Trendbronnen

By Sander Posthumus

Look! A Trendsource
And it is boiling!

Open staan naar de wereld. Hoe doe je dat?

Zie je die foto? Dat ben ik!

Wie ik ben? Een hardloper, koffiedrinker n bijna afgestudeerd Staden streekontwikkelaar. En mijn passie? De STAD!
Aan de hand van tien trendbronnen ga ik op zoek naar zaken die mij
inspireren, verbazen, aanmoedigen en ontroeren. Deze zaken hebben n ding gemeen: ze geven een impressie van de toekomst. Een
toekomst waar ik hartstikke benieuwd naar ben.
Hoe zien steden er over 10 jaar uit? En hoe gaan we om met fenomenen als Megacities en de oprukkende technologie in alle facetten
van ons leven? U begrijpt het al, vragen genoeg!
Veel leesplezier!
Sander

Even though the future seems

far away, it is actually beginning
right now - Mattie Stepanek

Vrijheid of Comfort?

Documentaire
Without bound

VRIJHEID OF COMFORT?
Deze vraag staat centraal in
de in 2014 verschenen film
Without Bound: Perspectives
on mobile living van Michael
Tubbs en Aaron Harlan.
De documentaire volgt een
groep Amerikanen die afscheid heeft genomen van
The American Dream. Ooit
bezaten ze een groot huis,
een grote auto en hadden ze
een drukke baan. Mede door
de crisis van 2008, maar ook
door andere oorzaken - varierend van een huisbrand,
een scheiding tot en met een
slechte gezondheid - hebben
ze hun oude leven vaarwel
gezegd. In tegenstelling tot
veel gewone daklozen zijn
deze mensen veelal hoogopgeleid en hadden sommigen
zelfs een eigen bedrijf.
Deze groep mensen voelen zich stuk voor stuk aangetrokken tot een modern
nomadenbestaan. Hun huizen varieren van tot woning
omgebouwde busjes tot en
met super-de-luxe campers
inclusief zonnepanelen op het

dak. Ze zetten zich af tegen de materialistische mindset die in onze

westerse kapitalistische samenleving alom vertegenwoordigd is.
Zo vraagt n van de hoofdpersonages zich af waarom miljoenen
Amerikanen zevenenveertig procent (!) van hun maandinkomen
besteden aan het afbetalen van hun (t) grote huizen.
Deze documentaire legt op treffende wijze een sentiment bloot dat
blijkbaar bij veel mensen leeft. Het gevoel van het moeten hebben. Zo worden we voortdurend bestookt met reclameuitingen van
bedrijven die ons voorspiegelen dat we met veel spullen gelukkiger
zullen zijn. Althans dat is wat ons van jongs af aan wordt wijsgemaakt. Ik vond het een bijtijds confronterend document. De makers
houden je een spiegel voor. Vrijheid of Comfort? Het is een waar
dilemma. Zeker omdat we in onze westerse samenleving van kleins
af aan worden klaargestoomd om mee te draaien in een op bezit
gefocust kapitalistisch systeem.
MAJOR STAD- EN STREEKONTWIKKELING
Deze trendsource past bij de major omdat het een verschuiving in
waarden blootlegt. Waar mensen decennialang status ontleenden
aan bezit, is er nu een verschuiving naar waarden als vrijheid en
sociale status.* Van wat je bezit, naar wat je doet! Dit heeft vanzelfsprekend invloed op gebiedsontwikkeling. Denk maar aan fenomenen als burgerinitiatief of burgerparticipatie, waarbij mensen zich
inzetten om hun leefomgeving aantrekkelijker te maken!**
MINOR TRENDWATCHING
Trendwatching gaat om het waarnemen van veranderende waarden
en behoeften. Het feit dat mensen bereid zijn om hun hele hebben
en houden te verkopen voor een modern nomadenbestaan is zon
signaal van een veranderde waarde en behoefte. Bovendien is het
een sectoroverstijgend fenomeen. De deeleconomie is hot en happening!

De mythe van armoede

Artikel
Elsevier

GROEIT DE KLOOF TUSSEN ARM

EN RIJK IN NEDERLAND?
Dit is de centrale vraag in het
artikel De mythe van armoede
in het weekblad Elsevier. Hierin
stelt Redacteur Nic Vrieselaar
dat Nederlandse politici maar
al te graag suggeren dat miljoenen mensen in Nederland het
hoofd niet boven water kunnen
houden. Een eenduidige definitie voor armoede is echter niet
makkelijk te formuleren, geeft
ook Vrieselaar toe. Zo hanteren
het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS), het Sociaal en
Cultureel Planbureau (SCP) en
het Europese bureau voor de
Statistiek (EUROSTAT) allen hun
eigen definitie van het begrip armoede.
Het CBS heeft bijvoorbeeld
een definitie van armoede met
en zonder luxe. Wat er onder
luxe verstaan moet worden
blijkt uit het volgende citaat:
...een kaartje voor de trein, een
bloemetje bij het op bezoek
gaan of de contributie voor de
sportclub.

