque qui iam caaati sunt oive ceteraruo rorun quse hereditctie nomin e censantur,excepto auro,ar,sentc et
tibua neonon et

~cipiis

g~s,arnis

ac vee-

non casatia et his speciEbus quae pro-

11. o ND PCto 11 loe 1nterco:>b1os y vo;ntoa 'lUE "UEJ.en :.cccr:.c


cn"trc ....._rte.s , ordc~oe cue; nin,..uno de tos "tr ~ b~r.aenos rec ib::
de cc...l_dcr ' o 're del reino de otro, l a antre;a o vent a de ~e
nE:::: in=t:cblc , e o ca, tierras , vi_.adoa o tosquc s, o de lo::: sicrVGS u~ yn aat':t r- Jic~do:s , o c!a otros biti.naa que 0-e consi dere:
]:Ertc:ecicntce
1 l.c.rcmcia , c::copto, oro ,}'lnta, ;:-E.rla.s, cr:-.!:.z J
veetieoc , e~ l~vo~ no rod1~oc y o ucllas ccpeci ss .u& c e ~be
que :r"' .!. ente. pc.rtcnc;cen a loe r.~rccd.c.rca . n le-s ctroc htY. tres
l i rce no be 03 can.iJcr~o justo rro;ibirlco s~to.

prie at ncsotiatores pertinere noscuntur. Caeteris vero liberis


hocinibuB hoc mini:e interdicendum i udicavimus.

12. 5 1 quae nutsm feminae,sicut fieri eole t ,inter partes et resna legitimo fuerint ad ooningium poetulatae,non denegentur iuate
poccGntibue , oed liceat ese viciesim dare e t accipere et

adf~teti

buo p opulos 1nter se eoo1ar1. Ipeae vero feminae potestatem habeant


re%'\11:1
ti

suarw:t

1n rcp>o unde exierant , quw:>:u8Il 1n alio propter mari-

sooietat~

::UCGdc.r , _,..UFr('.,n lcc;::ti..-- ~ trir:cnio entro p rtE!J v rei no:: -ie r nr. nt!.o.a a qn1c.neo las col icit cn le ti.... ---c::t~ ,
oi no ~:e ~e" 1:(,;1 tt lloxlco y :-~oibbloo r.dir oc tntc !! ~\le lt
tue .os o.e ~.oaocie':l or p rcntc... oo. leo t i
a r.u_.Ercn t~l"JCc.n .'ctc:t: 1. de .tu a Die .ec an r:l roino ele donci'" -rocs\.._i cron r nun1uc c!cban h itcr en otrc ~cr cu ~ccicdad con el crido.
1 rl unt.

ujc:roo , COCO eaLlll

contr:~cr

habitare debeent .

13. De obsidibue autem

q~

propter crcdentias dati SWit et a no-

bis per diversa loca ad cstocliendun dest1nat1 eunt vol=us , ut Ule


rcx 1n cuiua rceno sunt absque voluntate fratris su1 de c~us ~o
sublat1 sunt 1n patriaD aos rcdire non per:tte.t,sed potiua 1n flltunm 1n suoo1 1end1s obeidibu.a aJ.ter aJ.teri outu= ferat

ouxUi~m,

ei frater hatr1111 hoc face.re rat1onablliter postulaYeritidGD iube-

c.ue et de bis qui pro suis :fe.cinoribua 1n erili= l!liss1 vel aittendi

~..:.. ~

te "" vi t, ,,..o
vcr (.~ , no l e

1.3. Con rn~>!<ctc a los ret.nco ue h= a i do entro; e;' os CO'. o


nrznt1a y hcn e1'o ~e t1n:doo ,or n . otro~ rtx ~ cuot~ico:
en -=.i E:"$ O !l. 1
re:~,
uorc:o3 quG el NY u. c uyo N iD~ ,ts~,no
~crr~t. _uc rc~c=t~ ~ :ll pet:r1~ c~l autor1zcci'~ de ~u ~er-~
nc de ca;o reino en tido a codos , BiD'- , t.c.~or , El! El ftttu...-o w_
r ecibir rebcneu prt.:tencc cutuo auxi.l1o 1 ui u.. ... ~r-.......2.no le !'liCit..rc ~ e zo r::t.Zonablc:z:'-r:.tc tacer ecto; lo L.l.BL.c or~~o::- con rc_pccto a e<ucllos uc or ::us cr.::cnea 1 t:n -ido o dctc.r-..Jt ser r:::viadcs ~ ~xilic .

!!Wlt.

- 12"-

- 1'""0-

Si causa

~4 .

ve~

1ntentio aive ccmtrover!liO.

~1

1ntcr portee

r ropter tsrminca aut confinia recnor= orta fuerit, quae hOI:drum


tcnt~onio

declarar! vel definir!

rationen rei

d~biae

q~ira-tur , nac WliUila

i udicio

non poc sit , tunc

c~ois

DGi

vol~tas

volum~s ~t

ad decla-

et rorum veritan in-

pro t<ll1 cuuou cUiuslibet :enerie

pugru1

vel cam-

pus ud exaninetionaa iwlicc-tur. Si vero qnilibet haoo de uno reo:;no


hCll:linell d e

~taro

regno de 1nf1dU1tate contrll h'atrett docdni au1

~4. Si aurgi.re entre laa partes una causa, llti&io o controvar:Jia sobre loe l!mites o conf'inee de los reinos, de modo tal
~uc no puedll aclararse o dEfinirse por test1con1o de los h~bree,
entonces q~oremos que paro aclBrSr un asunto d~doeo ae buoque ln
voluntad ds D1oo y la verdad de las cosas por ~odio del juicio de
la cruz, y cue DWICa una ca~Sil sea rssue1 ta an el campo de bataU=> o por un combata de cWIJ.qllier :~n<>ro. Si un honbrc de un reino acusare a al&U!~n de otro reino de infid~idad contra un hercnno de eu s..r.or, anv!e1o su aal!or a su l:!ermano pera que ~
c or-:-rw:be lo que boya dicho sobre un hccbre de 41.

npud do::nu BUWJ llCc~saverit ,mittllt eum dOl:linu.e eiu.s ad i"rat.r<m au.wo,

ut ibi comprobet quod d e boaine illiu.s dixi t .


15. Super onn1a autem

iu~e atq~e

praeoipinu.e, ut ipsi tres tra-

trcll cW'SI:l et ddeneionac. ecc1esiae eaneti Petri uoc1pi=t s1J:ul. ,

o1cut

q~oudwa

ab ave nostro brOlo et beatae .,emar1ae genitore nootro

P1pp1no rcgu et a nobis postaa euecapta eat, ut e1111 cum Dei adiutorio
ob

hostib~s

defeudere n itantur at iustitiam

pertinet et ratio postulavGrit, habere


rio ecclesiis quae cub illoran

s~am , quantum

~ac iant. Simi~iter

~uerint

ad ipeoe

et de caete-

potEstate precipiou.s,ut

titi= snai:I et hcaarem habeont,et pastares

atq~e

1~

rcctaree venarob111um

l o e = habeant potcstatEl:ll rsrwa quee ad ipsa loca pia pert1nent, 1n

15. ~or aobr~ todos les cosas ~nnd~o~ y ordansro9 que los treo
1 er 'lO~ n:J ::.n ~unt%cnte cui~odo 7 k dst&nan :!c la I;;leci
d
.., e.dro, ccx:o en otro tia: o !u.c acueida ror n11c.-::tro ~buG.lo
Ccrlo3 y nuc: tro pedrc el re-r irino, de tcl.i: cc:.orin, , y, :<>--

tcrior ente : or noeotroo, :::;.ra l2,UG, con 1a c.yuda. dt! 'tios, n'" .. ~
fuercen en dci"c~crl:;; de su:> en~ iao" y En cuento las con: ct:. -

ellos J aconccja ln ra~6n, h~~n que ~e respeto au derecbo. I llr ente \lrdcnur~oa con respecto n loa de..La i g laoia.a qua ootuv'"it:ron
bajo' cu potEat J., uc tcn;:uo su dcr.,c: o :l .1onor dct ido, y loa ~c
torc y rcctor;s de lo~ l~crc~ vtner~bles tcncun otc~~d oc ro
lo:s J..iuc :::.

ue

arttnc~c.:.n

~oo.a

i""~o!:o~

lU.,."'erc ,

C."'l

cual

iero

dCI los trc::: rcic.oo en .uc eotuicrc.n k...s : o.3c:31ct.e.:s 'e o..._u.e.ll e
i les1<::: .

quocunque de h1a tribus r egois 11larua eccles1arwa possesaionee fuerint.


16. Quod oi de bis statutia atque convenient11e allquid

caati.q~<>

libet vel ignorantia, quod non opt=ua,!'llerit irruptmo, praecipot!D


qllllll citis.:>ine .,.cundUI:! iuatitim:l

f!l!erukre

~t

atud:mt, ne forta proptsr

16 . ....1 fu.cr~ 'ehr D.nt::do or lleac'JiJo o itnGn:.ncid;;.ao ~u no


clr.ccw:o::; , lllto e lo eot::blcoido o nconst;jado Qq , ordcna:-o
o
cuente ente:; 1M1 .rocurc CD!""~ndc.rlo, f~ c;_uc no 84" incrQntc c.l
c1c: o e!' le. Jil ci<b .

d11atianen l!laiue demum po::ait adcrescere.


~7.

lioruc

De filiabull autam n cstrie , aororibua aoilicat praedi ctorum tinostro~ , iubemus ,~t

post ncstruo ab hco corpcre disoceaum

l1canti= hubcat Wlll'lUa<lque e11gecdi sub cuius fretris tlltela et defe=ianE se ccmterre ve1it . Lt queliscunque ex illie eODl'sticu rttB!!l
n1 Pe41ri t,liceat

oi honorU1ca rtvorc eub dci"cnoioce tratris eni 1n

cuiuB rcgno dcgeru voluerit. Qune


condigno viro ad ooniug i um

a~ tea

~uarit

iusto ot rationabilitcr a

quee s i ts ot o1 ipsa coniugalia

vits plncu<lrit, non ei denetur a fratribus

s~ie , ei

17. r.ccrco. de nuestras tijas , coto es, l oa he:ru.en s dE:. l o... K:r: oi n !oo l i :ioo nuefttroa, orderD,,.Oo que de.spus 1c nuestra. pc.r101d:l
de e~tc ~un~o , ten ~n licmcL.. de olecir ende """ b'!jo l.:l. tJtcl.a
y de~E = de cu' t er.::c.no dEso:are llCO!;e.r<:e . Y ei o.lc= dE ~
ell!:in'E lG vidll r.cn ' stil!ll, ~e Hcito vivir honornHE,..tmt.. jo le ddcn3r. :n. hett.eno en cu,yo reino El;1:;1Ere vivir. Si ::.1
:ruere ~=t::. 1 l'Uc.lB.!Jlt..-Ul ~.. ""llui red:! :or o.l..."'lln i -no v-..r(.n,
ra el ::.trir.cnio, y , e. e~ le o,o;radcrc 1:1 vido. CC.yu,-al , no le
oea. eato na; .. Uo or suc hor....c.no o , ni aD f'uorc le honcatc. y r~c;..
r.:ltlc.: vcluntc.d del vcr6n sollc1 tnntc y de lo. r'U;1cr fJ.UC consienta.

et viri postu-

lantis et felllinau oonsentimtie honesta et rationabllis

~uerit

vo-

luntc:.z.

-129-

~6 .

De ncpotibua vero nostris,fUlis sei11cet praedctorw> filiorun

no~traram ,qui

cia vel

i~

nati ount vel adhuc naeoituri sunt, plocuit

nobio prascipara,ut nullus eorum per quaslibet occasiones qaamlibot


ex

i~is

apud a e a ccusatum sine iuata discussione ntque exaainatione

auL occidere aut

~embr1s

l:llnoara aut excaecare

fcciat;sed volu:us ut hon<JrBti sint


obectient<:s sint illis

CWI

a~

aut invitum tondere

16. Con resrccto a nuestros nietos, esto es, los h ijos d~ loo
rcnci0:13dc s hijo:~ nuestros, que ya les hen nacido o todaV:<! J:>an
d~ mee= , nos pC1rCc16 oportuno aotablacu- quo ninguno do c~os
los ~aga ~utar o ~tilnr o CCGBr o m~ contra eu volunto
oin jLU>to exru::an y prueba, sino quercmos que t 81'6an honor ente
gu: ~drea o t!os , y leo occn obediente:~ con la suJec 16n que COLv1cn~ en t cl ccnaa~uin1~.

petras v patruos suos et

a:m1 aubiectiane quaa dacst in

~i

cousan-

Cuinitate e eso .

1 9 . Hoc postraco statuendum nobis videtur, ut quicquid adhuo de rebus et constitutionibus,quae ad profectuc et utilitatmn

e~

perti-

ncnt,his nostria decretis atqua praeceptis addare voluoriJ:lus,aic a


procdictis dUactia filiis nostris observetur atqua custodiatur,oi-

19. :or .U tito , noo porecc. o>ortuno a:>t''Jlccar cuc to~o l t que
aun ,uEramos ~~41r a estos decretos y ord~no~a nuc tras sobre
l.r:r;. cos:':!.B y conati tuciones ~.~,.ue pertc.nE.cen al prov&ello y ut!.l.id L.
da eLos , ::IS!! obe~rve.do y cw::.:"lido por los r:cncionndo:s h ijos ~e tro:::, ..;c.l = i~l:O co.1o que tenoG ordcr.do cbccrvo.r y cu:oplir la:l cc eao e"~b~Ecidao y dcecri ptnD aqu .

cut ea quas in his ian statuta et descripta sunt cuatod.i re et conearvarc praccipimus.
20. Haeo autel2 ocnia ita disposuicus atque ax ordine :fircar dacrevi=.s,ut quacdiu divinae Z>aieetati pJ.acuerit nos llanc corporal.,

ac=e

vitru:J, potee18S nos-tra si t aupar a Deo couservatwa regmm atque

inperill!> ietud,eicut hact6DWI fuit in

l'g:iJaine

atque ordinaUona et

o=i do.oinatu resaJ-1 atque 1.a eriali,at at obedientes

b.abe<U:~UII

praa-

dictos dilectos filios nostros atque Deo amabilem populum nostrum


oun ocni subiecticme quae patri a
popuUs exhibetur.k:len.

fi~iis

et imperatori ac regi ll;suis

20. ~to lo Le:: o~ di!lr,uc::to y decretu!o~ fin:t.r or orden,


ra 'lUC cuando ~cautere e ln Divina ajestlo.d que tu~in~os e
vida J:!Ort:!l., r.ue trtl potc st<:d so r.=tE!lba sobre ete reine e 1 ferio consc.rvedo :or Dios, coc:o 1\lc t.asb nhor:~, CJt Ctm.nto u cbhrno y adLinietracil n en el do1.11nio real. e i.tl,><ri , y p::r.que nuc.:tros dilectos t ijos se r.anter.es.. obediente o y nue::tro
pueblo O;,"T<ldoble
:Jioo, con equolla sujcci6n ~uc debe r.oot
o
a w> redro por cue ~ ijon y a un ompet"lldor y rey or ouo Bl1bdi too.
Ju:{n.
,, ,,

- 415 - 46 CAPITULARE F.'!ISSORU M NIUii'IAGAE DATUM.

C!u I

J~arzo

806 m. Martio
Ut unu.a quisque in auo missatico maximam he.beat curam a.d praevidsndum et ordinandum ac d16ponendum aecundum Dei volunta.t em et secundum

LAR DL LCv U. VIA DC::i PRO: ,UIGADA E.N

!I!TI~

del 806

l. : u e cada uno en el territorio de su jur .a d:icci6n tene;. !'mlJ.O


c uiC.ao de prev6r, ordenar y dispontl.r sus ac tivi .adea seglin 1 1::'. volt t d d e llioe y d6 acuerdo con nu&!;;tro ma n de. to.

iussionem noetrem.

2.

ne sacramento .

Ut h1 qui antea fidelitatem pertibue noetris non

prom.iserunt promittere raciant,et insuper omnes denuo reprom1 ttant,


1.1t ea qua.e inter f'ilios noatroa propter paoia conoordiam ste.tuml.ls

2 . obre;; e l jur mf:nto .Q:uea q_uir;;nea e.nte1iormente no nos 11 yr n


l' ro ctido :fide lida d, los obl if;uEm a hao arlo; c.d!ln:.'ls . todo o d eben
el jurSJ:ento a fi n de qLte den su ph:no conse ntil.!ic.nto .,
todo S: Q uc;~~ o que e te.blec1 os p ln'll alcanz9!' la concordia y lr ~~
entre nue s tros h ijos .

rc i-~GlrD.r

pleniter omnee conaentire debeant .

3. Ut praedicti m.i ssi :per


et puell arum

!i!ing~l.as

praevideant~quomodo

oi v i tates et monasteria virorum

aut qualiter in dolllibus aeccleaia:rum

et ornamentia aeooleaiae emendatae vel restauratae e!i!Be videntur,et


diligenter inquirant de converaatione singulorum val quomodo Blllendatum

3. .ue ~os cncionados env i ados obsarven en tod::;.s las cit\l:l ca


y ~ on2aterio e , e s de varon6 3 cooo dGl doncellas , e o hayan sid o
r rregl a do O re;;:te uradoc. lo o ec;l;i.;f:;i.cior:; d e l:J.S i C:lC :Ji C!.IS y sus 01'n er: en tos , e ind uon sd~; :5.~ sobre el tenor de vida d G c::dr tmo ;
e mo ey::n con'ec;H l.o lo ue ordGllaJCLOS sobre l a s l e cturas, los e n tos .' deu 1s diiEici plinas pertinentes a la repla ocleo i tts't:ica .

habeant quod 1ussimus de eorwn lect1one et canto caeteriaque disc1pl1n is aeccloaiasticae re gl.llae pertinen.tibus.

4. Ut e1ngrui epiacop1,abbatea.abbatissae diligenter considerent


thesauros ecclssiaeticoa.ne propte:r psr:fidiam aut neglegentiam cu.to-

dum aliquid de gemmi~ aut de ve.ais ,reliquo quoque theeauro pe~"\~um

4 . lt C todo~ los obsr os, aba des y abndesns LUa r<len con sen ero
lo~ ta ~ oro a eclesi1sticos ~ f i n de _ue no se pierdan,
or psl~i
di& o nec;lie enci::; de s us cu:Stodios 1 piedras preciosas, vasos, o
1 o el !;e soro; orq_ue sQ nos ha dicb o q ue com ercian~ jud!o:;
y t ot b in otros se ufanan dG que uaden co prer lo q ue. 'les l r- z o :; .

sit,quia dictum est nobia 1 quod negotiatores I udae i necnon et alii


gloriantur,quod qui cquid eis pl aceat possint a.b eie emere.

5. VolW!lu.e u t equali ter

noetri faciant de eillguJ.is oaue1s,

sive de hariba:nno sive de advenis sive de


adv~is

De
ibi

volumue 1 ut qui iam diu oon:iusati aunt per eill8cla loca.,uii

lllWlean ~t a~

~"i.tivi

cste.ris quibuslibet causis .

sine

ca~.tsa

et ei.ne al:l.qlla culpa non fiant eieoti fu-

ilero servi et letrones :redeant a:d propria loca.

6 . Aucl:l.tum h a.bemus,qualiter et comites et aJ.ii hominas qu1 noetra


bend'ioia ha.oere videntur compara.nt sibi propri.eta.tes de ipao nostro
beneficio et faoia:nt aervire ad i psae proprietatee eervie.ntee nostros
de eorum bensfioio,et curtes nostrse remanent doaerta1 et in aliquibu.EJ

5. 'Ueremos que los enyis.doo procedan de un.c. menern uni'orril:G


on todas l~ o cousa s , se a con respec to al hari bn , a los forsstero;:; , o cu.dquier ot:ra c s.usa . / cerca de los f o st~ro a , q_ueron oe que l os q ue yo. 1u1ce un tiemp o oe han estoble c i do en un~ rc'!i n, perr.ane3can a11:! y CJ.Uil no se los eche sin une. oau$a o ouJ.:po s uficiente;
e ro los que sean siervos t ucitivos y los l::cdronaa debor2n volver a sus comarcas .
6 . :1 o~ o d~ que ~os condes y otl'os l:ionbre:c. qu'" :poseen b ene ficios, compr on r roniedadea con lo quo han obtenido de nue o tro
t?cn c.f:!oio llc.ccn trs be.j ar en esas h eredade:s 1l n uE- ctJ.os ciervo ...
que e r tn. s u ,jotoa a ese benc:ficio, en t=to que nue ::: tro~ corti~ quedan desi ertos y c;,n ~l.:::; unao comarca s ~os uisLos vecinos
_ s.dec en I!!Uchos r: al. es .

locis 1:pa1 vioinantes mll.lta mala -paciuntur .

- 13l-

-131-

7.

Audivi.mu~

q.uod aliqui reddunt beneficium nOBtru.m ad

alio~;~

homines

in proprietatem,et in ipso placito d.a to pretio conparant ipsas res iterUIII


sibi in alodem:quod omnino cavendum eert,quia qtti boc faoittnt non bene
cu:;;tocliunt fidem quam nobia :prom.1 ssam h abent.Et ne :forte in aliqua infidel;i. tate inveniantur qu1a qui b oc faciu.n t, per eorum volunta.tem ad
sures nostras

talia opera eorum non pervsniunt.

8 , Sunt et alii qui iustitiam leg ibus recipere debent et in tantum


f'iu.nt in quibtJ.edam locis fatigati,ul;!que dum illorwn 1u$titiam FEr 1'1daiuasorUIII manus tradant.ita ut aliq uid val parvum possint habere,et

7. Hemos o do que alguno s dan en propi edad nue6tr o bGnef1cio


a otro.a hombres, ; , en la misma fl6:::mtbl ea , pagando un prscio , c or:-pran esos bienes para t~ :l e omo propiedad priv ada; lo que t err:Ii.nc.nt cmcnte s e ha de evi t ar , porque quienes hac en esto n o cuardsn ds bidancnte la f i dcill i ds.d que n os ban :prometi do. Y t al v s <; puedan
ser lle:ae.dos culpabl es de alguna t rai c i 6n, porque los ini'orr::ea e
quicnee comstcn esto s he ch os no llee&n a nuesn-os oidoo por iSU
Pl'O!J ia YOlu.ntad .
8 . Hay quienes deben :;.ecj.bil' justi cia eec,; n l as lGy eE: y J1a 1;c
taJ. punto son rr.al a tendid os en slgunaa ree;i oneo qu e; deb en poner
su d"-recbo an r nnoE de f'io.dores, de. manera que s lo ala o o poco
uede:n obtcme;, y los m s pode rosos reciban le ,.w.yor parte ,

i ortio.: rea suscipient maiorem poroionem,,

9. De mendicis qu.i per patrias discurrunt volumus 1 ut unusquisque


f idslium nostrorum suum

pa.uper~

de beneficio aut de propria familia

n utriat, et non permi ttat a liubi ire mendicando; et ubi tal e a inventi
f uer:l.nt,nisi manibue laborent,nullue eis quicquam t r ibuere pre.esumat,
10 . De teloneis at oaapi taticis,e i cut in alia capitula ordinavim:us,
t eneant,id est ubi antiqua consne1:udo fu i t,ita exigantur,u.bi nov' fuerint inventa,destruantur.
ll . Usura est ubi emplius requiritur quam datur;verbi grstia si deaeri s sol. idos d.ecem et amplius rsquisie:ris,vel ei dederie mod:ium WlUIII
f rumen ti et iterum super aliud exigerie .
12. Cupidi taa in bonam pa:rtnm poteet acoipi et a.d' rnalam; in bonam
iwcta apoatolwn:"cupi o dieaolvi et esse cum Christo",et in pse.lmo:
"concupi vit anima mea in atria Domini''
13. Cl.Ll)iditaa vero in ma1am partem acc1p1tur,qu:1 supra modum rae
quaalibet iniuste SIJ petere vult iuxta Salomonem: " J)oat concllpiscentiaa

tuas non eas".


14 , Avaricia est alienas rss 'appetere et adeptas nuJ.l i
iu::da

apo~;~toll.l!ll

15.
cau~;~a

~urpe

et

l ucrwn exercent,qo:i per varie.s circumvantiones luorandi

inhoneste res quaelibat congregare deoertant,

- 13 2-

1ar1~ iri;

h eec est "radix omnium malorum".

9 . Con respecto a los mendig os que re c orren las c omarcas ,


qctGre.t:.os CJ.!:.e oad uno de nuestros :fieles alimento a suo . obre:;;
con s s bi en e s. oenei'icia les o con los de su f'amilia y n o 0 itn que vaycn a otr parte a nemdiglll" y donde ss loo ene u n t re ,
ltedi e le. a de!: ncilo., a no ser que tro.bsjou con E:us n.nos .
10 . Con r espec to a loe p ea jes y demB tril)utoo de tT sito,
deben .a.ntcnerss en vi.Jenc.ia tal cono l o ordenam os en otroo crt cul os ; cBtO G: S , donde sr conserv la antigua co stul:>bre , de~...
exi e irs :;;~ cum l1r icnto; donde se hay~ encontrado nuevns or~
mas , ~ean derozadoe .
ll . ll ay usura cusno ae ex i gen: s de lo que :;;e da ; p or ejc_ nlo ,
si se dan diez s ueldos y ea reclaca m~s de esa c antid~d ; o ai ae
da un modio de trig o y se r eclamare .1r:. s de esa c~tidad .

12. lJ. dcor;; c rur:de to_ nrse desde el pnto d v is-t a bueno o
l o; d osde J. unto de vi ota bueno, se n el Ap stol: "!leaeo f.lo rir
:ror :J esta r con Cri EJto" , y en el oal;JJo: "Ardicnt ~nt e; deseo. c i c.J.ma loEJ atri os clol Scn or ".
13 . :1 deoe o, enpero, :;;e tol:la en mal sen ti do Gll el c a so e
rLqtte l q 1.1e desea obtener injus t=ente cue.!qui er cosa tc " s all<! da
lo c onven:lants, so
lo que dice Selorn n:"r o te d jes llevar e_
tus d;_seo.a" .

14 . La avc.ricia. cons ia t e en dcoear lo.j bienes ajenos y no cna ro..adic lo adquirido; sc~L1n el ."ro s tol est e. es " l a r o. z
de todo!: los mal es "
tre~ar

1 5 . Obtienen tma {!; ::maia deshone s t a qllienee , r.1euiante cn-.::iosos n:=ejoe, pm; afn de lucro , contienden injue-tnl'lcnte p or C.C.:!p:::rnr cenas .

16. Foenus est qui aliquid prestat;iustum :roenus est.qui amplius

16 . Hcy i nterls culllldo es da algo en prbt;:mo; el inte.ro!s os


justo cuand o no se exige
s de lo que se prest6 .

non requirit nisi quantur.t prestitit .


17 . Quicumque enim tem:pore messis vel tempore vindemiae non neceesi tate sed propte.r cupidi tatem compa:rat annonam aut vinum, verbi gratia de duo bus dtma.riis oomparat modilllll uniDll et servat u.sq11e dum i terum venumdare possit contra dinarios qu.atuor aut sex seu e.mplius,
hoc turpe lucrum dicimus;si autsm propter necees1tatem comparat,ut

17 . u.ienquiera, pu ~s, en tie .po de la siega o de 1 vendini ~


cotnpra cer e e.le s o vino, no por necesidad sino por avaric:W., por
e je lo : por dos d enarios compra un nodi.o y lo a.l.mtlcena hstQuc lo pueda vendar nusvom~nte por cuatro o seis o
~ densrioo ;
a :s tc. l a llru:.nr.!os genanc i a deshonesta; mas , oi p or m:c es i dad oo::;rara p~rt to;.ncr parE s y o:frscer a.l.go a los dems, a e s to lo l lc1.1 ,os .n~ gccio .

oibi habeat et aliie tribuat ,neg otium dicimus .


18. Consideravimw ite.que,ut praesen-te anno,qu.ia per plurima loca.
i'enos valida esas videtur,ut orone s episcopi,abbates.abbatissaa ,obtima.tes et oomites aeu doeatici et cuncti fideles qLli beneficie. rege.lia tam de rebus eccleeae quamqu.e et de reliquia habere vide.ntur,
unu.squieque de suo benefic i o s uan f'am111am nutrice.re faciat,et de
sua proprietate propriam familiam nu.triat;et si Deo donante super se
et super

familiam su.am,aut in beneficio aut in alode ,annonam bab11erit

et venundare volu.erit,non carius ven<lat nisi modium de avena d:i'.iarios


duos , moclium unum de ordeo contra dinarios tres,modium u.num de apelta
contra d enarios tres si disparata fuer it,modium unum de eigale contra
denarios

quattu.ort~

18 . ll e~tos ens do, por lo tcnto, ya qu.e c ~ te ai o parec e qu!'. el


he... bre se va a lu1cer s entir en r;-,uchs.s e arces , que todos lo e~:..
~ . nbO\dc saa , l os nobles y~ o acentss Ollbaltc rno
y todo::: los f'i cleo que posecm benefici o ~ reales , se:a de las :-o:::ccion es de le i ""le sia u otr os , onda uno deber e.baotecer d ~a nlL. n'~oa o. la :;ante a eu oar o con zua bienes bcncfic iales y aJ.i . ,n~
su pro ia fru iliu con l oe bi n es de su ll'O:Ji edad; ,. e:i, ccn L
U:.'ttcl de i oa , eeG. en au benefici o. seo. en su propic q, tuvi n--c
cera::les para o 'J. pr-.r.=. eu ,.ente y quisiere venderlos, n o lo v -.nd :l a r.l),'for })recio, Bino e. ste : Gl n cdi o de o.vc:ne. , s n dos dpn ,io"';
al modio de cebada , cm trea denarios; el ~ dG eopolta , e:i c Ltl.wicrc separada , en t r ee ~; sl l.lOdio de c cnt no , en e[ :-' t: r
dGllilrios; el~ de tri '"O nol i dc ,on oei!; dencrioM. hl ~ deber! ser el q_uc se ha e s t a blecido p.:2r:: t od oo , a fin c1e qua to(1 r::ten_:-cn l a .;na medida e i telas n odios .

.E.Q._ ,

unum de frwnento para.to contra denarios aex.

Et 1psum modium ait qu.od omnibus habere constitu.tum est,ut unusquisque

h abea.t e.eque.m mensuram et

aequa~ ia.

media .

-133- 1 ]]-

- 47 -

- 47 -

ARTICULOS ~:TR!t iDOS :DE LO ' C!criOliES

CAPITULA EY.C ERPTA DE CANONE.

806 o

~echa po~terior

806 vel post ?

l,

Ut per singulos annoe aynodUB bis fiat .

2. Qualis ad saoerdotium vel sacros ordines, seoundll!n


nt;l

legimu=;~, vnire

3. Ut

~uo:

in canoO"

non potest.

ne~uaquam

in ter duos metropol i t:anos provi ncia dividat i.U' .

4 . Ne in una civ1.tata duo eint episcopi,et da vicariis e pi scoporum.


5 . Quod non oportet or di nat 1.onos 1pi ec opor um di1.L differre .

6 . De or dinatis episoopie neo r eceptis.


7 . Quod non oporte.at absol uts. <tUoalibe'l: ordinere .
8 . De servo , si nesciente domino suo f uerit oruinatus,

9, Quod non liceat cleri cwn in duae c ivitates ministrare , nec


t~plurima

monasteria aut callas habere .

10 . Ne de uno loco ad aliwn transeat e pi s copus sine decr,e to

11 . De peregrinis episcopia et cler1cis.


12 . De 11 tterie

pe re ~~inorum

bus .
i nsi;i tu-

tionem degradetur de officio sac erdotali .


14 . De expulso e.b ecc l es1a e t excomriiUllicatione ve1 damnat o ab oi'ficio ,
15 . Da ordine ecc1e eie.atico et offic i o missae. De reliquiis eanctorum et ora'l: oriie v i llar ibus .

16 . De a l taria non conse cranda nis1 lapidea,

- 134-

2. . ~li~nes no pt_tcdsn o.oercQrae al sacerdocio U o t res 6rde11ec


de a ouerclo con lo que 1eeno.SJ en el canal~ .

u.e una prov.i.n c i a n o s e divida Cle nin tm.a nner a entre t'O!:l
etropo11 tnnos ,
4 . ue no ho.yo. dos o1}i 3pos a n lUla t .i srna ciuded . Acerca de lo::;
vicarios ll'. los obi spo,;; ,
5 . !:o es c onvenie.n'~e diferir por r,ucho -ti ~mp o lee ordcn- c i011 ;:1
do lo::: obis,oo .
6 , COll re:::pLc-to o. l os obi spo::; ordenad o o , s.r o todovia sin
oosi6n .
7. ;: o es conveniente ordena r n nlguien sin detCI inaci6n [.Cl
l u r ~r ~r~ el que es or~enado
Con r e:;pect o o.l s i ervo que , 1 ornd o~o su se or,~ lly- Di o
orllen::do.
- -9 . ;o es lsito que el cl -ri -o cmnpl a eu mini ot(;rio en deo J:lr. blos , ni uc el cbod tener deuas i ados ~ onueterios
su carGo

10,

ue el obi opc no ea t r a::e.de d1 Lm l ucar a otro ;i;n Ul'l c de: los ob i z- os, ni el cl~ri ~o s i n al mc:ndato d a s u obi: o.

11 . Con res . <;c to s l os obi op os y

et olerio i s s i ne 11 'l:ter ie ambulan-ti -

13 . Quale e vel pro quali bu.e c u.l pis quis seoundum oanonic

dos veces 21. rulo se rea1ioo al snodo .

~d::rs,

Cl'c. to

coporum , val u t clericus sine iuasione episco pi su.i .

"\ u e

12 . J,cerc a clG lo.~ cartao e o


los ollri os que tronoit-n s in

cl ~rtg os

_end atic i~s


oll a!;~ ,

13 . uineo por <lU cul pas debe "


c io ss cerdoto.l se ,:jl n los e lones .

peregrinoo .

d e los perc ~ rinos : J c

ser ex one rcclo::: de c u of i -

1 4 . Ac erca del expuls:::tdo de l a Igl esio. y conden.-ldo


_ni n o exoncrnc i n del c ar ~o .

con~

1 5. Acerca del orden eclos i6s t1co y U.el ofici o ue ln misa a c ercc dG l os reliquic s de los santos y de los oratorio:;; en l ae;
v illas.
16 . no se deben oons~ _;rar aJ.tares quo n o sean dG picC!ra .

- 134-

~7 .

17. De confirmatione cum chrismate.

licerco. de la conf'irmac16n con el crisoa.

18. Acerca del bautismo.

18. De baptismo.

19 . Acerca de la pascua , el dia domingo y de.ms fsotividauGs .

19. De pasea et die dominico et reliquas festivitates.

20 . ft cerca dal ayuno , 1

20 . Da ieiuni o et guadra.geaimo vsl letanas.

21 . Ut festivitates praecleras n onnis1 in c ivitatee aut in v i cos

cuaresma y las

letana~ .

ut:: l:!.S 'estivi dt\.dea sol ennea se celebren sola.uents en l c.E:


ciud des y villas i portant es.
21 .

publicas teneantur .

22 .

22 . i csrca de e ote oficio .

De hoc~.

23 . Ut orones fid el ee comounioent et ad misea.e perst ent in finali

23 . tte todos loo fieles comul""Lten y <:iE:t,.n


rni oas hasta 1.:J. or ci n final .

pree~mtes en

l ao

deprecati en e.
Inc1p1t canon Sanc ti Silueatri et CCLXXXIV e piscoporum.
h os gradus in

~emio

Fecit

ainodi,ut non presbyter adversue euisc opum, non diac2

nuo adversue preab.yterum , non subdiaconus adversus diaconum ,non acolit~ adver~ua

subdiaconum,non axorcista adversus acolitum n on

adversue exorc iatam ,non oatiariue advarsue lectorem det accuaa'l;ionem e.l1quam . Et non damnabi tur praeaul sine LXXI! t estes ;neque prae:ul su.mmue a quemquam iud i cabi t ur, quoniem ecr1 ptum est: "non est dis-

cipulus super magietrum".Presbyter autem , nisi in

XLIV test imo-

nia , non damnaoitur . Diaconus a utem cardine constitutus urbis Romae,


ni~ i

XXXVII non damnabitur . Subdiaconus ,aco11tus ,exorc iata,le9l?r,

n 1s1,aicut !;!Cr iptwn est,in septem testimonia filias habente s et


ux orem et omnino ChristWil praed1 cantes. Sic datur mistica veritae .

- 135-

CoL,i cmz a 1 cc:non ele :.:;an 8ilveotre y doscientos ochenta


ct ::.tro
r.n llll <lene clel z nodo establcc i6 e~t e orden: que el rn::::bit ero no acuoc a su obispo, ni e~ di cono o.J. presb tc ro , ni cl ..f!..t" ditcono el di i. o corJo, ni e l ~c 6lito al suodi' cono, ni sl e::orci c!;n ro~
ec6li to , ni el 1Gctcr nl o~c, ni el ostic.rio al lGic tor . :o e
conuE:n cr:! eJ. o , i spo sin setenta y dos testi.:;os . Ll sUlli.o pont fi cc
no ecrl j u~,g~do por n die , porque eet cscri to: "Ii o co el disci. ttl o
IJs.yor. que su !!:OestJ.o" ..:L. presbtero no ser.. condan"do '' ,ino r c f' i ~ te el te cti onio de cucrente Y. cua tro tcsti oe . Ll di:cono, cono tj.ttlido c o.rllennl ~:n :Jo ,no ser condenado s ino mc d i t el to oti-
r:tonio de trt::inta y siete testig os . l!.l sub!i cono, el ,c6lito, el
ex orcista y e l lec t or no seran c on<lons.dos sino por el tost ni d
si te teatig os que tEn$rul -.ujer e hijos y sean eut~ntioos cricti c:n os . !.si se c ur.;pla. lo. verdad S" t.7r c.da.
obi sp o ~ .

- 48 -

MErilORATORimil DE EXERCITU

BRE 1A PE
Eil LA Gi<J,IA

IN GALLIA OCCIDENTAL! PRAEPARANDO.

Con;ic nzos dol


807 initio

Aq~i~grani

B -

7 , dudo qn AQ.t ds gr &l.

detum .

iemora torium qual1ter ord1ne.v1mus propter "f'amia 1nop1a.m,ut de ul tra

Sequane omnes exercita1e debeant.


1, In primis quicumqu.e bsnef'ica habere videntur,omnes in h oatem

venia:nt.

1 . pri:.o 1
, to o
W.io t W'.:;
n l. e j rci ~o .

lo

2. Quicumque liber mansos quinque de propr1etate habere videtur,


simili t er in h oetem veniet ; et qu1

q~a.ttuor

mansos

ha~t, s imiU ter

t'a-

cia t;qui tres habecre videtur,similiter a,gat . Ubioumq\le a\ltem inventi


f uerint duo,quorum unusquiaque duoa

habers. videtur,unus aJ.iu.;n

pro.eparare faciatet qui me lius ex ipsis potl.l.e:rit 1 1n nostem ven:i&t.


Et u b :i invent:i :f12arint duo,quorum unua habeat duoa li!Bnaos et a.lter

h abeat unum ~ , s1m111 t er se a ociare faciant et unus al terum


preparet;et qui me lius p otuerit i n h oetem veniat.Ubicumque aut em
tres f'uerint illventi.,quorum u:nusqu.i sque manaum unum habee.t,duo te.rcium praeparare fa.c ia.nt;ex qu.ibua qui meHua poteat,in
Ill i vero qui

d imidium ~

hos~em y~pia.t.

h e.bent,qu.inque _aeoct-llm pra.e parare fa-

cisnt . Et q\li sic :pauper inventus fueri t qui nec mancipia nsc propriam posseasionem terrarum }la.beat,tamen in praecio valente solidoa,qui nqWI sextum praeperent;et uniouique ex ipais qu:i :l.n hasta'
per :;unt fiant ooniectati solidi quinque a suprascriptis pauperi oribua
qui nulJ.am possessionem he.bere videntur :l.n terra .Et pro b ac consi deratiene n ullus suum seni orem dimittat.

J . Omnes i taque
carr~

~de l es

n os tri capi tanei cum eorum bominibus et

sive dona,quantum melius praeparare potuerint,ad condiotum pla ci-

tum veni.a nt.Et unu.aquiequ.e missorwn nos t rorum per singula min isteri a
considerare acia.t unum de vasee.ll is nostrie,et praeci piat d

verbo

nostro,ut cum illa minore manu et carra de aingulia comite.tibua venia.t


et eoe p ost nos pacifioe adduca.t,ita ut nihil exinde rema.neet et mediante men ee

Aug~sto

ed Renum sint.

Haec autem capituJ.a volumus,ut ohservent omnes generalite:r pra ssenti anno qu.1 ultra Sequanam co= aner e videntur,

( :r: J
-1 36 -

atac

_ ~I'IIDOiJ 1
c ~>C:.!.vli: 0

.a, O ,
,on o f; lo!;!

t - o o

:l.noo~

6r .... o o , e n. .:-

o .o 1 do

:;_ :)a '

,._ -..o.
-136-

- 49 -

- 49 -

CAPITULA DB CAUSIS DIVERSIS .

807 ?

8o 7?

Volumus atque iubeJDus,ut comites nostri propter venationem et


alia. iace. placita eua non dimittant nec ea

min~.tta

facient . sed a.d

exemplum quod nos oum ill;i. placitare aolemua,e;i.c et ;i.11;i.

