Klientelizmi si kapital social.

Koncepti i kapitalit social, sipas Putnam, prfshin ato marrdhnie dhe vlera
q forcojn emancipimin, bashkrendimin dhe bashkpunimin e qytetareve pr
prfitime t ndrsjella. Mirpo, ajo ka n parim e dallon ket koncept nga
dukuria e klientelizmit sht se besimi reciprok i qytetareve qon n t mirn e
prbashkt shoqror e jo vetm n prfitime personale. Me fjal t tjera, kapitali
social sht parakusht pr mirbesim shoqror e q rrjedhimisht qon edhe n
besimin n institucionet publike. Ndrkaq te ne, sht vet klientelizmi i
prhapur nga bartsit e institucioneve publike, q shkakton mosbesimin e
vazhdueshm dhe kshtu edhe humbjen e legjitimitetit t institucioneve.
Prandaj kapitali social sht kohezioni shoqror q prmes solidaritetit,
angazhimit dhe iniciativave qytetare forcon marrdhnien si brenda shoqris
ashtu edhe mes saj dhe shtetit. N t kaluarn jo t largt, Kosova e ka
mirmbajtur shtetin si nj sistem paralel, pikrisht fal ktij kapitali shoqror.
Gj e cila i ka mahnitur edhe mjaft studiues, si e paraqet mjaft qart Howard
Clark n librin e tij kushtuar rezistencs qytetare n Kosove. Ajo ka ndodhi m
pas, sht se kjo marrdhnie shoqrore, u ndrmjetsua nga partit e klanet
politik, q (keq)prdoren pushtetin e edhe shtetin pr t kushtzuar kto
marrdhnie pr prfitime personale e klanore. Duke bashkpunuar me kto
qarqe do t mund t prfitonin nga shteti vetm ata/ato q do t e mban at
sistem gjall duke i shrbyer zellshm n mnyra dhe me mjete t ndryshme.
N shum raste e vende kjo dukuri njihet edhe si paternaliste, por n Kosov
kjo sht e kushtzuar nga sistemi i lidhjeve klienteliste.
A e ke ndonj lidhje, ose a e njeh dik aty? Jan kto pyetjet e zakonshme q
dikush dikujt ia parashtron nse konkurron pr ndonj vend t lir pune,
pozit udhheqse, tender publik, regjistrim n erdhe pr fmij, n shkoll,

n universitete, pr leje ndrtim, pr patent shoferi, trajtim mjeksor etj, etj.

Kjo sht nj sekret publik, q tashm sht br pothuajse edhe norm
shoqrore. Pasi nga nj dukuri negative e korruptuese, ka kaluar n nj rregull
t rndomt shoqror q nuk e befason e pothuajse as q po e shqetson dik.
Edhe udhheqsit shtetror, dalin hipokrit e cinik kur bjn thirrje pr luftim
kundr korrupsioni e krimit t organizuar, me gjith ato kshille e agjensione.
Pse duhet ti lufton shoqria kto dukuri, kur ata q jan przgjedh nga
qytetaret dhe q paguhen pr kto pun nga taksat tona, pr do dit na
traumatizojn me skandale si emrimet partiake, keqprdorime t detyrave
zyrtare, pozitave dhe abuzime t paras publike. Dhe sa her tashm i kemi
dgjuar deklaratat e zotimet pr zero toleranc ndaj ktyre dukurive?!
Justifikimi i zakonshm se edhe n bot ndodhin rastet kur politikant kan
preferenca partiake n emrime apo lidhje me kompani, sht thjesht i
paqndrueshm. Sepse nj klientelizm i till zakonisht dnohet ose nga
organet e drejtsis ose nga ndshkohet keq nga elektorati n zgjedhjet e
radhs. Hi m larg se n Rumani kryeministri u detyrua t jap dorheqje pr
kso akuza. Por tek ne, sikurse edhe n rajon pak a shum, ndodh q kto
lidhje fuqizohen m tej dhe bhen aq t zakonshme sa q fillojn t bhen
parakusht pr suksesin zgjedhor, dhe nj lloj kapitali shoqror i domosdoshm
pr karrier individsh e norm e zakonshme prfitimi. Dallimi thelbsor
qndron n at se ky lloj kapitali social nuk bazohet n kompetenc, aftsi e
prgatitje por kryesisht n servilizm dhe lidhjet personale, familjare e
partiake. Zanafilla e s cils, fillon q nga bankat shkollore e shkon deri n
pozitat m t larta shtetrore, dukuri q prshkruhet me fjaln e lasht ilire
intervenca!?

Ndrsa korrupsioni, krimi i organizuar e klientelizmi vazhdon t luftohet tash e

sa koh, me apele, fjalime e deklarata, shoqria si edhe na flasin t gjeturat
nga raporti i fundit i Pulsit Publik kan humbur besimin gati trsisht n
institucionet kryesore publike. Ndrsa opozita vazhdon t merret me shtjet
madhore kombtare e globale dhe t mbaj inat fmijsh, ata q qeverisin (si n
nivel qendror ashtu edhe at lokal) po e rrisin kapitalin e tyre shoqror, e bile
edhe at material prmes lidhjeve t forcuara. T tjert, pra pjesa drmuese e
shoqris, vazhdon t varfrohet e zhgnjehet prdit dhe t shpresoj mos
helbete po e krijon pr vete ndonj lidhje.
Bekim Baliqi