Net zo makkelijk als Vrieselaar stelt dat politici ongelijk hebben

als ze spreken over armoede in Nederland zou je ook het tegendeel kunnen beweren. Begrippen als armoede, leefbaarheid
en geluk laten zich nou eenmaal niet makkelijk definiren. Het
gaat veel meer over de discussie. Wat bestempelen wij - als
samenleving - als zijnde armoede? Het is goed dat Vrieselaar
dit onderwerp onder de aandacht brengt. Net als de politici die
zich over armoede uitspreken. Allleen op deze manier kunnen
we werken aan een sterkere samenleving.
MAJOR STAD- EN STREEKONTWIKKELING
Stad- en streekontwikkeling leert studenten om bij te dragen
aan een duurzame, levendige en aantrekkelijke leefomgeving
met aandacht voor mens, natuur en economie. Sociale geografie - met themas als de kloof tussen arm en rijk, leefbaarheid en vergrijzing zijn onderdeel van het opleidingstraject.
Immers, een strakke segregatie tussen arm en rijk heeft invloed op de fysieke omgeving n de mensen zelf! Denk bijvoorbeeld aan de gatedcommunities in de Verenigde Staten of de
Vogelaarwijken in Nederland.
MINOR TRENDWATCHING
Op mondiaal niveau groeit de kloof tussen arm en rijk. De hieruit voortvloeiende problematiek en signalen vormen onze huidige wereld. De bankencrisis, hoge werkeloosheid, ruimtelijke
segregatie en de opkomst van bewegingen zoals de Occupybeweging zijn signalen die je als Trendwatcher niet kunt negeren.

Uitgelicht: The end of the

suburbs

GAAN WE NAAR EEN NIEUW

SOORT STAD?
Leigh Gallagher - een journaliste bij Fortune
Magazine - schrijft in haar boek The end of
the suburbs: Where the American Dream is
moving over de opkomst en ondergang van
de Amerikaanse suburbs. Iedereen heeft
vast wel een beeld bij deze wijken door Hollywood films als Home Alone of American
Beauty. Eens stonden deze woonwijken gelijk aan the American Dream. Het bezit van
een groot vrijstaand huis met een flinke lap
grond stond voor veel Amerikanen gelijk aan
het ultieme gevoel van vrijheid.
Na de Tweede Wereldoorlog is er een tekort
op de Amerikaanse woningmarkt. De overheid besluit in te grijpen en ontwerpt een
regeling die eigen huisbezit voor veel Amerikanen toegankelijk maakt. Met de opmars
van de auto komen de suburbs steeds verder
van de stad te liggen. Ook de infrastructuur
wordt volledig op het autobezit afgestemd.
Al deze ontwikkelingen maken dat veel
Amerikanen uren per dag in hun auto doorbrengen. Dit alles leidt tot vreemde taferelen
zoals kinderen die niet spontaan met elkaar
kunnen afspreken, maar elkaar ontmoeten
op playdates of kinderen die tijdens Halloween autos aflopen op een parkeerplaats.
Gallagher geeft in haar boek zelfs een voorbeeld van een koppel dat iedere morgen om
drie uur s morgens opstaat om aan de lange
rit naar werk te beginnen. Om zes uur s
morgens slapen ze dan nog een uurtje op de
parkeerplaats van McDonalds.
Mede door de financile crisis van 2008 en
stijgende olieprijzen zijn de Amerikaanse
suburbs in diskrediet geraakt. New Urbanism* is bezig aan een opmars. Mensen trekken naar de steden en de suburbs raken
langzaam in verval. De menselijke maat
keert terug. Diversiteit is het credo! Straten
en wijken krijgen weer voorzieningen op loo-

pafstand en een gezonde en aantrekkelijke

leefomgeving is belangrijk. Bovendien is een
groeiende groep Amerikanen de auto moe.
Leigh Gallagher is erin geslaagd de opkomst
en ondergang van de Amerikaanse suburbs
bloot te leggen. Het feit dat deze eens geliefde wijken in diskrediet zijn geraakt is niet
alleen te wijten aan de financile crisis of
stijgende olieprijzen. Ook het opkomend bewustzijn dat groene woonwijken met voorzieningen op loopafstand ervoor zorgen dat
je meer tijd met familie door kunt brengen
heeft hieraan bijgedragen.
MAJOR STAD- EN STREEKONTWIKKELING
Ondanks dat de Nederlandse infrastructuur
in de verste verte niet te vergelijken is met
die in de Verenigde Staten is er toch een verband met de major Stad- en streekontwikkeling. Het idee van een duurzame, levendige en aantrekkelijke leefomgeving wint
ook in Nederland aan populariteit. Denk aan
gemeenten met een dalend bevolkingsaantal. Veel van deze gemeenten kennen een
grote voorraad aan leegstaande gebouwen
en in veel gevallen komt er groen voor in de
plaats.**
MINOR TRENDWATCHING
Het feit dat een groeiende groep Amerikanen
de suburbs verwerpt geeft stof tot nadenken. Decennialang stond het bezit van een
groot vrijstaand huis voor de Amerikaanse
manier van leven. Het feit dat veel mensen
deze lifestyle nu in twijfel trekken kan gezien
worden als een veranderd waarden- en behoeftenpatroon. Dit gaat verder dan het verwerpen van het grote huis in de suburbs of
de vele uren in de auto. Het gaat veel meer
over de manier van leven. Het meer tijd kunnen doorbrengen met familie en vrienden.