CWill :;~uie

eub:Lectis placitent et iuetitia.a fac i nnt.Et de eingtll.is oapitu.lis

1.
nercm o ~ y ortlenar..os 1.11e nuestros
k ~ c~- idoc.n sm:
s'"' bl e.s cr Jedicars a a

conde s no abrmdoncn ni
la caza y otr os n t1e:t -i . ic too, :::ino _te n e j enp l o nuG: !:: t:ro, c_ue nos l'Gunil" oe. c on ello:::
en a s [}l ec, lel iorJ o n odo l2.s recicen c ol! s ue e 1lo:rdillo.u o;:;
- uTJ iniEtr~n i llst ioi ::.. Confllcr n aten"!; ::tentc por s : mi :::mos c t.da
L o c :o o "'rt culoo aol:r c 1 os ue l os h os instrLtid o, o. fin el e

quae eis praecep1mu.s per semetipsos considerare studeent,u:t; nihil


praetermi ttatur ab eis quae vel ini':ra. patriam vel !oras pa'triam
in h oste faciendum iniungimus .
2 . Si partibue JUspaniae sive Avariae solatium f'srre fuerit
necesse praebendi, tune de Saxonibus quinque selctUlll praeparare
:f"aoiantet si partibus Beheim fuerit necesse sole.tium ferre,duo
ter oium praeparent;si vero circa Surabis patria def'endenda necea-

r, - i i'tl<.li'f: DGCG!:JC!!'i O r..rcE:tC.r SOC Ol' O - l O.S c r:; OBS de Pi s po.nio o llc loe i\.v oros , ~ntonc ::: dd:crC.n. e:r1u1pu.r entre cinco o l1n
$Cl:to 1 o . brc en e l tel"l'1tor1o de l .Dfl ... ajonea ; c.n e .fl o de nuc h::':>- ~ "] e cocorrc-.r ~ :J.-o oo. :::.re s de P }1e1m, cq ipcn entre dos
Wl
t crGcro; r ~ ;; ci ' ~: re nccEsr..rio d:_fc ndcr l w. rc - in ele ... or o::., t eEl df:D Lr '~ 1 rcaent:::ree .

sitas fuerit,tunc omnes genera.liter veniant .


) . De l'risioni'bus volumus ,ut comitee et vassalli nostri,qui
beneficia ha'bere videntur,et oaballarii Ollllles generali ter arl
~

nostrutn veniant be.ne praeparati;reliqui varo paupariol:'es

sex septimum praaparare faciant,et sic ad condictum


. - i.;. ::,

praoparnti hostiliter veniant.


4 . Volumus itaque .atque praec1 [Jimue,ut missi noatri :per singul os 11agos praevidere studeant omnia benef icia quae nostri et a:J.io-

rum hominas haberG videntur,quomodo :t'Gstaurata sint :post 9.VDW'lc1a"t~onam

S.\lt

noatram sve destructa. Pri.mum. de a.ecclesiis,quomodo structa.e

dest:ructae sint in tec tis , 1n m.aceriis sive parietibus sive in

pavilo~mth

n.e cnon in pi:::tura etiam et in lum1nariis sive of'ficiie.

...i militer et alia beneficia,oa.sae cum omnibua apr>enditiis earum et


l a horc:tu sive adquisi tu; ve l etiam qui d UIJ.usquisque, 1)0stquem h oc
racere prohibuimu,e,in Bll\llil, aJ.odem e:x ipeo bsneficio duxit vel quid
ihide:m exinde operatue est. Qualiter autem ait 1 hoc unuequisqu.e vicari us singulis comitatibus in suo ministerio aimuJ. cum noatris miesie praevidaat , et sicut ipse hoc coniurare valeat,totum sicut inveneri t in brevem m.ittat 1 e t ipsos breves nobis deferant.

-1 37-

- - - - -- - -- -- - - - -- -- - - - - -

------

4.

uerer.w;:;,

Llcs, y Ol'den<illo!J q ue nuc.; tro s e twi o.do;:; vi,:i:l<" n

lo :;: b Fne:ficio: en todoc lo :;; distritos , lo .: de nt.te tro:;: vo.s<...ll o_


~ lo::; de otro;:; ; v e= :::i de _ us de 11 bc-.r r ecib ido nuc ~ tro n en;:o. , e
lo:-- !tan re psr sdo o si es'L!m en ruinns . li.n 1 rirnGr lu cr, 1- o i ~ l e si s: Eli cot(n r~ 1 .urado"'
"' rTUiiiDdO.J su~ tccl.o:;; , ~ ll .~::.ucr .en ,
a u ~ parcC:ks, cus pi so c su pi~'lture; t:::J,_bi n cmJ tre r lucc o ";;'
c.e dcn.cics . JJel mi s no ,_ do , 1 o:. otros benc."icio!;l: 1 s c ob nii t>.s ue
0 "-Lll o c on toa o:.a aue do e .dcnci-s, con los frnto
el trc.b, ; e :t
lo t,uc :Je ''oy:_ .UdLJ.Lliri do . Investi~u cn q_t1 b i<me t el bcn :fic ;io
ll.c.n _ r.:;;;:; do a -pcl'tenecer " 11::!. pro;'i ad priv::d... de ~ I e u icn, desp u z
da nue - trc roh i bic in nl respec to. o u traoo.jo se h a rco.l;i. ::;;:' 1 o
d;:;;cl ~nt <.rH.:eo . ;\dc:m ~s , en todos los cond:cdos , e~ :1 vi ,-. io Cll. ~L'
i uri d1cc i0n , .i' -to.r:cn tG con nue c tros nv;i l:! dos, C:k b crt vi ~11 ~ r
Q l ll~ ucede, :i' todo l o quos dEJfJOubr~, .m tel o !f' enviemos :::e i.nfor c~ .

l!it

OJnila!J

hii qui :i.n ipsa. henE::ficia habent ,W'la cwn nostris

miss~e

ve-

niant,l4t ecirs possirnus qui sint,aut qui suum bEmei1c1um habeant condric tttm aut distructum.Similitsr st
o~lius

il~orwn

sint constructi ipei alodi aut

il ab~ue,quod

aliqui homines illor um

i~lud

alwes praevideant,utrl:llll

beneficium;quia auditum

bene~icia

habent deserta st ala-

Y todo:;; loe l! Lte p osean bcmeficios, dbcrM preeentc.rse con nu.c r..tros Gnvia dos -par a <_tHB podet.:os conocerl os y s aber qui!'in es "tienen
los benei 'ioios cultivados, y Cluina:,, abandonc.dos . .1\.eil:.::: o im:1 ecc ionli'n las fll'O icdadce person:alG:3 ae aqu:sllos, c ons idercndo
s est n ne jor C1.tidadas que el be.neficio; Jorque h emos o: do 1 e
el :;unoo tienen los bsncficios sin cultivar y sus pro;iedadc; s bien
cuid<:!dns .

des eorum restauratos ,

-1 38-

- 1 38~

- 50 -

- 50 -

CAPITULARE MI SSORUM DE EXERCITU PROII!OVENDO.

C..PiroL R PAR

LO
COI,

808 initio.
Brevis c apitulorum quam miesi dominici habere dsben t ad exercitum

vL:;Q...,

OBRE I:.L JlliCLUTAJ .IL ITO I EL

i enzos del

~r ' r

I ~O

eo8

CoL_. . endio de;; in:::trucc:l ones quE: dsben tener loe cnviod o
b rc.no f::.l'L TG:l.b.::;;.r l oo leVIlS d el Cllj ~rc i to .

,:e l c c-

promovendum .
Ut omnis liber ho.mo,qui qua tuor mansos vesti toe de propri o suo

oive de alicuius bEmefi c i o habet,ipse ee praeparet et psr se in hos-

tem perg at.sve cum seni ore suo si senior e i us perrexeri t sive oum
OOLli te auo. Qu i vero tres mansos de proprio habueri t, h ui c adiungatur
qui unum moneum habeat et det i l l i adiutorium 1 ut ille pro ambobue
p oscit . QI.li autem duoa babet de proprio tantum,iungatur illi alter
q_ui e im l iter duos mansos ha.beat,et WlUS ex eis,altero illum adiuvante,:pereat in hos tem. Qui etiam tantum unum mansum de proprio ha-

1 . Iodo h O~ u l'" 11-...rc CJ.Ue pose cu tro~ de cll. propic d~ d 1


otc.r c.do:J
t tuJ.o de b (mcficio p or ot1o, tia cr CCLUIJS.rse e iJ.~ ~
l "' Cl'r
or s -.. iar.o , o c on E:U o "'or, ai ate clcbc cuuplir
vi c io , o con :::m~ l l propi<-tOlio de tres~ ~ e le
uni ~
res ter D;:u c. el 1llc- t.::ng n unu :;olo, e: fi n de l UC C!L
_L a~ e nrol~rsc en el e~-rcito
or 39boo . as, ql icn ose - oe soln~cute , deber-!: wlil'S a otro ClL
lC i r l . cute tE:n,:;~ do._ , ~no o o , ' e
"o
e tmo de e l l o s , e
l.:J LJ d~ del otro, v y u. ' 1 - Cllcrr< .
bi ' n
q L.n r ose L 1 colo~ O(: le do ~ ar ' 1 tmir y ::re::;tc.r :...;;1. d. o trc::~ tre o en condi oi o11et: s=ejc.nteo, T'' r que ' l t ~ e 1c a l e..
errto. ;
F ro , lo trc~ uc: 1 prc z t o.ron ~u collo rrci ~n f C:l', .
c cr..: en U:J hc;;crco .

bet , ad1Wlgatur ei tres qui eiml iter habeant et dsnt e 1 ad1utor1um,

et ille perga t t antwn;tres vero qui illi a.diutorium dederlmt dom1


romanean t .
2 . Volumue atque iubemus,ut idem misei nostri diligenter inquirant,

2.

., _

~ui anno :praeterito de h oete bannito r&mansiseent super il lam ~~

uo 'tr. i

dinationsm quam modo superil.W comprehenao de libaris et pauperio-

ribus hom1nibus fieri iuseimue;et qll1c umque fuerit inventus , qui

:J C 1JUdi l'~

J r. l C rT
c1cl : lGl'i

nec parem euum ad hoatem euum faciendum aecundum nostram iussionem

01' {:11

y Jc-

adiuvit neque perrexit,haribe.nnum noetrum pleniter rewadi et et de


solvendo illo secundum le,gem fidern faciat.

3. \ UOd s i f orts talis horno nvent us fuerit qui dicat , quod 1us~ 1 one ~

vel vicarii aut centanarii hoc quo ipee aemetipsum

pr aeparars dsbeat eidem com1t1 vel vicario aut centenario vel quibuslibet hominibue sorum dediaset et propter hoc illud derni e i aeet
1 ter et mis si nos tri h oc ita verwn es se

investi~are

potuerint , ie

3. "i e so t'l;i<'.rE'. !:l;;uicn !t1c -f':Lrne t1e por oruc.n t;Gl ....Q1.____[.
o del vic.rio , o C:o:L ccnturi~Il t l o : uc 1 Jl Crsonal.Lc to deb :!:
r c1' o.r l o cntrcc 6 w .. enc:!.O!tndo conclc;,vic:::rio o ccntLrj(n, e ~ ~ 1'. 2.'ll ir.rc de ::
l1c , res, :, J'Ol' c .... t
r e n ob "ndon l n e ; ici n, ~ i
nt e _ troc P.nvie.dos
e den verifi car r ue ca o;; , ~ q -1 cr ct:;:: Dl .....
cn a te no s e ovi li ~ 6, de l't p ro ~ r el hcribt~n. ~ co cuicn ft Grc:
condo,vicario o procur:::d or -el

o del abcd .

pe.r cuius iuesionGtll ille remmsi t bannwn nostrum rewadiet atq ue

persolvat,sive si t s:_omss sive vicarius eive advocatus epiacopi atque~ .

- 13g_

- 139_

4. De homin.ibus comi tum

caaatie isti eunt excipiencU et

rewaclia.re non iubeantur :uo qui dim1sa1 fuerunt

CUJD

wcore

b~wn

i~~iua

et

&lii duo qui propter mineterium eius cul;lt od1endum et servitium noetrum fa c iendum remanere iusei sunt . In qua causa modo praeci:pi .ll!ll.e 1 ut
qu=ta min.iateria unuaquisque c omes habueri t tot1ene duos h om1nes

ea c u.atodienda doml dimittat,praeter 1lloa duos qu.os cum uxore

ad

aua;ceter os vero omnes eecum pleniter habeat


s erit,oum i llo qui pro eo in hoatem

ve~,s1

i pse dom1 reman-

pro~iciaoitur dirigat . ~P.iac o~

vero vel abbae duo t antum de caaat1s et laici a hominibus suis domi

4 . A loe s i ... ientes subordi nad oo del conde se los exil.ir~ y


no sern obl i &ad oo Q pe~ar el harib~ : los dos Que hayan sido
de::~ tin o.dos p tta acolJpse.r e la esposa de aquel , y, otros
dos
a ~ uicnes se les bayu ordenado quedarse pare a tender sus fu.nei ~
ncs oficioles y pres tarnos Srvic i o. En tal caso orden~os ~or
que todo cande deje en el te rr~ torio de au dapenaenoia dos ho _
bres por- c ada una de las :reas da su rceponeabilidad p::lr" r_v e
les desentp -m, ade:!!is de los dos que dGja con su eapos:'!. l. tooc l o ~ dGms los deber~ llevar consig o, y en caso ele que 1 LL r Lanazca en su tierra , t ondi' que enviar~oa con aquel que vay e
1 cuarr:::. en su luear. ~ o al abad pOdr2ll cle;jar en loo
territori os de su dcpendenci:::. solamente a dos de zua subordinados o uic nbro~ de ou personal lai co.

dim:ittant .
5 . De hominbus nostris et e piso oportUn et abba.tum,qui vel benefi~

vel talia propria habent ,ut ex eis eecundum iu.ssionem in hos tem

bE:nc possunt peraore,,axceptis hia quos eis secum omi remanere permi simue ,si aliqui inventi fuerint ,qui val preti o se redemi seent vel
dominis suie perm ittentibue domi remaneiasant,bannum nostrum sicu1:
superius dic tum est , et fidem

~ac iant

ao persolvant. Domini ver o eo-

rum qui e oa domi remanere permiserint vel m1nister1alea eorum qu.i

ab eis pre c ium a cceperunt si.mil1 ter


dt>ID ~aciant,usque

nostrum rewadient et fi-

subordinados, o a los de loe obi =torios otor~udos e t i ~ulo ac Qs (.deban alict~so p ~ -o le ~UGl'r~,c:
cc toe~ e so de aquell o ~ o quienes l0s p~~it1Doo pci " eccr en
::;;us ticrrz;ta con BU sen ar, oi se dceoubrG a ::1 uien <J. ttc mr.d1 n t c
el I~ O de dir e.ro se ]1bier e 11bra.clo de cw... lir 1- orden. o, ccn
er:: 1so ele sus ;oEores se 11u ie.re. t') u~dedo en cu tierr~, debe:r'
_ ~L r nue ~ trc.~y prestar j ,:mo;n t o, COLO ae h:l dier e !l~;J
crrib.l . l a ve~, loe BEiiOrlils '~uc les perr..itierc:n q ue; Q.I'oe ~;n :::.L'-ticrrns , o su ... oficiales _ue fueron sobo:rn~doo, 1 ~ 1.1 " tc n~c tle e/
"6C.r el 11 crib~n y prest::r j nrercnto, .est~ que t nc o.o o r:. oci icnto de ello.
~on

respecto a

nue ~ troa

dum nobis nuntiatum fuerit.

6 . Vol U!!Iua ut miss1 nostri diligent er inquirant,in q uibue looia


h oc faotum si t quod ad nos perveni t, quod qui dam hominea, postqu~,
s eo1.1ndum nostr2lll iuasi onem aooi1s auia qui in hostem perrexerunt
de stipendia sue. adiutorium fe cer unt,iubente OOinite vel miniateria-

libus eius propter ae ra di mendum pretium dederunt,ut eis domi remanere licuisse t, cum illi in hoetem ire non deberent,q11ia iam sociis
suie~

5.

~ o nb des uc .osan tGl,ri


~ icio, y, ece tm nuc~tr~ oruen,

oonstitutum a n obia a diutorium dederunt ;boc fia t invasti gatu.m

usre;; o o l UG nuc..;tro env1oU.os investi .:;:ucn dilic;en tCI!Icnte tn


ocurrido esto de l o r_t e nos ha: O!: en te:~?": o, a s bcr ,
q_ue a.l,.unos des ptt s ue, s e;t'n lo ordenado a; 'dt..ron ,., ~'.J ilEl :::.rr r"
n . ltc. :ae n.li stcrun an el ej cito, JJ edi bntc el pec;o e ou.o tl:ibuto o , s obornLrcn luc~c a loa ofioielos, con 1 ~'~ob ci~n
1
c ond , .~ r .. ver se lir e,s ile cu... r li:r loe. crtlGn uc l e vo., c ~o( o \le
po(cr crrr. nc c~e.r en cu:J ticrroo , s i bif,n no e t o.b:::n o li cd
ir ::: 1 ~"' Ucrr Ol"'J.\1('; yr: h~ b n . rest~do ce ... ua po.rco J. a oyt d:::. c:::t~1 l ccidc
or ccotl' Os . ~ :::: to deb - ser i nv ti ~ o.o ~ .~e no::: 1 .:: '
con cc::r .
6.

CJ.ll~ lLt,.ar hu

et nobie nuntiatum .

7. Volumus ut

iati~

nostri qu.i bac legatione fungi deoent

e.b h i s h ominioua coniectWD aoo i pi ant qui in hostem pergere debuer unt

et non perrexerunt;similiter et
qui

~d

a~

vel vicario vel centenari o,

hoc oonsenserunt ut domi remanaissent necnon et ab omnibus

pr asdio t um coniectum aocipiant,qui anno praeterito conatitutam a


nobia exercitalis itineris iusaionem irritam f eoerunt.

- HO-

7.
L1.er . os 1uc: las envi ados c~ uc debnn CLU!lplir cstL. misi ~n e:-::.;icn l o. tll t !l
at'!.u<=ll a o llo.-bre::~ rrue debieron i!' s. 1 ., ~ucrr:::.
no
l o h icieron; de izmil. modo e::ri jan le nul t:::. o.1 conde, 1 vicario e
cl C(;nturi~n !UC: consintieron ':],u c pcrn=ecicr~ su ticr:tc-s; ~, 1
t t biJn, do todas o.quellos <1uc e l ~ o pe.s-do lliciGron que 1:_ o!'cl~.. :.
de rculizo.r la C "'J.: :;iio. JJi li tc.r est:::.blccidc. , o~ no;:otl'OO no :fuese
obcdeoidn.

8. Istius capi"tu.larii exemplaria quatuor volumlls ut scribentlll'i


et unwn habeant miesi noetri,aJ.terum comes in cuv.a minieteriis
haeo facienda sllnt,ut alitsr non faciant neque missua noster neque
~

nisi sicut a nobis

capit~is

ordinatum est,tertium habeant

missi nostri qui super exercitum nostrum conetitllendi sunt,quartum

8. uereo os Que se redacten cuatro ejP~plares de esta c npitul ~ r =


uno lo han d t ener nuaotros enviados; otro , El c onde en Cll.ya cose ha de ralizar l a l eva , pur a que n o se l l ev e a c abo de un
mod o diferent e ni se
el IJB.recer de nu stro enviudo o del conde ,
sino crnio ha sido estable ci do en n uestra ordenanza; el tercero lo
hWl de tonar l os onvi ad os a cargo de nue o -~ro ej roito; el cu~ rto
sGr'' pll.r<J. nueotro cancil.l-.r,
I!U!I'C O.

babeat _cancellarius noster.


9. Volumus ut homines fidelium nostrorum,quos nobieoum vel ad
aervi tillm nostrwn domi remanere iussimus,in axsrcitllm ire non oompellantlll',eed st ipsi domi remaneant ve1 in eervitio domi norum
suorum. Neque har1bannum rewadiare il).l;Jeantlll'

11~ 1

h ominee qui

W'IIlO

9 . ucrenos qu ~los hombres de nuestros fieles a qui nee lea


ordenamoc ermnnccar a nuestro servi cio, no eo los oblicu e o e ~
rol ~o en el ej rcito, s ino que oe queden en euc hogares o al
ser-vicio do ous e aforea , 1 o s leo exi ir el pELgo del hcribc.m a
l os 1 ~c el ao pasado estuvieron con nosotro s .

praeteri to nobiscum fuerllnt .

- i-; ~.:

-lH -

- 141-

- 50 -

- 50 -

CAPI TULA CUl'll PRIMIS CONFERENDA.

HT1CULOG P RA S:&:;R TRATJ\DOS CN LOO liOTABLES

808.

8o8

De latronibua et furibus .

l . Sobre loo

2 . De falsis testibus.

2. J o'ore loe f alsos teotigoa .

3. De periuriia.

) .

Sobro

anlte~d ore. s

l adrones .

lOE p Gr .i urios .

4. De !Ugitivis .

4 . .:>Obre los fu,g:itiv os .

5. De hominibus appenaia propter leves culpas .

5. ;:, obre

6 . De moneta .

6 . Sobre l a r:.oneda .

embreo cc..stiGados por culpD-s levo o.

lO El

7. De roccia et aagia .

7. ,,obre las vestincntas y sayas .

8. De meroato paJ.ecii noatr i.

8 . Sobre el r..ercado de.

9.

De~

g. .... obre l a dofens... de nue::Jtras

noatra cuetodienda terra mariqus .

10. Sobre las n<:.vea que mandamos

lO . De navibus quas facere iuasimus .

11 . Ut ea quae constituta sunt a fidelbus nostris observentur,


et iussiones nostrae impleantur.
12 . De tempere alterius placiti nostri, et qui iterum ad

il~~~~1a

ci tum venirs debeant .


13 . De llom.iniblls filiorum ao :fi1iarum nostrarum , quoe missi et
mi tes diatringere n on audent .

nue~1;ro pal~ci o .

11.

u.c so e

orden~d o

~uo

mar o~s

,or t i rra y ;por r,r.

oons ~ruir .

.pl~ :por parte de nuestros ocrvidore::: l o que 11


oc observen nu.ootroo mcndatoa .
.

o."

... ;~-

1 2 . ... obre la f cl.a ele nuestra ae:und asenblea , y l t1i nos dcbc-

r6n csietir nuEv

ente a ella .

13 . es ccto :;:. los servidor a de mlestroo hijo::: e h i jas, a q t:ic: nes los enviados y los condes no ee e:trevcn a ac.ncionc..r .

- 142-

- 52 - 52 ART ! CULO

l:.S Tt-.BLI:.CIDOJ CON LOS NOT tBLES

CAPITULA CUM PRIMIS CONSTITUTA

808
808

Da

~archa

ad praevidendwm: unuaquisque

pare~s

$1t

i~luc

festi-

l . Sobre
"- acudir

~a
al~

defensa de ~as I!!fll'Cas. Todos deben es tar prap


prontamente c uando f\tere necesario .

;...d O!J.

nenter venire,quandocumque neoessitas fuerit .


2 . De latronibus,ut melius distringantur . Bt ut nullua hominem
pendere pre.esunat , n i si per iudioium.Si vero a.liquis sine culpa penU. i t us fueri t et 1 bi mori tur , tuno ab a o qui aum sine iud i c io pendi dit proxirnia parentibus sit compoaitua;et si ibi mortuus non
f uerit , sed v i vens eve.serit,tunc s i b imet sit compoaitus st res et
mzncipia sua in fisco non cedant . Da servs varo,si qui s al t er ius
~

absque iudicio et sine culpa pendiderit et ibi mortuus fu-

e.rit,weree ildus eius domino solvatur;et si de i psa morte evaaerit,


i poe i psam

~iudem

reoipiat et liber poatea pernaneat.

3 . Ut nullus testes mitt ere i n iudioium praesumat 1 sed comes boc


per veraces h omines circa manentea per sacramentwn inquirat,ut,
s iout exinde aapiunt,boc media omnibus dioant .
4 . Ut

nu~us

se periurare praesumat;et si

~ecer1t,sicut

i n an-

terioribus c api tulis me.ndatum eat manum perdat aut redimat . Et

ruw

Ol!lilibus anmmti atum fiat 1 quid periurium aut falsllll! testimonium noceat .
5 . De emptioni bus et vend i tionibus,ut

n~ua

praesumat aliter ven-

ds.re et emere aagellum meliorem duplum vigint i solidis et simplum


cum decem aol1dis rel1quos varo minus;roccum martrinum et lutrinum
meliorem triginta solidis,Sjgusinum melior em decem

ao~idis.Et

si

e.liquie arnplius vendideri t aut empaerit,cogatur exeolvere in b6IIllum


so~ 1dos

2 . Con respecto a los ladrones ; que sean c astigad os m~ sevcrarr.ante . "~ue nadie c as tie;uo a un hombre sino mediante ;juici o. Sin
e barco, si alet~en fuere ce tigado su1 culpa y nt~iaro , ao cate
c::tco, 11ui cn lo hizo c astigm- ai.I que mediara j uici o, clebsr poe;
1 cor.posici n a los po.rientes
s pr irnos ele O.Cluel; s i no ubic.re muer to , sino que hubiere loer~do escapar con vida , en esa c aoo ,
~l mi ono rec iba esa :Lndemnizeci n , y sus bienes y esclavos no v~
yan a p~rur a~ fisc o. Respe cto a los Ei ervos , ai algui n oaoti ~c
ro
lU'l ~icrvo ajeno s in previo juicio y oin cllpo., y s te ... uri el' C
n ris16n , deber pagar a su amo l a i ndemnizoci n; en caso de que
eoc ~pure de l a crucrto,
1 mi smo deber recibir la indemnizoci n y
en udel antc pe ~nccerl libre .

3. ue nadi e pr oent e teotigos en un juicio , sino que el con e


deber~ investiear ol caso por modio de h ombreo veraces de la~
con o.e , u fin de tluc , previ o juramento, aeglin conozcan e l c osa , lo
r l aten con todos ous dot !il.~ea .
4. ~e nadie c o~eto. perju rio; s i lo h iciere 1 pierda su ~r~o o
repore l a falte, SG
lo ordenado en l oa ar t culon precedentes ,
Y a todos se le~ b~ c onocer qu da os l es puede e~~ el pe ~
:IUl'io ' el fals o tes ti.. onio ,
-5. Sobre las compras y l ao v&ntas . ~G nadie venda o compr a
otro precio tUl o~y~ doble, s ino en ve i nt e sueldos; y el s i opl c ,
en l s de diez; los demAe se cobrar
mGnos . Las
nic aa de
-arta o nutria no se pa~o ran a de treint::t oueldoa l a:;1 de I:ltlrt
ccbellir>..a, no r:: s de die z , Si aJ.gu.ien. vemdiora o comprare a Lm pc.cio superior , ocr obligado a pnear CLlare.nt cuo~d o s de multe , y
a r1ui cn l o lloyc. del:lcubiel' to y l o comprobare , se 1 P'"'ear
-veinte
eneldo :J .
~o

quadraginta,et ad ill um qui h oo invenerit et eum exinde con-

vi cerit solidos vi<;;inti.


6 . De fugi tivis hooinibus ut , ubicumque inventi fuerint 1 ille qui
eum retinet bannum dominioum solvere ooge.tur,et ille fUJiitivus aba-

6 . Sobre ~00 ru.,.itiyos q tw dondequera S lo:; h ... llc re , pacuc


rea l qu.ien lo tuviere ratenido; y el flll'"itivo sea i =cui t,ncnte d~;.vucl to a su c e orce , u c asa de su a>:1o .

~c. ~ulte.

que dubio in patriam a d dominum suum revertatur .

7 , De moneti s,ut

in nullo loco moneta peroutia.tur ni=;~ i ad curtem;

e t il.li denari1 pala tini mereant-ur et per o.mnia dscurrant ,

- 14 3-

7 . Respecto e l us moneda s; ne en ningn luga r se e.cua'l I!loncdas s ino em. l a. corte; para e l intercambio c omerc i al so empl een
l os denari os pal o.tin os y :Jt os c1rclen en todo e l re i no .

- 143-

- 53 - 53 -

CAPITULARE l\1ISSORUM
CA ITtJLIIR !'AAA LOS l:.N"I'"I/ :)QS

808

808

De pace infra patriam.

1 . Sobre la paz en cada comarca.

2. De canonicis et monachis.

2. RGspec to a lo~ el r1gos cannicos y a l~s monjes .


3 , Sobre al f aJ.so tsf.ltimonio y el perjurio.
4 . Acerca de loa que Cle un nodo f!'a.uduJ..ento q_uieren alce.nz:: r
l n condici n de hombres libres y se ensoberbecen .

3.De falso testimonio et periurio.

4. De his qui se fraudulsnter ingenuare volunt et aliqui optumescunt.

5. De falsis monetis.

5 . Sobre l as

m oneda~

falsea .

6. De illorurn hominum conquisitu qui modo foris ducti fuerqnt,

et postea adquisierLtnt postquam patres eorurn et parentes ducti sunt.

7. De decimis et nonis.
8. De latronibus et disciplina eorurn.
9. De operibus palatii ad Vermeriae.
10 . De illo broilo ad Atiniacum palatiurn nostrum.

- lH-

6 , Respecto a lo adquirido por lo s que baoe poco 3Slicron d~l


territorio y postoriorJll.e:ate obtuvieron bienes cuando sus p<!clrcs y
parientes, a su vez, fueron a lu guerra.
7 . Sobre
8.

A cere ~

lo ~

dio=os

novenos

de los l a dronea y sus casti g os .

9. Sobre los trcba jos palatinos en Vermcria .


lO . Acerco del redil par:l nueetro palaci o en Atiniaoo .

- 54 -

54 CAFI'!'UL!. FI..'l hCOl'OO E! Ca.Ui:S llO'fA PJ.CIW!L .

805 Cnn1tuln qunc volUDUa, ut

eoo.

805 - aos

~ , c.bbc.tc o

c:t cocitc:J qui modo

cd e::= rcdcunt per B111< ulo loe:> corun noto fncisnt ot

otuuao.nt, oan i ufra eortm ;pcrrochi ao ct cisooti coa ccu


aort1

ob~a=a

m1n1s~cria

e nv1c1nonti un qu1 1n a.crcitu e L-ul. e un &::,u1vooo no::tro

ue.rc.noe: que 1os obispo e , cb:!.des y conde&, que ahora rc.::;ret~Cn o.


cuc oor.nrcne , den a con oooor e e toa erticulos en todos ous territ orio::, y loo i'l<t'"= obo.-rvo.r t::nto dentro de loo ltti t e:: dG sw:: __:
rr2'!ui~o y di::tritos as nomo
los territorioo ndr.ini!Jtra tivc
ele -U3 convec ino:: que riarch nron en el e j lrci to junt~rentc con
nuc tro tocayo ( ~e~ tro hi~o Carlos ) .

pcrn::;:crunt.
l . t.t 1! i

titus cdlrr-..rc

o~e=t

.!e

illlllo:l:l,

1to ut

l .

ie

:fin de

uc tr..ten de c;u<!ar e l o::J indi.:..nt aa clWldoles cere tc:s , a


ue n o :crc::c::n ele hor.bre .

1"'..-..::nt

io

c.nze 'CUlitO Cut! =e;:=itia honinitu D.d no


11!S::1o no:trD 1:<\ cos non pe!"Voncri t pro nli

"""" dcnecooo1-

no:~trw:1

l.lt1l1-

c1 in e erci tu c:z:ire v-l=t et

no

_.i.... -

e.s...c vicicntur c.l1 w1

:.lo :reccr1 t, -t ;.,i., ut 1 1

..
tJ:

~1

el

ct

ub

uo:J 111
1

~.

e torco
CL cto

=la

tren:'.~

ooaw:.t

~ut

CO

rrc chenei ct in

- 1'5-

ad c.:tsau.

1buol~c~t

crretr-t,..

CU!l....!.....,!.

ili~~

c::.u-

C1J

Et ccl.d ctor1bu:l !l,:,.bc=t providot1-

t:-ntu::l

l l l = qc::. in uarci tu -unt.

.:....:===""-" virort.:..t:. et
ncrvi 'tio

roo et f.

in c111a q

ele

nc tcdo~ a~ tln 1r op. r:"doc p~

cervir o DiO:s y a nuo=tr:l o:: ~1-

'in Uc ,..ue, c uondo r c.oi t:.un o. nuc::tr o ~ o n ue stra.


n. '.1 to l o<> L::.-:m llc.-ar a noeotro>:.

c~t' ,

4 . ~1 a -l;;uno de lo~ boc'tre::: que c:;;tl en CD:l:iC.c<mcs de in r c~r cl c.j~rc it o y ae cmcucn'trcn junto c. nu.c ot-ro ~U o hi j o ~lo.:: '
n1 ui<n le h ici..rc d::llo en sus coc"-s, s o. en U pensOD:> de su e::; es::. o a1 ::u C:!s :l , o en c u:ll.tllliar otro bim , ordcon...oo que:: t::.lc !:> r.::.l.1 ce. ort;;e oa!'..n ::.rrcc~d o c , puc:.too, en el c ero y cnc:trcclcdo~ , ~cr: - ncciu~do bnjo c u.=todi :l llCst o. que r c::re.s c.n .2 cus rro.... icdc.dc s t:..:uc1:!.o.J
c ontr 1f'1c.nes se. perpotro.ron eooc da.1o::.
--~ ~;

a<:lvi , usqlle dum e.d c ceam remeavGrint

:f~orit

., Jl'r ci"':!i'k.tLr

J:!C.t

3.
fk-, "

3. tt o!'ll'cll rr:; e r ti .1nt o i Je1 ::;orvitiun et ad

:r:..

2.
meJ1 do3 del n ao le e .oeto debu-'
..n un1reo e noootro::: e n
cua troras , ::i ::ntss, or t!l._unc. r e:z6n, no r c o1t1ercn nuc=~ or.~n.

:.uell.tru::a eo.

certcn~

e~.~ fc-

viYcre et eo:""t .......

5 . :;)cbcr~ tener l :J coyor preccuc16n que r ucd:n contra l os l <.t:rcnco ; lo:: r..olhcchorGo , junt<.:::cnte con l oe yic!lJ'io- Je aqudlo- ue
e at!n en c:tt....~.n.c..

6. l!e e:n las c iud.ldc s ae e%!1crte. .:1. l os t_ OD!!:Jtcrto::::: de bcrbrc:: ~~


de dcncc.l.l.::.a - i'in d e 'lUe todo" oe es:fu Gr<:oat .or Yiv1r pi<edo:J<. ;;
c a::tt. ente en " 1 ecrvlcio de Dio,, y d.ircmt c.n , ecrn :me !'CCib1H.dcdca , S lOO robres y 3 BU ~ento.

iuxtc pocclbili t-t= nutriro 1' ci..;.nt .

- 1'5-

- 55 -

- 55CAPITULA POS T A . 805 ADDITA.


806 -

D olericie e t lacis qu1

ART! COLO::; 1 - 'DIDOS Dl!:SPm:!S DEL

813

806 -

ad aliquam nimiete.tem dent et

acc1p1unt :ei quie presbyter aut diaconus dare aut acci pere praesumpeerit.gradum amittat; ceteri clerici et nonnanes diaciplinem corporalem
et oarcerie cus t od:law eustineent;laici qu1 acceperint aut alicui dederint rnanum perdant.
2 . De negotio super omnia praecipiendum est,ut n11llus e.udeat in

nocte negotiare i n vaaa aurea et argentea,manc i pia, gemmas,caballoa ,


aninalia, excepto vivanda et f odro quod iter agentibue neoeesaria sunt ,
sed in die coram omnibue et c oram teetibus unusqu1sque suum negotium
e:cercea.t .

3. Reliqua capitula quae in enter iore capitulari acripta

eun~tam

de venundatione annonae at de reliqu.i a iusti tiis et de reste.uratione


a sc cleeiarum et de pace e t de f ty;itivis et de singu.li s qu_ibusque caus i s ,
omnia ita obaerventur .

PI O

805 .

813

l. Con respe cto a los ci~rigo s y laicos que dan o rec i b en el


e nto c r i ena por r a zonas flit i lea, ee eatablGCe que s i tm pr ceb tero o Qidcon o l o admini s trare o lo recibiere . pi erd su
do; lo s dem a cl ~rie oe y l a s mon j as sufr an castic o corpora l y
pr1~;;1 6n; l os laicos Q.Us lo rscibi eren o lo di eren e otro , pierd n la rn:mo.

2 . n aspo c t o a l c o erc i o, a debe presorib11' 0 oobre t oclo , q e


durnn t e l o nooh o n~d.ie os e n er:;oci ~:.r ve.sou de oro y de pl o:t::L , c!:<c l~vo s , pi edras ~rcc iosa s, ccbnl l os, an ol es, excepto los o~
estibl es y el forraje que ~ueren nec esurios !l ~ loo viQj~ o s ;
or el contr r i o, onda ~U1o ej erze su ne~ ocio de d a , d el ant e de
todos y en l a r oseuci c de testic;os .

J . Lo:; d :!s arHouloa qua apn.r e c en en l a e pittlle r ..ent r i or ,


t::mt a oool'e l vent o. de c ereal es, o o o so bre las d a ,.1::; leyaa , l a
r e ot nr ci n de 1 o i :;l csi s, l a :oeaz, los fu itivos , y s obr e ooaa tmo de l os ca ::;os p r"tiou.lares , tod os debcr61 acr observado
do i (l;Utl o o.

- 146- 1 :115-

- 56 :n:tCULO;, Dt:. C>~RLC l.G lO

CAPITULA KAROLI 1\lAGNI.


803 - 813
80 3 - 81 3.

Nemini liceat eervum suum pro:pter dampnum a se dimi ttere, sed iuxta
qualitatGm culpae dominus eius pro ipao se:t"Vo respondeat aut componat
quicquid ille fecit usque ad super plenam leudem liberi hominis; quoquid super boc fuerit,in regia iuditio ease videtur.

a.

Si inventua fuerit quis oartam falsam fecisae aut falsum testi-

o onium dixisae,manum perdat aut redimat.


J , Si quia homo libar peccato immin nt e,quod abait,patrem aut matrem,
avunoulum vel nepotem ini;erfecerit, hereditatem propriam amittat.Et ei
quis mechatus fuerit matrem,sororem,amitam aut neptwll,similiter here-

l. 1ladie :puede l i cite.monte e char de su casa e s s iervo 1or


un dao ocasionado, s ino que , por el contrario , el amo deber'
r esponder por ese a i srvo s e ~
ol -tipo de cula , o dGber pc.cr:r l a CO ."Joaici n r or lo que aquel bayo hech o , aun l a indeT.1niznci6n plena _or un hombr~:: libr ; lo ue corrac,...ondi re aJ.
efecto, p rte11c c e al tribuncl tlel rey .
2 . ii El deo e ~ ro t~lHl uno l
c.:.cri to un!l cr!I'tn ele , n.!'l.U...i:Ji Ll
i'clsa, o, ha pres t ad o friso tostircni"c, perder S Lt ,_ uno o 1 ~ rc"Jc~tnn' ( .. cicn t e el p"_ o de i ndGI:ll'lizac i n) .

3.

S i~~

(lo ~ue nllllCQ suceda); f!lr, cvitcr el


padr e o kr re, al to rnterno o al sobr~
no , 1 cruel' ' SU:ii r ro
dad es . Y s i alguien :fornicare con su m dre , su lJe!'T:mc. , su t a o ou sobrina , i ut!lrlante crder SUf.l
p:oicdL'<loo ,
h o lre

li ~~c

pccd o , B cr.innre a s

ditatem perdat.
4.

4 . Ut homines fiscalini sivs coloni aut servi in alienum dominium


commorantes,a priore domino requisiti,non aliter eiadem ooncedantur,
nisi ad priorem locum;ubi prius visus fuit mansisse , illuc revsrtatur

et ibi diligs.n ter inquira tur de statu ipeiue

- H 7-

OWll

ue lo., f1r;c:cJ1no .... , colcnos o s i er vos .uo ha'.:.itcn e- un C:c:::oru recl<'.uacl. oc -ol' S tl pr irr.er c.r;;o , no los scon conccclium:l sino bajo la ccnclici n de q u.c rc'-'reaen al lu, nr w.r~e ri _; '
re rcse ~-lor.do o:::tuvo ontoriorncnte e i nveet guese c.ll dili entE- nte con ouo. c one:.mvuneos acerca de su eoto.do .

t.inio ajeno

oognatione e i ue,

- 147_

- 57 TC ..es

- 57 -

801 - 814. ( 801 - E06 ?)


CAPITULA Oi'iiN I BUS COGNITA F AC I ENDA,

801 - 814. (801 - 806 ? )

Hoc a nobis praeceptum eet omn1bua cognitum

Ic e: o:;;

~acere.

l . Ut in!ra regna Christo propitio nostra omnibus iterantibus


nu.llus hospi tium deneg et 1 mans1oneo et focum tantwn; sim111 ter pas.-

tum nul lus contendere i'aciat,excepto pratum et meesem.


2. Ut liberi homi n ee nullum obsequium comitibue faci.ant neo
vicariis neque in prato naque in mease neque in aratura aut vinea
e t con10tum u.llum val r es1duum .eia reso1vant,excepto servi tio

q uod ad reg em perti net et ad haribannitores vel h ie qui legat io-

orcl~no.do

dar n conocer esto n todos :

l . u dentro de e ~ t o .J _e in oc , nuc :>t:l:'os 1JOl' el f avor U.e Cr i oto ,


m : ~ i<.. les r1ic nc h ooi c J ;je
lo:: viaj ero o, esto m;, do j-_ ic nto
fl1 o; ~ .J L .i cr.o n:c ic lec nir ;::nc el derecho e p~sturc , cY.c c i;o ~:n
loo l,C~doa - ~ en J.. ~c tJ ic.!lco .
... . 1 E loo hor bre li b~ e no Drc t en servicio c.l ~lmo ~ lo o e 1aco ni lo~. vic cri o.:; ni en o p;.ader- ni en l o. nj -e ni en l:c~
l' l :.l ~ o en 1:- vi , y no les r" "11ct1 oontribt cin o l ::; un~ ,cJ;c c: .-t;c,
el sc:rTici d elJ i d o ~ 1 rey
le::: r-e- u, ~dores el eri .n o :.:
q i .r c o 1 r i en una l t:_ " Ci ' n .

nem du:cW'lt.

3. Ut ubi cumque i nveniuntur vicarii aliquid maJ.i oonsent1entas


vel faciente s ,ipsoe e i cere st meliores ponere 1ubemue.

4.

Ut~

et vicerii eoru:m legem eciant ,ut ante eos iniuste

neminam quis iudioare poseit vel ipsam legam mutare .

5. Ut qu i cumque in dona ragia c abal l os praesentaveri t 1 i n unum-

3 . and , o~ ! UC. en cu~l'!. tlicr pe:.rte l Ltr, a& ene entren vic c.rior>
c:uc e n::: icntrn en ::U r l'.n 1 o l o re.oliocn , ::: lo::J o:-,mJ.oe
oc
11''

n o t;r-::

LC j Ol'GEl .

1 ::: con e s J' :::us ''ic.riou couozoo1 l a lcJ, fin e q~1o


e. s t< :-rt.cc n oi ~ n ~d ie !'llctle. jll::;: ar a otr injl~~ta .c n~ ~9 l te r--~
l lt J- .
5 . r ...l , vicl''- ue 1 lo.:: Jonetivoo recle::: L" yc. 1rcac _ t :. o e b ll o ~ ,
dcLc r~ ~"b e
u1rcrdo ~u no1~bre en C " d~ tm d(. cllon .
4.

PC

quemqus suum nomen scriptum habea t.

6 . Ut qui oratorium coneecratum habet vel habere voluarit,per


consilium episcopi de suie propriie re bue ibidem larg i a tur,ut
pr opterea ill.i vic i c anonioi non eint neglecti .
7 . Ut nu.llu.s homo praesumat te1oneum in ullo loco a cci pere,nisi
ubi antiqQitus pontes construct1 sunt e t ubi navigia praecurrunt
et antiqua videtur esae consuetudo.Simil1ter nec roaaticum neque
p~veratic um

u.llua aoci pere praesumat : qu.ia qui hoo facere temptaverit.

6 . Lli n poseo. nn oratori o coru:Jc._ r<! o o d<~ soo t nr ~l o, ' trlo ,


c cn r.l con::c;io ' 1 ob i c o, ... 0~1 en :. rrc _ic c bien o, e fin de . u
l' e !;le :. tivo nc oc::.n u- oc1 i!r.don lo:: el ' ri - oo c on nicoo d
r-"n
l i(n .

;el

7 . die _ C. cc.brcr derLCllo de onto "-o en tm l ur-.r, Lino :::unde , yo Jlll . tes conotrui o dc::lle QlltiL.uo. de - jo de loo cn::;lcc
tr ~:l'l oi ~en l cJ;: n: ve", ~f
e r y:: vicj c. cost ur-l:rG . -~s ir d ~- o, n:lclic
dr~ col H ...: dsrsc~ . o de rod- j; ni de p F.a,if.. , J 1 i cn lo icier-c C.r _ r:::
::r G:D tor os " os cE: o e s l :c. ..v.l t re el .

bannum dominicum omnimodie componerG debet .

- lll\-

- 58 -

- 58 -

p..._ 'rt" L.31'Au DADAS l . U1l

RESPONSA rdiSSO CUID.AI11 DATA

801 - 814 ?
Continebatur ne.mque in primo oapitul o, utrum,llb1 colonam aervus
ad illam colonem an ad illum . Considera enim , ai proprius servue tulle
~;~oc i averit,aut

l. Ln Gl IJl'ir. e:r capft nlo se 1 re: ttnt a b ei, en al ce. so de uc l'lll


acep tara co o esposa a una colona los hijo:;; debcr .:m nc l'tenccGr e l ouj er colono o a ~qu l . ConoidGra a quin do vos~
tro:::; ertenecer: u la prol e, e el ce. so de 'lUE: tt~ siervo se unicr.:c on 1 - ecclava , prO}J icdad dG otro y , de L orl o ~ir il= proc e ' r:. ;,c ::;pec to o. sto s; or _u o o l1oy . s <?.uc libre o e: i el"VO.

cu1ua1bet uxorem ecceperi t, infan tea illorum pert inere deberent


alterius propriem anc11lam sibi

v r.1 10

801 - 814 ?

aJ.teriua aervue pro-

prius t11am. propriam ancillem uxorem aoceperit , ad qem ex vobia eo-

rwn prooreatio pe.rtinere debeat,et taliter de istis fac;quia non aet


BlJplius niei liber et servus .
2 . De secundo unde me interrogasti ,si comes de notit-ia sol:i.dum unUI!l

aocipere deberet et sce.binii sive cancellarilla . Lege Romanam legem,


et eicut ib1 inveneris exinde faoias;si au-tem ad Salicam pertinet

legem et ibi minime repererie quid exinde ~acere debeas,ad . placitum


nostrum g cme:rale exinde interrogare facias .

3. Continebatur quippe in t ercio c apitulo de his qui per falsos


testes libertatem consecuntur,quid ex his

~acere

deberes interrogasti .

Nos vero ubique vobis praecepimlls,ut nequaquam curo falso testimonio


ullua se potuisset liberare de eervit io;e t si aecund um legis Qrdinem
-

('""

~-=

se .l iberare potllerit,liber permaneat,si vero cum ;faleis testib\.lS,

2 . Con re:::pccto al cec undo C" " tu.J.o. en el I'J.UC me prc .... untnstc
:::i .'o' tm ... notifi :-c i n , el~ , lo::; jueces o el c c.nc iller dc:bcl n r ecibir
nu;l J o; lee l r. cy :'o;., 'en e y p roc ct1e lCJ -e u e Jo
con lo uc s e:ll<> . cllo.rs ; _ ~aro ci el c ~ c:o pcl"tc:nc ci re a 1::
I.c; ..,Hic ~ en cll.._ no encontrc.rec qu deba:;; loc cr , f: l r -': s < ~'
! L.Cl' l ~o
e ~ unt NI "'c ::J terior.Jcnte cm mu:: r tr- asru:blcn e:cncrol .
3. Ln 1 t ercer captulo pre.:;wr~;- ba:;; c1u m.di do. o
b i a s t omar
con a . LLE: l l os que consit; LLen la libertad ocdi rJ t e :f. lcos testi gos~
DG h ecl o, nosotroc os he os dado orden de que en ni n~mtc c.rt c :;~
eJUiEm r uc.dc l ibrarse de 1"' :erviduobr G mediante folao tcctL 01 io ;
si de e ct c:r'ldo con 1 "S di s pocicioncc lc :;oleo plldi c;,' concc.:;ul.l'lo ,
CJ. ~ ec ~. libre , _e ro E:i f u.e:r n edi antc e.l os t c::;'l;1:; o 'hj
t s oc
lo con:'l irmtas .

nequaquam 1111 consentas.

4 . In quarto namque capitulo declarabat de hie qui prima 1 secunda,


tertia vice mani ti ad vestram 11raesentiam venire nolunt. Sinlili ter de

4 . Ll cu:::;rto e :- :! tul o tr:::.t b n. de ~ucllo c qu e ci t c.o;; w~, :o


y tre3 veces , se niet,sn
prc scntcrso ntc vos .JGl ni- o c elo ;
01~l c nc .ou qu~
~ debe h~ccr ol resp ecto.

ipsis praecepimua , qu.id ex his faoere deberet .

5 . In quinto autem c a pitulo referebatur de epiacopia , abba

vel ceteris nos tria hominibue qui ad placi tum veetrum venire contemp-

serint. Illos varo per bannum noetrum ad placitUIJI veatru:m. b8Illlire faciatis;et q11i tune venire contempserint ,eorum nomina annote.ta ad
~

- 11 9-

la-

5. :i:.n el !Ui n to e ~ tulo ce l ~. c :t: a refcrcnci s. l o :J ob i ~!' O.J ,


::clcnd eo ~' dm.::J n icr broc de nue;:tro p~rcanf' l ne dc::;obc:. tlc icron
1 o:r:'llen Jc ir - vue ... tra acOJ. bl eo. . ObliF:-dlo a asitir e vnc:::c::u!ble. ;:- or nue .'l t r o bando ; s i ~c u icn desobcdecicl; cntonCGs, dc;;ber~s cnotor su no i:-r e y prese11t r..rlo ente ncs otros, n
nu c ~ tr

o~~~ la ~

cner~l .

noatrum generale nobis repraeasnt-es .

-l:S'-

6. In sexto autem caPitulo

script~

erat de pontibue antiquie

conattutis val de in+icitia teloneis. Unde praecepimue,ut ubcu.m-

que antiqua consuetudo fuit teloneu:m e.ccipiendi teloneum legiiiimum


a.ocipiant .

!~am

st boc antea vobis ore proprio

iniunxiJ:~us

et nequa-

6. n el sext o c ap t ul o pr egunt abas por eacriDo lo referent e


a lo::J puentea anti r;uama.nto c onstruidos o a los pont azgos ilic i to~ . ~aspe cto a c~te punto ordenamos QUt donde qui sra que exist r.- l a. ent ua co stWJbr e de cobrar pc::aje . perciban Gl ~le
e; t o. ' s to mis .o , y o a.n'te s lo di spus i mos de viva voz y no lo
enten;li s tcis .

quem intellexistia.
7 . In aeptimo autem ca pi tul o, ubi re.ferebatur quali ter post queralas dominorwn aervi eorwn cartas ostendant,et ips:l. aervi a scabineis

sententia accepta eas veras ease comprobare debeant.Nequaquam hoc


volum.us ,quod

s uam carta.m propriam probare debeat; sed dominue,

qui ipsum.,J;1ervwn quaerit,:l.pee,si poterit,:l.psam oari;em falsam depre.e-

7 . En el s ~.>tino e 11 tulo se trawba de qu ~ na.nera deb ~ pr sent~r los siervos


sus c artas de manw:li s i n dee us d las qucrcll"-S de ~ . y que l e o llistnos s icrvo o , recibida l a ccn t c:nci n de loo jueces deb on com robs r _uo eren aut ntica o .De ni ;un:::. aner a a cept!lr os uc l
1ervo deba probar l a nutcnticiucd de
su. ca rta , s i no que el en.o que reclama o su s iervo, oi pudiere 11~
cerlo, dcuuc~tre la fal sedad do l c~rta .

h ondat.

8. In oci;avo capi tulo referebatur de servia qui Francas :fem.i.naa


nccipiunt ,Gt postea illorum domini eis cartas fac i unt eo tencre ut,
s i aliqua procreatio :filiorum aut filiarum ex ipsis orta fuerit,liberi permaneant;et nesciunt, aicut .s cripsisti,utrum habere debeant an
non . Deinde. volumus u t, s:l. ille homo servo au t ancillae cartam ili sua
pra.csentia fecerit,et 1lle vel illa qui oartam liber"tatis habere dsbet praeaentes fuerint,ipsa certa stabilie permaneat . Sed qui post
discessum d0illin1 sui ortus fueri t, in servi ti o permeneat; e t illae cartaG1quae a quibuedam dominis h is factae fuerint qui necdum

nati eeee

8.

ol c ap:I:tnlo oc t avdl ac roer:L a c.l caso de lo .... i{::rvoc " tlC


1 ujl"es Francas, y lu ~go sus rucos loB rcdac t= Cf'
t~s inuicEnda qua , s i rracronn hijos o h i jas, Gozar 1 do l a condicin do libreo; y no s ab Q1 1 coro nc deo a~ , si debe n conside ~r1 o v~lidus o no . ucrano~ 1uc , oi ose ho~brc le redact l Q c ur ta
.., ~u !::1srvo o occltlvo en su preeonoie , y sl l1 0L bre e l u mujer n uc:
posee 1 c~ta de anuoisi n c otuvo presente, tal cart~,pc~~nc~
ca firo-'c: , ero q Llien 1. y c. nc.ci<l.o des;u s del deceso de su 8.llo, Cl'r~nezu..._ en servid e bre , y l as carta; q_ue fueron e.-cri tae p or
lu- ,
noo rur.os re ra aquellos cuyo ne.c1r. iento -todav o. se i ~moruba, ro
que r -nlmen-tc hayc.n nncido dee~u. s de la r..nc:rte de: aquell o:::, no t r dr~ n n.~t 1 efecto, ni e l l o::J podrn ::;cr libros p or re dio de co~o e r
tas .
bn

se cesnn con

noecuntur sed post eorum diecessum nati fuerint,nul.lu.m opti.n~~l


s:f:fectum,nec per eaedem cartas liberi esse valeant,

- 150-

r.; -

-59 - 59 lillTI CUlO:J

CAP ITULA A rJIISS O CCGNITil F ACTA

l' 0..- A COI: Cl!.R Q, UT1

(803 - 813)
In

pr11Die

de~

N!f. .:JO

803 - 813

domni imperatorie et regie,quem ;per B611letipsum

conauetus eet bannire,id est de mundoburde aeccleeiarum,viduarum,orfanorurn et de minus potentu.m personarum atque de raptu et de exerci.te.-

11 ple.cito instituto,ut hi qu.i ieta. irrWJlperint

Qmlnu

dOminiCUlll. Omni-

l . En prirr.er l ugar o e tra tf:! del bando del a e:- or emperador y


rey , quien por ou aut oridad ~ucle p ro~ulgar bandoo respecto a
l P prOt~CCiD de l~O ielesi~s , de laa~ t nu{rfanos y f ObrEs,
it udc .s, l os refer.GJJte s al r apto y e. la a_:;_anblea ili tar di a_ uc t u , de r..odo q_uc s.qnclloo qua violaren l ee rden es, par u<m o br..ol t~cnte el bando del s oberano .

I:I Odi s componant .


2 . De decimis et nonis atque iustitia a.occlesiarum Dei.ut studea-

tis dare et

~acere

sicut lex est .

3. Qui beneficium domni imperatoria et aeccloeiarum Dei habet nihil


exinde duca.t in euam here dita.tem 1 ut ipeum bsnefi cium deatruatur .

4. Nul.lus homo alteriua clericum aut hominem. recipiat in sua potaste:te .

2 , ea:pecto a loo dicc:'1 os y novcnon , y a oerc a du los dcrcc:oc


de l us i~l ~sioa de Dios , crden~ os quG conce d~ s y proccd ~iG e u
ellos de acucr o con 1 ley .

3 . u m tiene un bene ficio del seor eupcrad o;: y de l os i c lcoi o.o de Di os , m-cd::1 :odr l acer en su pro Jic.dad que c.rruine c::;o .k-

~
4 . I:a.u ie reciba bajo su juri-dicc in u

5. Ut nullus latronem habsat in eua potestate neo cel et,

5. lladio t enga bajo su jurisdicci

6. Ut nullus se praesumat periurare aut faleum testimonium dicere.

6 . _ludie

7 . Ut nullus contra rectum iudicium au.deat iu.dicare quicquam.


.; ... .

8. Ut nullus praesumat nocers eum qui rectum 1Jnp&rator1s. dix~it .


9. Ut nullus praesumat alium sine lege opprimere vel aliquid ma l i

Ull

el rir; o u hor:.br

'e

otro .

no

a 1;revu

per jurar o

n ni ocul te .., un l odr6n.

a.r un f

so te .;tir..onio .

7 . 1 adic o~e jnzg~..r n c-l;ro sn :Jcnti do contrario o 1 ley


Tadi c juz_,uc nnda contra l u ley .
'"> ~<
8 . Had1c se a treva
oaus" r al
dvr o e aauel c;.uc b::J.y~ j
se n la ley el cmpcrodor.
9 . 1l3die r.r...ltrG.to c. otr o sin de rech o, ni l o c auc e ninelin

jtt:-t~ .

~ o.t!o

agere ,

10. Nullus heno ;praesumat aliter vendere aut emere vel mensurare
nisi sicut dOliUlUS i mperator mandatum h abet.
11 . t diem dominicum cum ornni

eet

ve~

di~igentia

custodi a.tis siout lex

eicut domnue imperator mandatum habet .

12 . Nullus fidelitatem quam promissam habet domno imperatori in-

raneat,aut qui infruotum habet non oonssntiatur ei .

13 . Necnon atiam de ietis caueis paganiie quod aliqui observant,


ut nullua facia.t neo coneentiat fa.c ientem .

-151-

adi c vendo , cor ra,

10.
tl\.lG !

orden <~d o 1

~ido

o peoe de mru1era

11 . Debcr 1ao [, LUtru8 r con e .....c::ro l

scc l1..>1

1~

di~tinta

lo

ac! or enper dor ,

oro.ltn ucl se- cr e

l'

ao

dOL.i!JGO

rodor .

12 . lndi. de be r~ inrrin~i r el jurcncnto


ci o ~ cefior er or~ or; ni se podr e a t ar d
lo h u. quebrwed o ,

Gc1Ln

1:::. ley :;

fidcli d8.d q Lte ho


<' CUerdo con aquel c1uc

l . Con res! ccto " loa ri~o o p!JLanOEJ qu- ul...,uno .. tod:l.V O. o oc1.,__
vc.n, ordc.nr.r os _uo en ::'!.dcl ru1to nadie los realice ni conoicntn q_uc
lo hago.n .

- 1 ~1-

- 60 - 60 Jill..'\

CAPIT!JLAR

CAPITULARE MISS ORUM


802 - 813.

Volumus et

ita~

noatris mandare praci:pimus,ut in a.ecleeiis

LO~

I!,r ifiADOJ

802 - 813
l . e nuee-trn vol untad, y as:!: lo hemos rescri p t o a nuo :<Jtros
envicuoa, 1ue ordenan que en las igl esias haya libros cannicos
a ut nt icos , coro a en otra ca i tul er ordenamos .

libri oano.n ioi veraces habeantur ,e i cut iam in alio capitulare aepius
mandavimu.s .
2 . ut laici aymbolum et ora tionem dominicam pleni ter di ecent,

3. Comites quoque et centena.rii e t ceter1 nobiles viri legem suam


pleniter discant,sicut in alio loco deoretum est.

4. Praecipimus

autem~

noetr is,ut ea quae a multis iam annis

per capitulari os nostros 1n toto regno noat ro manda-vimus a,gere ,discere,observ~,vel

in coneuetud1ne ha.bere,ut haec omnia. nunc di ligen-

ter inquirant et omnino innovare ad servitium Dei et ad utilitatem


nostram,vel ad omnium christia.norum hominum profectum innovare . ~tu
deant et, quantum Domino donante prevalent,ad perfectum ueque perduca:nt.Et nobie OOIIlino adnuntient,quis inde certamen bonum boc ad1mplere habusse t ,ut a Deo et a nobis gratum habea.tqui autem neglegens
inde fllerit,u.t talem diaoipl inam perc1p1at,qualem talis sit contempter ptU"cipere dignus, ita. ut ceteri metum ha.beant amplius.

- 15 2-

2 . Los laicos debel' n


o16n c:.cl .>ci or .

s~ber

nter r amento ol o .r.tbolo y le. oro-

3. L oo~. l o::: centuriones


!Jlc;nr~-,c nte suo obl i~c.c icm es , cono

y den a nobl Bs L1cben conocer

est .... decretado E.n otr o lu "' r ,

4 . Orclen=oe a nue Gtron "nyj ~d oo que t odo aqud l o CiU de:: le


<Cc c r.ucnos twoo yu =da oo L~ccr, conocer, observar y t ener
C O!.oO eootUL..bre
or l"lCdi o d e nuo otra.s . ca.pitul nres en todo nucotro reino , que todo e ~ o l o invGstiguen ru1oro con dil i gencia, y
lo tr~ten ne renovc r t otalnen"to par ~ servic i o do D io~ , utilid~d
nuc_ i;ra y ro~eoho do todos loo cr1 st1anoG, y , lo l e perdure ,
c o 1~ ayud:: de ios, lo llcyen a l a pcrfecoi n . n~os o~ber
pcrf'ri~taL'lcnt c qu.i on ha ounpl O con O ~ tE buen 00 . bato p~
<_U c
o te~c. al ;o.lard n d - Dios ; el nue o~ro y q uiln huye 'i:lido ncgliccnte, n fin de que reciba el oast i~ o que cere oe r~ cibi~ el
r efractario , de odo que los d ~o en adol~ t e tenean t~cu~ .

- 61 - 61-

CA ITIJLAfl :O; , ,- UIJ G Jl

CAPITULARE AQUISGRANENSE

809
809.
Capitula quae domnus :1.mparator Aqu.i.s pal.atio consti t~.ti t de illia
homini bus qui propter eorum culpas ad mortem diiudicati fuerint 1 et
postea vita eis fuerit concesaa , si ipai iustitiam ab aliie requ.isierint aut ab eis ius titiam quaerere voluerit,quali ter nter eos iu-

i.r~iculo s q,u.G
" '<:u is~rn, y que

el s eor emperador decret en el Jl('.l .cio de


se refieren al modo c ouo deberu concluir el
juicio de O.<!uell os llombre::J ql.le hab iendo sido condc nl:ld Ot~ a. 11c t - y .c.b i~n:::ose le s :po terioroente c onc cclido J. i ndul to de cu.
en , rcclc. a ren jt1!3tici.n. a otr os , o al.,:uien a su vez, quisiere
i nve ti,: r em CcrecLo re specto d
l los .

ditiUlll terminetur.
l. Primum omnium de illis caueis pro quibue i u.dicatue f u.it ad mortEIIII nu.J.lam potest facere repeti tionem,quia omnes res su.a.e secundum

iu.dicium FrancoriJ:lll in pu.blico fuerunt vocatas.Et s i aliquid in poetmodum,postquam ei vita concessa est ,cum i ustiti a adquirare potuerit ,
in aua libertate teneat et defendat secu.ndum l egam . In testimonio non
euecipiatu.r nac nter scabinos legem i udioandam
si ad

~tttm

~ ocum

non teneat.Et

1 .:on re- coto


aq L cll o.s c s.use.o -., or lll.a q ua d:;uien ftte
con e n~tl o r:.. r..uerte , n o :o~ e l: ncde l a.ccr nin uno. reclcn::tci 6n 1 o_
to c1 oo St.I.S '1:-ieu ca, ; n 'm 1 ::!. Tsy de l oo Fr:::.ncos , fueron r i vin,liccd on _tt bliot.nsnt& . Y ;:i :p o .J tc riorr.~ente a l :;o purUcre adqui rir l cc l. ente , despu ~ a uo ba 'l'.Se~e p~rd on~d o l o vid , lo
poilr _ t enor li br _,en te y d f cnrlcr de oc nc rd o con l o. ley .
r:o
e- ~ zcr ::..cor~-do c o..o tc !Jti :;': O, ni r odr6 o :p- r liD lt - u- cnt=
lo., .w" i.Jtr::.doc p <:!r(. ~ dr:i ni otr:::.r J.~ jl1 .t;icin . Y en ct.oo de q tt c
ce a , t srr. in~ re t! l1c deb Frc t o.r a l :;t 1 :im- . 1.nt o , oi a l _ ien =.-i
r..;" rc ! U ecc jL l'= cnto es flill s o, deb crti prolla rlo c on l ,,a Ol'r.!C s .

c;_ttE

aliquid ei iudicatum "fuari t qu.od iu.rare debeat 0si

aliquis ipsum eaoramentu.m falsu.m dioere voluer i t ,cu.m arma oontendat.


2. Si alicui post iudic ittm scabiniorum fuerit vita ooncessa.et

ipse in postmodu.m aliqua mala perpetraverit e t iustitiam reddere noJ.u.erit , dicendo quod mortuus ait et ideo iustitiam reddere non debeat ,

sta~est u.t euperiorem iuditium suatineat quod ~tea sustin~;~ ~ae


bttit.Et si aliquie advereus eum aliquid ma.le feceri t,secundum aequitatie ordinem l i oantiam habeat suam iustit1am requirendi de oau.eis

2 . ~ i d e o u 6s del juicio de l os ~cgistrnd on ~ nl ~ u i~n s~ l e


COI:!<: ticr a lc{m d.c -

l llb ic:.ra r c1 cnodo l e. vid:, y po.:: t criorr,cnt

l i to , , :;;e nc c.rc a s on aterse a ;jui cio nlc ~ ~ do 'lllC est Jl!lUcrto ,


r ::; n. ""
1~- cn::.l no do b;_ re s _Oll 1or a l a jtlc ticia , '11Fc - GStcbl,_c i <lo ne dcb crl suf ir e l cLo t;i r;o ue r _!Ti . er . BC!:tlt'"nci.:l. a
J.n ~!C U.F !Ji ' s onc t ers6 ::cntcJ.'iorncntc . Y e i "!lgui E;n p~rpe: tro.re
a.l~ ltn , c.1 contrn ~1, en ;j ul:lticis. pour p~n7.i t vaelc r ocln --Cl' eu.
dc;recho EJObr o l a c c:Jusas c onsumod::;s des u4.o que fue CO!.len.cdo e
muerte; con re!: Eo::to e l os c.nteriorcs , r.:s.nt -1 ""e.ne lo 1u e se dcc1 C1 ::rr ib::~ .

pe:rpetratis postquam a.d mortem iudioatus eet ; de praeteriti s maneat,


s i out supra diiudi catum fuit .
) . De

latrone forbannito :ut libar hamo qui eu:m sueoepit

componat,et~

3.
XV~

CXX percuasionibus vapuletur.

4. Ut ~ qu.i latronem in forba.nno miseri t vioinis suis comi tibus notum faciat,eundem J.atronem a se ess e forbannitum,ut illi eum

en

rc.::~ r ccto a.l

5.
venire cogatur,exoepvis scabinis et vassis comitum,n1ai qui cau.eam
suam aut quaerere debet aut

- 153-

pl'OVi l'>iDl!:....l c.nte: el llo,"1 5 euc:.lc1oJJ; c:l :Ji ervo

l ' C-

4 . uc el conde quG pros criba a un l a dl' n , dcbor. noti f'ic t:r


l o.t c om f'1 vecinos q ue t a l l udl n ~ t fuGl'.:J. de l a ley , '(:::r
e
no l o alberg ue .

non recipiant.
5. Ut nullus aliua de liberis homni bus ad plac itum ve,l ad mallum

pro~ cripto
de b e:r~ f!'.(!Or

1- dr n

br. lib:re 1 u c. l o :Jbc:.r.::;t1 ,


cibi r ' 120 3~o tcs .

ue ninc

h~brc

libre

est~

oblig2 do a aaiz tir o

l~~

b lee o 0.1 tribunal condal , excepto los jueces y loo func:l. on;;r:i.os

dal condGdO , ~ ino aQuGl Que deba


un interrog~:torio .

rccl~or

su c ausa o

c onte~tar

respondare~

- 15_, _

6 . Ut testea ad tGstimonium dicend.wn praemi o non conducantur,et u.t nul.~us

teatimonium dicat aut aaoramsntum iuret nisi ieiunus.Et ut t estes ,

priuaquam 1urent ,separatim diecuc iantur ,quid d1cere velint de i lla re unde
te stimonium reddere debent .

7. Ut nullus quislibet missus noster neque comes neque iudex nequ.e


scabineus cuiuslibst iustitiam dilatare praeeumat,si statiln adimpleta
poterit esse eecundum ractitudinem ;nequ.e praemia pro hoc a quolibet

6 . i.''lle los teotigos n o secm convooadoe o O..a r testimonio n eclio.nt e aob OO'Ilo 1 y que nadie preste tes timoni o o jure sino en ilyU.ll s .
Los testig os , antes de prestar jurs.mento, debern eer o;: 11-uo:::
~ or separad o s obre l o que dese e declarar a cerc a d~l asunto sobr
Bl que deban dar su teotinonio .

7 . u e nnsn Gnvirulo Dueo1;ro , --.Qru],_e, intendente o j u o di:f'i ro lu justicia debid... a otro si de. inmcdi ot o pLtdiera o.dr.nis :.raelc correctamente; p or eso, no p odr a c eptar soborno de ninctl
ho bro , con pre texto alguno .

h emi na per aliquod inganium aocipere praesumat .

8. Ut meroatus di e dominic o i n nuLlO loco habeatur niei ubi antiqui9 . Ut nullua cogatur ad pontem ire ad flumen traneeundum propter
tolonei cauaam , quando illo in nlio

. tt ol d "' do ine o en nin;tm lucor funciono el ,., crcndo , e::t donde dcodc tic 1 0 atr~s lo hubo y ea l c 1ti~ o .

tus f ui t et legitime esse debet .

~oco

compendiosius illud f lu:men

tre.nairs potsst . Sim.iliter et in plano c ampo , ub1 :pone nao tre i ectus

9.

n~ i c ao
- otivo del
o~otu f L
\c do. cruzarlo .
puente no ea utiliz~do,

ro

'"' oru:;o'r r.n

n!.'
el

ef;lt, i b i omnimodis praecipirnus ut teloneum non eJtigatur .


10. Ut preebiter qui sa.nctu:m crisma donaverit ad iudicium s ubyer-

tGndum ,pos tquam ds gradu. suo expoliatus fuer it, manum amittat.
l ;L . Ui iudices,advocat1, praepoei ti, e en tenarii, scabinii quales
meliores 1nveniri possunt et Deum timentes ,conatituantur ad sua ministeria

10 . uc el Pre!:h:l:"tcro q ue; l.c.yu impu;_ to el os.nto cr~~ma co 1~


i n t enc i 11 de clter::or une sentenci " judicit..l , I icrd.a. 01.1 L1CJ.lO c1 ::us de ocr depnca to de ::lt car ~ o .

11. .uc
sito~

11 rse

p-r~

ajcrcar los oficioo de intendente,

jlc::; , seWJ. dasi'-'11 do:J loo nc ore::: lloJ.,bre::;


y que se
tcmcrocoo de Dios .

bo~ ado~

uo puedan 11.:::.-

s~ercenda. .

12 . Ut nemo propter c upidi tatem pecunias et proter avari ti~''


suom pri us de tiU' pretio

Bt futura questione s1b1 praeparet,ut duplum

12 . u e m .dic , p or e o icic o G1Var1. cia , cuerde tm ~~~'l- cio CO!' 1


i.ntenci n da p odar rec:Lbi:L' en el ft turo el d oble o el tripJ.c , c ino
flUC or ol cc..ntrcrio, s61o l)Odr conprar los r>rodLtotos proocn1a. u .

vel tripl um tune recipiat,sed t une tantum quando fructum praeaens est
illos conparet .
1 3. Ut in locis

ubi ~

publicas babera solent.tactum tale cons-

tituatur ,quod in hiberno -et i n aestate ad plac itos obeervandos Qeus

uc e n lo~ 1 '"Cl.'cs donde oucl1n convoc ro e 1::: ~ ~ n:nnblecs


e construya un tech o, quc pt1cda Elllple rae para c umpl:l.l'
con l es "st:':r.lbleo.s en 1nvier110 y verano .
13 .

rt bl:lc c s,

eaea poesit .
1 4 . Ut sacramenta quoa ad palatiwn fuerunt adhrem.i ta 1n palati o
perficiantur ;et si consacramental ea h omines curn i pso venire renuerint,
iu.osione dominica cum indiclll.o aut

- 15 1 -

sigi~l o

ad pa1at i.um venire cogantur .

14 .

ttc los jurcnontoo <tue lli'l'Ul sido erig idos en pal-c io Of:
en el mi ~ o p~lnci0 7 y oi lo~ hombreo Que deb en jur ~
jnntc tent;e se rchuo r en o pr.:;sento.rse con .tlt:;ui cn, :.e l os obli"'t:: ror orden del sobcornno a presentnrse en polc.nio , med.ionto notG. o n::lndCJ"liento eell.udo .
cf ect ~n

- 62 -

- 62 -

CAPITULARE r.:ISSORUi'IJ AQUISGRAN I:.NS E PR!f.'lillli


PI'lD

809.

809
De eoclesiie nondum bene reatauratis .

l . Sobre loa i f,leaiaa que atl no han sido bien reatcurodas .

2 . De causis quaa cotidie non c esaant .

2 , Jobrc lns causas que

3 . De paoe latronum.

3. Sobre el

4. De concordia fidslium nostrorum .

4 . Jobre l a conconlio entra nu o,t;roo 1'1e1t'l s .

di~i~ente

ot - o de los

se oriGinan .

1-drone~ .

5 . De fug1tiv1s quos non cessant recipere et abacondere.

5. J oore lo::: fu-i ti vos n loe ctuc no cesnn lis aco.:;ar

6 . De vagia r-aregrinia .

6 . :;ore los pcrG:;:rrinoo ver btndo.s.

1. De homicidiis .
8. De monetia et

oc 1 t ~ ...

7. Sobre lon l1ot.ioidioo.


mensuri:;~

r.todiorwn vel aiet.ariorum .

.. obre l o. s . onecl c.s y las no didas dG modio:;: y sot -ros .

9 . :io rE. nue ::tros

9. De benaficiis nostris non bene condrictie .


10 . De c lsr icis et vaeaallia ut nullus sine licentia domini sui

rscipiatur.
11, De msziban,ut unusquisque comis alio mandet ut nullus eum reci-

Dere audeat ; ai 11ber aum susceperit,so11dos XV conponat;si aervua,

C.-:

ctus accipiat et insuper dinidi um caput tundatur .

"" ~<

12 . Ut nullua abeque ius t itia pauperam et i nopem expoliare presu.-

l~Emeficioo

que no eotn bien cul t:i,lltlcloo.

10. Jobrc loa clri c oo vcscJ.lo<J; C!tte na!tie se


otro sin el per:miao de su seiior ,

, dnitido por

11. uobr G el proocri pto; qu todo conclG notifique o loa ot1oo


ue. nadie le acoja; si un h ore libro lo a t1r. i ti ere , cbcr (
p~c.r 15 ~; c;i fuGre tm~, recibir 120 ~~o tcs y
eleo Ele le rn ar " 1
itad ele su c abeza..
~,

par'-

12 .

u e. nadie despoje injustc~cnte al ~obre y al indic cntc .

me.t .

13. Ut nullus ad placitum venire cogatur niai qu.i causam habet ad


querendam,exceptis acabinis.

14 . Ut nullus a udeat prestare adiutorium ei qui male feoit,


15 , Ut missi nastri per Dei misericordiam vi1:111ter in Ol!lilibus agant .
16 . De testibus , sicut in anterioribu.s capitulis continGtur,ut ieitl-

ni ad placitum ven1ant , e t postquam comederint ne o testimonium dicere


neo saoramentum iurare possent .

- 15 5-

13 . ue nadie sea obli w ~do a prG:::Gnterse a l tribtmc.l ;ino t}uio 1


daba reclcu~ en una caucn , excepto los jueces .
14 . "}ue nvdic ose

Gd::::.r a

Ull

L1l'.11Jcchor .

15 . uc; mte ::;t:ra:; enviaclos. por la nisericordi o de Dior.; . octt n


con fortn leza on todt;ts ou:J funoione.o .

16 uG los te::;tigoc, co .o consta en a.rticuloo ::mteriorcs , '-31:::ton u tribunal on ayuno.s; despu~s de concr no podr.n dar to:yl;i ,onio ni j urur .

- 155-

1 7. Que nadie reciba soborno para anular la justi cia.

17. Ut nullus praemium recipiat propter iustitiam tollendam.

18. Sobre l o ~ mercados; qua no se ne~ocie en doni~o, oino en


a quellos d as en q ue todos trt?.bo.jan e.11 labores de sus sefiores .

18 . De mercatis ut in die dominico non agantur,sed in diebus in


qui bus homines ad opus dominorum suorum debent operari.

1 9 .. Sobra los puentes y caminos que n aclie cobre ~ en l'eg 1onea donde se p uede. cru:;m.r :por otro 1u~:ar .
.
20 . :ue todos a cepten sin dttdar el juicio de Di os .

19. De pontibus et viis,ut nullus ubi toloneum accipiat.


20 . Ut omnes iud1t1um Dei credant absque dubitations.

21. Si presbit r crisma dederi t,ab epiecop o degradetur et postmodtto ad i udice m manu pcrdat.
22 . Ut vicedomini,preposi t i ,advoc ati bcni et veraces et mansu.o ti
cuo comite e t populo slig entur .
23 . Si vero advocatus sacramen"tum contra alium habuerit et iura.re
n on potueri t , propter h oc benefic ium suum non perdat .
24. De debitie pauperum anter1oribua e.t negotia facienda antequam

:fructurn col l egatur;omnino ina:ntea cavenda; Ut unusquisque preaenti


rumo sive liberwn sive eervum suum de :famia inopia ad.i utorium p:;.;beat .

25. Ut loca ubi pl aoita es.se deben,bene restaurare faciant,aiout


ore proprio diximus .
26 . lle tradi tionibus ut in abscondito n on fiant proter conturba-

tienes diversas .

27. Ut nullus comparationem faciat cum paupere . dolose

nis~ "~~~

21. "ue si un presb t ero entregare el santo cri sma . ece aeG __
dado r or s u o i:m o y pe terioroente pierda :;.m mno rmte e~ j ue:::: .

22 . ua eli j<'.n n o.; ordon oa, pre u si tos ;p prcc tU'""d orea bucno .:J ,
vcr., ces y an:a bles con el conde y el. !)Ueblo .

23 . ~ ue s i un pr oc~-.dor,. obliG::<do a :proetsr 1nr " ~nto contr ['


otro no Plld:l.erc h :Jcerlo, no _ or e:J o IJier da eu b enefici o .
24. Sobre l oo deud e =toriores de los pobres y l ao trst..,tiv:::s
de nq:ocios que sr.;: ree.J.i~r:.n mltes dG cosec e.r los frutoo: s o cbcn avi tc.r a bsolu t=ent e . Calla LtnO, e s te al'! o, elebe J a;yudar .... ::a ~
servidores, s e - J.ibre, seo. eecl vo , en eus nE:ceeidc.des ncrc ., u c
no su:!:'ran anbre .
,.
25 . ue loe l l)bl!rea donde deben re t:!li:;u;,sc l ns oea.oble:ls E:e
l'eeiir' uren, co; .o lo hemos dich o de viva voz .
26 .
to

r~r~

uc l s tronsaccion es co._erc ic.J.ea no se rco.liccn en sccl'Gevi~r d:l.versos problecaa.


i; '.:

ius-

27 .

ue n::;.dic comercie
acuerdo con l e l~y .

i'r~udtllentanGnte

con un . pobre sino

ae

ticie .

28 . Ut poatquam quisque ad mortem fueri t i udicatua,neque iudex

28. Deopu s 'lUe aJ.cui en hoya sido condetlado u nuertc, no

ni

odr~

f iat neque ecabini us neque t e stis naque ad sacramEmtum re:oi piatur;

s~r nornbred ~ ~tendente ni juez, ni r odr~ ser te.oti,:: o


.::.cr oc c rt do ~~>n un JUJ..cio; no ob ::.t~ nte ,cunndo otros deban jur::..:;::r ~ -1 lle-

oca. uncle a lii iurare debent , ipae s e mper ad iudicium Dei examinandus

bol.''' :prescnt~rse p:..r- ::;er exe.t!Jinndo en col

ju.icio do Dioo .

acce da t .

29 . Sacramenta vero quae ad palatium fuerint iudi cata ut ibidem

29 .

r~ o s

;i L" iC io s

cc lEbr do::; Gn ps.l acio deben te

Llnl'SG

a ll:L

finiantur .

-15 6- l ~G -

- 63 -

- 63 -

CAPI TULARE MI SORU!tl AQUISGRANENSE ALTERill>.l .

SMUifD1c Cfo ::'ITIJL,IR llE li.QUISGlWJ PJtRA M 3 LNVIP__,QS

809

809.

l . Acerca de las iglesias no bien restauradas .

De eccleeiia non bene reatauratis .

2 . Acerco de lna causas

2 . De oaueie que cotidie non cessant.

3. De concordia f1del1urn noetrorum .

dinriamgnte se originan .

4 . !.oe!co. de los f'w:;itivos a quienes no dejan de 1ecibir y eccondcr .


5 . l.corc ll de los :Peregrinos vee bundoo .

4 . De fugitivis quoe non oessant rec ipere et abscondere.


') . Da va,gis peregr1n1s.

6. ACGrca de los ho icidioo .

6 . Ds h omic idiis .

7. De monetis statutum eat ut nullus audeat denarium merum et bens


pensantem reieotarra; et qu.i hoo facere presumpeeri t, si lber :tuer it ,
bnnnwn conponat,si servu.s ,corporali disciplina sub iaceat.

t i n cuiua-

cunque oomita.tum et potestate inventum fuerit et denarius ex doninica


~ aneta

~ue

3. Acerca de la concordia entre nuestros eervidorsq .

ben& merus et pensantes reiectaverit,spiscopus,abba

a~t

comes,

7. Con respecto a l a s __oneclas; <ltteda est .:~blacido _UE nadie r cchncc el den .rio lec;:!tin o, de peso exacto; y q1en 1 l' iciera, d
es ho bre libro. debcr6 1' !}'ar el~ del sob<.J~: no, oi ea ~
s tur:J. di;; cipl in:> cor 'o 1 . Y en el co.so de ' uc en el. condado y juri :;; "icci n de. a l ,:uien oc llall e un ~ d e or 10 del sobcr;-:no,
leg tiuo y de p eso oxncto, r_u c fn cra roch ozcdo, Gl ob i :::po , el e _
o el conde en cuy juris diccin, oo. o dij i oos, u -ra <:ncontrc.clo ~
tardnre en corre ir esto, ser :priva do de su. dignid::! d .

in Clliuali l:let po te.s tate u t diximus inventi f ueri t et hoo Gmandara dis-

tu1lerint,h onore priventur.

8 . De mensuris modiorum val sistariorum.


9. De beneficiis nostris non bene condriotis.

.' CGl'O "

de

l OS

Dedlns

e !!:!Odi Os

SCJ:tO!riOB.

t tl.lo de bcnc r ~,
10 . , ccrc:;. d e l e. h o3pita.l i llad ~' r e ceJ)ci n de lor: v :i L.~ or o o, -t 1to de mtc ..: tro;:, ~. como de l oo de ..:.o bueno s s ervidores ,

9. /.c erca de nuc::: tre s ts rri t e>rio:J ot or_,ado o

....219 que. no cs tl.lll bien

cul -~ivo.dos .