Autoloze
steden?
Artikel
The Economist

HET EINDE VAN DE AUTO IN DE

STAD?
In steeds meer steden krijgen fietsers en voetgangers voorrang
en worden autos geweerd. Veel
steden zijn ervan overtuigd dat
dit de schoonheid en gezondheid
van de stad ten goede komt. Het
Britse weekblad The Economist
wijdde er recent een paginavullend artikel aan.
AMSTERDAM EN COPENHAGEN
GEVEN HET GOEDE VOORBEELD.
Samen met Copenhagen vervult
onze hoofdstad de rol van trendsetter. Althans, volgens The Economist. Want inmiddels zijn bijna
alle Europese steden bezig met
het aanleggen van fietspaden, fietslanen, fietssnelwegen en zelfs
leendiensten voor fietsen. Dit
laatste concept is in Nederland
ook een succes en u vast bekend
onder de naam OV-fiets.*
GROEIEND BEWUSTZIJN
Wie kent het beeld niet van een
in smog gehuld peking? Of de kilometerslange files in een willekeurige grote stad in de Verenigde
Staten? Onder stadsbestuurders

is er een groeiend bewustzijn dat het anders moet. Steden zullen in de toekomst een hoofdrol vervullen. De urbanisatie neemt
toe en hiermee ook de problematiek die een drukke stad met zich
meebrengt.** Het is dus bittere noodzaak dat de stedelijke infrastructuur op de schop moet. Utrecht is een goed voorbeeld van een
Nederlandse stad die inmiddels stappen heeft ondernomen met het
weren van vervuilende dieselautos in de binnenstad.*** Mede door
de fijnmazige infrastructuur heeft Nederland een voorsprong.****
Nu zorgen dat we deze voorsprong behouden en onze steden ook in
de toekomst beleefbaar blijven.
MAJOR STAD- EN STREEKONTWIKKELING
Het zal u hoogstwaarschijnlijk niets verbazen dat er een sterk verband bestaat tussen de strekking van het beschreven artikel en de
major Stad-en streekontwikkeling. In mijn missie om bij te dragen
aan een duurzame, levendige en aantrekkelijke leefomgeving is het
een godsgeschenk dat politici en beleidsmakers eindelijk de ogen
geopend hebben. En ik hoop van harte dat ze zullen volharden in
het omtoveren van hun grauwe, betonrijke en verstikkende straten
in ware oases voor de moderne stadsbewoner.
MINOR TRENDWATCHING
Urbanisatie is een voorbeeld van een langdurige trend op mondiaal
niveau. Dit brengt vanzelfsprekend uitdagingen met zich mee. Niet
alleen op het vlak van gebiedsontwikkeling, maar ook in talrijke andere sectoren. Bovendien zijn steden een broeinest voor innovatie
en creativiteit. Belangrijk om deze ontwikkelingen in de gaten te
houden dus!*****

Cities are starting to put pedestrains and cyclists before motorists. That makes them nicer - and
healthier - to live in

The Second
Machine Age
Boek
The second machine age

TUSSEN DE ROBOTS?
Erik Brynjolfsson en Andrew McAfee
stellen in hun boek The Second Machine
Age: Work, Progress and Prosperity in
a Time of Brilliant Technologies dat we
op een schakelpunt in de geschiedenis
van de menselijke beschaving zijn aanbelandt. Qua impact gelijk, zo niet groter - dan die van de industrile revolutie.
ZELFRIJDENDE AUTOS
De computer is inmiddels in alle
facetten van onze samenleving doorgedrongen. Dit heeft voordelen, maar
brengt ook onzekerheid met zich mee.
Nemen robots ons werk over? De twee
professoren aan MIT (Massachusets Institute of Technology) geloven van niet.
Maar zeker is dat we in een tijd leven
waarin immense veranderingen plaatsvinden. Door de exponentile snelheid
waarmee deze ontwikkelingen gepaard
gaan - bekend als de Wet van Moore
- is het des te moeilijker om een voorstelling van de toekomst te maken. Het
volgende voorbeeld illustreert dit: in
2004 stelden twee onderzoekers in hun
onderzoeksstudie dat zelfrijdende autos in de nabije toekomst niet mogelijk
zouden zijn. De technologie voor comp-

uters om complexe patronen te herkenen was nog niet ver genoeg

ontwikkeld en ook in de nabije toekomst werd verwacht dat deze
technologie zich niet voldoende zou ontwikkelen om zelfrijdende autos mogelijk te maken. In 2015 weten we inmiddels beter. Google
experimenteert met zelfrijdende autos en de technologie is inmiddels zover gevorderd dat het geen vraag is of zelfrijdende autos er
komen, maar eerder wanneer. Het is fascinerend om inzicht te krijgen in de achterliggende processen die ervoor zorgen dat de wereld
zoals we die kennen zo snel veranderd. In het boek zijn hoofdstukken
gewijd aan veranderingen op het gebied van economie en werk. Denk
aan het ontstaan van zogeheten winner-takes-all markten, maar ook
het idee van een basisinkomen. Met dit basisinkomen is ook in Nederland gexperimenteerd.* Het boek beschrijft de mogelijke invloed
op bijna alle facetten van ons leven. En dat maakt het voor mij een
must-read!
MAJOR STAD- EN STREEKONTWIKKELING
De link met de major is in de laatste alinea verwoordt: het boek van
Brynjolfsson en McAfee beschrijft de mogelijke invloed van de technoligische ontwikkelingen op bijna alle facetten van ons leven.
MINOR TRENDWATCHING
De deeleconomie, het idee van een basisinkomen, maar ook de
enorme groei aan gratis beschikbare kennis zijn allemaal ontstaan
dankzij technologische ontwikkeling. Als er een boek is dat past bij
trendwatching dan is het wel The second Machine Age: Work, Progress and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies.

The Circle
Boek
The Circle

GEHEIMEN ZIJN LEUGENS! PRIVACY IS

DIEFSTAL! ANONIMITEIT IS SLECHT!
Dit zijn slechts drie slogans van het fictieve technologiebedrijf The Circle in
het gelijknamige boek van Dave Eggers. Volledige transparantie. Wat doet
dat met een mens en welke invloed
heeft dat op ons leven? En waarom is
dit commentaar op onze post-internetsamenleving zo relevant?
THE CIRCLE
Mae Holland - een jonge vrouw begin
twintig - is het lijdende voorwerp in het
verhaal van Eggers. Mae krijgt de kans
om aan de slag te gaan bij de fictieve
opvolger van Google, Facebook, Paypal en Twitter, genaamd The Circle. Dit
bedrijf heeft een monopolie verkregen
op al het online-verkeer en haar invloed
reikt dan ook tot de verste sectoren.
Geleid door de Drie Wijze Mannen is
The Circle n van de meest geliefde
werkgevers.
TRANSPARANTIE
Onder het motto van totale transparantie worden de vreemdste uitvindingen
gedaan. Kleine, goedkope cameras die
overal te verstoppen zijn en onbeperkt
streamen of TruYou een online interface
dat alle internetactiviteiten koppelt aan

jouw online aankopen. Politici gaan onder het mom van ik heb niets
te verbergen overstag en dragen de hele dag cameras op hun lijf die
in verbinding staan met een live stream. Politici die dit weigeren zien
in de daaropvolgende weken bezwarende publicaties verschijnen die
in de meeste gevallen de doodsteek betekenen voor hun politieke
carriere.
BEANGSTIGEND
Het is beangstigend er achter te komen dat alle beschreven technologie in de echte wereld voorhanden is of dit in de nabije toekomst
wordt. Dit maakt dit boek ook zo spannend. De technologie is beschikbaar, mensen delen hun leven online, bedrijven zoeken naar
manieren om Big Data toe te passen in hun bedrijfsstrategie en techgiganten als Google en Facebook verkrijgen steeds meer privacygevoelige informatie.
MAJOR STAD- EN STREEKONTWIKKELING
Het scenario dat Dave Eggers in zijn roman schetst mag dan fictie
zijn, de implicaties die volledige transparantie op onze levens heeft
en het feit dat de vereiste technologie voorhanden is maken dit boek
relevant voor iedere major. Dit zijn ontwikkelingen die invloed hebben op de gehele samenleving.
MINOR TRENDWATCHING
Het mag duidelijk zijn dat The Circle goed past bij de minor. Opvallend genoeg zag ik onlangs het BNN programma SuperStreamMe*.
Hierbij dragen twee presentatoren een week lang non-stop cameras
op hun lichaam die in verbinding staan met een livestream. Hiermee
geven ze volledig inzicht in hun levens. De technologie is voorhanden, nu is het aan ons om er goed mee om te gaan.

The sensor network

Artikel
WiIRED UK

SLIMME STEDEN?
Werner Vogels - hoofd technologie en
vice-president bij internetgigant Amazon - stelt in een artikel in WIRED
UK dat The Internet of Things (IoT)
de wijze waarop we communiceren
met onze omgeving de komende jaren sterk zal beinvloeden.
THE INTERNET OF THINGS (IoT)
Het concept van the Internet of
Things - waarbij apparaten met behulp van het internet onderling communiceren - is geboren in de jaren
90 zo stelt Vogels: In the 90s, when
the idea of an IoT was first tabled, we
were promised that by the turn of the
21st century we would all have refrigerators connected to the internet in
our home.

PHILIPS CITY TOUCH, OLIEGIGANTEN & DE ENERGIESECTOR

Philips maakt gebruik van de IIoT voor de ontwikkeling van slimme
straatverlichting. Philips City Touch** maakt het mogelijk om
straatverlichting realtime aan te passen. Geen onnodige verlichting op plekken waar dit niet nodig is (zoals verlaten bedrijventerreinen) extra verlichting bij mist of slechte weersomstandigheden
n er bestaat zelfs de mogelijkheid om de verlichting van kleur te
veranderen om het verkeer in goede banen te leiden. Philips City
Touch maakt gebruik van informatie opgeslagen in de Cloud afkomstig van sensors in de verlichting. Naast Philips zijn er ook bedrijven in andere sectoren die de mogelijkheden van IIoT benutten,
denk aan slimme gasturbines en intelligente vrachtwagens in de
energie- en transportsector. Dit lijkt me een interessante ontwikkeling en ik kijk al uit naar de eerste intelligente straten!
MAJOR STAD- EN STREEKONTWIKKELING
Of je het nu The Internet of Things of The Industrial Internet of
Things noemt maakt mij niets uit. Ik ben ervan overtuigd dat dit
concept een grote impact zal hebben op de wijze waarop we met
onze fysieke omgeving communiceren en dit vind ik een interessante gedachte.