El

lO . De ll o!i.l pi tali te.te et ausc eptiona i terantiu:m t am misaorum nos trorum quan ralicorum bonorum h ominum .
11 . Quod mieses nostros ad vicem noatram mittimus .
12. De illis qui vinum et ali.IIOnam vendunt antequam col ligan tur et

12 . :.cer cc. de loo c1ue .n:mden el vino y -1 tri~ o 01t e o de co ocy p or estr rs.z n e& onpob:recen,

c1J:.:~ rlo s

per heno occaaionem pauperes efi'iciantu.r .

13. De i udarais cons titutum est,ut si al.iquie udeua super christiano propter suam querell sm aliqud i nterpellaverit et cum testbus fuerit
ei 1ucl1catum ad:probare,II I taste:;J id one i cristiani illi sufficiant,et
hnbeat iudeus secundum eetimationem rei IIII aut VIIII,aut VII . Si varo
christianus iud.eum

int er ~ l lar e

vol uerit et de qualibet re,s1mil1ter

cum tribus teetibus idoneis christianis vel tr ibus iudeis i lli suffic i at . Statutum est,ut nullus de iudeis in die dominica cbristianum h ominem in suo opere coll ocare presumat; et ai re.pertum :tueri t et cono-

caverit ,JJsrdat ipse iudeus quod proinde d.ederit , et i pse c br istianus

13 . Con re specto e. loo judos; e ltedc. estcblccit1o c:tttc si un ,it~


d::[o presants.re tms. querella oontro un cris t i ano y a - lo ju~ ro
con t estigo; 1 e.r<:. prorer el ce. o o, c.l or;i.:Jti::mo le son suf'icicntes tl'eO te s ti ~ oc id6neos, an t cnto que al j udo deber t ener .
cu.atro , nueve o :::iGte , de acuerdo con la :Lr.1 ort mci d c:; l astmto .
Fero Eli W1 cri oti1:111o llev.ar e a juicio a un judo rara in te . el
lo ~or cua lqu.iBr aSLm to , i ~ualnwnte le es suficien t e nreeentelse
uon tres te:sti; os cl'is tianos i d6neos o trG:s judos . 1eda estcblccid u q tto nir~~lin judo poclr~ ocupar en sus laboreo e un cri r.;ti~o en dia doru i~o ; y ai se descubriere ~ue loEJ eoplea , el judo perder lo que haya pagado p or eso, y el cristi ano debe r, oer
casti g ad o de: DOdo taJ. que en dO!l IJGO n adi e oe atrcva a r eali zar
trabajos sErviles.

f'i at correptu.a,ita ut alii in die dominica opus servili agera non audeant.

- 1'} 7-

- 57-

- 64 - 64 lR
C-A.PITU LARE

P.USSORur.~

AQUISGRANENSE PRDiiUM.

..L.HA

Ct..P! .~: -~D: :U~.

UT.3G::> ; Pl,Rh LO:; illWI'illOS


610

810.

De olamatoribua qui megnum 1mpedimentum faciunt in palatio ad aures

e1t

l . Con respect o o los clemcndantes que provocan t:Jrr:.v-e


p-locio ante el aeior emperador.

es~o::."bo

domni i mperatoria .
2.

Ut~

sive comites illorum mis!';loa tranemittant contra illoe

qui r.tentiendo vadunt,ut eoe conv incant ,

3. Ut ante v:ioar;ium st centenarium de proprietate aut li'oertats


iLtdioiu.m non terminetur aut adquira.tur,nisi sempsr in praesenti a mis-

2 . tte loa enviados o lo~ con.d es env en a su voz ~s l evdoo


contr ::.qucllos que divu:lg
po1~ todas partas ous enouot s , JY'-!;"~
roi\1t::-:r;-loo.

3 . utt al jtcio sobre propiedad o libertad de alcuion no '1 edo concluido nte el vicario o el centuri n . sino- s iempre en rcSE:!lcin de loo enviados i mpcrialea o do loo condes ,

sorum imperial um aut in praesentia comitum,

4 . De homicidiis f'actis anno prassenti inter vulgares homincs,


qLtaa propter pulverem mortalem acta sunt .

5. Ut sacerdotes admoneant populum ut aelemos inam dent et orat i ono:;~ facian:t propter diversas plagas quas aasidue pro peccatie pat imur ,

6 . Ut i -psi sacer dotss unuaquisqus secundwn ordinem euum praedicare


et docere studeat plebem sibi c ommis sam .

7 . De ebrietate,ut primum omni um seniores semetipsos exinde vetent


et eorum iunioree exemplum bonae s obtietatis ostenda:nt .

e.

~ ~ ,

Admonendi sunt omnss seneralitsr secundum euangelicam auctoritat ea ,

ut eic l uceant opera ve atre. coram hominibua tut glorificent patrem veetrum qui

-in

5 . !uc los sacerdotes o.couse j en al :pueblo


ore p a impedir l as plo~as que con frecucnci
tro o pecados .

q aG d

lir. o ~ncs

puocccn?~ ~ or nrc ~

6 . uc los zno o m::cerdotEJs , c~do Ltno ecg~ J :m c or o. oe cf'n re en- or prediccr y enoe.~?.r a 1:::. col! Ltnidad que se les h enooendc:o .

7 , Con res ccto a l e o nbri 2.~u ez auo mlte todo loe s ii orc a ..,e
prolJib:J.n
s miamos, y luc,::;; a. lo~ dar:u1s, lt ODtr dolea a stto
sttbol"dino.dos G j e .nlos d oob:dsad .
r.; ;,

: todos en enc;re.l ae lel3 cleb~> conoejur , ::Jc r r - le t:ctolj d cv;;.nc lica ,


tu~ de tal n odo brillen su::; obras nntc lo~ hor:brc:::; que c larifiquen el :adre q_ue est:! en loo cicloe .

'

coelie est.

9. De fUitivis qui per diversas provintias detenti et

occulta~i

contra praeceptum domni imperatori a sunt , ut qui eos post pr aeteri turn
tempus auscepit a.ut

re~:i.net~

9 . aspecto a los furi tivos quE: hml ido :r>e t cnido:::: y se


n
ocul t nuo en di. r;;o.o provincic.EJ contr ::~ rinno l es 6rdcmes del oc:lor eml>c>rodor , CJ.uad e~t~b l c cido u CJ.Uienoo t;m odel:::nte lon -ccjillt o retell[;o.n, dE.ber6l p-_:;ar t::l bo.ndo i mpe rial.

dominicum oomponat .

10 . De J_)ace et illstitia infra patriam,sicut sae'Pe per aJ.ia capi tul":


iussi adimpl etwJ f at.
11. De latroni'ous qui magnam habent blasphemiam :quicumque aliquem
ex i:psis conpra.ehenderit,nullum dampnum exinde pat iatur.

-l58-

4 . Con reopccto a los 11onicidioo perprei:ado:; d\ rant el l'Coentc afie> entre loo honbres del Lteblo erp rcitmdo cie1t o polvo
ort iGro .

lO . Con ri'ilspect o u la~ y le jnnticia ilsntro del reino, OE:


de cw:tplir lo que con frf'-cuencia, JlOr edio dE. v"tro s o~pi tuJ..:...res , oe b::c oruel'!lldo .

h~

11. Con respecto a loa l adrones que tienen _,-ran no1;oriodcd: oc


eota blcce qtto Q.uienquicra qua aprese a ::llg;uno de clloz no puc~c "'
por ell o dail o alcuno .

12. De haribanno ,ut dil1genter inqu.i rant missi.Qui hoste.m :f'aoere


p otuit et non :facit, ipsum

componat ei habe t unde oomponere

pos:;it;et si non habuerit unde componere valeat,rewad1e.tum :f'iat et


inbreviatum et nih il pro hoc exhactatum fiat uaque dum ad notitiam

12 . Que lo:J enviados investiguen diligentemente lo referente


a~ ~. ~uien pudo cumr lir con el servicio de hueste y no lo
h1zo, dF.bem pagar el~ si t1.ene nedios para ello; en caso
contrari o, deber cvaJ..ar su pag o y ser~ anotado en un breve; "JOr
e st o n o se le ha de exigir nada h asta que su ca.ao llegue a oonOc il:.dento del s e or emperador .

dornni imperatoria veniat.


13. Herisliz qui faotum habent par fideiussores ad regem mit t antur,

14 . De benefi oiis destructis et alodia rrstauratis .

15,

De

freda exigenda.

16 . De materia ad naves :faciendas .

17 , ile vul.geri populo , ut unusquisqus Sl,lOS iuni oree dis tringat,1,1t


oli us se me.l iua oboediant et con.senti ant mandatis et :;.T aeceptis i.m-

1 3 . uienes hBynn cor:1etid o heris1iz deber61 enviar a1 rey stl.:J


tes .
1 4 . Acerc a de loa beneficios ~.bandoned os y las pror iedail.eo I.Jl'i v~das res t sur2dna .
15. Respecto a las tao<ts jl'.dioialGs que se 11an ck e. iei r .
~:m

16. De la nade ra para construir n eves .


17. Con respecto al. baj o pu blo, orden" to a cu.e c rde. uno 1 kme
C l,li<1o<los~lEn~ e lo otencii.Jn de ou,13 sub ordinado s , !Hll"a 'ltu:. c aCia ve:..:
ll'.Gjor cbodazc:n y a cep ten 1oi:l IJmldrltoe y pr~;:cept o s pcrio1es .

perialibua .

18. De e lemosina mi ttenda ad Hierusalem propter aecclesias Dei

1 De las l L ot::n~s l_ue debe.rcn oer envi<:l{ ue e


r oat: urcr l o :; i _le:;ic s de ~io~ .

Jernwl~n :p~

reat<J.uranda.s .
19, Ut nullua

homin~s

malignos consentiat.sad magia in quantum

19 . ue n .di c;: apruebe u lo~ m::v ados sino


reoistenciu ,

CJ.I,lG

le

oJ)oiiga

1~ . ~ :cr

potest res istat.


20 . Ut pauperes,orfan.i et viduae et eocleaiae Dei paoem habeant,

- 159-

20.

ue l os p obres, llu.rf'anos

y~

t en;..o.n

l.,_~

de .Di o;;; ,

- 159-

- 65 - 65 -

.::"..~-

CA I TULARE r.!I SSORUitl AQUISGRANENS E SECUNDUJ'.I .

ro...

.t .'

810.
l.

De tri bul atione geners li quam patimur omnee 1 id ast de mortal i tat e

vr.

e10
e

todo t.

co, l

id

ani.t.Jalium et ceteris plagi e.


"-

uno.

re de 1

o ,

c. ... .

d(;

2. De praedicatione per singu1a.s parroechias.


J.

3. DG eu.a::n,gelio,ut luceat 1ux vestra. coram hominibus .

ce
r

evitnr e

4. De omnibue vitiifl et ebrietate fugiendum.

ric.:l n .

1-

5. De eemetipeo et sua f amilia unusqu1aque corrigendum,


G. De orationibus in invicem facient 1bue.

7. De 1nnocentibus ocoieis inquirendum .


8.

De

clamatoribue,q,uomodo cast i gentur .

9. De beneficia non bene oondricta inquirendum.


1

10. De mendacia et periuria. cavenda,


11. De hsribenno oxi g endo,

12 . De pauperibue qui m1nime eo1vere possunt.

1 3. De

exigencl a.

r o

11 .

e
e e

12 .

13 .

el
,u den pe

do

~1 .

el
i ron

1 4 . De hie qui heri eliz fecerunt,ut fideiussores donsnt.

15 . De res et manc i pia,ut ante vicariie et eentenar11s non conquircnt~tr .

1 6 . De 1atronibus,quomodo dietringantur.

- l GO-

- .., p<

16 .

'e: 1

rcnr.

c6 o

e le.

ti

r el

- GO-

- 66 - 66 'CL

CAPITULA DE MI SSORUM OFFICIIS

.... 1

810
810.

Ca:p. l. Ut tales sint mis!ili in le:;atione sua,sicut decet esse mis...QQ.!l

imperatoria strenu:o.s, et perficiant quod eie iniu:nci;um fue.r i t aut,

si non potuerint,donmo impsratori notum faciant quae dif':f1cultas e is


resietat,ne illud perficere possint.
2 . Ut quicqud de eiu.s iussione cuilibet praecipere e t commsndare
debcnt,pote s'tative annuncient a.tque pra.eoipiant;et non sib1 faciant
coc i oa inferioris ordinis homines,qui semper inde retro res qi.Uilescumque tractare

volunt,~ed

illos sibi soci ent qui ad effectum unam-

quamcue rem deduoi cupiunt .

3. Quando iust1 t1a.m pauperibus facere iusserint, semel a ut

b~-~

:praecipiant ut iustitia facta fiat,tertia. v1ce,s1 nondum factum est,


ipsi pergant ad locum et ad h ominem qui iua ti tiam facere no1uit et
cum virtute tol1ant ab eo quod iniuste al tsri tuli t et r8ddant 1111
cuiLw per iust1tiam esse ebuit.
4 . Uii qui bannum domni imperator ia vel freda dare debet,a=:l,pia,...
t ur 111a solutio et a d eum ini'eratur,ut ipse tan.en det cuicumque ei
pl acuerit .

5. Quicumque illis iustitiam facere volentibus reeietere conatus


ftt~tti t, domno

i:mperaiiori annunciant . Si.lidli ter quicumque e ontra ius-

titmn alteri in placito defendera voluerit,l6g itimmn poenam

inc~t

rrat,cuiuslibet homo sit,sive domni impsratoris sive cui11bet filiorUil et filiarum ve1 ceterorum potentium h ominum .

d 1
lf

- 67 - 67CAPITULA PER r.USS OS COGNITA FACIENDA

80 3 - 81 3

803 - 813.

en

con crr en te no purtco ccto

Haec capitula misei nos tri cogni ta faciant omnbus in omnee partes.
--uclo
i to .

Ut null11e ad rnallum v 1 ad placi tum inf'ra patria arma, id est ecu.-

1 nt-: ,

tuo et 1ancsam,portet.
2 . De latronibue . Quic umque post miseam senoti Iohannis baptiste
ln.troni mans1onem dedi t,ai Francue eet,cum duodecim similibus F"l'mlcis
iuret,quod le.tronem eum fuiese non eciret,licet pater e1ue sit aut
r a ter aut propinquus.Si hoc iurare non potuerit et e.b alico convi ctua :ruari"t,quod latronem in oepicio suace p1 eeet,qua.si latro et infide l ie iudicetur;quia qui latro eet i n:fidellis eet noster et Francorum,
et qui il1um suscipi t airnilis eet illi.Si autem audivit quod latro
f usset et tamen non sci t pro firmiter,aut iuret so1ua quod numquam

trooinio .

e um audiseet nec per varitat em nec per mendatium 1atronem,aut ait


paratus,ei ill e de lat rocinio postea convictus f uerit,ut

s imi~i ter

tlamnetur .
-

cnto - "-~ ~
aJ
r:;rtcnr::c , ' .,t'c viYr

,_~ ~ '

3. Ut nttllus conparet caba llum, bovem aut iumentum vel alia,ms1


i llum honinem cQgnoacat qui ei
mnnet a.ut

q~is

vend1d1t,a~t

de quo pago est val ubi

eet eius senior.


r,cdizcs .
bor o nso

4, De adventiciis ut,cum mieei nostri ad placitu.m noetrum venari nt,


ha beant desc r i:ptum quenti adventicii sunt in eoruo mieeatico et de

uo oc orco .

quo pago aunt et nomina eorum,et qui sunt eorwn seniorea.


5 . Sirniliter

direximue~

in Aequitania at I.angobardia,.ut

om.-

noo fuzi tivos et advent icios ad nostrum placitum adducant.


6 . Quicumq_ue hta ca pi tu.la haba t, ad alio s

-~ ea

trrm.smi ttat

lt:

no

otro
e

qui non habent,ut nuJ.la excusatio de i g;norantia fiat .

- 162- 162-

- 68 -

- 68 CAP ITULA AD LEGEM BAIWARIORUM ADDITA.

801 - 613

801 - 813.
Co.pitula que.e ad legem Baivariorum domnas ICarolus aerenissimu.a
;i.mperator e.ddera

iussit,ut~

ipsius quislibet inruperU conpo-

rt cu os que el ser or Carlos , ncrG oi mo emperador, or.... c:,H~


se aad i er~n a 1. l ~y de los E varas , a f i n uc que qui~n . l o.rc su bando : ::l[,'UC lo e tcl.:leci do .

QU

nere dabeat .

Ut aeccleeia,vid.uae,o.r .fani,vel minus potentes pacErlirn~eant;et u.bi-

l . Ue lu. i l c:J i n , l c.s Vi t.dr>s , los hu{ rfcnou y fabreo e;Ocen ele
vcru~ccr~ pa~; oi e. to no ~ liere, qe .dcbcr ' n' o.r sc.scntu

~- --

cunque fueri t infractum,sexaginta solidis componatu.r .

2. Ut raptum vel vim per ooJ.ilcta. homillum et incendia infra patriam

c or

neme faoere praesumat et qui boc commieeri t, se:x;aginta solidos in

2 . ue: nndic en lG. cor:....rca cre.ctL rnrto o neto;:; ck e.tropc:llo


ru1 o_ ar:t..dos , e provo_ue incendios ; tk lo contrario d bcr!
=une~ de scsent 2 suel do!' .

bsnnum nostrum conponat .

3. Similiter et

qu.i iuaeionem regiam in hoate bennitua inruperit .

Haec octo capitula in assidu.i-tate;reliqua autem reservata sunt rec ibus ,u.t i psi potestatem hobaa.nt nominativae demandare,unde axire de-

icr infri~icrc la orJcn re~ e c~rvicio il~tar


stoo ocho art Cl' o i.ebcr 'n observarse co. o prccc t9s ccr;;ctuo .. 'e l a ley; lo~ (' " e c. t::U rezerv::do ... o lo reye;jj; :;:;- r
ur
t Il[;rn e1 rcs c. te 1 otc~tad e andor l o que dE.b : ccrcc .

bent.

4. De denarialibua,ut ei quis eos occiderit reg1 conponantur .


5 . Si mil iter de bis qui per cartatn in scclesia. iuxta

altm-~ .dimis-

..

~,

oi eunt 1iber1,cum quadraginta solidia r-egi conpone.ntu.r ,

6 . Illi vsro qui per cartam ingenuitatis dinissi sunt liberi,ubi

nullum patrocinium et defeneionem non elegerint, sim.i li ter regi con-

t.. . Con res.(" to t. lo::," l ... itido~ or ..:linero , ~i


icn los
e::n:-i,_ re dd:.c r :. re ::..r..cr el d ~.o e: 1sado q:, ndo 1:::1 I.Ll ta rr:c..J. .
5. I ::1 (" te, con rc~.JCcto ~ lo .uro l:" ::n obteniJo la li
1 t
i...rrtc. carta de . m LA i ... in en le ic:l e: ~t.r.to :::,1 ""'~-;r ' ..,e ~ ter ' ' crl~ ultare""l-;,CU8rcntr'sneJ.dos .

G. T~ ~ i l n ' bn ' 1, .. cr l r. ul t recl ie current -u el es, _


que cbtu;iercn c~ta de , ~111 isi Cn, cun uc.. no . o; n tu::;~..;, ao nin
rotecci ( r i =r ro .

na

pon antur quadraginta solidis .

7. Ut c l ericum namo recipere attdeat sine conaensu episcop1 au.i;et


si eum aliquis accep tum habet,quando lioentia ipsius episcopi fuerit,
uliter n on fac iat niai eum eius praesentiae
fu~rit

- 163-

perecr~.tta.ndu.m

L~(

7.

Q...!..i_Q ; y
ci~
pc~o.'

.e

ncJi<. acepte P un cJ. <:': r o il. el consent nto ele El'.


i el uien yn lo 1 t. ierc UL i tido , cunnclo te _ ~ lo. J.; e o, no Cober .: .cer otro coca cinc conducirlo n ~;
.u<. oc d i ct inr: si es dif'"Po .

u olli
el
r

ai dignus

deducatur.

-16 3-

- 69 - 69 "' L'1..J. R

CAP ITULARE BAII'i AR!Cill1i .

v, RA

810

c irca a. 810 ?

Et hoc rnissi nos tri ante nati vi tatem Domini omnibus e ogni ta fa.ciant .

ruestros envi ados notif i quen es to a todos antes de l a Navidcd


del uefior.

In primis omnium iubendum sst,ut habeant aecclesiae earum iusti-

1 . Ln pri cr lllf:ar , debe ordenE: oe que en los i c;J.en i os ce deber# adl-ini tror 1. j~;.;tici~ , tonto zoLre los vidns de cus r bi to1-
tes CO!:'O oobrr su dinaro y ..;us llicnes .

tie.e,tam invita illorum qui habita.nt in i:pais acclesiie quarnque in


pecuniie et subatantiia eorum.
2, Ut omnes episcopi potestativa secundum regulam canonioam do-

ceant et regant eorum ministeria,tam in rnonaeteri ie virorum quanque


et puel larum vel in forenais presbi teria se u reliquo populo Dei.

J . Ut viduae,orfani et minua potentes sub Dei defensione et nostro rnun.d eburdo pacem habeant et eorum iusti tia .

4. Ut episcopi cum comitibue stent et comites cum epiecopi a,ut


uterqu.e pleniter euum ministeriurn peregere poaeint .

5. Ut
n~

~a trenes ve~

districtione at

hom.i cidae eeu adul teri vel 1ncestuosi sub mag-

corr~c t ione

sint corrept i secundum eoa Baiuvariorum

2 . 'lie todos lo- obL. rpo:J con .1 na pote: .... tcd se.:;n la noi'll'a e nnica eno81cn y robiarnen en sus j r i sdi cc i ones , tonto sobre :lclo
r oncst rio~ df. varones e o.:. o de doncellas , o los prc b{ ter o rur:iles y el restcnte puc.blo ele ios .

3. uc l c.s 'l.iL' c.s , hurfano., y dcsw. 'r.2.tlo::- ten


cit ll o 1 ::> dcfense. de ':j_o::; y dG nuc tr" protecci6n .

4.
oo. ,

~y

.jtoti-

ue: lo:,; ob i - o::; e.Jtn con ::::us condes.


~tos con su~ cbi .vr- ue uno~ y otro!:i p edruJ ejercer plcn&entc DU rninL.tc

5 . ue 1 os l~dronss , r OJ.icidac, adt!ltcroc o ince stuosos se .n j ~1"~


<dos uy ri urosamcnt e sebn el c L.di_zo de los
vares o la ley r.nt:.ral .

vgl lege.

6, JJe rebus propreeis ut ante mieeoe et comi tes se!A iudices


noatros veniant et ibi acci . iant finitivam aententis.m; et inantga
nul lus praesumat re bus aJ. terius proprindere ,nisi magia suam cauaam
quaerat ante iudices noatros,u't diximue,st ibi reci pmt quod ius-

6 . Con rcspr.cto a los bi enes afropiados; que se ucudu u nuc


enviado , " lo., cond6._ o a nue: tres ::::< i~tr:c o., ;:) ::::e reciba al 1.
l e. -cr;tcrcia definitiva; y con anteriorid1.d n.lie rrcsUI:la a~ro_: .._
se los bi e:nez de otro , sino acuda e. nuf oro~ n..s. ictrctlos , co. o c- vs dicl..o, y all e.ccpte lo ~ue es jus-to .

t WJ est.
7. Ut si aliquis voluerit dicere quod iuste e i non iudicetur,
tuno in praesentia nostra ve.n ian.t;B.J.iter vero n on praasmcat in praesantia nostra venire pro alterius iuatitia dilatandum .

7 . S i a l t;u i cn dijere :L~c no se le ad.rinistra .justicia debi'::: e ta


entonces acuda a nue""trn :presenc i a; ~rro de nin,:;una r. '1Il re. intrr.tr...
acudir o niJ. e tr::. presenc i e .,. e der:.orcr a otro la ad.L ini t-rcci~ ....... r.
ju t'c i

8. Quod non a.mplius de illia iu.atitiie rniesi noatri ad pr aesena


modo aciunt nisi de temporibus Tassilonie aeu Liutpirsae,excepto

illia qui ad fide m avi et genitor is nostri vel ad n os venerint .

9 . Ut ~ noatra secundum quod ordinatum vel scari tum habemus

e,
~

uc e
e !.in lo

tr o ~~rcuo junt ~t en . L
t n~ on~1o
e t~bl cc i do .

cu.stodiant una cum rnissis noatris .

- 164 -

- 70- 70 C!.PIT"ulAR
CAPITULA KAROI,I APUD JI..NSEGISUM SERVATA

~10,

811 ?

810, 8ll ?

Si quie super missum dominicum cum collecta et armis vensrit e t


rnissaticum illi iniunctum contradix erit aut con tradicere voluerit,et
lloc ei adprobatum fuerit,quod eci ens contra m.i aswn dow.inicum ad resis-

tandum veniseet,de vita componat ;et si negaver1t 1 oum XII suia iuratoribus s e 1don1are faciat;et pro eo quod cum coll ecta contra missum

1.

gu en a t~care al envi a do i mperi al

on tropas y arrr e,

y recLazare l r nici n que l e fue con:fi ado , o pretendi ere ne e ~


la y fuere comprobado que a sabiendas tr:>ya venido para re ... i ti
al ercvicdo ir e rie l , er condenado a r:ucrtc ; ei lo negare, ce
bur ' purgcr ac lfl irputacin con 12 ;iurc.dores ; y .or cuanto l cy
acudido con trop<' y orrnado p'lr resistir, P3CUC la r.:ulta estL 1 ci'a. ::Ja i ucl Ir.odo el scfor eo_..e:rador juzg6 ' sobre eus V!"snlJo- .

. i r:sto le hiciere un siervo, sea sor. e tic. o a dicci.linn cor cr ~ .

~~i~a~., o:;n~~:P!~Urage r:,Tf:t:an::re b~!fca~~!i/;nirsttm comonat.<:limi si

h oc fecerit ,disciplinae corporali subiaoeat.

2 , Si quh domum alienam c uiuslibet inf'regerit,quicqui d exinde p"r


virtutem ahBtulerit aut ra.:puerit vel furaverit , s eoundum legem et ewam
illi cuiusdomua fueri t infra cta et epoliata in tripl wm componat et
insuper bannum domi niown solvat , Si

2 ..,i 2.1. uien viol re Lma ca"' ajeno , 'e t de lo uc . 2 e ouctr i do 1,or lo f'uerza o 1 ya rapifiado o robado , scc1, el o6di o dr
al']_ el cuyo Jo:..icilj o fu<: violado y despojado , pagar e:l triple, '
odcr' s, l:l .l'lt'"> imperi"l ..:li e tolo cor.Je:tiere un sirrvo rcci .;1 '
la oentenci1' anterior y adan~o dLr ' sflti sfqcc i n se:. n ... u ley .

hoc feceri t, s ent~nti am .-su

periorern aooipiat et insuper aecundum auem legem oompoaitionem fa.c iat .

3. Si quis lber hamo aliquod tale damnum ouilibet fe oeri t, pro quo
pl enem compositionem faoere non valeat, s emetipsum i n vradio pro--.tt2.

3 .:>i un l.Ol"'bre libre l.ici<Ore ta1 do..:-:o a alguien ClUe no .uedn


~Qr ,or l l una _lena ~atis~ecci n, se cntrccar& a s Lismo en ~x
vidw ore bosta ue cumla la s~tis~acci n co~plcta .

dcxe studeat,usque dum plenam compositionem adimpleat.


4 , Si quis mea:;;es aut annonas in hoete super bannum

dom:i.nic~~tra.pu

erit vel paverit a ut furaverit aut c um caballis vasta.ver it , aeetimato


danmo aecundum legem in triplum componat.Et si 11ber homo hoc feoerit,
~

domi.nicum pro bao ra componere cogatur;servua vera secundwn

ounn lsgem tripla composicione damnum in loco restituat,e t pr o banno

4.

~i

nlguicn devastare, pisoteare o robare las

iceeo o oc

r -

d:o~ reserv~Jo.., >Or


ndo i. perinl ::rr;.: una cxpedici0 . ili ;o.r, o
1 s dcvastcrc cor, ~us cnb llos , e ti ado el da.ro, ,,ac:.ar~ el t
o.

.,i e tolo h i c i e r e un lonbr libre, ser otli :=.do a pa ar la


_,_
cstahl<Ocirla "O.r c~to; si :fuere un siervo , scgl su ley rc:::ur ~l
daf.o t..O' el tri le , " en cambio del b=do ocr sorne tido a cn:...t
cor orc.l ,

disciplina c orporali subia.ceat .


5 . Si aliquis Saxo hominsm comprehenderit absque furto aut abeque
sua Fropria aliqua re,dicene quod illi habeat damnum factum,e t hoo
contendere voluer it,in i udici o aut in oempo a ut ad crucem licentiam
h o.beat ; si ver o hoc noluer1 t, oum aus i uratoribua i pse li ber h om.o s e
idoniar e faciat . Et
conprshenderit ,i pee

si~
~

cu.iualibet absque aJ.iqu.a comprob atione

5 . _,i al n ...,a~ 1> aprJ.sJ.onare o un horr.bre, sin haberl o sornrcndido en l.urto, " con alguna cosa de su propiedad, alc'""ando auc le
l"_ya .echo al
drulo , y prctendi<ore: de_ostrsr e to , tenga l icc"lcia
~ r~ b~cerlo en el oaopo medi ante un duelo judicial , o por r.Jcdio de
la ordal a de la cruz; si no quisiere hacer esto , preol ntese el 'o._brc libre & juotificar su acu~aci 0n con sus juradores . Si tor-arc
preso ct un siervo oi n ninguna prueba , el s iervo h ase pu ar de
la cc:ua~ci n "' Jiante e l sr;ua 1irvi endo
otra. ordali a .

aa: aqu.a.m ferventem aut ad aliud iudic ium

se id aniare fac iat.

- 16':> -

-165-

6. Si aliqQis Saxo caballos in sua meas e invenerit et ipsos caballos i nde duoere pro suo damno ad oomprobandum voluerit,si quie
li ber hom.o hoc ei contradixeri t aut aliquod
tripla compoeitione secundum legem et

1rtalUJJ1

pro hoc feoeri t

secundum~

contra eum emen-

dare etudeat et 1nsuper bannum dominicum solvat,et menLml pe rdat pro


oo quod inoboediens fuit contra praeoeptum domni imperatoria,quod
i1Jse pro pace etatuere iuee1 t. Si servus h oc feoeri t , eecundum euem
lecem Or.lllia in triplllr.l restituat et disc i pli nae corporali subiaceat .

- 166-

- 166-

- 71 - 71 CAPITULA TRAC TANDA CUf{ COfJITIBUS , EPI SCOP I S ET ABBATIBU S .

ll
811.

Cat' l I n primifJ separara volumus episcopos,abbates et comites

l . l:.ll ,Jri Dcr lu


qu.ere os a
tar a los obi gpoo y ab deo ele
loa condes, J ha l::rlec e _ - r -dcn:cnte .
- --

nostros et singul.ariter 1lloa alloqui .


2.

nuae causas efi ciunt,ut unus alteri ad1utorium praestare no-

lit ,sive i n

archa sive in exerc1tu ub1 a:Liqu1d utilitatis defensio-

es ecE.ll l o... oti\oo ue hrcen rue no 1 ni ,rf!n ~e croe


.... wton u otros, tcnto rm l as front roo cor:o en el. e.f rci to ,
o1.1
o dcb cera
o p r- 1 defcnoB de l o. ratri
2. "

ne patriae facere debst .

J . Unde illae frequentiesimae causationee,in quibas

unus alteri

3.
to o

d~nde

bu~con

surjcn esas frecucnt _ niu~s disputas


lo que ven que cus pr ce oseen.

or 1 o que

qucerit, quicquid parem auum viderit possidentem.


4.

4 . De eo q ucd quili bet al.terius hominem ad se fugientem euscipit .

uc te" qui n rcci

re fuci+ivo

e otro o

5. I nt errogand i sunt,in quibue rebus ve1 locis ecclesiastici l aic ia attt lai ci. eocl siasticia ministerium sllUIII impediunt . In hoc 'ioco
diacutiendum eat atque interveniendum,in quan t um se e piscopus aut
~

re bua secularibus de,beat i naerere vel in

laict.ta in ecclesias tica

ne ~ocia .

quan"twn~

vel alter

Hic inte:rrogs.ndum est a cutiasime ,

(lUid si t q ttod npostolus ai t : "nomo mili t s.ns Deo 1mplicet se negotiis

:;;eculc.ribus", val ad quoe aermo iste parti ne at .


6 . Quid sit,quod unuequisque christianus in

baptis~o

l oquitur,vel

6.

q~ { co~

ni ique lo

uc cada cri tinno

ice en el tnuti

a r nunci

quil1Us abrenunoi!lt.

7.

7 . Quae s ects.ndo va l ne;le;emdo ipaam euam renunoiationem vel abre-

ce

li ndo '1
o au r nnncin.

co~na

o <lcocuidando cu:lleo l

aeo. .u.lt. cu.

;; -

nunc i ationem irritam f e.ciat .

8. Quod 1lle bene in Deun non cr edit qui praecepta eiua impune se
contempnere puta t

vel. qui ea quasi non ventura despicit quae ille

no pu do. creer
d

nt

ous

e~
ioo quien juzaa ~od r
rcceptoa o quien desprcc i ~ a uelJ.ac
co~o si no ~uocon a ouccd r .

co:m.i;netus est .

9. Quod n obie despiciendum sst , litrum vere chr1stiani sumus . Quod


in considern ti one vi tae vel morum nostrorum facill.ime coenosci potes t,

oi <liligenter c onverotionem coram discutsre voluerimus.

- 167-

~
dcuc' os ~di~
ai EO o ver dcrorrntc crintiano~ . ~-to
2c ccnoccr~c ' c~ente en 1 con i c1 c1 ' . e 1 vide
1ns contunbreo, di ~uticndo diliecntc ente en F ' blico nuG ro
t nor d viclr> .

- l io 7-

10. De vita et rooribus paatorum nostrorum id est episcoporum,qui

populo Dei non aolum doce.ndo sed etiam vivendo exeroplum bonum dare
debont;ipais namqo.G apostolum dixiase credimua 1u.bi dicit: "i.mitatores
mei eetote et obeervats eos qui ita embl,ant,siout h;Sbetie formam

10. ~cerc de 1 vida.


coatw:lbrcs de nllectros pe.fJtorce , ~" to
a, lo.., obi-"105 , qu d bon ar bu n ej plo al pu blo d 11oe, no
lo con l
ensc~anw .:~ino tw. bi n con la vida; pu.ea ere
os u.C'
~r:l elloo i.cyn nbl udo al -atol curuulo
clama:" Sed r i n 1- ' -t;ndorea Y obsorv d n o.nu.ello::J u viven de t..ll rancro. cual v 1o ("
nuc tro cj plo" .

nos tram" .
11, De vita eorum qu1

dicuntur~,qualis

esee debeat .

11 . ... obre 1:;;. vida de aquello!l

er.

co::~,
-====.=.

:::e dicen crm

Cl

'.J.

12. Da convers a tione monachorum,et utrum aliqui monachi eese


poE; aint prae-ter eos qui regulam sancti Benedicti obeervant. Inquirendum etiam, si in Galliu ~ fuissent, priusquam tradi ti o regulae
sancti

Ben~di cti

has parroechias p&rvenisaet,

13 . Is ta coneervetie aicut vobis decst;et in vobis conf1do,pi1seimi pontifi cas 1 et 'in qua.ntW!l inve s tigare poesW!l vobis mi ttere eau

13.
od
lo o

ocribere non dubito.Eene va.lete in Domino .

- lGC- 1GB....

- 72 -

- 72 -

TRATI,!JQ3 CGN LO'

CAPITULA Dl!; CAUS I S Cill! EP I SCOP I S ET ABBATIBUS TRACTANDI S .

OBI;:,f 3 Y LOS lill~'DI.S

ll

Bll.
Itero brevie c apitulorum quibus fidelss noatroa epiecopos

et~

tea alloqui voltwlus et commonere de communi omnium noetrorum ut111 ta-

ResL<een de los aew1tos que deseamos conversar con nue stros


:f:i c;l es o' i ~p o s y nbades par a c omn utilidad de t odos nosotros .

te.
Co.p . l. Primo commemorandwn est 1 quod :m.no praete.r ito tria triduana
ieiunia :fGcimlls,Dewn orando 11t ille nobia dienaretur ostende.re , in quibus conversatio nostra coram ill o ernendari debu.isset : quod nunc facere

l . Ln prirer l ugar debc~os r ecordar que el ruio pasado ~ ic ioos


tres triduos de ayuno. r ogando s Dios para q e nos h iciese conocer en qu cosas nuestra vi da deber a enmendP.rse E:n su pr cscnc i ri .
De esto deseaL03 trctar ahor a .

dc::~iclerauus .

2 . Quaerendum est in prin.is ecclesiasticis , id est episcopis et abba-

tibus ,ut 1111 no bis .atefaciant de conversatione sua,qualiter vivere


dcbcant,ut cognoscere valeamus,cui de illia &ut bonum aut aliud aliQ.Uid refrena.ti credere dsbemnus;et ut ac ire possin11s,in quantur.:icuilibet ecclf;eiastico,id est episco po vel abbate s eu monacho , secu.laribLls negotiis se inaerere; aut quod proprie pertine a t ad illos qui dicunt ur et asse debent pastores ecclesiae patreaque

mon~s teriorumut

J:.n pr e
l ugar debe :vediroe a l os ec l esi~st i cos , c:::,to e o,
obHrJoa y abades , que nos hagnn oabEJr acer ca de ou tenor do vida ; C:J decir , e n o deban comportarse , par a que pod~oz conocer
de quin de e :Llos dcbru. os crc;;er lo bueno u otra coso.; y para que
podanos o~ber en ~ul nedida cualquier ecleoi atico: obi~po,abDd
o onje lc;;ba i~i scuirsc en aountos secul ares ; y qul s ea pr cpi c nente 1o quo corresponde a qui enes son llamados y deben ser pes~
toros dG l a iclesia y padres da los r-o sterio o; de :codo que no
les pidamos lo que no les sea l cito hacer y que ni nguno de Glloo
nos solicitG algo en lo c~LtG no podamos consent i r .

a.liud ab e1s neo non quasramus,qumn quod ipsi s :facere licet,ct ut


~uislibst ex eis a nobis ea non quaerat , in quibus eis consent~ non

debernus .
3. Interrogare volumus ipsos ecclesia.sticoe et qui scri pturaa
sanctas non solwn ipai discere sed etiem alios docere debent,qui sint
ill1 quibus apostolus

loquitu.r:"i~itatores

mei estote" , vel quis ille

de quo idem dici t: "nema mili tans Deo implicet se negotii .s eeculari b11.s ",

rb

a sos r i o_ ccl oi ~ ~ticon ~


ti< e
e oecr tur o
tr3 "ir:o r
21 o
irl ~ ::. el
tol e .do dice: ir , o
l
- ~e '~ e
nr o' o :: "1
a" , o
n
~t 1, o c e ce nilitc p r
Jio

aut qualiter a postolus sit imitandus vel quomodo Deo militet .


4 . Iterum inquirsndum ab eis,ut nobis vsr aciter patefacia.nt 1 quid

sit quod apud eos dicitur secu.lum rel1nquere , vel in quibus internos-

CJL ~i
uir.o

ci poos int h i qui

co en n

se~ulum

relinquunt ab his qui adhuc aect1lum sectantur;

- le a ellos ur
o d jur el .o i ~lo ,
el ci l o y lo~ 1 r t
s ni Cu .. ar
lic~--' ntc

c~o

Jos .

utrwn in ea sol o, quod arma non portant nec publica coniugati sunt .

- 169-

-169-

:;.

Inq~ircnd=

,llOo:;c:caiane
cu:!Ccz:.do e!

::U.O..S

etiruv, oi Ulo cccul= dir.iiiG= hal;IUlt , q ui eotid io

auccra qU011Ut DOdo, qual1bct arte non <>IIO:mt,


c~o

coc.l.ect1a rc;ni bc:t! t:ldinc,

de aoterno ::!U't'-

plic!.o 1r.!'ern1, et sub no:-ino Dei llUt =iual.ibot oaneti te. c!ivit=

~ptre- ,

iJ:vcniL:Z~tur ,

cd=t ,

a.;.r:pJ.1c1arc:. ru tu!"l! = t et

cic rcbuo oui e oxpoliar.t r:t le,-.j_ ti!: oc

e cr tcc >lcrocquc d

pr:r hc.c !'\:a!nt dcvnluti ,


:f\ r t l ct l
~enirct,

oonm axllr-

it1n c t acelere prcptcr inc; le;:,


crrctt-....ndn cocpellunt, ut

e;; e.rcc=t,

tr~1l:1

docti at'}ue cout!

~O'CI<Ies

cd peten: re harc"1 t

5. Tru:lbiin debo praeuntara. el ba abandonado el e18lo qai.n


" .nte no ceca de liWiolmt<:r aus poaeaionea por cu.oJ.qaiao
J.rte , itmtrna ex; arta acarea de l o te11e14od Jcl rsinu ~ lcetifll. y e~ aobre el eterno ua:lleio del 1n!'1on>c, 7, w
U Docbro e !lioo O de C1 J.~c.:ier D<lllto , deapoje UntO al rico e('CO el -.oi"-ra ,..._ .::~ ' ui.Jrpla . m"" nataral.e&:~ '1 ;.cnoa docton,
de 'Wdo:> '"'" ~i._,.,a, <le. r- 11llldo a sus le ~~1.. "" l:eraderos. Del
e:~ te odo obli.<:c;n e cuc ciJ os a delitos ~ orI:'r.ea ror c:::uaa <le
ln ir.!i.r-oncia
l a que e Yn orrojadoa, y a o ca .e ten t.urtoo 7
l atroc1n1oo caoi por n~~~ 1dnd equelloo cuyo ere c1a paterna
lec :ruc e rrebetndc por o t.ro: .

d1~r1

1 n<, nc

olio :rccrept:l e t .
~i.::.:~ c!ebc :n;:
t:>=c c!.::c l:cya ;odidc cj:r el o;oo
<-vedo pcr la ccdic1a de nl>G')eroree do 1C>Cts cu~ t.e;rE:cr a otro, lleva e "Otroa ha::.b.rea n ccx:.eter ..-:r~ '="'~tcsti:Cill1os por dinero , y busco un procw
y un . jr..n;t- ~ +rooo e Dios, tino cruel 7 e .... iei oDo,- nn rvco ~ou
r1o" y no oo preocupe e o ~.o sino
Q,(], s.U.:Xi.....

ct
:ru: e ::rt:

:nJ:

et,
111 e trcdcnt , inat:=tico1::., &<nlor-

a :ote t

cr-

7.
c!cciree de aqu.l o~ q!Ul , ce
4e
les o:mtoc, =1cn tle 1 -.:r ...
do l
" ~oiren 7 ~'"Mf" .,
~onstnze~ ~
7 e
- in.i.::~tc::c:
:";
oua
:ro or cierto
,,
'1 tt
#
~ .o a- l
rrocc
Dios,;y
lo:t ~ .. ,
en CA"l.aan.ci u que
otrt. l'<lc t: c.