THE INDUSTRAIL INTERNET OF

MINOR TRENDWATCHING
THINGS (IIoT)
Nu de ontwikkelingen op dit gebied Het moge duidelijk zijn dat dit een ontwikkeling is die de komende
zich in rap tempo opvolgen - mede decennia een grote invloed zal hebben op de maatschappij.
door een toename in de beschikbaarheid van internetnetwerken, computercapaciteit n een enorme opslagcapaciteit in de vorm van de Cloud
- blijkt dat applicaties op IoT gebied
een andere route hebben gekozen
dan vooraf werd verwacht. De vicepresident van Amazon stelt dat de IoT
nu eerder geassocieerd wordt met de
machines die de koelkast produceren
dan met de koelkast zelf. Hierbij introduceert hij de term the Industrial
internet of things (IIot)*.

When

a street light is not only

a source of light but also a thermometer, barometer and traffic
sensor the possibilities for this
network of connected devises
increases

Uitgelicht: Bricks from Bugs

BAKSTENEN GEMAAKT DOOR BACTERIN?
Het bestaat! Het Amerikaanse bedrijf Biomason heeft namelijk een proced ontwikkeld om bakstenen op locatie te kweken
met de hulp van bacterin. Een artikel in de
Britse editie van WIRED gaat in op de vele
voordelen van deze Bricks from Bugs. Maar
hoe worden deze bakstenen eigenlijk geproduceerd?
HET KORAALRIF ALS INSPIRATIEBRON
Het productieproces - genspireerd op de
opbouw van koraalriffen - begint met het
plaatsen van zand in geprepareerde mallen.
Hieraan wordt vervolgens de Sporosarcina
pasteurii bacterie toegevoegd. Deze bacterie
wordt met een mengsel van water en calcium ionen gevoed. De ionen binden zich aan
de celwanden van de bacterie waardoor een
verbinding ontstaat die maakt dat deeltjes
aan elkaar hechten. Dit totale proces neemt
twee tot vijf dagen in beslag.
TOEKOMSTPOTENTIEEL
Het grootste voordeel van dit concept is dat
het productieproces op locatie plaats kan
vinden. Hierdoor zijn er minder transportbewegingen vereist, waardoor de CO2 impact
verminderd.* Ook bestaat er de mogelijkheid
om met de hulp van bacterin bakstenen te
produceren die licht geven in het donker, fijnstofdeeltjes absorberen of van kleur veranderen bij contact met water. Bovendien
werkt Biomason aan een zelfde innovatie om
de cementproductie fundamenteel te veranderen. Een veelbelovende innovatie dus!

MAJOR STAD- EN STREEKONTWIKKELING

Deze veelbelovende innovatie kan een keerpunt betekenen in de wijze waarop we onze
huizen (en steden) bouwen. Vanzelfsprekend
is er een sterke link met de major. Denk alleen maar aan het feit dat we in de toekomst
mogelijk wonen in een huis waarvan de
muren fijnstofdeeltjes absorberen. Ik kijk er
al naar uit!
MINOR TRENDWATCHING
Als er een trendbron goed past bij de minor dan is het wel dit artikel uit WIRED UK.
Biomimetics of Biomimicry waarbij natuur de
inspiratiebron vormt voor innovatie is Booming! Het was zelfs n van de hoofdthemas
van de Dutch Design Week 2015.

WE CAN MAKE BRICKS THAT

GLOW IN THE DARK, BRICKS
THAT ABSORB POLLUTION
AND BRICKS THAT CHANGE
COLOUR WHEN WET

P. Horst I
Photographer of style
tentoonstelling

Nederlands fotomuseum Rotterdam

Een overzichtstentoonstelling van

n van de belangrijkste portret- en
modefotografen in de 20ste eeuw: P.
Horst. Zijn naam was mij voor het
bezoek compleet onbekend, maar
dankzij de tentoonstelling Photographer of Style in het Rotterdams
Fotomuseum is daar gelukkig verandering in gekomen. En terecht! De
tentoonstelling plaatst het werk van
de Duitser in een brede culturele en
historische context en is volgens de
marketeers van het museum interessant voor iedereen, die niet alleen gentereseerd is in fotografie,
maar ook in kunst, mode, design en
geschiedenis. En hierin kan ik deze
reclamemakers geen ongelijk geven.
De tentoonstellling is verrassend
relevant en passend bij de huidige
tijdsgeest. Waarom het passend bij
de huidige tijdgeest is? Dat zal ik u
uitleggen.
HET NATUURLIJKE LICHAAM
Geboren in 1906 start de carriere
van Horst ergens begin jaren 30. In
deze periode staat in de Duitse esthetica de viering van het natuurlijk
lichaam centraal. Dit is terug te zien
in de fotos die een soort magische
gensceneerde sfeer uitstralen waarin het menselijke lichaam centraal
staat. Een eerste parallel met onze
tijdsgeest is hier te maken. Met de
opkomst van intelligente robots en
technologie die de prestaties van het
menselijk lichaam verbeteren - zoals
een exoskelet - neemt de discussie
over wat ons als mensen van deze
vorm van kunstmatige intelligentie
onderscheid toe.*