4e
p

ct,

t 1

cr:r.ir.o vu1 t eCillllentirc ut i

totu=. cc::!!lur re
iu te
i

~irvc:mnt

rtir.cot.

oc

y:c~tuc

nrtWe: t;

o
los

- ir
!

1
,

cC:. O

UGdo

sucecler qUG cuicn CCI:l.f1~91l },llbcr

1 uno cnner:> aeept~ eor ll


e::~ o,
rctcxr ha:~

'"'" ~
_ - oa 7

bicnao 1 r !<>.. , cuando e to eorre:,.onc!G a qaicnea t


k no remm 1~ d ~i lo; ero 1 = o o ca: lctn=cntc e~
~ ~ aoto
ucr
1c d<: les acl cai t1co , a no ac:r orque no 1 i na ;.:m
a:uelloa uo no 1u!m: 1 noer c:>trus coana ce: o oi .ruc:c.n l:fc1 t a .

::e

ct :;ropr1 vEJ.lit rctincrc, cu: lld e o

in e

e.

Ui

cccle-~.:~-

1.cnorc::

1 ce

- 17<:'-

9 . Quid unuaqu.i sque Chriato in baptismo promittat vel quibu,s


caueis abrenunciat;ut,quamvis unicui que chrstitmo consi derandum
ait ,spaoialiter t amen ab scclssiasticis inquirandum, qui laicis i psius promiae io:nis et abrenuncationis in eua v:ita exemplum pre.ebe-

rs debent . Hio diligentise ime -cons id erendurn


~uendum,quae

es~tacutise ime

dist i n-

eectando val neglegendo unuequisque noatrum ipearn

euam pr omieei on em et abrenunt iati onem vel oonservet v sl irritarn


fo.ciat;et quis sit ille Satenaa eive a.dversarius,cuius opera vel
~ ompam

i n baptismo renunci avimus.H1 o a utem cons pitiendum est, ne

9. Ou~ l o prometa cada uno a Cristo en el bauti smo o a qu


cosas renunc ie . Si bi en e sto aebe ser consi derado por cada cri stiano, debe s erlo muy especialmente por loe ecleei s t1coe, que
con stt vi da , deben do.r e j emplo a l oe l ai cos de es t a :pr omesa y '
r enuncia. . En as t a punto debe consid erarse muy diligentemente y
disti nguirse agudamente cules son l a s co s~s que deben scauir s e
o dejarse para que c uEll.q_uier a de no~o tro s conserve o invalide
ou promesa o su re nunci~, y quin sea s t e Satan a o adversario
o cuyas obras y pompas hemos r enunc i ad o en el baut i smo. Debo t ener~e cu idad o pQr~ QuP- no vay~ a a uc Gder que algwno de n s otros ,
llac:Lcndo cosas pervarsas , - l o siga
a aquel a qttic11 ya heno::;
l'enunci do e:n ol bautic .o.

pervaraa W1Us qui sque faciendo illum quislibet nostru:m sequatur,


cu iamdudum in baptismo renunciavimua.
10. In quo ~ vel in cuius snnc ti patria regula constitu-

tu;m sit ,ut i nvitus quiel1bet aut clericus au.t monachus fiat,aut
ubi Chriatus praecepisset aut quis apostolus praed1oasset,ut de
nole:ntibus et invitis et vilibus personia congregai;io fieret in

lO . En qu~ canon o en la r eela de qu~ erurto padre se hall e ent blcci do que al~ui cn puede ser hecho c~~rigo o mon je c ontra su volunt2.d , o d6nde haya ordenad o Cristo o predicado alguno de ou.s
ap stoles q_ue so foriJe una cor.~unidad con personas que no lo dosc.:.n
o de co.1dici n vil, en u..'l~ i c le eic , set> ac cnn6nico n " de noni e ;; .

eccl eaia vel oanoni corum vel monachorlliJl .


11. Quam paucitat em oonf'erat ecclesiae Christi,quod is qui
pas tor vol magie ter nec cuiusoumque venerabilis l oc i eese de be t
nogio studet in sua conversatione haber@ multes quam bonoe,et
non tantwn probis quarn

r.~ultitlldine

hominum delectatur,plus etu-

det,ut suus c leri cua vel monacllus bene cent et et leget quam

~ ~,

iuste et beate vivat,quamquam non solum minime in eoc l esia


o ontempnenda si t oentand.i ve l legendi d.i sciplina , sed eti am omnimodis exercenda ;eed si utrumque

cui~ibet

vsnerabili loco aooe-

dere potest,tolerabiliue tamen ferendum nobis videtur i nperfectione or:mtandi quac. v1vendi , Et quamvis bonum ait,ut ecclesi.ae pulchra
sint eedif1cia,praeferendus tamen eet aedificiis bonorum morum ornctus ei; culmen;quia,in quantum nobis v idetur ,struci;io baaili ca-

~eteris

legis quenclwn trehit consuetudinem,morum autem emen-

datio proprie ad novum t est amentum et chriatianam port inet diaciplinam. Quodsi Christus et apos toli e t qui a postoloe recte aecu-

11 , u ~ utilida~ traigo. a la T leoi a de Cri sto ~1 que q i cn tsbc.


ocr oestro de 31 n venerabl e lu._!' se rcocupe IL ~s por tE:ne c11
su conunid d ucl1 0s que bL1cnoe y no se comt-l azcu tonto en i;ener
ho bree probos , sino una rul ti tud, y se preocupe p ~ s do que ct1
el ri~ o o r onj c cante y l Ga bien, que , de q_ue vivs just a y pi~
doaa!1:entc . !~o t~ lo no ebe der.procie.rse en l e. i s-lasi:, la diec iT'linc do e n tar o leer, sino que dfibe cjerc1~ar:e en tffdus sus
for.:...as; ero si uns de estas dos cosas di:b acaecer en un 1 ,ar
venerable, noJ psre:ce L1 s tolerable l a j. rcrfecci n de~ c:llltor
'!~ ~ 1 .::. del vivir . Aunr1uc e s bL
tcno que los edi ficios de l as i : l co~ as sesn hernoooa , debe preferirse sin em~argo a los edificios
el ornato Y la per.fec c i n de las buenus costumbres; porque, en
cuanto pod~~oo apre c iar , la estructura uc l~s bas licas nos trae
lL'll:l ci:1;rta reoini ::c enc i a d 1 Anticuo Testament o, mientr~~;~ que .la
correccic de las cos~"UI!lures pertenecen r opial:!lente a l a d1so i1inn cristi::mu y ol 1/u.evo Te~t&1ento . Iues s i Cri sto y l os ap stoles Y qui~nes ccn rect i tud ht\n cee uido a los ap ato1os en lo.
di -ciplino eclcsi stioa son los que deben ser 11:11 tados t deber os
obrar en muchas cosas da otra manera de c oro her.1 oo estado obrondo hast a ahora; .uchas oooas dcbG.n ser quitadas de nueotro uoo
Y e o:: tw::~L.r e , y deben hac erse otras muchas q_uo hasi;Q, Qj1ora n o l1emos lH::: ch o.

t i sunt in eccleeiestica disciplina aunt sequendi,aliter nobis in


rnultis rebus fac:iendum est quam usque modo fe c iese.mus, multa de
us u et consuetudine nostra auferenda et non minus multa quae actenua non fecimus facienda .

- 171- 171-

Qua regula monach i vixissent in Gallia,priusquam

sane-

ti Eenedicti in ea tradita fuisset,cum legamus sanctum Martinum et

12 . Se~L qll re-la hsynn vivido low~ en la Goli antco


de 111e fue. a e trdda a elle. l a~ d San Deni to, dado q\l.c lecos quo ~Jan ! r..rt n fue onjc. y tuvo r-on :i D bajo su depondcncio. y

n onachum fuisse et sub se monachos habuisse,qui multo ante sanctum

vi vi

12~

~ula

UC!lo antes do San Deni to.

Senedictum fuit.
13. De sanctimonalium

-17 2-

et ancillarum Dei conversatione.

~3.

Acerco. d

l::t vide. de l n3 religiosi'Ul y oiarvne de Diof' .

- 73 - 73 CAPITULA Di. RLWS

A..JL TO-> .::OBRL

~J.l.RCITi.LIEU..,

.~;.L

LJ.l.'\CITO

IN PLACI':rO TRACTANDA

Rll

~LR

TRA'2l, OS _, LA AS BL

11

811
Ca~.<sns

De oau.sis propter q"as hominea exercitalem oboedienti9J!J.

or l as qu~; Lay },orrbros que ::mol cn dejar de cur plir le..


ci ' n de oervir en el eJ l rcito .

obli

diroittere solent .
In pr'i mis diacordnntss sunt e t diount, quod episcopi , abj:Ja tes .et

eortuo advoceti potestatem non ha.b eant de


re liqnis hominibue ; siniliter

eorum~

et~

clericifll et

l .:.n prir:~;r lu nr, no e t' r e Gcuerdo y dicen ue loo o i.


:fs y :..r
~ocure.dorcs no tienen pote:::-tad sol:.rc suc

j de. ' o
cr-onao; i ua... ente tl.iccn uf. 1 s CO"'ilcs
ne .~.otcst<.d .. o re uirr.en ~bitc..n suo uis~rito~ .

lo.

te ~

de eorum pagensis non

b~beant ~ ot ea ta.te n .

2.

pauperas se

~uod

rcc lan~t

prieta.ta; et h oc aequaliter
et

eor~m.

advocs.tos et s"per

expoliatos eeae de eorurn pro-

cleu:~ant

super c piscopos et aboates

ct eorum

2 . -e uejtn de cer e reo y auer cido deoFoja oa de su ro icci::..d; de e to e u::. r. a Jo ~ . r.lJL des y su
rce~rn oreo
o
loJ cr,ae~ y t..a ccnttu icncs .

centenario::~ .

3. Dicunt etiam , quod quio umque proprium suum epiaoo po,eb ati
au.t~

vel oomiti

val OBUtenario darc noluerit,cccasiones

CJ.UC.erunt eu:per illu.m :pauperem, qtloz:Jodo eum condQJ!lpnare poesint et


i llun sr;mper in hosten fo.ciant ire,usquo Clum pau per factus voau~.mt

l cns nolens

bic, u
en CU CLZr' .

pro riwn tro.da t aut vendat;aJ.11 varo qui tra-

ditun lw..bent absque ullius inqu1.etudine domi r e .oiC!eant.


'C

4. 0uod epiocopi

et~s

sive co iteo dimittunt eorum li-

u.

beras hom.ines ad c asam in non ino oinister1s.lium,sirniliter st


ubbetiaaae ; hi s unt fulconarii , venatores,telonearii , preepoeiti 1
~

et :llii qtli mi a os reci iunt et

eorur.~

b e~ litrc:o, ur.
::u o case.c
lk o; i ul... e te lec ..... b:...de~as; e l.O"'"' ~o. tres ocn: ~le e e:.ro'",
Ladorec, rcc-UJS ore de lo Fenjcs, prcpsitos, __r_c_____ ,
nec reiben
loo e vicdoa) P su oqtito .

s equcmte.s ,

5.

5. Dicunt
in

h o::~tem

eti~

alii,quod illoe pau eriores

conatrin~s.n t

JiCCTI t

et

ire fac i ant , et illos qu i he.bent CJ.UOd da.re poaoint ad

(. . e
lC..L

loe

L\.

'L-os

t;.~.

o ,

u e cl:.li un a lo.
t-clloc nuc tic.1

obres

nci O:ndc -

prcrri a dimittun t.
6 . Di cunt

ip~i ~ , quod

aJ.ii e orum pegenses non illio

obcllmt neo be.nnun douni i:: per o..t cris adimple1e volunt , dic entes {
quod contra misaoe domni jJmyeratoris pro hcribanno debes.nt rat ioneL'l reddere nem non o ontra cooi ten; etirun etoi c omes ettrun
donUlll :Uli

in~r:tiserit , nulloun

cubcr~nodos no lec o e6 . ~icen los condes .ue lunos de


deo .n ni uic.rm ctur lir el bonJo del sr. or r crador, ciicicnJo
uc ellos de cr re dir cuc. to.. sobre el cri 'n ante los envir: 'on
del wC r e::-pcractor
n n te el code; ue , cunc.~.:c c.l co r!c le
co, 'ifil t.e le c:::.on, nc or zo Ol tiene ce ta iento, si no .P '!lctra
e". elJ.c. y obra conforr..e l o p-rczca o. ortuno .

exinde habeet reverent::tam,

nisi intret in domum euan et faciat qua.ecumque ei libituo fuerit .

-173- 17J-

1.

l~t ~ti~

alii qui dicunt ae esse h ominca f i ppini et Chluduici

-e profi t=ttrr oe irc .,., eerv1 ti


cr.:u:o in cxc=itt:::l pcr::cre Cl~, ....t .

C.

~:nt i

lccinorum e o.-w..,

L~c

al11

ter= et alii cd r=en-:. et d1cunt , quod. oc~cn:s coru::

1 rc:dcant et dcl:G&nt e~::~ conc:1 scnieribuo pcr:cre , u'bic=uo 1c-

o io

ni 1.: .:rctcrio !Ucrit. Al11 vero eunt qu1 1doo

di nliquoo ocni<>rcc, quoo cciunt in l:'ooter noo

n.:nt ir-

r C'ni

r.t___

rrc:ntc:c,

te

e 1

oc; icntao

itL

t e t alil

c.

ue ce cueG.an y c!:1ec:.n qul'l t:t:!l :cc:..c.rc:;

1r e oc. t:ua s: orca cn!!t .~. r


or. ay ctroa u.c e e cr.cc::::-1 en
e Len no hc.n da salir en .,.~ ; '"
~ten

1 1-

..,

1 :-1

-e: t .

e::
tt

r-. 1

pro~r.ct;

1
7 . oy al~os ~uL d1crr. ce- ho~brea da lipir.o L e
cv~co
: at1r-...Lln ir al urv1oio de .:.u
e. eren Cl' ~o lo a e :e sl:r.litoa deben c:orcl1!n;e eo el. c.tr. 1to.

ter
cr 1lloo

.
l

res, l.a.
ic bro
dct

in nc;n Cln"nn t

f1

- ) 7 -

- 74 -

-74CAP ITULARL

CAP I TULAR D

OOflOi'!Il!J'fSE.

Octubre del

IlOLO:lA

ll

811 Oc t .

Capitula quae domnus im erator conatitui t Bononiae quae eot in


litt ore maria anno re;ni s ui XLIV . mense Ootobri o indictione

A~t culos que es t abl ec " e l seflor ecper ador en Bol ofia , que cst~
s ituada a l n orill a del mar , el mes de octubre del ao 44 de su reinado , quinto del ciclo de l a i ndi cci n .

Q.Uint a. .

Quicumque lber homo in hostGlll ba.mlibus f ueri t et venire contempserit , plenum


aut si non

hcribann~ . id

.ll.obueri~

unde illam

est solidos
SUJ!lll!ant

scxagint~,persolvat ,

persolve.t semetipsum pro

wadio in sarvi tiuo prino i pis tradat.done c per tempera ipse bannus ab e o fiat pcrsol u tus; ot tune i terum ad
ausa revertatur . Et si ille horno qui

stat~m

se Fo~tor

liberte.tia

heribennum in

l . Cualquier honbre l ibre que :fuese convocado al ej rcito y GC


rclusnra e acur ir, pague el horib
co~pleto; e~to es , scserta r.Lrl9..Q..Q..., y si no tuviere paca In nr esa SIWD., entr.;ucso a s ricrr.o- servidumbrc al 1 r ncips co. e garanta , asta que oportanaoente l e
rvlta sea pecada; entonces vuelva a su eJtado de libertad . Y si el
llo ere que se: sntreg c s iar>o en servidw bre .or causa del 1 :-r.ib
uricre: en ese servicio, no pierdan or e::;o , sus herederos, ln
herer.ci" .ue le pertenece ni pierdan la libertad , y no queden sujetos al rcric. .

servi tiwn trauidi t in illo servi ti o defunctue .fuori t,herede::;


eius hereditatem , que.e ad eius pertinent ,non perdant , nec libert atem , r;ec de ipso lleribanno oonoxii

:fian -~ .

2 . tit non per aliqu= occasionem,nec uc

~acta

nec de scara

neo ds warda nec pro heribergare neque pro ali o banno , h eriban~ ~ exac tare praeeumat , nisi~ n oster priu

alt pm-tem nostram r e ci piat et

ei e L run

heribrul\en

te rti an: ]_)artam exinde pcr

2 . uG e conde no intente mi ir e_ eri


or otra caLco, . i
por s.c rvicio de buardie. , o de correo , o de custodia, o de e.lber UG,
sino que nuc3tro enviado debe reci bir el lcribn par nosotros y
luc o darle o. 1 , ror orden nue tra, l'a tercera I'B.l"t e.~ .a ht::rib ~n
no oc cobre ni en tierras ni en e .. clavos, sino en oro" .l ata,r-c.fioo, =as , unir.:alcs , l,"lll'lado o tales - especies que reporten utilidad .

ius sionem nostram donet . Ipae vero heribannua non exs.ctotur


nP-que :l.n terris neque in mancipiis , ssd in a ur o et argento,pnlleio
atqus armis et
r1uac

3.

anim~ious

atque pccoribus sive talibua

specieb L~

ad u:t ili t a 'tem pertinent .


uicumQ.ua hor.to nostros honoras 11e.bens in ostGI!l ba::nnitue fue-

rit et ad condictum

pl~citum

non vencrit , qu9t diebua post placittun

3. ~ual ,uicr tocbrc que posee ronores de parte nuc~tra


fuere
con-ocaJo a c "lrcito y no acudiere a la asELblea citada, abst- ase de carr.e ~ vino or tantos d as cuentos haya de~crad o su llcead Cics.u s del d a de la asanblea .

con.cl:lctum veni::.se con_ obo.tuo fueri'l: , tot disbus abst:!..nes.t a cw."ne


et vino .
4.

i c\tmqus absque liccntia vel permissionG principia de hoste

raval' S.Uf.l fuerit , quml actu:m Franci her icliz dicunt , volwnue l\t entique c onstitutio id est capi talis sententia erca i llum

pun iend~~

4. A quicr.qui era que r egresare del ejrc ito sin licenc i a y r:e
del r nci pe , lo cual es llamado horisl i z por los Fr ancos ,
quercrr.oG que se lo apl i que l a anti g ua consti tuci n , es dec i r , q e
oca casti gado con l a pena de n.uerto .

~iso

custocl1atur.

- '75-17';. -

5.

Cuicw:~qus

ex hiEl qui bc:neficiW!! principio habent par., su-

= contra h3tes co.cr:unes in exsrcitu


oo 1ro vcl atare

noluerU,hanora:~

6 . Ot in hoste nemo
bibare roget.

~ DWllll

E~ quicw:~qua

par ontea d.1 .cisorit et oum

5 . Cualquiera de loe q ue tienen un beneficio del principe y


Laya dejado e su par t:lli'Obar al ejlrcito contra enemigos c oo:.unco
y no hcyo querido 1r o a:.tar con t'!l, Pi<>rda ou car;;o y su ...i!mefi-

oio.

!lllllll et benatioi.u:l perds.t.


vel

1!U~-.,l1h<lt

alterw:1

h~

in oxercitu ebriuo invrntus fuerit,

ita exooru.unicetur,ut in bibondo sola aqua utstur,qousque cale

6 . ue en el e'lrci to nc.di& :Lnvi te n hrh~r a un par o :. cu:-1'lui<:r otro h=bn:. uicnquic:re r;u<: fu<:re encontrado et.rio en cl
a~lrci to, eea caeti!;Qdo de tal t:odo quo; be:be. eoler.cnte "CU'l : :::ste qua rocono::c::: l:::bor obrcdo lml .

foci:.ee cognoscat.

7 . De vae::;is doo;inicie qui o.dhuc

intru casm:1 eerviunt et

ta-

ren beneficia t aberc noncunw+tatutwfst,ut quicumque ex eie


can daano i:!lEr3toro dcri re... anscrint vc.s:::q lo:J auos ca.sa.tos
s"cwa non retineant , ecd CWI c.,.ite cuitl.S paec:nnas aunt 1rs ~

7.

de lr

va=qllo~ c~1oris1cs qua tod:vc sirv~ dtnt=o


a~ ocbe ~UI! po5een ~nFfl~ios, EO h::. estal.lcc1-

ccroe de l es
cort~ ,

r<:ro

do _uc cr -l_uic:-=1 de ellos '!UC ~rt:~ecicre con el se.ror a.:.~


dor en e; se, no retc:.oeCL con:igo, c. su ve::, a loe vcoc.lloe c!:"t-' 1<.cido:; ~:tno r..r--i~sclc:s i r con el~uel .ro io cU.=tri to.

::;ittot.

8. ConotitutuD cet,ut eecunduc antiquan coneuatudinen rracr =tio

od~

focicnda.a inicaretur et eorva.rotur, id e:.t

victWl.lio. de ,.zrca ad tres menee" et


dia::a o.nnum.
ad

~=

atqua ve til:cnte ed dPJi-

uod to.-en itn obeervt!ri placuit,ut hie qui de Reno


:er;unt,de tirare initiwo victu::: oui ccaputctur; bis

vcro qui da

~ere

ed F.CDWI iter feciunt , de ncno triuc "'EllSill::l

victuo.lia hobendn Esoe d oatur ; qui

cnW::~

trona P.en= sunt et

trnno
..
ncncnt,atque in Svanion proficisci debent ,nontea F1r1-

pcr ;.;a,o.onian pergunt,ad Albitll:! ~ esse aciant;at qui


Li~crcn

nooc

S.

~ :;~

t e he de ten: in:.o u .. --- n 1::: :mti u: co~tunLrc ce r=t<.nror~~ci..=n ....r


1['1~ e:.::J'c<licioneo, c ... to e:~.... , vveres de-do
l:l 1 ro~, nra trc3 r'!eeea , ;1 c.rwco y vfisticcnt.co , p=r Ll.e.dio Loo. o .
!.o cut.l, oin ab==o, t.o 1: dc.tciT1n:::do .u :e obo.rv'. _d e 1 ::: ci:;uia
te =n=~ : que po:r los ~ uo =rche.n dcl :::in ol loirc, :Jo cor..rut
al COl icr.!'O de sus vi tucl.lrs a pnrt1r del l oir:l . r los que
re c.n ~ o::Jc el I.oir.: c.ci e.l .in, z c. c::llcul" uc C:et.:-~ tena v!.- .f
tu ll ....:s pc.r;,. tres -.caes c. :u-tir dc1 -..in; ~ uicnee e=~ ~r
tr.:.a .cl .in : _ rchcn -cr lL Sajoni.,, ~op:.n .U<C L .::=-'! ce conoidarr .'..lbio.; :.~ :c.r=. lG!.e:3 r ~n:. :ln.CCE.n :!ctt-::' 1 rl Loi.r=. y de t-en
r:rtir ... c.cio. ~-.me. , ce. ....'\ ue le.~ p:.rr- clloo Gs los firin <.

ta. l

;.:. ; ;

sibi oseo cocnoecant.

uicucque liber beco invcntuc fuerit onno

prccs~~te

cun

senior.. cuo 1n ho:::te non fui.:lle,.lcna= i:erib=w:t persolve=


COC""tur.!..t si S!lior vel

illius e1111. do::. di iacrit,ipse

ao eundc beru:uo pcrcolvat; et tot heribunni ab oo ex4;=tur,quot hor.inee dooi dilll111it. Lt quis. nos rumo pra!i.Gilnte uni-

pro

cuique cen1ori duos hoi,inee

quoc dooi dini tteret concessi!ous, illoe

volw;us ut rissis noctr1e oetenclant , quia hic tantu:!::lodo hetiben-

..!!!1!:! concadiJOus.

~
t" 1
iEr .
trc:.. u se dcscu~r::. C\UC c. ... t .a c."""; o n ... cotl.4vo en
el r~ rcito ce..... s, ccnor, ee obli,..::dc; .Ji: tr el. cr: tn COL,._
to.
::i el sr-or o <>1 ~ lo he i<..rcn el< j._.:o ~n :m cas:l,--" ~ n
Clllo3 l e cult::! en :::u lu;-:tr, 7 cdj=seles t:.ntos .. crib~es cu-tc
l.CI bre~ :..~y'n dc~::;do en e~~ . Y ..:::~o -~uc. nc..o.otro... :..c.a os eoncc..:!it!o
c;te -O a. c:-.d::. sn:--or qu, c:!t.jE en su ea:x a do~ ~e ~en , qucrc. ('
<;u< ""lo 1 ~ ::.n c;":x.r c. nuc:::;tro~ Gnvirdow crouc ::(lo c. Ello. l e.
} c.r.o: concedi do c.utoridc.d eol re el l.crit.:O,,

10. Constitutua E>st,ut Jmllus episcopua at ebbea aut abbatieea

val quialibat rector aut

~uatos aecolesiae~

vel gladium si-

ne nostro parmisao cuilibet homini extranao aut dere aut vonundaro


prcesunat,n1o1 tuntun VruJselli~ nu1A . Et ~ 1 <IVU~arit , ut 1n cw.ibet
ceclcaia val 1n sancto lcco plurcs ~ hnbent cwm 3d bc:a1nco
rectoreo eiuadm acclesiae eufficiant,tunc princi-em

id~

10. Se ha establecido cuc ningl1n ob1S'DO, o abad, o abade~c, o


cucl.uier rector o custodio de iglesia, regale o Yenda a cualq iicr
bo .brc extrauo una brunia o una espada, sin DUGstro perniso, a no
cer a su vru:allo. Y si sucediera que en alguna iglesia o l u,ecr santo tuvieren c!a brunias que las nccosarias p<>ra los bonbres <:GJ. rccLur de esa iglc~on~es al rector de lo 1eleaia consults k!
:rineipo sobre u' debe hae..raa con eu.ru..

r..ctor

cccleoiae 1ntarre&ot, quid da hio fieri debeat.


11. Ut quandocurnque navtciurn 10ittere volUJ:\ua,ipsi senioraa in

ipois navibua percent,et 3d hoc sint prneparati.

-1~-

ll . uo cuondo deoeEm.os enviar WlO. GX::ldic16n f'Cr .u.rua, loo.~ c eflorea archcn . , ::uo naves frcriua, debiendo o~tor r roporadon p:~:l

coto.

- 75 - 75CARTA ::JL. CARLCC AL ABAD RJLRADO

KAROI I /i:J FULRADW.: AllllAil.l'.. EPIS'l'OLA

ll04 - Bll
el no:;,brc del :>'Bdro y del J;l.jo y del Eopiritu Sc.nto. Cc.rlo~ ,
~ernnoil:lo ausueto, coronado por Dios , grand~ y p::.c!fico empc;r dor ,
<J.uian, por 1:: W.aericordio de ~ioa, es tao.b:!.ln rey de l os :Froncoo y
de loa !.on;;obard03, al~ ?ulrado.
I:cbee oabu- que par el presente co beco e convoc .do nue. tr.'. c sanbleo general dentro de lo Sojon1o , en lo parte orl~ntel, cobre
el rlo 1?odc er. el lugor ll=<io Staosfurt. For lo oulll, te or'.cnc.r:o:J <;u tE pral~ntee en d _l;llcionlldo l~er coc_ tu. .CLbrcm icn
er-...Ldoe y r'I'E:Qrados, el dc 17 de junio, e otc es, iete di= antes ~ lo fcstivid~d de c3n Juan cut:!.ota. Do tal cede vendr:o con
tu~ 'lC>t hrea e Ucr.o lu.:;ar que desde all puedas 3al1r con l r'l cr.-cdici(~ a dondsuiE~ fuere n~e3trC wandnto; e to ao,
con~ y
terr ->!C!lta9, .7 el rest:mta in:JtrUl'.en'ttl bt:licc, vitualles y ve t:1J:.a1 t:...o. X :odo ~uc e ,J,. c:?bcl.l~ro ~- e .ou.do. lc.n=.:!, fO' d
y es 1 cort ... , creo y el.4iP.ba con tJ.ec!Jo.a; y c;;n vuc tros co.rro-9,
berr tcntc.o da divers<> es ecia o_to es, lulohes y tcchuelUJ~, t"l.r...d:J.~": , C.::iU(.l a, s.zada.e ,
.!._ s de !"i~rro 7 dc::;.i..:3 in:trwten~o ne.CE:: ."los en u.. exnedic1 !n. Las provisioacll de clit;...- to,s en
oo
cz.rr"" dc. ....cJl c3.lcul..:!rco pr.r: treo t..eecs a 'PQ.l"tir de lr ao:u:.bl
lea r.""OS y ve tir.'cnta, pcr nedlo c:.r:o. Y tw:.bi~n ordena.-oo
"C
l:.;;_;,i:s obecrv r e s to:
tre~ar al lur!:r .... cncionado en pcrfscto... .-.:;,,
cu...l. :ic:rc. "" 11' arto de nue::tro reino ~or le. que OD hicio.re
tL~.;:;::.r l s 11ree.... i.;n e vue;J:tro c~o; e to e ::,
' no intt-"lt "::::o
toc:.u- ..:t.._o f"uc:.rc de l 'l l hr~ , l a lc-::a y el Q&U::; J le:. h0< bro lr
c~d
uno de vo~otro:J r.e.rcl en con eue c::rroe y c~b :11 ros , y oi J:. l~c
e::t.:. con elloD :t.::sta d lU('<:.l' L'8J.cicnado,
que l>.,auscnc1 Gel
s~ o. no d llJrr a su3 bcr.cre<> e. obra- :aal.
~

In nO!!!inc Plltri:> et Fll11 ut Sp1r1tw! Soncti. Carolue serenias1-

cue aucustua,a Deo coronatue,~acnuo ~1f1cue ioperatcr, qai et per

lli.:ar:l.cordi= Dei rex Prancarum et Lcmgobardcrm:o,Fulrado abbe.t1.


notun eit t1b1 , quia placitun

nos~

gencrale anno preseenti

condiotun habe:.u.e infrn Saltoniam in or1entali parte , auper

f'lurtw:~

3ota in loeo que dicitur Steraaf"urt. Quaproptcr precipimua tibi,


ut pleniter

e~ h~111ibua

dictw:l locun venire

tuis bene nrcatis ec

debe~ XV . ITal. !ul. quod

praporati~ ad

pre-

eot aopten d1ebU3 an-

te aiaaen eanct1 lohann1e beptiete . Ita varo praparatue cua hca1n:ibus tu1s ,. rredictw:l loe= veniee,u1; 1ndc, in qwmcwnque partem

nootro fuerit 1uasio, et oxerc1tal1ter 1re poosie; id eat cum arots


atquc utansll1bua necnon et CGtero instrw::ento

~1co, in

victwll.-

bw: et vestinentis. Ita ut 1J!lU.5<1.Ui:oqu.c co.ba.l.arius habeo.t acutua et


lsnce:m~

e t opam et seoispatum,aro= et phnretras cun eagitt1a;

et in carri s veatris utenall.i a d1versi ;cnoris,id u t cuniada et


dolaturio,tarratros,aoa1ao,foo.or1os,palao farreas et cetera utensilin que

in~

aunt necGsoarlo. tensil1a vcro cibort.U> in ca-

rris de illo plPcito in futurun od tres oanses , arma et veatice;:,.


2d diridiun annam.Lt hoc
ut

0111:1

r~

~o prec1~

<(

"=-

ut observare faoietio,

bona pece pergntie 2d locuc predictum, per quamcwnque parten

nootri it1neria veotri rectitudo ven ire fcccrit,hoc eat ut

prc-t.r herbe;o ct lil;na et aquan nichll de ceteris rebue tengere


presU<llltis;et uniuscu:!.ueque vcstr1 htt:inea una can corris et
coba..lariia ou1s vadant ct s=pcr Cll!:! eis ei t ueque nd lOCWll pre-

dic'b::!, qualiter abscncia dOI!ini loc~m non det hCI:Iinibu.a etus cala faciendi.

Dona vero tua quae od plccitum nostrum nobis presentare debes


nob:!.o medio 10enee

~aio

trane::itte ad loe""' ubic=que tuco fueri= ;

si forte reetitudo it1ner1s tui ita ce conperet,ut nobis per te ip-

nzno3 lles; r los donea 'l.tL<> debes pr&ecntLrnos e" le. a;n '>le:>
JO, el lu nr dond es~vilrcroe; U17.! tu itincrru."'io pc.r:ite uo los ,. ucC.=-s rsoe ter tJ. is::o, 5. ..,...., es l o
uc
de~c~o:~ . Trata dE nc obrar CQJl ne li:;e.no1o el r"specto, o fin de
qu& fU8dQ9 diairatar de nUE-tra tracia.

a ~~1 des de

suo 1n profectione tun ca presentare posa:!.e , hoc magia optaoue . Vido


ut nullom ne~ll5entiam exind~ babcno, aicut gra~ nostran valia
hab<;re.

-1

-~

_, ... ,.._

- 76 - 76 OR;JENARZA PARA LOS EI3?/JIOO

2 de abrll dal 812

812 Apr, 2.
In nomine Patria et Fil11 et 3piritus Sonct1.~olus, serenies1-

ouo

~~atue , a

Deo coronatue , maenue pccificus

tarorator , R~

g u-

bornana imper!uc, qui ot per miocrieordiG.!:! Dai rex Proncorwo et Langobardoruo,Derane ,Gauseelino , Gieelafredo , Cdilone , ~cnzorio, #~ema

En el noabre del Padre y del Hijo y dol Espiritu Sonto . Cl!rlo:J,


serwo:l.mo augusto, coronado por Dios, ;randa y peei fico o::pcr".Jdor,
eobcrnador del Imperio R~ono, y , por lo c1oar1cordin de Dioo, roy
do loo Franooo y de loa Longobardos, a loo~ nerono , Gcuselino,
Giselfredo , Cdil6n, ~engario , Ade:ar, Lsibulfo y Erlino .

rc, Icibulfo, et Lrlino co. itibuo,


otur :sit vobis quia 1s1:1 Io'ICD.i de vcstra
prcab;rtor" , I~s ,

a1n1ater1a ,~=-tnus

u1Dt1l.a, t:o.}XX11a..3 , .ta_zino.r1ua , -.::.orU.n, ._tcpl:olu.a,

~.cbc-1s , Cf1lo, ..tila,

'rcde:

1rus , ;~obili:>,Cbr1"t1anus ,J:J.pcricus ,

Ea::odci , Jac ~ ntius , ...,,

erande1 , 1 tec Stcphanus , Zolc:L=n, l. crchatel.J.ue,

Thcods.ldus , Iar::.pariuo , Gomie , Cootollonus , I~Xdaricuc .ac.co , ..isicu.s,


. 1 ter1cuo , Ranoi.:l.us , Suniefredus , Al:lcncio, Cazerolluo Ioneobnrdus ,
~te ,:111 tcis, Cdcsindus,
c1o,Gab1nus , Sol~o

alda, Ronc::.rio1us , L_e.uro, Pascal e o , Sic-!'-~i.

prGsbyter,ad noa vcniEOtea cu

esserint quod

I:Ul.tc.a obpressioncs sustineant de parte veotra et 1wU.onm vestro-

ru::,

w't dixerunt quod aliqui psgenses fiBClCI nos truJa sibi al ter

al tcr1us teatificsnt nd aot'W:I proprietat= ot e os a:inde expcll:mt

ccmtra iuatitien et tollant nootr::u::

vc<ltiturw:~ ,quam

per trig1nW.

Ce deber e:: :

ae~r

notar que loo siguientes hiapm!os de vuestra:.

jw...iecl.;..C...:iones, a S3.betr, el ~rcobte.ro artino, u....u, uin~ ,


Cal-p<>d1o , Asin::rio , I:(1le , .....,teb:on, ::6be.lo, Cf1lo, .tila, ?rcd-

riro ,

~ele , ~i ~i~o,

:lt~rico , ~~odei, J~ctnaio,

LSrerandco,

oi.oro .L.::tE~cn, o1e.'L t':n,


re:- te.lo, Teod&l.do, Percr:: rio , GO! i =,
~..r~eo , Vaeco,
ioiso, itcrico , Eanoido, ..iWlicf"redo, ~LDD.D.cio,
Cazorelo , Lo~o.ardo , tJOte, lo:J soldndoG Odcoindo,
al.do , Ronc=iclo, .uro, '"'nscusl, .;ir licio, Gabi no y el uraob!tcro ;:.;t!l014Gn,lle<' t loee noactrc_ noo ini'on ron qur uufrtn ~~el~ o rtaionea e
1 :rt vuc-trc. ~ de vuc tro:s rukordine.dos . Dijere. uc ;J.guno:, coL;recr.o- , r rest ~o rco!prooo ta_t~on1o, so atri~cn ~ s i
ncc trc~ tic.rrez .... i""c~e:J , cant:I.s. ju... t:1c1::~, lo e:r ul.S2D. e cl.lo.. ,
7 leo errcb~tcn nk~~tr investidura dE l a ~uc eet~!crcn -o~
o ~
por treinta a....os o ,o, , nb1lndolce g=odo el. o., a.l de ierto pnrn
al cultivo SE~ nua~trc donaciln y licEncia. i e~ t~ biln
u~
o.lG:UDOD do..inios _uc;. ollO:l hcn trcb5.jado , o.l.Ort.. ~c.. .>Ooeis vocotl~.a ,
uc loe i= (';nio rc~tacicnea y _uc vuontro~ .in1ctro~ o
lne e,;:icen or l...... fuerzn.
'":. t~;

onnoo oou nm liua votiti utaus , et ipsi per noatrum don ituc de
crc.oo per

no<~tren

datac licomtimo retra.:xerunt . Dicunt etiruo,

quod c.liquas vill!!fl,quas 1;o1 laborave runt,laboratas illis e is


abstr:>ctno hnbt:t:ti<> Gt bcboranins illis 5Upcrpon1tis et se.ionEa
qu1 ror fortia super sos exaotant .
u.anobrem 1ussiDuo Ioh:umc archiep:copo

El!!!!.!? nostro, ut

dilc.ctum filiw: nostruc Ludo1cu.'1 re;e~~ veniret e t banc


per ordinem

recitaret . ~t

ad

ceu.= ei

mondavi nun illi,ut toapore oportuno

illuc vcniena ,ot voo in eiWI prnescntiem veniontes,hordinarc fc.ciat ,quo~odo

_.,_,.._

Jor lo t=to r.e on C>'denuclo al cr::, .. is-o JUClll , nuc tro cnvi odo ,
quo oc lla:;c.se i.::.sta nuet~tro .ucrido i>i;jo, el rey !ndovico, )' lo
relctt'se ordenad ~ente a-te llSunto. Le hCI.os ordenedo que o.crttncr.:antc llo_~lo.ta; all. y acudiendo vosotroo a nu 'r-"""Rrn('i ::L di;f~~~ eo lUl ~cner3 deban vivir loo Hispcnoo .

aut quoliter 1pe1 Ioponi vivero debennt. Propterea

-1-:-

has litteras f1er1 praecepil:!ua atqu.s demandamllS , ut naque voe ncque

itmiores vestr1 :amorato& Iepanoo nostros,qui ad noetrom fidu.ciet.l


do I"J><''lia vc.nienteo , par nODtram datalo licentiam erema loca llibi
ad laboricand.UII proprioerant et laboratas habere videntur,nu.llw:t

e"""""' superpt'llQr<i raeaucatie ncquc ad propriw:. facera permitta-

t is ;quoed ueque 1ll1 ~ nobie eut f1l11s noetric fucrunt ,


qu.od. per trieinta e.nnoa abuerint pcr apri sione.o,qu.ie ti pooaideant
et illi et poetcritao eorac,et vos conservare deboatie. Et quic-

Por cno het!oo ordenado escribir eota carta,y establecemos


que
ni voaotrOD ni vuestros su.bordinedoa 1ntant6ia a!Iadi.r ningW> conso a loo u enoiclll:doe Hispenoa que acuclieron a nuestra confianz:l.
Llloo, 1uc han ccnedo al deoierto , por licencia nucstra,tierran
paro. labrar y al.ora l as c.e.nti&nen trubaja.das, y ban sido ficleo
tr-.nto a. noootro!l coz;o a nueotroo hijoa, queremos que :poa~
qu.iloa lo quo.: jlO! koo!luL<>. eilou hwl Lvniolu vur upropiac16n;"te."1tO
slloo co o eu posteri dad. Esto vosotros lo debis reepGtar. Y todo lo ~u~ voeotro:: o vuc~trcs subordinado'! hayis hecho contra
j ubticio., o e1 les hubiereis qu.i tado aJeo injwot:!Slenta , todo .eblis re~1oi tui.rlo, "'1 qu-.r.li& t<:ncr pro.1c111. la gncio de Dio:>
L.

Il\l8

:m.

qu.id contra iuatitiam oie vos cut itmiores vestri factum habotie
cut si aliqiJ.i eis 1niuste abstuliena, cma in loco reetituere
fcciatie , oicu.ti e;r&tiac Dei et nos-tra:::I vu.ltis haberc propitil!!'.
..:.t u.t ccrtiu.s credath , de anu.lo nostro su.bter

oicus . Guidbertua diaoonue ad vicem

Erc~baldi

a~lari

iue-

recocnovit .

Deta IV. Nonas Aprili,onno Chrioto propicio ioperii noatri rri,


re~

v ero in FTancia XLIV . atqu.e XXXV!II . in Ital1a, 1ndiotione

quinta..

Actun Aquis.:;r:mi palacio rs;rto in Dei nOJJine felicitar. Aman.

-1::'~-

Y tx-r~ qua lo ter~dio .., or c1E:rto, lo .u oo , c.ct.o c ....llar abajo


con nuc trc. cnillo. :.o te. reconocido al~ Gaidbcrto, en ve::
d" Lrccnualdo.

.Dedo. en el d!a dos de abril, nn ol duod,Oi o a::o de nueetro inporio, oon el rvor de Crioto , en ol 011 .Jr:..,; oao cu.arto do nuc-tro
rGinndo en Pruncia y el tr!bsino oct~vo en Itclic, quinto del ciclo da lo. indiccin.
Act,lB.do en el
~,cio re. d'"' .Aqui .... r :.n, con felici,Hid,
notlbra de Dio.;. -.l.n.

E::J.

cl

-TI -

- TI -

C ~ITULt.R !E. A.UI!:GROI

CAPITIJLARJ.. A UI.:CRl.TII.:ISE

SOl - 813

801- 813
l:arolus eel'Enissimus

1lo~rator

augustus, a Deo coronatus,JOBC-

nus ot pac1f1cus,cum e p1ecop1s , abbatibus, com1t1bua,duc1bus oonibuaque f1del1bus chr1ot1anae ecclesiae cum conacneu oonsilioque constituit ex l e.:;e Salica, nomano atquo Gombatc capitula ista
1n ll8lct1o Aquia , ut unuaqu.isque fidi1o 1ust1t1as 1ta fe.c.:ret:
qW. s t 1pae mrmu propria firl:.avit c aP!tu1a iota,ut cenes
t::.On.U

fidcl~s

robor.arc s"tuduiosent.

l . Ut eniscop! circw::annt parrochias s1b1

co=U.a~

et ibi

1nquirend1 studium babeant de inccotu, de patr1cid11a,frotr1cid11e , adulter11s, canodox11s et olio nnla quae contreria eunt Deo,

quco 1n eocrie acripturis le;untur quao cbrist1an1 devitnrc debent.


Et 1ntra illorun parrochiae eccleaiae,cui neceoae eat , enEDdandi

c uraa babennt: siJ:liter noetras a n obis 1n beneficio dotas


q~

Carloo, serensimo y llU,.'"Uf:tO eo-:u'ador, cororuulo por Dioo,


cr..:nde y po.c:!fico, ..n d e::l.ccio de ;.quisgr6.n, juntt!mmte con
loe obicpos , r>.bodes, ~. duques y todoc loo fieles de lD.
Iclesic cris tiana, en oo~~ conecnt~1Ento y conseJo , cctr>.blco16 ~('o ci '"'uicntc:; C",rt1~ttlol! bn::ad<'~ ~ l ao leye_ S:!lica, ::o~r.:> :; .:ur-Wldi.:-,
-or... que todos los....fitllll CWIO"lan "ct::1s nort.:1e: Ce fi=6 l ~stoa :u-tf culos por cu pro in I:!IUlO, p:-.rc qu~
todo: lua.:;o lo:: corrobor:~acn ~biln con ouo firDI!e.

et

alio~ , ubi reliq~iae

praoease videntur. Lt ut nonachi

pcr vcrbun episcopi et por ree;iccn abbatis et per bono illorun


e=pl.e resul-Britcr vivnnt, prout loca locata eunt. Et ut JlroE-

l . ue los~ recorren l a s p=rrqguino que le3 h~ s 1Co


enccLcndcdo.n y -l..l r.c prcocur.en por inquirir r-oe1c- del ineccto, lo.o :.=ri ci<iio::, lo. fratl.icitlio- , lo. cdL>lterioc, l a vnn:c1~.-1t , y todo:: c. ncl loo w!lle~ que son contl.-rrio3 ~ Dioa, y quo
co lee en l oe ...scrittr.:l3 U lo~ Ctl::U;:nQ~ Oi.IC:n CVi t;,r, 1 en
eu~ .... r;o ui-s prGocr"pcms'e que se=n rcr~r~d a roqucl~;lD i ,:lc.oi o uc lo ncce31ten: ~to l=o nue tres ddoo en b ncficio ,
ce. o las de otros, ~ondo e:ri,t::n reli !W.c.;:,. 1 '!U< lo" r;on:ic ::,
,o> 1< "-1~':ro U.u oL1- o J u r:;i!::c.n <lu~ :t or loa rcc ..-roco!l buenos eje: lo..;, viv:..n rc.:;ul.~ -ntc an lc:s lUt ~s c ct:-.bl,ci~os .
uc el rrQl6-i:tg y loz qu~ e~tWJ U.t,;I"C (!el~
.l:1.Q.. no tcne;...n c c.::.._dore-, l r _uc yc. t~c. o.:J ordclh!C:o :rr .. .!ucntcrc.nt~
ue lon 'cnjc" no J.olit<.n fuero del oncgtcrio.
-;.~ P;

po:::ituo ct h.i qui foras moneetaria eunt,na vono.tcrea babcant; ,,,,


quia

i~

frcqu&nter iuaaicaa , no monachi forac gqpceterio habi-

t,.,csnt.
2 . Ot acclesiae, v1duac , pu.p1l p er oonmm reSis
.>in o.l1ter,1n
autac ,~

pr--~eentie

'~!!!:!!!!

nootr1 1nveat1eent illud quaaodo ceetuc eit,

uc 1": i _lE::i-n , ~y ;.uC:r L..no- t.a~ n l .::.8< rar


~n~o del ~y . ~1 eo
o i~lc, 1 - ju=ticic ce ~~~JtrEr{
nuc tr= prc=cncia; =1 no es coib1c , nucatro~ c~=doz in-

2.

lml>Elmt.

noetro hoc veniat, ei fieri poteet; sin

el
Ln

vc::ti :U"n c610t se b= cw. lido,

).
rey .
1 . Ut hi qui bcncficium nootrw.' habent b8ne illud 1m:oel1orar"
in acni re atudeant;ct

ut~

nostri hoc ooinnt.

5 . Ot vicBrti nos tri vel centenarti " servo re,:ie concipia


ne = t. l>t ut 1ps1 vionrU da hercditat-e,foris heredibus si
ortiterit, ad opua nostruD rccipiatur,ne illud

~udctur .

4.

ur. loe jw:..nto;:, t . biln tcl1.ci= 1:: ~ po1 el bando dcl

uc

~~uc11os ~uc

ror ac:jorar1o er: todo;

5.

tienen un
~~

uc.

bEn~ficio nue~tro oc eofUGrccn


nuc~ tros t:.r-vindo~ l o ecr.cn.

uc nuestros v1cnrio: o centuriones no coure:n

esc~avos

do

del rey. uo nuestros vicarioo, 4lll cuo de. E:::tsr e.u.scnte" lo- h<orEderos, twen lo:: b iEnes de 1:::. hcrC1IIc13 PE= nue:::tro
p::.t:rLonio a fin de que no sc=cs def=udadoe.

un~

- l"l.-

6 . De his qui a litterarwn con;;criptione ingeuu.i :fu.erint,si

sine t;rad tiene mortui fuerin t , heredi tas eorum ad opua nostrwn

r ecip:i.atur; noc co.c:is neo vicaritls illud sibi societ , sed ad


opus nostrum !'avocetur. Similiter volumua ut
illis unde

~e::

igunt ,ut

ipea.~

nostri de

ad nostrum opus vel ubi

6 , Q~e .ae;ee~~J-fr fi'bros oc~ con:~ t nci L. e cri t


uri re.
::e o. nu tro 1 c::trir n i o ; Uf
o 1" t _e el coud o eJ. vlc i o r r~ o , oino ue ce incor. o1c
1wc " tro "~D io . el n i J.ro odo ucr oo u oe cobr en r nceotrca 1 e .111 t o dfl r. r l oo q e tri bu t L'Il lo e c uu:ro , y que e
i
cc.nno se i nc r ,, ren a nuc- t,ro ve-tri onio()!!-dond n uotros ordenc1:1 os .
l:'li n te:.r\:nr ,

nos iubemua veniant .

7. De bereditate inter heredss , si contentiosa egerint,et


r ox misswn auum ad illnn diviaionem transmioeri t, dcocimum Jllim.-

cipiwn et decimnm

B.

Ut vicarri luparioe

hereditatis fisco regia d tur .


habeanttunusQuisq~e in

suo ministsrio

7 , Si cont endi eren entre s l oa llcredor os acerca de l a herencia y el r ey encar._ e a su envi ado acerca de l a divi s i n , entrl;Llenee al rutrm Onio r onl el di e=o de los oocl nvos y el ~
del suelo de csr J crcncin..
8.
e los vic:::.rios tongcn dos lup:.:ri os en ou jur:dicc i6n; que
ellor; no se vean obli adow n a l is-tarse en el ejrcito o concurrir

duos;et ipse de hoato pergendi et do JJlacito conit-is vel vica-

a le aoo.r bler 'el conde o del v i cario, a oenos que surci crc

rii ne cuetodiat , nisi clamor supsr ewn evenis.t . Et i pei cer-

queja sobre ellos . Enfurc ense para qua su t r bejo sea provechoso;
l as p:lo;, Je los lobos denso a nuc-tro pnti .onio . Cada uno c'c
los c::uc cu-todiml la aso.nolc::a en ssa j T'i odi cci n rccib1:. un mocEo
de corenlea .

tarB studeant de hoc ut profectum exindo habeant , at ipsae pel-

le:; luporum ad nostrwn opue dentur . Et unusqW.sque de h is qui


in illo

oiniste~io

placitum

c~stodiunt

nz:

dontur eis modium unwn

de annona.
9.

De~

~u1wnquemque

pergendi , ut corniti in suo

hominem per sexaginta solidos iD hoatem pergere

bm1 're studeat,ut e..d placitum denuntiatum ad


iubatul' veniant.
id eet

per b5!Jlnum

i.l~um

looum ubi

t i psa oomis praevideat quemado a in t para. ti~. ;:,

~anoeeo,soutum

et a roum cum duaa cordaa,sagittas duo-

cleeim. De bis utarque habeant . Et e:pisoopi,oomites,s.bbates hos


hornines habeant (!ui hoc bene pra.evideant et ad

d i ~am

9 . Jon re E" <O.cto t.l sn"Vic i o de las arr. as , dio c;nec...,oo c:_ue o~d
conde en su condauo ordene por 'land o y bajo rr.ul t a de scsentt: o cJ.QO~ ,
ue todo 1.o 'Jrc acuda al l ~~donde ~ue oo vocada l e~~~ lea . LJ. n i sr o conde vicil c e no est pr ep~:.ro do cad uno; cnto c.,,
~uc tenga lanza , e c~io y arco con do~ cuerdas y doce sactao . 1c
touon ten ~n e .. ws . co~us . ~ ~&ilc;l~~:r{'~, nnr ~ " ..,h,,~t%. tf"'a eHaladobr
provcun ~
to
e
" t.n . .L
e o
-
~

Te
1 r.:..g e y e o o,
tr
lito 1 c. rcitr t i
i
, e~ d-c.ir , en v :o o.

denw1tis.ti

placiti veniant et ibi ostendant quomodo s int pars.ti. llabeant


loricaa val galeas et ternporalom hostem,id est a.estivo tBl!lporo .
lO . Ut

re~is

~ , ab ~ atum

spensa in carra ducatur , s i mul epiacoporum,2..Q.-

et optimatum r'lgis : fa.rinam,vinum,baccones et

victum aoundanter,moJ.as,.dolatoriae , securas, tw.'etrs, fundibu.las,


ct iJ.los homines qui cxinde bene sciant iactare . Et marscalci
r{J.;is adducant eis petras in saumes viginti,si opus eet . Et
unur:;qu~squG

bost liter si t para tus, et omn:La utenoilia. su!ficientsr

lla.ber.nrt . F.t u.tlusq uiflque ooms dl.le.s pe.rtes de herba. i n suo com1tutl.l de:rendat a.d opu,s illiua hoati e,st ha.beat pontes bonos,

ne.ves banas .

-t. ~ -

U . Ut c omites , unusquiaqua in ~uo coru.tatu , carca~ hnbcant ;et


atque vic arii patibuloe hallclmt,

...!!!!!!ill

12, Ut

h~a

boni g encr1s1 qui 1nfta conitatlm inique vel in-

1Wito Q6Wit , in preesentia


tionao f c ciat

re ~a

<lucnn"k!r;et rex super eos d istri c -

carcer~<l1 , ex111on<l1

uaque B<l

om~n<lationcm

l J . Ut v1car11 ounoro. na ncc1p1cmt pro i llos latroncs,qui antcl.c 1ud1c1uo sustineant, eiout et latro i u<licatua fuit ; quia poet'l"'- s c c.bin1 e>ll!:! diiud1caverlnt 1non e.s t l1cant1a coe1t1s vel vicor11 ei v1tcm cancc dore , yad ei bonnus ei 1u<l1catua f uerit, ct bcnno p&raeto , stet in eo inta.riz> , llllque dlll'> .J:..!!Iili.U a t ao qui cle::m-=

14. Ut cpioco_ i ot
in illo

ua c ada conde en tu conda<lo


vtc.-rioa te;;::;;;;- patituloe,

ndvocatos babeant, ct 1ps1 h abcant

propriam h aredi t ateo ; et ut 1poi recti ct boni

J2, >lue lo::; l:.ll;!tres de blu!ml cuna , que .c.l.l'O del. cll!ldt: e tl"brcn
1n1cun o 1njustazlmlta, c.cn UCMl<!o:: a L.. ,.... ocia flll re:y; e:~ Z'Q'
ju~ s i deben ser anccu'CC1CI!.oa o ndli 01o
"u .. correoci ' n ,
lJ. ue loe vicnr1oa no rt. i "' don:ltivoa en favor de lo 1
r.ao que co: "utcr1orld11d h11:1
ido ju~03 roca de r;uorte
conde c1 licit. n e; to, l'tlcf r~ 1 rics eantc:ncin que el
~uc d '"l~
e loa
1a
o~ j o ~.ron a Dl6u1 ' .,o ""
por-...1t1do .1 ce n o al vic-..riu eo~ca~arle lo vi
e
_ 1
sido e '=--;;-;-= ult ,
l t
to=nne2:1:
!
aa1
el~ 7 aquei""Uc rra w iG - e DB, 7, e:
" ~
l.it:re .

14.

an:n ml
y t

uc los _ _<_ _

saum

vol!.llltcd .:e adm1n1 t

dilti~t po~tqwm

16.

don

e~or

!!e:

{.

""",,

toll~~p .

uc r.

l C. De fores tis, ut foreatar11 bene illas def81>dnnt, 31~ ul et


c uatodiant bes tias et pioc ao. ;t si re: a11cu1 1ntua f oreote f'era-

de

al o::o

17. Quod null= in hos te bnculwo bebeat eod arcut1.

ic en Gl e ' zcito lleve

uc lo
o ti~
a

un

en1;

entre.
juz:odo
cr rc:i'!lido e
..ctc.r
o..a en
'"~ ~;

'no

.=J.

nut """':;s de der1t, acpl1us ne prenda t qua. 111.1 datuc s i t .

19 . Ut v111cus oonus, oa, 1cne e t prwicno in opu.s nootrw:l eli.,


...,.tur,

qu1 ooi c t

uic:e

uc caen bu r.oo y ~on


r lo.a ce~:.oao eon rcct1 tud y .J

;;;r1ou no cor. ienten


pcn~c1'
do

ab eo ccc i perit

ceodoro vel uxore3 out fili an mac ulare ceu hGred i tateo e i

Wlllii

rrocur-..clore~.

ro:.i.a;

vulcn ta aolido uno , excopto s i oum vul.t occi<lora aut cun b:leulo

z:.cn

c1
; ' ,,

, er!ic~re .

non c onoentient ,se d cecunuu: iust um i udiciuc tcrg1natur.


senioN~~

y ..l....!:!!. tengcn

eee ~ unn he~

15 . Ut vicarii eos qui pro furto se 1n servi t1o tradere cupiunt

ucxl nullus

l o" 1nt cndcn1.ca

f'oris ~.

e1nt c t habeant volunt atem recte e t iustG c ousns

16 .

t~ c~rccl;

illorum.

te c=ite iu icati f uorint a4 n ortEll!l; qucxl si hoc porpetraverint,

vcl c aWl<:e nd ca:> habuit , e t tune ait

u.

y lo

rat10D82~

nostro reddere et sorvitiua por !iccre , prout

tl
ll

loca locata sunt , aodific ia &ecndont,nutri ant porooe , 1umc nt a , ani:al1n,


ort o~ , apes , aucas , pulloe , vivari n

t~=-

nra tori.a;:a studeant

ouo piscc D,vennao, c oliDa, etirpe9 ,

fa~are in

f orestis ~ regale , et 1b1

viV"...ria c um p isccs,et h oainee ibi .::.meant . Lt planten t vincruJ,fac1ent


pa-..Al.rir , e t u bic"""l.ue 1nven1ant u tile s l:a:iuea , d et r 1ll1a .:ilva nd
st1rpandut~ , ut

qu~e
l r-~

ed opus

n ostru.. , aerv1tiur- 1n.c clioretur, Lt ut f c n inee nostrao ,

nos~

sunt e erviontes , babeent ex vorti bus nos tris

et lin=,et f a c innt eoroiles ot o=isileo , et perveni ent nd

car;oro.m noot r <l!!lper r a tioncm per vilicis nostris out a tti s s is eius
o. oo trancci:ssis.

n J.o bo;::qucs
n ~bre~ ~ ncn
..o
e Cleucntrcn tor.or.:_ ft._., e oc..u uu zw.c.!ltro cc.rvicio ~
t:"~
ccrvlcio de Dl1l :re
.:riloon1o,
e
!.no .... -c&Stro co to :t e ..fccci. C"1 ~(lila 4c l = :r lil:.c , l
ce e r..:cntro da &1to , ><.r d o ~ ed1o de
r &ns:lj ro::,
ir cut1nt.a n nuaot.roa z:ejcrr1o os .

1 l

=-..

20 . Et si qW.s de filibus nostris contra adverserium su=


JlU6JlB!ll aut aliquod certai:!en agere voluit,et convocavit ad se aliqueo

de conpar1s suis ut Gi adiutori um praebui ssst , st 1lle noluit st


exinde neg legens perrnensit,ipsum beneficium quOd habuit auferatur
ab eo c t detur ei qui in stabi litate et fideli tate sus

- 1 84-

pe~ensit.