SURREALISME EN DALI
Het surrealisme verkende unieke manieren om de wereld te interpreteren. De kunststroming zocht en vond inspiratie in dromen en het onbewuste. Horsts fotos uit deze periode bevatten
mysterieuze, eigenaardige en surrealistische elementen. In ons
tijdsbeeld volgen technologische ontwikkelingen zich met ongekende snelheid op en dat levert spanning en onrust. Banen staan
onder druk door oprukkende technologie, we zijn net herstellend
van een mondiale crisis en dan is er nog de vluchtelingenproblematiek. Dit levert ook in de huidige tijd de behoefte op om weg
te dromen.**
PATRONEN UIT DE NATUUR
Het werk van Horst neemt aan het eind van de Tweede Wereldoorlog een andere wending. Met zijn boek Patterns from Nature
legt hij de nadruk op detailopnames van planten, mineralen en
schaaldieren. Hierbij werd Horst vooral getroffen door de openbaring van de overeenkomst van plantvormen met kunstvormen
zoals smeedwerk en Gotische architectuur. Ook van deze fase
- waarin de fotograaf gefascineerd is door natuur - zijn sporen
in het nu te vinden. Biomimicry***, waarin we gefascineerd zijn
door natuur om te komen tot betere technologische innovaties.
Maar ook deze fase is te koppelen aan de opkomst van robots,
machines en de turbulente tijd waarin we leven.

ELECTRIC BEAUTY
Een treffende foto van vlak voor het uitbreken van de Tweede
wereldoorlog kan ik u niet onthouden. Op de foto Electric Beauty
is een model afgebeeld dat meerdere schoonheidsbehandelingen
tegelijkertijd lijkt te ondergaan, maar door haar masker is ze blind
geworden voor haar bizarre verschijning en het electrocutiegevaar.
Deze foto is zo treffend, omdat het goed past bij de eerder genoemde opkomst van technologien die de prestaties van het menselijk lichaam naar het buitenmenselijke moeten brengen. Dit werd in
1939 door Horst dus al op de hak genomen door deze satirische
observatie van extreme schoonheidsbehandelingen in de jaren 30.
MAJOR STAD- EN STREEKONTWIKKELING
De tegenbeweging die ontstaan is als reactie op onze huidige turbelente tijdsgeest - in meer of mindere mate te vergelijken met het
tijdperk van de beschreven fotos van Horst - is relevant binnen
mijn vakgebied. Er is hernieuwde belangstelling voor de menselijke maat en daar zul je als beleidsmaker of adviseur rekening mee
moeten houden.
MINOR TRENDWATCHING
Deze overzichtstentoonstelling van P. Horst sluit goed aan bij het
tijdperk waarin wij leven. De fasen waarin het natuurlijke lichaam
centraal staat of de patronen uit de natuur zijn verrassend actueel.
Daarbovenop werd ik verrast door de foto electric beauty die de extreme schoonheidsbehandelingen in de jaren 30 op de hak neemt.

History repeats itself, first as

tragedy, then as farce - Karl Marx

Resilience: why
things bounce back
boek

Resilience: why things bounce back

VEERKRACHT. Dat is waar het boek

van Andrew Zolli en Ann Marie Healey
om draait. Hun boek Resilience: Why
things bounce back stelt de vraag
waarom sommige individuen, gemeenschappen en systemen onder
verandering (en onverwachte gebeurtenissen) bezwijken en andere
niet.
VEERKRACHT ALS EEN CONTINU
PROCES De schrijvers stellen dat in
deze tijd waarin technologische veranderingen zich in razend tempo
opvolgen - en het economisch systeem en onze samenleving op grote
schaal benvloeden - veerkracht een
onontbeerlijke eigenschap geworden
is. Verandering is alom aanwezig. En
in plaats van risicos te vermijden en
te ageren op wat er mis zou kunnen
gaan stellen beide schrijvers dat het
belangrijk is om juist het tegenovergestelde te doen.
TRAIL AND ERROR
Dus in plaats van Trail-without-error
- waarin je beleid formuleert om risicos te vermijden en wat er mis kan
gaan in te dekken - propageren beide
schrijvers Trail-and-Error. De eerste
strategie zorgt namelijk voor verlamming en maakt innovatie onmogelijk.