20 . 51 alauno de nu~etros fieles tubicrc j~o ~ostcr.cr un


c oc:bate, o rceliznr algdn cert=on c entra un sdver::ario suyc, y
l.cti Gndo llG.l!lido a uno dG au.. ,ares c.ra quo l e prc~tW'<' a' uda ,
~~~~ ce hubiere n....,ado _Gn:. ~eoitndo ne,.li e;llnt& , ~u!tecelc el
t :..::.ci'icio que tuviere y s -tale dado e qtiEn hubhrG fU'manocido
c~~tanta y fial.

- 78 -

- 78 C!..PITOLA L CANClliBJ::> EXCEilFU,

813
De baptisco,ut unusqu1eque arch1ep1.s copus auos eui'fl'aBeneos

d1liccnter ac studiose adtlcmcre studeat, 11t ..nu.oq.Ueque suos


biteros p..r1ter invcstie;aro non nolegat , baptiematiu
qUL11ter ncont,et hoc eos atudioae doceant ut

sacrm:~entum

ordinabilit~r

l . Con res coto !tl bc,.t11P.o, que ced<. or.;ol:.io o u:l.orte clill <-nntc jl &Sil ~hf~= suf~ (neo;, :r~ rue nt.dic f!gt:ie il'v eetipr co. :O
...;.\oiOO:
W 01 el oncr;:net.to lltl btlJti. o y c.nce.:::e ov.,
c e. e-ro ., nili ini ... tr..rl < ri turl. ente..
t~

fiat.

2. Ut la1c1 prssb1 teros non eicicnt de eccles11s nec cl ttoro

2.

l!c l oa L 'e o~ no ~ l:cn dE ~u:: 1 1G-1clo prc~:.it~!.'(.


.,_.1 uc1 ...J. i ::1. d con::cntkicuto 'G -ut: o 1 o:;.

ni ..

pr-..Aisu:aent sine conse.nou ep18Coporun.


).

) . t!t 1n1ci oo:nino non audeo.nt mmera ensere a preobi ter1s

re

propter COD:endationeo cccleaioe cuiqus prcobitero.

4. t rovidcndU3 nccoeoo eot,qunliter ~ vivcre debeant


necnon ot monschi,ut oeounduo ordinea canonicuc vel

re~aren

uc lo= 1 icoa, de

t~roc ~&r

<1c ,.-1 i,,


J on;je.;,

,. 1

C:

.(.. ~c..- O O

l......

rccv
.I.;C

rlow

c.ccr ~

fin

u.,- . ::nc::rr..,

.i;:

~n

CI

~c.

1 .. vi..::: :le

uc -:e

tzi~L.l)

tivo::::

"'Ck

a.

~O

una 1 lcr.i

eofuc.~"C

lo.:~

ollri on

n (n vi,.i.:"

-E

cr~.'n1.co;::

n el '-- en

el Ol~Cll~

v ivere ctudeant.

5 . Do nonas-teriie pue1lcrnn,ut presbi'tcro oportuno teapore


ad .UaBOrUI'l solle=io licea't 1llic advenire at 1 't8.1"WWI sd propriae

o o ortunc 1 cc;:r ciln .e 1 :: ! -

ecclesias rsdira .

6 . Ut plus non "'1 ttatur in I!IOnasterio

canonicorw~

nnchoruc eou puelJarum quam eufferre possint.

7.

~.
ue a 1os presbteros le= ce- l ! citc, en t i
cnir- lo_ :-m: :;tu-ios "'' c!onc ul.cs -r 1- e l
e o, ... rro....:..I:.:.o luc. o c.. ...ue -ro.i"" n i -lc::itc.

Do~

atque oo-

~~ :-~

6.

Ucn~

7.

sd.t:loncndio.

8. Da incestuosis acnino investigandun, ut ab ecc1esia axpellmtur,niBi peni t<:ntie;:

=erint.

9 . Ot pax m.t et concord1n

ut.. no ::e t.vi cn llto,. ' ::.e .~-ti au


e Jcuc c-.:l

./ ron ic:) o
:.-;. ~~

or~r~e

C. u ce !nvc=t1 ~
11 -do ec ~ i_1c=i

:1

e e

1 n

<le 1 _ incc:tuos<--.
lcicttn
.:1 tc:1oi

in ter oroiecopoo ot ~ et re-

11quoe clcricos et o onacboe et laicos.


10 .

Ut~

et ~ aau re11quus populue oboodionteo

cint opiecopo et invicom conaentiont ad 1ust1ttaa' feciendas


L unare pro

iudi~ill

et

non nccipiant nec falsos tcoteo.

11. Ut unusqa.i::>qua propter inopian femie suco 1'1110iliares et

3d "" pertinon-t<:s ;uborn:u'O etudc::t .

10. uc 1o~ conde:::: o i.""ltc .dcnte c , :, c.l rc..oto J 1 .+. Peblo, se~
obr Ji te~. ~1 ~ y '" en ~n do ooucrdo entre 3 era l o. ;:.,::J.1n.i t:r:...~1, !n de la jLtatici. , y no rccibE'1. donctivoz Ol"' 1 2 s zc:..ntanci ~ Di r or los fc1eo: te::ti o~ .
l l.
a eua

uc en Ue.=: c. de htt.r.b.I'UJla ccd:: uno ee ecf'uerce ror r:an"tc.:lcr


y a quicnea le artcncc~n .

~=iliares

12. Ut nnicu_ique epieooporum


pau_perib~As

~1 ceat

de thasauro

ecc~eaiae

erogare nu_trimentmn secundum canones oum testibus .

13. Ut pondera val mensura ubique aequalia sint et iusta.


14 . De officio praedicati onis , ut iuxta quod
pozsi t

as ~ iduae

inte~let;ere ~gus

f1et .

15 . Ne in dominic is diebus morcatum fat neque pl ao itum,et


ut his diebus nemo ad poenam vel ad mortem iudicetur,e t de oparis cavendis ammonoa tur .
16 . iJt unusqtsquc GRiscopus 1nterirJ circumeat parrochiam
!;1~1QIII

docendo et

QD

onendo et qu::aequc sun t necc;:ssaria emondere

12. Que a c e da o i s po l e sea. l:!ci to di s ',;ribuir ali mento a los


obre s, del "tesoro de l o. i gl esi a , seglt.l'l los e >1one s y c on tcs tig s.
13 . ue los pesos y l as medidas sean feualea y jus tos En t odas
partes .
14. ue se cumpl a asid BJ:lent
con el of icio de l a predict:.ciln
se~
l o que el vu o pueda coopr cnder.
J.5 ~ ue no tengan l ugar morcados ni asar.Jbl ee.s en dorringoo , 'Y
que n o s e efec En j uicios que pueden acarre~ l a pena do ~uert c
o co.s~ ig o par ~ a l eui en ; advi 6r taso a cerca de l a abs tcnci 6n de ~
baj os .
16 . uc cada obi SI O cntr P. t anto recorra s u parroq ui a en8~:rndo
y exl.ort r:ndo , y pr ocure cor~ c;:bi r t odo lo que s ea necesario ; i
no J.ndl ere c or.~.ec). r al,.,.o , difi r,lo hast a l o rr.enc i onade asa ''le:...

studeat; et si quid emendare neqQiverit,ad praedictum placitum


;pre:fcrat .
17 . Ut presbiteri sub sic illo custodie.nt crisma et nulli
oub praete.;:tu medicinas vel maJ.Gfic ii donare praesumant: si

17. uc loe !1r cob:f t eros cuctodi en el cr i "'Q bB.j o ccl l o, y no lo


en.rc ucn ~ nadi e con el pret exto de nedi cin- o de . clcficio; si
Jo l+cicren, pierden el ccrc,o .

:feoerint,honore priventur.
18. De fide : 11ntH.lquiequG compater vel paren tes

Vllll

proximi

fiJ.ios suos spiritales catholice i nstruant ,i ta ut corem Deo

18.
truy .n

cc.~ca

ous

zcnen sCJ

de la f e: ue loa p:.tdri n os , prdrc .... y p ientes :nzjoo cspiri tualcs en l a f e cat l en , e o odo quE: r -

ri

:Ji o .... .

ratiocinare debeat ,
~9 . Ut ecclesiae antiquitus constitutas neo decima ncc alia
--. :., ~.
ull.::!. poss essione priventur,.ita ut novia tribua.tur ecclesi i s .
'

21

20 . Ut mortui in ecclssia non sepelientur , nisi episcopi out


lo

abbates vel fideles et "bon1" presbiteri.


21. Ut ~in don:ibus vel atriia ecclcsiarum

mini!:H~

:fan t .

22 . 1Tt comites vel vicarii seu iudioes aut centenari i sub mela occe.sione

vel ingenio res pauper11m non ennnt nec vi tollant ;

oed qu_isque hoc conpare:re voluerit,in pu_blico placito corem

23 . Ut unusquisque epi scopus in sua parrochia ;prccbitero2 vel


dir

ue los rr uc;rto:... no ..Je:::m

oer~ ul te.dos

en la i gl esi a , a no

er

o"Ln os , ~os ~ o los presb t eros f i el es y buenos .

2J. . uc J.o.o am.:unbl cas n o rong:::m lurar en cc.nas


en loo, -tr os loO J.,-s i-l esi as .

~rticulc.rcc

22 . t.c loe conde s , svs v i c...rios , los .intendentes o ccnturiorr'c,


a::.r ovc;cl 4ndose le d. un!: circi1USt.:.!llcl o or fraude , no e o: ~ rcn L'li
e.rrcbr t en .)O!' 1 fuerza 1,_:: pro icdades de l os pobres ; qu en dc.c ro COl prnr a o , l~al o en asaL'bl ea pbl i ca en pr esenc i a del ob i~~

e:piscopo f'iat .

alios cleric os dilig enter inquirat et

J.c . uc l as iel cci E.s c onstitui dss desde antipuo no,__qeun priv~
el ~ u otr
oscs i~n .Jar dJ roela a l as i._,l'!5ias nucv s .

dcs

f~itivos

ad loca sua re-

23 . uc cada obi spo en su narroqui a i nve sti :;uc diliecntG ente


a loo pr csb t croo y dcm~s clrig o:: y haga regresar a l os fu iti~ a sus l ugares y o. s u propio obi epo.

faciat et ad proprium epi s copuc suum .

-UlG-1!1 -

24 .

Quie~~~~~qu.e

benofiei=

Gccleaia.scw:~

babet, ad teeta acele-

2 . Quianqlliu'C ru ~ u.n bc:n~ficio eclewi~tieo, de~


loa tachoo do l a 1 lnia o l o i - ' 8 1 lC!Iic!:.

~ a reatc.::n.r

siae reotau.randa ve.l i pstiS eec lesie.s a::ni.no adiavet.

25. Ut qlli

~blico

cril!ine ecmvieti IIUI1t

rei,~bliea

26 . Ut

r.~sb1ter1

ut

-5.

iadiean-

. .

tur et publieG:t poen1 tent:ieD e,"Sllt secUDdUII cananas.

~u.1~eu

tm CC!l:Vietoo 4 alto pol' .!Hi eo orLen,


licc..- nta - eu...,:tcn lll pa.i tcncin po!: liea eee1!r

bene vivere stu.deent et ita populum doeaant.

vi vi

traten de vivi:r biEn

en~=

11

...

- 137-

-l~"~""i-

- 79-

- 79 CAPITULA ORIGINIS INCER'l'AE .

RT:!'" L

CI L. X

813 vd post .

Ut hoc inquiratur,si do par t ibus

A~striae

verum est

an non , qQod presbiteri de confeseionibua accepto

pre~io

q~od

d1cunt

maniiee-

tent l s.tronea .
2 . ut 1nquiratur dili{enter de fai dosia homin:ibu.s , qu1 solen t

el
en
c c e c t de loo 1 o: t, e YC"n lo
oabe rro i il'-

2.

t .,,,

incongrua:s comr.:JOtiones facere tam in dom1nic1e dibus quamque et


al.iie :::oleilllli'tatibus sicuti e't 1n feriaticis diebua: h oc omi.Jlo
prollibnndum eat,ne facc;:re praeswnant .

3. Providandum ornnimodis ac

dil ~enter

ex quirendum,qualiter

c snonici vivemt neonon r,;t rnone.chi,ut unuequ.isqtte eorUII!

3.

in "e co

re:Ce otoria. et dormitoria

Wla

Ji_ cnc i

o vi-

CO::JO

que GG
yo. lo

es ,
COl.

ordinem ccnonice ao re &Ulariter vivant ,et non similiterid est,


tt~

rr-

:;~ecundum

unes ,

ainml obeerventur,quemadm odum

i scdudum in oapi tu.lis noatris inittnctWll bubemus .


4- . De monasteriie puolla.ru:m,ttt presbyteris cet to te:mp ore ad
misaaruo soll ernnia cal ebrenda lioeat ad eas in eccle s i e convenire,et mox ad proprias rctliro ecclesiaa . Ce.e teri vero c l erici vel
1aici similiter observent ur , ut nequaqttam in eadem rnonasteria

~-:

t;redi aude ant ,nioi necessi tatis causa i .psiu.s monaatrii e ompule-

r i t; h oc truoen cum s umma providentia episcopi vel abbatissae fiat.

4. Con respecto a loo ~ nasterios de donc ell as,eo t o.b l e c e~o~


uc en u~ tiempo debid~_cnte fijvdo leo sec l cito a los presbteros llegarse: a su i lcsie. para la ccle lr~c i n de las mi m<s,rc~rcas:..do lue~o a lo.s I'rorins ielc..,ias . ~oa dm:. s el ri~_,os y licoo dc~~n cw. ir le
de odo que no ~e atrcvun a entrar
en dic. e
e o ~l.i
w . ~ :: sidnd
l
f..
UL
vi i l
i ~n

Jcn

t
1

el -

Sil:lili 'l:er et hoc pleniter obssrvandUIIl eat,ut fem:ineae per dO!!los


clericorun ninine discLtrrant.

- 1 8-l f'S-

- eo -

- 80 A

CAl'IWI..ARI: Dr; IUS1'I:i'IIS PACIUIDIS

Sll-813
Itca capitula

tn

Q=<>

pro iUBtitiio ini'ra

DI '1'1lACIG: U: LA .JU :riCIA

Ell - 813

patri~m

f'aciendis constitu-

FU~ estnbl e cidca lo


juctici a en c ada c= a.

BIUlt.

De tomino cav.sarum et litiw: statui!:tue , ut u quo bonee ne;:oriae


dacnue Pippinus rex obiit et nos

re~

coapiaua causas vel lites

inter rartea f'ect2e atquc uortne diseutiantur et congruo sibi iudicio terninentur;priuo vero,id cst ante obitum praedicti do=ni PiPpini rB!l"iG , causae comoicoo.e vel onninc non movoantur val selvae ue-

qua o4

tnterro~ationem

l . Con rc_;ccto al Cr::ino de lns c=a:D y litir.io:> , Gsbl:lec:l u t:ldns lJla ctnsaa 7 l1t14'1o!J or.f81n:1o entre 1na )X!r"tce
de<:do el co::ccr;to en que f'all.eci6 a l sc::or rey 1p1r.o, de :!ali::
z::.cr1 , y ecc:e o a reinar nc~otrc, , GOl CDl:incn 7 tcrcincn con
ur. : cio nro iclo; lne ctiWIIl3 1nie!c43:. con ~:ntcricricl:d, to
e- ,
tes dc;l ~ec:l.r:ic%' t Ccl c<Ccr r~ i:ino, o no os ~
o mmt.:nc-"...=...s s-in ilmov 1 ' .o bnttn q ue u tra1
e nuc..ta rcocnc1
1:0

noatrom reserventur.
:oderosce,

2 . Ut apiscopi,ebbatas,oomites,et potentiores quique,si cBll.snm

u 1 , y no llc,_-u-nn

intor se habuerint ac ce pecif'icare noluerint, ad nostrna iubeantur


venire praesenti.=, naque 1llorw:1 cantentio aliubi cUiudicet<zr neque propter hoc
quo

pauperw1.

~us

potenti= 1uat1t1.ae re=ee:nt. l!e-

palat"'-.i nootri potentiores

f'inire proeoucat,sGd

CIW.SS.S sine noetra iussione


tontum ad pauperua et Dinuo potontiun institiae

w: arrecio, ce

Ol"l!cne VEnir a rue tra re enci a , 7 eu dier:uta no ~.-r::. 3~


en ni ~ ctra parto , n1 or c-b e = o de:: rnr ' la 114" 1dc 1
ticia
lo:; potros '1 ene
dcrcao::. 1
_ _ _ de
Clltrc ~ ret=d::. intcl"''I'Cllir en lBa e:' ~
rt=tco oin Z"(;;cn nuestra; e
cuo col ante C!cbc
- 11 c=sea de lo pobrlla y ~os podc;roao_ .

fccicnd!lD eibi sciat aDso vncandum.


) . Ut

qwandoc~quo

rcndi atque

e~i<;endi

testea ad reo

q~ibet diaoutiond~

tuocnrec 1 elncircc ttot1eoa


:e c;r ::n-te ele nue:.tro "nvi<'.do )

'1
d CC!'-!n
cto=ca , catre cu::.J. n1cr :;unto, lo=
>!:cd
trarse en e
r~ 1 ' n . Y no le
=tes :;:rc:ent= tc::til;o 1' lace or cecUo
tn
ara DOl! b::ca-z:o

quae-

ount,a.J:i!!.!!2. nostro at-.S!Ii!ll!. in cui113 r:.inis-

terio de rabas qualibuscuaque

agend~m

est talee el10mtur,ql2].co

opt:!i in ipso J?<!tiO 1nvcuir1 poscWit. Bt non licaat litigntorce


par prcemia felsos teates Gdducore,sicut actcnus f'ieri aolebat.

4 . Ut nu1lus h<lllo in placito csntenarii naque Gd cort=

neque

ad libertote~ ~ nmittendam aut ad ras reddendae vel canc1p1a iudiceLUl' , e~ i~~

Hnt 1n prucsont1a eOctia vGi m1aeorum nostrorum

iud1centur.
5.

Ut~

unuaquisque 1n

nostri
~o

d1~ter

Ol:lt

missatico, quid unusquisqua d beneficio habeat

ebcn jUllCilrl

'ri tur.tl del

OI'"Tlt '!"1 '-" cea ;le.:;:;: ::o


"' la pc;na do
ertc o la rrcli dn
e t i cr.a ~ o oeclr.vc , nino ~ce
~cer.cis. del~ o do nua:~troo

cnvi
n,i "l'g 1J:vc8 tJ.cuc diligcc te e t.l 7 h"l:=
c.!
ito lo ua ccd:> uno po:IM ""~
tos te: res I:IIT-1 ut-bleci -!oa en ese lvT' ~i o.

--- ~

inquirent et dascribere f2eiant

vel quot honines casatos 1n ipeo beneficio.

-1~-

4 ue n1nol.:> ha::.::re e
cm C:.UIICIS Q u o le p!lednn
do 1 ~~rt .d o la devo

---

~ =o en ""

6. Quomodo e a.dam benefi c ia condrota su:nt, aut quie de benefic i o


sLto alod$lll comparavi t vel s t ruxi t .

7. Ut non s ol W!! benefi cia ep1scoporu:m,a.bbatum., abbat1esarum ,atque comitum s ive vaosallorum n ostrorcum sed etiam nostri

iso i

df;lscribantur , ut soire possimus que.n t um etiam de nostro in W'lius-

6 . C~mo esos l" S::JOS benefi c ios se encuentren troba jados, o s i


a.lg1.1ian, con l o produci do por e l benefi cio, haya compr ado o c;diicad o una propi edad priva da para s 1.

1 . !ue no s lo oc censen l os brnof'i c jon de J.os obi mos , t"hf'f'l n ,


leas ::t e ndeo o va sa llos nlle tros , s ino t ru:.bi eon nuc. tro' :fic:cos , pa u e ue t !ll bi n ,od ..... os saber Cll~t o dG lo nuastro tcn,zaos en c~d- jlricdicc i n .

u.,.

cuitteque le .,.atione habs;aus .


8 , Volumus ut propter iustitias quae usque modo de parte c omi~

rE!lllanserunt.quattuor tantum mensi bu.o in ann o m.1B..IU. nostri le-

gat1ones suas exerceant,in hieme Ianuario, in verno Aprili ,in


aestate Iulio , in auturnno Octobro . Ceteris varo monsibQa unus-

quioque comitum plncimxm suum haboat et iustitiaa fa.ciat. Jiae1


a uten n ostri quater i n uno rnense et in quatuor lccis habeant

e: .

.t.Stabl ec<:r.:c~

t;,c

.::x- le. aW: ini~ truci O:n .:

lo.

;u~t i ci

ue

s
-, c.lc.dc :r-cn 1i c.nte ele r~ te tk lo:J cond:oJ, los c~virlo solrrentc e er:.;"n cuo :...'lcicncn cu~tro oses ror aro: cr; cncro,dur~_
tr cJ i v.icrn : en bril, c.ur~r e 1 i,Jri vc ... a; en .inlio, lLll'~"'to
el vt.:r~no, :, en e t re, ur~nte el otc o . . .l J.c . rcGtO'Ites r.::
c~d
o ~ t .nga e tribun 1 ;, <., :i.ni trc lo. juct.i ::.
uc tro ~ . ~' ... o vcycs c..r rr:es, y en cu tro lLl{"~rcc
t;oo, . no"t i .. n -"" t i1.t leo con acuc.Llo cm _,G" ~ lo
ur

.:se " t

... I

c ita eua cwn illis oomiti hne , quibu s congruum fllelit ut ad ewn loe~

DOssin t oonvenire .

9 . Ut qulcqu1d ille miosus in illo miseatico o.liter fac twn

venar t quom

nostr~

cit iusaio,non solum

i~lud

l.I:-

con

re.

te

amendare iubeat

secl etirun ad n os 1psrun rem,qualiter ab eo invent a est,deferat .

10.

Ut~

n ostri census noatros perquirant dilisanter,unde-

cumque antiqui tus ad pertem regia exire solebant 1 s1m111 t er s t f re-

J.'t

_r:

e lo

"< O
~o

C'l;

da ; et nobis renuntient,ut nos ordinemua quid de his in uturum,,


fieri debea.t ,
11. Ut de reJbt.ts llncle census ad partem rG:is exira solebat , ei

ad aliquam ecclesi am traditae sunt ,aut reddantur propriis

h c~e

11 .
re:,. ,
i ..
\L

di bus , aut qui eas retnu.Gri t i llum..~~ pereolvat.

lto...,
r ".;cni c .

08

!'(

c1t.n ..... i

i ... nes ,;:o

1
ue sol trtr r<r , ~
a .... u..,
o en
d
le i , o ic
e
ere rcrc , o
e cl _ t_ _ l i< J. o..,

12 . Ut umtequisque rniesorum nostrorum in Dlac i to s uo notum

"('

:i.
C' -

i -

-..(

lloc ~e cclrl'
e, p r
cJ

facia.t .e o . i ti bus qui ad eius misaaticum pertinent , ut in illis nensibus quibt.ts ill les ntionem sam non exeroet conveniant inter
se et COJ!liDunia plac i ta faciant , tam. ad latrones distri.ngsndos qllS.Jtl
ad ceteras iustitiao facicndas .
13 .

Ut~

nos tri populum nostrum i terum no bis fideli tatem

- roni tt ere 'feoiant secundwn conauetudinem i mndudum ordinatam; at


i pci a periant et interprGtentur il l is h omnibus;qualiter
crC~mentum

ipsum~

U<

co:::tur

Lre~

et f idGlitatem erga nos servare d e beant.

- -0-

- 81 -

- 81 -

CAtiTUL" ECCLl:..:i i A.JTI CA


10- 813 ?

Ct nullus _:pre sbyt cr ad i ntroi t

810 - 613

eccl c;si as exeni a donc t .

nin C - re b tcro cntr. U donctivor fr~ ~UC


i le,ir ,
e: .
ue n i r ,
ico i .. tc .t co~ccar un """~r b .L krc e
o c. ~ nrlc
1 ~ in el con~enti ic to el _______
o.
~r

2 . Pt nv.llus le i cus prcsbyte:run in occle s i n t!i ttsrc vcl cicE:re


r raes Lu. <lt , ni si per c onsc.nsm e pi s co:p i.

- t e i sco i F , GV:i dec.nt , quem :honc.reo nrcsbytcri ..,ro ecclcsii s

l .
en

3.

SC

lo

ll

~nc

e i

U(

los ~

te

'111

cr cuente

lc. .... b

lJlC.

+uo ue

' '

ntit;L

coj e

i~

i le

cm i ri ,ue tribm::.nt .
,,. Lt

rc ci:: ~ c

in potestatc e i s cc i sint , _unliter e

~resh~.tE:ris

5 . lit ecclc::Ji;::c vel e.l-tcr:i.c oehus construantur ...,t nullue prcc~-

cJ ~

l to.d

de

es

~cr

lcu

Jrc 1.

t.iic.z,..o

e ' . o lo

e
crv~ .

;_J.:;cntur .

di.

ter

cnnon~

vol

~ocntun

ccclc.~iae

in ecclcsic mittGrc pracsu

vcl altLria , quuc

~bi_uac

~unt

~el

Lt

.. e
n

re

c-

can ce strui os Jo l' cor


aJ ce. e c.crc les o 1 cmo cr.

- .a.

J.(

sccratione ,

l. i

LL

ce .;_crcntur .

7~

llC

t.
de

1,

V[

re::Jbytcri pcr p:;.rrocllias suco fer:inis :r;racdiccnt ,

t lin-

u e 'o

7.
;_

'

e co

tLrc~

raci <.':

~'

d!ld

t~> .

c:n uus

crtcn

e,

L\C

il...... e.l t:::ri tu3 prr q .:..rcn t .

v . ' t nullus

re:Jb;v ter c.l tcriuo "'1arrocr i anru , r.>i in i tinEre

e p.._

is..,,

otr

tUl

ere

ft rit vel pl2.c i tum ibi l;c.bucrit, ad Il'isonn re:c,;. i t .


Lt nt'llt1s r rc:::b~rtcr in al tcriuc

i.Ji n

i~incrc

:f\rrit , nE:C

'[)L't'I'OC'}

ia

:..;. ::.:

i scc.r: ccrtrrc

'I"v.c-

ai. nltcrui:! pertinente

ntc e nt-:-r is.


::e Lt CV" n te

ni
'tro,
n~ e
ter ic te
e

.L

t c. t rccipcre .
1 .

t tcn.im

l 2bcat

11 .

t unusqui:::quc

i ~icri t pr opri~o

~1u:::cquc

rccclcsi . , dE: quibus viLlis

es

1 uc e
~-

l l.

rcob ter ref.l quc.s poct <ii En conoecrc.ticnis

el
o l

pro i :::o w1u


at~oo

~t

io

C<..

{.

cccleoi:: e rclinqu t .
\:J.

....

~~

o. Jc 'nio

de; l.

COP~

l'"

rcoi

:_,

:i

ir -

11

co i vi te
u
o elle W10 e

vel

enc.ri oo . iuxt::.. c;_unli t::tet. poeni t entiac, dcderi t .

13 . Lt nu1lus presbytcr c ortas s cr :lbat nec c ondt<c t or sui seniori., c.;:ictat .

- -~

13 .' uc ni. W1 , rf b tero co ic docu.":'cntoc ni act < 00rr.o g c ... tor


de su seor .

l'- .

14, Ut nu1.1ue de1nce'PB in acclesia mortucum s.e peliat .


15. Ut unuaqttisque prcsbyter capitula habeat de ma1oribus

vel de m.i noribua vi tiia,per quae ccanoscere val.Bat vel praedicare

l"C:

.-::-di <

Cr'

del cnt e r:cpul te un _ucrto en

l~

i e;le si ,

15 . uc todo "lre~b tcro te1.-n unr t "bl o de los v i cios r.~orcs


::; .. cnC're s , de o o .. uc 1Jur du prE. di cur o s s :Jbdi tos fi n de uo
est n r r cc.vidos contra l~s insi di as del ~

subditia auis 1 ut caveant ab insidiia diaboli.


16. Ut preabyter semper eucnaristiam ha.beat paratam,ut 1quW1do

quia infirmaverit aut parvulus infirmus fuerit ,statim eum


nicet,na sine

co~unione

co~u

moriatur .

17 . Ut nresbyter in ocena Domini duaa ampu11as secum deferat,


tlllllm

ad chrismam , al tere.m e.d oleum ad oathecuminos inWJ6Uendwn

val infirmoa iuxta san"tantiam apoetolicam; ut,quando qu:ie infirme;tur ,indacat !Jresbyteroa sccleaiae,et orent suiJer eum , unguentes

euo oleo

16 . uc el pro'3o t l'' ~ i c. Jre te neo. prcp~ro.da 1 cucuri.t


e cnfcr creo o lnbicrco m n i .. o cnfcr o , 1
ru U Cll( do el ic
C.l!'ini..:trG l ... ce ,;_ i~n el instunte, era que no -u ero e in e 1-: .

17 .

ante (l a

c. ~~~~~

el

~c. o. )

llrvc "
r-. e"" ~ le.o co.
l c. c. i1~ _, te
i
t .::.en J
.>.CJ
re. . .., rL , 1 i lr
,1
LO trc c. el ... e e- .

c~i

~en<

d<l

y otr

lo
nf'c;r-or , .e t'n
se e ,fc;:r.r 11~r.c ~
r'l, UJ ~r,l CQ

in nomine Domini .

18. Ut qai eccl:siarum beneficia haba11t

et

~ex

ea eccleaiae ouius res sunt donent. Et qlti te.lem beneficium ha.-

ben"t ,ut ad :msdietatB!il laborent,ut de eoruro porUone proprio pres::

lt. .
el
y

l <

c. ti l

ltc.

c ...

ue

e la.:; iglcoir-s, entre ucn


lcci
uc rosee tLles i ncc;
L',cn o :ivilido en Con r: te '
~ r un uc: lr.:::. porcjo e

lC'

"1
c..,c
~

bytero decimos ck>nent .

19 . Hae sunt fes tivitate!;l in anno quae per omnia venerari debent matalis Domini , sane ti Ste phani , sane ti Iobannia evangelistas ,

innocentum ,ootabas Domi ni,epiphania,octabas eiJiphaniae,purifioatio


l3W1Ctea

i'iaria.e , psscha dies octo,letan:ia maior , ascensa

Domini , p~

tecosten,sancti Iohennia baptistae , aancti Petri et Pau1.1,sanct1


Lartin:i.,aancti Andreae . De a.dsumptione sanctae

t~a1!iaG

l.,. . t...:t:::. on lc.s fectiv"


<
t
rLen ve cr
e- 1 ( o: r. ci iLrto el e or, 1e ... ::u- .~te._ c.l' , uc: ", ~ncn :v
c.J.i t , ele o. Inocc. te..;, la oct v.
e Ol' (1- de CI ero) , L :!., r. , 1 oc t v<.. e ~ .:_J. , l'! purifi .., '
Lnt
.r e., lo e e' o
(le - cut,
~ , yor, 1!:.
i n e 1 ~e;>]gr,
e tcc
( c:l n ci i
to)
.' t J1 a.rti~tn,
n edr6
' l 'obJ o,
::: .r~ t . .
. . . . .. Obre 1
G o,~Cilt
' ' ::", 1
ro r l
e
t

interrogan-

dum reliquimua.
20 , JJe iudicio poenitentiae ad interrogW1dum reliquimua,per
quem poenitentia.lern vel qus.liter iud1ocmtur noeni tentea et de
incestibua,quibua 11ceat iWJ,gere , quibus non.

- 192-

20 .

-',._l.,

T'

_,e~.

Lt nt

:;. ' neo no .

.._o

CO

11;

clel ,, .:.ciO uC 1

tr ni,

cnitc .i. l , c .. c .c. n :JCI' , adoc lo


>c~itcntc:c
incccto. ,
L i ( G.: EcG 1 f ci te rccon~i i r y '!

E.2 -

- 82 t

CA:?I'l!JLARK V.ROLI !i.. !lB LATRCIUliJS.

rn

e~

6V4 - 13

8o4-813
Ca"i tumo:a qtlll.l.i ter miesi noatri de 1atronibouo egere debent .
Ut, ubiouqua eos rep c...'"'irent, dtiil;entor inqllirant et ou: diecritione examinent, ut nec hic auperllull!ll i'cciant ubi ita non oportet,
ncquc prcoten:d ttnnt quod :racoro debent.
2 . Si 1ctro do liberia peraonia fUerit ortua,poetquam reprobctue
fuerit, invantua aecu.ndUil

~~nt1quem

dictus fuorit latro et non fuerit


re v01uer1t oaeundun

l~c:::

eonsv.etudinClll iudicetur;si varo


e~enniUI,qui e~m

eonprobB-

adprobllre i'ccis:t . Et si quislibet per

c1iqt12D 1r01:1 DJ.iquom di.l<arit 1atronom,si hoc eonprobcre non potuerit, non credatur et si ipse qui i"ru>osus eat boc iuraro potuerit
cut ad iudioiUD ex1re,qua1eccumque vobia moliua v1detur,et plena
i'uerit discuaaio de 111o facta sine dioc1p11na, n1h11 petiatur,ita
dw:~t>aat,si

boc :re.ce..'"E voluerit qiU!C di%iJ:ua.

3. Si per accraoontum qu13 oc aedaniare voluarit et fUerit


011qu1s qui contra eum contendere vellit,rBtroat a11us narum deaupcr altare cntequem iuratorea au1 iurent, et oxant 1n campwo eun
1'ustibus: et al latro victua :ruerit,cOilponat oania undecwaqu.-,,
rcprobetuo 1'actu8 1'uerit,nisi forte eveniat ut d18ntta sit

~:arte .

Et :ti aliua vinctus fuerit qu1 contra e= 1nnocen1:811 surrC>Xcorit,


ooiat se mcndati= dixisset,et quicquit iud1cavcr1nt hoc auatenoat .
4 . De libaria hominibus et occlesiastieia eut i'1eca11nis,ubic~ue

reproboti inventi fuerint,eceundum 1egem iudicentur;et

tmte<!= per bCIIlonm h<Xlizw:a liberor= testil:loniuo bOllala :flWOII


htlbentium reprobentur eut par iud1c1= !lei,nequaqwm disciplinia
canatriJ:Ibcntur ncque di! rl!bws sui" c.po11GnLur.

- 193-

los a:cont:crcn, il:lqciercn d ili;e>t


no obrc.r por ac~o don.!c r.o
o lo uc cbB u:crx.

5 . Si le;tro 1n a!r!uni 'tate :fuge.ri t , manden t hoc mis si nos tri domin o eiusdem emurd:tatis aut illi qui

lOCWll

f'oria aic:iat et vsniat in iudi tiwn et

eiue ibidem tenet,ut eum.

legi:0~1s

fiet i udice.tua . Et

si i ps e contradixerit et eum. eioere neglexeri t,in prima contradi c 'tione XV sol i d os componat 1 et ill secunda inquisitione eolidoa

:G:X culpa.bili s iudicetur ; et si

in tertia munitione contradic tor

5 . Si ' . - o.dr n se ref~:re en un l u"'ar que c;oza de i m ,. ' ~ .,


e dcnen nuc~tros enviados aJ. se""'or de di cho lu ar o a qui en ocr'.C
Gll 1 >uc~ t o, ue lo ex_;uJ.se de o.l l 1 para q e s e a sone tido a
'uicio ~'
juz,~:...lo ::;e
las l eyes , . i se ne.,arc a expulsarl o , a l a ,.>ri;.cr'~
ne"'c.tiva deber~ r;-:;
una ulta de quinc e oUE: l dos ; a l a scc;U!dn i' ti.. ac in debe.r~ ser :.,ul to.do con t rei n t a ::mcd os ; ~ s i a lu. tr.rce1~
inti ro.c i0n perseverare en ou nq,ativa , nue tras envi ado::; nos 1 c.r".11
s. bcr c~to y dec i di r~ Oo nersonal!.>!e:nt e lo -.ue se ha de J.G.cer , u ::;~
bcr, ci deban cnt1ar all o no .

parseveraverit 1 mandent h oc n obia miesi nos-tri et nos commendamus


qt"Lit 1ncle :fiat , u.trum ipsi 1bidem 1ntrere debea.nt aut non .

6. Sive liber s ive


~

ecc las ias~i cus

aive c uiuslibet hon in1a

qui ad mortero dsiudics.tue. f'tterit , de rebus su1s non expolian-

tur ::G't domino suo aut i n:fo.nt1bus aut propinquia horedibuo reaorv entur : quia nobi s dignum non vide t ur ,quod, postquam morti t r ade~U' ,

5 . iX ' trc.Je de Lo. . re li re , c.clt.s.' ~tico o .'icrvo ele quien"


l' ,
.~.Le rE conclcnaC.o c. 1 uerte HO !:>r.r~ ir-pojaclo "e rus if: e:
<
toJ -e re~crv r W1 rr::?. su SCHOr, . us 1 ijos, e uo ~ i t. -!;e::;: e
re ero::;, .ur ro no _ ce e1uitctivo tle, ele r.u r. 'e h-br.. ;e
entre . o l[ lic.n u la uertc, ::;u se:or 1 uUU lli OG o us ~zic be.
i c.ro lc.ro
ic '~n J. o bienes , ;,:u uc no "e en per er n el
s u;
e:

q~.<.t. e

cr:Jo.

ut dominua ei ue aut infantis aut propinquie heredibua suis

perdunt re bus , quia nih L1. am:pl ius u1 tra se 1pst1lll perdere de be t .

7, Ut

l~ceat

unicuiqua de suo servo poteotatern

:fe.ci m1i de omnibus ne!Jlegontiis,nisi forte

hab~re

con,~ingat

iu.sticiam

ut eum fll,!:-

to :fat conprehensus;e t si Ct1III :furto conprehensus fuer1 t, a c c ip1at


iudex de rebus ipsius lntronis hcc quod super oe habe t, tantUlli.Illodo sua cauaa , et hoc quod :fu.rto eonsecutus eat r e ddat cui idem
latro fraudaverit,aliis ver a rebus que hebat aliter non se t olle.ndis, niai ut fll.lperius dixiDIW . Et
sias tious

si ~

alteriuo aut

ec ~.,

= ,.,,

7.
~o
e da tno Lc:rc1 otc tod e , eecr justi cia
icrvn o re~ c:;cto :.. c,u 1 ifr r.c li enca, cxcE to en cJ
tc. : , odo
llc.do co G ticr.do U..'1 1 rte . Y !Ji ftH .. ., e co t..
en el r-eto ucl hu.rto, to , el 't.wz ' r lo bienes el 1 <r ~n 1
tttvi :-e ecnsi~o co o pror1 '1 t
el r to , y o .., e devu1 to a 11 C:'
f"ue l'crjL icuuo; por 1
e .:s , ot on bienea uc pudiere poseer"'- <
le
r .1r u.,;, t ~os, ,., no er e11 1 s cor "c 01 eo ue l.cmoo die o
~c rior: r.tc ...,i E.J. .,iervo 1c aJ.cuicn o u celcoilL tico fuere ;juz "!e
inocente o cul
le , u. -e .or o r. r ~ e e .J cucnc i a,
, ui fuc::.c
;ts dorcodc t..ltc, 1 >:or~ c t'E:arL, icvclvi.uolo n r .
cl iervo ubicrc ro ~:o o .
~; ~,
ele

d excuaandum aut ad emendandum iudicatua :fueri t,dorni-

n u.s eius f'ae1at aut,si morte dit;nua,dominue e.um trada.t,et q.uOdctunque eiua sBrvus faci t,d ominus eius eoendet .
oticit

8. Ut per nullo

mod o~

fe.cer.a n i si quemedmodum illis ius s um est .


9 . Ut si serv invieem inter

:;JG

';; .

furtum. fe cerint et in una :f'ue-

rint pot;tate , domin eorum. h besnt lieentiam fa.ciendi 1uatic iam ;

a1 vero d

uc

otr

ocncra

uc

nostri alias iustic iae n on prs suoant

foria aeeueatur adversus oum surrexeri t

q~e

-i

.:.crvo

pcrtcncc ic.1

te~

n un r:i:::no ce. or co et.!.crcn

Ul'l r~1 O

c. ol ..::l, -:_.., ~cf:crc:::: te J1 :. . o~c: tad de ! ccer jtnticia; pero


sur icrc '- .!'-'t..~t.dcr c tr:.. .o con re~1;ccto ::1 un l'ltrocinio ,

:i.

nuc ... tro_ cr.virdos loe .ue tcn_cn potestad de lacer juotici .

ed latro-

ei.J.riWl pertinent,habeant mi ssi nostri de hoc licentiB!I! fac 1endi i us'tici am.

- 194- 1?4-

- e3 -

-83-

C_-\FI:i'ULA r.:ISSOR!JT..J.

ITtL

813 ?
Adnonendw:t est,ut popul.i cristiani debue dOIJinicio vacent orationi et nulla opere non faciunt.

.1. ...e 'be e.xhor te.roe aJ. 1 t.~.eblo cris tiano a ue loa donineos eo
conn:J{"rC!l n lr. erec 1~n y no d"cc ton nf.n.<;d t ra io.

2 . Ut in ullo loco diebus dominicis QXPCtecula ncque publica

3. Ut populi cristiani decil:lam donent.

3.
4.

4 . Ut eccleeia tectuc et luminaria habeat et episcopus provideat.


5 . Ut nullus baptizet nisi etatuto

ue.

2.

lu c r nc r eclicen ez

cct '~

~re

r.!crcata seu placita non fient .

te~pore,n1s1

or

lo

UC

cr

t1 no

j, lL .i.

cntrc,:ucr

el ~.

t<

uc Gl obi

to.

5.

causa infirmie

tatie cven iat,sebuti morhostis .

e r.
o

i<e

r,

G. Ut nullus a :propria cognatione nulierem a dsw:ere non pra<:su-

"ce

ente
t

r..o

er

c vele

r en el 'tic o cote lc.ci o,


cr,
u e ...o rc:vcngo.
de ~cr- e "' .,

CJ:trc

e r.

n;: !ecos t

c.l

cet neque quem cognatos habeat u sque ad eext am ganerationem.

7.

7 . Ut nullus propter iracundiam presbi terw:t d e scclceia sua


eicerc nor. presucat e t aliw:t mittere n1s1 con sciencie episcopi sui .
8 . Ut n ullus in p t riw:t ecclesi ae secularie iudicia fecere presunat,quia solent ibi

o~ines ed

mortem indicare . Statutum est enim,

si quis reus il:l etriw:t ecclesie confugsrit , non sit opus eccle!iam
~~ ;~

i~di

-- --
1
1

ir;,

.a i

i~ctccx:..l

r co

el
el ntrio c.
lo !:
re
<1 t r o c
..:.,t ir ~~uo .
'"~ ;~

sed ?Oto ianuam peccrn babeat,

9 . Ut nullus roci pi atur 1n testimonium nisi veraci hot!1nes ncc


ed secr<lJ:lenta fac1endum nisi ~ Scriptum sst enim: "quia !!!UJ.-

tun iuret non ef:fugiet peccatuc " .

- 195-

de

o lo

- 84 -

- 84 C.<\Pl'l'UTr!\ VET, HISS(lflH}l VEL SYHODJ\T TA,

8 3

! RT Ct L0.3 ">f: R

CluE\11 ter e.d, onGndt1I!I e t, ut po!Juli crist:l.eni onnes <'les il orn i -

cis COl"!'ltmicent,si est cause. ;1ro ouit

2.

TJ

1MittenduJn sjt,

1 ~ _u e se ezhortc a los c r i s tianos a c or.ulgar to dpc loo do:--il]~ e ,


de:::;1n 1 J.cndo a u i en corr copondu cuando hub i ere al ~una raz n .

(!Ue.tt1or ternrora conserventur.

3 . Ut r oynli e Jristiall. vacent oreti oni.

TJt episCOJ'i :tleoea nt no testatem .:n eormn ue:t:'ochia sicnt ce -

~-.

in vicis nuhlicis s eu in F Onas ter ia.

non d ocet facend t

5. llt nrasb"teri plenite

>1snve

U11 1SC!

. VI DOS O ..::INO.JAIJ:..S

81 3 ?

an ~ve ia.TJt condic-

2.

ue se observen lus cuatro t mporas .

3.

ue los

cristi~no~

se ded i quen

la

or~ci

n.

4 . uc los ol: ic oo tCJ\; ~n potcntad en :::u >r~ o vil e o o or'e:1<:!


el c:.l'!10n , tG.nto en loa r;oblcdo::> CO:' o en los r.10nr>otcrioo .
ue todoo lo~

5.

. rc ~b

tc~os conct~

en

lene

1 ~encioncdo

u r..c~o ..

tun ..

6.

es eco esierum

~otcs tatarn

hbeant

i c1

canon

do ce t .
7. Ut nont>l e r stian
ler:~

donent de

o~ i

.:.cut n

bu s sui s

s ri ni;t n es t, l!!t ab eniscopis d:l. speneent1.1r.

8 . Ut ecclesie.s tectum et lumin ria habeant et ~

oc

G.

oi.

ue lo:: 2.....i:.__Q_ te
n otc~tnd nolrc lea
n lo en~co 1 el e::::.non .

enes ck lea i"'"lC-

7 . u e 1 os eri tiene~ entrE :.1.en el ~ i r~ o de te 'es ~un ce e ::1


e~t"' e~crito en 1:::. ley ,
td iendo ser di.,pcrs ... dos por Jo :.':~
len

El . .ue lns it;lc.:.;ics tcn&on techo y l.i.f.,I '"lr:.JS, y lo:- o .;i. no , i i~


rc~pccto e c_to .

!'rovjne<>n t .

9.

9.

Ut c l erici vel eccl.,siastici,si culne..m incurrerint,e.nte

se

ue lo'" cl t _i os y cclc.,i.'::."!:ico::; , Ei incurr i ere. en cul :.e ,


~::;.Jo,
!!te t.l ob i cr.o .
:-; ~'

eniscopis "ud "centur .


,, , misso
r1 onni

re~is,

seu s2ncte , ,_

nnal ter Ti vant

10 . uc los otj~ o vi ilcn


cnvi-'do rcol, ~1 modo d v:~
los rEculcrc:J "J' de 1~3 rcli io .as .

I.t ~e te con eJ.


on e n n i coa, de

n al e~.
1 1. nt. mo""BSte!'i"'

lariP non
12. Tlt

cuf:

TTt

~t

11er'l; ca t::~ "fnP. 1n t habi tacu

st rir:cjm:o>s nonen+ nn

r pnr:J J Fl.S nt>e

j n:f ~>

T'OTJ S .

o ...... F.tnen"t e-cc: nto nor>a

- J(-

Serr'!

seCt1 -

1:1. .
ue lo&
n steriOlJ ue un ve:>: ftlGron consa rndos no se
vicrt n en viv i end~;s seo lures .

e-~-

T'G<1

~cc1

e sien

hal'e!lt si -

12 .

tl(.r

uc
-OO

uifncs tcnr,En lu pooe~i n de los l i cnes de lus i glccirs,


novenos y los diez~roL , cor fij 1 ~ ordc:n del rey .

r10,.,!1i :-s::-ia,

de .ircom habttarunt

. TJ.e

'-1i

e.nt.
no:"ltl~"

'S9j.o

13.

:!. 11 nr U" re"' !"t>r!t. n uj [ilntiouo te: n l"E

t AbSt F.' l' tll"' ele

r:"'; r'l~; r iJTa rlF'

'"ll:ris Ol""l ; ro non

11 is nl.'i inf' "'

'

T'IS'"'

ril1A

13 . Le no se le reo tire el d re el o a l diezmo e 1' o e T i11 a. e t:c


o:::tn 'lentro ck ot:.s dor in:i.os y .ue lo tuvieren desde t i c po r11ti: 1. o ,
COI. e:.:cepci n del ncvcno ;: el di ezuo que concspondicrs ., se o:r .

rlo,., njco.

ci iend is .

14 .

us de ninguna Ilnncrc.

d~Jbc ~obrarse i nter~s .

- E5 - 65 CAPI'i'IJT..A A L ISSIS

DOL~Il/IC IS

e
AD CCl.:I'ES DIRI:.CTA

n.:

E 1- H 3

8ol- 613.
DU.teendo nobi:J in Do ino illo cOCii'tl Hadalhardua, Flradus,Onrocus cou llroccul.fus,miaoi docni

non

Unroco 7

ct or, ncnotroa, Adnle.rd o, FuJ__,. ,


lll =IXrndor, dcCCl::o c::lud en el

eratoris,in Doaino se.lut=.

oet incoenitwo bon1tnt1 vcstrae,qualitor dOI!lll\UI inperator

in ictia partibus 1n1uncta= nobie habuit legatianoa euam,Radani

acUicct, rul.nldo et Unroco,ut noa qaantu:a va1u1aacus et DGi et


IIWIIl voluntat""' 1n ipoa le;:atiane &&ere decertarecua. Scd qu;ia l:lodo
:!D.de a: parte i.n1'1.n:latua eat et hnc vice 1n1 psa legatione oocUDdum
quod nccoeee est ire non potoet , placuit docni ioparctori ut AdalhordUl:l ot Hroccul.f= 1n cupredicta lcgtione ad11.JDCeret,quaJ.1ter
ocneo pariter secundum quod tcno ratio permittit vol
docet, eicut praedictum est,ad Dei et
dccertondo labore=us.Noo

ifitur

SW!l>

necessi~s

voluntatam peragcnd.::!:l

1n ipsa leGatiana posit1 , 1dcirco

aotuando con la mayor diligencia. Nosotros


t CJ r.,.
.1.

_,

lo

en ccW: ct'O en lo

ad vo:1 llene direx:i.!:us e , i.etolac ,ut vobis et ex parto da:mi inpcrn-

toric iuilere=s et ox uoatro parte el<hortando prooorm:>Ur,ut de


a::n1 re , qunnt.m ed ciniateriUI! veatr= pert1net,1:oa u

hio quce

cd ..ci cultcn quez>que ex h.ia quae ed d=i noetri eervitill!:l sen


ad cbristieni popu.li olllvntioncm vel custodiam pertinet

totis~"'j.

ribuc BGBre etudeatis. Prnecaptum est enin uobio cmnino et omnibUD reliquia IIOioeis a d=ino nootro,ut ncdio Apral1 oi voracitu
rcnuncicnus,quid in regno auo ax his quae ipse in iatis enn1s

rcr llliB:IOS
ut

DUOS

~ccicntibu:>

fieri iussit factuo si1i Vel quid diJDsom Sit,

gratiiW candi.e;nas reddat et non faciantibus se-

cun.dull quod ci placst incNpationes J<eritas rependat. Et quid


plura vob1c eT.inde dicero poeaumu5? nan vult ocnino,nisi ut sic
adicplotum ei

nunci~mue

eicut iueeit,et quicquid axindo dimissum

cit ct per cuius nee;lGJient1lllll dimiss= eit. !Tuno sute"' admoncr::ua


vo:~ , ut

onpitularia veotra relasntis et quaequa vobia per verba

CCII!-cndato. eunt rcoolnt1c at talo cxinde cutat.en babere "tudeat1o, ::ro quo et n:pud DeWil t1crcedam et a]lC.d 1p8Ul:l cae;nm. dooin!llll
no:truc

cond~

retributionen suscipi.atis.

- ln"-

l.. Prmo

~tur

intar catara praeeipillae et edi::CIDell:Ua , ut tazo v os

ipsi quBI!lque canes iun1ores

SGU

pogenses vestri epiocop o veetro

sive praesenti aeu per aicstm suum 1!!1!Ddant1 pe.r OIDDis, quentlm ad
ll1lW:I

ainistari= pertinet , obeciicntes sitio et nnl.l.al erlnde negle-

G~ti ~

hebgatie; dcindc ct da 1ustitiis domni laperutor1s, sceundum

quod vobi s vc1 acriptum val verb1a cst dictum,tel.e cortemen hsbee-

r~

lLJCCr , entre: otra.a ccsaa, Otl crr!cm;:::.o ,.


t i::r.o ca::o todoo vuc:.::troo da~icnteo y
.r.,..e!!i cr...tc:. a vu.cotr cbi , o , tanto ni 81 l.
't::mt~
~cru..
o ror -c.: 'u cJ.cW: awi t Jo,
o
lo qc.c pcrtcnc::c:l a :JU
_ t&.rio; 1 J.e:::..!a , con Ng
o nl.
-..e
Cel a:or ~or , ...
1
cun ~ ('1~ . . . . 1et.o i'"' o ,orito o VC!:.I.~cmto, oboervad aqucll. .ili :onei a de 1 Que " t-'1
.uc t Gic
1.

"...:n:o

.ou oe:/ 1
ce; .Ji e

do ser rcoronocble_.

tis,aicut vos exinde dabitores eese cognosoitis.


2 . Doinde ut iuotitiea ceclesiarun, viduerum, orfanorum et rel1qu01'UI:! Ol:!D1L11> sine ullo Zlel.o fn&anio et sine ul.l.o iniusto

ratio

val sine ull.e d il.atione aut non necessarie mora pleniter et inreprchensibi liter et iuato ce recte per

~in

feciatis,eive ad vos

ipsoo eive ad iunioreo ve otros scu ad qu8DCUI!Ique


ut cx:indc ot apud :Jeua e ereedc- et apod

doa ~

haoinet~

pertinet,

noatrtm bona:a rc-

e1; 1at13 retr1but1oncn.

J , Doinde ut

quic~ue

vobio rebel.les aut inobedientes fUerint

et TObis neo aecundun lll:G!!! nee accundUD iustitia&:l auseultare v.oluerint, inl:rertate illoa quenticuaque fuarint e t nut ent &a,ai necosae fuerit,recandata aut nobie 1P31S cum

ins~

fusrinus dici-

'k, ut llXinde secundWJ quod dDiilinua costar c""""SI!datlm habet fae i =.

4 . Deindo ut hoe cartissbo provideat1e,ei a11qu1d de cani '


illo r:.cndato eive secundus

;)eWI

eeu secundum

saecul~m,quod

vo-

bi::: d"""'i nostri = t ecribcndo out dieendo o=endatum est,dubitotia, ut eelaritor mio::un vestr= bene intcll><;entcm ad nostres l!ittstie,qualitor ocm1e et bene

intall~tis

et cdiavcnte

Docino benc perf1c1atie ,


5 . Doinde obacrvate et1""' velda,ne aut vos ipe1 aut cliquis ,
qu:::ntutl vos pr. .ertdere po'kstis,in VEstro Zlinisterio 1n hoe
celo ingenio duprehensuo !1et,ut d1eat1s:"tscete,danee 1111
~

transeent,et pootca feciaous nobis invi cea 1uatit1as!

ct pcr ill.""'

oeeru.ione::~

i r sce 1uet1tiae allt r=eant aut certe

tarde fi:mt : sed J!L!!&is eortats , ut ante fectse fi:mt quem nos ven i=ua ad vos .

- 19,..-

te;
- .e

6 . nao si
e.u1:

.n

~a

aliquod ma.Lum i.Dgenium intar vos fnctwa fUerit,

i psaG iWJtitie.o qUDJS e ine nobis facere potes tia aut per

n:-

s2Cb&nt1an nut per melitiam tnmdiu retractas fuarint donoo nos ve-

ei al '

J:D.l

ctro , y l
etici n
por nc li enci

ue
o FOr
t cr can cuteUI ':ue rer.dir <roe un

nio:us ,sciatia certiaeime quod grandea exindo contra vos rationam


llal><!bi:::us.

7 . Deinde ut iotam opistolom et saepius locctis et bone ealVII!l!


:f=iatis, ut ipon inter nos et vos

1n

"ksti onilll:l !lit,utrlm sic

:factw:. habee.tie sicut 1b1 ecriptu::! es1; e.ut non hal:leatio .

e r

y co
tr

no ctr<Y.>
r1 te .

vo

- 86 -

- 86 -

ART1CUL

ART! CULO D DA TA INC I RTA

789 - 814?
l. Que no demoren los
C"

co~d es

ni sus magi s t r a dos en j uzgar l r s

sas .
cenh1ricnes y - i ctr dos , y con re~
teot onios que n o e c nj ust
n lo rcc{;o n i

2 , ..c ercn de loo mc.lc

lo
atesti uan
~cto

f~ l~os
1~

ve

au.

00

D ' DATA INCI TA

789 - 814?
1 . ue no demoren los
ca u sas .

co~des

n i sus magi stra d os en juzgar l a s

2 . Ac erca de los mal os centuriones y magi s tra dos , y con r espe c"Go a lo s f a l.,os te s ti onios qLte no ~e aj us t an a l o reci;o n i
~t es ti., an i verdad .

3, Sobr e J.o
s obr e

malo s

v i zcondes , y

lo ~ ma l os ~~~~~~

4.
1 re o l uello & q uG or ~uC. io uo t:.l\... oo o con el i.: j( .cto
c onwc ti i cnto el cor.dc y c:lc.l ccnT.ll. it'n l y n tr - -l; ~ d o de convcrt_ e en
rv li re ... : "C i ' ndo ... c br>r ilCo. , . L i cnco