Veerkrachtige gemeenschappen, organisaties en individuen zijn beter

voorbereid op een onzekere toekomst. Het feit dat ze verandering
omarmen en niet bang zijn voor mislukking en falen is de kern tot
hun succes. Door uit te proberen, in lijn met de Trail-and-Error filosofie, zorgen ze voor innovatie. Bovendien is volgens de schrijvers uit
onderzoek gebleken dat veerkrachtige gemeenschappen, organisaties
en personen gezonder en welvarender zijn.
GEREGEERD DOOR ANGST
Het is een verhelderend boek en bovendien erg actueel. Tijdens mijn
stage op een afgelegen eiland in Ierland heb ik kennis gemaakt met
een kleinschalige en veerkrachtige gemeenschap. Juist door hun isolatie, kleinschaligheid, broze nutsvoorzieningen en bedreiging door zee
en wind is het zon hechte en veerkrachtige gemeenschap. In Nederland heb ik wel eens het gevoel dat we geregeerd worden door wat
er mis zou kunnen gaan. Dit zie je niet alleen bij de overheid, die miljoenen spenderen om onze 1 kilometerlange tunnels voor miljoenen
uit te rusten met de nieuwste beveiligingssystemen, maar ook bij ons
burgers. Kijk naar het vluchtelingendebat, het gaat allemaal over wat
er zou kunnen gebeuren of wat er mis zou kunnen gaan.
MAJOR STAD- EN STREEKONTWIKKELING
Dit boek past goed bij de major omdat het op een verhelderende wijze
uitlegt waarom veerkracht zon belangrijke rol speelt. Waarom sommige gemeenschappen en systemen bezwijken onder verandering en
andere juist opbloeien. Dit is een interessant proces om rekening mee
te houden.
MINOR TRENDWATCHING
Juist in deze tijd van verandering. Waar we ons bevinden op het kantelpunt tussen twee tijdperken is Resilience: Why things bounce back
hyperactueel!

George Burns
I look to the future because that is
where Im going to spend the rest of
my life

Mattie Stepanek
Even though the future seems far
away, it is actually beginning right now

Confucius
Study the past if you would devine the
future

Trendbronnen

(in chronologische volgorde)

Brynjolfsson, E., McAfee, A., & Cummings, J. (2014). The Second Machine Age. Work, Progress and Prosperity in
a time of brilliant technologies. Norton.
Gallagher, L. (2014). The End of the Suburbs: Where the American Dream is Moving. Fortune Magazine.
The Economist. (2015, 9 5). Streetwise. The Economist, pp. 55-56.
Tubbs, M., & Harlan, A. (Regisseurs). (2014). Without bound - Perspectives on mobile living [Film].
Vrieselaar, N. (2015, 9 12). De mythe van armoede. Elsevier, pp. 59-62.
Eggers, D. (2013). The Circle. Lebowski.
Vogels, W. (2015). The sensor network emerges from cold storage. WIRED, 136.
WIRED UK. (2015). Bricks from bugs. WIRED UK, 22.
Horst, P. (2015). Photographer of style. Fotomuseum Rotterdam.
Zolli, A., & Healy, A. M. (2012). Resilience why things bounce back.

Images

(in chronologische volgorde)

pag. 2 Rune Guneriussen. (2014). Wall no.1. www.runeguneriussen.no
pag. 4 Leaf House. (unknown). Leaf House. www.tinyhousing.ca
pag. 4 Stelios Chrysanthopoulos. (2007). Chamfer Home. www.archilovers.com
pag. 5 Adam Birkan. (unknown). Serie: All that glitters. abphoto.samexhibit.com/allthatglitters
pag. 5 Pieter Henket Photography (2010) Recesssion. New York. www.pieterhenket.com
pag. 6 Adam Birkan. (unknown). Serie: All that glitters. abphoto.samexhibit.com/allthatglitters
pag. 6 Carlos Ayesta & Guillaume Bression. (2012). Serie: Nature. www.fukushima-nogozone.com
pag. 6 Ronald Tilleman. (unknown). www.tilleman.nl
pag. 9 Sabina Lang & Daniel Baumann. (2013). Street painting #7: Rue Jules Simon, Rennes F. langbaumann.com
pag. 9 Rafael Schmidt Architekten. (2010). New Bike Share System Copenhagen. www.rafaa.ch/rafaa/Copenhagn
pag. 9 Artist Unknown. (Unknown). Real Life Monopoly. www.boredpanda.com/interactive-street-art
pag. 10 Kakuunohito. (2015). Fragment of LTM8. works.kakuunohito.com/
pag. 10 Michel Donz. (Unknown). Concept Art 17. conceptartworld.com/
pag. 10 Jean-Marc Emy. (2012). City LIFE Challenge: Grand Prize. blog.emy-design.com/
pag. 11 Goldenscreens. (unknown). 1975 Ghosts. goldenscreens.tumblr.com/
pag. 11 Soren Udby. (unknown). xxx65.tumblr.com/
pag. 11 Unknown. (unknown). artsthread.com/
pag. 12 Unknown. (unkwown). drive-love-fast.tumblr.com/
pag. 12 Yosuke Amemiya. (2014). www.artowermito.or.jp/
pag. 12 Unknown. (2014). Fleming Empathy. Artisttrust.org/
pag. 14 Irving Penn. (1995). Bee (A).
pag. 15 P. Horst. (1939). Manboochers corset.
pag. 16 P. Horst. (1939). Electric Beauty.
pag. 16 P. Horst. (1943). Aguave Attenuata.
pag. 17 Filip Dujardin. (2015). Imaginary Buildings. www.filipdujardin.be
pag. 17 Sanja Marusic. (2012). Motore Afasie. newdawnpaper.nl
pag. 17 Alvaro Siza. (2013). Deliciously Curvalicious. Yellowtrace.nl

pag. 18 Hai Trinh Xuan. (2012). worldphoto.org/

pag. 18 Lee Jeffries. (2013). Flickr.com
pag. 19 Artist Unknown. (Unknown). Real Life Monopoly. www.boredpanda.com/interactive-street-art
pag. 19 Rafael Schmidt Architekten. (2010). New Bike Share System Copenhagen. www.rafaa.ch/rafaa/Copenhagn
pag. 19 Bruno Taylor. (2008). Playful Spaces. www.designboom.com/design/playful-spaces-by-bruno-taylor
pag. 19 Iwan Baan. (2011). Ryue Nishizawa Tokyo. www.iwan.com/
pag. 19 Benedetta Tagliabue & Miralles Tagliabue. (2014). Hafencity, Hamburg Germany. www.architonic.com/
pag. 19 Jean Ho Chu. (2004). Where are you going?. www.jeanhochu.com/where-are-you-going

Overige bronnen

(in chronologische volgorde)

pag 4
*
The Economist. (2013, 3 9). Peer-to_Peer rental: The rise of the sharing economy. The Economist.
**
De Volkskrant. (2013, 08 17). Succesvolle stadsboerderij Rotterdam breidt uit. De Volkskrant.
**
Trouw. (2015, 9 23). Participeren? Geen idee. Meedoen? Graag! Trouw.
pag 7
*
The Economist. (2014, 12 6). A suburban world. The transformation of cities. The Economist.
*
Southerton, D. (2011). New Urbanism: Smart, Sustainable Growth. Fantasy vs Reality. Forbes.
pag 8
*
De Volkskrant. (2013, 4 9). OV-fiets gaat de grens over. De Volkskrant.
*
Gemeente Amsterdam. (2015, 9 23). www.amsterdam.nl. Opgehaald van OV-fietsen vliegen de pop-up
store uit: http://tinyurl.com/p5qosys
**
Hunt, J., & Li, Y. (2015, 9 15). The heat is on to ensure sustainable development in Asias swelling cities.
The Guardian.
**
Echanove, M., & Srivastava, R. (2015, 9 16). Why India should reject Chinas obsession with bigger,
denser megacities. The Guardian.
*** De Volkskrant. (2015, 5 27). Al 3 ton aan boetes in milieuzone Utrecht. De Volkskrant.
**** VanStraten, G. (2015). Complex Cities [Film].
***** Katz, B., & Wagner, J. (2014, 2 17). Innovation districts appear in cities as disparate as Montreal and
London. The Guardian.
***** Look, G. (2015, 1 27). Urban Innovation. Cities turn to technology for smarter resource management.
The Economist.
pag 10
*
Gemeente Utrecht. (2015, 9 28). www.utrecht.nl. Opgehaald van http://www.utrecht.nl/werk-en-inkomen/nieuws-werk-en-inkomen/
*
Bouman, M. (2015, 5 6). Experimenteer meer! Financieel Dagblad.
pag 11
*
Wokke, A. (2015, 8 26). Programmamakers VPRO gaan transparant en streamen hun leven. De Volkskrant.
pag 13
*
Bradford, K. (2014, 2 5). The Industrial Internet of Things. Forbes.
*
Cicciari, M. (2014, 11). Whats missing from the industrial internet of things conversation? Software.
Wired.
**
Philips. (2015). Philips City Touch. Retrieved from Lighting.Philips.com: http://tinyurl.com/nfek7mk

Vervolg

(in chronologische volgorde)

pag 14
*
Matus, M. (2015, 1 3). Award-winning Biomason grows bricks from sand and bacteria to reduce CO2 emissions. Retrieved from inhabitat.com: http://tinyurl.com/q2ecmxd
*
NU.nl. (2013, 11 16). Amerikaans BioMason wint groene startupprijs. Nu.nl. Retrieved from http://tinyurl.
com/ooc3ska
pag 15
*
Rosenbaum, S. (2012, 11 26). Humans vs Robots: Whos on top? Forbes.
*
NASA. (z.d., z.d. z.d.). People are robots, Too. Almost. Retrieved from www.nasa.gov: http://www.nasa.
gov/vision/universe/roboticexplorers/robots_like_people.html
*
Rootselaar, F. v. (2014, 1 12). Mens en Robot verschillen niet zo veel. Trouw.
**
Bryan, B. (2015, 8 18). Humans posses a particular set of skills that make them far superior to robots.
Business Insider UK.
*** Henninghausen, A., & Roston, E. (2015). 14 smart inventions inspired by nature: Biomimicry. Retrieved
from bloomberg.com: http://tinyurl.com/ks3oaan
*** Hutchins, G. (2013, 11 15). Biomimicry: Looking to nature to solve human problems. The Guardian.

<Mijn Trendbronnen
By Sander Posthumus