or
m cho tiempo han s i do . s i ervos .

5 . Sobr e ai ellos h o~bre s que por medi o de e ~ru1 c s de l g ' 1


pr oc 1rador i ni;entan abandona r n estr o ej ~ rc i to co7-virti ~n ose
en s iervos .

5 . Sobr e a c_ e llos h o:-br e s q e por medi o de e ""afie s de alr n


pr oc 1r ador i n t ent an aba'l.dona r n estro ej~rcito co _virti -ndose
en s i ervos .

- 20 -

- [7

- 87
CAFITIJLA DE RLEUS E::CLESIASUCIS

7S7 - El3 ":'

787-8l.3 ?
Pricum

d~

eccles11s.

l . Ut

eo ole~1as

rent1tuont qu1 1b1daa

sacro ntuntur bepti=ate.


2 . Ut de rcbus eorum inquisitio a nc.bUioribu.e hO!rlnas circ=moncntibus iat.
3.

l't~

plcnitor dcntur: at o. quibus retente sunt,de pri-

iLer l u...-.cr nc~rc de los 1 la;i


ro r<n :!.11!1 i lcoic.D quic:ce
!cc~c

oblea

un 1 ve ~io
1 ~.

~.

u !

cua ti

1r:istrsn el

or

te ele l

re:

ic-

~l

contentu sit cnlpavilis qui ea.e reiinuit aolidoa VI,ipsa ~

..!:::.. lnlb 1urwrcnto.


4 . De secundo

componat~

nost:l'u!!!,et aidea eacerdoti qui

praeest solidos VI sit cnlpevtl.is et


J:lUXCetur

~u

oxtra eccle:.ia axco::-

donec sacerdoti snt1sfac1at; de tertio antcm,ut so.cri-

lccus habeatur,sit in

oxiliun~

et reo eius

in~

no,_

tnm rcl.e<;antur.

- 2C\l-

- 2<'1-

GLOSARIO

abba, abbas: Superior de una abada {abbatia) , monasterio de


considerable importancia, rodeado de un territorio ~s bien
extenso bajo su juris dicci6n; constituye con los obis pos y
los condes el grupo de los

altos funcionarios del reino.

abbatia: ver abba..


abbatissa, abba.tissua: Superiora de una abada femenina; ver abba.
acolitus: Miembro del clero que ha recibido l a nuls importante de
l as cuatro 6rdenes menores tras ser ordenado sucesivamente ostiario, l ector y exorcis ta. Cumpla fru1ciones como 'auxiliar
del p:r:esbtero.
anachorita: Religioso que no vive en comunidad, ba jo un superior,
sino que practica una vida solitaria y retirada .
anathema: La

~s

grave maldici6n

condena impuesta por parte de

l a Igles ia, que implica la total separaci6n espiritual de uno


de sus miembros.
angelus: Ser puramente espiritual creado por Dios

ant~s

que el

hombre y que colabora con tl en su corte celestial.


archidiaconus : Di~cono consti tu:i.do en primera dignidad entre sus
paree No eran muy numerosos, y s ol:!an tener gran influencie..
archiepi s copus: Arzobispo obispo a cargo de una provincia eclesi~tica.

Ver provincia.

ariolus: Arolo, adivino que ejerce su arte por medio de ageros .


Ver augurium.

- 2 02-

auguriari: Hacer aglleros . Ver augurium.


augurium: Agllero, presagio, anuncio de algo futuro, en base a la
observaci6n de ciertos indicios, como por ejemplo, el vuelo de
l as aves.
bannus: *:Bando, orden_solemne del poder pblico. - dominicus (real) .
.,. comi tis (condal).
*Multa impuesta a catisa de un delito contra el poder pblic4
*Embargo.
bargildio: ver bargildu.s.
bargildus: Hombre obligado a tomar parte de la asamblea condal,lo
que era un a tributo del hombre libre.
: . ~

baslica: I glesia dotada de especiales privilegios o que gozaba


de especial veneraci6n por su esplendor o antigUedad.
bassallaticum: Condici6n de vasallo. Vnculo de dependencia y fidelidad de una persona hacia otra, contra:!do med"l.~f< ceremonias
especiales.
bassus: ver vassus.
bauga: Greba; pieza

met~ica

que cubra la pierna des de l a rodilla

hasta la garganta del pie.


beneficium: Posesi6n ter ritorial entregada a im vasallo bajo ciert as condiciones .
biduana: Ayuno religioso prolongado por el t~rmino de dos .das.
Ver ieiuni um.
brunea, brunia: Tnica cubierta con anillos o placas

met~licas.

- 203 m

m ea

buticu1arius, butticu1arius: Copero mayor; aJ.to dignatario de la


corte, que serva a los reyes la copa en las comidas solemnes
y ejerca importantes funciones en el palacio.
caballarius,. cabalarius: Guerrero montado.
canalis: Cierta enfermedad considerada vergonzosa y despreciable.
cancellarius: Jefe de los notarios de la cancillera real, por
cuya intervenci6n son redactadas las actas reales.
canon: Cada una de las leyes

eclesi~ticas,

principalmente las

promulgadas por los concilios o por la suprema autoridad de


l a Iglesia.
-es apostolorum: Escritos muy antiguos, a tribuidos a los ap6stolE
-es sanctorum: Leyes y normas esta blecidas por los santos padres
desde muy antiguo.
canonicus, canonice:*Re2ativo a los ctinones.
*-a cautela:Reservas y precauciones establecidas por los cl!nones

;.,; ;:,

*-a disciplina:La establecida por los diversos


clblones.
*- a tns ti tutio, cons ti tutio: El conjunto de los
CMOnes.
*-i libri: Los libros de la Sagrada Escritura
aprobados y reconocidos por la Iglesia .
*-i clerici: Miembros del clero que no pertenecen a las drdenes mon~sticas y cuya disciplina se rige por l as
disposiciones generales de los c~nones y no por la regla particu1ar de san :Benito.
*-um ius: Normas de derecho vigentes en el
~gimen

de la Iglesia.

capella : *Conjunto de cl6rigos a car go del cu1to en el palacio real.


*Iglesia menor.

capitulare, c apit~arium, capitularius, capitulatio: ConjU11to de


art!culos promulgados con fuerza de ley por la autoridad pblica.
ca.p i tulum: .Artculo, clusula , disposici6n legal.
- maius: Clusula penal.
- minus : Clusula civil.
cardinalis: Cardenal;

cl~rigos

pertenecientes a l a alta jerarqua

eclesistica, residentes en la ciudad de Roma.


cartolarius, cartularius: Siervo manumitido por medio de una cdula.
casata, casatus: *Manso: unidad de explotaci6n rural.
*-i homines: Hombres poseedores de un predio rural.
ca tecuminus: Adulto que se prepara para recibir el bautismo y hacerse cristiano.
cataros, catha.rus: Miembro de una s ecta her~'j;ica que propugnaba
una extremada sencillez en l as costumbres.
cathedra: Sede principal del obispo, desde donde ejerce su enseanza
cauclearius, cauculator: Mago que adivinaba principalmente por medio
de una copa encanliada ( cauculus),
causa censata: ver censum..
censum, census: Censo; contribuci6n o tributo.
censura: Castigo eclesistico determinado por los

c~ones

y consis-

tente en sanciones de mayor o menor gravedad has ta llegar a la


excommunio.
centena, centina: Unidad administrativa en los dominios fiscales
en los condados.

- 205-

centenarius: Ofi cial encargado de una centena, a las 6rdenes


comes o del iudex.

del

cerarius : Tributario de una iglesia que debia efectuar el pago

en

cera.
cespitaticum: Tributo impuesto al paso de los carruajes para compensar el desgaste sobre los campos y praderas.
chrisma, crisma: La mezcla de aceite y

b~lsamo

que consagra el

obispo el JueV&s Santo, para ungir a los que se bautizan o confirman, y a los sacerdotes y obispos cuando se ordenan.
Coena Domini: El Jueves Santo.
coenobium: Monasterio, convento.
: .:"

coepiscoY.ls: ver corepiscopus.


colonus, _colona: Hombre libre, poseedor de una propiedad rural recibida por herencia, cuyo estado paulatinamente se asimil6 al
de los siervos poseedores de tierra.
comes: Conde; t!tulo honorifico otorgado a ciertos dignatarios de
la corte imperi],, s ea a ttulo personal, sea como parte de su
des ignaci6n a car go de l a adminis traci6n de un territorio.
comitatus : Condado; territorio

jurisdicci6n donde el conde ejerce

su autoridad.
compositio, compos icio, conpositio: Arreglo entre las partes, generalmente por medio de una indemnizaci6n, como consecuencia de
un delito.
con.cilium: Junta o congreso de los obispos y otros

eclesi~sticos

la Igles ia Cat6lica , para deliberar y decidir sobre asuntos

de
de

dogma y disciplina.
universale: De toda l a cristiandad.
s inodale: De una regi&n o provincia.

- 206-

confessor: Quien confesd la fe con sus virtudes; alguien considerado santo sin que haya sufrido el martirio.
confirmare: Administrar el sacramento de l a confi:rmaci6n COI!lO ratificaci6n del bautismo. Era prerrogativa de los obisposo
conventus: *Asamblea, reuni6n de cualquier tipo.
*Sesi6n del tribunal pblico del conde. Ver mallus .
corbus: Corbe; una medida de granos por
corepiscopus: Obispo

sufrag~neo.

cestos o canastos.

Ver suffraganeus.

crux, atare ad crucem, iudicium crucis: Ser s ometido a l a ordal:!a


de la cruz, consistente en tener que soportar los sufrimientos
de la pasi6n de. Cristo narrados en los Evangelios . ,
cursus: ver officium.
diurnus: Parte del ofici divino correspondiente a las horas
diurnas.
- nocturnus: Partes del mismo oficio
Ver tambi~n vespera y noc1it~le.

corresponde~~~

a la noche.

y
1

curts: *Cortijo, granja.


*Corte I'eal.

*Pal acio; residencia seorial o real.


daemon: Cada uno de los e spritus malos que a compaan a
Ver Satan.

Sat~s.

decanus :Decano; agente u oficial de un do.l!linio, de un rango inferior


a su cargo tena un grupo no muy numeroso de pequeas explotaciones rurales.
decima~

decimum: ?iezmo; pago de la

d~cima

parte de lo producido

para el sostenimiento de una iglesia.

- 20 7-

denarialis: (homo) Siervo manumitido por el pago de una cantidad de


dinero.
denarius, dinarius: Denario, moneda de plata.
diabolus, diabulus: ver Satan.
diacon, dinconus:

Cl~rigo

que ha recibido la segunda de las tres

6rdenes mayores en la Iglesia,

despu~s

del subdiaconado y antes

del s acerdocio o presbiterado. Algunos ocupaban destacadas posiciones.


diocesis, diocensis: Di6cesis; unidad administrativa

eclesi~stica,

regida por un episcopus.En las capitulares se usa pocas veces,


emple~ndose

en su lugar el

t~rmino

parrochia.

ducatus: Ex:tensi6n territorial bajo la administraci6n de un dux.


dux: Duque; ttulo honor!fico de gran jerarqu!a que confera la
administraci6n de un ducatus.
Los duques no eran muy numerosos y son
dos en las capi tule.res de Carlomagno .

muy pocas . y~ges


.

;;._:

menciona-

emunitas: ver inmunitas.


episcopium: Residencia del obispo con sus adyacencias.
episcopus: Suprema autoridad eclesi~stica de una di6cesis (dioces is,
parrochia), con importantes funciones administrativas en el reino
eresis: ver heresis.
eucharistia: La comuni6n. Uno de los sacramentos ins tituido
Jesucristo.

por

eu1ogium: Pan bendito, que ha sido ofrecido, pero no consagrado y


que se lo da a alguien en seal de bendici6n.

- 208-

ewa: Ley, cddigo, cos tumbre tribal.


excommunicare: Aplicar l a excommunica tio.
Excomtu1i~n;

excommunicatio:
probibici~n

expulsin de l a comunidad cristiana y

del uso de los sacramentos de l a I gles i a .


Que ha sido castigado con la

excommunicat~ :

excommQ~icatio.

exorcis ta : El que ha recibido l a ter cer a de l as

~rdenes

menores de

la I glesia 9 por la que puede conjurar los espiritus malignos.

Ver acolitus.
fa;tua

"l]nj.J!ld

de explota cin agr:Ccola a nloga a l mansus .

faida: Venganza privada , que.en la mentalidad

ge~ca

se considera

un derecho de la vctima y urL deber para el clan.


f amilia : *Familia .
*Pueblo;

comunidad~

*Conjunto de s iervos que dependen de un s eor.


*Conjtu1to de pers onas dP. diferentes ca t egor:!as ,,.,que dependen
de un s eor y que viven y traba j an en un dominio.
fideiiussor, fid eiussor: Fiador; gar ant e de l as obligaciones de

un

tercero.
fidelis: *Digno de fe.
*Conse jero del rey.
*Vasallo.
fidelitas: Lealtad al s oberano y al respectivo s eor, prometida
solemnemente medi ante el iuramentum.
fides catholica: Conjunto de l as creencias que se aceptan en l a
Igles i a Catlica.
fis calinug, fiscilinus, fiscalis: Siervo dependiente del fisco y que
como t al goza de un estatuto privilegiado.
fis cus: *Patrimonio real; conjunto de dominios del rey.
*Tierra fis cal.
francus: *Franco.
*Hombre libre.
fridum, f redum, freda, fraude, fredus: *Dao irrepar able.
*MUlta impuesta por el poder
p~blico

al ofensor, que deba pagar a l a parte les ionada como

reparacin por un dao irreparable, par a restablecer l a paz.


*Tasa de j usticia
f ugitivus: Calidad de quien (especialment e un s iervo o un clri go)
ha abandonado su lugar obligado de residencia.

- 209............... -=

gellonia, gildonia: Cofrada; asociaci6n de

car~cter ~gico

que s e

ca r acterizaba por una bebida ritual.


genitia: Gineceo; l ugar en la r es erva seorial donde traba jan l as
.mujeres de f amilias de servidumbre, hilando, tejiendo, etc.
gentilis: Perteneciente a l a gentilitas; pagano.
gentilitas : Conjunto de los no bautizados ( opues to a l a cristiandad).
gradale, graduale: Parte de la misa entre la ep s tola y el evangelio.
grafio: Trmino

ge~nico

usado en estas ca pitulares con el mismo

valor de comes.
gyrovagus: Vagabundo, errante; el que no tiene residencia f ija

determinada.
haribannus~

heribannus: *Bando de hueste (ostile bannum).Convoca toria

a al istarse en el

ej~rcito.

*Multa impuesta por el poder pblico a quienes


se sustra an de dicha obligaci6n, transformada paula tinamente en el
: .:"'

precio de rescate de l a obligaci6n de servir.


heres is, haeresis, er esis: Error contra l a fe ca t6lica sos tenido con,
pertinacia .
herisliz: Des erci6n; abandono del

ej~rcito.

homilia, homelia: Serm6n f amiliar; explica ci6n del evangelio impartida


durante l a celebra ci6n de l a misa.
hostis , ostis: Hueste;

ej~rcito

en campaa ; expedici6n militar.

i eiunium: *Ayuno; abstenci6n de comer y beber.


*Modo de mortificaci&n mandado por l a I glesia y que consi s te
en ha cer slo una frugs>.l comida e.l d1a.
*A,yuno religios o de dos das (biduana) o tres das ( t ria.uanUJ
indictio: Indicci6n; perodo de 15 aos; uno de los aos que componen
el perodo. Se inicia el afio 315 de Jesucris to en tiempo de DiocleCi&nO

inmonitas , immunitas, emunitas: Privilegio concedido por el rey a cier


tos territorios, por el cual e s t aba prohibido penetrar en ellos a
los agentes

rea~es.

El titular de l a inmunidad asum1a todas l as

funciones ordinarias de administracin y justicia.


ingenuitas: Condici6n <"l e hombre libre.

- 210-

i udex: *Intendente; ndminis t:raclor responsable de una villa o dominio


real.
*Cualquiera de los f uncionarios reales que admini 9tralk.'1D. justicia., como el comes , e l vica.rius , o el centena.ri us .
i udicium Dei: Jui..cio dJ Dios; o:rda l!a .

Ve:r: crux.
i u:mmentum: f'l'Omesa s olemne, apelando al tes tilllonio de Dios , ac erca

del cumplimi ento de algo, o como prueba. de lo que se a fil"mB.. Em

de capital i mportan ci a como el emento en los juioios , y para el


s ost~n del vinculo del vasallaje como aval de .la fidelitaa.
iurator: El que se une a otro para jurar j111!tamente con ~1 briml~n
dole as! su gar al'Jt:!a .
iusiunmdUI!l: ver i uro.mentum.
l ector: Lecto:r; la s egurila de l as t5rdenes menores de l a. I glesia .

Ver acolitus.
l e prosus : Bl af'ec ta'.lo de l epr a ; considerado como un castigado por el
cielo, de b!a a parl;a_""Se d e la s ociedad.
letaniae : Procesiones rituales consis t entes en l a :repe t icidn a lternada de invoca ciones y s plicas, e f e ctuadas en detemi.nadas i"ecllG.S

del nffo l:t trgj.co.

Letani a maior :
ta de San

~ r~os

Procec i~n

"~ ~"

de rogativa ef ec tuada en 1 a fi es-

(25 de abril) co. el canto de l as l etan!as.

l e udi s : ver liud.is.


Lib~o

qu a cont en a normas y ritos para s er aumplidos por los pcsto:ros ( prel..'Ulon ) en l as p '.rroquias y d idces i s .

liber pas tor lis :

libra : trrdilad mcn ot ari a. qu e e a b b

dividida en 240 partes l lamadas

denarius , o en 20 part es llamadas so1itlus ..

litterae (commcntatitiaee commendaticiae): Qgrtas de recomendaci6n


dadas por la autoridad
su estado y condici~n.
-

~eregrinorum:

eclesi~stica a un cl~rigo,

que acreditan

Las entregadas a los peregrinos con el mismo

objet~

litus: Hombre de condicit5n inter.media. entre los liberi y los servi.


Figuran especialmente en las leyes

ge~nices,

y tienden a desapa-

recer.
liudis, leudiz:

Indemnizaci~n

que se deba pagar a los deudos de

alguien que babia eido asesinado para evitar la venganza.

- 211-

ma.llus: Tribunal condal.


mancipium, mancipia: Hombre libre, pero dependiente o tributario
segtL~

diversas categoras, que no se diferenciaba plenamente de

los esclavos antiguos.


mansus, man.'3a: Unidad agraria de explotacin, de extensin variable
segdn el valor de la

tie1~a

y su productividad, calculada para

asegurar la vida _de una familia de campafa., cultivada por hombres


libres o s iervos.
marca,. marcha: Territorio si!;uado en l as fronteras. del reino.
marchio: Marqus; cabeza de una marca.
metropolita~us:

Metropolitano; el arzobispo respecto a los obispos

suf'rag:fueos que . de

~1

dependen.

mezibannus: Una for.ma moderada de

proscripci6~

por la que se prohibe

a algaten la residencia en ciertos lugares.


missaticum: Circunscripcin donde ejerce sus fUnciones el missus;
grupo de condados sobre los que el missus ejerce su atividad.
mis sus ( dominicus): ~rgano de control y vigilancia d(:!l poder central;
'
delegado real encargado de cumpli~!:' esta m:i.si6n.
modius: Medida para granos equivalente a unos ocho litros. Conten:!a
diecis~is

sextarios.

monacha: Monja, miembro de una de las rdenes

religiosa~,

monachus: Monje, miembro de una orden religiosa.


monasterium: Edificio gene.r almente de grandes proporciones y con diversos anexos y terrenos adyacentes,en donde viv:!a

una comunidad

de monjes o monjas.
multa: Palabra equiva lente a bannus.
muncl.ebu:rdus, mundeburde: Proteccin acordada normalmente por _el rey
a las viudas y

h~rf'anos,

a los

cl~rigos

y a las tlesias.

myE: terium: sacra mysteria: Los oficios sagrados de l a misa.

nocturna, nocturnale: Nocturno; cada

~~

de las partes del oficio di-

vino que s e recitaba de noche en los monasterios.


Ver officium.
nona,. nonum: El noveno; novena

~te

de u.na cosecha., entregada como

tributo.
nonnana., nonnanis: Equivalente a monacha..

- 212-

oblatio:

Presente, don, ofrenda.

Ofertorio, momnto del oficio de la misa en el que se

presentan las ofrendas.


obligator: Curandero.
officium: Celebraci6n

litl~gica

consistente en la recitacicSn de salmo!

oraciones y lecturas; se ejecuta diariamente en honor de algn san


to o en conmemoraci6n de algn misterio religioso.
oleum. (sacratum.): ver chrisma.
oa.rtio (dominica): OracicSn del Sefio:c; el padrenues tro.
oratorium: Oratorio; igles ia pequefia; capilla.
Ver capella.
os;iarius: Ostia rio; la primera d<'! las cu..atro 6rcl enes menores de le
Iglesia. Ver acolitv.s.
palatium 1. palacium: Conjunto de c5rganos del poder central.
parrocbia, parochia, parroechia:
bajo la

jt~lsdiccic5n

Generalmente dicScesis'.{ territorio

de un obispo.
* A veces, divisicSn territorial de

una dicScesis, a cargo de un presbtero.


pascua: Pa scue.; fies t a cristiana <le la resurreccicSn de Jesu.cristo.
pax:

.~.\ bstenci6n

Mantenimiento del orden pblico.

*
*

De:c'3cho de as ilo;

:-~ ?.:

de actos de violencia.
inviolabili~'l. d

P.roteccicSn ue pobres,

hu~rfanos,

de un lugar sagrado.
viudas o iglesias.

penitentia, paenitentia , poenitentia: MortificacicSn impuesta por el


sacerdote

co~o

repar.aci6n por un pecado. El penitente adquira

una categora especial durru'lte el tiempo en que


peregrinus:

~sta

dura.

* Peregrino; cristiano en viaje a algdn lugar sagrado.


* (Cl~rigo) peregr-lno: en esa ~poca generalmente asimila-

do por el derecho cancSnico al gyrovagus.


periurium: Quebrantamiento de

Ull

sacranentum. o iusiurandum, lo que

era considerado de una graveda<l extrema .


pbylacteria: Talismn o amuleto, usado

tambi~n

como objeto de adivi-

na~in.

pithones, phitones: Adivinos, magos, hechiceros.


placitum, placitus:

*
*

Asamblea para aprobar

ley~s.

Tribunal, sesi6n judicial.

poeni tens: Penitente.


Ver penitentia.

- 213-

pontifex: * Obispo {episcopus).


* (Summus) - :Sumo p,ont:!fice; el. Papa.
portaticum: Impuesto de acarreo.
praebendarius: El que goza de una prebenda; renta aneja a un cargo
u oficio.
praefec~as:

Prefecto;

pu.esto al

f'r~nte

t~rmino gen~rico

que designa un funcionario

de un cuerpo de e j~rci to o una reparticidn ad-

ministrativa.
praepositus, prepositus: P.rep6sito; el que

est~

al. frente de una

comunidad ecl.e si~stica .


praesul: *Obi spo (episcopus).
*Summus - : El Sumo Pont!fice.
precariumt precaria: Carta precarial.; documento en el. que se formula
una petici6n para obtener la tenencia de an bien inmuebl.e, o que
contiene una orden del. s oberano al mismo efecto.
preabyter, presbitert prebiter: Sacerdote; el

que ha

recibido la

tercera de l.as 6rdenes mayores , tras el subdiaconado

el. diaco-

nado.
provendarius: Un dependiente que recibe l a ma.nutenci6n en l a familia
o casa del _administrador, y que est~ obligado a cumplir servicios
cotidianos .

~
. ~-

~.:

provincia, provintia: Divisidn territorial de jurisdicci6n

eclesi~s-

tica a cargo de un episcopus provincialis o metropolitanus, que


en general era un archiepiscopus.
psal.mus;Cada uno de los 150 cnticos

~ae

se

encuent~

agrupados en

libro de la :Biblia, llamado el Libro de los Salmos.


psalter~um:

El paalterio o Libro de los Salmos; libro del oficio di-

vino.
pseudografia:

Escri~o her~tico

pulveratic~:

Peaje.

o falaz.

quadragesilla.a quadragesimum: La cuaresma; ayuno de cuarenta das.


Tiempo anterior a la fiesta de Pascua.
quattuor tempora: Las cuatro Mmporas; das de ayuno al. comienzo de
cada una de l as cuatro esta ciones del aflo.

- 21<1--

=-------------------

reconciliatio: Reconciliaci&n; perd&n ritual que se da al penitente,


cuw~lido

el

pe1~odo

de penitencia.

rega: Prestaci6n personal de trabajo consistente en la labranza de


un teneno.
regula: *Estatuto general que debe cumplir 1.ma orden religiosa.

*- Sancti Dened;cti:El que deben cumplir los religiosos de


la orden de San :Seni. to.

regularis:

En consonancia ccn la regula.

Cl~rigo

regular; monje; q1,.1e vive segdn la regula mons-

tica ( de San :Benito), y no de acuerdo con las ~rescripciones ~a


generales de los canones.
regulariter: De acu .. rd.o con la regula .
reliq1.rlae: Restos; rnliquias de los santos.
rotaticum7 rodaticum: Impuesto de rodaje.

sacerdos:

~quivalenta

a . presbyter.

sacramentale: Libro donde se contienen ritos para la administraci6n "


de los sacramentos y otras ceremonias religiosas.
sacramentum: *Juramento.
*Signo religiooo sensible de un efecto interior y
espiritual, como el bautismo, la confir.maci6n y ia :Jarist!a.
sanctimonialis: Monja.
sarabaitus: Saraba!ta; monje relajado que no se sujetaba a la vida
regular y viva en las ciudades con dos o tres compaeros, ein
regla ni superior.
scabinus: Uno de los jueces profesionales que en
eran nombrados

pa~d

n~aro

de siete

asistir al comes.

scapillus, scapilus: Medida de cupacidad para cereales.


sedes (apostolica): La Santa Sede romana; l a ctedra del Papa.
senpecta: Monje de edad avanzada.
servitium: Servicio religioso en general.
Ver officium.
servus: * Hombre ligado a la tie:r:Ta y dependiente de un sefior.

*-

Dei: Cualq_u ier miembro del clero y del monacato.

sexte.rius,sextarium,sistarius,sistarium: Medida para granos equivalente a l a dieciseisava parte_del modius.


siclus,sigla: Medida de capacidad para lquidos.
sietula: Medida de capacidad de ocho sextarios.
Ver sextarius.

-----------

solidus: Sueldo; moneda eqtrlva lente a 12 denarios; representaba


la

vig~sima

parte de una libra. Para su valor,cfr.Capit.27,11.

soniste: Conjunto de seis puercas y un verraco.


subdiaconus:

Cl~rigo

ordenado en l a primera de las 6rdenes mayores,

yrevia a l diaconado y al s acerdocio o

presbite1~do.

suffraganeus, suffragans: Obispo dependiente de la autoridad y


jurisdicci6n del metropolitano.
symbolum: El Credo. Cfr4 Capit. 22,82o
synaxis, sinaxis:

reuni~n

monacal para l a celebraci6n de un oficio

religioso.
synodu.<3:*Dieta; reurli6n de los grandes del reino.
*Reuni~n eclesi~stica.

tabularius: Siervo manumitido por medio de un documentOJI!,


teloneum, toloneum: Tasa por el transporte y la venta de mercaderas.
tempestarius: Adivino pronosticador del tiempo.
tonsoratus: Quien ha recibido la tonsura, o sea, el grado preparatorio para recibir l as 6rdenes menores e jngresar as! en el clero.
tonsus: Tonsurado; que ha recibido la

tonsura~

corte simb6lico del

cabello, por parte del obispo, y por ello es considerado miembro


del clero. Es

pr~cticamente

sin6nimo de

cl~rigo.

trimisse: Moneda de oro del valor de un tercio del solidus.


Trinitas Sancta: La San tsima Trinidad; cfr. Capit. 22,82

- 216-

uncia: Medida equivalente a la

duod~cima

parte de una libra .

vagug: Sin domicilio reconocido.


vassus, vassallus, bassus:

Hombre libre que ha recibido un feudo

de su seor.

*-

dominicus: Vasallo del rey o de un

seor; tena la obligaci6n de servir a sus jefeA como guerraro


juramentado; elemento esencial del
una importante clase

despu~s

ej~rcito

carolingio. Formaban

de l a alta aristocracia.

vela:re: Cubrir con el velo, como smbolo de l a consagraci6n a Dios


en l a vida religiosa.
vespera: Divisi6n del da correspondiente al crepsculo vespertino
o tarde; a esa hora s e cantaba una part8 del oficio

d~vino

vsperas.
viaticum: Sa cramento de la Eucaris ta que se administra a los enfermos que

est~n

en peligro de muerte.

vicarius: Oficial subalterno, genera lment nombra do por'el conde


y ra.tificado por el pueblo. Ejercen su jurisdicci6n en la vicarias
que paulatinamente van suplantando a las centenae.
vicecomes: Vizconde; funcionario real, que, por delegaci6n, puede
e jercer todos los poderes del cozes.
vicedominus, vicedomnus: Mayordomo; funcionario real, delegado
del conde.
vidua: Viuda; l a que pertenece a la orden de las viudas, reconocida
eclesi~sticarnente.

- 217-

villa: Esta blecimiento rural de jurisdicci6n real, de extensi6n


varia.ble, que incluye pueblo,.tiel.'ras de l abor, l a reserva real,
extens iones de pas toreo; poda tener una superficie de entre
500 y 6.000

hect~reas.

villicus: Mayordomo o encargado. Con el tiempo se aplic6 es te


nombre al i ntendente o administrador (iurlex ) de una villa.
virgo:

Mon j a; muj er consa grada. a Dios.

Doncella.

wargildus,

wc~egeld'V.s:

Valor d. e l a vida de una persona, estimado

en dinero, para ser pagado como

inde~~z aci6n,

en caso

de

homicidio.
winileoduo: Canto bquico y vulgar.

,,:-

-218-

!NDICJE Till;ITICO

agio y especuJ.acitSn: 28(4),46(17)


agricultura: 24-(l8),]1,jg
animales::prohibicin de maca:r.los:3tt(39); :pe:r.i~os :4 0(18) ; jumen+.os : 77(3)
lobos :77(8); guarda bos ques:77(18)
armas ::portacin:l9(1) ,44(5) ,6'"((1); gru.pos ar-mac1os

~ 20(14,17)

a s ambleas: ]2; obligacin de concurrir: l9 (12),27(5)~40(14),58(5),61(5)


prohibicin d e realizarlas en domingo: 26(18);:prohibici6n
para los sajones: 26(34-); cober-tizos: 61(13),62(2~);
lugar : 78 (21), 83 ( 8 );en aus encj.a de loe legados: 80(12)
asilo : 20(8)
augurios: 22(65)
ayuno : 19(11),
bautismo~

-'

22(48), 26(4), 35{23)

26(8,19)

beneficios : 24(6,9), 33(6), 34(10,11), 35(49,50,56),. 46(6,7), 49(3),


59(3), 62(9), 64(14), 77(4), 80(5~6,7)
bienes : uia tir:cin ele bie nes del s ober a no y de l a i glesia; corwes :i.cmes
precari ales~

20(13), 24(14); :rest a ura cin cte i glesias: 24(2.,3);

violaci~n y robo: 26(3)

'-~~~

bru.rd.a: 20( 20)


cala midad : 21
caza : prohibidR a l cl P-ro: 19(3)
clero :

ll-.

gQ; obligaciones :

-'

23(31); juxa.mP.nto: 25(3,4); asesina-

to: 26 ( 5); debe vigil a r el cumplimiento de las leyes : 26 ( 3~-);


rgimen:

,gg, 28,

34(2,3,4-,5,9), 33(10-24), ]j_, 1., 37(1.,.14 0 23,2

38(1- 6 ,7-12.,16,17), 40(2). 42(4-8), 43(10-15),46(3-4);


~' 55(1), 72 1 ~' 79(3,4); potestad del obispo:69(2);

debereG: 77(1); asuntor~ ecles sticos: 81, .!


cofradas: de cojlll-r,.mellt ados ~ 20(16)
comer~io -

comerci antes: de es cla vos: 20(19); otras cosas: 20(20);


40(7), 44 (7), 52(5)~ 55(2), 59(10), 62(27),
63(12);conoce:r a l <.:.n eo c1.e animales: 67(3)

- 2lo_,_

conco:rdia (paz interior): 22(62), 26(29), 34(18), 35(31), 59(9),


62(3) ,. 78(9); cooperacii.Sn entre pares:
77(20), 79(2)
conde: deberes y obligaciones: 20(11,21), 23(17), 26(24,28-31,34),
33(14)., 33(25), 49 (1), 57(2-4), 1.;
relacionas con obispo: 69{4)
confesin: 26(14)
conspira cii.Sn: 28(31)
culto : 19(14), 28(42,3-52), 35(5-7,21), 44(17 )
deberes y obligaciones : cler o: 19(8,9, 15 ), 20(4)
obispo sufra~eo : 20(1}
conde y vasallo
20(21)
entregar di ezmos : 26(16,17)
cnncuxrir a la i gles i a: 26(18)
bauti smo de infantes: 26(19)
eni;j.err~ de sejones: 26(22)
entregar lof:l acli r:i.no8 a h . iglesia: 26 ( 23)
c1 eudor~ 26 ( 27)
delitos, penas y cas tigos: l adrones: 20(23); llerjurio: 20(10);
cm'ldes:20(11) ; . monj es: 23(I~Y:;
otros:20(17)
.
26, ll_, 41(1,2,5,1.2), 56(1), 61(1,2,10).,
62(21,28); no ayudar al maJJ1echor: 62(14)
deuda, deudor: 26(27)
domingo: des cans o; activi'dades permitidas: 22(15,81), 26{18) ,. 28(21),
35(46),. 36(4),, 59(11), 61(8); 62(18),, 78(15),83(1,2
economa : .l,g,
ej~rcito: 33{7) , M!, 50, , 77(9); :flota : 34(13a ), 64(16); a:nnas: 44(6);
her ibc1n: 44{19), 49(2 , 3), 51(9)., 54(4) , 64(12) ,. .1!;
herizliz: 64{13); ~rontera: 52(1) , 69(9); razones aducidas
par a no cumplir: 1l; expe~icin: 77(9,10,17)
emper ador: 33(40)t 34-(13) ., 35(52), 51(11); sucesi6n: ,!2_;
mayordomo : 77(19); obediencia del pueblo: 64(17);
patrimonio: 77(3-6)

- 220-

esclavos: condiciones de venta: 20{19)


estudios: 22(72), ~~ JQ
excomUQt6n: 22(1,36)
faida, venganza: 20(22)
fe: 22(32,61,82,16), 28(33), 35(30), 37{21), 38(13,14), 60(2)
fis calinos; ueben jurar: 25{4)
fugitivos: 25(4), 40(6),. 44(14)., 52(6)~ 63(4-), 64(9)
funcionarios: 32(10,16), 35(58), 57(3); designar a los mejores:61(11) 1
62(22); auto1~dades: conde, obi s po, abad: 11;
deberes: '77(5)
garanta, garant;e: d e los que no juraron: 23(4); por une. !leuda:
26(25,27); personal: 39(8), 40(13), 41(3)
guerra: 24(7,8), 25(6)
hereja: 28(1,2), 37(16)
herencia: 28(41), 41(8), 56{3), 77(7)
homicidio: 22(67), 26(23,30), 33(32,37), 35(42), 39(1,5), 56(3);
~rea de inmunidad: 24.(12)
honor, cargo: 26(24,28)
hospedaje: 22(75)., 32(11,27), 33(27), 40(17), 57(1), 63(10)
hu~rfano: 28(40), 33(5,14), 35(59)
iglesia: 28(26 ,54.), 26(1,3,15), 3.3(5,15 ), 35(15~36,56), 40(1), 42(1,3)
43(8), 57(6), 83(4); relaci6n iglesia-estado: 19(6);repara
ci6n: 78(19); entierro: 26(22), 78(20); bienes: ~
incendio: 27(8)
incesto: 19(10), 20(5), 3303), 78(8)
induJ.to: 26(10-14)
inmunidad: 20(9,11), 26{2), 39(2,3)
juez: 20(9); sin juxisdiccin sobre el clero: 19(17)

- 221-

juramento: 20(16), 23(26), ~' 26(32,33), 28(45), 34{19)~ 40(22),


41(11),, 44(10,ll); de fidelidad: 23(18), 33{2), 34(1),
35(47)~

44(9), 46(2), 59(12), 80(13)

justici~ : fuero~ 19(17), 22(23), 28(30), 35(13,17), 77(12);

comparecencia' 41(6), 62(13); acusaciones: 22(30,35., 45);


28(36), 4-0(11); juecEHH 22(63)~ 28(44), 35<38), 40(3);
f a lso tesi;imonio: -1 -0(21); testimon.i.o a.el obispo respecto
a ladrones: 20(11); sobor:no:62(17); entre sajones: 27(4);
abogal.os : 44{12), 77(14); afuntnistraci6n: 20(21), 28(6,39(,

33(9,25,26), 80(1-4, 8), ....; tes tigo: 28(45), 39{11), 40(15)


52(3)~ 61(6), 62(16), 83(9); viud~s, hu~rfanos y pupilos:

.44(2); judos: 63(13); ley: 25(5), 35(48), 40(4), 41(4),


60(3,4); lugar: 62(29j, 61(14); demoras: 61(7); en Ba.v:i.era:
69(1,5-8); cojurador: 26(27); ct!rcel: 77(1l);:paz: 77(2., 3)
ladr6n: 20{23)
legados: g!,

2!it

27(7); a tribuciones y deb8res: 33(1), 62(15), .2.;

colaborat!i6n: 33{29),. 35(53), 40(25), 4-6(1),, .2.; tareas:

4-9(4), 58(4,5), 80(9);

repre s entt~.n al emperador: 63(11.);

.resistencia al legaa.o: 70(1)

- :~,;..

...

libertad: 39(7,0), 58(3,7,8),.' 86(4); juici-o ante .l egado.; conde:


64.(3}; el siervo no abandone al amo: 77(16)
limos~i

y donaciones: 28(48), 36(7), 39(6), 40(12)

1:i.to: 26(1.5 ., 17 ,19-21)


matrimonio: 22(43,51), 26(20) ., 33(35,38), 35(22}t 44(22), 58{1)
metropolitano: 20(1)
monasterio: 20(3)
moneda: 27(11), 28(4,5), 40(28),. 4-4(18) ., 50(6}, 52(7), 53(5), 63(7)
mu.ertG: por viola cin de i glesia: 26(3); no ayruw.r: 26(4); asesinar
cl~rigos:

26(5); practicar :ritos paganos: 26(6,7,9,10);

x1o bautiz::u"Se : 26(8); infidelidad al rey: 26(ll); ra.pto:26(12)

asesinato del amo: 26(13); indulto: 26{14)


multa: 33(31)

- 2 22 -

nauf:r.agio: 34{13a. ,.l3b.)


ordalias: 20(10), 39(5), 41(4,7); obligatoriP.dad: 62(20)
paganismo: 19 ( 6 ) ,. ~
pagense, crumpcsino : 26(15) ; 12
penitenci a: 22(34)
peregrinos: 33{5 ,14-), 40(6) ; extranjeros : 67 (4, 5)
perjurio: 20(10), 22{64-), 33(36), 35(39), 52(4), 59(6)
pesas y medida~: 22(74), 27(11), 28(4) , 32(9) , 35(44 ), 4-0(8), 78(13)
pobres y mendigos: 24(5), 34(12), 35(51.), 37(20), 44{1.6), 46(9), 62(la
p~tamos : 22( 5, 39), 35(1.8), 46(11,1.6), 61(12)
propi edad: 19{18), 20{17), 22(31, 33 )
pupilol::l: 35(59)
r apto: 26(12)
rehenes: 32.( 12)
reparaci6n: 27(6), 32(4), 41{7), 70(3,4,6)
residencia: de abao.esas: 20(3); presb:t:teros: 19{8,9);monjes: 23(19)
ritos y costumbres r omanas: 23(23,24)
robo: 22{4-7,68), 35(43); l adronea: 52(2), 54(5), 59( 5H~ ~1(3,4),
67(2) , .g,; vio1aci 6n de domi cilio : 7o(2) , 77(13,15);
delaci6n, confesi6n: 79(1)
sangre : derramamiento : 19(2)
simonia: 22(21,22), 35( 8)
soborno: 26(28)
superstici6n: 19(6,7), 22(78), 23(20), 26(6,7,9, 21), 28(43),
35(40~41.)~ 59(13).
tribulaciones : ~~ 44(4), 46(18); hambre: 62(24), 78(11,12)
tribunal competente : parP. cl~rigos: 19(17); condal: 20(9)
tributos: 20{7~13,15,18)~ ga, 24(17), 28(25), 33(8), 35(56), 37(20),
42(2), 44-(13,20), 46(10), 61(9), 62(19), 57(5,7), 58(2,6),
80(10,11)

- 223-

usu:ra: 22(5).t 46(11,16), G1(12}

vagancia: 22(79)
vasallos: 25 ( 4)
vicios : 23(26) ,

28(34}~

38(15), 46(12-14), 65(4)., 81(15);


embringuez: 23(26), 64(7)

v.l.uda:;;: 20(5),. 27(1), 35{59) P 69(3)

**********

- 22 ~-

!NDIOE G-ENERAL
P~gina

Ir.dii'Oducci<Sn Metodol6gi.ce. .acs,.f' wtt ol

Wal"'CO Hi.s t6:r""l e o ., ........... , " ....

., . . . . . . . . . .

Oa.:pi tular N19 - (19) Karoli M.,Capi tuls.re 1'-.t'lmura .......... .


Capi tuJ.e.r N020 - ( 21) Ca.pi tulnre HeriB~llense ~

17
20

Capitular N21- {22) Capi~~are Epiacoporum ~

23

Capitular yc22- (30) Admonitio Gene:t.-alis

24

Dapi t ular N23 - (31 y 32) ~plex Legati o1s E~ictum


Ca pitular N24

Jlrevis.rium Miasorum Aquitnnioum

39
42

Cap:ltular N25

Capi tulare Missorum ............... .. ....... .

44

Capitular N026

( 27) Capibulati o <le Par-tibus Sa.""':Oniae "

46

Capit-.:llar U0 27-

(35) Capitulare Saxonicuro ..................

51

Capitular 1'128 - (34.) Synodus Frsnconof'o.u:t,:Jn~is ~-

Q....

54

Capitular N29

( 29) Karoli Epis tola d.e Li ttar:ts onlendis

62

Capi '!iu.lr-~r r.;:; 30

( 25) Kal'Oli Epis tola (h::nerslis ..,

64

Cai;i tular N 31 - ( 39) Ce.pi tu.J:wn in Pago Cenomal'll'li eo Da.1;um

66

Ce.pi t"Ulur N32

(102) Ca pi tu.la :re de Villis ,.. ~ n

..... o

67

Capi ~.1lal:" N033

(43) Capitula re MissoT~ Generala ~~;,

79

tv~ar

(44) Capitularia ~tlssonun Specialia

91

Capi

N 31~

Capi~ulare

Cnpitu.la r 1'135

(45)

Missoruc Item Spscialc

94

Ca pittilar NJ6

Capl tula a. 3n.ct:Jrdot"i bv.a Propos i ta

99

Ca pi t'..ller ' 37

Cap;_ tu.lg acr.

I~ ct:l onem

Can.onum et Regu.ls.e S.

Eenet1ict.i P rtinentia. . .. ,

102

Capi tul!:'.r N 38 - (4B) GFip~. tv.la le EY.enLi.nnn(1.ia Eccle~ie.ci;icis

104

Cap:l ct. r !JO J 9 { ~1) t"!:-1:r.>i b?.la:re !.-e ~bns ll.d.d1.tttm .... ... ~.....

107

Ca ni tu~a:r .~040 -

110

Ce>.p~. t\J.l

e.:re Mi sBOrt:ml , ,

Capi tular N4l - (55) Ca :pi tn.lllre

Le.~

Ri bua:r.ia.e Ar.ldi tv.m

113

Ca p:J.tule.r N042

(61) Capitule. Eccle sinstica ad Salz Da ta 115

Capi t-,.le.r

(71) Oapi tul~re ir7issorum in Theod.onis Villa

N43

Datum
!'!t:1p:l.t.u1a1 H"44 -

___

Frimum.Mer~

Ecalesiaatioum

117

(71) Ce.pi tulare Mtss o:rum in The odon:l.s Villa


Datum Soc1mdU!!.1, G-enc~ra.le

Capitula r J'1045 - (75) Div:'!.sio Regnortllll ...


..,_.....

~....

119
124

......... .. .....

..,._,.

l'Tote.: El n".mero antre par~ntP.r:~:i~, CU.!"l.Y)do se imli ca se ref iere

1 nume:rn.cj.~n de la edioi~n de For tz.

-225-

Capitular N046 - (76) Capitulare 'Missorum Niumagae Datum. ._

131

Capitular N47- (79) Oa.pitta E:tce:rpt!l de Ca.none

134

Capitula r N48 - (81) MO!!luratorium de Rlteroitu in Gallia Oo-

Capitular N049

cidente.li Praer-n.randC\

136

CapituJA de Causis Diversie

137

(!)6) Co.pi tulare lissorwn de Exerci tu P.romo-

139

Ca.pi 't".llar N50 b:i.s .... ( 84) Capitula cu.m Fr.imis f;on:t'erunds.

142

venJo
Cap1.tular N052

( 84) Ce.ri t1tl.a cum Pridlis nonsti tt1ta 1

Capitular 1\!0 53

( 86) Ca pi tull'!:re Missorum

Ca.pi t-ular N054

(70) Capitula per Episcopos et Comitae Nota

143

144

P.aoiend~ ~ ~p

Ca pitule!"

TI 0

55

145
146

~~ P e

(57) Capi tula Post A4 805 Adita

Capi 1:ular N0 56

Cap3:f:'.a Karoli l~gni , ............ A.

147

1Jap:lL1ll.ar Nll57

Oe.pi tule. Onmibus Cogni 'iie. Jl'<icie:t1da .. . ..

M-8

Capj. tul~:.:: N ? C -

{!38) Rcspon:n. :t:iioso Ouidam DD.t o. .,.,.. ~...

149

Capi"f;ular 1~ 0 59

(59) CJip:it1lle. a

e~

151

IJapi tul!'!.!' N60

Ca:pi 'f;ul.a;ra M:l.asontm ., ...... .. .. ~

152

Capitular N061- (87) Oa pituJ.a re AqUis~e:n.a e ... ........

153

Capi t-cll.Rr N062

Capi tllare Misso:rum f,qui:lg:ra.Ite tJse l?rl:rtllm.

155

Ctrpi hlar J'l063

Ce.pi tulare M:l.sso:cum AqvJ.sgmnense Al;tpr.nn

157

C~:pi"t1.~1e.r

(92) Capi t ul.R:re T&l.s oorum Aq1.s g:rananae Pri-

N64

?r.ios~

:Jogn:tta 1i"

. 1'-':

niL1Dl , , ~

158

cunduE ~ ~~

160

Ca pitu.b.r N6 - (93) Ca pitula de rt:iSSO:l'ltm O:f'ficits ~

Ca pi tnlm!' N67 - Ce.pi tul.a .'P9r MiE-leoa Cogni t a Fa cienda -. .....

161
162

Ca pi ...GUJ.ar N68 - (64) Ca pitula ad Legem :Gaiwariorum Add1ta

163

Oe.pi tular N69 - (65) Capitulare Ba3.ilal'icuru ....

164

Capitular N70 .. (97) Ca pitula :iCaroll amd M,segi.sum Servata

165

Ot!pitular N07l- (95) Cs.piM.a Trnc:~anda :mm Oomiti'bus, J~is-

e opio et
Ca.pi tu:l.:u- N72 - Capi
'bue

tu~a

.~ bba. f;i 'l:n.w

d e Ctluai ...

~~ra.cteniis

ClWl

167

,
Epi a copio et Abbati-

., ..... . . , ... , , ................,.

169

C!O'.pitu1et" N73 - {96) C~:?.pitula de Esl:::w: ~eroitalim~<:~ J'.n Pla-

oito Tracta211ia

1..... ..............

17.3

-226-

CapHular Nu?,t

Capitular N75
Capit-ul:'lr JiCl76
c~~itu1!l!'

Cupt t'I.J.lal'

713

Praec~p~lm

179

(103 'b) Cap:i.t.t11f:\


Capi tul~1. Origi!'!.-to

N79

Ca-pi l;u1FJ.l' fl08(1


Ca pj_ tt.t.l fll"

175
178

,rn Ri~pEL~s ~ ~
(103) Capi t-..:;re Aquiogr.nnenoo ... .. .. . .. ~. ..

!lD'7'7

Cr:~.pitul~..r }1! 0

(99 } Capi~~are P~noni~n~e ~~


(77) ?.'srr'lfti 11d Fulr.":\dnm Jl1>batem El>istola

1~ 1)81

C.r.nonibus
In~ertas

J~c erpta

...

(ll'lO) Cp..p i t'lai'& n e 1.U3ti t:ti:a l!':?.oien J.ia .

189

C~!.pi '!:uJ_,-, E~;c;:1.e":; i~.s t:te~

191

......................

l.~oli t !.

( 6 $':) Ch.pJ tn1. !:'.!'(' v

Ca .pi t;.t.lar )\!"83

Cr..~pi tt1.l1?.. irT:l::SSOl"1%ln

c. <,.pi "t11la r N'64

Cupi 1atlE1 vol 'Mi ;?.'J,"}>:N.tn vnJ. Synot'!.t'l.lia

IP 05

Cap:i. tul~

(73)

c. 't1i~ rnie

'Directa

Cnpi tul91. NQ81)

....

185

~ ~. ...... . 188

OP.pit!i!.!'-H? 'fJP2

C;lpH .tlil'

..._ _

<ll

J.81

de Ie:tronibus ..

193

G..

195

o o ,. ,

196

Do~nicis nd Coni t es
lit . . . . . . . . .

...... ,

197

Cc~i~tla

Incerti Anni *
Capitu.l.H e Rebu.s Ecolesiasticis .... ............

200
201

Glosarlo o ~
!rd.:toe te~tico
u ~., . . . . .... o1.,""' ~"'o . . . . ,. . ,_.

202

Oap itul:c!r N87

er.......... ...

219r"

-227-

Вам также может понравиться